Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 704
________________

Fe
तत्त्वार्थसूत्रे
विनयतपः १ बचोचिनयतपः २ कार्याविनयतपः ३ च प्रत्येकं द्विविधं भवति । तद्यथा - प्रशस्तामशस्त मनोवचः कार्याविनयादिः भेदतः, तथा च प्रशस्तमनोविनयतपः ३ अप्रशस्त मनोविनयतपः २ प्रशस्तवचोविनयतपः ३ अयशस्तवचोविनयतपः ४ प्रशस्त काय विनयतपः ५ अप्रशस्त काय विनयतपः ६ चेत्येवं प्रशस्तामशस्त भेदेन प्रत्येकं द्वैविध्यात् मनोवचःकाय विनयतपः षड्विधं सम्पद्यते । तत्र - प्रशस्तम् अद्यवर्जितं यन्मनोऽन्तःकरणम् तत्सम्बन्धि विनयतपः प्रशस्तमनोविनयतप उच्यते । एवम् - अपशस्तं साधं-सपापं यन्मनोऽन्तः- करणं तत्सम्बन्धि विनयतपोऽपशस्त मनोविनय तप उच्यते । एवं प्रशस्ताप्रशस्त वचोविनयतपः, प्रशस्वाप्रशस्त कायविनयतश्चापि स्वयमूहनीयम् ॥ २८॥
स्वार्थनियुक्तिः- पूर्वोक्तरीत्या पञ्चविधं चारित्रचिनयतपः प्ररूपितम्, सम्प्रति-क्रमप्राप्तं मनोवच:- कायविनयतपः प्रत्येकं द्वैविध्येन प्ररूपयितुमाहविनय तप, प्रशस्त वचन विनय तप और अप्रशस्त वचन विनय तप, प्रशस्त काय विनय तप और अप्रशस्त काय विनय तप । इस तरह प्रत्येक के दो-दो भेद होने से तीनों के मिलकर छह भेद होते है । प्रशस्त मन अर्थात् निर्मल अन्तःकरण संबंधी विनय तप को प्रशस्त मनोविनय तप कहते हैं। इसी प्रकार अप्रशस्त अर्थात् पापयुक्त मन अर्थात् अन्तःकरण संबंधी बिनय तप को अप्रशस्त मनोविनय तप कहते हैं । इसी भांति प्रशस्त और अप्रशस्त वचन और काय संबंधी विनयों का भी स्वरूप समझ लेना चाहिए ||२८||
तत्वार्थनियुक्ति - पांच प्रकार के चारित्र विनय तप का निरूपण किया जा चुका, अब क्रमप्राप्त मनोविनय, वचन विनय और कार्याविनय तप के प्रत्येक के दो-दो भेदों का निरूपण करते हैं
તપ અને અપ્રશસ્તવચન વિનય તપ, પ્રશસ્ત કાય વિનય તપ અને અપ્રશસ્ત કાર્યવિનય તપ આ રીતે પ્રત્યેકના એ-એ ભેદ હાવાથી ત્રણેના મળીને છ ભેદ થાય છે પ્રશસ્ત મન અર્થાત્ નિમળ અન્તઃ કરણુ સંબધી વિનય તપ ને પ્રશસ્તમને વિનય તપ કહે છે. એવી જ રીતે અપ્રશસ્ત અર્થાત્ પાપ યુક્ત મન અર્થાત્ અન્તઃ કરણ સંબંધી વિનય તપને અપ્રશસ્તમને વિનય તપ કહે છે,
તેવીજ રીતે પ્રશસ્ત અને અપ્રશસ્ત વચન અને કાયસંબંધી વિનયાનુ’ પશુ સ્વરૂપ સમજી લેવું જોઇએ. ॥ ૨૮ રા
પાંચ પ્રકારના ચારિત્રવિનય તપનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યુ'. હવે ક્રમપ્રાપ્ત મનેવિનય વચનવિનય અને કાયવિનય તપના પ્રત્યેકના છે એ ભેદોનુ નિરૂપણુ કરીએ છીએ
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨


Page Navigation
1 ... 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894