Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
३९४
तत्त्वार्थसूत्रे
प्रयोगो ऽभिलाषकरणं कामभोगाशंसाप्रयोगः, रुचिरविषयस्पृहयालु तेत्यर्थः ५ इत्येते पश्वजीविताशंसादयो मारणान्तिकसंलेखना जोषणाया अतिचारा बोध्याः । एचश्च पश्चाणुव्रतेषु त्रिगुणवतेषु चतुःशिक्षाव्रतेषु मारणान्तिकसं लेखनाजोषणासु च सर्व सम्मिलित त्रयोदशवतेषु प्रत्येकं पञ्च पश्चातिचारैः पञ्चषष्टिरतिचाराः पूर्वोक्तरीत्या प्ररूपिताः, ते च सर्वेऽतिचाराः सर्वथाऽणुव्रतशीलव्रतधारिभिः परिहर्तव्याः । यद्यपि - सम्यक्त्वस्याऽप्यविचार पञ्चकस्य सद्भावेन सप्तति संख्यकाः सर्वेऽतिचारा भवन्ति न तु पञ्चषष्टि संख्यका एव - तथापि - मूळप्रासाद पीठ रचनावत् सम्यक्स्वव्रतम् अणुव्रतादीनामाधारो वर्तते, तस्मात् तस्याऽऽधारत्वादूव्रतशीलेषु न तदतिचारग्रहणं भवति । एवञ्च उक्तरीत्या बहपायदर्शनात्काम कहलाते हैं और स्पर्शन, रसना तथा घ्राण इन्द्रियों के विषय अर्थात् गंध, रस और स्पर्श भोग कहलाते हैं । इन काम और भोग की इच्छा करना कामभोगाशंसाप्रयोग है। तात्पर्य यह है कि मनोज्ञ विषयों की कामना करना कामभोगाशंसाप्रयोग है ।
इस प्रकार पांच अणुव्रतों के, तीन गुणव्रतों के चार शिक्षावतों के तथा मारणान्तिकसंलेखनाजोषणा के, सब मिलकर तेरह व्रतों के पांच-पांच अतिचार होने से १३५ = ६५ अतिचार हुए। इन सब का प्ररूपण किया जा चुका। इन सब का अणुव्रतधारी एवं सप्त शीलधारी श्रावक को परिहार करना चाहिए। यद्यपि सम्यक्त्व के भी पाँच अतिचार हैं, इस कारण अतिचारों की संख्या पैंसठ नहीं सत्तर होती है, तथापि सम्यक्त्व, महल की नींव की तरह सब व्रतों का आधार
। अतएव व्रतों के अतिचारों के साथ उसके अतिचारों की गणना કહેવાય છે અને સ્પન, રસના (જીભ) તથા ઘ્રાણુ ઇન્દ્રિયાના વિષય અર્થાત્ ગધ, રસ અને સ્પશ ભાગ કહેવાય છે. આ કામ અને ભેાગની ઇચ્છા કરવી કામભાગાશ સાપ્રયાગ છે. તાપય એ છે કે મનેાસ વિષયેાની કામના કરવી કામભોગાશ'સાપ્રયોગ છે.
આ રીતે પાંચ અણુવ્રતાના ત્રણ ગુણવ્રતાના, ચાર શિક્ષાત્રતાના તથા મારણાન્તિકસ‘લેખના જોષણાના,’ બધાં મળીીને તેર ત્રતાના પાંચ-પાંચ અતિચાર હાવાથી ૧૩૪૫=૯૫ અતિચાર થયા આ બધાનું પ્રરૂપણ કરવામાં આવ્યુ
આ બધાના અણુવ્રતધારી અને સપ્તશીલધારી શ્રાવકે ત્યાગ કરવા જોઈએ. જો કે સમ્યક્ત્ત્વનાં પણુ પાંચ અતિચાર છે આથી અતિચારાની સખ્યા પાંસઠ નહીં' સીત્તેર થાય છે, તા પણ સમ્યક્ત્ત્વ, મહેલના પાયાની જેમ બધા વ્રતાના આધાર છે. આથી ત્રતાના અતિચારાની સાથે તેના અતિચારાની
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
