Book Title: Saurshtrani Asmita
Author(s): Nandlal B Devluk
Publisher: Yogesh Advertising Service
Catalog link: https://jainqq.org/explore/035252/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je aneka narapuMganI jamadAtrI rahI che. tevI kaccha-kAThiyAvADanI janama makA (mA tRbhUmi) ne arpaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI dhorAjI tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. mu dhorAjI ( ji. rAjakoTa) sthApanA tA 29-9-67 zera bhaDaLa : 36860-00 anAmata phaDa: 73319-94 anya phaMDa : 41119-35 seMdhaNI nabara 10 52 sabhya saMkhyA 42 sabhya saha maMDaLI e 24 vyakti sabhAsada 18 khAtara, bIyAraNa ane cIjavastuonuM saMgha dvArA vecANa thAya che. bacubhAI na, paTela menejara meghajIbhAI jeThAbhAI paTela pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranI asmitA sAMskRtika saMdarbhagraMtha saMpAdaka : naM da lA la bI. devala ka. prakAzaka : yogeza eDavarTAijhIMga sarvAsa bhAvanagara-2 tA. 26-1-68 kiMmata : rU. 12-10 mukI ? sAdhanA mukaNuAlaya ja dharmavijaya pri. presa pra kA za prinTa karI sa ro ja pri - rI * caM da na prinTa rI + AnaMda pri. presa bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %amNika lekhaka viSaya prastAvanA neMdha zrI IzvaralAla ra. dave zubhecchAo saMpAdakIya noMdha .. .. zrI naMdalAla bI. devaluka saurASTranI saMskRtinuM darzana ... zrI nAnubhAI dUdharejIyA saurASTramAM sahakArI pravRttine ItihAsa zrI e. TI. trivedI saurASTranuM ItihAsa darzana madhyayuganuM saurASTra ane bhinna bhinna jAtionuM saurASTramAM Agamana ... 118 aMgreja yuganuM saurASTra , 134 gAMdhIyuganuM saurASTra ane rASTrIya saMgrAmamAM tenuM sthAna zrI harabhAI trivedI 141 saurASTranuM vilinIkaraNa (ekama) . zrI puSkarabhAI gokANa 143 saurASTramAM ArajhI hakumatane itihAsa zrI vajubhAI vyAsa - 151 saurASTranA prasiddha devamaMdiro ane tIrtha dhAme zrI Do. jayaMtilAla ThAkara 155 ane 1padanI vacamAM AraMbhaDA suvANa sUrya tirtha : sUrya maMdira chevADa 161 kuraMgA harasiddhi-harSadA mAtA 161 visAvADA 162 160 162 kATelA 162 162 zrI nagara mAdhavapura mAMgaroLa kAmanAtha baraDo DuMgara dhUmalo... bilezvara ': 162 162 : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 165 165 mokSapuri dvArakA .... beTa dvArakA dvAra maMdira ... piMDAraka porabaMdarane sudAmA maMdira ane kIrti maMdira tIrtha bhUmi junAgaDha ane gIranAra... bhAvanagaranA prasiddha maMdiro valabhIpuranA maMdire tirtharAja zatruMjaya .... kadaMbagiri tAladhvajagiri ghAghA bhAvanagara zihora mahuvA moTA gopanAtha ... jalAbApAnuM vIrapura , ghelA somanAtha ... jaDezvara mahAdeva .... zrI tulasIzyAma zrI somanAtha ane prabhAsa tIrtha pAMcAlanA tIrtha dhAmo thAnanuM vAsukI maMdira . thAnanI saMta samAdhio - thAnanA kaDoLIyA hanumAna thAna senagaDhanuM sUryamaMdira thAna amarAparanuM anasUyA maMdira pApanodhana pAMcAla bhUminA trinetrezvara bAMDIyA belInuM maMdira paMcanAtha mahAdeva (rAjakoTa) * svAmInArAyaNa maMdira (rAjakoTa) jUnA jhaDakalAnI khoDiyAra taraNetara saptamukhI hanumAna 170 171 175 177, 177 1977 177. 17 178 178 17 180 181 181 180 kA 187 187, 180 187 180 187. 188 188 188 188 189 Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakeTanA kaDavA lImaDA ane DALI mIThI bhadrezvara rAma lakSmaNu maMdira (kharaDiyA) .... .... saurASTranA prAcina mauzi khimezvara navalakhA seAna kaMsArInuM maMdira khilezvara mahAdeva ahalyAbAInuM seTaraDI seAmanAthanu madira sutrApADAnu' sUrya maMdira sAmanAthanuM sUrya maMdira dharaNIdhara mahAdeva mAMDavarAyanuM' sUrya maMdira divanA kille muralI maneAharanuM maMdira rANakadevInuM maMdira vaDhavANunI khAMbhIe, rAjavazIonI samAdhio, brahmakuMDa, jAnInA cArA, maNImaMdira, harisiddhanagara sakhaLezvara mahAdeva tripurA ( paMcAyatana maMdira ) kAnajIsvAmInuM derAsara jAmanagaranI mUrti e jUnI sAMkaLI lavAnuM maMdira zrI rAmanAtha mahAdeva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat --- --- .... 4000 www. .... .... .... ---- .... .... talasANIyA mahAdeva kAMkhI mAtA kacchanuM prAcIna tItha dhAma keATezvara AzApurA prAgaTya nArAyaNa sarAvara (pavitra cAtrA dhAma ) prAcIna ghaMTa ( saMvata 1014nI sAlanA ) kAmaLIyAnA nesa (bhaMDArIyA) guru madiraunA delavADAnuM vArANuka dezana **** .... .... www. eca. Ara. gaudAnI 1184 www. .... .... .... 18.1 **** zrI bhAnubhAI joSI 6000 4200 **** 4000 .... .... .... **** zrI praviNacaMdra bhAradIyA 191 192 193 193 193 193 194 194 194 194 194 194 194 194 194 194 195 195 195 195 195 196 196 197 197 197 197 197 195 198 199 200 www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 201 208 22 26 267 271 275 saurASTranA sthApatye ... ... zrI jayendra nANAvaTI saurASTrI-raMgabhUmi ... zrI mahendra dave B.A. Kovid saurASTranI leka saMskRtinA pratika ane lagnanA rIta rIvAje * zrI jorAvarasiMha jAdava saurASTranI be zuravira kemanI nArI .zrI jorAvarasiMha jAdava gujarAti sAhityanA vikAsamAM- saurASTranuM pradAna ..... zrI prA. De. IzvaralAla ra. dave M.A.P.H.D. saurASTranA aitihAsika nagare ... zrI ke. ramaNalAla nA. mahetA saurASTranuM pakSI jagata . .... zrI kapindrabhAI mahetA saurASTranI pASANa samRddhi ... zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI somapura saurASTranuM vana ane vanacara . zrI zrInivAsa vaikuMTharAya bakSI saurASTranI upayogI vana saMpati zrI rAjavaidya rasIkalAla je. parIkha saurASTranA siMha - zrI bI. je. kApaDI suMdara soraTha deza ... ... zrI ke. Do. ela. DI. jozI kacchanI AdivAsI prajAnA sAmAjika rIta rIvAjo zrI jorAvarasiMha jAdava kacchI bhASA : udbhava ane svarUpa che. zrI prItamalAla kavi saurASTranuM nRtya abhinaya darzana . zrI yazavaMtarAya DI. bhaTTa 285 289 294 295 27. 305 309 314 saurASTranA itihAsanI teja-mUrtio siddhapuru, saMpradAyasthApake, saMto zrI kRSNa bhagavAna che garIbadAsajI ke gAMdhIjI .. guNAnItAnaMdasvAmI , gopALAnaMdasvAmI o 320 320 343 321 342 341 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 339 336 344 335 338 321 329 339 342 343 340 327 325 336 323 329 zrI cAritravijayajI ane kalyANacaMdrajI ka jalArAma bApA >> Mdaza bApA ', ' >> jItavijayajI dAdA >> jIvaNa bhagata DhAMgara bhagata , dayAnaMda sarasvati narase .. , niSkuLAnaMdasvAmI , nityAnaMdasvAmI purazottama lAlajI mahArAja brahmAnaMda svAmI >> bhAduradAsajI bhojalarAma mastarAmajI , mIThA DhADhI mIrAbAI .... mukatAnaMdasvAmI mepA bhagata merAma bhagata motIrAmajI A maMnnathurAma zarmA , yogIjI mahArAja * rAjacaMdrajI rAma bhagata lAlajI mahArAja lAlanA lAla mahArAja vAlamapIra vijayane masUrizvarajI visAmaNu bhagata vIrA bhagata zAntIzaMkara mahetA satuA bAbA svAmInArAyaNa 340 337 334 331 332 328 324 333 328 333 337 329 333 332 334 327 337 322 330 326 >> amarabAI anaMtaprasAda trIkamalAla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 : saurASTranA vidyAdhikArIo ane keLavaNIkAre zrI kALIdAsa nAgaradAsa zAha che gajAnana u. bhaTTa >> gijubhAI | jaTAzaMkara , caMdulAla becaralAla chaganalAla harIlAla paMDyA chelazaMkara catrabhuja zukala chelabhAI ja, ejhA , choTAlAla mAMkaDa , jayantIlAla chaganalAla dave - , jayendra trivedI , jamazedajI navarojI unavAlA che jeSThArAma maNIzaMkara DAhyAbhAI pitAMbara derAsarI DolarabhAI takhtasiMha paramAra , tArAbahena mAMkaDa dalapatarAma pI. jozI dalasukhabhAI aMbAzaMkara trivedI dezaLajI paramAra navasukharAya manasukharAya vasAvaDA , navasukharAya manasukharAya vasAvaDA A nRsiMhaprasAda kALIdAsa bhaTTa nhAnAlAla nAgaradAsa makanajI dave piopaTalAla aMbANI ,, baLavaMtarAya kalyANajI ThAkera , bAbubhAI harinAyaka bhupatarAya gopALajI mahetA maganalAla DAyAbhAI desAI manasukhalAla jhaverI che, manubhAI paMcoLI mukundarAya pArekha muLazaMkara ke. bhaTTa 348 346 353 346 346 346 347 357. 347 347 349 360 347 350 351 349 350 350 358 359 351 356 351 345 354 354 345 354 ; ; ; ; ; che 354 ; ; 349 355 380 349 360 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 348 348 355 349 355 : : : : 356 : : zrI merezvara AtmArAma tarakhaDa , ravizaMkara ma. jozI , ratilAla je. jAnI ramaNalAla ka. yAjJika vasaMtarAya ja. trIvedI viThThaladAsa khI. paTela savitAkumArI nAnajIbhAI mahetA harabhAI trivedI harajIvanadAsa kALIdAsa mahetA anaMtarAya rAvaLa * amRtalAla bha. yAjJika . .... ismAila hAjImahamada abrahAnI >> I-dukAnta trivedI .. umaiyAbAI jI. dave : : : : 353 356 348 : : 348 : : : 348 349 348 zrI yazavaMta DI. bhaTTa 383 369 366 374 376 363 369 370 370 371 saurASTranA svara sAdhaka zrI kamala jagadIpacaMdra vIrANI kAnajIbhAI bhaTTa , kuMdanabahena khAMDekara khAnasAheba lAlakhAM gajAnana DI. ThAkura gulabhAI Ara. dekhaiyA gulAma kAdIramAM * cunIbhAI zAmajIbhAI caMdraprabhAdevI caMdravadana dhoLakIyA jagadIpa DI. vIrANI jaTIlarAya ke. vyAsa janArdana rAvaLa jayamalakumAra ema. saravaiyA DAyAlAla zIvarAma nAyaka dalasukharAma revAzaMkara nAyaka dalasukharAma TI. aMdhArIyA dvArakezalAlajI , dinakararAya ke. bhaTTa dharamazIbhAI ema. zAha 378 368 377 378 370 365 375 375 371 376 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nagInadAsa sAla kI nAgaradAsa ajanadA nIrUpamA zeTha 99 39 " turamahamada alArakha pinAkIna mahetA . OM puSpA chAyA "" 99 " bALakRSNa pADA bAbAbvena 39 39 99 .. "" "" . "" ', 99 "" "" 99 baLavaMtarAya che. bhaTTa bubhAI ena. paTela ********** bAbulAla jI. aMdhArIyA bhagavatIza kara mahaMmadakhAM mahendrakumAra khI. jozI mahAsukharAya paTTaNI madhusudana AcAya muktAbvena vaidya mAhanalAla Ara. kApaDI cAvatabhAI DI. bhaTTa yazavaMtarAya puraiAhita yeAgezvarI esa. desAI rajanIkAnta Ara. mahetA rasIkalAla jI. aMdhArIyA rahImakhAM rasIkarAyajI mahArAja lakSmIza'kara raNachoDajI trIvedI lAlajIbhAI ke. maDIyA vasaMta amRta vallabharAma jaTAzakara ojhA vizanajI mAre vinAyaka vArA viThaladAsa vI. mApeAdarA viThaladAsa surya rAma vinu byAsa vijayaza'kara zrI. zeTTa zarad aMtANI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat .... www. www. .... .... 1000 ..... 1000 ... .... 363 370 374 375 372 303 369 376 378 371 367 364 350 372 377 378 378 k 379 373 371 367 369 371 372 374 36 367 ra ph 3 364 368 370 373 376 378 www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zyAmasuMdara Ara. puhita , zAMtIlAla eca. mahetA , zivakumAra zukala che saralA trIvedI sulemAna jumAM sulatAnanAM che suryakAnta dave , harIza bhaTTa , harSadA vyAsa harIlAla ema. zarmA hemubhAI gaDhavI amubhAI dozI >> anaMtarAya Ara. svaramaMDale amala bhaTTa abdulakarIma sI. kurezI AdityarAma AtmArAma devanaMda jozI ... , ilIyAsabhAI 377 375 363 374 365 374 376 37ra 374 374 378 363 375 377 377 366 375 zrI pI. sI. makavANA yAdagAra prasaMge bhutakALanA saMsmaraNo . saurASTranA prANavAna AcAryo ane adhyApaka zrI chaganalAla tribhuvana dave >> jagajIvanadAsa vI. jhaverI e dvArakAdAsa mahetA prabhurAma goradhana bhaTTa bhAnubhAI ma. Thakkara , vasaMtarAya jI. paMDyA 388 388 388 390 389 390 389 33 saurASTranA kalAkAre zrI "caMdra trivedI , kheDIdAsa paramAra , jayasiMha bI. sIsodIyA narendrabhAI paTela nArAyaNarAva TI. khera 397 396 395 395 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dhIrajalAla cAvaDA prabhAzaMkara oghaDabhAI sAmapurA virendra paDayA hiMmatalAla zAha aMjana dave 37 ,, ,, 99 kAThIyAvADa vISe avanavu prAcIna pracalIta dhama soMpradAye saurASTranuM saMgIta saurASTramAM ucca zikSaNanI savalata saurASTranuM leAka sAhitya lAka haiyAnA dhamakArA saurASTranuM leAka bharata saurASTranA sUrya ma Mdiro saurASTramAM vijJAnika sa MzAdhana a+cIna kavitAmAM saurASTra aCcIna gujarAtI kavitAmAM saurASTranuM nagara darzona saurASTranA khadara saurASTra ane kacchanA bhIMta citrA saurASTranI zilpa kaLAkada saurASTranA mRtyu smArakA ane tenA zilpa pratikA pALIyAo saurASTranI samRddhi paheraveza yAtrA meLe vihAra SAmA .... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ... havAkhAvAnA sthaLA agatyanA banAvAnu aMdAje TippaNa saurASTranA nAmAbhidhAnA raju pRthvIsiMha jhAlA zrI raseza jamInadAra zrI azvina zrI puSkarabhAi geAkANI zrI DaoN. dhIrajalAla je. mahetA zrI DA. DhIlAvarasiMha jADejA zrI muLazaMkara prA. bhaTTa zrI DholatabhAI bhaTTa zrI rAmabhAI kAga zrI kheDIdAsa paramAra zrI DA. dharmendra ma. mAstara zrI sunIkumAra bhaTTa zrI ravizaMkara ma. rAvaLa zrI prabhAzaMkara ezvaDabhAi seAmapurA :: zrI kheADITvAsa bhA, paramAra zrI puSkara caMdaravAkara zrI vazarAmabhAI vAghelA :::: 11 394 393 395 394 396 398 401 409 415 423 44. 467 477 485 489 194 499 503 507 514 parapa 541 555 556 556 557 567 568 www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI gaurIdAsajI mahArAja 570 577 571 580 pa7ra saurASTra-kacchanA saMte ane bhakato kazaLasaMga bhagata kAna svAmi saMta .... khImA sAheba gIgA bhagata gemaladAna bhagata cAritryavijayajI jalArAma jAdarA bhagata jIvaNa bhagata jIvaNadAsa leha legarI jesala torala .. jeThamalajIsvAmi .. jhAlA bhagata trikama sAheba dayArAma bhagata dayAnaMda sarasvati dAnA bhagata devAyata paMDita deva taNakhI devIdAsa saMta desA bhagata dezaLa bhagata dhanA bhagata .. dharmadhUraMdharasUrizvarajI dhyAnasvAmi narasiMha mahetA nathu agata nagA bhagata nAthajI mahArAja nejA bhagata parvatadAsa prANanAthajI AcArya pIpA bhagata bhagavAna bhagata bhIma sAheba bhojA bhagata 577 577 576 575 576 573 580 582 575 581 pa79 576 578 51 72 572 574 579 577 760 576 570 pa74 579 279 574 pa71 580 576 578 59 578 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : : : : mastarAma mahArAja muMDiyA svAmI mULadAsajI mahAtmA merAma bhagata mekaraNa saMta mepA bhagata morAra sAheba 2tA bhagata rANImA rUDImAM rAjacaMdrajI rAmabAI mAtA rAvata raNasIMhajI bhagata rohitadAsa lAkho bhagata lAlA bhagata lAkhA bhagata lIrabAI mA vAlamarAma bhagata vAlA bhagata vIsAmaNa bhagata vIjI bhagata velanAthI SaSTamasvAmI sagALazA sahajAnaMdasvAmI. sumarA hAthI sUrizvara amRtasUrizvarajI harIrAma godaDIyA ... harIdAsajI saMta harasura bhagata hAle ane suro ... hAla mAtA ANaMdA bAvAjI IzvararAmajI saMta saurASTrIya bolIo saurASTranA mAnava saMskAronA TUMkA prasaMge 576 581 577 57 580. 574 59 pa74 574 576 571 573 571 pacha3 575 pa77 572 576 577 576 575 578 575 571 81 579 761H 581 581 575 575 578 581 ... zrI kezavarAma kA. zAstrI zrI piMgaLazI meghANaMda gaDhavI 55 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 603 605 615 619 619 saurASTranA mAnava saMskAra darzAvatA TuMkA prasaMge saurASTranuM kaMThastha leka sAhitya .. zrI khoDIdAsabhAI paramAra aurASTra kacchanA sAhasika zAha dAga jamAla jAdavajI nAraNajI ... jIvarAja bAlubhAI jerAma zivajI zeTha thAriyA paNa devakaraNa zeTha nAnajI kALIdAsa mahetA premajI prAgajI ladhA rAmajI vAghA pArekha velajI mAlu suMdara dAgara AdamajI pIrabhAI ... ANaMdajI zeTha saurASTravAsIe dezabharamAM kyAM kayAM vasyA che ... zrI bAbubhAI caMdArANu saurASTra kacchanA udyogonI samikSA ... zrI caMdrakAnta mehanalAla pAThaka 619 617 120 120 615 618 617 621 619 618 120 123 653 67 67 63 saurASTranI junI peDhInI tejasvI vyaktio kezavajI haribhAI modI gagana vihArI mahetA jagajIvana bApA ... Thakakara bApA parikSitalAla majamudAra prabhudAsabhAI phate mahamada jamAdAra .. bhIma bApA (samAja sudhAraka) . maNIbhAI (nUtana kuMDalAnA ghaDavaiyA) 682 178 680 680. 178 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 mayArAmajI meghajI jeThA. mohanabhAI virajIbhAI paTela rAmabhAI bhAyAbhAI dhorAjIyA lAlacaMda verA vaikuMThabhAI zaMbhubhAI trivedI sarojabahena mahetA harilAla dvArakAdAsa saMghavI AtmArAmabhAI bhaTTa 683 176 677 178 682 176 685 691 986 694 184 68 saurASTranA ciMtako, sArasvatA, viveka ane patrakAre kakalabhAI koThArI ke. kA. zAstrIjI cunIlAla vardhamAna zAha caMdrakAnta zAha jiyabhikhu jhaveracaMda meghANI dalasukhabhAI mAlavIA dAmodararAya boTAdakara dhIrUhena paMDita prabhudAsa becaradAsa pArekha pIMgaLazIbhAI pAtAbhAI meghANaMda kheMgAra gaDhavI mohanalAla cu. dhAmI ravizaMkara vIThalajI mahetA vijayagupta maurya zaMbhuprasAda haraprasAda desAI sukhalAlajI saMghavI amRtalAla dANI 688 192 687 64 685 da97 saurASTranA prajAvatsala nRpatio sva. kRSNakumArasiMhajI sAheba - gopALadAsa darabAra bahAdurasiMhajI sAheba , bhagavatasiMhajI 706 701 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 702 700 703 706 704 705 705 709 sI jIgara" vAMkAnera rAjendrasiMhajI lAkhAjIrAja vAjasuravALA vAMkAneranuM rAjyakuTuMba surasiMhajI (kalApI) anakacaMdra bhAyAvALA , udayabhANasiMhajI saurASTranuM mahAjana ane khAnadAna nagarazeTha sozanA kavio, lekhako ane sAhityakAro kanaiyAlAla vAghANI kapindrabhAI mahetA kAntAbahena pATaDiyA guNavaMtarAya AcArya gokaLadAsa rAyacurA caMdrakAnta mohanalAla pAThaka caMdulAla lAkhANI choTAlAla mAnasiMga kAmadAra jayaMtilAla mAladhArI jayaMtilAla Thakkara jayAnaMda dave jayaMtilAla je. ThAkara jayendra nANAvaTI jeThAlAla pATaDiyA jorAvarasiMha jAdava trIbhavanadAsa gaurIzaMkara vyAsa DAyAlAla aMbAlAla brahmabhaTTa dAmubhAI sAMgANI dilAvarasiMha jADejA dinakararAya kezavalAla dulAbhAI kaga devakRSNa pitAmbara joSI dezaLajI paramAra devajIbhAI vAjA ra dharmendrabhAI madanalAla (madhurama) 717 730 733 723 720 724 729 732 720 720 722 722 732 733 735 734 721 728 720 728 7rUka 721 722 717 728 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 736 718 725 735 ka ; : A ; : ke } : che ; : ; : ; : ; : ; : } : dhIrajalAla jeThAlAla mahetA narasiMha mahetA nathurAma zukala pritamalAla kavi pI. sI. makavANA pIMgaLazIbhAI gaDhavI puSkarabhAI gokANI puSkarabhAI caMdaravAkara premacaMdabhAI gehala baLavaMta jAnI baLavaMtarAya kALIdAsa zukala bI. e. trivedI masta phakIra manubhAI paMcoLI maNIzaMkara ratanajI bhaTTa - makaraMda dave munikumAra bhaTTa mehanalAla dhanezvara mehanakumAra mALA mehanalAla DI. mANeka mohanalAla solaMkI yazavaMta mahetA ratubhAI keDArI rajAhasena saMdarANI rAmubhAI Thakkara revAzaMkara zAstrI lAlazaMkara DuMgarazI jozI lAbhazaMkara veNIzaMkara rAvaLa vazarAmabhAI vAghelA za. kA. jamADa zAMtibhAI AMkaDIyAkara sudhAMzu harilAla gaudAnI haradevagiri gosvAmI hiMmatalAla khATasurIyA anDara AgevAna abubhAI zekhANI. : : 723 1922 726 728 (731 722 726 723 1731 726 724 720 721 721 722 728 732 732 731 733 736 724 727 733 735 723 1731 723 730 731 722 719 720 : : : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 737 ... 743 757 Adarza mahilAo . saurASTranA rAjakIya kAryakara vidvAne, DokaTara, vaidyo, lAyansa ane rATarI pravRttinA kAryakare ane je te kSetranI vyaktio sAmAjika, paMcAyata ane sahakArI pravRttinA kAryakare saurASTranA dAnavIre, udyogapatio ane agraNI vyApArIo sAmAjika kAryakaro 776 785 keTalIka agavaDatA ane muzkelIne kAraNe chellA cha-sAta ceTaranI pAnA naMbara 777 thI ( kakkAvArI pramANe) kamavAra nAmAvalI rajU nathI karI zakyA te badala dIlagIra chIe. vAMcake amane kSamA Ape. -saMpAdaka zubhecchA pAThave che zAMtilAla bAlubhAinI ku. vejITebala prabhAtanA DIlara tathA tela, telIbIyAnA vepArI tathA kamIzana ejanTa. dANApITha? bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stAvana bhAratIya sa MskRti samRddha che, vaividhya sabhara che ane sudIrgha itihAsapaTa para chavAyelI che. anekatAmAM rahelI ekatAnI pratIti te karAve che. vividha prakAranAM puSpAnI kalAtmaka gUthaNI emAM thai che. bhAratIya phUlavela paranuMmAMnI AvuM eka ramaNIya puSpa gujarAta-saurASTranI saMskRti che. AmAM paNa saurASTranI sa MskRti aitihAsika dRSTie viziSTatAthI aMkita che. A viziSTatAnuM rUpa kevA prakAranu che te samajavAmAM bhAizrI naMdalAla de va la ka nuM 'saurASTranI amitA' nAmanu A saMpAdana eka mahattvanuM prakAzana banI raheze. saurASTranI bhAtIgaLa sa MskRti, enA, leA ka jIva na nAM anekavidha pAsAM, saurASTranuM leAkasAhitya, saurASTra mAM rahelI aitihAsika mahattva dharAvatI aneka jAti, lalita kaLAne kSetre rahelI saurASTranI viziSTatA, sa'gIta, nATaka, nRtya AdinI paraMparA, sAhitya paraMparA, satA ane eliyAe prajAjIvanamAM rApelA saMskAro, vividha prakAranI lahekAvALI melI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pALIyAothI mAMDIne zilAlekhA ane gaDhamAMnA bhIMti citrA, makhalakha aitihAsika ane prAgaitihAsika sa'zeAdhana sAmagrI, saurASTranu gaurava vadhAranAra vividha kSetrA vyaktio, madhyakAlIna saurASTranA vIrarasika raMga ane AdhunIka saurASTranI palaTAtI surata, dha' saMskAranI sattvazIla paraMparA, zaikSaNika vikAsa, vaijJAnika saMzAdhana, grAmajIvana ane nagara jIvana, zilpa, sthA patya, madirA, samAja jIvananA vividha raMgA Ama anekavidha viSa. cAne AvarI leteA A praMtha saurASTra vizenA sava` saMgraha ke jJAnakeza banI rahe che. pAdara pAchaLa je avirata zrama uThAvyo che ane vizALa kSetrane AvarI levAnI je sUjha dAkhavI chete prazasya che. saurASTranI saMskRtinAM judAM judAM pAsAM vize emaNe te te kSetranA ti pAse ja lekhA taiyAra karAvyA che. jemaNe prastuta kSetramAM varSothI abhyAsa karyAM hAya tevI vyakti A pAse te viSayamAM abhyAsanA zrI izvaralAla ra. dave www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 niSkarSI rUpa lekhA taiyAra karAvyA ha|vAthI, graMtha ghaNA AdhArabhUta banyA che. A lekhA abhyAsathI samRddha che. keTalAkanI zailI ane rajUAta paNa ghaNI rasAtmaka che. navIna ane alpajJAna vastu paNa ahIM dhyAna kheMce tevI rIte bahAra AvI che. vividha kSetramAM kArya karanAra vidvAnonA sahakAra saMpAdaka meLavI zakayA che te emanI niSThA, dhIraja ane utsAha prerakatAnuM subhaga pariNAma che. koi zAmaLadAsa kAleja, bhAvanagara tA. 23-2-68 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mahAna vidyAkIya saMsthAe mATA pAyA para hAtha dharavA jevuM A kAya zrI devaluke ekale hAthe svayaMsphuraNAthI upADIne mahattvanI sArasvata sevA bajAvI che. A kAya bhaviSyanA abhyAsIone preraNArUpa banaze. saurASTranI saMskRtinu A dastAvejI citra che. AvA sArasvata kArya ne AvakAra ApatAM mane AnaMda thAya che. dharalAla 2. dave chellI ghaDIe amane prApta thayelI vigate ane rahI javA pAmelA mahatvanA cepTarA have pachInA gujarAta sauMdarbha graMthamAM AvarI levAyA che. saMpAdaka www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhe chA o dva . . . sacivAlaya, amadAvAda tA. 4-4-66 ' ja kahAra para karI zakAya cIpha mInIsTara gavarnamenTa eka gujarAta sAmAnya rIte taiyAra thatAM saMdarbhamAM vepAra udyoganI vigatemAM vepArIonI nAmAvali ane dhaMdhA uloganI jAherAta sivAya lokopayogI bahu ja ochuM najare Ave che. mAnuM chuM ke ApanA taraphathI taiyAra thanA saMdarbhagraMtha mAtra vyakti paricaya pUrato maryAdita na rahetA aitihAsika, bhaugolika, khetI, khanIja vagerenI vigatethI sabhara haze. temAM navA dhaMdhA udyoganI zakyatAone paNa khyAla maLI rahe te Apane prayatna haze te te vadhu rasaprada banaze. varSo jUnI rajavADAnI ghareDamAMthI bahAra AvelI saurASTranI janatAmAM AjhAdIthI AvelA parivartananI jhAMkhI paNa temAM haze evI AzA rAkhuM chuM. hitendra desAI Raa ja bha va na a ma dAvAda 18-8-66 geza eDavarTAIjhIMga sarvisa-bhAvanagara. kaccha sahita samagra saurASTranuM eka pustaka taiyAra kare che , e jANI AnaMda thayo. kaccha ane saurASTranI bahAdura prajAne potAne ane kho ItihAsa che. saurASTranI asmitAmAM A ItihAsanA darzana thaze evI AzA sAthe huM mArI zubhecchAo pAThavuM chuM. nityAnaMda kAnunago Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 evaresTa hAusa, 14 kAmayakalA zaya mu ba2 6. tA. 15-11-6. zrIsuta naMdalAlabhAI devaluka kaccha saurASTranI sAMskRtika asmitA viSe Apa eka sadratha taiyAra karI rahyAM che. e jANIne AnaMda thayA. te graMthamAM prAcIna temaja arvAcIna itihAsanI sAthe A pradezanA je meATA naravIrAe samasta dezanI sevA karI che temanA jIvanacaritrA uparAMta A pradezanI samRddhi viSe mAhitI ApavA mAMge che ane bhaviSyamAM tenA vikAsanI zuM zuM zakayatA che Ama jUdA jUdA viSaya upara je mAhitI ApavA dhArI che. tethI hAlanI temaja A pradezanI bhAvI prajAne ghaNI preraNAdAi temaja lAbhadAI thaze e jANIne vizeSa AnaMda thAya che. ApanA A prayAsamAM dareka saphaLatA maLe tevI zubhecchAo sAthe-- jIvarAja nA. mahetAnA vaMde mAtarama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat nANA tathA udyoga maMtrI gujarAta rAjya sacivAlaya amadAvAda-15 tA. 13-6-6 bhAizrI na'dalAla devaluka kaccha sahita samagra saurASTranI asmitAnA sAMskRtika saMdarbhIgraMtha taiyAra thaI rahyo che te jANIne AnaMda thayA. tamArA A zubha prayAsane saMpUrNa saphaLatA ISNu chu, ane jAhera janatA tene sAtha ane sahakAra ApI AvakAraze evI AzA rAqhu chuM. jAvata mahetA www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni saMtakhAyacha C/0 34 sivika senTara pesTa-lilAnagara ji. du (madhyapradeza) priya bhAIzrI naMdalAlabhAi, saurASTranI asmitA nAmanA sAMskRtika daLa matha tame bahAra pADavA Icche che. tenA viSayA evA suMdara pasaMda karayA che ke je dvArA sarvAMgI rASTramAM 'sarvAMgI saurASTranA vizvalakSI suMdara umerA thaze. duniyA jyAre bhArata sAme mITa mAMDe che tyAre bhAratane A suMdara umerA maLe e leTane huM nAnIsUnI gaNatA nathI ane tethI tamene huM dhanyavAda ApatA sateSa anubhavuM chuM. vartamAnayuge gAMdhIjIe jagattane eka anekhu darzana ApIne saumbrene vizvapratiSThA apAvI che. jagata Akhu Aje jyAre kAyamI zAMti jhaMkhe che ane mAnavajAtimAM sauthI pAchaLa lekhavAmAM AvatA nIceA jAtimAM paNa mArTina lyUthara kiMga jevA te jAtInA AgevAna jyAre satya ahiMsA dvArA jaTila praznonA ukela zeAdhI rahela che tyAre cAre bAjunA aMdhakAramAM paN uSAnI AgAhI pragaTa thAya che. jarUra che mAtra ceAmeranA yathArtha sakalananI ane saurASTranI prajAmAM evu' khamIra paDeluM ja che. tethI ja tA mahiSa dayAnaMda sarasvati tyAM ja janmyA, ane temanA janma vatana pAsenA ja vavANIyAmAM gAMdhIjI jevI vizvavaMdya vibhUtinA mAgadazaka zrImad rAja caMdra janmyA hatA. AvI e mahAna ane khaDatala bhUmimAMthI samasta vizvane sadU dharmAMnA mAdhyamathI kAyamI zAntinA mArganuM mArgadarzana maLe emAM kazI navAI nathI. e mAnA ughADamAM AveA tamArA sAhityika prayAsa paNa upayAgI nIvaDA, e ja prabhu prArthanA. tA. 25-8-66 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat saMtavANa gujarAtanA rAjyapAlazrInA saciva rAjabhavana, amadAvAda 4 11-1-68 zrI naMdalAla devaluka kaccha saurASTranI sAMskRtika asmitAnA saMdala zra'thanI saphLatA mATe rAjyapAlazrI zubhecchA pAThave che. sahAyaka saktiva www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatru jaya vihAra pAlItANA tA. 30-12-1967 mAnava ratnonI khANa " hIrAo-maNio-mANijya vagere pArthiva ratnanI pArthiva khANe heAya che. tema mAnavaratnane utpanna karanArA deza hoya che, temAM saurASTranI bhUmie ghaNuM mAnavarane vizvane ApyA che temaja Ape che. dhaMdhukAmAMthI kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI, mahuvAmAM jagaDuzAha temaja vartamAnakAle zAsana samrATa AcArya vijayanemisUrijI Adi nararatna je bhUmie ApyA che te bhUmine oLakhavAnI draSTi A grantha Apaze! temaja saurASTramAM rahelA parvate zatruMjaya, giranAra, kadambagirijI, tAladhvajagiri, baraDo vagere parvatane paricaya ApI temane vAcA Apaze. saurASTramAM lajajA, maryAdA, buddhi, sAhasikatA, zaurya Adi guNonuM varNana guNInA varNana dvArA karaze, ane te guNe je preraka thaze. e rIte A grantha vAMcavAmAM Avaze to prathakAra naMdalAlabhAInuM sAhasa sArthaka thayuM gaNAze ne ema thAya ema IcchIe chIe ane AzIrvAda ApIe chIe. -A. vijayaamRtasUri mInIsTara mavarnamenTa opha gUjarAta maMtrIzrI-mahesula, kAyado ane nyAyataMtra sarakArI mudraNa ane lekhana sAmagrI sacivAlaya, amadAvAda-15 bhAIzrI naMdalAla devaluka, kaccha-saurASTranA prAcIna itihAsa lokakalA tema ja sAhitya viSayaka vividha pAsAone AvarI lete eka sAMskRtika saMdarbhagraMtha tayAra karIne tame pragaTa karavA dhAre che jANIne AnaMda thayo. ' A saMdarbhagraMtha kaccha saurASTranI asmitAne paricAyaka bane tevI apekSA sAthe tamArA A kAryane mArI zubhecchAo pAThavuM chuM Apane premajI bha. Thakkara tA. 9-1-68 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snehI bhAizrI noMdalAlabhAI devaluka, Apa "saurASTranI asmitA" e nAmanA graMtha chapAvI janatA samakSa mU che tene mATe dhanyavAda. tA. 4-10-67 nAyababhatrIzrI vana ane mArga vAhana vyavahAra sacivAlaya, amadAvAda-15 arvAcIna saurASTranI je paurANikatA che ane te dharatImAM satA mahAtmAo, ceAgIo, tapasvIe, mahiSa e, dAnavIrA, mahAjanA, rAjA ane chelle rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjI ane temanA ahiMsaka AMdolanamAM sahakAra ApanAra sainikA mATenA A graMthamAM Apa itihAsa AlekhI saurASTra ane gujarAtanI janatA samakSa mUkI rahyAM che te gava' levA jevuM che. ApanA A prayAsa mATe Apane khUba khUba dhanyavAda. paramANaMdadAsa AjhA bhAIzrI lagabhaga 60 viSayAne vaNI lai kaccha saurASTra sAMskRtika saMdarbha"graMthanA prakAzana veLA mArI zubhecchA pAThavuM chuM. Gu upamaMtrI khetI, siMcAi, vijaLI ane nAgarika pUravaThAnI kacerI sacivAlaya, amadAvAda-15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sAMskRtika vizeSatAnA eTale vartamAnayuga ane vartamAna evA mahAgujarAtanA vikAsamAM madadagAra nivaDe evu dRSTikANu jALavI rAkhe ema paNa icchuM chuM. tA. 5-1067 jayarAma ANaMdabhAI paTela priya bhAI naMdalAla, tamArA koipaNa zubhakAma mATe tamane zubhecchA hAya ja. tame saurASTranI asmitA pustakanuM saMpAdana kareA che. temAM prajA upayegI tathA mAhitIne mATe ghaNa sAhitya ApeA che e jANI AnaMda. tamArA prayAsane saphaLatA ane tamArU A meTu pustaka badhA mATe ane anyane mATe lAbhadAi banA tevI zubhecchA. tA. 14-6-66 adhyakSa jillA paMcAyata bhAvanagara jAdavajI ke. mAdInI zubhecchA www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 amadAvAda tA. 14-5-6 bhAIzrI naMdalAlabhAI, purANa prasiddha saurASTra ane kacchanI bhUmine sa'skAra vAraso ajaba rahyo che. prAgaitiAsika yugathI mAja sudhImAM A pradeze zrIkRSNa, mahaSi" yAnaMda ane mahAtmA gAMdhIjInA preraka sadezAonA dhabakAra jhIlyA che. saMskAra vArasAnI A bhUminA sAMskRtika saMdarbha graMtha pragaTa thAya che te AvakAradAyaka che. A sa MdaCgraMtha lAkone preraNAtmaka nivaDaze evI AzA sAthe ceogeza eDavarTAijhIMga sarvIsanA A sAhasane saphaLatA icchuM chuM. vijayakumAra trivedI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat amadAvAda tA. -- bhAizrI, Apa kaccha saurASTra viSe sAMskRtika sadabha graMtha pragaTa karI che! e jANI khuzI thai chuM. mane AzA che ke A graMthamAMthI dareka prakAranI jarUrI mAhitI maLI raheze. AvA prathA jo sattAvAra ane saMpUrNa mAhitIvALA hAya tA luNA upayegI thaI zake che. ApanA kAmane saMpUrNa saphaLatA icchuM chuM. zubhecchA sAthe indumatI cImanalAla vallabhadAsa peA. paTela pramu rAjakoTa jillA paMcAyata rAjakoTa bhAizrI naMdalAla devaluMke athAga parizrama uThAvIne kaccha saurASTranA prAcIna ane arvAcIna leAkajIvanane AvarI letI aneka vividha bAbatAthI sabhara evA kaccha saurASTra sAMskRtika sa Mdarbha graMthanI je amUlya bheTa ApaNane ApI che te badala hu temane mArA hArdika abhinadana pAThavu chu A graMtha saune aneka rIte khUba upayogI ane rasaprada nivaDaze tevI mArI zraddhA che. vallabhabhAI paTela www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratilAla suMdarajI zAha bI. e. ela. ela. bI. amarelI tA. 15-6-66 bhAIzrI naMdalAlabhAI, ApanA taraphathI saurASTra saMdarbhagraMtha taiyAra thaI rahyo che te vAta jANIne AnaMda thayo. tamoe upAchuM A kArya kaSTasAdhya che paraMtu e mATenI tamArI niSThA ene jarUra pAra pADaze tevI zubhecchAo che. ratilAla zAha dhArAsabhya rAjakoTa yuvarAja sA. nI kacerI gujarAta vidhAna sabhA raNajIta vilAsa pelesa rAjakeTa tA. 16-5-66 bhAIzrI naMdalAla devaka, ApanA saMpAdana paNa nIce saurASTra sAMskRtika saMdarbhagraMtha pragaTa thavAne che e jANI AnaMda thaye. saurASTranI viziSTa saMskRti vibhUti viziSTa asmitAne sAkSAtkAra karAvavAnA ApanA A purUSArthane AvakAruM chuM ane enI saphaLatA paNa icchuM chuM. manoharasiMhajI chemaganalAla jI. gAMDalIyA bagasarA ji. amarelI tA. 1-9-67 bhAIzrI naMdalAlabhAI saurASTranI asmitA nAmane ya Apa bahAra pADI rahyAM che te badala tamArI mahenatanI saphaLatA IcchuM chuM. saurASTranA bahAra vasatA ApaNA lAkho baMdhuo A vAMcIne A sAMskRtika pravRttine madadagAra thAo ema IcchuM chuM. maganalAla cha. gaMDalIyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 snehivayaM zrI naMdalAlabhAI saurASTra asmitA sUcita sadabha`graMthamAM viSayAnI vividhatA ane anekavidhatA jotA ane tenuM svarUpa vicAratAM, kalpatAM kharekhara abhinaMdana ApavAnuM mana thAya che. A bhagIratha kAya ane kraseATImaya sAhasane pAra pADavA hAma bhIDavI e nAnI sUnI vAta nathI ja. hi'mata che tyAM kIMmata che, zakti che tyAM bhakti che. kAma ce jA juvAna ! siddhinA sAdhaka banIza. eka bhavya svapnane bhAvinA garbhamAM jonAra dilabhara devaluka Age ple jA svapnasiddhi thaze ja. graMtha suMdara, daLadAra ane mAhitIpUrNa banaze emAM zaMkA nathI ja. sa MpUrNa saphaLatA Icchu chuM. De. bhAdhyAkSa ema. bAvIzI pAlItANA tA. 18-5-66 ApanA bALakAnI khuzI ane taMdurastI mATe haMmezA RB mArkAnI bIskITa temaja MF mArkonI pIparamenTa vAparavAnA Agraha rAkheA : DA. bAvIzInA sahakArabharyAM AzIvAMda tA. 12-12-67 kaccha saurASTranI sAMskRtika asmitA prakAzananA pramANika ane zreSTha prayatnothI huM khUba ja prabhAvita thayA OM bhaviSyamAM paNa AvI zreSTha pravRttinA prayatno cAlu rahe ane vikase evI zubhecchA vyakta karU chu. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pramukha jillA paMcAyata namanagara mAna. paTela pramukha jillA paMcAyata, jAmanagara kezana naM. * manAvanAra : saurASTra ke nhe za na rI 1 ophIsa 3544 phekaTarI 3979 varka sa dANApITha pAchaLa, bhAvanagara www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iiiIII saMpAdakIya neMdha tArI -naMdalAla bI. devaka je dharatImAM saundarya ane sarasvati, zrama ane zaurya. vyApAra ane viratAnuM AbAda sajana thayuM che, jyAM mAnavI ane muDI vaccenA tana-manane samanvaya sadhAyo che e saurASTra kavi nhAnAlAlanI najare ratnAkaranA jhulAne hinda devI pitAnI kamara pAse muThIvALIne jhulAvatI hoya te che, te vaLI kaI prakhara lekasAhityakAre ene seDavALIne sutelA vIra samo le che. evI dharatInI yazagAthA AlekhavAnuM, kaMDAravAnuM kAma zarUAtamAM je helu gaNAtuM hatuM te vAstavamAM ghaNuM ja maTI haraNaphALa bharI hoya ema svAbhAvika lAgyuM che. saurASTra khare ja virabhUmi che, tabhUmi che ane naMdanavanabhUmi paNa gaNAya che, tene ItihAsa gauravavaMto che. bhagavAna zrIkRSNa dvArakAmAM pATanagara banAvI saurASTramAM sthira thayAM. Akhare pAradhInA bANathI ene nazvaradeha paNa ahiM ja paDyo; eTale mAtra dharmabhUmi ja nathI. ahiMnA zAha sodAgare ane kAMIka karI chUTavAno manasUbo sevatA sAhasika vyApArIoe sAta samaMdarane pele pAranA pradeza sAthe paNa vyApAra kheDyo. aDhaLaka saMpatti kamAyA ane ahi nI AbAdI arthe jagaDuzA jevA dAnavIroe dAnagaMgA vahetI rAkhI. saurASTranA kavio ane sAhityakAroe zabdonI duniyAmAM paNa anupama saurabha prasarAvI che. kAraNa ahiMnI saMskRtinA pAyAmAM paNa rasa ane mAdhurya bharyA paDyA che. enA rAsa, garabA, bhajane, duhAo, zeraDI leka kathAo, jasamA-oDaNa, zeNu-vijANaMda, hAjI kAsamanI vijaLI e badhI kathAo prema ane puruSArthathI sabhara che. padyanA pAraNA hiMcelI sarjanakSetre navA teja relAvanAra kavi kAntathI mAMDI kRSNalAla zrIdharANI ane prahalAda pArekha sudhInI e akhaMDa kAvyadhArA saurASTranI saMskRtinA amRtapAna karAvatI cirakALa vahyAM karaze. loka saMgIta ane nRtya paddhatio mATe rAsamaMDaLIone anaMtarAya paTTaNIe sArU uttejana ApyuM hatuM. sAMgANInA ThAkora sAhebanA pitAmaha temAM haziyAra hatA. saurASTramAM eka ekathI caDIyAtA kalApremI rAjavIo thayAM. rAjyanAM Adarza dharmaguruoe paNa ahiMthI ja AdhyAtmikatAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tane bhAratabharamAM prasarAvI, relAvI ane A dharatInA gauravane ujALavAmAM bhArobhAra nimitta banyA che. eTale saurASTrane prAcIna ane arvAcIna ItihAsanA saMgamasthAna tarIke varNavIe te jarAya atizayokti nathI. bAlazikSaNa ane rASTrIya zikSaNanI bheTa ApanAra guruvaryomAM gijubhAI badhekA, tArAbena moDaka, nAgaradAsa mULajI dhruva ane amarelInA kRSNaprasAda girajAzaMkara bhaTTa vigere e saune phALo A dizAmAM nAnosUne nathI. saurASTranI bhaugolika sImA badalAtI rahI che paNa tenI sAMskRtika viziSTatA ane amitA gaMgAnA pravAhanI mAphaka niraMtara vahetA ja rahyAM che, tenA rUpa ane raMga samaye samaye badalAyA hovA chatAM A pradezanI bahAdurI ane birAdarIe itihAsanA ThIka ThIka pAnAo rokyA che. mahAbhAratamAM A pradezane ulekha saurASTra tarIke thAya che, vIsamI sadInA AraMbhamAM te kAThiyAvADane nAme pracalita thaye che. briTIza zAsana sAme AjhAdInI laData cAlatI hatI te veLAe tene vesTarna InDIyA sTeTasa paNa kahevAmAM AvyuM che. ItihAsanA paTa upara gujarAta samA bhaugolika sImAne nirdeza karatA zabdanuM sarjana paNa thayuM na hatuM tyAre paNa saurASTra saunI jIbhe rahyo che. saurASTranI saMskRti ane saMskAra, sauMdarya ane sauSThavane najaramAM rAkhI tene koI samaye Anarta ke anupa, to kaI vakhata lATa pradeza tarIke oLakhAvavAmAM AvyuM che. raMgapara, lethala, vasaI vigere sthaLethI harappAnI saMskRti jevA avazeSe maLI AvyA che. je ahiMnI prAcInatAnI pratIti karAve che. sauMdarya to bhAratanI dharatImAM Thera Thera paDyuM che paNa saundaryanI sAthe saMskAra, sarasvati ane sauSThavanuM saMmilana mAtra saurASTramAM ja sabhara paDayuM che. AMkha bharI bharIne jovA game tevA sauMdarya dhAmanI hAramALA ahiM che. sthApatya kalAne jIvaMta rAkhanArA pAlItANAnA jaina maMdire hajAra varSathI paNa jUnA haze-dhUmalI pAsethI maLI AvelA tAmrapatre paNa ghaNA jUnA jamAnAnI yAda Ape che. giranAra ke zatruMjaya, baraDo ke taLAjAnA nAnA moTA parvata itihAsakAronI saMzodhananI bhUkha bhAMge che te vaLI dharma vAMchuonI AdhyAtmika dharma bhAvanAne saMtoSe che-piSe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI bhAdara ane zetruMjI, nAgamati ane raMgamati, macchu ane kALubhAra samI nadIe pramANamAM nAnakaDI hAvA chatAM tenA kAMThe kAM zauya kathAo ane premakathAe pUrabahAramAM kAlIkulI che. saurASTranI nadIo Aje sukI paDelI upajAva dharatIne naMdanavana anAvavA nathAI rahI che. ahiMnA sAgarakAMThe paNa benamUna che. A dharatIne surASTranA nAme paNa navAjavAmAM AvI che. tenA kAraNamAM mAnavajIvanamAM jovA maLatAM tamAma sadguNNAnuM temAM samIlana thayu che. saurASTranA mAna ane Adara tA kahevatazA che. vidyA ane dhamanI kheAjamAM nIkaLele cInI musAphara hyu-ena-saMga paNa saurASTranA vallabhIpUranA vaibhava ane saMskAra joine prabhAvIta manyA hatA. saurASTranA vIrapurUSonI gAthAoe te jagatanA leAkeAne preraNA pUrI pADI che. sAmanAtha jayAtirlIMganI rakSA kAje rajapUtAe khelelA kesarIyAja ga, zatruMjaya paryaMtanA jaina tICnA rakSaNa arthe muslIma bAdazAhonA AkramaNu samaye khamIrava'tI kharATakAmanA mIDhALama dhA saMkhyAma"dha navalAhIyA yuvAneAe lIluDA mAthA dharI dvIdhA e apU vIratAnu tejasvI prakaraNa jaina samAjanA itihAsamAM AjapaNu kaMDArAyelu` meAjUda che, vATabhUlyA vaTemArgu ene jANyA pArakhyA vinA mAMgherA mahemAna banAvanArA kacchanA lAke, svamAna, svavarakSA ane svAtaMtryatA khAtara jIvanane hADamAM mUkI jaMga kheDanArA mIyANA ane mera leke, neka-Teka khAtara nyAchAvarI karanArA vAghera ane kADhIkeAmanA marajIvAo, jogIdAsa khumANu ane abhA sAraThIyAnA parAkrame, prajAnI saMskAritA, saccAI ane dhama bhAvanAne haraghaDIye sajAga rAkhanArA saMtA ane bhaTTo, AdhyAtmikatAnI cInagArI ApanArA munivaryAM ane siddhapurUSA saurASTramAM sajACyA hovA chatAM, A dharatInuM dhAvaNa dhAvIne ahiM ja ucharyAM hAvA chatAM samasta dezanA gauravasamA banIne rahyAM che. rASTriya zikSaNa mATe bhekha lenArA vaDhavANunA sva- phulacaMdabhAi ane zivAnaMda, rAjakoTamAM purUSotama gAMdhI vi.ne gaNAvI zakAya. mAtra itihAsa ane bhUtakALanI gAthAonI muDImAM rAcanArA A pradeza nathI-A pradezanI asmitAnA muLa bhale UMDA utaryo hAya chatAM vartamAnanA vaheNa sAthe paNa te tAlabaddha kadama mIlAvatu` rahyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 81 Ooo www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMnI kalAkArIgiri ane hastakauzalya, gUMthaNa ane bharata kAma duniyAbharanI bajhAramAM AkarSaNa jamAvavA lAgyA che. ahinA kArIganI AMgaLIomAM kaLA vaNAI gaI che. hAthaudyoga ane gRhaudyoga mATe jANItA A pradezamAM Aje sImenTa ane soDA, mazIne ane e nA kArakhAnAo dhamadhamI rahyAM che. ApaNuM pazudhana- bhAratavarSanI ane khAsa karIne saurASTranI Atithya priya prajAnI saMskRtinuM e eka lakSaNa che ke pitAnA kuTumbamAM teo prANI ane pakSIone paNa gaNatA. saurASTranAM ghaDAM rAjasthAnanA kSatriye, mahArASTranA saradAro, mahaisUranA sulatAna vagere kharIdatA te jANItI vAta che. pazu e ghaNAnA jIvananuM anivArya aMga hatuM. jemane keI sthAyI raheThANa na hoya tenI bhaTakatI jAtie saMkhyAbaMdha pazao rAkhatAM. jApharAbAdanI bheMsa, morabI ane vaDhiyAra paMthakanI gAya, porabaMdaranAM gheTAM, kaccha sarahadanA ghoDA, kaMThALa pradezanAM bakarAM prakhyAta che. raNakAMThAnA kharagadha nAme oLakhAtAM jaMgalI gadheDAM patha vizeSa tarIke abhyAsa egya che. pahelAM lagabhaga dareka gAme gaucara, vADI ke bIDa hatAM. pahelAM keI pAse so se mAthAnuM pazudhana hoya te navAI nahotI. A ardhA ja saikA pUrvenI vAta thaI te chatAM bhAratamAM pramANamAM pazudhana echuM hatuM, ane Aje te tethIye ochuM che. bhAratanA arthakAraNamAM pazunuM eTaluM mahatva hatuM ke aMgrejI velya zabda mATe yojela pazunA jaththA mATe vaparAta zabda che teja che. ribaMdarathI AphrikA ghI jatuM tema verAvaLa ane jApharAbAdathI paNa ghI caDhatuM. vasatInA vadhArA sAthe pazudhana vadhavuM joItuM hatuM tene badale te Aje mAtra pAMcamA bhAganuM rahyuM che. amerikA ane osTreliyA pitAnI dUdhanI pedAza paradeza mokale che tyAre je pradezamAM temanA karatAM vaheluM pazupAlana jANavAmAM hatuM tyAM tene hAra thaI rahyo che. bhULanAM vijJAnanI najare jotAM te saurASTramAM pazupAlanane udyoga, khetIvADI jeTalo ja balake tethIye vadhAre vikasAvI zakAyo hota. A vAkya sAbhiprAya che. saurASTranI bhUmino moTo bhAga sapATa medAna che. tyAM ghAsa puSkaLa Uge che. tenA upara te khAIne jIvanAra vadhAre rahI zake, te dekhItuM che. ghaNAM gAmamAM gaucaro gAmataLamAM ke sImataLamAM bheLavI devAyAM che. jyAre bIjA dezo dUdhamAMthI divAlanA raMga, mAkhaNa, panIra, yoghurta, kumisa, kephira, matajhuna, vagere banAvI bahAra vece che tene badale ApaNe che tyAM te pazudhananI nikAsa ke hAsane kAraNe cekhAM dUdha ghI te THI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAju upara rahyAM, paNa pUratI chAza paNa pAmatAM nathI. A AkhI paristhitine Arthika dRSTie paNa vicAra tha joIe, ane gauzALA jevI "napho nahIM khoTa nahIM" pAMjarApoLone punaruddhAra karI tene Arthika rIte saddhara banAvI tene vikAsa ane vistAra kara joIe. bakarAM, gheTAM, gAya, baLada, gadheDAM, khaccara, bheMsa, gheDAM e sarva te gRhapagI Arthika jAnavaranI vAta thaI paNa te sivAyanAM bIjAM jAnavaro paNa che. garavo grAma pradeza- Aje gAmaDAMo vize lakhavuM te kabara uparanA zilAlekha jevuM che. jyArathI zaheramAM udyogo vadhavA mAMDyA ane khetIne hAsa thavA lAge tyArathI gAmaDAM bhAMgavA lAgyAM che. je vAta bhUlAI gaI ke bhAratanuM kharuM jIvana gAmaDAmAM hatuM, bhAratanuM Arthika hRdaya te gAmaDuM hatuM, bhAratanI saMskRtine sthAyI nivAsa gAmaDAMmAM hatA. aMgrejonA lagabhaga se varasanA kArabhAre gAmaDAM bhAMgyA tethI vadhAre saMkhyAnAM gAmaDAM chellAM pacIsa varasamAM bhAMgyAM che. vizeSa khedakAraka te e che ke amerikA ane briTana jevA dezone temanI sikAonI bhUla samajAI che ane teo have gAmaDAM tarapha vaLavA lAgyA che tyAre ApaNe vicArathI nahIM te AcArathI gAmaDAMne aneka rIte bhAMgI rahyA chIe. gAmaDAMno uddhAra tene zahera jevuM banAvyAthI nahIM thAya. tene kharo uddhAra te tenI artha vyavasthA ane samAja vyavasthAmAM jUnAM lakSaNe sAcavI rAkhI no prANa pUravAthI thaze. baMgALamAM ravIndranAtha TAgore ane saurASTramAM jhaveracaMda meghANue gAmaDAMnA punaruddhAra mATe pokAre karelA te upara keIe dhyAna ApyuM nathI. Aje sarakAra paNa gAmaDAM mATe kAMIka karavA mAge che che. te mATe khAtAMo zarU thayAM che, mANaso nImAyAM che, paNa be aMtarAye che. eka te vAstavika daSTino abhAva ane lAyaka kArya kara meLavavAnI muzkelI. udyoga ane sthAnika vyavasAye- saurASTramAM pramANamAM sauthI vadhAre udyoga piribaMdaramAM che. sauthI meTuM ane jUnuM kArakhAnuM sImenTanuM paNa tyAM AveluM che. sauthI vadhAre phAlele udyoga vaNATanI milana che. udyogane vicAra karatAM kyA udyoga vadhyA te jANavAnI jarUra jeTalI ja jarUra kyA udyoga nAza pAmyA te jANavAnI che. vaDhavANamAM sAbu ane kAca banatA. A banne vastunI vaparAza vadhI che chatAM vaDhavANamAMthI te udyogo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 nAza pAmyA che. jo ke vaDhavANunA jUnA daDA jevA sAjIe khArA pANImAM paNa kAma ApatA hatA. umarALA pAsenAM eka gAmaDAMnA luhAra tALAM-cAvI banAvatA, Aje te jovA maLatAM nathI; tevI ja rIte prabhAsapATaNamAM paNa tALAM banatAM paNa tyAMnA hunnara pazu vikasyA dekhAtA nathI. A tALAM vilAyatI leca kI jevAM paNa banatAM. Aje jyAre mATAM zaherAmAM tenI mAMga vadhI che tyAre te pATaNamAM anAvAnA prayAga karavA jevA che. mahuvAmAM lAkaDAMnAM ane hAthI dAMtanAM ramakaDAM anatAM. Aje tevI cIjo mahuvAmAM bane che paNa temAM vikAsa e che. kuDalAmAM garama dhAbaLA ane leADhAnA kAMTA ane che, te bannemAM sArA vikAsa thayA che. te uparAMta leDhAnA khATalA paNa banAvAya che. pArabaMdara pAsenA chAyAnA dhAbaLA ane garama kApaDa saurASTrabharamAM vaparAtu, bagasarAnA cAphALa, pacheDI ane phTA paNa saurASTrabharamAM vaparAtA temaja khIje paNa jatA. kaccha, lIMbaDI ane jAmanagaramAM sUDIe manatI, Aje paNa jAmanagaramAM bane che paNa maryAdita pramANamAM. jAmanagaramAM garama kApaDanI mila che. saurASTramAM te eka ja che. te uparAMta baTana, kaDI, sAMkaLa, nakucA vagere nAnI nAnI cIjonAM kArakhAnA tyAM ghaNAM che. jamanagara mIThAI mATe prakhyAta hatu. ane che. tyAM bAMdhaNInA hunnara paNa khUba vikAsa pAmyA hatA. jUnAgaDhanA eka sutAra mAmbu (vAMsa )nuM pharnicara ahu sArU manAvatA, Aje te jUnAgaDhamAM nathI. amarelImAM rUpAnAM vAsaNA bahu ghATadAra khanatAM, rAjakoTamAM lekhaDanA mAla banAvavAnAM kArakhAnAMo che, paNa bhaugolika rIte te udyoga karatAM vyApAranI pITha tarIke vadhAre cagya che. saurASTramAM ghaNe sthaLe hAthazALA hatI ane temAM hIrakerI dheAtIyAM ane kheca banatA. bezaka temAM kAcA mAla videzanA vaparAtA paNa pahelA vizvayuddha sudhImAM te te badhI nAza pAmI hatI. pracalita dhArmika saMpradAyo-- bhAratavaSa nA jAnA dhama te Aya dhama nAme oLakhI zakAya. tenA traNa svata Mtra phAMTA. (1) zrauta, smAta, vaidika dharmAM. (2) jaina dhama ane (3) bauddha dharma. temAMnA bauddha dhama lupta thayA che. vaidika dharmAMnA e vibhAga (1) zaiva sa`pradAya ane vaiSNava. temAM pachIthI maryAdA puruSottara rAmanI pUjA umerAI ane tenAM maMdire thayAM. navamA saikA pachI islAma dhama atre ALye, ane mizra sa MpradAye paNa racAyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAyatI rAjayanI sthApanA ane avalokana bhAratamAM thaI gayelA aneka rAjyamAM, mahAjana praNAli hatI. leke uparanuM zAsana dvividha hatuM, eka rAjyanuM ane bIjuM jJAtinA paTelanuM. rAjA ane amaladAranuM kAma rakSaNa ane kara ugharAvavAnuM rahetuM ane bIjI rIte rAjyane hastakSepa e che hate. gAmaDAne bIje badhe vahIvaTa ceArAmAM besIne paMcAyatI karatA. teja prathAne abhinava svarUpa apAyuM je paMcAyartA rAjya. bhAvi udyoga-vikAsanI zakayatAo- saurASTramAM bhUtakALamAM kyA udyoge pAMgaryA hatA, zA kAraNe pAMgaryA hatA tene abhyAsa karIne Aje je je vastunI mAMga vadhatI jatI hoya, te paikI je saurASTramAM sulabha hoya tevA udyogone je sthApavAmAM ke vikasAvavAmAM Ave ane te praznane samagra saurASTranA Arthika saMyojananA saMdarbhamAM jovA joIe. prathama vAta e ke je banAvaTane kAco mAla sthAnika majUrIthI meLavI zakAya tene prAdhAnya apAvuM joIe. saurASTramAM khanija saMpatti che ane tenI mojaNI paNa thanAra che. te khanija saMpattine bahAra lAvavI joIe bIjuM saurASTrane vizALa sAgara kAMThe che. jAmanagara pAse motI pAke che. paNa sAgarane ApaNe joIe te upaga karyo nathI. dareka gAmaDuM pitAnA sAgara kinAre ghasaDAI AvatA dolatane pUre upayoga karatuM thavuM joIe. trIjuM have jyAre avamUlyana thayuM che tyAre paradezamAM kadara thAya tevA mAlanuM utpAdana vadhavuM joIe. upara sthaLa sthaLanI Arthika samatulAne ulekha karyo che teno artha e ke jyAM ghauM vavAtA hoya tyAM magaphaLI vAvavI te samatulAne jokhamAvanArI rasama che. saurASTramAM vaijJAnika saMzodhana gujarAtanA vikhyAta vaijJAnika sva. tribhUvanadAsa kalyANadAsa gajajare rAjakoTamAM Teka-kemikala leboreTarI nAme zikSaNa saMsthA calAvI hatI, temAM jhaMDu phArmasIvALA jugatarAma vaidya ane amarelInA kaSNuprasAda girajAzaMkara bhaTe tAlIma lIdhI hatI. tenI pUrve dezI bhamAnuM zAstrIya ane vaijJAnika utpAdana karavA mATe jhaMDu bhaTTajIe gayA saikAmAM zALA sthApI hatI. rAjya mArgo ane vAhana vyavahAranI sagavaDa- bhAratanA lokomAMthI ghaNA jIvanamAM ekAda yAtrA karavAne Agraha rAkhatA, tethI thoDAeka saLaMga rastAo paNa haze ja ema mAnavAne kAraNa che ke prAcIna kALamAM mathurAne dvArakA sudhI joDate ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIje dvArakAne hastinApura sAthe joDate mAga hatuM. prAcIna kALamAM rAjamArgo haze tema mAnavAne bIjuM kAraNa vastIthI dUra Avela prAcIna vAva-kuvAo che. kavi nhAnAlAle ekavAra kaheluM ke pahelAM amadAvAdathI muMbaI jatAM bhAvanagara mArgamAM AvatuM ane have (ralarasta) bhAvanagarathI muMbaI jatAM amadAvAda rastAmAM Ave che. karanA seTalamenTa pachI aMgrejI kedIone sAMkaLatAM Traka roDa karavAmAM AvyA hatA. eka raste ghoghAthI amadAvAda jato. eka mAga jhAlAvADamAMthI uttara gujarAtamAM thaIne mALave ja. aMgreja sarakAranA vakhatamAM vIsamI sadInA be dAyakA pachI moTaramAM va5rAtAM paTela upara be AnA vadhArAnI jakAta nAkhI temAMthI pAkA rastA bAMdhavA-baMdhAvavAnuM zarU karyuM tyArathI tevA rastAo vadhyA che, tethI Aje saurASTrane eka cheDethI bIje cheDe mANasa pitAnA vAhanamAM sahelAIthI jaI zake che. vAhana vyavahAramAM hajI sudhI te relave mukhya che. paNa sTIma leMca ke nAnI sTImara dvArA TUMkI dariyAI musApharI khAsa karIne ane akhAtenA eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI karavAmAM Ave te jarUranuM che. sTeTa TrAnsaporTa dvArA tene relve ke plena joDe sAMkaLI zakAya. relavemAM paNa rAjakoTa ane jasadaNa lAIna hajI abharAI upara che, bhAvanagara tArApara thaI nathI, rAjakeTa sejitrA mATe vAte ja cAle che tyAM pachI jAmanagaraAmaraNa-rabIne te svapnavata ja gaNavI joIe. vyAyAma pravRttine vikAsa- vyAyAma pravRttinI zarUAta mahuvAmAM tyAMnA DokaTara puruSottama vinAyaka kANee sane 1909-10nI AsapAsa zarU karelI te traNeka varasa cAlI baMdha paDelI. pachI pirabaMdaramAM bahAuddIna kelejamAM bhaNela eka grejyueTa zikSaka sI. ela. mAMkaDe karelI. junAgaDhamAM male rAjya taraphathI rAkhavAmAM AvatA. bhAvanagaramAM dakSiNAmUrtie zarU karela ane Aje saradAra pRthvIsiMha nAme jANatA svAmIrAve motIbAgamAM akhADo che ane bahAuddInabhAI zekhe te cAlu rAkhe. AcAryo, adhyApaka ane keLavaNInA tire- ahiMnA tejasvI adhyApakamAM jamazedajI unavALA, ji. ganimana, | pri. skeTa, pre. kAvasajI saMjAnA, pro. gaMbhIra, pro. barajorajI, che. jekasanadAsa jeThAbhAI kaNiyA, pre. TI. pI. trivedI, pre. narabhezaMkara prANajIvana dave, pre. viThalarAya mahipatarAya mahetA, \\in " m {}lTD Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pri. te jumala karamacaMda zahAnI, pre. ane pri. De. ramaNalAla kanaiyAlAla yAjJika, pro. narImAna IcchAporIA, pro. ravizaMkara mahAzaMkara joSI, pro. ane pri. IndrakAnta vi. trivedI, pre. ane pri. nAdirazA bharUcA, pro. Do. pratAparAya maMdI, pri. zApurazA heDIvAlA, che. mahAdeva malahAra joSI, pro. gaNapata sadAziva, pra. nArAyaNa balavaMta, pre. harilAla mAdhavajI bhaTTa, pro. suMdarajI ge. beTAI, pro. khImacaMda cAMpazI zAha, pre. hanumaMta bAlAjI bhIDe, vagerenI ananya sevAo zikSaNakSetramAM navI bhAta pADI che. uparAMta AcAryo tarIke ghaNI ja yazasvI kArakIrdi pUrI karanArAemAM AzArAma dalIcaMda desAI, kAzIrAma sevakarAma (marabI), derAbajI edalajI gImI (mahAtmA gAMdhI paNa AmanA pAse bhaNelA) 1923 sudhI teo hayAta hatA ane lemIMgTana roDa upara rahetA hatA. temaNe mANasanI bhASA kema utpanna thaI te viSe pustikA lakhelI che. uparAMta mahetAjIomAM dalapatarAma pipaTalAla jozI, jAdavajI trIkamajI gAMdhI, devazaMkara vaikuThajI bhaTTa, sva.viThThaladAsa khImajI paTela vigere mukhya hatA. sAMskRtika ane zaukSaNika, Arthika ane audyogika kSetre AgaLa rahetuM AveluM saurASTra rAjakIya kSetre paNa evuM ja AgavuM rahyuM che. svarAjya AvyA pachI rAjakIya kSetre saurASTra pADelI praNAlikAo Aje paNa yAdagAra ane anukaraNIya banI rahI che. vijJAna Aje jyAre jhaDapathI kuca karI rahyuM che, page cAlIne musApharI karanAro mANasa havAI vAhana dvArA caMdramA sudhI pahoMca vAnI taiyArI karI rahyo che, dezakALa badalAtuM jAya che tyAre A dharatInA jUnA mUlya, jUnI praNAlikAe, jUnI rAkharakhavATa, jAnaphesAnI karIne kurabAnIne varelA vIrapuruSanA khAMbhI pALIyAo, tenI pAchaLanI zauryakathAo e badhu Aje je graMthastha nahi thAya to keTalIka vAte bhUlAtI javAnI ane jemAMthI ApaNane nUtana daSTi, navI cetanA ane saMskRti, nUtana preraNA ane ujajavaLa jIvananI keDI maLI Ave che tevA tejasvI vyaktitvanI naMdhamAMthI bhaviSyanI peDhIne kAMIpaNa upayogI banaze to ame amArI A mahenata sArthaka gaNIzuM ema mAnIne A dizAmAM eka pachI eka kadama mAMDyA che. sAhitya kSetre amArA A trIjA prasthAnamAM mitra ane zubhechakenI huMpha to hoya ja, paNa ajANyA murabbIoe paNa amAre vAMse thAbaDI pretsAhaka baLa ApyuM che, je vizALa samudAyanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkaTa zubha bhAvanAo vinA amarUM kAma AvA saMgamAM A svarUpe mUkAyuM na hatA. vyaktionI paricaya saMbaMdhamAM amArA AchA-pAtaLA khyAla uparathI ane amane maLelI mAhitine AdhAre nedha mUkI chesaMbhava che ke atyaMta prasiddha evI jUdA jUdA kSetranI viziSTa vyaktionI meM A graMthamAM na mUkI zakANu hoya te amArI vyaktinI zakti maryAdAne dhyAnamAM laI evI bhUla daragUjara karaze. ekale hAthe thatAM A kAmamAM anya kSatIo paNa rahI javA pAmI haze vidvAna abhyAsIo asmitAnA saMzodhana aMge vadhu mArgadarzana Apaze te anukuLatA ame, Arthika rIte bIjI kaI navesarathI (huMpha maLe amAre zuM prasthAna gujarAta saMdarbhagraMtha pragaTa karavAno suma paramAtmA amane Apaze tyAre AthI vadhu vistRta rIte, janAbaddha ane suMdara zailImAM bakInI e vigate upara dhyAna devA prayatna karazuM. maMtavya ane sUcane mATe amArUM nimaMtraNa ubhuM ja che. prakAzanane DuM pragaTa thavA badala dilagIra chIe. bhAvanagara naMdalAla bI. devaluka 26-1-68 saMpAdaka dhA zubhecchA pAThave che zrI pALIyAda e sahakArI maMDaLI li. mu. pALIyAda (bhAla) (tAluko : bhAvanagara ji. bhAvanagara) rajIsTrezana naMbara : 6842 sthApanA tArIkha : 13-12-66 zera bhaDaLa 2,500-00 sabhya saMkhyA : 76 anAmata phaMDa : 31-00 kheDUta H 72 bIna kheDUta : 4 maMDaLInI hamaNAM ja noMdhaNI thayela che chatAM dhIrANanI pravRtti hAtha dharI TUMkI mudata, mAla tAraNa, ubhaDa dhIrANa ane bhaMDAra vibhAga TUMka samayamAM zarU karela che. rahImabhAi musANI velajI merAmabhAI pramukha maMtrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | saurASTranI saMskRtinuM darzata kara GO Y nAnubhAI dudharejIyA 000 T -- - - - * * * * * * * * * * * * * * . * A ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 saMskRtinI "bhadra saMskRti" ane "saMta A be paraMparA vacce aMtara e manAtuM saMskRti" evI che paraMparAo uparAMta leka ke vedamAM je sapaSTataH na hoya tevuM je kaMI lekamAM hoya, athavA je vedamAM hoya tenAthI saMskRti' paNa enI trIjI paraMparA che. ' saurASTranI saMskRti tarIke je cIjane oLa- vizeSa je kaMI lekamAM hoya te badhuM "leka khAvAya che tenuM mahaddasvarUpa A lokasaMskRtinI paripATInuM manAtuM. paraMparAnuM che. ApaNe ahIM saurASTranI A saMskRti eTale zuM? kasaMskRtinI prAcInatA jANavAno prayAsa "saMskRti' e saMskRta bhASAno zabda che. karIe chIe. $ dhAtune lam upasargo ane vitana pratyaya lekazabdanuM purAtanapaNuM- lAgIne e zabda banelo che. saMskRti ane roja zabdanAM mULa cheka vedamAM paNa daSTi. sabhyatA e eka vastu nathI saMskRti AMtara aucara thAya che. svedamAM seoi' zabda viSaya che. jyAre sabhyatA e bAhya viSaya che. jovA maLe che. e ja vedanA prasiddha puruSa AphrikAne AdivAsI keTa-pAlana paherI suktamAM- zake che, yuropIya DhabanA baMgalAmAM rahI zake che, yaMtranuM saMcAlana paNa karI zake che, tema paga mUrijha: zotrAttathA rojha karavAnA. chatAM teno sAMskRtika stara aMgreja prajA jevo Ama leka zabdane eNe jIva ane sthAna haze ema kahI zakAze nahi. chetI dhAraNa ane arthamAM vAparela che. karI, pATalA para besIne zAkAhArI bhajana jaiminiya upaniSada brAhmaNamAM- levAthI ke parNakuTimAM nivAsa karavA mAtrathI bahu Thagahito vA ayaM bahuto lokaH / koIne bhAratIya saMskRtine raMga caDhI gayo che - heka aneka prakAre thAya che evuM kahI zakAya nahi. kAraNa ke A badhI vastumAM e vyApta che. bAhya vastu che. tene aMgrejI ke bhAratIya zrImad bhagavad gItAe "ka" ane 5 sabhyatA tarIke oLakhAvI zakIzuM, paraMtu tene aMgrejI ke bhAratIya saMskRtinuM nAma ApI "leka saMgraha' zabdo vAparyA che. zakIzu nahi. ato'smi loke vede ca prathita: puruSottamaH / tethI lekamAM ane vedamAM huM puruSottama saMskRtine saMbaMdha bAhya AcaraNa sAthe nahi paNa samAjanI AMtarika bhUmikA sAthe evA nAmathI prasiddha chuM. rahelo hoya che, ane bAhya dekhAvane apanAvaloksNgrhme vApi saMgzyankartumarhasi / vAnA kAraNe evI AMtara bhUmikA AvI javAnuM Ama ApaNe tyAM eka jUnA kALathI 'veda kazuM kAraNa nathI. ba duka ke talavAra dhAraNa paripATI ane loka paripATI evI be para karavAM sahelAM che, paNa te dhAraNa karavAnA parA cAlI AvatI jovA maLe che. kAraNe kaMI mANasamAM zUravIratA AvI jatI * vadhu mATe ja garamAnA gIto nI nathI tema koI sabhyatA svIkArI levAthI mArI prastAvanA-pUjApa. prakAzaka lokasAhitya enI saMskRti paNa apanAvAI jAya che evuM samiti, amadAvAda. sarvathA banatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya sa MskRtinuM sAtatya saMskRti e mAnavI mATenuM meTu' preraNA aLa che. kAI paNa mAnava prajA je kaMi hAya te tenI saMskRtine AbhArI heAya che. kahe che vizvanA paTa para misara, ebIlezana, yunAna, rema Adi 26 jeTalI mahAna saMskRtie udaya pAmIne asta thaI gaI che tyAre bhAratIya saMskRti eka mAtra evI che ke je ati prAcIna heAvA sAthe aneka AkramaNA sAme jemanI tema TakI rahela che. A saMskRti eTalI prAcIna che ke je kALe e ahIM gheghUra vRkSa jevI hatI tyAre pRthvI paranA bIjA deze!mAM saMskRtinA te nahi paNa jene sabhyatA kahI zakAya tenA paNa janma thayA na hatA. ApaNI saurASTranI saMskRti e bhAratIya saMskRtithI kAi alaga sa MskRti nathI. kAi mahAnadanA phAMTA ke vizALa vaTavRkSanI eka zAkhA mAphaka e bhAratIya leAka sa MskRtinu abhinna a'ga rahelI che. hA, eTaluM kharUM ke saurASTranI saMskRtinuM svarUpa savizeSa rUpe leAka sa MskRtinu che. saMskRtionuM ugama sthAna-- kahe che ke prAcIna kALe je saMskRtie urjAya pAmI te mahad aMze nadIonA kinArA paraja .te janmI hatI. sahaja che ke sujalAm nadIone tIre AvelI suphalAm dharatI para vasavAthI mANasane khetI ane pazupAlana jevA peAtAnA Adya udyogo mATe vadhumAM vadhu savalattA maLI rahetI hAya. AthI jUnA vakhatamAM nadI kinAre ja meTAM janapade vasatAM. paMjAbanA paMcanadanA pradezamAM ArcI rahyA tenu mukhya kAraNa A ja hatu. te zuM saurASTramAM e kALe koI meTI nadI hatI ? eka vedamAM saurASTranA ullekha uddhRja eTale TApu tarIke thayele jovA maLe che. e merI nadIenA mukha vaccenA e DelTA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat na jevA TApu hatA. enI eka bAjue siMdhu ThalavAtI hatI, ane bIjI bAjue sarasvatI nAmanI nadI hatI e nadI paNa himAlayamAMthI nIkaLI rAjasthAna vIMdhIne saurASTranI pUrva khAjue AvIne samudrane maLatI hatI. saurASTra eTa heAvAnA ullekho te e aDhI hajAra varSa pahelAnA kathAnakomAM paNa jovA maLe che. saurASTranI Adya sAMskRti te Aya sa MskRti nahAtI, paNa AjanI A beTa para sau prathama je sa MskRti hatI bhASAmAM jene AsurI saMskRti kahIe tevA prakAranI saMskRti hatI. dasyue e ahIMnA mULa vatanIo hatA. A pradezanA ullekha purANAmAM paNa che. zivapurANe bhAratamAMnA khAra yetiligeAnA paricaya ApyA che temAM 'surAjye seAmanAthasya'-ema prabhAsa sthita se|manAtha kSetranA ullekha karelA che. ziva pUjA-liMga pUjA e Aya saMskR mane purAtattvavidoe svIkArela che. liMgapUjA tinI deNu nathI. ema Aje vidvAnA e anAO-dasyu saMskRtinI upalabdhi che. mahuvA prAcInakALe mAhiSmatI kahevAtuM ane tyAM asura-rAkSasa rahetA heAvAnA tathA zrIkRSNe temanI sAthe yuddha karyuM. hAvAnA ullekha jANItA che. ApaNe tyAM nAga paMcamI ane nAgapUjAnuM mahattva che. A paNa A saMskRtinI paraMparA nathI, paraMtu AsurI ke draviDiyana saMskRtinI ja paraMparA che. amadAvAda jIlAnA khastA gAme dheAghAnuM madira e nAgadevatAnu maMdira che, kacchamAM DuMgaranI Toce AveluM bhUja gadevanu, temaja taraNetara najIka Avela vAsukInAthanAM maMdiza A nAga saskRtinAM pratIke che. e madirA ane saurASTramAM cAlatI nAgapUjA ema batAvI rahe che ke eka kALe saurASTramAM nAgakULAne paNa vAsa hato. A www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara nAgakuLe paNa AryaprajA nahotI ema siddha A baMne saMskRtio dhIme dhIme evI karAyeluM che. otapreta banI gaI ke pachI sarjAyela navI saMskRtimAnuM kayuM tatva Arya saMskRtinuM ane saurASTra : pAtALa- kayuM tatva draviDiyana saMskRtinuM che te zodhavuM purANamAM pAtALa ane pAtALanagarIne saheluM rahyuM nathI. A baMne saMskRtio enA ullekha jovA maLe che. A pAtALanagarI aMge AdimULa rUpe bhale ekabIjAthI virodhAbhAsI je sthAne lekha upalabdha che te parathI evA jevI hoya paraMtu te baMne saMskRtie mahAna anumAna para AvavuM jarAya muzkela nathI ke hevAne inkAra thaI zake tevuM nathI. khAsa A saurASTra dvIpa ja eka kALe pAtAla pradeza karIne loka saMskRtinA ghaDatara para A jUnI tarIke oLakhAtuM hatuM. meganIse pitAnA saMskRtinI prabaLa asara rahelI che. e lekenI lakhANemAM pAtALa nagarIne siMdhunA mukha AjanI mAnyatAo, vizvAse vagere parathI AgaLa ullekha karelo che. karnIMgahAme paNa spaSTapaNe kalpI zakAya che. A tathyane svIkArela che. TelemIe paNa A TApunA kinArAnA siMdhu pAsenA prAraMbha sthaLane AyAnuM - AryonuM Agamana- pAtALa tarIke ullekhela che. eka grIka lekhaka Aryo uttaramAM sthira thayA pachI temaNe agAkarathI DIsa A pAtALa pradezane Aphrikana bhAratanA judA judA bhAgamAM prayANa zarU deze sAthe vepArI saMbaMdha hovAnuM paNa jaNAve karela. vaivasvata manune 9 putro hatA. temAMne che. A badhA purAvA parathI sahaja rIte anu zaryAti nAmane putra ahIM surASTramAM AvIne mAna thaI zake che ke purANamAM je pAtALanI vasele. zaryAti jyAre ahIM Ave tyAre ane tyAM asarakaLe vasatA hovAnI vAta cheA pradeza AnatanA nAme oLakhAtuM hatuM. te A saurASTra dvIpanI ja che. uttara bhAratamAM kahe che ke vavasvata manune eka dvidharmI saMtAna AvIne vaselI Arya prajAne pitAnAthI ThIka hatuM. te strIdharma paNa hatuM ane puruSadharmI ThIka UMDe dakSiNamAM Avela A TApu pAtALa paNa hatuM. kadAca Aje dAktarI vijJAna jema jevo lAgyo hoya te e sahaja che. kacchanA liMgabadalInAM oparezana karIne strImAMthI puruSa keI eka gAmanuM nAma pATagaDha che, te jUnuM ane puruSamAMthI strInuM sarjana kare che tema kadAca pAtALanAra che evI daMtakathA paNa pracalita e amuka varSo sudhI ekadharmI ane pachI bIjAche. A badhA parathI eka vAta te dekhAya ja dhama banyuM hoya! te je heya te paraMtu e vi. che ke A ahIM AvyA te pahelAM ahIM citra saMtAnanuM strI svarUpa ke je IlAnA nAme je prajA vasatI hatI te anArya, asura ke oLakhAtuM hatuM te ilAne vaMza ela vaMza dasya prajA hatI. kahevAye. jemAM pururavA, nahuSa, yayAti asura saMskRti vagere prakhyAta rAjavIe thayA hatA. AmAMnA yayAtine putra yadu paNa pAchaLathI ahIM AnasaurASTramAM prAcInakALe dasyue-nAgo temAM AvIne raheze. jenA vaMzajo yaduvaMzI vagere vasatA hatA te vAta kharI che, paraMtu te kahevAyA. A badhI hakIkata purANamAM kaDIprajA pAse paNa eka bhavya saMskRti hatI. baddharUpe noMdhAyelI che. AryonA Agamana vakhate kALanA vahana sAthe AryonA Agamana pachI AnartanA 9 peTA bhAge hevAne ullekha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badhA parathI saurASTranI lokasaMskRtinA sahiSNutA na hota to anya pradezanI mAphaka mULAne ApaNane sahelAIthI khyAla AvI ahIM paNa sAmpradAyika daMgale thayAM heta. rahe che ke e saMskRtine pravAha Arya ane A leka saMskRtie teanArya baMne saMskRtimAMthI unna thayela che. - sAMI ke salAma, kApaDI ke nAma; ApaNe tyAM "saMgama'nuM mahatva svIkArAyeluM che. jyAM be pravAho ekatra thatA hoya te nAthajI ke Adeza, saba saMtana ke je je sItArAma. sthAnane ApaNe pavitra mAnIe chIe. eTale evI sarvadharmasamanvayanI-dharmanA bhedabhAva kadAca be mahAna saMskRtinA pravAhanA vinAnI saMskRtine upasI che. saurASTranAM saMgamathI uptanna thayelI hovAnA kAraNe ja bhajane e lokasaMskRtine uttama paripAka che. saurASTranI lokasaMskRti ATalI baLavatI viziSTa e bhajanikomAM katIbazA ane tethI jevA ane cetanavaMtI banI lAge che. muslima saMte paNa che. harijana jevI kaI hastIne eNe svIkArela nathI, khImaDiyo saMskRtinA ciraMjIva to koTavALa Adi harijanane A saMskRtie paraMtu kaI saMskRti kevaLa jUnI ke ati pUjya puruSa mAnelA che. strI puruSanI samAjUnI hovAnA kAraNe kaMI te mahAna banI natAne paNa A saMskRtie pAyAnI cIja jatI nathI! enI mahAnatA te enAmAM rahelAM gaNela che. ciraMjIva tatvonAM mUlyo para ja avalaMbatI A lokasaMskRtie abhimAnane meTAmAM hoya che. A daSTie vicAra karIe te saurA. 