Page Text
________________
दीपिका-निर्युक्ति टीका अ. ७ . ४६ दिग्वतस्यातिचार निरूपणम् ३४९ ret' इत्यादि । दिग्वतस्य दिग्विरतिरूपस्य प्रथमस्य गुणवतस्य द्वादशत्र तेषु च षष्ठस्य व्रतस्य- -ऊ दिकूपमाणातिक्रमः- आदिना - अधोदिकू प्रमाणातिक्रमः २ तिर्यग्दिक् प्रमाणविक्रमः - ३ क्षेत्रवृद्धि: - ४ स्मृत्यन्तर्धानंचे - ५ त्येते पञ्चति चारा आत्मनोमालिन्यताऽऽपादका दुष्परिणतिविशेषा भवन्ति । तत्र - दिक्षुगमनाय पूर्वमभिग्रहादिना परिगृहीतस्य (नियमितस्य) दिक्परिमाणस्याऽतिक्रमः उल्लङ्घनम्र, स च - दिक्प्रमाणातिक्रम स्त्रिविधो भवति ऊर्ध्वदिक परिमाणातिक्रमः अधोदिक् प्रमाणतिक्रमः -२ तिर्यग्दिक् प्रमाणातिक्रमश्चे - ३ वि । तत्रोर्ध्व पूर्वामिगृहीतदिक्ममाणातिरिक्ततया पर्वत - वृक्ष शिखरारोहणादिकम् ऊर्ध्वदिक् प्रमाणातिक्रमः, एवमध स्तावत् पूर्वाभिगृहीताऽधोदिक प्रमाणातिरिक्ततया कूप
1
-
चारह व्रतों में छठे, गुणवनों में पहले दिग्विरतिस्वरूप दिशाघ्रत के ऊर्ध्वदिक्प्रमाणातिक्रम आदि पांच अतिचार हैं । वे इस प्रकार हैं- (१) ऊर्ध्वदिप्रमाणातिक्रम (२) अधोदिक्रप्रमाणातिक्रम (३) तिर्यदिकूप्रमाणातिक्रम (४) क्षेत्रवृद्धि और (५) स्मृत्यन्तर्धान। ये पांचों अतिचार आत्मा में मलीनता उत्पन्न करते हैं और एक प्रकार के दुष्परिणाम हैं ।
दिशाओं में गमन करने के लिए पहले जो अभिग्रह धारण किया हो अर्थात् जो मर्यादा निश्चित की हो, उसका उल्लंघन करना दिशाप्रमाणातिक्रम कहलाता है । दिशा प्रमाणातिक्रम तीन प्रकार का हैऊर्ध्व दिशापमाणातिक्रम, अधोदिशा प्रमाणातिक्रम और तिर्यगूदिशाप्रमाणातिक्रम । ऊर्ध्वदिशा में, पर्वत, वृक्ष आदि के ऊपर चढने के किये हुए प्रमाण का उल्लंघन करना ऊर्ध्वदिप्रमाणातिक्रम कहलाता
ખાર તેમાં છઠાં, ગુણુવ્રતમાં પહેલા, દિગ્વિતિ સ્વરૂપ દિશાવ્રતના ઉધ્વ દિક્પ્રમાણુાતિક્રમ આદિ પાંચ અતિચાર છે. તે આ પ્રમાણે છે-(૧) ઉધ્વ'પ્રિમાણાતિક્રમ (૨) અધાદિક્પ્રમાણુાતિક્રમ (૩) તિય કૃદિક્પ્રમાણુાતિક્રમ (૪) ક્ષેત્રવૃદ્ધિ અને (૫) મૃયન્તર્ધાન આ પાંચે અતિચાર આત્મામાં મલીનતા ઉત્પન્ન કરે છે અને એક પ્રકારના દુષ્પરિણામ છે.
દિશાઓમાં ગમન કરવા માટે પહેલા જે અભિગ્રહ ધારણ કરેલ ડાય અર્થાત્ જે મર્યાદા નક્કી કરી હાય, તેનુ ઉલ્લંઘન કરવું દિશાપ્રમાણુાતિક્રમ કહેવાય છે. દિશાપ્રમાણાતિક્રમ ત્રણ પ્રકારના છે-ઉધ્વ'દિશાપ્રમાણાતિક્રમ, અધાદિશા પ્રમાણાતિક્રમ અને તિય`ગ્નિશા પ્રમાણાતિક્રમ ઉર્ધ્વ દિશામાં પર્વત, વૃક્ષ આદિ ઉપર ચઢવા માટે કરેલી મર્યાદાનુ` ઉલ્લંઘન કરવુ. ઉવ “ દિક્ઝમાણુાતિક્રમ કહેવાય છે, પૂર્વીકૃત અધેદિશાના પ્રમાણથી ભાગળ કૂવા,
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |