Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 557
________________

दीपिका-निर्युक्ति टीका अ.७ सु.७४ शुक्लध्यानस्य चातुर्विध्यनिरूपणम् ५४१ परावर्तन विचाररहित यथास्यात्तथा-एकत्वेन चिन्त्यते तद्-एकत्व वितnisविचारनामकं द्वितीयं शुक्लध्यानं भवति । उक्तश्च तल्लक्षणम् निजात्मद्रव्य मेकं वा पर्याय मथवा गुणम् (आश्रित्य ) । निश्चलं चिन्त्यते यत्र तदेकत्वं विदुर्बुधाः ॥ १ ॥ यद् व्यञ्जनार्थ योगेषु परावर्त्तविवर्जितम् । चिन्तनं तदविचारं स्मृतं सद्ध्यानकोविदैः | २ |
कायकी - उच्छवासादिका यस्मिन् ध्याने तत्- सूक्ष्मक्रियम्, न निवर्तते न व्यावर्तते यत्तत् अनिवत्ति, सूक्ष्मक्रिये च तत् - अनिवर्त्तिचेति सूक्ष्मक्रियानिवर्ति नामकं शुक्लध्यानं तृतीय मुच्यते । समुच्छिन्ना - क्षीणा क्रिया कायिकयादिका शैलेशीकरणे निरुद्धयोगस्वेन यस्मि स्तत्तथा न पतितुं शीलं यस्य तत् - अपतिपाति - अनुपरति स्वभावम्, समुच्छिन्नं
(२) जिस ध्यान में एक आत्मद्रव्य, उसका पर्याय या गुण, व्यजन अर्थ और योग विषयक परिवर्तन के विना, एक रूप में चिन्तन किया जाता है, वह एकस्ववितर्क - अविचार नामक दूसरा शुक्लध्यान है। उसका लक्षण इस प्रकार कहा गया है- एक निजात्म द्रव्य, पर्याय अथवा गुण को अवलम्बन करके निश्चल रूप से जो चिन्तन किया जाता है, उसे ज्ञानी जन 'एकस्व' कहते हैं || १२ || व्यंजन, अर्थ और योग में परिवर्तन हुए बिना जो चिन्तन होता है, उसे ध्यान में कुशल पुरुष 'अविचार' कहते हैं ॥२॥
(३) जिस शुक्लध्यान में उच्छवास आदि काधिक क्रिया सूक्ष्म रूप में रह जाती है, और जो अनिवर्ति होता है, वह सूक्ष्मक्रियानि aff ध्यान कहलाता है ।
(४) जिस ध्यान में, शैलेशीकरण में, योगों का सर्वथा निरोध हो
(૨) જે ધ્યાનમાં એક આત્મદ્રવ્ય, તેના પર્યાય અથવા શુણુ વ્યંજન અથ અને ચેગ વિષયક પરિવત્તન વિ।, એક રૂપમાં ચિન્તન કરવામા આવે છે. તે એકત્વવિતક અવિચાર નામક બીજું' શુકલધ્યાન છે. તેનુ લક્ષણ આ પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યુ છે- એક નિજામદ્રષ્ય પર્યાય અથવા ગુણુને અવલમ્બન બનાવીને નિશ્ર્ચલપણે હૈં ચિન્તન કરવામાં આવે છે તેને જ્ઞાનીજન ‘એકત્વ ’ કહે છે. (૧) વ્યંજન, અર્થ અને ચાગમાં પરિવર્ત્તન થયા વગર જે ચિત્તન થાય છે તે ધ્યાનને કુશળ પુરૂષ ' અવિચાર ' કહે છે ।। ૨ ।૫ (૩) જે શુકલધ્યાન ઉચ્છવાસ આદિ કાયિક ક્રિયા સૂમરૂપમાં રહી જાય છે અને જે અનિવૃત્તિ ઢાય છે તે સૂક્ષ્મક્રિયાનિવૃતિ થાન કહેવાય છે.
(૪) જે ધ્યાનમાં, શૈલેશીકરણમાં, ચૈગાના સર્વથા નિરોધ થઈ જવાના
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨


Page Navigation
1 ... 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894