Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira yA gAMdhInagara www.kobatirth.org zrImanmalayagirisUri viracitavivaraNayuta niryukti-bhASyasametam // zrI vyavahArasUtram // bhAga-5 - uddeza 8-9 upasatyamanini pUrva hanumAnako loNa mAmalA sAmana vidya 2 grAmAsetimAno ana hitAya dhenukasa dhammo padezanamA nIi naTAmii dura saMpAdakaH AcArya vijaya municandrasUriH For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 5.pU AcAryadevazrI OMkArasUrIzvarajI mahArAjAnA kara kamaLamAM samarpita www.kobatirth.org 5.pU AcAryadevazrI bhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA kara kamaLamAM samarpita For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ArAdhanArata pa.pU. munirAjazrI jinacandravijayajI ma. sA. nA kara karamaLamAM samarpita
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrIzaGgrezvarapArzvanAthAya namaH // zrIsiddhi-vinaya-bhadga-janaka-vilAsa-OMkAra-jinacandra-sadgurubhyo namaH A. zrIOMkArasUrijJAnamaMdira graMthAvalI - 51/1 zrImanmalayagirisUri viracitavivaraNayuta niyukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram - bhAga 5 (uddezaH 8-9) AgamaprabhAkara munizrI puNyavijayajI sajjIkRta sAmagrIsahAyena saMpAdakaH AcArya vijaya municandrasUriH sahAyakaH muni divyaratnavijayaH prakAzaka AcAryazrI OMkArasUrijJAnamaMdira, subhASacoka, gopIpurA, sUrata. For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Vyavahara Sootram part-5 Editor Ac. Munichandrasoori prathama saMskaraNa vi. saM. 2066, I. sa. 2010 nakala : 250 vyavahAra sUtram prAptisthAna AcArya zrIOMkArasUrijJAnamaMdira AcArya zrIOMkArasUrigurumaMdira AcArya zrIOMkArasUriArAdhanAbhavana vAvapathakanI vADI, subhASacoka, gopIpurA, sUrata. dazAporavADa sosAyaTI, phona : 9824152727 pAlaDI cArarastA, amadAvAda-7 E-Mali : omkarsuri@rediffmail.com phona : (079) 26586293 ___mehta_sevantilal@yahoo.co.in vijayabhadraceriTebala TrasTa pArzvabhaktinagara, nezanala hAIve 14, bhIlaDIyAjI ji. banAsakAMThA. pIna-385535. phona : 02744-233129, 234129 mudraka :kirITa grAphiksa 209, AnaMda zopIMga senTara, ratanapola, golavADa, ahamadAbAda-01 phona : 989849009 For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 3 prakAzananA lAbhArthI suvizAlagacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna vardhamAnataponidhi 100 + 60 oLInA ArAdhaka rAmacandra - bhadraMkara www.kobatirth.org - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pU. gaNivaryazrI nayabhadra vi.ma.sA.nI preraNAthI zrI devakInagara jaina saMgha borIvalI vesTa muMbaI. zrI vardhamAnabhakti zve.mU. IrAnIvADI jaina saMgha kAMdIvalI, (vesTa) muMbaI. zrI dharmavardhaka zve.mU.pU. jaina saMgha madhupArka kArTararoDa naM. 1 borIvalI isTa muMbaI Adie jJAnadravyamAMthI suMdara lAbha lIdho che. anumodanA.... anumodanA....anumodanA.... For Private and Personal Use Only *** 3
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI prakAzakIya vyavahAra sUtram pU.A.bha. zrIaraviMdasUri ma.sA. ane pU.A.bha.zrI yazovijayasUri ma.sA.nA AzIrvAda ane mArgadarzana pUrvaka A graMthamALAmAM navA navA graMtho pragaTa thatA rahe che. vyavahArasUtra niryukti-bhASya ane pU.A.zrI malayagirisUri ma.sA.nI TIkA sAthe ghaNAM varSo bAda pragaTa thaI rahyuM che. - tADapatrIya vagere vividha prato ane AgamaprabhAkara munizrI puNyavijayajI ma.sA.e taiyAra karAvela sAmagrInA AdhAre pU.A.bha. zrImunicandrasUri ma.sA.e saMzodhana-saMpAdana kArya karyuM che. vyavahArasUtra chedagraMtha che. sAdhu-sAdhvIjInA prAyazcitta vagere viSayo AmAM AvatA hovAthI enuM vAMcana-paThana adhikAra prApta munio ja guru AjJA mujaba karI zake. graMtha ghaNo vizALa hovAthI e cha bhAgomAM bahAra paDe che. vihAramAM vAMcana karatAM pU. muni bhagavaMtonI jarUriyAtane dhyAnamAM laI pratAkAre paNa thoDI nakalo prakAzita thaI rahI che. bhAga-5 praznAza kIya For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram 5 *** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A ati mahattvanA graMthanuM sArI rIte saMzodhana thAya e mATe saMpAdaka AcAryazrIe judA judA vidvAna AcArya bhagavato Adine vinaMtI karI hatI. sadbhAgye vividha vidvAnoe A graMthane AtmIyabhAve tapAsI Apyo che. pU.A.bha.zrI rAjazekharasUri ma.sA. (pU. A.bha.zrI rAmacandrasUri ma.sA. samudAya), pU. A.bha.zrI kulacandrasUri ma.sA., pU.A.zrI puNyaratnasUri ma.sA., pU.A.zrI yazoratnasUri ma.sA.(pU. A.zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA. samudAya), paM. mukticandra vi. gaNI., paM. municandra vi. gaNI (pU.A.bha.zrI kalApUrNasUri ma.sA. samudAya) Adie graMtha saMzodhanamAM sahakAra Apyo che. Ama aneka vidvAnonA sahakArathI saMzodhita thatAM A AgamagraMthane prakAzana karatAM ame gaurava anubhavIe chIe. aneka saMghoe jJAnadravyamAMthI prakAzanano lAbha lIdho che. te badhAnA amo AbhArI chIe. lI. TrasTIgaNa, A.OMkArasUri ArAdhanA bhavana. For Private and Personal Use Only ////// mA-ba prakAza kIya 5
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir X zrI vyavahArasUtram saMpAdakIya vyavahArasUtra(saTIka)nA A chaThThA bhAgamAM vyavahArasUtrano 10mo udeza enA uparanI niryukti-bhASya gAthA. 3810 thI 4675 ane tenA uparanI A. zrI malayagirisUri mahArAje racelI TIkA vagere prasiddha thaI rahyA che. saMpAdana mATe upayukta hastalikhita prato vagereno paricaya ane graMtha-graMthakAra viSeno | saMkSipta paricaya vagere prathama bhAganA saMpAdakIyamAM ApavAmAM AvyA che. jijJAsuoe tyAMthI joI levA. vizeSa bhAga-5 AgamaprakAzana samiti bAvara prakAzita "fafNa che sUtrANa' mAM vyavahArasUtra ane hiMdImAM anuvAda-vivecana pragaTa thayA che. AmAM pR.446mAM 10mA udezanA sUtra13 ane 14 vacce eka sutra adhika jovAmAM Ave che te A pramANe che. "cattAri aMtevAsI paNNattA, taM jahA- pavvAvaNaMtevAsI nAmege, no uvaTThAvaNaMte vAsI 1 uvaTThavaNaMtevAsI nAmege, no pavvAvaNaMtevAsI 2, saMpAdakIya For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram |i ege pavvAvaNaMtevAsI vi uvaTThAvaNaMtevAsI vi 3, ege no pavvAvaNaMtevAsI no uvaTThAvaNaMtevAsI, dhammaMtevAsI // " A vibhAgamAM graMthanA aMte pariziSTo ApavAmAM AvyA che. traNasvIkAra prastuta vyavahArasUtranA saMzodhanamAM pATha zuddhIkaraNa vageremAM jeoe AtmIyabhAve | sahAya karI che - pU. A. bha. rAjazekharasUri ma.sA., pU. A.zrI kulacandrasUri ma.sA., A. zrI puNyaratnasUrima.sA. pU.A.zrI. yazoratnasUri ma.sA., paM. zrI mukticandravi. gaNI, paM. zrI municandravi. gaNI AdinA ame khUba khUba RNI chIe. AbhAra. lI. pU. A.bha.zrI bhadrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pU. munirAjazrI jinacandravijaya ma.sA.nA vinaya A. vijaya municandrasUri. jA bhAga-1 saMpAdukiiy For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram vizeSa sUcanA pothI AkAre pragaTa thatAM A graMthamAM pustaka AkAranA eka pejanuM meTara be pejamAM levAmAM AvyuM che. eTale anukramaNikA vageremAM peja naMbara banne saMskaraNamAM samAna rahe te mATe pothImAM peja naMbara A- B e pramANe ApyA che. eTale pustakanuM peja 2= pothInuM peja 2A - 2B samajavuM. pariziSTomAM jyAM paMkti naMbara darzAvyA che. te pothInA A-B bAjumAM saLaMga paMkti naMbara gaNavAthI maLI raheze. jema ke avataraNasUcimAM "tRstroDavAta' pRSTha 6 paMkti ramAM che te pothImAM 6A bAjamAM che "zabdaprathA" pRSTha 6 paMkti 18mAM batAvela che te 6B bAjumAM che. For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram viSayAnukramaH bhAga-5 uddeza : 8 gAthA viSayaH .......... sUtra 1..............zayyAsaMstArakA'nujJApanA ......... ..........1337 3363-64...........................gRhasvarUpam................................................ .......... 1338 3365-67...........................saMstArakamArgaNasvarUpam ...................................1338-39 ................. sUtra 2.............. saMstAraka svarUpAdiH ....................... ..........1340 3368.............. .......... saMstArakaprakArAdi: ................ ..........1341 3369-74... .......... ... Rtubaddha saMstArakagrahaNe prAyazcittam..................... 1340-42 3375-87........... kAraNe grahaNe vidhiH yatanA ca ..................... 1342-47 3388.............. Anayane yatanA .... ..........1347 3391-93....... .varSARtau phalakasaMstArakaH kArya: ..........1347 3394............ saMstArakagrahaNavidhiH ...................................1348 3395-3400 ...... saMstArakAnujJApane yatanA......... ....... 1349-50 bhAga-5 viSayA nukrama ......... .............. For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja zrI vyavahArasUtram or gAthA viSayaH 3401-47...........................saMstArakamArgaNe AbhavadvyavahAraH....................... 1350-61 3439-41.......... ..........anyagrAme saMstArakamArgaNA............ .........1262 3442-45........... ......... .saMstArakasthAnAnujJApanA.............. ..........1363 3446-47..... ..........saMstArakasya ekAGgikAdiprakAre vidhiH .............. 1364 3448-51........................... saMstArakasya zithilabandhananiSedhaH ...................... 1364-65 3452-53.... ............. prAyogyasaMstArakasvarUpam ................... 1365 3454-55...........................vRddhAvAsayogyasaMstArakamArgaNA ........................... 1366 ................. sUtra 5............. sthavirasya upadhivizeSaH........... 1366 3457-62............... upadhivizeSasvarUpam............. 1367-68 3463-68.. ......... vRddhasya vihAre yatanAdiH .. 1369-70 3469-71.. ......... . ekAkibhavanakAraNAni... 1370-71 3472-77...........................ekAkivRddhasya upAdha sthApayitvA bhikSAgamanAyA ...ekAkivRddhasya upadhiM sthApayitvA bhikSAgamanAdiH.. 1371-73 3478-85 .......... upadhau hRte vidhiH.... ............. 1373-75 3486-87.......... .... vRddhasya bhojanavidhiH .................................. 1375 bhAga-5 68........... viSayA nukrama 10 For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 11 ////////// gAthA 3499-97 3499-3509 3502-04 3505-15 3517-31 3532-41 3542-50 3551-55 3556-59 3560-65. 3565-72 viSayaH . gRhasthasatkasaMstArakasya anyavasatau nayane vidhiH. . bahirnayane anujJApanAvidhiH . avagraha-anujJApanAvidhi: . ananujJApane prAyazcitam . . ananujJApane doSAH . . kAraNe pUrvamavagrahaH . . sUtra 13 - 15...... paribhraSTopakaraNavidhiH sUtra 6-7 www.kobatirth.org sUtra 8-12. . vismRtopakaraNe vidhi : .. . mArge vizrAmaNAdau doSAH . apavAde vizrAmANAdiH yatanA ca. . vismRtopakaraNe dRSTe vidhi:. . asaMvigna vismRte vidhi : . . vismRtopadhigrahaNe pariSThApane ca vidhiH . pariSThApane cihnakaraNAdiH . For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja 1375-76 1376-79 1379 1381-82 1381-82 1382-85 1386-67 1387-91 1391 - 94 1394-97 1397-98 1398-99 1399 - 1401 1401-03 //////////////////////////////////// bhAga-5 viSayA nukrama 11
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja zrI vyavahArasUtram ....... ....... gAthA viSayaH ............. sUtra 16.......... atiriktapAtragrahaNasAmAcArI............................ 1404 3575............. pramANAtireke nyUne ca doSAH .......................... 1405-08 3584-90....... .. mAtrakAnujJAkAraNAni......... 1408-10 3591-96........... niSkAraNaM mAtrakaparibhoge doSAH ........... 1410-11 3597-3616 ............ .......... pAtragrahaNasAmAcArI .......................... .......... 1411-19 3617-25................. pAtravitaraNam ....................... ............... .......... 1419-22 3626-34......................... ..sakAraNaniSkAraNaM ekAkIbhavanam ...................... 1422-25 3635-48............. .......... avadhAvanasvarupam.. .......... 1425-29 3649-59................ ..........upadhihananavicAraH .................. .............. 1429-33 ...... sUtra 17............UnodaratAdi: ..........1433 3662-67 ........................kavalasaMkhyA svarUpAdiH............................... 1434-36 3668-70 ........................ prakAma-nikAmAhAradiH .................................... 1436-37 3571-82... ..........AhAraprayojanaM sadRSTAntam .... .........1437-40 // aSTama uddezaH saMpUrNaH // bhAga-5 viSayAnukrama 12 For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA viSayaH peja zrI vyavahArasUtram ...... uddeza 9 ................. sUtra 1-8..........zayyAtarasambandhinaH AhAre kalpyAkalpya svarUpam. 1441-42 3683-88......................... prAtihArikabhojizayyAtarasya piNDaH akalpyaH ...... 1442-44 3689.................................aprAtihArike bhadraka-prAntadoSA: ........................ 1444 3690-91.............. kAlikasUtraprayojanamo........................ 1444-45 3692-94............ aprAtihArikasya grahaNe vidhiH............. 1444-46 ................. sUtra 9-16........zayyAtaropajIvinaH piNDaniSedhaH ..................... 1446-47 3697-3702............. ......... ekacullyAM sAgArikadoSAH .........................................bhinnacullyA prasaGgadoSAH ..................................1448-49 3703.................................apavAdaH .. ......... 1449 ................. sUtra 17-32......sAdhAraNa-nissAdhAraNazAlayovidhiH ........... ......... 1449-51 3705-06........... zAlAsvarUpAdiH .......... ....................1451-52 3707-16...........................sAdhAraNAdiSu kalpyAkalpyam ............................ 1452-55 ............. sUtra 33-36 ......gorasaphalAdInAM kalpyAkalpya m ............ .........1455 bhAga-5 viSayAnukrama 13 For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 14 gAthA 3718-22 3723-39 3725-39 3740-43 3744-47 3748-51. 3750-55. 3758-64 3765-57 viSayaH . gorasAdyauSadhiSu kalpyAkalpyam. . phalAdiSu kalpyAkalpyam...... . kRta-niSThitAdisvarUpam.. . bIjadugdhAdau kalpyAkalpyam.. , caityadravyAdau vidhi: . samavasaraNAdau vidhi: .siddhAyatanAdau yatanA.. . bhikSupratimAvidhiH . pratimAsvarUpam .bhikSAparimANam. sUtra 41-42. mokapratimAvidhiH sUtra 37-40 www.kobatirth.org 3769. 3771-72. 3773-78 . mokapratimAsvarUpam.. pratimAsvIkAravidhiH mokasvarUpam.. For Private and Personal Use Only peja . 1456-57 1457-61 1460-61 1461-62 1462-63 1463-64 1464-65 1465 1467-68 1468-70 1470 1471 1472 1472-74 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ////////////// * bhAga-5 viSayA nukrama 14
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja zrI vyavahArasUtram gAthA viSayaH 3779-81........... ..... dravyAdimArgaNA.............. 1474 3782-86............. ......... bhojanAdividhiH.. .......... 1475-76 3787-88........... .......... mahatI mokapratimA ............... .......... 1476 ................. sUtra 43-44 ...... mokapratimAyAM dattisvarUpam............. .......... 1476-77 3990-92.......... ......... dattiparimANAdiH ....... .......... 1478-79 3793-96............. .......... dAyakabhikSAdibhaGgAH ........... ..........1479-80 ................. sUtra 45............upahataprakArA:...............................................1480 3798-3801....................... trividhopahatasvarUpam ...................................... 1480-81 ................. sUtra 46............avagRhitasvarUpam. 1481-82 3803-05 ....................... avagRhItaprakArAdiH .... ........................ 1482-83 3806-89....... apahRta-avagRhitayorvizeSaH 1483-84 // navama uddeza: saMpUrNaH // bhAga-5 viSayA nukrama 15 For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram bhAga vyavahArasUtragranthasya vibhAgavyavasthA granthaH bhASyagAthATIkAsahitA pIThikA gAthA 1-182 1 (A) - 108 (B) uddeza 1 gAthA 183-963 109 (A) - 512 (B) gAthA 964-1710 513 (A) - 792 (B) uddeza 4-5-6 gAthA 1711-2813 793 (A) -1168 (B) uddeza 7-8-9 gAthA 2814-3809 1169 (A) -1484 (B) uddeza 10 gAthA 3810-4675 1485 (A) -1725 (B) uddeza 2-3 bhAga-5 viSayAnukrama 16 For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrIzadvezvarapArzvanAthAya namaH // zrIsiddhi-vinaya-bhadra-janaka-vilAsa-OMkAra-jinacandra-sadgurubhyo namaH zrImanmalayagirisUri viracitavivaraNayuta niyukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram bhAga 5 For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1337 (A) // OM namo jinAya // OM namo vItarAgAya // ||ahN namaH // zrImanmalayagiriviracitavivaraNayutaniyukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram // aSTama uddezakaH // 1337 (A) For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1337 (B) ////////////// ******** 5 10 www.kobatirth.org vyAkhyAtaH saptamoddezako'dhunA aSTama Arabhyate tatra cedamAdisUtram sUtram -- gAhA uU pajjosavie, tAe gAhAe, tAe paesAe tAe uvAsaMtarAe jamiNaM jamiNaM sejjAsaMthAragaM labhejjA tamiNaM tamiNaM mameva siyA / therA ya se aNujANejjA, tasseva siyaa| therA ya se no aNujANejjA no tasseva siyA / evaM se kappai ahArAiNiyAe sejjAsaMthAragaM paDiggAhittae / // 1 // 'gAhA uU pajjosavie' ityAdi, asya sambandhapratipAdanArthamAha taha ceva uggahammI, aNuyattaMtammi rAyamAdINaM / sAhammiuggahammI, suttamiNaM aTThame paDhamaM // 3362 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - For Private and Personal Use Only tathaiva pUrvoktenaiva prakAreNa rAjAdInAmavagrahe'nuvarttamAne avagrahaprastAvAdaSTame uddezake 10 prathamamidaM sUtraM sAdharmikAvagrahe paThati eSa sUtrasambandhaH ||3362 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA sUtra 1 gAthA | 3362-3367 zayyA saMstArakAnujJApanA | 1337 (B)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram . gAhA gehaM tatra Rtau Rtubaddhe kAle varSAkAle vA paryuSitastasmin gAhAe sUtre strItvaM | prAkRtatvAd, evmuttrtraapi| tasmin pradeze antarbahirAdilakSaNe tasminnavakAzAntare dvayo madhyabhAgalakSaNe yad yat zayyA saMstArakaM zayyAsaMsArakabhUmilAbhaH tat mamaiva syAditi bruute| | tatra yadi sthavirAstasyAzaThabhAvamavagamyA'nujAnanti tadA tasyaiva syAd, atha se tasya | aSTama uddezaka: zaTha bhAvamavabudhya sthavirA nAnujAnate evaM tarhi se tasya [na syAt,] kalpate, 5 1338 (A) IX yathArAnikatayA zayyAsaMstArakabhUmiM parigrahItumiti sUtrAkSarArthaH // samprati bhASyakRt | viSamapadavyAkhyAM karoti - gAhA ghare gihe yA, egaTThA hoMti uggahe tivihe / uubaddhe vAsAsu ya, vuDDAvAse ya nANattaM // 3363 // 10 gAhA iti gharamiti gihamiti vA ete tryo'pyekaarthaaH| tatra gRhaM trividhe avagraha sAdharmikAvagrahe bhvti| tadyathA-Rtubaddhe RtubaddhasAdharmikAvagrahe vrssaavaassaadhrmikaavgrhe| | tatra Rturiti RtubaddhAvagraho gRhItaH, 'pajjosavite' iti anena varSAvagrahaH, etayordvayorapyavagrahayorantaHpraviSTa iti kRtvA sAmarthyatastRtIyo'pi vRddhAvAsA'vagraho gRhiitH| tathA cAhavRddhAvAse c| tatra triSvapyavagraheSu yannAnAtvaM tat pratyekasUtreSu vakSyAmIti vAkyazeSaH // 3363 / / sUtra 1 gAthA 3362-3367 zayyAsaMstArakAnujJApanA 1338 (A) For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 115 zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH cAussAlAdigihaM, tattha padesA u aMto bAhiM vA / ovAsaMtara mo puNa, amugANaM doNha majjhammi // 3364 // catuHzAlAdigRham,AdizabdAde kazAla-dvizAla-trizAlaparigrahaH tasya pradezA | antrbhiraasnnduuraadilkssnnaaH| avakAzAntaraM nAma amakayoddhayormadhyamiti // 3364 // tadevaM kRtA bhASyakAreNa viSamapadavyAkhyA, samprati niyuktivistara:1338 (B) khettassa u saMkamaNe, kAraNe annattha paTTavijaMto / puvvuddiDhe tammi u, uMuvAse suttaniddeso // 3365 // sUtra 1 AcArya RtubaddhakAlanimittaM varSAkAlanimittaM vA anyat kSetraM saMkramitumanA ajAyata, zayyAtataH kSetrasya saGkramaNe kartavye'nyasmin vA AtmanaH kAraNe samutpane kaJcit sAdhumanyatra | saMstArakA [pr]sthaapyet| sa ca prasthApyamAnaH pUrvoddiSTe tasminnavakAze AcAryAn vijJapayati, asmin | nujJApanA |25 prastAve adhikRtasUtrasya nirdezo bhaNanam / iyamatra bhAvanA-yo'sau prasthApyate tena pUrvaM 21 1338 (B) 1. udduvaase-laa.|| gAthA 3362-3367 For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI kSetrapratyupekSaNAya gatena tatkSetraM gRha[ca]dRSTaM, yadi vA yo'nyaH pUrvaM kSetrapratyupekSaNAya gatastena tasya kathitaM yathA-amukaH pradezo nivAto'mukaH pravAto'mukaH sAdhAraNo'mukaH vyavahArasUtram sukhAvaho'muko du:khAvaho'mukaH sA''loko'muko nirAlokaH / tata prasthApyamAna AcArya aSTama vijJapayati yathA-mama zleSmA praspandate, athavA pravAte svapato'jIrNamupajAyate, yadi vA dharma uddezakaH ME nA'dhyAsituM zaknomi, athavA amukamamukaM ca sAdhumahaM sadaiva pratipRcchAmi, tata etayormadhye 1339 (A) mama shyyaasNstaarkbhuumimnujaaniit| yadi vA prasthApitastatra gatvA tadgRhamAlokyA''tmanaH saMsAdhakaM pradezamAcAryasya zleSmapraspandanAdikAraNaprakAzanapurassaraM saMdezayati yathA amukAm amukAM me saMstArakabhUmimanujAnIteti // 3365 / / __ tathA cAha dIveuM taM kajjaM guruM va annaM va so u appAhe / te vi ya taM bhUyatthaM, nAuM asaDhassa viyaraMti // 3366 // tat zleSmapraspandanAdikAryaM dIpayitvA prakAzya gurumAcAryamanyaM vA sparddhakapatim | upAdhyAyAdikaM appAheti sNdeshyti| te'pi ca guravo'nye vA yat sandiSTaM sAkSAtkathitaM vA sUtra 1 gAthA 3362-3367 zayyAsaMstArakAnujJApanA 1339 (A) For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1339 (B) | tad bhUtArthaM yathAvasthitaM jJAtvA tasyA'zaThasya tAM zayyAsaMstArakabhUmiM vitaranti anujAnanti 015 // 3366 // aha puNa kaMdappAdIhi maggatI to u tassa na dlNti| eyaM tu piMDasutte, patteya ihaM tu vocchAmi // 3367 // atha kandarpAdibhiH mArgayati kandarpanimittamanyadvA kiJcit zaThatvamavalambya vijJapayati tadA tasya na dadati nAnujAnanti / athavA 'jamiNaM jamiNaM sejjAsaMthAragaM labhejA' ityAdeH sUtrasyAyamartha:- zayyA eva saMstArakaH zayyAsaMstArakaH, sa ca dvidhA phalakasaMstAraka: 20| kanthisaMstArako vA, tasya yo'gretanaH saMstArakaH sa kharakaH / tatra svapataH pArvANi duHkhAyante tatastena pUrvaM mRdukule gatvA mRdusaMstArako'nujJApitaH / tata AcAryasamIpamAgatya vijJapayati yaM yaM zayyAsaMstArakaM labheta(yaM) sa sa mamaiva syAt / tatra yadi sthavirAstasyA'zaThatvamAlokyAnujAnanti tadA sa tasyaiva syaat| atha zaTha iti kRtvA tasya nAnujAnanti evaM [tasya na syAt] sUtra 1 gAthA 3362-3361 zayyAsaMstArakAnujJApanA 1339 (B) 1. labhate-sa.. For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1340 (A) tarhi se tasya kalpate yathArAnikatayA zayyAsaMstArakaM parIgrahItuM, naanytheti| etat piNDasUtraM vyAkhyAtam ihAdhunA punaH pratyekasUtrANi vyAkhyAsyAmi 3367 // sUtram- se ya ahAlahusagaM sejjAsaMthAragaM gavesejjA, jaM cakkiyA egeNaM hattheNa ogijjha jAva egAhaM vA, duyAhaM vA, tiyAhaM vA parivahittae, esa me vAsAvAsAsu bhvissi| // 2 // sUtram- se ya ahAlahusagaM sejjAsaMthAragaM gavesejjA, jaM cakkiyA egeNa hattheNa ogijjha jAva egAhaM vA, duyAhaM vA, tiyAhaM vA parivahittae, esa me hemaMta-gimhAsu bhvissi| // 3 // sUtram- se ya ahAlahusagaM sejAsaMthAragaM gavesejjA, jaM cakkiyA egeNaM hattheNa ogijjha jAva egAhaM vA, duyAhaM vA, tiyAhaM vA, cauyA haM vA, paMcAhaM vA, dUramavi addhANaM parivahittae, esa me vuDDhAvAsAsu bhavissai // 4 // ___'se ya ahAlahussagaM sejjAsaMthAragaM gavesejjA' ityAdi so'dhikRto bhikSuryathAlaghusvaka- sUtra 2 mekAntalaghukaM vINAgrahaNagrAhya, zayyA sarvAGgikA saMstArako'rddhatRtIyahastadIrghaH hastaM gAthA 03368-3372 1. catvAryaGgulAni vistIrNaH / athavA tatpuruSaH samAsaH zayyA eva saMstArakaH zayyAsaMstAraka:[taM] 10 saMstArakazayyAsaMstArakaM tRNamayaM paTTamayaM vA gaveSayet ityAdi / tatra yat zaknuyAt ekena hastenAvagRhya || svarUpAdiH yAvadekAhaM vA adhvAnaM [vyahaM]vA tryahaM vA adhvAnaM gacchan parivoDhuM tat gRhNIyAt, eSa eva varSAvAse bhaviSyati, eSa varSAsUtrasyArthaH / evaM hemantagrISmasUtrArtho vRddhAvAsasUtrArthazca bhAvanIyaH / 1340 (A) navaraM vRddhAvAsasUtre caturahaM vA paJcAhaM vetyadhikaM vaktavyam / adhunA niyuktivistara: For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra ////////// sUtram 15 aSTama uddezakaH 1340 (B) 20 www.kobatirth.org so puNa uumma gheppar3a, saMthAro vAse vuDDhavAse vA / ThANaM phalagAdI vA, uummi vAsAsu ya duve vi // 3368 // sa punaH saMstArakasthAnarUpaM Rtubaddhe kAle varSAvAse vRddhavAse ca yathAnurUpaM gRhyate / 15 tadyathA - Rtubaddhe kAle avakAze gRhyate, varSAvAse vRddhAvAse ca nivAtasthAne'pi / tathA Rtubaddhe kAle UrNAdimayaH saMstArakaH parigrAhyaH puruSavizeSaM glAnAdikamapekSya phalakAdi vA, varSAvAse dvikAvapi saMstArakau vakSyamANalakSaNau gRhNIyAt // 3368 // uubaddhe duvihagahaNe, lahugo lahugA ya dosa ANAdI / jhAmiya- hiyavakkheve, saMghaTTaNamAdi palimaMtho // 3369 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvividhaH saMstArakaH parizATirUpo'parizATirUpazca / tatra parizATirUpo dvividho jhuSiro'jhuSirazca / tatra zAlyAdipalAlatRNamayo jhuSira : kuzavalkAdirUpo'jhuSiraH / aparizATirUpo'pi dvividhaH, ekAGgiko'nekAGgikazca / ekAGgiko'pi dvidhA-saGghAtito'saGghAtitazca / tatrA'saGghAtita ekaphalakAtmakaH, saGghAtito dvyAdiphalakaH saGghAtAtmakaH / anekAGgikaH 25 kanthikAprastarAtmakaH, tatra yadi tu Rtubaddhe ajhuSiraM parizATisaMstArakaM gRhNAti tadA tasya 25, For Private and Personal Use Only sUtra 2 gAthA |3368-3372 saMstArakasvarUpAdiH 1340 (B)
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH | prAyazcittaM laghuko mAsaH, jhuSiraM gRhNatazcatvAro laghukAH, aparizATimapi gRhNatazcatvAro laghukAH, na kevalaM prAyazcittaM kiM tvAjJAdayazca doSAH / tathA yadyagninA sa dhyAmyate tadApi prAyazcittaM catvAro laghukAH, vyAkSepeNa vA stenairapahRte cturlghukm| aparizATau dhyAmite hRte vA mAsalaghu / tato'nyaM saMstArakaM mRgayamANAnAM sUtrArthaparimanthaH / tathA tasmin saMstArake ye prANajAtaya | AgantukAstadudbhavA vA tAn saGgaTTayati paritApayati apadrAvayati ca, tatastanniSpannaM tasya / prAyazcittamityeSa gAthArthaH // 3369 // sAmpratamenAmeva bhASyakRt vivRNotiparisADi aparisADI, duviho saMthArato samAseNa / gAthA parisADI ya jhusireyara, etto vocchaM aparisADiM // 3370 // 3368-3372 saMstArakadvividhaH samAsena saGkSapeNa saMstArakaH / tadyathA parizATiraparizATizca, tatra svarUpAdiH parizATirdvidhA jhuSiraH itarazca, itaro nAma ajhuSiraH / ata UrdhvamaparizATiM vakSye // 3370 // | 41341 (A) pratijJAtameva karoti 10 For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1341 (B) 15 www.kobatirth.org egaMga aNegaMgI, saMghAtima eyaro ya egaMgI / asiragahaNe lahuto, cauro laghukA ya sesesu // 3371 // aparizATirdvidhA ekAGgiko'nekAGgikazca / tatra ekAGgiko dvidhA saGghAtima itarazca 115 amISAM vyAkhyAnaM prAgeva kRtam / tatrA'jhuSirasya saMstArasya grahaNe prAyazcittaM laghuko mAsaH / zeSeSu jhuSirasaGghAtitetaraikAGgikAnaikAGgikeSu pratyekaM catvAro laghukAH // 3371 // laghukA yajhAmiyammi, harie vi ya hoMti aparisADimmi / parisADammi ya lahugo, ANAdi virAhaNA ceva // 3372 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agninA dhyAmite aparizATau stenairvA tasminnapahRte pratyekaM prAyazcittaM catvAro laghukA 20 bhavanti / parizATau dhyAmite hRte vA pratyekaM laghuko mAsaH, AjJAdayazca doSAH / tathA virAdhanA ca saMyamasya // 3372 // tAmevAbhidhitsurAha-- For Private and Personal Use Only *** sUtra 2 gAthA |3368-3376 saMstArakasvarUpAdiH | 1341 (B)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1342 (A) vikkhevo suttAdisu, AgaMtu tadubbhavANa ghaTTAdI / palimaMtho puvvutto, maMthijati saMjamo jeNa // 3373 // anyasaMstArakamArgaNe sUtrAdiSu sUtreSvartheSu [ca] vikSepo vyAghAta: parimantha ityrthH| tathA- . [ca]ye tatrA''gantukAH prANAH kITikAdayo ye ca tadudbhavA matkuNAdayaH, teSAM yat ghaTTanAdi tannimittamapi praayshcittm| idAnIM parimantho vyAkhyeyaH, sa ca pUrvameva vikkhevo suttAdisu / ityAdinA grnthenoktH| atha kasmAt vyAkSepo ghaTTanAdi vA parimantha ityucyate? tata Aha- yena kAraNena tena saMyamaH upalakSaNametat sUtramarthazca mathyate tena parimantha iti // 3373 / / tamhA u na ghettavvo, uummi duviho vi esa saMthAro / evaM suttaM aphalaM, suttanivAto u kAraNito // 3374 // RtubaddhekAle saMstArakayasmAdete doSAH,tasmAddhetoH Rtubaddhe kAle dvividho'pyeSa parizATyaparizATirUpa: saMstAro grahaNavidhiH na gRhItavyaH / atra para Aha-evaM sati sUtramaphalam, sUtre tRNamayasya zayyAsaMstArakasyA'- | |1342 (A) nujJAnAd / AcArya Aha-sUtranipAtaH kAraNikaH kAraNavazAt pravRttaH // 3374 / / gAthA 3373-3377 kAraNe For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1342 (B) //////////// ***** 15 www.kobatirth.org 20 tadeva kAraNamupadarzayati suttanivAto taNesuM, daisi gilANae ya uttamaTThe y| cikkhillapANaharie, phalagANi vi kAraNajjAte // 3375 // sUtrasya nipAto nipatanamavakAza iti bhAvaH / [tRNeSu ] deze dezavizeSe tathA glAne uttamArthe ca tathA cikkhalle kardame prANe prANajAte bhUmau saMsakte tathA harite haritakAye evaMrUpe kAraNajAte sati phalakAnyapi gRhyante phalakarUpo'pyaparizATiH saMstArako gRhyate iti gAthAsaGkSepArthaH // 3375 // sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamatastRNeSu deze' ityasya vyAkhyAnamAha asivAdi kAraNagatA, uvahIkutthaNaM ajIragabhayA vA / asiramasaMdhi abIe, ekkamuhe bhaMgasolasagaM // 3376 // 1. desA-lA. // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only //////// gAthA | 3373-3377 kAraNe RtubaddhekAle saMstArakagrahaNavidhiH 1342 (B)
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH azivAdibhiH kAraNaistatra deze gatA ye varSArAtre pAnIyena plAvyeta yathA | sindhuviSaye'thavA tatra deze svabhAvata uSarA bhUmistato rAtrau zItalavAtasaMparkato'vazyAyapatanato vA jalaplAviteva sA bhUmirupajAyate, athavA AsannIbhUtena pAnIyena tamavakAzamaprApnuvatA'pi bhUmiH svidyati tatropadhe: kothanaM mA bhUyAt mA vA ajIrNena glAnyamityupadhikothanabhayAdajIrNakabhayAdvA tRNAni gRhNanti sAdhavaH, tAni ca ajhusirANi asandhIni abIjAni ca, etAnyekamukhAni kriynte| atra ca ajhuSira-asaMdhi-abIja ekamukharUpeSu caturSu padeSu bhaGgaSoDazakaM SoDaza bhaGgA te ca prastArato'vagantavyAH 1343 (A) / / / / / / / / / / / / / / / / TISS / / / / / / / ISSS 5 / / SSIS 555 SSSS gAthA 3373-3377 kAraNe RtubaddhekAle saMstArakagrahaNavidhiH SISS 1343 (A) tatra ajhuSirAdipadavyAkhyAnArthamAha For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1343 (B) kusamAdi ajhuSirAI, asaMdhabIyAI ekkato muhAi / desIporapamANA, paDilehA tinni vehAsaM // 3377 // kuzAdIni kuza-vaccakaprabhRtIni tRNAni ajhuSirANi asandhIni abIjAni ca bhavanti, tAni ekamukhAni karttavyAni, tatra bhaGgaSoDazakamadhye yatra bhaGge jhuSirANi tatra prAyazcittaM catvAro laghukAH, bIjeSu pratyekeSu paJca rAtrindivAni laghukAni, anantakAyikeSu gurukANi, zeSeSu bhaGgeSu mAsalaghu, prathame bhaGge gRhNantaH zuddhAH, dezIporetyAdi, dezItyaMguSTho'bhidhIyate tasya yat parva tatpramANAni jinakalpikAnAM sthavirakalpikAnAM ca tRNAni bhvnti| iyamatra bhAvanA- aGguSThasya yat parva tatrA'GgulyagrANi sthApayitvA yAvadbhistRNairmuSTirApUryate tAvanti muSTipramANAni jinakalpikAnAM sthavirakalpikAnAM ca tRNAni bhavanti / eteSAM ca tRNAnAM pratyupekSAstistraH, tadyathA- prabhAte madhyAhne aparAhe c| yadA ca bhikSAdau gacchanti tadA vihAyasi kurvanti // 3377 // gAthA 3373-3377 kAraNe RtubaddhekAle saMstArakagrahaNavidhiH 1343 (B) sAmpratametadeva kiJcid vyAcikhyAsurAha For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1344 (A) aMguTupavvamettA, jiNANa therANa hoi saMDAso / bhUmIe viralleuM, avaNittu pamajjae bhUmiM // 3378 // aGgaSTaparvamAtrANi aGgaSTaparvaparimitamuSTipramANAni jinAnAM jinakalpikAnAM sthavirANAM sthavirakalpikAnAM bhavanti, taizca tRNaiH saMstAraka AstIryamANastAvadbhavati yAvat saMDAsaH, * tAni ca bhUmau viralya zayanArthaM viralIkRtya bhUmipramArjanasamaye apanIya bhUmiM prmaarjyti|| * 3378 // samprati 'gilANe uttamaDhe' ya iti vyAkhyAnArthamAhagelana uttamaDhe, ussaggeNaM tu vtthsNthaaro| asatIe ajhusirAiM, kharA'satIe u jhusirA vi // 3379 // yo nAma glAno yo vA pratipannottamArthaH kRtAnazanapratyAkhyAnaH, tasmin dvaye'pi | saMstArakagrahaNe saMstAraka utsargato vastrarUpaH kriyate, tasya komalatayA samAdhibhAvAt, asati avidyamAne vastrarUpe saMstArake ajhuSirANi kuza-valkakaprabhRtIni mRgynte| atha tAni kharANi yadi | 1344 (A) gAthA 3378-3384 kAraNe yatanA 1. pormettaa-laa.|| 2. vcck-mu.pu.pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1344 (B) www.kobatirth.org vA na santi tadA [asati ] jhusirANyapi zAlyAdipalAlamayAnyAnetavyAni // 3379 // taddivasaM maliyAI, aparimiya sayaM tuyaTTa jayaNAe / ubhayaTTha uTThie U, caMkamaNe vejjakajje vA // 3380 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , taddivasaM pratidivasa malitAni tRNAnyutsAryante anyAni ca samAnIyante tAni cA'parimitAni gRhyante yathA samAdhirbhavati tathA sakRt ekavAraM tuyaTTAni prastAritAni tiSThanti, tatra yatanayA karaNam, ubhayaM nAma uccAra-prazravaNaM ca tadarthamutthite glAne uttamArthe vA anya niSIdati, kiM kAraNam ? iti cet prANidayArtham, anyathA jhuSirabhAvatastatrAgantukAH prANAstRNAnyupalIyeran sa ca tAvanniSIdati yAvat sa tatra pratyAgacchati / evaM caG kramaNArthamabhyutthite pravAtArthaM vA bahirnirgate vaidyakArye vA bahirnIte yAvat sa pratyAnaya tAvadanyo niSIdati, tasminnAgate sa uttiSThati; athavA sa guruNAmapi pUjya iti tasmin pUrvoktakAraNairutthite tatrAnyasya niSadanaM na kalpate teSAM tRNAnAmupari hastaH karttavyaH / etadevAha anno nisijja tarhi, pANadayaTThAe tattha hattho vA / nikkAraNamagilANe, dosA te ceva ya vikappo // 3381 // For Private and Personal Use Only **** gAthA 13378-3384 kAraNe saMstArakagrahaNe yatanA 1344 (B)
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1345 (A anyastatra saMstArake prANadayArthaM niSIdati[gRhyate]hasto vA tatra kriyte| atra bhAvanA prAgeva kRtA, etaiH kAraNairyathoktarUpa: saMstArakaH [gRhyate] Rtubaddhe kAle niSkAraNaM dezAdikAraNa-mantareNA'glAne aglAnasya tRNamayasaMstArakagrahaNe ta eva pUrvoktA doSA vikalpo viklp-dossshc| atra vikalpagrahaNena kalpaprakalpAvapi sUcitau // 3381 / / teSAM vyAkhyAnamAhaattharaNavajito U, kappo pakappo u hoi paTTadugaM / tippabhiI tu vikappo, akAraNeNaM taNAbhogo // 3382 // AstaraNavarjitaH kalpa: kimuktaM bhavati? yajjinakalpikA anavastRte rAtrAvukkuDukAstiSThanti eSa kalpa ityabhidhIyate, yat punaH paTTadvikaM bhavati saMstArottarapaTTayorupari yat supyate ityarthaH eSa bhavati prakalpaH / yAni punastriprabhRtIni saMstArake prastArayati eSa viklpH| yacca akAraNe kAraNamantareNa tRNAnAM bhogaH kriyate eSo'pi vikalpaH // 3382 / / / 1. 'kappo puNa hoti upaTTadugaMti' pAThaH chandAnusArI bhavati iti lA. pR.321|| gAthA 3378-3384 | kAraNe saMstArakagrahaNe yatanA 1345 (A) For Private and Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1345 (B) athavA anyathA kalpaprakalpavyAkhyAnamAhaahavA ajhusiragahaNe, kappapakappo samAvaDiya kaje / jhusire va ajhusire vA, hoi vikappo akajammi // 3383 // athaveti prakArAntaropadarzane yat kAraNe samApatite ajhuSirANi tRNAni gRhNAti eSa . kalpaH, yat punaH kArye samApatite jhuSirANyapi tRNAni gRhNAti eSa prakalpaH, yat punarakArye / jhuSirANi vA ajhuSirANi vA gRhNAti eSa bhavati vikalpaH // 3383 / / evaM tAvat tRNAnAmRtubaddha gAthA kAle kAraNena gRhItAnAM yatanoktA samprati kAraNaireva Rtubaddhe kAle phalakarUpasya saMstArakasya 3378-3384 grahaNaM yatanAM cAha kAraNe * saMstArakagrahaNe jaha kAraNe taNAI, uubaddhammi u havaMti gahiyAiM / taha phalagANi vi geNhai, cikkhallAdIhiM kajjehiM // 3384 // 41345 (B) 1. kappa pakappo vva kajje jhusire vi-pu. pre. // yatanA For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA kAraNe dezAdilakSaNe Rtubaddhe kAle tRNAni gRhItAni bhavanti tathA Rtubaddha eva kAle cikkhallAdibhiH kAryaiH, AdizabdAt prANasaMsakti-haritakAyaparigrahaH phalakAnyapi gRhNAti // 3384 // vyavahArasUtram aSTama uddezakaH tatra yatanAmAha 1346 (A) ajhusiramaviddhamaphuDiya agaruya aNisaTThavINagahaNeNa / AyA saMjama gurugA, sesANaM saMjame dosA // 3385 // ajhuSiro jhuSirarahito aviddho vedharahito asphuTito arAjito'guruko gurubhArarahitonisRSTaH prAtihArikaH, eteSAM ca paJcAnAM padAnAM dvAtriMzat bhaGgAH, te ca prAgiva prastArataH svayaM jJAtavyAH / atra yaH prathamabhaGgaH so'nujJAtastatra doSAbhAvAt , ayaM laghukaH shessdossvinimuktshc| tato yathA vINAlaghutvAt dakSiNahastena sukhaM vivakSitasthAnaM nIyate evmesso'pi| tathA cAha- vINAgrahaNena yatra tatra vA nIyate iti vAkyazeSaH, zeSA ekatriMzat bhaGgA nAnujJAtAH / tatra guruke AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca, tatra prAyazcittaM caturgurukama, saMyama gAthA 3385-3391 kAraNe Rtubaddhe phalakagrahaNavidhiH 1346 (A) For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1346 (B) virAdhanA punarevaM bhavati-guruke hastAt patite ekendriyAdInAmupaghAtaH, atra svasthAna-prAyazcittaM, zeSeSu saMyame doSAH saMyamavirAdhanA, tatastatra pratyekaM prAyazcittaM catvAro laghukAH // 3385 // ajhusiramAdIehiM, jA aNisaTuM tu paMcigA bhayaNA / ahasaMthaDapAsuddhe, vuccatthe hoti caulahugA // 3386 // ajhusirAdibhiH padairArabhya yAvadanisRSTamiti paJcamaM padaM teSu paJcasu padeSu prathamabhaGgarUpe iyaM vakSyamANA bhajanA viklpnaa| tAmevAha- ahasaMthaDetyAdi, zayyAtareNa ya upAzrayo dattastasmin yo yathAvastRtaH prathamabhaGgarUpaH saMstArakaH[sa]saGgrahItavyastadabhAve pArzvana kRtaH, tasyApyabhAve UrdhvakRta evaMkrameNa yatanayA grahaNaM karttavyaM yadi punarviparyAsena gRhNAti tadA viparyaste gRhyamANe prAyazcittaM catvAro laghukAH // 3386 // aMtovassaya bAhiM, nivesaNA vADasAhie gAme / khettaMto annagAmA, khettabahiM vA avoccatthaM // 3387 // evamantarupAzrayasya yadi saMstArakaM phalakarUpaM na labhate tathA bahirupAzrayasya tathaiva gAthA 3385-3391 kAraNe Rtubaddhe phalakagrahaNavidhiH 1346 (B) For Private and Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra-14 sUtram aSTama uddezakaH 1347 (A) grhiitvym| tatrApyalAbhe tenaiva krameNa nivezanAdAnetavyaH, tatrA'pyasati vATakAt, tatrApyalAbhe sAhItaH, tatrApyasati dUrAdapi grAmamadhyAdAnetavyaH, grAmamadhye'pyasati kSetrAntastatkSetramadhyabhAgAt anyagrAmAdAnetavyaH, tatrApyasati kSetrAdvahiSTho'pyAneyaH / evamaviparyastamAnayanaM karttavyaM, yadi punaH sati lAbhe viparyastamAnayati tadA prAyazcittaM catvAro laghukAH // 3387 // sampratyAnayane yatanAmAhasuttaM ca atthaM ca duve vi kAuM, bhikkhaM aDaMto u due vi ese / lAbhe sai eti duve vi ghettuM, lAbhAsatI ega due va hAve // 3388 // sUtraM ca arthaM ca dvAvapi kRtvA bhikSAmaTan dvAvapyeSayet gaveSayet, tadyathA- bhikSAM saMstArakaM c| tatra lAbhe sati samartho dvAvapi gRhItvA [ eti ]pratyAgacchati, lAbhAsati bhikSAM gatasya saMstArakalAbhA'bhAve ekaM sUtramartho vA yadi vA dvAvapi hApayati saMstArakagaveSaNena // 3388 // dullabhe sejasaMthAre, uubaddhammi kAraNe / maggaNammi vihI eso, bhaNito khettakAlato // 3389 // gAthA 3385-3391 kAraNe Rtubaddhe phalakagrahaNavidhiH 1347 (A) For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Rtubaddhe kAle kAraNe samApatite durlabhe zayyAsaMstArake yanmArgaNaM tatra kSetrataH kAlatazca vidhireSa bhaNito'nena vidhinA mArgaNaM karttavyaM nAnyatheti // 3389 // vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1347 (B) uubaddhe kAraNammI, ageNhaNe lahugagurugavAsAsu / uubaddhe jaM bhaNiyaM, taM ceva ya sesayaM vocchaM // 3390 // Rtubaddhe kAle kAraNe sati yadi saMstArakaM na gRhNAti tadA prAyazcittaM catvAro laghukAH, varSAsu punaravazyaM grahItavyaH saMstArakastatastatra tasyA'grahaNe catvAro gurukaaH| tathA yA Rtubaddhe yatanA bhaNitA gaveSaNAdau sA varSAsvapi draSTavyA, zeSaM vakSyAmi // 3390 // pratijJAtameva karotivAsAsu aparisADI, saMthAro so'vassa ghettavyo / maNikuTTimabhUmIe, vi tamagiNhaNe cauguru ANA // 3391 // gAthA 3385-3391 kAraNe Rtubaddhe phalakagrahaNavidhiH 1347 (B) For Private and Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1348 (A) varSAsu yadi maNikuTTimAyAM bhUmau vasanti tathApi saMstArako'parizATiH phalakarUpo'vazyaM gRhItavyastamagRhNati prAyazcittaM catvAro gurukAstathA AjJA upalakSaNametadanavasthAdayazca doSAH // 3391 / / kiM kAraNam? ata AhapANA sIyala kuMthU, uppAyaga dIha-gomhi-sisunAge / paNae uvahi kutthaNa, malaudakavaho ajIrAdI // 3392 // kAlasya zItalatayA bhUmau prANA sammUrcchanti, ke te ityAha-kunthavaH pratItAH, utpAdakA || gAthA nAma ye bhUmiM bhittvA smuttisstthnti| dIrghAH sarpAstebhya AtmavirAdhanA, gommI nAma karNazRgAlI, ||3392-3398 saMstArakazizunAga: alsH| tathA zItalAyAM bhUmau panakaH saJjAyate, upadhAvapi panakAH sammUrcchanti, grahaNA'nutathA upadheH zItalabhUmisparzataH kothnsmbhvH| tathA satre(snehadhUlilagane malasambhavaH, jJApanavidhi: tato hiNDamAnasya varSe patati udakavadho'pkAyavirAdhanA, tathA upadhermalinatvenAratisambhave 1348 (A) nidrAyA alAbhato'jIrNatvasambhavaH, AdigrahaNAt tato glAnatvaM, tadanantaraM cikitsAkaraNetyAdi parigrahaH // 3392 // For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1348 (B) tamhA khalu ghettavvo, tattha ime paMca vaNiyA bheyA / gahaNe ya aNuNNavaNe, egaMgiya akuyapAugge // 3393 // yasmAdete doSAH tasmAdavazyaM phalakarUpaH saMstArako grhiitvyH| tatra ca grahaNe ime | vakSyamANAH paMca vaNNiyA bheyA / tAnevAha- grahaNe anujJApanAyAmekAGgike akuce prAyogye vaa|| 3393 // tatra prathamato grahaNadvAramAhagahaNaM ca jANaeNaM sijAkappo u jeNa samahIto / ussagga'vavAehiM so gahaNe kappito hoti // 3394 // yena samadhItaH samyagadhItaH zayyAkalpa: zayyAgrahaNavidhiH tena jAnatA grahaNaM saMstArakasya krttvym| yataH sa utsargA'pavAdAbhyAM grahaNe kalpiko yogyo bhavati // 3394 // 41348 (B) gAthA 43392-3398 saMstArakagrahaNA'nujJApanavidhiH 1. paJca varNitA bhedaaH-mu.|| For Private and Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezaka: 1349 (A) gataM grahaNadvAramidAnImanujJApane yA yatanA tAmAhaaNuNNavaNAe jayaNA, gahie jayaNA ya hoti kAyavvA / aNuNNavaNAe laddhe, beMti paDihAriyaM eyaM // 3395 // anujJApanAyAM yatanA gRhIte ca yatanA karttavyA, tatrA'nujJApanAyAmiyaM-labdhe saMstArake | bruvate 'etaM saMstArakaM prAtihArikaM grahISyAmo yAvat prayojanaM tAvaddhariSyAmaH pazcAt samarpayiSyAma' iti // 3395 // kAlaM ca Thavei tahiM, beti ya parisADivajamappe'haM / aNuNNavaNajayaNA esA, gahie jayaNA imA hoi // 3396 // yadA saMstArako labdho bhavati tadA tatra kAlaM sthApayati 'etAvantaM kAlaM dhariSyAmaH' tathA brUte 'eSa saMstArako jarAjIrNatayA parizATirUpastamenaM vayaM grahISyAmastatra nirvyAghAtenaitAvatA kAlena, yat parizATi tat muktvA shessmrpyissyaamH'| evaM yadi pratipadyate tadA gRhyate, atha na pratipadyate tadA na grahItavyaH kintvanyo yaacyte| atha anyo yAcyamAno na labhyate gAthA 3392-3398 saMstArakagrahaNA'nujJApanavidhiH 1349 (A) For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddeza : 1349 (B) //// www.kobatirth.org tadA sa eva parigRhyate kevalaM parizATau yatanA vidheyA, eSA anujJApane yatanA / gRhIte yatanA iyaM vakSyamANA bhavati // 3396 // tAmevAha kassa puNappeyavvo, beti mamaM jAhe taM bhave sunno / agassa vi so vi sunno, tAhe gharammI ThavejjAhi // 3397 // kahi ettha ceva ThANe, pAse uvariM va tassa puMjassa / ahavA tattheva u te, vi hu nIyallagA amhaM // 3398 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhIte saMstArakaH ? punaH pRcchati - 'kAryasamAptau kasya punararpayitavya eSa saMstAraka: ?1 ' evamukte sa yadi brUte - 'mamaiva samarpayitavya iti' tadA vaktavyam - yadA tvaM bhavati zUnyaH kimuktaM bhavati - 'yadA yUyaM na dRzyadhve tadA kasya samarpaNIyaH ' evamukte sa brUyAdamukasya, tato bhUyo'pi vaktavyaM - 'so'pi yadA zUnyo bhavati na dRzyate ityarthaH, tadA smai samarpaNIyaH ?' atha brUyAd atraiva gRhe sthApayet / tataH punarapi pRcchet- katarasminnavakAze For Private and Personal Use Only gAthA * 3392-3398 saMstAraka grahaNA'nujJApanavidhiH * 1349 (B)