5 * mATe zatru manAvyuM che. badhA bhavaroganuM, STranI saMskRtie keTalAMka evAM mUlyane janma ane ane AtmA ane deha vaccenI dIvAlarUpa Apyo che ke jenI upayogitA Aje paNa mAnIne ene tajavAnuM upaderyuM che.--garava ghaTI nathI. A saMskRtimAM sati ane saMta, kiye sAInara hAryo siyArAmajI seM-ema zaurya ane zahAdatane mahatva che te kharuM, paNa garvane mAnavajIvananA parAjayanuM mukhya kAraNa A saMskRtie mahatvanI vAta karI hoya te manAvela che. te e che ke teNe bhautika jIvanamAM vyakti parAyaNatAne UbhI karI nathI. saurASTranuM Atithya A saMskRtie ALasa, pramAda ke akarma A kAraNe ja nedhapAtra che. sukha vaheMcavAthI yatA piSyAM nathI, bhAgyane sthAne eNe vadhe che, duHkha vaheMcavAthI ghaTe che ema puruSArthane prabodhe che. 'hake hAle tame vacana sukhamAM ane du:khamAM bhAga levAnI-vahecavAnI pALe" ema kahIne teNe anaitika jIvanathI vAta eNe karI che. evI ja bIjI mahatvanI dUra rahevAnI vAta kahI che. "dharmo jaya ane vatu te anAsaktine pAyAmAM mUkavAnI che. pApe kSaya' e A lokasaMskRtinuM AgavuM je A lekasaMskRtimAM anAsakti ane sUtra rahyuM che. have pachInuM amArUM samRddha prakAzana taiyAra thaI rahyuM che : gujarAta saMdarbhagraMtha" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rASTrIya anna samasyAnA ukela mATe dezanI pratyeka ekara jamInamAM vadhu pAka pedA karI......... vadhAre utpAdana levA mATe~~ jamInaneA rasakasa jALavI rAkhavA ena. pI. ke. yukta-- rasAyaNIka-- sarakAra mAnca haLachApa mizra khAtara : utpAdaka : hinda pharTilAIjharsa zAha cembarsa-sAkara bajAra, bhAvanagara. zrI naMdalAlabhAI devalukanA sAhityika prayAsane zubhecchA pAThave che * mesarsa hAjI phidAhusena jIvarAjabhAi sIgAreTa, mAcIsa, sAbu, cA vigerenA vepArI janarala marcanTa taLA jA (gujarAta) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat * 1' ja dR www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 TelIphona naM. 3146 jIvananI ImAratone sadguNe majabUta banAve che ne AtmAne sevAbhAva e ene bagIce che. jenA kulaDA nA rUpa-raMga ane sugaMdhathI saMsAra tarabatara rahe che. ApanA nivAsa sthAne ke bAga bagIcA, sArvajanika ImAratane ke nagararacanAne suzobhita karavA paTela sImenTa pAipa proDakaTasanA Ara. sI. sI. jImenTa pAIpa 3" thI 48" IMca sudhInA presara pAIpa tathA nenapresara pAIpa tathA hyuma sTIla phITIMga TI. tathA benDa vigere hAjara sTokamAMthI maLaze. InDIyana relve sTAnDarDa pAIpa paNa maLI zakaze. tadUuparAMta amArI phAunDrInA kAsTa Ayana menahela kavarsa Inabera roDa bekasa, syusa vAla, hAIDranTa kAsTa, Ayana pAIpa phITIMga, ekasapIlara spera pArTasa dareka sAIjhanA oIla philTara presa tathA eIla pampa, bebI boyalara oIla Tenka tathA voTara Tenka banAvIe chIe. -: utpAdaka : paTela sImenTa pAIpa proDakaTa sa C/o. paTela Ayarna phAunDrI enDa sTIla varkasa presa roDa thaine zAmaLadAsa roDa, vejITebala kArakhAnA pAchaLa, bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA sahakAra nahi uddhAra zrI nAnA AsarANuM che. vi. vi. kA. sa. maMDaLI lI. vAyA:-mahuvA jale -bhAvanagara pesTa:-moTA AsarANu tAluka:-mahuvA rajIsTara naMbara 79 eDITa varga:tA. 30-6-66 sabhya saMkhyA - - 166 zera baMDaLa ... - 48125 anAmata bhaMDaLa 3628/31 anya phaMDa * * 2631/10 cAlu sAle thayela napho rUA. 3042/67 vyavasthApaka kamiTInA sabhyo 1 bhImAbhAI rAmabhAI 2 bhImAbhAI lakhamaNabhAI 3 ukAbhAI lakhamaNabhAI 4 nAnajIbhAI gagajIbhAI 5 rAmajIbhAI devAtabhAI 6 umarabhAI nurAbhAI rAjAbhAI hamIrabhAI pramukha nakama bAlAbhAI nathubhAI maMtrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTramAM sahakArI pravRttine itihAsa e. TI. trivedI madadanIza jillA rajIsTAra, bhAvanagara samAjavAdI DhabanI samAjaracanA ane ekaMdare saurASTra rAjyanI racanA vakhate kalyANa rAjyanI sthApanAne Adarza siddha mAtra bhAvanagara rAjyamAM sahakArI pravRtti karavA mATe sahakArI pravRtti agatyanI pravRtti hatI ane tenA pAyA upara saurASTramAM gaNI zakAya. A pravRtti lokegI pravRtti sahakArI pravRtti zarU thaI tarIke saurASTra rAjyanI racanA thayA bAda epa nI , saurASTra rAjyanI racanA thayA bAda A eTale ke 1948nA arasAmAM svIkArI ane mATe sahakArI kAyado ane kAnune saurASTranI te rIte rAjya kAmagIrI zarU thaI. dhArAsabhAe maMjura karyo ane A kAyadA ane saurASTra rAjyanI racanA thaI te pahelA kAnunane anusAra bhAvanagara rAjyanI sahakArI saurASTra aneka rajavADAonA samAgamethI maMDaLIonI pheraracanA mATe maMDaLIonA peTAbhareluM hatuM. AvI pravRtti AgaLa paDatA niyamomAM sudhArA karavAmAM AvyA ane te sAtherAjya sivAya A pravRttinuM nAmanizAna na sAtha saurASTranA badhA vistAramAM judA judA hatuM. saurASTra rAjyanI racanA thaI tyAre je prakAranI sahakArI maMDaLIonI sthApanAnI rAjyamAM sahakArI maMDaLIo hatI te nIce kAmagIrI paNa zarU karelI. A uparAMta AvI mujaba hatI. maMDaLIone dhIrANa meLavavAmAM muzkelI na paDe sa.maMnI saMkhyA te mATe dhIrANa ApanArI Taca saMkhyAo paNa bhAvanagara rAjya ubhI karavAmAM AvI. A badhA kAryo saurASTra, junAgaDha rAjya 28 rAjyanA sahakArI khAtAe ekI sAthe porabaMdara rAjya prayAsa zarU karyA. A kAmagIrI ghaNI ja kaparI hatI. kAraNa ekaMdare kula 248 ke "sahakAra" zabda na ja hato ane te junAgaDha rAjya ane porabaMdara rAjyamAM mATe anukuLa vAtAvaraNa hajI zarU thayeluM. A pravRtti mAtra nAmanI hatI tema kahI judA judA rAjyanI prajA ajJAna hatI, ane zakAya. bhAvanagara rAjya A pravRtti mATe darabArI gAmonI prajA pAsethI leka pagI kAmagIrI zarU karelI. bhAvanagara rAjyanA AvI saMsthAo ubhI karAvI ane temane gAmaDAomAM AvI maMDaLIo ubhI karavAmAM saMcAlana mATe seMpavI te tadana navuM ja hatuM. AvelI. A maMDaLIo mAtra gAmaDAmAM A prajA pAse na hatI sahakArI tAlIma, dhIrANanuM kAma karatI ane badhI maMDaLIo sahakArI samaja ke anubhava. tema chatAM sahaanalImITeDa eTale ke amaryAdIta javAbadArInA kArI khAtAe A pravRtti vikasAvavA mATe gharaNe racAyelI. zerabhaMDaLa nahIM paNa thAya kadama mAMDyA. saurASTra rAjyanI racanA vakhate NathI kaMDa ubhA karAyelA. sahakArI pravRtti sahakArI khAtAnA vaDA tarIke zrI hariprasAdaduniyAmAM zarU thaI tyAre je dhoraNe maMDaLIo bhAI trivedI hatA. ane ekadhArI rajIsTrArazrI racAtI te dharaNe A maMDaLIo zarU thayelI. tarIke temaNe kAmagIrI karelI ane tethI 217 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 saurASTramAM vikasele sahakArI pravRtti mATe A saMsthA saurASTra rAjyamAM gIrAsadArI yaza temane rahyo. gaNotIyAone jamInane kajo levA mATe saurASTra rAjyanA samaya daramyAna saurASTra A saMsthA ubhI karavAmAM AvelI ane zarU sahakArI beMka, lenDa morTageja beMka, saurASTra AtamAM pramukhazrI tarIke porabaMdaranA yuvarAja jJAna pracAra sa. saMgha vigere Toca saMsthAo udayabhANasiMhajI ane menejarazrI tarIke zrI zarUAtamAM kAma karatI zarU thaI gayela harIharabhAI joSIe kAmagIrI karelI ane A ane jyAre saurASTra rAjyanuM ekIkaraNa saMbai eka dvArA bhAratamAM cAlatI lenDa DevalapamenTa rAjya sAthe thayuM tyAre A badhI saMsthAo beMkamAM AgavuM sthAna le che. pagabhara thaI gayelI hatI. ane te uparAMta uparokta ulekha sAthe rAjakeTa nAgarika kheDutene AbAdI mATe niyaMtrIta bajAre paNa sa. bekane paNa ullekha jarUrI che. A beMkanI agatyanA sthaLoe sthapAI cukyA hatA. racanA rAjakoTamAM saurASTra rAjyamAM thayelI. - saurASTra rAjya daramyAna A lokopayogI nAgarIka beMka cauda lAkhathI vadhu zera bhaMDaLa pravRtti sArAya saurASTranA grAmya vistAramAM dharAve che. thApaNo eka karoDa uparAMtanI che AMbI gaI hatI ane tethI ja muMbaI rAjyanA ane dhIrANa sATha lAkha jeTaluM che. mAtra nAnA samaya daramyAna paNa A pravRtti vikasatI rahI. pAyA upara zarU thayelI A beka kaI paNa saurASTranI sahakArI pravRtti jenA sopAna, sarakArI sahAya vagara nAgarIka beMkamAM AgavI aneka varSothI A pravRtti cAlatI na hoya, te haraLamAM che. rIte thaI gayelA ane muMbaI rAjyamAM paNa A keDInAra khAMDa udyoga sa. maMDaLI paNa rIte ja sahakArI pravRtti vikaselI ane phalelI. zarUAtamAM nukazAnIne kAraNe muzkelImAM tA. 1-5-60 thI dvibhASI muMbaI rAjyanuM mukAI gayela paNa temAMthI pagabhara thaI sAre vilinIkaraNa thatA gujarAta rAjya thayuM ane naphe meLavI junI khoTa pUrI karI khAMDa udyogomAM gujarAta rAjya daramyAna sahakArI pravRtti sAruM sthAna meLavI lIdhela che ane zeraDInA yathAvata vikasatI rahI. saurASTranA kheDutoe pilANamAMthI bIju "bAya proDakaTa"nuM utpAdana A pravRtti pitAnI Arthika unnatI mATenI che paNa atyAre kare che. tenI purI samajadArI thaI gaI hovAthI A pravRttine vizeSa lAbha le che. bhAratanA aneka gujarAta rAjyanuM upara ullekha karyA pramANe bIjA rAjyanI sarakhAmaNImAM AgavuM sthAna rAjyanI sahakArI pravRttimAM gujarAta rAjyanuM sthAna AgavuM ja che. sArASTranI keTalIka che. bIjA rAjyonI sarakhAmaNImAM maMDaLI sahakArI saMsthAoe bhAratabharanI sahakArI dITha vyaktigata sabhAsada saMkhyA, zera bhaMDoLa, saMsthAomAM nAmanA meLavI che tevI saMsthA dhariANa, thApaNa, vizeSa che jyAre madata emAM gujarAta rAjya tenI DevalapamenTa beMka, bahAranuM leNuM sabhAsade pAse ochuM rahe che. rAjakoTanAgarIka sahakArI beMka, keDInAra maMDaLIonI saMkhyAbaLanI draSTIe bhAvA khAMDa udyoga sahakArI maMDaLI vigere saMsthAo nagara jillo saurASTramAM AgaLa che ane sahelAIthI mUkI zakAya. gujarAtamAM paNa AgavI haroLamAM rahe che, - atre gujarAta rAjya lenDa DevalapamenTa jillAvAra maMDaLIonI saMkhyAnI vigata beMkane thayela vikAsane uleba jarUrI che. nIce ApI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja naM. jillo maMDaLIonI saMkhyA 4 nekarIAta zarAphI maMDaLIo 1 amadAvAda zahera 1711 5 nAgarIka beMke 2 amadAvAda jillo 1110 6 kharIda vecANa saMghe 3 gAMdhInagara jillo 133 7 mAladhArI zarAphI maMDaLIo 4 banAsakAMThA jillo 875 8 piyata sahakArI maMDaLIo 5 sAbarakAMThA jile 67 9 khetI maMDaLIo 6 kheDA jillA 1718 10 rUpAMtara maMDaLIo 7 mahesANA jillo 1596 11 vaNakara maMDaLIo 8 bharUca jille 758 12 audyogIka maMDaLIo 9 valasADa jille 673 13 uccatara jIvana gALanArI maMDaLI 1 10 DAMga jillo para 14 jillA sa. beMka 11 surata jille 1167 15 jillA sa. borDa 12 amarelI jille 558 16 anya sa. maMDaLIo 13 bhAvanagara jile 1010 14 jAmanagara jille kula ekaMdare 1,040 593 15 junAgaDha jillA 876 A uparAMta agatyanA bajAra vistAra eTale 16 kaccha jillo 500 ke pIThAomAM kheDutonA hitamAM niyaMtrIta 17 rAjakoTa jillo bajAra sthApavAmAM AvyA che je paikI boTAda, 18 surendranagara jille 614 kuMDalA vi. sthaLanA A niyaMtrIta bajAro bhAvanagara rAjyathI saurASTramAM sahakArI kAryakSama rIte kAma karI rahyA che. pravRttinA pagaraNa zarU thayelA ane sane 1948mAM upara jaNAvyA pramANe mAtra 217 sahakArI pravRttimAM sahakArI zikSaNa ane grAmya sahakArI maMDaLIo hatI je vadhIne 3 tAlImanI agatyatA che ja ane te mATe 30-6-67 nA roja 1040 sahakArI maMDa saurASTra rAjya daramyAna bhAvanagara mukAme sahakArI tAlIma mahAvidyAlaya jemAM madhyama LIo judA judA kSetre kAma karI rahI che. A ane uccakakSAnA karmacArIone tAlIma Apa| maMDaLIonI prakAravAra vigata nIce mujaba che. vAnI vyavasthA hatI je have ANaMda mukAme naM. prakAra saMkhyA vallabha vidyAnagara mukAme calAvavAmAM Ave che ane bhAvanagara mukAme sthapAyela sahakArI 1 khetI viSayaka maMDaLIo papa4 tAlIma kendrane ghaTaka mATenuM tAlIma kendra 2 hAusIMga sosAyaTIjha 191 (bleka levala TreinIMga senTara )mAM pheravavAmAM 3 grAhaka bhaMDAro 50 Avela che. 8i5ra eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uparAMta sahakArI khAtAnA nIcalI. 1948nA arasAmAM zarU thaI ane vIseka kakSAnA karmacArIone ane sahakArI saMsthAnA varSanA gALAmAM A pravRttie saurASTranA dareka tevA karmacArIo mATe sahakArI tAlIma zALA grAmya vistArane AvarI lIdhI che temaja vividha bhAvanagara mukAme calAvavAmAM Ave che ane kSetre A pravRttine apanAvavAmAM AvI che A satra sAteka mAsanA gALAnuM hoya che. ane hajI te amalamAM mukAtI jAya che ane A sAthe pharatA maMtrI tAlIma vargo dvArA bIjA vIsa varSamAM dareka vyakti A pravRtti prAthamika maMDaLIone maMtrIone tAlIma sAthe sIdhI ke ADakatarI rIte saMkaLAyela haze ApavAnI vyavasthA amalamAM che. tevA vikAsanI apekSA vadhu paDatI nathI tema kepagI sahakArI pravRttinI zarUAta thayela pragati jotA kahI zakAya. zubhe chA pAThave che zrI moTA AsarANA sevA sahakArI maMDaLI lI. mu. moTA AsarANuM pisTa-moTA AsarANA (challe-bhAvanagara) vAyA-mahuvA eDITa varga-2 rajIsTara naMbara 59 sabhya saMkhyA - - 103 zera bhaMDoLa . . 30065/anAmata bhADe ... 7010/30 dharmAdA phaMDa .... . 95/72 ; vyavasthApaka kamiTI; 1 arazIbhAI vIrAbhAI pramukha : 2 jAnAbhAI kALubhAI sabhya 3 ukAbhAI hAdAbhAI , 4 bhagavAnabhAI TabAbhAI , 5 jItharabhAI kALAbhAI , dulAbhAI ke aMjALA maMtrI arazIbhAi vIrAbhAI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramatatvajJAnI zrImad rAjacaMdrajI ( gAMdhIjInA gurU ) meArI pAsenuM vavANIyA emanuM janmasthAna. zro vizvavaMdanIya pU. mahAtmA gAMdhIjI saurASTranuM sudAmApurI (poraba Mdara) emanuM janmasthAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat devAMzI rAjavI sva. kRSNakumArasihajI jemaNe sau prathama potAnuM rAjya prajAne caraNe dharyuM. www.unaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranI siddhakSetra bhUminA dazanIya sthaLe, zrI varateja vIsA tapA saMya derAsarajI kamiTi saMcAlita A tIrthanI mAhitI sAmenA pAne che. saurASTramAM satsaMgI samAjane dharmanI preraNA ApatA devamaMdiro saMskRtinA vRjadhArIsamA jhaLahaLI rahyA che. Shree Sudhamaswami Gyanbhandar-Umara Surat svAminArAyaNa gaDhaDAnuM gopI maMdira -eka sadagRDasthanA saujanyathI www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI varateja jaina derAsarajI. zrI bhAvanagarathI cha mAIla varateja mukAme jainenA prAcIna 108 tIrthamAM A derAsarajIne samAveza thAya che. bhAvanagara vasyuM na hatuM. te samayamAM ghoghA jatAM yAtrikasaMghe A tirthanAM darzana karI AgaLa vadhatAM. A rIte derAsarajInA mULa nAyaka zrI saMbhavanAtha bhagavAnanI pratimA traNaso varSathI adhika prAcIna manAya che. jyAre hAlanAM bha0the jInAlayanI pratiSThA saM. 1928 nAM mahA zuda 13 ( 96 varSa pUrve ) mAM thayela che. bhAvanagaranA jazAnAtha mahAdeva maMdIranA zi9pIoe A be mALanA sapta zikharabaMdhI jInAlayanuM bAMdha kAma karela che. A zikharanI AkarSaka bAMdhaNI darekanuM mana mehI le tevI che. derAsarajInAM bIje mALa caumukhajI birAjamAna che. | derAsaranuM pravezadvAra bhAvanagara darabAragaDhanAM bAMdhakAma karanAra zi9pIeAe kareluM jANavA maLe che. jyAre praveza dvArathI zarU thatA raMgamaMDapa jAmanagaranA kuzaLa zi9pInAM hAthe baMdhAyela che. derAsarajInA A raMgamaMDapanA staMbhe, tene joDatI kamAna tathA tenI kAMgarIo ane devadevIonI kalAtmaka pratimAothI sajaja A bAMdhaNIonI viziSTatA e che ke tenI divAlamAM judI judI jAtanI aneka bhUmitinI bhAtIgaLa AkRtio kaMDArela che. jenA vaividhyane jeTa AjubAjunAM paurANika bAMdhakAmamAM kayAMya jovA maLatA nathI. A DIjhAInone kApaDa upara upasAvatA tene anero uThAva Ape che te lekekti nathI paNa bevahArasiddha hakIkata che. A derAsarajInAM bAMdhakAmamAM phakata Arthika bhegaja nahI paNa zakita ne samayanA bheda zeThazrI parazottamadAsa hemajIe Apela che. A rIte A tirthamAM traguse varSathI adhika prAcIna pratimA dvimA nI sata zikharabadhI jInAlaya tathA jINI kotaraNIvALuM pravezadvAra ane raMgamaMDapa prAcIna tirthomAM ajoDa che. Space donate by Phone : 4362 Gram : PARAS M/s. NARSHIDAS BROS, Esso Agents & General Merchants. Danapith, BHAVNAGAR. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ramaNIkabhAI ke. dhAmI upa pramukha-rAjakeTa chalA 5 cAyata) zrI dvArakAdAsa nA. trivedI pramukha junAgaDha ji, kha. va. saMgha zrI paramANaMdabhAI je. ejhA nAyaba maMtrIzrI vana ane bhAga-vAhanavyavahAra (gujarAta sarakAra) sva. jagajIvanadAsa mahetA amarelI, ho bhAIlAlabhAI bAvIzI pAlItANA zrI manubhAI caMdresA vIrapura, zrI ramaNIkalAla bhogIlAla zAha-bhAvanagara. | ( saurASTranA jANItA udyoga pati ) Shree Sudhanmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranuM itihAsa darzana khaMbhAta, vaDAdarA, bharUca, surata, vagerenA bhUstara ne rAsAyaNika saMzAdhanA parathI jANavA maLe che. tyAra pachInA bhUpRSThanAM parivatane!mAM himAlayanI girimALA utpanna thaI. A rIte saurASTra pradezane giranAra e himAlaya karatAM paNa agrajanmyA che. navAM prakAranI jIva sRSTie A saMze!-yugamAM thatI jatI hatI. te pachInA samayamAM dvArakA, perabaMdara ne pIramanA bhUtalanI racanA thaI ne A yugamAM meTAM sastana prANIo pRthvI para vasva dharAvatA hatA. bhe. je. adhyayana sa`zASana vibhAganA upAdhyakSa ne gujarAtanA jANItA itihAsajJa DaoN. hariprasAda zAstrIe temanA pustaka 'gujarAtaneA prAcIna itihAsa 'mAM A badhA prAgaitihAsika kALanI noMdha vistRta rIte karI che. (a) prAgaitihAsika kALa : mAnavamALanA janma sAthenA kALanA itihAsa paNa kramabaddha rIte maLate nathI. keine kAI rUpamAM mAnavA peAtAnA samayane aNusAra peAtAnI pAchaLa mUkI jatA thayA te pahelAMnA samayanI vAta te purAtatvavidyAnA dhananA sahAre ja maLI zake. ghaNA prAcIna samayamAM lAkha varSa pahelAM jastA bhAratane bhUkhaDa AjanA AphrikA sAthe joDAyelA hatA. purAtatvavido, nRvaMza zAsrIo te ema paNa mAne che ke Ajanu esTreliyA paNa te samaye A bhUmikhaMDa sAthe ja joDAyelu hatuM. paNa prakRtinAM ne bhUminA gamAM rahela dhagadhagatA lAvArasa ItyAdinA pariNAme, dharatIka Mpe, jvALAmukhIo vagere anekavidha kAraNeAsara AphrikA khaMDa ne esTreliyA te chUTA paDyA ja, paNa bhAratanI bhUgALamAM paNa keTakeTalAMye rine vanA thayAM. uttara bhAratanI yureziyana samudramAM DUbelI bhUmi bahAra AvI, AvA badhA rivananA yugane geAMDavAnA khaMDa kahe che ne tenA jIvAzma avazeSa hAlanA dhrAMgadhrA, vaDhavANu ane kacchamAM bhUja pradezamAM rahela che. tyAra pachI vaLI pAche| prakRti lIlAneA hAtha jovA maLyA. pazcima ane dakSiNa bhAratanA pradezamAM lAvA rasanA thara patharAyA giranAranI utpatti A kALe thaI. vaLI pAchA samudranAM pANI A bhAga para pharI vaLyAM ne te Aje bhAvanagara, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat A pachInA samayamAM mAnavanA janma thaye, dhIme dhIme tenI adamya jIjIviSAnA kAraNe tene aneka saMgharSomAMthI pasAra thavuM paDayuM. mAnavanA A zarUAtanA kALane pASANuyuga tarIke eLakhavAmAM Ave che. A pASANayuganA e vibhAga vidyAneA pADe che. jUnA pASANuyuga athavA pUrva pASANayuga ane nave| pASANayuga athavA uttara pASANayuga. pU pASANuyugamAM mAnava peAtAnA zatruo sAme kudarate bakSelA tevA ne tevA ja pASANeAnA upayega karatA, jyAre uttara pASANuyugamAM teNe paththarAne ghasIne tINA, dhAradAra, charAnA AkAranA anA www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 vIne upayogamAM levA mAMDyA. saurASTramAM pUrva rasapUrvaka varNavavAmAM AvI che, kemake, mavaMtara pASANayuganA avazeSo maLI AvyA nathI. paNa varNana ane rAjavaMza varNana purANenuM khAsa uttara pASANayuganAM avazeSe bhAdaranA kAMThe ne aMga gaNAya che. zrImad bhAgavatamAM paNa gomA nadInA kAMThethI maLI AvyA hovAnuM navamAM skaMdhamAM manu vaivasvatanA putro ane temanA jaNAya che. A samayane mAnava zikArI ava- vaMzajonuM varNana jovA maLe che. navama skaMdhanA sthAne hate. tenAM paga pAtaLA, mAthuM meTuM, trIjA adhyAyamAM zaryAtirAjAvALuM vRttAnta haDapacI aNIvALI ne jADA hoThavALo haze Ave che paraMtu temAMye zaryAti kayAM rahetA tevuM hADapiMjare parathI jANavA maLyuM che. hatA ane cyavanabhArgava jene zaryAtinI putrI sukanyAe aparAdha karyo hato te munizreSThanA pASANayuga pachI dhAtuyuga Ave che. dhAtu- nivAsa sthaLa viSe paNa mauna sevavAmAM AvyuM yugamAM tAmrayugano kALa prAcIna che. mAnava have che. A zaryAti rAjA sAthe ApaNane ghaNe vadhu saMskRtane sabhya banyuM hatuM. nagara nirmANa saMbaMdha che kAraNake A zaryAti rAjA mAnavasudhI te pahoMcI gayo. A yugane siMdhu khINanI sRSTino prAraMbha A kalpamAM je vaivasvata manuthI saMskRtino yuga athavA harapA yuga kahe che. tho temanA putra hatA. manu mahArAjAne dasa A siMdhu khINanA nagaranI saMskRti mAtra putro hatA. te dasanAM nAma A pramANe che : sidhunA kAThA pUratI ja vistarelI na hatI paNa pasdha karuSa dhai na diSTa, iphavAku, saurASTra, kaccha ne cheka dakSiNa gujarAtamAM paNa nRga, zaryAti, nabhaga ane kavi. AmAMthI tenA kendro maLI AvyAM che. sau prathama I.sa. zaryAti saurASTranI prasiddha valabhI nagarImAM 1935mAM surendranagara pAsenA raMgapura gAmethI rahetA hatA ane munizreSTha cyavana narmadA kAMThe A kALanAM avazeSo maLI AvelA. taduparAMta rahetA hatA jyAM, pAchaLathI bhagukaracha (hAlanuM saurASTramAM verAvaLa pAsenA pradezamAM na lAkhA- bharUca) vasya. skaMda purANanA prabhAsa khaDamAM bAvaLanA pradezamAM tathA rAjakoTa ji9lAmAM "tattaH zukyArazAnirvAmIzAna sthitaH" rojaDI gAme A kALanAM kendro hatAM. kacacha e spaSTa ullekha che. A parathI cheka pradezamAM tenA kendra haze. vAgaDamAM rAmavAva pAse vedakALamAM paNa je zaryAti prasiddha hatA te guMtarIgaDhamAMthI ane nakhatrANA tAlukAnA desa- saurASTranA hovAnuM gaurava A bhUmine maLe che. LapuramAM AvA avazeSo maLI AvyA che. guja- A zaryAti eka vAra pitAnA thoDA sainike, rAtamAM dhoLakA tAlukAnA lothalanA TIMbAmAMthI ane potAnI lADakavAyI putrI sAthe vanavizeSa pramANamAM AvA avazeSe prApta thayA che. pradezamAM pharatA hatA tyAre pitAnA mukAmathI e suvidita che. thoDuM pharavA nIkaLelI zaryAtinI putrI sukanyA e eka moTA rAphaDAmAM be caLakatA ratna jevuM (5) zruti ane paurANika yuganuM saurASTra joyuM, kutuhalavaza thaI teNe eka kAMTo laI te ratno jevo padArtha je kANAmAMthI dekhAte vedakALamAM zatapatha brAhmaNa nAmanA graMthamAM hatuM temAM bheMkI dIdhe. temAMthI lehInI dhAra ! zaryAti rAjAnI vana bhAgava sAthenI AkhyA- thaI. thoDI vAramAM rAphaDe DolavA lAgyA ne yikA Ave che. paraMtu zaryAti rAjA kyA mATI kharI jatAM zatapathabrAhmaNamAM jene mATe pradezanA hatA te spaSTa lakhyuM nathI. lagabhaga "kRtya jevo" zabda vAparavAmAM Avyo che badhA purANomAM zaryAti ane cyavananI kathA tevuM eka bihAmaNuM hADapIMjara bahAra nIkaLyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 e hatA munizreSTha avana. cyavana ane iMdrane revatanA hAthe thayuM e nedhapAtra che. pAchaLathI spardhA cAlatI hatI. cyavana para iMdra vajathI saurASTrane Anarta pradezathI jude gaNavAmAM prahAra karelA. pitAnA tapamAM vizva rUpa thatA Avato. paNa zarUAtamAM to kuzasthalI rAjaIdranA vajIthI rakSaNa meLavavA cyavane zarIra dhAnI ja saurASTramAM hevAthI saurASTra sahita para mATIne rAphaDo racAvA dIdho. kemalAMgA A pradezane Anarta gaNavAmAM AvatuM. A sukanyA AvA vikarALa ne jugupsApreraka reva athavA revatanuM rAjyazAsana dakSiNa gujapuruSane joI stabdha banI gaI, paNa pite rAta sudhI vistareluM haze. revanA nAma ane ajANatAM temane aparAdha karyo hovAthI tyAMthI prabhAva parathI narmadAnuM revA nAma paDyuM hovAne nAsAM na hatAM tyAM ja UbhI rahI. tevAmAM saMbhava che. vaLI kuzasthalInI samIpamAM rahelA sarvajJa bhagavAna cyavane zaryAtinI putrIne parvata paNa raivataka tarIke oLakhAya temAM paNa aparAdha jANe pitAnA prabhAvathI zaryAtinA AnartanA putra revanuM prabhAvazALI nAma ja sau sAthIonAM maLa mUtra rokI dIdhA. pitAnI kAraNabhUta haze. hAlanI dvArakA e mULa dvArakA tathA potAnA sAthIonI vikaLa dazA joI nathI e vigatanI carcA ApaNe pAchaLathI karazuM sukanyAne zedhatAM zaryAti ghaTanA sthaLe AvI kAraNa ke purANamAM jaina sAhityamAM dvArakAnuM pahecyA. sarva vRttAMta jANI temaNe cyavana je varNana maLe che te hAlanI dvArakAne baMdhaRSinI kSamA mAgI. sukanyA te cyavanaRSinI besatuM ApatuM nathI. A revatane putra revata zukrUSAmAM tyAM ja rahI gaI. zaryAtie sukanyAne thaye ane tenA putranuM nAma kakaThI kakuddhInI cyavana sAthe paraNavI. A pachI azvinI- viSe bhAgavata sahitanA purANamAM eka rasika kumAroe cyavanane yuvAna banAvyA, ane IdranI vigata che. A kakuddhI ekavAra pitAnI putrI sAkhe thaIne cyavane zaryAti pAse yajJa karAvI revatI kone paraNAvavI te pUchavA mATe putrIne te yajJamAM azvinIkumArane samapAna karavAne sAthe laI brahmakamAM gayAM. kakuddhI brahmAkamAM adhikAra Apo e kathA prasiddha che. Iti- pahoMcyA tyAre tyAM asarAonuM nRtya cAlatuM hAsa vidvAne A upAkhyAnane zAryAta hatuM. nRtya pUruM thatAM kakudvIe brahmAjIne praNAma ane bhArga vacce vigraha thaye haze ane karI pitAnA AgamananuM kAraNa jaNAvyuM. brahmAaMte sukanyA bhArgavakuLamAM ApI zAtee jIe tene revatI mATe kayA kayA umedavAra bhArga sAthe samAdhAna karyuM haze tenuM sUcaka vicArI rAkhyA che te pUchayuM. kakuddhIe vicArI gaNe che, zaryAtine putra thayo Anarta. tenA rAkhelA umedavAronA nAma jaNAvyA. tyAre brahmAnAma parathI A pradezanuM nAma paDayuM Anarta. chae hasIne kahyuM "tuM ahIM brahmalakamAM thoDIkeTalAMka purANamAM Anartane putra rezamAna vAra beThe tyAM sudhImAM to pRthvI para ghaNA varSo ane rocamAnane putra reva thaye evI vigata pasAra thaI gayA che, ne te batAvelA umedavAronA ApI che. jyAre bhAgavatamAM AnartanA putranuM keTalAye vaMzajo paNa kALane dhIna thayA che. nAma revata ApavAmAM AvyuM che, ane A ne ghaNu rAjavaMze te bhUMsAI paNa gayA che. revata samudranI vacce kuzasthalI (dvArakA) paNa tuM have tArI putrI yAdava vaMzamAM utpanna nAmanI purI racI tyAM rahetuM hatuM ema paNa thayelA bhagavAna baLarAmane paraNAvaje." purAnoMdhyuM che. eTale sAta mokSapurIomAMnI dvArakA NomAM AvatI A vigata parathI eTale khyAla zrIkRSNanA hAthe navuM rUpAntara pAmI haze paNa Ave ja che ke ApaNA dezamAM hajAro varSo tenuM mULa nirmANa zaryAtiputra reva athavA pUrve purANakArane paNa deza ane kALanI sApe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 kSatAnA siddhAMtanI jANa hatI pRthvI paranI na bAMdho. chatAM zarmiSThAnI prArthanA parathI ne samaya gaNatrI pRthvI bahAranA bIjA lekenI dayALu hovAne kAraNe yayAtie zarmiSThA sAthe gaNatrI karatAM judI ne pramANamAM judI ja rahe paNa devayAnIne khabara na paDe tema lagnajIvana e vAtanI jANa mATe saurASTranA kakudhInuM A gALavA mAMDayuM yayAtithI devayAnIne yadu ane vRttAMta bhAre rasaprada gaNAvI zakAya. turvasu nAmanA be putro thayA jyAre zamikAne yayAtithI dadhu, anu; ane purU nAmanA traNa putre bhAratamAM vaivasva manuthI yAdamAM kRSNa thayA. devayAnInI pharIyAdathI zukrAcAryo yayAtine sudhIne kurukULamAM pAMDavo sudhImAM lagabhaga pacAsa vRddha thaI javAno zApa Ape, paNa sAthe peDhI thaI gaI tyAre saurASTramAM eTalA ja lAMbA anugraha paNa karyo ke je yayAtinA putromAMthI koI kALamAM zaryAti. Anata reva revata. kaphaghA ema paNa yayAtine badale vRddha thavA taiyAra hoya te mAtra pAMca ja peDhI thaI hoya te vicitra lAge yayAti punayauvana meLave. yayAtie devayAnInA che. ItihAsakAro gya rIte ja mAne che ke banne putra yadu ane turvasune pUchayuM tyAre vaccenA rAjapuruSanAM nAma mahattvanAM na hovAthI temaNe spaSTa nA saMbhaLAvI. AthI yayAtie kadAca anukRtimAMthI lupta thayA haya, visarAI temane zrApa Apyo ke tamArA vaMzamAM sAmrAgayA hoya tevA saMbhava che. A kakudraei potAnI jaya nahi rahe, koI samrATa nahi thAya. yadu putrI baLarAmane paraNAvI. kakudhI pAchA AvyA yAdamAM tyArathI kAyama lekazAsana ja rahyuM. te tyAre te yAda kuzasthalIno jIrNoddhAra karI kULamAM gaNataMtra prakAranI zAsana praNAlI hatI dvArakA nAma pADI temAM rahevA lAgyA hatA, ne dvArakAmAM paNa vRSNio, aMdhakane sAtvata AthI sudAmAne potAnI jhuMpaDIne ThekANe mahela A traNe yAdo ugrasenanA baMdhAraNIya netRtva joI jevI navAI lAgI hatI tevI ja navAI nI sAthe maLI zAsana calAvatA. kuzasthalI badalAI dvArakAnuM darzana thatAM bicArA kakubrone paNa thai haze. A sAthe vaivasvata manunA A yAdanA sAtvata vaMzamAM ugrasenane vaMzanA saurASTra paranA zAsananuM eka praka- patra kaMsa potAnA pitAne kedamAM pUrI, pitAnA raNa pUruM thayuM. sAmrAjyavAdI sasarA magadharAja jarAsaMdha, tathA bIjA sAmrAjyavAdI nIti-rItivALA mitro have vaivasvata manunI putrI IlA jeNe caMdra cedirAja zizupAla vagerenI sahAyathI pite sAthe saMbaMdha bAMdhe te caMdra vaMzamAM utpanna pitAnA kULamAM cAlyA AvatA gaNataMtrane thayelA yAdavonI kathA, saurASTra paranA temanA zatru thaI sAmrAjyavAdI banI gatha ane gaNabIjA Adhipatyane kAraNe TrakAmAM joIe. caMdra taMtra pakSavALA yAdavene pIDavA lAgyA tyAre ane IlAnA putranuM nAma budha. A budha tenI ugrasenanA bhAI devakanI putrI devakInA putra mAtAnA nAma parathI aila tarIke oLakhAtA. zrIkRSNa kaMsane vadha karI prajAne sAmrAjyavAdI ane tene vaMzaela vaMza tarIke oLakhAtA. julmamAMthI choDAvI. sAmrAjyavAdI jarAsaMdha, A ela vaMzamAM yayAti nAmanA rAjA thayA. kAlayavana, zizupAla vagerenA vAraMvAra thatA A yayAti zukrAcAryanI putrI devayAnIne paraNyA upadrava ane AkramaNanA kAraNe zrIkRSNa hatA. devayAnI sAthe asura kULanA rAjAvRSavarmAnI pitAnI apUrva buddhimattA vAparI samasta putrI zarmiSThA dAsI thaIne AvI hatI. devayAnInI yAdavAsaMghane mathurAmAMthI saurASTramAM dvArakA laI zarata hatI ke zamiSThA sAthe yayAtie lagna saMbaMdha AvyA, zrIkRSNa jIvanabhara kaMsa, jarAsaMdha, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 kAlayavana, zizupAla, daMtavakatra, mithyAvAsudeva, zveta bhavanethI yukata, tIkSaNa zastro , cakro, bhImAsura, kaura vagere sAmrAjyavAdI zAsake zatadhIo vagerethI rakSAyelI batAvI che. dvArakAnuM sAme sa grAma karyA hatA, ane lekazAhInuM bIjuM nayanaramya, kavitvamaya varNana mAgha kavinA rakSaNa karyuM hatuM. zrIkRSNanA A lakataMtrAtmaka "zizupAlavadha mahAkAvyamAM che. "zizupAlavadha" valaNanI prasiddha baMgALI navalakathAkAra baMkima ne kavi mAgha paNa gujarAtano ja che. teNe bAbue ane bIjA itihAsakSoe paNa nedha trIjA sargamAM aneka ujhekSAe, upamAo, lIdhI ja che. bhAratamAM gaNataMtra paddhatinuM rUpako ApI dvArakAnuM varNana karyuM chesaMrakSaNa saurASTramAMthI thayuM e ochA gauravanI vAta nathI. madhye samudra kakRmaH pirANo yA kuvatI kAnamAra sa bhAratamAM gaNataMtra praNAlI navI na hatI. tujAtA mudacaMvAda kAra mitayA licchavIonuM vaizAlInuM gaNataMtra, ane jalamullalAsa // yaudhenuM gaNataMtra paNa pAchaLathI bhAratamAM prasiddha hatA. samudranI vacce pitAnAM suvarNanA koTanI kAMtithI dizAone piMgalavaNI banAvatI A zrIkRSNanA putramAM sauthI maTe te dvArakApurI samudrajaLane bhedIne UThelI vaDapradyumna, tene putra anirUddha jANatuM hatuM. vAnalanI javAlA jevI ulasI rahI che. anirUddhane vana nAme putra hatA. yAdavenI prakhyAta yAdavAsthaLImAMthI A vajA ja mAtra A nagarInI pUrve vitaka giri hite, ne bacI gaye. A vajA zrIkRSNanI sAthe saMkaLA- moTI nadInA mukha pAse AvelI hatI. te celA keTalAka sthaLono gekuLa-mathurAmAM chaNe prabhAsathI bahu dUra na hatI. hAlanI dvArakAne ddhAra karAvyuM. zrIkRSNa je dvArakAnuM kuzasthalI A varNane lAgu paDatuM nathI. junAgaDha pAse mAMthI punanirmANa karyuM. tenI viSe jarA vigate giranAra che. prabhAsathI bahu dUra paNa nathI daSTipAta karIe paraMtu samudra tenI lagabhaga cAre pAsa hoI tevuM koI sthAna nathI. prabhAsane ribaMdara dvArakAnuM prAcIna sAhityamAM sauthI vigata vacce, athavA porabaMdarathI miyANI AsapAsanA vAra varNana mahAbhAratanA sabhAparvanA saMdigdha kaI sthaLe mULa dvArakA havAnA vidvAnonA gaNAyelA bhAgamAM bhISmanA mukhe lagabhaga dAvA che paNa tyAM raivataka parvata nathI. paMcAzI glaeNkamAM karavAmAM AveluM che. sau prathama dvArakAnI bahAranAM vano pavananuM kavitva- jaina sAhitya pramANe tIrthaMkara neminAthanI maya varNana che. jemAM te samayanA jANItA kathAH--jena sAhityamAM paNa dvArakAnuM AvuM ja badhA vRkSanAM nAma Ave che. tyArabAda dvArakAnI varNana che. temAM paNa raivatagiri pAse hovAnI khAIonuM, tenA prakAra eTale keTa ane vAta te che ja. mathurA pAsenA sauripuramAM burajonuM varNana che. dvArakAne pacAsa mukhe andhakavRSNui rAjA rAjya karatA hatA. te mathukahyA che te tenA daravAjA samajavA joIe, rAnA yAda sAthe saurASTramAM dvArakAmAM AvI dvArakA ATha jana pahoLI, bAra ejana lAMbI, vasyA hatA. emane dasa putro hatA jemAM sAta mahApAvALI, seLa cauTAvALI, samudravijaya sauthI moTA ne vasudeva nAnA hatA. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 samudravijayanA putra ariSTanemine vivAha kRSNa saMskRtinI daSTie susaMpanna hatuM temAM zaMkA ugrasenanI putrI rAjImatI sAthe karAvyA hatA. nathI. yAdanA asta pachInA rAjavaMzanA ariSTaneminI jAna lagna maMDape jatI hatI keI kramika itihAsa maLatuM nathI. mAtra tyAde te divasanA bhajana mATe meTI saMkhyAmAM tatkAlIna sthaLa mahAo varNavatA kaMda baMdhAyelA pazuone ArtanAda sAMbhaLI nemi- purANanA keTalAka bhAgomAM veravikhera sthitimAM kumAra arthe rastethI ja pAchA vaLyA ne ujajayaMta keTalAka rAjAnA nAma maLI Ave che paNa tene (giranAra) para tIvra tapazcaryA karI kevaLajJAna nirNaya kare muzkela che. pAmyA. ghaNA varSo sudhI dezanA pharamAvI tyAM ujajayaMta para ja nirvANa pAmyA. sihorathI silena pahoMcelI saurASTranI saMskRti : neminAthanI vAgdattA rAjamatie paNa saMsAra tyAga karela. rAjImatie ekavAra ujajayaMta () laMkAnI lADI ne sihorane vara? parvata para varasAdamAM pitAnA bhIMjAyela deha sauMdayane joI vikAra vaza thayelA nemikumAranA ghaNu samayathI gujarAtI bhASAmAM "laMkAnI bhAI rathanemine vairAgyane upadeza ApI lADI ne ghoghAno vara" evI kahevata che. A sanmArge vALelA evI AkhyAyikA jaina kahevata siMhaladvipa sAthenA saurASTranA keI sAhityamAM prasiddha che. bhagavAna neminAtha bAvI- prAcIna saMbaMdha sAthe nizcita paNe saMkaLAyela samA tIrthakara gaNAya che ne temanA paMcakalyA che. paraMtu silenanA sAhityamAM siMhapuranA zukamAMthI keTalAka kalyANaka ujajayaMta (gIranAra) rAjaputra viyathI siMhaladvipanI saMskRtine para thayelA hAI giranAra janonA daSTie paNa AraMbha gaNAyAnA saMketa maLyA che. siMhapuranI parama pavitra sthAna che. saurASTranuM sadbhAgya racanA karanArA siMhabAhunA sauthI moTA chatAM che ke Adi tIrthakara bhagavAna RSabhadevajInA prajAmAM apriya thaI paDelA vijaya nAmanA puNya smaraNe rUpe tIrthAdhirAja zatruMjaya ane rAjakumArane siMhabAe dezavaTe dIdhe. te bhagavAna neminAthanA kAraNe puNyavaMta banela tenA sAthIo sAthe parika vagere dariyAI raste giranAra banne saurASTra pradezamAM ja AvelA che. thaI je divase siMhaladvipa para Utayo te ja divase buddha bhagavAna parinirvANa pAmyA A rIte yAdavenA asta sAthe saurASTranA e siMhala sAhityamAM ullekha che. vaLI A eka gauravavaMte yuga puro thAya che. tyArapachI vijaye tyAMnI saMskRtine nirmAtA gaNAya che nA ghaNu samaya sudhI aMdhAdhuMdhI cAlI haze kAraNake teNe tyAM tAmrapaNuM nagara vasAvyuM. evu anumAna thAya che. yAdave samRddha ne zokhIna vijaya madurAmAM paraNyA, ne pADaya rAjaputrI hevAthI dvArakAnuM nagara niyojana atyaMta sAthe teNe ADatrIzavarSa sudhI siMhaladvIpamAM uttama kakSAnuM hatuM. vaLI temanI vihAra rAjya karyuM. A vijaya lATa pradezane hate. priyatAne kAraNe saurASTra AkhAmAM vanazrIne e siMhabAhue vasAvyuM je nagara zihera (bhAvavikAsa paNa temanA hAthe thayela. rasika ane nagara jIllAmAM) mAnIe te saurASTranI saMskRti halI saka nAmanAM nRtyanAM yAdavo zekhIna sihorathI silena sudhI gaI. hAla paNa maduhatA. prAsAda nirmANa ane citrakalAne temane rAmAM ne dakSiNa bhAratamAM saurASTrIo vase che zekha paNa jANItuM hatuM. yAdavakALanuM saurASTra tenuM kAraNa kadAca A paNa heya. siherane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 siMhabAhu A rIte bhagavAna buddhane samakAlIna "kumAra saMbhava" kAvyanA ziva pArvatInA thanAra gaNAya. vijaya aputra maraNa pAmyuM hovAthI pratApI putra skandanuM sUcana je sakandagupta mATe teNe bolAve tene bhatrIje pAMDu tyAMnI gAdI mAne che ke skandagupta (I.sa. 456) ne lekha para beThe. tenI pachI tenA vaMzajoe ghaNu paNa A ja zilA para aMkti che. karnala TeDe varSo sudhI silenamAM rAjya karyuM. 1822mAM A zilAne jhADImAM DhaMkAyela joI. tyAra pachI junAgaDhathI giranAra javAne raste prasiddha vyAkaraNa aSTAdhyAyI'mAM saurASTra sarakho karAvatAM A zilAkhaMDa khulle thaye ane ane kaccha-saMskRtanA prasiddha vyAkaraNakAra 1862mAM tenA paranA lekho barAbara spaSTa paNe pANini muninA aSTAdhyAyI graMthamAM zabda- vAMcI zakAya. A zailakhaMDa dAmodara kuMDa pAse gaNenA AdhArarUpa gaNapAThamAM Anarta, valabhI, jamInathI bAreka phuTa UMce che ane tene ne saurASTranI prajAnA ulekha jovA maLe che. nIcenA gherA 75 phuTa jeTalo che. tenI purva te ja rIte pAchI nauH evA sUtradvArA phaLadrupa bAjue UbhI haraLamAM azokanAM cauda dharma, pradezanAM leke, temanI bolI, temanI pAghaDI lekha utkIrNa che jyAre pazcima bAju para ItyAdi sUcavAya che. pANini no samaya I.sa. 1dradAmAne lekha che. uttara bAju para skandaguptane pUrve 600 mAnavAmAM Ave che. lekha jaNAya che. () mauryakALathI guptakALanuM saurASTra- A zilA paranA lekhenA vAgna parathI lAge che ke I.sa. pUrvenA cothA saikAmAM bhAratanA bIjA (I.sa. pUrve 322 thI I. sa. 470) A pachI bhAgonI jema saurASTra pradeza para paNa candragupta ApaNe praveza karIe chIe saurASTranA Iti- mauryanuM zAsana cAlatuM haze. candraguptanA samahAsanA eka bIjA jAjatyamAna yugamAM. jemAM yamAM ja tenA guru ane nandavaMzane uccheda karI dvArakAthI ApaNe girinagara yAtrA karazuM. mauryavaMzanI sthApanA karanAra arthazAstranA racaatyAranA junAgaDha zaherathI ekAda mAIlanA yitA kauTilya athavA cANakaya rAjyanI prajAmAM aMtare eka zila Avela che. kavivara nhAnA- saMtoSane sukhazAnti mATe anna utpAdanane bhAre lAle potAnA giranAranA caraNe" nAmaka kAvyamAM mahatvanuM gaNatA. anna utpAdana mATe mAtra A zailanuM mahimA varNana karyuM che. A zila, varasAda para ja AdhAra rAkhI beThA na rahetAM athavA zilA mAtra saurASTra gujarAta mATe ja varasAdanA pANIne setubandhanathI saMgrahI rAkhavA aitihAsika mahatvanI che evuM nathI paNa para cANakaye arthazAstramAM bhAra mUke che. samasta AryAvartanA ItihAsanuM e eka saurASTranI prajAnuM hita ciMtavatA samrATa caMdraavismaraNIya pRSTa che. kAraNa ke A zilAkhaMDa gupta rudradAmAnA lekha pramANe potAnA rASTrIya para traNa traNa samrATenA lekhe karelA paDyA vaizya puSyagupta pAse eka jaLAzaya nirmANa che. AjanuM bhAratIya gaNataMtra je dharmapriya karAvyuM ane azokanA maurya subA tuSAphe samrATanA azekasthaMbhanI traNa siMha mUrtione pitAnI dekharekha nIce tene praNAlIo (nahera) potAnI rASTrIya mudrA tarIke rAkhe che te devAnAMpriya thI yukta banAvyuM. Ama candragupta girinagara priyadarzI mahArAjA azeka (I.sa. pUrve ra74 thI pAse banAvavA mAMDelA sudarzana taLAvanA kAryane 237) mahApratApI kSatrapa rudradAmA (I.sa. 150) azeke pitAnA samayamAM pUruM karAvyuM. ane keTalAka vidvAna kavikulaguru kAlidAsanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 lekhakanI paMktio A pramANe che - (3) ucca adhikArIo dara pAMca varSe jyAre kArya nirIkSaNa karavA paribhramaNa karatA rahe tyAre ArtharA : kA ye temaNe pitAnA bIjAM kAryo uparAMta dharmopadeza jaina jutha sena zArita, zarIvalya paNa prajA pAse karatA rahe. mAryasya yavanarAjena tuSAsphenAdhiSThAya pranAlIbhiralaM kRtaM tatkAritayA ca rAjAnurupa (4) devAnAM priyanA upadezathI ahiMsA, vighAnA..." savartAva, sevA ityAdi dharmAcaraNa vadhyuM che mauryakALamAM saurASTranI prajA viSe bIjI eka ane vadhatuM ja raheze. dharmopadeza e zreSTha karma che. suMdara vigata kauTilyanA arthamAstramAMthI maLe che. temAM seMdhAyuM che ke saurASTramAM evI kSatriya (5) kalyANa duSkara che. agAu dharma mahAzreNIo astitva dharAvatI je laDavAnuM hoya mAtra na hatA te meM nimyA che. te sarva saMpratyAre khetI zastra dvArA gujarAna calAvatI. paNa dAyamAM dharmanA pravartananuM dhyAna rAkhaze. zAMtikALa hoya tyAre khetI ane pazupAlana dvArA pitAnI AjIvikA calAvatI. vaLI (6) sarva sarvatra huM prajAnuM kArya karUM chuM. te ja graMthamAM saurASTramAM nAnA kadanA hAthIe kAmane nikAla karavAmAM mane kadI saMtoSa thato paNa jaMgalamAM sArA pramANamAM maLI AvatA nathI sarva lokanA hita karatAM bIjuM kaMI paNa te nirdoSa maLe che. azokanA dharmalekho bhAra kAma moTuM nathI. tavarSamAM bIje ghaNe sthaye ketaravelA haze paNa tenA dharmAdezanuM saurASTra-gujarAtanI prajAe je (7) sarva saMprada sarvatra vase kemake te badhA custa paNe pAlana karyuM che tevuM bIjA koIe ja (saMpAda) saMyama ane bhAvanAnI zuddhi karyuM nathI. saurASTranI prajAe, gujarAtanA lokoe Icche che. A upadezane barAbara jhIlyA, pacAvyA. zailakhaMDa para azake kotarAvela cauda lekhamAM kevI (8) agAunA rAjA vihAra yAtrA karatA vigavata che te joIe - tene badale priyadarzI samrA dharmayAtrA kare che jemAM dharmadAna ane dharmopadeza thAya che. (1) devAnAM priya priyadarzI mahAdhirAja candragupta pitAnI prajAne Adeza Ape che ke I mAMgalika kriyAo zudra che. dharmanI AjathI koI paNa prANIne mAravuM nahi. khuda mAMgalika kriyAo ja anaMta phaLa ApanArI tenA pitAnA jana mATe lAkhe prANuM mAra * che, emAM gulAma ane sevake pratye sadvartAva, vAmAM AvatAM tene badale have mAtra traNa ja vRddho bhaNuM Adara, prANIo tarapha dayA, ane prANI bharAya che ne te paNa bhaviSyamAM marAze nahi. brAhmaNI tathA zramaNane dAna ApavAno samA(2) devAnAM priya samrATa azokanA sakalana veza thAya che. rAjyamAM temaja paDezI rAjyamAM teNe be prakAranI cikitsA manuSya cikitsA ane pazu (1) pitAnI prajA dharmanuM sevana kare e cikitsA sthApI che. mArgomAM teNe kUvA khedAvyA sivAyanI bIjI kaI paNa bAbatamAM devAnAM priya che, ane kSa rapAvyAM che. samrATane yaza ke kItinI bhUkha nathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rresident : Mehta Niwas, Tilak Road, Ghatkopar, Bombay 77. Phone: 51797 sau rA mAM sva. zeTha rAmajIbhAI jhaverabhAI mahetA mULa vatana -lAkheNuM (beTAda tAluke) jemanAM aMtaranAM AzIrvAdathI sthapAyelI vepArI peDhIo ane udyogika saMsthAonAM amo chIeH jayaMta pepara bokasa phekaTarI muMbaI jayaMta kerogeTIMga inDasTrIjha ,, jayaMta kenTeinara keraparezana , ane 2 jayaMta pepara mIlsa lImITeDa surata (mahAgujarAtamAM) office jayant paper box factory, westein india house, sir p. m, road, bombay-1 phone : 253145 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaDezvara mahAdeva (vAMkAnera pAse ) (tasvIra -eca. Ara. gaudAnI ) sAmba lakSmaNanuM maMdira bIjApura-baraDIA (tasvIra-puSkarabhAI gokANI) dIvane kile-dIva. (tasvIra-eca. Ara. gaudAnI) traNa maMdira-mULa dvArakA, visAvADA, (porabaMdara) samAdhio-vaDhavANa. (tasvIra-eca. Ara. gaudAnI) sUtrApADAnuM sUryamaMdira (karNadarzana) (somanAtha pAse ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhi maMdira-haLavada, sALaMgapurane daravAjo-sALaMgapura mahAmerU prasAda-somanAtha bAlakRSNa-senApura (jAmanagara) navalakhA maMdira-sejakapura ( jhAlAvADa ) dvArakAdhizanuM maMdira-dvArakA, (tasvIra-eca. Ara. gaudAnI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STEEL AT MOST COMPETITIVE PRICES OUR SPECIALITIES M. S. BRIGHT BARS 3" to 10" dia Tata Class IV And En 8 Steel Black and Bright OTHER CONSTRUCTIONAL STEELS EN 24, 36 and other Series of EN Specifications HOT DIE STEEL HIGH CARBON HIGH CHROMIUM Round-Square-Flat OIL HARDENING NON SHRINKING Round Square - Flat CARBON STEEL Round-Square-Flat. Contract : Shah Engineering & Equipment Company KASARA STREET, DARUKHANA, BOMBAY - 10. Gram : STEELLORD Phone : 377795 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 (11) dharmedAna jevuM bIjuM e ke dAna nathI eka jaina anukRti pramANe valabhInA keI jemAM dharmabhAvanA ane dharmAcaraNanI vRddhi thAya rAjAe pitAnI rANI caMdralekhAnA pradezaevuM karavAno samAveza thAya che. mAMthI vihAra karatAM padhArelA jaina sAdhunI vasa vyavasthA jeI pitAnI rANInI mazkarI karI, (12) devAnapriya samrATa azoka priyadazI tyAre te rANInA anurodha parathI jaina sAdhusarva saMpradAyanI tatvataH vRddhi ja Icche che enA oe AkhA zarIra para veta vastra dhAraNa mULamAM vANIne sayama che. potAnA saMpradAyanI karavAnuM svIkAryuM. Ama vikrama saMvata 136 prazaMsAne anyanI niMdA karavAthI banne saMpra- ke 13mAM zvetAmbara saMpradAyanI sthApanA dAne hAnI thAya che. ekabIjA saMpradAye saurASTramAM ja thaI paricaya ane samavAya IcchavA gya che. (13) kaliMga deza jItatAM je puSkaLa : mauryakALa pachInA saMgakALamAM saurASTranI zI paristhiti hatI te viSe vadhu jANavA maLatuM khuvArI thaI te mATe priyadarzI samrATane bhAre saMtApa ane pazcAttApa thAya che. sakala rAjayamAM nathI. kadAca zaka prajAnuM Agamana A pachInA temaja paDozInA rAjyamAM loke devAnAM priyanA gALAmAM saurASTramAM thayuM ne uttara bhAratamAM dharmopadeza pramANe varte che. dharmavijya jevo zaka prajAno vistAra thayo evI kivadantIe vijya nathI kAraNa ke temAM prItirasa rahele che. che. saurASTranA itihAsa viSe vaLI pAchI krama baddha vigato kSatrapakALanI maLe che. temAM paNa (14) mAruM rAjya moTuM che. bahu lakhAyu bhUmaka ane nahavAna nAmanA kSatrapa rAjAe che bahu lakhAvAze. keTaluMka pharIpharIne kahyuM che tathA tenI pachI AvelA caNana viSe temanA te kayAMya adhUruM lakhAyuM che. keTalAka sikkAo prApta thavA sivAya bIjI vigata maLatI nathI. caTTana pachI AvelA rudraazokanA A badhA lekhamAMthI prANIo dAmA pahelA viSe ghaNI vigate jANavA maLe para dayA, ahiMsA, sarvasaMpradAya pratye samabhAva, che. rudradAmAnA Adhipatya nIce mALavA, Anarta, vagere siddhAMte saurASTra gujarAtanI prajAe saurASTra, maru kaccha, siMdhu, sauvIra, kakura, apakharA hRdayathI pitAnA vartanamAM mUkyA che. samrATa zAMta ane niSAda vagere pradeza hatA. rudradAmA azoka pachI tenA putra saMpatinA bhAgamAM (I. sa. 150)nA giranAra pAsenA zilAlekhamAM saurASTra sahita pazcimanuM rAjya AvyuM. teNe teNe meLavelA zikSaNanI vAta paNa che jemAM jainadharmano sAro evo pracAra potAnA rAjya vyAkaraNa, saMgIta, rAjanIti vagere uparAMta heThaLanA pradezamAM karyo. azva, gaja, malavidhA ne zastrAbronI vidhA paNa saMpAdana karI hatI. e rudradAmAnA samayamAM A samayanI eka bIjI rasaprada vigata I. sa. 150mAM zaka saMvata 72nA mAgazara vada te jainadharmamA zvetAmbara saMpradAyanI utpattinI paDavAnA divase girinagaramAM ativRSTi thaI, che. kahevAya che ke pahelAM to bhagavAna mahAvIranuM pRthvI jaLabaMbAkAra thaI gaI ne sudarzana custa paNe anusaraNa karanAro digambara saMpra. taLAvanI pALene sAcavavAnA aneka upAyo dAya hatA, paNa uttarabhAratanA keTalAka vistA- chatAM tenI pALo tUTIne vipula saMkhyAmAM vRkSa, ramAM jaina sAdhuo adhuM vastra dhAraNa parvata zikhare, ghara, gharanAM chajA vagere nAza karatA. ItihAsa graMthamAM noMdhAyelI pAmyA. sudarzana taLAvanuM pANI vahI gayuM ne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 A pradeza mAravADanA raNa jevA thaI paDyo. sudarzana taLAvanuM punaHnirmANa karavA aMge jyAre rudradAmAnA adhA buddhizALI adhikArIoe hAtha dheAI nAkhyA tyAre pahalava suvizAkhe rAjAne preraNA ApI pahelA karatAM laMbAimAM paheALAImAM, traNa gaNuM taLAva navesarathI bAMdhyuM ne rudradAmAe paNa prajA pAsethI veTha kara ke najarANArUpe nANA levAne badale peAtAnA khajAnAmAMthI dhananA pravAha relAye.. A badhA ullekhe ane sudarzana taLAvanuM varNana rudradAmAnA A zilAlekhamAM ApyuM che. jaina Agame!mAM A ja arasAnA nagaranA keTalAka ullekhA danIya che. nagaramAM eka agnipUjaka vazya rahetA hatA. tenI balidAnanI rIta evI hatI ke prati varSe eka ghara kharIdvI te gharamAM ratnA, anna ItyAdi sAmagrI bharI pachI te gharane saLagAvI detA. A vaNikanI vicitra khalidAnanI praNAlImAM ekavAra girinagaramAM meTI Aga phelAI hatI. khIjA eka ullekha pramANe girinagaramAMthI ujayaMta parvata para yAtrArthe gayelI strIone keTalAka isyUe upADI gayA hatA ane temane pAchaLathI paradezamAM vecI dIdhI hatI. kSatraya vaMzamAM chelle rudrasiMha nAmanA rAjA thaI gayA je gupta vaMzanA samrATa ca'dragupta bIjA ( vikramAditya )nA hAthe parAjaya pAmyA ne gujarAta saurASTra have guptavaMzanA samrATonA zAsana nIce gayuM. guptavavaMzamAM skandaguptanA samayamAM teNe " padittane nikhila surASTranu zAsana soMpI deve jema varuNadevane pazcima giri-dizA sAMpI nizci Mta thayA tema nizcita thaye' giri- evA skanda guptanA giranAra pAsenA zalAlekhamAM ullekha che. guptakAlanA 137mA varSe bhAdaravAnA chaThThA divase eTale badhA varasAda vasyA ke sudarzana taLAva phATyu'. A prasaMganuM suMdara kavitvamaya bhASAmAM lekhamAM nIce pramANe vaNna che rudradAmA pachI lagabhaga AvIza jeTalA kSatrapa zAsaka thaI gayA, jenI rAjadhAnI giranagara hatI ne tyAM rahI temaNe avaMtI, anUpa, Anata, saurASTra, mAravADa, kaccha, sindha, sauvIra, niSAda vagere pradeza para rAjyazAsana calAvatA. Ama saurASTranA girinagaramAMthI cheka mALavAthI mAMDIne dakSiNamAM lagabhaga geAdAvarI ke kRSNA nadI sudhI kSatraponI sattA cAlatI. A kSatrapakALamAM prajA dhana dhAnya sapanna, suMdara AvAsAvALI, zAta ane sa MteSI jIvana jIvanAra hatI. prajAmAM kSatrapa zAsake ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat tenA amaladArAnI evI dhAka hatI ke sAmAnya rIte cArI lakhADInA gunhA khanatA na hatA. prajA dharma parAyaNu ane nItimAna jIvana jIvanArI hatI. atha krameNambudakAla Agate frerana' pravidArya teoyadaiH / vavarSa toyaM bahu santata cira sudarzana' yena vigeda ca tvarAt // viSAdhamAnAH khalu sarva teA janAH kayaM kathaM kAryamiti pravAdinaH / mitheo hi pUrvApararAvi mutthitA vicintayAM cApi bamuburutsukAH // girinagara ane tenI AsapAsanA leAkeAe rAtri jAgaraNa karatAM have kema thaze ? zuM karavuM joie ? ema viSAda gherA citte ciMtA karatA utsukatA-AturatA batAvI. cakrapAlite guptasa vata 137 mAM samArakAma zarU karAvyuM. ne ekaMdare 100 hAtha laMbAI 68 hAtha paheALAI vALu', ne se| puruSanA www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ii jeTalI baso hAthanI paththaranI dIvAla khUba lakhANavALI ThIMkarIo maLI AvI che. mahenate karAvI ke jethI sudarzana taLAva zAzvata kALa sudhI cAlu rahe, ne so varSARtuo sudhI (5) jena anukRti pramANe valabhImAM prajAone duSkALa vagerethI mukta rAkhe. vetAmbara saMpradAya zarU thaze ane nAgArjuna surinI adhyakSatAmAM valabhImAM jena AgamanI A uparAta sudarzana taLAva pAse cakrapAlike vAcanA taiyAra thaI tyArapachI pharIthI vIra saMvata eka viSNumaMdira banAvyAno ullekha che. te 980 mAM eTale ke I. sa. 453 nA gALAmAM maMdiranI vizenA lekhamAMthI amuka bhAga truTaka devaDhiMgaNInA adhyakSasthAne valabhImAM khAsa truTaka rIte vaMcAya tevo che. A rIte giranAra pariSada maLIne mAthurI vAcanAnI nIce valabhI pAsenA A traNa zilAlekhamAMthI saurASTranI vAcanAnAM pAThAMtara pAdaTIpa tarIke mUkI naverAjakIya, Arthika, sAmAjika sthitinuM varNana sarathI AgamagraMthanI vAcanA taiyAra thaI. sArA pramANamAM maLI Ave che. bhAratabharanA zvetAmbara saMpradAyamAM hAla A vallabhImAM saMskaraNa pAmelI vAcanA adhikRta saurASTrane I. sa. pUrve 322 thI I. sa. manAya che. 430 nA lAMbA gALAnA itihAsanuM ApaNe TUMkamAM avalokana karI gayA. (6) pAdalitAcArya nAmanA prabhAvazALI jaina AcArye vihAra karatAM saurASTramAM DhAMkapurI (DhAMka) mauryakALathI gusakALanA sAMskRtika ullekha:- mAM nAgArjunane rasasiddhi ApI. tyArapachI siddhAcaLa para, (temanA vihAranA samaraNarUpe) (1) A kALamAM janAgaDhanA bAvA mahAvIra prabhunI pratimA padharAvI, ane pAdapyArenA maTha pAsenI zravaNenA nivAsa mATe liptapura nAmanuM zahera siddhAcaLanI taLeTImAM karavAmAM AvelI guphAo tenI dIvAla ne vasAvyuM je hAla pAlItANA tarIke jANItuM che. thAMbhalA paranI manuSyanI ne prANIonI kaMDArAyelI AkRtionA kAraNe jovA lAyaka che. (7) saMskRtabhASA tenA sauthI uttamakALamAM zilpakaLAnA gujarAtanA te e sauthI prAcIna hatI. rUdradAmA pite saMskRta bhASAmAM suMdara namUnA che. kavitA banAvatA hatA. valabhInA skanda svAmI je candragupta vikramAdityanA dharmAdhyakSa hatA. (2) somanAthanI AsapAsanA pradezamAMthI temaNe cha vedAMgamAMthI nirukta para suMdara TIkA pilIzavALA kALA bhADa (pAtro) maLI AvyAM lakhI che ne jada para bhASya canA karI che. che tathA metInA banelA ne hAthIdAMtanA ghareNAM maLI AvyAM che. (8) tAlavajapurI (taLAjA) mAM trIseka * jeTalI bauddha guphAonuM nirmANa ne hAla (3) batrIza ratIbhAranA bhAratanA sauthI ebhala maMDapathI oLakhAtA 7pa467nA mApanA junA rUpAnA sikkAo paNa saurASTra gujarAta. 17 phuTa jeTalA uMcA thAMbhalAvALA ne kamAne mAMthI maLI AvyA che je mauryakALanAM che. vALa sabhAmaMDapanuM nirmANa A ja arasAmAM (4) dvArakA pAsenA zaMkhoddhAra beTamAMthI thayuM. hAlamAM thAMbhalAo nathI paNa maMDapa I. sa. 200 nI AsapAsanI lipimAM katarelA darzanIya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) madhya saurASTranA upaleTA tAlukAnA (15) amarelI jillAmAMthI purAtatva DhAMka gAma pAse Avela DhAMkagirinI pazcime saMzodhana thatAM candragupta bIjAnA putra kumArakeTalIka guphAo kotarelI che jemAM keTalAka gupta pahelAnA lagabhaga 2000 jeTalA rUpAnA tIrthakaronI mUtio karela che. saurASTranI sikkA maLI AvyA che. e sikkAonI A sauthI prAcIna jaina pratimAo che. pAchaLanI bAjupara garUDanI AkRti ane AgaLanA bhAgamAM parama bhAgavata mahArAjA(1) DhAMkanI pAse siddhasaramAM kSAtra pakALanI dhirAja jevA birUda sAthe zrI kumAragupta keTalIka bauddha guphAo che. mahendrAditya katarela che. (11) madhya saurASTramAM goMDaLa pAse AvelA (16) A sivAya azaka, rUdradAmA, ne khaMbhAlikA gAme keTalIka guphAo maLI AvI skaMdaguptanA zilAlekha ne sudarzana taLAvanI che jemAMnA eka rItyagRha tarIke oLakhAtI vigata AgaLa vistArathI thaI gaI che. guphAnA agrabhAge suMdara bodhisatvanI ane keTalAka upAsakenI AkRtio kotarelI che. (4) valabhInuM mitrakakAlina saurASTra (i. sa. 470 thI 788) maitrakakAlIna saurASTra (12) jUnAgaDha jillAmAM boriyA nAmanA eTale svataMtra saurASTra, guptakALa sudhImAM gAma pAse eka stapanA avazeSa maLyA che. saurASTramAM girinagara rAjadhAnInuM zahera hatuM gujarAtamAM Avo stUpa prathama ja che. stUpa- paNa zakonA, mInA, kSatraponA ke gumonA mAMnI dAbaDImAMthI keTalAka pavitra asthi, maLI pazcima pradezanA pradezarakSako athavA subAonI AvyA che. te rAjadhAnI hatI. maitrakakALamAM saurASTra svataMtra banyuM, tenI jAhojalAlI soLe kaLAe khIlI (13) giranAranI taLeTI pAse iMTavAnA UThI. samAja jIvananI daSTie, zi95 sthA romAMthI eka iMTerI vihAra maLI Avela patyanI dRSTie, sAhitya ke zikSaNanI dRSTie che. A vihAra mahAkSatrapa rudrasena pahelAe saurASTranA itihAsano e suvarNayuga hato. baMdhAvela che. A vihAramAM vacce eka mATe ceka che. ne AsapAsa akeka ke babbe nAnI guptavaMzanI paDatInA divasomAM maitraka vaMzanA koTaDIonA bhikhuone rahevAnA khaMDa che. senApati bhaTTArka navI sattAnI sthApanA karI eka mATe vyAkhyAna khaMDa ne pANInA TAMkA tenuM mathaka have valabhImAM pheravAyuM. paNa che. valabhI nAmakaraNa zAthI? :- bhAvanagarathI (1) unA pAse rUpeNa nadInA taTe sAnA amadAvAda javAnA rastA para valabhIpura tAlukAnuM DuMgaranI banne dhAra paNa guphAo ketarAyelI mukhya mathaka valabhIpura (jenuM vaLA mAMthI nava che, ne eka vizALa sabhAgRha che jene taLAjAnI saMskaraNa karavAmAM AvyuM che) che. tene jema ja "ebhala maMDapa' tarIke oLakhAvAya che. tyAMnA loke valabhIpura tarIke bele.lakhe che, tyAM "bhImanI corI' nAmanI guphA pAse citya paNa e khoTuM che. saMskRta valalabha zabdanuM che. A badhI 66 jeTalI guphAo kSAtra5 valabhI evuM strIliMga rUpa A prasiddha maitraka kALanI che. zAsakenI nagarI mATe nathI vAparavAnuM valabhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 zabda saMskRta vyAkaraNamAM vAMsaLIonA kATa- A nagarI potAnI rAjadhAnI tarIke pasaMda mALane mATe vaparAya che jenI upara pachI naLiyAM karIne pachI tene vibhava vadhato ja gaye. goThavAya che. keTalAka ema mAne che ke valabhInAM chApara-makAnanI Toca dUrathI paNa dekhAtI maitraka keNa hatA? - AkhA bhAratamAM mATe tenuM nAma valabhI paDayuM. paNa A mAnyatA tatkAlIna rAjavaMzamAM sauthI yazasvI thaI janArA barAbara nathI. bIjA vidvAne valabhI zabdanA A mitro koNa hatAM? kayAMthI AvyA? te mULamAM "valahi-hidezya zabda mAne che ne tene viSe paNa vidvAnee potapotAnA mate jaNAvyA artha hemacandrAcArye kapAsa evo Apyo che che. keTalAka ItihAsakAro temane huNa, maherajevI eTale tyAM kapAsa puSkaLa thatuM hoya mATe "vala- bahAranI prajA kape che te keTalAka vaLI guhile hi-hi mAMthI valabhI paDyuM hoya tema tevu ke nAgaronI sAthe temano saMbaMdha joDI de che. anya vidvAno mAne che ne tenA pramANamAM jabu- keTalAka vaLI temane mitra vaMzanA mAne che. te sara, vaTapadra vagere nAma Ape che. paraMtu A keTalAka temane guptasamrATonA bAroTa jevA mAne mAnyatA paNa barAbara lAgatI nathI. trIjA mata che. smRtimAM mitrakAne vAtya eTale gAyatrInA pramANe "valaya" nAmanA dezya zabda parathI valai saMskArathI rahita UtaratI kakSAnA gaNAvyA che. nAme paDayuM hoya ne pAchaLathI valahi-valahI. paraMtu keTalAke temane yAdavakuLanI sAthe sAMkaLI valabhI rUpAMtara thayuM hoya. valayA eTale samu- lIdhA che. yuAna vAMga nAmane cInI yAtrI drane kAThe, velAono samUha evo artha thAya temane kRtriya jAtinA gaNave che. De harIprasAda che ane samudranA kAMThe vasanAra te laI ema zAstrIe temanA eka prakhyAta graMthamA maitrake nAma paDayuM hoya te vadhu ucita che. kAraNa ke mATe eka maMtavya raju karyuM che je temanuM hAlamAM bhAvanagaranI je khADI che te cheka valabhI pitAnuM che ne vicAravA jevuM che. pAzupata sudhI pahelAM hatI ne ghelenadInI retIne mATIthI saMpradAyanI sthApanA karanAra lakulIza jabarA te khADI hAlamAM pUrAI gaI che. vaLI TelemI siddha purUSa gaNatA. pAchaLathI temane saurASTramAM nAmanA grIka vidvAne tenA graMthamAM A nagarInuM somanAtha pradezamAM sAre satkAra maLele ne nAma balaI ApyuM che te paNa seMdhavA jevuM pAzupata saMpradAyane bhAre prabhAva saurASTra che. zukrAcAryanA zuka nIti graMtha pramANe jyAM gujarAtamAM hatuM. lakulIzanA eka ziSyanuM nAma najIkamAM pavaMtadurga thaI zake tevuM hoya, ane mitra hatuM ane tenA anugAmIe matsya kahejaLa mArgane sthaLamArge jyAM avarajavara karI vAtA. A pazupate laDAyaka jussAvALA hatA zakAya tyAM rAjadhAnI vasAvavI. valabhInI pAse ne ghaNIvAra rAjasamAM joDAtA. A rIte zatrujaya Avele, ane samudra mArgone sthaLa- senApati bhaTTArka pite mitrya hAyane guptayugamAM mArga avarajavara karI zakAtI mATe senApati rAjanyamAM joDAI svaparAkrame AgaLa vadhe bhaTTAke potAnI rAjadhAnI valabhImAM karI. valabhI hoyane gupta sAmrAjya patana pAmI raheluM jemAM te pUrve paNa jANItI te hatI. manusvatanA teNe valabhImAM pitAnuM rAjya zarU karyuM hoya putra zaryAti valabhImAM rahetA tevo ullekha che. te saMbhava che. A mitraka va zI rAjAo mATe vaLI maurya-guptakALamAM tyAM jaina bauddha tIrtha bhAge parama mAhezvara hatA ne temanA dAnapatro maMdiro hatAM, ne vetAMbara saMpradAyane prAraMbha para naMdInI mudrA jovA maLe che tethI A matane tathA AgamagraMthanI valabhI vAcanA paNa vala- vadhu mAnya gaNI zakAya, bhImAM maitrakakALa pUrve ja thayelI eTale bhaTTArka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .114 have AmatravaMzI zAsakene TUMkamAM ullekha AnaMdapura (vaDanagara)nA brAhANane ghaNuM dAna karI temanA samayanI sAMskRtika paristhiti viSe dIdhAne ullekha che. teNe bauddha maThone paNa carcA karazuM. bhUmidAnamAM dIdhAne ullekha che. teNe pitAnI bhANeja dudAnA nAma parathI dudAvihAra baMdhAsenApati bhaTTArka :- senApati bhaTTArka vele. te pite ghaNe vidvAna hatA ne jena bauddha, pite rAjya sthApaka hatA chatAM teNe pitAnA zaiva, vaiSNava Agamane jANakAra ne tenA vidvAnAma AgaLa koI birUda lagADayuM nathI. teNe tenuM sanmAna karanAra hate. senApati zabda cAlu rAkhIne te vakhatanA gupta zAsakanI najare na caDI javAya tevI sAvadhAnI mahArAja dharapaTTa :- dhavasenA pachI tene rAkhI che. te sainyamAM AdaraNIya hatene potAnA bhAIdharapaTTa bahu thoDA samaya mATe gAdI para rahyo. dAna vagere udAracaritakAthI prajAmAM ne tainyamAM jokapriya hate. mahArAja guhasena:- dharapaTTa pachI tene putra guhasena gAdIe beThe. tenAM traNa tAmrapatro dharasena 1le - teNe paNa pitAnI peThe maLI AvyAM che. te prajAmAM priyane yuddhavidyAmAM senApati evuM nAma cAlu rAkhyuM ne pitAe nipuNa hato. te parama mAhezvara hatuM, chatAM sthApelA rAjayane TakAvI rAkhyuM. te paNa azci- teNe paNa boddha maThane dAna dIdhAne ullekha tavatsala ane dInabaMdhu hato tevA ullekha maLI Ave che tenI nyAyapriyatA, prajAvatsalatA, maLe che. udArabhAvanI prazaMzA tenA dAnapatramAM jovA maLe che. mahArAja droNasiMha - dharasena 1lA pachI teno nAne bhAI droNasiMha gAdI para AvyA mahArAjA dharasena reje -guhasena pachI tene rItasarane rAjyAbhiSeka tenA paramasvA- tene putra dharasena 2 je gAdIe Avyo. te mIe karAvyA tevA ullekha maLe che. paramasvAmI mahArAjA uparAMta mahAsAmaMta birUda dhAraNa eTale guptavaMzano keI chelle zAsaka he kare che teNe paNa samagra saurASTramAM, AnaMdajoIe. droNasiMhe pitAnA mATe mahArAja pura (vaDanagara)mAM dAnanI gaMgA vahAvI puSkaLa biruda dhAraNa karyuM paNa chatAM potAnA AjJA- jamIna maMdirone, vihArone, maThane dAnamAM patramAM guptavaMzIya bhaTTAraka(svAmI)ne mAna dIdhI. te dhanurvidhA asAdhAraNa kauzala dharAvate pUrvaka ullekha kare che. teno rItasara rAjyA- tenA dAnazAsananI miti I. sa. 571 thI bhiSeka thayela hovAthI teNe vyavasthA taMtra sthira 589 nI maLI che. karyuM teNe judAM judAM maMdirane jamIna dAnamAM ApyAnA ullekha tAmrapatramAM maLI Ave che. zilAditya 1 le-dharmAditya :-dharasena 2 jA pachI tene putra zilAditya 1 lo gAdIe mahArAja dhavasena 1le - teNe Isa. beThe. te aneka zAstromAM chaMda, vyAkaraNa, - 520 thI pa50 sudhI rAjya karyuM te pote mahA- tiSa, mImAMsA, nyAyamAM pAraMgata hatuM te sAmanta, mahApratihAra, mahAdaMDanAyaka, mahA- ullekha maLe che. te "parama mAhezvara' hevA kArtAkRtika, ane mahArAja evA birUda dhAraNa chatAM potAnA mahela pAse teNe eka bhavya karate. te pite parama bhAgavata hata ne teNe vihAra baMdhAvyuM hatuM je zilpakalAnI daSTie Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adbhuta hatA. teNe peAtAnI dharma paranI ananya prIti khatAvavA mATe dharmAditya nAma rAkhyuMne dara varSe te mekSa pariSada elAvI sa`svanuM dAna karatA. teNe mAlavaderA upara paNa vijaya prApta karelA. tenuM rAjya kacchathI ujaina sudhI pravatu hatu. kharagraha 1 lA :-zilAdityane harebhaTTa nAme putra hAvA chatAM uttaramAM vadhatA jatA havadhananA ne dakSiNamAM vadhatA jatA pulakezInA prabhAvane kAraNe petAnuM rAjya bhayamAM AvI na paDe te mATe mahAparAkramI,ne zAstromAM asAdhAraNa nipuNatA dharAvatA peAtAnA bhAI kharagrahane gAdI soMpI. tenA dAnapatrAmAM tenA dharmAcaraNa aMge kaI vigata maLatI nathI paNu parAkamI purUSa tarIkenI praza'sA karavAmAM AvI che. teNe paNa mAlava dezamAM vijaya prayANa karyuM ne pahelAM pulakezIne pakSa karyAM paNa pAchaLathI havananuM zAsana svIkAryuM". dharasena 3 jo :-tenA samaya i. sa. 620 thI 628nA TUMkI jaNAya che. te paNa parAkramI purUSa hatA ne kheDA sudhI vaya chAvaNI lai gayeA hateA. dAnazAsaneAmAM tenI udAratA, vinaya ityAdI guNNAnI prazaMsA karavAmAM AvI che. saMbhava che ke tenuM kAi kAraNeAsara khUna karavAmAM AvyuM hAya. dhruvasena rajo-mAlAditya tenA sAta dAna zAsana maLyA che. emAM cAra surASTra, kheTaka ne mAlavakanA brAhmaNAne uddezI lakhAyelA che. AkInA valabhInA bauddha vihArAne lagatA che. A dhruvasenane samrATa havanane harAvyeA hateA ane pAchaLathI peAtAnI putrI tenA vere ApI hatI. tenA samayamAM yuanazvAMge valabhInI mulAkAta lIdhI hatI. havananA darakhAramAM dhruvasena rAjAnuM sthAna mekhare hovAnA teNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 115 ullekha karyAM che, te paNa dAnasabhAM khelAvatA saghaLuM lUTAvI dete. te pete tattvajJAna ane vyAkaraNa vidyAmAM bhAre rasa dharAvatA. mahAkavi bhaTTIe lakhelA 'rAvaNavadha' kAvyamAM vyAkaraNu zAstranuM je suMdara nidarzana ApyuM chete tenA samayanI valabhInI zikSaNa paddhati khatAve che. dhruvasena 2jo bAlAditya tarIke samasta bhAratamAM vikhyAta hatA. cakravati dharasena 4thA ~ bAlAdityanA putra ane havanA dohitra dharasena peAtAnA mAtAmaha jIvatA chatAM peAtAnA dAnazAsaneAmAM mahA mahunta, paramaTTAraka, mahArAjAdhirAja, paramezvara uparAMta cakravarti jevA dekha de dhAraNa karelAM te noMdhapAtra che. ha vadhu na jIvanta hatA tyAre teNe peAtAnA dohitranAM AvA birUdI ha pUrvaka svIkArelAM samrATa harSa aputra mRtyu pAmyA chatAM dharasena 4thA bhArata cakravarta thaI zakayA nahi. pazcima bhArata pUratI tenI aNu pravaMtI. cakravartI dharasena prajA pAsethI Ache. kara letA. dAna devAmAM satata udyata rahetA ne dhanurvidyAmAM niSNAta hatA. te aputra heAvAthI teNe peAtAnA dAdA kharagrahanA meTA bhAi zilAdityanA potra dhruvasenane pasaMda karyAM. : dhruvasena 3jo - (I.sa. 660 thI 655) teNe peAtAnA pUjanu zAsana TakAvI rAkhyuM, te parAkramI hAvA uparAMta vedavidyAmAM pAraMgata ne udAra manavALA hatA. kharagraha rA- dharmAditya :-dhruvasena 3jA pachI tene mATe bhAI kharagraha rajo gAdIe beThA. te prabhAvazALI rAjA haiAvA uparAMta prazastikArAnA mate bIjA puruSAttama jevA hatA. teNe paNa dharmAditya nAma dhAraNa kareluM. zIlAditya 3jo H--valabhInI eka zAkhA www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 viMdhya sahyAdrimAM bhAI bhAge zAsana karatI te pilI kuMbhAraNa bAIne kahyuM valabhIpura paTTaNanuM kharagraha rajAnA moTA bhAInA putra zIlAditya daTTaNa thaI jaze mATe bhAgavA mAMDa, pAchaLavALI 3jAne vArasAmAM maLI. tenuM rAjya zAsana joIza nahi. pelI bAI bhAgavA mAMDI. A vistAravALuM hatuM ne I. sa. 664 thI I. sa. bAja dhuMdhaLImahale pitAne kepa utAryo, 676 sudhInA tenA rAjyakALamAM teNe bharukacchamAM valabhInI gaganacuMbI ImArata para AkAzamAMthI vijayayAtrA karI ane surASTra, kheTaka, siMhapura agni ne pASANunI vRSTi thavA lAgI hAhAkAra vageremAM ghaNA dAna dIdhAM. A rAjAnA samayathI macI rahyo, pelI bAI UMdhuM joI bhAgavA ja temanA dharmaguruonuM varcasva vadhyuM lAge che mAMDI. bhAgatAM bhAgatAM ghaNe dUra nIkaLyA pachI kAraNa ke rAjakAraNamAM dareka bAbatamAM "bampa" teNe pAchuM vALIne joyuM ne tyAM ja samANI. -bApajInI salAha maLatI ne rAjAnA parama te pAchaLathI rUvAparI mAtA tarIke potAnA bhadrAraka vagere vagere biruda A "bApajI"ne bhakto ane brAhmaNane AzIrvAda ApatA paNa lagADavAM zarU thayAM. Aje paNa bhAvanagara pAse birAje che ne bhAvanagaranI prajAno moTo bhAga zrAvaNazIlAditya 4, 5, 6, 7:-A badhA mAsamAM ja temanA darzane page cAlIne moTI rAjAo zIlAditya kahevAtA. te badhAno zAsana- saMkhyAmAM jAya che. brAhmaNonA mata pramANe kALa I. sa. 685 thI 776 lagabhaga manAya vetA, pItA, ne raktA e traNa devI svarUpe che. emAMthI zIlAditya pamAne Arabo sAthe mAMthI rUvAo pitA che ane bhAre ugra pahele saMgharSa gurjara nareza jaya bhaTTane sahAya prabhAvavALA che. kahevAya che ke bhAvanagaranA karatAM thayo. zIlAditya 6ThThAe godrahaka sudhI eka lebhI prakRtinA mahArANIe rUvAparI sainya devuM. chelA rAjA zIlAditya 7mAnA mAtAnA maMdiranA rUpAnA kamADa utarAvI laI prazasti patramAM badhA biruda eka sAthe che. nIlamabAga bheLA karelA tyAre rUvAparI mAtAe tenA dAnapatra padyamAM lakhAyelAM che. lagabhaga I. rAtre ja temane pace batAvI gabharAvI mUkelAM sa. 788mAM Araba sanyanA hAthe valabhIne ne bIje ja divase rUpAnA kamADa pharIthI nAza thayo ne tenI samRddhi nAza pAmI. maMdiramAM caDAvavAmAM AvyA. valabhInA vinAzanI vArtA -valabhInA valabhInA vinAzanI bIjI vArtA mAravADI vinAzanI aneka daMtakathAo che. prakhyAta tapasvI vepArI kAkune lagatI che. mAravADamAMthI dorI dhuMdhaLImala valabhIpuramAM padhAryA paNa temane leTe laI AvelA kAkune valabhImAM nasIbe Adara satkAra keIe karyo nahi. bIjI rIte yArI ApatAM samRddhi maLI. kAkunI samRddhi ema paNa kahevAya che ke thoDA divasa sudhI te bIjA rAjA jevI hatI. kAkunI putrI ne zIlAtemanA ziSyano satkAra thayo paNa pachI leTa ditya zarmAnI putrI vacce sakhIpaNuM hatuM. maLatuM baMdha thayuM eTale ziSya lAkaDAnA bhArA rAjaputrI ekavAra kAkunI dIkarIne hIrA metI vecI leTa lAvavA mAMDyo. mAtra eka kuMbhAraNu mahela kAMsakIthI vALa oLatA joI gaI. teNe bAI mahArAjanI sevA cAkarI karatI. ekavAra pitA pAse evI ja kAMsakI mATe haTha pakaDI. dhuMdhaLImalla pitAnA ziSyanA khabhe bhAThAM paDI rAjAe kAkune bolAvyA. kAkue bhaLake javAba gayelA joI gayA ne temaNe ziSyane pUchayuM. dIdho. rAjAe tenuM gharabAra japta karI kAMsakI ziSya vAta samajAvI. te sAMbhaLI dhuMdhaLImale laI lIdhI. varanI AgamAM dhuMdhavAtA kAkue Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che vya. ka. sabhyo zrI goviMda rUpazaMgabhAI phariAdakA vi. kA sa. maMDaLI lI. | , premajI nathubhAI mu. phariAdakA. , lAlA haribhAI ||| (tAluko-bhAvanagara) (ji. bhAvanagara che zAmajI lakhamaNabhAI sthApanA tA. 30-3-57 dhaNI naMbara 1983 , nAgajI ukAbhAI zerabhaMDoLa-17630-00 sabhya saMkhyA- 239 , chagana bhIkhAbhAI anAmataphaDa-2858-60 kheDUta- 182 bInakheDUta- 57 maMDaLI dareka jAtanuM khAtara-bIAraNa-dhIrANanuM kAmakAja kare che. baLavaMtarAya rAmazaMkara paMDayA lAbhazaMkara jezaMkara paMDayA maMtrI pramukha zubhecchA pAThave che zrI dAThA jutha khe vi. vi. vi. kA. sahakArI maMDaLI (tAluka-taLAjA) mu. dAThA ( ji. bhAvanagara) sthApanA tA. 12-12-50 seMdhaNI naMbara 46 zera bhaMDe La-53280-00 sabhya saMkhyA- 245 anAmataphaDa-10383-82 dAThAntalI-bAMbhera vi. gAmamAM godAma che anya phaDa- 2381-91 maMDaLI sastA anAja temaja khAtara bIyAraNa davA vigerenuM kAmakAja kare che. jayasukhalAla maganalAla manubhA zivubhA saravaiyA maMtrI pramukha -: vya. ka. sabhya - dilIpasiMha gumAnasiMha saravaiyA kharaka muLajI bhImAbhAI kharaka gaphula narazIbhAI AMbA devazIbhAI paTela hIrajI arajaNabhAI gaphUla lakhamaNabhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA tIrthadhAma saMbalezvara mahAdevanuM maMdira kaMkAvaTI. (dhrAMgadhrA pAse) pazcAtyadarzana-bilezvara maMdira (tasvIra-eca. Ara. gaudAnI) ( baraDe ) gautamakuMDa-sihora. ( ji. bhAvanagara ) zikharabaMdha, jaina derAsara taLAjA, (tAladhvajagiri) sehAmaNa-zatruMjaya, pAlItANA, Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat vallabhIpuranA pUrAtanI avazeSo ( vallabhIpura ji. bhAvanagara ear www.umaragyanbrandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavasamAjane aharniza preraNA ApatA saurASTranA devamaMdire mAMDavarAyanuM navuM sUryamaMdira navalakhA maMdira-dhumalI (bharaDe.) muLI. (taravIra-eca. Ara. gaudAnI) (hAlAra paMthaka ) 5 ( hAlAra ) ane khI bAMdhaNIvALA taLAjAnA jaina maMdire, rUkSmaNI maMdira dvArakA, zravaNa-senApura (jAmanagara) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Sulat - ( tasavIra--eca. Ara. gaudAnI ) www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from : Messrs Sewree Iron & Steel Company Telephone No. 442981 ( Re-Rollers & Fabricators ) and its allied concerns - Messrs. AMAR WIRE & ROLLING MILLS Telephone No. 443955 Messrs. AMAR BRASS IRON WORKS ( Pvt.) Ltd. Telephone No. 443955 Messrs. ASHOK STEEL CHAIN Mfg. Co. Telephone No. 533206 and Messrs. AMRITLAL POPATLAL & SON Telephone No. 379358 Plot No. 6, Sewree, Cross Road, SEWREE BOMBAY - 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 Arabene nimaMtryA ne valabhI vinAza thayo. kAnajIsvAmI, A badhA valabhIpura, umarALAmAM pragaTelA yazasvI saMskAra dAtAo che. valabhInA vinAzanI pAchaLa samudranuM tAMDava athavA cegaTha-camAraDInA DuMgare paikI trika kALamAM saurASTranI asmitA :ekAdanA lAvA rasa ke dharatIkaMpane paNa maMtrakakALamAM saurASTra tenI pUrepUrI jAhemAnavAmAM Ave che. jalAlImAM hatuM. valabhInuM sAmrAjya mALavA ane sahyAdri sudhI vistareluM hatuM. valabhInA hAlamAM bhAvanagarathI pazcime vIsa mAIla zAsaka dharmaparAyaNa ne udAramatavAdI ne pAlItANAthI uttare pacIsa mAIla para hatA. pite parama mAhezvara ke parama upAsaka valabhIpura che je pAchaLathI vasyuM che. A sthaLe hovA chatAM jaina, bauddha, vaiSNava badhA vaselA vaLA nAmanA gAma para ne AsapAsanA dharmasaMpradAyo pratye samabhAva vALA ne pradeza para vALAonuM rAjya phelAyuM, taLAjA, udAra dAna denArA hatA. valabhImAM vizALa mahuvAnA pradeza upara paNa vALAonI sattA zivamaMdiro ne saMkhyAbaMdha jinAlaye, bauddha hatI. A pradeza vALAka pradeza kahevato. Aje maTho ne vihAro hatA. AcArya guNamati ne paNa gohilavADamAM vALA avaTaMkavALA kSatriyo sthiramatinA vihAre jANItA che. AjanA vase cheke A vALAo parathI vaLA gAma thayuM valabhIpuramAM AvelA vizALakAya zivaliMga ne tyAM pAchaLathI gohilanI sattA sthapAI. e te samayanI samRddhi ne dharma parAyaNatAnAM pratIka gohilanA vaMzamAM thayelA hAlanA ThAkora sAheba che. maitraka kALanI maLI AvelI mudrAo, dAnazrI gaMbhIrasiMhajInI IcchAthI vaLAmAMthI te patro. ne hAlanA sidadhezvara maMdiramAMne mATe gAmanuM nAma valabhIpura pADavAmAM AvyuM che. naMdI, tathA moTI supakava ITa e badhAM valabhInI jAhojalAlI batAve che. valabhImAM so jeTalA Adhunika valabhIpure paNa gujarAtanA karoDapatio vasatA. teno rAjya vistAra saMskAra vArasAmAM mahatvano bhAga bhajavyo che. lagabhaga 1000 mAIla jeTaluM hatuM. pATanagara gujarAtanA suprasiddha vidvAna paM. becaradAsa pAMca mAIlanA gherAvAvALuM hatuM. dUradUranA dezI, Do. prabodha paMDita, bhAratabharamAM prathama dezAvarathI asaMkhya vastuo tyAM vecAvA ja bAlazikSaNanI Adhunika praNAlInuM dakSiNa- AvatI. valabhImAM seMkaDe saMghArAme hatA. mUrti dvArA pragaTIkaraNa karanArA zrI gijubhAI, jemAM badhA maLIne 6000 jeTalA bhikhuo prasiddha citrakAra zrI vrajalAla trivedI, nivAsa karatA. valabhInI vidyApITha bhAratamAM ne muMbaInA jANItA ATAvALA dAnavIra zeThazrI videzamAM paNa prasiddha hatI. tyAM tatvajJAna, harilAla trivedI, morabInI eMjIniyarIMga vyAkaraNa, jyotiSa, chaMda ItyAdinuM zikSaNa kolejamAM kAma karatA ane hamaNAM ja jemane ApavAmAM AvatuM. daMDInA dazakumAra caritAmAM naheru candraka temanA uttama tAMtrikI abhilekha aMtarvedina viSNudatta valabhImAM vidyA prApta mATe apAce che te prA. amRtalAla kAzIrAma karavA gayAne ullekha che. valabhImAM jaina AgatrivedI, krikeTa ne volIbalanI ramatagamatamAM manI be vAra vAcanAo teyAra karavAmAM AvI. niSNAta tarIke AkhA dezamAM jANItA valabhI- valabhImAM prasiddha bhaTTa kAvya saMskRtamAM racAyuM. puranA yuvarAjazrI dAdAbApu (pravINacaMdrarsiMhajI), dazakumAra carita'mAM ja valabhInA dhArmika gRhasonagaDhamAM hAlamAM birAjatA adhyAtmayogI zrI gupta ne madhumatI (mahuvA) nA sArthavAha putra, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 baLabhadranI samRddhinAM ullekha che. prabhAsanuM najIkanuM bIlezvara maMdira, sutrApADA pAse kadaprakhyAta somanAthanuM pASANanuM maMdira valabhI. vAranuM maMdira, maitrakakALanI viziSTa nirmANa puranA mahArAjAe baMdhAvyAnA ullekha paNa che paddhatinI sAkSI ApatAM Aja paNa UbhA che. valabhImAM 'dvAdazanayacakra' nAme prakhyAta vAdagraMtha dAhoda pAsenI bAghanI guphAmAMnI AkRtio tathA "zatruMjaya mahAmya' graMtha lakhAyA. A ane zAmaLAjImAMthI prApta thayela pratimAo maitrakakALamAM ja vaDhavANamAM digambara jinasena- maitrakakALanA zi9panA utkRSTa namunAo che. surIe 'harivaMza purANa" nAme jaina purANanI racanA karI. valabhI vidyApIThamAM hInayAna A pramANe saurASTrane prAcInayuga maitrakasaMpradAyanuM varcasva hatuM. rAjazAsana saMskRtamAM vaMzanA aMta sAthe samApta thAya che. tyArapachI lakhAtA paNa prajA prAkRta belatI. jAmanagara saurASTra cAvaDAvaMzanA zAsakenA tAbAmAM jAya jillAmAM AveluM gepanuM maMdira, piorabaMdara che bhilalamAlanuM gaurava tyApachI vistare che. pAse visAvADAnuM prAcIna maMdira, gopanI madhyayuganuM saurASTra ane bhinna bhinna jAtionuM saurASTramAM A ga ma na (a) dezI rAjyanI sthApaka prajAonuM anumAnanI pIThikA para caNAyelAM hoya che. Agamana -maitraka kALa sudhIne saurASTrane valabhInA tejasvI ne parAkramI nRpationA ItihAsa prabhApUrNa che. saurASTra tyAre eka aMta sAthe saurASTramAM vyApaka pramANamAM arAhatuM. svataMtra hatuM. ane pradezanI subAnI jatA ghaNA varSo sudhI rahI. bhAratamAM paNa rAjadhAnI athavA pazcimanA pradezanI svataMtra ItihAsane rajapUta yugane aMtane musalamAna rAjadhAnIe saurASTramAM hatI. maMtraka kALanA yugane prAraMbha asthira dazAne che. paraMtu durbhAgye unnatagAmI pragati pachI saurASTrane ItihAsa saurASTra keTalAka varSo sudhI gujarAtamAM banatA aMdhakAra yugamAM praveze che. ghaNIvAra te have rAjakIya parivartanathI vikhuTuM paDI gayuM, alipachInA theDA sikAomAM saurASTranA kayA pta rahyuM ne saurASTramAM bahArathI Avela keTapradezamAM keNe keTalA varSa rAjya karyuM tenI lIye prajA ahIM sthira thavA ne pitapitAnuM paNa kaDIbaddha vigate maLatI nathI. bhATa rAjya sthApavA tatpara banI. cAraNAnI vaMzAvaLI ne pitAnA annadAtAnA sAtamI sadInA aMtamAM saurASTramAM jeThavA, vaDavAo bhAratanA prAcInayugamAM je mahA- cAvaDA, vALA, Ahara, rabArI, mera, bhIla ne puro thayA temanI sAthe sAMkaLavA prayatna kare kaLI leke AvI ne vasI cukelI kema hatI. che. keTalI ye daMtakathAo, jeDI kADhavAmAM temAMthI bhIlane kaLI leka rAjakIya daSTie AvelA saMbaMdha, ne prajAnA phaLanAmanI bahu agatyanI prajA banI nathI. temAM bhIlanI ajAyabI bharelI vyutpattionA kAraNe saMkhyA hAlamAM otapreta thai cukI che. zarUItihAsanuM vaijJAnika paddhatithI saMzodhana karanA- rUmAM okhA, pIrama, ne ziyALa beTamAM temanuM rAne temAMthI taththa tAravatAM pArAvAra muzkelIo jora vyApaka pramANamAM hatuM ne temane dhadhe paDe che te chatAM teNe tAravelAM to ghaNIvAra lUMTaphATane hate Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 valabhI sAmrAjyanA asta sAthe saurASTranI vasAvyuM hoya. vaLI eka bIjI hakIkata paNa mahatvanI rAjapUta kema te jeThavAe, cAva- A mAnyatAne Teko Ape che; sithiyanenA DAo,ne vALAone gaNAvI zakAya. A badhA- sikkAmAM "kumAra' zabda vAraMvAra dekhAya che. mAMthI paNa saurASTramAM jeThavAe saurASTramAM jyAre sAtamI sadImAM zIlakumAra jeThavAe ghaNu vahelA AvIne vasyA hoya tevuM lAge ghUmalInI sthApanA karyA pachI jeThavAe kumArAnta che. jeThavAonI utpatti kayAMthI ne kaI rIte (jene ceDe "kumAra" zabda Avato hoya tevA) thaI te viSenI keTalIka daMtakathAo ghaNI ramujI dekhAya che. jeThavAonuM zAsana baraDAnA DuMgara ne Azcarya upajAve tevI che. eka daMtakathA paranA temanA nivAsa daramyAna sauthI vadhu evI che ke hanumAna jyAre sItAjInI zodhamAM prabhAvazALI haze evuM mAnavA saMbhava che kemake samudranuM laMghana karatA hatA tyAre temane thayele I. sa. 674 mAM zIlakumAra jeThavAe bajAvelI parase TIpAM rUpe samudramAM paDe. te paraseve mahattvanI sevAnA badalAmAM dilhInA zAsaka eka moTo magaramacchane temAMthI jeThavA kuTuMbanA anaMgapALe tenI sAthe potAnI putrI paraNAvI. mULapurUSa makaradhvaja jamyA. paraMtu ItihAsakAro lagabhaga bAramA saikAmAM ghUmalInuM patana kaI jeThavAne jiTavA jeTavA evA zabdasaMzodhano karI kacchanA rAjavI jADejA jAma bamanajInA chevaTe sIthiyana prajA sAthe sAMkaLe che. jeThavA hAthe thayuM. vaMzanA cAraNonI kathA jaNAve che ke jeThavAo saurASTranA zrInagaramAM AvIne rahelA. pira. jADejA kuLamAM ghaNuM parAkramI puruSo thayA. baMdarathI pazcime thoDA aMtare AvelA zrInagaramAM jADejAonI jevI ja bIjI mahatvanI prajA je rahyA pachI temaNe hAlanA morabI, ne navAnagara saurASTramAM AvI vasI te cAvaDAe. zaka vALA pradezamAM paNa vasavATa karyo ne pachI athavA sithiyana prajAmAMthI cAvaDA UtarI teo DhAMkamAM sthira thayA. isvIsananI pahelI A haze tevuM manAya che. saurASTramAM DhAMkamAM sadInAM nAgArjana jeThavA tyAM rAjya karatA, AvIne teo vasyA. valabhIvaMzanA rAjAe pachI temaNe ghUmalImAM vasavATa karyo ne tyAM hajI jyAre zAsana calAvatA hatA tyAre ja killo banAvyo. pachI lagabhaga I. sa. 1317 cAvaDAe okhAmAM jaIne rahyA. paraMtu mAM rANapura jaI vasyA ne sauthI chelle pira- okhAmAM paNa temanA nivAsa lAbo na Taka baMdarathI pUrvamAM deDheka mAIla Avela chAyAmAM ne teo prabhAsapATaNamAM AvyA. prabhAsamAM I. sa. 1574 mAM lagabhaga jaIne sthira thayA. temaNe vasavATa karyo tyAre valabhInuM patana thayuM. saurASTranA pazcimI ItihAsakAronuM maMtavya cAvaDAnI bIjI zAkhA gujarAtamAM zAsana sAcuM ja lAge che ke saurASTramAM zrInagaramAM karI gaI. vanarAja cAvaDAe aNahilavADa jeThavAene mULa vasavATa gaLe utare te pATaNamAM rAjadhAnI sthApI, ne tenA vaMzamAM nathI. AvI meTI ne sAhasika prajA zrInagaramAM garAja, kSemarAja, bhUvaDa, vIrasiMha, ratnAditya, rahI hoya te svabhAvika nathI lAgatuM. saMbhava che ne sAmatasiMha vagere rAjAo thayA. chelle ke jeThavAe je mULa sithiyana prajA sAthe sAmatasiMha I. sa. 935 mAM mRtyu pAmyo. sAmya dharAvatA hoya to kAzmIramAM zrInagarama; saurASTramAMnA cAvaDAoe lagabhaga 13 mI rahetA hoya ne siMdhamAM thaI saurASTramAM pAchaLathI sadI sudhI rAsana karyuM paNa temane mulka nAne AvI vasyA hoya ne temaNe pitAnA mULa vatana ja rahyo. cAvaDAe zarUmAM sUryanA bhakta hatA zrInagaranA saMsmaraNarUpe saurASTramAM zrInagara paNa pAchaLathI zaiva gaNAyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 saurASTramAM A samayanI trIjI maharavanI manAya che ne rAjaputAnA (rAjasthAna)mAM Aje kema te vALA. vALAonA Agamana ne vasa- paNa mera kema vase chene eka meravADA nAmane bATa viSe cAraNI sAhitya ne aitihAsika tAlake paNa che. paraMtu mera leka saurASTramAM tamAM ghaNuM moTuM aMtara che. bhATa cAraNe mAtra porabaMdara rAjyanI AsapAsa ja vasyA vALAo viSe jaNAve che ke prAraMbhamAM teo che. temane jeThavAo sAthe lagna saMbaMdha che. ThAkamAM vasatA hatA. pachI teo vALAka kSetramAM evo temano dAvo che kAraNa ke jeThavAone valabhImAM AvyA ne valabhInA zAsake te vALA agAu rajaputANIo meLavavI muzkela thaI hatA. paraMtu ItihAsa ApaNane spaSTa batAvyuM tyAre mera strIo sAthe lagna karavA lAgyA. che ke valabhInA zAsako jenI sthApanA bhaTTArkanA Aje A prakAranA lagna saMbaMdha te nathI paNa hAthe thaI te maitraka vaMzI hatA. valabhInA maMtraka jeThavA vaMzI koI paNa rAjA jyAre porabaMdaranI vaMzamAMthI vALAo UtarI AvyA hoya tevuM gAdI para bese che tyAre mera prajAne AgevAna anumAna paNa itihAsakAronuM che. keTalAka vaLI tene pitAnA raktathI tilaka kare che. mera evuM jaNAve che ke valabhIne zIlAditya 7me lokee piorabaMdaranA jeThavAo pratye niSThAeka brAhmaNane para hate; ne tenAthI tene pUrvaka vaphAdArI batAvI che. karNarAja nAme putra thaye. karNarAjano putra te Rtaketa teNe gaMgA yamunAnA medAnamAM koI mitraka vaMzanA aMta samaye saurASTramAM AvI sthaLe pitAnI sattA sthApI hatI paNa pAchI ja bIjI vasI cukelI kema te rabArIo nathI te saurASTramAM Ane vALAka pradezamAM ja kahevAya che ke rabArIe mULa hastinApuranA teNe ANa vartAvI. bIjA vaLI evI hakIkata hatA ne pAchaLathI AvIne baraDAnA Ape che ke jyAre zIlAditya 7me hArI gaye. DuMgaramAM sthAyI thayA. temanAmAMthI ja ne mRtyu pAmyA tyAre tenI rANI puSpAlatI vikhuTI paDelI eka TaLI bAbarIyA tarIke jaMgalamAM nAsI gaI. teNe parvatanI guphA(guDA)mAM oLakhAIne temanA parathI ja saurASTranA eka putrane janma Ape tethI te putra gehA tarIke bhAganuM nAma bAbarIyAvADa paDayuM. oLakhAya ne keI brAhmaNe tene ucherI meTe. karyo. pAchaLathI teNe citeDamAM sattA sthApI. tenA vaMzaje saurASTramAM UtarI AvyA. paNa saurASTramAM A rIte valabhInA patana pahelAM thoDA varSa ATalI kema AvIne sthApI thaI vALAonI AvI utpattinI kathA mAnya nathI. hatI. chatAM saurASTrane uttara bhAga hajI vasa vATa vinAno nirNaya hate. jeThavAoe pazci- saurASTramAM Ahero paNa AvIne vasyA. mamAM rAjya karyuM. cAvaDAoe dakSiNamAM ne Ahera zabda te AbhIramAMthI Avela che tevI agnikhUNAmAM vasyA. te sivAya mera leke paNa mAnyatA che. A AhIra prajA uttaramAM siMdhunA pazcimamAM ja maryAdita rahyA. Ahera prajA kAMThe vasatI haze ne pachI teo saurASTra tarapha utarI AvyA haze. saurASTramAM AvI vaselA mera leke paNa () vaMthalInA cuDAsamA rAjavIo - etihAsika ne sAmAjika rIte abhyAsa hAsika ane sAmAjika rIte abhyAsa karavA paraMtu A badhI kAma karatAMe vAmana sthaLa jevA che. teo paNa uttaramAMthI ja AvelA (jUnAgaDhathI ATha mAIla dUranuM vaMthaLI)mAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 AvI vaselA cUDAsamAono ItihAsa saurASTranA baLavAna ne utpAtI hatI ke tenI raMjADa vadhatI madhyakALane dhaNokharo samaya roke che. cUDA- jatI hatI. samAonA jUnA ItihAsa viSe vadhu vigate prApya nathI. kahevAya che ke zrI kRSNanA aSTapaTa- ItihAsakAre kahe che ke cAvaDA vaMzI rAjArANImAMthI jAMbuvatInA putra sAbanI 8nmI ene asta pAmatA nihALI grAharipue temanA peDhIe deveMdra thayA. temane cAra putro hatA. tAbAnuM prabhAsapATaNa AMcakI lIdhu ne tyAM jatA temAMthI bIjA gaNapatane cuDacaMdra nAme kuMvara yAtrALuo pAsethI Akaro kara vasula karavA hatA. tenA vaMzajo cUDAsamAM kahevAya. cUDacaMdra lAge ne te na bhare tene paDavA lAge. mULa siMdhamAM hatA tyAMthI te saurASTramAM AvyA. valabhInA kSetranA aMta sAthe vaMthaLIne sube A arasAmAM gujarAtamAM mULarAja solaMkI svataMtra thayele ne tyAM tenA vaMzajo rAjya karatA gAdI para AvyuM. mULarAje pitAnuM rAjya hatA, temAMnA chelA te vALArAma vALArAmanI sthira karyA pachI prabhAsa pATaNa pacAvI pADI, eka bahena siMdhamAM samA rAjapurUSamAM para yAtrALuone pIDA karatA grAharipu pahelAne sajA NAvelI ne tene putra te cUDacaMdra vALArAmane karavA sanya sAthe saurASTramAM prayANa karyuM ne putra na hovAthI teNe cUDacaMdrane vAmana sthaLI graharipune harAvI keda pakaDyo paNa tenI pAsethI (vaMthaLI)nI gAdI para besADyo ne cUDacaMdra yAtrALuone kanaDagata na karavAnuM vacana laI pitAnA pitRvaMza samA nA akSare laI cUDA- choDI mUkyo. samA vaMzanuM zAsana vaMthaLImAM I.ha. 875mAM zarU karyuM. A graharipunA samayamAM junAgaDhanI racanA thaI haze tevuM lAge che. junAgaDhanA nAmakaraNa cUDAsamAonuM parAkrama temane ghaNuvarSo saMbaMdhe itihAsakAroe aneka tarka karyA che. sudhI, lagabhaga 600 varSa sudhI rAjagAdI para keTaleka tene yavanadurga, yadurga ne junAgaDha rAkhI zakayuM ne chevaTe musalamAnonAnA hAthe evA krame racAyeluM nAma gaNe che. junAgaDhanI tenuM patana thayuM. cUDa caMdra I.sa. 907mAM viSe eka nIce pramANenI daMtakathAno ullekha mRtyu pAmatA tene putra hamIra vahelo mRtyu kepTana eca. Dabalyu. hila nAmanA aMgreja pAmyo hovAthI teno putra hamIranA) mULarAja ItihAsakAre karyo che. gAdIe beThe. mULarAje pitAnuM zAsana mAnavAnI nA pADatA AsapAsanA keTalAka mAMDali- vAmanasthaLIthI giranAra sudhInA pradeza gIca kene harAvyA ne temano mulaka jItI lIdhuM. te jhADI ne jaMgalathI chavAyelo hate. ghaNA varSo I.sa. 915mAM mRtyu pAmyuM. tenI pachI tene pachI eka kaThiyAro te jaMgalamAM cAlatAM cAlatAM putra vizva gAdIe beThe ne "rAha evI padavI eka sthaLe Avyo te teNe eka prAcIna kille dhAraNa karI, pAchaLathI tenA vaMzajo "rA' padavI je. killAne daravAjA hatA. killAnI bahAra dhAraNa karatA. teNe paNa pitAnuM Adhipatya eka tapasvI tapa karato hato. kaThiyArAe tene svIkAravAno InkAra karatA ghaNu sAthe laDAI pUchyuM ke-"A durga-(gujarAtImAM gaDha) kene karI ne temane harAvyA. tene putra graharipu che? kayArano che?" pelA tapasvIe kahyuM - athavA graharipu pahele gAdIe beThe. teNe upa- "te gaDha jUne che." A pachI kaThiyAre pAcho rakeTanI racanA karI, A jhADaripu eTale badho vAnasthaLI gaye ne graharipune te ja raste Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jaMgala kApavAvALA sAthe laI Avye ne gaDha paristhitimAM mUkAyela jemAM temaNe pitAnA batAvyo. graharipue gaDha pitAnA kajAmAM cunaMdA mANasanI madadathI ziyALabeTa para lIdho ne tene junAgaDha tevuM nAma ApyuM. hale karI vIramadevane mAryo ane rA kavAtane kepTana hile Apela A daMtakathAnuM e tahAsika cheDAvyuM. paNa re kavAtane cheDAvatAM vALA mahattva nathI, paraMtu saMbhava che ke graharipue ugAthI bhUlamAM tenA paga para IjA pahoMcADavAyavanakALanA tuSApha vagerenA keIna samayanA mAM AvI tyAre pitAne choDAvyAne AbhAra janA maLI AvelA killAbaMdha zaherane pharIthI mAnavAne badale rA kavAne vALa ugA pAsethI vasAvyuM hoya. A graharipune harAvIne mULarAje badalo levAnI pratijJA karIne pAchaLathI pitAnuM saurASTrane keTalAka vistAra kaje karyo haze. tainya laI vALA ugA para caDAI karI ne tene kAraNa ke teNe uttaramAMthI vedattA pavitra brAhna- mAryo. A re kavAtanuM I. sa. 1003mAM nA kULane siddhapuramAM jema vasAvyA tema mRtyu thayuM ne tenI pachI rA dayAsa gAdIe saurASTramAM paNa temane sihora(bhAvanagara jIllAmAM) beThe. gujarAtanA durlabharAje potAnI rANI vagere sthaLoe vasAvI temane te jamIna dAnamAM yAtrAe nIkaLelI tyAre tenI sAthe aNachAjatuM dIdhI. A badhA audicya brAhmaNonA kuLanA vartana karavAne badale levA rA dayAsa para vaMthaLI itihAsanuM varNana karatA "audicya prakAza" mAM I.sa. 1010mAM caDAI karI. vaMthaLI paDayuM. graMthamAM te badhI vigate ApI che. 2 junAgaDhamAM bharAye. durlabharAje tene tyAMthI paNa bhagADyo ne rAe uparakoTane Azraya lIdhe rA' graharipu pahelAnuM I. sa. 982mAM durlabharAje uparakoTa paNa laI lIdhe ne ra ne mRtyu thatAM tenI jagyAe rAkavAta gAdIe mAryo. tyArapachI pitAne sAmaMta mUkI rAjya AvyuM. A rA'kavAtanA samayanI ne te pachInI vyavasthA tenA hastaka mUkIne aNahilavADa ga. ghaNI kathA cAraNI sAhityamAM maLe che paNa temAMnA keTalIka atizakti bharelI jaNAya rA dayAsanI patnI pitAnA putra neghaNu che. ziyALa beTamAM rahI tyAMthI pitAnI dhAka (navaghaNane laIne nAsI chUTelI. teNe devAyata besADI rahelA vIramadeva paramArane eka vicitra nAmanA Aherane tyAM Azraya lIdhe. Ahera prakArane zekha hatuM. te judA judA rAjAone, cuDAsamA rAjavIonA vaphAdAra bhakta hatA. subAone game te rIte pakaDI ziyALa beTa devAyata Aherane vAsaNa nAmane putra hatA ne paranA lAkaDAnA piMjarAmAM pUrI detA. teNe jAsala nAmanI putrI hatI ane nAnAM nAnAM lagabhaga AvA chatrIsa rAjAo, rAjakumAre, dhAvaNa hatA. navaghaNa paNa AherANInuM dUdha sAmata vagerene pakaDyA hatA. te rA" kavAtate pI meTo thavAM vAgye. durlabharAja solaMkInA paNa pakaDavA mAgato hato. ekavAra teNe kapaTa sAmaMtane khabara paDI ke devayAta ne tyAM rA karIne rA'kavAtane prabhAsapATaNamAMthI pakaDI dayAsane kuMvara navaghaNa mATe thAya che. temaNe ziyALa beTamAMnA lAkaDAnA piMjaramAM keda devAyatane pakaDI bolAvyo. devAyate samaye svIkaryo. rA' kavAtanA mAmA taLAjAmAM rahI kAra karyo ke navaghaNa potAne ghera ja uchera pitAnuM nAnakaDuM rAjya calAvatA hatA. have, paNa pite te solaMkIone soMpI devA temanuM nAma vALA ugA hatuM. vALA ugAne ja ucheratA hatA. solaMkIoe pitAnA rAkavAtanI sAthe ghaNA samayathI aNabanAva mANaso sAthe AherANa para saMdeza lakhI hatuM. paraMtu pitAnA bhANejane AvI lAcAra navaghaNane bolAvI levA kahyuM. devAyate sarakI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAmAM 'rA rakhatu karaze ' evuM garbhita sUcana mekalyuM. cakAra AherANI peAtAnA pitaneA saMdeza samajI gaI. teNe peAtAnA putra vAsaNane rA nA kuMvarane AAle tevA kapaDAM paherAvI jarAya thAkayA vagara maravA mATe mekalyA. seAla'kIee khALakane tyAM ja mArI nAkhyA. paraMtu sela kIone vahema paDavAthI temaNe AherANI pAse te marelA putranI AMkhA paga nIce kacarAvI. AherANI putra zAka bhUlI hasatAM hasatAM peAtAnA AzrayamAM rahelA annadAtAnA kjadanuM rakSaNa karavA peAtAnA putranI AMkha paga nIce kacare che. jAhala ne tenA pati dukALanA mAryA siMdhamAM UtarI gayA. siMdhamAM hamIra sumarAe jAhalanA rUpa para meAhita thai tene keda pakaDI gharamAM besADavA peravI karavA mAMDI. jAle cha mAsanA vratanu bahAnuM batAvI rA' navaghaNane junAgaDha saMdeze paheAMcADyo. rA' peAtAnI bahenanuM rakSaNa karavA AI varuDInI sahAya lai siMdhamAM garcA ne hamIra sumarAne mAryAM ane bahenane bacAvI rA'navaghaNanI A vAta aMgreja itihAsakAre e paNa noMdhI che ne sva. jhaveracaMda meghANIe paNa 'saurASTranI rasadhAra' bIjA bhAgamAM 'rA' navaghaNu' zI`kathI A vAta suMdara rIte lakhI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 113 vaMthalI, jUnAgaDha vagere seraTha pradezamAM cUDAsamA rAjavIonuM teja tapatuM hatu' tyAre saurASTranA khIjA bhAgamAM jeThavA, vALAe zu karatA haze tenI vigate pramANabhUta rIte maLatI nathI. cAraNI sAhityamAM temanI lAMkhI vazAvaLI maLe che; paNa temanA vigatavAra parAkramonI kathA maLatI nathI. sela'kIone junAgaDha ne vathaLI pradeza para dasa varSa kabje rahyA. devAyate peAtAnI putrInA lagna nimitte gAmagAmathI Ahezane teDAvI pAte te badhAne sAthe laI rAjabhakta hAvAnA DALa karI sAla kIone lagnamAM padhAravAnuM Ama MtraNa ApavA gayA. seAla kIonI asAvadha sthitinA lAbha laI AherAe dhIMgANuM macAvyuM ne navaghaNune gAdI para besADyo. gAdIe beThelA rA' navaghaNa petAnI sAthe ja ucharelI devAyelI yatanI putrI jAhalanA lagnamAM bhAre paherAmaNI laI gayA ne bhAI tarIkenA dharma bajAvye. (4) mahamada gajhavInanI caDAI te sAmanAthanu patana -- saurASTranA itihAsanA eka agatyanA prakaraNamAM ApaNe pravezIe chIe. saurASTramAM prabhAsapATaNanI samRddhi te samaye deza-pradezamAM phelAyelI hatI. sArUM baMdara hAvAnA kAraNe vyApAranI dRSTie paNa tenu mahattva hatu. taduparAMta tyAMnA prasiddha jayAtirliMga bhagavAna sAmanAtha sela kIenA, saurASTranA rAjAonA, ne lagabhaga pazcima bhAratanA samagranA parama ArAdhya ISTadeva hatA. se|manAtha maMdiranI vabhavanI vAtA IrAna, arabastAna, sudhI phelA hatI. seAmanAtha mahAdevanI sthApanA caMdre peAtAnA kSayaroga maTADavA karelI. zrIkRSNe tenI upAsanA karelI. valabhInA maitrakAe tenuM maMdira banAveluM. bhagavAna seAmanAthanA zivaliMgane snAna karAvavA dararoja gaMgAjaLanI kAvaDA AvatI. kAzmIrathI temanI pUjanavidha mATe jAtajAtanA puSpA AvatA. sAmanAtha bhagavAnanI pUjA mATe eka hajAra brAhmaNA vedama MtrA khelatA ne traNase pacAsa na kI saMdhyA samaye prabhunI AratI veLA nRtya karatI sAmanAtha maMdiranA sabhA maMDapanA thAMbhalAomAM hIrA, mANeka, maiAtI jaDelAM hatAM. mahamada gIjhanAe peAtAnI caDAie daramyAna vAraMvAra sAmanAtha madiranA vaibhavanI vAta sAMbhaLI hatI. vaLI te mUtibhaMjaka tarAke pAtAnuM gaurava samajatA hatA. AthI sAmanAtha para caDAi karI www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI samRddhi luMTavA ane te prasiddha zivaliMga thAMbhalA, mUrtie badhuM ja naSTabhraSTa karavAmAM teDavA tene svapnamAM AvatAM. lagabhaga I. sa. AvyuM, strI puruSa, bALakanI nirdayatApUrvaka 1023 -ka 1024mAM teNe trIsa hajAranA katala calAvavAmAM AvI, ne keTalAya ne sainya sAthe gajhanIthI prayANa karyuM. mahamada jIvatA kaida pakaDavAmAM AvyA. zivaliMganA pavananA jhaMjhAvatanI jema jarAya khetI thayA TUDA ane somanAtha maMdiranA bAraNA sAthe vinA mulatAna, ajamerane aNahilavADa thaI lIdhA ne AvyuM hatuM tethI paNa vadhu jhaDapathI prabhAsa pATaNa Avyo. aNahilavADamAM te samaye kacchanA raNamAM thaIne prayANa karyuM. mahamada solaMkI vaMzano bhImadeva rAjya karatA hatA. sAthe bhImadevane saMgharSa thaye evuM kahevAya che. mahamadanI vizAla sanya zakti sAme laDavuM evI paNa vAta cAle che ke musalamAna dharma azakya mAnI teNe aNahilavADamAMthI sarvasva svIkArIne keTalAke bhemiyA banI mahamadane khaseDI laI kaccha pradezanA kaMthakeTane Azraya raNanA bhayaMkara pradezamAM de ne tyAM tenA lIdhe. kahevAya che ke bhImadeve tyAM rahI maha- ghaNA mANaso rakhaDI rajhaLI maryA siMdhamAM madane pAchAM vaLatI vakhate bhayaMkara sAmane paNa temane herAna thavuM paDyuM. chevaTe pite karavA janA karI hatI. paraMtu A vAta bhIma- nIkaLyA hatA tenA pA bhAganA mANaso sAthe devanA mATe sArI lAgatI nathI. ekavAra sema- vijayI mahamada gajhanImAM paga mUke. kahevAya nAthanuM bhajana thAya ne prabhAsa lUMTAI pachI che ke somanAthanA liMganA tUTelA bhAgane teNe Akare sAmane karavAmAM Ave to ya zuM? keTa- eka majIdanA pagathiyA tarIke jaDA. lAka navalakathAkAre vaLI prabhAsamAM yuddha vakhate ghelA somanAtha vALI AkhyAyikA kahe che bhImadeve mahamadano sAmano karyAnI ane che ke seminAthanuM zivaliMga mahamade teDayuM pAchaLathI prabhAsa paDaze tevI khAtarI thatAM na hatuM paNa gADAmAM nakhAvI sAthe lIdhuM hatuM kaMthakoTano Azraya lIdhAnI vAta kare che paNa je pAchaLathI paDAvI levAmAM AvyuM ne teM ja te sAcI lAgatI nathI. mahamada vijaLIvege Aje ghelA somanAtha tarIke pUjAya che. paraMtu I.sa. 1025nI jAnyuArInI 10mI tArIkhe A vAta mAnyAmAM Ave tevI nathI. kemake prabhAsa pahoMcyA. hiMduoe prabhAsanA kilAmAM mUrtibha jaka tarIke prakhyAta mahamada emanAthanuM rahI be divasa bhAre sAmano karyo A bane zivaliMga bhAMgyA vagara sAthe laI jAya te divasa eTale Akare sAmane thaye hiMdue zakaya nathI. vedavattA brAhmaNonA ne ucca utsAhamAM AvI gayA ne temano potAno vijaya kuTuMbanA keTalAye strI purUSo gijhanInI bajAramAM nizcata lAge. chevaTe trIjA divasanI laDAImAM gulAma tarIke vecAyA, ghaNAne baLajabarIthI mahamade sinyanI vacce rahI namAjha paDhI pAne musalamAna banAvavAmAM AvyA ne ghaNuM te caDAvya ne bhAre prabaLatAthI humalo karyo. A rastAnA sakhata parizramane musalamAna sainikebe divasanA saMgrAmamAM pacAsa hajAra hiMduoe nA jorajulamane kAraNe adhavacce ja marI pitAnA balidAna ApyA. chevaTe vijayI maha. gayA. mada ne tenA saradAra seminAthanA maMdiramA somanAtha paranA mahamadanA vinAzI tAMDava pravezyA. mahamade badhI samRddhi bhegI karAvI pachI bhImadeva pAcho aNahilavADamAM Avyo. brANanI zivaliMga na teDavAnI vinaMti teNe gujarAta, saurASTranA leke e jANe kaMI banyuM svIkArI nahi ne zivaliMganA kaTakA karAvyA. ja nathI tema mAnI laI seminAthanI punaH temAMthI paNa aDhaLaka dhana maLyuM. maMdiranA pratiSThA karI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. mANekalAla jIvarAjanI ku. dArUkhA nA - ma jha gAMva muMbaI - 10. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryamaMdira-(romanAtha) satAdhAra maMdira (ji. junAgaDha) sarasvatI maMdira-dvArakA, pratAlI-rUkSmaNI maMdira dvArakA. | ( tasvIra--eca. Ara. gaudAnI ) rAjamahelano minAro haLavada. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat maThanuM maMdira-rAjasItApura ( ji. jhAlAvADa ) www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1877 khAparA koDIyAnA bheAMyarA junAgaDha zivama di-prAMcI, DuMgarezvara mahAdeva-hAMka. ( tasvIra--eca. Ara. gaudAnI ) ( tasvIra--eca. Ara. gaudAnI ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sudAmA maMdira-pAbaMdara kIrti maMdira-pAbaMdara sUrya maMdira-DhAMka. www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mesarsa vijaya kansTrakazana kuAM. 101 lAhAbhuvana zubhecchA pAThave che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat enjInIyasa enDa konTekaTasa muMbai - 9 www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 vaMthaLImAM A arasAmAM rAjya karatA rA" umeTAnA hararAjane mAryo. bhoMyaruM bhAMgyuM ne navaghaNe somanAtha paranI mahamadanI caDAImAM cAraNa devIputra kahevAya eTale zastrathI tenA zo bhAga bhajavye te ItihAsamAM jANavA maLatuM tenA gAla phADavAne badale potAnI prazaMsA nathI. kadAca solaMkIo sAthenA peDhI-dara peDhI karAvatAM eTaluM sonuM rUpuM ne hIrA mANeka cAlyA AvatA potAnA vairane laIne teNe TADhe tenA gAlamAM bharyA ke gAla phATavA lAgyA tyAre peTe solaMkIonA ISTadeva gaNAtA seminAtha pele "hAu hAu" karI UTho. paranI mahamadanI caDAI joyA karI heya. athavA saMbhava che ke teNe paNa laDAImAM bhAga vadhArAmAM siddharAja jene paraNavA mAgate lIdhe hoya paNa seminAthanuM patana nizcita hatuM te rANakadevIne kheMgAra pitAnI sAthe samajatAM te pAche vaMthaLI bhego thaI gayA hoya. upADI gayo ne tene paraNe gaye. game tema hoya, rA'navaghaNanuM I. sa. 1044mAM mRtyu thayuM. pariNAme siddharAje pote ja moTA sinya sAthe jUnAgaDha para caDAI karI. rA'nA bhANeja temanA mRtyu pachI rA'kheMgAra 1le gAdI dezaLa, vizaLanI khUTalAInA kAraNe jUnAgaDha para beThe ne teNe lagabhaga 23 varSa sudhI koI paDayuM. rA' I. sa. 1125 mAM marA ne paNa jAtanA upadrava vinA zAMtithI rAjya karyuM" rANakadevI vaDhavANa pAse bhegAvAne kAMThe satI I. sa. 1067mAM rA'navaghaNa bIje gAdI para thaI. A badhI vAte vistArathI prasiddha navalaAvyo. teNe ekavIza varSa sudhI rAjya karyuM. kathAkAra zrI kanaiyAlAla munazInA "gujarAtane tenA samayamAM gujarAtamAM siddharAja jayasiMhanuM nAtha', ane "rAjAdhirAja' navalakathAmAM rasa paDe zAsana cAlatuM hatuM. siddharAje rA'navaghaNane tevI utkRSTa raulImAM nirUpaNa pAmI che. harAvyo ne dAMtamAM taraNuM levaDAvyuM. A sivAya paNa rA'navaghaNuM mRtyu pathArI para paDyA tyAre I. sa. 1090 nA arasAmAM ApaNe jarA tene ghaNA vaira levAnA bAkI hatA. rA'navaghaNe pAchaLa javuM paDaze kAraNa ke saurASTramAM te pitAnA cAreya putrone bolAvI potAnA cAra arasAmAM jhAlAo nagarapArakaranA pitAnA bAkI rahelA kAma batAvyA :- (1) pATaNane siMdha khAtenA vasavATane cheDIne pravezyA. teo daravAje bhAMga, (2) jasadaNa pAsene bhoyaruM mULa to makavANA kahevAtA. I. sa. 1956mAM (kille) bhAMgavuM, (3) umeTAnA hararAjane makavANAone temanA mULavatana siMdhamAMthI mAra, (4) mesaNa nAmanA daseMdI cAraNanA nAsavuM paDayuM ne kesaradeva makavANAnuM laDAImAM gAla phADavA ane pachI je putra A cAre kAma mRtyu thatAM teno putra harapALadeva aNahilavADa pUrNa karavAnI pratijJA le te ja potAnI gAdI pATaNamAM karNarAjanA samayamAM Adhela. A para bese ane tenuM zrAddha sarAve tevI zarata harapALa makavANA viSe paNa aneka camatkArothI mUkI. rA'navaghaNanA sauthI nAnA putra kheMgAra bharelI vAto prasiddha che ne te samayanuM nirUbIjAe cAre ya kAma pUrA karavAnI pratijJA paNa karatI gujarAtI navalakathAomAM tenuM lIdhI ne te gAdIe beThe. rA'kheMgAre I. sa. nirUpaNa che. keTalAkanA mate kesara makavANe 1098mAM pitAnA pitAnA mRtyu pachI siddha- siMdhamAMthI Avyo ne pATaNamAM rahyo. game te rAja mALavA para caDyo tyAre pATaNane daravAje heya makavANuone karNadeve prasanna thaIne bhAMgyA ne tenA dvAra junAgaDha lete gaye. saurASTrane keTaloka bhAga Ape je pAchaLathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 jhAlAvADa tarIke oLakhAve. kahevAya che ke IsvIsana nI 11mI sadImAM saurASTramAM harapALadevanI patnIe gAMDA hAthInA saMhAraka kAThIo AvIne vasyA hatA. teo pahelA tophAnamAMthI keIne jhAlIne (pakaDIne) bacAvela kayAre saurASTramAM AvyA tene samaya barAbara tyArathI sakavANAo "jhAlA" kahevAyA . nizcaya pUrvaka kahI zakAya tema nathI paraMtu 1044thI 1967mAM thayelA rA' kheMgAranA jhAlAone ne jhAlAvADane kramasara Iti- sainyamAM kAThI hatA ne cokakasa che. vaLI evI hAsa te sAlavAra jema banAvAnI neMdha thatI paNa vigata maLe che ke varapALadeva makavANAnA jaze tema ApatA jazuM. paNa hAla turata te putra khAvaDacha kAThI strIne paraNyA hatA ane eTaluM jANavuM basa che ke jhAlAe sau pahelAM khAvaDa kAThInI zAkhA tyArathI zarU thaI. kAThIo pATaDImAM jaI vasyA. paraMtu temanI rAjadhAnI paNa siMghathI kacchamAM AvyAne pavAramAM vasyA. kramazaH samaye samaye badalAtI gaI ne ema kAThInI kema ghaNI parAkramI ne laDAyaka che, ne mAMDala, kUvA, ne haLavada vagere zaheranuM mahatva khAsa karIne Dhera hAMkI javA ne ghaDAne ucherI badalAtuM gayuM chevaTe . sa. 1330mAM dhrAMgadhrA jANavAmAM paMkAya che. kAThInA bAMdhelA vira vaMza bAMdhavAmAM AvyuM. paraMparA cAlyAM ja Ave. dhAnA kAlAvazI rAjavIo uparAMta kAThIkomanI utpatti viSe cAraNI sAhityamAM jhAlAonI bIjA cha zaheramAM vasatI zAkhAo eka vAta noMdhAyelI che. zakuna mAmA pAse paNa ullekhanIya che. lIMbaDInA ThAkora sAhebanA yudhiSThirane kapaTavRtamAM rAjyapATathI navarAvI pUrvajo harapALadevanA bIjA putra maMgujIthI nAkhI tera varSa vanavAsa ne eka varSanA guptaUtarI AvyA gaNAya che. vAsamAM mokalavAmAM AvyA. zarata evI hatI ke pAMDavo guptavAsamAM heya tyAre pakaDAI jAya dhrAMgadhrAnA caMdrasiMhajInA putra pRthurAjajI te temaNe bIjA bAra varSa vanamAM ja rahevuM nA kumAra sulatAnajIe navAnagaranA jAmanI paDe. pAMDave virATa nagaramAM che ema jANyA sahAya meLavI 18 mI sadInA aMtathI lagabhaga pachI temane khudA pADavA virATanuM ge-dhana harI vAMkAneramAM pitAnuM alaga rAjya zarU karyuM. lAvavAnI vAta carcAtI hatI tyAre kaNe pitAnA vaDhavANa paNa vAMkAneranI jema dhrAMgadhrA sAthe hAthamAM rahela kAThI(lAkaDI) jamIna para pachADIne hatuM, paraMtu tyAM paNa eja samayamAM (16 mI temAMthI je purUSa utpanna thayo te pahelA kAThI sadInA aMte) sulatAnajInA nAnA bhAI hatuM. teNe virATanA ge-dhanane harI lAvavAmAM rAmAjI kabajo jamAvI rAjadhAnI sthApe che. kauranI sahAya karI tyArathI kAThI kema dhaNa harI lAvavAmAM gaurava mAnavA lAgI. cUDA ane lakhataranA rAjyanuM nirmANa paNa sattaramAM saikAnA AraMbhamAM thAya che. aDhA- zrI jhaveracaMda meghANInI baMkI zailImAM ramI sadInA madhya bhAgamAM dhrAMgadhrAnA rAyasiM- lakhAyelI "saurASTranI rasadhAra' graMtha mALAmAM hajInA bIjA kamAra zeSabhAI kAThIonI pAsethI kAThIeAnA parAkramepraNaya, vairanI vArtAo sApalA AMcakI laI tyAM potAnuM rAjya sthApe jovA maLaze. vizeSa rasa dharAvanAre te graMthamAvA che, Ama jhAlAonI judI judI zAkhAe vAMcavI. kAThI kemanI utpattinI kathA varNavatI judA judA rAjya sthApyA. uparanI vigata aitihAsika nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 verAvala nAma vALA rAjaputa eka kaThi- kAThIo sAme caDI gaye. paraMtu kAThIeAe te yANIne paraNele. tene nyAtabahAra mUkavAmAM badhAne Akaro sAmano karyo ne DhAMkanA keTalAka Avyo ne te kAThI thaye. tyArathI kAThI kemanI gAma laI lIdhA. 1253 mAM rAmahipAla triIjo be zAkhA thaI. verAvalanA vaMzajo zAkhAyata kAThIone harAvyA vinA ja mRtyu pAmyo. tenA kAThI kahevAyA jyAre bIjA avaratiyA kAThI putra rAkheMgAra 3 jA e sAta varSanA pitAnA tarIke oLakhAtA hatA. verAvaLanA traNa putre rAjayakALamAM kAThIone harAvyA ne upadrava vALA, khumANa ne khAcaranA nAma parathI tenA karatA aTakAvyA. vaMzajonI traNa zAkhA astitvamAM AvI. rA'kheMgAra 3 jA nA mRtyu pachI rA'mAMDalika A bAju jyAre kAThI, vALA, jhAlA hajI 1lo i. sa. 1290mAM gAdIe beThe. rA'mAMDasaurASTranA pradezamAM sthira thatA hatA tyAre pelI likanA gAdI para besavAnA samaye gujarAtanI bAju cUDAsamAone bAkI mUkela itihAsa sthitivilakSaNa hatI. siddharAja pachI kumArapALa ApaNe kALanA krama pramANe noMdhatA jazuM. gAdIe AvyuM hatuM ne tyArapachI solaMkI vaMzanuM patana thayuM. siddharAje rA'kheMgArane mArI junAgaDha kabaje lIdhuM ne tyAM pitAne sube mUkyo. I. sa. 1244mAM to musalamAnonA humalA paNa thoDA ja varSomAM junAgaDhanA lokoe tene khALI na zakAya tevI gujarAtanI sthiti thaI tagaDI mUke ne kheMgAranA kuTuMbI navaghaNa gaI. I. sa. 1178 thI 1241 sudhI gujarAta 3jAne junAgaDhanI gAdIe besADyo. rA'navaghaNa para masalamAnanA satata AkramaNo thayA. I.sa. 3je I. sa. 1140mAM mRtyu pAmyA. tenI 1179 zAhabudIna ghorI gujarAta para caDI pachI teno putra rA'kavAta bIje gAdI para AvyA paNa tene puSkaLa khuvArI sAthe pAcho AvyA ne bAra varSa sudhI koI mahatvanA kADhavAmAM Avela. tyArapachI seLavarSe teNe banAva tenA rAjyakALamAM banyA nahi. I. sa. kutabudIna aibakane meTA sainya sAthe mekalya. 115ramAM teno putra jayasiMha cUDAsamA rA' teNe gujarAtane ghamaroLavA mAMDyuM paNa pachI gAriye (rA'graharipu)nA nAmathI gAdI para beThe. te gIjhanI pAchuM vaLI gayo. i. sa. te 1180mAM mRtyu pAmyA. teNe potAnA rAjya- 1296mAM alAudIna khIlajI dilhInI ) kALa daramyAna saurASTramAM ghaNI caDAIo karI gAdI para AvyuM ne teNe bIje ja varSe ne vera bAMdhyA tathA vasula karyA tenI pachI potAnA sALA alaphakhAnane tathA pitAnA rA"rAyasiMha, pachI I. sa. 1184mAM rA'mahi- vajhIre Alama malika nasaratane gujarAtamAM pALa bIje (gajarAja tarIke prasiddha thayela) moTA sainya sAthe mekalyA. temaNe aNahilavADa gAdIe beThe. I. sa. 1201mAM gajarAja lUMTI saurASTramAM somanAthanuM maMdira teDayuM ne mRtyu pAmyA ne tenA putra rAjayamala gAdI ghoghAthI mAdhavapura sudhInA vistAra pitAne para beThe. tenI pachI rA'mahipALa trIje I. kaje karyo. saurASTranA mahattvanA baMdare ne sa. 1230mAM tenI gAdI para AvyuM. tene nAdhera je phaLadrupa pradeza temanA tAbAmAM kAThIo sAthe saMgharSamAM AvavuM paDayuM. rA'nA A rIte Avyo. junAgaDhanA rA'mAMDalike eka lazkarane kAThIeAe harAvyuM. rAte musalamAnI sainya sAthe laDAI karI tene harAvyuM DhAM nA rAjA ane vALAonI madada laIne e ullekha maLe che. paNa te lazkara alapha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 khAnanA netRtvavALuM sainya hatu` ke pAchaLathI temaNe mUkela sukhAnuM sanya hatuM te jANavA maLatuM nathI. alakkhAne saurASTra para AkramaNa karyuM tenI pahelAnAM gheADA varSe eTale ke i. 1240 mAM mAravADanA kheragaDhamAMthI sejakajI gehila jUnAgaDha AvyA kAraNa ke temaNe jUnAgaDhanA rA' khe'gAra 3jAne peAtAnI putrI paraNAvI hatI. rA' kheMgAra 3jAe sejakajI gAhila ne pAMcALa pradezanuM zAhapura ane khIjA khAra gAme ApyA. sejakajIe peAtAnA parathI sejakapura nAmanuM gAma vasAvyu. tyAra pachI temaNe potAnA parAkramathI gheADA vistAra vadhA sejakajInA putra rANAjIe rANapura vasAvyuM. tyAra pachI gAhilAnI rAjadhAnI siMhAramAM gaI, ne chevaTe i. sa. 1723mAM bhAvanagaranuM nirmANa thatAM tyAM chevaTe geAhilAnA mukhya rAjavaMza vistAra pAmyA, temanA rAjyazAsananI viSe ApaNe AgaLa jozuM, gAhileAnI utpatti valabhInA zIlAditya 7 mAnA putra gehA parathI thai che evI eka mAnyatA che jyAre khIjA keTalAka graha rakSaNa karavuM i-pRthvI. ema pRthvInu` rakSaNa karanAra tarIke vyutpattinI dRSTie Ape che. gAhileAnI khIjI zAkhA sejakajInA khIjA putra zAhajIthI pAlitANAnI UtarI AvI. ne sejakajInA trIjA putra sAraMgajIthI UtarI Ance. tyArapachI cheka 1703mAM thayelA bhAvanagaranuM nirmANa karanArA bhAvasiMhajInA putra vIseAjIthI vaLAnA gohilava zI ThAkarA UtarI AvyA. have pAchA pharIthI ApaNe cUDAsamA vaMzanA rA' mAMDilakathI adhUro mUkelA itihAsa pUrA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat karIe. i.sa. 1291thI jUnAgaDhanA rA' nA hAthamAMthI vaMthaLI te jagatasiMha nAmanA rAThoDanA hAthamAM gayeluM ne tenA vaMzajoe lagabhaga seA varSAM vaMthaLImAM rAjya karyuM, rA' mAMDalika 1lA I.sa. 1306mAM mAM mRtyu pAmyA. tyAra pachI e varSoM rA' navaghaNu 4thA e rAjya karyuM. tyArapachI rA' mahipAla 4thA i. sa. 1308mAM seAraDane dhaNI thayA. teNe sattara varSa sudhI rAjya karyuM. tenI pachI rA' khegAra 4 thA gAdI para AvyA. teNe peAtAnA vistAramAMthIne bane te AkhA saurASTramAMthI musalamAna sukhAne hAMkI kADhI, saurASTrane peAtAnA hastAgata karavAneA vicAra karyAM. taddanusAra teNe musalamAna sukhA sAme bhayaMkara laDAI karI, tene kADhI sUkA ane prabhAsapATaNu pahelI ja vAra peAtAnA rAjyamAM laI sAmanAthane jIrNoddhAra karAgyeA. paraMtu tenA vijaya lAMbe vakhata TakaceA nahi. mahamada taghalakhe meATA sainya sAthe junAgaDha para caDAi karIne e va lagabhaga junAgaDha ne uparakoTa hAtha karavAmAM gALyA. chevaTe rA'ne tenuM rAjya pAchu sAMpI dilhI gayA. I. sa. 1346mAM mahaMmada taghalakhane phrI ekavAra gujarAta saurASTramAM Avavu' paDayuM. taghana nAmanA saradAre gujarAtanA musalamAnI sukhA sAme bIjA keTalAkanA sAtha lai khaLavA karyAM. mahammada taghalakha moTA sainya sAthe gujarAtamAM ALye, aNuhilavADa jItyuM, tyAM zAMti ne vyavasthA sthApI. te daramyAna taddana bhAgIne junAgaDhamAM rA'nA Azraye gaye, rA'e tene Azare| dIdhA, 1348mAM mahammada taghalakhe AthI junAgaDha para pharIthI caDAi karI, junAgaDha paDayuM. taghana tyAMthI siMdhamAM nAsI gayA. mahammada taghalakhe AsapAsanA pradezamAM vyavasthA sthApava!mAM samaya gALyo. 1349nuM cAmAsuM www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 teNe gaMDaLamAM vItAvyuM paNa tyAM te mAMde A samaya pachI eTale ke I. sa. 1394 paDyo. comAsuM pUruM thatAM teNe taghanane pakaDavA mAM sulatAna mujhapharakhAnane gujarAtamAM musalasiMdhamAM prayANa karyuM paraMtu 1351mAM tyAM ja mAnI sattAno prabhAva vistAravAnuM mana thayuM te mRtyu pAme. ne teNe vaMthaLI para bhAre moTA sanya sAthe humale karyo. ra" muktAsiMha vRddha hatuM ne laDAInI taiyArIo teNe agAunI zAMtinA mahammada taghalakha junAgaDha para caDI AvyA kAraNe karI na hatI tethI tenI hAra thaIne te pahelAM thoDA ja varSe sejakajI gohelane gujarAtanI musalamAna salatanatane teNe varSo pautra prakhyAta vIra puruSa mokhaDAjI gohele varSa moTuM najarANuM ApavAnuM svIkAravuM musalamAnonA hAthamAMthI ghoghA AMcakI lIdhuM paDayuM. jo ke teNe A laDAI agAu mATI ne pIramanA koLIone hAMkI kADhI pIrama para bhUla e karelI ke sultAna phirojhazAha taghalakha kIle bAMdhI tyAMthI potAnI ANa vartAvavI nA subAne junAgaDhamAM kAyamI vasavA devAnuM zarU karI. mekhaDAjI gohela pIramanA pAdazAha svIkArI vaMthaLI jevA laDAInI daSTie nukazAna tarIke prakhyAta thayA. mahammada taghalakhe pitAnA kAraka vaMthaLImAM rAjadhAnI pheravelI. vaLI A hAthamAMthI ghoghA gayeluM joI gehele para ghaDAi sasalamAna bAdazAhanA pharamAnane tAbe thaI teNe karI ne vIra mokhaDAjI sAmI chAtIe laDatA pitAnuM sinya jeThavAonI sAme deryuM hatuM laDatA I. sa. 1347mAM marAyA. temanuM mAthuM ne musalamAna bAdazAhanI kRpA jALavI rAkhavA kapAyA pachI ghaDe cheka khadaDapara sudhI musala- mATe paraspara kusaMpa karele. pariNAme tene mAneno pIcho karyo. Aje paNa khaDAjInI paNa gujarAtanA sultAnanA caraNa cUmavA paDyA. derI bhAvanagara jillAmAM pUjAya che. mujhapharakhAne rane harAvI pharIthI ekavAra seminAthanuM prasiddha maMdira teDayuM. te banAva I. sa. 1351mAM kheMgAra 4the paNa banyo I. sa. 1395mAM lagabhaga tyArathI mRtyu pAmyA. tenI pachI rA' mahipALa bIje saurASTramAM musalamAnI varcasava rAjakAraNamAM ne gAdI para beThe ne tenA aDhAra varSanA rAjya prajAjIvanamAM vadhatuM ja gayuM. zAsanamAM saurASTramAM musalamAnI AkramaNanA kaI khAsa banAva banavA pAmyA nahi. tenI I. sa. 1397mAM rAmuktAsiMhanuM mRtyu pachI rA' mahipALa pAMcame gAdIe beThA. thatAM teno putra rA'mAMDalika bIjo gAdI para teNe I. sa. 1370mAM vaMthaLI pAchuM pitAnA beTho paNa teNe vaMthalImAM mAtra traNa varSa ja kanja karyuM ne tyAra pachI traNa varSe mRtyu rAjya bhegayuM. pAme. tenI pachI tene bhAI re muktAsiMha gAdIe beThe ne teNe covIza varSanA lAMbA A samaya daramyAna bhAratamAM cheka dilhIgALA sudhI pUrNa zAMtithI rAjya bhogavyuM. mAM ne gujarAtamAM rAjakAraNanA ghaNA moTA paraMtu A zAMtimAM tophAnanA bhaNakArA hatA pheraphAra bahu ja TuMkA gALAmAM thavA lAgyA. kAraNake tyArapachI saurASTra para musalamAnanA Aje eka paristhiti hoya tyAM kAle kaMIka humalA upara humalA thayA ne saurASTranI bIjuM ja thaIne UbhuM rahe evI moTI uthalaArthika, sAmAjika sthiti azAMta ne pAthala samagra dezanA uttara ne pazcima bhAgamAM asthira banI. thavA lAgI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 | mujhapharakhAna dilhI saltanatane suba ja zAha ne lokhaMDI hAtha temanA para zAsana hovA chatAM teNe jANe te gujarAtane svataMtra karatuM na hatuM. jhAlAvADanA chAtrasAlajI jhAlA bAdazAha hoya tema ja rAjya karavA mAMDeluM ne paNa svataMtra thayA ne temaNe te ahamadazAha gujarAta-saurASTramAM sau tene evI rIte svI- ne uthalAvI nAkhavA mATe tatpara thayelA keTalAka kAratA paNa thayA hatA. paNa khulle Ama teNe musalamAnI saradArane temanA kAvatarAmAM sAtha dilhInI salatanatathI pitAnI alagatA jAhera paNa ApyA. paraMtu musalamAna saradAranuM kAvakarI na hatI. teNe joyuM ke hindI para taimuranI tarUM niSphaLa gayuM, teo hArI gayA ne ahasavArIeAe have tyAMnI salatanatane saMpUrNa madazAha pite moTA sinya sAthe i. sa. rIte nirbaLa banAvI mUkI che tyAre I. sa. 414mAM chatrasAlajI para caDI Avyo. 1403mAM teNe khulle Ama pitAnuM alaga chatrasAlajI laDAimAM hArI junAgaDha rAjya gujarAtamAM hovAnuM jAhera karyuM potAne rA' meLakanA Azraye bhAgI gayA. Ahaputra tAtArakhAna bIje ja varSe mRtyu pAme madazAha ne pitAne gujarAtamAM cAlatI eTale mujhapharakhAne pharIthI sattAnA sUtro khaTapaTo zamAvavA javuM paDyuM paNa teNe rA" saMbhALyA. malekane harAvavA pitAnuM satya kahyuM. vaMthaLI pAse khUnakhAra laDAI thaI. vaMthaLI paDayuM eTale paraMtu traNa varSa sudhI te dilhInI paristhiti rApotAnA sanya sAthe jUnAgaDhamAM bharAye, para cAMpatI najara rAkhato hato ne teNe potAnI junAgaDha paNa paDyuM ne rA" uparakoTanA Azraye jAtane gujarAtano sulatAna ke bAdazAha kahe- . musalamAnI sainya uparakoTane ghero ghAlavaDAvavAnuM mulatavI rAkhyuM. I. sa. 1407mAM vAnuM paDatuM mUkyuM paNa saurASTramAM bIjA pitAnA saradAro ne gujarAtanI AgevAna rAjavIo pAse ahamadazAhanI ANa kabula vyaktionI vinaMtithI te ThAThamAThathI gAdI para karAvI ne junAgaDhamAM be musalamAnI subA beThe ne rAjaya karavA mAMDayuM. paNa I. sa. najarANuM ekaThuM karavA rahyA. rAmalekanuM mRtyu 1410mAM tenA ja pautra ahamadazAhe tene jhera thayuM ne tenI pachI rA' jayasiMha 3jo a,vyA. ApyuM ne pite gAdInazana thayo. tyAra bAda teNe potAnA nAma parathI amadAvAdanuM nirmANa amadAvAdamAM musalamAnI saltanata sthira karyuM ne tyAM rAjadhAnI banAvI. thatAM gujarAta saurASTra nA sAmAjIka ne rAjakIya jIvana para bhAre meTI asara pahoMcI. atyAra I. sa. 1400mAM rA' mAMDalika te mRtyu sudhI musalamAne nA chUTA chavAyA AkramaNe pAmele ne rA" maleka gAdI para Avele. teNe thatAM ne tene jhaMjhAvAta zamatAM prajA jIvana paheluM ja kAma junAgaDhamAMthI musalamAnI subAne pAchu pitAnI rIte cAlatuM. paNa A samayamAM hAMkI kADhI vaMthaLIthI vaLI pAchI junAgaDhamAM ne tyAra pachI ghaNA varSo sudhI gujarAtamAM rAjadhAnI lAvavAnuM karyuM. ahamadazAhanuM dhyAna IsalAmI sastananA mULa UMDAM jatAM, ne musasaurASTranA A banAva para hatuM paNa 1410mAM lamAnI sAmAnya rIte dhArmika bAbatomAM asasattA para AvyA pachI teNe potAnI sattA hiSNune jhanunI hovAthI somanAtha, dvArakA, sthira karavAmAM cAreka varSa gALyAM. rA' malekanuM giranAra, pAlitANA jevA yAtrAdhAmo jayAM puSkaLa anukaraNuM saurASTranA bIjA rAjAoe paNa AvelA che te saurASTra tarapha vadhAre kaThora karyuM. kAraNa ke badhA samajI gayA ke mujhaphara- julmI thayA. saurASTramAM samAja jIvana Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 paNa vadhu Darapoka ne chinnavichinna thayuM. jJAti sattA pitAnA hastaka laI lIdhI. najarANuM baMdhano ne rItarivAjo vadhu sAMkaDA thatA cAlyA ApI zakAya tevI hAlata hovA chatAM na Apate jorajulamathI dharmAntara ne strIonI asa- vAmAM temane svArtha hato. paraMtu eka kuMbhAranI lAmata dazA varSo sudhI rahI. varSo sudhI saurA- madadathI sAraMgajI gohela amadAvAdanI najarakedajUnI rAjaputa koma ne musalamAnI zAsaka mAMthI nAsI chUTI sihora AvyA. rAmajI gohesAthenA nAnA moTA saMgharSoe tathA prajAnI lane sAtha ApanArA badhA potAnA mULa svAAthika unnati rAjya zAsananuM sauthI moTuM mIne pAchA AvelA joi sAraMgajInI tarapha dhyeya che e vAta visAre paDavAthI saurASTrano vaLI gayA ne rAmajI gohele sattAnAM sUtro vyApAra dhaMdho. kheti vagere paNa ghasAvA lAgyAM. pAchAM saraMga gehalane soMpyA. paraMtu gAIvAraMvAra thatI laDAIomAM mosama mosamanA vaMzIomAMnI paraMparAgata udAratAnuM darzana pAke khetaramAM ja nAza pAmavA lAgyA ne vijetA have thAya che ke sAraMgajIe pitAnA kAkA ne sanyavaDe ADedhaDa luMTAvA lAgyA. A badhA mAravAne badale gohilavADamAM rahevAnI chUTa pachI saurASTramAM cUDAsamA rA'nuM je chelluM ApI eTaluM ja nahi paNa moNapara pAsenuM thoDuM ghaNuM varcasva hatuM te ghasAtuM ja cAlyuM. dharAI gAma temane ApyuM. rAmaleka pachI I. sa. 1415 mAM rA" sAraMgajI gehela pachI musalamAnI sanya jayasiMha 3 je AvyA. tenuM rAjya lagabhaga bAkI raheluM najarANuM udharAvavA jesiMhajI 24-25 varSa sudhI cAlyuM, teNe jUnAgaDhamAMthI jhAlAnI mulAkAte gayuM. temaNe pATaDImAM rahI zeDo sAmano karyo paNa pachI pATaDIthI kUvA musalamAnI subAone tagaDI mUkI pAchuM jUnA rAjadhAnI pheravI. kavA laDAInI daSTie pATaDI gaDha kabaje karyuM. paNa ahamadazAhe pAMca varSa sudhI saurASTra tarapha najara nAkhI nahi kAraNake karatAM vadhu anukULa hatuM. tenI samagra zaktio amadAvAdamAM tenI virUddha rA' jayasiMha 3je I. sa. 1440mAM mRtyu cAlatI khaTapaTane pUrA pADavAmAM kharcAi rahI pAmatAM temanI pachI tene bhAI re, mahipAla hatI. saurASTranA rAjavIoe najarANuM Apa- 4 the gAdIe beThA. te ghaNuM dhArmika svabhAva vAnuM baMdha karI dIdheluM te ghaNAnA najarANAM caDI no hato ne sAdhu jevuM jIvana gALate. semagayAM hovAthI ahamadazAhe I.sa. 1420mAM nAtha ne dvArakAnA yAtrALuone potanA khace vaLI pAchuM sainya ravAnA karyuM. sarva sagavaDa ApavAne teNe prabaMdha kare. teNe petAnA putra ne bhaviSyanA rA' mAMDalika sihoramAM te vakhate sAraMgajI gohela 3jAne zikSaNa paNa sArAmAM sArUM ApeluM. rAjya karatA hatA. temanA kAkA rAmajI ghaNI nyAya, darzana, purA, vageremAM teNe vizALa sattA bhogatA. rAmajI kAkAe musala- vidvAne rAkhI tene uttama zikSaNa ApyuM. mAnI senA nAyakane thoDuM najarANuM te ApyuM I.sa. 1551mAM rA' jayasiMhanuM mRtyuM thatAM paNa jaNAvyuM ke have bAkInuM ApavA tejurImAM rA'mAMDalika 3je gAdI para AvyuM. cUDAsamA paisA nathI. paraMtu te na apAya tyAM sudhI sahe- vaMzI rA' mAM te sauthI chelle che. te ranA ThAkara sAraMgajIne bAnAmAM sAMpavA tatparatA athilAnA bhIma gohelanI putrI kuntAdevIne batAvI. sAraMgajI gohelane amadAvAda mokalI paraNa. kuntAdevI potAnA kAkA dUdA gohelane devAmAM AvyAne pAchaLathI rAmajI gohele rAjya ghera moTI thayela. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra rA' mAMDalika 3jAe dvArakAnA sAMgANu ne islAmanuM ullaMghana karanArAone sajA karavADhela para sainya sAthe caDAi karI kAraNa ke teNe nArAorAomAM paNa tenA jevo kaI na hatA rAjyAbhiSeka vakhate najarANuM kahyuM na hatuM vagere lakhavAmAM AvyuM che. phatehakhAne gAdI dvArakA paDayuM sAMgaNane keda pakaDavAmAM Avyo ne para beThA pachI dinapanAha mahamada nAma dhAraNa vijaya meLavI rA" jAnAgaDha pAchA AvyA. karyuM. paNa tene ItihAsamAM tene mahammada begaDA sAMgaNane pAchaLathI cheDI mUkavAmAM Avyo. tarIke oLakhavAmAM Ave che. thoDA samaya bAda gujarAtanA sultAna taraphathI tene saMdeza maLyo ke tenA sasarA pakSamAMthI dUdA cAMpAnera ne junAgaDha evA be gaDha teNe gohela sultAnanA mANasonI pajavaNI kare che sara karyA hovAthI tene "begaDe" kahevAmAM ne sulatAnanA kajA taLene mulaka dabAvI rahyA Ave che. evuM keTalAka mAne che. athavA tenI che. tethI sulatAna vatI rA'mAMDalike dUda gehe meTI mUcha moTA AkhalAnA zIMgaDA jevI lane samajAvavA, athavA na samaje te sajA hatI mATe paNa "begaDe" kahevAto evuM karavI. mAMDalike AvA samaye dUdA gehalane keTalAka mAne che. mahamada begaDe zarIre baLasAtha ApavAne badale te sainya sAthe dudA gohela vAna ne mATe vyAyAmavIra hatA tathA vRke dara sAme laDAI zarU thaI. hada gohele rA'ne samajAvavA paNa hate. prayatna karyo ke pite gujarAtanI musalamAnI saltanatane pajave temAM e mAthuM mAravuM mahammada begaDAe rAjakIya paristhiti barAbara nathI. chevaTe rA" jyAre dUdA gehalanuM jetA nakkI karyuM ke je saltanata ne TakAvavI kaheva mAnya nahi tyAre banne vacce dvi dvayuddha hoya to teNe kaDaka hAthe kAma levAnI jarUra che. thayuM. rA'e dUdA gohelane mAryA ne vijaya ghara AMgaNAnA vidrohIonA khabara lIdhA pachI meLavI jUnAgaDha pAcho vaLe. 1467mAM teNe AkhA saurASTrane pitAnA aMkuza heThaLa levAnI zarUAta rUpe junAgaDha paraMtu rAnA mAThA divaso have ja AvatA para caDAI karI. kahevAya che ke jene potAnA hatA. teNe gehalene tathA dvArakAnA sAMgaNane salAhakAra vizaLa sAthe banatuM na hatuM ne duzmana banAvyA. pariNAme jyAre rA'nA potAnA vize vizaLe mahammada begaDAne junAgaDha sara karavA - para muzkelIo AvavI zarU thaI tyAre keAIe AmaMtraNa ApyuM. begaDAe potAnA moTA tene sAtha na Ape. sanya sAthe junAgaDhane gheryuM. sAvacetIrUpe rA" pitAnI rANI ne kuMvarane chUpe rastethI bhagADI gujarAtamAM te daramyAna I.sa. 1441mAM mUkavA vyavasthA karI. te khabara paDI jatAM ahamadazAhanuM mRtyu thatAM mahammadazAha gAdI begaDAnA saradAra taghalakha khAne temanA rakSakone para Avyo. paNa 1951mAM tene jhera daI mArI bhIDAvyA ne mArI nAkhyA rA'e uparakoTathI nAkhavAmAM AvyuM. tenA pachI kubuddInazAha humale karatA. uparakeTa paNa gherI levAmAM gAdI para beThene teNe ATha varSa rAjya bhogavyuM. A. uparakeTa paDatAM rAIe mahammada begaDA tenI pachI phattehakhAnane gAdI para besADavAmAM sAthe suleha karI. begaDAne saMtoSa thatAM te Ave. mirAta-e-sikandarImAM tenI bhAre amadAvAda gaye. sulehanI zaratarUpe rA'e rAjaprazaMsA karavAmAM AvI che. gujarAtamAM thayelA cihnono upayoga na karatAM begaDAnA tAbedAra ne thanAra bAdazAhomAM te sauthI uttama ho sAmaMta jema vartavuM evI kalama hatI. paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che virajI zIvadAsa enDa sansa maracanTasa enDa kamizana ejanTasa. tAraREPUTATJON amarelI (saurASTra) Phone ) 80 Office 21 Resi. 46 { mazInarI, eIla ejana. rasAyaNika khAtare 6 - tathA ejIna sperapArTasanA vepArI. brAnca ophisa 3 6 27, komarsiyala cembara ? 6 rAjakeTa phena naM. 1519 ? N sIMgatela, sIMgadANAnA kamIzana ejanTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaTezvara mahAdeva-dUdhareja, jaina maMdira-sejakapura-(jhAlAvADa) dhuMdhaLInAthadhAdhalapura (jhAlAvADa) vAva. dhAdhalapura (jhAlAvADa) gaMga, dedAdarA (jhAlAvADa) dhumaThanuM maMdira (jhAlAvADa) ( tasvIrakAra--eca Ara. gaudAnI ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANakadevInuM maMdira - vaDhavANa. (tasvIra-eca. Ara. godAnI) senakaMsArInuM paMcADI maMdira-8 mI sadI dhumalI-baraDe. (hAlAra paMthaka) (tasvIra-eca. Ara. gaudAnI) tripurUSa paMcAyatana maMdira parabaDI. (jhAlAvADa) (tasvIra-eca. Ara. godAnI) harisiddha mAtAnuM maMdira miyANI.. (taravIra- eca. Ara. gaudAnI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments From : DALICHAND & CO. DARUKHANA MAZGAON BOMBAY-10. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 begaDAne amadAvAdamAM khabara paDI ke rA" tyAra pachInA bIjA ja varSe koIpaNa maMdire darzana karavA jAya che tyAre mAthA para kAraNa vinA mahammada begaDo pharIthI meTAM rAja chatra dhAraNa kare che ne rAcita pizAka sainya sAthe caDI AvyuM. rA'mAMDalika tenI pahere che. AthI krodhe bharAI teNe 40,000nuM sAme gaye ne pUchyuM ke kyA kAraNasara te sainya rane harAvavA ne tenA A badhA rAja- pharIthI lazkara laI Avela che ? mahammade kahyuM cihno amadAvAda laI AvavA kaDaka sUcanA ke kAraNa te kaI khAsa nathI, paNa rA'mAMDalike ApI. rA'ne paNa sAmano kare te jIvate musalamAna thavuM paDaze. rA'e thaDA divasa athavA marele amadAvAda laI AvavA hukama vicAra karavAnI mahetala mAgI ne tyAMthI ApyA. rA'ne agAuthI sanya AvI rahyAnA cUpacApa bhAgI junAgaDha AvyA. junAgaDha samAcAra maLatAM teNe potAnA rAjacihno tathA AvI teNe laDAInI taiyArIo mAMDI ne mahammada moTI rakamanuM najarANuM sAmethI mokalAvyuM ne begaDe Avyo tyAre tumula yuddha thayuM, bane pitAnI beadabI mATe mAphI mAgI. enya pAchuM sanyanI moTA pramANamAM khuvArI thaI. vaLI gayuM. rA-chevaTe uparakoTamAM gaye. tyAMthI teNe lAMbo samaya sudhI chuTI chavAI laDAIe ApyA karI. A pachIno musalamAna yuga, marAThA yuga, jADejAonuM Agamana, kAThI darabAronI sAhasikatA. dIva TApu mATe piorTugIjhanI khaTapaTa ane musalamAne sAthe saMgharSa e badhI ja itihAsanI ghaTanAone jagyAnA abhAve ahiM pragaTa karI zakatA nathI vAMcake amane kSamA kare. varSonA anubhave prApta karela grAhakone saMtoSa camA mATe (sthA panA 19 - 1) sauthI junA sauthI mokhare siMghavI | calAvaLa verAvajAra- bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 aMgreja yuganuM saurASTra ApaNe joyuM ke saurASTranA dezI rAjyanA pharavA lAgyA hatA. gAyakavADane madada karavAne zAsanakartAo " apanI apanI"mAM paDyA bahAne evuM nakkI karavAmAM AvyuM ke karnala hatA, ne te ja kAraNasara pitAnA ja pradezamAM elekajhAnDara vaikara (vaDodarAne mATe resiDenTa) sAmasAmAM laDatA hatA ane saurASTranA pradezanI 1807mAM bAbAjI ApAjInI AgevAnI svataMtratAnI te temane paDI ja nahatI. marAThA nIcenA lazkara sAthe saurASTramAM saurASTranA sinya AvatAM tyAre jenA pradezamAM Ave te rajavADAe keTalI cotha bharavI, athavA jeje zaktizALI hoya te thoDuM ghaNuM pitAnI talabI bharavI te nakkI karavA phare, ane zakti mujaba laDI lete, e sivAya tene saurASTranA rAjyanI arasaparasanI takarAramAM saurASTranA bIja rAjavIe sAtha sahakAra na sImADe nakkI karavA kene madada karavI ne keTalI ApatA. eTaluM ja nahi, ghaNIvAra to Apasa madada karavI te paNa aMgrejo vatI nakkI kare. ApasanI takarAramAM ghaNIvAra marAThAonI vaLI aMgrejonAM bIjA bahAnAM kevAM bAlIza madada mAgavAmAM AvatI. marAThAone sUrya hatAM te joIe - paNa ghaNAM kAraNosara asta thavA beThA hatA. chatrapati zivAjI mahArAja jevA vicakSaNa (1) 1803mAM piorabaMdaranA rANAe IrAnamahApuruSa pachI je chatrapatio gAdI para nA vahANane lUMTI lIdhuM hatuM. AvAM pagalAM AvyA te nAmanA ja hatA; ne pezvAenI aTakAvavA dharAra dhaNI thaI beThelA aMgrejo sattA vadhI paDI. pezvA pada para AvelI potAno haka mAnatA pitAno haka mAnatA hatA. junAgaDhanA navAbe vyaktio paNa keTalIka vAra nabaLI athavA brITIza lokoe kharIdelA ghauM luMTI lIdhAnuM pUratI prabhAvazALI na hovAthI marAThA saradAre bIjuM bahAnuM hatuM. trIjuM bahAnuM muMbainA helkara, siMdhiyA, gAyakavADa, vagere hindupata eka nAgarikane luMTavAnuM hatuM. AvAM AvAM pAdazAhInuM zivAjI mahArAja prerita svapna bahAnA zodhI kADhI aMgrejo saurASTramAM pitAne bhalI pitapatAnA pradezamAM svataMtra rAjyakartA pagadaMDo jamAvavA mAgatA hatA. karnala vekarane banI beThA. temanAmAM paNa kUpa ne rAja- saurASTramAM sarvatra azAMti ne avyavasthAnAM khaTapaTanI prabaLatAnA kAraNe samaya jatAM ja darzana thayAM. kepTana bele pitAnA itihAsamAM nirmAlyatA pravezI. marAThAo paNa AvI pitAnA pakSane phAvatuM saurASTranuM azAMti rahelA aMgrejonA kALabaLane oLakhI zakyA ane avyavasthAnuM citra deyuM che. jhAlAvADa nahIM ne samagra dezamAM gerI prajA dezanuM marAThAo sAthe Avela vokaranuM paheluM bega banyuM rakSaNa karavAne bahAne, suleha-zAMti jALavavAne A pachI vekara bAbAjI ApAjI sAthe morabI bahAne rAjakAraNamAM pravezI rAjavIonA gayo. morabImAM temaNe sAma, ne daMDa nItine kusaMpane yathecchA lAbha levA mAMDI. prayoga karI gAyakavADanI khaMDaNI nakakI karAvI. tyArapachI temane navAnagaramAM mAthuM mAravAno aMgrejone resIDenTa vaDodarAmAM rahevA lAga maLyo merAmaNa khavAsanA mRtyu pachI mAMDyo hato ane gAyakavADa sAthe thaela jAma jasAjI tenI prajA ane saMbaMdhIo saMdhinA bhAga rUpe gorAonA lazkara paNa upara julma karatA hatA ane pisA paDAvatA gAyakavADanA sainya sAthe gujarAta saurASTramAM hatA temanI sAme asaMtoSa hato ane satAjIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 aMgrejonI madada mAgI. sayuM, ne badalAmAM 20,000 rUpiyA najharANuM vasula karyuM ne gAyakavADane bharavAnI khaMDaNI merAmaNanA mRtyu pachI jasAjIne gAdI nakkI thaI. tyArapachI bhAvanagarano vAro Avyo. maLatAM jasadaNavALA vAjasura khAcare navA- 1802mAM thayela pezvA sAthenI saMdhithI zarU nagara jaI jAmane abhinaMdana ApI kAThIo thayela dhaMdhukA, gheghA ne rANapura viSene jhaghaDe jene jAnathI paNa vadhu sAcavatA tevI UcI 1816 sudhI cAlyo. A traNa bAbatamAM olAdanI ghaDI bheTa ApI. vAjasura khAcara aMgrejo je vakhatasiMhajInA ne bhAvanagaranA jasadaNa AvyA pachI jAme pelI ghoDI pAchI mitro hovAno dAvo karatA hatA te judI rIte mokalI. ghoDI pAchI mokalavAthI pitAnuM varyA ane banne pakSo vacce sArA pramANamAM apamAna thayuM che ema samajatA vAjasura matabheda rahyA chatAM bhAvanagara sAthe tatkALa khAcare te ghaDI eka cAraNane dAnamAM dIdhI. pUratuM seTalameMTa kare karyuM. pitAne apAyelI ghaDI cAraNane apAI gayela sAMbhaLI jAme gusse thaI jasadaNa para caDAI A pachI vAro Avye junAgaDhane. junAgaDhanA karI vAjasura khAcare zakaya teTalI Takakara lIdhI dIvAna raNachoDajI pratye karnala karane mAna hatuM paNa pachI bhAvanagara nAsI gayA. jAme nirdayatA tenI sAme te vaDodarAnA divAna viThThalarAyanuM paNa pUrvaka jasadaNa ane AsapAsanAM gAma luMTI sAMbhaLavA taiyAra na hatuM. teNe navAbane paNa ne bALyAM. amarajInA kuTuMbIone ApelAM gAma laI levA mATe khulAso mA ne kaI paNa bahAnA nIce porabaMdaranA rANAnA sainike mAMthI makarANI- jUnAgaDhanAM rinya jUnAgaDhanI hada bahAra na laI ee kaMDeraNA lai lIdhuM ne rANAe te javAnuM nakkI karAvyuM. aMgrejonuM ghauM bhareluM pAchuM meLavavA vATAghATo calAvI. pahelAM te vahANa luMTavA mATe navAhano daMDa karyo. navApitAne caData pagAra ApI devAmAM Ave to bane amaka nizcita karelI rakama gAyakavADa karaNa soMpI devA tatparatA batAvI, paNa ane aMgrejo taraphathI maLatI rahe tevo prabaMdha pAchaLathI kaMDeraNA junAgaDhanA navAba hAmada- karI navAbanAM sainyane saurASTranA pradeza para khAnane vecI daI vadhu paisA meLavavA goThavaNa bhaya ocho karyo. A pachI rAjakoTa, goMDaLa. karavA mAMDI. paNa navAbe te levAno inkAra dhroLa, vageremAM seTalameMTa thayuM. tyAra pachI karatAM makarANIe jasAjI pAse navAnagara kAThI darabAro sAthe masalata karI tyAM paNa gayA, ne jAma jasAjIe traNa lAkha korI kare seTalameMTa karyuM. mAtra dIva ane jAphacUkavI kaMDoraNa lIdhuM. rAbAda be vekaranA paMjAmAMthI mukta rahyA. dIva porTugIjhenA hAthamAM hatuM. jyAM aMgrejonI marAThAoe ne kare jAmanA A vartana cAMca khUce tema na hatuM ane jApharAbAdane ne lakSamAM lIdhuM temaNe jAma sAthe kaMDAraNane sIdIone ItihAsa vekarane samajA nahIM seMpI devA vATAghATo calAvI, paNa jAma pariNAme be tenI daramyAnagIrImAMthI bAkI jasAjIe techaDa javAba mokale. A badhI rahyA. vakara 1809 sudhI saurASTramAM rahyo. prakriyA pachI marAThAo jIvApura tarapha AgaLa vekaranA seMTalameMTanA be sArAM pariNAme vadhyA. tyAMthI teo kaMDoraNu gayA ne be ja AvyAM te marAThA sainyanuM saurASTramAM vAraMvAra kalAkanI laDAImAM kaMDoraNA laI rANuM hAlAjIne dhasI jaI raMjADa phelAvavAnuM AthI baMdha thayuM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ne jUnAgaDha jevA moTA rAjyanA sinyane trAsa jAmane Azraya lIdhe. piLI bAju satAjI baMdha thaye. 1817mAM saurASTrane badho vahivaTa ane kacchanA rAve paNa gorAonI madada mAgI. aMgrejonA hAthamAM sIdhesIdhe AvyuM, tyAM sudhI aMgrejoe pelA Arabane soMpI devA mAgaNI te gAyakavADanuM varcasva aMgrejonI ethe naLyuM. karI paNa zaraNAgatanuM rakSaNa karavAnI purANuM 1920mAM jUnAgaDhanA navAbanI paNa svataMtra prathA pramANe jAme tene seMpavAnI nA pADI. sattA tene kara maLavAnuM baMdha thatAM nAza pAmI tethI phatehasiMha rAva gAgakavADa ane kepTana ne aMgrejonI sattA nIce saurASTra pUrepUruM kanaka tipitAnAM sainya laI navAnagara para AvyuM. e banAvo kaI rIte banyA te ApaNe caDI AvyAM. be divasa navAnagare sAmano karyo kramazaH joIe : paNa janAgaDhanA radhunAthajI divAnanI salAhathI jAma jasAjIe namatuM jokhyuM. gAmanuM mahAkarnala vekara hajI saurASTramAM hatA te dara- jana paNa samAdhAna karavA mAgatuM hatuM, paramyAna ja rANA hAlejInA putra prathIrAje baMDa NAme 1812mAM saMdhi thaI jemAM Arabane karI chAyA kabaje karyuM. ghaNA prayatna chAyA seMpI devAnuM, satAjIne nabhAva mATe keTalAka pAchuM meLavI zakAyuM nahIM tyAre rANAe gAmaDAM ApavAnuM, gAyakavADane 2000nuM najhaaMgrejonI madada mAMgI. aMgrejoe madadamAM rANuM ApavAnuM nakkI thayuM. lazkara mekahyuM ne prathIrAja ghAyala thaye, chAyA pAchuM parabaMdarane maLyuM paNa porabaMdaramAMne chAyA navAnagarane keyaDe patAvyA pachI kepTana mAM rANAnA rakSaNanuM nAma leI aMgreja sinyane kAneka ane phattehasiMharAva gAyakavADa jUnAgaDha eka bhAga rAkhavAnuM nakakI karavAmAM AvyuM tarapha UpaDyA ne navA navAbanI pAsethI navAne piorabaMdaranI AvakamAMthI adhI Avaka banI gAdI para besavA mATe najharANuM mAgyuM. aMgrejone ApavAnuM rANAe svIkAryuM. aMgre zarUAtamAM sAmano karavAnuM vicAratA jUnAgaDha e badalAmAM 50,000 rUA. tene gAyakavADanuM pAchaLathI e vicAra paDato mUko. dIvAna devu cukavavA mATe madada rUpe ApavAnuM svI raghunAthajI aMgrejo ane gAyakavADanA pratinikAryuM. dhio sAthe A bAbata aMge sulehanI zarate vicAravA amarelI gayA pAchaLathI navAbane 1811mAM hAmadakhAna navAbanuM mRtyu thatAM dIvAnanA keTalAka duzmanoe caDAvyAthI temaNe mAtra aDhAra varSanI vaye bahAdurakhAna gAdI para rahunAthajI je zarate samAdhAna karavA mAgatA AvyAM. navAba nAnI vayanA hovAthI raghunAtha- hatA te mAnya nahIM rAkhavAne ne navI zarate jIne kutiyANuthI dIvAna tarIke bolAvavAmAM pite nakkI karatA hovAne patra lakhatAM radhunAAvyAM, thajI jUnAgaDha AvyA. temaNe dIvAna padanuM rAjInAmuM ApyuM. raghunAthajI dUra thatAM vaDejAma jasAjI hajI satAjIne tenA hakaka darAnA dIvAna viThalarAve lAMca verIne UMdhuM pramANe gAma athavA paisA ApavAnI nA catuM samajAvI amarelI ne keDinAra challA pADatA hatA, kacchanA rAvanI paNa temanI gAyakavADane tAbe lakhAvI lIdhA. sAme pharIyAda hatI. adhUrAmAM pUruM jAmanA keI Arabe eka gorA ama- 1813mAM kacchanA phattehamehamade sainya laI ladAranuM khUna karyuM ane meDapara nAsI gayene saurASTra pradezamAM AgaLa vadhavA mADayuM te hAlAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 para caDI AvavA mAgatA hatA. jAma jasA- saurASTramAM marakI phATI nIkaLI temAM ghaNuM jIe paNa yuddhanI taiyArIo AdarI. temaNe mANaso marI gayAM. gAma, parA, zahera nirjana raghunAthajInI madada mAgatAM raghunAthajIe eka thaI gayAM ne vastImAM hAhAkAra thaI rahyo. TUkaDI laI raNachoDajIne mokalI Ape. jAma aMgrejonA saurASTramAM AvanArA paripUrNa varca. jasAjInA sainya gajasiMha jhAlAnA netRtva nIce svanuM Agama bhAkhatAM banA kudaratI saMketa haDIyANA pAse mukAma karyo. raNachoDajIe rUpe uparAupara banavA lAgyA. gajasiMhanI vyuharacanAne svIkAryA vinA rAtre ja kacchanI phoja para chApo mAryo. paNa yuddha jUnAgaDhanA ane saurASTranA rAjakAraNamAM vadhu AgaLa vadhe te pahelAM gorAonA dezI A arasAmAM be vyaktio vacce rAjakAraNanI ejanTa suMdarajI (je pahelAM te aMgrejone gheDAM khaTapaTa zarU thaI. eka pakSe junAgaDhanA dIvAna pUrA pADate, ne pAchaLathI mULa raMgAre chatAM raghunAthajI hatA, ne temane uthalAvI nAkhavAnA uMcI padavI para pahocI gayele) e zveta vaja kAvatarAmAM sAme pakSe hatA vaDodarAnA dIvAna pharakAvI kepTana kanakanI yuddha na karavAnI AjJA viThalarAva ane madadamAM suMdarajI zivajI. saMbhaLAvI traNa divasa suleha rahI te daramyAna A pakSanA jamAdAra uMmara mukhAsane te pharahahahamade je luTI lIdheluM te pAchuM Apa- ekavAra 1815mAM A bAbatamAM navAbanA vAnI ane je gAmaDAM banyAM hatAM tene badale mahelamAM pesI jaI navAba upara hAtha cukavavAnI vAta svIkArI paNa vizvAsaghAta calAvyo, paNa jamAdAra salIma ne hasana tyAM karIne phohamahamade traNa divasa pUrA thAya te AvI pahoMcavAthI navAba ugarI gayA. umara pahelAM mukAma upADI kaccha tarapha bhAgavA mAMDayuM. mukhAsana mahelamAMthI nIkaLI gayA paNa teNe tenI pAchaLa jAmanuM sinya paDayuM ne pharohame- baMDa karyuM ne navAbane vizvAsa na hato ke A hamadane sara sAmAna lUMTI lIdhe; pAchaLathI baMDamAM potAne ke madada karaze ne keNa madada gorAonI TUkaDI karnala kracalInI AgevAnI nahIM kare. navAbe raghunAthajInI madada mAgI ne nIce AvIne teNe cheka sudhI pharohamohamadane temanI salAha parathI raNachoDajIe karnala sainyane nasADI mUkayuM. tyAra pachI thoDA sama- belanTAInanI madada mAgI. belanTAInanA hukama yamAM ja phohamahamadanuM mRtyuM thayuM. A bAju parathI AvelA karnala AsTane tepa laI uMmara jAma jasAjInuM 1814mAM suDatAlIsa varSanA sukhAsanane DarA ne nasADI mUko. navAbe kArakirdI pachI mRtyu thayuM. teo aputra hovAthI madada karavAvALAne mAnapAna ApyAM. raghunAthajIne temanI pachI temanA bhAI satAjI jAmanagaranI dIvAna banAvyA ane dhaMdhukA, rANapura ne ghoghA gAdI para beThA. temanuM rakSaNa karavAnI javA- parano karaverA lAge teNe A prasaMge madada badArI aMgrejI ane gAyakavADe lIdhI. karavA mATe aMgrejone seM. A pahelAM jUnA gaDhanI gAdI para besavAnA najarANA rUpe ama1811mAM saurASTramAM dhUmaketu dekhAyo ne relIne keDInAra gAyakavADane bahAdurakhAnajIe tyArapachI I. sa. 1812-13nA varSamAM soMpelA te vAta AgaLa thaI gaI che. bhAre meTa duSkALa paDe. temAM saurASTranA lokee ghaNAM duHkha sahana karyA, navAba hAmadakhAnanA vakhatamAM kAThiyAvADanA bairAM chokarAM vecAyAM, na khAvAnuM lokee khAdhuM; rAjAo paranA navAba sAhebanA joratalabInA puSkaLa ne maNaso marI gayA. 1814mAM AMkaDA nakkI karelA te rakama have aMgrejoe laga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 bhaga 1820 pachI navAbane ugharAvI ApavA vacana ramakaDA jevA banAvavA mAgatA hatA te vAtanI ApyuM ne traNa bhAga navAbane ApI eka jAmane khabara paDI jatAM temaNe phakIramahammadane bhAga pite laI levA mAMDe. 1820mAM saurA- jAmanagaramAMthI kADhI mUkyo. mAM ejansInI sthApanA thaI ne piliTIkala ejanTa tarIke sauthI pahelAM kepTana bAlanI A bAju bhAvanagaramAM te 1812mAM ja nImaNuMka thaI. te pitAnA bIjA esIsTanTa vakhatasiMhajI mahArAje kuMvara vajesiMhajIne piliTIkala ejanTanI madadathI rAjakArabhAra rAjayakArabhAra soMpI dIdhela.vakhatasiMhajI aMgrecalAvavA mAMDe. bAne vele jUnAgaDhanuM e ghoghA, rANapura, ne dhaMdhukAnI bAbatamAM lazkara AsapAsanA pradezamAM luMTaphATa karavA karelA anyAyanA vartanathI dUbhAyA ne parimAMDayuM. te aTakAvI luMTa karavA badala 6 NAme A AghAtamAM ja temanuM I. sa. 18lAkha 85 hajArane moTo daMDa junAgaDhanA 16mAM mRtyu thayuM. temanA mRtyu pachI vajesiMhajI navAba pAsethI vasula lIdhe. gAdI para beThA. A vajesiMhajInA samayamAM vaLI pAchA kaMDalAnA khumANanA bahAravaTAnA jAma satAjIne paNa kuMvara na hatuM, ne prasaMga ane lakSamaNa jatIne avatAra gaNAtA thAya tevuM lAgatuM na hatuM. tethI sadgata jAma jogIdAsa khumANa ane hADA khumANanAM zaurya jasAjInI rANI abubAe potAnA bhAyAta khAnadAnInA prasaMgo banyA. jADejA jasAjInA putra kuMvara raNamalajIne dattaka lIdhA jasAjI jAme maratI veLA jaga rASTrIya yuganuM maMDANa 1916thI zarU jIvanane dIvAna banAvavA kaheluM tethI tene thAya che gokhalejInI zubhecchA laIne mahAtmA dIvAna banAvelo paNa sadgata jAmanI rANI zuM gAMdhIjI bhAratanuM avelekana karavA nIkaLyA. agbAne te pasaMda na hatA teNe motIrAma bucane tenI sAme laDAvavA mAMDaze A daramyAna Araboe kaMDoraNA ne paDadharI jItI tA. 13-12-1916nA 11 vAge teo lIdhA. jagajIvana dIvAne aMgrejonI madada mAMgI prathamavAra amarelI padhAryA tyAre harilAlabhAI ne temaNe 1816mAM A banne jItI laI 1 - vakIlanI AgevAnI nIce amarelInI prajAe navAnagarane pAchA saMpyA. Arabo tyAMthI nAsI A karmavIranuM svAgata kIdhuM. joDIyA sagarAma khavAsanA Azraye gayA. rANI abubAe aMgreje ane gAyakavADane sagarAma banatA sudhI vaLatA ja divase (tArIkha khavAsanA vartananI jANa karI. ne aMgrejo 14-12-16) teo bagasarA padhAryA. ahIM IsTanI saradArI nIce joDiyA para caDI AvyA. rAjakoTanA zeTha ratilAla motIcaMde darabAra sagarAma khavAsa laDavAne badale morabI jate vAjasuravALAnA sahakArathI henDaluma phekaTarI zarU rahyo. pAchaLathI aMgrejo e samAdhAna karAvI karI hatI eTale teoe prathamavAra ahIMnA AmaraNa paragaNuM sagarAma khavAsane pAchuM vAMjhA vaNakaro jeo 100 AMka sudhInuM sutara apAvyuM. jAma satAjI 1820mAM mRtyu pAmyA vaNatA hatA. teone prathama vAra phaTakA zALA tyAre raNamalajI gAdIe beThA. jamAdAra phakIra ApelI. jethI A kAmanuM bevaDu utpAdana thaI mahammada matIrAma buca ane adhubAnI madadathI zake ane vaNakaranI rojImAM kaMIka vadhAre rAjakArabhAra potAnA hAthamAM laI jAma ne thaI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magasarAnA AgevAne e AvA dhaMdhAnA vikAsamAM vIramagAmanI nAkAbArI naDatararUpa che evI gAMdhIjI pAse phariyAda karI ane gAMdhIjIe satyAgrahanA divya zastravaDe A nAkAkhArIne dUra karAvI zakaze evuM vacana ApyuM. uparAMta agasarAnA vaNakare ne 'bagasarA tA kADhI-varyA hatA ema kahI zakAya. yAvADanuM mencesTara che ema kahIne bIradAvyA. gAMdhIjInA peASAka asala kAThIyAvADI eTale dhotIyu, aMgarakhuM, pAghaDI ane khesa hatAM eka gAmaDAnA vepArI jevA lAgatA hatA. trIjA vanI musApharI karatA. 1920mAM tilaka mahArAjanuM javuM ane asahakAranuM prakaTa thavuM e eka mahAna sucAga thayA ane gAMdhIjIe 'asahakAra'dvArA bhAratanI labdha ekatA nirmANa karI. sane 1924-25nA varSA daramyAna asaha. kAranA pura esaratA jatA hatA. chatAM gAMdhIjI bhAre AzAvaMta hatA ane svadezI, khAdI ane aspRzyatA nivAraNa dvArA avirata kAma karatA rahyA hatA. 1916 thI 1931 sudhInA gALAnA samaya e gAMdhI yuganA prathama tabbakA kahI zakAya. kheDUtanI paristhiti paNa AbhaDacheDa prada karIe teA purI ka'gAlIyata bharelI hatI. kAThI-hatA. yAvADamAM amuka rAjyeA bAda karIe te bhAgye ja kAI kheDuMtA pratye mAnabharyAM vartAva dAkhavatA. gAMdhIjIe prathama vAra AvA varganI vAta sAMbhaLI ane AMkaDAethI nahi, paraMtu nisteja evA caherA nIhALIne bhAratanuM darzIna kIdhuM A veLA 'hAmarUla 'nI caLavaLa zarU thaI hatI paNa svarAjanI purI vyAkhyA spaSTa thaI naheAtI. tilaka mahArAja ane khIsAMTa maiyAnu nAma A Ade|lana sAthe joDAyuM hatuM ane 'svadezI'nuM mAtru paNa uchaLyu hatuM. iMgleMDanI vastue nahi vAparavI joie, e mATe nAnA moTA maMDaLeA paNa zarU thayA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 139 1930-31mAM nimaka satyAgraha vaDe ane aMte gAMdhI iravIna karAra vaDe javalaMta vijayane A samayanA gALAmAM kAThiyAvADa rAjakiya pariSada' kAma karI rahI hatI. 'rAjasthAna patrikA' (manasukhalAla 21jIbhAI mahetA) pariSada patrikA, ane rANapuranuM 'saurASTra' (sAptAhika) akha kAma karI rahyuM hatuM ane kAThiyAvADamAM rAjakiya temaja racanAtmaka ane prakAranA kAryAM cAlatA gAMdhIjIne Adeza hatA ke, rAjavIo, aMgrejonA gulAma che, ane tethI kAnuna bhaMga karI tyAM athaDAmaNu na ubhI karavI AthI laDanArAoe jillAomAM kAma karavuM ane bIjAee ghera rahIne, khAdI-harijana sevA videzI vastra bahiSkAra vagere kAryo karavA. rAjavIe sAthe laDavAnA thanaganATa ghaNA hatA kAraNake keTalAka rAjAe gAMdhIjIne peAtAnA duzmana gaNatA hatA. saMkhyAbaMdha chApAo para pratimadha mukA hatA. jIlmanI paraMparA te cAlu ja hatI chatAM gAMdhIjInA Adezane mAna ApIne prajAe adbhUta sayama dAkhavce hatA jillAenI jAgRti sAthe, kAThiyAvADamAM paNa apAra leAka jAgRti jovAmAM AvI hatI. sane 1931 thI 1947 sudhInA gALA e bIjo tabakko kahI rAkAya gAMdhIjInA prabhAvathI saurASTramAM ThIka kahI zakAya evu, kAkartAenuM jutha racAyuM hatu. keLavaNI kSetre, ane prajA ghaDataranA kSetre kAThiyAvADe eka hanumAna kudakA mAryo hateA ema kahI zakAya. nAnI mATI seMkaDAsa sthAe zarU thaI hatI. kAie ' prajA maMDaLa 'nAma www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ApyuM, paraMtu A rajavADI kSetramAM bhAre maMDaLe jasadaNathI amarelI, amarelIthI hiMmatavALA Aje AvuM nAma ApI zakatA. goMDala, geDalathI porabaMdara ema arthe kAThiyArajavADA AvA nAmane jarA paNa dAda na vADa sara karyuM. arthAta "svadezI ne nAda ApatA tethI judA judA nAme prajAmAM praveza gajavyo hato ane videzI vastrane kedamAM karavAnI kaLA lekee hAtha karI hatI. mitra nAkhyuM. Thera Thera videzI vastranI heLI karI. maMDaLa, vyAyAma maMDaLo, vAcanAla, vagere pratibaMdhita pradezamAM paNa sabhAo gajavI vividha nAma hastImAM AvyA hatA. ane rAjavIne paNa cupa karyA. 1931mAM videzI vastra para vyApaka pikeTIMga 1947 thI 1963 sudhI, gAMdhI yugane, thayuM. AvA traNa maMDaLe sArA kAThiyAvADamAM trIjo tabbako kahI zakAya. A itihAsa ghumI vaLyA ane dArU tathA videzI vastrane ghaNo tAje che. dezavaTe Age. A kAma bhagIratha hatuM. jyAM nirakSaratA, asahAya dazA ane veTha verA - kAThiyAvADa potAnA pradezane "saurASTra" sivAya kazuM jovAmAM nahotuM AvatuM, tyAM nAma ApyuM. "ArajhI hakumata" ubhI karI pIkeTIga maMDaLe ane svadezI pracAraka maLe ane rAjavIo ane nAnA kAThI gIrAsadAro rAjAone sparza karyA vagara, sArA pradezamAM pAsethI kabajA meLavyA. e kAThIyAvADI khamIra ghumI vaLyA ane sAmAnya jana samAja sAthe ja karI zake. A itihAsane meghANanI kalame gADha saMparka sAdhyuM. teoe vepArI maMDaLo lakhAve joitA hatA paraMtu AjhAdI pUrve ane mahAjana maMDaLane potAnA karI lIdhA AvA dazavIsa saMpUta cAlyA gayA. zahIda ane kAThiyAvADa e gAMdhI pradeza che ema thayA A paNa eka gaurava levA jevI vAta siddha karI ApyuM. gAMdhIjInI zubhecchAo gaNAya. sAMpaDI. AvA zahidane mUka aMjalI ApI AvA traNa maMDaLo paikI svadezI pracAraka ApaNe AgaLa cAlIe. zubhecchA pAThave che. zrI DeDaravA sevA sahakArI maMDaLI lI. mu. DeDaravA (tAluko jetapura). (ji. rAjakeTa). sthApanA tA. 19-11-54 sabhya saMkhyA 149 zera bhaMDoLa 59060-00 kheDUta ..... 122 anAmata phaMDa 1241-00 bIna kheDUta . 27 anya phaMDa 3576-00 anya neMdha :- dhIrANa, rasAyaNIka khAtara, sudharela biyAraNa, jaMtunAzaka davA grAhaka bhaMDAra vigerenuM kAmakAja kare che. jaMbakalAla harirAma dhanajIbhAI bhemAbhAi pramukha maMtrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from: INDIAN STEEL SUPPLYING CO. STEEL SUPPLIES OF INDIA. STEEL ENGINEERING CO. HINDUSTAN STEEL SINDICATE. IRON & STEEL MERCHANTS (Commission Agents & Suppiers ) BRANCHES. HEAD OFFICE CARNAC BUNDER Iron Market-BOMBAY-9 Gram: "HAKANI" Phone: - Office : 222644 Resi.: 477349 18 Netaji Subhash Rd. CALCUTTA-1 Telegram-MURLI Gram:- . Lokhand Bazar, BHAVNAGAR. *HAKANI" UAVNA Phone : 327645/323000 Office , : 531470/532079 Resi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMdrANI-muralImanaharanuM maMdira ma NI maMdira mo2bI. su paDI, khAMbhi-rANakadevInuM maMdira vaDhavANa. junuM sUrya maMdira thAna, giranAranA zikharo sAthe hariphAI karatA dAmodara kuMDa -junAgaDha. jaina maMdiro. ( tasvIra-eca. Ara. gaudAnI ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S EARCY CINESTAD FRAN CITUR ADL 9 KACHAN, OKKAMANDAL sUrya- navamIsadI karachIgaDha-okhAmaMDaLa | ( saurASTranA sUrya maMdiro ) vaDodarA myujhIyamanA saujanyathI paththara bana gayA AkhalA morabI-(saurASTra) ( tasvIra-eca. Ara. gaudAnI ) zikhara bhAga-khimezvaranuM maMdira ahalyAbAIe baMdhAvela zeraDI emanAthanuM zivamaMdira, ( tasvIra-eca. Ara. gaudAnI ) kuchaDI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che Phone : 379358 amRtalAla popaTalAla enDa sansa dArUkhA nA ma jha gAMva muMbaI-10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhI yuganuM saurASTra ane rASTrIya saMgrAmamAM tenuM sthAna --harabhAI trivedI (parazALA) hiMmatapUrvaka hAtha dharI zakAya ane te dvArA saphaLatA paNa meLavI zakAya. mahAtmA gAMdhIjI dakSiNa AphrikAthI sana 1915mAM svadeza pAchA pharyAM. peAte te AvyA paraMtu sAthe sAthe muktinA payagAma paNa letA AvyA. briTIza saltanata dakSiNa AphrikAmAM je rIte rAjya calAvatI hatI te rIta te tyAMnI prajAne gulAma khanAvavAnI hatI. bhArata varSanI sthiti paNa dakSiNa AphrikAnI sthitithI keAi rIte utaratI na hatI. ApaNA AvA vicArathI prerAIne gAMdhIjIe briTIza hukumatanA sthaLa upara amadAvAdamAM peAtAnI pravRttio zarU karI. satyAgrahAzrama tevu' nAma rAkhyuM. rASTranI mukti mATe sasva hAmI daI zake ane prANApaNu karI zake tevA jIvAdezamAM aMgrejI saltanate peAtAnuM sAmrAjyanAnI maMDaLI peAtAnI AsapAsa racavA mAMDyA, muktinI laData mATe kevu' khamIra Avazyaka che te samajAvavA sAru rASTriya keLavaNInA pratyeAgA AdaryAM. khaDatala jIvana, kevaLa sevAmaya pravRtti, bhAre mATe tyAga, game teTalI yAtanAe sahana karavAnI zakti utkRSTa vicArasaraNI vigere khAkhate ne kendramAM rAkhIne temaNe potAnI maMDaLI jamAvI. briTIza saltanatanuM dhyAna e pravRtti tarapha kheMcAya eTalAmAM te sarakArane uthalAvI nAkhe tevA paribaLeA temanI chatrachAyA nIce pedA thavA lAgyA. sana 1920mAM gujarAta vidyApIThanI sthApanA thaI. rASTrIya zikSaNunA AMdolananI nIce videzI saMskRtithI bharapUra evu zikSaNa cheDI devu joie tevI hAkala pADI. muktisa grAmanA sanikA gAMdhIjIne sadezo laIne dezabharamAM ane khAsa karIne gujarAtamAM ghUmavA lAgyAM. sana 1922 mAM dezavyApI satyAgraha karavAnI hAkala paDI. satyAgrahanI ahiMsaka laData mATenI pUrva zarate emaNe bhArata varSanA ahiMsaka sainikane ThIka ThIka samajAvI hatI. A ahiMsaka yuddha dvArA anyane mAravAnu nathI paraMtu pote marI chUTavAnu che. te hakIkata emaNe te kela vagADIne kahI hatI, Ama chatAMe yuddhanI zarUAtamAM ja caurIcaurAnA hatyAkAMDa banyA. gujarAtamAM paNa Thera Thera hiM...saka pravRttie zarU thai ane anekanAM jAna levAyAM. gAMdhIjIe ahiMsaka yuddhanI mekuphI jAhera karI. AzAnu eka mATu meAju Avyu hatu te ghaDIbhara teA nirA jamAvyuM hatu. te paNa jorajulama ane adukanA khaLe. rASTramAM prathama paktinA aneka nakhIrAee mAtRbhUminI mukti kAje zahidI vaheArI hatI. a MgrejI amaladArA prajAnI katala karavAmAM jarApaNa pAchuM vALI jotA na hatA. saltanata mAnatI hatI ke hiMdustAnanI prajAnA avAjane tene dabAvI dIdhA che. bahu bahu teA baMdhAraNIya laData laDavA devAmAM AvatI hatI. gAMdhIjI svadeza pAchA pharyAM te pahelAthI baMdhAraNIya laTatanuM kAmakAja geAkhalejI jevA sama" nAyakanA netRtva nIce dezamAM ane paradezamAM cAlyA karatu hatuM. gAMdhIjI tethI nAkhuza na hatA. peAtAneA phALA paNa noMdhAvye jatA hatA. chatAMe manathI bhAre vyagra rahetA hatA. AvI khaMdhAraNIya laDatanI rItathI rASTrane mukti kayAre ApI zakAze tenA pAte vicAra karatA ane sAzaka paNa banatA. lehIyALa krAMtie dhAryuM nizAna pADI zakI na hatI. ane have te zayuddha mATe rASTra pAse zakti hoya te paNa sAmagrI nathI. AvA saMcegeAmAM rASTranI mukti mATenA saMgrAma zAnA upara nibhara rahI zake tenA vicAra Avazyaka banyA hatA. kharAkhara A vakhate ja gAMdhIjInu ahIM Agamana thayu. muktinI laData mATene eka vizvavyApI saphaLa prayoga dakSiNa AphrikAmAM temanA hAthe thayeA hatA. bhArata varSoMnI paristhitinuM avaleAkana karatAM gAMdhIjIne e samajAyuM ke A dezamAM te evA prayAga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zAmAM pheravAI gayuM. gAMdhIjI pakaDAyAM ane nAyake e satyAgraha yuddhamAM jhaMpalAvavAmAM vAMdho tenI sAthe aneka dezanAyake pakaDAyAM nathI. paraMtu temaNe dezI rAjyanI maryAdAmAMthI AvA gAMdhI yuganI yurUAtamAM saurASTra bahAra AvavuM ane dezI rAjyanI hakumatane pradezanI sthiti ghaNI viSama hatI. lagabhaga kazI muzkelImAM na mUkavI. saurASTra bharamAMthI 200 jeTalAM nAnAmoTAM dezI rajavADAomAM khamIravaMtA juvAna bhAI benee A yuddhamAM saurASTra vaheMcAI gayuM hatuM; rASTranA nakazA jhaMpalAvyuM. e yuddha mokupha rahyuM tyAM sudhImAM upara A pradezane pILA raMgathI batAvavAmAM te saurASTranA aneka juvAnIyAo nAyaka banI AvatuM hatuM. muktinI laData mATenI A zarU- zake che tevI pravRti paNa dezabharamAM temaNe AtamAM saurASTranA sainike hatA paraMtu keIsenA- karAvI. yuddha mekuphI thaI paraMtu saurASTrane samagra pati hatA nahIM. senApatio pedA thavAne kALa pradeza dezanetAonI najara samakSa eka have pAkI cUkyA hatA. saurASTranI prajA paNa dezI prakAranI pratibhA laIne ubhe thaI zakyA. e rAjAonI johukamI nIce kacaDAI rahI hatI. pratibhAe tyArapachInA dAyakAmAM aneka prakAranI lIlA pradezanI prajA muktisaMgrAma AraMbhe tyAre racanAtmaka pravRttio karAvI ane te dvArA A pILA pradezanI prajA pAchaLa kema rahI zake. rAjakIya jAgRti ANuM tathA jAtane jochAvara saurASTramAM paNa chupI tathA jAhera pravRttio zarU karavAnI zakti pedA karI. sana 193lmAM bIjuM thaI cUkI. nAnAmeTAM Azrama sthapAvA lAgyA. vizvayuddha zarU thaI gayuM hatuM. prathama satyAgraha rASTrIya zikSaNa saMsthAo astitvamAM AvavA saMgrAmane eka dAyake pUre thaye ane sana lAgI. kAThIyAvADa rAjakIya pariSadanA nAme 1942mAM mahAtmAjIe "hinda cheDe"nI saurASTranI prajAe rAjakIya AMdalane paNa ghoSaNA karI. e gheSaNAe je yuddha jagAvyuM zarU karyA. pariSade bharAvA lAgI. TharAva thavA te yuddhamAM dezI rAjyanI prajAoe paNa lAgyAM. ane rASTranA mukti saMgrAmamAMthI ame dUra jhaMpalAvyuM ane saurASTranI prajA te TheTha mokhare rahevAnA nathI tevI ghoSaNAo paNa prajAnAyake AnIne ubhI rahI. sane 1942 pachInAM pAMca karavA lAgyAM. gAMdhIjI sarakAranI kedamAMthI chUTIne varSomAM saurASTranI prajAne mukti saMgrAma bhAre bahAra AvyA tyAre A pILA dezanI prajAe joramAM rahyo ane bhAre tejasvI paNa banyA. muktasaMgrAmamAM ke bhAga bhajavavAno che tenuM sana 1947mAM eka bAju vizvayuddhanI pUrNA mArgadarzana temanI pAse mAgyuM. gAMdhIjI spaSTa hRti ane bIjI bAju rASTrane sUkAna seMpIne hatA. rASTrayukti mATenuM ahiMsaka yuddha te vatana pAchA cAlyA javAnI briTIza satanatanI briTIza saltananA kabajA heThaLanA pradezamAM ja taiyArI deza svataMtra thaye dezanA eka bhAgarUpa calAvavAnuM che. dezI rAjyanI prajAe raca. saurASTa paNa eka svataMtra banyuM. 202 rajanAtmaka kAryakramamAM parovAI javuM ane yuddhane vADAonuM vilinIkaraNa karavAmAM AvyuM. piSaka vAtAvaraNa sarjatA rahevuM. dezI temAMthI saurASTranuM ekama pragaTayuM. sana 1948 rAjyanI prajAmAM AthI thoDI nirAzA janmI thI sana 1956 sudhI eTale ke saurASTra rAjyanuM kharI. para tu gAMdhIjInA Adezane keI ava- dvibhASI muMbaI rAjyamAM vilinIkaraNa thayuM gaNI zake tevI sthiti te hatI ja nahIM. tyAM sudhImAM saurASTra pitAnuM rAjakIya khamIra sana 1930-31mAM dezavyApI ahiMsaka soLe kaLAe khIlI batAvyuM ane samagra yuddhanA nagArA vAgyAM. dezI rAjayonI prajA paNa dezamAM potAnuM eka pratibhAvaMtu sthAna vItelAM dAyakAmA manathI ene buddhithI ThIka meLavyuM. mukti saMgrAmamAM saurASTrane phALe ThIka taiyAra thaI gaI hatI. gAMdhIjIe Adeza ane ra hatuM ane tene mATe e pradeza saMpUrNa A ke dezI rAjyanA nAgarIkoe ane gauravano adhikArI banela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranuM vilinIkaraNu (ekama) aMgreja sakakAre 1947mAM 15mI ogaSTe bhArata upara peAtAnuM sAva bhaumatva gumAvyu. tyAre teo bhAratanA Azare 600 jeTalA rAjavIe-rajavADAo ane se eka jeTalA meATA jAgIradArAne paNa svataMtratA ApatAM gayA hatA. A dareka rajavADAne bhArata athavA pAkIstAnamAM joDAvAnI chUTa hatI, athavA temane darekane svataMtra rahevAnI chUTa paNa hatI. bhAratamAMthI bhAgalA paDI pAkIstAna thayuM. tyAre bhArate 3,64,537 cArasa mAIla jamIna gumAvI. vaLI rajavADAe vacce 592780 ceArasa mAila jamIna haju bhAratathI alaga hatI. bhAratasaMghra nIce 676860 ceArasa mAIla kSetraphaLanI jamIna hatI. vaLI rajavADAe bhArata saMghamAM chUTAchavAyA vistArAyA hAI jo te bhAratathI alaga rahe te temane ane bhAratanA vyavahAra, vyApAra, rakSaNa, ane zAMtI jokhamAtA hatA. bhAgalAne kAraNe Avela nirvAsita nA dhasArAne cegya sthaLe gAThavavA sAtheAsAtha bhArata pAse peAtAthI 87 TakA jeTalA vistAranA rajavADAnA ekIkaraNanA ane tenA bhArata saMgha sAthenA joDANane vikaTa prazna hatA. A Azare chaseA rajavADAemAM vaheMcAyalA hatA. temApaNu kAThIAvADa guja~ rAtamAM 366 rajavADA vaheM'cAelA hatA. temAM paNa kAThIAvADamAM 222 rajavADAnA prazna hatA. bhAratanA kula rajavADAnA Azare 40 TakA rAjavIe kAThIAvADamAM ane 25 TakA gujarAtamAM hatA. A sarve alaga alaga sAbhauma rahe tA zu thAya e kalpanA bahAranI vAta che. temAM paNa turattamAM kAThIAvADamAM Avela Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat puSkarabhAI gAkANI dvArakA. junAgaDha, khAMTavA, mAjAvadara, mAMgarAla, mAJarIAvADa, ane saradAragaDha pAkIstAna sAthe joDAvA valaNu khatAvyuM. AvA vikaTa praznane hala karavAnuM kAma bhAratanA lekhaMDI purUSa saradAra vallabhabhAi paTele pU. mahAtmAjInA ArzIvAdathI upADayuM. kAThIAvADamAM tyAre cauda salAmI rAjye (junAgaDha, navAnagara, bhAvanagara, dhAMgradhA, pArakhaMdara, meArakhI, gAMDala, jApharAbAda vAMkAnera, pAlItANA, dhrola, lImaDI, rAjakATa ane vaDhavANu) sattara bIna salAmI rAjye ane 191 nAnAM rAjye maLI kula 222 rAjye vacce Azare 22000 cAraso mAila vistAramAM 40 lAkhanI vastI vaheMcAelI hatI. AmAM 46 rAjye evA hatA ke jenA vistAra e ceArasa mAilathI paNa echA hatA. kheDANAnesa, gadheAla, merace paNA, paMcAbaDA, samaDhIALA, cakhkhADIA, sanALA, sataneAnesa, dhAMgadhrA tA phkata aDadhA aDadhA ceArasa mAilanA vistAranA hatA. paNa sauthI nAnuM rAjya vejAnAnesa, phakata 0.29 ceArasa mAIlanu 206nI vastIvALuM hatuM. jenI vArSika upaja rUpIA pAMcaseAnI hatI, ane te paNa aMgreja sA'bhaumatva jatAM eka svataMtra rAjya hatuM, dunIAnA nakazA upara ! vaLI A nAnAMnAnAM rAjye paNa ekadhaNInA nahetAM temAM paNa bhAgIdArA hatA dahIDA nAmanA e ceArasa mAIla rAjyanA cha bhAIo rAjya bhAgIdAra hatA. sanALA ke jene vistAra 0.51 ceArasa mAila mAMDa hatA te paNa bhAgALuM rAjya hatuM. AvA nAnA rAjyenI sImAo www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 paNa eka bIjAnA rAjyamAM Avela hatI. bakSyA, paNa te vyavasthA lAMbI cAlI nahi. keTalAe nAnA rAjyanA jamInamAM hadathI alaga paDI gaelA beTa () hatA. navAnagara, geMDaLa tenA 400 varSa pachI i. su nA 7 mAM ane junAgaDha ne anukrame 9, 18 ane 24 saikAmAM samrATa harSe uttara bhAratane moTo bhAga judI judI hadavALA vibhAgo eka bIjA pitAnI hakumata taLe Aye. paNa A ane rAjyanI aMdara AvelA hatA. AvA bIjA ekataMtra racavAnA prayatno phakta eka ja kAraNe vAraMvAra niSphaLa gayA. sAmrAjya Ama kAThIAvADanA nakazAnI aMdara judAM ne kAbumAM rAkhanAra pratibhAo AvatI paNa judAM judAM 870 vahIvaTI eka hatA. eka rAjya-vyavasthA evI banAvI nahotI ke eke eka bIjA sAthe vepAra paNa judI judI taMtra lAMbo samaya TakI rahe tethI te sabaLa jagatane dara hovAne kAraNe muzkelI bharyo pratibhAone asta thatAM ja rAjya vibhakta hato. A kAraNe, dANacorI kALA bajAra, thaI jatuM, tene ja kAraNe bhArata para humale vagerene uttejana maLatuM hatuM. AmAM okhA- karanArA, yunAna, grIka, zaka, kuzAna, huNa, maMDaLa, keDInAra, amarelI, ghoghA vagere vaDedarA mogala ane chevaTe briTIze phAvI zakayA. rAjyanA bhAga gaNAvyA jethI bhAratamAM zuM paNa kusaMpa, IrSyA, arAjakatA, saMkucItatA, vagere dunIAbharamAM kAThIAvADanI A vahIvaTI ane kAraNe bhArata eka na banI zayuM, ke tene rAjya sImAnI sarakhAmaNI kaI sAthe thaI ja saphaLa pratIkAra vagere kAraNe bhArata eka na na zake. temAM junAgaDha sahita keTalAka rAjyanuM banI zakahyuM, ke tene saphaLa pratIkAra na karI pAkIstAna sAthe joDAvA mATenuM jAheranAmuM zakyuM ! AThamAM sikAmAM Araba rAjavI bahAra paDanAM eka viziSTa paristhiti sarjAI. mahamada-IbI-kAsIme siMdha jItI lIdhuM; 1mI A paristhiti kema sarjAI te hAlane tabakake sadImAM mahamada gajhanIe paMjAba lIdhuM. 12mI TuMkamAM jeI javuM jarUrI che. sadImAM kutubuddIna aibake dilhI lIdhuM tyArathI I. sa. 1526 sudhI musalamAnee uttarabhArata bhArata eka bhaugolIka upakhaMDa che jenI upara rAjaya karyuM. ATalA gALAmAM pAMca judA traNa bAjue samudra ane cothI bAjue judA vaMzanA 33 judA judA sulatAne thayA, parvate tene mukhya khaMDathI chUTA pADe che. Ama temAM eka alAuddIna khIlajI eja bhAratane chatAM bhAratamAM kadI ekataMtra rahyuM nahotuM. gaNanApAtra mArA pitAnI hakumata taLe Aye. 2500 varSa pahelAM bIbIsAra ane ajAta- ha. I. sa. 1526nA pANIpatanA yuddhamAM zatrue bhAratane eka sAmrAjya nIce lAvavA bAbare jIta meLavI megala sAmrAjyanA pAyA prayatna karele paNa cheka traNa varSa pachI nAkhyA. akabare pharI bhAratamAM sAmrAjya racavA maumo nA vakhatamAM keTalAka gaNataMtrano kabaje kAMIka saphaLa prayatna karyo. paNa auraMgajhebanA meLavI azoka bhAratane ekataMtra nIce lAvI avasAna sudhImAM (I.sa. 1707) A sAmrAzako te paNa pUrepuruM bhArata nahi eka ya tuTyuM. varSamAM te tenI mahenata upara pANI pharI vaLyuM. lagabhaga 500 varSa pachI caMdragupta ane dakSINamAM gavaLakaDA ane bIjApuranA tenA parAkramI putra samudragupta bhAratanA moTA temaja haidarAbAda ane anya marAThI rAjya bhAgane eka taMtre bAMdhI sukha ane zAMtA ubhA thayA. zivAjIe potAnI pratibhAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 bhAratane gulAmInI jaMjIramAMthI choDAvavA avadhanA rAjyane khAlasA karI aMgrejoe tenA prayatno karI A rAjAne svataMtratA ApI. sATha hajAra sainIkene nekarImAMthI kADhI mUkyA paNa tenA mRtyu pachI te vistaryuM nahi. jene kAraNe tyAM krAMtI thaI. A krAMtIe aMgrepezvAone A sattA TakAvI rAkhavA prayatno jene bhAna karAvyuM ke bhAratamAM rAjya karavA karyA, paNa temanA senApatie siMdhi A hekara mATe teoe nAnA nAnA rAjavIone poSavA vagerenA yuddhamAM marAThA zakti tuTI paDI. prajAne joIze kAraNa ke te ja rAjavIo temanI ane kAThIAvADamAM A saradezamukhI ugharAvanAra-cetha prajAnA asaMteSa vacce DhAla banI zakaze. A ugharAvanAra marAThA upara musalamAne jeTalI kAraNe 1857nI niSphaLa krAMtI thayA bAda aMgreja suga utapanna thaI. AvuM ja samagra bhAratamAM jee nAnA rAjavIone maryAdIta svAtaMtrya hatuM. subAe rAjavI banI gayA hatA. bhArata bakSI pitAne vahIvaTa sugama banAvyo. asaMkhya rajavADAmAM vahecAI gayuM. A samaye IsTa InDIA kaMpanIne nAme vepAra arthe ane tethI ja 1947mAM svataMtratA maLI aMgrejoe bhAratamAM pagapesAro karyo. vepAra ke A rAjavIo svataMtra banI gayA. bhAratanI saMrakSaNanA bahAne lazkara paNa rAkhavA mAMDayuM. svataMtratA TakAvI rAkhavA mATe pharI khataro aMdaroaMdara kusupane phAyado uThAvI IsTa ubhe the. magadha mau, guso, mugalee IDIA kaMpanIe nAnA nAnA rAjyane pakSa karI hatI tevI bhUla pharI na thAya te mATe ekabIjA sAme laIne saMdhIo karavA mAMDI saradAra vallabhabhAI paTele bhAratanA A rAjane A rIte temaNe potAnuM vAlIpaNuM vistAravA ekataMtra rAjya vyavasthA nIce ANavAnuM ati mAMDayuM-lazkara vadhAravA mAMDayuM. vikaTa ane abhUtapUrva evuM bhagIratha kArya hAtha dharyuM, orissAmAM chattIsagaDhanA 15 robarTa kalAIve A thANAno phAyado uThAvyo. rAjyone ane bIjA 26 rAjyanuM vilInakaraNa sirAjha-ud-daulA, suMdara, Tapu, vagerene harA- karI tenI temaNe zarUAta karI. tyAra pachI vatAM harAvatAM pitAnuM sAmrAjya baMgALathI dakSiNanA 18 rAjAne eka vahIvaTa nIce dakSiNamAM vistAryuM. haidarAbAda, trAvaNakara, lAvavAmAM AvyA. have temaNe saurASTra gujamAyasora, vaDodarA ane gvAlIyara jevA moTA rAtanA 376 rAjyanA kula 1132 vahIvaTI meTA rAjyoe kaMpanInuM vAlIpaNuM svIkArI ekamene bhArata taMtra nIce lAvavA dhyAna tene chUTo dora A . have aMgrejo rAjA- kedrIta karyuM. enA AMtarIka rAjya vahIvaTamAM paNa zAMtI ane pragatinA bahAne dakhala karavA mAMDyA. A rAjya 1807mAM vaDodarAnA resIDenTa tethI jyAM jyAM rAjyamAM binavArasa rAjAo karnala vekara dvArA salAmatI meLavI. I. I. satya pAmatA tyAM te rAjyana khAlasA karI kaMpanI ane pachI briTIza rAjya sAthe joDAyA aMgrejoe tene potAnA sIdhA vahIvaTa heThaLa hatA. marAThAonA humalA ane cothanA rakSaNa lAvavA mAMDyA. Ama satArA, nAgapura, jhAMsI, sAme teo kaMpanIne TharAvelI rakama ApatAM saMbalapura bhAgana vagere rAjya khAlasA thatAM ane kaMpanIe tene A humalAthI rakSaNa lako ane temanA lazkaramAM asaMtoSa phelAye. ApatI temaja tenA AMtarIka vahIvaTa calAdaramyAna aMgrejoe paMjAba jItI cheka aka- vavA madada karatI. A rIte dareka rAjya aMgreja dhAnIstAna sudhI potAnI vahIvaTI sImA vadhArI. AdhIpatyathI ghaNu bAbatamAM svataMtra hatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 eTale ekadama svAtaMtra AvI paDatAM ghaNA vyavasthA jALavavA muzkela banI gayA temAM nAnA nAnA rAjyamAM muMjhavaNa ane gabharATa junAgaDha vagere muslIma hakumatI hiMdu rAjyamAM utpanna thayA, kAraNa ke ghaNA rAjyanI Apa- prajAnI IcchA virUddha pAkIstAna jeDANa mATe khudI ane sattAne AdhAra aMgrejo hatA. jAherAta thaI. vAtAvaraNa DAmADoLa banI gayuM. pitAnI sattAnI bAhedhArI cAlI jatAM A rAjakiya tephAne kAbUmAM lAvavA mULI jevA rAjya bahAranI kaI sattA Upara mITa mAMDI nAnA rAjyoe kamIzanaranI madada mAgI. kamIzakyA nahi. temaja temanI sattA TakAvI rAkhavA niranI ane pIDha keMgresI netAonI samajAvaTathI lekanI paNa sahAya maLI nahi keTalAka apa- AvI caLavaLa zAMta karavA prayatno thavA lAgyA. vAde sivAya moTA bhAganA nAnA rajavADA ke jAgIradArane jAhera vahIvaTa calAvavA mATe emAM bhAvanagare pahela karI. teNe javAbakAMI sAdhano ke upaja paNa nahotI. binahakamatI vaDAe pitAnI rItarasama mujaba dAra taMtranI jAherAta karI. sva. balavaMtarAya pitAnA nAnakaDA vistArane mahesulI vahIvaTa mahetA tenA pahelA vaDA pradhAna banyA. mahAcalAvatA temane arthika madada ane hakamatI rAjAe tenA badalAmAM pu. gAMdhIjI je TharAve sattA mATe ejansInA adhikArI thANadAro 1 te levAnuM TharAvyuM. A jAherAte anya dezI tarapha mITa mAMDavI paDatI. keTalAka salAmI rAjyo upara moTI asara karI. rAjya tarapha mITa mAMDatA. A rAjye ekadama kAMIka nirAdhAra banI gabharAI gayA. sAthe sAthe junAgaDhanA lokoe navAbanI A dezadrohI jAherAta sAme vAMdho UThA. turata svataMtra bhAratanA polITIkala DIpA- caLavaLa upADI. ArajI hakumatanI sthApanA TamenTe rAjakoTa ane vaDhavANamAM ejansInI thaI. teNe junAgaDha rAjyanA bhAga dhIredhIre sattAo hatI te dhAraNa karI. relvenI jamIna jItavA mAMDe. prajAnA hitanI upekSA karatAM ane keTalIka dezI rAjya hakumata sivAyanI navAbanI sthitI muzkela banI, ane pitAno thaDI jamIne makAna vagere tene maLyAM, turata kahevAtI sarakAranA ucca amaladArone parirAjya kAryAlaya banyuM. tenA vaDA tarIke rIjI- sthiti pramANe gya lAge te karavAnuM temanA enala kamIznarane haTTo ena. ema. buca. Upara choDI teo pAkistAna nAsI gayA. AI. sI. esa.ne ApI tenI nimaNuka karI junAgaDhanA divAna zAha navAjha bhUToe ArajhA. tarata aMgrejI rAjya jatAM paDelI khAlI hakumatanA pramukha zAmaLadAsa gAMdhI sAthe jagyA puravAmAM AvI. vATAghATa AraMbhI ane harapaLe bagaDatA jatAM vahIvaTane saMbhALI levA zrI bucane tA. 8leka jAgRta hatA. sthAnika koMgresa saMsthA 11-1947mAM vinaMtI karI ane tA. 9bhIe tarIke kAma karatI kAThIyAvADa rAjakIya pariSada junAgaDha rAjaya taraphanI A vinaMtI svIkArI pAse lekonuM netRtva hatuM. pUjya mahAtmAjI koI paNa banAva bane te pahelAM rAjya sarakAre ane saradAranA temane AzIrvAda ane preraNuM teno vahIvaTa saMbhALI lIdhe. A pagalAnI maLatA hatAM. teoe AkhAe kAThIAvADamAM paNa bIjA dezI rAjya Upara jabarI javAbadAra rAjyataMtra mATe caLavaLa upADI. asara paDI. junAgaDhanI zaraNAgatI ane tene kAraNe dezI rAjyo mATe kAyade ane navAbanA bhUMDA hAlanI tathA bhAvanagaranA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 rAjAnI javAbadAra taMtranI jAherAta temaja te aMdara aMdara vahIvaTanI sugamatA na rahe, lokonI svAtaMtryanI na bujhAya tevI jhaMkhanA tathA badhA rAjya muMbaI sAthe meLavI devAnuM e kAThIyAvADanA anya dezI rAjya vahIvaTa, sucana paNa vicArAyuM paNa temAM haju gujasurakSA ane sAdhananA abhAve muMjhAyA keIka rAtanA 143 rAjya ane vaDodarAnA vizALa nirNaya levA mATe bhegA maLyA. rAjapanA eka karaNane laTakate prazna bAkI hate. chatAM sarva rAjavIone A vAta paNa A kArya mATe saradAre vI. pI. menanane mUkavI. (4) chelluM sUcana hatuM badhA rAjyAnuM rAjakoTa mekalyA hatA. teo roje rojanI ekama karI kAThIyAvADanA sa yukta rAjyanuM sthitithI saradArane vAkepha rAkhatA hatA. A eka vahIvaTI rAjya racavuM A mArga vahIvaTI tarapha jAma sAheba kAMIka bIjA ja vicAramAM saraLatA, rAjyane svataMtra vikAsa ane anya hatA. anya rAjavIo sAthe maLI eka jAma. daSTie uttama hatA. rAjavIone A sUcano jutha pejanA AkAra letI hatI. bhArata sAthe pahoMcADavAmAM AvyA. teone potAnA phakta khapa pUratA saMbaMdha rAkhI alaga svataMtra darajajA, pitAnI upaja ane bhaviSyanI ciMtA rAjyanA vicAro vahetA thayA, have nirNaya hatI. tA. 15-1-48 teonI eka sabhA levA mATe samaya gALavo e A vikaTa para- rAjakoTa belavAmAM AvI temAM zrI menane sthiti vaNasALI jevuM thAya. zrI ucharaMgarAya upara mujaba hakIkata jaNAvI. rAjakoTamAM Dhebara ane anya koMgresI netA sAthe menana DhebarabhAI, baLavaMtarAya mahetA, anya rAjavImaLyA jAma sAhebane vAraMvAra bolAvI sarakAranI che ane prajAne moTI medanImAM saradAre yAdapAse Avela sUcane vicAravA jaNAvavAmAM gAra pravacana karyuM. temaNe jaNAvela eka vAta AvyuM. cAra sUcano thayA. (1) kAThIAvADanA badhAne bahu asara karI gaI." nAnA nAnA nAnA rAjyane najIkanA moTA pAye sAthe pANInA khAbocIyA bahu maLatA na rahe tema meLavI devA ane evA gaNatarImAM laI temAM lIla bAjhI ne sukAI jAya, dugaMdha mAre zakAya tevA sAta ke ATha rAjyo banAvI teno jyAre te badhAne bheLavI. eka sarovara banAvahIvaTa sarakAre rAjavIonA sAthamAM karavo. vavAmAM Ave tyAre tenAthI sarvane phAyado (2) phakta cAra ja rAjyo jene bhAvanagara- thAya. te pradezanI AbohavA sudhare, lekane jAmanagara dhAMgadhrA ane junAgaDha sAthe joDI pANI maLe, AnaMda maLe, jamIna rasakasa vALI banAvavA. paNa A banne rIte banatA rAje banI sAro pAka Ape. tevI ja rIte kAThIpuratA sAdhanA ane mahesula vinA prajAne yAvADanA 222 rajavADA mATe vicArIe te saMtoSI zake tema dekhAtuM nahotuM. (3) eka ja tene mArga nIkaLe." sUcanA mujaba nAnA rAjyAnuM muMbaI sAthe joDANa karavuM ane salAmI rAjyanuM eka lokane A vAta asara karI gaI, 15 alaga rAya karavuM paNa tene kAraNe te vaLI ane 16mIe ane pacArIka carcAo thaI. muzkelI vadhe kAraNake kAThIAvADanA bhAtIgaLa 17mI jAnyuArI 1948mAM rAjavIonI sImAvALA pradezo jemAM daza mAIla relave sabhAne zrI buca ane kAyadApradhAna kAryAlayamAM jaIe te ghaNI vAra agyAra vakhata nA suMdaramanI hAjarImAM sarva kenTesI netAone rAjyanI hada vaTAvavI paDe tevA rAjyo upara sAthe rAkhI AkhI yejanA vigatavAra zrI muMbaInuM anya rAjyonuM alaga ekama heya menane rAjavIone jaNAvI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 rAjavIoe A bAbata mATe dilhI carcA karavA samaya mAgye.. paNa samaya kADhaye pASAya tema nahetu, menane temane jaNAvyu` ke ekama sivAyanI carcA dilhI vicAraze nahi ane ekama mATe tame saMmata thAva te dilhI javA jarUra nathI. vAraMvAra khAnagI carcA vicAraNAe rAjavIe vacce, menana ane khuca sAthe koMgresI netAe sAthe ane anyA anya thai. bhAvanagaranA mahArAjAe Apela javAbadAra rAjya taMtra ane dhrAMgadhrAnA mahArAjAne A ekamanA khullA Teke hAi sau saMmata thavA lAgyA. phkta jAma sAhebanI ja saMmati bAkI hatI-mukhya hatI. tenuM jutha mATu' hatu. temanI sAme junAgaDhanA navAbane dAkhalA mejIda hatA temane kazu maLyu nahatu. menane temane A dAkhale yAda ApI jo ekIkaraNa nahi thAya te sa Mmata rAyAne sAthe rAkhI saune muMbai sAthe bheLavI devAnI zakayatA batAvI. prajAmata rAjavIenI virUddha hatA. hajI caLavaLa aTakI nahotI. A sacaiAgamAM chevaTa rAjavIee eka saMyukta rAjya keTalIka zarate e banAvavA saMmati ApI. turata A rAjyanA vaDA viSe carcA thai. pAMca jaNAnI eka vaDI rAjavI sAmati banAvavA vicArAyuM. jemAM bhAvanagara jAmanAra kAyamI rAjye tathA eka binasalAmI rAjye cuTI mekale te sabhya tathA bAkI be sabhya jAmanagara ane bhAvanagara sivAyanA bIjA salAmI rAjyeA cuMTI mokale te maLI kula pAca rAja-rAjyenuM vIe aMdaro aMdara pramukha-upapramukha cuTI kADhe je A rAjyanA vahIvaTI vaDA bane ane pradhAna maDaLanI salAha mujaba kAThiyAvADanu saMyukta rAjya calAve. teee jAmasAhebane prahukha ane bhAvanagaranA mahArAjAne upapramukha tarIke cuMTI kADhavA. temane rAjya pramukhanA haido ApavA nakkI thayu. temane turata temanI carcAnA nIceDarUpe vilInIkaraNanA kharaDA taiyAra karI menane ApyA. teoe carcA vicAraNA karI kharaDAmAM sUcanA karI temane pAche sAMpyA. temAM mukhya muddo sAlIANAne hateA. teoe AvakanA 20 TakA sAlIyANuM mAMgyuM. je ghaNuM ja vadhAre hatu. menane temane erisA mukha ke dakSiNanA rAjye mujaba sAlIyANu svIkAravA jaNAvyuM. jemAM mahesulanA pahelA pAMca lAkhanA 15 TakA, pachInA pAMca lAkhanA 10 TakA tathA pachInA chA TakA mujaba rakama sAlIyANA tarIke maLe je daza lAkhathI vadhavI joie nahi, jo ke temAM te saMmata naheAtA paNa Akhara teee Apela AMkaDA jemanA tema svIkArI levA mATe sarakAre taiyArI batAvI tethI teo upara mujakha taiyAra thayA. A sAliyANuM uttarAttara rAjA badale ane tenA vaMzaja gAdIe Ave tema ghaTatu rahe. A sAliyANuM badhA ja karaverAthI mukta rahe te mAgaNI paNa svIkArAI temaja A rAjyeA gujarAtanA rAjye sAthe bhaLaze nahi ema TharAvAyuM. rAjyAmAM rAjamahela ane keTalIka bIjI milkata rAjavIenI aMgata rahe te svIkAryuM. paNa A rAjya bhaviSyamAM muMbaI rAjya sAthe bhaLe ke kema te prajAnI icchA upara mukAyuM', 21mI tArIkhe A kharaDA upara rAjyAe sahI karI. jemAM 18 kalama ane e pariziSTa hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pahelI kalamamAM vyAkhyAo, khIjImAM A ekIkaraNa tathA tenuM kADiyAvADa (pAchaLathI saurASTra)nA saMyukta rAjyenu' nAma ApavuM te vigatA, trIjI kalamamAM rAjya pramukha vagere rAjavI samitinI racanA viSe, ceAthImAM rAjya pramukhanA pagAra vagere darzAvAyA hatA. pAMcamI kalama pradhAna maMDaLa ane tenA hakkonI hatI, chaThThI kalama kAThiyAvADanA badhA rAjyA rAjya sarakAre kevI rIte saMbhALavA te darzAvela. sAtamI kalamamAM rAjyAnA lazkaranA kabajo, AThamImAM rAjya pramukhane sarvocca adhIkAra www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArdika zubhecchA. pitAmbaradAsa ANaMdajI mahetA pro-sugaMdha sAgara snapha varkasa sihora (saurASTra) www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI masarIbhAi nAjAbhAI zAda. zrI meAhanalAla muLajIbhAi paTela pANIyA. (amarelI) -- sA mA ji ka kAryakaroH-- zrI muLajIbhAI kALIdAsa paTela vaMthalI. zrI arajaNabhAI vI. paTela agasarA. zrI bacubhAi je. ukANI pUjA pAdara. zrI lavajIbhAi vIrajIbhAi jozI hAsA. (khAMbhA) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI lAbhazaMkara jeza kara paDyA krIyAdakA. zrI bhIkhAbhAi hIrAbhAi (pragatIzIla kheDUta) izvarIyA zrIvIrajIbhAi dharamazIbhAi paTela calAlA. www.unaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAvido ane sAhityanA upAsako. zrI pigaLazI medhANuMda gaDhavI jAmanagara, zrI caMdulAla becaradAsa paTela gAMDala. zrI rAvarasiha DI. jAdava amadAvAda zrI pukarabhAI caMdaravAkara dhrAMgadhrA. zrI zAMtibhAI AMkaDIyAkara zrI jasubhAI rAvala bhAvanagara. zrI aMjana dave zrI kALubhAI basIyA ( jANItA kalAkAra ) (jagata pravAsI) vaDIyA. bhAvanagara, (zrI kaTArIyAnA saujanyathI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI jagadipa DI. virANI ( vAlIna samrATa ) bhAvanagara. www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WITH THE BEST COMPLIMENTS OF: SAURASHTRA CEMENT AND CHEMICAL INDUSTRIES LTD., RANAVAV-2 (Gujarat State ) namn MW ELEPHAN MANY BRAND LAND CEMENT ORTLAND PRESENT INSTALLED CAPACITY 5.33 LAC TONNES PORTLAND CEMENT USE ELEPHANT BRAND CEMENT FOR STRENGTH & DURABILITY S.CCJ LTD RANAWAO I GUIR QAT MANUFACTURERS OF: S CEMENT WORKS AT HIGH QUALITY PORTLAND GREY CEMENT RANAVAV-2 (GUJARAT) POZZOLANA PORTLAND CEMENT SALT WORKS AT SINGACH HIGH GRADE INDUSTRIAL SALT (Dist-JAMNAGAR) SOLE SELLING AGENTS FOR CEMENT MEHTA PRIVATE LTD., SHRI NANJIBHAI KALIDAS MEHTA INTERNATIONAL HOUSE 178, BACKBAY RECLAMATION BOMBAY-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamI kalamamAM kAThIAvADanA rAjgyAnu badhA raNa viSe jogavAI hatI. kalama, 10, 11, 12, ane 13mAM rAjavIenA sAlIANA, agata milakata, saMrakSAela adhikAra vaMzavArasanA adhikArA ane gAdInA hakkonI jogavAI hatI. 14mI kalamamAM rAjavIee Apela vacanA ke ekama pahelAM temanI javAbadArIo sAme kAI dAve! na karI zake tevuM rakSaNa apAyeluM hatu. 15mI kalamamAM muMbaI rAjya sAthe rahIne keTalIka UbhayanI khacatI vigate taiyAra karavAnI jogavAI hatI. 16mI kalamamAM rAjyAnA nAkarAnA pagAra penzana, vagere viSe rakSaNa hatuM, 17mI kalamamAM rAjyAnA nAkarAe ekama mahelamAM kAMi evAM kAryuM te vakhate ceAgya jaNAya te karyA hAya tenI sAme have ekama pachI rAjyapramukhanI paravAnI sivAya kAma na cAle tevI khAMhedhArI hatI. 18mI kalamamAM bhaviSyamAM gujIrAtI bhASi vibhAga sAthe maLI javA mATenI samiti ane tenA adhikAronI jogavAI hatI. 1 lA pari ziSTamAM rAjavIonA sAlIANA ane khIjA pariziSTamAM baMdhAraNa darzAvyA hatA. kula sAlIya chuM 80 lAkha jeTalu thatu hatu. 149 hovAnI TIkA karI hatI paNa junAgaDhanA navAkhanA macI jatA deza lAkhanA sAlIANA tathA nAnAM rAjyAnA vahIvaTanA kharce je 30 lAkha jeTalA thatA. hatA temaja junAgaDhanA navAbane aMgata 40 lAkha kharca paNa khacI jatA hAI pU. gAMdhIjIe A ceAjanA AvakArI. rAjye vacce kula 10thI 12 karoDa rokaDa silaka sarakArane soMpAI jevuM A sAlIANu. lagabhaga pA TakA vyAja gaNI zakAya. pU. gAMdhIjIe A abhUtapUrva siddhi mATe saradArane aMjalI ApI ane menanane khIradAvyA. temaNe saurASTranI racanAne peAtAnA AzIrvAda ApyA te pachI trIje divase teoe bhAratanI mAleAmane peAtAne batrIsa lakSaNAneA bhAga ApyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 15mI phebruArIe A rAjyanuM saradAra zrIe udghATana karyuM tyAre jAmasAhebe bhAratanI ekatA ane UtkarSa mATe rAjavIonA sahakAranI khAtrI ApI lIlA mAthA vadherI meLavelI jamIna prajAne apa`Nu karatI rAjavIAnI bhAvanAne janatAnI pragati mATe nyAchAvara karI. mArakhInA mahArAjAe peAtAnA putrane ekama pahelA gAdI ApI devA TharAvyuM tathA tene badhA hakko maLe tevI geAThavaNa karI. A rAjyane 15mI eprIla sudhImAM kabajo sAMpa-soMpAI vAnu` TharAvAyuM tathA 15mI phebruArIe tenuM UdghATana karavAnuM vicArAyu. 