Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 541
________________

दीपिका-निर्युक्ति टीका अ.७ सू.७२ रौद्रध्यानस्य चातुर्विध्यनिरूपणम् ५२५ ऽनृतस्तेयवधबन्धनादिविषयसंरक्षणहेतुकत्वात् कार्ये कारणोपचारात् हिंसानुबन्धि रौद्रध्यानम्, मृषानुबन्धि रौद्रध्यानम् स्तेयाऽनुबन्धिरौद्रध्यानम्, विषयादि संरक्षणा. ऽनुबन्धिरूपं रौद्रध्यानं भवतीति भावः । एतच्चतुर्विधमपि रौदध्यानम्-'अविरय देसविरयाण' अविरत-देशविरतयो भवति, अविरतसम्यग्दृष्टेः देशविरतस्य च संयताऽसंयतस्य भवति, एतस्य च चतुर्विधस्य रौद्रध्यानस्य चत्वारि लक्षणानि, उसन्नदोष-बहुदोषा-ऽज्ञानदोषाऽऽमरणान्तदोषरूपाणि बोध्यानि । तत्र-'उसन्न इति प्रायः इत्यर्थे देशीशब्दः, तेन-उसन्न दोष इति मायो दोषवत्वम्, दोषसम्भ वत्वमित्यर्थः। तथाहि-हिंसामृषास्तेयसंरक्षणानां चतुर्णा भेदाना मन्यतमे प्रवर्तमानस्य बाहुल्येन दोषो भवति । एवम्-हिंसामृगादिषु चतुर्वपि पवर्तमानस्या चौर्य और विषयों के संरक्षण के कारण होने से, कार्य में कारण का उपचार करके अर्थात् कार्य को ही कारण मान करके हिंसानुबंधी रौद्र ध्यान, मृषानुबंधी रौद्रध्यान, स्तेयानुबंधी रौद्रध्यान और विषयसंरक्ष. णानुबंधी रौद्र ध्यान होता है। यह चारों प्रकार का रौद्रध्यान अविरत
और देशविरत में ही पाया जाता है, अर्थात् पांचवें गुणस्थान से उपर यह नहीं होता। - रौद्रध्यान के चार लक्षण हैं (९) उसनदोष (२) बहुदोष (३) अज्ञानदोष और (४) आमरणान्त दोष। __'उसन' शब्द प्राय, अर्थ का वाच और देशीभाषा का है। उसन दोष का अभिप्राय है-प्रायः दोषवान् होना-दोषों का संभव होना। हिंसा, मृषा, स्तेय और साक्षण, इन चार भेदों में से किसी भी एक में जो प्रवृत्ति करता है, उसे बहुलता से दोष लगता है। इसी प्रकार અને વિષયના સંરક્ષણના કારણ હોવાથી કાર્યમાં કારને ઉપચાર કરીને અર્થાત કાયને જ કારણ માની બેસી હિંસાનુંબંધી રોદ્રધ્યાન, મૃષાનુબંધી સ્તેયાનુબંધી રૌદ્રધાન અને વિષયસંરક્ષણાનુબંધી રૌદ્રયાન હાય જઆ ચરે પ્રકારના રૌદ્રધ્યાન અવિરત અને દેશવિરતમાં જ હોય છે. અર્થાત્ પાંચમાં ગુણસ્થાનથી ઉપર આ હેતાં નથી.
शेद्रध्यानना या२ सक्ष छे -- (१) सन्नीष (२) मीष (3) અજ્ઞાનદેષ અને (૪) આમરણતદેષ
ઉસન શબ્દ પ્રાયઃ અર્થને વાચક અને દેશી ભાષાનો છે. ઉસદષનો આશય છે–પ્રાયઃ દેષિત હોવું- દેને સંભવ હે હિંસા. મૃષા, તેય અને સંરક્ષણ આ ચાર ભેદમાંથી કઈ પણ એક માં જે પ્રવૃત્તિ કરે છે. તેને બહુલતાથી દોષ લાગે છે. આવી જ રીતે જે હિંસા આદિ ચારમાં
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર ૨


Page Navigation
1 ... 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894