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1350 (A) . sthApanIyaH ? evamukte yadi sa brUyAt 'yato'vakAzAt gRhIto'traiva sthAne sthApayet', yadi vA vadet-'atraiva sthAne channe pradeze'thavA yato'vakAzAt gRhItastasya pArzve athavA yasya puJjasyoparisthito gRhItastasya puJjasyopari sthApayitavyaH, yadi vA yatra yUyaM nayatha tatraiva tiSThatu, yato yasyopAzraye yUyaM vasatha te'pi hu nizcitamasmAkaM nijkaaH'| kiM bahunA? yatra vadati tatra nItvA sthApayitavyaH // 3397 // 3398 // esA gahie jayaNA, eto giNhaMtae u vocchAmi / ego cciya gacche puNa, saMghADo giNha'bhiggahito // 3399 // eSA anantaroditA gRhIte yatanA, ata UrdhvaM gRhNati yatanAM vkssyaami| pratijJAtameva karoti gacche punareka eva saGghATa AbhigrahikaH saMstArakaM gRhNAti na zeSo'nyathA'vyavasthApatteH // 3399 // Abhigahiyassa asatI, vIsuM gahaNe paDicchiuM savve / dAUNa tinni guruNA, geNhaMtanne jahAvuddhaM // 3400 // gAthA 3399-3405 saMstArakasya | mArgaNe anujJApane grahaNe ca vidhiH 1350 (A) For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1350 (B) __ AbhigrahikasyA'bhAve viSvak pratyekaM saGghATakAnAM grahaNaM pravarttate / iyamatra bhAvanAekaikaH saGghATaka: pratyekamekaikaM saMstArakaM mArgayati abhyadhikAstrayaH saMstArakA AcAryasya yogyA mRgyante, atrApi saiva mArgaNe anujJApane gRhIte ca yatanA, yAvat kAryasamAptau kva sthApayitavya iti, evaM viSvaggrahaNe sarvAn saMstArakAn pratIcchya pratigRhya trIn saMstArakAn gurordattvA zeSAnanyAn yathAvRddhaM gRhNanti / iyamatra sAmAcArI- AbhigrahikasaGghATakena AnItAnAM pratyekaM saGghATairAnItAnAM vA madhyAdAcAryasyotkRSTAn trIn saMstArakAn pravartako dattvA zeSANAM yathAratnAdhikatayA saMstArakAn bhAjayati, te'pi tathaiva gRhNanti // 3400 // gAthA 3399-3405 NegANa u nANattaM, sagaNeyarabhiggahINa vanagaNe / saMstArakasya diTThobhAsaNaladdhe, sannAtuDDhe pabhU ceva // 3401 // mArgaNe anujJApane anekAnAM svagaNetarA bhigrahikANAM yannAnAtvaM prativizeSo yaccAnyagaNena saha || grahaNe ca vidhiH svagaNasAdhUnAM samudAyena saMstArakAn mArgayatAmAbhavadvyavahAranAnAtvaM tad vakSye, tatra paJca dvArANi, tadyathA-dRSTa dvAramavabhASaNaM nAma yAcanaM taddvAraM [labdhadvAraM] saMjJAtikadvAramUrdhvadvAraM | |1350 (B) prabhudvAraM ceti // 3401 // For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram . . aSTama uddezakaH 1351 (A) diTThAdiesu etthaM, ekkakke hoMtime u chabbheyA / daTThaNa1 ahAbhAveNa2, vAci souM va tasseva3 // 3402 // vippapariNAmaNakahaNA 4, vocchinne ceva5 tipaDisiddhe ya 6 / eesiM tu visesaM, vocchAmi ahANupuvvIe // 3403 // atra eSu dRSTAdikeSu dvAreSu madhye ekaikasmin dvAre ime vakSyamANAH SaD bhedA bhavanti tadyathA-dRSTveti dvAraM, yathAbhAveneti dvAraM, tasya vA vacanataH zrutveti dvAraM, vipariNAmana- gAthA kathanadvAraM, vyavacchinnadvAram , tripratiSiddhadvAraM c| eteSAM tu dvArANAM yathAnupUrvyA krameNa | 3399-3405 saMstArakasya vizeSaM vakSyAmi / yadapi ca dRSTAdiSu dvAranAnAtvaM tadapi yathAvasaraM vakSyate // 3402 / / 3403 // mArgaNe saMthAraM dehataM, asahINapahuM tu pAseuM paDhamo / anujJApane grahaNe ca te tAhe paDiyariUNaM, obhAsiya ladbhumANei // 3404 // vidhiH saMstArakaM phalakarUpaM paTTarUpaM vA dehAntaM dehapramANaM, asvAdhInaprabhu 'na vidyate 41351 (A) svAdhInastatkAlapratyAsannaH prabhuryasya sa tathA tam asvAdhInaprabhuM dRSTvA kamapi pRcchati 'kasyaiSa For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1351 (B) 6 . saMstAraka:?' sa prAha- 'amukasya paramidAnImatra sa na tiSThati' tataH saGghATaka: cintayati yadA saMstArakasvAmI samAgamiSyati tadA yAciSye iti vicintya pratisarati pratinivartate vasatAvAgacchatItyarthaH / tataH pratinivRtya tadA anyadA vA avabhASite yAcite saMstArakaM labdhvA vasatimAnayati // 3404 // atraivApAntarAle vaktavyazeSamAhasaMthAro diTTho na ya, tassa jo pabhU laghugo akahaNe guruNaM / ehi eva kahie vA, anneNa vi ANito tassa // 3405 // dAraM 1 // yadA saMstArakaM prekSya tasya svAminamadRSTvA vasatau pratyAgatastadA tena gurUNAmAcAryANAM kathanIyaM yathA- dRSTaH saMstArako na ca tasya saMstArakasya yaH prabhuH sa upalabdha iti evaM cennAlocayati tasya prAyazcittaM laghuko mAsaH / tathA kathite akathite vA gurUNAM yadyanyena saGghATakenA'mukasya gRhe saMstArako'mukena saGghATakena dRSTaH paraM svAmI no labdha iti na yAcitastasmAdvayaM yAcitvA''nayAma iti vicintya tatra gatvA svAminamanujJApyAnItaH tathApi yena pUrvaM dRSTastasya pUrvaM bhavati na pAzcAtyasaGghATakasya 1 // 3405 // x. x. gAthA 3399-3405 saMstArakasya mArgaNe anujJApane grahaNe ca vidhiH 1351 (B) For Private and Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ta zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1352 (A) vyAkhyAtamidAnIM 'yathAbhAveneti' vyAkhyAnayatibitio u annadidvaM, ahabhAveNaM tu laddhamANeti / purimasseva u sa khalU, keI sAhAraNaM beMti // 3406 // dAraM 2 / / prathamasaGghATakena saMstArakaM dRSTvA svAminamanupalabhyA'yAcitvaiva vasatau pratyAgate dvitIyaH | saGghATako'zaThabhAvo'nyena pUrvaM dRSTaM ityajAnAno yathAbhAvena tamanyadRSTaM saMstArakaM svAminamanujJApya labdhvA samAnayati sa kasyAbhavati? iti ced, ata Aha- sa khalu niyamAt pUrvasya saGghATakasya yena pUrvaM dRSTo na pAzcAtyasya yena samAnItaH / kecidubhayorapi saGghATayorAbhavanamadhikRtya sAdhAraNaM bruvate 2 // 3406 // gataM yathAbhAveneti dvAramidAnIM 'tasyaiva vA vacanataH zrutveti' dvAravyAkhyAnArthamAhataito u gurusagAse, vigaDijaMtaM suNettu saMthAraM / amugattha mae diTTho, hiMDaMto va'nnasIsaMtaM // 3407 // dAraM 3 / tRtIyaH saGghATakaH prathamena saGghATakena kvApi saMstArakaM dRSTvA svAminamanupalabhya vasatau gAthA 3406-3413 saMstArakamArgaNe AbhavanavyavahAraH 1352 (A) For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1352 (B) pratyAgatena gurusakAze AcAryasya samIpe 'dRSTo mayA saMstArakaH paraM svAmI na dRSTastata AgataM santaM yAciSye' iti saMstArakaM vikaTyamAnamAlocyamAnaM zrutvA, yadi vA bhikSA | hiNDamAno'nyasya saGghATakasya zAsti kathayati yathA- 'amukatra mayA dRSTaH saMstArakaH paraM svAmI nAstIti na yAcitaH, svAminyAgate yAciSyAmi' evaM ziSyamANaM shrutvaa3|| 3407 // gaMtUNa tahiM jAyai, laddhammI beti amha esa vihI / annadiTTho na kappai, diTTho eso u amugeNaM // 3408 // mA dejasi tasseyaM, paDisiddhe esa majjhaM tu / anno dhammakahAe, AuTTeUNa taM puvvaM // 3409 // saMthAragadANaphalAdilobhiyaM beti dehi saMthAraM / amugaM ti tinni vArA, paDiseheUNa to majhaM // 3410 // dAraM 4 / gatvA tatra saMstArakasvAminaM saMstArakaM yAcate yAcitvA labdhe taM[vi]pariNAmayati yathA eSo'smAkaM vidhiH AcAro yo'nyena dRSTo dRSTvA ca saMstArakasvAminaM yAciSye ityadhyavasitaH | gAthA 3406-3413 saMstArakamArgaNe AbhavanavyavahAraH 1352 (B) For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1353 (A) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir so'nyasya na kalpate / eSa ca saMstArako'mukena dRSTastatastvaM mama priyatayA tasya yAcamAnasya mA saMstArakamamuM dadyAH, tatastasmin pratiSiddhe eSa mama bhaviSyati, atreyamAbhAvanacintAyadi vipariNAmakaraNe[na] labdhastatastasya nA''bhavati kintu pUrvasyaiva saGghATasya, athavA dvitIyo vipariNAmanaprakArastamAha - gurusakAze vikaTyamAnamanyasya vA saGghATasya ziSyamANaM saMstArakaM zrutvA anyaH saGghATakastatra gatvA taM saMstArakasvAminaM dharmakathayA dharmakathAkathanenA''vRttyA - ''tmAnukUlaM kRtvA pazcAd vipariNAmayati / katham ? ityAhasaMthAragadANetyAdi, saMstArakasvAminaM pUrvaM saMstArakadAnaphalAdilobhitaM brUte- 'amukaM saGghATakaM yAcamAnaM trIn vArAn pratiSidhya tadanantaraM mama saMstArakaM dehi' evaM vipariNAmakaraNato labdhaH sa pUrvasyaiva saGghATasyAbhavati na pAzcAtyasya // 3408 || 3409 // 3410 // atra prAyazcittavidhimAha evaM vipariNAmieNa, labhati lahugA ya hoMti sagaNicce / annagaNicce gurugA, mAyanimittaM bhave gurugo // 3411 // evamuktena prakAreNa vipariNAmitena svAminA yadi labhate svagaNasatkaH sAdhustadA For Private and Personal Use Only gAthA | 3406-3413 saMstArakamArgaNe Abhavana vyavahAraH | 1353 (A)
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1353 (B) tasya prAyazcittaM catvAro laghukAH, anyagaNasatke catvAro gurukaaH| tathA svagaNasatko vA anyagaNasatko vA vipariNamya labdhvA yadi pRSTa san vipariNAmanamapalapati tadA mAyAnimitto mAyApratyayo bhavatyadhiko guruko mAsaH 4 // 3411 // samprati vyavacchinnadvAramAhaaha puNa jeNaM diTTho, anno laddho u teNa saMthAro / chinno taduvaribhAvo, tahi jo labhati tasseva // 3412 // dAraM 5 / / atha punaryena saGghATakena dRSTaH saMstArakastenA'nyo labdhaH saMstArakaH, tasya | pUrvadRSTasyopari bhAvo'dhyavasAyaH chinno vyavacchinnastato yaH pazcAt labhate tasyaiva sa * Abhavati netarasya 5 // 3412 // gataM vyavacchinnadvAram / adhunA tripratiSiddhadvAramAhaahavA vi tinni vArA u maggito na vi ya teNa laddho u / bhAve chinnamachinne anno jo labhai tasseva // 3413 // dAraM 6 / gAthA 3406-3413 saMstArakamArgaNe AbhavanavyavahAraH 1353 (B) For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1354 (A) athavA yena dRSTastena yAcitaH paraM na labdho dvitIyamapi vAraM yAcito na labdhastRtIyamapi vAraM na lbdhH| tata evaM trIna vArAn yAcito na ca tena labdhastatastasyopari yadi tasya saGghATakasya bhAvo vyavacchinno yadi vA na vyavacchinnastathApi yo'nyo labhate tasyA''bhavati na pUrvasaGghATasya6 / tadevaM SaDbhiIraiH samAptaM prathamaM dRSTadvAram // 3413 // adhunAvabhASitadvAramAha evaM tAva diDhammI, obhAsate vi hoMti chacceva / souM ahabhAveNa va, vippariNAme ya dhammakahA // 3414 // vocchinnammi va bhAve, anno vannassa jassa dijAhi / gAthA ee khalu chabbheyA, uhAsaNe hoMti nAyavvA // 3415 // 3414-3419 saMstAraevamuktena prakAreNa dRSTe dRSTadvAre SaT bhedAH prakAzitAH, evamavabhASite'pi SaDbhedA bhavanti || kamArgaNe jnyaatvyaaH| tadyathA-prathamaM zrutveti dvAraM, dvitIyaM yathAbhAveneti dvAraM, tRtIyaM vipariNAmadvAra, caturthaM dharmakathAdvAraM, paJcamaM vyavacchinnabhAvadvAraM, SaSThamanyo vA'nyasyeti dvAram tatra ete khalu 41354 (A) SaDa bhedA avabhASaNe bhavanti boddhvyaaH|| 3414 // 3415 // AbhavanAdiH For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1354 (B) www.kobatirth.org prathamadvAravyAkhyAnArthamAha obhAsite aladdhe, avvocchinne ya tassa bhAve u / souM annobhAsai, laddhANIto purillassa // 3416 // saGghATakena bhikSAmaTatA saMstArako dRSTaH, saMstArakasvAmI ca saMstArakaM yAcitaH paraM na labdhaH, atha ca tasya saGghATakasya saMstArakopari bhAvo'dyApi na vyavacchidyate, tena ca saGghATana gurusamIpamAgatyAlocito yathA- 'amukasya gRhe saMstArako dRSTo yAcitazca paraM na labdho dvitIyavAraM yAciSyate' evamavabhASite alabdhe'vyavacchinne ca tasya saMstArakasyopari bhAve vikaTanaM zrutvA anyaH saGghATakastatra gatvA yAcate labhate ca sa labdhvA''nItassan kasyAbhavati ? ityata Aha- pUrvasya yena pUrvamavabhASito'pi na labdhastasyA''bhavati tadviSayabhAvAvyavacchedAd, netarasya // 3416 // sANi jahA diTThe, ahabhAvAdINi jAva vocchinne / dArAI joejjA, chaTThe visesaM tu vocchAmi // 3417 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only ////////// gAthA | 3414-3419 saMstArakamArgaNe AbhavanAdiH 1354 (B)
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1355 (A) zeSANi yathAbhAvAdIni catvAri dvArANi yAvad vyavacchinnadvAraM yathA dRSTe dRSTadvAre pUrva bhAvitAni tathA yojayet, tadyathA- ekena saGkATakena bhikSAmaTatA kvApi saMstArako dRSTA yAcitazca paraM na labdhaH, dvitIyasakATa ko yathAbhAvena tatra gatvA taM saMstArakamAnayati sa pUrvasaGghATakasyA''bhavati na yenA''nItastasya / anye tu bruvate-dvayorapi saGghATakayorAbhavanamadhikRtya sAdhAraNa iti, gataM ythaabhaavdvaarm| adhunA vipariNAmadvAramucyate- gurusamIpe vikaTyamAnamanyasya vA saGghATakasya kathyamAnaM yAcitamalabdhaM saMstArakaM [zrutvA tatra gatvA saMstArakasvAminaM vipariNamayati yathA yaH saMstArako'mukena sAdhunA yAcitaH, taM] mahyaM samprati dehi', atrApi pUrvasyaiva saGghATakasya sa Abhavati na yenaa''niitstsy| gataM vipariNAmadvAraM, samprati dharmakathAdvAramucyate- agretanasaGghATakena yAcite alabdhe vAnyaH saGghATakastatra gatvA taM saMstArakasvAminaM dharmakathAkathanena samAkarNya yAcate saMstArakaM, sa tathAlabdhAnItassan pUrvasaGghATakasyA''bhavati na yena pazcAdAnItastasyeti / gataM dharmakathAdvAramadhunA vyavacchinnabhAvadvAra-mucyate prathamasaGkATakena saMstArako yAcito na labdhastatastadviSaye bhAvo vyavacchinno gurusamIpe ca gatvA tathaivAlocitaM, yathA- 'amukasya gRhe saMstArako dRSTo yAcitazca paraM na labdhaH sa tiSThata, dvitIyaM gAthA 3414-3419 saMstAra kamArgaNe | AbhavanAdiH 1355 (A) For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1355 (B) www.kobatirth.org vAraM na ko'pi yAciSyate', evaM vyavacchinnaM bhAvaM jJAtvA yo'nyaH saGghATako yAcate labhate ca sa tasyA''bhavati na pUrvasya / tadevaM yojitAni yathAbhAvAdIni catvAryapi dvArANi ata UrdhvamAhaSaSThe dvAre 'anyo vA'nyasyeti' lakSaNe vizeSo'sti taM vakSyAmi // 3417 // pratijJAtameva karoti acchiNNe aNNoNaM, so vA aNNa tu sa dejAhi / kappai jo u paNaito, teNa va anneNa va na kappe // 3418 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yena prathamasaGghATana saMstArako dRSTo yAcitazca na ca labdhastasya tadviSaye bhAve acchinne avyavacchinne anyena saGghATakena tatra gatvA yAcite anyo manuSyo'nyaM saMstArakaM yadi dadyAt yadi vA sa eva saMstArakasvAmI anyaM saMstArakaM dadyAt tadA sa tasya kalpate yastu praNayito yAcitaH saMstArakaH sa tena svAminA anyena vA manuSyeNa dIyamAno na kalpate // 3418 // gatamavabhASitadvAram / adhunA labdhadvAramAha laddhaddAre cevaM, joe va jahasaMbhavaM tu dArAI / jattiyamettaviseso, taM vocchAmi samAseNaM // 3419 // For Private and Personal Use Only gAthA | 3414-3419 saMstArakamArgaNe * AbhavanAdiH 1355 (B)
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir labdhadvAre'pyevamuktaprakAreNa zrutvAdIni dvArANi yathAsambhavaM yojayet yAvanmAtrazca vizeSastAvanmAnaM taM vizeSa samAsena pravakSyAmi // 3419 // zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1356 (A) tatra prathamaM zrutveti dvAramadhikRtya vizeSamAhaobhAsiyammi laddhe, bhaNaMti na tarAmi eNhi neuM je / acchau nehAmo puNa, kalle vA ghecchihAmo ti // 3420 // prathamasanATakena bhikSAmaTatA kvApi saMstArako dRSTo yAcito labdhazca tasmin avabhASite labdhe ca sAdhavo bhaNanti 'na zaknumaH samprati bhikSAmaTantaH saMstArakaM netuM tatastiSThatu | pazcAnneSyAmaH', etacca gurusamIpe samAgatya tena saGghATakenA''locitaM tacca zrutvA anyo yAcate | labhate ca, sa AnItassan pUrvasaGghATakasyA''bhavati na yenaaniitstsy| aparaH saGghATako'gretanasaGghATakavRttAntamaviditvA yathAbhAvena gatvA yAcate labhate ca tenApyanItaH pUrvasaGghATakasyA''bhavati na tasya, apare dvayorapi taM sAdhAraNamAcakSate // 3420 // gAthA 3420-3424 saMstArakamArgaNe AbhavanAdiH 41356 (A) vipariNAmadvAraM sAkSAdAha For Private and Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1356 (B) navari anno Agato, teNa vi so ceva paNatito tattha / dinno annassa tato, vippariNAmei taha ceva // 3421 // prathamasaGghATakena saMstArake yAcite labdhe netumazakyatayA tatraiva mukte navari kevalamanyaH saGghATaka AgatastenApi tatra sa eva saMstArakaH praNayito yAcitaH saMstArakasvAminoktaM dtto'nysy| tatastathaiva taM vipariNAmayati yathA- 'sarvadaivAhaM tava priyastato mayi sati kimanyasmai tava dAtumucitaM? tasmAdyadi sa Agacchati tarhi tasya pratiSidhya pazcAnmahyaM dAtavya iti' evaM yadi vipariNamyA''nIto bhavati tataH sa pUrvasyA''bhavati netarasya / tadevamuktaM vipariNAmadvAramadhunA dharmakathAdvAraM-tathaiva prathamasanATakena saMstArake yAcite labdhe netumazakyatayA tatraiva mukte anyaH saGghATakastatra samAgatya taM saMstArakaM yaacitvaan| tataH saMstArakasvAminoktaMdatto'nyasmai, tato dharmakathAkathanatastamAvarNya brUte yathA tasya pratiSidhyA'yaM saMstArako mahyaM deyaH, evamAnItaH pUrvasaGghATakasya sa Abhavati netrsy| tathA yena prathamasaGghATakena saMstArako yAcito labdhazca, tasya tadviSaye bhAvaH kutazcit kAraNAt vyavacchinnaH, anyena vA'zaThabhAvena yAcito labdhazca tasyA''bhavati na prathamasaGghATakasya tasya tdvissybhaavvyvcchedaat| tathA gAthA 3420-3424 saMstArakamArgaNe AbhavanAdiH H 1356 (B) For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1357 (A) prathamasanATakena saMstArake yAcite labdhe netumazakyatayA tatraiva mukte anyassaGghATakastatra samAgatya saMstArakaM yAcate tatra yadi anyo manuSyo'nyaM saMstArakaM dadyAt sa vA prathamasaGghATakayAcito'nyaM tadA sa tasya kalpate, yaH punaH praNayitaH sa tenAnyena vA dIyamAno na kalpate // 3421 // tathA ca vipariNAmadvAramuktvA zeSadvArANAmatidezamAhaahabhAvA''loyaNa-dhammakahaNa-vocchinnamannadArANi / neyANi tahA ceva u, jaheva obhaTThadArammi // 3422 // yathAbhAvadvAram AloyaNatti padaikadeze padasamudAyopacArAd AlocanAM zrutveti dvAraM dharmakathanadvAraM vyavacchinnabhAvadvAramanyadvAraM ceti paJca dvArANi yathaiva cA'vabhASitadvAre'bhihitAni tathaiva jJeyAni SaSThaM tu vipariNAmadvAraM sAkSAduktam // 3422 // gataM labdhadvAramidAnIM saMjJAtikadvAramAhasannAtie vi ecciya, dArA navaraM imaM tu nANattaM / AyarieNAbhihito, geNhaha saMthArayaM ajjo! // 3423 // gAthA 3420-3424 saMstArakamArgaNe AbhavanAdiH 1357 (A) For Private and Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra + sUtram aSTama uddezakaH 1357 (B) suddhadasamIThiyANaM, betI ghecchAmi taddiNaM ceva / nAyagihe paDiNatto, mae u saMthArato bhaMte ! // 3424 // yAnyeva zrutvAdIni SaD dvArANi labdhadvAre'bhihitAni etAnyeva saMjJAtikadvAre'pi draSTavyAni navaraM bhAvanAyAM yannAnAtvaM tadidaM vakSyamANaM, tadevAha-AyarieNetyAdi, AcAryeNAbhihitaH Arya! saMstArakaM gRhANa, evamuktassan sa saMjJAtikAnAM gRhamagamat dRSTaH saMstArako yAcito labdhazca / athavA saMjJAtikairayAcitaireva sa ukto- gRhANa saMstArakaM, tatastenoktaM yasmin divase saMstArake svaptumArapsyate tasmin divase neSyAmaH' AcAryazca zuddhadazamyAM tatra sthitaH, sa . Agatya zuddhadazamIsthitAnAM guruNAmante Alocayati 'bhadanta! mayA jJAtagRhe saMstArakaH gAthA pratijJapto nibhAlitastiSThati tato yatra dine saMstArake svapsyate taddivasameva tasminneva dine 3420-3424 grahISyAmaH' evamAlocitaM zrutvA anyo yAcate labhate ca, sa AnItaH pUrvasaGghATakasyA- saMstAra kamArgaNe ''bhavati na yenAnItastasya / gataM zrutvA dvaarm| aparaH saGghATako'gretanasaGghATakavRttAntamanavajJAya | AbhavanAdiH yathAbhAvena gatvA yAcate labhate ca, tenApyAnItaH pUrvasaGghATasyA''bhavati na tasya apare tu dvayorapi saMGghATakayostaM sAdhAraNamAcakSate // 3423 // 3424 // 1357 (B) yathAbhAvadvAramapi gtm| idAnIM sAkSAt vipariNAmadvAramAha For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1358 (A) vipariNAme taha cciya, anno gaMtUNa tattha nAyagihaM / Asannayaro geNhai, mitto anno vi maM mottuM // 3425 // anne vi tassa niyagA, dehiha annaM ca tassa mama dAuM / dullabhalAbhamaNAuMchiyammi dANaM havati suddhaM // 3426 // sannAyagihe anno, na geNhae teNa asamaNuNNAto / sati vibhave sattIe, va sovi hu na vi teNa nivvisati // 3427 // tena sAdhunA- 'mayA bhadanta ! jJAtagRhe saMstArakaM pratijJapto'sti tatastasminneva dine ||3425-3430 saMstArasamAneSyate' ityAlocitaM zrutvA anya Asannataro mitrarUpo vA jJAtagRhaM gatvA tatra tathaiva kamArgaNe. saMstArakasvAminaM vipariNAmayati sa vA'nyo vipariNamya gRhNAti idaM vkssymaannmuktvaa| | AbhavanatadevAha-anne vItyAdi, anye'pi ca tasya nijakAH saMstArakaM dAsyanti, yadi vA mamAmuM | saMstArakaM dattvA tasya anyaM saMstArakaM dadyAH / athavA asmAdRze ajJAtoJchake ajJAtoJchavRtti- 41358 (A) jIvini yat durlabhalAbhaM dAnaM dIyate tadbhavati zuddhamihaparalokAzaMsAvi-pramuktatvAt / tathA | gAthA vyavahAraH For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTa uddeza : 1358 (B) //////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAtagRhe'nyo'saMjJAtikastena saMstArakasvAminA asamanujJAto na gRhNAti, ahaM punaH saMjJAtikastatovaza(zyaM)yAmyekavAramananujJAtasyApi saMstArakasya grahaNe, tathA sati vibhave yadi vA vibhavAbhAve'pi svazaktyA so'pi saMjJAtikastenAtmIyena saMjJAtikena vinA na nirvizati upabhuGkte bhaktapAnasaMstArakAdi tasmAt mama dAtavya eSa saMstAraka' iti evaM vipariNamyA''nItaH pUrvasaGghATakasyA''bhavati, na yenAnItastasya / gataM vipariNAmadvAramadhunA dharmakathAdvAramucyate, tathaivAlocanAmAkarNya anyassaGghATakastatrAgatya dharmakathAmArabhate, tato dharmakathayA tamatyantamAvarNya taM saMstArakaM yaacte| sa ca dharmakathAzravaNoparodhato na niSeddhuM zakta iti tasmai dattavAn / so'pi pUrvasaGghATakasyA''bhavati, na yenA''nItastasya // 3425 / / 3426 || 3427 // gataM dharmakathAdvAraM, samprati vyavacchinnadvArabhAvanA, tasya saMjJAtikasya yAcitasaMstArakaviSaye bhAvaH kutazcit kAraNAt vyavacchinno'nyena ca saGghATakena azaThabhAvena yAcitvA samAnItaH sa yenA''nItaH tasyA''bhavati na pUrvasaMjJAtikasya / anyadvAra bhAvanA tviyaM pUrvaprakAreNa tena saMjJAtikena guruNAmantike vikaTane kRte tat zrutvA anyaH saGghATakastatra gatvA saMstArakaM 1. 0 manujJA0 pu. pre. // For Private and Personal Use Only gAthA | 3425-3430 saMstArakamArgaNe AbhavanavyavahAraH 1358 (B)
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1359 (A) yAcate, tatrA'nyo manuSyo'nyaM saMstArakaM yadi dadAti, yadi vA sa eva pUrvasaGghATakayAcitasaMstArakasvAmI paramanyaM saMstArakaM tadA kalpate, pUrvayAcitastu anena anyena vA dIyamAno na kalpate tathA cAha sesANi ya dArANI, taha vi ya buddhIe bhAsaNiyAI / uddhaddAre vi tahA, NavaraM uddhammi NANattaM // 3428 // zeSANyapi vipariNAmavarjAni zrutvAdIni dvArANi tathaiva prAguktaprakAreNaiva buddhyA paribhAvya bhASaNIyAni, tAni ca tathaiva bhaassitaani| gataM saMjJAtikadvAramidAnImUrdhvadvAramAha-UrdhvadvAre'pi tathA pUrvoktaprakAreNa dvArANi SaDapi zrutvAdIni yojanIyAni navaramUrdhva UrdhvakaraNe nAnAtvam | // 3428 // tadeva bhAvayati ANeUNa na tinne, vAsassa ya AgamaM tu naauunnN| mA ulleja hu channe, Thavei mA vanno maggejA // 3429 // 11359 (A) saGghATakena kvApi gRhe saMstArako dRSTo yAcito labdhazca Anetumapi ca vyavasitaH paraM | gAthA 3425-3430 saMstArakamArgaNe Abhavana vyavahAraH For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1359 (B) varSasya AgamanamAgamanaM jJAtvA apAntarAle varSaM patediti kRtvA nA''netuM tIrNaH zaktaH, tathA mA varSeNAtra prastArita ArdIkriyeta, mA vA anyaH saGghATaka: samAgatya mArgayet yAceta iti channe pradeze kuDye'vaSTabhya UrvIkRtaH, tato gurusamIpe samAgatya vikaTayati tacca zrutvA anya upetyA''gatya yAcate labhate ca, sa tenA''nItaH pUrvasaGghATasyA''bhavati, na yenA''nItastasya // 3429 // gataM zrutvA dvAramidAnIM 'yathAbhAva'dvAraM vivakSurAhapucchAe nANattaM, keNuddhakayaM tu pucchiymsitte| annAsaDhamANIyaM, pi purille kei sAhAraM // 3430 // yathAbhAvadvAre pRcchAyAM nAnAtvaM, kiM tad ? iti ced, ucyate- anyaH saGghATakastatra | yathAbhAvena gatastena UrdhvakRtaM saMstArakaM dRSTvA cintitaM kimeSa saMyatena UrvIkRta uta gRhasthena yathAbhAvataH? evaM tena saMzayAnena pRSTaH kenAyamUrvIkRta iti| gRhasthaizca na kimapi ziSTaM kathitaM tato'nyena saGghATakenA'zaThena azaThabhAvena saMstArako yAcito labdha AnItazca / tamanyenA'zaThenA''nItamapi saMstArakaM pUrvasya saGghATakasyAbhavantamAcakSate, kecit punardvayorapi gAthA 3425-3430 saMstArakamArgaNe AbhavanavyavahAraH 1359 (B) X. For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1360 (A) . saGghATakayoH saadhaarnnm| atha pRSTe gRhasthairAkhyAtaM gRhasthenorvIkRtastathA yathAbhAvena yAcito labdhazcAsau so'pyAnItaH pUrvasaGghATakasyA''bhavati / apare tu dvayorapi sAdhAraNamAhuH // 3430 // channe uddhovakato, saMthAro jaivi so ahabhAvA / tattha vi sAmAyArI, pucchijjai itarahA lahuto // 3431 // yadyapi ca saMstArako yathAbhAvAt yathAbhAvena gRhasthaiH channe pradeze UopakRto jJAyate caitat tathApi tatreyaM sAmAcArI- gRhastho'vazyamuktaprakAreNa pRcchayate, itarathA pRcchAkaraNA'bhAve prAyazcittaM laghuko maasH|| 3431 // gataM yathAbhAvadvAraM, vipariNAmana-dharmakathA-vyavacchinnabhAvAni dvArANi pUrvavat bhaavniiyaani| tadevAha sesAI taha ceva ya, vippariNAmAiyAI dArAI / buddhIe vibhAsejjA, etto vocchaM pabhuddAraM // 3432 // .. . gAthA 3431-3437 saMstArake AbhavadvyavahAraH 1360 (A) For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1360 (B) zeSANi vipariNAmAdIni dvArANi buddhyA yathA prAgabhihitAni tathaiva paribhAvya vibhASeta pratipAdayet gatamUrvIkRtadvAramata UrdhvaM prabhudvAraM vakSyAmi // 3432 // / pratijJAtameva nirvAhayatiprabhuddAre vI evaM, navaraM puNa tattha hoi ahabhAve / egeNa putto jAito, biieNa piyA u tasseva // 3433 // prabhudvAre'pi evaM pUrvaprakAreNa zrutvAdIni SaD dvArANi jJeyAni, navaraM punastatra prabhudvAre yathAbhAve yathAbhAvalakSaNe avAntarabhede nAnAtvaM bhavati, tadevopadarzayati- ekena saGghATakena yathAbhAvena putro yAcitaH, ekena tasyaiva pitA dvAbhyAmapi dattaH, sa ksyaa''bhvti?|| 3433 // tata Ahajo pabhutarao tesiM ahavA dohiM pi jassa diNNaM tu / apa/mi lahu ANA egatarapadosato jaM ca // 3434 // gAthA 3431-3437 saMstArake AbhavadvyavahAraH 41360 (B) For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1361 (A) ////////// www.kobatirth.org tayoH pitAputrayoH madhye yaH prabhutarastena yasya dattastasyAbhavati athavA dvAvapi prabhU tAbhyAM dvAbhyAmapi sambhUya yasya dattastasyA''bhavati, yasya tu pratiSiddhastasya nA''bhavati / atha aprabhuNA dattaM gRhNAti, gAthAyAM saptamI tRtIyArthe tadA tasya prAyazcittaM catvAro laghavastathA AjJAdayo doSAH / yacca ekatarapradveSata Apadyate prAyazcittaM tadapi tasya draSTavyam / ekatarapradveSato nAma-yaH prabhuH sa saMyatasya vopari pradveSaM yAyAt yena vA aprabhuNA satA dattastasya // 3434 // ahavA dunni vi pahuNo, tAhe sAhAraNaM tu doNhaM pi / vipariNAmAdINi u, sesANi taheva bhAvejjA // 3435 // sAmpratamupasaMhAramAha-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athavA dvAvapi pitAputrau prabhU dvAbhyAmapi ca pRthak pRthak dvayoH saGghATakayoranujJAtastadA tayordvayorapi saGghATakayoH sAdhAraNamAcakSate saMstArakam / tadevaM yathAbhAve vizeSo darzitaH, zeSANi tu vipariNAmAdIni paJcApi dvArANi tathaiva bhAvanIyAni yathA prAgabhihitAni // 3435 // For Private and Personal Use Only gAthA 3431-3437 saMstArake AbhavadvyavahAraH | 1361 (A)
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1361 (B) esa vihI u bhaNito, jahiyaM saMghADaehi maggaMti / saMghADeha'labhaMtA, tAhe vaMdeNa maggaMti // 3436 // yatra saGghATakaiH pratyekaM saMstArakA mRgyante tatra eSa pratyekaM pratyekamAnItAnAM saMstArakAnAm AbhavanAnAbhavanavyavahAraviSayo vidhiruktaH, yatra punarekaikaH saGgATako na labhate tadA 'vRndasAdhyAni kAryANi vRndena karttavyAni' iti nyAyAt saGghATakairalabhamAnA vRndena samudAyena mArgayati // 3436 // tatra vidhimatidezata Aha gAthA vaMdeNaM taha ceva ya, gahaNaNNuvaNAito vihI eso / 3431-3437 saMstArake navaraM puNa nANattaM, appiNaNe hoi nAyavvaM // 3437 // AbhavadvRndenApi mArgaNe tathaiva tenaiva prakAreNa grahaNe anujJApanAyAmAdizabdAdarpaNe ca vidhireSa || vyavahAraH prAgabhihito draSTavyaH, navaraM punararpaNe bhavati nAnAtvaM jJAtavyaM // 3437 / / 1. appinnnne-laa.| appaNaNe-mu. // appaNiNe-pupre. // 41361 (B) For Private and Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1362 (A) tadevAhasavve vi digurUve, karehi punammi amha egayaro / anno vA vAghAe, appahiti jaM bhaNasi tassa // 3438 // saMstArakasvAminaM pratyucyate-sarvAnapyasmAn dRSTarUpAn dRSTamUrtIn kuru, asmAkamekataraH pUrNe varSAkAle saMstArakaM yuSmAkamarpayiSyati / athAsmAkameteSAM kazcanApi vyAghAto bhavet tadA anyo'pi yattvaM bhaNasi tasya samarpayiSyati // 3438 / / evaM tA saggAme, asatI ANeja annagAmAto / suttatthe kAUNaM, maggai bhikkhaM tu aDamANo // 3439 // evamuktaprakAreNa tAvat svanAme saMstArakA''nayane vidhiruktaH / asati svagrAme || sthApanA 'nujJApanA saMstArakasyA'bhAve anyagrAmAdapi Anayet / katham? ityAha-sUtrArthoM kRtvA sUtrapauruSImarthapauruSIM ca kRtvA bhikSAmaTan saMstArakaM mArgayati, yadi punaranyagrAme'pi | 1362 (A) pratyekasaMghATakasyA'lAbhastadA arthapauruSI hApayitvA tatra vRndena gatvA yAcante // 3439 // gAthA 3438-3445 For Private and Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir . zrI . vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1362 (B) addiDhe sAmimmi u, vasiuM ANeti biiyadivasammi / khittammi u asaMte, ANayaNaM khettabahiyAto // 3440 // yadi svagrAme na dRzyate saMstArakaH, dRzyamAno vA na labhyate tadA svakSetre dvigavyUtapramANe anyagrAme gatvA yaacniiyH| atha na dRzyate tatra saMstArakasvAmI tadA gRhe uSitvA dvitIyadivase saMstArakamanujJApya gRhItvA smaagcchnti| atha svakSetre na labhyate tadA svakSetre saMstArakasyA'bhAve svakSetrAhiSTAdapyAnayanaM saMstArakasya dvitridinamadhye karttavyam // 3440 // savvehiM AgaehiM, dAuM guruNo u sesa jahavuTuM / saMthAre ghettUNaM, ovAse hota'NuNNavaNA // 3441 // sarvairapi saGghATakaiH paraparataragrAmebhyaH samAgataiH saMstArakaparipUrNatAyAM satyAM traya utkRSTAH | saMstArakA gurordaatvyaaH| tataH zeSairyathAvRddhaM yathAratnAdhikatayA gRhItavyAH, tAn saMstArakAn gRhItvA tadanantaramavakAze bhvtynujnyaapnaa| etAvatA grahaNamiti dvAraM samAptamanujJApanAdvAraM samApatitamityAveditam // 3441 / / gAthA 3438-3445 sthApanA'nujJApanA 1362 (B) For Private and Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1363 (A) jo puvvamaNuNNavito, pesijaMteNa hoti ogAso / heTThille suttammI, tassAvasaro ihaM patto // 3442 // yaH pUrvamadhastane prathame piNDasUtre preSyamANenAvakAzo'nujJApitastasyAvasara iha prAptaH // 3442 // tataH sa bhaNyatenAUNa suddhabhAvaM, therA viyaraMti taM tu ogAsaM / sesANa vi jo jassa u, pAuggo tassa taM deti // 3443 // tatra preSyamANasyAvakAzamanujJApayataH sthavirA AcAryAH zuddha bhAvaM jJAtvA tamevAvakAzaM vitaranti anujAnate zeSANAmapi yo'vakAzo yasya sAdhoH prAyogyastasya taM dadati // 3443 // atra vidhimAhakhela-nivAta-pavAte, kAla-gilANe ya sehapaDiyarae / samavisame paDipucchA, AsaMkhaDie aNuNNavaNA // 3444 // gAthA 3438-3445 sthApanA'nujJApanA 41363 (A) For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra . sUtram aSTama uddezakaH 1363 (B)| yasya khelaH zleSmA praspandate sa gurun anujJApayati- bhagavan! mama bhUyAn zleSmA patati tto'nydvkaashaantrmnujaaniit| tataH tasyAnyo'vakAzo daatvyH| tathA nivAte gharmeNa pIDyamAno yadi pravAtamanujJApayati tarhi tasya pravAto daatvyH| pravAte vAtena pIDyamAnasya nivAtaH / kAlagrAhI dvAramUlamanujJApayati, sa tatra sthaapyte| glAnasya samIpe praticArakaH, zikSAdvayaM grAhayitA zaikSakasya smiipe| samaviSamAyAM bhUmau yasya pArthANi dukhayataH so'dhyAsyAyAM bhUmau sthApyate / yo yaM punaH punaH pratipRcchati sa tasya pArzve / AsaMkhaDikaH sa svatarakasya pArzve / evamanujJApanA sAdhUnAM bhavati / AcAryeNa ca zuddhabhAvamavagamya tathaivAnujJAyate // 3444 // upasaMhAramAhaevamaNuNNavaNAe, eyaM dAraM ihaM parisamattaM / egaMgiyAdidArA, etto uddhaM pavakkhAmi // 3445 // evamuktaprakAreNa sAdhUnAmanujJApanAyAM bhaNitAyAmetat anujJApanAlakSaNaM dvAramiha | 1363 (B) parisamAptam, ata UrdhvaM tu ekAGgikAdIni dvArANi pravakSyAmi // 3445 // gAthA 3438-3445 sthApanA'nujJApanA For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1364 (A) pratijJAtameva nirvAhayatiasaMghAtimeva phalagaM, ghetavvaM tassa asai saMghAyaM / domAi tassa asatI, geNheja ahAkaDA kaMbI // 3446 // pUrvamasaGghAtimameva phalakaM grahItavyam / tasyA'sati abhAve saGghAtimaM, kiMviziSTam? ityAha-vyAdi vyAdiphalakAtmakaM dviphalakAtmakamAdizabdAt triphalakAtmakaM, catuHphalakAtmakaM vA gRhNIyAditi yogH| tasya phalakasaGghAtAtmakasya saMstArakasyA'bhAve yathAkRtAH kambIrgRhIta, gRhItvA tanmayaH saMstArako vidhIyate / tatra yA namanti kambyastAH sAntarAH kriyante, nirantarAbhiH prANajAte virAdhanA, etacca phalakeSvapi draSTavyam // 3446 // tathA cAhadomAdi saMtarANi u, karei mA tattha U namaMtehi / saMghariseNaNNoNNe, pANAdivirAhaNA hojjA // 3447 // yAdIni phalakAni namanazilAni sAntarANi karoti kimartham? ityAha-tatra DyAdiphalakAtmake saMstArake namadbhiH phalakairanyonyaM saMgharSaNe prANAdInAM virAdhanA bhvet| gAthA 3446-3453 saMstArakasya ekAGgikAdiprakAre vidhiH 1364 (A) For Private and Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezaka: 1364 (B) //////// ////// www.kobatirth.org prANAdvitricaturindriyAH, AdizabdAt jIvAdiparigrahaH // 3447 // gatamekAGgikadvAramidAnImakucadvAraM, 'kuca spandane' na kucatItyakucaH, igupAntyalakSaNaH kapratyayaH / yastathAbaddhassan na spandate so'kuco grAhyaH yastu kucabandhanaH sa parihAryaH / tathA cAha baMdhaNammi lahugA, virAhaNA hoi saMjamAyAe / siDhilijjaMtammi jahA, virAhaNA hoi pANANaM // 3448 // pavaDejja va dubbaddhe, virAhaNA tattha hoi AyAe / jamhA ee dosA, tamhA hu kuyaM na baMdhejjA // 3449 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kucaM zithilaM bandhanaM yasya tasmin kucabandhane saMstArake gRhyamANe prAyazcittaM catvAro lghukaaH| tathA virAdhanA bhavati saMyame Atmani ca yatastasmin zithilyamAne zithilabandhanatayA praspandamAne prANAnAM virAdhanA bhavati eSA saMyamavirAdhanA / durbaddhe sa For Private and Personal Use Only gAthA | 3446 - 3453 saMstArakasya ekAGgikAdiprakAre vidhiH | 1364 (B)
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1365 (A) tasmAt prapatet tatra bhavatyAtmavirAdhanA, yasmAdete doSAstasmAt yathA kucaM zithilaM bhavet tathA na badhnIyAt kintu gADhabandhanabaddhaM kuryAt // 3448 // 3449 // taddivasaM paDilehA, IsiM ukkhittu he? uvariM ca / rayaharaNeNaM bhaMDaM, aMke bhUmIe vA kAuM // 3450 // tadivasaM pratidivasaM dine dine ityarthaH / bhANDaM saMstArakAdilakSaNam ISatkSipya aGke |* utsaGge bhUmau vA kRtvA adha upari ca rajoharaNena tasya pratyupekSA karttavyA // 3450 // evaM tu donni vArA, paDilehA tassa hoi kAyavvA / savve baMdhe mottuM, paDilehA hoi pakkhassa // 3451 // | saMstArakasya * ekAGgikAdievamuktena prakAreNa dvau vArau prAtaraparAhne ca tasya saMstArakasya pratyupekSA bhavati karttavyA, prakAre vidhi: pakSasya pakSasyAnte punaH sarvAn bandhAn muktvA choTayitvA pratyupekSA bhavati karttavyA // 3451 // |* 41365 (A) gatamakucadvAramadhunA prAyogyadvAramAha gAthA 3446-3453 For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1365 (B) uggamamAdIsuddho, gahaNAdI jo u vannito esa / eso khalu pAuggo, heTThimasutte va jo bhaNito // 3452 // ya udgamAdidoSazuddha udgamotpAdanAdidoSavizuddho yo vA eSo'nantaramupavarNito * grahaNAdau grahaNe'nujJApanAyAM ca zuddha ekAGgiko'kucazca, yadi vA yo bhaNito'dhastanasUtre Rtubaddhe pratyekasUtre dvAtriMzadbhaGgeSu madhye prathamabhaGgavartI esa khalu prAyogyo veditavyaH // 3452 // kajammi samattammI, appeyavvo aNappiNe lahugA / ANAdIyA dosA, biiyaM uTThANahiyadaDDho // 3453 // kArye samApte sa niyamAta saMstArako'rpayitavyo'narpaNe prAyazcittaM catvAro laghukAH | AjJAdayazca doSAH, atrApi dvitIyapadamapavAdapadaM-yadi rogasyotthAnaM pravarttate, stainairvApahato'gninA vA kathamapi dagdhastadA nArpaNamiti // 3453 // tadevaM bhAvitaM varSAvAsasUtraM, samprati vRddhAvAsasUtrabhAvanArthamAha gAthA 3446-3453 saMstArakasya kisAnaprakAre vidhiH 1365 (B) For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1366 (A) vuDDAvAse cevaM, gahaNAdipadA u hoti nAyavvA / NANatta khettakAle, appaDihArI ya so niyamA // 3454 // vRddhAvAse'pyevaM pUrvoktena prakAreNa grahaNAdIni padAni bhavanti jnyaatvyaani| kimuktaM |* bhavati? yathA prAk varSAvAse grahaNA'nujJApanakAGgikA'kuca-prAyogyalakSaNAni paJca dvArANyabhihitAni tathA vRddhAvAse'pyanugantavyAni tuzabdo vizeSaNe, sa caitat vizinaSTi vRddhAvAse Rtubaddhe'pyeSa eva vidhiriti, navaramatra nAnAtvaM kSetre kAle ca tathA niyamAdapratihArI sa vRddhAvAsayogyaH saMstArako saMgrahItavyaH // 3454 // sampratyetadeva spaSTaM vibhAvayiSurAhakAle jA paMcAhaM, pareNa vA khetta jAva battIsA / 43454-3458 | vRddhAvAse appaDihArI asatI, maMgalamAdIsu puvvuttA // 3455 // vizeSayatanAdiH iha varSAvAse saMstArakasyA''nayane kAlata utkarSeNa trINi dinAnyuktAni, atra vRddhAvAse ||1366 (A) kAle kAlamadhikRtya yAvat paJcAhaM paJca dinAni, tataH pareNa vA AnayanaM drssttvym| gAthA For Private and Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1366 (B) kSetrato yAvat dvAtriMzat yojanAni, tathA apratihAriNo'sati abhAve saMstArakasya yAni maGgalAdIni pUrvamuktAni tAni prayoktavyAni // 3455 // sUtram - therANaM therabhUmipattANaM kappati daMDae vA, bhaMDae vA, chattae vA, mattae vA, laTThiyA vA, bhise vA, cele vA, celacilamiliM vA, camme vA, cammakose vA, cammapaliccheyaNae vA, avirahie ovAse ThavettA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe pavisittae vA nikkhamittae vA / kappai NaM sanniyaTTacArINaM doccaM pi uggahaM aNunavettA pariharittae // 5 // 'therANaM therabhUmiM pattANa'mityAdi, asya sUtrasya sambandhapratipAdanArthamAha gAthA vuDDo khalu samadhikato, ajaMgamo so ya jaMgamaviseso / / | |3454-3458 vRddhAvAse avirahito vA vutto, sahAyarahie imA jayaNA // 3456 // vizeSayatanAdiH anantarasUtre vRddhaH khalu samadhikRto'nenApi sUtreNa vRddha evocyate, sthaviravRddhazabda- 41366 (B) yorekArthatvAt tataH pUrvasUtrAdanantaramasya sUtrasyopanyAsaH / navaraM sa pUrvasUtre vRddha: ajaMgamo For Private and Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH jaGghAbalaparihIna ukto'tra tu jaGgamavizeSaH na sarvathA javAbalaparihIno vaktavyaH, athavA'yaM vizeSaH-pUrvasUtre yo'dhikRto vRddha uktaH sa sahAyairavirahita ukto'tra tu yaH sahAyavirahitastasya sAmAcArI pratipAdyA tathA cAha- sahAyarahite iyamadhikRtasUtrapratipAdyA yatanA // 3456 // anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA 1367 (A) sthavirANAM jarasA jIrNAnAM sthavirabhUmiM prAptAnAM sUtrArthatadubhayopetAnAmityarthaH, kalpate daNDakaM daNDavidaNDAdibhedabhinna, bhaNDakam anekavidhAni upakaraNAni, chatrakaM pratItaM, mAtrakamuccArAdisatkaM, laSTikA dnnddvishessH| celaM kalpAdi, carma talikAdirUpaM, [carmakozaH] carmaparicchedanakaM vadhrA etAn avirahite avakAze sthApayitvA gRhapatikulaM piNDapAtapratipAtAya praveSTaM vA niSkramituM vaa| kalpate sannivRttacArANAM bhikSAcaryAta: pratyAgatAnAM sthavirANAM dvitIyamapi vAramavagrahamanujJApya parihartuM dhAraNayA paribhogena vA, ityeSa sUtrAkSarArthaH // vizeSavyAkhyA tu bhASyakRtA kriyate, tatra yAni padAni vyAkhyeyAni tAni darzayati gAthA 3454-3458 | vRddhAvAse vizeSayatanAdiH *1367 (A) For Private and Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1367 (B) .. daMDavidaMDe laTThI, vilaTThicamme ya cammakose ya / cammassa ya je cheyA, therA vi ya je jarAjuNNA // 3457 // daNDo vidaNDaH yaSTiviyaSTiH carma carmakoza: carmaNazca ye chedAste carmaparicchedanakAste ca vyaakhyeyaaH| tatra prathamataH sthavirapadamAcakSate sthavirA api ca ye jarAjIste draSTavyAH // 3457 // AyavatANanimittaM, chattaM daMDassa kAraNaM vuttaM / kIsa ThaveI pucchA, sa digghathUro ya duggaTThA // 3458 // Atapa uSNena paritApanA tasya trANArthaM chatrakaM gRhNAti, daNDasya upalakSaNametat, daNDAdInAM ||3454-3458 | vRddhAvAse grahaNe kAraNaM pUrvaM nizIthe kalpe ca bhaNitam, atha sa kasmAt daNDaM sthApayati eSA pRcchaa| vizeSayatanAdiH atrottaraM- sa daNDako dIrghaH sthirazca tatastaM durge vyAghrAdivAraNanimittaM parivahati // 3458 // 1367 (B) samprati bhANDAdipadavyAkhyAnArthamAha gAthA For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1368 (AIN bhaMDaM paDiggaho khalu, uccArAdI ya mattagA tinni / ahavA bhaMDagagahaNe, NegavihaM bhaMDagaM joggaM // 3459 // bhANDakaM khalu patadgrahamucyate, uccArAdau ca AdizabdAt prazravaNe zleSmaNi ceti |* parigrahaH, trINi mAtrakANi bhvnti| tadyathA-uccAramAtrakaM prazravaNamAtrakaM zleSmamAtrakaM ceti| athavA bhANDakagrahaNenA'nekavidhaM sAdhuyogyaM bhANDakaM gRhItaM draSTavyam // 3459 // / celaggahaNe kappA, tasa-thAvarajIvadehaniSpannA / doreyarA va cilimili, cammaM taligA va katti vva // 3460 // celagrahaNena trasasthAvarajIvazarIraniSpannAH, aurNika sautrikarUpA ityarthaH, kalpAH ||3459-3466 parigRhyante, cilimili nAma javanikA, sA davarakamayI itarA vA draSTavyA, carma nAma talikA upAnatkuttirvA aupagrahikopakaraNavizeSarUpA // 3460 // vizeSAH aMguTTha avarapaNhiM, nahakosigacheyaNaM tu je vaddhA / 1368 (A) te chinnasaMdhaNaTThA, dukhaMDasaMdhANa heuM vA // 3461 // gAthA vRddhasya upakaraNa For Private and Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezaka: 1368 (B) www.kobatirth.org carmamayaH kozaH carmakozaH so'GguSThasya yadi vA avarapArSNiH pArSNikA tasyAH parirakSaNAya dhriyate / athavA nakharadanAderaupagrahikopakaraNavizeSasya carmamayaH kozazcarmakozaH, ye tu vadhAste carmaparicchedanakamityucyante, te ca chinnasandhAnArtham, athavA dvikhaNDasandhAnahetoH dhriyante / tadevaM viSamapadAni vyAkhyAtAni // 3461 // samprati daNDAdyupakaraNasthApanacintAM cikIrSurAha - jai u Thaveti asunne, na ya bei dijjahettha ohANaM / lahugo sunne lahugA, hiyammi jaM jattha pAvati u // 3462 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi tvazUnye avirahite pradeze daNDAdyupakaraNaM sthApayati na ca kasyApi sammukhamevaM brUte - atra dadyAdavadhAnamupayogamiti tadA tasya prAyazcittaM laghuko mAsaH / atha zUnye sthApayati tadA catvAro laghukAH / tathA zUnye mukte stenaizcApahRte yad yatra jaghanye madhyame utkRSTe vA upakaraNe prAyazcittamuktaM tat prApnoti // 3462 // For Private and Personal Use Only gAthA | 3459-3466 vRddhasya upakaraNavizeSA: 1368 (B)