15mI phebruArIthI 15mI eprila sudhI rAjavIoe aMgata lAbha khakSIse| vaheMcaNI vagere thAya teTalA karyAM paNa tene mATe kaI rastA nahetA. bhAvanagara, cuDA ane bajANAe peAtAnA rAjye turata sAMpyA. parakha MdaranA mahArAjAe teA hada karI 15mI phebruArIe ja nahi paNa temaNe sahI karI tyAre rAjyamAM je silika ane milkata hatI te temanI tema sarakArane sAMpI. dhIme dhIme sau rAjye gayA tyAra pachI kharaDAmAM traNa sudhArA AvyA. jemAM jAmasAhebane jIdagIbhara rAjya pramukhanA hodRo jInADha mANAvadara vagere rAjyeAnI dhArAsabhAmAM beThakanI jogavAI tathA saradArazrIe A sAlIANu meTI rakamanu` bhAratIya baMdhAraNAne saurASTra rAjyamAM svI www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - kAranI vigate hatI. jyAM puraMdarane paDakAranAra sukanyA, jevI strIo pAkI, jyAM sudAmA narazI mahetA, dayAnaMda Akhara A kRSNa bhagavAnanuM junuM gaNa- sarasvatI, ane mahAtmAjI jevI vibhUtIe rAjya je kyAreya sArvabhema banI zakyuM pAkI, jyAM vaiSNave, jeno zaile ane anya nahatuM te bhArata sAthe eka banI bhAratane dharmone Azraya maLyo che evI pavitra bhUmI utkarSane mArge laI janAra suvarNa pAna saurASTra bhAratamAM ja nahi paNa dunIAbharanA banyuM. A saurASTranA ekama pachI saradArazrIne rAjakIya ItihAsamAM rarara rAjyanA vilInIanya rAjyanA bhAratamAM vilinIkaraNa karavA karaNa ane ekamanI abhUtapUrva ghaTanA sajI mATe jhAjhI muzkelI paDI nahi. itihAsane pAne suvarNAkSare lakhyA che. jyAM caMdra prathama seminAtha jartilIMganI bhagIratha kArya karanAra saradArazrIne namana pUjA karI, jyAM bhagavAna kRSNa lIlA karI, he ! zubhecchA pAThave che. zrI Adarza sahakArI grAhaka bhaMDAra lI (jetapura) (ji. rAjakeTa). seMdhaNI naMbara 1014 sabhya saMkhyA 26 sthApanA tA. 4-4-64 zera bhaMDoLa 7320-00 anAmata phaMDa 1017-18 anya phaMDa 300-00 anya neMdha - kAryakSetra tAlukA sabhyanI jIvana jarUrIyAtanuM vecANa vigerenuM kAmakAja kare che. mathuradAsa goradhanadAsa maMtrI manubhAI gajerA pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 saurASTramAM ArajhI hakumatano itihAsa - vajubhAI vyAsa saradAra paTelanI kunehathI ane duraMdezI taiyArIo thavA lAgI ane hiMduo upara netAgIrIthI eka pachI eka riyAsato bhAratanI piolIsonA julma vadhavA lAgyA. baMdhAraNa sabhA sAthe joDAtA hatA. bhAvanagara jeDAyuM, jAmanagara joDAyuM, piorabaMdara, merabI, - karAMcIthI pAchA pharyA pachI barAbara cothA vaDhavANa ane bIjA lagabhaga badhA nAnA moTA divase eTale 14-8-47nA roja junAgaDhanA rAjya joDAyA. paraMtu eMsI TakA karatA vadhu e samayanA dIvAna ane salAhakAra sara bhUtee hiMdu vasatI dharAvatuM junAgaDha rAjya joDAyuM jAherAta karI ke junAgaDhanuM joDANa pAkistAna nahi. junAgaDha rAjya hiMdu paraMtu emanA vahI- sAthe che. bIjI bAju e samayanA mukhya pradhAna vaTakartA hatA navAba-bAbI vaMzanA. emane zrI DhebarabhAI rAjapramukha zrI jAmasAheba ane bhArata sAthe joDANa svIkAravA ghaNu rAjakIya saradAra paTelanA aMgata saciva zrI menananA paraSoe samajAvyA. paraMtu e samaye junA- navAbane samajAvavAnA badhA prayAsa niSphaLa gaDhanA navAba mahobatakhAnajInI AsapAsa gayA. junAgaDhanA joDANanA samAcAra bhArataevA salAhakAra hatA ke emanuM dhAryuM thavAnuM bharamAM vIjaLI vege prasarI gayA ane saurASTranA muzkela banyuM hatuM. e samaye IsmAIla rAjakAraNane eka jambara AMcake lagADyo. abrAhamajI navAbanA khAsa salAhakAra hatA. jANe saurASTa upara dharatIkaMpa thayo kAraNa teo ekabAjue junAgaDha rAjyane bhArata junAgaDha rAjyanI cotarapha hiMdI saMghanA rAjyanI sAthe joDAvAnI salAha ApyAno dekhAva karatA sarahade hatI. vaLI junAgaDha hidI se ghamAM te bIjI bAju pAkistAna sAthe chUpo saMbaMdha evA sthAne hatuM ke tene pAkistAnanI sAthe dharAvatA hatA. je saradAra paTelanA dhyAnamAM bhaLavA devAmAM jambara nukazAna hatuM. junAhatuM. saradAra paTela e samaye bhAratanI prathama gaDhanI pAkistAna sAthe joDAvAnI jAherAtane sarakAranA gRhapradhAna hatA. gRhakhAtu ane bIje divase bhAratabharamAM 1pamI ogaSTanI riyAsatI khAtu emanA hAthamAM hatuM. ujavaNI thatI hatI te junAgaDha rAjyamAM prajAmAM gabharATa, bhAgAbhAgI ane samUhagata junAgaDhanA navAba upara bhArata ke pAkistAna hijarata karavAnI taiyArIo cAlatI hatI. bemAMthI ekamAM joDAvAnuM jema jema dabANa prajAjanane khAlI hAthe ja bahAra javA devAmAM vadhatuM gayuM tema tema pAkistAna taraphathI navA- AvatA. rAjyamAM cAre tarapha polIsa paherA banA salAhakArone pITha baLa maLatuM gayuM ane lAgI gayA. pAkistAnathI ja reja vimAna tenA anusaMdhAnamAM navAbanA salAhakAra bhUte sIdhu keda AvatuM ane junAgaDhanA navAbI ane abrAhama tA. 11-8-47nA roja khAsa rAjyane haiyA dhAraNa maLatI hatI. junAgaDhamAM vimAna raste karAMcI jaI ja. jhINune maLI rahetA AgevAnoe prajAne haiyA dhAraNa ApI AvyA ane junAgaDhane pAkistAna sAthe joDI paraMtu prajAmAM eTale badho gabharATa hatA ke devuM evuM chUpI masalatamAM nakkI thayuM. enA saunA mana uMcA ane ciMtA bharyA banI gayA anusaMdhAnamAM junAgaDha rAjyanI aMdara lazkarI hatA. bIjI bAju junAgaDhanA muMbaImAM vasatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 AgevAnAmAM paNa A prazna upara kaIka karI chUTavAnI maMtraNAo thatI. saurASTramAM paNa AgevAnA bhAre ciMtAmAM mukAyA. teo paNa mA` zeAdhI rahyA hatA. evAmAM saurASTranA ane muMbaImAM vasatA AgevAne zrI amRtalAla zeTha, zrI zAmaLadAsa gAMdhI, zrI DhebarabhAi, zrI dayAzaMkara dave, zrI puSpAbahena mahetA, zrI cImanalAla cakubhAI vagere mukhaimAM maLyA ane chevaTanA pariNAmarUpe junAgaDha rAjyane rAyuM. A ArajhI hakumata eTale junAgaDhanA navAbI rAjyanA kabje lenArI junAgaDha rAjyanI prajAnI prajAkiya sarakAra, e samaye muMbaImAM khUba utsAha hatA ane junAgaDhanA prazna e dezanA eka asAmAnya prazna banI gayA hatA. dilhI, muMbaI ane rAjakeTa vacce AkhA divasa sa MdezAonI Apale cAlyA karatI hatI. tA. 25mI sapTembara 47nA roja mubaImAM mAdhavabAganI jaMgI medanI vacce zrI zAmaLa dAsa gAMdhInA netRtva nIce ArajhI hakumatanI sthApanAnI jAherAta thaI. AvI AjhI hukumata subhASabANue jApAnamAM rahIne briTIza hiMdanA kabjo levA sthApI hatI. 30mI sapTembara 47nA rAja ArajhI hakumatanI zrI ratubhAI adANInI AgevAnI nIcenI TukaDIe junAgaDhanA rAjakeTamAM kabjo levA ArajhI hukumata sthApavAnuM vicAra AvelA utAre kabaje karyo. khIjI bAjue ArajhI hakumatamAM sainikonI bharatI thavA lAga zrI zAmaLadAsa gAMdhI zrI ratubhAi adANI ane zrI rasIkalAla parIkhe rAjakATa khAtenA utArAne yuddha mathaka rAkhI sagrAma samitimI racanA karI ane junAgaDha rAjya upara caDAi karavAnI jAherAta karI. eka bAjue ArajhI hukumatanu sainya, bIjI bAjuthI junAgaDha rAjya pharatuM bhArata sarakAranuM lazkara ane junAgaDha rAjyanI prajAnA AMtarika bhaLavA ema travidha sAjIsA byuha racAye. rAta karelI temAM pheraphAra karIne pAkistAnI sAthe joDAvAnI jAherAta karI. Ama have A prazna junAgaDha rAjya mAMgarALa ke mANAvadara puratA nahi paraMtu e meTA rASTrA pAkistAna ane hiMdustAna vaccenA anyA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat tA. 13-1047nArAja ArajI hukumatanA lazkare khAkharIyAvADanA kabajo lIdhA. bIjI khAjI mANAvadara bAjuthI khATavA kutIyANAne kabaje lIdhA ane ArajI hakumatanuM lazkarI rItasara hathiyAra ane susajja sAdhanA sAthe AgaLa vadhavA lAgyu. 2003nA daserAnA divase junAgaDhanuM amarApura kakhaje thayuM. lazkarI gADIo, jIpa, meTara, tApe ane cunaMdA sainikAe junAgaDha rAjya taraphathI AgaLa ane AgaLa prayANa karyuM.. AkhAya junAgaDha rAjyanI sarahadane gherI levAmAM AvI junAgaDha rAjyanA salAhakArAe pAkistAnane vAraMvAra saMdezA mokalI lazkarI madadanI mAgaNI karI. paraMtu chevaTa sudhI lazkarI madada maLI ja nahi ane navAbI ta Mtra bhAre anI gayu. jema jema vijayakuca eka bAjuthI A ArajhI hukumate junAgaDha rAjyane navAba taMtranA hAthamAMthI kabaje levAnI gheASaNA karI. pradhAna maMDaLa racyuM ane jANe junAgaDha upara caDAi karavAnI hoya ema sekaDA sainikeAnu' lazkara ubhuM karyuM. te bIjI khAju hiMMda sarakAranuM valaNu paNa junAgaDha rAjya paratve vadhu kaDaka banyuM. pAkistAna tara phathI junAgaDha rAjyane kAI paNa prakAranI jamIna ke darIyAI ke havA mAge lazkarI madada maLe te mATe hiMda sarakAranuM lazkara sAbaduM anyuM. echAmAM purU junAgaDhanA navAba ta Mtre mAMgarALanA rAjavI upara paNa dabANu karyuM. anerAe prathama bhArata sAthe joDAvAnI jAhe-nirAzA www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 AgaLa vadhatI gaI, tema tema junAgaDha rAjyanI pradhAna maMDaLanI racanA karavAmAM AvI. A prajAmAM jusso purA, prajAnI aMdara baLavo pradhAna maMDaLe tUTI paDelA navAbI rAjyanA jAge ane navAba tathA tenA salAhakAro taMtrano kajo saMbhALI lIdhe. Ama saradAra muMjhavaNamAM mukAyA. emane pAkistAnanI sahA paTelanI kuzAgra buddhi lekhaMDI nirdhAra ane yanI rAha hatI paraMtu pAkistAna taraphathI kaI jhaDapI pagalAMno AbAda vijaya thaze. saurASTra paNa madada na maLI eTale barAbara tA. 27- nI prajAnA khamIranA darzana thayA. prajA jyAre 10-47nA roja eTale ke be mahinA pachI maraNI jaMga khele che. tyAre kevA parAkrame junAgaDhanA navAba DI emanI begamo ane sarje che. te ArajI hakumate batAvI ApyuM. hirAmANeka jhaverAta sAthe kedathI vimAna pAkistAne junAgaDhanA praznane yunomAM laI mAraphata karAMcI cAlyA gayA. teo temanI javA prayAsa karyo paraMtu tyAM phAvyuM nahi. sAthe ceDA kutarA paNa laI gayA. Ama bAbI bIjI bAjue junAgaDha rAjyanI prajAne rAjyane prajAnA baLa AgaLa lekasenA AgaLa lekamata levAmAM Avyo te tA. 20 mI phebruasta thayo. ane nAgaDhanI prajAne mATe ArI 48nA roja 1,90,779 matadAroe AzAno sUrya uge. hiMda sAthe ane mAtra 91 matadAroe pAkI- bAlI vaMzano chelle navAba pAkistAna stAna sAthe joDAvAno pheMsale Ape. Ama bhAgI gayAnI sAthe junAgaDha rAjyanuM patana baMdhAraNiya rIte paNa junAgaDha rAjyanI bahuthayuM. lokasenAe junAgaDha zaheranA rAjamArgo matIne cukAdo hiMdI rAjya sAthe joDAvAne upara kuca karI ane vijaya utsava manAvyA. jAhera thaye A pachI TUMka samayamAM junAgaDha prajA bhAre jussAmAM AvI gaI prajAnI sara rAjyane sAta beThaka saurASTra rAjyanI dhArAkArano vijaya thayo ane junAgaDhamAM prajAnuM sabha vajaya tha ane junAgaDhamAM prajAnuM sabhAmAM maLI ane junAgaDha rAjya saurASTra taMtra racAyuM. zrI zAmaLadAsa gAMdhInI saradArI rAjyamAM bhaLI gayuM. prajAe vijayotsava nIce junAgaDha rAjayano prajAkiya vahIvaTa karavA mAge OF UNIVERS VERSAL OM THE SY HE SYMBO, Phone : Cjo 3427 QUALITY Universal Kwality Industry Manufacturer of MANIATURE LAMP CAPS & SOCKET A-6 Industrial Estate P. B. No. 78 BHAVNAGAR MINI CAPS Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI surakA sevA sahakArI maMDaLI (mu. surakA bhAvanagara tAlukA (ji. bhAvanagara). sthApanA tA. 16-9-42 seMdhaNI naMbara 196 zera bhaMDoLa 4440-00 sabhya saMkhyA 49 anAmata phaMDa 2022-00 kheDUta 45 bInakheDUta 4 anya neMdha - maMDaLI khetI viSayaka khAtara biyAraNa vigere cIja vastuonuM vecANa kare che. sabhAsadone jarUrIyAtanI vastuo pUrI pADe che. ge. na. bAraiyA maMtrI PREMIER PREMIER Ninni!i!i =HHHHHEEH.. amA, "prImIara" relIMga, ApanI dukAna, zerUma, goDAunanA rakSaNa tathA suzobhana mATe prImIaranA rolIMga zaTarsa phITa karI kAyama mATe salAmatI meLave. - eka varSanI phI sarvIsa - prImIara rolAMga zaTarsa enDa ejInIyarIMga varkasa. 8/e. udyoganagara, bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA prasiddha devamaMdira ane tIrthadhAma. -3. jayaMtilAla ThAkara (bleka-akSara maMdiranA saujanyathI) saurASTranI pavitra bhUmimAM aneka prAcIna siddhi-gAMdhI, miyANI, visAvaDA, kAlA, maMdire AvelAM che. temAM saurASTranA sAgara zrInagara, mAdhavapura, prabhAsa-somanAtha vagere kinArAnI paTTI upara uttare cheka piMDArAthI gAmamAM AvAM maMdire najarane khUbaja AkarSe AraMbhI dakSiNe prabhAsa somanAtha sudhI AmAM che. uparAMta sAgaranI samipamAM ja AvelA aneka maMdire pitAnA AgavA zilpa ane baraDAnA DuMgara upara paNa tenI prAcIna rAjavAstuvidhAnathI vibhUSita banI saurASTranI dhAnI ghumalImAM navalakhA maMdira AveluM che. suzobhita kaTImekhalA sama Aje paNa ubhAM che. baraDAnI bAjumAM bIlezvara ane kilezvara paNa saurASTranA sAgara kinArA upara AvelAM piMDArA eTalAja mazahura che. saurASTranA girivare beTa zaMkhoddhAra, AraMbhaDA, vasaI, supANu, zetrujaya ane giranAra paNa vividha kaLA dvArakA, baraDIA, chevADa, maDhI, kuraMgA, hara- kArIgIrI ane sthApatyathI suzobhita maMdirane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 pitAnA ziSamukuTanI jema dhAraNa karIne beThA maMdira nirmANanI Adi kaLA eTale Adi che. ane madhya saurASTramAM gepanA nAnAzA mAnavanA vasavATanI jhuMpaDInI jANe ke pratiDuMgara upara paNa itihAsanA pAnA ukelatA kRti hoya tevuM prAcInamAM prAcIna maMdironI maMdiranuM nirmANa thayeluM jovA maLe che. bAMdhaNI jotAM jaNAya che. jhuMpaDI mITAvI vadhu saurASTranA A ane AvAM bIjAM maMdiranuM saMskRta mAnavie DerA-taMbu vasAvyA ane purAtattva A bhUmimAM saMskRti, prAcInatA maMdiranA sthApatye navA vAghA sajya je vadhatA ane ItihAsanA pAnAM upara anerA ajavALAM vadhatA Aje zilpakaLA ane sthApatyamAM relAvI jAya che ! ajoDa thaIne ubhAM che. A maMdiro keNe bAMdhyAM? kayAre bAMdhyA ? AvAM sthApatya vidhAnamAM je azlIla ahIM zA mATe bAMdhyA? evA aneka prazno mUtio jovA maLe che tene khulAso prAcIna A maMdirane nirakhatAM aMtaramAM udbhave che! graMthomAMthI maLI Ave che. ArAdhya devatAonA maMdira nirmANanI vakratAra mocanivAraNArthe ghotimA bhAvanA cheka vedanA samayathI zarU thatI jevA rANaparAmiNAravikhyA pasrItamaH maLe che. kRSNanA samayamAM eTale mahAbhArata (33 varaMDa) kALamAM te te utkRSTa hatI tema harivaMzanA matharna patra NImaH ame izamazera | Alekhana uparathI jaNAI Ave che. dvArakA (gRhatasaMhitA) racAvatI veLA kRSNa pitAnA ArAdhya devonAM ane evuM ja Alekhana agnipurANamAM maMdiro bAMdhavA vizvakarmAne Adeza Apela che. paNa vAstukaLA saMbaMdhamAM nirdiSTa karavAmAM garama puSihita ciMtAmara saMhim AvatuM jovA maLe che. vivijha ravAparNa sunividei ravatam jaizArA catu karIerau niverAta yathAnyAyaM nirgAmire durgANyAyatanAnica / mithunai rathavallIbhiH zAkhAzeSa vibhUSayet // sthAnAni nidadhuzcAtra brahmAdinAM ythaakrmm|| Ama purANakALamAM maMdira nirmANanI apAmagnaH surazasya dRSadAlUkhalasya ca // (harivaMza viSNuparva a. 58 gla. 14-17) samajI zakAya che ke maMdira bAMdhavavAnI zarU bhAvanAnAM darzana thAya che te uparathI eTaluM maMdira bAMdhavA saMbaMdhamAM zrImadbhAgavatamAM Ata ApaNA dezamAM ghaNI junI che. paNa jANavA jevuM varNana prApta thAya che. ane aitihAsika yugamAM to A bhAvanAne 2. kauTilyanA arthazAstramAM-nagaranI racanA karatI madarcA saMpratiSThANya maMdira kArayedraDham / X' vakhate judA judA devatAonA maMdiro baMdhApuppodyaani ramyANi pUjA yaatrotsvaashritaan|| ema kahI khUbaja uttejana ApavAmAM (zrImadbhAgavata skaMdha 11 a. 27 zle. pa0) AvyuM che. maMdira nirmANanI bhAvanA sAthe vikasatI sekaDo varSa pUrve A rIte pivAyelI jatI mAnava saMskRtIe temAM rejanerAja maMdira nirmANanI bhAvanAe karI saurASTramAM kAMIne kAMI navuM sarjana karavAnI vRtti tarafa aneka pavitra sthAnemAM asaMkhya maMdire mAnavane preryo hoya tevuM jaNAya che. baMdhAyAM che. e maMdire mAtra ArAdhyadevanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che paTela bradharsa- kekaTasa cAlatA kAme * morabIthI mALIyA nezanala hAIva haka mALIyAthI surajabArI ka navAbaMdara - bhAvanagara. - brAnca :zakti pleTa zerI naM. 7. morabI (saurASTra) paTela bradharsa kensekaTarsa 2590 DAyamaMDa ceka kRSNanagara bhAvanagara, --- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI eca. ke. dave bhAvanagara. saurASTranA udyogapati ane dAnavIro sva. zrI gulAbacaMda talakacaMda ze muMbai. zrI mAsumaalI jApharaalI marcanTa, zrI khImajIbhAI nAnajIbhAI mahetA rANAvAva (perabaMdara) bhAvanagara. zrI phIdAhusena kamarUdIna (eDanavAlA) Shree Sudharmaswami Gyanbhantar-Umara, Surat zrI nurabhAI zamazudIna (eDanavAlA) zrI bhAlacaMdra gAMDAlAla dozI muMbai. zrI kAkUbhAI kALIdAsabhAi (pUrva AphrikA) zrI jApharaalI phAjalabhAi mahuvA. www.tharagyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ela. DI. joSI ( "suMdara seraTha deza"nA ) lekhaka zrI puSkarabhAI gokANI jANItA sAhityakAra-dvArakA, (saurASTrana sUryamaMdira'nA lekhaka.) zrI dolatabhAI bhaTTa bhANavaDa (lokasAhityanA sAdhaka ) zrI mULazaMkara prA. bhaTTa zrI vazarAma vAghelA gAdhakaDA (sAhitya saMzodhaka ) zrI yazavaMta mahetA ( jANItA kalAkAra ) dvArakA, (saurASTramAM ucca zikSaNanI savalatenA) lekhaka. zrI suzilA divAkara (saMgIta vizAradA) bhAvanagara, zrI nAraNadAsa navanidharAya vaidya bhAvanagara. zrI ke. Ara. zAha bhAvanagara, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucca saMskRti eTale che sArU jIva na # sArU ma kA na | . sA ravA tA varaNuM | raheThANa mATenA adyatana paddhatithI makAnanuM bAMdhakAma karanAra ka nA DA e ja ku. ejInIyarsa enDa konTekaTarsa, pAdazAha piLanI sAme, rIlIpha reDa amadAvAda, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrtimAM prANa pratiSThA nathI karI paraMtu bhAratIya dharmAM, sauMskRti vicAra paddhati, vezabhUSA, vAtAvaraNa ane bhAratIya jIvananAM vividha aMgAne peAtAnI zilpakaLAmAM sauMdarya dvArA saMjIvana karyAM che. saurASTranA maMdiranI A vAstukaLA ane zilpa raulIe saurASTranA yuge yuganA itihAsanAM darzana karAvyAM che. ane saurASTranAM mAnava jIvanane natanavI preraNAnAM pAna karAvyAM che. sthApatya vidhAnamAM madiranA devatAo mahatvane bhAga bhajave che. ApaNe tyAM kRSNa, viSNu, ziva zakti, sUrya, brahmA, agni, varUNu, nAga ItyAdi devatAonAM madirA jovA maLe. che. dharma, rAjya pathaka ane paradezI prajAnA saMskRtirnI asara tenI vAstukaLA ane zilpa zailImAM najare tarI Ave chaeN ane tenA vAstu vidhAnamAM vividhatA paNa joi zakAya che. pattharanAM mo~dire nirmANa thavAnA prAraMbha cheka mauya rAjAe samayathI thatA hoya tema mAnavAmAM Ave che, chatAM saurASTramAM evAM maMdire che ke je pAMDavAnA samayanAM hovAnI mAnyatA che svatika, kamala, amalaka ( AmaLAM ) nA pratikAthI vibhUSita paryaMta zikharanI zreNIo vALI AkRti jevA saptaeAma hiMdudharmAMnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 157 maMdiranI asara jaina ane bauddha dharmAMnA maMdirAnA vAstuvidhAna para thayelI jovAmAM Ave che, bhAratIya zilpa kaLAnI mukhya traNa praNAlIkA che. (1) drAviDa-praNAli (2) Aya praNAlI (Indo-Aryan) (3) cANakaya-praNAli maMdiranI zilpa-kaLA paddhati para kaLAnI paNa asara che. rAjya saurASTramAM vizeSa karIne maurya kAlIna, guptakAlIna, maitraka kAlIna ane cAlukara kAlIna prAcIna maMdira jovA maLe che. ane ahIMnAM maMzimAM paradezI prajAo jevI ke IrAnI, grIka zaka-pahalava, vageree pAtAnAdezanI vAstukaLA ane zilpa zailInI asara upajAvI che e paNa eka hakikata che. hindu, jaina ke bauddha dharmanAM parikhaLa nIce nirmANa thatAM madirAnI vAstukaLA ane zilpa zailImAM je te dharma ke sasaMskRtinA pratikAne pratyeAga karavAmAM AvatA najare caDhe che. eka dharmAMnA maMdiranI vAstu paddhati ane pratikAnuManugAmIne adhurAM rahelAM thADA pheraphAra sahu anukaraNa ma MdiranA sauMdaryane anurAga ke AdarabhAva khAtara khIjA dharmanAM maMdira nirmANamAM thatu hAya tevuM paNa jovA maLe che. sArAMe jagatane mugdha kare evAM saurASTranAM prAcIna maMdiranAM nirmANa mATe nidAna pAMca suyeAge teA Avazyaka che. (1) je sthAne maMdira nirmANa karavuM hAya te sthAnanuM keAI dhArmika mahattva ! (2)tevAM sthAna uparanuM sA`bhauma svAmitva (3) bhaktibhAvathI bharapUra bhakta hRdaya (4) aDhaLaka lakSmI ane (5) dI ane zAMta zAsana kALa vA kAryo paratvene rAjya IzvaranuM astitva zraddhAnu mahatva ane bhinnatAmAM aikayatAnAM digdarzana karAvavAnuM maMdirA sivAya bIjuM eke sAdhana mAnavAmAM AvyuM nathI. bhAratIya sa MskRtithI vimukha evI aneka paradezI prajAee saurASTra dvArA www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 bhAratamAM peAtAnA paga paisArA karyAM che, tyAM kAyamI vasavATa ghAraNa karyAM che. e tamAma prajAe A pradezanA prajAjIvana sAthe AtaprAta thaI gaI che. sthAyI ane AgatuM ka prajAjIvanane eka ja saMskRtinA sutre bAMdhavA saurASTranAM maMdirAe mahatvane bhAga bhajavye che ane tethI ja e madirA vidhI enI ubhayavazanA cArasA ATha varSanA A samaya daramya na ati agatyanA evA traNa anAve| banyA che. (1) jaina dharmAMnA udaya, (2) bauddha dharmanA udaya, (3) paradezI prajAnA AMkhamAM kaNAMnI mAphaka khUcyA che ane pari-saurASTra upara AkramaNu! A traNe banAve e NAme tenAM zilpa ane sthApatya ghavAyAM che. saurASTranI bhUmine parAkSa rIte asara pahoM cADI che. mahAbhAratanA vanaparvanA tItha yAtrA panA adhyAya 82 ane 88mAM saurASTranA tIthenu vana ApavAmAM AvyuM che jemAM mukhyatve prabhAsa tItha', saMgamatIrthaM varadAnatI dvAramatI yA dvArAmatI piMDatAraka kSetra samaseAda bhedana ane mahApadegta ujayaMtane saurASTranA pavitratama tIthaeN tarIke biradAvyA che, ane tenA mahAtmya vividha prakAre guNagAna gAyA che. mahAbhArata ane pANitinA samaya vaccenu kAI sAhitya Aje upalabdha thatuM nathI. ane tethI I. sa. pUrve AThamI sadI pahelAMnA saurASTranA itihAsa upara mAtra aMdhakAra patha rAine paDelA che. isunI pUrva sAtamA saikAthI bhAratanA susakha'dha itihAsanAM pAnAM udhaDavA zarU thayA che. e samaye rAjye Ama aneka hatAM paraMtu mahatvAkAMkSI magadhanA sAmrAjye saurASTranA ItihAsanI tavArikhAnAM sarjanamAM lAMbA kALa sudhI mahatvanA bhAga bhajavyeA che. Ama chatAM saurASTranA itihAsanA pAnA camakAvI jAya tevuM zizunAga ane naMdavaMzanu saurASTra upa ranA svAmitvanuM keAI varNana vAMcavA maLatuM. nathI. zudrajAtInA na MdavaMzanA rAjA brAhmaNAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat dhikkAratA hatA tenI neAMdha itihAsakAroe lIdhI che. I. sa. pUrve cheka chaThThI sadIthI hiMdanA uttara pazcima bhAga upara paradezI AkramaNeA zarU thayA hArajItane bAjue rAkhIe te paNa A AkamaNeAnI asara ekabIjA dezeAnI prajAnA saM5mAM pariNamI tee vacce saMba MdhA ba MdhAyA, avarajavarane lIdhe dharma, saMskRti, zilpakaLA, sthApatya, temaja vyApAra vagerenA vikAsa-vini maya vacce ! ane tyArabAda teA I. sa. pUrve 322 thI mauya samrATa caMdraguptanA rAjya zAsane saurASTranAM itihAsanA pAnAM camakAvyAM ! mauya samayanu saurASTra eTale dvArakA, prabhAsa, girinagara, giranAra ane zatru Mjaya saurASTranA samudranA cheDAnI dharatI sudhI peAtAnI ANu rAkhavA puSpaguptane saurASTranA sukhe nimyA hatA ! mauya samrATa caMdragupta brAhmaNAne sanmAnatA ane brAhmaNeA pratye AdarabhAva rAkhate. tenA samayamAM saurASTramAM zrI kRSNanI pUjA pracalita hatI. grIka ane IrAnI zilpakaLAnI asaramAM www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvArakAnA jagata maMdiramAM Aje paNa sacavAI AnA yavanarAja minenDaranA samaya sudhI saMgharAIne beThelAM pAMkhALA prANIo ane saurASTramAM bauddha ane jainadharmanuM paribaLa yunAnI DhabanA ziSa-mukuTa dhAratI pAMkhALI pUrajozamAM rahyuM hoya tema jaNAya che. minanDare parionI zilpAkRtio A samayanA maMdiranI pAtALa saurASTra tathA lATa (narmadAnA kinArAne asmitAnI sacoTa sAkSI purI jAya che. I. pradeza) deza jItI lIdhA hatA. pote bauddha sa. pUrve bIjI sadInI AjubAjumAM pracalita dharmane aMgikAra karyo hateA. Ama I. sa. evI brAhmalipimAM lakhAyeluM ane maMdiranA pUrve 160 eTale ekasothI paNa adhika sthApatya sAthe jaDatra thayelA zilAlekha A varasanA samaya daramyAna saurASTramAM brAhmANa hakIkatane vizeSa samarthana Ape che. dharmanuM jora maMda thatuM cAlyuM che. caMdragupta pachI temanA putra biMdusAra e ja samaye brAhmaNa dharmanI puna:pratiSThA saurASTrane samrATa banyA teo brAhmaNone sanmA- karanAra hato bhAradAja gotrane brAhmaNa puSya natA ane brAhmaNa dharma pratye temane anurAga mitra ! mauryavaMzanA chellA rAjA brahadrarthane hatuM. te samaye kRSNa pUjA chekaja prasarI gaI te senApatI hate brahadathane vadha karI te hatI. ekAda nAnA baLavAne dabAvI devA zivAya magadhanI gAdIe Avyo. ane saurASTramAMthI temane kaI laDAu laDavAno prasaMga Avyo nathI. minenDarane mArI haThAvI brAhmaNadharmane punaH temanA zAMta ane samRddha zAzana kALamAM sthApita karyo. pite azvamedha yajJa karI yajJAdi pitAnA adhurA rahelA manorathe paripUrNa vaidika vidhi vidhAno pharIne pAchA zarU karyA karavAnI temane dareka taka hatI. tenA samayamAM rAjyanA Azraye saMskRta bhASA tathA sAhityane khUbaja vikAsa thaye. A ane tyArabAda jagatanA ajoDa samrATa samayamAM bhAgavata vaiSNava dharma tathA ziva dharma azoka magadhanA sAmrAjyanA mAlika banyA. saMpradAyano prabhAva vaye zrIkRSNa, viSNu ziva rAjya amalanA cAra varSa pachI temaNe bauddha I nI pUjAnuM paribaLa pharIne vadhavA pAmyuM. dharmane aMgikAra karyo, te pahelAM teo brAhmaNa dharma pALatA hatA. dareka dharma pratye zuMgavaMzanA samayamAM hindudharmanA ghaNA temanA AdarabhAva temanI amarakIrtimAM vadhAre maMdiro baMdhAyAM che. je zuMgakAlIna kahevAya che karI jAya che bauddha dharmanAM vihAra, citye, A yugonI zilpakRtio bhArahata zelInI stupa ane aneka zilpAkRtio tathA leke- gaNAya che. pagI bAMdhakAme tenA samayamAM racAyAnA zilAlekha Thera Thera parvate ane girikaMdarA- ane tyAra pachI te zAkyadipa siMdhu nadIne emAM Aje paNa najare caDhe che. mukha pradezamAMthI) sUrya pUjaka zaka - pahalane pravAha saurASTramAM vahe zarU thayo che. azoka pachI temanA pautra saMpratinuM saurASTra upara Adhipatya hatuM. temaNe jaina dharma - Isa. pUrvanI pahelI sadInA pUrvArdhamAM apanAvyo hato ane saurASTramAM eka hajAra A prajAnAM mAga, maga, meza rAjAnuM siMdha jaina maMdiro baMdhAvyAM hatAM. pAtALa mALavA saurASTra tathA lATa deza upara Adhipatya hatuM maganA maMdiranA khaMDera Aje azokanA zAsana kALathI te cheka bekaTrI. paNa dvArakAthI thoDe dUra ubhA rahyA che. piMDArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 suvANa sUryatIrtha harasiddhinAM keyalA DuMgara ahIMA eka prAcIna maMdira AveluM che jemAM upara temaja saurASTranA samudranA kinArA paranA sUryanI mUrti birAjamAna hatI. tyAM pattharane aneka sthaLe A prajAnA AgamananA smaraNa banele sUryane ratha paNa hatuM, je hAlamAM cinha rUpe pUrvAbhimukha evA aneka sUrya vaDodarAnA myujhiyamamAM rAkhavAmAM Ave che maMdire mRtaHprAya banIne ubhA che. ahIMA eka sarovara che temAM agaNita sUryamukhI kamaLa uge che. ugatA sUryanA sUrya maMdironI racanA ane sthApatyavidhAna prakAzamAM e kamaLo jANe ke suvarNanA hoya brAhamaNa dharmanA maMdiro karatA nirALAM che. tevAM dekhAya che ane tethI A sthaLane suvANa tarIke oLakhavAmAM Ave che ahIMthI be IsvI sananA AraMbhathI te cothI sadInA pharalAMne aMtare uttara dizAmAM eka TekarA pUrvAdha sudhI saurASTramAM zaka lokonuM ane upara guhAdityanA daherAM AvelAM che. te paNa pazcimanA zakakSatrapona prAbalya sArI rIte surya maMdira hovAnuM jaNAya che. ahIM A rahevA pAmyuM temanA samayamAM sUrya pUjA savi- semarathI gALavAnA vizALa kadanA ulle zeSa pracalita banyAnuM jaNAI Ave che. tenA pattharanI jAta ane kArIgIrIthI sahunI dakSiNanA sAtavAhana rAjavi gautamIputra zAta najarane AkarSe che. A TekarA uparathI i. sa.nI karNa jevA A bhUmimAM AvavA lalacAyA che. AjubAjumAM vaparAtA mATI kAmanAM ThIkarAM paNa temane amala lAMbA samaya sudhI saurASTra R. P. M. (Red Postery Wear temaja rahI zaka nathI. kSatraponA sikkAo avAra navAra maLI Ave che. te uparathI A maMdira kSatraponA kaI upalabdha zilAlekhane AdhAre saurASTramAM samayamAM baMdhAyuM hoya tema mAnavAne kAraNa gopanA DuMgara upara AveluM maMdira I. sa. nI rahe che. pAMcamI sadIthI vaheluM nahi eTaluM purANuM mAnavAmAM Ave che. A maMdiranI racanA ane (3) vasaI cAvaDAonI prAcIna rAjadhAnI zi95malI sAthe sarakhAvatA okhAmaMDaLamAM tarIke paMkAtu vasaI gAma dvArakAthI uttare che AvelAM AraMbhaDA, suvANa, vasaI, chevADa ane mAIla para AveluM che ahIA judA judA kuraMgAnA sUrya maMdiro vadhu Adi kALanA heya yuganAM prAcIna maMdire ahInuM sUrya maMdira ema jaNAI Ave che. rezamIA daherA tarIke jANItuM che bhagnA vasthAmAM paDelAM ahInA jaina maMdiranA sabhA 1. AraMbhaDA - dvArakAthI okhAporTa maMDapane ghuMmaTa ane tenI chatamAM bArIka nakajavAnA mArga upara AraMbhaDA gAmanA pAdaramAM zIthI katareluM zi95 AbanA koI devAlayanI rastAnI jamaNI bAjue A maMdira pitAnuM smRtine tAjI kare che. kanakasena cAvaDAe purAtatva sAcanIne haju lagI apUjya ava- vasAvelI A nagarInuM asala nAma kanakAvatI sthAmAM ubhuM che. hatuM ahIM A eka samaye viSNu ane ziva prajAnuM paribaLa vizeSa hatuM te ahIMnA zi95 2. suvANa-sUryatIrtha - dvArakAthI uttara bharapura prAcIna maMdire jotA jaNAI Ave che pUrve cAra mAIla para AvelA sUryatIrthane maMdiranA zilpa sAthe koI aDapaluM na kare Aje suvANa tarIke oLakhavAmAM Ave che. tene mATe eka zilAmAM gadhA gALa lakhavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 AvI che. A maMdira I. sa.nI pAMcamIthI anantagata prabhAsa mahAbhya ane dvArakA mahAmya agIAramI sadI sudhImAM judA judA samaye aneka prAcIna tIrtha sthaLano mahimA varNave baMdhAyelA hoya tevuM jaNAI Ave che. che. dvArakAnA jagata maMdiranI bIjI vakhatanI racanA (Sccond Edition) A yuganI zilpa ahI paNa eka vizALa ukhala bhagna zailI ane vAstuvidhAnathI bharapura hovAnuM avasthAmAM jamInamAM daTAIne paDe che. jaNAI Ave che. ahIMnuM zrI rUphimaNInuM maMdira ane tenuM zilpa ane sthApatya e (4) devADa-dvArakAthI daza mAIla dakSiNe guptayuganA pUrNa kaLAe viselA vAstuvidhAnanuM pirabaMdara javAnA mArga upara A gAma AveluM mUrtimaMta svarUpa che. enI pratikRtti tarIke che. A gAmanA pAdaramAM uttara dizAmAM eka kaMDArAyeluM evuM bIjuM maMdira saurASTranA sAgara maMdira AveluM che. A maMdiranI racanA ane kinArA upara harasiddhi mAtAnuM che. zilpa maMdira racanAnA AdikALanuM che. ane suvANu tathA piMDArAnA sUrya maMdira sAthe ghaNe 6 harasiddhi -harSadA mAtA - dvArakAthI aMze sAmyatA dharAve che. hAlamAM temAM sIMdUra dakSiNamAM samudranI dhAra chatrIsa mAIla dUra lagADelI mUrti che tene kAlInI mUrti tarIke porabaMdarathI uttara-pazcimamAM bAvIsa mAIla ahIMnA vAghere pUje che jyAre vAstavamAM A dhara ane visAvaDAthI cAra mAIla dUra pazcimUti sUryanI che ahIMA paNa vizALa kadane mamAM harSadA mAtAnuM vikhyAta maMdira AveluM eka ukhela maMdiranI prAcInatAnI sAkSI che. ahInuM prAcIna maMdira kayalAnA DuMgara purate ubhe che. upara AveluM che. jyAre hAlanuM maMdira parva tanA nIcenA bhAgamAM che. prAcIna maMdiramAM (5) kuraMgA - dvArakAthI vIsa mAIla dUra virAjamAna devInI daSTi jyAM samudra para paDatI zipha mATInA vizALa TekarA upara vaselu gAma tyAMthI pasAra thatAM vahANa DubI jatAM ane che. gAmathI eka mAIlane aMtare dakSiNa dizAmAM tethI gujarAtanA dAnavIra zeTha jhaghaDuzAhe temanuM eka maMdira AveluM che. anya maMdiro sAthe pratiSThApana nIcenA maMdiramAM karyuM. nIce padhAzilpa relImAM sAmyatA dharAvatuM A maMdira ratA devInA ugra svarUpane zAMta karavA jhaghaDuzapaNa ekaja yuganI racanAnuM che. ahIMA hane pitAnuM ane pitAnA kuTuMbanuM balidAna paNa evo ja ukhela jonArane kutuhala pedA devA taiyAra thavuM paDyuM tyAre mAtAjIne kepa karAve che. zAMta thayo. ane navA maMdiramAM tenuM pratikApana thayuM. evI paNa leka kathA che ke mahArAja - I. sa. nA cothA sikAthI guptavaMzanA rAjA- vIra vikramAditya mAtAjIne ahIMthI ArAdhanA ene prabhAva sArAe saurASTra para vyakta karIne prasanna karI potAnI sAthe ujajaina laI thaI cUkyo hato. bhAratavarSanA A suvarNa gayA jethI divase mAtAjIne vAsa ujajenanA yugamAM saurASTramAM viSapUjA sarva zreSTa banI harasiddhi maMdiramAM ane rAtre ahIMA rahe che cUkI hatI. e samayamAM saurASTramAM viSNunA baMdha sthAnamAM mukhya pIThapara yaMtra che ane maMdiro baMdhAyAnuM Alekhana maLI Ave che. tenI pAchaLanI devInI mUrtio bahudhA eka A yugamAM tIrthasthaLamAM mAhAsya varNavatuM sarakhI che. manorathanI siddhi dAtA evAM A skaMdapurANa racAya che. saurASTramAM prabhAsakhaMDa devInA sthAne AvavA saurASTranA bhATIA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 TezanethI temaja porabaMdarathI basane vyavahAra daTAIne paDeluM eka prAcIna maMdira che. cAlu joDavAmAM Ave che. kaya praNAlinuM A maMdira nidAna navamI sadithI adhika AgaLa hoya tevuM jaNAtuM nathI. purvAvisAvADA - porabaMdarathI pazcime bhimukha evuM A maMdira sUrya maMdira hevAnI sethI mAIla ane harasiddhithI porabaMdara zakayatA paNa nakArI zakAtI nathI. porabaMdara, javAnA mArge tyAMthI ATha mAIla visAvADA kezoda ane mAMgaroLathI A sthaLe basamAM karIne gAma AveluM che leke tene mULa dvArakA javAya che. tarIke oLakhe che. ahIMA zrI raNachoDarAyanuM maMdira AveluM che. ane tenI Aju bAju mAMgaroLa :- samudrataTa upara AvelA A bIjA paNa nAnA maMdire che. purAtattavanI sthaLamAM kaI prAcIna maMdira nathI paraMtu A draSTie A maMdirone prAcIna kahI zakAya nahI sthAnane madhyayugane mahimA jANavA jevo paraMtu prAcIna dvArakAne bAra ejananA viche. bhaktakavi narasiMha mahetAnA kAkA parvatarAya tAranA cheDe ahIM sudhI hoya tema mAnI mahetA ahiMthI tulasIpatra laIne dvArakA zrI zakAya piorabaMdarathI ahIM AvavA mATe basa dvArakAdhIzane arpaNa karavA jatA aDasaTha varSanI vyavahAra cAle che. uMmare jyAre teo potAnI Teka jALavavA azakta banI gayA tyAre bhaktanI lAja rAkhavA kAMTelA - pirabaMdarathI sAta mAIla dUra zrI dvArakAnAtha svayaM tyAM zrI vigraha svarUpe samudranA kinArA para kAMTelA gAma vaseluM che. prakaTa thayA sAthe gomatI tIrtha paNa tyAM prakaTa gAmanI uttare revatIkuMDa ane vitezvara mahA- thayuM e samayanuM bhagavAnanuM tyAM maMdira che devanuM prAcIna maMdira che. saurASTramAM AvelA jenI bAjumAM gamatItIrtha sarovara paNa che baraDA DuMgara e purANeno revatAcala che kezoda sTezanethI zIla thaI basamAM tyAM tenI sAkSI rUpe A ba prAcIna sthAne ahI javAya che. prakaTa thayAM che. ahI A mahAkAlezvaranuM paNa eka prAcIna maMdira che. jenuM sthApatya cAlukaya kAmanAtha:- mAMgaroLathI mAtra eka mAIla praNAlinuM jaNAya che. dara, kAmanAtha mahAdevanuM maMdira che zrAvaNa mAsamAM meLo bharAya che. ethI vizeSa enuM zrInagara:- ribaMdaranI bAjumAM eka mahAmya nathI ahiMthI eka mAIla dUra nAganAnuM gAma che. A gAmamAM eka prAcIna sUrya hRda nAmanuM prAcIna sthAna che saMpadazathI maMdira AveluM che. piDAtA mAnavi tyAM pahoMcI jAya che tene jheranI asara thatI nathI, ema kahevAya che. mAdhavapura - dakSiNa saurASTranA sAgara kinArA para eka khyAtanAma pavitra tIrthasthaLa baraDA DuMgara dhumale -jeDavAonI AveluM che mAdhavapura tarIke prasiddha che. zrI dhumalInI jAhojalAlI mitraka kALamAM pUrNa kRSNa jyAre rUkmiNInuM haraNa karIne dvArakA kakSAe pahoMcI hatI Aje to mAtra tenA padhAratA hatA tyAre rastAmAM mAdhavapuramAM temaNe bhagnAvazeSa bhANavaDathI cAra mAIla dUra astarukimaNI sAthe lagnavidhi karyo hato. A sthaLe vyasta avasthAmAM pitAnA sukhada bhUtakALa samudranA kinArA uparaja retIthI ardha jeTaluM upara AMsu sAratA seDa tANIne sutA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 ahIM baraDA DuMgaranA eka uMcA zikhara upara sthAna samI saurASTranI pavitra bhUmi de, AzApurI devInuM prAcIna maMdira che. pira- aSI-munIo, saMta mahanta ane mahAtmAbaMdarathI sAkhapUra sTezane thaI pagaraste ahIM enI pUNyabhUmi che. dAnavIro ane zUrajavAya che. A bhagnAvazeSa maMdiramAM eka varanI zaurya gAthAthI chalakAtI e karmabhUmi navalakhA-maMdiranI zilpakaLA najarane khuba ja che. ahiM te mAtra enA sAgara kAMThAnI AkarSe che. parvata para caDhatAM mArgamAM bIjAM saMskRtinuM nirUpaNa karyuM che. zrIkRSNanA samayathI traNa maMdiro Ave che. je paNa vastaprAya te mahAtmA gAMdhI sudhInuM" karma bhakti ane thaIne paDyAM che. thoDe AgaLa sonuM kaMthArInuM jJAnathI guMjatI enI rajerajamAM anerUM maMdira ane vAva dhumalInA ujavaLa itihAsanA sAmarthya bharyuM paDayuM che. pAnA ughADatA Aje paNa daSTigocara thAya che bhAratavarSa temAMthI natanavI preraNAnA pAna bilezvara -baraDAnA DuMgara upara jatAM karatuM raheze e nizaMka che. prAraMbhamAM ja A sthAna AveluM che. pirabaMdarathI sAkhapura sTezana sudhI TrenamAM jaI iti >> satya, ziva, sundarama tyAMthI gADAmAM yAte pagaraste javAya che kherANa sTezanathI A sthAna mAtra be mAIla (A graMthanA prakAzakane judI judI jagyAja dUra che. bilvezvara e baraDA DuMgaranuM enI maLelI mAhitI). prAcIna tIrthasthAna che. ema kahevAya che ke bhagavAna zrIkRSNa tapa karIne bhagavAna zaMkarane mokSapurI dvArakA - zAstramAM varNavela prasanna karyA hatA. bilvezvaranuM zivamaMdira sAta mekSapurImAM dvArakAnuM nAma paNa che. bhagaprAcIna zila5-kaLA ane kArigIrIne suMdara vAna kRSNa yAda sahita AvI vasyA pachI namUnA che. Aje paNa ahIM A zrAvaNa te tirthabhumi thaI te pahelAM tenuM nAma hatuM mAsanA somavAre meLo bharAya che. kuzasthalI. kuzasthalImAM revata rAjya karate. dvArakA bhagavAna zrIkRSNanA samayamAM samRddhithI kalezvara -baraDAnA DuMgaranI bIjI bAju paripUrNa hatI. badhA ja purANane mahAbhAratamAM AvelA maMdire javAnuM jAmanagarathI sugama lakhyuM che ke bhagavAna zrIkRSNa parama dhAmamAM thaI paDe che ahIMA AvavA sIdhI saDaka che. padhAryA pachI zrI harinA maMdirane bAda karatAM ane jhAjhA DuMgare vaTAvavA paDatA nathI ahIM AkhI dvArakAne samudra DUbADI dIdhI. vartamAna sudhI meTara basa Ave che. dvArakA e mULa dvArakA che ke kema tenA saMbaMdha mAM vidvAnomAM matabheda che. mULa dvArakA kayAM | kilezvara nadIne kinAre kilezvaranuM ziva- -haze tenA viSe paNa ghaNuM maMtavya raju thayA maMdira AveluM che je ghaNuM ja prAcIna che. che. be traNa sthaLe paNa potAne tyAM mULa hAlamAM A maMdirane jIrNoddhAra thayeluM chedvArakA hovAno dAvo kare che. vartamAna dvArakA paraMtu A maMdira saurASTramAM pAMDavonA samayanuM zuM Adha zaMkarAcAryanA samayamAM hatI ? che ema kahevAya che. atyAre dvArakAmAM pazcimAsnAyane jAdu gurujIno zAradA maTha che, bhagavAna caMdramaulIprAcIna ane arvAcIna saMskRtinA saMgama zvara paNa birAje che to pachI Adya zaMkarAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 cAryajInA samayathI te vartamAna dvArakA haze maMdirathI juduM trivikramajInuM maMdira che je ja ne ? A badhA pazna itihAsanA vidvAne zikharabaMdhI che bIjI bAju pradyumnanuM evuM ne saMzodhake e carcavAnA che. amAruM kAma te ja maMdira che. uttaranA daravAjAthI pazcima bAju tIrtha sthAne vize vigate ApavAnuM che. para kurozvaranuM maMdira che. taduparAMta aMbAjI, hAlanI dvArakA okhA maMDaLamAM AvelI purUSottamajI, dattAtreya, devakImAtA, lakSamI. che. Akho pradeza sukko che. vacce vacce nArAyaNa, mAdhavajI vagerenAM nAnAM maMdire che. thora ne TIMbA sivAya vanazrI te che ja nahi. gomatInA jamaNA kAMThA para dvArakA mokSadvArathI pUrve kalA bhagatanuM maMdira che. tyAMnI havA dariyA kinArAne kAraNe samadhArI ne pUrva taraphanI bhIMta pAse rukamaNI, che. yAtrAe AvavA mATe varSARtu pachI satyabhAmA, jAMbuvaMtI vagerenA maMdira che. samaya Aso, kArtika mAsa, tathA ziyALAnA kampAunDanI dakSiNe zAradAmakanA adhikAra ane mahA mAsa ne unALAnA prAraMbhamAM phAgaNa nIce raNachoDajIno bhaMDAra che jemAMthI bhega mAsa pasaMda karavA jevA. sAmagrI taiyAra thaIne raNachoDarAyajIne dharA vavAmAM Ave che. bhaMDAranI dakSiNe zAradApITha gAmanuM mukhya AkarSaNa jagata maMdira che. zAradA pIThAdhIzvaranI preraka preraNA nIce athavA dvArakAdhIzajInuM maMdira che. gamatImAM dvArakAmAM ArTasa koleja ane saMzodhana vidyAsnAna karIne tenA lagabhaga 50, 55 pagathiyAM laya cAle che. caDatAM maMdiranuM ne tenI bAvana gajanI dhajAnuM je darzana thAya che te ramaNIya che, mukhya gAmathI thoDe dUra paTarANIjInuM zikhara maMdiranA garbhagRha upara 170 kuTa uMcuM cha baMdhI maMdira che. ghaNuM yAtrALuo nagaranI mALavALuM zikhara . zikhara para javA mATe parikramA kare che temAM krama A pramANe che. maMDaLamAM sIDI che. sAme pAMca mALane 60 gamatIghATa, saMgamaghATa, cakratIrtha, siddhanAtha, istaMbha para racele maMDapa che. maMdiranI bahAranI ? jJAnakuMDa, akSayavaDa, aghorakuMDa, bhadrakALI, bAjae kAtara kAma che paNa aMdaranI racanA AzAparI. kailAsakaMDa. sUryanArAyaNa. jayavijaya sAdI che. maMdirane bevaDe kaTa che ne bhI tenI niSpA5kuMDane raNachoDarAyanA dakSiNa daravAje vacce pradakSiNa mATe jagyA che. keTanI dakSiNa dvArakAthI deDha gAu dUra rAmalakSmaNanuM maMdira taraphanA daravAjAnuM svargadvAra nAma che ne uttara che ne mahAprabhujInI beThaka che tyAMthI eka gAu daravAje mekSa dvAra tarIke oLakhAya che. e dUra satAvADI che ne pApa puNyanI bArI che. | mukhya maMdiranA garbhagRhamAM siMhAsana para dvArakAnI nagarapAlikA sArU kAma karI rahI bhagavAna dvArakAdhIzajInA athavA raNachoDa- che. gAmamAM ghaNuM dharmazALAo che. ne tIna rAmajInI zyAmaraMgI, caturbhuja lagabhaga traNa battI cAra rastA cokamAM eka ja paNa che. phuTanI mUrti birAje che. pahelAM te yAtrALuo maMdiramAM jaI caraNasparza karI zakatA, beTa dvArakA - beTa dvArakAne saurASTranA have baMdha che. maMdiranA uparanA mALamAM loke zaMkhe dvAra beTa paNa kahe che, kemake zaMkhAaMbAjInI mUrti che. sabhA maMDapanA eka khUNe surano bhagavAne uddhAra karyo hate dvArakAthI baLadevajInI mUrti che. AMgaNAmAM mukhya relave raste athavA basa dvArA e khA sTezane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from: Bharat Pulverising Mills Private Ltd. Pioneer Chromate Works. Hexamar House, 28, Sayani Road, BOMBAY 28. Grams : "HEXAMAR" PHONES : Office & Works : 453242/43/44/45 Residence : 242296 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudhamaswami Gyanbhandar-Umara, Surat annun. zrI eca. TI. trivedI, bhAvanagara. www.umaragyanbhandar.com sva. zeThazrI amRtalAla popaTalAla ojhA-muMbaI. ( je oe vidyA ne keLavaNInI saMsthAone dhananI aMjali arpe saurASTrabharamAM umarALAnA nAmane rozana karyuM che. ) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAmajIbhAi harajIvanadAsa mahetA muMbai. zrI manaharalAlabhAI ena. pArekha bhAvanagara. zrI e. Ara. maracanTa bhAvanagara. udyogapatio ane dAnavIro zrI meAhanalAla jamanAdAsa parIkha bhAvanagara. zrI zAMtilAla suMdarajI zAha muMbai. zrI. najara alI -madIna (eDanavAlA) gasarA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI vRjalAla prAgajIbhAI lIlIyA meTA. zrI caMdrakAntabhAi parIkha bhAvanagara. zrI taiyabaalIbhAI kapAsI (taLAvALa ) muMba www.urnaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArdika zubhecchA pAThave che Ara. rAyacaMdanI ku. le khaMhanA e na la, bI ma, pA TA, pleTa vigerenA vepArI. " dA rU khA nI, muMbaI - 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16pa utaravAmAM Ave che. khADInA kAMThe hoDIomAM satvanA darzana karI prabhumAM lIna thaI gayelI (vahANamAM) besavuM paDe che pavana anukULa hoya gopIo jyAM samAI gayelI te gepItaLAvate beTa para jaldI pahoMcI javAya che. nahitara mAMthI gopIcaMdananI lAkaDIe banAvI vaiSNa sAro evo samaya vahANavALA le che dariyAnuM laI jAya che. gopIcaMdana jevA zarIramAM garamI pANI lIla kAca jevuM sthira ne UMDuM che beTanA vadhAre hoya ne cAmaDInAM rega thata uttara kinArA pAse beTa gAma che tyAM dharmazALA tenI para lagADavA mATe zreSTha che e jAta paNa che ne sarva vastu paNa maLe che. anubhava che. beTamAM mukhya be sthAna darzanIya che. jemAM piMDAraka- karma, bhakti, ane jJAnanA raNachoDarAyajInuM maMdira ne zaMkhoddhAra maMdira davani pratidhvanithI sadeva guMjatI saurASTranI mukhya maMdira raNachoDarAyajInuM zikharabaMdhI vIra ane saMta bhUminA vAyavya cheDe sidhu paNa nathI havelI jevuM che. vizALa cekanI pharatI ane sAgaranA salila dharatInA je TukaDAnA keTa che ne be traNa mALanA cAra pAMca maMdira aharniza yAda pakSalana kare che te TukaDA upara che. aMdaranA daravAjAmAM jatA jamaNI bAju eka prAcIna kALathI Arya saMskRtinI saurabha zrIkRSNane mahela (maMdira) chebAjumAM satya- phelAvatI eka nagarI vasI hatI jenuM paurAbhAmAM jabuvaMtInA mahelo che. tyAMthI uttara Nika nAma che deva-purI yAne purUSottama purI tarapha pradyumnajI, raNachoDarAyajI, trivikramajI, purANoe tene piMDAraka kSetra tarIke paNa tenuM purUSottamajInA maMdiro che. tyAMthI dakSiNa tarapha udghATana kareluM che. Aje te piMDArA tarIke devakIjIne mAdhavajInA maMdira che. keTathI dakSiNe mAtra nAmazeSa pitAnI asmitA TakAvI rahyuM che! pazcima tarapha aMbAjInuM maMdira che. garuDajI paNa pUrva tarapha che. sauthI moTo mahela zrI jAmanagara jIllAnA khaMbhALIyA gAmathI kRSNana che ne temAM paNa lagabhaga dvArakA jevI pazcime vIsa mAIla dUra bhATIyA sTezanethI ja mUrti che. dvArakAmAM prabhunA hAthamAM zaMkha uttara pazcime daza mAula dura, ane dvArakAthI ubhe che jyAre beTamAM zaMkha ADo grahaNa karyo uttara pUrve covIsa mAIla dUra A tIrthakSetra che. sau maMdironA bhaMga bhaMDAra judA judA che. AveluM che. maMdiro prAya aMdhArAvALA ne rANIonI mUrti te kaMI judI lAge ja nahi tevI che. bhavya bhUtakALa tapasvio ane maharSionI A bhUmi zaMkheddhAra maMdira zaMkha taLAvanA kAMThA para dezanA ekAMta khUNAmAM jevI joie tevI Aje che tyAM zaMkha nArAyaNanA junA navA maMdire prasiddhine pAmelI nathI. kAraNa ahIM AvavA che. zaMkha nArAyaNanuM maMdira maskayAvatAranuM mATe avara javaranA Adhunika sAdhane ardha maMdira che. ne nArAyaNanI mUrtinA zarIramAM vikasita avasthAmAM che. pariNAme A kSetrane daze avatAro batAvyA che. gopItaLAva beTanA bhavya bhUtakALa draSTi vihoNe thaIne paDayA che. rastA dvArakAthI 13 mAIla che. kahevAya che ke bhagavAnanA rukamaNIjI sAthenA lagna samaye Ama chatAM A bhUminAM guNagAna mahAgopIe vrajathI ahIM AvI prabhunA lagna- bhArate harivaze, zrImada bhAgavate tathA kanTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 purANu ityAdie vividha rIte gAyAM che. jyAre mahAbhArata vanapava tI yAtrA pamAM pitAmaha bhiSmane cittanI zAMti meLavavA sthAnAnA mahimA sAMbhaLavAnuM mana thayu zreSTha pulye piMDAraka kSetrane mahimA gAya che. perabaMdaranu eka khIjI atyaMta suMdara ne pAradara janAra saue acUka jovA jevuM sthaLa che. bhArata madira A bhArata madiranI bhavyakalpanA AphrikA zAha sAdAgara zeThazrI RSinAnajI kAlIdAsane AbhArI che bhAratamaMdiramAM praveza karI bahAra AvanAra are! bahu bhavya dhaNu suMdara! khelyA vinA rahI na zake tevI tenI racanA che. eka mATA bhavanamAM kharAkhara vacce bhArata pratikRti che ne tenI banne bAju staMbha zreNI che. A bhavya staMbhI para pUrA kadanI bhArata vedakALathI mAMDIne vartamAna yuga sudhInA sakSetranA zreSTha purUSAnI AbehUba sajIva mUrtio che. jenI nIce preraka sUtra temanA jIvananuM duna karAve che. bIjI khAju bhAratanI mahAna sannArIonI mUrtio che. A badhu zilpa sthApatya adbhuta che cAtarapha bhIta para bhAratanA sarva pradezanAM darzanIya sthaLe raMgIna citrA che bhAratanI sAMskRtika ekatAnu paramAdAra rahasya samajAvatA bhArata maMdirane jovA mATe ochAmAM echA traNathI cAra kalAka 'di-joie jaldI joi nAkhavu hoya te paNa doDha be kalAka to thAya ja bhAratano paripUrNa yAtrA na karI zakanAra bhArata madira tA avazya jIeja. mahAbhAratanA yuddha pUrve AyudhA meLavavA arjuna bhinna bhinna sthaLe paribhramaNa karI rahyo che. tenA keAI samAcAra na maLatAM vyagracitta banelA yudhiSThirane kuLagurU dhaumyamunie A kSetramAM javAthI prApta thatI AtmazAMtinA mArgAnuM nirdezana karI A sthAnanuM mahAtmya vaNuM nyu che. A pavitrabhUmimAM jalakiDA karI zrIkRSNe ane baLarAma sAthe aneka yAdava yugalAe divase sudhI vihAra karyAM che jenI sAkSI hiravaMza pure che. perabaMdaranu` sudAmA maMdira ne kIti pAraaMdarane relve raste ne chAsa raste javAya che. tyAM sudAmA maMdira danIya che madiranI AgaLa ceka che. jyAM kabhutAne caNa nAkhavAmAM Ave che. aMdara prabhu mUrti che paraMtu sudAmA maMdira karatA have pArabadara gAMdhIjInA janmabhUmi tarIke navuM tIrtha sthaLa thayuM che. gAMdhIjIne jyAM janma thaye tyAM kItimadiranA bhavya svarUpe UbhuM che aMdara jatAM gAMdhIjIne priya tevI pravRtti cAlatI jovA maLe che. kIrti madiranA eka bhAgamAM gAMdhIjInA bApa-dAdAnA samayanuM junuM ghara jyAM gAMdhIjInA janma thaye te sAcavI rAkhavAmAM Avela che junA samayanA eraDAo, te samayanA DAdara vagere jovAnI majA paDe che. gAMdhIjI je khaMDamAM janmyA tyAM pU. bApunA moTA phoTA bhIMta para virAje che ne nIce bhUmi para svastikanu ma'gala cihna che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pArakha MdaranI bIjI mulAkAta laI prasanna thaIe tevI saMsthAe te zeThazrI nAnajI kAlIdAsa saMcAlita Aya ka tyAM vidyAlayane khIjI saMsthA rAmamA TIyarsa TreiniMga kAleja. AmAMthI pahelI saMsthA badhAne paravAnagI vinA jevA maLatI nathI. paraMtu kanyA keLavaNInI uttama saMsthAe jyAM Aya jIvanane zeAbhe tevA saskAra ane cAritryanI dIkSA maLe che temAMnI A eka che. tI bhUmi jUnAgaDha ne giranAra junAgaDhanuM nAma laie ne nAgara narasaiyA yAda www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 Ave, azeAka yAda Ave, guru datAtreya yAda Ave, dAtAranI jagyA yAda Ave, tIrthakara bhagavAna neminAtha yAda Ave, bhavanAthane mahA zivarAtrInA meLe! yAda Ave, aneka pravitra bhavanAthathI AgaLa jatAM caDANa zarU thAya sthAne! ahIM che. giranAra parvata himAla che. AgaLa daravAjo bAMdhI levAmAM Avyo che yathIe agrajanyane dvArakAthI ye prAcIna, giri- ane daravAjAnI aMdarathI pagathIyAM zarU thAya nagaranI rAjadhAnIne itihAsa te anyatra carcAya che. A pagathIyAM uddayana maMtrInA putra vADe che ne jenA para traNa traNa zilAlekha che te kumArapALanA samayamAM adhAvyA che. pagathIyAM zailakhaMDanI vAta paNa bIje sthaLe vigatethI caDI upara jatAM keTane daravAjo Ave che. temAM carco che. junAgaDhanA vAghezvarI daravAjethI gira-jaina derAsarA AvelA che. A TraeNkane nemInAtha nAra sthaLane skaMdapurANamAM vastrApatha kSetra kahyuMnI TUMka kahe che. AkhI TUMkane pharatA kATa che. che. A vastrApatha kSetramAM pahelAM te pelA zilAA marirAmAM sauthI jUnuM nemInAtha tIthaMkara lekha Avaze, pachI dAmedarakuMDa Ave che. peluM bhagavAnanuM maMdira che. azAkanA putra saMpratinuM prakhyAta pada '"giritaLATI ne kuMDa dAme dara tyAM AMdheluM nemInAthanu nemInAthanA madiravALA mahetAjI nAhavA jAya" e te saue sAMbhaLyuM nAnA killAmAM kula cAra ma Mdira che. tenI pachI ja hAya, ja A dAmeAdarakuMDa suvarNa rekhAne juduM kumArapAlanu madira Avela che. te pachI bAMdhIne A dAmedarakuMDanI dakSiNe AvelA saMprativALuM nemInAthanuM maMdira Ave che. pahADane raivatAcaLa kahe che ne uttare AvelA ahI thI AgaLa badhA madiramAM zreSTha gaNAtA DuMgarane azvatthAmAnA Du'gara kahe che. kahevAya vastupAla tejapALanA daherA tarapha javAya che. eka mukhya maMDapa be ne te tenA traNa khAju paravAnA geAThavelA che. A derAonu zilpakAma kharekhara sudara che. thAMbhalAo paranI nakazIne chatamAMthI laTakatu leAlaka paNa tenI khAsa zeAbhA che. ke arjune tenA mastaka parane maNI harI lIdhA pachI ciraMjIvIemAMnI eka azvatthAmA hajI paNa vikaLa dazAmAM A DuMgara para bheTakatA jaNAya che. dAmeAdarakuMDanA AthamaNA cheDe dAmeAdarajInuM maMdira che. maMdirane kATa che ne kuMDa parathI maMdiramAM javAnA pagathiyAM che A dAmeAdarajInuM maMdira zrI kRSNanA potra vajranAbhe badhAvelu kahevAya che. maMdiranA pazcima tarapha raivatIkuMDa che. A sthaLeA ghaNA prAcIna che ne vidvAno tene echAmAM AchA guptakALanA te mAne ja che. dAmedarakuMDa pAse mahAprabhujInI eThaka che. tadaparAMta brahmezvara, rAjezvara, siddhezvaranA maMdira dekhAya che. dAmeAdarakuMDathI AgaLa cAlatAM giranAranA darzana thavA lAge che. rastAmAM AvatI suvarNarekhA UtaratAM DAbI bAjue dUdhezvara mahAdevanI jagyA AvelI che. tyAMthI bhAgaLa vastrApathezvara mahAdevanuM maMdira che. tenI sAmu bhavanAdanuM maMdira dekhAya che. skaMdapurANamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat paNa bhavanAtha ne tenI pAsenA mRgIkuMDanu mahAtmya vaNu velu' che. jaina madirAvALA kepTanI bahAra paththara cI chene tyAM rAmAnuja saMpradAyanuM Adhunika maMdira che. giranAra paranAM badhA hiMdu ma MdirAmAM jaina derAsarAvALA bhAgathI 300 phuTa jeTale ce aMbAjInuM maMdira che. tyAM javAnA pagathiyAM che. maMdiranI racanA parathI te junu lAge che. saurASTranA zaktipIThemAM giranAra paranA akhAjI mahattvanuM sthAna dharAve che. giranAra paranuM bIjuM prasiddha sthAna te gerakhanAthanI TUMka te dattAtreyanI TUMka A sthAnA paNu ghaNI uMcAI para AvelA che ne tenI viSe ghaNI daMta kathAe saurASTramAM prasiddha che, kAli www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 kAnI TUka para javAnA raste vaLI vadhAre kaThaNyamAM ArasanuM maMdhAyeluM A ma dira, taLAvamAM che ne tyAMnA adhArapaMthI vAtAvaraNane kAraNe pANI rahetuM haze tyAre ramaNIya dRzya sAmAnya yAtrALuo tyAM javAnuM pasaMda karatA satu haze. nathI. UparakeTa :- UparakeATa vistAramAM khAparAkADiyAnA bhoMyarA jANItA che. uparakoTa atyAre tA seAla kI kALanA itihAsanA keTalAka anA veAnA saMgrahasthAna rUpe ja AkaSa Nu dharAve che. UparakoTanA killA majabUta khaDaka para bAMdhele che. UparakeTanA vistAramAM kaDAnALa tathA nIlamane mANeka nAmanI tApe che. UparakATanu khIjuM AkaNu aDIkaDIvAva ne navadhaNu kUvA che. tenI viSe prakhyAta kahevata che. " aDIkaDI vAva ne navadhaNu ve jeNe nava dIThA te jIvatA mUe 22 giranAranA pradezanA siMhu paNa tyAMnA pravAsanuM AkaSa Nu che. sAsaNamAM javAthI siMha sihaNu tathA tenA parivArane najIkathI jovAnI taka maLe che. bhAvanagaranA prasiddha maMdira :- bhAvanagara nA prasiddha madirAmAM sauthI prathama rUvAparI mAtAjInuM maMdira gaNAya che. maMdira mahu dazanIya nathI paNa rUvAparI mAtAnuM maMdira dUra DhAvA chatAM lAka tyAM jAya che. tenu kAraNu mAtAjInu sata gaNAya che. dUra dariyA kAMThe maMdiramAM khirAjatA mAtAjInI viSe aneka daMtakathAo pracalita che. sthApatyanI dRSTie bhAvanagaranuM bIjuM madira te ga MgAjaLiyA taLAvamAM Avela ga'gAderI che. hAlamAM tA taLAvane taLAva tarIke nAbuda karI temAM ghaNA pheraphAra karavAmAM AvyA che paNa mahArAjA takhtasihanA sama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat A gaMgAderIthI pazcime jatAM rAjasmazAnamAM bhAvanagaranA svargastha leAkapriya mahArAjA zrI kRSNakumArasiMhajInI samAdhi Avela che. A samAdhine chatarI mAMdhavAmAM AvI che te lagabhaga dararoja strIe tyAM bhajana na kare che, ne seMkaDA puruSA darzanArthe Ave che. kI ga gAjaLiyA taLAvanI dakSiNe zrI yazeAnAtha mahAdevanu maMdira che. maMdira ghaNuM bhavya ne UMcuM che. UMcu* kALu' zivali'gane pAva tIjInI mATI smRti paNa jovA ceAgya che. yazeAnAthamadiramAM ghaNA varSeAMthI satsaMga cAlyA kare che. cAturmAsamAM bhAratanA vidvAna zanyAsIenA pravacane! mAre mAsa anya kathA pravacaneA cAlyA kare che. sAmAnya rIte 200 thI 300 leke tene lAbha le che. bhAvanagaranuM pharavAnA sthaLa tarIke jANItuM madira te takhtezvara mahAdevanuM. ghAghA daravAje basamAM taLeTI UtarI pagathiyAM caDI TekarI para banAvelA ArasanA madiramAM pahoMcatA bhAvanagaranuM je dRzyane dUradUranA sAgaranu je citra najara sAme khaDu thAya che tethI AnaMda thAya che. bhAvanagarane pANI pUrU' pADatA kAkA sAheba kAlelakare paNa jenu kAvyamaya bhASAmAM vana paranuM sthApanAthanuM maMdira paNa sahelANIonuM karyuM che te gaurIzaMkara sarAvara (bAra taLAva) sthaLa che. jUnA vakhatamAM jyAre khADI najIka hatI ne zahera ATaluM vikaseluM na hatuM tyAre jyAMthI www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- dariyAnA khAra zarU thaI jate te khArageITa thAya che. tyAMthI turata ja saMgrahasthAna Ave che. pAse AveluM jagadIzajInuM maMdira zikharabaMdhI jemAM sUrya-maMDaLamAMthI pRthvInI utpattithI, hamaNuM thayuM che paNa sthaLa lagabhaga 75 varSa mAMDIne bhAratanA ItihAsanA sarva yuganuM darzana jeTaluM jUnuM che. jagadIzanI mUrti : paraMparA karAvanAra zipa sthApatyanA namUnA, sikkA, pramANe kASThanI banAvelI che te mAtra mukhAra- tAmrapatra, zilAlekhe, purAtatvanI sAmagrIo, viMda ja che. hastakamaLa ne caraNakamaLa senAnA saMzodhanamAMthI maLI Avela dhAtunI, mATInI banAvelA che. A maMdiramAM thatAM hAMDInA darzana nAnI moTI aneka vastuothI A saMgrahasthAna prakhyAta che. jemAM rAMdhelA cokhAnI bharelI darzakanuM mana prasanna kare che. upara dAdara caDatAM . hAMDIe bhagavAna pAse lAvatAM barAbara cAra mahAtmAjInI jIvanalIlAnuM sarvAgINa darzana phaDiyAM thaI jAya che. karAvatI jamathI mAMDIne dehAvasAna sudhInA phaTAo kramabaddha rIte goThavAyA che. tyAMthI hAIkorTa roDa para Avela aMbAjI , gelerImAM jatAM bAla vAMcanAlaya, mahilA pustamaMdiranI pUrA kadanI zveta, prasanna vadanavALI kAliya ne gAMdhI smRti vAcanAlaya tathA graMthAmAtAjInI caturbhuja mUrti tenA sAtvika laya che. gAMdhI smRti pustakAlaya atyaMta sauMdaryane kAraNe manane zAMti Ape tevI che. samRddha che ne temAM gAdhI sAhitya uparAMta AvI suMdara mUrti bhAgye ja koI maMdiromAM samAjazAstra, rAjakAraNa, nItivijJAna, itijovA maLe che. hAsa, arthazAstra, tatvajJAna, rasAyaNazAstra, vanaspatizAstra, bhautikazAstra uparAMta hiMdI, bhAvanagarathI zeDhe dUra AveluM mahArAja- gujarAtI, aMgrejI sAhityanAM ghaNA kiMmatI enA kULadevInuM khoDiyAra mAtAnuM maMdira paNa pustaka lAIbrerI sAyansanI chellAmAM chelI . AsapAsanA mAIlanA vistAramAM jANItuM che paddhatithI goThavAyelAM che ke varSamAM mAtra eka ravivAre te bhAvanagarathI speziyala TreIna jAya ja rUpiyo lavAjama ApIne tenA sabhya thaI che. e sivAya basa dvArA paNa seMkaDo mANaso zakAya che. lagabhaga A pustakAlaya yuni.) vAraMvAra tyAM jAya che. khoDiyAra mAtA deva. lAIbrerI jevuM ja che ne tyAM kalAkonA kalAke : cakalInArUpe bhAvanagaranA mahAkAtane bhAle sudhI vidyAvyAsaMgIo beThA beThA tene lAbha vijayayAtrA vakhate besatA tevI datakadhA praca- lIdhA ja kare che. graMthAlayano sTApha pitAnA lita che. sarva sabhyanA vyaktigata zekhamAM rasa laI tene madada karyA kare che ne na navAM pustakothI paraMtu bhAvanagaranuM sauthI moTuM AkarSaNa samRddha thatuM ja jAya che. gujarAtanA prathama bhAratabharanA pravAsIo jenI khUba prazaMsA kare S kakSAnA pustakAlaya bhAvanagaramAM ne bhAvanagara che te nUtana yAtrA sthaLa che gAMdhI smRti. jillAmAM jevAM che tevA nisaMzaya