Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 305

दीपिका - नर्युक्ति टोका म. ७.३८ मारणांतिक संलेखनास्वरूपनिरूपणम् २८९
संलेखना चेति मारणान्तिक संलेखना सं- सम्यक् लेखना- कृशीकरणं संलेखना । तत्र - कायस्योपवासादिना कृशीकरण बाह्य संलेखना १ क्रोधादिकषायाणाञ्च तपः संयमादिन तनूकरण मन्तरसंलेखना २ तथा च कायस्य कषायाणाञ्च सम्यक् लेखना कृशीकरणं - तनूकरणं संलेखना तस्याः खलु - मारणान्तिकसंलेखनायाजोषितः प्रीत्या सेविता च पुमान् व्रती अगारी । चकारात् मारणान्तिसंलेखना - जोषिता चाऽपि भवतीति बोध्यम् । अत्रान्तग्रहणेन तद्भवमरणं परिगृह्य ते, अथैवं तर्हि - मारणान्तिक संलेखना सेवितुः अगारिणः आत्मवधदोषापतिः स्यात् स्वाऽभिसन्धिपूर्वकमेव तस्य स्वाऽऽयुरिन्द्रियवळसंक्षयाय कायादि संशोषणादौ
-m
कृश करना संलेखना है । उपवास आदि के द्वारा काया कृश करना बाह्य संलेखना है और तप एवं संगम के द्वारा कोत्र आदि कषार्थों को कृश करना आन्तरिक संलेखना है । इस प्रकार काय और कषायों को सम्यक् प्रकार से लेखन करना अर्थात् कृश करना संलेखना है । व्रती श्रावक इस मारणान्तिक संलेखना का भी प्रीति पूर्वक सेवन करता है। सूत्र में प्रयुक्त 'च' शब्द से ऐसा समझना चाहिए कि वह मारणान्तिक संलेखना का भी आराधक होता है यहां 'अन्त' शब्द के ग्रहण से तद्भवमरण ग्रहण किया जाता है ।
शंका- मारणान्तिक संलेखना का सेवन करने वाला गृहस्थ आत्महत्या के दोष का भागी होना चाहिए, क्यों कि वह स्वेच्छा पूर्वक हो अपनी आयु, इन्द्रिय और चल का विनाश करने के लिए काय आदि का शोषण करने में प्रवृत होता है ।
み
મારણાન્તિક સ'લેહણા છે. ન્યૂ અર્થાત્ સમ્યક્ પ્રકારથી લેહન કરવું અથવા કૃશ કરવું. સલેહણા છે. ઉપસ વગેરે દ્વારા કાયાને કૃશ કરવી ખાા સલૈષણા છે અને તપ તથા સયમ દ્વારા ક્રોધ આદિ ષાયાને પાતળા પાડવા આાન્તરિક સલેહુણા છે. આ રીતે કાયા તથા કષાયાના સમ્યક્ પ્રકારે લેહન કરવું અથવા કૃશ કરવું સલેણા છે. વ્રતી શ્રાવક આ મારણાન્તિક સલેહણાનું પણ પ્રેમપૂર્વક સેવન કરે છે. સૂત્રમાં પ્રયુક્ત ‘ચ' શબ્દથી એમ સમજવાનુ` છે કે તે મારણાન્તિક સલેહણાના પણ આરાધક હાય છે. અહી ‘અન્ત' શબ્દ ! ગ્રહણથી તદ્ભવમરણુ ગ્રહણ કરવામાં આવે છે.
શકા-માણુ ન્તિક 'લેહણાનું સેવન કરનાર ગ્રહસ્થ આત્મહત્યાના દોષને ભાગી હાવા જોઈ એ, કારણ કે તે સ્વેચ્છાપૂર્ણાંક જ પેાતાના આયુષ્ય, ઇન્દ્રિય તેમજ બળના વિનાશ કરવા માટે કાયા વગેરેનું શ્રેષણ કરવામાં પ્રવૃત્ત થાય છે.
त० ३७
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