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1369 (A) //////// www.kobatirth.org atra parasyAvakAzamAha - eyaM sutaM aphalaM, jaM bhaNiyaM kappati tti therassa / bhannai, suttanivAto, atIva mahallassa therassa // 3463 // codakaH prAha- yadyevamazUnye zUnye ca pradeze upakaraNadoSastarhi etat sUtramaphalamaviSayaM, yaduktaM kalpate'virahite'vakAze sthApayitvA ityAdi, sUrirAha-bhaNyate atrottaraM dIyate, asya sUtrasya nipAto 'timahato'tizayena garIyasaH sthavirasya // 3463 // gacchANukaMpaNijjo, jeNa ThaveUNa kAraNeNaM tu / hiMDai juNNamahallo, taM suNa vocchaM samAseNaM // 3464 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir so'tivRddho mahAn gacchasyAnukampanIyaH paraM yena kAraNena sa jIrNaH mahAn ekAkIbhUto avirahite pradeze upakaraNaM sthApayitvA bhikSAM hiNDate, tat kAraNaM samAsena vakSye, tacca vakSyamANaM zRNu // 3464 // pratijJAtameva nirvAhayati For Private and Personal Use Only ////// gAthA | 3459-3466 vRddhasya upakaraNa vizeSA: 1369 (A)
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1369 (B) www.kobatirth.org so puNa gaccheNa samaM, gaMtUNa ajaMgamo na cAei / gacchANukaMpaNijjo, hiMDai thero payatteNaM // 3465 // sa punarajaGgamo gacchena samaM gantuM na zaknoti tataH sa gacchasyAnukampanIya iti kRtvA sthaviro vakSyamANena prayatnena yatanayA hiNDate // 3465 // tameva prayatnamAha - atakkiuvahiNA U, therA bhaNiyA alobhaNijjeNa / saMkamaNe paTTavaNaM, purato samagaM ca jayaNAe // 3466 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yamupadhiM na ko'pi tarkayati vizeSataH paribhAvayati tena atarkaNIyenopadhinA ata evA lobhanIyena lobhagocaratAmatikrAntena paridhApya mAsakalpaprAyogyasya varSAvAsaprAyogyasya vA kSetrasya saGkramaNe karttavye AcAryeNa te sthavirA atimahAnto bhaNitAH - purataH samakaM vA yatanayA calyatAM, tatra yadi pratibhAsate tarhi purato'gre sAdhubhiH saha tasya prasthApanaM kriyate, atha na zaknoti purato gantuM tadA samakaM nIyate katham ? ityAha- yatanayA // 3466 // For Private and Personal Use Only gAthA 3459-3466 vRddhasya upakaraNavizeSA: | 1369 (B)
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir H zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1370 (A) tAmeva yatanAmAhasaMghADaga egeNa va, samagaM giNhaMti sabhae te uvahiM / kitikamma davaM paDhamA, kareMti tesiM asati ego // 3467 // yadi gacchena samaM vrajati tataH sundarameva sakalasyApi gacchasya ttsaaraakrnnaat| atha | samakaM gantuM na zaknoti tadA sAdhusaGghATakena samaM, sAdhusaGghaTakasyA'bhAve ekena vA sAdhunA samaM vrajati, tatra yau tau sahAyau dattau tau tasyopakaraNaM gRhNItaH parivahataH yadA tu caurabhayena sabhayaM sthAnaM tadA samastamapi upadhiM kalpAdilakSaNaM gRhItaH, gRhItvA sthaviro yathAjAtaH kRtvA agre kriyate, tataH sabhayasthAnalaGgane katikarma vizrAmaNAM tasya kurutaH, kRtvA dravaM pAnIyaM samarpayataH, tadanantaraM prathamAlikAM kArayataH, tayordvayoH sAdhvorabhAve ekaH samastaM prAguktaM karoti // 3467 // jai gacchejAhi gaNo, purato paMthe ya so phiDijAhi / tattha u Thaveja egaM, rikkaM paDipaMthigappAhe // 3468 // gAthA 3467-3474 vRddhasya ekAkibhavanakAraNAni 1370 (A) For Private and Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1370 (B)| athaiko'pi sahAyo na vidyate tadA sa sthavira ekAkyapi purataH pravartyate, tatra yadi sArthAdivazatastvaritaM gacchan sa gaNaH purato gacchet, yadi vA pathi parirayAdinA sa sphiTito bhavet, tatra ekaM sAdhuM riktamupakaraNarahitaM sthaapyet| atha tatra zarIrApahAristenabhayaM duSTavyAghrAdizvApadabhayaM vA tataH sa moktuM na zakyate tarhi agretanasthAnAt pratinivartamAnaM pathika mappAhe iti sandezApayet yathA-agre sAdhusamudAyo vrajannAste tasmAt tvaritamAgamyatAmiti // 3468 // samprati yathA sa sphiTito bhavati tathA pradarzayati sArikkhakaDDaNIe, ahavA vAteNa hoja puTTho u / evaM phiDito hojA, ahavA vI pariraeNaM tu // 3469 // kAlagae va sahAe, phiDito ahavA vi saMbhamo hojA / paDhamabiitodaeNa va, gAmapaviTTho va jo hojjA // 3470 // pathi gacchato mArgadvayaM tatra yena pathA gaccho gatastasmAdanyasmin pathi kecit sAdhusadRzAH purato gacchanto dRSTAstataH sAdhava ete gacchantIti sAdRzyamiti sAdRzyakarSinyA vipralabdhassan gAthA 3467-3474 vRddhasya ekAkibhavanakAraNAni 1370 (B) For Private and Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1371 (A) tena pathA gacchet , athavA apAntarAle sa vAtena spRSTaH syAt tato gantuM na shknoti| evamamunA prakAreNa sa sphiTito bhavet / athavA tathAvidhamahAgartAyAH parvatasya nadyA vA parirayeNa sa sthaviro vrajan gacchAt sphiTitaH syAd, yadi vA yastasya sahAyo dattaH sa kAlagata iti sphiTita ekAkI saJjAtaH / athavA sambhrame zvApadasambhrame vA tvaritaM sArthena saha palAyamAne gacche sthaviraH zanairRjan gacchAt sphiTito bhuuyaad| yadi vA prathamena kSutparISahena dvitIyena tRTparISahena pIDitaH san yaH sthaviro grAmaM vajikAM vA praviSTo bhavet, gacchazca stenAdibhayena sArthena samaM tvaritaM vrajati [evaM] sa gacchAt sphiTati // 3469 // 3470 // eehiM kAraNehiM, phiDito jo aTThamaM tu kAUNa / gAthA aNahiMDato maggati, itare vi ya taM vimaggaMti // 3471 // 3467-3474 vRddhasya etairanantoditaiH kAraNairyo gacchAt sphiTitaH so'STamaM SaSThaM caturthaM vA kRtvA | ekAkibhavanabhikSAma[naTan gacchaM mArgayati anveSayati, itare'pi ca gacchasAdhavastaM sthaviraM vimaargynti| || kAraNAni atha te gacchasAdhavaH sArthena samaM vrajanto yadi sArthaM muJcanti tadA stenairapahiyante, vanadAvena 41371 (A) 1. gacchan- saM. // For Private and Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1371 (B) www.kobatirth.org vA dahyante, duSTena vA zvApadena kenApi gRhyante, tato gaveSayituM na zaknuvanti tarhi sthavireNAvazyamuktaprakAreNa mArgaNA karttavyA // 3471 // aha puNa na saMtharejjA, to gahieNeva hiMDate bhikkhaM / jai na tarejjAhi tato, Thavejja tAhe asunnammi // 3472 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi caturthena SaSTenASTamena vA gaveSaNaM kartuM na saMstaret tatastadA tat upakaraNamazUnye pradeze sthApayet, tatrApi yAni varjanIyAni sthAnAni tAni pradarzayati sthApayet // 3472 // aha puNa ThavijjimehiM tu sunnaggikammakucchiesuM vA / nANNavejja dIhaM, bahubhuMja paricchae pattaM // 3473 // tisu lahuga dosu lahugo, khaddhAiyaNe caulahU hoMti / cauguruga saMkhaDIe, appattapaDicchamANassa // 3474 // atrAdyagAthApadAnAM dvitIyagAthoktaprAyazcittaiH saha yathAsaGkhyena yojanA, sA caivam - atha 1. AtradyapadagAthAnAM saM. // For Private and Personal Use Only gAthA | 3467-3474 vRddhasya * ekAkibhavanakAraNAni 1371 (B)
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1372 (A) + punaH sthApayedeSu vakSyamANeSu sthAneSu, gAthAyAM tRtIyA saptamyarthe, tataH praayshcittsmbhvH| 4 tatra yadi zUnye sthApayati caturlaghu, agnikarmikAyAmapi zAlAyAM sthApane caturlaghu, agninA yadi kathamapyupakaraNasya dAhastadA tanniSpannamapi prAyazcittaM, jugupsite jugupsitagRheSu / sthaapytshcturlghuH| tasmAdetAni sthAnAni varjayitvA vakSyamANeSu sthAneSu sthApayed, yatra sthApayati te anujJApayitavyA ananujJApane mAsalaghu, dIrghA bhikSAcaryAM karoti mAsalaghu, bahu yadi bhule tadA prAyazcittaM catvAro laghavaH bhavanti, khaddhAiyaNe iti khaddhasya pracurasya adane bhakSaNe satItyarthaH / tathA aprAptAM saMkhaDiM pratIkSamANasya prAyazcittaM catvAro gurukaaH|| | gAthA 3473 // // 3474 // 3475-3481 ekAkisamprati yeSu sthApayet tAni darzayati vRddhasya upakaraNaasatIe'maNunnANaM, savvovahiNA va bhaddaesuM vA / sthApanavidhiH desakasiNe va ghettuM, hiDaMi sai laMbhe Aloe // 3475 // 1372 (A) 1. sthApayedyeSu-saM. / / For Private and Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1372 (B) yadi samanojJAH santi tarhi teSUpakaraNaM sthApayitavyaM, teSAmasati abhAve amanojJAnAmapi asAmbhogikAnAmapyupAzraye sthaapyet| yadi vA sarveNApyupadhinA gRhItena hiNDate yadi zaktirasti, azaktau pArzvasthAdiSvapi sthaapyti| yadi vA yathAbhadrakeSu gRheSu sthApayet, | desakasiNe vA ghettumiti samastasyopadherdezabhUtAni yAni kRtsnAni paripUrNAni kalpAdIni tAni gRhItvA bhikSAmaTati, azaktau tAnyapi muktvA paribhramati, tatra sati lAbhe teSu gRheSu bhikSAmaTati yeSvaTana upakaraNaM pazyati // 3475 // asatIe avirahiyammi, NaMtikkAdINa aMtie Thavae / dejaha ohANaM ti ya, jAva u bhikkhaM paribhamAmi // 3476 // gAthA 3475-3481 asati avidyamAne lAbhe avirahite pradeze naityakAdInAM naityiko dhruvakarmiko ekAkilohakArAdiH, AdizabdAt maNikArazaGkhakArAdiparigrahaH, teSAmantike sthaapyet| brUte ca vRddhasya 'dadyAdetasyopakaraNasyA'vadhAnaM yAvadahaM bhikSAM paribhramAmi' // 3476 / / upakaraNaThaveti gaNayaMto vA, samakkhaM tesi baMdheuM / | sthApanavidhiH Agato rakkhiyA bhotti, teNa tubbhacciyA ime // 3477 // 41372 (B) 1. NaMtakkAdINa saM. / / For Private and Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1373 (A) teSAM dhruvakarmikaprabhRtInAM samakSaM gaNayan baddhvA sthApayati vAzabdaH sthApanAviSayaprakArAntarasUcane, Agatazca san dvitIyamapi vAramavagrahamanujJApayati, katham? ityAha- bho! ityAmantraNe, 'yuSmAbhI rakSitAnyamUni tena yuSmadIyAnItyanujAnIta mAM gRhNantamiti' // 3477 // daTThaNa va'nahA gaMThiM, keNa mukko tti pucchatI / rahiyaM kiM gharaM AsI, ko paro va ihAgato? // 3478 // iha yadA teSAM samakSamupakaraNaM baddhvA sthApayati tadA sAbhijJAnaM granthiM badhnAti tataH AgataH san taM pralokayati mA kenApyunmucya kiJcit hRtaM syAt, tatra yadi tathaiva granthiM | pazyati tataH pUrvoktaprakAreNa dvitiiymvgrhmnujnyaapyti| atha granthimanyathA pazyati tato brUte- 'kenA'yaM granthirunmuktazchoTitaH?' iti pRcchati, tathA 'kimiti kSepe rahitaM zUnyaM gRhamAsIt? ko vA apara iha samAgataH' iti // 3478 // natthi vatthu sugaMbhIraM, taM me dAveha mA cirA / na diTTho vA kahaM eMto, teNato uvao ihaM // 3479 // 1. ubhyo-laa.|| gAthA 3475-3481 ekAkivRddhasya upakaraNasthApanavidhiH 1373 (A) For Private and Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1373 (B) mamopakaraNamadhye yadvastu sugambhIramatizobhanaM tannAsti tasmAddarzaya tadvastu mA cirkaaliikuru| atha [sa brUte] na gRhItaM mayA nApi kopyAgacchan dRSTaH' tata Aha- na dRSTo vA kathamatrAgacchan stenaka upayAti utparakaH, avazyaM sa dRSTaH svayaM vA gRhItamiti bhAvaH // 3479 // dhammo kahija tesiM, dhammaTThA eva dinnamannehiM / tubbhArisehiM eyaM, tubbhesu ya paccato ahaM // 3480 // dharmasteSAM dhruvakarmikaprabhRtInAM kathyate, kathayitvA ca paryante saNTaGkamAnIyamidamucyatedharmArthameva yuSmAdRzairanyairetat upakaraNaM mahyaM dattaM yuSmAsu ca viSaye asmAkamatIva pratyayo vizvAsaH // 3480 // tataH kim? ityAhato ThaviyaM Ne etthaM, dijau taM sAvayA imaM amhaM / jai deMtI ramaNijaM, adeMte tAhe imaM bhaNati // 3481 // 1. uvayati-saM. / gAthA 3475-3481 ekAki vRddhasya upakaraNa| sthApanavidhiH 1373 (B) For Private and Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1374 (A) 'yata evaM tasmAt bhoH ! zrAvakAH! yanno'smAkamatra sthApitaM tadidamasmAkaM dIyatAm, evamakte yadi dadati tato ramaNIyaM sandarama, atha na dadati tato'dadatastAna idaM vakSyamANaM bhaNati // 3481 // tadevAhathero tti kAuM kAsu mA avaNNaM, saMtI sahAyA bahavo mamanne / je uggamehiMti mameya mosaM, khittAidi nAuM iti beMta'deMte // 3482 // sthavira iti kRtvA mA avajJA kAryuH yataH santi mamAnye bahavaH sahAyA ye kSetrAdi | jJAtvA kSetrakAlAdikamavabudhya mametat moSamudgamayiSyanti iti etat tAn adadataH prati brUte // 3482 // uvahIpaDibaMdheNaM, so evaM acchaI tahiM thero / AyariyapAyamUlA, saMghADego va aha patto // gAthA 3482-3488 upadhihate vidhiH 1374 (A) 1. kuru-pu.pre.laa.|| For Private and Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI / vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1374 (B) upadhipratibandhena sa sthavirastatra evamuktaprakAreNa tiSThati tAvat yAvadAcAryapAdamUlAt saGghATaka eko vA sAdhuH smaagcchti| atha so'pi prAptastarhi yat taiH karttavyaM tadupadarzayati // 3483 // te vi ya maggaMti tato, adeMte sAheti bhoiyAINaM / evaM tu uttaruttara, jA rAyA ahava jA dinnaM // 3484 // te'pi AcAryapAdamUlAdAgatAH sAdhavastAn dhruvakarmikAdIn mArgayanti yAcante, tato yadi na dadati tarhi tAn adadato bhojikAdInAM nagarapradhAnapuruSAdInAM sAdhayanti kathayanti / atha tatrApi na kimapyanuzAsanaM tarhi tato'pi bRhatAM bRhattarANAM kathanIyam , evamuttarottarasya kathanaM tAvat yAvat rAjA, athavA yAvaddattaM bhavati tAvat kathanIyam // 3484 // aha puNa akkhuya citu, tAhe doccoggahaM aNuNNavae / tubbhaccayaM imaM ti ya, jeNaM bhe rakkhiyaM tumae // 3485 // 1 iNamo - P lA. pAThAntaram. // sUtra 6 gAthA 3482-3488 upadhihate vidhi: 41374 (B) For Private and Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1375 (A) atha punastat upakaraNamakSataM tiSThati tadA dvitIyamavagrahamanujJApayati yathA-'idaM samastamapyupakaraNaM yuSmadIyaM yenedaM yuSmAbhI rakSitaM tasmAnmAM gRhNantamanujAnIteti' etAvatA 'kappati grahaM sanniyaTTacArANAM doccaM pi uggahaM aNuNNavitteti' vyAkhyAtam // 3485 // ghettUvahiM sunnagharammi bhuMje, khinno va tattheva u chnndese| channAsati bhuMjai kaccage to, savvo vi uM bhANe karettu kappaM // 3486 // * gRhItvA upadhiM zUnyagRhe gatvA bhute| atha mArgaparizrameNa bhikSATanena ca khinnaH parizrAntastarhi tatraiva channe AvRte pradeze bhuGkte, atha channapradezo nAsti tarhi kaccage caMDage sarvaM bhAjanAdapavRttya bhAjanasya ca kalpaM kRtvA bhuGkte // 3486 // sUtra 6 gAthA majjhe davaM pibaMto, bhutte vA tehiM ceva dAveMti / 3482-3488 nicche vAmeyattaNa, evameva ya kaccae Dahare // 3487 // vidhiH madhye bhojanamadhyabhAge kiJcidbhukte ityarthaH / dravaM piban pAtukAma bhukte vA paripUrNe 1375 (A) 1. vi tubbhANa- laa.|| 2. caTTage - saM. / / upadhihate For Private and Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddeza : 1375 (B) //////////// www.kobatirth.org taireva gRhasthairdApayati mAtrakAt pAnIyamapavarttApayati apavarttApya dvAbhyAM hastAbhyAmaJjaliM kRtvA pibati / atha necchati gRhastho'pavarttayituM tato vAmahastena svayamapavartya ekena hastenAJjaliM kRtvA pibati / tathA yadi kSullage caDDage na sarvaM bhaktaM mAti tadA yaH pAnIyapAnaviSaye vidhiruktaH sa evAtrApi draSTavyaH / tathA cAha - evameva anenaiva prakAreNa Dahare kSullake kaccake draSTavyam || 3487 // appaDibajjhatagamo, iyare vi gavesae payatteNaM / emeva avuDssa vi, navaraM gahieNa aDaNaM tu // 3488 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evaM yatanAM kurvato vrajikAdiSvapratibadhyamAnasya pratibandhamakurvato gamo gamanaM gacche bhavati / itare'pi ca gacchasAdhavastaM sthaviraM prayatnena gaveSayanti / gAthAyAmekavacanaM praakRttvaat| yo'pyavRddhaH kAraNataH kathamapyekAkI bhavettasyApyevameva anenaiva prakAreNa draSTavyA, navaraM bhikSArthamaTanaM gRhItenopakaraNena tasya draSTavyam // 3488 // sUtram - no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA pADihAriyaM vA, sAgariyasaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM doccaM pi oggahaM aNaNunnavettA bahiyA nIharittae // 6 // For Private and Personal Use Only sUtra 6 gAthA | 3482-3488 vidhi: | 1375 (B)
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1376 (A) kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA pADihAriyaM vA, sAgArasaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM doccaMpi oggahaM aNunnavettA bahiyA nIharittae // 7 // 'no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA' ityAdi, asya sUtrasya sambandhamAhasaMthAraesu pagae, aMtarA chattadaMDakattille / jaMgamathere jayaNA, aNukaMpa'rihe samakkhAyA // 3489 // doccaM ca aNuNNavaNA, bhaNiyA imigA vi docca'NunavaNA / niya uggahammi paDhama, biiyaM tu paroggahe suttaM // 3490 // saMstArakeSu pUrvasUtreSvadhikRteSu antarA chatra-daNDa-kRttivati jaGgama-sthavire | samastasyApi gacchasyA'nukampArhe yatanA anantarasUtreNa smaakhyaataa| samprati punaH saMstArako'nena sUtreNa bhaNyate, eSa suutrsmbndhH| athavA anyathA sUtrasambandhaH, tamevAhadoccaM cetyAdi, dvitIyAvagrahAnujJApanA jaGgamasthavirasyAnantarasUtreNa bhaNitA, iyamapi anenApi streNAbhidhIyamAnA dvitIyAvagrahAnajJApanA, tato dvitIyAvagrahAnujJApanAprastAvAdidaM sUtraM sUtra 7 gAthA 3489-3494 zayyAsaMstArakagrahaNe punaH anujJApanA 1376 (A) For Private and Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI pUrvasUtrAdanantaramuktaM, navaraM prathamamanantaraM sUtraM nijakasyAtmIyasyopakaraNasyAvagrahe'nujJApanAviSayaM dvitIyamadhikRtaM tu sUtraM parasya parakIyasya zayyAtarasatkasyAnyasatkasya vA ityarthaH, avagrahe anujJApanAyAm evamanena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA - vyavahArasUtram aSTama uddezakaH no kalpate nirgranthAnAM vA nirgranthInAM vA prAtihArikaM zayyAsaMstArakaM zayyAtarasatkamanya satkaM vA dvitIyamapyavagrahamananujJApya bahinihartuM netum| anujJApya punaH kalpate iti sUtrasakSepArthaH // samprati niryaktivistara: 1376 (B) parisADimaparisADI, puvvaM bhaNiyA imaM tu nANattaM / paDihAriya sAgAriya, taM cevaMto bahiM neti // 3491 // parizATi: yAdRzaH saMstArako bhavati yAdRzazcA'parizATiretau dvApi pUrvamasminnevASTamoddezake bhaNitA idaM tvatra nAnAtvaM, tadevAha- prAtihArikaM sAgArikasatkaM tameva zayyAsaMstArakamantaHsthitaM bahirnayati // 3491 // sUtra 7 gAthA 3489-3494 zayyAsaMstArakagrahaNe punaH anujJApanA 1376 (B) etadeva savistaraM bhAvayati For Private and Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1377 (A) parisADipariseho, puNaruddhAro ya vaNNito puvvaM / aparisADiggahaNaM, vAsAsu ya vanniyaM niyamA // 3492 // pUrvaM parizATeH zayyAsaMstArakasya pratiSedhaH kRtaH yathA-na kalpate parizATiH 4 zayyAsaMstAraka iti, tataH punaruddhAro'pavAdaH pUrvameva varNito yathA Rtubaddhe kAle niSkAraNaM : saMstArakA na kalpante, [kAraNe punaH kalpante] tathA pUrvamevaitadapi varNitaM yathA varSAsu varSAkAle niyamAdaparizATe: zayyAsaMstArakasya grahaNaM karttavyamiti // 3492 / / gAthA puNNammi aMto mAse, vAsAvAse vimaM havati suttaM / 3489-3494 tatthevaNNaM gavesei, asatI taM ceva'NuNNavae // 3493 // zayyA saMstArakaantargrAmasya nagarasya vA madhye pUrNe mAse pUrNa varSAvAse vA bahiravasthAtukAmAnA-- grahaNe punaH midamadhikRtaM sUtraM bhavati, yathA- na kalpante abhyantarANi tRNa-phalakAni yairdattAni tAni anujJApanA anApRcchya bahirnetumiti / tatra prathamatastatraiva bahi:pradeze anyaM tRNa-phalakAdimayaM zayyAsaMstArakaM 1377 (A) 1. gavisse- lA. / / For Private and Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1377 (B) xxx gaveSayet, asati bahiH saMstArakasyA'labhyamAnatvenAbhAve tameva sAgArikasatkamanyasatkaM vA 4 zayyAsaMstArakamanujJApayet, yathA- 'bahiryAcitaH zayyAsaMstArakaH paraM na labdhastato yUyamanujAnItA''tmIyaM saMstArakaM yena bahirnayAmaH' iti / yadi nAnujJApayati tadA tRNamayasaMstArakaviSaye prAyazcittaM mAsalaghu, phalakamayasaMstArakaviSaye caturlaghu // 3493 // atraivApavAdamadhikRtya vikalpAnAhaahavA avassaghettavvayammi davvammi kiM bhave paDhamaM? / nayaNaM samaNuNNA vivaccao vA jahuttAto // 3494 // adhavetyapavAdamadhikRtya prakArAntaropadarzane / yadi niyamAt tatsaMstArakadravyaM bahirnetavyaM, na zakyate tadvinA mokSasAdhanaM kartumiti, tarhi prathamataH kiM karttavyaM nayanaM samanujJA vA? AcArya Aha- avazyaM nayanalakSaNe apavAde prApte pUrvaM nayanaM karttavyaM pazcAdanujJApanA, yadi vA pUrvamanujJApanA karttavyA pazcAnnayanaM viparyayo vA yathoktAt / kimuktaM bhavati? nApi pUrvamanujJApayet nApi nItvA pshcaadnujnyaapyet| tatra yaH pUrvamanujJApanaM pazcAnnayanamityekAntazuddho bhaGgaH, eSa ca sUtra 7 gAthA 3489-3494 zayyAsaMstArakagrahaNe punaH anujJApanA 1377 (B) For Private and Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1378 (A)| bhaGgastadA draSTavyo yadA ye doSA mAsakalpe varNitAste antaH santi bahirna vidyante, bahizca tRNaphalakAdInyanujJApyamAnAni na labhyante tadA abhyantarANi yeSAM satkAni tAnanujJApya niiynte| athAntaH azivAdIni kAraNAni nirgamanamuhUrttazcAtipratyAsanno na ca bahistRNaphalakAdIni labhyante tadA pUrvaM nayanaM pazcAdanujJApanaM, yathA- bahiryAcitAni tRNaphalakAdIni paraM na labdhAni tato yuSmadIyAnyeva tatra nItAnItyasmAkaM tAnyanujAnIta / yadA tu kAraNavazato bahiravazya gantavyam , bahizca tRNa-phalakAdIni na labhyante na ca tAni vinA sAdhavaH saMstarItuM zaknuvanti, na ca yeSAmabhyantarANi tRNaphalakAdIni te anujAnantaH sambhAvyante na vA'nanujJApya teSu bahirnIteSu teSAmabhibhavastadA na pUrvamanujJApanaM nApi nItvA pazcAdanujJApanamiti / tadevaM pUrNe mAsakalpe pUrNe varSAkalpe cAyaM vidhiruktaH, evamapUrNe'pi draSTavyam // 3494 // | sUtra 8-12 gAthA |3495-3498 dvitIyAva| grahAnujJApanA vidhiH tathA cAha evameva apuNNammi vi, vasahIvAghAe annasaMkamaNe / gaMtavvuvAsayA'sati, saMthAro suttaniddeso // 3495 // 1378 (A) For Private and Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTama evameva anenaiva prakAreNa apUrNe mAsakalpe apUrNe vA varSAkalpe draSTavyaM, katham? zrI || ityAha-vasateAghAte sati upAzrayA'bhAve gantavyamavazyaM jAtaM, tatrA'nyakSetrasaGkramaNe vyavahAra-4 tatra saMstArakAlAbhe pUrvaprakAreNa saMstArako netavyaH / eSa sUtranirdezaH eSa sUtraviSaya iti sUtram bhAvaH // 3495 // uddezakaH tatra pUrvaM nayanaM pazcAdanujJApanamiti bhaGgamadhikRtya vidhimAha1378 (B) | nIhariuM saMthAraM, pAsavaNuccArabhUmibhikkhAdI / gacche'havA vi jhAyaM, kareimA tattha AruvaNA // 3496 // yadi kAraNavazataH pUrvamananujJApya tRNaphalakAdimayaH saMstArako bahirnIto | yadivAntarvasateAghAte bahiranyAM vasatiM gatvA tatra saMstArako'nanujJApya nItvA sthApitastarhi zeSavyApAraparityAgena niyamataH pazcAdanujJApanA krtvyaa| atha nItvA prazrava bhikSAdau vA gaccheda, athavA svAdhyAyaM karoti tatreyaM vakSyamANA AropaNA prAyazcittam // 3496 // tAmevAha sUtra 8-12 gAthA 3495-3498 dvitIyAvagrahAnujJApanAvidhiH .1378 (B) For Private and Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1379 (A) / eesuM causuM pI, taNesu lahugo ya lahuga phalagesu / rAyaduTThaggaNahe, caugurugA hoti nAyavvA // 3497 // eteSu prazravaNabhUmyAdiSu caturSu sthAneSvananujJApya pravRttau tRNeSu tRNamayasaMstArakaviSaye |: prAyazcittaM laghuko mAsaH, phalakeSu viSaye catvAro laghukAH, rAjadviSTAnAM rAjapratiSiddhAnAM tRNaphalakAdInAmananujJApya grahaNe catvAro gurukAH bhavanti jJAtavyAH // 3497 // sUtram-no kappar3a niggaMthANa vA niggaMthINa vA pADihAriyaM vA, sAgArisaMtiyaM vA sejjA saMthAragaM savvappaNA appiNittA doccaM pi oggahaM aNaNunnavettA ahidvittae // 8 // kappaDa niggaMthANa vA niggaMthINa vA pADihAriyaM vA, sAgArisaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM savvappaNA appiNittA doccaM pi oggahaM aNunavettA ahiTThittae // 9 // no kappar3a niggaMthANa vA niggaMthINa vA puvAmeva oggahaM ogiNhitA tao pacchA aNunnavettae // 10 // 1. rAyaduH lA. // sUtra 8-12 gAthA 3495-3498 dvitIyAvagrahAnajJApanAvidhiH 1379 (A) For Private and Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1379 (B) kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA pavvAmeva oggahaM aNunnavettA tao pacchA ogiNhittae // 11 // ___ aha puNa evaM jANejA-iha khalu niggaMthANa vA niggaMthINa vA no sulabhe pADihArie sejjAsaMthArae tti kaTu evaM NaM kappai puvvAmeva oggahaM ogiNhittA tao pacchA annunnvette| "mA duhao ajo! biiyaM" ti vai aNulomeNaM aNulomeyavve siyA // 12 // "no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA" ityAdi, "jAva aNulomeNaM aNulomeyavve siyaa"|| 3497 // iti asya sUtrasya sambandhamAhauggahasamaNuNNAsu, sejjA-saMthAraesu ya taheva / aNuvattaMtesu bhave, paMte aNulomavati suttaM // 3498 // XX. sUtra 8-12 gAthA 3495-3498 dvitIyAvagrahAnujJApanAvidhiH X. 1379 (B) 1. mA vahau- A. pra. byAvara, zyubrIMga / / For Private and Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezaka: ////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avagrahaH saMstArakAzca svAminA anujJAtA eva grahItavyA ityutsargata upadezaH, tadevamavagrahasamanujJAsu zayyAsaMstArakeSu tathaiva samanujJAtavyeSvanuvarttamAneSvidamapi sUtraM samanujJAtasaMstArakAdigrahaNe bhavati / apavAdato'nanujJApya saMstArakagrahaNe yadi saMstArakasvAmI prAnto ruSTo bhavet tasmin prAnte anulomavAk vaktavyA // 3498 // anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA- na kalpate nirgranthAnAM nirgranthInAM vA 1380 (A) prAtihArikaM zayyAsaMstArakaM sarvAtmanA arpayitvA dvitIyamapyavagrahamananujJApyAdhiSThAtum, anujJApya punaH kalpate / evaM sAgArikasatke'pi zayyA - saMstArake dvAvAlApako vaktavyau // gAthA 3499-3503 tathA na kalpate nirgranthAnAM nirgranthInAM vA pUrvamevAvagrahamavagrahItuM tataH pazcAdanujJApayitum / kalpate nirgranthAnAM vA nirgranthInAM vA pUrvamevAvagrahamanujJApayituM pazcAdatra grahItumiti / atha punaretat jAnIyAt iha khalu nirgranthAnAM nirgranthInAM vA na anujJApanA sulabhaH zayyA-saMstAraka iti kRtvA evamamunA prakAreNa Nhamiti vAkyAlaGkAre kalpate pUrvamevAvagrahamavagrahituM tataH pazcAdanujJApayitum / tatraivaMkaraNe zayyAsaMstArakasvAminA saMyatAnAM kalahe AcAryAH saMyatAn bruvate - 'mA AryA ! dvidhAtaH kuruta dvAvapi kuruta kAryA For Private and Personal Use Only 1380 (A)
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1380 (B) ekaM vasatiM pratigRhNItha aparaM paruSANi bhASadhve tasmAt kSamadhvam' ityevaM vacasA anulomena anukUlenA'nulomayitavyaH syAditi // sejjAsaMthAradurga, aNaNuNNaveUNa ThAyamANassa / lahugo lahugo lahugA, ANAdI nicchubhaNa paMto // 3499 // zayyAsaMstArakadvikaM parizATyaparizATirUpaM zAlAdiSu cAvagrahamananujJApya tiSThataH prAyazcittaM laghukAdi, tadyathA-zAlAdiSvavagrahamananujJApya tiSThato laghuko mAsaH, parizATau mAsalaghu , aparizATau catvAro laghukAH, tathA AjJAdaya AjJAbhaGgAdayo dossaaH| tathA prAntako'pi ruSTaH san nicchubhaNaM niSkAzanaM kuryAt // 3499 // gAthA 3499-3503 evamadiNNaviyAre, diNNavicAre vi sabhapavAdIsu / anujJApanA taNaphalagANuNNAyA, kappaDiyAdINa jattha bhave // 3500 // evamadattavicAre zAlAdau draSTavyaM, dattavicAraM nAma- yatra kArpaTikAdirna ko'pi vAryate ||1380 (B) tacca sabhA vA prapA vA maNDapako vA yAnyapi ca tatra tRNaphalakAdIni taanypynujnyaataani| kAryA For Private and Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1381 (A) www.kobatirth.org tathA cAha- yatra kArpaTikAdInAM tRNaphalakAdInyanujJAtAni bhavanti teSvapi dattavicAreSu sabhA - prapAdiSu yAni tRNaphalakAdIni tAnyapi // 3500 // kim ? ityAha tANa viu na kappaMtI, aNaNuNNaviyammi laghukamAso u / ittiriyaM pi na kappati, jamhA u ajAtitoggahaNaM // 3501 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAnyapi ananujJApite svAmini grahItuM na kalpante, yadi punarananujJApya gRhNAti tadA prAyazcittaM laghuko mAsaH / kasmAdevam ? ata Aha-- yasmAditvaramapi kSaNamAtramapItyarthaH avagrahaNamayAcitaM na kalpate / uktaM ca ittiriyaM pina kappati, avidinaM khalu paroggahAdIsu / cittu nisIyatu va, taiyavvayarakkhaNaTThAe || 3501 // tathA ananujJApane tiSThata ime ca doSAH - For Private and Personal Use Only ////// gAthA |3499-3503 anujJApanA kAryA 1381 (A)
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1381 (B) jAvaMtiyadosA vA, adattanicchubhaNa divasarAto vA / ee dose pAvai, dinaviyAre vi ThAyaMto // 3502 // ananujJAte dattavicAre'pi yadi tiSThati tadA yAvantikadoSAH tathA adatteti, adattAdAna-grahaNadoSazcopajAyate, tathA kadAcit sa sabhAdisvAmI prAnto brUyAt- kenAmISAmatra sthAnaM dattaM? na hyamISAM yogyamiti, tato ruSTassan divase rAtrau vA niSkAzanaM kuryAt, yasmAt dattavicAre'pyevamananujJApya tiSThan etAn doSAn prApnoti tasmAt tatrApi pUrvamanujJApya pazcAt kalpate sthAtum, evaM sati yAvantikadoSo na bhavati, svAmisatkaM kRtvA tadanujJApanAdadattAdAnaM niSkAzanaM ca na bhavati // 3502 / / kiMtu adinaviyAre, koTThArAdIsu jattha taNaphalagA / rakkhijaMte tahiyaM, aNaNunAe na ThAyaMti // 3503 // AstAM dattavicAre anujJApanamantareNa na tiSThanti prAguktadoSasambhavAt, kintu adattavicAre | Svapi gAthAyAmekavacanamapizabdalopazcA''rSatvAt , na datto vicAra: pravezo yatra tAnyadattavicArANi | teSvapi, keSvityAha-koSThAgArAdiSu koSThAgAraM dhAnyasya tRNAdInAM vA, AdizabdAccatuH gAthA 3499-3503 anujJApanA kAryA |1381 (B) For Private and Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1382 (A) zAlAdIni tathA devakulaM goSThikAdInAM vA gRhANi yatra goSThikAdayaH samavAyaM kurvanti tAni dattavicArANi bhavanti, adattavicArANi gRhyante, teSu koSThAgArAdiSu yatra yeSu tRNa-phalakAni rakSyante tathAhi-pratItametat koSThAgArAdiSu mA ko'pi kimapi hArSIditi prAharikamocanena tRNAni | phalakAni dhAnyAni ca prayatnena rakSyante tatra teSvananujJAteSu sAdhavo na tiSThanti // 3503 // kimartham? iti cedata AhadosANa rakkhaNaTThA, coei niratthayaM tato suttaM / gAthA bhaNNai kAraNiyaM khalu, ime ya te kAraNA hoti // 3504 // 3504-3510 kAraNe doSANAM prAyazcittaprasaGgato bhaGgAdirUpANAM rakSaNArthaM rakSaNAya tatra na tiSThanti, atra pUrvamagrahaH parazcodayati -yadyevaM tataH sUtram "iha khalu niggaMthANa vA niggaMthINa vA no sulabhe pADihArie" || pAzcAt ityAdi nirarthakam, aviSayatvAt, sUtre hi anujJApanamantareNApi puurvmvgrhgrhnnmnujnyaatmiti| anujJApanA sUrirAha bhaNyate uttaraM dIyate- idaM khalu sUtraM kAraNikaM kAraNairnirvRttaM tAni ca kAraNAni 1382 (A) imAni vakSyamANalakSaNAni bhavanti // 3504 // tAnyevAha For Private and Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1382 (B) + addhANe aTThAhiya, oma'sive gAmANugAmi vivele / teNA sAvaya masagA, sIyaM vAsaM durahiyAsaM // 3505 // adhvani mArge gatAH sAdhavaH, tatrA'nyatra yAcitA vasatiH paraM na labdhA, athavA aSTAhikaM draSTumAgatAH, yadi vA glAnAdInAM kAraNena, yadi vA avamaudaryamazivaM vA bhaviSyatItyanyadezaM saMprasthitA vikAle prAptAH, athavA grAmAnugrAmaM viharanti vyatikRSTamantaramapAntarAle iti kRtvA sArthavazena vA vivele vikAle prAptAH, anyA ca vasatirna rocate vasatimantareNa ca stenabhayaM vA zvApadabhayaM vA, mazakA vA duradhyAsA:, sItaM vA duradhyAsaM patati yathA uttarApathe gAthA varSaM vA ghanaM nipatana tiSThati, tata etaiH kAraNairadRSTepyadhikRtavasatisvAmini mA anye pathikA 3504-3510 karpaTikA vA tiSThantviti tathaiva kAyikyAdibhUmIH pratyupekSya pUrvamavagrahaM gRhItvA || kAraNe pUrvamagrahaH pazcAdvasatisvAminamanujJApayanti // 3505 // pAzcAd anujJApanA etadeva savizeSamAha 1382 (B) eehiM kAraNehiM, puvvaM pehettu diTTha'NuNNAe / tAhe ayaMti diDhe, imA u jayaNA tahiM hoi // 3506 // For Private and Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1383 (A) www.kobatirth.org etairanantaroditaiH kAraNaiH pUrvamuccArAdibhUmIH pratyupekSya dRSTaH parijano'nujJApyate tatastasyAM vasatau AyAnti sAdhavaH, tatra dRSTe parijane anujJApyamAne iyaM vakSyamANA yatanA bhavati || 3506 // tAmevAha pehettuccArabhomAdI, ThAyaMtI vottuM parijaNaM / acchAmo jAva so ei, jAtIhAmo tamAgayaM / 3507 // prekSya pratyupekSya uccArabhUmyAdi parijanamuktvA sAdhavastatra tiSThanti / kathamuktvetyata Aha-- Asmahe tAvat yAvat sa gRhasvAmI samAgacchati tatastamAgataM yAciSyAmahe // 3507 // sa cAgato yena vidhinA samanujJApayitavyastaM vidhimAha vayaM vannaM ca nAUNa, vayaMte vagguvAdiNo / aphaMdaMti niraMtaraM / 3508 // sabhaMDA veyare sejjaM, 1 apkaMdaMtI lA. / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only ////////////// gAthA | 3504-3510 kAraNe pUrvamagrahaH pAzcAd anujJApanA | 1383 (A)
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vayo varNaM ca gRhasvAmino [jJAtvA] valgu zobhanaM vadantItyevaMzIlA valguvAdino vasatisvAminaM vakSyamANaM vadanti, itare ca sabhANDAH sopakaraNAH santo nirantaraM vasatimAspandante vyApnuvanti // 3508 // zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1383 (B) kathaM vadanti? ityata AhaabbhAsatthaM gaMtUNa, pucchae dUrapattimA jayaNA / taddisameMtapaDicchaNa, patte ya kaheMti sabbhAvaM // 3509 // yadi abhyAsastho nikaTavartI bhavati tadA gatvA vasatisvAminaM pRcchati, atha dUraprAptastatreyaM yatanA-tAM dizamAgacchataH pratIkSaNaM karttavyaM, prApte ca tasmin sadbhAvaM kathayanti, yathAbahiH stenAdibhayAt yuSmAkamupAzraye vayaM sthitAH' // 3509 / / tathedaM vadantibile va vasiuM nAgA, pAto gacchAmo sajjaNA / niratthANaM bahiM dosA, jAte mA hoja tujjhavI // 3510 // gAthA 3504-3510 kAraNe pUrvamagrahaH pAzcAd anujJApanA 1383 (B) For Private and Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1384 (A) _ 'aho sajjana! bile nAgA iva vayaM yuSmadupAzraye uSitvA prAtargacchAma' evaM yAcito yadi dadAti tataH sundaramatha na dadAti tadA'nulomena vacasAnulomayitavyaH, dharmakathA tasya kathyate, nimittAdikaM vA prayujyate, tathA'pyadadati paruSamapi vaktavyaM, katham? ityAhanirastAnAM niSkAzitAnAmasmAkaM ye stena-masaka-zvApadAdibhirupadhizarIramaraNadoSA jAyeran mA te tavApyupari pateyuriti // 3510 // etadeva savistaramabhidhitsurAhajai dei suMdaraM tU, aha u vaejjAhi nIha majjha gihA / annattha vasahi maggahA, tahiyaM aNusaTThimAdINi // 3511 // sUtra 13-14 yadi 'bile va vasiuM nAgA' ityAdibhaNanAnantaraM vasatiM dadAti tataH sundaram, atha ||11.3015 vadet- 'mama gRhAnnirgacchatA'nyatra vasatiM yAcadhvamiti', tadA tatrAnuziSTyAdIni kriyante, 4 paribhraSTopa | karaNevidhiH anuziSTiranuzAsanaM kriyate, AdizabdAddharmakathA kathyate iti parigrahaH // 3511 // aNulomaNaM sajAtI, sajAtimeveti taha vi u aThaMte / 1384 (A) abhiyoganimittaM vA, baMdhaNagose ya vavahAro // 3512 // gAthA . For Private and Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir X 1X zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1384 (B) H tathA anulomena vacasA anulomanaM karttavyam, atha tathApi na dadAti tarhi 'sajAtiH sajAtimanukUlayatIti' nyAyamaGgIkRtya ye tasya svajanA yAni ca mitrANi tairanulomayitavyaH / tathApyatiSThati abhiyogo mantrAdinA karttavyaH, nimittaM vA prayoktavyaM, bandhanaM vA sarvairapi sAdhubhistasya karttavyaM, tataH prabhAte vyavahAraH karttavyaH // 3512 // mA Ne chivasu bhANAi, mA bhiMdissasi nne'jyaa| duhato mA ya boleMti, therA vAreMti saMjae // 3513 // yadi sAdhUnAM bhANDakaM bahirnetuM vyavasitastadA sa bhaNyate- 'mA no'smAkaM bhAjanAni | spRza he! ayata! mA vA no'smAkaM bhAjanAni bhinddhi', yadi punastaM saMyatA nirddharmAdivacobhirAkrozanti tadA sthavirA AcAryAH saMyatAn vArayanti-'mA AryA! dvidhAto bolaM kAryuH, ekAM tAvat vasatiM pratigRhNItha dvitIyaM paruSANi bhASadhve tasmAt mA evaM bhaNata yat karoti tat kSamadhvamiti' // 3513 // . . . . . sUtra 13-14 | gAthA |3511-3515 | paribhraSTopa| karaNevidhiH 1384 (B) For Private and Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1385 (A) ahavA beMti amhe te, sahAmo esa te balI / na sahejjA'varAhaM, teNa hojja na te khamaM // 3514 // athavA idaM bruvate- vayaM tavAparAdhaM sahAmahe eSa punarbalIyAn tavAparAdhaM na saheta, . asahiSNunA ca tena yat kriyate tanna te kSamaM bhavet // 3514 // evamukto yadi so'tiroSeNa na tiSThati niSkAzayati prahArairvA dhAvati tadA sa balIyAn yat karoti tat darzayatiso ya ruTTho va udvittA, khaMbhaM kuTuM va kaMpate / | sUtra 13-14 puvvaM sa nAtimittehi, taM gamaMti pahUNa vA // 3515 // 3511-3515 sa balIyAn ruSTa iva na tu parAmarthato ruSTa utthAya stambhaM vA kuDyaM vA muSTiprahAreNa | paribhraSTopa | karaNevidhi: kampayati kampayaMzca brUte-'evaM ziraH pAtayiSyAmi yadi na sthAsyasi', etacca paryante ucyate; anyathA pUrvameva jJAtibhirmitrairvA prabhuNA taM gamayanti tathA'pyatiSThatyanantaroditaM kriyte||3513|| 1385 (A) sUtram- niggaMthassa NaM gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTThassa ahAlahusae | gAthA For Private and Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram | uvagaraNajAe paribbhaTe siyA / taM ca koI sAhammie pAsejjA, kappai se sAgArakaDaM gahAya zrI || jattheva aNNamaNNaM pAsejjA tattheva evaM vaejjA- "ime bhe ajjA! kiM pariNAe?" sa ya vaejjA- "pariNAe" tasseva paDiNijjAeyavve siyaa| aSTama se ya vaejjA- "no pariNNAe" taM no appaNA paribhuMjejjA no aNNamaNNassa uddezakaH dAvae, egaMte bahuphAsue thaMDile pariTThaveyabve siyA // 13 // 1385 (B)| niggaMthassa NaM bahiyA vicArabhUmiM vA, vihArabhUmiM vA nikkhaMtassa ahAlahusae uvagaraNajAe paribbhaTTe siyaa| __ taM ca kei sAhammie pAsejjA, kappar3a se sAgArakaDaM gahAya jattheva aNNamaNNaM | pAsejjA, tattheva evaM vaejjA- "ime bhe ajjA! pariNAe?" se ya vaejjA"pariNAe" tasseva paDiNijjAeyavve siyaa| se ya vaejA- "no pariNAe" taM no appaNNA paribhujejjA, no aNNamaNNassa dAvae, egaMte bahuphAsue thaMDile pariTThaveyavve siyA // 14 // sUtra 13-14 gAthA 3511-3515 paribhraSTopakaraNevidhiH 1385 (B) For Private and Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1386 (A) ////// www.kobatirth.org niggaMthassa NaM gAmANugAmaM dUijjamANassa aNNayare uvagaraNajAe paribbhaTThe siyA / taM ca keI sAhammie pAsejjA, kappar3a se sAgArakaDaM gahAya dUramavi addhANaM parivahittae, jattheva aNNamaNNaM pAsejja tattheva evaM vaejjA "ime bhe ajjA / kiM pariNNAe ?' 11 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seya vajA - " pariNNAe" tasseva paDiNijjAeyavve siyA / se ya vaejjA-"no pariNNAe" taM no appaNA paribhuMjejjA, no aNNamaNNassa dAva, ete bahuphAsue thaMDile paridvaveyavve siyA // 15 // 'niggaMthassa NaM gAhAvatikulamityAdi sUtratrayam, asya sambandhamAha - hita'nna rakkhaNaTThA, vaisuttamiNaM samAsato bhaNiyaM / uvahIsuttA u ime, sAhammiyateNarakkhaTThA // 3516 // anyakArpaTikAdirakSaNArthaM gRhIte'vagrahe vAksUtramidamanantaraM samAsato bhaNitam, imAni ca punarupadhisUtrANi sAdharmikastenarakSaNArthamupanyastAnItyeSa sUtrasambandhaH // 3516 // | anena 1. gahie 0 pu. pe. // 2. rakkhaNaDDA pu. pre. // - For Private and Personal Use Only sUtra 15 gAthA | 3516-3520 vismRtopakaraNe vidhiH 1386 (A)
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI sUtram sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA __nirgranthasya Namiti vAkyAlaGkAre gRhapatikulaM piMDavAyapaDiyAe iti piNDaM bhaktaM pAnaM | vyavahAra vA pAtayiSyAmIti buddhyA, yathA- mahArASTra suttaM pADeuM niggato AneSyAmIti buddhyA nirgata : aSTama ityarthaH, anupraviSTasya yathAlaghusvakamekAntalaghukaM jaghanyaM madhyamaM vA ityarthaH / / uddezakaH tamupakaraNajAtaM paribhraSTaM patitaM syAt , tacca kazcit sAdharmikaH pazyet kalpate se tasya | 1386 (B)|| sAgArakRtaM nAma yasyaivedamupakaraNaM tasyaivedaM pazyeta tatraiva evaM vadeta- 'idaM bho Arya ! kiM parijAtaM?' sa ca yadi vadeta 'parijAtaM' tatastasyaiva pratiniryAtavyaM samarpaNIyaM syaat| kimuktaM bhavati? yadi tasya satkaM tarhi tasmai | sUtra 15 dIyate, atha brUyAdamukasya satkaM tadA tasyeti, sa ca vadet na parijJAtaM na ko'pi tajjAnAtIti |* bhAvaH, tarhi tannAtmanA paribhuJjIta na anyasyAnyaM darzayet kintvekAnte bahuprAsuke sthaNDile ||3516-3520 pariSThApayitavyaM syAt / vismRto |pakaraNe vidhiH __ evaM niggaMthassa NaM bahiyA vicArabhUmiM vA vihArabhUmiM vA nikkhaMtassetyAdyapi sUtraM | bhaavniiym| tathA nirgranthasya Namiti prAgvat gAmANugAmaM dUijjamANasseti viharato'nyatarat 11386 (B) 1. mahA-pu. pre. naasti|| gAthA For Private and Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1387 (A) upakaraNajAtaM paribhraSTaM syAt tacca kazcit sAdharmikaH pazyet , kalpate se tasya sAgArakRtaM gRhItvA dUramapyadhvAnaM parivoDhuM jatthevetyAdi praagvt| eSa sUtratrayasakSepArthaH / / samprati bhASyakRt yathAlaghusvakagrahaNaM tRtIyasUtragatamanyataragrahaNaM ca vyAkhyAnayatiduviho ya ahAlahuso, jahannato majjhimo ya uvahI u / annayaraggahaNeNa u, gheppai tiviho u uvahI u // 3517 // yathAlaghusvaka upadhirdvividho bhavati- jaghanyo madhyamazca, anyataragrahaNena tu |* trividhopyupadhiH parigRhyante // 3517 // sUtra 15 tadevaM kRtA viSamapadavyAkhyA bhASyakRtA, samprati niyuktivistara:aMto pariTThAvaMte, bahiyA va vicAramAdisu lahugo / vismRtoannayaraM uvagaraNaM, diTuM saMkA na ghecchaMti // 3518 // pakaraNe vidhiH kiM hoja paridvaviyaM, pamhaTuM vA vi to na giNhaMti / 1387 (A) kiM eyassannassa va, saMkijjai giNhamANo vi // 3519 // gAthA 3516-3520 For Private and Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1387 (B) antAmAdInAM madhye bahirvicArabhUmau vihArabhUmau vA pariSThApayati vismarati "pamhaTuM ti vA pariTThaviyaM ti vA egaTThamiti" vacanAt , prAyazcittaM laghuko maasH| kasmAdIdRzaM pramAdaM karotIti hetoH, kaH punardoSo yadi vismRtam ? ata Aha-anyatarat jaghanyaM madhyamamutkRSTaM vA upakaraNaM dRSTaM tato jAtA zaGkA, zaGkAtazca na kecanApi grahISyanti / zaGkAmeva spaSTatarAM bhAvayati- kiM hojjetyAdi, sAdhavastadanyatarad upakaraNamantarbahirvA dRSTvA zaGkantekimetat pariSThApitamuta kasyApi vismRtaM bhavet ? evaM zaGkamAnAstadupakaraNaM vismRtaM na gRhNanti, yato gRhNannapi janaiH zakyate, tathAhi- tat patitaM gRhNantaM saMyataM ko'pi dRSTvA zaGketakimetasya anyasya vA? kimuktaM bhavati? kimAtmIyaM patitaM gRhNAti kiM vA parakIyaM kasya api dAnArtham? evaM zaGkAsambhave tasya prAyazcittaM catvAro laghukAH, atha ni:zaGkitaM pareSAM | sUtra 15 syAt tadA cturgurukm| evaM zaGkAsambhavato na gRhNanti // 3518 // 3519 // gAthA 3516-3520 tasmiMzcAgRhyamANe ime doSA: vismRtothiggaladhuttA potte, bAlagacIrAiehiM ahigaraNaM / ^pakaraNe vidhiH bahudosatamA kappA, parihANI jA viNA taM ca // 3520 // 41387 (B) 1. paristhApa0 pu. pre.| evamanyatrApi anekasthAneSu // For Private and Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1388 (A) tat patitaM yathAlaghusvakamupakaraNaM gRhasthairdRSTaM tataste tad gRhItvA anyasya chidravato vastrasya thiggalakaM kurvanti, tathA prakSAlya potakAni vahikApaTTAdirUpANi kuryuH, yadi vA uttAnazAyinAM bAlakAnAM yogyAni cIvarANi viddhiirn| ityevamAdibhiH prakArairyathAlaghusvakasyopa-karaNasyA'grahaNe adhikaraNam / yadA tu patitAH kalpA na gRhyante tadA te bahudoSatamAH prabhUtatamaM teSvadhikaraNamiti bhaavH| tacca upakaraNaM vinA anyadapakaraNaM yAcamAnasya parihAniH sUtrArthayoH, ye ca tRNagrahaNAgnisevanAdayo doSAste'pi prasajanti // 3520 // ete anne ya bahU, jamhA dosA tahiM pasajjaMtI / Asanne vA aMto vA, tamhA uvahiM na vosirie // 3521 // ete anantaroditA anye ca yasmAdbahavo doSAstatra patite prasajanti tasmAt grAmAdInAM bahirAsanne pradeze antarvA upadhiM na vyutsRjet na vismaraNataH pAtayet // 3521 // adhunA yaH zaGkAtaH zaGkayamAno na gRhNAti taM pratyupadezamAha1. paTAdi saM. // gAthA 3521-3527 vismRtopadhi grahaNe vidhiH 1388 (A) For Private and Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1388 (B) www.kobatirth.org nissaMkiyaM tu nAuM viccuyameyaM tu tAhe ghettavvaM / saMkAdidosavijaDhA, nAuM vappaMti jassa tayaM // 3522 // yadA etat upakaraNaM kasyApi vicyutaM vismaraNataH patitamiti niHzaGkitaM jJAtaM bhavata tadA niyamato grahItavyaM gRhItvA ca zaGkAdidoSarahitA mA mama viSaye kasyApi zaGkA syAdityAdi doSavarjitA yasya tat upakaraNaM tasya jJAtvA samarpayanti // 3522 // etacca yadviSaye karttavyaM tAnAha samaNuNNeyarANaM, vAsaMjatI saMjayANa vA / iyare u aNuvadeso, gahiyaM puNa gheppa tehiM // 3523 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samanojJAnAM sAmbhogikInAm itarAsAmasAmbhogikInAM saMvignAnAM saMyatInAM saMyatAnAM vA satkamupakaraNaM patitaM gRhItvA yasya satkaM tasya dAtavyaM, ye tu itare pArzvasthAdayasteSAmayamanupadezaH, teSAM satkaM patitaM gRhItvA yasya satkaM tasmai deyamiti nA'smAkamupadezo 1 aNuNNava saM // For Private and Personal Use Only **** gAthA | 3521-3527 vismRtopadhigrahaNe vidhiH | 1388 (B)