bIje nathI. bhAvanagaranA ramaNIya, vanazrIthI zobhatA kRSNa nagara vistAramAM gAMdhI smRti" Avela che. sauthI uparanA trIjA mALe lAkaDAnI, gAMdhI smRti" eTale bhAvanagaranuM saMskAra kendra dhAtunA, cAkaLA caMdaravAnA, bharata guMthaNanI, ". gAMdhI smRti TrasTanA racanAtmaka kalpanA gAMdhI plAsTara opha perIsanI, hAthI dAMtanI, saMgheDA , smRti'mAM pravezatA sAme ja gAMdhIjInI kArIgarInI; grAmakalAnA benamUna kRtio -- prArthanAmAM ayAna magna beThelI pratimAnA darzana. suvyavasthitarUpe zekvAyelI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- gAMdhI smRti graMthAlaya nIce khAdI ne che. gAmathI lagabhaga deDheka mAIlanA aMtare hAtha kArIgarInA udyoganuM vecANa kendra che te pazcimamAM ghele nadIne sAme kAMThe bejanAtha mahApaNa bhAre AkarSaNanuM sthAna che. "gAMdhI smRti" devajInuM maMdira che. tene jIrNoddhAra hamaNAM ja TrasTa bIjI paNa ghaNI racanAtmaka pravRttio karavAmAM Avyo. maMdiramAMnuM zivaliMga ghaNuM calAve che. gAMdhI smRtinA pAchaLanI pazcimanI prAcIna che. maMdirane vahivaTa-vyavasthA nimbArka bAjae vizALa nATya-sabhAgraha che jyAM bhAva- 'pradAyanA mahaMta zrI lakakalyANanI pravRttio nagaramAM AvatA sAhityakAronA, ciMtakanA sAthe calAve che. maMdiramAM ja bAjumAM ja rAdhAvyAkhyAne jAya che ne vAraMvAra bALakone kRSNa paNa virAje che. maphata philma batAvavAmAM Ave che. e ja haLiyAdanA daravAjA pAse zAsanaA "gAMdhI smRmine zilAnyAsa leha- samrATa pa. pU. vijya nemisurIzvarajInI pavitra puruSa saradAra vallabhabhAInA haste thayela te preraNA nIce tIrthanA jIrNoddhara rUpe banAudghATana sva. vaDApradhAna javAharalAla naherUnA vAyuM jaina derAsara che. derAsaranI bAMdhaNuM suMdara haste thayela. bhAvanagaranA lagabhaga 75 thI 80 che. eka derAsara gAmamAM paNa che. varSa junA bArTana pustakAlaya, jillA pustakAlaya,ne kendriya namaka saMzodhanAlayanA pusta- gAmane uttara cheDe pragaTanAthanuM maMdira che kAlayanuM varNana ahIM karyuM nathI. ne te zivaliMga suMdara raMganuM che. te zivaliMganA raMga badalAtA ja rahe che. somanAtha bhagavAnanI gAMdhIsmRti'nI bhavyatAno khyAla te tenI punaH pratiSThA vakhate kahevAya che ke A liMganI mulAkAtathI ja AvI zake. lAgaNI thayelI. valabhIpuranA maMdira - maitrakakAlIna gAmanI pUrva dizAmAM bhIDabhaMjananuM maMdira gujarAtanI saMskRtinI bhavyatA itihAsa che. tenI vAvamAM vAlama brAhmaNanA kuLadevI graMthamAM varNavI che. maitraka rAjAomAMnA keTa- ghaNA varSothI apUja birAjatA hatA ne keIne lAka parama mAhezvara hatA. pariNAme saurASTra khabara na hatI. pAchaLathI gujarAtanA bhaktavarya gujarAtamAM ne kadAca bhAratamAM paNa jene 5.pU. punita mahArAjanA prayatne temanI hAjajeTe na maLe tevA prAcIna zivaliMga valabhI. rImAM ATha daza divasa bhAre dhAmadhUma pUrvaka pura (vaLa)mAM Aje paNa che. valabhIpuranI utsava ne vedika vidhi saMpanna karI temanA bahAra haLiyAdanA daravAjA pAse be vikhyAta kULadevInI maMdiramAM pratiSThA karavAmAM AvI. zivamaMdira che. sidadhezvaranuM zivaliMga tathA te maMdirane vizALakAya naMdI jANItA che. gAmanI dakSiNe trivedI brAhmaNanA kULadevI tenI pAse budhezvara tarIke jANItA paNa mULa rannAde (rAMdala) mAtAnuM maMdira che. A mAtAbadhezvara mahAdevanuM maMdira che. AjAnabAhu chani mUti lagabhaga be traNa saikAthI pUjanamAM purUSanI bathamAM paNa na samAya tevuM zivaliMga siMduranA thara nIce adazya thaI thayelI. lagache. A maMdira porabaMdarI paththaromAthI banA- bhaga 151-5ramAM yajJayAgAdi utsava thatAM veluM che. staMbhaNIthI banela sabhAmaMDapane vaidika vidhi sAthe AcAryo te parano sparza ghummaTa che. zikhara dhananA abhAve bAkI rahyuM karatAM ApoApa pipaDA ukhaDI jatAM mULa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 svarUpanAM darzana thayA. gAmanI mathe badhekA munivaro sAthe sarva jIvane khamAnIne anazana brAhmaNonA kuLadevI bahucarAjI mAtAnuM paNa grahaNa karIne sapaka zreNimAM zukala dhyAnathI suMdara maMdira che. valabhIpura bhAvanagara-amadA- dhAtIkarmone kSaya karI kevalajJAna pAmyA. te vAda hAIve para mahatvanuM tAlukAnuM mukhya mathaka divasa caitrI pUrNimAno hato. tyArapachI te ja che ne basamAM tyAM javAya che. pathikAzramamAM divase bAkI rahelA aghAtIkane khapAvIne utaravAnI sagavaDa che. sarvasAdhuo sAthe mekSe padhAryA. tIrthAdhirAja zatruMjaya prathama tIrthakara jaina graMthomAM varNana che ke zrI aSabhadeva bhagavAna AdinAtha zrI RSabhadevajInAM parama svAmInA putra bharata cakravatI e saMgha kADhI maMgala, adhame ddhAraka jIvanakalyANaka sAthe zatru ya girirAjanI yAtrA karI temaNe saMkaLAyelA tIrthAdhirAja zatruMjaya bhAratamAMnA saurASTramAM pravezatAM ja somayazAne kahyuM, "A tamAma jena bhAIbahenane mATe tIrthayAtrAnuM saurASTra dezanA lokone tathA ahIM vasanArA sauthI moTuM kendra che. bhAvanagara jillAmAM pazu-paMkhIone dhanya che. kAraNa ke teo A pAlitANA zaheramAM zatruMjaya virAje che. pAvanakArI ane pApano nAza karanArA tIrthanA darzana ne spazana dararoja lAbha le che. huM vaMde zrI girirAjane jahAM yugAdi niNaMda cakravatI hovA chatAM dUra rahenAra hovAthI temanA svAmI AvI samosaryA, sAthe munijana vaMda, eTale puNyazALI nathI" kalAta, ciMtAmaNI, kAmakuMbha jaga joya; traNa jIvanamAM ehanI, tele nava keya." saMdhanI girivara paranI yAtrA vakhate zrI sudharmA gaNadharanA ziSya zrI cillihA munirAje AvAM mahimA vacane tathA zrI zatruMjaya pitAnA prabhAvathI tyAM yAtrALuonI tRSA zAMta karavA sarovara banAvyuM je hAlamAM caMdanatalAvaDI mahAmya jevA saMskRta graMthe jenA viSe lakhAyAM che tyAM zrI rASabhadeva bhagavAna, puMDarika tarIke oLakhAya che. cakravatI e rAyaNuM gaNadhara vagere parivAra sAthe vihAra karatA vRkSanI mahApujA karI kAraNa tyAM AdinAtha padhAryA. jenA graMthamAM varNavyuM che ke zatruMjaya bhagavAna aneka vakhata samesaryA hatA. girirAja mULamAM pacAsa ejana pahoLa, tyAM sau pahelAM bharata cakravartIe 84 zikhara para dasa yojana paheLAne ATha cIjana maMDapathI suzobhita lokyavizvama nAmano UMce hatA. tyAM dee racelA samavasaraNamAM jina prAsAda taiyAra karAvyo ne pratiSThA mahebesI zrI AdinAtha bhagavAne dezanA (upadeza) tsava moTI dhAmadhumathI ujajo. ApI. prabhu tyAM keTaleka kALa rahyA. pachI have ApaNe vartamAna kALamAM zatrujya prabhue puMDarika gaNadharane keTa munivaro sAthe tIrthAdhirAjanI zobhAnuM varNana karazuM:tyAM rahevA AjJA ApatAM zatruMjayane mahimA varNave che - "A kSetranA prabhAvathI parivAra pAlItANA zaherathI taLeTI sudhI vaDanI sAthe tamane thoDA samayamAM kevaLa jJAna prApta chAyAvALe pAko rasto che. vacce vacce vAvene thaze ne bAkInA cAra aghAtI karmono kSaya karI kuDe che. taLeTImAMthI upara javA mATe pahelA tame A parvata para ja mokSa meLavaze." suMdara pagathiyA che. AgaLa ja be bAjue puMDarika gaNudhare prabhunI AjJA pramANe koTi paththaranA be hAthI che. caDAvamAM vacce vacce Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra vizrAma sthAna che, caDAva sIdhe hevA chatAM taraphanA daravAjAmAMthI jamaNI bAjunA nAnA suMdara pagathiyAM ne kAraNe tathA azakata ne daravAjamAM thatA kharatara vasahi huka Ave che mATe DeLano prabaMdha hovAthI muzkelI nathI. jemAM jamaNA hAtha para narasI kezavajInuM I. sa. 1862mAM baMdhAyeluM be mALanuM caturtha zikharA pAse AgaLa jatAM pagathiyAnAM be tIrthakaranuM maMdira dekhAya che. jarA vadhu AgaLa phAMTA paDe che. jamaNA hAtha tarapha upara caDatAM AgaLa cAlatA jamaNI bAjue pAMca nAnA je svargIya dazya najare paDe che te kharekhara maMdiro che temAM pahelAmAM RSabhadeva bhagavAna devanuM kAvya" che. eka sAthe keTalAye dhavala ne hAthI para beThelA marudevInA mUti che bIju zikhara para pharapharatI dhajAo, dhaMTaDIonA maMdira 1848mAM padmaprabhujInuM baMdhAveluM che. TIMgaTAMga avAja, nisargamAM prasanna zAMti ane bIjA maMdira praNAlikAgata che. pavitratAnI laharIo AvI AvIne yAtrikane jANe navaDAvyA ja kare che. maMdiranA garbhagRha DAbA hAtha para mukha maMdiro che jemAMnuM tathA AsapAsa nAnI derIomAM padmAsanavALI eka 1618mAM zAha kamaLazI bhaNasALI e beThelA tIrthakaronI pratimAo, ne temanA netro baMdhAveluM chatAM saMpratinA maMdira tarIke gaNAmAMthI varasatI kaSAyathI pIDAtA mAno pratyenI vAtuM che. bIjA traNa 1828 thI 1831nA karuNAnI dhArAo A badhAnA saMparkamAM Ave che. velabAInuM maMdira 1734nuM che. A badhA nAro nAstika manuSya paNa pAramArthika vicA- maMdire kula maLIne 64 mUrtione ATha raNunA paMthe vaLe tevuM sAmya vAtAvaraNa A pAdukAo che. kharataragacchanA amadAvAdanA sthaLe che. maMdiro mATe zrImaMta zrAvake 1618mAM karA velA jIrNoddhAramAM aDatAlIza lAkha rUpiyA zaMtrujyane parvata tenA zikharanI be paTTI- kharcAyAnuM noMdhAyuM che nIcethI upara mAla lai omAM vaheMcAyela che baMne paTTI lagabhaga 380 javA mATe vaparAyelA deraDAnAja corAzI vAra lAMbI che. baMne paTTIonA koTathI sura- hajAra kharcAyAnuM paNa sAMbhaLavA maLe che. kSita banAvavAmAM AvI che. vacce maMdiro bAMdhavAmAM AvyA che. A paTTIonI kula maLIne puMDarIka daravAjAmAthI upara caDatA AdI dasa TUMke che. dareka TukanA rakSaNa mATe paNa koThA zvara bhagavAnanuM mukha ghATanuM prasiddha maMdira bAMdhelA che ne daravAjAo che je sAMje baMdha Ave che. mULa A maMdira vikrama rAjAe karavAmAM Ave che. banAveluM paNa atyAranuM maMdira te savA samajIe 1618mAM banAveluM che. A maMdira baMne paTTIonA zikhare janAre yAtrALu 57 phuTa pahoLuM ne 67 phuTa lAMbuM che. AkhuM uttare taraphanA zikhare jAya tyAre dakSiNa maMdira be cArasamAM vaheMcAyeluM che, AgaLa bAjunAM zikhara ne maMdiranA ghummaTe ne madhya pUrvamAM maMDapa che. maMDapamAMthI pagathIyAM cI khINanAM evA ja suMdara maMdira zikharo dekhAya upara jatAM 31 kuTane aMtarAla Ave che jeno che. e paTTInA mathALe AdIzvara bhagavAna je para bAra staMbhathI vibhUSita ghummaTa che. sAme tIrthanA mULa: adhinAyaka che temanAM bhavya maMdi. garbhagRhanuM dvAra che. garbhagRhamAM Arasa pahAranA darzana thAya che. zaMtrujya parvata paranuM NanA siMhAsana para thAMbhalA che je siMhAsana sauthI mahatvanuM A ja sthAna che. uttara pUrva 12 cerasaphUTanuM lagabhaga jaNAya che. A siMha, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sana para AdInAtha bhagavAnanI cAra mUtibhe| judI judI dizAmAM mukha rAkhIne beThelI che, AA mUrtie 10, 11 phuTa UMcI che. garbhagRha upara 96 phuTa UMcu. vimAna che. garbhagRhane atarAlanA ge|khalAmAM nAnI meATI mUrtio che. savA seAmajIne cAka ahIM 270 kuTa lAMbe ane 116 phuTa paheALA che temAM jamaNI tarapha eka nAnI bArImAM thaIne pAMca pADavenI TUMka para javAya che emAM be maMdira ne eka rAyaNunu jhADa che. 1821mAM tyAM anAvAyelA madiramAM pAMca pAMDavAnI eka kuMtAjInI tathA bIjI draupadInI mUrtio che. tenI pAchaLanu ma Mdira 1803 mAM banelu che. jemAM sahasrakUTa upara 1024 merU padegta upara 169 te eka pAlanI mUrtie tathA eka siddhacakra che. leka savA seAmajInA cAkamAMthI DAkhA hAthapara amadAvAdanA zeTha sAkaracaMda premacaMdanI TUka para javAya che. A cAkamAM gaDha che ne gaDhamAM rahetA mukhya maMdiramAM pArzvanAthanI ja khAvIza pratimAge che ne tenI AsapAsanA judA judA madirA judA judA zeThAe kAIkamAM agiyAra 198 kharatara vasaddhi Treka para aneka nAnA meATA madirA che, jemAMnA e zAMtinAtha bhagavAnanA, eka pArzvanAtha prabhunuM, jANitA che. A TUMkamAM i. sa. 1717nA traNa cAmukha madirAmAM ja kula aDhIhajAra pAdukAyugala che. 1799nA zAha hukamacaMda ga`gAdAse aMdhAvelA maMdiramAM cha pArzvanAthanI mUrti che. 1625nA bhaNasALI punazIe baMdhAvelA ma MdiramAM 1452 jeTalA pAdukATTugala che. A uparAMta TUMkamAM 1727, 1813, 1818, 1834, 1855mAM banelA eka eka ma`dira che. tyAra pachInA gALAmAM A TUMkamAMnu mukhya ma Mdira cAmukha prakA kalAnI dRSTie vizeSatA dharAvatA nathI. aMdhAyelAM nAnAM nAnAM aneka maMdiza vaghunAranu che jemAM 102 pratimA, traNa pacatItha' sAta siddhacakrI ane vakhatacaMda khuzAlacaMdra tathA temanA patnInI pratimA che. bAkI mukhya maMdiranI AsapAsamAM ghaNAMnAnAM nAnA daherA che je vigatasara ullekha karavA jevA nathI, daravAjA bahAra gautama svAmInI pAdukA upara nAnu daherU che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat te kAimAM paMdarane kAImAM aDhAra pratimAe padharAvI che. A TrUkanI dakSiNe amadAvAdanA hemAbhAI vakhatacaMdanI TUMkamAM nadIzvara dvIpanI racanA judI jAtanA che. temAM upara vimAna nathI paNu madhyamAM eka ne cAra khUNe cAra evA ghU maTa che. dIvAlanI jALIe keAtarelI che ne aMdara 53 vedIe sAthiyAnA AkAramAM geAThavI che, naMdIzvara dvIpanA daravAmAMthI bahAra nIkaLatAM hemAbhAi vakhataca'danI bIjI TUMka Ave che. A TUMka temanA oLakhAya putranA nAmathI paNa che, be bAjunA taLAvanA pagathIyAM caDIne TUkamAM javAya che. A TrekanI bahAra nIkaLatA pazcima cheDe amadAvAdanA meDhI premacaMda rAyacaMdanA TUMka jemAM traNa mukhya maMdire che ne bIjA te ghaNAM nAnAM nAnAM maMdire che. vacalu maMdira sauthI UMcu ane zaiAlAvALu che. maMdiranA mukhya dvAranAM pagathiyA caDIne jatA staMbhazreNI para TekavelA madaMDapa che jemAM leAkapALAnI pratimAe virAje che maMDapanI madhya dIvAleAmAM hiMdu devAnA mUrti paNa che. maMDapa upara sAdA ghumaTo che ne gabhArA upara traNa zikharA che. A maMdira 1786mAM racelu che ne temAM 65 jeTalI mUrti keTalAMka siddhacakrone e paMcatI che. www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 DAbe paDakhe 1803mAM baMdhAyeluM maMdira che. maMdira tenA AsamAnI raMganA ArasanA je AsamAnI ArasanuM che. temAM paNa maMDapa chattarathI ne pILAM ArasamAM thayelI kataraNIthI te para ghuMmaTane gabhArA upara zikharo che. zobhI rahyuM che. kumArapALanuM maMdira jUnAM maMdiromAMnuM eka hovA chatAM temAM eTalA A maMdiranI sAme ja sUratanA jhaverI badhA pheraphAra thatA AvyA che ke temAMthI mULa premacaMda jhaveracaMdanuM jevuM ja maMdira che paNa temAM bhAga karyo haze te kahI zakAya nahIM. bIjA nAnAM nAnAM 60 jeTalA daherAo che. A bahAranA cokamAM eka digaMbara saMpraujamabAInA maMdira pAsethI nIce utaratAM TAyata ati paNa che. pAsethI nIce utaratA dAyanuM maMdira paNa che. khaDakamAMja AdIbuddhanI khaDakamAMthI kotarI kADhelI 18 phUTa UMcI ane palAMThImAM 14phUTa kumArapALanA maMdiranI pazcime hAthI paLane pahelI suMdara mUti che jene leke bhImanI daravAje Ave che. temAMthI eka bIjA daravAjAmAM mUti paNa kahe che. javAya che, temAM aMdara jatAM zatruMjaya tIrthane potAnA vicaraNathI parama pAvana banAvanArA tyArapachI Ave che. bAlAbhAIe baMdhAveluM AdinAtha prabhunuM sauthI jUnAmAM jUnuM ne sauthI maMdira jenI Tuka 151 phUTa lAMbI ane 19 pAvatra sthAna Ave che. AdIzvara bhagavAnanuM phUTa pahoLI che. temAM paNa keTalIye pattharanI - maMdira sauthI bhavya che paNa tenI jevAM ja DI dhAtunI mUrtio be paMcatIrtha eka siddha caka, nAbhI rAjAnI ane badhAja tIrthakaronI bIjuM maMdiranuM varNana AgaLa AvI gayuM che. maMdirano maMDapa be mALane che e tenI sauthI mUtio cakezvarI mAtA ane gemukha yakSanI moTI vizeSatA che. baje sanA mAnavA pramANe mUtio che. mULa A maMdira lAkaDAnuM hatuM ne pattharanuM tyAMthI nIce UtaratAM motIzAnI TUMka 231 maMdira banAvavAmAM AvyuM tyAre paNa tenI mULa phUTa lAMbI ane 224 phUTa pahoLI che ne pharate lAkaDAnA maMdiranI bAMdhaNI jALavI rAkhavAmAM majabUta gaDha che. A TuMkamAM paNa anyatra AvI che. AdIzvara aSabhadevanI cittane zAMti varNana che tevI ja pratimAo, siddhacako, paMca o. siddhacako. paMca Ape tevI bhavya asAdhAraNa pratimA manamohaka tIthI ityAdi che. che. A mukhya pratimAjI uparAMta gabhArAmAM ja bIjI pa5, tIrthakara bhagavaMtenI pratimAjIo zatruMjyanI dakSiNa zikharanI vimala vasahI che. raMga maMDapamAM paNa ghaNI suMdara pratimAjIo TuMka bahAraja bhUlavaNInA maMdire che. AmAM paNa che. banne maMDapamAM ne garbhagRhamAM maLIne bhUlabhUlAmaNI thaI jAya tevAM asaMkhya maMdiro 273 thI ye vadhu pratimAjIo ne pAdukAo che. che ne pAchaLa taLAva che. vaLI TukamAM ajameranA jayamala zeThanuM zataktambha maMdira jemAM jainonA maMtavya pramANe te paheluM maMdira 64 thAMbhalAo ja che te ane tyAMthI pazcime bharata cakravatIe ne pachInI jANa pramANe pAchA vaLatAM jagatazeThanuM sumatinAthanuM maMdira teramI vAra jAvaDAzAe tene jIrNoddhAra karAbaMne darzanIya che. vele. paNa cakravartI bharatanuM ke jAvaDAzAnuM maMdira Aje maLatAM nathI. aitihAsika daSTie A pachI bahAranA cokamAM ja kumArapALanuM joIe te solaMkI yugamAM maMtrIzvara udhyAnane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 A sthaLe lAkaDAMnAM maMdire jaI tenA saLagI che. sAme bhejanazALAnI vyavasthA che. yAtriuThavAnI bhIti lAgatAM maMtrIzvaranA putra vAhaDe kene mATe jamavAnI suMdara sagavaDa che. te ja sthAne pitAnI maratI vakhatanI IcchA mujaba pattharanAM maMdira banAvyAM ne kumAra- kadaMbagirinuM prathama maMdira zrI kadaMbavirATa pALanuM maMdiranuM paNa lagabhaga Aja samaye A maMdiranI jamaNI bAju sUri samrATa racAyuM. kahevAya che ke vAhaDe A maMdira pAchaLa AcArya zrI vijayanemasUrIzvarajI mahArAjanI be karoDa ne sattANuM lAkha rUpiyA kharcelA. pUrA kadanI manahara ArasanI pratimAnI derI tyArapachI vastupALe zatruMjaya para caDavAnAM che. raMgamaMDapanA pravezadvAranI jamaNI bAju pagathiyAM banAvyAM; ne taLeTImAM lalitAsAgara AcAryazrInuM paMcadhAtunuM basTa che. mULanAyaka taLAva banAvyuM. zrI mahAvIra svAmInI mUrti che. bhayanImAM 72 kulikAo che. kadambagirinI moTI TuMka jatAM alAudInanA samayamAM zatruMjayanA maMdirane zrI hemAbhAI zeThanI vAva Ave che. be pharloga nukazAna thatAM mULa mUrtine sthAne samarake navI cAlatAM taLeTImAM yAtrA karIne AvanArane mUrti padharAvI. AdIzvara bhagavAnanA maMdira bhAtuM apAya che zrI AdIzvara bhagavAnanI pAse hIravijayasUrinuM paNa maMdira che. A TUMkamAM pravezatAM sUri samrATa upadeza ApatA AdIzvaranA maMdiranI AsapAsanA cekamAM ja dazya najare paDe che' maMdiramAM zrI AdIzvara gaNatarI na karI zakAya teTalI nAnI moTI bhagavAnanI 91 IcanI bhavya pratImA che. sAme ardha lAkha jeTalI pratimAo che. zatruMjaya paMDarika svAmInuM daherAsara che. DAbI bAju te svacchane eka ekathI caDiyAtAM pavitra nIkaLatAM kalAmaya merU zikharanI racanA che. maMdiranuM evuM pavitra dhAma che jenuM samagra- merU prasAdanI pAchaLa nUtana maMdira AveluM che tathA varNana azakaya che. tenI zobhA te darzana temAM 115 iMcanA bhavya AdIzvara bhagavAnanI karatI veLA ja prApta thaI zake tema che. pratimA che ahIM zatruMjaya tIrthanI racanA karavAmAM AvI che. A uparAMta gaNadhara pagakadaMbagiri - tIrthoddhAraka AcAryazrI lAno caturmukhA prAsAda-neminAtha prasAda. zrI vijayanemisUrIzvarajInI preraNAthI A tIrthamAM neminAthanuM maMdira paNa jovA lAyaka che. navIna jInAla thayA che. ahIM jInadAsa dharamadAsanI paDhI che. pAlItANAthI 8 mAIla zrI sImadhara prAsAda paNa darzanIya che kadaMbadUra jaMgalamAM maMgaLa samAna vizALa paTAMga- girimAM be mAIla dUra vAvaDI ploTamAM vidhaNamAM maMdira, bhojanazALA-dharmazALAo vidha raMganA Arasa pahANanI marama pratiAvela che. mAe deva devIo yakSayakSiNIe Adi prati mAo che. dezadezAvaranA maMdiromAM A pratizrI vRddhi vATikA ja kadamagirimAM paga mAnI moTI mAMga rahe che. kadambagiri javA mUkatAM pahelI vRddha vATikA yAtrALune AvakAre mATe rahIzALAne raste zatruMjaya baMdhane che vRddhi vATikAmAM upAzraya-dharmazALA tathA lIdhe baMdha tha che. have baMdhanA raste thaIne kadama jJAnazALA che vRddhivATikA pAchaLa yAtrALuo bAgari javAya che zatrujI baMdha ApaNA lADIlA mATe 28 jeTalI oraDIo che. pAchaLa bagI. vizvanA jyotirdhara zrI javAhara neharUnA cAmAM vividha jAtanA kula jhADa zobhI rahyAM nAmathI naherU baMdhanA nAmathI oLakhAze. ahIM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INCC Universally Accepted as all purpose Plasticizers Dioctyl Phthalate (DOP) Di-Iso Octyl phthalate (DIOP) for Polyvinyl Chloride (PVC) Processing and Dibutyl Phthalate (DBP) Diethyl Phthalate (DEP) Dimethyl Phthalate (DMP) for Polyvinyl Acetate, Cellulose Acetate and other Plastics and. Perfumery and manufactured for the rapidly growing Indian Plastic Industry Indo-Nippon Chemical Company Ltd. Regd. Office : Alice Building Dr. Dadabhai Naoroji Road, Fort, Bombay-1 Phone : 251723 Gram : 'PLASTICIZER' Factory : Bombay-Agra Road Ghatkopar Bombay-77 AS Phone : 582609 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 jaina dharmazALA-daherAsaranI vyavasthA che. nAthanI camatkArI mUrti che. mUrti prAcIna che. gaDhamAM bIjA cAra maMdira che. hamaNuM jovAmAM tAladhvajagiri tAlavajagiri zaMtrujyanI pratimAo nIkaLI che. tethI te purAtana zahera Taka kahevAya che. A nAnakaDo DuMgara temAM tarIke prasiddha haze ema jaNAya che bhAvanagarathI raselI guphAo ane dazyathI prAcIna gaNAya moTara-basomAM gheghA javAya che. ahIM zrI caMdra che. cInanA suprasiddha yAtrika hyuenasaMga che. prabhu tathA jIrAvALA pArzvanAthanA maMdira che. sa. 640 lagabhaga vallabhInA darzane Avela zeTha haThIbhAInI dharmazALA che. amadAvAdanA temaNe tAladhvajagirine prAcIna virATa kahyo che. zeTha haThIbhAInA patnI harakuMvara zeThANI gheghAnA hatA ane te kumakuma pagalAMnA bhAgyazALI hatA. bhAvanagara zaherathI 32 mAila ane pAlI- bhAvanagara-gohilavADanuM pragatizIla ane tANuthI 14 mAIla taLAjA nAmanuM suMdara gAma raLIyAmaNuM zahera che. sTezana pAse ja hIrAlAla taLAjA TekarInA DhaLAva para AveluM che. pAse amRtalAla tathA gulAbabAga dharmazALAo che. taLAjA nadInA vizALa paTane oLaMgIne zahe. zaheramAM jananA pAMca moTA daherAsare che. temAM ramAM javAya che. taLAjA gAmane potAnI chAyAmAM darabAragaDha sAme Avela Adizvara bhagavAnanuM sanAvIne tAladhvajagiri ubhe che tAladhvaja- moTuM daherAsara, pAse ja rAbajAramAM geDIjI girinI pagathI pAkI bAMdhelI che caDhANa sarala che. pArzvanAthanuM daherAsara dAdA sAhebamAM mahAvIra svAmInuM ane vaDavAmAM paNa daherAsara zAMtikuDa pahoMcatA vacce guphAo Ave che. Avela che. temAM keTalIka guphAo prAcIna hoya tema lAge zaheramA jaina dharma prasAraka sabhA, zrI jaina che. ebhala maMDapa ane kheDIyAranI guphAonA AtmAnaMda sabhA, zrI yazovijayajI graMthamALA, vizALa sabhAsthAna jevA jevA che. A giri zeTha trIbhovanadAsa bhANajI kanyAzALA upara zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM bhoMyarAvALuM (meTrika sudhI), zrI jaina vidyArthI bhuvana vagere maMdira, zrI sAcA deva sumatinAthanuM maMdira saMsthAo che. A sAcA devanI mUti taLAjAnA kaDeLIyA brAhmaNane tyAM makAnanA pAyAmAMthI nIkaLI hatI. bhAvanagaramAM pIlagArDana, berataLAva, takhtae vakhata gAmamAM cAlate rogacALe baMdha thaye siMha siMhajI hospITala vagere darzanIya sthaLa che. hatA. ahIM akhaMDa dIpaka rahe che ane dIpakanA zikhAnA uparathI bhAgamAM kezaravaNuM meza paDe zihora-pAlItANAnuM zihera jaMkazana che. zihoramAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM suMdara che. A mukhya daherAsara sAme nUtana kalAmaya zrI mahAvIra ina prAsAda che. bAjumAM jarti te maMdira che. dharmazALA tathA bhejanazALA paNa dharonuM gurU maMdira che. soeka phuTa uMce che. ziheranA peMDA, trAMbApitaLanA vAsaNe caumukhajInI duka tathA kIti ta bha jevA jevA ane tamAku vakhaNAya che. che taLAjA gAma raLIyAmaNuM che. zrI narasiMha mahuvA-saurASTranA dakSiNa kinAre sAgarataTa mahetAnuM janmasthAna taLAjA gaNAya che. para Avela purAtanabaMdarI zahera mahuvA-madhu matInA nAmathI suprasiddha che. dhovA-zrI navakhaMDApArzvanAtha thoDA varSa pahelAM ghoghA baMdara hatuM. ahIM navakhaMDA pArzva jIvatasvAmI mahAvIra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 svAmInuM suMdara daherAsara che. mahuvAnA jAvaDa- amarelImAM kAmanAtha nAganAtha ane saMbhavanAtha zAe zaMtrujyane uddhAra karAvyuM hatuM. kumAra- maMdIranuM nirmANa samakAlIna thayela che. A pALa mahArAjA mahuvA padhAryA hatAM hAMsa jinamaMdIra nirmANa thayAne 150 varSa vyatita dhArUnA putra jagaDuzAe senaiyAnI betIthI thayA hovAthI pU. bhuvana vi. mahArAjanI zaMtrujya upara tIrthamALa paherI hatI, parama nizrAmAM 2017nAM ce. va. 13thI 1 su 4 tmAnA caraNe ratnanI bheTa dharI hatI. maMtrA- aSTAhnikA mahetva karAvI punaH pratiSThA karAvI dhara vastupALa-tejapALa mahuvAnI yAtrAe te prasaMga gAmamAM abhUtapUrva ujavAI gayela AvyA hatA. A sivAya A jinamaMdIranI sAmeja mAya che. zAsanasamrATa zrI zAMtinAtha bhagavatanuM nAnuM paNa suMdara zrI vijayanemisuri dezavidezamAM jainadharmane derAsara che jemAM zrI zAMtinAtha prabhunI pratiSThA pracAra karanAra AcArya zrI vijayadharmasurI, 197nAM mahA su, 6nA ravIvAre siddhAMta vidvAnavayaM AcArya zrI vijayadarzanasura, ame mahodadhi zrImad vijaya premasurizvarajI mahA rikAmAM jainadharmane saMdezo ApanAra zrI vIra- rAjanA ziSya ratna pU. munirAja zrI jaMbu caMda rAghavajI gAMdhI, mahAna jAdugara naththu vi. ma. (hAla zrImad jaMbusUridvarajI ma.) maMchArAma A bhUminA ratna thaI gayA. nAM varada haste karAvAmAM Avela AmAM paNa zrI saMghe sAro lAbha lIdhela hAla A gAmamAM zrI moTA gopanAtha zrI neminAtha prabhunuM paNa nAnuM derAsara che. maha A dharma saMsthA arabI samudrane khabhA- jalAbApAnuM vIrapura-jalArAma bApAnuM tano akhAta jyAM AgaLa maLe che tyAM AvelI nAma na sAMbhaLyuM hoya ke temane eka hAthamAM che. tadana samudrakinAre che, ne unALA daramyAna berakhA vALa ne bIjA hAthamAM daMDAvALo phoTo ghaNA mANaso havAkhAvA mATe ahIM Ave che na je hoya tevA gujarAta saurASTramAM bahu ane rahe che. AvA dharmasthAnanA mULamAM ochA mANaso nIkaLaze. "jalA so allA" ghaNI ja daMtakathAo rahI hoya che; ane data- evaM jemanA mATe lekamAM belAya che te kathAo sAthe itihAse paNa kayAreka vacce jalArAma bApAnA pavitra saMsmaraNe sAthe noMdha lIdhI hoya che, tethI tevI saMsthAnano jAyela vIrapura saurASTane yAtrAdhAma joDAyeluM vIrapura saurASnanuM yAtrAdhAma gaNAya nAne evo itihAsa paNa che. che. madhya saurASTramAM gaMDaLa ne jetapura vacce AveluM vIrapura esa. TI. dvArA ke relve dvArA nAnuM paNa samRddha amarelI gAma jemAM paNa pahoMcI zakAya tevuM yAtrA sthaLa che. vIrajenenI saMkhyA gheDI paNa dhanIka hatI paraMtu puranA pradhAna Thakkara ane rAjabAIne tyAM eka gAmamAM eka paNa jinamadIra na hatuM tethI mahAtmAnA AzIrvAda pramANe saM. 1856nA sakaLa saMghe bhegA thaI suMdara zIpakaLA yukta kArataka mAsamAM suda sAtama ne somavAre rAjajinAlaya baMdhAvyuM. ane 1855nA mahA su. bAInI kukhe jalArAma bhagatano janma thayA. 11nAM puNya divase zrI saMbhavanAtha prabhunI nAma te rAkhavAmAM AvyuM devajI. devajI bhagata parikara yukta pratimA temAM padharAvavAmAM AvI bALapaNathI ja rAma rAma e divya nAma maMtrane pratimAjI khUbaja camatkArI che kahevAya che ke japa karyA karatA.. gAmaThI zALAmAM zikSaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 meLavyuM. 14 varSe luhANA jJAtinA rivAja maMdira che. bAjumAM jalA bApAne pheTa che ne pramANe jaI devANI. pachI to jalArAmanuM pagalAM che. gabhArAmAM dhake ne jheLI che. loko sagapaNa ATakoTamAM vIrabAI sAthe thayuM. jalA- seMkaDonI saMkhyAmAM dazane ne mAnatA pUrI karavA rAmane gamyuM nahIM paNa rAmanI marajI mAnI Ave che. sadAvrata akhaMDa cAle che. jagyAmAM AdhIna thayA. 16mA varSe lagna thayAM. jalA- AvanAra saune cA pANI, dUdha, bhejana apAya rAmanA dAnapriya svabhAvane kAraNe pitAe che. TrasTamAMthI saMskRtamAM sArA guNa meLavatemane judA karyA ne vAlajI kAkAnI dukAne nArAne ziSyavRttio apAya che, ziSyavRtti besavA lAgyA. eka vAra giranAra jatI sAdhu ApI chAtrone paradeza paNa mokalavAmAM Ave maMDaLI mATe leTa, dALa, ghI, goLanI bhelIo che. rAjakoTamAM mAtuzrI vIrabAI mA mahilA jalArAma kAkAnI gerahAjarImAM pahoMcADavA koleja paNa cAle che. sAdhu pAchaLa jatA hatA tyAM keIkanA caDAvyA vAlA kAkA roSe rAtApILA thatA AvyA ne bhagavAna zrI ghelA semanAtha:- ghelA pUchayuM, "A phaLiyAmAM zuM bAMdhyuM che?" nAmanI nadIne kinAre A bhavya maMdira AvyuM javAba maLyo ke, "sAdhu saMto mATe chANa che." che. tenI AsapAsanA pradezamAM prakRtti jANe "loTAmAM zuM che?" bIjo prazna pUchAye. sate caDI hoya tevuM AlhAdaka vAtAvaraNa bhAse javAba maLe, "pANI." kAkAe kahyuM: "batAve che. maMdirathI ekAda mAIlanA aMtare vAghezvarI jouM." ne sAme ja leTAmAMthI pANI ne phALa- dhelIne kALubhAra nadIonA triveNI saMgama yAmAMthI chANuM nIkaLyA. dukAne tapAsa karI te che. bhagavAne ghelA somanAthanI viSe atihAsika vejAmAMthI pANakorUM paNa ghaTatuM na hatuM. jalA- gaNAvAtI kathA nIce pramANe che, junAgaDhanI rAmane paNa tyArathI rAmamAM zraddhA besI gaI. gAdI para cuDAsamA vaMzI rA'mahipALa rAjya sattara varSanI vaya pachI to jalArAma be varSa karato hato. rAte ane tenuM AkhuM kuTuMba yAtrA karI virapura AvyA ne pati-patnI sauthI prabhAsapATaNamAM birAjatA bhagavAna somanAthanuM alaga rahI bhajana kIrtanamAM paDyA. guru ananya bhakta hatuM. somanAthano vaibhava sAMbhaLI bhejalarAma pAse kaMThI baMdhAvI. sadAvrata zarU gujarAtanA sulatAna jApharanI AMkhamAM semakaryuM ne jalArAmanA nAme camatkAro caDavA nAthanuM khaMDana karI, samasta makAne chinna mAMDyA. pAMca mANasanI raI jalAbApAnI vichinna karI nAkhavAnuM sthAna racavA mAMDayuM. hAjarImAM 500ne pUrI paDavA lAgI. rogInA jAphare pitAnI putrI hurala ane guptacarone rega maTavA lAgyA. eka vRddha mahAtmAe jalA- soraTha pradezanI tathA prabhAsapATaNanI rajeraja rAma pAsethI potAnI sevA mATe vIrabAI mAne vigato prApta karI levA samagra pradezamAM mAgI lIdhA ne jalAbApAe mAne sAdhunA phelAvI dIdhA. somanAthanuM maMdira tenI rakSaNa sathavAre saMpyA. paNa sAdhu te daMDe ne jhoLI vyavasthA, pUjArIo, javAnA rastA, vagere ApI adazya thaI gayA. AkAzavANI thaIne mAhitI sulatAnane pahoMcavA lAgI. temAM vaLI mAne jagyAmAM pAchA javA hukama thaye. AvA evA samAca 2 maLyA ke rA'nI kuMvarI mInaLade te pustakanAM pustaka bharAya tevAM jalAbApAnAM e bhagavAna somanAthanI sevA upAsanAmAM A caritro che. janma phUvArI rahI prabhAsamAM ja potAnuM jIvana gALavAno saMkalpa karyo ne tene mATe haraNa vIrapuramAM Aje paNa suMdara majhAnuM rAma nadInA kAMThe AvAsa racAvA mAMDe che te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khabara sAMbhaLatA harale pite mInaLadene maLI bhUrgabhamAM sthApavAmAM AvelA bANa para ja pitAne kaMIka vadhu jANavA maLe te mATe prabhAsa lehI nItaratI hAlatamAM DhaLI paDyA. bAjumAM tarapha prayANa karyuM. paraMtu prabhAsamAM teNe vRkSanI othe saMtAI rahela huralane mInaLade somanAtha bhagavAnanuM SaDazopacArathI pUjana ne pakaDavA musalamAna sainike doDyA paNa karatI mInaLadenI zraddhA bhakti joI huralanA uMcI TekarI para caDI gayela A bane zivahRdayamAM parivartana thayuM. hurala mInaLadene pAsikAoe samAdhi lIdhI. dharatImAM samAI namI paDI ne pitAnA pitAnA thanArA sema- gaI. zivaliMga jamInamAM saMtAI gayuM tethI nAtha paranA hallAnI vAta karI. mInaLadee musalamAnone dekhAyuM nahiM. turata ja rA'ne samAcAra pahoMcADayA. 2 e bhagavAna somanAthanA rakSaNanI taiyArIo bhaDalI gAmanA loTa mAgIne pitAnuM mAMDa AdarI. A bAju mInaLade pAse gayela hurala mAMDa purU karatA dayArAma bhaTTane ekavAra vagaDA pAchI na AvatAM guptacaromAM phaphaDATa peThA mAMthI pasAra thatAM jamInamAMthI kaMIka avAje ne temaNe TheTha mInaLadenA nivAsasthAna sudhI thatAM saMbhaLAyA ne teNe avAja Avato hato khabara kaDhAvI. hurale guptacarone jaNAvI dIdhuM tyAM dhULa AghIpAchI karI joyuM te suMdara ke pote paNa bhagavAna somanAthanA caraNomAMja zivaliMga jaNAyuM. teNe A zivaliMganI jIvana gALavA mAge che. sulatAna jAphare te pUjA karIne ja jamavAnuM vrata lIdhuM. kahevAya samAcAra maLatAM ja tAbaDatoba prayANa AdaryuM che ke eka comAsAmAM anarAdhAra varasAda ne ne rAtadivasa joyA vinA prabhAsa para hamale vIjaLIonA tAMDavanI vacce paNa nirbhaya rahI karavA sultAna utAvaLo thaI rahyo. paraMtu dayArAmabhaTTa pujA karI rahyA tyAM kaI sAdhu bhagavAna somanAthanA zivaliMgane laIne hurala AvI tene ghele nadInA ghoDApuramAMthI mArga karAvI sAme pAra utArI gayA. atyAre paNa ne mInaLade pAlakhImAM chAne raste UpaDyA. pAchaLa lAThInA hamIrajI gohila pitAnA dayArAma bhaTTanA vaMzaja zivajInI mahApUjA cuMTelA mANaso laI prabhunI pAse musalamAna pahoMcI na zake te rItanI vyavasthA jALavatAM A tIrthadhAma rAjakoTa jillAnA jasadaNa cAlyA. prabhAsapATaNamAM rAjaputee ne brAhA tAlukAmAM AvyuM che ne rAjakoTathI gaDhaDA e saMtAnanA lazkarane bhAre sAmane karyo. jatI esa. TI. mAM tyAM jaI zakAya che. pAlakhI gorakaDe pahoMcatA musalamAnI sainyanA zrAvaNa mAsamAM ne Aso mAsamAM AsapAsanA eka vibhAge gerakaDI AMtaryuM paNa rAjaputoe pradezanI vanazrInA sauMdaryane seLe kaLAe tyAM paNa yukti purvaka parAkrama dAkhavI pAlakhI khIleluM joI hajAre yAtrALuo zivajInA ravAnA karAvI dIdhI. pAlakhI bhaDalI pahoMcatA darzana sevA kare che. yAtrALuone tyAM utaravA bhaDalInA zivopAsaka vejalabhaTTa madade AvyA. rahevA sArI sagavaDa che. jagyAnA mahaMta hAlamAM parata zivaliMga bhaDalInA kAMThe jamInamAM devagirijI vIragirijI mahArAja birAjela pisavA mAMDatAM tyAM ja zivajIne sthApanA karI che. teo yAtrikomAM ghaNA ja prItipAtra A bAju gorakaDA sara karI musalamAM ne bhaDalI banyA che. pahoMcyA. vejalabhaTTe bhAre parAkrama batAvyuM. sAta sAta musalamAnene sAmano karI temane jaDezvara mahAdeva :- vAMkAnera ane morabI saMhAratA vejalabhaTTa paNa khUba ghavAyA ne paMthaka vacce macchukAMThe zrI jaDezvara mahAdevanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suMdara maMdira AveluM che. saurASTranA madhya bhAga pAMcAla pradezathI mAMDIne AjubAju DuMgara mALA patharAelI che. vAMkAneranA mAMja kAlikA, cAMdeliyA, ane dhoLezvara mahAdeva khIrAjela che, A DuMgaramALa vAMkAneranI dakSiNa dIzAne AvarIne paDI che. dhAra dhIme dhIme vAMkAneranI uttara tarapha namatI namatI cheka jaDezvara mahAdevanA dhAma pAse jaine ubhI rahe che. svaccha havA pANI ane kudaratI sauMdaryanA kAraNe A sthAna prakhyAta che. jaDezvara mahAdevanA maMdira pAse eka vizALa dhama zALA che. khAsa karIne zrAvaNa mAsamAM saurASTra gujarAtamAMthI meATIsa MkhyAmAM yAtrALue ahi' darzana karavA ane rahevA Ave che. maMdira ane zivaliMga ghaNAM bhavya che. A sthaLa viSe nIce pramANenA dvArA prasiddha che. jaDiyeA jagalamAM vase, gheADAne dAtAra; 3o rAvaLa jAmane, hAMkI dIghA hAlAra. sAsa" nAmane eka UMDA dharA che. kahevAya che ke kuMtI mAtAnI tarasa maTADavA bhIme pATu pAda-mArIne dharatImAMthI pANI pragaTAvI A dhare nAnyeA hateA. A bhIma cAsane paNa tulasI zyAmanA kSetramAM gaNavAmAM Ave che. zrI seAmanAtha ane prabhAsa tItha :~ 66 'saurASTre somanAthastra " ema kahIne zivanA khAra yAtiliMgamAM bhagavAna semanAthane prathama smaravAmAM AvyA che. vaLI RgveDanA khilasUktamAM pazu---- 181 tulasI zyAma--saurASTramAM prabhAsakSetranu sthaLa purANa prasiddha che. A prabhAsa kSetranI pUrve tulasI zyAmanuM sthaLa "taptAda tItha" nAme prasiddha che. hujArA varSa pahelAM dIvanA TApumAM jAlaMdhara nAmaneA rAkSasa rahetA hatA. teNe eka vRMdA nAmanI satI strI hatI. A vRMdAne kAraNe jAlaMdharane koi mArI zakatuM nahuM. jAla dhare badhA devAne paNa harAvyA hatA. chevaTe bhagavAna viSNue jAlaMdharanuM rUpa laIne vR MdAnuM satItva khaMDita karyuM. vRMdAe viSNune zyAma paththaranA svarUpamAM pheravAi javAne zrApa ApyuM. bhagavAne te zrApane mAthe caDAvI vRMdAne paNa tulasInuM vRkSa thavAnI AjJA karI. A tulasI zyAmanu eka madira amarelI jillAnA dhArI zaherathI dakSiNa dizAmAM aDhAra mAila dUra gIranA jaMgalamAM Avelu che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat upara pramANe jenA ullekha che te zrI seAmanAtha bhagavAna ane ane prabhAsatI viSe saMkhyAmadha ullekheA mahAbhArata ne purANamAM paNa maLI Ave che. kavi kAlidAsanA nATakanAM kaNya muni zakuntalA paranI AvanArI Apatti jANI zrI seAmanAthamAM tapazcaryA karavA gayA hatA, tethI lakhyuM che. vAmanapurANamAM prahalAda pitRhatyAnuM pAtaka TALavA prabhAsakSetramAM jaI snAna karI sAmezvaranA darzane gayA hatA teve ullekha che. kUma purANamAM tImAM uttama prabhAsane gaNAvI zivajInuM sAmezvara tI saMpUrNa vyAdhinA nAza karanAra che evuM lakhyu che. valabhIkALamAM racAyela skaMdapurANamAM te AkhuM eka 'prabhAsakhaMDa' nAmanuM mATu' prakaraNu ja jovA maLe che. jemAM maMtrahIna, dhanahIna, are mALA karIne rahelA pakSIo paNa svaga ne pAmaze. evuM meDhuM mahimA varNana prabhAsa mATe karyuM che. prabhAsakhaMDamAM mAtra prabhAsa nagara ja nahI paNa pUrvamAM unA, pazcime mAdhavapura, ne uttare bhAdara nadI sudhInA prade unA zaherathI eka mAila dUra eka bhImazane prabhAsakha`Da kahI saunu vana kayu che. patra prAnI savaMtI catra somezvaro sevaH / taMtra mA amRta kRdhi indrAyendrau parisavaH // www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ in prabhAsakha'DamAMnI sarasvatI dadhIci RSinA putra pippalAde utpanna karelA vaDavAnalane viSNunI AjJAthI prabhAsa taraphathI cAlI rastAmAM dhRta smarane bALIne bhasma karAyai ne vaDavAnalane samudramAM laI gaI evI kathA prabhAsakhaMDamAM vigate varNavI che. vaLI mahAbhAratanA yuddha pachI pApa dheAvA zrIkRSNanI AjJAthI arjuna prabhAsamAM AvyA ne sarasvatImAM snAna karI pavitra thayA evI paNa AkhyAvikA temAM ja che hiraNyA ne sarasvatInAM A parama pavitra kSetranuM gaurava gAna karavA te pustakAnA pu se|ma nAmanA atri geAtranA yAdave semezvaranI sthApanA karI haze. zrI haraprasAda dezAI jaNAve che ke hoLInA divase bhairavanAthanI mUrti banAvI tenI AkhA divasa pUjA karI sAMje teDI nAkhavAmAM Ave che. hiMdue kadI mUrti teDatA nathI, A uparathI lAge che ke sema rAjAe bhairavanAthanu liMga utthApI tyAM seAmezvaranI vaidika vidhithI pratiSThA karI tenI sAthe A vicitra rivAjane saMbadha hovA joie. temanu mAnavuM evuM paNa che ke bhairavanAthanI pUjA azlila rUpamAM anAM dvArA thatI hAya tyAM dhamAM gujarAta saurASTranA jANItA vidvAna zrI za'bhuprasAda dezAinuM prabhAsa ane sAmanAtha nAmanuM eka atyaMta zreSTha pustaka vAMcavA amArI bhalAmaNa che. 600 pRSTha dharAvatA A aitihAsika sAmagrIethI bharapUra graMthamA jahe mata bharyAM ne dAda mAgI le tevA saMzAdhana pachI prabhAsakSetranI ane sAmanAtha tInI vigata ApI che. take lakhavA paDe ne jijJAsuone A saba-sAma yAdave vaizvika vidhithI sAmezvaranI pratiSThA paNa karI hoya te sa Mbhavita che, vidvAno mAne che ke seAmanANunI sthApanA IsvIsana pUrve thai cUkelI. purANe mAne che ke jagatanI utpatti thaI tyArathI ja sAmezvara che. paNa meDAmAM mADI 2600 varSa pahelAM tA sAmezvaranI sthApanA thaI ja haze. paraMparA kahe che ke tretAyugamAM rAmacaMdre suvarNanuM maMdira ahIM banAvyuM', rAvaNe rUpAnuM manAvyuM, dvAparamAM zrI kRSNe kAnu` manAvyu. valabhI samayamAM pahelAM pattharanuM thayuM tyArapachI bhImadevane kumArapALe chelle ahalyA mAIe temAM saMskaraNA karyAM. 50 hajAra vIra bhAratIya coddhAoe A prANapriya maMdiranI rakSA kAje prANa dIdhA mahAbhArata kALamAM paNa prabhAsa tItha dhAma hatuM dI kALathI sAmanAtha prabhAsakSetra zaveA, vaiSNuvA, jeneAnA tItha dhAma tarIke sa'pUjya banyuM che. ahI sUcA pAsaka saura sa`pradAya paNa phAlyA phUlyA haze kAraNa ke sUryamaMdiranAM avazeSA paNa maLI AvyA che. ca'drane thayela kSaya rAga dUra karavA teNe tairavezvara athavA bhairavanAthanA nAmathI yuganA prAraMbhathI ja semezvara tIrtha devapaTTana kahevAtuM vhAlamAM A kSetra AkhuM prabhAsa tarIke oLakhAya che. seAlakI yugamAM laleza-nakuleza sthApita pazupata matanuM prAbalya ahIM hatu. mahamadagIjhanIne samakAlIna itihAsakAra alberUnI paNa ahIM pUjAtA zivanI upAsanA karI pachI tyA brahma-rahI gayelA, teNe peAtAnA graMthamAM semanAthanI jAheAjalAlInuM varNana Apyu che. va. sa. 1085mAM mahamada gIjhanIe seAmanAtha kSetra para caDAi karI. TheTha seAmanAtha sudhI keAIe tene sAmaneA na karyAM evI tenI dhAka pesI gayelI te sau rAjAe paNa potapeAtAnu sAcavavAmAM zilA upara kukakuMDa prakAranA zivaliMganI sthApanA karI tyAre brahmA, sAvitrI, bRhaspati, vasiSTha marIci, vagere samasta RSigaNe te yajJakriyAmAM bhAga lIdhA vidvAne mAne che ke mahAbhAratamAM seAmanAthanA ullekha nathI eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 mAnatA thayelA. paNa somanAtha kSetramAM mahamada preraNAthI kumArapALe maMdira nirmANa karyAnI gIjhanInA sainyano bhAre sAmane thaze. pacAsa vAta che. game te hoya kumArapALanA samayamAM hajAra zuravIro jemAM solaMkI, cAvaDA, gohila, somezvaranuM maMdira nirmANa puna: thayuM ne A mera, rabArI, Ahira, keLI sau hatA. temaNe kSetranI samRddhi vadhI. pitAnAM jAna somanAthanA rakSaNa mATe ApyAM, Indra jANe sUrya e banne devenuM paNa somanAthane bacAva thaI zakyo nahIM ane paNa A priya sthaLa hatuM hajAro hiMdu purUSo, strIo, bALakonI katala karavAmAM AvI, strIonI yatheccha AbarU vaLI alAuddInanAM sainya alapakhAnanA lUMTavAmAM AvI, semezvaranuM liMga teDavAmAM ) mAM netRtva nIce AvyAM. ne I. sa. 1300mAM AvyuM ne tenA kaTakA karI te somanAthanA dviAra A sainya seminAtha ne ghere ghAlyo, sAthe, gIjhanI laI gaye. kacchane siMdhamAM tene ne sArI laDAI pachI pharIthI somanAthanA liMganuM bhAre muzkelIo paDI paNa emanAthanAM pavitra khaMDana thayuM. A vAta kahAnDade prabaMdhamAM lakhI liMganA kaTakA teNe masjidamAM pagathiyAM tarIke che. ne te samaye paNa puSkaLa pramANamAM hiMdujaDAvyAM. mahamadanA AkramaNa pachI turata ja enI katala, strIonI AbarU levAnA prasaMge, somanAthanI upAsanA navuM liMga sthApI zarU kaMTakaTa vagere banyA. A samayanI eka kathA karavAmAM AvI. keTalAkanA mate rA' navaghaNe te bIjI evI che ke A zivaliMga alakhAnanAM keTalAkanA mate bhImadevanA hAthe tenI pratiSThA ApavAM pUrve ja laI javAmAM AveluM ne thaI pachI tenI samRddhi ne mahimA vadhavA ja AjanA ghelA somanAthanuM liMgane A samayanuM mAMDe. gujarAtanA prasiddha mahAparAkramI siddha- asala zivaliMga che. (vigatavAra carcA mATe rAja jayasiMhanI mAtA minaLadevIne somanAthanuM ghelA somanAtha upara lakhelI noMdha juo). gheluM lAgeluM. teNe eka jaina kathA graMtha pramANe 1300 thI 1308 sudhI prabhAsa kSetramAM A somanAthane botera lAkhane kara pitAnA putra bhayaMkara AkramaNanI pIDA ne vedanA saMtApa pAse mApha karAvyuM. khUda siddharAje paNa potAno karAvatA rahyA. 1308mAM rA'navaghaNe musalamAnI vaMza cAlu rAkhavA zrI somezvaranI pUjA-arcanA thANa UThADI mUkI somanAthanI navesarathI karelI. tenI yachI kumArapALa gAdI para Avyo. pratiSThA karAvI somanAthanAM pUjApATha zarU thaI kumArapALe potAnA guru hemacaMdrAcAryajInI gayAM. mahamada taghalakhanA sainya saurASTra para preraNAthI semezvaranuM maMdira be varSanI rAtri hamale karyo. vIra mokhaDAjI adbhuta parAkrama divasanI kAmagIrI pachI taiyAra karAvyuM ne batAvI svarga saMcaryA. seraThamAM pravezelA tAhemacaMdrAcAryanI hAjarImAM semezvaranI pUjA lakhI sainya semezvaranuM khaMDana karyuM. karI. khUda hemAcArye paNa somezvaranI vaMdanA karI arthagarbha stuti karI. A vAta hayA5 prabhAsanA ThAkara megharAje ane rA'kheMgAre ne kumArapAla prabaMdha nAmanA jaina dharmanA kAvya 1346 pachI pharIthI temanAthanI pratiSThA karI. graMthamAM che. paNa prabhAsa pATaNamAM bhadrakAlI prabhAsa kSetra vaLI pAchuM tejasvIja banyuM. A maMdiranA zilAlekhamAM bhAvabRhaspatine siddha pachI 137lmAM jhapharakhAne saurASTramAM AvI te rAja dvArA maLelA sanmAnano tathA temane ja kRtya karyuM, vaLI pAchuM 1386mAM prabhAsa kumArapAla taraphathI prApta thayelA "gaDezvara" semezvaranI pUjA upAsanAthI dhamadhamavA lAgyuM. birUdane ullekha che. A bhAva bRhaspatinI 135mAM pharI mujhaphapharanA hAthe somanAthane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 vaMsa thaye. 1402mAM pharIthI te prabhAsa upara nRtya maMDapa sahitanI laMbAI pUrva pazcima 225 caDI Avyo ne hiMduonI katala karI. vaLI phUTa ne uttara dakSiNa pahelAI 128 phUTa che. ekavAra somnAthane pratiSThAne prayatna thaye tyAM paNa basso phUTa UMcA zikharamAM nava majalA 1405mAM mujhaphaphara caDI AvyuM ke teNe che. AgaLanA maMDapane uparA upara traNa majalA vinAza lIlA karI. A pachI ahamadazAhe gelerIvALuM sthApatya che. maMdirane pharatA cAra 141pamAM prabhAsane verAna karyuM 1451mAM rA" phUTa laMbAImAM mahApITha, hasta, narathara, azvamAMDalike vaLI pAchI somanAthanI punaH pratiSThA thara vagere dhare che. staMbhe ane kalAmaya ghumaTa karI 1490mAM mahamada begaDAnA hAthe pharI tathA dhuM maTanA uparanA bhAgamAM sevaraNuM che. seminAthanA AMgaNe e ja kaleAma, e ja A mahAprAsAda 166 taLe upara racAyelA saMhAralIlA ne dharmAntaranA julama thayA. che. saMpUrNa bAMdhakAmamAM 624 staMbhe che. A uparAMta devonI, devIonI, dikpalenI, gaMdharva A pachI pogIe 1547mAM saurA- pakSa kinnara, kiparuSanI sahastrAvadhI pratimAo mAM khAsa karIne soraThamAM je hiMduo ane ne purANa kathAonuM kotarakAma bAkI ja che. muslima baMne upara julama gujAryA temAM prabhAsa paNa bAkI na rahyuM. tyAM hiMdu musala- 1950nA ekabaramAM A vartamAna maMdimAnanAM ghara lUTAyA, masijado ne maMdira nA nirmANanuM kArya AraMbhAyuM ne 1lpa1mAM teDAyA 1551nI AsapAsa prabhAsamAM vaLI me mAsamAM bhAratanA prathama rASTrapati mahAmahima pAchI somanAthanI pratiSThA thaI ne pUjA praNAlI rAjendraprasAdajInA haste liMga pratiSThA karavAmAM cAlavA lAgI. A pachI ekAda be vAra sema- AvI 1959mAM maMdirane kalaza caDAvavAmAM nAtha tIrtha para AkramaNo thayA sauthI chelle A zikharanuM IDu agIyArase maNavajananA ahalyAbAIe 1783mAM sAMkaLezvara nAmanA eka ja pattharanuM traNa mANasanI bAthamAM samAya bheMyarAmAM rahelA zivaliMga upara maMdIra tevA parighavALuM je ne upara cha phuTane suvarNa banAvI ahayezvaranI sthApanA karI. tyArathI kalaza che. e sthaLe pUjA upAsanA cAlatI hatI 1947nA naveMbaramAM saradAra vallabhabhAI paTela sauraSTramAM 165-66 daramyAna ja maMdiranI chellI AvyA temaNe samudrajaLa laI somanAthanI puna vidhi prasAdAbhiSeka, ne kalaza sthApana pachInI pratiSThA mATe pratijJA karI ane nA. jAmasAheba, thaI. nA. jAma henA avasAnathI khAlI paDela zrI kanaiyAlAla munazI vagerenA avirata drasTanI jagyA para rAjyamAtA gulAbakuMvarabAne prayatno karIne seminAtha TrasTanI racanA thaI niyukta karavAmAM AvyA ne maMdiranA tAraNa jAmasAhebe tatkALa rU. 1 lAkha ApyA hAra mATe eka meTA dAnane saMkalpa karyo. A bIjA paNa moTAM dAna maLyA ne zilpazAstranA thaI maMdiranA itihAsanI vAta. prabhAsa jUnI bhAratabharamAM advitIya niSNAta gaNAtA zrI bAMdhaNInuM vAMkA TUMkA khAMcAo ane galIoprabhAzaMkara semapurAne ArkiTekaTa sthapati ne vALuM sAMkaDA gaMdA rastAo vALuM zahera che. temAM suparavAIjhara tarIke nImavAmAM AvyA. maMdiranA jIrNa sthitimAM ubhelA ziva, viSNu, devIonAM plAna, DIjhAIne, vigatavAra plAna taiyAra maMdira che. jemAMnA keTalAye khaMDita che, vaLI thayAM ne AThaso varSa pachI nAgarAdi zila5 zaheramAM saMkhyAbaMdha maside che je mULa te paddhatine mahAprAsAda taiyAra thaye A maMdiranA devAla ja che. zaheramAMthI ghaNIvAra khodakAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 karatAM mUrtio, pAyAo vagere avaze prApta prAcIna maMdira Ave che je zikharanA bhAgamAM thAya che. zaheramAM trivikrama viSNunI zyAma khaMDita thayuM che. pAseja eka sUrya maMdira bhramasuMdara bhavya cha phuTa UMcI mUrti paNa eka vALI racanA dharAvate prAcIna prasAda gaNAvI zakAya jagyAe triveNI pAse keTalAka jUnA pAzupata triveNIthI kAMThe kAMThe AgaLa jatAM hIraNya nadI saMpradAyanA hoya tevA mukha lige che. kAMThe dehatsarganuM tIrthasthaLa Avela che. jyAM zrIkRSNa bhagavAnanA zarIrane agni saMskAra prabhAsathI verAvaLa tarapha javAnA raste karavAmAM Avele kahevAya che ke temanA ardhA pagathiyAne evArA vALuM haraNa nadInuM pANI zarIra para samudra pharI vaLe ne tevuM zarIra jemAM vALI levAmAM AvyuM che tevuM eka prasanna pUvamAM jagannAtha kSetramAM pahoMcI gayuM jyAM hajI sarovara che. sudhI cAra dhAmamAMnA eka dhAma tarIke pUjAya che dehotsarganA sthAne pIpaLAnuM vRkSa che. A samudranA taTe zazi bhUSaNa mahAdevanuM maMdira sthaLe paNa dharmajhanUnane bhega banIne ghaNuM che. te ghaNuM jUnuM maMdira sthApatya parathI lAge atyAcAra sahana karyA che. ahIM temanAtha che. kahevAya che ke ahIMthI jarA nAmanA pArA- TrasTe eka gItA maMdira baMdhAvI cha phUTanI zrI dhIe zrI kRSNa bhagavAna upara bANa pheMkeluM. kRSNanI suMdara mUrti taiyAra karAvI che. verAvaLa jatAM jamaNI tarapha ane zazi prabhAsathI IzAna khUNAmAM eka mAIla dUra bhUSaNanA maMdirathI uttare bhAlakA tIrtha che je nAgarA nAmanuM zItaLAnA nAmathI oLakhAtuM suMdara vRkSa ghaTAvALuM sthaLa che. jyAM azvatha sthaLa che, tyAM prabhAsa ane verAvaLanA leke vRkSa nIce bhagavAna chelle pahelA. A ramya ujANI karavA jAya che. sthaLe be maMdire che ne svaccha jaLane eka kuMDa tathA ArasanuM bAMdhala sarovara che . . A sthaLe eka pazcima taraphanA dvAravALuM khaMDita surya maMdira che. nAgarAmAMthI purAtatva bhAlakA tIrthathI pazcime verAvaLa zaherane vidI ne siMdhu khINanA kALanI keTalIka sAmagrI baMdara che jyAM jummA masijada tarIke oLane maLe che. khAtuM paNa jaina maMdira che. A pahelAM zazibhUSaNa mahAdeva pAse hatuM. verAvaLamAM paNa prabhAsa sUrya maMdiro mATe paNa prakhyAta hatuM bIjA ghaNu jovA lAyaka sthaLo che. eka samaiyA vizvakarmAnI putrI saMjJA je sUryane paraNAArTasa enDa sAyansa koleja paNa che. vavAmAM AvelI te sUryanuM teja sahana na karI zaktA ahIM rahelI pAchaLathI sUrya paNa bAra hiraNa nadIthI AgaLa cAlatAM ardho paNa kaLA sAthe ahIM rahele A bAra kaLA eTale mAIlanA aMtare parama pavitra triveNI saMgama bAra sUrya maMdiro haze tevuM vidvAno mAne che jyAM hiraNa uttaramAMthI, pUrvathI kapilA ane che. A bAramAMthI hAla be maMdiro maLI gIra taraphathI AvatI sarasvatI maLe che. ahIM Ave che. pitRzrAddha karavAmAM Ave che prabhAsa vaiSNanuM paNa tIrtha che. mahAprabhu triveNI jatAM rastAmAM rUdrezvara mahAdevanuM zrI vallabhAcAryajI prabhAsanI yAtrAe padhArelA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne dehotsarga pAse zrI mahAprabhujInI beThaka AcArya zrI dharmazeSa surIe maMtrabalathI paNa che. A sthaLe ApazrIe triveNI snAna samudramAMthI ratna meLavI derAsaramAM zrI candrakarI bhAgavata saptAha kareluM, ne khUda semezvara prabha prabhune bheTa dharyA. te kathA sAMbhaLavA Adara pUrvaka AvatA zrI mahAprabhujIe ghaNA jIvane dIkSA AvI sattaramI sadImAM AcArya zrI vijayasena prabhAsanI paMcatIrtha parikramA paNa ApazrIe thi parikramA paNa ApaNAma surIzvarajIe aMjana zalAkA ane pratiSThA karelI A beThaka saMpradAyamAM 65mI beThaka mahotsava ujavAvyA. gaNAvAya che. hajI paNa tyAM puSTi mArgIya praNAlIthI sevA thAya che. tyArapachI prabhAsanA samasta jaina saMghe saMvata 2008mAM prabhAsanAM jaina tIrthano jIrNojananI daSTie paNa prabhAsa tIrtha ghaNuM dvAra karAvI pAMca gabhArAvALA paMcAzI phuTa pavitra che. A sthaLe siddhAcala hatuM ane tyAM UMcA, traNa mALavALA, traNa bhavya 100x100 pazcime brAhI nadI ne caMdrovAna hatuM bharata- nA mApanA zikharavALA maMdiramAM tIrthAdhipati cakravati tyAM saMdha laIne padhArelA. AThamA zrI candraprabha svAmIne pratiSThita karyA. temanI thaMkara caMdraprabhunuM tyAM samavasaraNa thayeluM. jamaNI bAju zrI zItalanAthajI, zrI suvidhizrI candraprabha prabhunA sadupadezathI dharaNendra tyAM nAthajI, zrI saMbhavanAthajI tathA zrI ciMtAmaNi samudra para jyAM prabhu kAussaga karIne rahelA pAzvanAthajI birAje che DAbI bAjI zrI mallite sthaLa para ja candrakAMta maNinuM biMba padharAvI nAthajI, zrI candraprabha svAmI, ne zrI dAdA upara eka prAsAda racele. pachI candrazekhara pArzvanAthajI birAje che. rAjAe caMdraprabhAsa nAme tIrthanuM mahimA varNana karavuM. pachI te seLamA tIrthaMkara zrI A bhavya maMdiranI pAsenAM cAra anya zAMtinAtha prabhunA putra cakradhare paNa A jinAlamAM zrI mallinAthajI, zrI mahAvIra tIrthamAM aThThAI mahotsava racele. valabhIne prabhu, zrI AdinAthadAdA, tathA zrI ajitanAthajI pleccho dvArA vinAza thayA pUrve zrI birAje che. candraprabha prabhunI prakhyAta pratimA aMbAdevIne kSetrapAlanI mUtio sAthe prabhAsamAM UDIne A pramANe prabhAsa e sarva dharmanuM AvelI. cAmuMDa rAje ahIM ja cAcigezvara bhAratanuM tIrtha sthaLa che. prabhAsa semapurA prAsAda baMdhAvele. brAhmaNanuM sthaLa che, somapurA zilpIo paNa prabhAsamAM ja vasatA; pachI saurASTramAM judA judA hemAcArye kumArapALanA samayamAM caMdraprabha paDI gayA. prabhunA kANaprAsAdane uMdarathI dIveTa tANI javAthI tharelA agnithI bacAvyA ne kumArapAle aSTA- prabhAsamAM keTalIka dharmazALAo paNa che padanA daherAsara para suvaNuM kalaza caDAvyuM. jemAM bhATiyA dharmazALA, dudhIbAInI dharmazALA triveNI maMdira dharmazALA, lekala beDanI vastupAla zrI caMdraprabha prabhunI pUjA samyak dharmazALA, vagere jANItI che. keTalIkavAra prakAre karIne zrI AdinAthanuM navIna cautya yAtrALuo gorane tyAM paNa Utare che. brAhmaNa paNa racAvyuM ne pauSadhazALA bAMdhI. svara sahita vedagAnamAM kuzaLa che. vAsudeva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAya, trikamajI AcA, jyeSThArAma AcAya maNizaMkara jAnI, mANekalAla bhaTTa vagere pabhAsanuM zAstrIya khAkhatAmAM gaurava UMcuM rAkhe tevA thaI gayA. pAMcAlanA tItha dhAmA--saurASTranA sure ndranagara jillAnA ceATIlA tAlukAnA pradezane pUrvamAM mULI, pazcime vAMkAnera, uttare haLavada ne dakSiNe jasadaNa sudhI pAMcAla pradeza tarIke ALakhavAmAM Ave che. pAMcALa deva devatAonI deva bhUmi che tenu mukhya mathaka che thAna thAna rAjakATa surendranagara relve raste 'thAnanA pe'DA' ne 'thAnanA cInAI mATInA vAsaNu' mATe jANItuM ja kazana che. lIlIchama vanaspati, kaMku varaNI bheAmakA, paTAdhara AdamIe, ne atithi satkAra mATe jANItA paMcALa pradezanI devabhUmimAM kaNva, gAlava, aMgIrasa, autithya vagere RSio AvIne vasyA tethI A pradezanu eka sthaLathAna tarIke oLakhAyu. RSie madada mAgyAthI zrI hanumAnajI asapaMDitAneA nAza karavA thAna pAse jhupaDI bAMdhIne rahyA ne - 154 mAilanA kuMDALAmAM AvatA vistAranuM rakSaNa karatAM A parathI kuMDalIyAmAMthI kaDALiyA hanumAna kahevAyA temanu paNu suMdara maMdira thAnamAM che. thAnanuM vAsukI maMdira :-thAna vAsukI nAganuM sAdu paNa sarasa maMdira che. lakhataranA abherAjajIe vAsukI nAganAM dana karelA temaNe tyAM maMdira khanAvI vAsukI nAganI pratimA padharAvI che. vAsukI dAdAnA ghaNAne darzIna thayAM che ne te thAna lakhataranA rAjakuTuMbanA kULadevatA che, cAnanI sata samAdhieH--thAna sTezane thI uttare signala pAse giranAranA prasiddha siddha puruSa gemanAthanI sevaka para parAnA ApA mepA, ApA jahurA, ApA, geArakhA. ne ApA gArakhAnI samAdhie che. A badhA viSe graMthamAM anyatra vistArathI lakhela che. chatAM jijJAsuee zrI jhaveracaMda meghANInA seAraDIsaMtA' zIrSakathI lakhAyelAM graMtha vAMcavA. A thAnanAM kALiyA hanumAna:-- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 187 va thAna sAnagaDhanuM sUrya maMdiraH--A maMdira I. sa. 13076mAM kAThI siMhujIe baMdhAyelu tyAra pachI A maMdirane ghaNIvAra sudhArAvadhArA karI sAcavavAmAM AvyuM che. maMdiranI bAMdhaNI rathanA AkAranI che. uttarAyaNa hAya ke dakSiguAyana paNa sUryakiraNa maMdiramAM praveze tevI tenI racanA che. maMdira pahADa upara che. paNu pahADa dhImedhIme mATInI khANeAnA kAraNe kerAtA jAya che. thAna amarAparanuM..anasyA maMdiraH-- thAnathI uttara pazcime e mAila dUra amarApara gAmamAM addhA khAjunA saMta bheALAdAsajInI preraNAthI thayela atriRRSinA satI anasUyAnu maMdira che tyAM gezALA che ne dharmazALA paNa che. pApanAddhana:-kaNva RSi pAse eka pAradhI AnyA ne RSinA cIdhyA pramANe teNe prApazrita karI kuMDamAM snAna karyuM ne pApa nAza pAmyA tyArathI A kSetra pApa nAzana tarIke oLakhAyuM tyAM e kuMDa che temAMthI ekamAM pANI mIThuM' che ne snAna karavAmAM Ave che te kuMDanuM pANI khArU che. pAMcAlabhUminAM trinetrezvara-( taraNetara ) mahAdevaH-satIe dakSayajJamAM dehatyAga karyA pachI samAdhimAM beThelA zivane tapazcaryAmAMthI jAgata karIne tArakAsuranA nAza karavA mATe putrAtpatti * preravA IMdranI AjJAthI kAmadeva, pAtI www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zivane prasanna karavA mATe sevA karavA Ave che jagyA paNa tyAM AgaLa AvelI che. bAMDiyA te lAga joI mehanAstrano prayoga kare che. belImAM ThaMDA pANIne kuMDa paNa che. * * * akALe thayelA vasaMtanA saMcAra ane mohanAjhanA pragathI hadayamAM kSebha pAmelA zivajI ne khelI jue te kAmadevane che. zivanuM trIjuM zrI paMcanAtha mahAdeva rAjakeTa:-rAja keTamAM darzanIya sthaLamAM paMcanAtha mahAdevanuM netra ughaDatAM kAmadeva bhasmIbhUta thaI gaye. kAmadevanI patnI ratinA vilApathI Adra banelA suMdara maMdira che. paMcanAthamAM nitya kathA kIrtana zive ratine dvAparamAM kRSNAvatAra thAya tyAM thayA ja kare che. ne tenuM maMDaLa sarasa kAmagIrI sudhI vATa jevA kahyuM, zrI kRSNane tyAM kAmadeva bajAve che, paMcanAthamAM pacanAtha mahAdevajI putra rUpe janma laI ratine pAmaze evuM varadAna uparAMta lakSmInArAyaNa, rAmamaMdira, gAyatrIApyuM. rati A pachI kahevAya che ke saurASTramAM maMdira, punita, sabhAmaMDapa ne gItAmaMdira taraNetara mahAdevanuM maMdira banAvI tenI sevA AvelAM che. A . . . karatI dvApara sudhI rahI. A trinetrezvara athala | . \' . . taraNetara Aje paNa prakhyAta tIrthadhAma che. zrI svAmInArAyaNa maMdira rAjakeTa60 varSa pUrve lakhataranA rAjavI zrI karaNa rAjakeTamAM zrI bApA pote padhArelA te samasiMhajIe 50,000 rUpiyA kharcIne ka yanI yAdagIrI dharAvatuM eka bhavya svAmI kArIgarIvALuM zikharabaMdhI maMdira karAvyuM. nArAyaNa maMdira che. A maMdiramAM zrIjI bApa bhAdaravA suda 5 nA divase taraNetaramAM mATe pote padhArelAM te samayanuM lImaDAnuM pavitra meLo bharAya che. adhika mAsamAM bhAdaravA vada prasAdI vRkSa paNa hajI che. rAjakeTanA pilichaThanA divase taraNetaranA kuMDamAM saghaLAM tIrtho Tikala ejanTe bhagavAna svAmInArAyaNanuM padhAre che tethI hajAre yAtrALuo tyAMnA traNa bhavya svAgata kareluM ne gAmamAM savArI kuMDamAM snAna kare che. taraNetarano meLe guja- nIkaLelI. rAtanA prakhyAta be traNa meLAomAMno eka che. taraNetaranA A meLAmAM have rASTrIya ne samAja - junA jhaDakalAnI kheDiyAra - (sAvarakalyANanI dRSTi tathA lekakalAnAM to jALavavA kuMDalA pAse) deDha eka varSa pahelAM A ThekAtaraNetara grAma paMcAyata suMdara prayatna kare che. sethI junu gAma pharatA ahiM junA gAmane - TIMbe che. ane kheDiyAra je ahiMnA saravayA bAMDiyA belInuM maMdira -thAnamAM karyA girasadAroe sthApela che tenuM khubaja purANuM munine maLavA mAMDavya muni AvyA. mAMDavya sthAnaka che. muni A bhUminI ramaNIyatA ne divya vAtAvaraNa jai prasanna thayA ane tyAM rahevAnuM pitAnuM mana thayuM che evI IcchA kazya muni hAlamAM sAdhuzrI mAdhavadAsa bApu rahe che. pAse pradaziti karI. mAMDavya muni je sthaLe jANe sAkSAta namratAnI mUrti nathI keI sAdharahyA te mAMDava vana kahevAyuM. thAnathI dakSiNe nAne ADaMbara nathI sAdhutAno daMbha ane game cAra mAIla dUra mAMDavya muninuM sthAna che ne tyAMthI maLI AvatA ane atithi satkAra vAsukI nAganA nAnAbhAI baMDuke tyAM muninA pachI paNa nathI khavarAvyAne "huMkAra jANe rakSaNa mATe nivAsa karyAthI bAMDiyA belInI parArthe vahetI gaMgA ane parANe phaLatuM vRkSo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - taraNetara ( trinetra) jhAlAvorDa... lAla mAMDalIce DuMgare bhAla ThaMgAnI dhAra pelA pANA sarajIyA kaza kIpta kIratAra. kharekhara kudarate paMcALanAM DuMgarAne peAlA banAvI khIjA DuMgarAo karatAM A DuMgarA tarapha vadhAre dekhADayu hAya ame lAge che. k pAMcALanA nAnakaDA DubAonuM sRSTi saudaya jotAM sau daya premIonI AMkho thAkatI nathI. A DuMgarAe vIMdhIne trinetranu titha` jovA janAra musAphare A mArge vAraMvAra javAnuM mana thAya che. pavitra bhAratavaSa mAM zivajInAM trinetra tirthe e jagyAe Avela che. eka badrikAzrama pAsenu himAcala pradezanuM trinetra ti ane bIjI jhAlAvADanuM trinetra titha maMdIra. gujarAtabharamAM jANItu che. saurASTramAM bharAtA zivarAtrie bharAtA junAgaDhane meLA tathA bhAdaravA zuda pAMcamane divase bharAtA trinetra (taraNetara) ne meLA e e jANItA zivameLA che. hajAro grAmyavAsie trinetranAM meLAmAM utarI paDe che. trinetranuM... hAlanuM maMdIra lakhataranAM mahArAjA sAhebe potAnI putrI kaNu mAnI yAdagIrImAM khaMdhAvyu che. e maMdIranI pratiSThA tArIkha 8-8-1902 nA rAja karavAmAM AvI hatI. trinetranAM hAlanAM maMdIramAM junA maMdIranI zailI bAMdhakAma puratI bahu sArI rIte jaLavAi che. paNa zilpa kAma pahelAnA jevuM thayuM nathI. ziva-liMga te purANuM cheja paNa sAtheAsAtha gUDha maMDapanI sthabhAvalIe zRMgAra cAkIe ane yitAtanA bhAga junA jevAja anAnyeA che. cArasa sthabheAnI upara baMdhAyela gUDha maMDapane aMdarathI kAtaruNathI bharapura che. A bhAganuM... (zalpa selaMkI zreNIthI judu paDI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 189 } "jAya che. sthabhAvalI bhadraka zreNInI che, traNe zRMgAra cAkIe uparanA bhAga phAsaNA zailIne hoine gUDha maMDapanA dekhAva bahu suMdara lAge zaMgAla cekIomAM ujjaina uparanA bhAga che. caityabArInA