Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi

Book Title: Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 412
________________

३९६
तत्त्वार्थसूत्रे
"
दिति, सर्वतो यत्र विरतिर्भवति तानि महात्रतानि कथ्यन्ते' इत्यत्र पश्च महाव्रतानि प्रदर्शयन्ते - 'पाणाइवायाइहिंतो' इत्यादि । प्राणातिपातादिभ्यः सर्वतो विरमणं महाव्रतानि तानि पञ्च, पाणातिपातः १ आदिशब्देन - मृषावादा २ दत्तादाना ३ sa ४ परिग्रहाणां ५ ग्रहणं भवति तेभ्यः सर्वतो विरमणं महाव्रतानि - उच्यन्ते । तानि पञ्च तत्र - प्राणातिपातः प्राणिवधः, मृषावादी सत्यभाषणम्, अदत्तादानं - स्तेयम्, अब्रह्मचर्यं मैथुनम् परिग्रहो मूर्च्छा, एतेभ्यः सर्वतः सर्वप्रकारेण त्रिकरण - त्रियोगैर्विरमणं - विरतिनिवृत्तिरिति भावः ॥५५॥
तत्वार्थनियुक्ति:-- पूर्व द्वादशव्रतानि सातिचाराणि प्रदर्शितानि, द्वादश तीच तदनन्तरं पञ्च महाव्रतीभवितुमईतीति तत्प्रस्तावात् - मोक्षहेतुभूतानि त्याग करने से ही व्रत की शुद्धि होती है । अब पहले जो कहा था - 'सव्वओ महं' अर्थात् हिंसा आदि का पूर्ण रूपेण जो स्याग किया जाता है उसे महाव्रत कहते हैं, सो अब महाव्रतों का कथन किया जाता है
प्राणातिपात आदि से पूर्ण रूप से निवृत्त होना महाव्रत हैं । महाव्रत पांच हैं - ( १ ) प्राणातिपात (२) मृषावाद (३) अदत्तादान (४) अब्रह्मचर्य और (५) परिग्रह से सर्वथा विरत होना । प्राणातिपात का अर्थ प्राणी की हिंसा, मृषावाद का अर्थ मैथुन और परिग्रह का अर्थ मूर्छा है। इनसे सर्वथा अर्थात् तीन करण और तीन योग से विरत होना महाव्रत कहलाता है ||५५||
तत्वार्थनियुक्ति - इस पूर्व अतिचारों सहित वारह व्रतों का निरूपण किया गया । वारव्रतों का धारक श्रावक भी बाद में महा
ત્યાગ કરવાથી જ વ્રતની શુદ્ધિ થાય છે. હવે પહેલા જે કહ્યું હતું– 'सव्वओ महं' अर्थात् हिंसा महिने लु ३५थी ने त्याग उरवामां आवे છે તેને મહાવ્રત કહે છે જેથી હવે મહાવ્રતાનું કથન કરવામાં આવે છે
પ્રાણાતિપાત આદિથી પૂર્ણ રૂપથી નિવૃત્ત થઈ જવુ' મહાવ્રત છે. महाव्रत यांथ छे-(१) आधुतियात (२) भृषावाद (3) महत्ताहीन (४) અબ્રહ્મચય અને (૫) પરિગ્રહુથી સથા વિરત થવું, પ્રાણાતિપાતને અથ પ્રાણીની ર્હિંસા મૃષાવાદના અથ અસત્ય ભાષણ, અદત્તાદાનને અથ ચેરી, અબ્રહ્મચયના અથ મૈથુન અને પરિગ્રહના અથ મૂર્છા છે. આ ખધાંથી સ થા અર્થાત ત્રણ કરણ અને ત્રણ યાગથી વિરત થવું મહાવ્રત કહેવાય છે.પા તત્ત્વાથ નિયુકિત—આની અગાઉ અતિચારો સહિત ખાર ત્રતાનુ નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું. ખારવ્રતાના ધારક શ્રાવક પણ પાછળથી મહાવ્રતી
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨


Page Navigation
1 ... 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894