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1389 (A) 'dhikaraNapravRtteH, taiH puna: pArzvasthAdibhiH saMvignAnAM vihAriNAmetadupakaraNamiti jJAtvA yat patitaM gRhItaM tadAnItaM punargRhyate // 3523 // atraiva dvitIyapadamAhabiiyapade na geNhejjA, viviMciyaduguMchie asaMvigge / tucchamapayoyaNaM vA, ageNhatA hoya'pacchittI // 3524 // dvitIyapade apavAdapade na gRhNIyAt patitaM viviJcitaM pariSThApitamiti kRtvA jugupsitamazucisthAnapatitam asaMvignAnAM vA etadupakaraNamiti jJAtvA, tathA tucchaM mukhapotikAdi tadapi kuthitatvAdinA kAraNena apryojnmgRhnnto(n)bhvtypraayshcittii|| 3524 // sAmpratamenAmeva gAthAM vivRNotiaMto visagalajuNNaM, viviciyaM taM ca daTTa no geNhe / asuiTThANe vi cutaM, bahudhA vAlAdichinnaM vA // 3525 // antAmAdInAM madhye visakalaM khaNDAkhaNDIkRtaM jIrNaM vivecitaM pariSThApitamiti jJAtavyaM | tacca dRSTvA na gRhNIyAt, tathA azucisthAnepi cyutaM bahudhA vA vyAlAdibhiH zvaprabhRtibhiH gAthA 3521-3527 vismRtopadhigrahaNe vidhiH 1389 (A) For Private and Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1389 (B) chinnaM na gRhNIyAt // 3525 // hINAhiyappamANaM, sivvaNicittala viraMgabhaMgI vA / ___ eehi asaMviggovahitti daTuM vivajaMtI // 3526 // __ hInAdhikapramANaM nA''gamoktapramANopapannaM tathA sIvanikayA citralaM-citraM ca tat siivnikaacitrlm| tathA vividharaGgena-rAgadravyeNa bhaGgiH-vicchittiryatra tad viraGgabhaGgi, tadvA dRSTvA, etaiH kAraNairayamasaMvignAnAmupadhiriti jJAtvA vivarjayanti // 3526 // emeva ya bIyapade, aMto u pariThavijai imehiM / tuccho atijuNNo vA, sunne vAvI viviMcijjA // 3527 // evameva anenaiva prakAreNa ebhirvakSyamANaiH kAraNAmAdInAmantaddhitIyapadena pariSThApayet ||3521-3527 | vismRtopadhipatitaM na gRhNIyAt , kaiH ? ityAha-tucchaH mukhapottikA-pAdaproJchanAdikaH kuthitatvAdinA grahaNe vidhiH akiJcitkaraH, yadi vA atijIrNo hastena gRhyamANo'nekadhA vizarAru jAyate, zUnye vA vivikte pradeze patito yatra vismaraNAsambhavaH / tataH etaiH kAraNaiH pariSThApita eSa upadhiriti 1389 (B) kRtvA vivicyAd na gRhNIyAditi bhAvaH // 3527 // gAthA For Private and Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1390 (A) emeva ya bahiyA vI, viyArabhUmIe hoja paDiyaM tu / tassa vi eseva gamo, hoi ya neyo niravaseso // 3528 // evameva anenaiva prakAreNa grAmAdInAM bahirapi vicArabhUmau patitaM bhavet tasyApyeSa : evA'nantarodito gamaH prakAro niravazeSo jJeyo jJAtavyo bhavati // 3528 // tadevaM sUtradvayaM bhAvitamadhunA tRtIyasUtrabhAvanArthamAhagAmo khalu puvvutto, duijjaMte u donni u vihANA / annataraggahaNeNaM, duviho tiviho va uvahI u // 3529 // grAmaH khalu pUrvamuktastasmAdanukUlo'nyo grAmo'nugrAmo grAmazcAnugrAmazca grAmAnugrAmaM | vizrAmaNAdau samAhAratvAdekavacanam, tad dUyamAnasya gacchataH tasmin gacchati dve vidhAne 'Rtubaddhe kAle | doSAH gantavyam tathA pAdAbhyAmiti' AbhyAM dvAbhyAM prakhyA // 3529 // 1390 (A) gAthA 3528-3533 mArge samprati niyuktivistara: For Private and Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram . aSTama uddezakaH 1390 (B)| paMthe uvassae vA, pAsavaNuccAramAiyaMte vA / pamhusatI eehiM, tamhA mottUNime ThANe // 3530 // tataH upakaraNaM pathi vrajataH kathamapi patet , grAmAnugrAmaM vA gacchan yatropAzraye uSitastatra vismaraNataH patitaM bhavet, vizrAmyato vA kvacit patitaM syAt, uccAraM prazravaNaM vA kurvataH syAt patitam, Acamato vA vismRtam, etaiH kAraNairvismaraNataH patanasambhavaH,tato yeSu sthAneSu vizrAmyata uccAraM prazravaNaM vA kurvato doSA bhavanti tAnImAni sthAnAni varjayet // 3530 // gAthA tAnyevAha 3528-3533 7 mArge paMthe vIsamaNa-nivesaNAdi so mAso hoti lahuo u / vizrAmaNAdau AgaMtara saMThANe, lahagA ANAdigA dosA // 3531 // doSAH pathi yadi vizrAmyati nivizati vA, AdizabdAdUrdhvasthito vA tiSThati, supto vA, 4 1390 (B) uccAraM prazravaNaM vA vyutsRjati, tadA sarvatra asAmAcArIniSpanna prAyazcittaM mAsalaghu / yadi For Private and Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahAra sUtram // aSTama uddezakaH 1391 (A) | punarAgantRNAM sthAne sabhAdau vizrAmaNAdi karoti tadA sarvatra pratyekaM pratyekaM catvAro laghukAH, AjJAdayazca doSAH / / 3531 // samprati pathi vizrAmaNAdau doSAnAhamicchatta1 annapaMthe2, dhUlI ukkhiNaNa3 uvahiNo viNAso4 / te ceva ya savisesA, saMkAdi viviMcamANe vI // 3532 // daargaahaa| sa sAdhuH pathi vizrAmyati dhigjAtIyAzcAnye jAtimadAvaliptAstena pathA samAgatA bhaveyuH, tataH sa sAdhuzcintayed-mA mannimittamete udvarttamAnA haritakAyAdivirAdhanAM kAryuriti sa sAdhuH patha utthAya anyatra tiSThet tatra ca ime doSA 'jAnantyete zramaNavAdinaH AtmanaH sAramato'yamasmAn dRSTvA udvRtta' iti| tathA sAdhunA dhigjAtIyAnAM patho datta tata eteSAmapi guravo dhigjAtIyAH pradhAnAzca / etaccA'bhinavadharmANaH zrutvA dRSTvA vA mithyAtvaM gaccheyaH, ye ca mithyAdRSTayaste gADhataraM mithyAtvaM prtipdyern| tathA annapaMthetti taM sAdhuM pathi sthitaM dRSTvA pathikA uddhRtya vrajanti, te codvarttamAnA haritakAyAdInAM virAdhanAM kurvanti / tathA kecit taM pathi sthitaM dRSTvA bruvate-'aho! nirlajjaH zramaNaH panthAnaM rur3avA sthitH'| tacca zrutvA ko'pyasahanaH kalahaM kuryAt, tato yuddhe samApatite bhAjanabhedo'nAgADhAdiparitApanA ca syAt / tathA pAdanikSepeNa gAthA 3528-3533 mArge * vizrAmaNAdau doSAH 1391 (A) For Private and Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1391 (B) dhUlyA utkhananaM bhavati tena ca upadhervinAzo mlintvbhaavaat| te evAnantaroditA doSAH savizeSA zaGkAdayo viviJcatyapi uccArAdi tyajatyapi / tathAhi-uccArAdi pathi kurvato lokasya zaGkopajAyate kimanena gudaM nirlepitamuta na? iti AdizabdAt kimeSa stenakaH kiMvA zramaNo'bhicArako heriko vA ityAdiparigrahaH / eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 3532 // sAmpratamenAmeva gAthAM vivarISuH prathamato mithyAtvadvAraM vivRNotipaMthe na ThAiyavvaM, bahave dosA tahiM pasajjaMti / abbhuTThitA tti gurugA, jaM vA AvajaI jatto // 3533 // pathi sAdhunA vizramaNanimittaM na sthAtavyaM, yatastatra bahavo doSAH prsjnti| tAnevAhasAdhunA dhigjAtIyAnAM pathi pradatte abhyutthitA ete abhyutthAnameteSAM kRtamiti lokapratipattau | tasya prAyazcittaM catvAro gurukAH, yacca svayaM dRSTvA yato vA zrutvA mithyAtvamApadyate || vizrAmaNAdau abhinavadharmA mithyAdRSTiA gADhataraM mithyAtvamadhigacchati taniSpannaM ca tasya prAyazcittaM, dhikajAtIyAnAM cA''tmabahumAnasambhavaH // 3533 // 1391 (B) gAthA 3528-3533 mArge doSAH 1.tvamAga0 saaN|| For Private and Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1392 (A) www.kobatirth.org tathA cAha jAti appaNI sAraM, ee samaNavAdiNo / sArameesi logo'yaM, appaNo na viyANaI // 3534 // dAraM 1 / ye AtmAnaM zramaNamiti vadanti te AtmanaH sAraM paramArthatattvaM jAnanti yathA asmabhyamete garIyAMsa iti, yastveteSAmayaM lokaH sa sAramarthatattvamAtmano na vijAnAti aviditprmaarthtvaat|| 3534 // gataM mithyAtvadvAramadhunA anyapathadvAramAha aNNapaNa vayaMte, kAyA so ceva vA bhave paMtho / aciyatta saMkhaDAdI, bhANAIvirAhaNA ceva // 3535 // dAraM 2 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taM sAdhuM pathi sthitaM dRSTvA pAnthA anyena pathA vrajanti tathA ca sati kAyA haritakAyAdayo virAdhyante, tathA sa eva [ vA ] bhavati panthAstato mahAn pravarttanAdoSaH / tathA pathi sthitaM dRSTvA kasyApi aciyattam aprItirupajAyate tataH sa brUte- 'aho muNDaH panthAnaM ruddhavA sthitaH ' / tat zrutvA ko'pyasahano'saMkhaDaM kalahaM kuryAt, AdizabdAt yuddhamapi tathA ca For Private and Personal Use Only gAthA | 3534-3541 pathi vizrAmaNAdau doSAH 1392 (A)
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1392 (B) sati bhAjanavirAdhanA, AdizabdAdanAgADhAdiparitApanA bhavati zarIravirAdhanA c|| 3535 // samprati 'dhUlI ukkhaNaNa uvahiNo viNAso iti' vyAkhyAnayati sarakkhadhUlI ceyaNNe patthivANaM viNAsaNA / acittareNumailammi, dosA dhuvvaNa'dhovvaNe // 3536 // dAraM 3-4 / saha rajasA zlakSNadhUlirUpeNa varttate iti sarajaskA sA cAsau dhUlizca, tasyAzcaitanyo'syAM | cetanAyAmityarthaH, pAdanikSepeNa utkhanane zarIrAdisaMsparzata: pArthivAnAM pRthivIkAyAnAM vinAzanaM * bhvet| atha so acitto reNustarhi tenA'cittena reNunA maline upadhau yadi prakSAlayati tathApi 4 doSAH prANavirAdhanApatterbakuzatvasambhavAcca, aprakSAlane'pi doSAH pravacanahIlanAdyApatteH // 3536 // gAthA anyacca 3534-3541 vegAviddhA turaMgAdI, sahasA dukkhaniggahA / | vizrAmaNAdau paraMmuhaM muhaM kiccA, paMtA ThANaM paNollae // 3537 // doSAH vegAviddhA vegenA''gacchantasturaGgAdayaH, AdizabdAbalIvardAdiparigrahaH, sahasA duHkhena ||1392 (B) nigRhyante nivAryante iti duHkhanigrahAH, nivArayitumazakyA iti bhAvaH / tataH zarIravirAdhanA pathi For Private and Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1393 (A) bhAjanavirAdhanA c| tathA kecit prAntAH parAGmakhaM mukhaM kRtvA taM pathi sthitaM sAdhuM praNudeyuH, gAthAyAmekavacanaM prAkRtatvAt, prAkRte hi vacanavyatyayo'pi bhavati // 3537 // kiJcapamhaTThamavi annatthA, jaicchA kovi pecchatI / paMthe uvari pamhuTuM, seppaM geNhaMti addhagA // 3538 // patho'nyatra vismaraNataH patitamapi yadRcchayA yadi kathamapi ko'pi prekSate, pathi punaH paribhraSTaM kSipramadhvagA gRhNanti, tasmAt pathi na vizramitavyam // 3538 // evaM ThitovaviTe, savisesatarA bhavaMti u nivaNNe / dosA niddapamAyaM, gate ya uvahiM haraMta'NNe // 3539 // evamamunA prakAreNa sthite UrdhvasthAnenA'vatiSThamAne tathA upaviSTe doSA vaktavyAH, nivaNNe zayAne savizeSatarA doSA bhvnti| tathAhi-pUrvoktAstAvat tathaiva draSTavyAH, anyacca | zayAne kathamapi nidrApramAdaM gate upadhimanye pathikAdayo haranti, tasmAt pathi na | gAthA 3534-3541 pathi | vizrAmaNAdau doSAH 1393 (A) For Private and Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1393 (B) shyitvymiti|| 3539 // samprati 'te ceva ya savisesA saMkAdiviviMcamANe vI'ityetadvyAkhyAnArthamAhauccAraM pAsavaNaM, aNupathe ceva AyaraMtassa / lahugo ya hoi mAso, cAummAso savitthAro // 3540 // uccAraM prazravaNaM vA adhvagAnAmanukUle pathi Acarato'sAmAcArIniSpannaM prAyazcittaM laghuko bhavati maasH| atha taM tathoccAraM prazravaNaM vA kurvantamavalokya kecidanyaM panthAnaM kurvanti tadA catvAro mAsA lghukaaH| savitthAro tti yacca stryAdibhiH saha saGghaTTanAdi prApnoti tanniSpannamapi tasya prAyazcittamiti bhaavH|| 3540 // tathAchaDDAvaNamannapaho, davA'satI dubbhigaMdha kalusappo / teNo tti va saMkejA, AdiyaNe ceva uDDAho // 3541 // gAthA 3534-3541 pathi vizrAmaNAdau doSAH 1393 (B) 1. sa cAummAsAi vitthaaro-sN.|| For Private and Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1394 (A)12 ko'pi sakharo rAjakulamAnyaH prAntaH prazravaNamuccAraM pathi kurvantaM dRSTvA kopAt tameSa zramaNamAskandya tamuccAraM chardApayet, aparainyapanthA kriyate, tatra coktaM praayshcittm| tathA pathi dravA'bhAve durabhigandha ucchalet tatrApi prvcnoddddaahH| tathA ko'pi kaluSAtmA zaGketa stanaka iti, upalakSaNametat heriko abhicArako vA ityapi zaGketa / tata AdAne grahaNe pravacanasya uDDAhaH / tasmAt pathi vizrAmaNAdi na karttavyam // 3541 / / atraivApavAdamAhaaccAyavadUrapahe, asahU bhAreNa khediyappA vA / channe vA mottu pahaM, gAmasamIve ya channe vA // 3542 // atizayenA''tapa uSNaM patati vRkSAzca patho dure vartante yathA sannapallImArgaM pratipannAnAmeka ||3542-3547 evA'dhvani vizramaNayogyo vRkSaH, evamadhikRte'pyadhvani vizramaNahetureka eva vRkSo'nyatra | | apavAde pathi sarvamAkAzaM, tena kAraNena pathyapi vRkSasyAdhastAt vishraamyet| asaho nAma nAtidUre vRkSAH vizrAmaNAdiH yatanA ca santi paraM tatra gantuM na zaknoti tataH so'pi pathi vRkSasyAdho vizrAmaNaM kuryAt / athavA upadhibhAreNa kheditAtmA atizayena parizrAntastataH patha udvartitaM na zaknotIti pathyeva / 1394 (A) 1. yathA saNapallI pu. pre. mu.|| gAthA For Private and Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " | zrI | | vyavahArasUtram aSTama uddezakaH | 1394 (B) " " " vishraamyti| tadevaM patha ubhayoH pArzvayordUreNa vRkSasambhave dvitIyapadamuktam / idAnIM samantato vakSachanne pratipAdayati-channe vA motta pahamiti, yatra panthA ubhayoH pArzvayoH vakSaizchannastatra, vA vibhASAyAM, yadi nirbhayaM tataH panthAnaM muktvA'nyatra vizrAmaNAdi karoti / atha bhayaM tadA pthyeveti| etadare'bhihitaM, grAmasamIpe punarnirbhayamiti vRkSachanne vA pathi patha udvatya | vizrAmaNAdi karoti grAmasamIpe yasya tasya vRkSadevakulAdeH chAyAsambhavAt // 3542 // tena punaH sAdhunA pathaH kiyaddUre udvartitavyam? ata AhapaMthe Thito na pecchati, parihariyA puvvavanniyA dosA / biiyapae asatIe, jayaNAe ciTThaNAdINi // 3543 // gAthA tAvati dUre uddhRtya sthAtavyaM yatra pathika: pathA vrajan pathi UrdhvaM sthito vA sAdhumudvRttaM | 3542-3547 apavAde pathi na pshyti| evaM ca pUrvavarNitA doSAH samastA api prihtaaH| dvitIyapade apavAdapade | vizrAmaNAdiH punarudvarttane asati udvarttanAbhAve pathyapi yatanayA vakSyamANayA sthAnAdIni karoti, sa ca | tathA kurvan tIrthakarAjJAyA pravRtteH zuddha iti // 3543 // 1394 (B) yatanA ca 1. rAjJayA-pu. pre. mu.|| For Private and Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI sAmpratamudvartanAbhAvaM yatanAM cAha saMkaTThahariyachAyA, asatI gahitovahI Thito uDDe / vyavahArasUtram uDhei va appatte, sahasA patte tato paDheiM // 3544 // aSTama saMkaSTo nAma panthA sa ucyate yo vATyorapAntarAle, tatrodvartanasyAsambhavaH athavA catasRSvapi |* uddezakaH || dikSu samantato haritakAyaH, athavA panthAnamatiricyA'nyatra sarvathA chAyA na vidyate, tataH 1395 (A)| etaiH kAraNairudvarttanA'sambhave pathyeva gRhItopadhiH gRhItopakaraNo muhUrttamAtramUddharvasthito mArga eva chAyAyAM vizrAmyeta / yadA ta pathikAnAgacchataH pazyati tadA teSu taM pradezamaprApteSveva uttiSThati yathA te jAnanti parvameva utthita iti| atha sahasaiva te pathikA adaSTA eva | saMprAptAstadA teSAM pRSTaM dattvA uttiSThati yathA te jAnanti yathaiSa AtmavyApAreNotthita iti evaM 3542-3547 apavAde pathi mithyAtvAdidoSAH parihatA bhavanti // 3544 / / vizrAmaNAdiH bhuMjaNapiyaNuccAre, jayaNaM tattha kuvvatI / yatanA ca udAhaDA u je dosA, puvvaM tesu jato bhave // 3545 // 1395 (A) gAthA 1. atthe-pu. pre. mu.|| For Private and Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahAra-14 sUtram aSTama uddezakaH 1395 (B) bhojane pAne uccAre ca yatanAM tatra pathi kroti| katham? ityAha-udAhRtA ye pUrva doSAsteSu yato bhavet yathA te na bhavanti tathA yateteti bhAvaH // 3545 // gaMtavva paloeuM, akaraNa lahuto ya dosa ANAdI / pamhaDhe vosaTTe, lahuto ANAdiNo ceva // 3546 // vizramya uccAraM prazravaNaM vA kRtvA yadA gantavyaM bhavati tadA siMhAvalokanena pazcAdavalokya : gantavyaM, yadi punaravalokanaM na karoti tadA prAyazcittaM tasya laghuko mAsaH / adhikaraNadoSAzca prAguktAH / kathamapi vismaraNataH patite sambhavanti AjJAdayazca AjJAbhaGgAdayazca dossaaH| tathA | yadi kathamapi vismaraNataH patitaM syAt tatastadgrahaNAya pratinivartitavyam / yadi manyate kiM 3542-3547 apavAde pathi teneti vyutsRjati tadA mAsalaghukam AjJAbhaGgAdayazca doSAH // 3546 // vizrAmaNAdiH etadevAhapamhuDhe gaMtavvaM, agamaNe lahugo ya dosa ANAdI / 41395 (B) nikkAraNammi tinni, u porisI kAraNe suddho // 3547 // gAthA yatanA ca For Private and Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH //////////// www.kobatirth.org pamhuTThe kathamapi vismaraNataH patite siMhAvalokanena ca dRSTe niyamatastadAnayanAya pazcAt gantavyam, agamane prAyazcittaM laghuko mAsaH adhikaraNadoSAzca prAguktA AjJAdayazca / tathA niSkAraNamiti kAraNasyA'bhAvo niSkAraNaM, tasmin, yadi nAsti nivarttamAnasya pratyavAya ityarthaH, tadA avazyaM nivarttitavyaM, tinni utti, yadi prathamAyAM pauruSyAM vismaraNataH patitaM caramAyAM ca pauruSyA smRtaM tatra yadi niSpratyavAyamantarA ca vAso'sti tadA nivRttya gRhItvA 1396 (A) Anetavyam / atha sUryAstasamayavelAyAM smRtaM yathA amukaM me vismaraNataH patitamiti tadA AdyAn trIn yAmAn uSitvA caturthe yAme pratinivRttyAnetavyaM pratyavAyAbhAve / kAraNe pratyavAyalakSaNe anivarttamAno'pi saMzuddhaH // 3547 // tu ////////// etadeva bhAvayati caramAe viniyattai, jai vAso atthi aMtarA vasime / tinni va jAme vasiuM, niyattaI niraccae carame // 3548 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamAyAM pauruSyAM vismaraNataH patite tadAnayanAya caramAyAmapi pauruSyAM nivarttate, yadi vasime antarA vAso'sti / atha caramAyAM dinapauruSyAM patitaM tadA rAtrestrIn yAmAn For Private and Personal Use Only gAthA | 3548-3554 vismRtopa karaNe dRSTe vidhi: | 1396 (A)
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1396 (B) | X www.kobatirth.org uSitvA carame yAme niratyaye pratyavAyAbhAvato nirbhaye nivarttate // 3548 // 'kAraNe zuddho' iti vyAkhyAnArthamAha dUraM soviya tuccho, sAvayateNA nadI va vAsaM vA / iccAikAraNehiM, kareMti ussagga mo tassa // 3549 // dUramatizayena gatAnAM smaraNapathamavatIrNaH patita upadhiH, so'pi vA upadhiratizayena tucchaH mukhapotikAdirUpo'tijarAjIrNazceti bhAvaH / athavA apAntarAle vyAghrAdIni zvApadAni stenA vA zarIrApahAriNa upakaraNApahAriNo vA, nadI vA'pAntarAle, varSaM vA patati, AdizabdAt mlecchabhayaM vA azivaM vetyAdi parigrahaH, ityAdibhiH kAraNaistasya vismaraNataH patitasyopakaraNasya utsargaM 'vosirAmi' tti tribhaNanapUrvakaM parityAgaM karoti / evaMkaraNe adhikaraNAdayo na bhavanti // 3549 // evaM tA pamhuTTho, jesiM tesi vihI bhave eso / je puNa anne pecche, tesiM tu imo vihI hoI // 3550 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only gAthA | 3548 - 3554 vismRtopa karaNe dRSTe vidhi: 1396 (B)
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1397 (A) evamuktena prakAreNa tAvat yeSAmupadhirvismaraNataH patitasteSAmeSo'nantarodito vidhirbhavati, | ye punaranye sAdharmikAH prekSante teSAmayaM vakSyamANo vidhirbhavati // 3550 // tamevAhadala ageNhaNe lahugo, duviho uvahI u nAyamaNNAto / duvihA NAyamaNAyA, saMvigga tahA asaMviggA // 3551 // dvividha upadhiraudhika aupagrahikazca, tasya dvividhasyApi patitasya dRSTvA agrahaNe prAyazcittaM | laghuko mAsaH ye ca pUrvamuktA adhikaraNAdayo doSAste'pi tasya prsjnti| sa copadhirbhUyo dvidhA -jJAto'jJAtazca / tatra jJAto nAma yeSAM sa upadhisteSAM jJAyate, ajJAto yo na jJAyate | yathA amukasya smbndhiiti| te jJAtA dvividhA bhaveyuH- saMvignA vA asaMvignA vA, yo'pi copadhiryeSAM satkatayA na jJAyate te'pyajJAtA dvividhAH saMvignA asaMvignAzca // 3551 // | mottUNa asaMvigge, saMviggANaM tu nayaNa jayaNAe / do vaggA saMvigge, chabbhAgA nAyamaNNAe // 3552 // muktvA asaMvignAn kimuktaM bhavati ? yo jJAyate asaMvignAnAmeSa upadhiH sa na nIyate, gAthA 3548-3554 vismRtopa karaNe dRSTe vidhi: 1397 (A) For Private and Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1397 (B) yastu saMvignAnAm, [upadhiH tasya nayanaM ytnyaa| tatra saMvignAnAM] dvau vargoM tadyathAsaMyatAH sNytyshc| tatra saMvigne ekaikasmin varge SaD bhaGgA jJAte bhvnti| ajJAte ca vakSyamANo vidhiH // 3552 // tatra SaD bhaGgAnupadarzayatisayameva aNNapese, appAhe vAvi eva saggAme / paragAme vi ya evaM, saMjativagge vi chabbhaMgA // 3553 // yadi te saMyatAH saMvignA iti jJAtAstadA svayaM vA gantuM (gatvA) nayati / anyasya vA haste preSayati saMdezayati vA, yathA-mayA sa upadhirvismaraNataH patito labdha iti| evaM | svagrAme trayo bhaGgAH, paragrAme'pi sthitAnAmete eva trayaH prakArAH, evaM SaD bhaGgAH sNytaanaam| evaM saMyatIvage'pi SaD bhaGgAH // 3355 // tadevaM jJAtaviSaye vidhiruktaH sampratyajJAtaviSayaM vidhimAhapahANAdi nAya ghosaNa, souM gamaNaM va pesaNappAhe / pamhuDhe vosaDhe, appabahu asaMtharaMtaMmmi // 3554 // gAthA 3548-3554 vismRtopa karaNe dRSTe vidhiH 1397 (B) For Private and Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1398 (A) yo na jJAyate kasyApyeSa upadhiriti sa parijJAnanimittaM snAnAdi samavasaraNe ghoSyate, ghoSaNAM ca zrutvA kenApi kathite jJAte yeSAM sa upadhistatra svayaM tvA) nayati anyasya vA haste preSayati sandezayati vA, tathA pamhuDhe vismaraNataH patite vyutsRSTe parityakte yenAnItastasminnasaMstarati alpabahu paribhAvya paribhogo'nujJAtaH // 3554 // etadeva vyAkhyAnayatikAma pamhuTuM no, cattaM puNa bhAvato imamhehiM / iti upadhi beMti samaNuNNe, icchAkajjesu sesesu // 3555 // yeSAM sa upadhirvismaraNataH patitasteSAmantikaM sa nIyate nItvA cedaM bhaNyate, yathA ayaM yuSmavismaraNataH patito'smAbhizcA''nItastato gRhytaamiti| evamukte te prAhuH kAmaM no'smAkaM | vismaraNata: patitamidamupakaraNaM paraM bhAvata idamasmAbhistyaktaM trividhaM trividhena vyutsRSTamiti bhAvaH / evaM bravantaste yadi sAmbhogikAH, tena ca vinA saMstaranti tarhi sa upadhiryeSAM satkaste gAthA 3555-3560 asaMvigna vidhiH 1398 (A) 1. pamhuTuM nnhe-laa.|| 2. yathArya !- mu. // For Private and Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1398 (B) pariSThApayanti etena 'icchA kajjesu' iti vyAkhyAtam, samprati 'sesesu' tti vyAkhyAyatezeSA asAmbhogikAsteSvapi kAryeSvicchA, iyamatra bhAvanA-anyasAmbhogikairAnIte taizca pratiSiddhe yadi yairAnItaste tena vinA na saMstaranti anyazcopadhirdurlabho na labhyate vA, tadA taiH samanujJAtaM pribhunyjte| etAvatA 'appabahu asaMtharaMtammI 'ti vyAkhyAtam // 3555 / / tadevaM saMvignAnAM vidhiridAnImasaMvignAnAmapadhirucyatepakkhigA'pakkhigA ceva, havaMti iyare duhA / saMviggapakkhige Neti, iyaresi na geNhatI // 3556 // itare asaMvignA dvidhAstadyathA-saMvignapAkSikA apAkSikAca asaMvignapAkSikA | 3555-3560 asNvignityrthH| tatra yaH saMvignapAkSike saMvignapAkSikasya sambandhI upadhistaM svayaM vA nayati vistopa anyasya vA haste preSayati sandezayati vA yastvitareSAmasaMvignAnAmupadhistaM patitaM dRSTvA vidhiH na gRhNAti // 3556 // 1398 (B) atraivApavAdamAha gAthA For Private and Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1399 (A) iyare vi hoja gahaNaM, AsaMkAe annijmaannmmi| kiha puNa hojjA''saMkA, imehi u kAraNehiM tu|| 3557 // itarasminnapyasaMvignapAkSikasambandhinyupadhau asaMvignapAkSikasambandhitvenA'jJAyamAne AzaGkayA grahaNaM bhavet, kiha punarAzaGkA bhavet ?sUrirAha-ebhirvakSyamANaiH kAraNaiH // 3557 // tAnyevAhapahANAdo saraNe vA, ahava samAvattito gyaa'nnegaa| gAthA saMviggamasaMviggA, iti saMkA geNhaMte paDiyaM // 3558 // 3555-3560 asaMvignajinapratimAsnAnadarzananimittam, AdizabdAt saGghaprayojanena kenApi samavasaraNe melApake vismatopadhe yadivA evameva samApattito gatAH purato'neke saMvignA asaMvignAzca, teSAM ca gacchatAM || vidhiH kasyApyupadhirvismaraNataH patitaH, sa na jJAyate samyak kiM saMvignAnAmutA'saMvignAnAM ? 1399 (A) kevalaM syAt saMvignAnAmapIti taM patitaM gRhNAti // 3558 // For Private and Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1399 (B) | saMviggapurANovahi, ahavA vihisIvaNA smaavttii| hoja va asIvito cciya, iti AsaMkAe gahaNaM tu // 3559 // athavA purANasaMvignopadhiH, kimuktaM bhavati? yeSAM satka upadhiH patitaste pUrvaM saMvignA AsIran pazcAdasaMvignIbhUtAH, sa copadhiH pUrvaM saMvignasIvanena siivitH| athavA asaMvignairapi samApattyA vidhisIvanikayA sIvito yadi vA asIvita eva sa bhavet tatastaM dRSTvA AzaGkA bhavati kiM saMvignAnAmutAsaMvignAnAM tata AzaGkayA grahaNaM bhavati // 3559 // samprati grahaNAnantaraM vidhizeSamAhate puNa paradesagate, nAuM bhujaMti ahava ujjhNti| gAthA anne u pariDhavaNA, kAraNabhogo va gIesa // 3560 // 3555-3560 asaMvignatamupadhiM gRhItvA yeSAm asaMvignAnAM satkaH sa upadhiste paradezaM gatAstatastAn paradezaM | vismRtopadheH gatAn jJAtvA kAraNe samApatite paribhuJjate athavA kAraNAbhAve pariSThApayanti / evaM || vidhiH kAraNairasaMvignAnAmapi patitamupadhiM gRhNAno na praayshcittbhaagbhvti| atha yeSAM satka upadhiH 1399 (B) 1vihisivvaNA-lA. // For Private and Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra aSTama uddezakaH 1400 (A) patito gRhItaste saMvignA apyanye asAmbhogikAsteSAM dezAntaragatAnAmupadhiM gRhItvA niSkAraNe pariSThApayanti, kAraNa tti, yadi te sarve gItArthA na ca teSAmupadhirasti yadi vA tAdRza upadhiranyo durlabhastadA evaM kAraNe pribhunyjte| atha te agItArthamizrAstadA pariSThApyate parijJApya vA agItArthAn paribhuJjate, etaccA'nyasAmbhogikasatkatayA parijJAte dravye aparijJAte prAgukta eva vidhiH // 3560 // bIiyapade na giNhejA saMviggANaM pimehiM kjjehi| AsaMkAe na najati, saMviggANaM va iyresiN|| 3561 // dvitIyapade apavAdapade saMvignAnAmapi patitamupadhim ebhirvakSyamANaiH kAryaiH kAraNairna gRhnniiyaat| tAnyevAha-na jJAyate kimeSa saMvignAnAmuta itareSAmasaMvignAnAmityAzaGkayA patitaM | na gRhNAti // 3561 // tathAasivagahiyA va souM, te vA ubhayaM va hoja jai ghiyN| omeNa annadesaM, ca gaMtukAmA na gennhejjaa|| 3562 // gAthA 3561-3567 vismRtopadhi grahaNe pariSThApane ca vidhiH 1400 (A) For Private and Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1400 (B) yeSAM sa upadhiste azivagRhItAH, yena (yaiH) dRSTassa neti prathamo bhaGgaH / yadRSTaste azivagRhItA yeSAM satkaste na gRhItAH, athavA ubhayaM gRhItamiti tRtIyaH, nobhayamapi gRhItamiti caturthaH / tatra caturthabhaGgo'pavAdavidhimadhikRtya zUnyaH, na bhavati tatrA'pavAda iti bhAvaH / tatra prathamabhaGge na gRhNAti azivopaha tatvAt, dvitIye'pi na gRhNAti tadAnIM tasya tairagrahaNAdazivopahatattvAt, tRtIye bhaGge sadRze azive kAraNe gRhNAti, visadRze somamukhAdilakSaNe na gRhNAti, yadi vA avamaudaryeNa dezAntaraM gantukAmA na gRhNIyuH // 3562 // gAthA aha puNa gahiyaM puvvaM na ya diTuM jassa viccuyaM taM tu| 3561-3567 vismRtopadhipahAviyanadesaM imeNa vihiNA vigivijjaa|| 3563 // grahaNe pariSThApane atha punargRhItaM pUrvamupakaraNaM na ca sa dRSTo yasya satkaM tadupakaraNaM vicyutaM vismaraNataH ca vidhi: patitaM yasmAt pavanavegena dhAvitAH pradhAvitA anyadezaM tad anena vakSyamANena vidhinA || 1400 (B) vivecayet pariSThApayet // 3563 // For Private and Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezaka: 1401 (A) ////////// www.kobatirth.org tameva vidhimAha - duvihA jAyamajAyA, jAyA abhiyoga taha asuddhA ya / abhiyogAdI chettuM iyaraM puNa akkhuyaM ceva // 3564 // sA pariSThApanikA dvividhA, jAtA ajAtA ca, tatra jAtA nAma abhiyogakRtA viSakRtA ca, tatrA'bhiyogo vazIkaraNam, athavA jAtA azuddhA sA dvividhA, mUlaguNAzuddhA uttaraguNAzuddhA c| tatra jAtA abhiyogakRtA viSakRtA vA, mUlaguNAzuddhA uttaraguNA'zuddhA vA, sA chettuM bhettuM vA karttavyA, itarat punarupakaraNamabhiyogAdidoSarahitamakSataM caiva pariSThApayitavyam // 3564 // atra para praznaM karoti pahaniggayAiyANaM, vijANaNaTThAe tattha code | suddhAsuddhanimittaM, kIrai vidhiM imaM tu tahiM // 3565 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir etacca prAgukte vidhau pratipAdite paro'sahamAnazcodayati praznayati pathanirgatAdInAM pathanirgatA mArgapratipannA AdizabdAdazivAdibhiH kAraNairnirgatAH parigRhyante teSAM zuddhA'zuddhanimittaM For Private and Personal Use Only gAthA | 3561-3567 vismRtopadhi grahaNe pariSThApane ca vidhiH 1401 (A)
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI 4 vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1401 (B) pariSThApanamidamiti vijJAnArthaM tatredaM vakSyamANaM cihna kriyatAmiti // 3565 // tadevAhaegA do tinni valI, vatthe kIrati pAe ciiraanni| chubbhaMtu codageNaM, iti udite beti aayrito|| 3566 // 'mUlaguNairazuddhe vastre ekA valiH ekaM vakraM kRtvA tat pariSThApyate, mUlaguNairazuddha pAtre ekaM cIvaramekaM [vA] prastaraM kSiptvA tat pariSThApyatAm, uttaraguNairazuddhe dve vakre kriyeyAtAM, pAtre dve cIvarakhaNDe dvau vA prastarau kSipyeyAtAM, mUlaguNairuttaraguNaizca zuddhe vastre trINi vakrANi kriyeran pAtre trINi cIvarANi trayo vA prastarAH kSipyeran' iti amunA prakAreNa codakenokte AcAryo bravIti // 3566 // kiM tad ? ityAhasuddhamasuddhaM evaM, hoti asuddhaM va suddhaM vaayvsaa| teNatidugegagaMThI, vatthe pAyammi rehaao|| 3567 // gAthA 3561-3567 vismRtopadhi grahaNe pariSThApane ca vidhi: 1401 (B) For Private and Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1402 (A) | evaM yuSmaduktaprakAreNa cihnakaraNe vAtavazAt zuddhamapi vakraikadvikabhaGgato'zuddhaM bhavati azuddhamapi vAtavazena vakratrikabhAvataH zuddhaM bhvti| pAtramapi vAtavazena ekadvikacIvarApagame zuddhamapyazuddhaM bhavati, azuddhamapi vAtavazenAnyA''gantukacIvarakhaNDasamAgame zuddham, tasmAdayaM vidhistatra karttavyaH- mUlottaraguNazuddhe vastre trayo granthayaH karttavyAH, pAtre tisro rekhAH, uttaraguNaira zuddhe vastre dvau granthI, pAtre dve rekhe, mUlaguNairazuddhe vastre eko granthiH pAtre ekA rekhA // 3567 // addhANa niggayAdI, uvaesA''NayaNa pesaNaM vA vi| avikovite appagaNagaM, daDDe bhinne vivitte ya // 3568 // adhvani mArge nirgatA adhvanirgatAH, AdizabdAd azivAdibhirvA kAraNairnirgatAH parigRhyante, teSAmupakaraNe dagdhe vahninA bhasmIkRte bhinne vA vivikte vA vismaraNataH patite | vAstavyAstAn adhvani nirgatAdIn bruvate- 'asmAkamuddharitAni vastrANi na santi kevalamasmAbhiramukapradeze pariSThApitAni vartante tAnyAnIya gRhNItha' evamukte te'pi prAghUrNakA ye | gItArthAstAn preSayanti, vAstavyA api ca teSAM cihnAnyupadizanti yathA gartAsamIpe, girisamIpe, tarusamIpe, taDAkasamIpe, kUpasamIpe ityaadi| aannynnmiti| athaivaM cihne kathite'pi te gAthA 3568-3572 pariSThApane cihnakaraNAdiH |1402 (A) For Private and Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI sthAnaM na jAnanti, yadi vA na te vAstavyA glAnAdiprayojanaiyA'pRtAstataH svayamAnIya prayacchanti pesaNaM vA vi tti, athavA vAstavyAH prAghUrNakAnAM sandezakaM dadati yathA- 'amukapradeze vyavahAra vastrAdi pariSThApitamasti tadamISAM drshy|' apizabdAt yadi glAnAdiprayojanairna vyApRtAstadA sUtram aSTama pariSThApitA'bhAve'nyada yAcitvA prayacchanti / avikovite appaNagamiti, AnIte pariSThApite uddezakaH ko'pyakovido agItArtha upahatamiti kRtvA necchet tatra prAghUrNakairvAstavyairvA tasyA''tmIyaM 1402 (B)|| vastraM pAtraM vA dattvA itarat svayaM grhiitvym| atha tadapi kazcidagItArthatayA na gRhNIyAt || tarhi tad AnItaM punarapi pariSThApyate // 3568 // eSa gAthAyAH saGkSepArthaH sAmpratamenAmeva vivarISurAha gAthA 3568-3572 addhANa niggayAdI, nAu parittovahI vivitte vaa| pariSThApane cihnasaMpaDuga bhaMDadhArI, pesaMtI te vi jaannte|| 3569 // karaNAdiH adhvanirgatAdIn AdizabdAdazivAdikAraNanirgataparigrahastAn parIttopadhIn parimitopadhIn ||1402 (B) viviktAn vA viviktopadhIn vA vismaraNataH patitopadhInityarthaH, upalakSaNametat, dagdhopadhIn For Private and Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1403 (A) ////// ////////// www.kobatirth.org vA vAstavyA jJAtvA, kathambhUtA vAstavyA: ? ityAha-sampAdaka bhANDadhAriNo nAma yAvanmAtramupakaraNamupayujyate tAvanmAtraM dharanti zeSaM pariSThApayanti te, tAn tathAbhUtAn jJAtvA bruvate - 'asmAkamuddharitAni vastrANi na santi kintu asmAbhiramukapradeze pariSThApitAni gatvA pratigRhNIteti / evamukte te'pi prAghUrNakA jAnato gItArthAn preSayanti // 3569 // katham ? ityAha gaDDAgiritarumAdiNi, kAuM ciMdhANi tattha pesaMti / aviyAvaDA sayaM vA ANata'nna va maggati // 3570 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra prAghUrNakapreSitAn vAstavyA garttA - giritarvAdIni cihnAni kRtvA preSayanti, yadi vA glAnAdibhiravyApRtAH svayamAnayanti, pariSThApitAbhAve anyadvA mArgayanti // 3570 // sAmpratam 'avikovie appaNagamiti vyAkhyAnayati nIyammi ya uvakaraNe, uvahayameyaM na icchaI koI / avikovie appaNagaM, aNicchamANo viviMcaMti // 3571 // For Private and Personal Use Only gAthA | 3568-3572 pariSThApane cihna karaNAdiH | 1403 (A)
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTama nIte'pyupakaraNe kazcidakovida upahatametaditi kRtvA necchet tasminnavikovide AtmIyaM vastrAdi samarpyate / atha tadapi necchati tadA pariSThApitamAnItaM punarapi viviMcaMti vyavahAra sUtram pariSThApayanti // 3571 // uddezakaH asatIya appaNAvi ya, jhaamiy-hiy-vuuddh-pddiymaadiisu| 1403 (BM sujjhati kayappayatto, tameva geNhaM asddhbhaavo|| 3572 // yena pUrvaM tat pariSThApitaM tasya pazcAdupadhiH kathamapi pradIpanakena dagdhaH, hRto vA taskaraiH, pAnIyena vA nadyAdiplavena plAvitaH, vrajato vA kathamapi vismaraNataH patitaH, |3568-3572 pariSThApane AdizabdAt pratyanIkena vA kenApi vastrANi phAlitAni, pAtrANi anekadhA bhinnAni, * tato dhyAmita-hRta-vyUDha-patitAdiSUpakaraNeSu anyAni upakaraNAni yAcanIyAni, teSAmapi karaNAdiH asati abhAve kRtaprayatnastadeva pUrvapariSThApitaM svayaM gRhNAnaH zuddho'zaThabhAva iti |4|1403 (B) kRtvA // 3572 // gAthA cihna For Private and Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1404 (A) sUtram- kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA airegapaDiggahaM aNNamaNNassa aTThAe dhArettae vA pariggahittae vaa| so vA NaM dhAressai, ahaM vA NaM dhAressAmi, aNNo vA NaM dhAressai, no se kappai te aNApucchiya, aNAmaMtiya aNNamaNNesiM dAuM vA aNuppadAuM vaa| kappai se te Apucchiya AmaMtiya aNNamaNNesiM dAuM vA aNuppadAuM vA // 16 // 'kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA atiregapaDiggahamityAdi, asya sambandhapratipAdanArthamAha uvahI dUraddhANe, sAhammiyateNa rakkhaNe cev| aNuvattaMte u imaM, atiregapaDiggahaM suttaM // 3573 // sUtra 16 anantarasUtre idamuktaM vismaraNataH patita upadhirdUrAdapyadhvani AnetavyaH ityupadezaH | 3573-3577 kRto'nyeSAM ca vismaraNataH patitaM gRhItvA dUre'pi yeSAM satkasteSAM dAtavyo'nyathA'dAne |* atiriktapatadsAdharmikANAM caurikA syAt, tata upadhau dUrAdhvani sAdharmikastainyarakSaNe anuvartamAne grahAdidhAraNe vidhiniSedhAdiH idamapyadhikRtaM sUtram atirekapatadgrahaviSayaM dUrAdhvAdhikAre sAdharmikastainyarakSaNAdhikAre'bhihitamityeSa sUtrArthaH // 3573 // |1404 (A) 1. aTThAe dUramavi addhANaM parivahittae - A. pra., zyubrIMga pAThabhede ca // gAthA For Private and Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1404 (B)* anena sambandhenAyAtasyAsya vyaakhyaa| kalpate nirgranthAnAM vA nirgranthInAM vA atirekamatiraktaM patadgraham anyadanyasya arthAya | idamavizeSitaM vacanaM sAdharmikasyArthAyeti draSTavyaM, dhArayituM vA svayaM vA parigrahItuM, so vA | NaM dhArayiSyati idaM vizeSitavacanam, amuko gaNI vAcako'nyo vA vizeSanirdiSTaH sAdhustasya | bhaviSyatIti bhaavH| ahaM vA NaM dhArayiSyAmi mamaiva bhaviSyatIti bhAvaH anyo vA Namiti sarvatra vAkyAlaGkAre dhArayiSyati yasya kasyApyahaM dAsyAmi, na ca se tasya kalpate yasya | vizeSato nirdiSTam amukasya dAtavyaM tam anApRcchya anAmantrya vA anyeSA-manyeSAM yadRcchayA |* dAtuM vA anupradAtuM vaa| kalpate se tasya tAn ApRcchya Amantrya ca anyeSAmanyeSAM dAtuM | vA anupradAtum eSa sUtrAkSarasaMskAraH // adhunA bhASyakRt sAmAnyavizeSavacanarUpayoH uddeza- || 3573-3577 nirdezayoH svarUpamAha atiriktapatad grahAdidhAraNe sAhammiya uddeso, niddeso hoi itthi-purisaannN| vidhiniSedhAdiH gaNivAyagauddeso, amuga gaNI vAyae iyro|| 3574 // |1404 (B) 1. anysyaanysy-pu.pre.|| .. . I satra 16 gAthA For Private and Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1405 (A) sAdharmika ityuddezo bhavati strINAM puruSANAM vA'bhidhAnamiti nirdezaH, athavA gaNI vAcaka ityuddezaH, amuko gaNI amuko vAcaka iti itaro nirdezaH / / 3574 // samprati niyuktivistaraHUNAtirittadharaNe cauro mAsA havaMti ugghaayaa| ANAdiNo ya dosA saMghaTTaNamAdi plimNtho|| 3575 // gaNanayA pramANena ca Unasya atiriktasya vA upakaraNasya dharaNe prAyazcittaM catvAro | mAsA udghAtA laghavaH AjJAdayazca dossaaH| tathA pAtraparikarmaNAM kurvan tadgatAn vA prANAn saMghaTTayati, AdizabdAt paritApayati apadrAvayati vA, tatastannimittamapi tasya prAyazcittaM tathA pratidivasamubhayakAlaM pAtrANi anyad vA'tiriktamupakaraNaM pratyupekSamANasya parimanthaH sUtrArthavyAghAtaH / tasmAt gaNanayA pramANena ca sUtroktamupakaraNaM dhArayitavyam // 3575 // | tatra pAtramadhikRtyAtirekaM vyAkhyAnayatido pAyA'NuNNAyA, atiregaM taiyaM ca maannto| dhArate pANaghaTTaNabhAre pddilehplimNtho|| 3576 // 13 sUtra 16 gAthA 3573-3577 atiriktapatadgrahAdidhAraNe vidhiniSedhAdiH 4|1405 (A) For Private and Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1405 (B) dve pAtre tIrthakarairanujJAte tadyathA-pAtraM mAtraM ca, tatra yadi tRtIyaM pAtraM gRhNAti tadA gaNanayA'tirekaM bhavati, yacca pramANaM pAtrasyoktaM tato yadi bRhattaraM gRhNAti tadA prmaannto'tirekm| tatra gaNanayA pramANena vA'tiriktaM pAtraM dhArayati parikarmaNAyAM tajjAtA'tajjAtaprANasaGghaTTanam, upalakSaNametat, prANAnAM paritApanamapadrAvaNaM ca, tathA adhvani tadvahane bhaarH| ubhayakAlaM pratidivasaM pratilekhane parimanthaH // 3576 // atra parapraznamupadarzayaticodetI atirege, jadi dosA to dhareu omaM tu| sUtra 16 ekkaM bahUNa kappati, hiMDaMtu ya ckkvaalenn|| 3577 // 3573-3577 atiriktapatadatra parazcodayati-'yadyatireke pAtre gRhyamANe anantaroktA doSAH, tato'vamaM gaNanayA |* grahAdidhAraNe hInaM pAtraM dhArayatu yathA yathA alpopadhitA tathA tathA bahubahutaraguNasambhavAt' / kathaM gaNanayA |vidhiniSedhAdiH hInaM dhArayatu ityAha- ekaM bahUnAM paJcAnAM kalpate, te ca paJcajanAzcakravAlena ekasmin 4|1405 (B) dine eko dvitIye dvitIya ityAdirUpeNa bhikSAM hiNDantAm // 3577 // gAthA For Private and Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1406 (A) www.kobatirth.org etadeva spaSTayati paMcahamegapAyaM, dasameNa ekmekko pAreu / saMghaTTaNAdi evaM na hoMti duvihaM ca tesiM omaM // 3578 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcAnAM janAnAmekaM pAtraM bhavatu, teSAM ca madhye ekaikaH krameNa cakravAlalakSaNena dazamena pArayantu, yasya yasmin divase pAraNakaM sa tatpAtraM gRhItvA hiNDatAm / evaM ca teSAM paripATyA dazamadazamAtikrameNa paJcame divase vArako bhavati / evaM ca saGghaTTanAdayo doSA na bhavanti kiM tveSAM yadvividhamavamaudaryaM dravyAvamaudaryaM paJcAnAmekasya pAtrasya bhAvAt bhAvAvamaudaryaM ca dazamadazamAtikrameNa pAraNAt tadguNo bhavati // 3578 // etadevAha AhAre uvagaraNe, duvihaM omaM ca hoi tesiM tu / suttAbhihiyaM ca kayaM, vehAriyalakkhaNaM ceva // 3579 // For Private and Personal Use Only //////// gAthA | 3578-3583 pramANone pAtre doSAH 1406 (A)