sucAbhanavALA rUpa kalmathI ze|bhI hyo che. maMdInA pAThabhAga tathA maDavara upara thayeluM kAma ghaNuM suMdara dekhAya che, chajjA vinAnA ma`DAvara purANI nAgarazailI dAkhave che. bhadra bhAga uparanu jaLaka kAma dasamA saikAnA maMdIro jevuM dekhAya che. kaMIka 'aze. A maMdIra kacchamAM Avela kATAyanA mIrane maLatu kahevAya A maMdIra zreNInI draSTie sAlakI phALa pahelAnI nAgara zreNInu kahevAya. ! . madiranAM darzana karI maMdIranI traNa khAju Avela kuMDane nirakhI ame svaga-narakanI khArI nAme oLakhAtI eka devakAlikA pAse paheAMcyA. A devakAlikA saMpurNa paNe purANI rahI javA pAmI che. nAnakaDI gati upara racAyela nAnakaDuM maMdIra selaMkI yuga pahelAMnI zailIne suMdara namUne batAvatuM hatuM. maDAdaranI jagyA uparanAM gavAkSAmAM mukAyela zivajInI adha pa kAsanavALI murti khukha suMdara dekhAtI hatI. madirane jhINavaTathI nirakhatA AgaLane bhAgethI dvAra zA zAkha dekhANI nahIM. jaineAnAM saMvasaraNu jevu ke baudha gayAnAM nAnA sUpa jevuM A madira jaIne AjubAjInA- purANA zilpanAM avazeSa joi ame thAna javA'amArI gADImAM - . beThA ( eca. Ara. gaudAnInA saujanyathI ) saurASTranI loka saMskRtinA pratIkarUpa taraNetaranA meLe sauraSTramAM ceAjAtA lekameLAomAM taraNetaramAM yeAjAtA lekameLAnuM sthAna mahatvanuM viziSTha prakAranuM rahyuM che. A meLe tenA sAcA www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 arthamAM saurASTranI lokasaMskRtinA pratIka samAna A leka meLAmAM saurASTra, gujarAtamAMthI thaI rahyo che. eka lAkha uparAMtane mAnava maherAmaNa umaTI paDe che. dezanA judA judA bhAgamAMthI leka surendranagara jIllAmAM AvelA thAnagaDhanI bhAga levA Ave che. AvA meLA ghaNI jagyAe utare pAMceka mAIla para AvelA taraNetara jAya che nAmanA nAnakaDA gAmamAM AvelA mahAdevanA maMdira pAse A meLe jAya che. "nadInA kinAre zitaLA sAtamane mahimA A meLo dara varSe bhAdaravA suda 4, 5 pavitra zrAvaNa mAsa eTale meLAone ane 6nA roja jAya che. A varSe paNa mAsa sAro varasAda thaI gayo hoya ane grAmya sapTebaranI 7, 8 ane bhIe Avo meLe janatAmAM khAsa karIne kheDUta prajAnAM dilamAM yajAye che. e jAtano umaMga hoya A umaMganI abhivya kita meLAomAM thAya, A mahAdevanuM maMdira trinetrezvara tarIke oLakhAya che. samaya jatAM tenuM apa- saMsAranAM sarve dukhada ane muzIbate vaMza thaIne taraNetara thayuM ane e ja nAmanuM bhUlIne AbAla vRdhdha sau sAthe maLIne AnaMda gAma vasyuM. killela pUrvaka meLAomAM bhAga le meLAoe saurASTranI AgavI viziSTa leka saMskRtinAM . sakAo junA A maMdirane keTaleka eka avibhAjya aMga samAna che. rasaprada ItihAsa che. lekamAnyatA evI che ke A maMdira najIka draupadIne svayaMvara jAye hatA, ane pAMca pAMDavomAM nizAna bAjImAM A meLAonI zubha zarUAta zItaLAM sAtamathI thAya che. saurASTramAM vahetI nadIonA niSNAta gaNAtA ane matsyavedha karyo hate. kAMThe AvelAM varSo junA purANa zItaLA mAtAnAM ' nizAne bAjInI A kasoTImAM ajanane maMdiromAM ane maMdiranI bahAra vahelI savA. saphaLatA maLatAM pAMDa sAthe draupadInA lagna nathI mAnava samuhane pravAha vaheto hoya che. thayAM hatAM. zItaLA mAtAnAM darzana karIne pUjA karIne bIjI eka lekamAnyatA evI che ke, dakhadardo dura karavA mATe mAnelI mAnatAM bAdhA bhAdaravA suda pAMcama aSi paMcamInA reja choDIne pitAnI manokAmanA pUrNa karavA mATe vahelI savAre, gaMgA maiyA A sthaLane pAvana bahene bALake purUSa hajAronI saMkhyAmAM kare che. kaMDanA pANInI sapATI A divase jamA thatA hoya che. . vadhe che e hakIkata che. leka samuhamAM moTe bhAge bahene ane A divase traSio A kuMDamAM sthAna bALA ja hoya che akhUTa zradadhAja kulera nAgalAM karavA Ave che. ane tethI A kuMDamAM snAna cUMdaDI ane nALIyera vadherIne mAtA zItaLAne karavAnuM kArya ghaNuM pavitra ane pAvanakArI rIjhayAne AnaMda ane saMtoSa anubhavatA gaNAya che. hoya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zItaLAM mAtAnAM maMdiranI AsapAsanA cAreka ga jeTaleA vistAsa DhAMsA ThAsa bharAyeA hAya che mAnava maherAmaNa vIMdhIne maMdira sudhI paheAcavAnuM mAtAjInAM darzana karavAnuM kAma kaDIna khanatu hAya che. zradhdhA ane anerAM pratIka samA A meLAmAM hajArA mANasA bhAga letA hAya che. sapta mukhI hanumAna keAI paNa jaDa ke cetana vastune pAta peAtAnA itihAsa peAtAnI AgavI viziSTatA anerU mahatva hAya che. AvA sthAneAmAM rAjakoTamAM Avela keTalAka dhArmika sthaLAmAM paMcanAtha roDa para Avela ane tAjetaramAMja jeneA jIrNoddhAra thayA che. evA sAta hanumAnanA maMdiranuM mahatva raheluM che. dara magaLavAre ane zanivAre te A maMdIre hanumAna bhakto sArI sakhyAmAM jovA maLe che. pAMcanAtha maMdIre AvatAM bhAvika sAta hanumAnanA maMdIdaranA darzInane levAnu` cukatA nathI. lAbha kare ghaNAM leke hanumAnajInI mAnatA che bhIla leAkA tA AnAdi kALathI hanumAnajIne temanA iSTa deva tarIke puje che. paMcanAtha reDa paranA dhArI rAjamArga para lImaDAnA kadAvara vRkSa nIce thaDane Teke A sAte hanuMmAnajIe beThela che. rAja rAja sAMjanA paDhIpa thAya che. nagArUM paNa dhaNu dhaNI uThe che ane bhAvika mANasAnI zraddhAne vizvAsa jAgI uThe che. e maLavIra ajaya hanumAnane rAmacaMdrajInA ananya bhakata sevaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat gI du:kha bhaMjakane mANusA dana karavAmAM lIna thaI jAya che. samayanA vahevAnI sAthe sAthe maMdIranu mahAtmya vadhune vadhu prakarita banyuM ane chellA traNeka mahInAthI te jIrNoddhAramAM maMdIranA sAtamAM hanumAna mUrti bhUgale thI pUrNa paNe bahAra AvatAM leAkeAnI bhAvanAthI gherAI gayela che. rAjakoTanA kaDavA lImaDA paNa tenI DALI mIThI che. saurASTranI dhIMgI dharatI satA mATe jANItI che. e satAnAM sata ane tapanI aneka davAo leAka jIvanamAM vaNAyelI paDI che. AjanA vijJAna yugamAM paNa e kathAe leAkAne dharmabhimukha kare che, ane Izvara bhaktinI ciraMtana jyeAta jalatI rAkhe che. rAjakoTanAM beDI nAkAnAM gIca vistAramAM nIlakaMThanAthanuM maMdira Avelu che. e madira pAchaLa paNa saurASTranI eka rasaprada leAkakathA vaNAyellI che Ama te| zrI nakala da mAladhArI ane bharavADakeAmanAM bhagavAna lekhAya che, paraMtu khIjI keme paNa emAM zraddhA rAkhe che. rAjakoTanAM svAmI nArAyaNa maMdiramAM kAMTA vinAnI eAraDI pAchaLa jevI kathA paDI che. tevI ja kathA rAjakATanAM nakalaMka maMdiranAM 'kaDavAM lImaDAnI mIThI DALa '' pAchaLa chUpAcelI paDI che. "Azcaya" camatkArane mAnavAnI nA paDatA jIvIe nakalaka maMdiranAM cAganamAM buddhi www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ubhelAM kaDavA lImaDAnI eka DALanAM pAnane khaMDiyAra parathI A sthaLanI prAcInatAne mIThe svAda anubhavI Azcarya anubhave che - e che khyAla Ave che. * aDhI hajAra varSa purANuM jena yAtrA dhAma . ahiMnuM jaina derAsara sArI sthitimAM che. - : , bhadrezvara ' . ." maMdiranA sthAyane nIceno bhAga sauthI : kacchanA kinAre, kaMDalA baMdarathI lagabhaga purANa che. chatAM purAtatvanI daSTi e bAramI trIseka mAIla,- AMtarIne ItihAsanI sAkSI sadIthI khAsa pahelAno 'ekeya avazeSa jovA puratu purANI bhadrAvatI nagarInA avazeSa rUpa maLatuM nathI. bhadrezvara bhArata bharamAM jANItuM banyuM che. khAsa J-karIne A sthaLe aitAhAsika vasahI tirtha bhadrezvara pAMca hajAra varSa karatAM paNa purANI hovAnA kAraNe jema yAtrA dhAma hevAne kAraNe magarI che. e viSe koI zaMkA nathI. bhadrezvaranuM mahatva ghaNuM vadhelu che. , ' ' . ' Ama chatAM A nagarInI sthApanA viSe temaja jaina maMdiranI sthApanA virene AdhAraA tIrthano ItihAsa Ama te ghaNe bhUta ItihAsa meLavavA mATe UMDu saMzodhana purANe prAcIna che vikramanI pahelA lagabhaga Avazyaka banI rahe che. " 'pAMca sadI pUrve ane parama tIrthaMkara zrI : mahAvIranA nirvANa pachI tera varSe bhadrAvatI jaina prabaMdhamAM bhadrezvarane lagatAM ghaNAM nagarInA te vakhatanA rAjA siddha senanI sahA- lakhANe nIkaLe che. temAM rAjA akakaDa cAvaDAnAM nubhuti ane sahAyathI bhadrAvatInA zrI devacaMdra vakhatamAM irAnathI be pheja A pI karI tyAre - zvAke bhUmi zodhana karI A tIrthanuM zilA- temane harAvIne bAdazAha saradAra ane bIjA paNa karyuM hatu keTalAya marAyA hatA evI noMdha che. mahAvIra prabhujInA nirvANa pachI 45 varSa vIra dhavaLa prabaMdhamAM 'vira dhavaLe? bhadra- zrI kapila-kevalI munIe bhagavAna zrI pAzva zvara veLA kuMDa lIdhuM e lakhyuM che. te A ja nAtha prabhujInI pratimA pratiSThita karI hatI. bhadrezvara. * * A pratiSThA mohasava vakhateja bhadrAvati. naga- . rImAM ananya ane mahAnaMda pati vijaya zeTha A derAsaranI pUrve dudAzAnuM zivAlaya - vijayA zeThANInuM Ajanma brAcArya vRta hatuM ema tene ghumaTa kAyamI hovAthI jaNAya prasiddhimAM AvyuM A khyAta nAma daMpati che. tyAMthI thoDeka dura dudAzAnI baMdhAvelI eka e A puNya prasaMge bhagavatI jaina dIkSA junI selaMta vAva che. - aMgIkAra hatI. , - A vAvamAM cAra mALa dekhAya che, jyAre mahAbhArata ane bhAgavatamAM bhadrAvatI bAkIne bhAga purAI gayela che. vAvanI keTalIka nagarI tarIke jene ullekha thayeluM che evI paNa bIjA bAMdhakAma mATe upaDI gayelI che. A purANa prasiddha nagarInA avaze ane A vAvanA etaraMganI eka zilA sattara kuTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 sAta iMca lAMbI ane babe phuTa pahoLI thatA keI kALe dvArakA nagarInuM paruM haze Azare jAya che. eka hajAra varSa pahelA araDiyAmAM khIma vAghera nAme eka rAma bhakto vasate hato khI eka lekekita evI che ke vasahInA vAghera nAnapaNathI ja rAmAyaNa sAMbhaLavAne maMdIrano jIrNoddhAra thaye e arasAmAM bhAre zokhIna hatuM. temanA smaraNe sAthe ja eka meghavALe vasatInA derAsara maMdIre saMkaLAyelI A jagyA che. jIrNoddhAra thayo e arasAmAM ja eka meghavALe vasahInA derAsara para thayelA kharca karatAM eka dvArakAthI jAmanagara jatAM rAjyaghorI mArga dekaDo vadhu kharaca karIne A seleTa vAva uparathI dvArakAnI A bAju be eka mAIla dUra baMdhAvI hatI. A vAvanA sAta mALa hatA. DAbe hAthe eka kAcI saDaka phaMTAya che. e enuM sthApatya anerUM hatuM. kAcI saDakane cheDe jUnA baraDiyA gAmanAM khaMDhero vacce ardha tUTela rAma maMdira, adhurU rahela yAtrALuomAM gujarAta, saurASTra, rAjasthAna, lakSamaNa maMdira, mahAprabhujInI beThaka ane dilhI, kAzmIra, misura ItyAdi sthaLoethI A sitAjInuM maMdira vigere maMdiro AvelA che. sthaLe yAtrA karavA Ave che. prati varSa trIja rAma maMdiranA ziSya uparathI ema kahI zakAya catha pAMcamane divase tirthanI varSa gAMThane ke e maMdira saMvatanA seLamAM saikAmAM bAMdhavAnuM meLo bharAya che. yAtrALuone be TaMka vinA zarU thayuM haze mahA prabhujInI beThaka kayAre mUlya bhejana paNa karAvavAne prabaMdha che. A baMdhAI haze te nakakI thaI zakatuM nathI. tIrthane vahIvaTa zeTha vardhamAna kalyANajInI piDhI kare che. jenuM TrasTI maMDaLa kacchanA judA sItAjInuM maMdira soLamAM saikAmAM baMdhAyu judA bhAgomAMthI jaina AgevAno levAmAM haze ahIMthI thoDe dUra Avela caMdrabhAgA devInI AvyA che. derI paNa jUnI dekhAya che. jUnA baraDIyA gAma thI navu baraDiyA gAma eka mAIla dUra vaseluM kacchamAM bhadrezvaranA A suvikhyAta yAtrA che. e gAmanA leke khImA bhagatanI vAta dhAmanI yAtrAe AvelA jana jainetara pazcima hoze hoze kare che. (eca. Ara gaudAnInA kacchamAM AvelA abaDA sAmAMnA jana paMca. saujanyathI tIrthanI yAtrAe bhakti bhAvanAnuM pavitra sthAna saurASTranA prAcina maMdIranI neMdha che jyAM AgaLa sarve mAnava jIvanane zAMtI (eca. Ara. gaudAnInA saujanyathI) maLe che. (uparokta hakIkata nAraNadAsa ThakkaranI eka neMdha AdhAre TuMkAvIne lIdhI che.) 1. khimezvaranuM maMdira-maitra kALa jeTalu rAma lakSmaNa maMdira baraDiyA. junuM gaNAya che. e maMdIrane punarUddhAra saMvata nA saLamAM sakAmAM thaye hate. "rAma lakSamaNa e baMdhavA, rAmayA rAma suraja caMdaranI jeDare, rAmaiyA rAma 2. navalakhA- maMdIra ghumalI purANuM ghumalI zahera jeThavAonI rAjadhAnI hatuM. sati sena dvAravatI nagarathI eka gAu dUra junA halAmaNa jeThavAnI vAta saurASTramAM pracalIta gAmane ujjaDa TIMbo Avela che. jenu barADyA che. maMdIra koI jeThavA saMtane hAthe. 12mA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sikAnI Aju bAjumAM baMdhAyuM hatuM. purANI 9. dehotsa-e jagyAe bhagavAna zrI nIcI ghumalI hAlAranA bhANavaDa zaheranI kRSNa jarA pArAdhane hAthe mRtyu pAmyA hatAM ? dakSiNe sAta mAIla dUra AvelI che.. 10. dAdara lAlajInuM maMdIra-"gIrI 3. sena kaMsArInuM maMdIra upara ghumalI taLeTIne kuMDa dAmodara tyAM mahetAjI nAvA junI ghumalIthI eka mAIla dUra baraDA DuMgaranA jAya" narasiMha mahetAnI sAthe taNAyela peTALamAM Avela che. temAM sona kaMsArInuM dAmodara kuMDa kSatrIya kALamAM baMdha hovAnuM paMcADI maMdIra Avela che. paNa sena kaMsArI kahevAya che. ane halAmaNane prasaMga bAramA saikAne hAIne AThamAM saikAmAM baMdhAyuM hoya sona kaMsArInuM 12. dharaNIdhara mahAdeva-vAMkAnerathI merI maMdIra ke siMdhava rAjAe baMdhAvyuM hoya tema jAtAM sAta mAIla dura AvelA A sthaLa lAge che. : jAmanagaranA jAma rAjAe baMdhAvyuM hoya tema kahevAya che. paNa hAlanuM jaDezvaranuM maMdIra 200 4. bilezvara mahAdeva baraDA DuMgarAnA cheDA varSothI vadhAre purANuM nahIM hoya. upara ane ghumalIthI dakSiNe cha mAIla tathA piorabaMdara relve lAInanA tarasAI sTezanathI 13. mAMDavarAyanuM sUrya maMdIra-mAMDavarAya traNeka mAIla dura Avela che. A maMdIranuM eTale mArtaDarAyanA apabhraMza thayeluM nAma zivaliMga kRSNanA samaya jeTaluM purANuM mAMDavarAyanuM sUrya maMdI- mULa roLamAM sakAmAM gaNAya che paNa maMdIranI bAMdhaNI saMvatanA baMdhAyuM haze paNa tyAra pachI e maMdIrane AThamA saikA jeTalI jUnI che. ' punarUddhAra thayela che. A maMdIra sabaMdhI zrI jhaveracaMda meghANIe eka vArtA lakhI che. 5. ahalyA bAInuM soraThI somanAthanuM maMdIra dhamiSTa hekara vaMzIya rANI ahalyA 14. divano kille A killo rAkSasa rAya bAIe muslimonA hAthe nAza pAmela tIrthomAM jAlaMdharane hAthe baMdhAye hovAnuM kahevAya che. navA maMdIre baMdhAvyA hatA seraThasomanAthanuM A killAnA keTalAka bheyara purANu hevAne maMdIra saMvatanA aDhAranA saikAnI zarUAtamAM saMbhava che. paNa hAlano kille porTugIjhoe rANI ahalyAbAInA hAthe baMdhAvAyuM hatuM soLamAM sakAmAM baMdhAvyuM have joIe. 6. sutrApADAnuM sUrya maMdIra-A maMdIra 15. muralI manoharanuM maMdira-dhorAjIthI saMvatanA sAtamAM sakAnA aMtane hAvAnA upaleTA jatAM supeDI nAme gAma Ave che te saMbhava che. e maMdIra prabhAsa pATaNathI cha gAmanA pAdaramAM saMvatanA 18mAM saikAnI zaka mAIla dUra Avela che. sAlamAM A maMdira baMdhAyuM hovuM joIe. 7. somanAthanuM sUrya maMdIra-e maMdIra 16. rANakadevInuM maMdIra-A maMdIra vaDhatriveNI saMgama najIka Avela che. e maMdIra vaNanA koTanI rage Avela che. A maMdIra saMvatanA dasamA saikAmAM baMdhAyuM hovuM joIe. vaDhavANanA pAMparAonA vakhatamAM baMdhAyuM hovAno saMbhava che. dasamA saikAmAM baMdhAyeluM 8. somanAthanuM hAlanuM maMdIra A maM Ira bAramA saikAmAM thaI gayela rANaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devIne nAme kema caDI gayu te kahevu muzkela che. 17. havA mahela-Azare seka varSa pahelAM aMdhAvAnuM zarU karAvela A rAja mahela adhurA rahI javA pAmyA che. 18 khAMbhIe-vaDhavANanA rAjAnI vaDavAenA kI mIrA ane sainikeAnI khAMbhIe rANakadevInA ceAgAnamAM AvelI che. 19. rAjaya zIonA samAdhi mIra-je rANakadevInA maMdIra pAse Avela che 20. brahma kuMDa-A kuMDa purANA zaheAra zaheAramAM solaMkI rAya siddharAjane hAthe 'dhAcA hatA. 21. jAnInA cAre-A cAre kALamAM baMdhAyA hatA. zaheAranA girAsadAra jAnI brAhmaNeAe A cAre baMdhAvyA haze. 22. paththara khana. gaye AkhalA A AkhalAnu` mAvaluM merakhInA rAjA lAkhAjI rAve mukAvyu hatu. 23. maNImaMdIra- A ma Ira merakhInA ThAkeAra vAghajIe tenI premikAnI yAdamAM khaMdhAvyu hatu. 24 velIMgvIna sekreTarI eTa-A makAna maNImaMdIranA eka bhAgaja che. 25. meArakhIne TAvara derAsara digambara jaina paMthanA prakhyAta sudhAkAnajI svAmInuM derAsara- senagaDha A raka kAnajI svAmInA haste badhAyu che. buddhe sAlakIzvara mahAdeva- vallabhIpura purANA zivaliMga upara baMdhAvelu. A navuM maMdIra pacAsa varSa pahelA khAMdhavAnI zarUAta thaI hatI je hAlamAM adhurU che. kIrti maMdIra--A maMdIra gAMdhIjInA raheThANu sthaLa najIka temanI yAdamAM aMdhAvela che. samAdhi maMdira haLavada- A samAdhie haLavadamAM thayela satIenI che; jyAre dhrAMgadhrA rAjyanI rAjadhAnI haLavada hatI tyAre A rAjya mahela ma dhAyA hatA sUrya maMdIra DhAMka A maMdIra DhAMka zahera je upaleTAthI daseka mAila dUra Avela che. tyAM eka TekarI upara DuMgarezvara mahAdevanu` ma`dIra Avela che. gAmanuM maMdIra-saMvatanA sAtamA saikA jeTaluM junu A madIra jAmanagarathI tera mAila dUra Avela che. bAlakRSNa-A mUrti jAmanagaranA samazAnamAM Avela che. zravaNakumAra A mUrti jAmanagaranA samazAnamAM Avela che. jhAMsInI rANIA mUrti jAmanagaramAM saMgrahasthAnamAM Avela che. lAkheTe--jAmanagaranAM lAkheTA taLAvane kAMThe AvelA kAThA. TAvara-pAkistAna sAthenA yuddhamAM mAryA gayelA mAMgareLanA zekha mejara zekha mahaMmadanI yAdamAM A TAvaranu nAma mejara' zera mahaMmada TAvara rAkhavAmAM Avyu che. verAvaLa khadarathI 11 mAla pUrva tarapha unAne 26. traNa maMdIre-mULa dvArakA, peparaaMdarathI khAra mAila pazcime Avela vIsavADA zaheramAM thai gayela vIsA bhagatanAM vakhatamAM A maMdI| baMdhAyA hatA (saMvatanA tera saikAmAM.) 27. harasiddhi mAtAnuM maMdIra-A maMdIra saMvatanA prAramA saikAnA uttarArdhamAM khaMdhAyu hatu. mAtAnuM 28: harasiddha nagara- harasiddha ti dhAma pArakha'darathI 22 mAIla dUra pUrva tarapha Avelu che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 195 29. sabaLezvara mahAdeva-A ma MdIra padaramAM saikAmAM hAlanA progadhrA nagaA mahA-rAjAnA vaDIleAnA samayamAM baMdhAyuM hatuM 30. kuMkAvaTI-dhrAMgadhrAthI cha mAIla - pazcima tarapha Avela che. tripurA pacAyaMtana maMdIra- parakhaDI . A mIra saMvatanA khAramAM saikAnAM aMtamAM mA~dhAyu hatu. A maMdIra cATIlAthI AnaMdapura bhADalA jatI saDaka upara pazcima kAMThe parakhaDI gAma pAse Avela che. www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 raste prAcInuM pavitra tirtha sthaLa Avela che saMpradAyanA svAmInArAyaNanAM maMdIrano daravAje. e sthaLa pAse Avela lava maMdIra che. prAcI dudharejanA vaTezvara maMdIranI AkhalAnI mUrti. tIrtha najadIka vahetI sarasvatI nadI. ghelA jhAlAvADanA sAyalA zaherathI cAra mAIla dUra somanAthanuM maMdIra- jasadaNa zaherathI sAta Avela sejakapuranuM purANuM jaina maMdIra. jhAlAmAila dUra Avela A tIrthanuM mukhya maMdIra vADanA jasadaNa zaherathI ATha mAIla dUra Avela che. mInaLa devInI samAdhi- ghelA somanAthanA AnaMdapura mAMDalanuM ziva maMdIra je bAramAM tIrthamAM A samAdhi Avela che. jasadaNa zahe- saukAmAM baMdhAyuM hatuM. navalakhA maMdIra-sejakapura ranI mukhya bajhAramAM paMcAyatana zivamaMdIra jhAlAvADanA sAyelA gAmathI cAra mAIla dUra Avela che. rAjasAgara- jasadaNa zaherathI cAra Avela eka purANuM ziva maMdIra je saMvatanA mAIla dUra Avela eka sarovara che. dIvAdAMDI bAramA saikAmAM baMdhAvyuM haze. khAparA keDIyAnA dvArakA dvArakAnI kanyAzALA kampAuMDamAM Avela be yarA-A nAme bauddha guphAo junAgaDhanAM eka maMdIra. dvArakA nagarI dvArakAdhIzanuM maMdIra kALavA daravAjAnI pAse AvelI che. junAgaDhanAM upaleTA zaheranuM paMchI darzana. rUkSamaNIjInuM uparakoTanA killAmAM Avela taLAva. jemaMdIra-dvArakA zaherathI traNa pharloga dUra khAne junAgaDha zaheramAM Avela bAbI vaMzanA eka mArge Avela rUkhamaNIjInuM maMdIra tathA rUpha rAjAno reje. junAgaDha giranAra pahADa upara maNI maMdIranuM sanmukhanuM teraNa gajendra- Avela bhagavAna nemInAthanuM maMdIra jenuM keTaluMka vaTezvara-jhAlAvADanA surendranagara zaherathI cAra zilpa bAramA saikAnuM hovAno saMbhava che. mAila uttara dizAe eka jagA Avela che. giranAra pahADa uparanI pahelI TUMka uparanAM e jagAne vahIvaTa rabArI kema kare che eja derAsaronuM vihaMgamaya dazya. giranAranA jaina gAmamAM Avela eka oTalA upara gajendranI derAsaronuM dazya. mUrti che. vaTezvara mahAdeva- dudharejanI jagAnuM mukhya maMdIra dudharejathI cAra mAIla uttara junI sAMkaLI levAnuM maMdira tarapha rAjasItApura nAme eka gAme Avela che hAla junI sAMkaLamAM ubhuM che te lavAnuM tyAMnA eka taLAvamAM samAdhi Avela che. maMdira jatAM e maMdira selaMkI yugamAM baMdhAmaThanuM maMdIra-rAjasItApuranA taLAva kAMThe maThanAM cela delamAla gAmanAM brahmAjInAM maMdira jevuM mahaMtanA samAdhi maMdIra che. gaMgA-jhAlA- kahI rAkAya. nAnA moTA ge ane urUzaMgathI vADanA dedAdarA gAma pAse Avela eka kuMDa. zebhate e maMdIrano bhavya bhAga dUrathI ghaNo jhAlAvADanA sAyalA zaherathI traNa mAIla dUra ja AkarSaNa lAge che. Azare AThaso savA Avela dhAMdhalapura najIkanI eka purANI vAva. AThaso varSo vItI gayA hovA chatAM daherUM ghumaDanuM maMdIra-jhAlAvADanAM dhrAMgadhrA zaheranI bahu ja sArI hAlatamAM ubhu che. maMDe paranI pUrva dizAe bAra mAIla dUra Avela ane jagyA dizAnA devathI zebhI rahI che. AThamA saikAmAM baMdhAyela eka ziva maMdIra che. dhuMdhalInAtha-dhAMdhalapura zahera najIka Avela zrI rAmanAtha mahAdeva-saurASTranAM gohilavAvanA kAMThA upara Avela eka mUrti je nAtha vADa vibhAganA (ghA tAlukA) kukaDa gAmamAM saMpradAyanA nava nAtha pachInA dasamA nAtha zrI rAmanAtha mahAdevanuM anupama tirthadhAma che. dhaMdhalInAthanI eka mUrti che. gohilavADa gaDhaDA A pavitra dhAma bhAvanagara-mahuvA relve lAIzaherathI sAta mAIla dUra Avela baMDIyA nanAM taNasA sTezanathI pAMca mAIlanA aMtare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 pUrvamAM AveluM che. jagyAnI pUrva tarapha arabI che. AjI nadInA kinArA para purAtanI jagyA samudrane gherAM nIlA raMganA nirmaLa nIra Avela che. khaMbhAtanA akhAtamAM vahI A sthAnane vadhAre kacchanuM prAcIna tIrthadhAma kekezvara - A ramaNIya banAvI rahyA che. sthAna keTezvara nAmaka baMdara pAse Avela che. talasANIyA mahAdeva (talasANA) koTezvara baMdara agAu lakhapata tAlukAnu samRddha evu baMdara hatu. paNa dAla ahIM koI vastI jhAlAvADamAM lIMbaDIthI Azare paMdareka gAu nathI. ahIM moTA TaeNba upara keTezvaranuM puradUra talasANuM nAmanuM gAma Avela che. ghaNA Nokta prAcIna maMdira Avelu che. A maMdiranI leke tene tAI talasANAthI oLakhe che. A utare enI pAse ja geDa rANI e baMdhAvela talasANAnAM TIMbe talasANIyA mahAdevanuM nIlakaMTha mahAdevanuM maMdira che. aMte maMdire jIrNoddhAra kareluM nAnuM evuM zivanuM maMdira pazcimAbhimukha dvAre Avela che. maMphironI che. tenI lagabhaga pAMca varSa pUrvenI evI AgaLa paththaranI chIparathI bAMdhela che. tenI daMta kathA che ke-purANuM samayathI A nAga chevADAnI bhIte jharUkhA paNa mUkela che. devane ghaNuM brAhmaNa vaMza paraMparAnAM kuLadeva zrI AzApurA prAgagya - kacchamAM mAne che. ane khAsa karIne gauttama getranAM joSI tene kuLadeva mAne che. lagna, joI, bhujathI eka khuNe Avela maDha nAmanuM gAma che. te gAmamAM "rAja rAjezvarI AzApurA zrImaMta vigere agatyanAM kAryomAM tene lAge cukyuM che. ane bAra mAsI tenuM sthApana mAtAjI"nuM paurANIka junI bAMdhaNInuM bhavya - pitAne tyAM rAkhe che ane tenAM karamAM talavaTa, maMdira che. te maMdinI sAkSAta pragaTa thayelI khIcaDe vigere banAvIne nivedha Ape che. muti kevi rIte pragaTa thaI ane "AzApurI mAravADIe paNa tene mAne che. ane TheTha mAra nAma zI rIte thayuM tene paurANIka itihAsa che. vADamAMthI mAnatA karavA teo ahIM Ave che. pavitra yAtrAdhAma nArAyaNa sarovara : sanAtana hindu mATe parama pavitra yAtrAsthAna (bhAnuzaMkara jobInA saujanyathI) samAna nArAyaNa sarovara kaccha jIllAmAM cheka pazcimI sarahaMda pAse, lakhapata tAlukAmAM kAMbI mAtA :- hAlAranA jeDIyA mahA Avela che. jIllAnAM mathaka bhujathI te basamAge lanA AmaraNa ane jeDIyA vara mAdhApara gAma 101 mAila thAya che, jyAre tAlukA mathaka pAse kAMbI mAtAnI eka purAtana jagyA AvelI lakhapatathI te 38 phAIla thAya che. nArAyaNa che. A jagyA zeryanA ItihAsa sAthe sAkSI sarovara tIrNa pAse e ja nAmanuM nAnakaDuM pUrAve che. AjathI Azare pAMca varSa pahelA gAma vaseluM che. arabI samudranI kerI nALanAM jAmanagaranA mahArAjA jAma sAheba zrI rAvala pa kinAre prakhyAta keTezvaranAM dhAmathI dakSiNe jAmane sUrya tapato hato, jAmanagara hAlAranI che eka mAIla para, uttara dakSiNa 1 mAila ane gAdI para jAma zrI rAvala bIrAjatAM hatAM te pa_pAzrama e mAilanAM vistAra pUrva-pAzcama be mAIlanAM vistAramAM nArAyaNa vakhatanA eka prasaMga uparathI hAla paNa A sarovara Avela che. jagyAe maMdira mejUda che. kobInA jhuMDa nAme prakhyAta che. tthA eka pUrAtanI vaDanuM vRkSa Avela saMvata 1014nI sAlano prAcIna vaMTa:- che. A sthaLa ghaNuM ja ramaNIya ane jovA lAyaka zrI gIranAra pAsenAM prabhAsapATaNathI 22 keza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 dura AvelI zrI aMjAra pAzvanAthanAM nAmathI pAvanI gaMgAsamI zetruMjI nadInA kinAre bhaMDAvikhyAta thayelI paMcatIthI zrI unA, aMjAra rIyA gAme kemAM dharma bhAvanA jAgrata karavA diva delavADA ema cAra gAma vacce AvelI mATe ke eka vakhata jAgrata thayelI dharma bhAvache. dareka nAma ekathI be kezane AMtare nAne cirakALa TakAvI rAkhavA mATe AjasudhI Avela che. daMtakathA ema kahe che ke zrI ajA- kaI pavitra sthAna na hatuM, A bhUmimAM Aje harA pArzvanAthanI mahAna camatkArI pratibhA deva sUramya ane mahArI zivAlayanuM suMdara duSya lekamAM eka lAkha varSa sudhI gharaNe, chaso AvatA jatA yAtrikane daSTigocara thAya che. varSa sudhI kubere, ane sAta lAkha varSa sudhI A sukI verAna bhUmi (bhaMDArIyA) mAM chellA varUNadeve pujelI che. e pachI e pratimA saikAnA ardhabhAge pacAsa varSa purve mukadAtA ajaya rAjAnAM bhAgyathI padamAvaMtI devIe ane dharmapremI sadagrahastha sva. zrI vAlajIbhAI eka sAgara nAmanAM zreSTIne ApI zreNI e mIstrI pitAnuM bacapaNa vitAvI yuvAvasthA dIva gAme AvI te ajaya rAjAne arpaNa karI thatAM muMbaImAM dhaMdhArthe sthaLAMtara karI gayA. A vakhate ajaya rAjAne eka sAta jAtanAM varSo sudhI jIMdagI muMbaImAM vitAvI svajavyAdhI pIDA ApatAM hatAM, te vyAdhIo bhAvI neno prema saMpAdana karI pavitra jIvana jIvatA tIrthakara zrI pArzvanAthanI adbhuta pratimAnAM chevaTanI aMdagI zeSa divase potAnI mAtRbhUmi darzana mAtrathI laya pAmI gayAM; eTale ajaya saurASTramAM vitAvavA vi. saM. 2021mAM pAlIrAjAe dIva samIpamAM ajapura nAmanI navIna tANuM AvI rahyA daramyAnamAM mAtRbhUmi bhaMDAnagarI vasAvI temAM eka suMdara prAsAda baMdhAvI rIyAmAM grAmajanomAM dharmabhAvanAnA utkarSa te devaLamAM e pratimAjIne sthApIta karI pote arthe temaja mAtRbhUminuM RNa adA karavAnA trIkALa pujA karavA lAgyA. e ajaya rAjAnA zubha hetuthI kaI pavitra sthAna ubhu karavA svarga gamanane prAye ATha lAkha varSo vItI gayAM saMkalpa karyo ke jethI sva upArjIta saMpattine che. jethI devaloka ane manuSya lekamAM soLa lAkha sadvyaya thatAM AtmasaMtoSa anubhavAya. A pachI varSathI sevAtI pratima kaLIyugamAM jAgatI bIje ja varSe sva. zrI vAlajIbhAI mIstrInA ta peThe zrI (ajapura) gAme che. dehotsarga pachI temanA variSTha suputra dAmubhAI e uparokta zubha saMkalapane sAkAra rUpa ApavA sADAnavaso varSa pUrvene saMvata 1012nI rU. 10000 dasa hajAranI prAthamika udAra sAlano purANo ghaMTa je hoya, je devaLanAM sakhAvata karI jenA phaLa svarUpa Aje A moTAM cauda uddhAro thayelAM che te svarga bhUmi zivAlaya bheLA grAmajanonI deva darzananI samAna devaLa jevuM hoya, koIpaNa samaya ne pavitra bhAvanAne amIsiMcana karI rahyuM che. karamAya tevI devI vanaspati ke jene ajevALanA , - sadgatazrInA suputra dAmubhAIne vasavATa to jhADe kahevAmAM Ave che. te vanarAjI jevI bacapaNathI ja muMbaImAM te paNa potAnI hoya, to zrI ajArA prArthanAthajInI tIrthamAM mAtRbhUmi saurASTra tarapha emane prema haMmezAM padhAro. cogya samaye saurASTrane bhUlI na javAya tevo satata jIvaMta ane jAgratIvALA ane e ja kAmaLIyAne nesa bhaMDArIyA :- jAgratinA phaLa svarUpe sva. zrI vAlajIbhAI siddhonI pavitra bhUmi zrI zetruMjya parvatanI vi. saM. 2022nA azvina zukala 10nA roja godamAM zaikAothI vahana karatI pavitra patita svargastha thatAM bhaMDArIyA gAme dharmapremI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janatAnA umaLakAbhera utsAha sAthe temaja ane udAradilanA zrI hIrAlAlabhAI gAMdhInA zAstrokta vidhIsara suputra zrI dAmubhAIe nivAsa sthAnamAM zrI svAmI sarmatha bhagavAna pitAnA zubha haste zivalIMganI pratiSThA karI parazurAma sadagurU zrI gajAnana mahArAjanI pitRtraNa adA karyuM jenuM phaLa vartamAna temaja mUrtio ane mahArAjazrIe kRpA prasAda bhAvi janatA meLavatI raheze sva. zrInA zubha tarIke ApelI rajata pAdukAonI zubha sthApanA saMkalpane lakSamAM laI zivAlayanI sthApanA ane karIne kArataka suda pUnama 22 mI navembara zivalIMganI pratiSThAnA pUnita kAryamAM pU. zrI 1961nA roja kAMIka daivI saMketathI gurU prabhAbenane avirata prayAsa ane utkRSTa bhAvanA maMdiranI sthApanA thaI che. pAdukAonI sevA pUrNa zrama eTaleja prazaMsanIya che dharmabhAvanA pUjA nimitte zrI gAMdhInA kuTuMba mAMthI ja eka mAtra bhramaNuM banI cukI che evA AjanA vyakti tyAM rahe che. pUnAnA akkalakera nivAsI vikasatA vijJAna yugamAM paNa jugajunI bhAra- parama sadagurU zrI gajAnana mahArAjanI preraNA tanI vekta saMskRtine svajIvanamAM prajavalIta ane AzirvAdathI sthApAyela A maMdiramAM karI eka Adarza tyAgI ane dharmaniSTha temaja bhakti bhAvathI loko darzane Ave che ane preraNAdAya Arya mahilA tarIke pUnita jIvana mahArAjazrInA camatkArika paracAo sAMbhaLIne AvI rahelA tyAga vairAgyanA jIvaMta pratikarUpa bhAvike dhanyatA anubhave che. hena zrI prabhAbena zivAlayanA kAryamAM apa viSeza pragati karAvI rahela che. unA delavAddhanuM paurANika darzana (saMpAdaka) pravINacandra bha bhAradIyAnA saujanyathI gurU maMdiranuM mahAtmaya -unA | unA delavADAnuM smaraNa eTale lIlInA Aje jene prabhAsa kSetre tarIke oLakhIe ghera unA delavADA diva, keDInAra ane prabhAsa chIe teTaluM ja maryAdIta kSetra prabhAsanuM na hatuM kSetra eTale hinduonA prAcIna tIrtha dhAmano mAtra saurASTramAM ja nahi paNa Abu parvata samuha Arya vartanA 68 mahAna tIrthomAM A sudhI tene vistAra hato ema purANomAMthI nagnahara (nAghera) nA brahma bhAganA tIrthone 21 jANavA maLe che Aja ThekANe bhagavAna somanAtha maM tIrtha kahevAmAM Ave che. saurASTrane soraTha tiliMga svarUpe satata vAsa kare che. A jillAne atitama suMdara pradeza nagnahara kSetre zrI kRSNanI kIDAbhUmi hatuM ane asaMkhya nAghera pradeza che. A vistArane prAcIna prabhAta gIonI tapobhUmi hatuM zrI guru dattAtreyanA kSetramAM brahmabhAga kahe che zreSThabhAga eTale gupta svarUpe ahiMja vAsa che. A saMtabhUmi brAhmaNone arpaNa karelA saM. 1300 varSa para agasti vasiSa vizvAmitra jamadagni pUrve skaMda purANamAM A vistArane nagnahara ItyAdi aneka kaSI mahAtmAo nivAsa karatA eTale jyAM devonA deva mahAdeva pitAnI ane aneka yadI yAga eNe karyA hatA zrI svecchAe digambara svarUpe vicarelAM te uparathI dazarathI rAme ahiMja keTalAka samaya vAsa karyo nagnahara kahevAya AnuM apabhraMza rUpane nAghera hate. vacalA gALAmAM kALanA peTALamAM adazya unAne unnata durga unnata sthAna unnata sthama thayelI ane bhUlAI gayelI A pavitra bhUmimAM uttama sthAna ughanamAthI apabhraMza-unA thayuM unnatanagara unAmAM ke jyAM RSI munioe tevI rIte delavADAne devakula, devasthaLa, devalapura, tapazcaryA ane vidyAno uccAMka sthAge che devadArUvana, devavALuM ane muslima (yavana) kAla evA e nagaramAM dhArmikavRtinA paropakArI daramyAna devakulanuM dabalavADAmAMthI delavADA thayuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 devakula (delavADA) nA AsapAsanA vistArane sAgrAma khelavA dilhI ane kenejathI AvelAM dArUkAvata athavA deva dArUvana ane divane dvipa ajayapALanA tuMvAranA utArA paNa ahiM gupta jAlaMdhara dvIpa ke jAlaMdhara nagarI kahevAtuM te prayAgamAM ja hatA keDInArane kuberanagara, kehipura, kehinagaranuM unnata nagaranI racanA - unAmAM uneapabhraMsa keDInAra thayuM unA hastakanuM gAma vALAnA rAjya samaye unAne rUrata 60 phuTa sImbarane zabara sthAna ane aMjArane aja- UMce duga (kile) hato. tene dIva, ameharA, harA tathA unA-delavADA prAMgaNamAM vahetI nadI dilhI, koDInAra bhAbhaLa gaNeza e nAme pAMca marachundrA nadIne traSi teyA kahela che. traSitAyA nadI eTale traSione priya evI nadI. hAlanA delavADA :- daravAjo asala mahA kALane jhAMpe gaNAto. unevALAnA nAma:narasiMha mahetAnI putrI kuMvarabAInuM mAme unAvALA, unnatapurA, unnatapAla, umAvA, unerAne prasaMga keTalAkanA matAnusAra unA pUrva bhAge vistareluM hatuM Aje paNa tyAM bAMdhakAme nA ahazeSa dazyamAna thAya che. e kALanA - unAmAM sAta sAta mALa (bhauma)vALA hajAra unAnA jhaverIparAmAM narasiMha mahetAnI putrI dharI hatAM ane temAM unevALAnuM rAjya hatuM kuMvarabAInA vasura zrIdhara mahetAM hatA. kuMvara che jyAM moTA moTA maharSio ane tapasvIo bAInA mAmerAne cama-kRti bharyA prasaMgo ane ke na ke jeo vidyA ane tapathI utkRSTatA prApta itihAsa prasiddha mAmeruM A unAnI dharatI karI vicaratA hatA. paraja banelA. saMvata 1470nI sAlamAM bhakta unA sthAnamAM vidyA ane tapathI yukta zrI narasiMha mahetAne janma ane saM 1503mAM uttama 18000 aDhAra hajAra agnihotrI unemahAsuda 5ne ravie kuMvarabAInI vAhinI pUrI vALa brAhmaNa hatA. ema lekha bele che. te samayathI dAmodararAya unAnA vidyamAna maMdiro :- zrI dAdaraunA padhAryA hatA. unAthI pUrvamAM ardhA mAI rAyajInuM maMdira, puSTi mArganI bAlamukuMdanI lanA Azare che. jyAM kuMvarabAInuM mAmeruM havelI, rAma maMdira, (zIkharabaMdha che) rAmamaMdira purAvavAmAM AveluM tyAM eka judI daherI che. pALeja hATakezvaranuM pUrAtana maMdira che. siddhatyAM sUryano prakAza paDato nathI paNa chAyA zvara mahAdeva, gara maMdira, harSadamAtAnuM maMdira jaNAya che. A sthAnane " zAmaLAnI derI" kanakezvaranuM maMdira acalezvara mahAdevanuM maMdira tarIke ullekha thAya che. hAla muslimoe aMdara che. je hAlamAM navayuvaka maMDaLe jIrNoddhAra karI kabara ghusADI dIdhI che ne gera upaga kare che. e ghamaTo banAvyAM che. AmAM vAyaDA vANIyA kuLadevI che sthalakezvara mahAdeva - keDIvADAmAM jema saMta purUSa ane mahAtmAonA paga- Avela sthaLa che. mahAkAlezvara :- unAnuM ati lAthI A pradeza pAvana banyA che. tema A prAcIna ziva maMdira che. jaina derAsara keLIdharatImAM "bhagavAna sahajAnaMda svAmI bhaga- vADAmAM Avela che. unAmAM pAMca derAsare che. vAna sahajAnaMda svAmInA pratApathI Aje paNa svAmInArAyaNanuM maMdira :- A maMdira suvarNa gupta prayAganA kuDe bharapura ane guptajharaNAo ne daza kalazavALuM sauthI bhavya maMdira zeThaakhaMha vahetAM rahyAM che. vADAmAM Avela che ane unA nagaranI vacce somanAthanA rakSaNe mahamadagIjhanI sAme Avela tena zikhara cAra pAca gAuthI dekhAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from : VANRAVAN HARILAL MODI (CLOTH MERCHANT) MODI STORES ; RATAN MAHAL: Sharadhanl Road, Ghatkoper - 77 BOMBAY zubhecchA pAThave che zubhecchA pAThave che 100'. zuddha bheMsanuM ghI kharIdavAnuM 13 | zrI pAdarI sevA sahakArI maMDaLI , bhasApAtra sthaLa: mu. pAdarI (gehelanI) (tAluka-taLAjA) | zeTha bharatakumAra navInacaMdra ! (ji. bhAvanagara) (saurASTra) dANuM pITha, { Arthika krAMti saphaLa karavA ? pAlI tA NA. sahakArI pravRti ja ekamAtra upAya che. amAre tyAMthI khAMDelA maracA, haLadara, dhANAjIrU tathA spezyala hIMga vi. | devazaMkara nAraNabhAI karuNAzaMkara nAraNabhAI ! kaphAyata bhAve maLaze. pramukha maMtrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI goghArI jaina mitra maMDaLa 77, mAravADI bajAra, [sthApanA sa. 2000] sakSipta paricaya muMbaI ra bhAvanagara ane geAdhAnA muMbaimAM vasatA vatanIonuM sapa, saMgaThThana ane bhAtRbhAva keLavavA ane prasarAvavAnA mukhya hetuthI zrI gAghArI jaina mitra maMDaLanI sa, 2000mAM sthApanA karavAmAM AvI. maDaLanI sthaLa maryAdA bRhad muMbaI ane dhArmika, sAmAjika tathA zaikSaNika kSetre sevA ApavAnA dhyeyane prAdhAnya mAnyA. sabhya saMkhyA :--242 sabhyAnI che jemAM 2 peTrana sabhyA ane 50 AjIvana sabhyA. peTrana lavAjama rUA. 251) AjIvana sabhyapadanA rUA. 51) vArSika lavAjama rUA. 2) rAkhavAmAM Avela che. sAmAjika kSetre :--(1) mAMdagI rAhata vibhAga sa. 2004(sane 1948)thI cAlu che. (2) sAdAithI lagna prasaMgeA karI ApavAne vibhAga sa'. 2013 (sane 1956)thI cAlu che. sAdAIthI lagna prasaMgeA kulle 38 karI ApavAmAM AvyA che. (3) jJAtibaMdhu sahAya vibhAga saM. 2021thI cAlu che, je dvArA be thI cAra kuTuMbane Arthika rokaDa sahAya dara mahine ApavAmAM Ave che. razaikSaNika kSetre --maMDaLa taraphathI keLavaNI vibhAga sane 1953thI zarU karavAmAM Avye. A vibhAga dvArA samasta geAghArI vizAzrImALI jaina jJAtinA vidyAthI--vidyAthInIene dho. 1 thI 11 sudhI pAThya pustaka ane aDadhI skUla phInI sahAya ApavAmAM Ave che. 1967nA navembara sudhImAM A vibhAga dvArA rUA. 75,000)thI vadhu sahAyanI rakama khavAmAM AvI che. chellA cAra varSoMthI dheA. 1 thI 11 sudhImAM samasta gAdhArI vizAzrImALI jaina jJAtinA vidyAthI e ane vidyAthInIone (60 ane tethI vadhu guNAMka meLavI uttINa thanAra darekane ) rokaDa ane zALApayegI cIjenA pAritASikA apAya che. 1967 me mAsamAM pAsa thanArA 238 vidyAthI Ane rUA. 3,000) uparAMtanA inAmo apAyA hatA. dhArmika parIkSAomAM prathama kakSAmAM uttINa thanAra vidyAthI one pazu dhArmika zikSaNanA uttejanAthe inAme ApavAmAM Ave che. dhArmika kSetre :---maMDaLanA sabhyAne 15 varSa paryaMta dara vaSe caityaparIpATInI ceojanA dvArA mukhaI ane parAonA daherAsareAnA dana paryaMSaNa paryAM bAda karAvavAmAM Avela che. sa. 2016mAM jaineAnA mahAna tIrtho sametazikharajI, pAvApurI ane anya tIbhUmi tathA kalyANaka bhUmionI Azare 500 yAtrikAne eka spezyala Treina dvArA 45 dIyasanI ane 47 tIrthAnI yAtrA karAvavAmAM Avela je khubaja saphaLa rahI. ma`DaLanu hisAbI varSoM kArataka zuda 1 thI Ase vida 0)) sudhInu che. nAnacaMdra tArAcaM zAhu vinayacaMdna khImaca zAhu (mAnad maMtrIe) hIrAlAla jIThAlAla zAhe (pramukha) lakSmIca durlabhajI zAha (upa-pramukha) dAmAdara ThAkarazI zAhu (khajAnacI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA sthApatyo - bhAratIya zilpasthApatya kalAnA itihAsamAM saurASTranI kaLAsamRddhie paNa apU ane viziSTa phALA noMdhAvyo che. A vAtanI pratitI karAvatAM harApA-saMskRti kAlIna mATInA pAtrakhaMDA, alaMkArA te pachInA yuganA zIlAlekhA, tAmrapatro, guphA ane vihAro, stUpa, maMdiza, ane masjido, mahela ane kIllAo, vAveA ane kuDA, saurASTranI bhUmipara mAjIda che. saurASTranA A asaMkhya pUrANA avazeSonuM darzana karatAM ema anubhavyA vagara rahevAtu nathI ke saurASTra bhUmi purAtatva ane kaLAno eka amUlya ane akhUTa prAcIna khajAne che. koipaNa pradezanA AbhamUrta svarUpe oLakhavA hAya te| te pradezanA zilpasthApatya tarapha dRSTi karavI joie. AjathI 2200 varSa pahelAM bhAratIyatA kevI ekarasa thaI unnata ane ajoDa evA dharma saMdeza vizvane Ape che. jenI sAkSI junAgaDhamAM giranAra pAse Avela azAkanA zilAlekha Ape che. temAM bhAratanI te samayanI bhavyamane dazAnu pratibiMba che. jemAMthI janme che ApaNI tatkAlIna sthApatyakalA bhAratIyakalA AvI sahaja vRttinuM pariNAma che. ane bhAratIya sthapati eTalI ja uMcI sapATIe uDAyana kare che. A bhAvanAnA prattikasanI saurASTranI A bhUmi paNa te samayanA viziSTa sthApatya rajU kare che. e yuganA darzana karAvatAM paththaro temaja IMToneA sthApatya khaMDera saMdhabhAvanAnI sAkSI pure che junAgaDhamAM sudarzana taLAva, pacezvara, bAvApyArA, khAparA-khADIyA, uparakoTanI guphAo hajIpaNa ubhAM che. saurASTranA zetruMjI nadInA mukhathI thoDe dUra temaja bAbarIyAvADanA unA pAse zANAnI guphA, bhImaceArInI guphAo hajI paNa buddham zaraNam gacchAmInI yAda Ape che. DhAMkanI pazcime jIjarIjaramAM keTalIka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI jayendra nANAvaTI guphA che. jAmanagara jIllAmAM rANapara gAme paNa guphA jovA maLe che. ane geAMDala pAse tAjetaramAM khaMbhAlIDAnI guphA maLI AvI che. A bauddhaguphA kSatraya ane guptakALanA saMkrAtI samaye kAtarAyelI hoya tema lAge che. A guphAomAM vihAra, sabhAmaMDapo ane caityagRhanA pravezadvAranI banne bAjue lagabhaga 6 phUTa UMcI bauddIsatva, padmapANI ane avalAkItezvara, varjhapANInI mUrtio kaDArelI che. tenI banne tarapha kSeA dekhAya che tenI chAyAMtaLe yakSa, yakSaNiyAnA vRMdo najare paDe che A zilpasthApatyonA bharAvadAra zarIra, gAtrAnA vaLAMkA, rekhAMo, ane mastakaparanA paheraveza jotAM A guphAo I. sa. khIjA saikAnI hAya tema kSIta thAya che. zilpanA mukhAraviMdanA bhAvA, bharADA, vezabhUSA ane caityagavAkSanI sthApatya zailI guptakALanI asara sucave che. junAgaDhamAM AvApyArAnI guphA traNa hAramALAmAM AvelI che. jemAM eka che! agALAkAramAM pariName che. te darzAve che ke A jagyAe eka stUpanI racanA thaI haze AvI racanAH pazcima bhAratI anya guphAo jevI ke bhAjA, kAralA, nAzIka, ane ajaMtAmAM paNa maLe che. A guphA paNa I. sa. nI zaruAtanI saikAnI haze ema mAnavAne kAraNa maLe che. A guphA alaMkRta che ja nahi mAtra caityagavAkSa spaSTa dekhAya che. A mayUrapaMkha jevI kamAne bauddhayuganA agatyane ane uttama namUnA che. A guphAmAM prApta thatAM staMbhA nAzIkanA nahapAna vihAranA Avela staMbhAvALA vizALakha`Da che. bAkInA vibhAgamAM alaMkRta beThako che. tenI upara caityagavA nA zilpa spaSTa dekhAya che bIjA mALamAM te ja prakAranI racanA che. A guphAomAM kaMDArAyelazilpa bAvApyArAnI guphA karatAM vadhAre vikasIta dazA sUcave che. A guphAmAM cAra prakAranI staMbha racanA www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 22 : dekhAya che A staMbhanA zirobhAga upara pazuonA bhogave che. stUpa eTale aMDAkAra ardhagoLa ghummaTa zilpa mUkavAmAM AvelA che. A staMbhanI beThaka jemAM bhagavAna bauddhanA kaMika avazeSo eka nAnI aSTakoNa che. bIjA prakAranA bhAga corasa ane peTImAM rAkhavAmAM AvelA che. AvA stUpa sAthenuM aSTakoNa che ane beThaka paNa corasa che. trIjA prArthanA gRha eTale caityamaMdira, vihArano artha ane cothA prakAranA staMbha goLAkAra ane khAMcA AzrayagRha thAya che. cityanI bAMdhaNI vartuLAkAra vALA hoya che. bhAvanagara jIllAmAM taLAjAnA hoya che. tyAre vihAra corasa AkRtine hoya che. DuMgaramAM kaMDArAyela lagabhaga trIsa guphAo Azare tenI eka bAju khullI hoya che. ane tenA karatAM 320 phUTa UMcAIe ubhelI che. A guphAonI varaMDA hoya che. jenI upara pharatAM khaDe hoya che. AjubAju 20 TAMkAo paNa maLI Avela che. zAmaLAjI pazcima bhAratamAM sauthI moTo gaNAya A guphAomAM ebhala maMDapa sauthI vizeSa dhyAna e IMTano banela borIyA staMbha giranAranA kheMce te che. temAM maMDapa 75 phUTa lAMbe, 67 dakSiNa DhaLAvA tarapha Avela che. A sthaLa phUTa pahoLo ane 17 phUTa uMDe che. maMDapane TekA guMdajaLI ane hemajaLInA vaccenA vistAramAM rupa cAra aSTakoNa staMbha praveza vihAramAM haze hAla daTAyela che. sAthe stUpa 45 phUTa UMcAI je hAla jovA maLatA nathI mAtra guphAnI upara temaja 184 phUTa vyAsa dharAve che. AmAMthI maLI moTA caityagavAkSo ane tenI nIce vedikAnI bhAta AvelI ITa temaja kacoLAonI pratikRti junAdUra dUrathI paNa najare paDe che. zANunA DuMgaramAM gaDha myujhiyamamAM surakSita rAkhavAmAM Avela che. lagabhaga 62 jeTalI guphAo gaNAya che. A TekarInI khodAyelA stUpanI pazcima bAjue vizALa bauddhataLeTImAM eka vizALa sabhAmaMDapa dekhAya che. jenI vihAranA pAyA dekhAya che. ane tenI pAse laMbAI 68 phUTa ane pahoLAI 61 phUTa ane jANItA stUpa karatAM moTo stUpa ke jene laDIlAkhA uMDAI 16 phUTa che. A maMDapanA praveza bhAgamAM meDI kahevAya che. te najare paDe che. IzunI zarU6 staMbha gaNAya che. junAgaDhathI 30 mAIla dUra AtanI sadIno eka laMbacorasa AkRtivALA DhAMka gAma pAsenI guphAonA gokhalAo upara bauddhavihAranA caNataranA pAyA paNa junAgaDhathI 6 caityagavAkSo dekhAya che. pravezadvAranA bArazAkhA mAIla dUra ITavA TekarI upara khedakAma karatAM upara siMha, cakro vagere buddha pratike kaMDArAyelA prakAzamAM AvyA che. A vihAranI ITanuM mApa che. A badhI guphAo sAdhuonI satyama zivama 18 phUTa x 12 phUTa 8 3 phaTa che ane pAgAnA ane sundaramanI sAdhanA arthe ane vasavATa mATe caNataravALo. 475 phUTa lAMbo ane 15ra phuTa racavAmAM AvI hatI. A badhA sthApatyo parvata- pahelAIne vistAra khulluM mUkAyeluM che. pazcima mAMthI ketaravAmAM AvelA che. ane je badhA bAjue 2, phUTa uMcI ane 1 phUTa pahoLI be IzanI zarUAtanI sadImAM racavAmAM AvelA che. dIvAlanA pAyA che. neRtya bhAgamAM 20 phaTa lAMbI tema tenI zailI uparathI kahI zakAya. ane 30 phUTa pahoLI eka pharasa cerasa maLI AvI che, je eka moTo prArthanA khaMDa hovAno saMbhava rASTranI A dharmabhAvanAnuM pratibiMba mAtra che. pUrva taraphanA bhAgamAM 10 phUTa x 10 phUTanA paththaromAM kotarAIne na rahetAM paNa lAla iTonA che ane 26 phUTa x 10 phUTa ema sAta khaDe caNataramAM paNa mUrtivaMta thayuM che. bauddhasthApatyamAM hovAnuM jaNAvAya che. AvA khaMDo uttara dakSiNa ratya, sUpa, ane vihAranI racanA khAsa prAdhAnya ane pUrvanI bAjue paNa maLI Ave che. baMne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapALa samAjanA dAnavIra rata sva0 zrI vRjalAla durlabhadAsa kANakIyA [ svargavAsa : 2-3-196 6 janma : 10-10-189 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara. Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA jAhera jIvanamAM jeonI yazavI sevA noMdhAyela che. zrI dvArakAdAsa me. paTele pramukha jillA paMcAyata amarelI Do. jIvarAjabhAI mahetA (gujarAtanA mAjI mukhyapradhAna) zrI mohanalAla vIrajIbhAI paTela junI peDhInA lokasevaka amarelI zrIguNavatarAya purohita sara nI kAMtinA sainika sva zrI zAmaLadAsa gAMdhI zrI raNajItasihabhAI gohela-lIMbaDI junAgaDha ArajhI hakumatanA saranazIna ArajhI hakumatanA laDavayA zrI jayaMtilAla sukhalAla zrI gokaLadAsa mo. paTela (bhAvanagara ji. 5, upapramukha) mAkeTIMga pravRttinA AgevAnuM kArya kara-amarelI zrI kalyANajIbhAI mahetA mUkasevaka-DuMgara Shree Sudhamaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 106 :. pharate 5, phUTa ane 10 iMcane vara AveluM che drAviDIyana, lagabhaga I sa, 500, 600 thI upaA vistAranI pUrvamAM cAlIsa (40) phUTa x sthita thatAM jovAmAM Ave che. A prakAranI cAlIsa (40) phUTa prasAda sAthe eka khaMDa asara sAthe dareka pradezanI potapotAnI sthAnika ' jaNAya che. jenI dIvAlanI pahoLAI jatA koThAra sthApatyanI zAkhAo zarU thaI hovI joIe, hoya tema lAge che. A vihAramAMthI upalabdha thatI sAtamA saikAmAM pazcima bhAratanI kaLAnI zAkhA kSatriya rAjAnI mATInI mUdrAo jaDI che hajue vikasI cUkI hatI, tema bauddha dharmi ItihAsakALa A ITonA kha re saMdha bhAvanAnI pavitra yAda tAranAthanA kathana uparathI kahI zakAya cAlukyaSkALa Ape che. pahelAMnA madhyakALamAM eTale ke saurASTranA maitraka ane saMvakALamAM zilpa sthApatyanA asaMkhya saurASTranA prAcIna maMdira sthApatya kalAnuM avazeSo jevA ke gopa, sege, kanasArI, visAvaDA darzana te jAmanagara jIllAmAM AvelA sauthI bIlezvara, sutrApADA, kadavAra, vaDhavANa, kaccha, thAna prAcInatama maMdIra gepathI karavuM rahyuM gepanA vagere saurASTranI bhUmi upara aNanama ubhA che. maMdIrane kAlakrama I sa 550 svIkAryo che, tenA krame krame gujarAtabharamAM I. sa. 1000 sudhImAM avazeSa jotAM lAge che ke tenI racanA bahuja to 100 upara saMkhyAmAM maMdira to racAI gayAM saraLa che. maMdiranuM garbhagRha aMdarathI 9 phUTa ane che. tema purAtatvavidenI zodhakhoLa uparathI jANI 10 I canuM, tenI uMcAI 27 phUTa che. dIvAlanI zakAya che. A saMzodhanane jaza moTebhAge gujarAta jADAI 2 phUTane 6 iMcanI che. koipaNa prakAranA sarakAranA purAtattvakhAtAne jAya che. tAjetaramAMja simenTano upayoga karyA sivAya prAcIna maMdira A prakAranA maMdire soraThamAM saramAgAme, dehagAma moTA paththarathI bAMdhavAmAM AvatA garbhagRhanI pAse. sutrApADA pAse. ane pasanAvaDA- pAse maLI. AsapAsa 50 phUTI jagatI jovAmAM Ave che. AvyA che. jamarA temaja akhodara pAse A tenI hAlato mAtra bhagna dIvAle ja maLe che. maMdire noMdhAyA che ane I sa. 1000 pachI to sauthI vadhAre dhyAna kheMce tevuM A maMdiranuM zikhara gujarAtanA itihAsanA suvarNa yuganA sAkSI pUrato che. karabala ArkanA siddhAMta pramANe aMdara pUrNa vikasIta solaMkI zailInuM maMdira sthApatya bhAga pile che, ane bahArathI pagathIyAnA AkA- saurASTranI dharatIne AvarI rahe che. jenA darzana ranA pirAmiDanI paddhatio upara vadhe che. tenI bArI, somanAtha, mIyANI, dhUmalI vageremAM thAya che. dareka bAja babe mayUra pIMchI (rIya gavAkSo) vaccenA gALAmAM vaDhavANunuM rANakadevInuM maMdira thAnanuM ane tenI upara eka mayUra pIMcha keryuM hoya mUnIbAvAnuM maMdira vagere. maMdiramAM sthApatyanI tevA ramaitya gavAkSa mukavAmAM AvelA che, ane saMditi avasthAna aMkaDAsamI banI ItihAsa temAM gokhalA jevA goLAkAramAM vividha jAtanI sarje che. bhogAvA nadInI dakSiNa tIre vaDhavANamAM mUrti besADavAmAM AvelI haze. A jAtanuM zikhara navamI sadInA aMtanuM rANakadevInuM maMdira ughADA zilpa sthApatyanA ItihAsamAM apUrva bhAta paDe maMDapanA paDathAra upara mAtra garbhagRha ane tenA ane zikharonI ulkAtinI prAthamIka avasthA pUrI suMdara zikhara sAthe 27 phUTa uMcAIthI ubhuM che. pADe che. maMdiranuM zikhara sAduM rekhAothI aMkita che. mAtra bhAratIya zilpa sthApatyanA zikharanA mULa vacce vacce cauyagavAkSanuM jALI jevuM kAtara kAma be prakAre uttara taraphane nAgara ane dakSiNa tarapha karavAmAM AvyuM che. maMdirane jaLamArga garbhahanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara dIvAlamAM vacce ja vahe che. jethI prathama ziva gAyatrI maMdira Akho khaMDa laMbacorasa AkRti maMdira haze. ema mAnavAnuM rahe, nijamaMdiranA dvAra raju kare che. pAstara pAse sadevaMta sAvaLIgA nAmanuM Upara paNa gaNapati brahmA ane zivanA zilpa maMdira ane bhAyANI pAsenuM eka maMdira paMcAyatana kaMDAreyelI grAsapadI sauthI prathama atre jovA maLe che. maMdirano prakAra raju kare che, ghAsaNavela pAse magaderU je pAchaLathI pachInA badhAja solaMkI kAlIna sAtapatana maMdirane khyAla Ape che. porabaMdara maMdiramAM khAsa lakSaNa rahyuM che. pAse sarmAgAme A kaLAnuM mAtra eka trimUrti - maMdira neMdhAyuM che. saurASTranA maitraka ane saidhavakAlIna maMdira sAdhAraNa rIte uttara bhAratanI tema dakSiNa bhAratanI uparokta maMdiranA adhiSThAnanI racanA nihAparaMparAne maLatA Ave che. chatAM paNa temA ghaNe chatAM ApaNe tenA drAviDIyana nAma vadhAre yogya mailIka pheraphAra noMdhAya che. A badhA maMdiranuM lAgaze adhiSThAnamAM nIcethI zarU karatAM paheluM vargIkaraNa maMdiranA taLaAyojana, adhiSThAna (pITha) upAna Ave che. jenIya IcathI 12 IMca sudhInA ane nikharo uparathI thaI zake che. maMdiranA gALAnI uMcAI maLe che. tenI uparane bhAga zikharonI UkAMtinI avasthAo maMdiranuM sAcuM alaMkAra jagatI kahevAya che. tenA upara padha, vagikaraNa kare che. ane cokkasa kALa nirNaya karavAmAM kSepaNu, kumuda ema goThavAyelA che. tyAra bAda pAchuM madada kare che uparokata maMdiranA taLadarzana jatA kSepaNa ane kapata raju thAya che. jeno vakathI bhANasarA ane naMdIzvara jevA mAtra eka ja garbhagraha kSaNI svarUpa sarajAya che. tyAra pachI sIdhA paTTAo rA kare che. sonA kaMsArInuM eka maMdira ane jene vAjana kahevAya che te pachI pada, dhAra, khImezvaranuM eka maMdira be khaMDa raju kare che. jemAM aMbaja, valabhIpura, kapota ane peDhIkA ema badhA corasa garbhagRha ane baMdha khaMDa hoya che. A pIThanA avayavonA nAma che. A varganA saidhavakAlIna uparAMta cAmuMDA mAtAnuM maMdira ane khImezvaranuM maMdiranA pITha bhAga upara sthApatyanI nAgarika maMdira udhADA maMDapavALa maLI Ave che. borIcA paddhati dekhAya che. jenA bhAgonA nAme bhIDha, jAya, ane pAtAnA saptamAtRkAnA maMdira laMbacorasa kuMbha aMtarapatra, chAdakI, vagere che. staMbha racanAmAM AkRtinA che ane jemAM mukta stabho ubhA che. caka prakAra jovAmAM Ave che. keTalAka maMdire pradakSiNA patha sAthenA baMdha maMDapavALA paNa maLe che. visAvADAnuM ziva maMdira, pAsanavaDAnuM uparokata maMdiranA zikharo cAra prakAranA nAgamaMdiramAM garbhagRha rasa ane baMdha oraDo jovA maLe che. vimAna, phAsanA, valabhI ane corasa jemAM mAtra be staMbhanI racanA dekhAya che rekhAyukata nAgarizikhara vimAna ane phAMsanA prakArajamarAnuM sUrya maMdirane pradakSiNA mArga che. ane mAM judI judI jAtanA kapAtanA AkAra parathI tene pUrva bAjue vedikA ane kakSAsana che. A vadhAre vibhAgIya vargikaraNa karavAmAM AvyuM che. rIte judA judA prakAra bAleja, cAmuMDA maMdira, jemAM kSaNI, goLAkAra vaLela kapata ane potakacaDI. degAma. ane khImezvaramAM maLe che. tyAra pAlI mukhya bhAga bhajave che. pahelA prakAra bAda maMdiramAM uttarottara taMbhanI racanA vadhatI gAMdhAranI asara jeva, bIje, drAviDInI asara jAya che. dvArakAnA suvarNa tIrthanA maMdiramAM traNa jevo, trIjo phesara jevo ane chelle zarUAtanI pravezavALA mukha maMDapanA darzana thAya che. prasanAvaDAna nAgara paddhati dekhA de che. pahelAM prakAramAM gepanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI jalAlapura khe. vi. vi. kA. sahakArI maMDaLI (tAluko-gaDhaDA) mu. jalAlapura, (ji. bhAvanagara) sthApanA tA. 18-9-33 seMdhaNI naMbara - 63 zera bhaMDaLa-133000 sabhya saMkhyA - 276 anAmata phaMDa-17000 kheDUta 236 anya phaMDa- 18000 bInakheDUta - 40 maMDaLI sastA anAjanI dukAnanuM kAmakAja kare che. kirITasiMha takhtasiMha gohila parazetama mAdhAbhAI solaMkI maMtrI pramukha vya. kamiTi -jIvarAja jeThAbhAI harajIbhAI chaganabhAI goviMdabhAI puMjAbhAI gulAbasiMhabhAI gohila kAnajIbhAI vazarAmabhAI kALAbhAI parazotamabhAi - zubhecchA pAThave che zrI rasanALa che. vi. vi. kA. sahakArI maMDaLI (tAluka-gaDhaDA) mu. rasanALa. (ji. bhAvanagara) sthApanA tA. 27-5-49 noMdhaNI naMbara-256 zera bhaDaLa-23545-00 sabhya saMkhyA- 101 anAmataphaDa- 2063-95 kheDUta bIna kheDUta- 22 kezavabhAI nAraNabhAI jerAmabhAI jIvarAjabhAI maMtrI pramukha vya. kamiTi mehana bhImajIbhAI veNIlAla karazanadAsa ravajI raNachoDabhAI sava jI mehanabhAI mehana mAvajIbhAI vazarAma arajaNabhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che bhaDI yA 4 pe| Ta rI jhArakhI >=. na: 380 peA. ega na. 9 rASTranA navanirmANamAM haraNaphALa bharatA gujarAta rAjyanA audyogika vikAsamAM ame amArA kArakhAnAnI utpAdana zakti khamaNI karI sura pUrAvIe chIe. pazcima bhAratanuM' naLIyA manAvavAnuM adyatana prakAranuM kArakhAnuM 555 555 mArkonA ja vaijJAnika Dhabe taiyAra thayela naLIyA meAbhIyA, ajavAsIyA vAparavAne Agraha rAkheA. 