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1406 (B) dvividhaM dravyabhAvabhedato dviprakAramavamaM bhavati teSAmAhAre upakaraNe ca, AhAraviSayaM bhAvAvamam, upakaraNaviSayaM drvyaavmmityrthH| sUtre cAbhihitaM-vahArikANAM vihAre hitaM vaihArikaM tena gacchatAM lakSaNamalpopadhitA alpAhAratA ca tatkRtaM bhavati // 3579 // etadevAhavehAriyANamanne, jaha siM jalleNa mailiyaM aMgaM / mailA ya colapaTTA, egaM pAyaM ca svvesiN|| 3580 // manye yathA amISAM vaihArikANAM jallena zarIrotthena malena malinamaGgaM, yathA ca | malinAzcolapaTTAstathA sarveSAmekaM pAtraM bhavati tata ekapAtragrahaNe vaihArikalakSaNaM kRtaM bhavati |43578-3583 pramANone // 3580 // atrAcArya Aha doSAH jesiM esuvadeso, titthayarANaM tu koviyA aannaa| |1406 (B) cauro ya aNugghAyA-'Nege dosA ime hoNti|| 3581 // gAthA pAtre For Private and Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1407 (A) yeSAmeSa upadezastaistIrthakarANAmAjJA kopitA: tIrthakaraiH pAtradvayasya pratyekamanujJAnAt, teSAM ca prAyazcittaM catvAro mAsA anudAtA gurvH| yata ime vakSyamANA aneke doSA bhavanti // 3581 // tAnevAhaaddhANe gelaNNe, appaparavayA ya bhinnmaayrie| AdesabAlavuDDA, sehA khamagA ya paricattA // 3582 // adhvani glAnatve ca AtmA parazca taiH tyktH| iyamatra bhAvanA-ye adhvanirgatA | vismaraNataH patitopadhayaH stenApahRtopadhayo vA bhinnapAtrA vA tadviSaye AtmA paro vA tyasto bhavati, yadi teSAM pAtraM dadAti tadA AtmA tyaktaH, pAtrAbhAve bhikSATanAsambhavAt, atha na dadAti adhvanirgatAstyaktAH / api ca- bahUnAmekaM pAtramityuktaM tata ekena pAtreNa yadAnItaM / na tena bahavo'dhvanirgatA saMstareyuH / tathA glAnaviSaye'pyAtmA paro vA tyaktaH syAt, tathAhiyadi glAnasya dadAti tatpAtraM tadA''tmA tyaktaH, atha na dadAti tadA paro glAna iti| anyacca adhvanirgatAnAM glAnasya vA tatpAtrArpaNe svayaM kulAlabhANDaM yAcanIyaM syAt, taccA''nItaM gAthA 3578-3583 pramANone pAtre doSAH 1407 (A) For Private and Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1407 (B) yadi kathamapi bhidyeta tadA tanmUlyaM dApyeta kalahAdayo vA doSAH syuH, vayA yatti vratAnyapi ca parityaktAni syuH| yataH pratyekapAtragrahaNe ekatra saMsaktabhaktaM pAnaM vA gRhItvA pratyupekSeta pratyupekSyA'nyatra prakSipati, bahUnAM tvekapAtrAbhyanujJAne zItoSNAni saMsaktA'saMsaktabhaktapAnAni gRhNataH prANAnAM virAdhanA, tathA ca vratAni parityaktAni / bhinnatti, ekaM pAtraM kadAcid bhinnaM syAt tadA kuto'nyat tatkAlaM labhyate ? anyatra mArgayataH sa eva palimanthadoSaH, kulAlabhANDagrahaNe ca prAguktA doSAH / tathA ekapAtraparigrahe AcAryA AdezAH prAghUrNakA bAlavRddhAH zaikSakAH kSapakAzca prityktaaH| yata ekapAtrAnItamekasyAtmano bhavati, AcAryAdInAM kiM dadAtu? kutra vA teSAM prAyogyaM gRhNAtu? tataste evaM parityaktAH // 3582 // atra pUrvArddhavyAkhyAnArthamAhadeMte tesiM appA, jaDho addANe te jaDhA jaM c| kujjA kulAlagahaNaM, vayA jaDhA paannghnnmmi|| 3583 // teSAmadhvanirgatAnAM glAnAnAM ca dadati AtmA parityakto bhavati, adAne te gAthA 3578-3583 pramANone pAtre doSAH |1407 (B) For Private and Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1408 (A) adhvanirgatAdayaH parityaktAH, yacca teSAM pAtraM dattvA svayaM kulAlabhANDagrahaNaM kuryAt tatrApyaneke doSAH, te ca prAgeva bhAvitAH, vratAnyapi tyaktAni bhavanti / pAnagrahaNe pAnagrahaNaM bhaktopalakSaNaM, saMsaktabhaktapAnagrahaNe ityarthaH / bhAvanA sarvatra prAgeva kRtA // 3583 // punarapi paraH praznayatijai hoMti dosa evaM, tamhA ekkakka dhArae ekkN| sutte ya egaM bhaNiyaM, mattayauvadesaNA vennddiN| 3584 // dinnajjarakkhiehiM, dasapuranagarammi ucchughrnaame| vAsAvAsaThiehiM, guNanipphattiM bahuM nAuM // 3585 // evamuktaprakAreNa bahUnAmekapAtrAbhyanujJAyAM doSA bhavanti, tasmAt ekaikaH ekaM pAtraM dhArayet ||3584-3589 mAtrakAnujJAna mAtrakaM, yuktaM caitat yataH sUtre'pyekaM pAtramanujJAtaM tathA coktam-'je niggaMthe taruNe balavaM se egaM pAyaM dharejjA no bIyamiti' tato jJAyate nAnujJAtaM tIrthaMkarairmAtrakagrahaNam kevalamidAnIm AryarakSitairAcAryairdazapuranagare ikSugRhanAmni udyAne varSAvAsasthitairbahvIM guNaniSpattiM jJAtvA |1408 (A) mAtrakasyopadezanA dattA kRtA / / 3584 // 3585 // gAthA kAraNAni For Private and Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddeza : 1408 (B) www.kobatirth.org sA ca yaiH kAraNaiH kRtA tAnyupadarzayati dUre cikhallo vuTTikAya sajjhAyajhANapalimaMtho / to tehiM esa dinno, eva bhaNaMtassa caugurugA // 3586 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te AryarakSitA AcAryA dazapure nagare nagarAt dUre ikSugRhanAmni udyAne varSArAtraM sthitAH, mArge ca kardamo'tiprabhUto, vRSTiH varSaM tadapyatizayena prabhUtaM patati, tatra prAyogye AcAryAdInAM labhyamAne yadi na gRhyate tadA te parityaktA bhavanti, atha gRhyate tarhi kutra pAnIyaM bhaikSaM vA gRhyatAm ? atha nItvA pratyAgamyate tadA kAyAnAmapkAyaharitakAyAnAM virAdhanA, svAdhyAyadhyAnAnAM ca parimantho vyAghAtaH, tatastairetaiH kAraNaireSa mAtrakasyopadezo dattaH / sUrirAhayathoktakAraNavazAdAryarakSitaireSa mAtrako'nujJAto na tIrthakarairiti evaM bhaNato vadatastava prAyazcittaM catvAro gurukAH, -tIrthakarairapyanujJAnAt, etaccAgre darzayiSyate / yadapi coktaM- 'ye niggaMthe taruNe balavaM se egaM pAyaM dharejjA no bIyamityAdi sUtram / [AcArAGga] tadapi gacchanirgataviSayaM na sthavirakalpAzritaM, na ca tena kAraNajAtena AryarakSitaiH mAtrakAnujJA kRtA // 3586 // [tathA na] tadaivekaM kevalaM kiMtvanyadapi mAtrakAnujJAyAM kAraNakadambakamasti / For Private and Personal Use Only gAthA 3584- 3589 mAtrakAnujJAkAraNAni 1408 (B)
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadevAha zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1409 (A) pANadayakhamaNakaraNe, saMghADAsati vikppprihaarii| khamaNA'sahu egAgI, geNhaMti u mattae bhattaM // 3587 // therANa sa vidiNNo, ohovahi mattago jinnvrehiN| AyariyAdINaTThA, tassUvabhogo na iharA u|| 3588 // prANadayAnimittaM ko'pi sAdhuH kSapaNaM kuryAt, tasya yaH saGghATakaH sa kSapaNaM kartuM na 8 zaknoti na ca tasyAnyaH saGghATako vidyate tato yadi trayo janAH sambhUya bhikSAmaTanti tadA | | gAthA janAnAM vikalpo bhavati, tasya pariharaNAya ekAkI hiNDate,. sa dvitIyasya saGghATakavataH ||3584-3589 sAdhoH prANadayArthaM kSapaNakaraNe saGghATAbhAve vikalpaparihArI kSapaNakaraNA'samartho mAtrakAnujJAbhikSAmekAkI hiNDamAnaH patadgrahe pAnakaM gRhNAti mAtrake bhktm| anena kAraNena . sthavirANAmoghopadhirUpo mAtrako jinavaraiH tIrthakarairvitIrNo'nujJAtaH oghaniryuktau 1409 (A) tathA'bhidhAnAt / etena yaduktaM 'tIrthaMkarairnAnujJAto mAtraka' iti tanmithyetyAveditam, ata eva kAraNAni For Private and Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1409 (B) tasyaivaM bruvatazcaturgurukaM prAyazcittaM, tathA tasya mAtrakasyopabhoga AcAryAdInAm, AcAryaglAna-prAghUrNaka-bAla-vRddhAdInAmarthAya tatprAyogyagrahaNAya, upalakSaNametat, saMsaktabhaktapAnazodhikaraNAya ca prAguktakAraNavyatirekeNa prAyeNA'nujJAtaH, itarathA tUktakAraNavyatirekeNa nAnujJAtaH // 3587 // 3588 // etacca paribhAvya tataH ArakSitaizcintitaM prAyaH prANarakSaNAya saMsaktabhaktapAnavizodhikaraNAya ca mAtrakaparibhogo'nujJAtaH / tatra bhUyasAM prANAnAmapkAyaprabhRtInAM saMsaktabhaktapAnAnAM ca varSAsamaye [samutpattiH] tata ArakSitaiH varSAsu mAtrakaparibhogo'nujJAtaH zeSakAlaM tu lobhaprasaGganivAraNAya pratiSiddhaH tathA cAhaguNanipphattI bahugI, dagamAse hohiti tti vitrNti| lobhe pasajjamANe, vAreMti puNo tato mattaM // 3589 // guNaniSpattirbahvI dakamAse varSArAtre bhaviSyatIti tatprArambhasamaye bhagavanta AryarakSitA | mAtrakaparibhogaM vitaranti anujAnanti, Rtubaddhe tu kAle AcAryAdiprAyogyagrahaNalakSaNaM kAraNamatiricyA'nyat kAraNaM na samasti, kevalaM lobha eva prasajyate / tathAhi-yadyat utkRSTaM tat | gAthA 3584-3589 | mAtrakAnujJA| kAraNAni |1409 (B) For Private and Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1410 (A) tat lobhena mAtrake gRhNAti tata itthaM lobhe prasajati tannivAraNAyA''cAryAdiprAyogyagrahaNAbhAve | punarmAtrakaM tadA vArayanti // 3589 // evaM siddhaM gahaNaM, AyariyANaM kAraNe bhogo| pANadayaTTavabhogo, bitiyo puNa rkkhiyjjaato|| 3590 // evamuktaprakAreNa mAtrakasya grahaNaM siddhaM yataH sUtre oghaniryukyAdau AcAryAdInAM kAraNe AcAryAdiprAyogyagrahaNalakSaNena kAraNena mAtrakasya bhogo'nujJAtaH, dvitIyaH punarupabhoga AryarakSitAt prANadayArthaM pravRttaH, kAraNAbhAve tu mAtrakaparibhoge prAyazcittam // 3590 // tadevAhajattiyametAM vArA, diNeNa ANei tattiyA lhugaa| aTThahiM diNehiM sapayaM, nikkaarnnmttpribhoge|| 3591 // niSkAraNaM kAraNAbhAve mAtrakasya paribhoge yAvanmAtrAn vArAn divasenaikena tena mAtreNa ||1410 (A) Anayati tAvato laghukA mAsAstasya prAyazcittam, aSTabhirdinaiH svapadaM punarvatAropaNaM gAthA 3590-3597 niSkAraNaM mAtrakaparibhoganiSedhaH For Private and Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1410 (B)| mUlalakSaNamaSTamaM prAyazcittamiti bhAvaH // 3591 // je beMti na ghettavyo, u mattao je ya tanna dhaareNti| caugurugA tesi bhave, ANAdivirAhaNA cev|| 3592 // ye buvate na grahItavyo mAtrakaH, ye ca taM mAtrakaM na dhArayanti teSAM pratyekaM prAyazcittaM | bhavati catvAro gurukA AjJAdayazca doSAH, prANavipatteH saMyamavirAdhanA ca // 3592 // anyacca - gAthA loe hoi duguMchA, vicArapaDiggaheNa uddddaaho| 3590-3597 niSkAraNaM AyariyAI cattA, vArattathalIe diluto // 3593 // mAtrakapari bhoganiSedhaH yadi yenaiva patadgraheNa bhikSAmaTati tenaiva vicAre vicArabhUmau gacchati tarhi loke jugupsA | prjaayte| tathA ca sati bhavati pravacanasya uDDAhaH, AcAryAdayazca mAtrakAparibhoge tyktaaH| 4|1410 (B) atrArthe vArattasthalyA dRSTAntaH // 3593 // For Private and Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1411 (A) upasaMhAramAhatamhA u dhareyavvo, matto ya paDiggaho ya donete| gaNaNAe pamANeNa ya, evaM dosA na hotee|| 3594 // yata evaM pAtrasya mAtrakasya ca adhAraNe doSAstasmAt mAtrakaM patadgrahazca dvAvapyetau | dhArayitavyau kathamityAha- gaNanayA gaNanAmadhikRtya ekaikaH pramANata: oghaniyuktyabhihitapramANena, evaM caite anantaroditA doSA na bhavanti / / 3594 // atra para Aha gAthA 3590-3597 jai doNha ceva gahaNaM, aregapariggaho na sNbhvti| niSkAraNaM aha deti tattha egaM, hANI uddddaahmaadiiyaa|| 3595 // mAtrakapari bhoganiSedhaH yadi dvayoreva pAtraka-mAtrayorgrahaNaM tato'tireko atiriktaH patadgraho na sambhavati, 4 |1411 (A) tadabhAvAcca kathamadhvanirgatAdInAM patadgrahaM dadAti? deyasyAbhAvAda,athAtmIyaM tamekaM patadgrahamadhvagAdInAM prayacchati svayaM tu kevalena mAtrakeNa sArayati tata Aha-atha tayoH For Private and Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezaka: 1411 (B)|M pAtramAtrakayormadhye eka patadgrahaM dadAti tadA dvitIyasya hAniriti yenaiva bhikSAmaTati tenaiva vicArabhUmAvapi gacchatIti loke jugupsAprasaGgataH pravacanasya uDDAhaH, AdizabdAdAcAryAdayazca tena parityaktA iti prigrhH| tasmAdaphalaM sUtramanavakazAditi / AcAryo bravItisUtranipAtaH khalvayaM kAraNikaH, kiM tat kAraNam ? iti ced, ata Aha atiregaduvihakAraNa, abhiNavagahaNe purANagahaNe ya / abhiNavagahaNe duvihe, vAvAriya appachaMde ya // 3596 // dvividhena kAraNena dvAbhyAM kAraNAbhyAmatirekasyA'tiriktasya patadgrahasya sambhavaH / / tadyathA-abhinavagrahaNena purANagrahaNena ca / tatra yattadabhinavagrahaNaM tad dvividhaM dviprakAram, tadyathA-vyApAritAzca gRhNanti AtmachandasA ca / gAthAyAM saptamI tRtIyArthe prAkRtatvAt, tacca dvividhamapyabhinavagrahaNamebhiH kAraNairbhavati // 3596 // bhinne va jhAmite vA, paDiNIe teNasANamAdihite / sehovasaMpayAsu ya, abhinavagahaNaM tu pAyassa // 3597 // gAthA 3590-3597 | niSkAraNaM mAtrakaparibhoganiSedhaH 1411 (B) For Private and Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1412 (A) pramAdato bhinnaM vA'gretanaM pAtram, agninA vA dhyAmitaM dagdhaM, pratyanIkena hRtaM bhinnaM vA, stenaiH zvAdibhirvA hRtam, AdizabdenA'tra zRgAlAdiparigrahaH, zaikSakA vA kecidupasaMpannAsteSu bhAjanAni daatvyaani| etaiH kAraNairabhinavasya pAtrasya grahaNaM bhvti|| 3597 // dese savvuvahimmI, abhiggahI tattha hoMti scchNdaa| tesi'sati nijoejA, je joggA duvihauvahimmi // 3598 // tatra teSAM vyApAritAnAM svacchandasAM ca madhye svacchandaso bhavanti abhigrahiNa AbhigrahikAH, te ca AbhigrahikA dvividhA bhvnti| tadyathA-deze-sarvasmiMzcopadhAvutpAdye, kimuktaM bhavati? eke evamabhigrahaM pratipannA yathA upadhidezaM pAtrAdikaM vayamutpAdayiSyAmaH, apare caivaM pratipannAH sarvamupadhimutpAdaSyiAmaH / te cA''bhigrahikA bhAjanaiH kAryamanyena copadhinA kAryamiti jJAtvA tadutpAdanAya avyApAritA eva gcchnti| ata eva te Atmachandasa ucyante, Atmanaiva parapreraNA'bhAvenaiva upadherAnayanAya chando'bhiprAyo vidyate yeSAM te Atmachandasa iti vyutpatteH, teSAmasati abhAve ye yogyA: samarthA dvividhe audhike aupagrahike copadhAvutpAdye | tAnAcAryo niyuGkte vyApArayati // 3598 // gAthA 3598-3601 pAtrA''nayanA yavidhiH |1412 (A) For Private and Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1412 (B) duvihA chinnamachinnA, bhaNaMte laghuko ya paDisuNaMte y| guruvayaNa dUre tattha u, gahie gahaNe ya jaM vuttaM // 3599 // AbhigrahikA api AcAryamApRcchya pAtrANAmAnayanAya gacchanti, ye vA niyuktAH, ete dvividhAH, tadyathA-chinnA achinnAzca, chinnA nAma ye AcAryeNa sandiSTAH, yathA- 'viMzatiH pAtrANyAnayitavyAni', acchinnA yeSAM na parimANanirodhaH / tatra ye tAvanniyuktAsteSAM chinnAnAM vidhirucyate-tatra chinneSu tribhiH prakArairatiriktapatadgrahasambhavaH / tatrAdye'pi prakAre trayaH prakArAH, tadyathAH ekaH sAdhuH chinnAnAM sandezaM zrutvA tatraiva samakSamAcAryasya brUte- 'kSamAzramaNA ! anujAnIta yuSmAkaM yogyeSu paripUrNeSu patadgraheSu labdheSu yadyanyAnyapi labheran tatastAnyapi mama yogyAni gRhNantu' evaM bruvANaH shuddhH| athaivamAcAryaM nAnujJApayati kintvevameva tAn vrajato brUte tarhi ||3598-3601 tasminnevaM bhaNati prAyazcittaM laghuko maasH| te cet vrajantaH pratizRNvanti- 'grahISyAma iti' pAtrA''nayanA yavidhiH tadA teSAmapi prAyazcittaM pratyekaM laghuko mAsaH / dvitIyo vrajatastAn sAmbhogikAn dRSTvA bravIti'kva yUyaM samprasthitAH ?' tairavAci- 'pAtrANAmAnayanAyA''cAryeNa preSitAH', tatastAn sa brUte- |4|1412 (B) 'yAvanti yuSmAkaM sandiSTAni tAvatsu paripUrNeSu yadyanyAni yUyaM labhadhvaM tato'smAkaM kAraNena gAthA For Private and Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1413 (A) //////// //////////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAnyapi pratigRhNIta' evaM bhaNati tasmin prAyazcittaM laghuko mAsaH / te'pi yadi pratizRNvanti tadA teSAmapi pratyekaM prAyazcittaM laghuko mAsaH / tRtIyo lajjAlutayA na zaknoti svayamAcAryAn vijJapayituM tato'nyena vijJapayati / athavA ko'pi zaThatvena anyAn bhANayati, yathA ye te preSyante te bruvate 'yUyamAcAryAn bhaNata yuSmAkaM paripUrNeSu labdheSu yadyanyAnyapi labhadhvaM tadA mama kAraNena pratigRhNIta' / evaM bhaNati tasmin prAyazcittaM laghuko mAsaH / te'pi yadi yaH zaThatvena bhANayati tasya yadIcchanti tarhi teSAM prAyazcittaM maaslghu| tasmAt tairneSTavyaM yathA' na bhaNAma iti / lajjAlorvacanena punarAcAryaM bhaNanti / tatra yadA tatsamakSamAcAryo bhaNitaH, AcAryeNa ca samanujJAtaM tadA yallabhyate atiriktaM lakSaNayuktamayuktaM vA tasyaiva dAtavyam / dvitIyaM prakAramAha guruvayaNetyAdi, ko'pi pathi gacchato dRSTvA brUte 'yathA mamApi yogyAni bhAjanAni gRhnniit'| tatra yadi pratyAsannastadA tadvacanaM pratigrAhyam / kimuktaM bhavati ? AsannapradezAt pratinivRttya gurupracchanayo yathA- 'amukasAdhurevaM bravIti- mamApyarthAya bhAjanAni prtigRhnniit'| athavA tameva preSayati 'tvamevAcAryaM vijJapaya' evaM kurvatsu teSu prAyazcittaM mAsalaghu / atha dUre gatAMstAn sAmbhogakAn dRSTvA brUyurasmAkamapi yogyAni bhAjanAni gRhNIta, tatraivaM vaktavyam atiriktAnyapi For Private and Personal Use Only gAthA | 3598-3601 pAtrA''nayanAyavidhiH 1413 (A)
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1413 (B) xxx bhAjanAni pratigrahISyAmaH paraM tatra pramANaM guravaH tathA cAha-tatra tu dUragatAnAM prArthane sati gRhIte ca tadyogye pAtre guravaH pramANIkarttavyAH / tRtIyo viMzateradhikaM lakSaNayuktaM pAtraM dRSTvA svayaM gRhNAti evaM svayaM grahaNe ca yaduktaM sUtre tat sambhavati atiriktaM pAtraM sambhavatIti : gAthArthaH // 3599 // sAmpratamenAmeva vivarISurAhageNhaha vIsaM pAte, tinni pagArA u tattha atirege / tattheva bhaNati ego, majjha vi geNheja hA ajjo ! // 3600 // gRhNIta viMzatipAtrANi ityukte tatrAtireke trayaH prakArA bhavanti ekastatraivA''cArya- | manujJApya brUte 'mamApi yogyAni Arya! bhAjanAni gRhNIta' // 3600 // Ayarie bhaNAhi tumaM, lajjAlussa va bhaNaMti aayrie| nAUNa va saDhabhAvaM, nicchaMtiharA bhave lahugo // 3601 // aparo'nyaM brUte- tvamAcAryAn bhaNa yathA amI AcAryeNA'nujJAtA adhikAnyapi bhAjanAni | gAthA 3598-3601 pAtrA''nayanA yavidhiH 1413 (B) For Private and Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddeza : 1414 (A) www.kobatirth.org pratigRhNanti / tatra yo lajjAlutayA AcAryAn vijJapayituM na zaknoti tasya kAraNena bhaNanti ca AcAryAn yadi vA zaThabhAvaM tasya jJAtvA AcAryAn vijJapayituM necchanti, itarathA zaThabhAve'pi jJAte yadi vijJapayanti tadA teSAM prAyazcittaM bhavati laghuko mAsaH // 1601 // jai puNa AyariehiM, sayameva paDissuyaM bhavati tassa / lakkhaNamalakkhaNajuyaM, atiregaM jaM tu taM tassa // 3602 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi punastasya lajjAlo : kAraNenAcAryAstasya samakSaM vijJaptAH AcAryaizca svayameva tasya lajjAloratiriktapAtragrahaNaM pratizrutamaGgIkRtaM tadA yallabhyate atiriktaM pAtraM lakSaNayuktam alakSaNayuktaM vA tat tasya dAtavyam // 3602 // gata ekaH prakAraH, dvitIyaM prakAramAha bitito paMthe bhaNatI, AsannA''gaMtu vinnaveMti guruM / taM ceva pesavaMtI, dUragayANaM imA merA // 3603 // dvitIyastAn pathi dRSTvA bhaNati - 'mamApi yogyAni bhAjanAni pratigRhNIta' / evaM prArthitA For Private and Personal Use Only gAthA | 3602-3607 atiriktapAtragrahaNasAmAcArI 1414 (A)
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI yadi te AsannA vartante tadA Agatya guruM vijnypynti| yathA- 'amukaH sAdhurvadati mama yogyAni bhAjanAni pratigRhNIta' / athavA tameva sAdhumabhyarthayamAnaM preSayanti yathA 'tvamevAcArya vijJapaya' / teSAmevaM kurvatAM prAyazcittaM maaslghu| dUragatAnAM punariyaM vakSyamANA maryAdA sAmAcArI // 3603 // vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1414 (B) tAmevAha geNhAmo atiregaM, tattha puNa viyANagA guru amhaM / dehiMti tagaM va'NNaM, sAhAraNameva ThAveMti // 3604 // gAthA dUragatAn sAmbhogikaH sAdhuravalokya brUte- asmAkamapi yogyaM pAtramAdadIdhvam tatastairidaM : 3602-3607 vaktavyam 'atiriktaM pAtraM grahISyAmaH / tatra punarvijJAyakA asmAkaM guravaH tadeva vA / atirikta pAtragrahaNaatiriktaM pAtraM dAsyanti anyadvA, ko jAnAti kadAcidatiriktaM pAtraM sundaramiti kRtvA | sAmAcArI svayaM pratigRhNanti yasya vA iSTaM tasmai dadati' evaM sAdhAraNaM sthApayanti // 3604 // 1414 (B) ukto dvitIyaH prakArastRtIyamAha For Private and Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1415 (A) taito lakkhaNajuttaM, ahiyaM vIsAe te sayaM geNhe / ee tinni vigappA, hotairegassa nAyavvA // 3605 // tRtIyaH prakAraH punarayaM- te preSitAH sAdhavo viMzateradhikaM pAtraM svayameva gRhnnnti| ete trayo vikalpA atiriktasya pAtrasya sambhavAya jJAtavyAH- tadevaM vyApAritAnAM chinnAni gatAni // 3605 // sAmpratamAbhigrAhikANAM chinnAni pratipAdayitumAhasacchaMdapaDivannavaNA, gahie gahaNe ya jArisa bhaNiyaM / alathiradhavaMdharaNiyaM. so vA aNNo va NaM dharae // 3606 // svacchandA nAma AbhigrahikAste avyApAritA evA''cAryAnApRcchya gatAste yadi chinnAH | sandiSTAstatasteSAmapi saiva sAmAcArI yA prAk vyApAritAnAM chinnAnAmuktA paDivaNNavaNatti, pratijJApanA nAma-vidhinA pAtrAdInAM mArgaNA karttavyA ityupadezadAnam, udgamAdizuddhAni pAtrAdIni pratigrAhyANItyupadezadAnamiti bhaavH| tathA gRhIte grahaNe ca yAdRzaM kalpAdhyayanapIThikAyAM gAthA 3602-3607 atiriktapAtragrahaNasAmAcArI 1415 (A) For Private and Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1415 (B) ////// bhaNitaM tAdRzaM karttavyam / tatra yAvanti sandiSTAnyAcAryeNa tAvanti gRhItAni, yadi na kenacit bhaNitapUrvaM yathA mamApi yogyaM pAtraM grAhyamiti tadA alaM samarthaM dhruvaM cirakAlAvasthAyi pAtraM dharaNIyamiti nyAyamanusRtya te cintayanti-prAyogyametat pAtraM, tasmAt gRhNImo gRhIte sa eva / grAhakazcintayati ahamAcAryAnujJAtaM dhArayiSyAmi, yadi vA sa evAcAryo dhArayiSyati anyo | vA sAdhurdhArayiSyati evamatiriktapatadgrahasambhavaH // 3606 // samprati grahaNe gRhIte ca yat bhaNitaM kalpapIThikAyAM taM ceva vineyajanAnugrahAya darzayatiomaMthapANamAdI, gahaNe tu vihiM tao pauMjaMti / gAthA gahie ya pagAsamuhe, kareMti paDileha do kAle // 3607 // 3602-3607 avamanthamadhomukhaM kRtvA prANAdIn khoTanena bhUmau yatanayA pAtayanti, amuM vidhiM tatra | atirikta pAtragrahaNagrahaNe prayuJjanti, gRhIte ca tAni pAtrANi prakAzamukhAni karoti, tathA dvau kAlau / sAmAcArI prAtaraparAhne ca pratyupekSyate // 3607 // |1415 (B) samprati teSu pAtreSvAnIteSu vidhimAha For Private and Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram aSTama uddezakaH | 1416 (A) ANItesu u guruNA, dosuM gahiesu to gayA jahAvuDhe / gehaMti uggahe khalu, omAdI matta sesevaM // 3608 // AnIteSu tu bhAjaneSu AcAryeNa pradhAnaM salakSaNaM pAtraM mAtrakaM ca parigrahItavyam, tato || guruNA dvayoH gRhItayoH zeSANi bhAjanAni yAvatAM dAtavyAni tAvanto bhAgAH kriyante, tato ye gatAste yathAvRddhaM yathAratnAdhikatayA patadgrahAn gRhNanti, tadanantaraM ye gatAnAmevA'vamaratnAdhikAste yathAratnAdhikatayA mAtrakANi gRhNanti, tadanantaraM yaiH patadgrahA na gRhItAste avamaratnAdhikAH zeSAzca sAdhavo yathAratnAdhikatayA patadgrahAn mAtrakANi ca gRhnnnti| tadevaM vyApAritAnAM svacchandasAM ca chinnAni gatAni // 3608 // 3608-3613 sAmpratameteSAmeva dvayAnAM achinnAni bibhaNiSaridamAha disvarUpam emeva achinnesu vi, gahie gahaNe ya mottu atiregaM / 1416 (A) etto purANagahaNaM, vocchAmi imehiM u padehiM // 3609 // gAthA pAtragrahaNA For Private and Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI evameva pUrvoktenaiva prakAreNa achinneSu pAtreSu grahItavyeSu gRhIte grahaNe ca vidhiranusaraNIyo muktvA atirekam / kimuktaM bhavati ? atiriktaH patadgrahastatra na sambhavati parimANA'karaNAd iti tatsambhavavidhirna vaktavyaH / samprati purANagrahaNamebhirvakSyamANaiH padairvakSyAmi // 3609 // muktvA vyavahArasUtram aSTama uddezakaH tAnyeva padAnyAha 1416 (B) gAthA AgamagamarakAlagate3, dullabhatama kAraNehiM eehiM / duvihA egamaNegA, aNeganiddiTTha'niddiTThA // 3610 // AgamadvAraM gamadvAraM kAlagatadvAraM durlabhadvArametaiH kAraNaistatra gacche purANagrahaNasambhavaH / tatra ye pAtrANi dadati te dvividhAH , tadyathA-eko vA aneke vA, yeSAmapi dadAti te'pi dvividhA-eko vA'neke vA, dAnaM ca nirdezapUrvakaM, yathA- amukasya daasyaami| tatra yadA ekasya dadAti tadA tannirdizati amukasya dAsyAmi, ye tvaneke [ te nirdiSTA anirdiSTA vA, aparimitasaGkhyAkatayA nirdeshaa'krnnaat| eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 3610 // sAmpratamenAmeva vyAcikhyAsuH prathamataH AgamadvAramAha X 3608-3613 pAtragrahaNAdisvarUpam 1416 (B) For Private and Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1417 (A) bhAyaNa desA eMto, pAe ghettUNa eti dAhaM ti1 / dAraM 1 / dAUNa'varo gacchati, bhAyaNa desaM tahiM ghecchaM // 3611 // bhAjanadezAt yasmin deze bhAjanAni sambhavanti tasmAt dezAd AnandapurAd vA''gacchan | AgantukAmaH pUrvakRtAni bhAjanAni gRhItvA samAgacchati sAdhubhyo dAsyAmIti buddhyA, | gtmaagmdvaarm| adhunA gamadvAramAha-aparaH sAdhurAnandapurAdikAt dezAt bhAjanadezaM gantukAmastatra- anyAnyapi pAtrANi grahISyAmi sulabhatvAt iti purANAni pAtrANi dattvA gacchati, gataM gamadvAram // 3611 // idAnIM kAlagatadvAramAha gAthA 3608-3613 kAlagayammi sahAye, vanassa hoi atiregN| pAtragrahaNApatte laMba'tirege, dullahapAe vime paMca // 3612 // disvarUpam kasyApi sAdhoH sahAyaH kAlagataH pratibhagno vA, tatastasya pAtramatiriktaM lambate ||1417 (A) ityanyasya dvitIyasya sAdhoratiriktaM purANaM pAtraM ca bhavati tadanyasmai dadAti / gataM For Private and Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1417 (B) ////// ////////// www.kobatirth.org kAlagatadvAram adhunA durlabhadvAramAha-durlabhAni pAtrANi yasmin deze sa durlabhapAtrastasminnapi imAni vakSyamANAni [paJca] bhAjanAni dhArayet // 3613 // tAnyevAha naMdipaDiggaha vipaDiggaho ya taha kamaDhagaM vimatto ya / pAsavaNamattato viya, takkajjaparUvaNA ceva // 3613 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasmin deze pAtrANi durlabhAni tatremAnyatiriktAni dhriyante, tadyathA - nandIpatadgraho vipatadgrahaH kamaDhakaM vimAtrakaM prazravaNamAtrakaM ca / tatkAryaprarUpaNA caivaM kAryAnandIto'tizayena mahAn patadgrahaH, tenA'dhvani avamaudarye paracakrA'varodhe ca prayojanam / tathA ca kazcit brUyAt 'dine dine yuSmAkamahamekaM pAtraM bhariSyAmi' tatastat nandIpAtraM bhAryate, etena kAraNena gacchopagrahanimittaM dhAryate / vipatadgrahaH patadgrahAt kiJcidUnaH, sa etadarthaM dhAryate kadAcit patadgraho bhidyeta anyacca bhAjanaM tasmin deze durlabhaM tata etena kAryaM bhaviSyatIti / kamaDhakaH sAgArikarakSaNAya dhriyate, tathA ca kadAcidekAkI jAyate tatra ca For Private and Personal Use Only gAthA 3608-3613 pAtragrahaNAdisvarUpam 1417 (B)
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1418 (A) bhaktaM patadgrahe gRhItaM pAnIyaM mAtrake, yatra ca bhojanakaraNArthamavatIrNastatra sAgArikAH, tto| yatraiva bhikSAM gRhNAti tatraiva bhuGkte tathA ca sati mahatI chotiriti jugupsA kriyeta, tatastadrakSaNAya kamaDhake bhojanaM kroti| tathA vimAtrako mAtrakAt manAk samadhika Unataro vA, tatra mAtrakaM kadAcid bhidyeta anyacca tatra deze bhAjanaM durlabhaM tata etena prayojanaM bhaviSyatIti sa dhriyte| prazravaNamAtrako'pi sAgArikabhayena yatanAkaraNAya glAnasyA''cAryANAM vA'rthAya dhriyate, eSA tatkAryaprarUpaNA // 3613 // samprati 'duvihA egamaNegA' ityAdivyAkhyAnArthamAha ego niddisa egaM, ego aNegA aNega egaM vA / NegANege te puNa, gaNivasabhe bhikkhukhuDDe ya // 3614 // ye pAtrANi prayacchanti te dvividhAH tadyathA- eko vA, syAdaneke vA, yebhyo'pi dadati 43614-3618 pAtragrahaNapAtrANi te'pi dvividhA- eko vA syAdaneke vA, tatraiko niyamato'neke [ca] vikalpato nirdezyA sAmAcArI bhavanti / atra caturbhaGgikA eko dAtA ekaM sampradAnaM nirdizati 'AcAryasyAmukasya vRSabhasya |1418 (A) bhikSoH kSullakasya vA dAsyAmi' eSa prathamo bhaGgaH / eko'nekAnnirdizatIti dvitIyaH / aneke ekamiti tRtIyaH / aneke anekAniti caturthaH / te punarnirdezyAH ke ityAha-gaNI vRSabho gAthA For Private and Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1418 (B) www.kobatirth.org bhikSuH kSullakazca gaNI dvividha AcArya upAdhyAyazca / evamete paJca bhavanti / yA api striyo nirdizati tA api paJca, tadyathA- pravarttinI abhisecyA bhikSukI sthavirA kSullikA ca // 3614 // tathA cAha emeva itthavagge, paMcagamA ahava niddisati mIse / dADaM vaccati 'peseti vA viNiMte puNa viseso // 3615 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evameva anenaiva saMyatagatena prakAreNa strIvarge saMyatIvarge nirdizyamAne paJca gamA bhavanti / athavA yatrAnekAn nirdizati tatra mizrAn nirdizati, saMyatAnapi nirdizati saMyatIrapi / tadetadAgamadvAre'bhihitam / samprati gamadvAre vaktavyaM, tatrApi tathaiva navaraM dattvA vrajati preSayati va agre gataH / nIte punarvizeSaH sa cAyaM nItAni tAni bhAjanAni samAne nirdizati asamAne vA, saMyatasya samAno vargaH saMyatavargo'samAnaH saMyatIvargaH / atra ca ta eva catvAro bhaGgAH / tadyathA - saMyataH nirdizati saMyatam saMyataH saMyatAn saMyatAH saMyataM saMyatAH saMyatAn evaM 1. pese vAvI - lA. // 2. ca- saM. // For Private and Personal Use Only gAthA | 3614-3618 * pAtragrahaNasAmAcArI 1418 (B)
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1419 (A) samAnanirdeze catvAro bhaGgAH / evamasamAnanirdeze'pi draSTavyAstadyathA-saMyataH saMyatI nirdizati, saMyataH saMyatI:2 saMyatAH saMyatIm3 saMyatAH saMyatI:4 evaM kAlagate pratibhagne vA sahAye durlabhadvAre ca draSTavyam // 3615 // sacchaMdamaNiddidve, pAvaNaniddiTThamaMtarA deti / caulahu Adeso vA, lahugA ya imesi adANe // 3616 // tatra yadi na nirdiSTamamukasyAmukAnAM vA dAtavyamiti tadA svacchando yasmai rocate tasmai dadAti, yadi punarnirdiSTaM tato yanirdizati ekamanekAn mizrAn vA teSAM dAtavyam, etannirdiSTe praapnnm| atha yasya nirdiSTaM so anyatra antarA apAntarAle anyasmai dadAti tadA tasmin anyasmai dadati prAyazcittaM catvAro laghukAH, Adezo vA atra vidyate matAntaramapyastIti bhAvaH / tadidaM keSAJcit matenAnyasya dAne anavasthApyaM teSAM praayshcittmiti| tathA amISAM vakSyamANAnAmadAne catvAro laghavaH // 3616 // keSAmityAha gAthA 3614-3618 pAtragrahaNasAmAcArI |1419 (A) 1. pramANam - sN.|| For Private and Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1419 (B) addhANa bAlavuDDhe gelanne juMgie sarIreNa / pAyacchi-nAsa-kara-kannaM saMjatINaM pi emeva // 3617 // daargaahaa| adhvani vartamAnAnAmadhvanirgatAnAm ityarthaH, upalakSaNametat tenAvamaudaryanirgatAnAm azivanirgatAnAm, antarA vismaraNataH patitopadhInAM, tathA bAlasya vRddhasya glAnasya zarIreNa juGgitasya hInasya, kenAGgena hInasyetyata Aha- pAdenAkSNA nAsayA kareNa karNena vA evameva saMyatInAmapyadAne prAyazcittam, eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 3617 // sAmpratamenAmeva vivarISurAhaaddhANa oma asive, udUDhANa vi na deti jaM pAve / bAlassajhovAte, therassa'satI ya jaM kujjA // 3618 // adhvanirgatAnAm avamaudaryanirgatAnAm, azivanirgatAnAm, udUDhAnAm antarA vismaraNata: ||1419 (B) patitastenApahRtopadhInAM yadi na dadAti tadA prAyazcittaM catvAro laghavaH / yacca bhAjanairvinA te prApsyanti tannimittamapi tasya prAyazcittaM, gatamadhvadvAram / tathA bAlasya utkRSTamAtrakaM dRSTvA gAthA 3614-3618 pAtragrahaNasAmAcArI For Private and Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1420 (A) tadviSaye adhyupapAta utkRSTo'bhilASo bhavati tataH sa mAtrakaM yAcate, sa yat yAcate tat tasya dAtavyam, adAne catvAro laghukAH, yataH sa etasminnadIyamAne roditi adhRtyA ca mahatI paritApanopajAyate tataH zUnyacitto bhavati, bhUtena vA grasyate, vRddhasyApyadAne catvAro laghavaH, sa hi bhAjanAni yAcituM na zaknoti tato'dAne adhRtyA yat prApnoti tannimittamapi tasya prAyazcittamApadyate / gataM bAladvAraM vRddhadvAraM ca // 3618 // samprati glAnadvAramAhaataraMtassa adeMte, tappaDiyaragassa vA vi jA hANI / juMgito puvvanisiddho, jAti videse ya se pacchA // 3619 // atarato glAnasya tat praticArakasya ca yadi na dadAti tadA prAyazcittaM ta eva catvAro ||3619-3624 laghavaH, tathA bhAjanamRte pratIcArakaM vA vinA yA glAnasya hAnistannimittamapi tasya praayshcittm| pAtrakagataM glaandvaarm| juGgitadvAramAha-juGgito dvividhaH, jAtyA zarIreNa c| jAtyA DombAdi || vitaraNavidhiH itarazchinnapAdo gatAkSa ityaadi| eSa dvividho'pi pUrvameva pratiSiddho yathA pravAjayituM na |1420 (A) gAthA 1. tanniSpannamapi mu. pu. pre. / / 2. asAmbhogika ita0 pu. pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1420 (B) kalpate, kevalaM yo jAtijuGgitaH sa videze kathamapyajJAtatayA pravrAjitaH, itaraH zarIreNa juGgitaH pravrAjitassan pazcAt syAt // 3620 // jAtIe juMgito puNa, jattha na najjai tahiM tu so acche / amuganimittaM vigalo, iyaro jahiM najai tahiM tu // 3620 // yo jAtyA juGgito videze kathamapyajJAtatayA pravAjitaH sa yatra na jJAyate tatra tiSThati, itaraH punaH pravrAjanAnantaraM pazcAt zarIreNa juGgitaH, yatrAmukanimittameSa vikalo jAta iti | jJAyate tatra tisstthti| anyatra tiSThato lokAnAmapratyayo bhavati / kecidevaM manyante pAradArakAdibhiraparAdhaiH pravrajito juGgita iti // 3620 // je hiMDaMtA kAe, va haMti je vi ya kareMti uDDAhaM / kinnu huM gihisAmanne, viyaMgitA lokasaMkA U // 3621 // ye juGgitA hiNDamAnA: pAdAdivikalatayA kAyAn pRthivIkAyaprabhRtIn ghnanti, ye'pi | ca dRzyamAnAzchinnanAzikAdayaH pravacanasyoDDAhaM kurvanti yAMzca dRSTvA lokasya zaGkopajAyate / 1. hi-pu. pre.|| gAthA 3619-3624 pAtrakavitaraNavidhiH |1420 (B) For Private and Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI yathA kinnu hu nizcitaM gRhi sAmAnye vyaGgatAM gatA amI iti| teSAM bhAjanAni dAtavyAni, adAne catvAro lghvH| tathA hiNDamAnA yat kAyAn janti yacca pravacanasyoDDAhakaraNaM taniSpannamapi tasya praayshcittm|| 3621 // | vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1421 (A) tathA pAya-'cchi-nAsa-kaskaNNa juMgite jAtiga~gite ceva / voccatthe caulahugA, sarise puvvaM tu samaNINaM // 3622 // zarIreNa juGgitAH paJca, tadyathA-chinnapAdaH1 AkSivikalo'kSikANo vAra, chinnanAsaH3, 4 chinnakaraH4, chinnakarNaH5, SaSTho jaatijunggitH| tatra yadi SaDapi juGgitAH tatra bhAjanAni ca || dAtavyAni vidyante tadA sarveSAmapi daatvyaani| atha sarveSAmapi bhAjanAni na pUryante tarhi / 3619-3624 yAvatAM pUryante tAvatAmupanyastakrameNa dAtavyAni, viparyAse uktakramavyatyAsena dAne prAyazcittaM || vitaraNavidhiH catvAro laghavaH / atha saMyatAH saMyatyazca juGgitAH santi tatra bhAjanasambhave sarveSAmavizeSeNa |1421 (A) dAtavyama,atha tAvanti bhAjanAni[na] pUryante tataH saMyatasaMyatIsamadAye chinnapAdAdikrameNa daatvym| gAthA pAtraka For Private and Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1421 (B) atha saMyato'pi chinnapAdaH saMyatyapi chinnapAdA, evaM sarvatra vibhASA karttavyA; tatrAha- sadRze juGgitatve pUrvaM zramaNInAM daatvym| pazcAt sati sambhave saMyatAnAmanyathA viparyAse ta eva catvAro laghavaH // 3622 // samprati nirdiSTasya dAne vidhimAhaaha ete u na hojjA, tAhe niddiTThapAyamUlaM tu / gaMtUNa icchakAraM, kAuM to taM nivedeti // 3623 // atha ete adhvanirgatAdayaH prAguktA na syustato yasya nirdiSTaM tasya pAdamUlaM gatvA idaM | pAtraM mayA yuSmannimittamAnItamicchAkAreNa gRhNIta, evamicchAkAraM kRtvA nivedayati samarpayati // 3623 // addiDhe puNa tahiyaM, pese ahavA vi tassa appAhe / aha u na najjai tAhe, osaraNesuM tisu vi magge // 3624 // atha sa na dRSTo yasya nirdiSTaM tato'nyasya haste kRtvA tatra preSayati / athavA sAdhu gAthA 3619-3624 pAtrakavitaraNavidhiH 4. |1421 (B) 4 For Private and Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *** zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezaka: 1422 (A) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrAvakaM vA tatra vrajantaM saMdezayati yathA tava yogyaM pAtraM mayA AnItam icchAkAreNA''gatya gRhNIta preSayata vA kamapi yo nayatIti' / atha punaH sa na jJAyate kvApi tiSThatIti tatastriSu kSullakeSu samavasaraNeSu mRgayeta / iyamatra bhAvanA - ajJAyamAne samavasaraNaM sAdhumelApakarUpaM gatvA pRcchati, yathA- 'amukaH kutra vidyate ?' tatra yadi svarUpato na dRSTo nApi vArttayopalabdhastadA dvitIye samavasaraNe pRcchyate / tatrApyadRSTe'nupalabdhe vA tRtIye'pi pRcchyate / evaM triSu kSullakeSu samavasaraNeSu madhye yatraikatarasmin dRSTastatra tathaiva samarpayati, atha na dRSTaH kevalamupalabdho vArttayA, yathA- amukasthAne sa tiSThatIti / sa tatra svayaM vA nayati anyasya vA haste preSayati // 3624 // atha triSvapi samavasaraNeSu na dRSTo nApyupalabdhastata Aha ege vi mahaMtammi u, ugghoseUNa nAu nei tahiM / aha natthi pavittI se, tAhe icchAvivego vA // 3625 // mahati samavasaraNe punarekasminnapi kutra amukaH ? ityudghoSaNAM kRtvA yadi svayaM dRSTastata icchAkArapurassaraM tathaiva samarpayati; atha vArttayopalabdhastarhi tatra svayaM nayati anyasya vA For Private and Personal Use Only gAthA | 3625-3629 ekAneka svarUpam 1422 (A)
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI haste preSayati sandezayati vaa| atha tatrApi na dRSTo nApyupalabdhastato dvitIyaM vAraM mahat samavasaraNaM na gacchati kintu icchA svayaM tatpAtraM dhArayati, anyasmai vA dadAti, vivego vA iti pariSThApayati vaa|| 3625 // vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1422 (B) ___ atha yeSAM dadatAmekasyAne ke SAM vA sakAzAt grahItavyaM te kiM sAmbhogikA utA'sAmbhogikAH? evaM prazne kRte prathamata ekAnekaprarUpaNAmAhaege u puvvabhaNite, kAraNanikkAraNe duvihabhedo / AhiMDagaohANe, duvihA te hoMti ekkekkA // 3626 // eka ekAkI dvividhabhedaH pUrvamoghaniyuktau bhaNitaH, tadyathA- kAraNe niSkAraNe ca, 43625-3629 punaH sAdhavo dvividhAH AhiNDakA avadhAvane ca, te ekaike dvividhA bhavanti vakSyamANabhedeneti gAthAsamAsArthaH // 3626 // gAthA ekAnekasvarUpam |1422 (B) sAmpratamenAmeva vivarISaH prathamataH kAraNaniSkAraNaikaikapratipAdanArthamAha For Private and Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1423 (A) asivAdI kAraNiyA, nikkAraNiyA ya cakthUbhAdI / uvaesa aNuvadesA, duvihA AhiMDagA hoti // 3627 // azivAdibhiH, AdizabdAdavamaudarya-rAjadviSTAdiparigrahaH, kAraNairekAkina: kAraNikAH, |* cakra-stUpAdau, AdizabdAt pratimA-niSkramaNAdiparigrahaH, teSAM vandanAya gacchanta ekAkino nisskaarnnikaaH| ye AhiNDakAste dvividhA bhvnti| tadyathA- upadezato'nupadezatazca / tatra ye upadezena te dvAdaza saMvatsarANi sUtraM gRhItvA dvAdaza saMvatsarANi tasyaiva sUtrasyArthaM gRhItvA ya AcAryakaM kartukAmaH sa dvAdaza saMvatsarANi dezadarzanaM kroti| tasya vrajato jaghanyena saGghATako dAtavyaH, utkarSeNAniyatAH saadhvH| ye anupadezena dezadarzanaM kurvanti te gAthA caityAni vandiSyAmahe ityavidhiM kRtvA vrajanti // 3627 // 3625-3629 ekAnekaAhAviMtA duvihA, liMge vihAre ya hoti nAyavvA / svarUpam egAgI chappete, vihAra tahiM dosu samaNunnA // 3628 // |1423 (A) 1. vihAre tahiM - pu. pre. / vihAre tehiM - saM. saM. // For Private and Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1423 (B) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avadhAvino dvividhAH, liGgena vihAreNa ca / liGgena utpravrajitukAmAH, vihAreNa pArzvasthavihAreNa vihartukAmA bhavanti jJAtavyAH / SaDapyete kAraNikAH 1 niSkAraNikA : 2 aupadezikAH 3 anaupadezikA: 4 liGgenAvadhAvina: 5 vihAreNAvadhAvinazca 6 prAyeNaite ekAkino viharanti gacchena vA / aupadezikA yadyapi niyamataH sasahAyAstathApi yena gacchAnnirgatAstena ekAkino bhaNyante, itare'pi paJca yadyapi vRndena hiNDante tathApi gacchAnnirgatA iti ekAkinaH procyante / tata uktaM SaDapyete vihAriNaH ekAkinaH, tahiM ti, teSu SaTsu madhye dvayoH samanujJA dvayoH sAmbhogikatvam / tadyathA- azivAdikAraNikA upadezA''hiNDakAzca etairAnItAni bhAjanAni grahItavyAni zeSairAnItAnAM bhajanA, kAraNe gRhyante niSkAraNe neti // 3628 // nikkAraNi'Nuvadesie ya ApucchiUNa vaccaMte / asAti tAhe u, vasabhAo tahiM imehiM tu // 3629 // niSkAraNiko'naupadezikazca yadyAcAryamApRcchya vrajati tadA tatra vrajane ebhirvakSyamANai rvacanairvRSabhA anuzAsati // 3629 // kairvacanai: ? ityAha For Private and Personal Use Only ////////// gAthA | 3625-3629 ekAnekasvarUpam 1423 (B)
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddeza : 1424 (A) www.kobatirth.org eseva ceiyANaM, bhattigato jo tavammi ujjumatI / ii aNusiTThe aThite, asaMbhogAyArabhaMDaM tu // 3630 // 'eSa eva caityAnAM bhaktigato bhaktimupAgato yastapasi dvAdaza prakAre yathAzakti udyacchati' evamanuziSyamANo yadi tiSThati tataH sundaram atha na tiSThati tarhi tasminnatiSThati yat tasya sAmbhogikamupakaraNaM tannivartyate itaradasAmbhogikamAcArabhANDaM samarpyate // 3630 // atha kathamasAmbhogikamAcArabhANDamupajAtam ? // 3630 // ata Aha-- khaggUDeNovahayaM, amaNuNNesAgayassa vA jaM tu / asaMbhogiya uvagaraNaM iharA gacche tagaM natthi // 3631 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yat upakaraNaM khaggUDenopahataM yadi vA yad amanojJebhyaH asambhogikebhya Agatasyopasampannasya sambandhi tad asAmbhogikamupakaraNamAcArabhANDam:, itarathA prakAradvayavyatiriktenAnyena prakAreNa takat asAmbhogikamupakaraNaM gacche nAsti na sambhavati // 3631 // For Private and Personal Use Only gAthA 3630-3636 * avadhAvisvarUpAdiH ////////// 1424 (A)
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1424 (B) tiTThANe saMvego, sAvekkho niyatto taddivasasuddho / mAso vuttha viviMcaNa, taM ceva'NusaTThimAdINi // 3632 // tasya gacchAnnirgatasya kadAcit tribhiH sthAnaiH saMvegaH syAt, gAthAyAM saptamI prAkRtatvAt, ekavacanaM smaahaartvaat| tadyathA- jJAnena darzanena cAritreNa c| tataH saMvegasamApannaH sApekSaH prtinivrttte| sa ca yadi tasminneva divase gacchaM pratyAgatastarhi zuddho, atha mAsaM yAvad bahiruSitastadA tadeva tadupakaraNasya vivecanaM prAyazcittadAnamanuziSTyAdIni ca kriyante, AdizabdAdupabRMhaNAdiparigrahaH // 3632 // samprati sthAnatrayeNa saMvegabhAvanAmAhaajeva pADipucchaM, ko dAhii saMkiyassa me ubhaye ? / daMsaNe kaM uvavUhe ?, kaM thirakare ? kassa vacchallaM ? // 3633 // sArehiti sIyaMtaM, caraNe sohiM ca kAhiti ko me / evaM niyattaNulomaM, kAuM uvahiM ca taM deMti // 3634 // 1. kahiti-saM. // gAthA 3630-3636 avadhAvisvarUpAdiH |1424 (B) For Private and Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1425 (A adyaiva ubhayasmin sUtre arthe ca zaGkitasya mama kaH pratipRcchAM dAsyati ? eSA jJAne cintA, darzane kamahamidAnImupabRMhiSyAmi? kaM vA sthirIkariSyAmi? kasya vA vAtsalyamadhunA kariSyAmi? cAritre cintA mAM caraNe sIdantamidAnIM kaH sArayiSyati? ko vA me prAyazcittasthAnamApannasya zodhiM kariSyati? evaM cintayan saMvegamApannaH san pratinivarttate / tasya ca pratinivRttasya gacchaM pratyAgatasyA'nulomanA krttvyaa| 'dhanyo'si tvaM yenAtmA pratyabhijJAta:' evamanulomanAM kRtvA tasya tamevopadhiM prayacchanti // 3633 // 3634 // sampratyavadhAvinamadhikRtya pratipipAdayiSurAha gAthA duvihohAviM vasabhA, sAreMti bhayANi vA se sAhiti / 3630-3636 avadhAviaTThArasa ThANAI, hayarassi-gayaMkusanibhAI // 3635 // svarUpAdiH dvividhamapyavadhAvinamAcAryamApRcchya vrajantaM vRSabhAH sArayanti zikSayanti bhayAni vA |4|1425 (A) se tasya sAdhayanti kathayanti rativAkyacUlikAbhihitAni aSTAdazasthAnarUpANi hayarazmi For Private and Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1425 (B) gajAGkazanibhAni / etayA anuziSTyA anuzAsito yadi tiSThati tataH sundaram, atha na tiSThati tarhi yat khaggUDenopahatamAcArabhANDaM yadvA asAmbhogikebhyaH samAgatasyopasampannasya sambandhi, tat tasya dIyate agretanaM tu sAmbhogikamupakaraNaM nivartyate // 3635 // saMviggamasaMvigge, sArUviyasiddhaputtamaNusaTTe / AgamaNaM ANayaNaM, te vA ghettuM na icchaMtI // 3636 // daargaahaa| saMvignA: sAmbhogikAH asAmbhogikA vA udyatavihAriNaH, asaMvignAH pArzvasthA-'vasannakuzIla-saMsakta-yathAchandAH sArUpika-siddhaputro nAma muNDitaziraSko rajoharaNarahito'lAbupAtreNa bhikSAmaTan sabhAryo'bhAryo vaa| etairanuziSTasya yadi AgamanaM tata || upahatopakaraNa-syA'nupahatopakaraNasya vA prAyazcittadAnaM, te vA saMvignAdayo gRhItvA tasyA''nayanaM ||3630-3636 avdhaavikurvnti| atha sa AnayanaM necchati tadA vakSyamANo vidhiH, eSa gAthAsakSepArthaH // 3636 // svarUpAdiH sAmpratamenAmeva vyAcikhyAsurAha |1425 (B) gAthA 1. yastiSThati- saM. // 2. agre gA.3651 TIkAyAM siddhaputraH sakezaH, sArupikaH muNDaH iti // For Private and Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram Zhong Xiang wo ////////// 1426 (A) www.kobatirth.org saMviggANa sagAse, vuttho tehi aNusAsiya niyatto / lahugo novahammati, iyare lahugA uvahato ya // 3637 // uddezaka: yadi saMvignAnAM [ sakAze ] samIpe uSitastaizcAnuziSTaH pratinivRtto vasatimAgatastadA aSTama tasya prAyazcittaM laghuko mAsaH, na ca tasyopadhirupahanyate, yaM cAntarA labhate gRhNAti copadhiM so'pi nopahanyate / saMvignAnAM samIpe uSitatvAt saMvignaiH sahA''gamanAcca / itare nAma asaMvignAH pArzvasthAdayaH sArUpikaH siddhaputrazca teSAM samIpe yadyuSitastaizcAnuziSTaH pratinivRttaH, tasyA''gatasya prAyazcittaM catvAro laghavaH, upakaraNaM ca tasyopahanyate, yathAchandasya sakAze uSitasya caturgurukam // 3637 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmpratamAgamanadvAramAha saMviggAdaNusiTTho, taddivasa niyatto jai vi na milejjA / na ya sajjai vaiyAdisu cireNa vi hu to na uvahamme // 3638 // dAraM / saMvignaiH AdizabdAdasaMvignaizcA'nuziSTo yadi tatra noSitaH kintu tasminneva dine For Private and Personal Use Only gAthA | 3637-3643 vihAreNa * avadhAvi svarUpam 1426 (A) ...
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1426 (B) www.kobatirth.org pratinivRtto yadyapi tasminneva dine na milati na ca vrajikAdiSu sajati tatazcireNApyAgacchato hu nizcitaM tasyopakaraNaM nopahanyate, AnIyamAnasya tUpahanyate // 3638 // etadevAha gANissa suvaNe, mAso uvahammate ya se uvahI / teNa paraM ca lahugA, Avajjai jaM ca taM savvaM // 3639 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir balAdAnIyamAna ekAkI samAgacchan yadi rAtrau svapiti tadA tasyaikAkinaH svapane prAyazcittaM laghuko mAsaH upadhizca tasyopahanyate / atha tasmAddivasAt paramapi lagati tadA tasya prAyazcittaM catvAro laghukAH / atha vrajikAdiSvapAntarAle sajati yacca tatra prApnoti tanniSpannaM sarvaM tasya prAyazcittamApadyate // 3639 // samprati 'te vA ghettuM necchantI 'ti dvAravyAkhyAnArthamAha saMviggeha'NusiTTo, bhaNijja jai haM iheva acchAmi / bhannati te Apucchasu, aNiccha tesiM niveyaMti // 3640 // For Private and Personal Use Only gAthA | 3637-3643 vihAreNa avadhAvi svarUpam 1426 (B)
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1427 (A) so puNa paDicchato vA, sIse vA tassa niggato hojjA / sIsaM samaNunnAyaM, geNhaMtiyarammi bhayaNA u // 3641 // saMvignairanuziSTo yadi brUte- 'ahamihaiva yuSmAkaM samIpe tiSThAmi' tadA sa praSTavyo 'yeSAM samIpAt tvamAgatastasya ziSyo vA tvaM bhavasi prAtIcchiko vA ?' tatra yadi ziSyastarhi | sa bhaNyate- tAn AtmIyAn AcAryAnApRcchasva mutklaapy| atha sa ApracchanaM necchati te | teSAM nivedayanti yathA- 'yauSmAkINaH ziSyo'smAkaM pArzve samAgato vartate sa bahudhA'nuziSTaH paraM pratinivartituM necchati kintu brUte ahaM yuSmAkaM pArzve sthaasyaami|' evaM nivedane kRte yadi te samanujAnanti tataH pratIcchanti, atha nAnujAnanti, na pratIcchanti / itaro nAma prAtIcchikastasmin bhajanA // 3641 // tAmeva pratipAdayantiuddiTThamaNuddive, uddiva'samANiyammi pesaMti / vAyaMti vaNunnAyaM, kaDe paDicchaMti u paDicchaM // 3642 // 1. avadhAvannanuziSTaH- saM. // gAthA 3637-3643 vihAreNa avadhAvisvarUpam |1427 (A) For Private and Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1427 (B) www.kobatirth.org tasya prAtIcchikasya[svarUpaM ] prathamataH praznena paribhAvyate kimetasya zrutaskandhAdikamuddiSTamasti kiM vA na ? iti / tatra yadyuddiSTaM tadapi cAparisamApitaM tadA na pratIcchanti kintu teSAmeva samIpe pressynti| tatra yadi te samanujAnanti yUyamevainaM vAcayata tadA taiH samanujJAtaM vAcayanti anyathA na pratIcchanti / athoddiSTaM zrutaskandhAdi paraM kRtaM parisamAptiM nItaM, tadA kRte zrutaskandhAdau taM prAtIcchikaM pratIcchanti / atha na kimapyuddiSTamasti tadApi tamAgataM pratIcchanti / eSa vihAreNAvadhAvI bhaNitaH // 3642 // samprati liGgAvadhAvinamAha evaM tAva vihAre, liMgohAvI vi hoi emeva / so puNa saMkimasaMkI, saMkivihAre ya ega gamo // 3643 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evamuktena prakAreNa vihAre vihArAvadhAvI uktaH, liGgAvadhAvyapyevameva bhavati sa punaH liGgAvadhAvI dvidhA zaGkI azaGkI ca / tatra zaGkI nAma yasyaivaM saGkalpo- 'yadi mama svajanA For Private and Personal Use Only gAthA 3637-3643 vihAreNa avadhAvi svarUpam 1427 (B)
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezaka: 1428 (A) jIviSyanti, yadi vA tat sAdhAraNaM dhanamavinaSTaM syAd yadi vA mAM te vadiSyanti unniSkrAma iti, tadA unniSkramiSyAmi, yadi punaste svajanA mRtA bhaveyustadvA sAdhAraNaM vinaSTaM, na vA kazcinmAM vadet niSkrAmeti tadA pArzvasthAdivihAramabhyutthAsyAmi' evaM saMkalpaM kurvan shngkii| evNruupsNklpviklo'shngkii| tatra zaGkini liGgAvadhAvini vihAre ca vihArAvadhAvini eka | eva gamaH / kimuktaM bhavati? yat vihArAvadhAvinyuktaM talliGgAvadhAvinyapi zaGkini vktvymiti|| 3643 // saMviggamasaMvigge, saMkamasaMkAe pariNae viveko / paDilehaNanikkhavaNaM, appaNo'DhAe annesiM // 3644 // sa zaGkI azaGkI vA pathi anuziSyamANo yadi saMvigne asaMvigne vA pariNato bhavati vasati vA tadA tasyopakaraNamupahatamiti tasya vivekaH karttavyaH / atha sa gatazcintayatietadupakaraNaM teSAmeva dAsyate mama vA bhaviSyati tadA niSkrAmato'niSkrAmato vA ubhayakAlaM pratilekhayato yatanayA nikSipatastadupakaraNaM nopahanyate, pratyAgacchan punaryadi vajikAdiSu sajati tata uphnyte| atha na sajati nopahanyate iti gAthAsakSepArthaH // 3644 // gAthA 3644-3649 liGgena avadhAvisvarUpam 1428 (A) For Private and Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1428 (B) sampratyasyA eva vivaraNamAhaghettUNa'gAraliMgaM, vatI va avatI va jo u ohAvI / / tassa kaDipaTTadANaM, vatthu vAsaja jaM joggaM // 3645 // yo liGgenA'vadhAvI sa dvividho'gAraliGgaM vA gRhItvA vrajati svaliGgasahito vaa| tatra | yo'gAraliGgaM gRhItvA avadhAvati tasyaiSa vidhi:- pathi vrajan kenApyanuziSTo yadi nivarttate upatiSThate ca 'mAM pravrAjayata' iti, tadA tasya mUlaM dIyate, sa punaH agAraliGgaM gRhItvA samprasthito vratI vA syAdavatI vA, aNuvratAni vA gRhItvA vrajati avratI vA san ityarthaH / tasyobhayasyApi kaTIpaTTako dAtavyaH, vastu vA''sAdya yadyogyaM tddaatvym| kimuktaM bhavati? mA pradveSaM yAyAt | dAruNasvabhAvo vA[kiJcidaniSTaM kuryAt] tata upari prAvaraNamapi dIyante, athavA rAjAdiH pravrajitastasya sundare dve vastre daatvye| tadevamagAraliGgAvadhAvI bhaNitaH / / 3645 // samprati svaliGgAvadhAvinamadhikRtyAhajai jIvihiMti jai vA, vi taM dhaNaM dharai jai va vocchaMti / liMgaM mocchiti saMkA, paviTThavuccheva uvahamme // 3646 // gAthA 3644-3649 linena avadhAvisvarUpam |1428 (B) For Private and Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1429 (A) svaliGgena yo'vadhAvati sa dvidhA-zaGkI azaGkI ca, tatra zaGkI evaM saMkalpayati 'yadi mana | te svajanA jIviSyanti yadi vA tat sAdhAraNaM dhanaM dharate vidyate, yadi vA mAM vakSyanti-liGgaM muJca unniSkrAmeti tadA unniSkrAmiSyAmi' ityevaM zaGkAvAn pathikenApyanuziSTaH san saMvignAnAmasaMvignAnAM vA upAzraye pravizati vasati ca tadA tsyopkrnnmuphnyte| tadevaM sazaGkaliGgAvadhAvI uktaH / samprati niHzaGkaliGgAvadhAvI bhaNyate-ni:zaGko nAma ya evaM saMkalpayati avazyaM mayA unniSkramitavyamiti // 3646 // tasya vidhimAhasamudANacArigANa va, bhIto gihipaMtatakkarANaM vA / gAthA neuvadhiM se teNopaviTThavutthe vi na vihamme // 3647 // 3644-3649 liGgena samudAnaM bhaikSaM tasya bhayena, kimuktaM bhavati? yadyahamidAnI liGgaM mokSyAmi tato na ko'pi - avadhAvimahyaM bhikSAM dAsyati kintu mAmutpravrajitaM dRSTvA madhye nilInA bhaviSyanti, tataH samudAnabhayena svarUpam cArikAsteSAM vA bhyen| athavA antarA gRhasthaprAntAH saMyatabhadrakAH stenAsteSAM vA bhayena |1429 (A) 1. avazyaM mayA-pu. pre. // For Private and Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI sUtram X. 1429 (B) . upadhiM nItvA tenopadhinA saMyuktaH sa saMvignAnAmasaMvignAnAM[vA] upAzraye upaviSTaH uSito vA, tathApi pratyAgacchatastasyopadhirnopahanyate tenApyupadhinA samanvitaH sa bhAvato gRhastha iti kRtvA vyavahAra / / 3647 // aSTama nIsaMko va'NusaTTho, nehuvahimahaM khu ohAmi / uddezaka: saMviggANa ya gahaNaM, iyarehiM vi jANagA geNhe // 3648 // vA zabdo vikalpAntare, niHzaGko vrajan saMvignairasaMvignairvA anuziSTo yathA yadi | tvamunniSkramiSyasi kimupadhiM nayasi? tataH sa brUte-amumupadhiM teSAM samIpaM nayata ahaM khu || nishcitmvdhaavissyaami| tatra yadi saMvignAnAM haste preSayati tadA tairAnItasya grhnnm| | agItArthAnAM haste preSayati tadA tairitarairAnItaM yadi sarve gItArthAstato gRhNanti paribhuJjate c| atha gItArthamizrAstadA kAraNikAnAmekAkinAM vrajatAM dadati pariSThApayanti vA // 3648 // nIsaMkito vi gaMtUNa, dohi vaggehi codito eti / takkhaNa nita na hamme, tahi pariNayavuttha uvahamme // 3649 // gAthA 3644-3649 linena avadhAvisvarUpam 1429 (B) For Private and Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1430 (A) nizzaGkito'pi gatvA yadi dvAbhyAM vargAbhyAM saMvignairasaMvignairvA ityarthaH, codito'nuziSTassan teSAmupAzrayAd yadi tatkSaNameva nirgacchati tadA tsyopdhirnophnyte| atha tatkSaNaM na nirgacchati vasati vA tadA uphnyte| athavA yadi tasyaivaM pariNAmo jAyate-atraiva tiSThAmi tadA'pi tasya tatra prinntsyopdherghaatH| tataH tasyopadhiH kathamapyAgata upahata iti kRtvA pariSThApyate // 3649 / / samprati 'paDilehaNa nikkhivaNamappaNo'TThAe annesimi'tyasya vyAkhyAnamAhaattaTThaparaTThA vA, paDilehiya rakkhito vi u na hamme / gAthA evaM tassa u navariM, pavesa vaiyAdisU bhayaNA // 3650 // 3650-3655 avadhAne sa gataH san yadi cintayati- teSAmevedamupakaraNaM dAsyate athavA mama bhaviSyati, evamAtmArthaM || upadhihanana svarUpam [ parArthaM ]vA ubhayakAlaM pratyupekSito nirupadravasthAnanikSepaNena ca rakSitaH, apizabdaH prAguktApekSayA samuccaye, turavadhAraNe bhinnakrame ca, naiva hanyate, navaraM kevalaM pratyAgacchato |1430 (A) vrajikAdiSu praveze bhjnaa| kimuktaM bhavati? sa pratyAgacchan yadi vajikAdiSu sajati 44 For Private and Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram /AI aSTama uddezakaH 1430 (B)| tadopahanyate atha na sajati, nopahanyate // 3650 // aha puNa teNuvajIvI, to sArUviyasiddhaputta-liMgINaM / kei bhaNaMtuvahammati, caraNAbhAvato tanna bhave // 3651 // atha so'nuziSTo'pi na pratinivRttaH kiM tu tena liGgenopajIvati bhikSAdikamityevaMzIla upajIvI sArUpikatvena siddhaputratvena vA sthita ityarthaH / sArUpikaH zirasA muNDo rajoharaNarahito'lAbupAtreNa bhikSAmaTati sabhAryaH abhAryo vaa| siddhaputro nAma sakezo bhikSAmaTati vA na vA, varATakaiH viNTalakaM karoti, yaSTiM dhArayati, tasya pratyutthitasya yaH pUrva upadhiryacca sArUpikatvena siddhaputratvena vA tiSThatA yadutpAditaM tadupahanyate na vA ? tata Aha kecidbhaNanti sArUpika-siddhaputra-liGginAmupakaraNamupahanyate, tanna bhvti| kutaH? ityAha caraNAbhAvAdupahananamanupahananaM vA caraNavatAmupadheH, na ca sArUpikasiddhaputraliGginazcaraNavantaH // 3651 // so puNa paccuTTito jai, taM se uvahayaM tu uvakaraNaM / asatI ya va to annaM, uggAveMteti gIyattho // 3652 // gAthA 3650-3655 avadhAne upadhihananasvarUpam |1430 (B) For Private and Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1431 (A) sa punaH pratyutthito yadi tasyopakaraNamupahatamathavA nAsti tarhi gItArtho'nyamupadhimudgamayan utpAdayan Agacchati // 3652 // kutra kutra sthAne utpAdayan Agacchati ? ityAhasaMjayabhAviyakhette, tassa'satIe u cakkhubeTihayaM / tassa'sati viMTalahae, uppAeMto u so eti // 3653 // saMyatabhAvitakSetraM nAma-yatra kSetre saMyatatvena sthitastasmin saMyatabhAvitakSetre utpAdayan / tasya asati abhAve 'cakSubiNTihate' dRSTyA pricite| tasyApyabhAve 'viNTalahate' viNTalahataM nAma yatra pUrvaM viNTalairAhAraupadhizayyA utpAditAstasmin utpAdayan Agacchati // 3653 // jANaMti esaNaM vA, sAvaga diTThI u puvvajhusiyA vA / veMTalabhAviya neNhiM, kiM dhammo na hoi geNhejjA // 3654 // sa ca utpAdayati udgamotpAdanaiSaNAdoSairvizuddhaM, tAMzca doSAn tebhyaH kathayati, yadi vA | yatra saMyatatvena vihato dRSTayA vA pUrvaM juSitAH paricitAste zrAvakAste ca svata eva doSAn gAthA 3650-3655 avadhAne upadhihananasvarUpam 1431 (A) For Private and Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1431 (B) jAnanti tato doSavizaddhaM prayacchanti, yacca viNTalahataM kSetraM tatra gItArtho yadi utpAdayati tadA dataH[dadAnAn ityarthaH] prati brUte 'nAhamidAnIM veNTalaM kariSyAmi yadyevameva dadadhve tataH pratigRhNAmi' evamukte yadi te bruvate- 'kiM yuSmAkaM mudhA datte[dharmo]na bhavati tasmAddharma iti dadmastato gRhNAti // 3654 // evaM uppAeuM, iyaraM ca vigiMciUNa to eti / asatIe va jahAlAbhaM, viviMcamANe imA jayaNA // 3655 // evamuktena prakAreNa utpAdayan itaracca pAzcAttyamupakaraNaM vivicya parityajya tata eti | aagcchti| yadi punarekahelayA sAmbhogikopadhyabhAve yathAlAbhaM yathA yathA sAmbhogikopadhilAbhastathA tathA tasmin vivicyamAne iyaM vakSyamANA yatanA karttavyA / kimuktaM bhavati ? yat yat sAmbhogikaM labhyate tasya tasya yat sadRzamasAmbhogikaM tat pariSThApyate // 3655 // etadevAha gAthA 3650-3655 avadhAne upadhihananasvarUpam |1431 (B) 1. tadAdittaH- mu. tadA dadataH - sN.| // For Private and Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1432 (A) uvahaya uggahaNa laMbhe, uggahaNa vigiMca mattae bhattaM / appajatte tattha davaM uggahabhattaM gihimatteNa // 3656 // apahuppaMte kAle, dullabhadava'bhAvite ya khettammi / mattagadaveNa dhovai, mattagalaMbhe vi emeva // 3657 // upahatasya asAmbhogikasyAvagrahaNasya patadgrahasya avagrahalAbhe sAmbhogikapatadgrahalAbhe vivecanaM pariSThApanaM krttvym| evaM ca tasya patadgrahaH sAmbhogiko mAtrakamasAmbhogikaM, tatra | yadasAmbhogikaM tasmin bhaktaM grAhyaM yacca sAmbhogikaM tatra pAnIyaM, tato mAtrake tena bhaktaM grAhyaM pazcAt patadgrahapAnIyena tasya kalpo dAtavyaH / yadi mAtrake gRhItena bhaktena na saMstarati tadA aparyApte asaMstaraNe tatra mAtrake dravaM gRhNAti, avagrahe patadgrahe bhaktaM tatra bhuktvA gRhasthabhAjanena (bhojyaM) pAnIyamAnIya patadgrahasya kalpo deyaH / atha yAvatA kAlena gRhasthAt pAnIyamAnIyate tAvAn kAlo na prApyate durlabhaM vA tatra dravaM tato na yatastato gRhasthebhyo dravaM labhyate, yadi vA tatkSetramabhAvitaM saMyataiH ato gRhasthA na dadati bhAjanaM yatra pAnIyaM gRhyate tadA mAtrakagRhItenaiva pAnIyena patadgraho dhAvyate prakSAlyate tathApi sa nophnyte| evameva anenaiva prakAreNa sUtra 17 gAthA 3656-3660 | UnodaratAdi svarUpam 1432 (A) For Private and Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1432 (B) mAtrakasyApi sAmbhogikasya lAbhe asAmbhogikasya pariSThApane patadagrahe cAsAmbhogike vibhASA krtvyaa| tadyathA- patadgrahe bhaktaM grAhyaM mAtrake pAnIyamatha mAtrake saMsaktaM bhaktaM pAnaM vA gRhItamAcAryAdiprAyogyaM vA patadgrahe ca pAnIyaM tadA gRhasthabhAjanena pAnIyamAnIya mAtrakasya prakSAlanaM krtvym| atha kAlo na prApyate durlabhaM vA dravam abhAvitaM vA tatkSetra tadA patadgrahapAnIyenaiva mAtrakaM prakSAlyate, nopahanyate iti // 3656 // 3657 // atra paraH praznamAhacoei suddha'suddhe, saMphAseNaM tu taM tu uvahamme / sUtra 17 bhaNNai saMphAseNaM, jesuvahamme na siM sohI // 3658 // gAthA parazcodayati tat zuddhaM bhaktaM pAnIyaM vA azuddhe mAtrake patadgrahe vA prakSiptaM ||3656-3660 UnodaratAdisaMsparzenopahanyate tataH kathaM zuddhiH? iti| AcArya Aha-bhaNyate uttaraM dIyate, yeSAM | svarUpam saMsparzenopahanyate teSAM na kadAcanApi zodhiH // 3658 // |1432 (B) etadeva bhAvayati For Private and Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1433 (A) www.kobatirth.org levANa hatthachakke, sahasa aNAbhogato va pakkhitte / avizuddhaggahaNammi va, asuddha sujjhejja iyaraM vA // 3659 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi tava matenaivamupaghAtastarhi asAmbhogike bhAjane yad gRhItaM bhaktaM pAnaM vA tena liptAbhyAM hastAbhyAM yat sAmbhogikaM bhAjanaM spRzyate tadapyasAmbhogikaM jAtam tasaMtsparzato'nyAnyapi / na ca tatkAlaM sarvANyapi pariSThApayituM zakyante, na cAnyAni tAvanti labhyante, tato na kadAcanApi zuddhiH / tathA sahasA nAma yat tvaramANo'sAmbhogikAt sAmbhoga prakSipati tadapyasAmbhogikamupajAyate / anAbhogo nAma ekAntavismaraNaM tenApyasAmbhogikAt sAmbhogike prakSipte tadapyasAmbhogikaM jAyate / avisuddha tti kathaJcidanAbhAgato'vizuddhasyogamAdyanyatamadoSaduSTasya grahaNe tat bhAjanamazuddhaM syAd / na caitadiSyate tasmAnna uunodrtaadisNsprshmaatrennophnnm| anyacca yathA azuddhena saMsparzato'zuddhaM bhavati tathA itarad azuddhaM zuddhena saMsparzataH zuddhayet zuddhIbhUyAt, nyAyasyobhayatrApi samAnatvAt, na caitadasti tasmAt yatkiJcidetat // 3659 // sUtra 17 gAthA | 3656-3660 svarUpam 1433 (A) For Private and Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1433 (B) //////////// www.kobatirth.org sUtram -- aTTha kukkuDiaMDagappamANamette kavale AhAraM AhAremANe appAhAre // 1 // duvAlassa kukkuDiaMDagappamANamette kavale AhAraM AhAremANe avaDDhomoyariyA // 2 // solasa kukkuDiaMDagappANamette kavale AhAraM AhAremANe dubhAgapatte aDDomoyariyA // 3 // cauvvIsaM kukkuDiaMDagappANamette kavale AhAraM AhAremANe 'tibhAgapatte aMsiyA // 4 // egatIsaM kukkuDiaMDagappANamette kavale AhAraM AhAremANe kiMcUNomoyariyA // 5 // battIsaM kukkuDiaMDagappANamette kavale AhAraM AhAremANe pamANapatte // 6 // etto ekeNa vi kavaleNa UNagaM AhAraM AhAremANe samaNe niggaMthe no pakAmabhoi ti vattavvaM siyA // 7 // // 17 // 'aTThakkukkuDi aMDagappamANamitte' ityAdi / asya sambandha pratipAdanArthamAhalakkhaNamatippasattaM, airego vi khalu kappate uvahI / ii AhAremANaM, atippamANe bahU dosA // 3660 // 1. "NetibhAgapattaMsiyA-mu. / Ne niggaMthe omAyariyA - zyunIMga // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only *** sUtra 17 gAthA | 3656-3660 UnodaratAdisvarUpam 1433 (B)
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1434 (A) www.kobatirth.org atireko'pi khalu kalpate upadhirityucyamAne lakSaNamatiprasaktaM tato mA'nenaiva prasaGgenAhAramapyatipramANaM kuryAditi hetorAhAre mAnamadhikRtasUtreNocyate yato'tipramANe gRhyamANe AhAre bahavo doSAH 'hAejja va vAmejja va' ityAdirUpAH || 3660 // prakArAntareNa sambandhamAha - ahavAvi paDiggahage, bhattaM giNhaMti tassa kiM mANaM / jaM jaM uvaggahaM vA, caraNassa tagaM tagaM bhaNati // 3661 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athaveti prakArAntaropadarzane, apizabdaH sambadhasyaiva samuccaye, pUrvasUtreNa pratigrahaka uktaH, tasmiMzca pratigrahake sAdhavo bhaktaM gRhNanti, tasya bhaktasya kiM pramANam ? ityanena prmaannmbhidhiiyte| athavA yad yat caraNasya cAritrasyopagrahe varttate tattat sUtrakAro vadati // 3661 // anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA aSTau kukkuTyaNDakapramANamAtrAn kavalAn AhAramAhArayan nirgrantho'lpAhAro bhaNyate / 1. athavA kiM sambandhena yat pu. pre. // For Private and Personal Use Only gAthA | 3661-3665 kavala * svarUpAdiH 1434 (A)
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1434 (B) dvAdaza kukkuTyaNDakapramANamAtrAn kavalAn AhAramAhArayan nirgranthaH apaardaa'vmaudryH|| SoDaza AhArayan dvibhAga [ prAptaH ardhAvamaudaryaH ] / caturviMzatikavalAnAhArayan [vibhAga] prAptaH [ aMzikaH ] / ekatriMzataM kavalAnAhArayan kiJcidUnAvamaudaryaH / dvAtrizataM kukkuDyaNDakapramANamAtrAn kavalAnAhArayan zramaNo nirgranthaH prmaannpraaptH| ita ekenApi kavalena UnamAhAramAhArayan zramaNo nirgrantho na prakAmabhojIti vaktavyaH syaad| eSa suutraakssrsNskaarH| samprati bhASyaprapaJcaHniyayAhArassa sayA, battIsaimo jo bhave bhaago| taM kukkuDippamANaM, nAyavvaM buddhimaMtehiM // 3662 // nijakasyAhArasya sadA yo dvAtriMzattamo bhavati bhAgastat kukkuTIpramANaM, padaikadeze 43661-3665 padasamudAyopacArAt, kukkuTyaNDakapramANaM jJAtavyaM buddhimadbhiH // 3662 // atraiva vyAkhyAnAntaramAha | svarUpAdiH kucchiya kuDI ya kukkuDi, sarIragaM aMDagaM muhaM tiie| |1434 (B) jAyai dehassa jato, puvvaM vayaNaM tato sesaM // 3663 // gAthA kavala For Private and Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram | aSTama uddezakaH 1435 (A) kutsitA kuTI kukkuTI zarIramityarthaH / tasyAH zarIrarUpAyAH kukkuTyA aNDakamivANDakaM mukhaM, kena punaH kAraNenANDakaM mukhamucyate ? tata Aha- yato yasmAt citrakarmaNi garbhe utpAte vA pUrvaM dehasya vadanaM mukhaM niSpadyate pazcAt zeSam, tataH prathamabhAvitayA mukhamaNDakamityucyate // 3663 // thalakukkuDippamANaM, jaM vA'NAyAsie muhe khivti| iyamanno tu vigappo, kukkuDiaMDovame kavale // 3664 // iha kavalaprakSepaNAya mukhe viDambite yad AkAzaM bhavati tat sthalaM bhaNyate / sthalameva | kukkuTyaNDakaM sthalakukkuTyaNDakam, tasya pramANaM yadanAyAsite mukhe kavalaM prakSipati / kimuktaM bhavati? yAvatpramANamAtreNa kavalena mukhe prakSipyamANena mukhaM na vikRtaM bhavati tat sthalakukvaTyaNDakapramANaM, gAthAyAmaNDakazabdalopaH praakRttvaat| ayamanyaH kukkuTyaNDakopame | kavale vikalpa: ayamanyo'rthaH kukkuTyaNDakapramANamAtrasyetyarthaH / etena kavalapramANena aSTAdinA saGkhyA draSTavyA // 3664 // 1. khivasi-pu. pre. // gAthA 3661-3665 kavalasvarUpAdiH . |1435 (A) For Private and Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1435 (B) www.kobatirth.org tadevaM kRtA viSamapadavyAkhyA bhASyakRtA, samprati niryuktivistara: atti bhANiUNaM, chammAsA hAvate u battIsA / nAmaM codagavayaNaM, pAsAe hoMti diTTaMto / / 3665 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTAviti bhaNitvA yAvadavamaudaryaM tAvadetat saMstaraNato madhyaM bhaNitam, asaMstarataH punaH dvAtriMzatkaM pramANaM bhaNitamutsargataH, punarayamupadezaH SaNmAsAdArabhya tAvad hApayet yAvad dvAtriMzat kavalAH / iyamatra bhAvanA - yadi yogAnAM na hAnirupajAyate tadA SaNmAsAn upavAsaM kRtvA pAraNake ekaM sikthamAhArayed, atha tena na saMstarati tataH dve sikthe AhArayet, evamekaikasikthaparivRddhyA tAvanneyaM yAvadekaM lambanaM kavala ityarthaH / tenApyasaMstaraNe [siktha]kavalaparivRddhirvaktavyA, sA ca tAvad yAvadekatriMzat kavalAH, SaNmAsAnupavAsaM kartumazaknuvan ekena divesenonaM SaNmAsakSapaNaM kRtvA evameva sikthakavalaparivRddhayA pAraNakaM kuryaat| evamekaikahAnyA SaNmAsakSapaNaM tAvadvaktavyaM yAvaccaturthaM kRtvA pUrvaprakAreNa sikthakavalaparivarddhanena pAraNakaM paribhAvayet / atha na saMstarati tato dine dine bhuGktvA tatrApyekasikthA For Private and Personal Use Only gAthA 3661-3665 kavalasvarUpAdiH 1435 (B)
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1436 (A) ////// www.kobatirth.org dArabhya yAvad dvAtriMzat kavalA iti / atra codakavacanaM - ' yadyevamaSTau ityAdisUtropanibaddhaM nAmamAtraM vcnmaatrm|' AcArya Aha- 'siddhiprAsAdanirmApaNAya yogAnAM saMdhAraNanimittatanmadhyamupAttaM sUtreNa tato na kazciddoSaH tathA cAtra prAsAdo bhavati dRSTAntaH, sa cAgre bhAvayiSyate' / 3665 // samprati yaduktaM- 'chammAsA hAvate u battIsA' iti tadbhAvanArthamAha chammAsA khavaNaMtammi, sitthAdaNhAtu laMbaNaM / tatto laMbaNavuDDIe, jAvekkatIsa saMthAre || 3666 // ekkamikkaMtu hAvittA, diNaM puvvakameNa u / diNe diNe u sitthAdI, jAvekkatIsa saMthare // 3667 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaNmAsakSapaNAnte sikthamekam, AdizabdAt asaMstaraNe dve trINi catvAri ityAdiparigrahaH, aznAtu bhuGktAmasaMstaraNe ca sikthaparivRddhistAvat karttavyA yAvallambanaM kavalo bhavati, tenApyasaMstaraNe tata ekasmAllambanAdArabhya tAvallambanaparivRddhayA yAvadekatriMzat kavalAH / For Private and Personal Use Only gAthA | 3666-3672 UnodaratAprakArA: 1436 (A)
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1436 (B) etadapi SaNmAsakSapaNasaMstaraNe drssttvym| asaMstaraNe tu SaNmAsebhya ekaikaM dinaM hApayitvA dine dine pUrvakrameNa ekaikavRddhyA sikthAdi tAvad varddhayet yAvadekatriMzat kavalA bhvnti| etadapi saMstaraNe asaMstaraNe dvAtriMzadapi draSTavyAH // 3566 // 3567 // ___ parametat kasyApi kadAcidanyathA prkaambhogitvdossprskteH| yata Aha- etto egeNa vi | kavaleNa UNagamAhAremANe samaNe niggaMthe no pagAmarasabhoi tti vattavvaM siyA' iha prakAmagrahaNena nikAmamapi sUcitamato dve api vyAkhyAnayati pagAmaM hoti battIsA, nikAmaM jaM tu niccaso / due vi jahayA te u, gehI havati vajiyA // 3668 // dvAtriMzat kavalAH prakAmaM bhavati, ta eva yannityazaH sarvakAlaM bhujyate tnnikaamm|| ete dve api dvAtriMzatkavalebhya ekenApi kavalena UnamAhAramAhArayatA[prakAma-nikAme] parityajatA gRddhiH varjitA bhavati // 3568 // |1436 (B) gAthA 3666-3672 UnodaratAprakArAH 1. hoi-mu. pu. pre. // For Private and Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1437 (A) adhunA nAma coyaga vayaNaM' iti vyAkhyAnArthamAhaappAvaDDhadubhAgomadesaNaM nAmamettagaM naam| paidiNamekkatIsaM, AhAreha tti jaM bhaNaha // 3669 // yadi nAma pratidinamekatriMzamapi kavalAnAhArayediti bhaNatha yUyaM pratipAdayatha tarhi | yat alpA'pArddha-dvibhAgAvamaudaryadezanaM tannAmamAtrakaM vacanamAtrakam, ekatriMzato'pi kavalAnAM pratidivasamAhArAnujJAnAt // 3669 // atrAcArya Aha bhaNNati appAhArAdayo, samatthassa'bhiggahavisesA / caMdAyaNAdayo viva, suttanivAto pgaammmi|| 3670 // bhaNyate uttaraM dIyate, alpAhArAdayaH samarthasya sato'bhigrahavizeSAzcandrAyaNAdaya iv| sUtranipAtaH punarantimo'samarthasya prakAme prakAmanikAmaniSedhapara itydossH| ye cAlpAhArA gAthA 3666-3672 UnodaratAprakArAH 1437 (A) For Private and Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 437 (B) dayo'bhigrahavizeSAste bahUnAM saMyatasaMyatInAM sAdhAraNArtham // 3670 // tathA cAha appAhAraggahaNaM, jeNa ya AvassayANa prihaannii| na vi jAyai tammattaM, AhAreyavvayaM niymaa|| 3671 // alpAhAragrahaNam, alpagrahaNamapA dhupalakSaNaM, tata idam alpA'pA dyAhAragrahaNametat | jJApayati siddhiprAsAdanirmApaNAya vyApAryamANAnAmAvazyakAnAM yogAnAM yAvanmAtreNAhAreNa parihAnirnopajAyate tAvanmAnaM tamabhigrahavizeSamabhigRhya AhArayitavyam // 3671 // atraiva dRSTAntamabhidhitsurAhadiluto amacceNaM, pAsAdeNaM tu rAyasaMdiTThau / davve khette kAle, bhAveNa ya sNkilesei|| 3672 // [amAtyena prAsAdena dRSTAntaH rAjasandiSTaH dravye kSetre kAle bhAvena ca saMklezyati] 1. nAmAvazyakAnAvazyakAnAM- saM // 2. mu. laa.| "Te- pu. pre. // gAthA 3666-3672 UnodaratAprakArA: 1437 (B) For Private and Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1438 (A) www.kobatirth.org iyaM gAthAkSarayojanA, bhAvArthastvayam kenApi rAjJA amAtya AjJaptaH zIghraM prAsAdaH kArayitavyaH, sa cA'mAtyo dravye lubdhastAn karmakarAn dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca saMklezayati // 3672 // kathamityAha aloNA'sakkayaM sukkhaM, no pagAmaM ca davvato / khettAciyaM uhe, kAle ussUrabhoyaNaM // 3673 // bhAve na deti vissAmaM, niTTurehiM ya khiMsati / jiyaM bhitiM ca no dei, naTThA akaya daMDaNA // 3674 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dravyato'lavaNam, asaMskRtaM viziSTasaMskArarahitaM zuSkaM vAtAdinA zoSaM nItaM vallacanakAdi, tadapi na prakAmaM na paripUrNaM dadAti / kSetrato yat tasmin kSetre anucitaM bhaktaM pAnaM vA tdddaati| tathA uSNe karma kArayati, na punastatra chAdanaM kArayati / kAlata utsUre bhojanaM For Private and Personal Use Only gAthA 3673-3680 AhArakaraNe amAtyadRSTAntaH 1438 (A)
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram | aSTama uddezakaH 1438 (B) daapyti| bhAvato na dadAti vizrAma niSTharaizca vacanaiH khiMsayati, jitAmapi ca karmakaraNato labhyAmapi bhRtiM mUlyaM na ddaati| evaM ca sati te karmakarAH prAsAdamakRtvA'pi naSTAH palAyitAH, sthitaH prAsAdo'kRtaH, rAjJA caitat jJAtaM tato'mAtyasya daNDanA kRtA, amAtyapadAt cyAvayitvA tasya sarvasvApaharaNaM kRtamiti eSa dRSTAntaH // 3673 // 3674 // sAmpratamupanayamAhaakaraNe pAsAyassa u, jaha so'macco u DaMDito rannA / emeva ya Ayarie, uvaNayaNaM hoti kAyavvaM // 3675 // yathA prAsAdasyA'karaNe so'mAtyo rAjJA daNDitaH, evamevA''cArye upanayanaM bhavati ||373-3680 karttavyam, taccaivaM- rAjasthAnIyena tIrthakareNa amAtyasthAnIyasyAcAryasya siddhiprAsAda- 4 AhArakaraNe amAtyadRSTAntaH sAdhanArthamAdezo dattaH / sa ca karmakarasthAnIyAnAM sAdhUnAM dravyAdiSu tat karoti yathA te sarve palAyante // 3675 // 1438 (B) gAthA tathA cAha For Private and Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1439 (AM kajammi vi no vigatiM, dadAti aMtaM na taM ca pjjttN| khette khalukhettAdI, kuvasahi ubbhAmage ceva // 3676 // taiyAe deti kAle, omevusaggavAdito nicca / saMgahauvaggahe vi ya, na kuNai bhAve payaMDo ya // 3677 // dravyataH kArye'pi samApatite na vikRtiM ghRtAdikAM dadAti, bhaktamapi prAntaM dApayati, tadapi ca na paryAptam / kSetrataH khalukSetrAdIn preSayati khalukSetraM nAma-yatra yat kimapi prAyogyaM na labhyate, AdizabdAd yatra svapakSataH parapakSato vA'pabhrAjanA tadAdiparigrahaH, kuvasatau vA sthApayati, udbhrAmake vA grAme yadA tadA vA pressyti| kAlataH sadaiva tRtIyAyAM pauruSyAM bhojanaM dadAti, avame'pi durbhikSe'pi utsargavAdiko nityaM, bhAvataH saMgrahaM jJAnAdibhirupagraha vastrapAtrAdibhirna karoti, pracaNDazca prakopanazIlaH // 3676 // 3677 // loe louttare ceva, dovi ee asAhagA / vivarIyavattiNo siddhI, anne do vi ya sAhagA // 3678 // gAthA 3673-3680 AhArakaraNe amAtyadRSTAntaH 1439 (A) For Private and Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1439 (Bl loke uttare'pi ca lokottare ca etau anantaroktau dvAvapyasAdhako dravyato bhAvatazca prAsAdasya, viparItavarttinaH punarubhayathA'pi siddhiriti kRtvA anyau dvAvapi dravyato bhAvatazca prAsAdasya sAdhakau // 3678 // siddhipAsAyavaDeMsagassa karaNaM cauvvihaM hoi| davve khette kAle, bhAve ya na saMkilesei // 3679 // siddhiprAsAdAvataMsakasya karaNaM caturvidhaM bhavati, tadyathA- dravyataH kSetrataH kAlato | bhaavtshc| tato gItArtho dravyAdiSu sAdhUn na sNkleshyti|| 3679 // gAthA 43673-3680 evaM tu nimmavaMtIti, acireNa siddhipAsAyaM / AhArakaraNe tesiM pi imo u vihI, AhAreyavvae hoMti // 3680 // amAtyadRSTAntaH evaM tu dravyAdiSu saMklezA'karaNataste sAdhavo'cireNa stokena kAlena siddhiprAsAdaM 1439 (B) nirmApayanti, teSAmapi siddhiprAsAdanirmApakAnAmAhArayitavye ayaM vakSyamANo vidhiH // 3680 // For Private and Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tamevAha zrI vyavahArasUtram aSTama uddezakaH 1440 (A) addhamasaNassa savvaMjaNassa kujjA davassa do bhAge / vAyapariyAraNaTThA, chabbhAgaM UNayaM kujA // 3681 // arddhamudarasya savyaJjanasya dadhi-takra-tImanAdisahitasyA'zanasya yogyaM kuryAt, dvau bhAgau | dravasya pAnIyasya yogyau, SaSThaM tu bhAgaM vAtapravicaraNArthamUnakaM kuryaat| iyamatra bhAvanAudarasya SaDbhAgAH kalpyante, tatra trayo bhAgAH azanasya savyaJjanasya, dvau bhAgau pAnIyasya, SaSTho vAtapravicAraNAya, etacca sAdhAraNaM praavRttkaale| zItakAle catvAro bhAgAH savyaJjanasyA'zanasya, paJcamaH pAnIyasya SaSTho vaatprviicaaraay| uSNakAle dvau bhAgAvazanasya savyaJjanasya, trayaH pAnIyasya, SaSTho vAtapravicAraNAyeti // 3681 // eso AhAravihI, jaha bhaNito savvabhAvadaMsIhiM / 41440 (A) dhammAvAsagajogA, jeNa na hAyaMti taM kujjA // 3682 // gAthA For Private and Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram aSTama uddezakaH 1440 (B) www.kobatirth.org 1. aSTamoddezake granthAnaM 2954 // eSa AhAravidhiryathA sarvabhAvadarzibhiH sarvejJairbhaNito yena ca prakAreNa dharmanimittA avazyakarttavyA yogA na hIyante taM kuryAt nAnyaditi // 3682 // // iti zrImalayagiriviracitAyAM vyavahAraTIkAyAM aSTama uddezarkaH // // samApta // // cha // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only //////////// gAthA 1440 (B)
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI / vyavahArasUtram navama uddezakaH 1441 (A) // OM namo jinAya // OM namo vItarAgAya // // arha namaH // zrImanmalayagiriviracitavivaraNayutaniyukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram // navama uddezakaH // 1441 (A) For Private and Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyAkhyAto'STama uddezaH, adhunA navama Arabhyate / tasya cedamAdisUtramvyavahAra- ___ sUtram- sAgAriyassa Aese aMto vagaDAe bhuMjati nivite nisiDhe pADihArie, . sUtram tamhA dAvae, no se kappai paDigAhettae // 1 // navama uddezakaH sAgAriyassa Aese aMto vagaDAe bhuMjati niTThie nisiDhe apaaddihaarie| tamhA 1441 (B) | dAvae, evaM se kappai paDigAhettae // 2 // ____ sAgariyassa Aese bAhiM vagaDAe bhuMjai niTThie nisiDhe paaddihaarie| tamhA dAvae, no se kappai paDigAhettae // 3 // ____ sAgAriyassa Aese bAhiM vagaDAe bhuMjai niTThie nisiDhe apaaddihaarie| tamhA dAvae, evaM se kappai paDigAhettae // 4 // * sAgAriyassa dAse vA, pese vA, bhayae vA, bhaiNNae vA aMto vagaDAe bhuMjai niTThie04/1441 (B nisiDhe pADihArie, tamhA dAvae, no se kappai paDiggAhettae // 5 // //////////////////////////////// OX sUtra 1-8 gAthA 3683-3687 pratihArakabhojizayyA| tarasya paNDi: akalpyaH For Private and Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI sAgAriyassa dAse vA, pese vA, bhayae vA, bhaiNNae vA anto vagaDAe bhuMjar3a niTThie nisiDhe apADihArie, tamhA dAvae, evaM se kappai paDiggAhettae // 6 // vyavahArasUtram __sAgAriyassa dAse vA, pese vA, bhayae vA, bhaiNNae vA bAhiM vagaDAe bhuMjai, navama | niTThie nisiDhe pADihArie, tamhA dAvae no se kappai paDiggAhettae // 7 // uddezakaH sAgAriyassa dAse vA, pese vA, bhayae vA, bhaiNNae vA bAhiM vagaDAe bhuMjai, 1442 (A) niTThie nisiDhe apADihArie, tamhA dAvae, evaM se kappai paDiggAhettae // 8 // ___ 'sAgAriyassa Aese aMtovagaDAe bhuMjati niTThite nisiDhe pADihArie' ityAdi suutraassttkm| asya sambandhapratipAdanArthamAha AhAro khalu pagato, ghettavvo so kahiM na vA kahiyaM ? / sAgAriyapiMDassA, iti navame suttasaMbaMdho // 3683 // AhAraH khalu aSTamoddezake antimasUtre prkRtH| sa kutra grahItavyaH ? kutra vA na ? || ityanena sUtreNa pratipAdyate iti eSa navame uddezake sAgArikapiNDasya pratipAdakaM yad Adima : sUtra 1-8 gAthA 3683-3687 pratihArakabhojizayyAtarasya paNDiH akalyyaH 1442 (A) For Private and Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1442 (B) ////////////// www.kobatirth.org 15 sUtraM tasya sambandhaH / anena sambandhenA''yAtasyA'sya vyAkhyA sAgAriko nAma - zayyAtarastasya AdezaH AyAsakara AdezaH, yadi vA Adezita Adeza:, 15 athavA Aveza iti zabdasaMskAraH tasya vyutpattimagre vakSyAmaH / sa ca nAyako mitraM prabhuH paratIrthiko vA drssttvyH| vagaDA nAma - parikSepaH, tasya antaH- madhye bhuGkte padArthAn odnaadiin| kiMviziSTAn ? ityAha- niSThitAn niSThAM nItAn, nisRSTAn anujJAtAn prAtihArikAn sAgArikabhuktazeSAn / tasmAt pariniSThitAdimadhyAd dApayati na se tasya kalpate pratigrahItum 20 evaM zeSANyapi trINi sUtrANi bhAvanIyAni / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evaM catvAryAdezaviSayANi, catvAri [ca] dAsAdiviSayANi / iha yatra yatra prAtihArikaM tatra tatra sAgarikapiNDa iti na kalpate / yatra yatra na prAtihArikaM tatra tatra na sAgArikapiNDa iti klpte| prathama-tRtIya-paJcama- saptamasUtreSu sAgArikapiNDa iti kRtvA na kalpate / dvitIyacaturtha SaSThA'STamasUtreSu na bhavati sAgArikapiNDa iti kalpate / kevalaM bhadraka-prAntadoSato varjyate 25 5 iti sUtrASTakabhAvArthaH / adhunA bhASyakRd AdezazabdavyAkhyAnamAha For Private and Personal Use Only 25 sUtra 1-8 gAthA | 3683-3687 pratihArakabhojizayyA tarasya paNDi akalpyaH 1442 (B)
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1443 (A) " AyAsakaro Aesito u AvesaNaM va Avisai / so nAyago suhI vA, pabhU va paratitthito vA vi // 3684 // AyAsakara AdezaH, AdizatItyAdeza iti vyutpatteH / Adezito vA AdezaH, Adizyate | satkArapurassaramAkAryate ityAdezita iti vyutpatteH / athavA Aveza iti zabdasaMskArastatra , vyutpattimAha-AvezanaM vA zabdaH zabdasaMskArApekSayA vikalpyate, AvizatItyAvezaH / AvezanaM 4 nAma yasmin sthAne praviSTe sAgArikasyA''yAso janyate sa Adeza Avezo vA nAma jJAtikaH / / sUtra 1-8 svajanaH suhRddhA mitraM prabhurvA nAyakaH paratIrthiko vA'pi // 3684 // 3683-3687 kRtA viSamapadavyAkhyA bhaassykRtaa| samprati niyuktivistara: pratihArakaAesa-dAsa-bhaie, aTThahiM suttehiM maggaNA jattha / bhojizayyA tarasya paNDiH sAgAriyadosehi ya, pasaMgadosehi ya agejjho // 3685 // akalpya: AdezaH yathoktarUpaH / dAsaH AjanmAvadhi kingkrH| bhRtaka: kiyatkAlaM mUlyena dhRtH| |1443 (A) 1. prvisstten-pu.pre.|| gAthA For Private and Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1443 (B) ////////// //// 20 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Adezazca dAsazca bhRtakazca Adeza-dAMsa-bhRtakam, tatra ca piNDasyA'STabhiH sUtrairmArgaNA kRtaa| yatra sAgArikadoSaiH prasaGgadoSaizca bhadraka - prAntakakRtairagrAhyo bhavati // 3685 // sAmpratamaSTAnAmapi sUtrANAM vibhAgamAha tatthA''dimAiM cauro, Adese suttamAhiyA / do ceva pADihArI, apADihArI bhave donni // 3686 // tatra teSAmaSTAnAM sUtrANAM madhye AdimAni catvAri sUtrANi Adeze prAguktarUpe AkhyAtAni / tatrApi dve sUtre prAtihAriNI draSTavye dve sUtre aprAtihAriNI, prathama- tRtIye prAtihAriNI sUtra 1-8 dvitIyacaturthe aprAtihAriNItyarthaH // 3686 // gAthA 3683-3687 pratihArakabhojizayyAtarasya paNDiH akalpyaH aMto bahiM vA vinivesaNassa, AvesaeNaM va Thie sAre / bhattaM na eyassa visesajuttaM, tammI dalaMte khalu sutabaMdha // 3687 // nivezanaM gRhaM tasyA'ntarbahirvA sthite sAgArike zayyAtare, yadi Adeza eva AdezakaH prAghUrNakastena vA saha sthite yad bhaktaM vizeSayuktaM vizeSato niSThAM nItaM tanna etasya prAghUrNaka 1. Adesa lA. // For Private and Personal Use Only 20 1443 (B)
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1444 (A) sambandhi, kintu sAgArikasya, tatastasmin dadati sUtrabandhaH sUtropanipAtaH / prAtihArikabhojitayA tasmin dadati prathame tRtIye ca sUtre na kalpate, sAgArikapiNDatvAt, dvitIye caturthe cA'prAtihArikabhojitayA kalpate, tdaaytttvaat| kevalaM bhadraka-prAntadoSaprasaGgato na gRhyate // 3687 // etadevAha sAgAriyassa dosA, dosuM dosuM pasaMgato dosA / bhaddaga-paMtAdIyA, hoti ime U muNeyavvA // 3688 // dvayoH prathama-tRtIyayoH sUtrayoH sAgArikasya doSAH, zayyAtarapiNDatvAnna kalpate iti || kasya 0 bhAvaH / dvayoH dvitIya-caturthayoH prasaGgato doSAH bhdrk-praantaadikaaH| AdizabdAdatibhadrakA'-101 tipraantaadiprigrhH| te ca ime vakSyamANA bhavanti jnyaatvyaaH|| 3688 // gAthA 3688-3693 aprAtihAri zayyAtarasya grahaNe vidhiH 1444 (A) tAnyAha For Private and Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram navama eeNa uvAeNaM, geNhaMtI bhaddo uggamegataraM / paMto dudiTThadhammo, viNAsa-garihA diya nisiM vA // 3689 // bhadrakazcintayati-sAdhava etenopAyena madIyaM piNDaM gRhNanti, tata evaM cintayitvA / uddezakaH ||15 udgamadoSANAmekataraM doSaM kuryAt / yastu prAntaH sa pApIyAn durdRSTadharmA tadgRhe piNDagrahaNato, 1444 (B) divA nizi vA kopAvezato vinAzaM kuryAt, gahA~ vA divAnizamiti // 3689 // suttammi kappati tti ya, vutte kiM atthato niseheha / egayaradosa kAliya suttanivAto imehiM tu // 3690 // 3688-3693 aprAtihArisUtre kalpate ityukte kiM yUyamarthato niSedhayatha ? sUrirAha-ekataradoSAd | kasya 20 bhadrakadoSaprasaGgAt prAntadoSaprasaGgAdvA ityarthaH / yadyevaM sUtre kasmAt[kalpate] ityuktam ? ata zayyAtarasya Aha-adhikRtasya kAlikasUtrasya nipAtaH pravartanamebhiH vakSyamANaiH kAraNaiH, tacca jJAyate | vyAkhyAnAt, kAlikazrutaM ca vyAkhyAnapradhAnam tathA cAha- // 3690 // |1444 (B) 1. koyAveziko- pu. pre. pAThAntaram // gAthA grahaNe vidhiH For Private and Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1445 (A) //////////////////////////////// jaM jaha sutte bhaNiyaM, taheva taM jai viyAlaNA natthi / . kiM kAliyANuogo, diTTho diTippahANehiM? // 3691 // yad yathAsUtre kAlike bhaNitaM tad yadi tathaiva pratipattavyam, na punarvicAraNA kAcidasti, tarhi dRSTipradhAnaiH yugapradhAnairityarthaH, kiM kasmAt kAlikAnuyogo dRSTaH? tasmAdasti * vicAraNA, sA cAtra prAguktasvarUpeti // 3691 // tatra yaduktam 'ebhiH kAraNaiH kAlikasUtranipAtaH' iti tAni kAraNAnyAha gAthA addiTThassa u gahaNaM, ahavA sAgAriyaM tu vajittA / 3688-3693 anno pecchau mA vA, pecchaMte vA vi vaccaMtA // 3692 // aprAtihAri kasya yadi kenApi sAgArikasatkena tad dIyamAnaM na dRzyate tadA tasya adRSTasya grahaNaM bhvti| || zayyAtarasya MoathavA sAgArikaM zayyAtaraM varjayitvA anyo dIyamAnaM prekSatAM vA mA vA, athavA sAgArike'pi grahaNe vidhiH prekSamANe vrajanto na tiSThanti[tadA tasya addaSTasya grahaNaM bhavati], kevalaM dAnavelAyAM tadvRSTiH |1445 (A) parihiyate / tata uktaM sUtre 'kalpate' iti // 3692 // For Private and Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadevamAdezaviSayaM sUtracatuSTayaM bhAvitaM, samprati dAsAdiviSayaM sUtracatuSTayaM bhAvayati zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1445 (B) gAthA dAsa-bhaigANa dijai, ukkhittaM jattha bhattayaM niyyN| tammi vi so ceva gamo, aMto bAhiM va diMtammi // 3693 // dAsa-bhRtakAdisUtracatuSTaye'pi prathamasUtre tRtIyasUtre ca prAtihArikabhojanAt tasmin dadati || sAgarikapiNDa iti kRtvA na klpte| yatra punardvitIye caturthe ca sUtre dAsa-bhRtakAnAm utkSiptaM | hastotpATitaM niyataM bhaktakaM dIyate, dattaM ca taiH svagRhaM nIyate, tasminnapi dAsabhRtakAdau | nivezanasyAntarbahirvA dadati tatra sUtre sa eva gamaH prakAraH kalpate vastutaH, paraM ||3685-3693 aprAtihAribhadrakaprAntAdidoSaprasaGgato na gRhyte| yadA tu kenApi sAgArikasatkena na dRzyate, yadi vA | / kasya "sAgArikaM muktvA anya: prekSatAM vA[yadi vA vrajanto na tiSThanti] tadA gRhyate // 3693 // grahaNe vidhiH yadyevaM tarhi sAgAriyassa Adese i vA dAse i vA bhayage i vA ityanena prakAreNa catvAryeva 1445 (B) sUtrANi kasmAnna kRtAni? ucyate zayyAtarasya // For Private and Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1446 (A) niyayAniyayaviseso, Aeso hoi daas-bhygaannN| acciyamaNaccie vA, visesakaraNaM payatto vA // 3694 // Adeza dAsa-bhRtakAnAM bhavati niyatAniyatakRto vizeSaH / tathAhi-AdezaH ko'pi | kadAcidAgacchati tatastasyAniyataM dIyate, dAsa-bhRtakAnAM niyatam / tathA Adezasya arcitaM- | / satkArapuraskRtaM dIyate, dAsa-bhRtakAnAM stkaaraa'krnnto'nrcitm| tathA Adezasya , bhojanavidhisampAdanAya mahAn prayatnaH sambhramagarbho vidhIyate, dAsa-bhRtakAnAM tu na tAdRzaH prayatna iti dAsa-bhRtakasUtracatuSTayasyA''dezasUtracatuSTayAd vizleSakaraNaM pRthkkrnnm|| 3694 // | 3 sUtra 9-16 sUtram- sAgAriyaNAyae siyA, sAgAriyassa egavagaDAe aMto sAgAriyassa, * 3694-3697 egapayAe, sAgAriyaM covajIvai, tamhA dAvae, no se kappai paDiggAhettae // 9 // zayyAtaropa jIvinaH 'sAgAriyanAyae' ityAdi suutraassttkm| asya sambandhapratipAdanArthamAha | piNDaniSedhaH nIsa? apaDihArI, samaNunnAo tti mA aipasaMgA / |1446 (A) egapae parapiMDaM, geNhe parasuttasaMbaMdho // 3695 // gAthA For Private and Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navama nisRSTo datto'pratihArI piNDaH samanujJAta iti vicintya mA atiprasaGgataH ekapade zrI | || ekasyAM cullayAM parasya - zayyAtarAd vyatiriktasya piNDaM gRhNIyAditi parasUtrasya vyavahArasUtram 31 paraviSayasUtrASTakasya sambandhaH // 3695 / anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyAuddezakaH ___ sAgArikajJAtakaH sAgArikasvajana: syAt, sAgArikasya ekavagaDAe ekasmin gRhe | 1446 (B) sAgArikasyA'ntaH ekasyAM prajAyAM cullayAM sAgArikaM copajIvati, tasmAd dApayed, na se | tasya sAdhoH kalpate pratigrAhayitum, sAgArikasatkacullIdArulavaNAdhupajIvanatastasya piNDasya | zayyAtarasatkatvAt / / evaM zeSANyapi sapta sUtrANi bhAvanIyAni // pAThaH punasteSAmevam:sAgAriyanAyae siyA, sAgAriyassa egavagaDAe aMto abhinipayAe sAgAriyaM0 copajIvati, tamhA dAvae, no se kappati paDigAhittae // 10 // ___ sAgAriyanAyae siyA, sAgAriyassa egavagaDAe bAhiM egapayAe sAgAriyaM ca uvajIvati, tamhA dAvae, no se kappati paDigAhittae // 11 // sAgAriyanAyae siyA, sAgAriyassa egavagaDAe bAhiM abhinipayAe sAgAriyaM ca sUtra 9-16 gAthA 3694-3697 zayyAtaropa jIvinaH piNDaniSedhaH |1446 (B) For Private and Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1447 (A) uvajIvai, tamhA dAvae, no se kappai paDigAhittae // 12 / / sAgAriyanAyae siyA, sAgAriyassa abhinivvagaDAe egaduvArae eganikkhamaNa-pavesAe | aMto egapayAe sAgAriyaM ca uvajIvati, tamhA dAvae, no se kappati pddigaahitte||13|| |* sAgAriyanAyae siyA sAgAriyassa abhinivvagaDAe egaduvArAe eganikkhamaNapavesAe aMto abhinipayAe sAgAriyaM ca uvajIvati, tamhA dAvae, no se kappati paDigAhittae // 14 // sUtra 9-16 sAgAriyanAyae siyA sAgAriyassa abhinivvagaDAe egaduvArAe eganikkhamaNa gAthA pavesAe bAhiM egapayAe sAgAriyaM ca uvajIvati, tamhA dAvae, no se kappati 3694-3697 shyyaatroppddigaahitte||15|| jIvinaH sAgAriyanAyae siyA, sAgAriyassa abhinivvagaDAe egaduvArAe eganikkhamaNa- 3 | piNDaniSedhaH pavesAe bAhiM abhinipayAe sAgAriyaM ca uvajIvati tamhA dAvae no se kappati 1447 (A) paDigAhittae iti // 16 // For Private and Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1447 (B) atra 'abhinivvagaDAe' pRthaggRhe ekadvAre ekaniSkramaNapraveze, ekniveshnaantrvrttitvaat| tathA abhinipayAe iti abhi-pratyekaM niyatA viviktA prajA-cullI abhiniprajA tsyaam| zeSaM sugamam // samprati bhASyavistara: pura-pacchasaMthuto vA, vi nAyato ubhayasaMthuto vA vi| egavagaDA gharaM tU, payA u cullI smkkhaayaa|| 3696 // jJAtako nAma pUrvasaMstutaH, yadi vA pazcAtsaMstutaH,athavA ubhayasaMstutaH svjnH| pUrvasaMstuto nAma mAtA-pitRpakSavartI, pazcAtsaMstuto bhAryApakSagataH, ubhayasaMstutastathAvidha | nAtrAsambandhavizeSabhAvata ubhayapakSavartI / ekavagaDA nAma ekaM gRhm| prajA tu cullI samAkhyAtA, prakarSeNa jAyate pAkaniSpattirasyAmiti prajA iti vyutpatteH // 3696 // egapae abhiNipae, aTThahi suttehi maggaNA jtth| sAgAriyadosehiM, pasaMgadosehi ya agejhN|| 3697 // ekasyAM prajAyAmabhiniprajAyAM pratyekaM viviktAyAM prajAyAmaSTabhiH sUtraiH piNDasya sUtra 9-16 gAthA 3694-3697 zayyAtaropa jIvinaH piNDaniSedhaH 1447 (B) For Private and Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1448 (A) mArgaNA yatra yeSu sUtreSu prathama-tRtIya-paJcama-saptamarUpeSu sAgArikadoSairdvitIya-caturtha-SaSThA'STameSu ca prasaGgadoSairbhaktapAnamagrAhyam // 3697 // AillA cauro suttA, caaussaalaadvekkhto| pihagharesu cattAri, suttA ekkanivesaNe // 3698 // AdimAni catvAri sUtrANi ekagRhaviSayANi catuHzAlAdyapekSAtaH catuHzAlAdAveva dvayoH kuTumbayo: avasthAnaghaTanAt / antimAni catvAri sUtrANi pRthaggRheSu, tAnyapi ekasmin | sUtra 17-18 nivezane ekasmin parikSepe // 3998 // 3698-3703 sAgAriyassa dosA, causuM causu pasaMgadosA y| sAgArikabhaddaga-paMtAdIyA, causu pi kameNa nAyavvA // 3699 // sAdhAraNa nissadhAraNacaturpu prathama-tRtIya-paJcama-saptamarUpeSu sUtreSu sAgArikasya zayyAtarasya doSAH, - yovidhiH zayyAtarapiNDagrahaNato doSAstatra jJAtavyA ityarthaH / caturpu dvitIya-caturtha-SaSThA-'STamAdirUpeSu sUtreSu |1448 (A) prsnggdossaaH| te ca prasaGgadoSAzcaturdhvapi sUtreSu yathoktakrameNa jJAtavyAH bhadraka-prAntAdikAH bhdrkpraantaadikRtaaH| Adizabdastara-tamavizeSaparigrAhakaH // 3699 // gAthA For Private and Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1448 (B) atha kathaM prathama-tRtIyAdiSu caturSu sUtreSu zayyAtaradoSA:? kathaM vA'nyatra prasaGgadoSA:? tata Aha dAruga-loNe gorasa, sUvodaga aMbile ya sAgaphale / uvajIvati jaM sAriM, egapae vA vi abhinipae // 3700 // dAru kaasstthm| lavaNaM gorasaM ca prtiitm| sUpaM mudgAdi / udakam amlam zAkaphalAni prtiitaani| yasmAt sAri iti SaSThyarthe dvitIyA prAkRtatvAt, sAgArikasya satkAmekasyAM prajAyAM pratyekaM viviktAyAM vA prajAyAmupajIvati tena kAraNena sAgarikadoSAH prasaGgadoSAzca prasajanti * // 3700 // etena 'sAgAriyaM ca uvajIvati' iti vyaakhyaatm| atha kasmAdekAM cullI pratipadyante? tata Aha bhIyAI karabhayassA, aMto bAhiM va hoja egpyaa| abhinipae vi na kappati, pakkhevagamAdiNo dosA // 3701 // | sUtra 17-18 gAthA 3698-3703 sAgArikasAdhAraNanissadhAraNayorvidhiH 1448 (B) For Private and Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1449 (A) | sUtra 17-18 bhItAni cullIkarabhayAt, gAthAyAM SaSThI paJcamyarthe, sambandhavivakSAyAM vA SaSThI, yasmAccullIkarabhayAt tAni bhItAni tena kAraNenA'ntarbahirvA teSAmekA prajA cullI bhvti| abhiniprajAyAM tu satyAM yadyapi sAgarikasatkamupajIvyate tathApi vibhinnacullIkatayA yad gRhyate tat teSAmeva bhavatIti sAgArikadoSA na bhavanti, tathApi prasaGgadoSato na klpte| tathA cAha- abhiniprajAyAmapi na kalpate, yato bhadraka-prAntakRtAH prakSepAdayo doSAH, bhadraka: prakSepAdIn doSAn kArayet, prAnto vinAzaprabhRtIn // 3701 // tAnevAhajaM desI taM demo, ee ghettuM na icchate amhaM / ahavA vi akulajo tti ya, geNhaMti adiTThamAdIyaM // 3702 // bhadrakA bruvate-tvaM sAdhubhyaH prabhUtaM dehi, yad dadAsi tad vayaM tava dAsyAmaH, yata ete'smAkaM gRhe necchanti grhiitum| gAthAyAmekavacanaM praakRttvaat| evaM bhadrakakRtAH prakSepAdayo doSAH / athavA prAnto brUte-akulajA eta iti kRtvA adRSTAdikaM gRhNanti, evaM gahIM kroti| atiprAnto vinAzamapi // 3702 // gAthA 3698-3703 saagaariksaadhaarnnnissdhaarnn| yorvidhiH |1449 (A) For Private and Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1449 (B) atraivApavAdapadamupadarzayatibiiyapade adiTThagahaNaM, asatI tavvajjieNa ditttthss| diDhe vi patthiyANaM, gahaNaM aMto va bAhiM vA // 3703 // dvitIyapadena apavAdapadena yadi na kenApi dIyamAnaM dRSTaM tadA tasyA'dRSTasya grhnnm| |* atha sarvathA kenApyadRSTaM na prApyate tadA tadabhAve tadvarjitena dRSTasya grahaNam / tathA prasthitAnAM |* | sUtra 17-18 gantuM calitAnAM sAgArikeNa dRSTe'pi darzane'pi antarbahirvA grahaNaM bhvti|| 3703 // gAthA sUtram- sAgAriyassa cakkiyAsAlA sAhAraNavakkayapauttA tamhA dAvae, no se kappai |* 3698-3703 sAgArikapaDigAhittae // 17 // sAdhAraNa nissadhAraNasAgAriyassa cakkiyAsAlA nissAhAraNavakkayapauttA tamhA dAvae, evaM se kappai | yorvidhiH pddigaahitte|| 18 // ityAdi / asya sUtrakadambakasya sambandhamAha 1449 (B) For Private and Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram sAdhAraNamegapayatti kicca tahiyaM nivAriyaM ghnnN| idamavi sAmannaM ciya, sAhAraNasAlAsu ya jogo // 3704 // anantarasUtreSu ekasyAM prajAyAM sAdhAraNamiti kRtvA tatra grahaNaM nivAritam / idamapi |* vakSyamANaM sAdhAraNazAlAsu sAmAnya sAdhAraNamato niSidhyate // 3704 // navama uddezakaH anena sambandhenA''yA-tasyAsya vyAkhyA 1450 (A) sUtra 19-32 sAgArikasya zayyAtarasya cakrikAzAlA tailakazAlA, tailavikrayazAlA ityarthaH, sAgArikeNA''tmanA saha sAdhAraNAvakrayaprayuktA yat tasyAM zAlAyAM prakSipyate yazca tasya lAbha:[sa] sAgArikeNa sAdhAraNa ityarthaH, tasmAt zAlAyA madhyAt yat sAdhUcitaM tailAdikamanyo dApayati tat se tasya sAdhorna kalpate iti prathamasUtrArthaH / tathA sAgArikasya cakrikAzAlA tailikazAlA sA nissAdhAraNA'vakrayaprayuktA na kimapi sAgArikasAdhAraNaM tatra bhANDaM prakSiptamastIti bhAvaH, tasmAnnissAdhAraNAvakrayazAlAmadhyAd dApayati, evaM se tasya sAdhoH kalpate prtigrhiitum| eSa dvitiiysuutraarthH|| evaM golikazAlA-bodhikazAlA-dauSikazAlA-[sautikazAlA-SoMDiyasAlA-zauNDikazAlA] gAthA 3704-3705 sAdhAraNAusAdhANavakrayaprayuktayorvidhiH 1450 (A) For Private and Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1450 (B) gandhikazAlAsUtrANyapi bhaavniiyaani|| sUtrapAThastvevaM draSTavyaH sUtram-sAgAriyassa goliyasAlA sAhAraNavakyapauttA tamhA dAvae, no se kappai paDiggAhittae // 19 // sAgAriyassa goliyasAlA nissAharaNAvakkayapauttA tamhA dAvae, evaM se kappar3a pddiggaahette|| 20 // evaM bodhikazAlAdisUtrapATho'pi draSTavyaH sUtram- sAgAriyassa bodhiyasAlA sAhAraNavakkaya - pauttA, tamhA dAvae, no se kappai paDiggAhettae // 21 // sAgAriyassa bodhiyasAlA nissAhAraNavakkaya - pauttA, tamhA dAvae, evaM se kappar3a paDiggAhettae // 22 // sAgAriyassa dosiyasAlA sAhAraNavakkayapauttA, tamhA dAvae, no se kappai / paDiggAhettae // 23 // | sUtra 19-32 gAthA 3704-3705 sAdhAraNA'sAdhANavakrayaprayuktayorvidhiH |1450 (B) For Private and Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram navama uddezakaH 1451 (A) sAgAriyassa dosiyasAlA nissAhAraNavakkayapauttA, tamhA dAvae, evaM se kappai paDiggAhettae // 24 // sAgAriyassa sottiyasAlA sAhAraNavakkayapauttA, tamhA dAvae, no se kappai | paDiggAhettae // 25 // sAgAriyassa sottiyasAlA nissAhAraNavakkayapauttA, tamhA dAvae, evaM se kappar3a paDiggAhettae // 26 // | sUtra 19-32 sAgAriyassa boDiyasAlA sAhAraNavakkayapauttA, tamhA dAvae, no se kappai |* gAthA 3704-3705 paDiggAhettae // 27 // sAdhAraNA sAdhANa___sAgAriyassa boDiyasAlA nissAhAraNavakkayapauttA, tamhA dAvae, evaM se kappai vakrayaprayuktapaDiggAhettae // 28 // yorvidhiH sAgAriyassa gaMdhiyasAlA sAhAraNavakkayapauttA, tamhA dAvae, no se kappai | 1451 (A) paDiggAhettae // 29 // For Private and Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1451 (B) sAgAriyassa gaMdhiyasAlA nissAharaNavakkayapauttA, tamhA dAvae, evaM se kappai paDiggAhettae // 30 // sAgAriyassa soDiyasAlA sAhAraNavakkayapauttA, tamhA dAvae, no se kappai paDiggAhettae // 31 // sAgAriyassa soMDiyasAlA nissAhAraNavakkayapauttA, tamhA dAvae, evaM se kappai paDiggAhettae // 32 // samprati cakrikAdizabdavyAkhyAnArthamAhatelliya goliya loNiya, dosiya suttiya ya bohikappAse / gaMdhiya-soMDiyasAlA, jA annA evamAdIo // 3705 // cakrikA naam-tailikaa:-tailvikrykaarinnH| evaM golikA lAvaNikA dauSyikAH sautrikA: bodhikAH kArpAsAH gAndhikazAlA zauNDikazAlA anyA api ca yA evamAdikAH, [tatra yA] gandhapradhAnA sA gAndhikazAletyucyate // 3706 // | sUtra 19-32 gAthA 3704-3705 sAdhAraNAusAdhANavakrayaprayuktayorvidhiH |1451 (B) For Private and Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1452 (A) vavahAre uddesammi, navamae jattiyA bhave sAlA / tAsi paripiMDiyANaM, sAhAraNavajjie gahaNaM // 3706 / / vyavahAre navame uddezake yAvatyaH zAlA: zAlAsUtrANi bhavanti vidyante tAsAM sarvAsAM paripiNDitAnAmayaM tAtparyArtha:- yatra sAdhAraNam avibhaktaM krayANakaM tatra pratiSedhaH, sAdhAraNavarjite tu grhnnm|| 3706 // samprati sAdhAraNazabda-zAlAzabdavyAkhyAnArthamAhasAhAraNa sAmannaM, avibhttmchinnsNthddegrldd| sAlatti AvaNa tti ya, paNiyagihaM ceva egttuN|| 3707 // sAdhAraNaM sAmAnyamavibhaktamacchinnaM saMstRtamiti ekArtham, ete sarve'pi zabdA | ekArthikA ityarthaH / zAlA iti vA ApaNa iti vA paNitagRhamiti vA ekArtham // 3707 // sAhAraNA u sAlA, davve mIsammi AvaNe bhNdde| sAhAraNa'vakkapautte, chinnaM vocchaM acchinnaM vA // 3708 // gAthA 3706-3712 sAdhAraNasAlAdiSu kalpyAkalpyam 1452 (A) For Private and Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 zrI . vyavahArasUtram navama uddezakaH 1452 (B) sAdhAraNA ta zAlA bhaNyate mizre dravye sati, kimuktaM bhavati? anyasyApi anyasyApi tilA ekatra mizrayitvA pIlyante, pIlayitvA caikatra vikriinnnti| athavA sAdhAraNenAvakrayeNa prayukte ApaNe bhANDe vA krayANake sAdhAraNA zAlA bhvti| tathA chinnamacchinnaM vA vkssye| eSa gAthAsakSepArthaH // 3708 // sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamato 'dravye mizre' iti vyAkhyAnayatipIlaMti ekkato vA, vikaMti ekkato kariya tellN| gAthA ahavA vi vakkaeNaM, sAhAraNavakkayaM jANe // 3709 // 3706-3712 anyasyAnyasya tilAn ekatra mIlayitvA pIlayanti tato vikrINanti, athavA pRthak sAdhAraNa sAlAdiSu pRthak tilAn pIlayitvA tailaM kRtvA ekatra vikrINanti / tadevaM dravye mizre sati sAdhAraNAva-* kalpyAkrayaprayuktA zAlA vyaakhyaataa| athavA'nyathA sAdhAraNAvakrayaprayukteti vyAkhyAnayati-athavA'pi kalpyam avakrayeNa bhATakena yA sAdhAraNA zAlA prayuktA vyApAritA tatra yallabhyate bhANDakaM tat | 4|1452 (B) zayyAtarasyA'nyeSAM vA'zayyAtarANAM sAdhAraNamiti sAdhAraNAvakrayaprayuktaM jAnIhi // 3009 For Private and Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1453 (A) www.kobatirth.org atra yathA kalpate yathA vA na kalpate tathA pratipAdayati pIliya vireiyammI, puvvagameNaM tu gahaNamaddiTThe / ettha vikyammI, ameliyAdiTTha annattha // 3710 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anyasyAnyasya tilAnekatra mIlayitvA pIlayitvA ca taile virecite vibhaktIkRte pUrvagamena pUrvaprakAreNa zayyAtareNA'dRSTe grahaNaM bhavati, dRSTe tu na kalpate, mA prakSepakaM sa kuryAditi hetoH / anyatra nItaM tu kalpata eva / tathA pRthageva tilAn pIlayitvA tailamekatra mIlitam, mIlayitvA `ca ekatra vikrINanti tata ekatra vikraye yAvad mUlyaM militam avibhaktamityarthastAvanna kalpata ityarthaH / amIlite mUlyakaraNena vibhaktIkRte sAgArikeNA'dRSTaM sat kalpate, dRSTe prakSepadoSasambhavAt / anyatra punaH svayogena nItaM niHzaGkaM kalpate // 3710 // sAmpratam 'ApaNaM sAdhAraNAvakrayaprayuktaM' vyAkhyAnayati jo u lAbhagabhAgeNa, pautto hoi AvaNo / so u sAhAraNo hoi, tattha ghettuM na kappati // 3711 // For Private and Personal Use Only ////// gAthA |3706-3712 sAdhAraNa sAlAdiSu kalpyA kalpyam 1453 (A)
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1453 (B) yastu sAgArikeNa lAbhabhAgena tribhAgAdinA ApaNaH prayukto bhavati sa bhavatyApaNaH sAdhAraNaH, tatra grahItuM na kalpate // 3711 // sAmprataM 'bhANDaM sAdhAraNAvakrayaprayuktaM' vyAkhyAnayati chede vA lAbhe vA sAgArito jattha hoi AbhAgI / taM tu sAhAraNaM jANe, sesamasAhAraNaM hoi // 3712 // yatra bhANDe chede lAbhe vA sAgAriko'rddhana tribhAgAdinA vA AbhAgI bhavati tad bhANDaM | sAdhAraNaM sAdhAraNAvakrayaprayuktaM jAnIyAt / etadvyatiriktaM zeSaM bhANDamasAdhAraNaM bhvti| sAdhAraNe ca bhANDaM yAvanna vibhajyate tAvat sAgArikapiNDaH, vibhakte tu klpte| tatrApi prakSepadoSaprasaGgato dRSTe na kalpate, adRSTe tu kalpate yadA tu sA zAlA bhATakapradAnena gRhItA, etAvatA kAlena mayA tavaitAvad dAtavyam, na ca bhANDaM zayyAtareNa saha chede lAbhe vA tribhAgAdinA sAdhAraNam, tatrApyasAdhAraNe adRSTe kalpate, dRSTe tu prakSepadoSaprasaGgato neti // 3712 // samprati 'chinnaM vocchaM achinnaM vA' iti vyAkhyAnArthamAha gAthA 3706-3712 sAdhAraNasAlAdiSu kalpyAkalpyam 1453 (B) For Private and Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram navama uddezakaH 1454 (A) saccitte accitte, mIseNa ya jA paujjae saalaa| taddavvamannadavveNa, hoi sAhAraNaM taM tu|| 3713 // sacittena acittena, gAthAyAM saptamI tRtIyArthe prAkRtatvena, mizreNa ca prayujyate shaalaa| kiMviziSTena sacittAdinA ? iti ata Aha- tadravyeNa anyadravyeNa vaa| tadravyaM nAma-yat zAlAyAM prakSiptamasti, anyadravyaM tato vyatiriktaM dravyam / iyamatra bhAvanA-yat zAlAyAM prakSiptaM sacittamacittaM mizraM vA kArpAsAdi tasya tribhAgAdi dAtavyam, yadi vA yanniSpadyate kArpAsAdibhyo vastrAdikamanyat tasya tribhAgAdi dAtavyamiti tada bhavati sAdhAraNamacchinnaM dravyaM, tanna kalpate // 3713 // sAmprataM chinnamAhataddavvamannadavveNa vA vi chinne vi gahaNamaddiDhe / mA khalu pasaMgadosA, saMchobhabhatiM va muMcejA // 3714 // gAthA |3713-3719 auSadhAdiSu sAdhAraNAsAdhAraNayoH kalpyAkalpyam 1454 (A) 1 bhatiM - laa.|| mayaM - pu. pre. // For Private and Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra naI zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1454 (B) //////////// ***** www.kobatirth.org taddravyaM yat zAlAyAM prakSiptam, anyaddravyaM tadvyatiriktam / etAvatA kAlena tadddravyamanyadravyaM vA mayaitAvad dAtavyamityevaM tadvyeNa anyadravyeNa chinne'pi vibhaktIkRte'pi grahaNamadRSTe zayyAtareNa kalpate, na dRSTe / kutaH ? ityAha- mA khalu prasaGgadoSAH syuriti kRtvA / etadeva [Aha] saJchobho nAma- prakSepastaM kuryAt, bhRtiM vA mUlyaM muJced yAvadupakurute sAdhUnAM tAvad dadasva dravyaM bhRtimadhyAt pAtanIyamiti // 3714 // jaM pi ya na ei gahaNaM, phalakappAso surAdi vA loNaM / phAsuM pi u sAmannaM, na kappae jaM tahiM paDiyaM // 3715 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadapi cAprAsukatayA grahaNaM nA''gacchati, tadyathA - phalam AmrAdi, karpAsaH, surAdi, AdizabdAt sarakAdigrahaNam, lavaNam, etAnyaprAsukAnyapi kadAcit kAraNe gRhyante tata evamuktam / prAsukamapi tu vastrAdi yat tatra zAlAyAM zayyAtareNa saha sAdhAraNaM patitaM tanna kalpate, asAdhAraNaM tu kalpate // 3715 // tadeva doSikazAlAmadhikRtya darzayati For Private and Personal Use Only gAthA | 3713-3719 auSadhAdiSu sAdhAraNA * sAdhAraNayoH kalpyAkalpyam ////// 1454 (B)
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1455 (A) aMDaja boMDaja vAlaja, vAmaja taha kIDajANa vatthANaM / nANAdesAgayANaM, sAdhAraNavijjate gahaNaM // 3716 // aNDajAnAM casUrisUtramayAnAM, boNDajAnAM kArpAsikasUtramayAnAM, vAlajAnAM kambalAnAM |* valkajAnAM saNatvagmayAnAM, kITajAnAM vastrANAM nAnAdezAgatAnAM prayojane samApatite sAdhAraNavarjite sAgArikeNa saha sAdhAraNyarahite ApaNe grahaNaM bhavati, dossaa'bhaavaat| dRSTA'dRSTavibhASA prAgvat // 3716 // sUtram- sAgAriyassa osahIo saMthaDAo, tamhA dAvae, no se kappai paDiggAhettae gAthA // 33 // 3713-3719 sAgAriyassa osahIo asaMthaDAo, tamhA dAvae, evaM se kappai paDiggAhettae | auSadhAdiSu saadhaarnnaa||34|| sAdhAraNayoH sAgAriyassa aMbaphalA saMthaDAo, tamhA dAvae, no se kappar3a paDiggAhettae // 35 // | kalpyAkalpyam sAgAriyassa aMbaphalA asaMthaDA, tamhA dAvae, evaM se kappai paDiggAhettae // 36 // |1455 (A) 'sAgAriyassa osahIto' ityAdi sUtracatuSTayam / asya sambandhapratipAdanArthamAha For Private and Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1455 (B) sAgAriyammi pagate, sAdhAraNamo ya smnnuvttNte| osahi-phalasuttANaM, vaMjaNanANattato jogo|| 3717 // sAgArike pUrvasUtrebhyaH prakRte sAdhAraNe ca samanuvartamAne tatprastAvamupajIvya auSadhiphalasUtrANAmupanipAtaH kRtaH / yadyevamayamarthaH pUrvasUtrebhya eva gata iti kimarthamamUnyupAttAni? iti, ata Aha-vyaJjananAnAtvAt / kimuktaM bhavati? pUrvaM zAlA adhikRtya kalpyA'kalpyavidhiruktaH, idAnIM tu tAnyeva vyaJjanAnyadhikRtya sa ucyate, tato vyaJjanairnAnAtvAd bhedAdadoSaH / eSa yogaH sambandhaH // 3717 // asya vyAkhyA sAgArikasya zayyAtarasya auSadhayaH gorasAdyAH saMstRtAH sAdhAraNAH, tasmAt tanmadhyAd | dApayati sUpakAraH, no kalpate se tasya sAdhoH prtigrhiitum|| tathA sAgArikasyauSadhayaH asaMstRtA asAdhAraNAH tasmAd dApayati, evaM se tasya kalpate prtigrhiitum|| evamAmraphalasUtradvayamapi bhaavniiym|| 3717 // 1. gorsvtyaam-pu.pre.paatthaantrm|| gAthA 3713-3719 auSadhAdiSu sAdhAraNAsAdhAraNayoH kalpyAkalpyam |1455 (B) For Private and Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1456 (A) samprati bhASyaprapaJcaH / tatrauSadhipratipAdanArthamAhagorasa-gula-tella-ghatAdi, osahIto va hoti jA annaa| sUyassa kaTThaleNa tu, tA saMthaDa'saMthaDA hoMti // 3718 // sUdasya sUpakArasya kASThalayane indhanagRhe yA gorasa-guDa-taila-ghRtAdyA auSadhayaH anyA , vA yA bhavanti tA dvividhAH-sAgArikeNa saha saMstRtAH sAdhAraNA bhavanti asaMstRtA vA asAdhAraNA vA // 3718 // kathaM punaH sAdhAraNAH? tata Ahadhuva AvAha vivAhe, janne saddhe ya karaDuya chaNe y| vivihAto osahio, uvaNIyA bhattasUtassa // 3719 // jaM daDva vidaDDhaM vA, jo vA tahi bhattasesa uddhAro / labhai jai sUvakAro, avirikkaM taM pi hu na labbhA // 3720 // 1. osahIo lA. pu. pre. // 2 labhai - lA. // gAthA 3718-3725 vallabhIvakSAdInAmavagrahaH 1456 (A) For Private and Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1456 (B) dhruvaM sarvakAlamupaskaroti sUpakAro bhojikAnAm AvAho dArakapakSiNAm vIvAho vadhUpakSiNAm / yajJaH naagyjnyaadi| zrAddhaM dhigjaatijnprtiitm| karaDukaM mRtkbhktm| kSaNaM indramahAdiH / eteSu sUpakAra AnIyate, tasya bhaktasUdasya sUpakArakasya vividhA auSadhayaH pUrvabhaNitA upanItA DhaukitAH / tatra yad dagdham iSadagdham, vidagdhaM vA prabhUtaM dagdham, yo vA tatra bhaktazeSasya uddhAraH bhaktazeSam yat tatroddharitamityarthaH, tad yadi labhate / sUpakArastatastat kalpate / avibhaktIkRtaM tadapi dagdha-vidagdhAdi hu nizcitaM grahItuM dAtuM |* vA na labhate, tatastanna kalpate // 3719 // // 3720 // etadevAha gAthA 3718-3725 avirikko khalu piMDo, so ceva vireito apiMDo u / vallabhIbhaddaga-paMtAdIyA, dhuvA u dosA virikke vi // 3721 // vakSAdI nAmavagrahaH jAo saMthaDiyAo, sAgAriyasaMtiyA na khalu kppe| |1456 (B) jAo asaMthaDiyAo, sUtassa ya tAo kappaMti // 3722 // For Private and Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1457 (A) //////////// www.kobatirth.org aviriktaH avibhaktIkRtaH khalu bhavati piNDaH sAgArikapiNDaH / sa eva virecitaH pRthakkRto bhavatyapiNDaH, sAgArikapiNDo na bhavatIti bhAvaH / yadyevaM tarhi sa grAhyastata Ahavirikte'pi dhruvA bhadraka-prAntAdikA doSAH // 3721 // tasmAt tatrApi sAgArikasatkA asAgArikeNa saha saMstRtAstAH khalu na kalpante, yAstu asaMstRtAH sUtasya [ca] sUpakArasya sambandhitayA jAtAstAH kalpante // 3722 // tadevamoSadhisUtradvayaM bhAvitam / adhunA''mraphalasUtradvayaM bhAvayati vallI vA rukkho vA, sAgAriyasaMtio bhaeja paraM / tesi paribhogakAle, samaNANa tahiM kahaM bhaNiyaM ? // 3723 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA | 3718-3725 vallabhI vallI vA sAgArikasatkA vRkSo vA sAgArikasambandhI paraM parasyAvagrahaM bhajeta tatra vakSAdIteSAM vallI-vRkSANAM phalaparibhogakAle zramaNAnAM kathaM bhaNitaM kiM kalpate kiM vA na kalpate ? iti / eSa gAthAsaGkSepArthaH // 3723 // nAmavagrahaH sAmpratamenAmeva vyAcikhyAsuH prathamato vRkSa-vallIvyAkhyAnamAha For Private and Personal Use Only 1457 (A)
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1457 (B) ////////// ////////// www.kobatirth.org phaNasaM-ba-ciMca-tala - nAlikerimAdI havaMti phalarukkhA / lomasiya-tausi - muddiya - taMbolAdI ya vallIto // 3724 // panaza AmraH ciJcA ciJcanikA, AmbilItyarthaH, talaH tAlo nAlikerI ityevamAdayo bhavanti phlvRkssaaH| lomasikA trapuSikA mudrikA tAmbUlikA ityevamAdikA vallayaH // 3728 // tadevaM vRkSA vallyazcoktAH / samprati ' bhaejja paraM' ityasya vyAkhyAnamAha - paroggahaM tu sAleNaM, akkmejna mahIruho / chiMdAmi ttiya teNutte, vavahAro tahiM bhave // 3725 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahIruhaH vRkSa AmrAdiH sAgArikasatkaH zAlayA zAkhayA, gAthAyAM puMstvaM prAkRtatvAt, vivarddhamAnaH parAvagrahamAkrAmet, tatra paro brUte - iyaM zAkhA madIyamavagrahamAkrAmati tatazchinadmi / evaM tenokte vyavahArastatra bhavet // 3725 // For Private and Personal Use Only *** gAthA 3718-3725 vallabhI vakSAdInAmavagrahaH 1457 (B)
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1458 (A) katham? ityAhasAgAriyassa tahiyaM, kevatio uggaho munneyvvo?| vavahAro tihA chiNNo, pAsAya'gaDe vatI tirie // 3726 // sAgArikasya zayyAtarasya kiyAn avagraho jJAtavyaH ? iti vyvhaarkaaribhishcintitm| tataH zAstraM paribhAvya vyavahAraH tridhA urdhvaa'dhstirygbhedtshchinnH| tatra urdhvato'vagrahasya parimANaM prAsAdaH yAvatpramANamUrdhvaM prAsAdasyoktaM tAvAnUrdhvamavagraha ityarthaH / adho'vaTaH pramANam, pAnIyaM pramANamityarthaH / tiryag vRtiH // 3726 // gAthA etadevAha 3726-3733 vallIuDDUM ahe ya tiriyaM, parimANaM tu vatthuNaM / vRkSayoH khAyamUsiya mIsaM vA, taM vatthU NaM tihodiyaM // 3727 // avagrahAdiH urdhvamadhastiryakparimANaM vAstUnAM bhvti| tacca vAstu tridhoditm| tadyathA-khAtam / 1458 (A) ucchritaM mizraM ca khaatocchritm|| 3727 // //////////// For Private and Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . .. vyavahArasUtram navama uddezakaH 1458 (B) tatra UrdhvataH parimANamAhaaTThasayaM cakkINaM, covaTThI ceva vaasudevaannN| battIsaM maMDalie, solasa hatthA u paagtie|| 3728 // ___ aSTAdhikaM zataM hastAnAmUrdhvatazcakravarttinAM prAsAdo bhvti| catuHSaSTirvAsudevAnAm, | dvAtriMzad mANDalike mANDalikasya, SoDaza hastAH prAkRtike prAkRtajanasambandhini prAsAde // 3728 // bhavaNujjANAdINaM, esusseho ya vtthuvijaae| bhaNito sippinihimmi u, cakkImAdINa svvesiN|| 3729 // zilpinidhau vAstuvidyAyAM sarveSAmapi cakravartyAdInAM sambandhinAM bhavanodyAnAdInAmeSa |* vRkSayoH avagrahAdiH utsedho bhaNitaH, tataH SoDaza hastA Urdhvato'vagrahasya parimANam, adho yAvat pAnIyam / tiryag vRtiriti // 3729 // gAthA 3726-3733 vallI 1458 (B) 1. coyaTThI -pu.pre.mu.|| 2. sippanim. laa.paatthaantrm| For Private and Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1459 (A) www.kobatirth.org evaM chinne u vavahAre, paro bhaNati sAriyaM / kappemi haM te sAlAiM, rtato NaM Aha sArito / / 3730 // evam uktena prakAreNa vyavahAre chinne paraH sAgArikaM bhaNati kalpayAmi chinadmi ahaM tavA''mrAdivRkSasatkaM zAkhAdi / AdizabdAt zAkhA - pallavAdiparigrahaH, tata Aha sAgArika: // 3730 // mA me kappehi sAlAdiM, dAhaM te phalanikkayaM / tattha chinne achinne vA, suttasAphallamAhiyaM // 3731 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mA mama vRkSasya zAkhAdi kalpaya, yataste phalAni niSkrayaM dAsyAmi / tatra etAvanti phalAni dAtavyAnIti chinnam, sAmAnyataH phalAni dAtavyAnItyachinnam / tatra chinne acchinne vA yathAyogaM sUtradvayasya sAphalyamAkhyAtam // 3731 // atra para Aha 1 tato bhaNati pu. pre. // For Private and Personal Use Only gAthA | 3726-3733 vallI vRkSayoH avagrahAdiH 1459 (A)
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1459 (B) sAhUNaM vA na kappaMti, suttamAhu nirtthyN| gelanna'ddhANa omesu, gahaNaM tesi desiyaM // 3732 // kecidAhaH-sUtradvayamidaM nirarthakam, yataH sAdhanAmAmrANi sacittatvAnna klpnte| AcArya Aha-teSAm AmraphalAnAM glAnatve adhvani zeSabhikSAyA alAbhe avamaudarye ca grahaNaM dezitaM | kathitaM pUrvamaharSibhiH, ato na nirarthakamiti // 3732 // avirikka sAripiMDo, virikkA vi ya sAridiTTa na vi kppe| adiTThasArieNaM, kappaMtI tAhe ghettuM je|| 3733 // 'aviriktAni' avibhaktAni phalAni sAgArikapiNDaH, tato na klpnte|| viriktAnyapi ca sAgArikeNa dRSTAni na klpte| tato adRSTAni sAgArikeNa grahItuM | klpnte| "je" iti paadpuurnne|| 3733 // upasaMhAramAha gAthA 3726-3733 vallIvRkSayoH avagrahAdiH 1459 (B) 1. na vai -mu.pu.pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI evaM attaTThAe sayaM, parUDhANa vA vi bhnniyminnN| iNamanno AraMbho, samaNaTThA vAvie tmmi|| 3734 // vyavahArasUtram evam uktena prakAreNA''tmArthamAropitAnAM svayaM vA prarUDhAnAm idam anantaroktaM navama uddezakaH bhnnitm| sAmprataM tasmin vRkSe zramaNArthaM vApite 'ayaM' vakSyamANo'nya ArambhaH // 3734 // 1460 (AM tameva darzayativalliM vA rukkhaM vA, koI roeja sNjyvaae| gAthA tesi paribhogakAle, samaNANa tahiM kahiM bhnniyN?|| 3735 // 3734-3740 vallIvalliM vA vRkSaM vA kazcit saMyatAnAmarthAya ropayet tatra teSAM phalAnAM paribhogakAle | vRkSayoH |kRtaniSThitAzramaNAnAM kathaM bhaNitam ? kiM kalpate? kiM vA na kalpate? ityarthaH // 3735 // disvarUpam atra sUrirAha 41460 (A) | 1. roveja - lA. // For Private and Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahArasUtram navama uddeza: 1460 (B) //////////// www.kobatirth.org tassa kaDaniTThiyAdI, cauro bhaMge vibhAvaittANaM / visamesu jANa visamaM, niyamA u samo samaggahaNe // 3736 // tasya kRtaM tasya niSThitamiti prathamo bhaGgaH 1, tasya kRtamatasya niSThitamiti dvitIyaH 2, atasya kRtaM tasya niSThitamiti tRtIya: 3, atasya kRtamatasya niSThitamiti caturtha:4, tatra tasya saMyatasya nimittaM kRtam AropitaM vRkSAdi tathA tasyaiva saMyatasya nimittaM niSThitaM niSThAM nItam, acittIkRtamityarthaH, eSa prathamabhaGgArthaH / evaM zeSANAmapi bhaGgAnAmarthaH paribhAvanIyaH / tatra tasya kRtaM tasya niSThitamityAdIn caturo bhaGgAn vibhAvya 'viSamayo: ' prathamatRtIyayorbhaGgayorgRhNato 'viSamam' asaMyamaM jAnIyAt, tannimittaM niSThAnayanAt / samayoH dvitIyacaturthayorbhaGgayorgrahaNe 'samaM' saMyamaM jAnIyAt, atannimittaM nisstthittvaat|| 3735 // para Aha- nanu zramaNArthaM sa AropitastataH kathaM dvitIye bhaGge kalpate ? sUrirAhakAmaM so samaNaTThA, vutto taha vi ya na hoi so kammaM / jaM kammalakkhaNaM khalu, iha iM vuttaM na passAmi // 3737 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only gAthA | 3734-3740 vallIvRkSayoH | kRtaniSThitAdisvarUpam 1460 (B) ////////////////
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram navama uddezakaH 1461 (A) kAmamanumanyAmahe sa vRkSaH zramaNArtham AropitastathApyasau karma na bhvti| yato yat karmalakSaNaM khalu tIrthakaragaNadharairuktaM tadiha 'I' pAdapUraNe na pazyAmi // 3736 // kiM tat karmalakSaNam ? ata AhasaccittabhAvavikalIkayammi davvammi maggaNA hoi| kA maggaNA u davve, saceyaNe phaasubhoiinnN?|| 3738 // yat sacittabhAvavikalIkRtam-acittIkRtaM dravyaM tatra prAsukabhojinAM mArgaNA bhavati, tata AdhAkarmikacintA'pi tatraiva yuktA, naanytr| sacetane tu dravye kA mArgaNA ? naiva | kAcit sacittatayA tasya grahaNAsambhavAt, tato na tadapekSayA AdhAkarmikatvamiti // 3738 // tadevamAropitarUpakRtaniSThitaviSaye kalpyA'kalpyavidhiruktaH, samprati chinnarUpakRtaniSThitaviSaye tamAha saMjayaheuM chinnaM, attaTThovakkhaDaM tu taM kppe| attaTThA chinnaM pi hu, samaNaTThA niTThiyamakappaM // 3739 // //////////////// gAthA 3734-3740 vallI vRkSayoH | kRtaniSThitA disvarUpam |1461 (A) For Private and Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1461 (B) atrApi bhaGgacatuSTayam, tasya kRtaM tasya niSThitam1, tasya kRtamatasya niSThitamra, atasya kRtaM tasya niSThitam 3, atasya kRtamatasya niSThitam 4, / atra kRtaM-chinnaM, niSThitaMpAkAdikaraNato niSThAM niitm| tatra prathamabhaGge sarvathA na kalpate, caturthastu bhaGga ekAntazuddhaH / dvitIyabhaGgamadhikRtya pUrvArddhamAha-saMyatahetoH saMyatanimittaM chinnamAtmArtham upaskRtaM niSThAM nItaM tat klpte| tRtIyabhaGgamadhikRtyAha-AtmArthaM chinnamapi zramaNArthaM niSThitamakalpyam // 3739 // samprati bIjAnyudakaM cAdhikRtyAhabIyANi va vAvejjA, agaDaM va khaNeja saMjayaTThAe / tesi paribhogakAle, samaNANaM tahi kahaM bhaNiyaM? // 3740 // bIjAni zAlyAdisatkAni vapet, avaTaM ca khAnayet saMyatArtham, teSAM paribhogakAle tatra zramaNAnAM kathaM bhaNitaM kalpyamakalpyaM vA? // 3740 // gAthA 3734-3740 vallIvRkSayoH kRtaniSThitAdisvarUpam |1461 (B) sUrirAha For Private and Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1462 (A) duchaDA''NiyaM ca udayaM, jaiheuM niTThiyaM ca attaTThA / / taM kappai attaTThA, kayaM tu jainiTThiyamakappaM // 3741 // atrApi prAgiva bhaGgacatuSTayam / atrA''dyo bhaGga ekAntenA'zuddhaH, caramastvekAntazuddhaH / dvitIyabhaGgamadhikRtyAha-yatihetostandulA dvicchaTIkRtAH, udakaM vA saMyatahetoravaTAdAnItam, ubhayamapi ca niSThitam acittIkRtamAtmArthaM tat kalpate / tRtIyabhaGgamadhikRtyAha-[AtmArthaM] kRtaM dvicchaTIkRtAstandulA avaTAdAnItaM pAnIyaM niSThitaM tu yatinimittaM tadakalpyamiti // 3941 // punarapi para Aha gAthA samaNANa saMjatINa va, dAhAmI jo kiNeja aTThAe / 3741-3748 caityadravyAgAvI-mahisImAdI, samaNANa tahiM kahiM bhaNiyaM? // 3742 // disatkam zramaNAnAM saMyatInAM vA dugdhAdi dAsyAmIti buddhyA teSAmarthAya go-mahiSyAdikaM yaH / akalpyam krINIyAt tatra zramaNAnAM kathaM kalpyamakalpyaM vA bhaNitam? // 3742 // 1462 (A sUrirAha For Private and Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1462 (B) saMjayaheuM dUDhA, na kappate kappate ya sayamaTThA / pAmicciya kIyA vA, jai vi ya samaNaTThayA ghennuu|| 3743 // yadyapi ca dhenuH gorUpA mahiSIrUpA vA zramaNArthamiyam ityAtmIyAM dhenuM dattvA parakIyA yAcitA krItA vA yadi saMyatahetoH dugdhA tato na klpte| atha svayam Atmano'rthAya / dugdhA tarhi kalpate // 3743 // w punaranyathA paraH prazrayaticeiyadavvaM vibhayA, kareja koI naro sayaTThAe / samaNaM vA sovahiyaM, vikkejjA saMjayaTThAe // 3744 // caityadravyaM caurAH samudAyenApahRtya tanmadhye kazcinnara AtmIyena bhAgena svayam | Atmano'rthAya modakAdi kuryAt, kRtvA ca saMyatAnAM dadyAt, yo vA saMyatArthAya zramaNaM ||1462 (B) sopadhikaM vikrINIyAt vikrIya ca tat prAsukaM vastrAdi saMyatebhyo dadyAt // 3744 // gAthA 3741-3748 caityadravyAdisatkam akalpyam For Private and Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1463 (A) eyArisammi davve, samaNANaM kinnu kappate ghettuM ? / ceiyadavveNa kayaM, molleNa va jaM suvihiyANaM // 3745 // teNapaDicchA loe, vi garahiyA uttare kimaMga puNa ? / ceiya-jaipaDiNIe, jo giNhai so vi hu taheva // 3746 // etAdRzena dravyeNa, gAthAyAM saptamI tRtIyArthe, yad AtmArthaM kRtaM tat zramaNAnAM kinnu | grahItuM kalpate? sUrirAha-yaccaityadravyeNa yacca vA suvihitAnAM mUlyenA''tmArthaM kRtaM tad dIyamAnaM na klpte| kiM kAraNam ? iti ced, ucyate stenA''nItasya pratIcchA pratigrahaNaM loke'pi garhitA, kimaGga punaruttare ? tatra sutarAM garhitA, yataH caitya-yatipratyanIke caityayatipratyanIkasya hastAd yo gRhNAti so'pi hu nizcitaM tathaiva eva // 3745 // 3746 // kasmAt ? ityAhahariyAhaDiyA sA khalu, sasattito uggameharA gurugA / evaM tu kayA bhattI, na vi hANI jA viNA teNa // 3747 // gAthA 3741-3748 caityadravyAdisatkam akalpyam |1463 (A) For Private and Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahAra-14 sUtram navama uddezakaH 1463 (B) __ sA khalu stenAnItapratIcchA hRtAhRtikA bhaNyate, stenairhatasya tenA''haraNaM hatAhatikA / yata evaM tasmAta svazaktitazcaityadravyaM sopadhikaM vA zramaNama udgamayeda utpAdayeta, itarathA | prAyazcittaM catvAro gurukaaH| evaM ca sati kRtA bhaktirbhavati pravacanasya, yA ca tena vinA hAniH sA'pi na bhavati // 3747 // punaH paraH pRcchatijA titthayarANa kayA, vaMdaNa-AvarisaNAdi pAhuDiyA / / bhattIe suravarehiM, samaNANa tahiM kahiM bhaNiyaM ? // 3748 // yA tIrthakarANAM suravarairbhaktyA vandanA''varSaNAdikA, AdizabdAt ||3741-3748 caityadravyApuSpavRSTiprakAratrayAdikaraNaparigrahaH, prAbhRtikA kRtA tatra zramaNAnAM kathaM bhaNitaM? kiM tatra disatkam sthAtuM kalpate? na vA? // 3748 // akalpyam atra sUrirAha |1463 (B) 1. tena sAdhunA''haraNaM grahaNam ityarthaH / gAthA For Private and Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1464 (A) jai samaNANa na kappati, evaM egANiyA jiNavariMdA / gaNaharamAdI samaNA, akappie neva ciTuMti // 3749 // tasyAM prAbhRtikAyAM zramaNAnAmavasthAtuM kalpate bhagavataH prvcnaatiittvaat| anyacca yadi zramaNAnAM na kalpate tata ekAkino jinavarendrA bhaveyuH,yato gaNadharAradayaH zramaNA akalpike naiva tiSThanti, na caitadasti // 3749 // tamhA kappai ThAuM, jaha siddhAyaNammi hoi aviruddhaM / jamhA u na sAhammI, satthA ahaM tato kappe // 3750 // tasmAt kalpate sthAtum, yathA siddhAyatane bhavatyavasthAnamaviruddhaM tathA'trApIti bhaavH| yasmAt zAstA tIrthakaro'smAkaM na sAdharmikaH, pravacanAtItatvAt tataH kalpate // 3750 // etadevAha sUtra 37-9 gAthA 3749-3755 bhikSupratimA vidhiH |1464 (A) 1. na vi ya -pu.pre. // For Private and Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1464 (B) //// www.kobatirth.org sAhammiyANa aTThA, cauvviho ligaMto jaha kuDuMbI / maMgalasAsayabhattIe jaM kayaM tattha Adeso // 3751 // sAdharmikANAmarthAya kRtaM na kalpate / sa ca caturvidhaH- tatra liGgato'sAdharmikastIrthakaraH, yathA kuTumbI tatastannimittaM kRtaM kalpate / anyacca bhagavatAM maGgalanimittaM zAzvato mokSaH, tannimittaM ca bhaktyA yat kriyate samavasaraNamAyatanaM vA tatra AdezaH anujJA'vasthAnasyeti bhAvaH // 3751 // sampratyatiprasaGganivAraNArthamAha jai vi ya nA''hAkammaM, bhattikayaM taha vi vajjayaMtehi / bhattI khalu hoti kayA, jiNANa loge vi diTThe tu // 3752 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadyapi bhaktikRtamAyatanAdi bhagavatAM nA''dhAkarma, tathApi tad varjayadbhiH khalu bhaktirjinAnAM kRtA bhavati / idaM tu loke'pi dRSTam // 3752 // tadeva darzayati For Private and Personal Use Only sUtra 37-9 gAthA 3749-3755 bhikSupratimAvidhiH 1464 (B)
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1465 (A) baMdhittA kAsavato, vayaNaM aTThapuDasuddhapottIe / patthivamuvAsate khalu, vittinimittaM bhayA cev|| 3753 // kAzyapaH, kauTumbiko vRttinimittaM bhayAdvA pArthivamupAste khalu aSTapuTayA zuddhayA potikayA vadanaM mukhaM baddhvA / evamatrApi pArthivasthAnIyAyAstIrthakarapratimAyA bhaktinimittaM / nA''yatanaM sAdhavaH pravizanti // 3753 // ko doSaH? ityata AhadubbhigaMdhaparissAvI, taNurappesa NhANiyA / duhA vAuvaho ceva, teNa ThaMti na cetie // 3754 // tinni vA kaDDae jAva, thutIto tisiloiyaa| tAva tattha aNuNNAyaM, kAraNammi pareNa vi // 3755 // 1. taNupasseyaNhA lA. // sUtra 37-9 gAthA 3749-3755 bhikSupratimA vidhi: |1465 (A) For Private and Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra- * sUtram ////////// navama uddezakaH 1465 (B) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eSA tanuH snApitA'pi durabhigandhaprasvedaparizrAviNI, tathA dvidhA vAyupathaH adhovAyunirgama ucchavAsa - ni:zvAsanirgamazca tena kAraNena caitye caityAyatane sAdhavo na tiSThanti // 3754 // athavA zrutastavAnantaraM tisraH stutI: trilokikAH lokatrayapramANA yAvat karSati tAvat tatra caityAyatane'vasthAnamanujJAtam kAraNena kAraNavazAt pareNApyavasthAnamanujJAtamiti // 3755 // sUtram - satta- sattamiyA NaM bhikkhupaDimA egUNapannAe rAIdiehiM channaueNaM bhikkhANaM ahAsutaM jAva ANAe aNupAlittA bhavai // 37 // aTTa-aTThamiyA NaM bhikkhupaDimA causaTThIe rAIdiehiM dohiM ya aTThAsiehiM bhikkhAsaehiM ahAsuttaM jAva ANAe aNupAlittA bhavai // 38 // nava-navamiyA NaM bhikkhupaDimA egAsIe rAIdiehiM cauhiM ya paMcuttarehiM bhikkhAsaehiM ahAsuttaM jAva ANAe aNupAlittA bhavai // 39 // dasa-dasamiyA NaM bhikkhupaDimA egeNaM rAiMdiyasaeNaM addhachaTThehiM ya bhikkhAsaehiM jAva ANAe aNupAlittA bhavai // 40 // For Private and Personal Use Only ////// sUtra 37-9 gAthA | 3749-3755 bhikSupratimAvidhiH 1465 (B)
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1466 (A) "sattasattamiyA NaM bhikkhupaDimA egUNapaNNAe rAiMdiehiM" ityaadi| asya sambandhapratipAdanArthamAha sAgAriya aggahaNe, annAuMchaM phuDaM samakkhAyaM / so hoya'bhiggaho khalu, paDimA ya abhiggaho ceva // 3756 // annAuMchavisuddhaM, ghettavvaM tassa kiM parImANaM / kAlammi ya bhikkhAsu ya?, iti paDimAsuttasaMbaMdho // 3757 // pUrvasUtreSu sAgArikapiNDo na grAhya ityuktam, sAgArikA'grahaNe sAgArikapiNDA'grahaNe | sphuTamajJAtoJchaM smaakhyaatm| sa cAjJAtoJchagrahaH khalu bhavatyabhigrahaH pratimA'pyabhigraha ||3756-3761 ityabhigrahaprastAvAt sAgArikasUtrAnantaraM pratimAsUtrasyopanipAtaH // 3756 // athavA anyathA || bhikSupratimAsambandhaH- sAgArikapiNDapratiSedhato'jJAtoJchavizuddhaM grahItavyamityAkhyAtam tasya kAle bhikSAsu kiM parimANam ? iti prabhAvakAzamAzaGkya pratimAsUtramupanyastavAn eSa pratimAsUtrasambandhaH // 3557 // sUtra 40 vidhiH |1466 (A) For Private and Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1466 (B) anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA sapta saptakA dinAnAM yasyAH sA saptasaptakikA saptakazabdakakArasya makAra: praakRttvaat| NaM iti vaakyaalngkaare| bhikSupratimA ekonapaJcAzatA rAtrindivairekena SaNNavatena bhikSAzatena yathAsUtraM sUtrAnatikrameNa yAvatkaraNAt "ahAkappaM ahAmaggaM ahAtaccaM ahAsamma phAsiyA pAliyA (sohiyA) tIriyA kiTTiyA (ANAe) abhipAliyA bhavati" iti parigrahaH / tatra 'yathAkalpaM' yathAvidhi sUtroktavidhyanatikrameNetyarthaH / 'yathAmArga' jJAna-darzanacAritrANAmavirAdhanena "ahAtaccaM" ti yathAtathyamekAntataH suutraanusaarennaapaaditstym| ahAsamma yathAsamyak trividhenApi yogenAparitAmyatA samyakkaraNam, sparzitA sevitaa| pAlitA virAdhanArakSaNataH / ata eva zodhitA atiicaarleshenaapyklngknaat| tIritA tIraM nItA paryantaM nItA ityrthH| kIrttitA AcAryANAM kathitA yathA- 'pratimA mayA smaaptaa'| AjJayA tIrthakaropadezena abhipAlitA bhvti| evamaSTASTakikA-navanavakikA-dazadazakikAsUtrANyapi bhAvanIyAni, vizeSastu pAThasiddhaH | // eSa sUtracatuSTayasakSepArthaH // sUtra 40 gA. 3756-3761 bhikSupratimA vidhiH |1466 (B) + For Private and Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1467 (A) ahasutta suttadesA, kappo, u vidhIe magganANAdI / taccaM tu bhave tatthaM, sammaM jaM aparitaMteNa // 3758 // phAsiya jogatigeNaM, pAliyamavirahi sohitemeva / tIriyamaMtaM pAviya, kiTTiya gurukahaNa, jiNamA''NA // 3759 // yathAsUtramiti suutraadeshaat| yathAkalpamityatra kalpo vidhiH / yathAmArgamityatra mArgo | jnyaanaadi| yathAtaccamityatra taccaM nAma tthym| yathA samyagiti samyak nAma yadaparitAmyatA karaNam // sparzitA yogatrikeNa sevitaa| pAlitA aviraadhitaa| zobhitApyevameva, avirAdhanenaivetyarthaH / tIritA antaM praapitaa| kIrttitA gurUNAM kathanataH AjJA jinasya tIrthakRtaH, dvitIyA SaSThyarthe prAkRtatvAt // 3760 // paDimAo puvvabhaNiyA, paDivajjai ko ? ti sNghynnmaadii| navaraM puNa nANattaM, kAlacchee ya bhikkhAsu // 3760 // pratimAH bhikSupratimAH pUrvam AcAradazAsu bhaNitAH tAH kaH pratipadyate ? tata Aha- | sUtra 40 gA. 3756-3761 | bhikSupratimA vidhiH |1467 (A) For Private and Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1467 (B) tisaMghayaNamAditti AdyeSu triSu saMhananeSu anyatarasaMhananopetaH pratipadyate, caturthAdiSu tu saMhananeSu vartamAno na prtipdyte| AdizabdAt so'pi sUtrA-'rtha-tadubhayopeto gacche kRtaparikarmA sAtizayaH, na niratizaya iti prigrhH| tRtIyaM ca saMhananaM yAvadAryarakSitAstAvadanuvRttam, tata Arato vyvcchinnm| navaraM punarnAnAtvamatra kAlacchede bhikSAsu ca // 3760 // tatra kAlacchedamAhaegUNapanna causadvegAsItI sayaM ca bodhvvN| savvAsiM paDimANaM, kAlo esettito hoi // 3761 // sUtra 40 saptasaptakikAyAH kAla ekonapaJcAzad raatrindivaani| aSTASTakikAyAzcatuHSaSTiH, | navanavakikAyA ekAzItiH, dazadazakikAyAH zataM rAtrindivAnAM bodhavyaM, sarvAsAm sarvAsAM | 3756-3761 pratimAnAmadhikRtasUtracatuSTayopetAnAmeSa etAvAn bhavati kAlaH / kathaM punaH saptasaptakikA bhavati? || bhikSupratimA vidhiH ityata AhapaDhamAe sattagA satta, paDhame tattha sattae / 1467 (B) ekkakkaM giNhae bhikkhaM, biie donni donni U // 3762 // gA. For Private and Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1468 (A) evamekkakkiyaM bhikkhaM, chubhejekkka sattage / geNhatI aMtime jAva, satta satta diNe diNe // 3763 // prathamAyAM pratimAyAM sapta saptakA bhavanti / tatra prathame saptake pratidivasamekaikAM bhikSAM gRhnnaati| dvitIye saptake pratidivase dve dve bhikSe / evaM tRtIyAdiSu saptakeSvekaikeSu ekaikAM bhikSAmadhikAM prakSipet, yAvadantime saptake dine dine sapta sapta bhikSA gRhnnaati| iyamatra bhAvanA-tRtIye saptake pratidivasaM tisrastisro bhikSA gRhNAti, caturthe catasrazcatasraH, paJcame paJca paJca, SaSThe SaT SaT, saptame sapta sapteti // 3762 // 3763 // atraiva prakArAntaramAhaahavA ekkakkiyaM dattiM, jA sattekkekkasattae / Adeso atthi eso vi, siMhavikkamasannibho // 3764 // athavA eSa dvitIyo'pyAdezo'sti / yathA ekaikasmin saptake pratyekaM prathamadinAdArabhya pratidivasamekaikAM[bhikSAM] vardhayet yAvat saptame divase spt| iyamatra bhAvanA-prathame saptake prathame divase ekAM bhikSAM gRhNAti, dvitIye dve, tRtIye tisraH, caturthe catasraH, paJcame paJca, SaSThe gAthA 43762-3767 bhikSupratimAyAM bhikSAsaMkhyA |1468 (A) For Private and Personal Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram navama uddezakaH 1468 (B) SaT, saptame spt| evaM dvitIye tRtIye caturthe paJcame SaSThe saptame ca saptake drssttvym| eSa AdezaH siMhavikramasannibhaH yathA siMho gatvA pRSThataH pralokayate, evameSo'pi saptake saptake punarmUlataH parAvarttate // 3764 // gataH kAlacchedaH, samprati bhikSAparimANamAhachannauyaM bhikkhasayaM196, aTThAsIyA ya do sayA288 hoti| puMcuttarA ya cauro405, addhacchaTThA sayA550 ceva // 3765 // saptasaptakikAyAM bhikSAparimANaM SaNNavataM zatam196, aSTASTakikAyAmaSTAzIte dve zate288 bhikssaannaam| navanavakikAyAM paJcottarANi catvAri zatAni405, dazadazakikAyAmarddhaSaSThAni zatAni550 bhikSANAmiti // 3765 // sampratyasyaiva bhikSAparimANasyA''nayanAya karaNamAhauddiTThavaggadivasA, mUladiNasaMjuyA duhA chinnA / mUleNaM saMguNiyA, mANaM dattINa paDimAsu // 3766 // gAthA 3762-3767 bhikSupratimAyAM bhikSAsaMkhyA 1468 (B) For Private and Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1469 (A uddiSTA ye vargAH- saptasaptakikAdayaH, taddivasA mUladinasaMyutAH saptAdidinasammizrAH kriyante, tadanantaraM dvidhA chinnAH ardhIkriyanta iti bhAvaH, tataH mUlena uddiSTavargamUlena saptAdilakSaNena saGgaNyante, saGgaNitAH pratimAsu dattInAM mAnaM parimANaM bhvti| tadyathAsaptasaptakavargadivasA ekonapaJcAzat 49, te mUladinaiH saptabhiryutAH kriyante jAtAH SaTpaJcAzat 56, te ardhIkriyante, jAtA aSTAviMzati:28, sA mUlena saptakena guNyate AgataM SaNNavataM zatam 196 / tathA aSTASTakavargadivasA: catuHSaSTiH64, te mUladinaiH aSTabhiH sammizyante jAtA dvAsaptatiH72, tasyA arddha kriyate jAtA SaTtriMzat 36, sA mUlenASTakena guNyate Agate dve zate aSTAzIte 288 / evaM navanavaki kAyAM dazadazaki kAyAM ca yathoktaM bhikssaaprimaannmaanetvym|| 3766 // atraiva karaNAntaramAhagacchuttara saMvagge, uttarahINammi pakkhive Adi / aMtimadhaNamAdijuyaM, gacchaddhaguNaM tu svvdhnnN|| 3767 // 1. lADanUsaMskaraNe itaH pUrvam ekA gAthA adhikA asti, sA caivampadagayasu veyasuttarasamAhayaM daliyamAdiNA shiyN| gacchaguNaM paDimANa bhikkhAmANaM muNeyavvaM // 3787 // asya chAyA- padagateSu vA eSu uttarasamahataM dalikaM AdinA shitm| gacchaguNaM pratimAnAM bhikSAmAnaM munnitvym|| | gAthA 3762-3767 bhikSupratimAyAM bhikSAsaMkhyA 1469 (A) For Private and Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram | navama uddezakaH 1469 (B) gaccha uttareNaM saMvaya'te sma saMvargaH, guNita ityarthaH, tasmin uttareNa hIne kRte Adi prakSipet, tata antimadhanamAgacchati, tadantimadhanamAdiyutaM kriyate tadanantaraM gacchArddhaguNaM tataH srvdhnmaagcchti| tatra saptasaptakikAyAM sapta AdiH, sapta uttaram sapta gacchaH, tataH saptakalakSaNo gaccha uttareNa saptakalakSaNena guNyate jAtA ekonapaJcAzat 49, sA uttareNa saptakena hInA kriyate, kRtvA ca punarAdinA saptakenaiva yutA karttavyA, idaM karaNamanyatrApi vyApakaM tata evamuktam, anyathA'trottarahAnau AdiprakSepe ca na kazcid vizeSaH,tasyA eva ekonapaJcAzato bhAvAt, etad antimadhanaM saptame saptake bhikSAparimANamityarthaH / etad AdinA saptakena yutaM kriyate jAtA SaTpaJcAzat56, sA gacchArddhana guNyate, atra gacchaH saptakaH, sa . viSamatvAdar3a na prayacchati tato guNyo rAziH SaTpaJcAzallakSaNo'rdhIkriyate jAtA aSTAviMzati:28, bhikSupratimAyAM sA paripUrNena saptakalakSaNena gacchena guNyate jAtaM SaNNavataM zatam 196 / aSTASTakikAyAmaSTaka bhikSAsaMkhyA AdiH,aSTaka uttaram, aSTako gcchH| tatrASTakalakSaNo gaccha uttareNASTakena guNyate jAtA 4|1469 (B) catuHSaSTiH64, sA uttarahInA AdiyutA kriyate tathApi saiva catuHSaSTiH64, etad aSTame'STake gAthA 3762-3767 For Private and Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhikSAparimANam, etadAdinA aSTakena yutaM kriyate jAtA dvAsaptatiH 72, sA gacchArddhena catuSkeNa guNyate jAte dve zate aSTAzItyake 288 / evaM navanavakikAyAM dazadazakikAyAM ca bhAvanIyam / navaram navanavakikAyAM navaka AdiH, navaka uttaram navako gacchaH / dazadazakikAyAM dazaka AdiH, dazaka uttaram, dazako gaccha: sUtram - do paDimAo paNNattAo, taM jahA - 1. khuDDiyA vA moyapaDimA 2. 1470 (A) mahalliyA vA moyapaDimA / khuDDiyaM NaM moyapaDimaM paDivannassa aNagArassa kappar3a paDhamanidAha - kAlasamayaMsi vA carimanidAhakAlasamayaMsi vA, bahiyA gAmassa vA jAva rAyahANIe vA vaNaMsi vA vaNaviduggaMsi vA, pavvayaMsi vA pavvayaraviduggaMsi vA bhoccA Arubhai coddasameNaM pArei, abhoccA Arubhai, solasameNa pArei / jAe jAe mo Agacchai, tAe - tAe AIyavve / diyA Agacchai AIyavve, rattiM Agacchai no AIyavve / mokapratimAsapANe matte Agacchai no AIyavve, appANe matte Agacchai AIyavve / sabIe matte Agacchai no AIyavve, abIe matte Agacchai AIyavve / sasaNiddhe matte Agacchai no 1. paDhamasarayakAla0 pratilipi, A. pra. // sUtra 41-42 gAthA | 3768-3769 svarUpam 1470 (A) For Private and Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH www.kobatirth.org AIyavve, asasaNiddhe matte Agacchai AIyavve / sasarakkhe matte Agacchai no AIyavve, asasarakkhe matte Agacchai AIyavve / jAvaie jAvaie moe Agacchai tAvaie tAvaie savve AIyavve, taM jahA- appe vA, bahue vaa| evaM khalu esA khuDDiyA moyapaDimA ahAsutaM jAva ANAe aNupAlittA bhavai // 41 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir halliyaM NaM moyapaDimaM paDivannassa aNagArassa kappar3a paDhamanidAha kAlasamayaMsi vA, 1470 (B) * caramanidAhakAlasamayaMsi vA, bahiyA gAmassa vA jAva rAyahANIe vA vasi vA vaNaduggaMsi vA pavvayaMsi vA pavvayaduggaMsi vA, bhoccA Arubhai, solasameNaM pArei, abhoccA Arubhai, aTThArasameNaM pArei / jAe jAe moe Agacchai, tAe tAe AIyavve / diyA Agacchai AIyavve, rattiM Agacchai no AIyavve, jAva evaM khalu esA mahalliyA moyapaDimA ahAsuttaM jAva ANAe aNupAlittA bhavai // 42 // " do paDimAto " ityAdi sUtradvayam / asya sambandhamAhapaDimAhigArapagate, havaMti moyapaDimA imA donni / tA puNa gaNammi vuttA, imA u bAhiM purAdINaM // 3768 // For Private and Personal Use Only sUtra 41-42 gAthA 3768-3769 mokapratimA svarUpam 1470 (B)
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezaka: 1471 (A) ////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratimAdhikAraH prakRtaH, tata ime api dve mokapratime iha bhavataH, pratimAprastAvAdime api pratime atropanyaste iti bhAvaH / kevalamayaM vizeSa:- tAH anantaroditAH pratimA gaNe sthitasyoktAH / ime punaH purAdInAM bahiH sthitasyeti sambandhaH // 3768 // anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA dve prati prajJapte / tadyathA kSullikA ca mokapratimA mahatI ca mokapratimA / mokaH kAyikI, tadavyutsargapradhAnA pratimA mokapratimA / tatra kSullikA NaM iti prAgvat mokapratimAM pratipannasyA'nagArasya kalpate se tasya prathamanidAghakAlasamaye vA caramanidAghakAlasamaye vA bahirgrAmasya vA, yAvatkaraNAd nagarAdiparigrahaH, rAjadhAnyAM vA, [ bahiH ] vane vA ekajAtIyadrumasaGghAte, vanavidurge vA nAnAjAtIyadrumasaGghAte, parvate pratIte, parvatavidurge anekaparvatasaGghAtarUpe, bhuktvA yadi pratimAm Arohati pratipadyate tadA caturdazena bhaktena pArayati samApayati, athA'bhuktvA Arohati tadA SoDazakena bhaktena pArayati, tena ca jAtaM mokaM kAyikIm ApAtavyam / [ yadA yadA moka Agacchati tadA tadA ApAtavyam ] Agamane ca divA Agacchati [ ApAtavyaM, rAtriMm Agacchati nApAtAvyaM, saprANe mAtrake For Private and Personal Use Only sUtra 41-42 gAthA 3768-3769 * mokapratimAsvarUpam 1471 (A)
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . . vyavahArasUtram navama uddezakaH 1471 (B) Agacchati nA''pAtavyam, aprANe mAtrake Agacchati ApAtavyam evaM sabIje mAtrake | nApAtAvyam, abIje mAtrake pAtavyaM, sasnigdhe mAtrake nApAtavyam, asnigdhe mAtrake | ApAtavyaM, sarajaske mAtrake nApAtavyam arajaske pAtavyam, yAvan yAvAn moka Agacchati tAvAn tAvAn sarvaH ApAtavyaH, tadyathA alpo vA bahurvA evaM khalu eSA : kSullikA mokapratimA yathAsUtraM yAvat AjJayA anupAlya bhvti||] evaM mahatyA api mokapratimAyAH sUtraM vaacym| vizeSo'pi pAThasiddha eva // samprati bhASyaprapaJcaH / tatra mokapratimAzabdArthamAhasavvAto paDimAto, sAdhuM moyaMti pAvakammehiM / sUtra 41-42 eeNa moyapaDimA, ahigAro ihaM tu moeNaM // 3769 // 43768-3769 mocayati pApakarmabhyaH sAdhumiti mokA, udgAditvAdacyapi katvam, sA cAsau pratimA | mokapratimA svarUpam ca mokapratimA / etenAnvarthena sarvA api pratimAH sAdhuM pApakarmabhyo mocayantIti kRtvA | mokapratimAH prApnuvanti, tato vizeSapratipAdanArthamAha- iha adhikAraH prayojanaM moken| 1471 (B) mokAparityAgapradhAnA pratimA mokapralimeti // 3769 // gAthA For Private and Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1472 (A) //////// www.kobatirth.org samprati viSamapadavyAkhyAnamAha egadumo hoi vaNaM, igajAtIyA ya je jahiM rukkhA / vivarIyaM tu viduggaM, eseva ya pavvae vi gamo // 3770 // eka drumaH ekajAtIyA ye vRkSAste yatra vidyante tad bhavati vanam, viparItaM nAnAjAtIyadrumarUpaM [vanaM] vidurgam / eSa eva gamaH parvate'pi draSTavyaH ekaH parvataH parvataH, nAnArUpaparvatasaGghAtaH parvatavidurgam // 3770 // samprati yena vidhinA bahirnirgacchati taM vidhimAha nisijjaM colapaTTaM, kappaM ghettUNa mattagaM ceva / ete paDivajjai, kAUNa disANa cA''loyaM // 3771 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niSadyAM sottarAM colapaTTaM kalpaM mAtrakaM ca kAyikImAtrakaM ca gRhItvA grAmAderbahirvinirgacchati, vinirgatyaikAnte pratimAM pratipadyate, tatra kAyikIsamAgame tAM mAtrake vyutsRjyAnApA asaMloke dizAM cA''lokaM kRtvA Apibati / yadyapi sa sAtizayo'tizayajJAnenaiva jAnAti sAgAriko'sti na vA? iti, tathApi sAmAcArI pAlitA bhavatu iti kRtvA dizAmAlokaM For Private and Personal Use Only gAthA 3770-3777 mokapratimAvidhi: 1472 (A)
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1472 (B)| kRtvA vyutsRjatyApibati ca // 3771 // samprati kalpAdigrahaNe prayojanamAhapAuNai taM pavAe, tattha niroheNa jijjae doso siNhAiparittANaM, va kuNati attuNhavAte vA // 3772 // taM kalpaM pravAte prAvRNoti / tatra ca prAvaraNe kRte vAtanirodhena yaH pravAte vAtasamparkeNA''pAdito doSaH sa jiiyte| yadi vA sa kalpa: siNhAdiparittANaM zlakSNAdisacittaraja:paritrANaM kroti| athavA atyuSNe vAte vAti sa prAvriyate // 3772 // mokamApibedityuktam / tatra mokasvarUpamAhasAbhAviyaM ca moyaM, jANai jaM cAvi hoi vivriiyN| pANa-bIya-saNiddha-sarakkhAdhirAyakaliyaM na piejjA // 3773 // sa pratimApratipanno yad mokaM svAbhAvikam, yacca bhavati viparItaM tat sarvaM jaanaati| tatra svAbhAvikamApibati, itarad viparItaM prANasaMsaktaM bIjasammizraM sasnigdhaM sarajaskAdhi gAthA 3770-3777 mokapratimA vidhiH |1472 (B) 1. kaliyaM - lA. nAsti / For Private and Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1473 (A) rAjakalitaM na pibati // 3773 // tatra prANasaMsaktaM kathayatikimikuTe siyA pANA, te ya unnhaabhitaaviyaa| moeNa saddhameja, bahu nisire te u chaahie|| 3774 // kRmisaGkalaM koSTham-udaraM kRmikosstthm| kRmikoSThe syuH prANAH kRmirUpAH te coSNenAbhitApitAH santa: mokena kAyikyA sArddhamAgaccheyuH, tatastAn chAyAyAM nisRjet // 3774 // bIjAdipratipAdanArthamAhabIyaM tu poggalA sukkA, sasaNiddhA u cikkaNA / paDaMti sithile dehe, khamaNuNhAbhitAviyA // 3775 // bIjaM nAma zaukrAH pudglaaH| te ca dvidhA cikkaNA acikknnaashc| tatrA'cikkaNA bIjagrahaNena gAthA 3770-3777 | mokapratimA vidhiH |1473 (A) For Private and Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1473 (B) gRhItAH, cikkaNA: sasnigdhA ucynte| te ubhayepi zithile dehe kSapaNenoSNena cAbhitApitAH santaH patanti // 3775 // pamehakaNiyAto vA, sarakkhaM pAhu suuryo| so u dosakaro vutto, taM ca kajaM na sAhae // 3776 // pramehakaNikAH sarajaskaM padaikadeze padasamudAyopacArat sarajaskAdhirAjaM prAhuH suuryH| * sa ca sarajaskAdhirAja ApIyamAno doSakara uktaH, tacca kAryaM rogavimuktilakSaNaM na sAdhayati, tataH so'pi na pIyate // 3776 // bahugI hoi mattAu, Aillesu diNesu u / 3770-3777 kameNa hAyamANI u, aMtime hoi vA na vA // 3777 // | mokapratimA vidhiH AdimeSu dineSu kAyikI mAtrAto bhviibhvti| tataH krameNa hIyamAnA antime dine | |1473 (B) gAthA 1. mattAo - lA. // For Private and Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1474 (A) bhavati vA na vA // 3777 // paDiNIya'NukaMpA vA, moyaM vaTuMti gujjhagA kei / bIyAdijutaM jaM vA, vivarIyaM ujjhae savvaM // 3778 // pratyanIkA anukampante ityanukampA vA kecid guhyakAH mokaM kAyikI varddhayanti, yadvA bIjAdiyutaM kurvanti / sarvametat svAbhAvikaM na bhavati, kintu viparItam, atastyajati // 3778 // samprati dravyAdito mArgaNAmAhadavve khette kAle, bhAvammi ya hoi sA cauvigappA / davve u hoi moyaM, khette gAmAiyANa bahiM // 3779 // kAle divA va rAto, bhAve sAbhAviyaM va iyaraM vA / siddhAe paDimAe kammavimukko havai siddho // 3780 // gAthA 3778-3784 mokApratimAyAM bhojanAdividhiH 41474 (A) For Private and Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1474 (B) devo mahaDDito vA vi, rogAto'hava muccaI / jAyaI kaNagavaNNo u, Agate ya imo vihii|| 3781 // sA kSullikA mokapratimA caturvikalpA caturAzritA bhvti| tadyathA-dravye1 kSetrera kAle3 bhAve4 ca / tatra dravye bhavati mokamApAtavyam 1 / kSetre grAmAdInAM bahiH 2 / kAle divA || rAtrau vA 3 / bhAve tad mokaM svAbhAvikamitaradvA / tatra svAbhAvikamApibati, itarat tyajati 4 / asyAM ca pratimAyAM siddhAyAM kazcit kAlaM kurvan karmavimuktaH siddho bhvti| | | 3779 // 3780 // yadi vA devo maharddhikaH / athavA kAlakaraNAbhAve rogAd vimucyate, zarIreNa || bhojanAdi vidhiH kanakavarNo jaayte| pAlitAyAM pratimAyAmupAgatasya ayaM vakSyamANo vidhiH // 3781 // 4 1474 (B) tamevAha gAthA 3778-3784 mokApratimAyAM ////////// For Private and Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra-14 sUtram navama uddezaka: 1475 (A) uNhodage ya thove, tibhAgamaddhe tibhAga thove y| mahuragabhinnA mahuraga, ekkakkaM satta divsaaiN|| 3782 // uSNodakAdikamadhikRtagAthopanyastamuktakrameNa ekaikaM sapta divasAn kuryAditi gAthA |* pdyojnaa| bhAvanA tviyam-saptadivasAn uSNodakena odanaM bhungkte| cazabdAd dvitIyAn sapta divasAn yUSamANDena yApayet // 3782 / / etadevAhaoyaNaM usiNode NaM, diNe satta u bhuMjiuM / jUsamaMDeNa vA ane, diNe jAvei satta u // 3783 // paatthsiddhm| thovatti anyAn tRtIyAn sapta divasAn uSNodake stokaM madhuramullaNaM 5 mizrayitvA tena saha bhuGkte / tibhAge tti tadanantaramanyAn sapta divasAn madhurasyollaNasya tribhAgaM dvau bhAgAvuSNodakasya mIlayitvA tena saha bhuGkte / addhe iti tataH paramanyAn |1475 (A) gAthA 3778-3784 mokApratimAyAM bhojanAdividhiH For Private and Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra-14 sUtram navama uddezakaH 1475 (B) saptadivasAnarddhamuSNodakasyArddha madhurollaNasya mizrayitvA tena saha kUraM bhungkte| tibhAga tti tadanantaramanyAn saptadivasAn tribhAgamuSNodakasya dvau bhAgau madhurollaNasya mizrayitvA tena saha bhuGkte "thove ya" tti tataH paramanyAn sapta divasAn madhurollaNe stokamuSNodakaM prakSipya tena saha bhungkte| evaM paJca saptakAn madhurakabhinnAn stokodanAn madhurakasahitAn bhuGkte // 3783 // etadevAhamadhurollaNeNa thoveNa, mIse tiystte| gAthA tibhAgaddhajuyaM ceva, tibhAge thevamissiyaM // 3784 // 3778-3784 pUrvavyAkhyAnAnusAreNeyaM gAthA svayaM bhAvanIyA, adhikaarthaabhaavaat| tadanantaramanyAn madhurakeNa || mokA pratimAyAM ullaNena saha, upalakSaNametat anyairvA yUSaprakAraissaha bhaktaM bhungkte| tataH paramanyAn sapta saptakAn | bhojanAdiyAni tasya vyAdheraviruddhani tairdadhyAdibhiH saha bhAvayitvA bhungkte| tadanantaraM sarvapracArI bhavati vidhiH // 3784 // |1475 (B) etadevAha . For Private and Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1476 (A) mahureNaM satta'nne, bhAvittA ullaNAdiNA / dahigAdINa bhAvittA, tAheva sattasattae // 3785 // atrAdizabdAdanyeSAM yUSaprakArANAM prigrhH| vyaakhyaatpraaym|| 3785 // sAmpratamupasaMhAramAhaevamesA u khuDDIyA, paDimA hoi samANiyA / bhoccA''ruhaMte coddeNaM, abhoccA solaseNa tu // 3786 // evameSA kSullikA mokapratimA bhvti| sA ca bhuktvA ArohatA pratipadyamAnena caturdazakena samAnItA samAptiM nItA bhavati, abhuktvA pratipadyamAnena ssoddshken|aaruhNte ityatra saptamI tRtIyArthe pratipattavyA // 3786 / / samprati mahatIM mokapratimAM vyAkhyAtumAhaemeva mahallI vi hu, aTThArasameNa navari niTThAti parihAro aTTha divasA, na hu rogi balissa vA esA // 3787 // sUtra 43-44 gAthA 73785-3789 dattisvarUpAdiH |1476 (A) For Private and Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1476 (B) evameva anenaiva prakAreNa mahatyapi mokapratimA drssttvyaa| navaraM sA aSTAdazakena niSThAM yAti parihAratapo'STau divsaan| na ca sa rogI bhavati prtimaaprbhaavaat| yadi vA balina | eSA pratimA bhavati, netarasya // 3787 / / paDivattI puNa tAsiM, caramanidAghe va paDhamasarae vaa| saMghayaNa-dhitijutto, phAsayatI do vi eyAto // 3788 // pratipattiH punaretayoH pratimayozcaramanidAghe vA prathamazaradi vA / ete ca dve api pratime | sparzayati AdyasaMhananatrayAnyatamasaMhananayukto dhRtyA ca vajrakuDyasamAnaH // 3788 // sUtram-saMkhAdattiyassa bhikkhussa paDiggahadhArissa gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe | aNupaviTThassa jAvaiyaM-jAvaiyaM kei aMto paDiggahaMsi uvaittA dalaejjA tAvaiyAo tAo || dattio vattavvaM siyaa| tattha se kei chabbaeNa vA, dUsaeNa vA, vAlaeNaM vA aMto paDiggahaMsi uvaittA ||1476 (B) dalaejjA, savvA vi NaM sA egA dattI vattavvaM siyA / | sUtra 43-44 gAthA 3785-3789 dattisvarUpAdiH For Private and Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1477 (A) tattha se bahave bhuMjamANA savve te sayaM sayaM piNDaM sAhaNiya anto paDiggahaMsi uvaittA dalaejjA, savvA vi NaM sA egA dattI vattavvaM siyA // 43 // saMkhAdattiyassa NaM bhikkhassa pANipaDiggahiyassa gAhAvaikalaM piNDavAya-paDiyAe aNupaviTThassa jAvaiyaM-jAvaiyaM kei anto pANiMsi uvaittA, dalaejA tAvaiyAo tAo dattIo vattavvaM siyA / tattha se kei chabbaeNa vA, dUsaeNa vA, vAlaeNa vA anto pANiMsi uvaittA | dalaejA, savvA vi NaM sA egA dattI vattavvaM siyA / tattha se bahave bhuMjamANA savve te sayaM sayaM piNDaM sAhaNiya anto pANiMsi uvaittA dalajjA savvA viNaM sA egA dattI vattavvaM siyA // 44 // sUtra 43-44 gAthA 3785-3789 datti svarUpAdiH |1477 (A) "saMkhAdattiyassa Na''mityAdisUtradvayam / asya sambandhamAha For Private and Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1477 (B) www.kobatirth.org sa sAhiyapatiNNo u, nIrogo duhato balI / miyaM gehe suddhuMchaM, suttassesa samuppayA // 3789 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'saH' mokapratimAsAdhakaH sAdhitapratijJo nIrogaH dvidhAtaH dhRtyA saMhanena ca balI mitaM dattisaGkhyayA bhikSAsaGkhyayA ca parimitaM zuddhamuJchaM gRhNAti / tato dattiparimANapratipAdanArtham anyasya sUtradvayasya samutpAdaH pravRttiH / gAthAyAM strItvaM prAkRtatvAt / eSa sUtrasambandhaH // 3789 // anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA saGkhyA parimANaM dattikAyAH, sUtre puMstvamArSatvAt, yAvad yAvat kazcidantaH patadgrahe uvaittA avanamya dadyAt tatra tAvatyo dattaya iti vaktavyaM syAt / kimuktaM bhavati ? ekasyAmapi bhikSAyAmutpATitAyAM yAvato vArAn vicchidya vicchidya dadAti tAvatyastatra dattaya iti, tatra se tasya sAdhoH kazcit chabbakena vaMzadalamayena dUSyeNa vA vastreNa vAlakena vA go-mahiSyAdivAlakRtena gAlanAdinA antaH patadgrahe avanamya dadyAt sarvA'pi Namiti For Private and Personal Use Only sUtra 43-44 gAthA |3785-3789 dattisvarUpAdiH 1477 (B)
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1478 (A) vAkyAlaGkAre sA ekA dattiriti vaktavyaM syAt, tatra se tasya sAdhorbahavo bhuJjAnA bhikSArthaM sAdhumAgataM dRSTvA sarve te svIyaM svIyaM piNDaM saMhRtya ekaM piNDaM kRtvA antaH patadgrahe uvaittA avanamya dadyAt sarvA'pi Namiti pUrvavat [sA] ekA dattiriti vktvym| etat sUtraM | patadgrahadhAriNa uktm| samprati pANipatadgrahaviSayamAha pANItyA [di], pANipatadgrahasyApi viSaye evameva sUtraM vaktavyamiti sUtrasakSepArthaH // samprati bhASyavistara: hattheNa va matteNa va, bhikkhA hoi samujayA / dattito jattie vAre, khivatI hoti tattiyA // 3790 // hastena vA mAtreNa vA yA samudyatA utpATitA bhikSA sA bhikSetyucyate / dattayaH | punastAmeva bhikSAM yAvato vArAn vicchidya vicchidya kSipati tAvatyo bhavanti // 3990 // avvocchinnanivAyA u, dattI hoi u vetarA / egA'NegAsu cattAri, vibhAgA bhikkha-dattisu // 3991 // gAthA 3790-3795 dattibhikSAdAyakabhaGgAH |1478 (A) For Private and Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1478 (B) + avyavacchinnanipAtA tu dttirbhvti| itarA bhikSA ca bhavati / bhikSA dattiSu ca ekAnekAsu viSaye catvAro vikalpAH // 3791 // tAnevAhaegA bhikkhA egadattI1, egA bhikkhA aNegadattIto 2 / NegAto vi ya egA 3, NegAto ceva NegAto 4 // 3792 // ekA bhikSA ekA dattiriti prathamo vikalpaH 1 / ekA bhikSA anekA dattaya iti / dvitIya:2 / anekA bhikSA ekA dattiriti tRtIyaH 3 / anekA bhikSA anekA dattaya iti caturthaH 4 / tatra prathamabhaGga evam-dAyakena avyavacchinnA bhikSA dattA sA ekA bhikSA ekA ca dattiH1 / dvitIyabhaGge saivaikA bhikSA vyavacchidya vyavacchidya dattA 2 / tRtIyabhaGge sUtramidam"tattha se bahavo bhuMjamANA ityAdi jAva sA egA dattI vattavvaM siyaa"| asyeyaM bhAvanA kecit pathikAH karmakarA vA ekatrAvakAze pRthak pRthag upaskRtya bhuJjate, teSAmeka: pariveSakaH, sAdhunA ca tatra bhikSArthamAgatya dharmalAbhaH samudruSTaH, tataH sa pariveSaka AtmIyAd gAthA //////////////// 3790-3795 dattibhikSAdAyakabhaGgAH |1478 (B) For Private and Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram dadAmIti vyavasitaH, tatastairapi zeSakaiH sa bhaNyate-pratyekaM pratyekamasmadIyamadhyAdapi sAdhave bhikSAM dehi, tatastena pariveSakeNa sarveSAM satkAd gRhItvA ekatra sammIlyA'vyavacchinnaM dattam, evamanekA bhikSA ekA dattirityupapadyate 3 / caturtho bhaGgo'pyevameva, navaram vyavacchinnaM dAnamiti // navama atra dattiSvekAnekadAyakabhikSAbhedato'STau bhaGgAH tAnupadidarzayiSuH prathamata ekAnekadAyakauddezakaH bhikSAviSayAM caturbhaGgImAha1479 (AM emeva egaNege, dAyaga-bhikkhAsu hoi caubhaMgo / ego egaM detI1,ego gAu2 Nega egaM ca3 / NegA ya aNegAto4, pANIsu paDiggahadharesu // 3793 // evameva anenaiva prakAreNa ekasminnekasmiMzca dAyake ekAnekabhikSAsu ca caturbhaGgI : bhvti| gAthAyAM puMstvaM prAkRtatvAt / tAmeva caturbhaGgImAha- eko dAyaka ekAM bhikSAM dadAti1 dAyakabhaGgAH eko'nekA:2 aneke ekAm3 aneke anekA:4 / ete catvAro bhaGgAH pANiSu pANibhojiSu |1479 (A) 1. SaDcaraNo'yaM chandaH iti lA. TippaNe // gAthA 3790-3795 dattibhikSA For Private and Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram navama uddezakaH 1479 (B) patadgrahadhareSu ca draSTavyAH // 3793 / / atra yathA dattiSvaSTau bhaGgAstathA darzayatiego egaM ekkasi1, ego NegA ya bahuso vAre2 / ego NegA ekkasi3, ego NegA ya bahuso u4|| 3794 // eko dAyakaH ekAM bhikSAmekavAraM dadAti1, eko dAyaka ekAM bhikSAM bahuzo vArAn | vicchidya vicchidya dadAtira, eko dAyako'nekA bhikSA ekavAramavyavacchedena dadAti3, eko dAyako anekA bhikSA bahuzo vArAn vicchidya vicchidya ddaati4|| 3794 // evamekaM dAyakamadhikRtya ekAnekabhikSAsu dattiviSayAsu cturbhnggybhihitaa| sAmpratamanekAn dAyakAnadhikRtya ekAnekabhikSAsu caturbhaGgImAha NegA egaM ekkasi 5, NegA egaM ca Negaso vAre 6 / NegA NegA ekkasi 7, NegA NegA ya bahuvAre 8 // 3795 // gAthA 3790-3795 dattibhikSAdAyakabhaGgAH 1479 (B) For Private and Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram navama uddezakaH 1480 (A) aneke dAyakA ekAM bhikSAmekavAramavyavacchedena dadati5 / aneke dAyakA ekAM bhikSAmanekazo vArAn vicchidya vicchidya dadati6 / aneke dAyakA anekA bhikSA ekatra sampiNDya ekavAraM ddti7| aneke dAyakA anekA bhikSA vicchidya vicchidya bahUn vArAn dadati8 // 3795 // pANipaDiggahiyassa vi, eseva kamo bhave niravaseso / gaNavAse niravekkho, so puNa sapaDiggaho bhaito // 3796 // pANipatadgrahikasyApi eSa eva anantaroditaH kramo bhavati niravazeSo jJAtavyaH / sa ca pANipatadgrahabhojI gaNavAse nirapekSaH, sa punaH sapatadgrahaH bhajitaH, vikalpitaH kadAcid bhavati kadAcinneti tatastasya paanniptdgrhbhjitaa|| 3796 // sUtram- tivihe uvahaDe paNNatte, taM jahA- suddhovahaDe 1, phalihovahaDe 2, saMsaTThovahaDe3 // 45 // 'tivihovahaDe pannatte, taM jahA,' ityaadi| asya sambandhapratipAdanArthamAha sUtra 45 gAthA 3796-3801 upahRtasvarUpAdiH 1480 (A) For Private and Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1480 (B) ////// www.kobatirth.org doNgatare pAte, gehati u abhiggahI tihovahaDaM / duvihaM gavihaM vA, abhihaDasuttassa saMbaMdho // 3797 // anantarasUtradvaye patadgrahadhArI pANipatadgrahikazcoktaH / tayozca pANipatadgrahayoranyatarasmin pAtre abhigRhNAtItyAbhigrahika: abhigrahI gRhNAti / upahRtamapi trividhaM dvividhamekavidhaM vA / prastAvAdatropahRtasUtrarUpopakSepaH / eSo'bhyAhRtasUtrasya sambandhaH // 3797 // sUtrAkSarasaMskArastvevam-- trividhamupahRtaM prjnyptm| tadyathA zuddhopahRtaM phalitopahRtaM saMsRSTopahRtaM ca // amISAM padAnAM vyAkhyAnaM bhASyakRt kariSyati / adhunA bhASyaprapaJcaH - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir suddhe1saMsadvezyA, phalitovahaDe3ya tivihamekvekkaM / tinega dugA tinni u, tigasaMjogo bhave ekko // 3798 // upahRtazabdaH pratyekamabhisambadhyate / trividhamupahRtaM suutre'bhihitm| tadyathA - zuddhopahRtaM 1, For Private and Personal Use Only **** sUtra 45 gAthA | 3796- 3801 upahRtasvarUpAdiH 1480 (B)
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram navama uddeza : 1481 (A) www.kobatirth.org saMsRSTopahRtaM 2, phalitopahRtaM 3 ca / ekaikamupahataM punastrividham- yadavagRhNAti 1 yacca saMharati 2 yaccA''sye prakSipati 3 / etadanantarasUtre vakSyate / atraikakasaMyoge trayo bhaGgAH, tadyathAzuddhopahataM vA gRhNAti 1 phalitopahataM vA gRhNAti 2 saMsRSTopahataM vA gRhNAti 3 / dvikasaMyoge'pi trayaH, tadyathA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhopahRtaM phalitopahRtaM ca 1 zuddhopahRtaM saMsRSTopahRtaM ca 2 phalitopahRtaM saMsRSTopahRtaM ca 3 / trikasaMyoge ekaH-zuddhopahRtaM saMsRSTopahRtaM phalitopahRtaM ca gRhNAti 1 / sarvasaGkhyayA sptbhnggaaH| eteSAmekataramabhigRhNAtyabhigrahI // 3798 // samprati zuddhAdipadAnAmarthamAcaSTe zuddhaM tu alevakaDaM, ahavaNa suddhodaNo bhave suddhaM / saMsadvaM AdattaM, levADamalevaDaM ceva // 3799 // phaliyaM paNayAdI, vaMjaNabhakkhehiM vA viraiyaM tu / bhottumaNassopahiyaM, paMcamapiMDesaNA esA // 3800 // For Private and Personal Use Only //////////////// sUtra 45 gAthA | 3796- 3801 upahRta svarUpAdiH 1481 (A)
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1481 (B) yad alepakRtaM kAJjikena pAnIyena vA sammizrIkRtaM tat shuddhm| athavA zuddhodano | vyaJjanarahito bhavati zuddham, tadapi niymaadlepkRtm| saMsRSTaM nAma bhoktukAmena AttaM : gRhiitm| kimuktaM bhavati? yat sthAle pariveSitam tadgrahaNAya hastaH prakSipto na tAvadadyApi, mukhe prakSipati, atrAntare sAdhurAgato bhikSArtham tad lepakRtamalepakRtaM vA sNsRssttmityucyte| phalitaM nAma yad vyaJjanairbhakSyairvA nAnAprakArairviracitaM praheNakAdi, praheNakaM laabhnkm| AdizabdAt sarajaskAdInAM dAnAya kalpitaM parigRhyate / upahRtazabdasyArthamAha-yad bhoktumanasa upahRtaM tadupahRtamityucyate / eSA ca paJcamI piNDaiSaNA // 3799 // 3800 // suddhaggahaNeNaM puNa, hoi cautthI vi esaNA gahiyA / sUtra 45 saMsaTe u vibhAsA, phaliyaM niyamA u levakaDaM // 3801 // 3796-3801 upahRtazuddhagrahaNena caturthyapyeSaNA alpalepakRtAnAmikA gRhItA [iti]drssttvym| saMsRSTe svarUpAdiH vibhASA kadAcit tu lepakRtaM kadAcinneti / phalitaM tu niyamAllepakRtameveti // |1481 (B) sUtram- tivihe uggahie paNNatte jaM ca ogiNhati 1jaM ca sAharatira jaM ca | gAthA For Private and Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI || AsagaMsi pakkhivati 3 / ege puNa evamAhaMsu, duvihe oggahie paNNatte, taM jahA- 1. | jaM ca ogiNhai, 2. jaM ca AsagaMsi pakkhivati // 46 // vyavahArasUtram asya sambandhamAhanavama uddezakaH pagayA abhiggahA khalu, zuddhayarA te ya jogvuddddiie| 1482 (A) TRI iti uvahaDasuttAto, tivihaM duvihaM va pgghiyN|| 3802 // prakRtAH khalvanantarasUtre shuddhophRtaadissvbhigrhaaH| te cAbhigrahAH zuddhatarA bhavanti | yogavRddhayA uttarottarayogavRddhikaraNena / iti asmAt kAraNAdupahRtasUtrAdanantaraM trividhaM dvividhaM | vA pragRhItamuktam // 3802 // anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA trividhamavagRhItaM prajJaptam yadavagRhNAti 1 yacca saMharati 2 yacca Asyake prakSipati | 3, eke evmaahuH| eke punarevamAhuH- dvividhamavagRhItaM prajJaptam yadavagRhNAti yacca 1. TIkAnusAramatra- sAharai- pAThaH smbhaavyte|| sUtra 46 gAthA 3802-3807 avagRhitasvarUpam //////////// |1482 (A) For Private and Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram navama uddezakaH sNhRtmiti| eSa suutraakssrsNskaarH| samprati bhASyavistaraH paggahiyaM1 sAhariyaMra, pakkhippaMtaM ca Asae taha y3| tiviheyaM duvihaM puNa, paggahiyaM1 ceva sAhariyaM2 // 3803 // yat pragRhItaM 1 yacca saMhRtaM 2 yaccA''sye prakSipyamANam 3, etam trividhmvgRhiitm| 1482 (B) | */ dvividhaM punaravagRhItamAdezAntareNedam-pragRhItaM1 saMhataM2 c|| 3803 // athA''dezasya kiM lakSaNam? ata AhabahusutamAiNNaM na ya, bAhiyamaNNehi jugphaannehiN| gAthA Adeso so u bhave, ahavA vi nyNtrvikppo|| 3804 // 3802-3807 avagRhitayad bahuzrutairAcIrNam, na cAnyaiyurgapradhAnairbAdhitaM sa bhavati nAma aadeshH| athavA : svarUpam nayAntaravikalpa AdezaH / tadvazAt sUtramevamupanyastamiti // 3804 // 1482 (B) sAmpratamavagRhItAdipadavyAkhyAnArthamAha For Private and Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram navama uddezakaH 1483 (A) sAhIramANaM gahiyaM, dijaMtaM jaM ca hoti pAyoggaM / pakkhevae dugaMchA, Adeso kuddmuhaadiisu|| 3805 // iha anAnupUrvyA grahaNaM bandhAnulomataH, tata evaM draSTavyam-gRhItaM nAma yad dIyamAnaM yacca . bhavati prAyogyaM 1 saMhataM nAma saMhiyamANam 2 Asye prakSipyamANaM pratItam 3 / atrAha"nanu jaM ca AsagaMsi pakkhivai" ityasyAyamartha:- yad Asyake mukhe prakSipati, taccocchiSTamiti loke jugupsA, tataH kathaM tad gRhyate? sUrirAha Adeso kuDamuhAdIsu kuTa:-ghaTaH tasya yad mukhaM tadAdiSu AdizabdAt piTharamukhAdiparigrahaH, tatra Adeza: vyAkhyAnam 2 / kimuktaM bhavati? piTharamukhAdInyadhikRtya "jaM ca AsagaMsi pakkhivati" iti sUtraM vyAkhyeyam, ato na kazcid doSaH // 3850 // athopahatasUtrasyAvagRhItasUtrasya ca parasparaM kaH prativizeSaH? tata Ahauggahiyammi viseso, paMcamapiMDesaNAto chaTThIe / taM pi ya hu alevakaDaM, niyamA puvbuddhaDaM cev|| 3806 // sUtra 46 gAthA 3802-3807 avagRhitasvarUpam 1483 (A) For Private and Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram navama uddezakaH 1483 (B) upahRtasUtre paJcamI piNDaiSaNA uktA,avagRhIte avagRhItasUtre punarasmin ayaM vizeSaH, yat paJcamapiNDaiSaNAtaH parA yA SaSThI piNDaiSaNA tasyA abhidhAnamiti / tadapi hu nizcitamalepakRtaM niyamAcca pUrvoddhRtamiti // 3806 // samprati "dijaMtaM jaM ca hoi pAyogga''mityasya vyAkhyAmAhabhuMjamANassa ukkhittaM, paDisiddhaM taM ca teNa u / jahaNNovahaDaM taM tU, hatthassa pariyattaNe // 3807 // pariveSaka: piTharikAyAM kUraM gRhItvA dakSiNahastena talaM prerya yasya dAtukAmastasya bhAjane || sUtra 46 gAthA kSipAmi ityadhyavasitaH, tacca tathA bhunyjaansyotkssiptm| tena bhuJjAnena pratiSiddhaM paryAptam | 3802-3807 mA mahyaM dehi asmin dezakAle sAdhunA tatra prAptena dharmalAbhitam, tataH pariveSako brUte- | avagRhita'sAdho! dhAraya patadgraham,' sAdhunA pAtraM dhAritaM tatra tena prakSiptam, idaM hastasya hastamAtrasya * svarUpam parivartanAt, gAthAyAM saptamI paJcamyarthe jaghanyamupahRtaM bhvti| etena dIyamAnam iti vyaakhyaatm| | |1483 (B) yacca bhavati prAyogyamityanena zuddha-saMsRSTayoH prAguktayoranyatarad gRhItam // 3807 // For Private and Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram navama uddezakaH 1484 (A) tadevaM 'jaM ca ogiNhati' iti vyAkhyAtam / samprati "jaM ca sAhAriyaM" iti vyAkhyAnAya yat "sAhariye'"ti gAthAzakalamuktaM tad bhAvayati aha sAhIramANaM tu, vaDDeuM jo u daave| daleja acalito tatto, chaTThA esA vi esaNA // 3808 // atha varddhayituM pariveSayituM saMhiyamANaM yo dApayet, tasya vacanataH sa pariveSakastasmAt / sthAnAd manAgapyacalito dadyAt, etat sNhiymaannmucyte| eSA'pi SaSThI eSaNA drssttvyaa| "jaM ca AsagaMsi pakkhivai" ityasya vyAkhyAnamAha bhuttasesaM tu jaM bhUyo, chubhaMtI piThare dae / saMvaddhatI va annassa, Asagammi pkaase|| 3809 // gAthA prahlAdananimittaM kaliJjAdibhAjane vizAle uttAne ca kSiptam tato bhoktumupaviSTAnAM dattvA 3802-3807 yad bhuktazeSaM tad bhUyaH piThare kSipantI sAdhave ddyaat| yadi vA anyasya bhAjane prakAzake avagRhita svarUpam prakAze Asyake tasya mukhe saMvarddhayantI pariveSayantI dadyAt // // iti zrImalayagiriviracitAyAM vyavahAraTIkAyAM navama uddezakaH smaaptH||ch|| 1484 (A) navame uddezake granthAgraM 809 // cha / For Private and Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra KIRIT GRAPHICS 09898490091 For Private and Personal Use Only