555 -wk <<<>iu][ adyatana oIla bhaThThIthI naLIyA taiyAra thAya che. je TakAu ane majabUtAImAM ajoDa che sarakArI leereTarImAM TesTa thayelA sarakAramAnya ane janatAmAM prazaMsA pAmelA, BHADIAD POTTERIES Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat INDIA utpAdanamAM vadhAro thatAM amArA grAhake, sTokIssA temaja ejanTonI mAgaNIne pahoMcI zakazuM. www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 205: maMdira mUkI zakAya, AvI gAMdhAra asara kAzmIranA paTTImAM prAsamukhanuM zilpa vadhAre rUDhIcusta ane AThamI sadInA sthApatyamAM dekhAya che. tyAre gepanuM tejahina bane che. ane atyAra sudhI nahi dekhAyelA maMdira chaThThI zatAbdinI madhyamAM mUkAya che. eTale evA be thare gajathara ane narathara umerAya che. ke kAzmIranA jAnA maMdira karatAM vaheluM mUkAya che. maMdiranI dIvAle maMDovaramAM paNa krAMti sarjAya ane have te gujarAtamAM sAmaLAjI sUpamAM paNa che. ane khUbaja alaMkRta zilpayukta thaI jAya A prakAra maLe che. tyAra pachInA vargomAM caityaga- che. kuMbha, udagama ane ardharatnataga zilpathI zobhe vAhonI saMkhyA zikhara upara vadhatI jAya che. che. pahelIjavAra suMdara nakazIvALA toraNomAM ane AvA zikharo nAgara zikharanA prAdhAnyabAda devadevInI mUrtio beThelI anne dekhAya che. kaLaza tenA maMdiranA maMDapa upara goThavAI jAya che. ane aMtara5 suMdara dekhAya che. maMdironuM jaMghAbIjo prakAra drAviDI asara yukata lAge che. te bhAga vadhAre suzobhita dekhAya che. zikhara upara bIlezvaranA maMdiranA zikhara upara jovAmAM Ave che. urugraMge vadhAre ne vadhAre ladAtA jAya che. ane A prakAra sAtamI sadInA madhyamAM zarU thaI AThamI saMpUrNa solaMkI zailIne khyAla Ape che. rastaMbha sadInA aMtabhAgamAM vilIna thAya che. trIjo prakAra paNa vividha alaMkArothI yukata dekhAya che. A vesara asara yukata zikharo sAtamI sadI pachI zarU yugane rathApatyamAM saurASTra gujarAtanI bhAthIgaLa thaI ane tarata ja temAM vilana thaI gayA haze. zailI ane pazcima rAjasthAnanI sthApatya zailI vallabhIprakAra mAtra eka ja dAkhalo beMdhAyo che. sAthe adabhUta samanvaya jovA maLe che. A A rIte chaThThI sAtamI sadImAM saurASTramAM nAgara- yuganuM darzana thAna, mULamAdhavapUra, prabhAsanA rUzvara zikharanI utkrAMti jovA maLe che bhANasarA, cobArI, AnaMdapura, sejakapura somanAtha mIyANI, sUtrApADA, akhAdara, pAstara, koTezvara, vagere dhUmalI, vagere sthaLoe thAya che. dasamI sadInA maMdiranA zikhare nAgarazikharanI utkrAMtinI ava- aMtanuM thAnanuM mUnIbAvAnuM maMdira hAla bhagnAsthAone kema batAve che. ane tyAra bAda navamI vasthAmAM mejUda che. vaDhavANanI naiRtye ejapura ane dasamI zatAbdimAM to dhumalI (nAnuM maMdira) gAma pAse eka jUnuM maMdira che. te rAjakapura, hAsatavela Adara mIyANI, ane vaDhavANa, thAna. navalakhA maMdira kahe che. maMdiranI bahAranI dIvAevA asaMkhya maMdiranA zikhara upara saurASTranI lenuM nakazIkAma ane zipa sArI rIte jaLavAI nAgarazikharanI paddhati utkrAMtinI parAkASTAe rahyuM che. dakSiNa dIvAlamAM bhagavAna zivanuM tAMDavapahoMce che tyAra bAda gujarAtanA solaMkI yuganA nRtya karatuM zilpa AlekhAya che. pazcima bAjue eTale ke agyAramI sadInI zarUAtathI teramI aneka tAMDavonA prakAre yojavAmAM AvyA che. A sadI sudhInA suvarNakALamAM uttara gujarAtanI , maMdiramAM kIrtimUkha, gajathara, narathara, ane devathara rathApatyanI asara te saurASTranI sthApatyakaLAne ema spaSTa kaMDArAyelA dekhAya che. jAmanagarathI kramaza vikAsa thAya che, ne dhIme dhIme saurASTranI dakSiNamAM lagabhaga 60 mAIla dUra baraDAnI taLeTIbhUmi upara vizALa ane benamUna maMdiranI racanA mAM dhUmalI gAme eka mahAkAya maMdiranA bhagnAsaurASTranI bhUmi para jovA maLe che. A yuganA vazeSA A yuganA benamUna thApa yanI sAkSI pUre maMdiranI racanAmAM tenA dareka bhAga bhITa, pITha che. A maMdira 153 phUTa ane 6 IMca x 112 ane temAM jAkuMbha ane prAsapadI staMbha, maMDapa, Ta x 15 phUTanI vizALa jagatI upara ubhuM che. zikhare, vitAna ane toraNo saMpUrNa vikAsa pAme ? A sAMdhAra prakAra maMDapanI pharatI dIvAla haze che. pIThamAM karNakAnA bhAva vadhe che. pIThanI prAsa- paraMtu hAla tenuM jarAya astitava dekhAtuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 : , mAtra caDhavAnA sopAna ane pravezadvAra AgaLa be kakSA che. je najare jonArA ja tene AnaMda vizALa kAya staMbhonI besaNInA bhAga dekhAya che. mANI zake. maMdiramAM mAtra khaMDita 10 x 10 phUTa garbhagRha ane tenI AgaLa uttara bAjuthI ardha khaMDita 29 muslIma sthApatyamAM prabhAsa pATaNanI mAyapurI Ti cerasa mApano be mALane raMgamaMDapa ubho che. ane jAmImajIda, mAMgaroLanI jAmI ane ramata maMjpane traNa hAra che. hAla uttara tarapha ThAra sAjuM majida jAmanagaranI jumA masjida ane junAgaDhanI samuM chemaMdiranuM zikhara paNa saMpUrNa khaMDitadazAmAM makabarAo vizALa ane benamUna che. ane te che. paNa mAtra thoDoka bhAga dekhAya che zikhara samayanA sthApatyanI adabhUta rajUAta kare che. uzaMgothI chavAyeluM ane gujarAtanI vikasIta cAlukya paddhatinuM haze ema khyAla Ape che. maMdira sAthe kaDe ane vApIkAonI racanA maMdirane pharate traNa phuTa pahoLo bhAga che. jenI saurASTranI dharatInI viziSTatA che. ziherane brahmakuMDa pAchaLa traNa bArIo paDe che. jenI nIce maMDe- tenA zilpa sthApatya mATe ghaNAja jANItA che. varamAM uttara bhAgamAM brahma sarasvatinuM dakSiNamAM jAnAgaDhamAM raivatakuMDamAM ane dAmodara kuMDa Aja viSaNalakSmInuM ane pazcimamAM umAmahezanuM zi95 paNa aneka yAtrALuo snAna karI pAvana thAya che. makavAmAM AvyuM che vedikAne badale A nUtana prajA eTale chele tulasI-zyAmanA kuDAmAM paNa bhUlAya rejI thAya che. hAlato brahmA sarasvatInuM zilpa tevA nathI. vApIkAonI racanAmALavALI che. jemAM saMpUrNa sacavAyeluM dekhAya che. umAmahezanuM zipa sopAnanI hAramALA ane suMdara vitAne najare paDe rAjakoTa mUjhiyamamAM sacavAyeluM che. maMdiranA che. vaDhavANanI mAdhAvAva ane gaMgAvAva kaMkAvaTInI bahAranA bhAgamAM pITha upara kIrtimukhathara, mAnava mAtrIvAva, morabInI kuberavAva, junAgaDhanI khegArathara ane devaghara saMpUrNa svarUpamAM AlekhAyela che. vAva, bArInI caumukhIvAva, ghumalI pAse jatAbhAvatharamAM nartakI temaja gaMdharvo, gAyana ane vAva ane vikIyAvAva, A sthApatya raulInuM sacoTa vAdama karatAM AbehUba asara karI jAya che. gaja- darzana karAvI jaya che. A vApIkAe badhI paranA eka eka gajanA aMgamaraDo mUDhanA aMga- solaMkI yugathI ane pachI jovAmAM Ave che. veDhamaraDo, teramI sadInA zilpa sthApatyanI kaLAne vANanI mAdhAvAva pAMca mALanI che. ane 170 vikAsa darzAve che. ane mauliktAnuM darzana karAve Ta lAMbI, 20 Tane 3 ica pahoLI ane 44 che maMDapanI dIvAlamAM paNa hIrAbhAta, cakrabhAta phUTa UMDI che A vAvamAM saMvata 1350 ne zilAane hasAvaLI vividhabhAta pUrI jAya che. AkhA lekha che gaMgAvAva paNa pAMca mALanI che. 70 phUTa maMDaLamAM barADIyAnuM maMdira ane dvArakAnA maMdi- phADI che A vAvamAM devanAgarI lIpImAM saMvata ranI racanA A aMtima samayanI yAda Ape che. 1225 varSa poSasudIna lekha raspaSTa vaMcAya che. kamanazIe somanAthane bhavya prAsAda Aja saurASTramAM durgasthAtya paNa agatyano bhAga ApaNI pAse mejuda nathI paNa tenA avazenA bhajave che. jemAM upakATa, dhUmalI, kaMkAvaTI, jhIMjhudarzana prabhAza myujhiyamamAM thaI zakaze. A uparAMta vADA ane prabhAsanA durgo ghaNAja jANItA che. saurASTranA giranAra ane zetruMjI uparanA jena surendra jIllAmAM jhIMjhuvADAmAM selaMkIyuganA suvarNa maMdira saurASTranI sthApatyakaLAnA darzananI aMtima yAne khyAla ApatAM gujarAtanI saMskRtinA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amApa gauravanA pratika rUpa caturdizAonA cAra thayo hato. jenI kASTakalA sarvotama che. zihera, urAMga ane bhavya, cAra siMhAkAro haju paNa dhorAjI ane jAmanagaranA darabAragaDha tenA dIvAlaubhA che. nA citro mATe paNa mazahura che. jAmanagarane lAkhoTo chele chelle saurASTranA rAjavIonA mahAlayo koTho 19 mI sadImAM rakhAyelo hovA chatAM sthAsaurASTra sthApatyanI asmitAnA darzana karAve che haLavadana rAjamahela I. sa. 1710 mAM saMpUrNa satyanA anya patyanI apUrva racanA rajU karI jAya che. zubhecchA pAThave che zrI kamaLeja vi kA sevA sahakArI maMDaLI mu. kamaLeja (tAluke bhAvanagara) noMdhaNI naMbara 2001 sabhya saMkhyA : 281 sthApanA tA. : 14-11-58 zera bhaMDoLa : 36000-00 anAmata phaMDa : 4900 anya phaMDa : 10500 A maMDaLI taraphathI kheDUta temaja bInakheDUta sabhyane dhIrANa, madhyama mudata dhIrANa, mArkeTIMga dhIrANa ApavAmAM Ave che. sahakArI hATa dvArA sastA anAjanI dukAna temaja jIvana jarUrIyAtanI vastuonuM vecANa kare che. kheDUtene sastA bhAve khetInA ojAre ApavAmAM Ave che. pAka saMrakSaNa davAo paNa ApavAmAM Ave che. * Ara. paMDyA kalAbhAI nAraNabhAI - pramukha maMtrI . * - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra-raMgabhUmi --lekhaka mahendra dave | A Koid saMsthApaka va saMzAdhaka guja2 raMgabhUmi smRti maMdira morabI. paNa ArAma ane AnaMda mATe nATayamaMDaLI ubhI sAnI A aitihAsIka bhUmie AryA karelI "pAlItANA kaMpanI ne udaya temaja vartana ane vizvane evA-evA mUlyavAna mahApurUSonI AbhArI hate. morabI ane vAMkAneranA ThAkaravA bheTa ApI che ke jethI Aje paNa saurASTrane te ane amarasiMhajI nATaya maMDaLIone protsAhana vAtanuM gaurava che. A dharA para "Champion ApavAmAM mAnatA hatA. of Liberty' mahAtmA gAMdhI avataryA che ke jethI saurASTra-dharA vizvamAM amaratva pAmI che. paraMtu Ama saurASTranA aneka rAjavIonI raMgabhUmi ApaNe te A kSaNe e jovuM che ke saumrATI-raMga- suzruSA avismaraNIya che. have AvAja eka raMgabhUmi e saurASTranI zI suzruSA karI, gurjara raMgabhUmimAM bhUminA ajoDa bAdazAhathI ApaNe AgaLa prayANa saurASTranuM nAmAbhidhAna e kAraNathI amara che ke karIe. A zahenazAha te savetana gurjara raMgabhUminA savetana gurjara raMgabhUmine pAyo ja saurASTramAM pitAmaha zrI mULajI AzArAma-vAghajI AzArAma. naMkhAve che. eTale saurASTra te raMgabhUminuM tIrtha teo vatanI erabInA pArasI nATaya maMDaLIo sthalI ja kharU to vaLI gurjara raMgabhUminA lagabhaga bAda zuddha gurjara raMgabhU ane sarjanamAM jeTalA Adya jyotirdhara saurASTramAM ja avataryA che. phALo mahughAvAsI raNachoDabhAI udayarAma davene che, vaDodarAnI nATaya rasika janatA ane nATaya rasika teTale ja phALe A baMdhubelaDIne che, raNachoDabhAI gAyakavADa sarakAranA e kALamAM morabI thIeTara gujarAtI nATakanA pitA che to mULajI AzArAma ane "vAMkAnera thIeTaromAM to aharniza nATa- vAdhajI AzArAma savetana gurjara raMgabhUminA meLe ja jAmate eka-eka "sITa para bae pitAmaha che. jyAre gujarAtabharamAM koI ja prekSake besatAM, chatAM keTalAka nIrAza thaIne pAchA dhaMdhAdArI nATaka maMDaLIo na hatI tyAre A ubhaya jatAM. vaDodarAne madana jhAMpe Aje paNa A baMdhuoe I.sa. 1878mAM "morabIArya subodha saurASTrI-thIeTara" ne muka sAkSI khaDo che. nATaka maMDaLI" nI sthApanA karI, ane A rIte gujarAtanA aneka rAjavIono itihAsa saurASTra- zaTha gurjara dhaMdhAdArI raMgabhUmine pAye naMkhAze. nATakArathI suzobhita che ja. bhAvanagaranA bhAva- prAraMbhamAM A banne baMdhuoe kAThIyAvADamAM siMhajI to khuda paNa nATayakAra hatA ane vaLI nATake raju karyA. vAdhajI AzArAma ejhA nATako pAchI raMgabhUminA Azika teozrIe aneka nATake lakhatA ane muLajI AzArAma ojhA nATaka lakhelAM ane aneka veLA pitAnA A nATake bhajavatA. temanA "bhatRhari" e sArAe muMbaI mULajI AzArAma ne vaMcAvatA, kAraNa ke teo IlAkAmAM cakacAra macAvela ane aneka kiMvadaMtIonuM mULajI AzArAmanA dhaniSTa mitra hatA. junAgaDhanA sarjana karI mukela temAMye jyAre bhatRharina pAThamAM navAbazrI mahobbatakhAnajI to strI-bhUmikA paNa muLajI AzArAma hoya, piMgaLA goviMdajI prANajIvana karatA. dhrAMgadhrAnA nareza zrI ajitasiMhajIne pitAnI bhaTTa hAya (morabI) ane viduSakamAM harizaMkara nATayamaMDaLIne zokha lAgele. pAlItANA nareze koNI" (morabI) heya, tyAre gujarAtanA mahAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi dalapatarAma paNa Adina banI jaI kAvyanuM ilekaTrIka janareTara vigere to sAmAnya hatA. ekALanI sarjana karI kADhatA "morabI kaMpanI" ne "caMdrahAsa', kaMpanIomAM nItinuM sauthI ucca sthara morabI cAMparAja vADo', "jagadeva paramAra', vibuddha - kaMpanImAM prarvatatuM. vaLI kaMpanI pAse ekALamAM vijaya", "buddhadeva", "aMbarISa", "kaMsavadha', jyA- be lAkha rUpiyAnI sthAvara-jaMgama milakata hatI. jayaMta parathI zRMgI RSI',vigere khubaja prakhyAta na muMbaInA bAbulanAthanA maMdiramAM Aje paNa mULajI banelAM ane kaMpanIne aDhaLaka dhana apAvela AzArAmanI dIpamALA mULajIbhAInI javalaMta phalasvarUpa I sa 1896 mAM vaDodarAnI darajI kArakIrdine prakAza relAvI rahI che. aneka mahApurUSoe vADImAM (hAlanuM madana jhAM) mULajI AzArAme morabI kaMpanIne pramANa patrathI AbhuSIta karI che. sayAjI thIeTara caNAvyuM muMbaInuM e kALanuM A kaMpanIe kula 33 nATaka raju karela. zrI prabhudrIvalI thIeTara paNa "morabI kaMpanInuM hatuM ke lAle divedIe paNa potAnI nATaya-pravRtinuM prathama jyAM Aje "Times of india" nI vizALa sapAna merI kaMpanImAM prAraMbhela. ImArata khaDI che. morabI kaMpanI e kALamAM Ama muLajI AzArAma viSe vizeSa lakhIye zrIkasInsa mATe adhiniyatA ane ijArAzAhI te pAnAja bharAya, paraMtu tenA saMpUrNa abhyAsa mANatI hatI dhArmika khelo mATe muMbaI ilAko mATe morabI sthita "guja2 raMgabhUmi smRti maMdiranI morabI kaMpanIne ja pasaMda karato. kavi maNIlAla mulAkAta levI ghaTe, ke jyAM A kaMpanIne pAgala ane rasakavi raghunAtha brahmabhaTa' sama aneka saMpUrNa ItihAsa, nATake, operAo, nATakanA raMgabhUmi-vIronI bheTa morabI kaMpanIe gurjara da, ekaTaronA phoTAo, hastaprate, hastAkSara, raMgabhUmine Apela che. I. sa. 1897mAM vaDhavANa teonI pujAnuM Azana, leTarapeDa, pramANapatra, mukAme vAghajI AzArAmane dehAnta thayo ane copAnIyA, te kALanA dainika tathA anya kRtio gurjara raMgabhUmie pitAne Adha tirdhara saMgrahAyela che. A smRti maMdira jAhera jatatAnA gumAvyA bAdamAM mULajIbhAI nATako lakhavA lAgyA darzanArthe dararoja sAyaMkALe 7 thI 8 khulluM ane koI veLA teo zekasapIyaranA nATakane have ApaNe krama pramANe nAnA-moTA cuMbaka anuvAda paNa karavA lAgyA. AryAvartanI raMgabhUmi para zekasapIyaranA nATakonI chApa amara ane tene tarapha vaLIe. A moTo caMbaka (caMbakalAla. devazaMkara. avismaraNIya che. mULajIbhAI likhita "ramA-rAgajata rAvala) muLatA morabI kaMpanIne ja ekaTara paraMtu zekasapIyaranA "As you like it" no sIdhoja tatpazcAta rAma bhAunA nATake tathA haDiyANAnA anuvAda che, ema karatA i sa. 1918 mAM mULajI- . | gugaLInA nATaka joI tathA kAzInI rAmalIlA bhAI vaDodarA potAnA ja thIeTaramAM avasAna tathA rAsa joI potAne paNa kaMpanI kADhavAnI pAmyA. raMgabhUmine zahenazAha cAlyo gayo. bAdamAM IcchA thaI ane tethI I. sa. 1884 mAM teNe ane morabI kaMpanI" paNa I. sa. 1923 mAM muMbaInA vAMkAneranA nAnA cUMbaka(traMbakalAla rAmacaMdra travADI) geiTI thIeTaramAM cIra niMdrAmAM poDhI gaI. thIeTara vAMkAnera Apahita vardhaka nATaka maMDaLI" nI sthApanA paNa veMcAI gayuM. morabI kaMpanIe gujarAtamAM karI. moTo saMcAlana karato ane nAno pATha karo. temAMye narasiMha mahetAnA pAThamAMto nAno-cuMbaka dharma-bhAvanAnA prasAraNamAM sauthI agatyano bhAga kharekhara amara thaI gayo te A pAThamAM eTalo bhajavyo che. vaLI dAna-pUNyamAM paNa teTale ja tanmaya ane tadarUpa banI jato ke eka veLA to hiraso aharniza vizeka sAdhuone kaMpanInA rasoDe tenA hAthamAM pakaDela mazAlathI tene hAthaja baLI jamADI ne pachI bhajana thatAM gharanA ghoDA-gADI gayela. A nATaka kaMpanInuM sarvazreSTa nATaka sAbita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :20: thayela, te tyAM sudhI ke bAdamAM aneka kaMpanIoe A bhaga vizeka varSa cAlelI. A nATakanA lekhaka hatA nATaka judA judA nAmathI bhajavela. meTA cuMbakane eka vAMkAneranA vatanI zrI mayAzaMkara jayazaMkara AcArya kima kaMpanIe A nATakanA hakake meLavavA aDhaLaka bAdamAM rAjakavi nathurAme paNa potAnI "vAMkAnera dhananI lAlaca ApelI, paraMtu moTA cuMbakake mAtra eka vidyAvardhaka nATaka maMDaLI' saMvata 1947 thI ja uttara Apela -"narasiMha mahetA eTale ja vAMkAnera 1958 sudhI calAvela. paraMtu teo joIe tevA kaMpanI huM mArI kaMpanIne vecuM to bAkI zuM vadhe ?" saphaLa gayela nahi. teo nATakakAra tarIke ghaNAM bAdamAM A "vAMkAnera kaMpanI" mAtra gujarAtamAM sarasa rahyA hatA aneka rAjyanAM teo rAjakavi na pharatAM AryAvartanA anya prAMtomAM paNa pharela hatA. e ApaNe vAMkAneranI eka khuba ja gauravaane tyAM hindI nATake jela. nAno-moTo zALA nATaka kaMpanI tarapha vaLIe te che. "sura cuMbaka jJAtibaMdhuo hatA paraMtu chatAM sahodara vijaya nATaka samAja" tenA sthApaka che zrI lavajIsama ubhayane sneha hato. paraMtu kALakrame temanA bhAI mayAzaMkara trivADI, lavajIbhAI muLatA vAMkAnera ehamAM tIrADa paDelI ane tIrADa paDayA pachI kaMpanInA ja ekaTara 5raMtu nAnA yaMbakanA mRtyu te kAca paNa saMdhAta nathI ja, tethI I. sa. bAda temaNe I.sa. 1914mAM potAnI svataMtra ma DaLI 1909 mAM vaDodarA mukAme bane chuTA paDyA. ubhI karI. A kaMpanI gujarAta karatA paNa gujameTA ne bhAgamAM kaMpanI AvI ane nAnA ne rAta bahAra vadhu khyAtanAma banI kulasvarUpa tenA thIeTara AvyuM. nAnAe bAdamAM "nRsiMha nautama "zukajayaMti' vAyanA tamAma nATake hindImAM nATaka samAja" nI sthApanA karI ane meTAe bhajavAyelA. temAMye "suradAse te uttara hindane mahArAjA thIeTara (rAmanuM vaDodarAnuM navaraMga thIeTara) gaDu ja karyuM. "suradAsa'nI bhUmikA gujara raMgabhUmi baMdhAvyuM ke jene kharca thayo ekalAkha ane vIza hajAra para hajI paNa lavajIbhAI jeTalI ane jevI koIe vAMkAnera kaMpanIoe paNa nIti ane dharmanI bhAvanA karela nathI. Aje paNa temane "lavajI suradAsa" thI phelAvavAmAM sAro hisso Apela che. temAMye ja badhA oLakhe che. tethI ja to muMbaImAM kahenarasiMha mahetA, harizacaMdra, zivAjI, zailabALA, vata paDI gaI hatI ke AMdhaLo bajAra luMTe che." sAtI sarojInI mIrA, bhakata dhruva, bhakta pIyAjI, A kahevata suradAsanA 'hAusaphulanA pATIyA saradAsa, yogakanyA, saM sArI sAvitrI, premacaMdrIkA, parathI paDelI hatI. A kALamAM raMgabhUmi eTalI vigerene ghaNA sArA nAke yojAyela. bAdamAM i sa. to utkarSa pAmela ke mIlanA mAlike dhotIyAnI 1910 mAM nAnuM ane 1925 mAM meTe cuMbaka kinAra para nATakanA gItanI paMktio lakhatA kalAsavAsa thayA. ane teonI kaMpanIo anu- rahetA AthI vadhu raMgabhUmine suvarNakAra karyo kame 1917 ane 1930 mAM baMdha paDI. A hoI zake? calacitro paNa ATalI prasiddhinI Toce kaMpanIo vizenI vadhu mAhiti "smRtimaMdiramAM pahecI nathI zakyA, vaLI lavajIbhAI achA upalabdha che. gAyaka ane baMsIvAdaka paNa hatA ja. tenA sahAyaka tarIke kaMpanImAM durlabhajI rAvaLa hatA prAraMbhamAM uparAMta vAMkAneranI "vidyAvijaya nATaka kaMpanI teo bhAgIdAra paNa hatA. vaLI lAkamAnya' paNa ekAda varSa cAlelI. tyArabAda "Aryodaya tilaka, jayapura, avara vagerenA rAjavIono nATaka maMDaLI" ubhI thayela tathA tenA pachI "satya "sUravijaya" nA pina hatA. jayapuranA rAjavIe bodhaka nATaka maMDaLI'' racAyela ke jenuM "rAdhAka" gaMgAvatara nATaka joyuM tyAre tarata ja teozrI nATaka khUba ja saphaLatAne varela. A kaMpanI laga- lavajIbhAIne bheTI paDayA ane bAdamAM rUpIyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI jhaDakalA che. vi. kA. sevA sahakArI maMDaLI sAvarakuMDalA tAluko muM. jhaDakalA sthApanA tArIkha :- 22-7-15 zera bhaMDoLa :- 413oooo anAmata phaMDa - 3900-00 anya phaMDa : bhAvanagara jillo ne dhaNuM naMbara - 1437 sabhya saMkhyA :- 90 kheDUta - 87 bInakheDUta - 3 haragoviMda gopALajI trivedI maMtrI paTela bhImajI gAMTha pramukha zubhecchA pAThave che. phona c/o 3845 tAra- PARSHVA eca manasukhalAla enDa ku. lokhaMDa skepanA vepArI ane ekasa piTarasa junu baMdara-zAmaLadAsa reDa bhAvanagara brAMca - bIjIgalI dArUkhAnA majhagAMva muMbaI-10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI bAraDA jutha sevA sahakArI maMDaLI li. mu. beraDa. taLAjA tAlukA bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 4-8-1lpapa seMdhaNI naMbara - 1439 zera bhaDaLa- rUA. ra2280 sabhya saMkhyA - 239 anya noMdha: maMDaLI taraphathI jIvana-jarUrIyAtanI cIja vastuo, sabhAsadene pUrI pADavAmAM Ave che. nANA dhIradhAranuM kAmakAja kare che, sahakArI siddhAMta anusAra maMDaLInuM kAmakAja cAle che. nAraNadAsa bhagavAnajI rAThoDa maMtrI. devAyatabhAI vAjasurabhAI bhammara saha maMtrI vIsAbhAI muLubhAI bhammara pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI krAMca khe. vi. vi. kA sahakArI maMDaLI. lIlIyA tAlukA mAM krAMce. amarelI jille. sthApanA tA. : 19-1-79 nedhaNI naMbara-184 zera bhaMDaLa: 65000 sabhya saMkhyA:-226 anAmata phaMDa: 17000 kheDUta- 220 anya phaMDa : 10000 bIna kheDUta:- 6 bAlAzaMkara amRtalAlabhAI maMtrI AMbAbhAI nAraNabhAI pramukha :-anya noMdha:- maMDaLI khAtara-bIyAraNa ane lekenI jIvana jarUrIAte pUrI pADe che. vya. ka. sabhya devajIbhAI prAgajIbhAI lIMbAbhAI harajIbhAI bhavAnabhAI becarabhAI pUnAbhAI manajIbhAI bArAbhAI vIrajIbhAI jIvAbhAI harasurabhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNakAmA 1 lAla relemezana-pAyalATa, sAlDara skImanuM sAdhana ekaenDamenTa 2 dhAtaravaDI nadI uparanA pula rAjulA 3 impruvIMga ane AsphAlTIMga amarelI, calAlA, khAMbhA, jApharAbAda roDa sekazana khAMbhAthI nAgezrI mAile 18. 4 ImpruvIMga ane AsphAlTIMga khAMbhA-jApharAbAda roDa sekazana kaDIyALIthI jApharAbAda mAIla 5. 5. nyusIvIla heAspITala-amarelI. huM mADa nAijhIMga ane AsphAlaTIMga unA, bherAi, nAgezrI --vIkAraroDa kAsTala hAivenu sekazana TIbIthI cAra nALA mAIla 22. ' * cAlu kAmA. pATa' ophIsa bIlDIMga navA baMdara bhAvanagara. nezanala hAive naM 8 e sekazana lI'baDI Tu devapurA rUpiyA cAlIsa lAkha mesarsa bhArata vijaya kansTrakazana kuAM. bhAvanagara varkasa ophIsa:lIMbaDI heDa ophIsa 1774, nAgarika seAsAyaTI saradAranagara-bhAvanagara --; zubhecchA pAThave che :-- zrI mahAlakSmI Ayarna enDa brAsa phekaTarI presa rADa, bhAvanagara. oIla mIlsa mATe dareka sAIjhanA phIlTara presa, eIla pampa, paranALanA eTeTara, opanaranA khITara seTa, temaja dareka prakAranA sperapArTIsa banAvanAra temaja dareka prakAranuM velDIMga kAma karI ApanAra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khassAnuM. Anana varSAsana bAMdhI Apela. sa. 1956mAM lavajIbhAI mRtyuM pAmyA tyAM sudhI A rakama maLatI rahI. vaLI lavajIbhAI tenI UttarAvasthAmAM bhakita gItA paNa lakhatA, lavajIbhAI samagra bhArata varSoMmAM 'suradAsa' ne nAme suvikhyAta che. kAraNa ke e kALamAM dareka ekaTaranI pAchaLa tenI zreSTha bhUmikAvALA pAtranu nAma joDAI jatuM ane teja nAmathI te prakhyAta thatA. la va jI bhAe saurASTrI-raMgabhUminuM nAma mAtra gujarAta ke AryAMvata mAM ja nahi... paraMtu jheDa sileAna sudhI prasarAvyuM che. bhAratamA sIdha, indora, haidrAbAda, karAMcI, muMbai vigere aneka sthaLeAe kAMpanI pharatI ane tenuM vaDumathaka' dilhImAM rahetu.. vaLI silenamAM / temanA anuyAyIoe 'lavajI skUla opha myujhIka" paNa sthApela ke je Aje paNa cAze che. mAthI vizeSa gauravaprada khInA saurASTrI--dharatInI kai hoI zake? merInA smRtima MdiramAM temanA paNa "smRti krANu" sthapAyela che. vAMkAnera pachI have ApaNe eka saMskRta nATayakAra tarapha jae. A che mArInA zIghrakavi mahAmahApAdhyAya zrI zakaralAla zAstrI, teo ThAkAra ravAjInA kALamAM thaI gayA. bhAratavarSamAM mAtra eja saMskRta nATayakArA evA thaI gayA ke jeoe vadhumAM vadhu saMskRta nATako lakhyA hAya. temAMnA eka kavi vyAsa ane bIjA A zaMkaralAla zAstrI, bannee tera tera saskRta nATakA lakhIne AvI ajoDatA prApta karelI. Aje paNu DheDha banArasa ane jana sudhI zAstrIjI prakhyAta che. jananA mekasamUkAra ane sI.e. DAle zAstrIjI para sarasa abhiprAya paNa Apela che. isa. 1914 mAM sarpoMcajyeAja temane "mahAmahApAdhyAya' nAilakAba bakSela. vaLI 1915 nI suratanI sAhitya pariSadamAM paNa te upapramukha nImAyelA. teone za'kara smRti upakhaMDa' smRtima`diramAM sthapAyela che, ke jyAM temanA jIvana kavana vize navu sa zAdhana paNa karavAmAM mAvela che. have ApaNe pAlItANA bhakti prAka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat nATaka kaMpanI joIe. A kaMpanI isa. 19 thI 1942 sudhI maNIzaMkara jezakara bhaTe calAvelI. te pAlItANA rAjyamAM neAkarI karatA tyArathI ja mULajI AzArAmanA nATako bhajavatA, khAdamAM pAlItANA rAjyanI nATaka kaMpanIneA sAmAna temane maLatA teee kaMpanI zarU karela. kaMpanImAM temanA bhA tathA putro paNa sAmIla hatA ja. kaMpanI saurASTramAM sarasa cAlatI. junAgaDhanA navAbate 'panIne khuba ja sahAya karatA. ekavAra eka me Ta 25 jIbhe Ta ApelI je hu jI pa Na cAlu che. vaLI A kaMpanIe gujarAtane dAmu. sAMgANI, maNIza kara haLavadara tathA jagajIvana kAlIdAsa pAThaka jevA nAyakArA ApyA che. maNIbhAi bhaTTa hajI paNuM junAgaDhamAM navAbanA dIdhelA makAnamAM jIvana-sAyakALa vyatIta karI rahyA che. temane tyAM ghelAbhAI, mALI strInI bhUmikA ghaNI sArI karatAM. vaLI maNIza'kara haLavadakara vidUSaka tarIkhe dhaNA sarasa jAmatA. khalanAyaka tarIkhe dAme|dara bhaTTa sarasa rahetA. maNIbhAinA putrA zrI haribhAI ane hemubhAI te kaMpanInuM nAka hatA. banne nATakA lakhatA paNa kharA ane abhinaya paNa sarasa ApatA. haribhAItA khubaja sarasa ekaTara digdazaka ane hAjara javAbI abhinetA hatA, pAchaLathI temaNe peAtAnuM " prabhAta kalA maMDaLa" ane " sAyara'ga ma`DaLa" sthapAyela. maNIbhAInA trojA putra zrI bhAthubhAI paNa sarasa abhinetA che. junAgaDhanA navAbe maNIbhAne mAsIka 180 rUpIyA bAMdhI ApyA hatAM. junAkALamAM je sahAya rAjyA karatA teja sahAya AjanI leAkazAhImAM sarakAra karI rahI che te eka khubaja praza MsanIya kAya che. gujarAtanA aneka niHsahAya kalAkArAne "gujarAta sa'gIta nRtyanATya akAdamI ' vArSika sahAya kare che. pAlItANA kapanInA rAmAyaNa, bhakata prahalAda, kuMja vihArI, netAjI vAlakara, caMdrahAsa vigere khubaja sArA nATakA gayelAM / punaHe lagabhaga 95 nATakA hajI tA :111 : ke www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 212: karela jemAMthI 64 te kaMpanInA pitAnA ja hatA. A kArya temanA parama sAthI ane gujara raMgapAlItANA kaMpanI bhAyAvadaramAM baLI gayA pachI bhUminA ajoDa rasa kavi zrI raghunAtha brahmabhaTTa junAgaDhanA navAbe punaH ubhI karAvI ApelI ke karatA. temanI hAsyarasa para eTalI phAvaTa hatI ke jene sAmAna haju paNa junAgaDhamAM paDela che. bIjA nATayakAranA nATakamAM paNa teo prahasana lakhatA. uttarAvasthAmAM teoe rAjakoTa rahIne thoDA have ApaNe haLavada tarapha jaie. dhrAMgadhrAnA re nATaka paNa lakhelAM temanuM dilanAdAna" ajItasiMhane paNa kaMpanIne khubaja zokha hato. nATaka "mRtimaMdira' nA saujanyathI prakAzIta paNa phUlasvarUpa haLavadana zrI narabherAma zale 1944 thaI rahyuM che. temane gujarAta sarakAra pratIvarSa saMvatamAM "haLavada satya subodha nATaka maMDaLI" rU. 1800nI sahAya karatI temaNe dezI, lakSmIkAMta racela ane calAvela. A narabherAme morabI kaMpa vigeremAM bhAgIdArI paNa rAkhelI. maurASTramAM sara nInA samaya daramyAna AmaraNamAM paNa ekavAra lAkhAjI rAjathI mAMDIne aneka rAjavIo sAthe kaMpanI calAvelI. temanI A ramujI zailIthI ja mItratA baMdhAI hatI. have ApaNe trApaja bhaNI prayANa karIe. ane te tyAM sudhI ke sara lAkhAjI rAja pAse kavi tyAMnA be nATaya kAre ApaNe laIe. ekato para e che . pAgala sivAya koIja raja vinA na jaI zakatuM. mAnaMda maNIzaMkara trApajakara ke jemaNe aneka nA teo tA. 11-2-16nA roja rAjakeTamAM avagujarAtane ApyA che ane hAla teo trApajamAM vi. sAna pAmyA. A murakhIne "kavi maNIlAla mAne che, trApaja kare khAsa karIne pAlItANA kaMpanImAM pAgala smRti upakhaMDa" paNa smRti maMdiramAM sthapitAnA mojIlo mahArAjAsaMgha bahAravaTIyo, pAyela che ke jenA udghATaka zrI durgAprasAda desAIne mahArAjA muMja, soraThanA siMha, virahAka, anArakalI paNa ahIM yAda karavA jarUrI che. kAraNa ke saurASTrI satI zobhanA, vigere nATake ApaNAM, bAdamAM rA' mAM raMgabhUmimAM temane phALo avismaraNIya hato ane che. paNa teo sArU rahyA, maNIlAla trIbhavana trivedI yAne kavi pAgala A kavi pAgale gurjara raMgabhUmine tA. 18-3-1862mAM vAMkAnera janmela ane vadhumAM vadhu nATako ApyA che. temanA 108 nATako 15-4-1923mAM vAMkAneramAM mRtyu pAmela aneka te prasiddha che, paraMtu huM thoDA saMzodhana bAda rAjyanA rAjakavi nathurAma suMdarajI zakave mAtra nATake temanA vadhu nATake ApanI samakSa raju karIza na lakhatAM nATaya zAstra, kAvya zAstra, saMgIta za stra temaNe morabI kaMpanIthI kArakIrdIi zarU karela bAdamAM vi. vidha-vidha sAhitya kSetre paNa kheDela. teo Ayanaitika, dezI nATaka samAja, lakSmIkAMta nATaka aMgArIka kALe ghaNuM suMdara lakhatAM nAno moTo samAja, tathA TheTha marAThI nATaka maMDaLIo sadhI cUMbaka temanA nATake laIne ja AgaLa Avela, teo temaNe potAnA nATake Apela mahArASTra prajAmAM te kALamAM paNa hindI devanAgarI lIpImAM gujarAtI paNa pAgala prakhyAta hatA. vaLI teo eka kuzaLa lakhatA ke jenuM jvalaMta udAharaNa te "jhAlAvaMza viSaka paNa hatA. ane pAgalanA abhinayathI ja vAridhi" AvA samartha kavi nATayakArane paNa teo pAgala kahevAyA hatA. joke temanuM aMgata "rAjakavi nathurAma zukala smRti upakhaMDa" morabI jIvana paNa pAgala jevuM masta ane nIkhAlasa hatuM. teonI viziSTa zailI e prakAranI hatI ke teo nA smRti maMdiramAM sthApavAmAM Avela che ke potAnI nATaka kRtiomAM samAjanuM nagna satya ja jyAM temanuM sAhitya, TAo, nATakonI yAdI raju karatA, teo nATayagIto lakhatA nahiM paraMtu vigere upalabdha che. na trivedI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 213: jaya jalArAma have virapura bhaNI. dezI avasAna pAmyA. zrI mUlANInI sAthe ja junAgaDhamAM nATaka samAja, muMbaInA praNetA zrI prabhulAla. dayA- tA. 15-2-88 mAM janmela soraThI vaNIka zrI rAma. trivedI, A pavitra bhUmi para janma pAmela. nRsiMha bhagavAnadAsa vibhAkarane paNa jANavA dazI' nI pragatimAM temane hirasa avarNanIya che. jarUrI che. Isa. 1913mAM teo berIsTara thayA, temanA vaDIlonA vAMke" ane "gADAne bela" raMgabhUminA keTalAka dUSaNe dUra karavA temaNe pelA nATako eto gurjara raMgabhUmi para tarakhATa macAvI gujarAtI nATakanA pitA raNachoDarAya. udayarAma dave mukI hatI ane A bane nATako parathI Isa. (mahudhA) nI jema praveza karyo. temaNe siddhArtha budha, 1948 ane 1950mAM anukrame cala citro paNa sneha saritA, sudhAcaMdra, madhubaMsarI, abajonA utarela. di kI nATaya-prayoga kharekhara teNe ja baMdhana, vigere aneka nATaka raju karyA, bAbulAla prAraMbhyo ke je khubaja saphaLa gayo tethI ja temane nAyaka jayazaMkara suMdarI temanA nATakomAM khubaja sane 1961nA varSane nATaya lekhana mATeno rASTra jAmyA. guja2 raMgabhUminA utkarSa mATe ApaNe pati caMdraka maLela hato. A sIddhi kaMi ochI na hajI paNa temanA ja chIe. tA. 28-5-25nA kahevAya. temaNe paNuM pitAnI kArakIrdine prAraMbha ja teo mRtyu pAmyA. A e svargastha nATaya mebI kaMpanI" mAMthIja karela. teonI zailInI kAra mATe paNa "mRti maMdira" smArakenI racanA khAsa viziSTatA e hatI ke teo aharniSa karavAnuM che. Adarzoja pitAnI kRtiomAM raju karatAM. te 5rya ke temanI zailI "is" karatAM "Should" have ApaNe nATayakAra "jAmana" (jamanAdAsa) tarapha vadhu vaLAMka letI tathA nArAyaNa visanajI Thakakara tarapha vaLIye. have amarelI tarapha.....tyAMnA nATayakAra zrI jamanAdAsa morArajInuM TuMka nAma te "jAmana' mULa mULazaMkara harizaMkara mUlANIne janma cAvaMDamAM teo amarelInA bhATIyA kAmanA. temaNe paNa kArtaka suda pAMcama sane 1924 ane isa. 1868 mAM aneka nATako lakhyAM che. paraMtu pAlItANA kaMpanIthI thayela. mULAbhadra parathI teo mUlANI thayA, ane temane sAro meLa Isa. 1933 mAM " samAjanA jJAtie prazno nAgara. junAgaDhamAM potAno vivA. saDI" tathA " kALI vALI" temanuM pAlItANuM bhyAsa pUrNa karI dhArI (vaDodarA) talATI banyA. kaMpanImAM raju thayuM tyAre temaNe tenuM saMgIta paNa bAdamAM muMbaImAM "satya vakatA' sAptAhIkamAM joDAyA. Apelu. sivAyanI aneka nATakamaMDaLIo temanA ane pachI "zrI muMbaI gujarAtI nATaka maMDaLa"mAM nATa bhajave che. nArAyaNajI Isa. 1884 mAM joDAyA. temane pIMgaLanuM jJAna sA hoI temanI porabaMdaramAM janamyA paraMtu teo jJAtie kaDachI zilI dhaNI vizada hatI ke jenI te kALanI raMga- luhANA. teo nATa sAthe sAthe navalakathAo paNa bhUmine khubaja jarUra hatI. " kulIna kAnta" mAM lakhatA, ane abhinaya paNa zaizavakALamAM karela. gIta lekhana dvArA praveza meLavI prathama nATaka temaNe lagabhaga soLeka nATamAMthI lagabhaga aDadhA" rAjabIja lakha ane "muMbaI-gujarAtI" e Dajhana nATaka te " Arya nATaka samAja ne ja 1891 sanemAM bhajavyuM. bAdamAM lagabhaga pacAseka ApelAM, ke jemAMthI devI damayaMtI ane devI draupadI nATake temaNe ApyA. karUNa nATakano prAraMbha paNa mukhya che. teo ugra svabhAvanA ane kene na lagabhaga temaNe karyo. amadAvAnI sAhitya sabhAe gaNakAranArA hatA. rasakavi raghunAthabhAI sAthe te AvA samartha nATayakAranuM bahumAna paNa karyuM. temane roja sAhityika bhASAmAM mIThA-jhagaDA thayA ane bAdamAM tA. 24 12-57mAM bhAvanagaramAM karatA. 1938 mAM teo kalAsavAsa thayA. temanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :114: bhASA ane vyAkaraNanu jJAna dhaNuM uccakeATInuM hatuM. hamaNAMja vaDedarAmAM jemanI aitihAsika mulA kAta meM lIdhI tevA zrI gaurIza'kara AzArAma vairAhInI zArIrika - mAnasika - * Arthika paristhiti karUNAjanaka te| kharI ja. temanI vaya have khubaja vadhI gaI che. vaLI temanA patnI savitAbDena pazu bimAra. peAte niHsa'tAna che eTale bhatrIjAne gede lIdhela che. mULa tee dheALakA bAjunA junA virATa nagaranA, ane tethIja te vairAhI kahevAyA, temaNe dezI tathA pAlItANA kaMpanImAM ghaNA nATako ApelAM, pArasa sikaMdara, rAmAyaNa, vIrapujana, samAjasevA, vallabhIpatI, deza dIpaka, vidhinA khela, sAcA sajjana, ugatA bhANuM, uya prabhAta, vagere nATako temanA lakhelA che. have vidyamAna ra'gabhUmi taraph prayANa karIye. merakhInA bagathaLA gAmanA zrI kAlIdAsa mahArAjanA aneka nATakA saurASTranA taragALA leAkeA bhajave che. temaNe raMgabhUninA TuMka tihAsa paNa mane hamaNAM ja banAvela. tee khAsa dhadhAdArI lekhaka che ane dhArmika lekhana temaNe gujarAtane dhaNuM ApyuM che. grAmya zailImAM teo ApaNA rASTrIya zAyara zrI jhaveracaMda medhANI jevA che. have dhArAjI bhaNI jaIe. tyAMthI zrI cunIlAla maDIyAne lacche. teo te| gujarAtamA siddhahasta sAhityakAra che. hamaNAM ja temanuM" " rAmalA reAkhInahuDa ' raju thayeluM. uparAMta "gurjara raMgabhUmi smRti maMdira, " mArakhI dvArA tA. 1-7-66nA rAja yeAjAyela 'nATyakAra smRti samAreha 'tu adhyakSa sthAna paNa temaNe dIpAvela. sivAyanI temanI anya nATyakRtiothI gurjara-janatA vidita che ja. have mULa manasaranI eka sAhityakAra badhu -khelI laie. indulAla gAMdhI,surezagAMdhI bannene Apa -- dhrAMgadhrAmAM lavajIbhAi DAthAbhAi nATayakAra thakhuM gayA ke jemaNe vAMkAnera ka MpanInu " premanI pUtaLI ' lakheluM, tevAja eka khImajI vasanajI bhaTTa bagasarAmAM tha gayA ke jemanA khIra sAkha " ''dezI ' e 8-2-12 mAM raju karela. vAMkAneranA zrI AMbAeLakhA che. sureza gAMdhI te hamaNAM pelI kalApInI zakara zikaranA "devI Deyala " 'dezI 'ezAbanA, ke je hamaNAM ja lAThImAM avasAna pAmyA. 1926nA egasTamAM raju karela. pAlItANA kaMpanInA temanA para eka sarasa nATaka lakhI rahyA che. teo lekhA zrI prANazaMkara chaganalAla trivedI, prANa. vaDAdarAmAM " gujarI 'mAsika calAve che tathA lAla jeThAlAla, gau, kara trIbenana upAdhyAya, lekasattA" (dainika) mAM peAtAnI sevAe arpI amRtalAla premajI kheATAdakara, ema. DI. koThArI, rahyA che. mULa saurASTrIyana ane hAla suratavAsI edhavajI raNachoDa ThaMka kura, jayAzaMkara vAghajI vyAsa, zrI vajubhAI TAMka paNa hAlamAM raMgabhUmimAM DIka bAza kara jezaMkara bhaTTa, ramaNIkalAla ratIlAla ThIka sevAo ApI rahyA che. gujarAtI nATya sa'dha 'nA sva. zrI zayadAne ApaNe gajhala samrATa tarIkhe oLakhIye chIye. paraMtu jIvananA prAraMbha kALamAM temane nATaya lekhananA eTale zeAkha hatA ke teo muMbaimAM nATakanI cApaDIe vecatA radhunAtha ane pAgalanA te mitra. te mULa gaDhaDAnA che, temaNe saMsAra naukA, kumaLI kaLI ane vasatavINA vigere nATako lakhelA. temAMthI vasaMtavINA dezI nATaka samAje 6-10-27nA rAja muMbaImAM raju karela. mahetA, bAbubhAi kalyANajI ejhA gidhubhAi trivedI tathA jetapuranA zrI vakIla uttamacaMda ma'gaLajI deAzI (kavi mahAjana) toMdhanIya che. mahAjana kavIe jogIdAsa khumANa, kAdu makarANI, vAnAmArI, pratApachAyA vigere bahAravaTIAenA jIvanapara nATako lakhelA. vaDhavANanA revAza kara prabhurAma travADIe vAMkAnera nRsiMha nautama nATaka samAjane potAnA "surekhAharaNa" Apela. ane junAgaDhanA zrI munazI gulAmaalIe peAtAnA johare zamazIra" " vAMkAnera AryaMti vadha*" ne Apela. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI gujaraDA sevA sahakArI maMDaLI mu. gujaraDA sthApanA tArIkha :- 15-5-1947 zera bhaDALa :- 18620-00 2664-79 - anAmata phaMDa :anya phaMDa :anya noMdha--maMDaLI dhIrANa vigerenu kAmakAja kare che. mAhanabhAI karamazI maMtrI -- bhAyAbhAi paTela rAmabhAI kAnajIbhAI paTela 5. ka. sabhya gArIyAdhAra tAlukA bhAvanagara jillo noMdhaNI naMbara :- 216 sabhya saMkhyA - 109 kheDUta :bInakheDUta : ( tA. beTAda ) sthApanA tA. :- 23-6-56 bharapAi thayela zera bhaDALa :- 4054000 adhikRta zera bhaDeLa : - 1,00,000 pharajIyAta bacata H- 32427 kAya bhaDALa - - 164200 83 26 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat nAgajIbhAI hIrajIbhAI paTela pramukha zubhecchA pAThave che zrI eTAda gaDhaDA vibhAgIya nAgarika sahakArI benka mu beTAda gAvI dabhAi gemAbhAi paTela parazotamabhAI jIThAbhAI paTela ( ji. bhAvanagara ) 1544 noMdhaNI naMbara :sabhya sakhyA :- 1023 anAmata phaMDa :- 11619 kula dhIrANu :- 175500 anya noMdha--boTAda gaDhaDA tathA pALiyAda vibhAganA nAgarikA tathA hunnara udyoganA kArIgaro ane mamavarganA majUre nI sevA karatI benka seviMgjha khAtA upara ane pharajIyAta khacata thApaNa upara 3 TakA vyAja ApavAmAM Ave che. madhyamavarganI temaja nAnA vepArIe mATe kezakreDITa khAtA kheAlavAmAM Ave che. seviMgjhakhatu echAmAM echu rUA. 10/ thI kheAlavAmAM Ave che. ane tene upADa cekathI thaI zake che. A benkamAM nANA rAkavAthI mAphakasara badaleA ane jana sevAnA lAbha maLe che. Ara. ema. pArekha purUSAtamadAsa garAIdAsa parIkha menejara pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhUpasaLI pote saLagIne dUdha dUra karI sugaMdha phelAve che. kASTa jAte baLIne TADhane haThAvI uSmA Ape che. zeraDI kolumAM palAIne mIThe rasa Ape che. A badhA karatA mAnavI te zreSTha che chatAM e jagatane kAMI ApyA vinA jAya to ? zrI kRSNa oila mIla haMgara (ji. amarelI) (saurASTra) zubhecchA pAThave che. zrI vaMthalI tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. tAluko - vaMthalI (soraTha) jale - junAgaDha sthApanA tArIkha : 3-5-1954 zera bhaMDoLa : 1,92,500-00 anAmata phaMDa : 38,172-36 anya phaMDa... : 40,275-94 noMdhaNI naMba2 : 846 sabhya saMkhyA : 46 maMDaLI : 38 vyaktigata : 8 anya noMdha :-A saMsthA dvArA temanI maMDaLI, sabhAsada mAraphata kheDutane rAsAyaNika khAtara, jaMtunAzaka davAo, kheta ojAra, sudhArela jAtanuM biyAraNa, vigere purU pADavAnuM kArya karavAmAM Ave che. temaja helasela khAMDa, lokhaMDa, sImenTa vigerenuM vitaraNa kArya paNa karavAmAM Ave che. muLajIbhAI kALIdAsa paTela pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TelI. ; ophIsa 14 rUsI, 47 zubhecchA pAThave che * zrI kurajI mAdhavajI enDa sansa mahAtmA gAMdhI roDa, ama re lI. ( sIMgadANA, tela, vigerenA janarala maracanTa enDa kamIzana ejanTa. ) TelI. na'. 580 tAra : ejanTa Thakkara kurajI mAdhavajInI kAM. kemasiyala cembara 10, rAjake (janarala maracanTa enDa kamIzana ejanTa) jhaDapI ane salAmata rIte mAla paheoMcADavA heDa ophIsa- brAnca 1 brAnca-2 lAtIbajAra | sALaMgapura bAjavADA daravAjA 2. na. 3936 tathA khatrApoLa, kALupura daravAjA vaDAdarA. 2. ta. p.p 24089 amadAvAda bhAvanagara. bhArata drA nsa porTa amadAvAda uparAMta hindustAnanA mukhya zaherAmAM mAla paheAMcADavAnI vyavasthA che. tAra : ejanTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat TelI.ephIsa-6 resI. 7 Thakkara kurajI mAdhavajInI kuAM. sAvarakuM'DalA. (janarala maracanTa enDa kamIzana ejanTa) 2. na.pa721 surata. 41-21-3 brAnca-4 mAnya-pa mAnya-} Ayurvedika bajAramAM, bajAramAM, hAive roDa, hAspITAla sAme, dhaMdhukA, 2. naM. 49 lAla daravAjA rADa, khATAda. baravALA. brAnca 7 ka sArA bAra, sihAra. *}}} www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI moTA cAraDiyA jutha vi vi. sahakArI maMDaLI (tA. gArIyAdhAra) mu moTA cAroDIyA. (ji. bhAvanagara) sthApanA tA. - 14-1-1957 seMdhaNI naMbara :- 1974 zera bhaMDoLa - 113535 sabhya saMkhyA :- 461 anAmata phaMDa :- 30588 kheDUta - 431 anya phaMDa - 300 bIna kheDUta - 30 anya noMdha-rasAyaNika khAtara jaMtu nAzaka davAo sastA anAjanuM kAmakAja zuddha bIyAraNa ane TUMkI mudatanuM tathA madhyama mudatanuM dhIrANa zAha jamanAdAsa a. mAvajIbhAI nathubhAI paTela maMtrI pramukha vyavasthApaka samiti bAvacaMdabhAI nAraNabhAI bhavAnabhAI parabIbhAI jAdavabhAI kezavabhAI mohanabhAI gIgAbhAI lalubhAI jIvarAjabhAI parabatabhAI ThAkarazIbhAI raNachoDabhAI sAmajIbhAI kheDAbhAI karazanabhAI zubhecchA pAThave che zrI morabA sevA sahakArI maMDaLI lI. gArIyAdhAra tAluke muM. merabA sthApanA tArIkha - 18-11-49 zera bhaDaLa :- 215oo anAmata phaMDa :- 1285 anya phaMDa - 1400 bhAvanagara jillo seMdhaNI naMbara - 308 sabhya saMkhyA :- 103 kheDUta - 100 bInakheDUta :- 3 anya noMdha -grAhaka bhaMDAra, sabhyane khetI utpAdanane mAla saMgraha karavAnI pravRti rasAyaNika khAtara, jaMtu nAzaka davAo tathA satyenI jIvana jarUrIyAta purI pADavAnI kAmagIrI. pA. rAmajIbhAi ukAbhAI maMtro pA. pUnAbhAI arajaNabhAI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 215 : teo praNetA che tevAja zrI jayaMtilAla 2. trivedI hAlamAM 'dezI" mAM potAnA nATake Ape che temanuM che. mULa rAjakeTanA paNa hAla muMbaI denA beMkanA "paiso bole che A nATakato hamaNAM ja "dezI" e DAyarekTara che gurjara raMgabhUminA te ghaNA ja sarasa nAMkhyuM ane khubaja sarasa gayuM. A nATaka Ama itihAsakAra che "gujarAtI nATya maMDaLa" dvArA naMdalAlabhAIe pitAnA saMskAra jALavyA kharAja te. prakAzIta "gujarAtI nATyamAM temanI sevA avarNa- junAgaDhanA mahArANIzaMkara zarmAe "muMbaI-guja. nAya che. mULa jeo TaMkArAnA hatA ane morabInI rAtI' mATe naMdabatrIzI ane caMdragupta lakhela. avetana 2 gabhUmimAM jemane phALe sarasa che tevA hAlamAM rAjakoTa sthita zrI kizora vede paNa ghaNAM have jarA muja tarapha vaLI. ramujane bAdanATake ApaNane ApyAM che. bhUtakALamAM temane zAha eTale vidyamAna gurjara raMgabhUminuM AzA paradezInA pagale sAro jAmelo, muDIvAdanA khapparamAM biMda zrI dAma sAMgANI. dAdarabhAI mULa jAmanagara paNa sAro ja gayela. haju paNa teo nATaka lakhe pAsenA saradaLa gAmanA. prAraMbha pAlItANe kaMpanI che. bhajave che ane nATya saMsthA calAve che. bAdamAM mAM lahIyA tarIkhe karyo ane tyAMja nATaya lekhaka laIe vAMkAnera tAbAnA paMcAsIyA gAmanA manubhAI banyA. prAraMbhamAM "Side-Comic" lakhatA ane paMcolI. " dazakane ke jemaNe I.sa. 1929 mAM pachIthI saLaMga nATakano AraMbha karyo, hali tA paMdara varSanI vaye potAnI sAhityaka kArakIrdi pAtAnA sAhityaka kArakIrdi samagra gujarAtamAM teo ajoDa prahasanakAra manAya parazurAma-reNukA" nAmaka nATakathI karelI. hAla che temanuM be paisAnI sagAI" hamaNAMja Arya teo lokabhAratI"nA agraNI kAryakartA che. nATaka samAje bhajavyuM. teo eka nATaka sarakArazrI mATe khAsa lakhI rahyA che. teo nATake uparAMta sonabAInI cuMdaDI'. jenA lekhaka zrI kAntIlAla kaTAkSa lekhe paNa sarasa ane nIyamIta rIte "aMjali" jagajIvana mahetAne zikSaNamaMtrI indumatI bahena, mAM lakhe che. temanuM aMgata jIvana jarA nirALuM che: zeThanA have pAritoSika maLyuM hatuM teo morabInA teo jAhera meLAvaDAmAM kadI ja bhAga letA nathI. vatanI ane hAlamAM morabI nATaka samAja" calAve che. teo abhinetA ane saMcAlaka karatA ane prasaMga Ave to chaTakI jAya che, te kevA khabara che? eka veLA eka meLAvaDAmAM baLajabarIthI nATayakAra tarIke vadhu dIpI nIkaLe che, temanI putrIo laI javAyA. teo pezAba karavAnuM bahAnuM paNa tenI kaMpanImAM mukhya bhUmikAo kare che. pAlI kADhI bhAgI gayA. bAdamAM jyAre pelA bhAIe gamana tANA kaMpanIthI mAMDIne atyAra sudhInI aneka dhaMdhAdArI maMDaLIoe temanA nATaka bhajavyA che, kAraNa puchyuM te kahyuM : "haju huM pezAba karuM ne?' vaLI teo kaTa vaktA paNa tevA ja che. koinI teo sarasa nATayakAra che paravA karyA vinA teo AkarI TIkA karI zake che. zrI nakubhAI kALubhAI zAha, mULa bhagatanA rAjakoTanA sAMgaNavA cokavALA jagubhAI pAnavALA sAyalA (vaDhavANa) gAmanA. bAdamAM karAMcIthI dezI ke jeo ApaNI raMgabhUmitha dhaNuM ja suparicita mAM joDAyA ane bAdamAM menejara thayA. bAdamAM che temane tyAM roja sAMjanA te dAmubhAI Ave ja. "Aryanaitika" nA mAlika banyA ane te kALanI gurjara raMgabhUminuM eka ahebhAgya e che ke tenA raMgabhUmimAM temanuM nAma "nakubhAI zeTha" tarIkhe zubhecchake zrI jagubhAI jevA ghaNuM che. khubaja prasiddha thayeluM. kavi pAgalanA te teo pitA samAna hatA. pitAnA "sTAphane teo pitAnA uparAMta saurASTranA khUNe-khUNe aneka nATyakAre putra gaNatA. temane sAro putra te naMdalAla, ke je vase che ke jemanI sthaLa saMkocane kAraNe ahiM noMdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216: laI zakAI nathI ke jeoe ekathI paMdara sudhInA dezamAM khalanAyakanI sarasa bhUmikAo karatAM ane lagabhaga nATako lakhyA hoya che. are huM paNa aMtamAM temaNe potAnI nATaka maMDaLI " zrI AryA teomAMne eka hoI ahiMthI haTI jAva chuM bhAI nIti darzaka nATaka samAja" nI sthApanA nakubhAI te pachI Apa gusso na karazo ke ame rahI gayA.. ane pittaLavALAnI bhAgIdArImAM karI. bAdamAM have thoDuM nATaya maMDaLIo vize, gurjara temAMthI chuTTA thaIne potAnI mAlIkInI "Arya raMgabhUminI lagabhaga nATaka maMDaLIonA praNetAo nATaya samAja" ubhI karI ke jenA vIra dugadAsa sorASTravAsI ja rahyA che. morabI kaMpanI vize te ane sarasvatI caMdra ghaNAM ja lokapriya nATake sAbIta Apa gayA, have "muMbaI-gujarAtI nATaka thayelAMdasa. 1919mAM thayelAM temanA avasAna maMDaLI" laIe. 5-6-78 saMvata 1974 nA bAda kapanI caMdubhAIe kharIdI lIdhelI. "dezI '' jeTha mAsamAM muMbaImAM zrI raNachoDarAya udayarAma vALA dA ducha mIra. 5Nu dhrAMgadhrAnA ja vatanI hatA. ane narottama mahetAjI dvArA apAyela gujarAtI nATaka maMDaLa" sane. 1889mAM visajanapAmI AvAja TaMkArAnA vatanI zrI amRta jAnI che tethI te kaMpanI junAgaDha gIranArA brAdhANa zrI ke jemaNe dezI ane AyaM naitikamAM lagabhaga strI dayAzaMkara vasanajI puhine temanA anya sAthIo bhumikAe saphaLatA pUrvaka bhajavelI. temanA baMdhu sAthe laI lIdhI ane vaizAkha suda trIja 1945 nA ene pitA paNa zImAM hatA. tA. 20-8-65nA rAja " muMbaI-gujarAtI nATaka maMDaLI " nI sthApanA hamaNuja asta pAmela zrI hemu nAnabhA gaDhavI. karI. Amate "muMbaI" zabda ja AgaLa umerI (leka gAyaka) e paNa zI, pAlItANu kaMpanI vigere dIdho. pote sarve javAbadArI uThAvatA hatA kAraNa aneka nATaka maMDaLIomAM strI bhumikAo bhajavela. ke junAgaDhanI polIsa ophIsamAM nokarI karatA teo Isa. 1929mAM surendranagara pAsenA DhAMkaNIyA tyArathI temane raMgabhUmine zokha lAgele. dakSiNanA gAmamAM cAraNuM kheDUtane tyAM janmela, tenA reDIye rAmabhAunA nATake jemAM aneka saurASTra nATaya nATaka paranA abhinayathI ane loka gItothI Apa kAronI sukSaptavRtti jema sabaLa banI che tema vitida cheja, merabInA valImahamadata haju jIvana dayAzaMkaranuM paNa thayeluM. AvI ja eka "naraharI sAyaMkALe paNa dhaMdhAdArI maMDaLIomAM yuvAnane zaraprAsAdIka nATaka maMDaLa" gAMDalane zrI jamanAdAsa mAve tevI ? bhAve te roka enDa rola" ne DAnsa kare che. visanajI Thakkara, dharamazI vasanajI Thakkara. tyAMnA have jarA kacha bhaNI... tyAMnA terA gAmanA zrI nuramahamada vigere mIra loko ane morabInA sI udezI "so TacanuM senuM" gujarAtane morabI kaMpanI" vALA geviMdajI prANajIvana bhaTTe banAvI temaNe sAbIta karI ApyuM ke khuda paNe malIne lagabhaga 1915 thI 1970 sudhI kapanI kacchanuM TacanuM sonuM che. prathama tene anya calAvelI. dvArakAnA gugaLI ke to I sa. 1880. maMDaLIomAM pATha karatA paraMtu have teo potAnI thI ja A maraNanA pelA narabherAma zakala jema "madhara inDIyA thIyeTara" maMDaLImAM sevA Ape che. avyavasthIta nATaka maMDaLIo calAvatA hatA, TuMka ja samayamAM tame tenuM "chogALA chaganalAlano varadhoDe" citra joI zakazo. have dhrAMgadhrA pAsenuM A kalAvADa gAma che, tyAMnA eka audicya brAhmaNa che, ke jenuM nAma che jAmanagaranA, sArasvata brAhmaNa zrI jagajIvana motIlAla becara. naMdavANA temano prAraMbha DAhyA- "gurU" e paNa dezI ane gujarAtImAM pATha karela. bAInA kALamAM "zIthI thayela bAdamAM teo vINAvelI, udaya bhANamAM tathA chatrapatI zIvAjI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (vAMkAnera kaMpanImAM) paNa bhUmikAo saphaLatA samAja ke je viSe ApaNe AgaLa joI gayA. pUrvaka bhajavela. pitAnI uttarAvasthAmAM zrI azaraphakhAne paNa "kAThIyAvADI-kabutara nuM upanAma pAmela zrI eka maMDaLI kADhelI paraMtu te pachIthI sArI cAlelI ANaMdajI bI. paMDayA to hajupaNu raMgabhUminA gIta nahi... kharekhara "saunA eka sarakhA divase kadI rAjakoTa reDIyo para gAya che. mULa teo hanubhAnA jAtA nathI..." azaraphakhAnane paNa eka yuga hato lIbaDA gAmanA audicya brAhmaNa dezI, pAlItANu ke jayAre mAlavapatI muMja para temanI IjArazAhI. vigere aneka maMDaLIomAM temaNe strI-bhUmikAe karelI. cAlelI. A mahAna kalAkAra Akhare TuMkaja mAMdagI temanI ane kezavalAla kapAtaranI joDIno eka yuga bhogavI rAjakoTanI pItAlamAM avasAna pAmela. hato. vallabhIpatInA temanA kaMThe gavAyelA "jhaTa jhAo bAdamAM sarvane jJAta thayela ke Ato che....... caMdana hAra lAvo, ghuMghaTa nahi kheluM re..." gItane jAmanagaranAM saMgItakAra zrI harilAla catrabhuje moha to calacitro paNa nathI cheDI zakayA. temanA paNa morabI ka panImAM sarasa saMgIta Apela tathA. gItAnI aneka rekaDe utarelI che. temAMye, " mAruM zrI vijayazaMkara kAlIdAse paNa ApaNI bhUtakALanI nAma saMtu raMgIlI.." gIta te e kALanA prekSake raMgabhUmimAM sAre phALo Apela. para koI saMmehana vidyA jevI asara karI jatuM. morabInuM mIra kuTuMba paNa raMgabhUmimAM sAro merabInA pubhAI-cakubhAI AcAryanuM AcArya kuTuMba to junI-navI raMgabhUminA setu samAna kAma abhinaya ane saMgIta Ape che. ja kare che. teo savetana hatA to temanA kuTuMbI morabInAM zrI kanu gaDhavInI tathA temanA kalAavetana che. tevAja morabInA maNIbhAI nambAka, kAra patnI uSAbahenanI " praviNa Ta kalA maMDaLa" kanu gaDhavI, magana dave, jIvAbhAI vigere aneka che. hamaNuja baMdha thayela che, paraMtu te kayAre cAlu thaze have be bALa kalAkAra joIe. eka kanu gaDhavIne te kahevAya nahi. teo lagabhaga saurASTramAM prayoga putra praviNa ke je hAlamAM dezI nATaka samAjamAM karatA "vAMkAnera kaMpanI"nA digdarzaka zrI choTubhAI kAma kare che. bIjo morabInA vatanI mA. TIMgu. to haju paNa vAMkAneramAM jIvI rahyA che ane moTA te temanA pitAzrI hariprasAda dave sAthe aneka cuMbakanA eka AkharI phoTAne khubaja jALavI: avetana nATaka kare che ane pAritoSika meLave che.. rahyA che. jyAre vAMkAnera kaMpanI vaheMcANI tyAre saurASTranA A banne gauravazALI bALake che. A phoTo temaNe ema trADa pADIne lIdhela ke : "vAMkAnera kaMpanI bhale veMcAya paraMtu mArA svargastha. saurASTramAM nATaya maMDaLIo khAsa nathI. eka mAlIkane huM nahi veMcAvA dauM." che zrI guNavaMta jevInI "udaya nATaka samAja ''ke je hAlamAM kacchanA mAMDavI gAmamAM sarasa cAle che. Aje paNa AvI bhAvanAnI zuM ApaNI bIjI che manasukha ustAdanI "balavaMta kalA maMdira" raMgabhUmine jarUra nathI? jarA vicAraje, satya te paNa sArI cAle che bhAI manasukha ane temanA avazya sAMpaDaze. patnI kriSnAkumArI sArA mahenatu kalAkAro che. trIjI che "sahama nATaka samAja" tenuM sukAna AvAja eka morabI kaMpanInA kalAkAra hatA saMbhALe che dha raMgIladAsa ane mAyAzaMkara mAstara digasaranA vatanI zrI dhanezvara rAvala tathA merabI te paNa sArI cAle che. caturtha che moralI nATaka kaMpanInI uttarAvasthAnA sukAnI zrI amRtalAla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 mahAdeva ojhA hAla paNa junA saMsmaraNo yAda rAjakoTathI eka ArTIsTa DIrekaTarI-ame badhA" karatA sAyaMkALa bhaNI prasthAna karI rahyA che. bahAra paDI che. te joI javAthI paNa ghaNI mAhi tIo bhalI zakaze. temAM saurASTranA kalAkAronI saurASTramAM eka Adarza nATaka samAja paNa TuMka ne sArI Apela che. sAruM cAle che. tenA sutradhAre hatA zrI bhagavAnadAsa ane temanA patnI lattAbahena, sivAyanI thoDI nATaka maMDaLIe uge che ane asta pAme che. taragALA loko paNa aneka nATaka maMDaLIo calAve AryAvartanA citrajagatamAM saurASTrane phALo che, paraMtu teo khAsa karIne grAmya janatAmAM ja avismaraNIya ane amara che. bhUtakALamAM sara prabhAkare che. dahIMsarAnA tayyALAnuM kAma prasaMzanIya gaNAya zaMkara dalapatarAma paTTaNInA putrae eka philma kaMpanI kharUM. teonI viziSTatA e hoya che ke teo kADhelI. bAdamAM rAjakeTamAM paNa vajezaMkara kAnajI ekavAra jame che, paNa jame che mohaka ane te paTTaNI tathA zApuranA kezavalAla popaTalAla vyAse paNa gAmanA cere temanI mastI kaI ora ja ubhI karelI ane ThIka ThIka cAlelI. jAmanagaranA hoya che. zrI caMdulAla zAha citra jagatanA "saradAra" kahevAya che. temanI raNajIta phiTama kaMpanIe ghaNu zrI hariSa rAvala dhaMdhAdArI maMDaLIomAM sArA sArA-sArA citro bhAratane ApyA che. caMdulAla abhinaya Ape che. sivAyanA savetana-avetana zAhanA kArya mATe lakhIza to pAnAja bharAze. gaMbhUmi para aneka kalA-kasabIo potAnI sevA teo temanA sTAphanA pitA samAna gaNAtA. Aje apa rahyA che. ke jenI saMpUrNa yAdI ApIye temanA jIvana sAgaramAM oTa cAlI rahI che. tevAja te zrI devalukabhAInI DIrekaTarImAM bIjuM ghaNuM eka te zrI vijya bhaTTa. teo mULa bhAvanagaranA. bAda karavuM paDe. tethI gAgaramAM sAgara samAvavAne teo temanA baMdhu zrI zaMkarabhAI bhaTTa sAthe "prakAza badale gauravazALI vyakitaone ja AvarI levA pIkacarsa' nAmanI philma saMsthA calAve che. temAMye rUcIkara thaze. chatAM paNa jo koI khAsa vyakita mahAbhArata ane rAmayaNanA citromAM temanI bAkI rahI gaI hoya te AzA che Apa mane IjArA zAhIja pravartatI. temanuM "hariAlI era avazya kSamA karaze ja kAraNa ke raMgabhUmine kaDI- rAstA ghaNuM sarasa citra hatuM. bAdamAM himAlayanI baddha saMpUrNa ItihAsa upalabdha thavo khubaja gAdameM paNa tevuM ja Adarza yukta citra hatuM. hAlamAM bhagIratha kArya che. chatAM paNa sabhyatA jALavavA teo dhArmika citra utArI rahyA che. tevAja eka aneka vRddha kalA kasabIone saMparka sAdhavAmAM che dhrAMgadhrAnA vatanI zrI ravindra dave. rahasya citrotA Avela che. sarjana mATe teo bhAratIya citra udyogamAM potAnuM AgavuM sthAna dharAve che. temaNe eTale ApaNane vaLI nAmI anAmI sarvene ullekha AvaDA rAjakapUra abhinita "dulhA-dulhana' ApeluM. TuMkA lekhamAM saMbhavIta paNa nathI ja, paraMtu evI kaI mAhitIo mATe Ape morabInA "garjara zrI Dabalyu gArcara nAma jarmanI lAge che. raMgabhUmi smRti maMdirane saMparka sAdho, te paraMtu A nirmAtA-digdarzaka che morabInA vatanI ApanI e utkaMThA avazya saMteSaze. ane vidya- ane puruM nAma che, velajIbhAI dAnAbhAI goca2. bhAna kalAkasabIonA 5ricaya mATe hamaNAM ja temanI pUrvanI saMsthA hatI "praviNa-lIlA pIkacarsa' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTramAM aneka pAvanakArI prasaMgoe dAnagaMgA vahetI rAkhIne jeoe mAtRbhUmi pratyenuM RNa cUkavyuM che.. zrI jayaMtilAla jIvarAja mahetA (kuMDalAvAsI) muMbaI zrI khuzAladAsa je. mahetA jItharI hospITalanA dAtA-muMbaI zrI prAgajIbhAI jhaverabhAI zAha (zIhAravAsI) hAla muMbaI sva0 caMcaLabena prAgajIbhAI zAha zIhAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhand C Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AdInAthAya namaH zrI zAMtinAthAya namAnama: zrI himatavihAra jaina dharmazALA TrasTa pA lI tA NA [ rajI. naM. e 664 ] saMzrI saMghane namra nivedana zeTha bAbulAla khemacaMda zAhu zrI siddhakSetra tIrthanI pavitra bhUmimAM talATI roDa upara baMdhAi rahela zrI hiMmatavihAra jaina dharmazALA tathA temAM mULanAyaka zrI zAntinAtha bhagavAnanuM bhavya jinAlaya che. A bhavya jinAlayamAM mULanAyaka zrI zAntinAtha bhagavAna temaja zrI ajitanAtha bhagavAna tathA zrI vimalanAtha bhagavAnane praveza saMvata 2023 nA vaizAkha suda 6 ne somavAre bhavya rIte uparokta dharmAMzALAmAM ratha-varagheADA sAthe praveza karAvavAmAM Avela hatA. hAlamAM prabhujIne aMjanazalAkA karAvIne uparokta dharmazALAnA makAnamAM meDA upara parANA tarIke bIrAjamAna karela che. A dharmazALAmAM alaga derAsaranA plATa pa vArane alaga rAkhavAmAM Avela che. amArA TrasTI maMDaLanA nirNayathI A derAsarane suMdara moTA pAyA upara banAvavuM tevA niNaeNyathI AjarAja amArA TrasTa taraphathI pramukhonA pharamAnathI nirNaya thayela che te ApazrI sakalasaMdhanI sevAmAM mekalela che, jethI Apane pUrvanA puNyAye maLelI lakSmIne sadupayAga karI zrI siddhakSetramAM udAra hAthe phALe ApI mahAna puNya upArjana karaze rUme bAMdhI ApanAra taraphathI nakarA levAmAM AvatA nathI ane teneA sadupayoga caturvidha saMgha karI zake che, temaja rUma baMdhAvanAra vyakti atre rahI dhama ArAdhanA sukharUpa karI zake che. rUma baMdhAvanAra dAnavIra zeThanA nAmanI ArasanI takatI rUma upara lagADavAmAM Ave che. jethI TrasTanA niyama mujaba rUma baMdhAvanAranA sagAM-snehI AvI dharma ArAdhanA eTale comAsu, navA tathA yAtrA vigere te mAmAM karI zake che. A dharmazALAnA vizALa ploTa para03 vAraneA kula che, temAM 40 TakA bAMdhakAma thai zake che ane 60 TakA jagyA khullI raheze, ane plAna 50 rUA bAMdhavAnI maMjurI myunisipAlITI taraphathI meLavela che. sIranAmuM- zeTha bAbulAla premacaMda pramukha zrI hiMmatavihAra dharmazALA talATI reDa, pAlItANA ( saurASTra ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAma : "kesalapara" vinA sahakAra nahiM uddhAra" phona naM. 4839 rAjakoTa jIllA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. rajanI bIDIMga, bIje mALe, bleka naM. 3, bhupendra roDa, ro ja ke 8. adhyakSa pramukha : zrI vallabhadAsa pI. paTela (pramukha jIllA paMcAyata) zrI jayarAjamAI e. paTela 1. saMghe sahakArI kSetre sau prathama eIla ejIna banAvavAno nirNaya karela che. 2. tamAma jAtanA rasAyaNIka khAtaro meLavI ApavA mATe zakya prayatna kare che. 3. senDajhanI pAka saMrakSaNa davAonuM vahecaNa kare che. 4. khetIvADIne lagatI tamAma jarUrIyAta pUrI pADavA mATe temaja zakya haze tyAM sudhI mAhitI meLavI ApavA madada kare che. 5. mizra khAtara banAvavAnI kAmagIrI karavAno nirNaya karela che. rAjakoTa jIllAnI khetI viSayaka sahakArI saMsthAo A saMghane kAmagIrImAM sAtha ane sahakAra Apaze tevI AzA rAkhe che khImajI kAnajI menejara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAsthApatyanI AvI prAcIna jagyAomAMthI saurASTranI prajAne niraMtara kalyANakArI daSTi maLatI rahI che. trinetranuM maMdira-thAna. ( tasvIra : eca. Ara. gaudAnI ) rAmamaMdira-araDiyA. (tasvIra : eca. Ara. gaudAnI) kaLAmaya TAvara prAcIna sthApatya araDiyA birabalanuM maMdira-sAMkaLI. ( tasvIra : eca. Ara gaudAnI ) navuM sUryamaMdira(sUrajadevaLa). (tasvIra : eca. Ara. godAnI ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4219 bAdamAM aneka citro temaNe gujarAtane ApyA che. have eka khubaja rUcIkara phare lakhI temanuM rAnavaghaNa te ghaNu sarasa gayeluM lekhanI pUrNAhuti kAM - uparAMta ratibhAI punAtarane " gADAne bela" kalyANajI ANaMdajI...bhAratIya citra-udhoganA nA sarjaka tarIke kayo gujarAtI nathI oLakhato. agraNI sa gItakAro. temanI taraje eTalI UrmivaLI rAjakoTanI yaMga ArTisTa kalabanA be yuvAna zIla hoya che ke eka veLA te temanA "gevindA sa gItakAra zrI rAkeza-rAjeze paNa hamaNAM ja sine - AlAre.." para tophAna macI gayela. hamaNAM ja kSetre padArpaNa karyuM che. temane muMbaInI saMgItakAronI saMsthAe eka evorDa' Apela che. temanA citronI yAdI asthAne lekhAze. sivAyanA kasuMbIne raMgavALA manubhAI gaDhavI paNa paraMtu temAMthI ApaNane zuM matalaba e vAta sthAne bhale A jegyA rekI le morabInA sva mA. mahamada lakhAze. te sAMbhaLo. A banne saMgIta-belaDI muLa hemIvADIyAnI "basaMta phidamasanAM ghaNA citromAM kAma karachanA abaLAsA gAmanA vatanI che. Aje te temanuM kareluM Aje paNa vanavyatIta karatAM sinegekhIne temane nAma-kAma-gAma dAma sArAye bhAratamAM prasarI oLakhe cheja. " vArasadAra " citranA mukhya nAyaka gayuM che. zrI hasamukha kIkANI hAlamAM rAjakoTa reDI para kArya kare che, tathA "jIvana palaTA" nA mukhya sivAyanA aneka nAnA-moTA saurASTrIya nAyaka zrI hasamukha daphatarI paNa morabInA vatanI citra-jagatamAM kaMI kArya karI rahyA che. hatA. morabInA haribhAI bhaTe paNa sine kSetre thoDAM kaMI ochuM, kaMI vadhu, kaMi agya ke kaMI prayAsa karelAM tathA maganalAla dave e te muko ane asabhya vaNavAI gayuM hoya to puna: kSamApana bolapaTa bane maLIne lagabhaga vIseka citromAM nAnI asthAne nahiM lekhatA mArA saurASTrI kalA rasike bhumikAe karelI che. avazya mane kSamA Apaze.' ' mahendra dave zubhecchA pAThave che. zubhecchA pAThave che. zrI bAbApura vi. kA.se. sahakArI maMDaLI zrI devaLIyA vi.kA. sahakArI maMDaLI mu. bAbApura (tAluke amarelI) mu. devaLIyA (tAluko amarelI) (ji. amarelI) sthApanA 12-6-31 neMdhaNI naMbara 18814] seMdhaNI naMbara - 13376 zera bhaMDoLa - 13410 sabhya saMkhyA- 217 sthApanA - tA. 25-3-50 anAmata phaMDa 3379/11 zerabhaMDaLa - 10380-00 anya phaMDa 538035 anAmata phaMDe - 2113 00 anya phaMDa - 145-00 maMDaLInI "phera prAIsa zepa" taraphathI nAI. drojana tathA phoskeTa khAtare jatanAzaka davAo, sabhya saMkhyA - 51 kaMDa kerosIna vigere dareka jarUrIyAto pUrI pADe che. khAMDa tathA khAtara vigeranuM maMDaLI vecANa kare che. * chaganalAla gAMDalIyA nanubhAI AMbAbhAi! prabhAkara a. paMDayA mohana ThA maMtrI pramukha | maMtrI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :310: - zubhecchA pAThave che. / / zrI varUDI vi. kA. sahakArI maMDaLI su. varUDI ( tAlukA amarelI ) sthApanA tA. zera bhaDALa anAmata kuMDa noMdhaNI nabara 21029 sabhya saMkhyA kheDUta binakheDUta 18-5-54 12110 571-89 - 2 82 12 = zAmajI juDAbhAi pramukha Mdha zrI ziheAra tAlukA sahakArI kha. ve. sa ziheAra - ( bhAvanagara jillA ) sthApanA tA. 4-4-56 noMdhaNI nabara 1533 38150-00 zerabha'DALa sabhya saMkhyA 32 anAmata kuMDa 17256/98 anya k 1437-00 maMDaLI dhIrANa uparAMta biyAraNa khAtara dhIrANanuM kAmakAja kare che, vigerenuM kAmakAja kare che. cImanalAla pI. pa'DayA matro zubhecchA pADave che satra mizra khAtara banAvavAnuM kAmakAja kare che tathA khAMDa khAtara leAkhaMDa-bIyAraNa tela vigerenuM kAmakAja kare che. zIvaza kara DI. pAThaka menejara mAvajIbhAI hAmAbhAI jasANI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zubhecchA pAThave che........ zrI pIparalA sevA sahakArI maMDaLI mu, pIparalA ( tAlukA taLAjA ) sthApanA tA. 30-7-37noMdhaNI naMbara-28 zera bha DALa - 24655 kheDUta sabhya 141 anAmata kuMDa 16973-45 mIna kheDuta 49 maMDaLI khAtara bIyAraNa sastA anAjanI dukAna - jIvana jarUrIyAtanI vastuo tathA hariprasAda gaurIza'kara rAmajI parAtama maMtrI zubhecchA pAThave che zrI varateja vi. vi. kA. sahakArI maDaLI varateja ( ji. bhAvanagara ) sthApanA tA. 30-3 57 noMdhaNI naMbara 1982 |zerala DALa - 3098000 sabhya saMkhyA 163 anAmata phaMDa 11607-63 anya kuMDa 362-15 A maMDaLI kheDUta tathA bInakheDuta sabhAsadAne TuMkI mudata, madhyama mudata, mArkeTIMga dhIrANa kare che. sahakArI hATa calAve che. jIvanajarUrIyAtanI tamAma vastuenu vecANa bIyAraNa-jaMtunAzaka davAo vigerenuM kAmakare che. tema khetI upayAgI vastue khAtara kAja kare che. saratAnajI ANadAsa huM rAmasiMha sArAbhAi gAhila gAhila maMtrI pramukha - pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranI lokasaMskRtinA pratIko ane lagnanA rIta rIvAjo lagnane ApaNe vidyAnoe saMsAranuM mahAkAvya ' varanA dAdAre lIdhI mAjhama rAta, gaNIne sadAye AvakAryuM che; tene pavitra baMdhana ke nAke DerA tANIyA. gaNIne biradAvyuM che kAraNa ke lagnae e hRdayanA nAyakA gAmanI re, baLavI bajAra, sAcA premanuM pratIka che. ke vacamAM lIle mAMDave. lagnaprathA to ApaNe bha rata varSamAM parApUrvathI mAMDavaDe mAre baLavaMtabhAInI juI, cAlI AvatI eka suMdara praNAlikA che. "eka ke zAMtuvahunI cuMdaDI. patnIvrata'e to ApaNe Aga Adarza che. ApaNuM cUMdaDIe co khIlI cA nI bhAtya, prAcIna ItihAsa para daSTipAta karIzuM to "rAma ke cAre cheDe moralA. sItA" "naLa damayaMtI" "satyavAna sAvitrI' nI prANavana leka kathAomAM eka patnIvratanuM hArda moralIyA kaMI kare re ki lela, dhabakatuM jovA maLaze ke helaDiyuM iMge vaLe...' ApaNAM Adarza lagnoe jJAta ajJAta evA kanyA pakSa vALA gorane belAve che. lagna mATe aneka kavione jAtajAtanA ane bhAta bhAtanAM sArU muharta tathA tithi jevarAvI nakkI kare che. gIto sarjavAnI preraNA ApI che. jene pariNAme pachI lAlazAhIthI eka kerA kAgaLa para lagna lagnagIta gohilavADanI suMdarIonA sUrIlA kaMThane lakhavAmAM Ave che. pachI te sArI , zaNagAra banI gayA che. sAkara ane lagna ema pAMca paDakAM, savA hAtha saurASTranA koI paNa gAmaDAmAM lagnanI mosamamAM rezamI lIlA raMganuM kapaDuM tathA khesa laganI A jAo to lagnagItono madhura kaprIya avAja ane brAhmaNa mAraphata varapakSane pahoMcADavAmAM Ave che. AhalAdaka mAdaka vAtAvaraNa bhalabhalAnAM dilane Ane lagna lakhIne mokalavAnI vidhi kahevAmAM halAvI manane bahelAvI jAya che. Ave che. pachI yAda karI karIne eke eka saMbaM dhIne notarAM mokalavAmAM Ave che. keI ajJAta lagna pahelAM gharane gAgaramIthI lIMpI kavinI kalpanA khIlI uThe che:-- gupane, khaDIthI dhoLIne phUla phaTAka jevuM banAve che. pachI bhIMte cAkaLA, caMdaravA, ToDaliyAM ane toraNa lIlI pILI pAMkhane bharele re, bhamI deza vagere bhAtabhAtanA zaNagArathI gharane sajI de che. paradeza, jAje bhamarA notare re, paheluM te notarUM je ghare lagna hoya tyAM lagna pahelAM aThavADi. khasta gAme jamAI vIrasaMgane ghera." yAMthI ADozI-pADozI strIo jAya che. pApaDa evI ja bIjI kalpanAnA raMga joIe. tathA suMvALiyo vaNe che. Dhola tathA zaraNAInA sUra saMbhaLAya che. ne roja savAre maMgaLa prabhA- mora tArI sonAnI cAMca, mora tArI rUpAnI pAMkha, tiyAM gavAya che: Doke korAyela morane kAMThale varanA dAdA re! UMDA gharana ukele. mora jAje ugamaNe deza, mora jAje AthamaNe deza, vivAha AvyA TukaDA. vaLatAM jAje revAne mAMDave che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :13: lagna nirdhAryAMnA samaya pahelAM cothe divase gharamAM gaNapati gAtrIjanI sthApanA karavAmAM Ave , gharamAM thADI jagyA lIMpIne tenA para bAjoTha mUkIne te para lIluM kapaDu' mUke che. pachI tenA para cokhAne Dhagalo karI temAM gaNezanI mUrti tathA nALiyera mUkI goramahArAja kanyAne pUjA karAve che. gAmaDAmAM saMbadhIone ghere ghera gaNeza vadhAvavA AvavAnuM kahe che. AkhA gAmamAMthI dhara dITha eka jaNa nALiyera lakhte gaNeza vadhAvavA Ave che. AvanArane pAzera pAzera goLa vaheMcavAmAM Ave che. lagnanA agAu trIje devase mAMDavAM nakhAya che tyAre suthAra mANeka sthaMbha late Ave che. tenuM pUjana thAya che, tene mIMDhALa bAMdhIne paraNanArane paNa mIMDhALa bAMdhavAmAM Ave che. badhAM srIpuruSA mAMDavAmAM Ave che, tyAM patAsAM, sAkara, khAreka vagere vaheMcavAmAM Ave che. strIe gIteA gAya che. mAMDavAnA divase sAMje ' pahu' bharAve che. athavA phUleku caDAve che. dIkarA ara dIkarInA hAthamAM zrIphaLa ApIne pAtAnA gherathI nIkaLIne darzanArthe laI javAmAM vAjate gAjate deva maMdire Ave che. baMdUko tathA dArUkhAnuM phoDavAmAM Ave che. vaLatI vakhate gAmanA lAko vadhAvA tarIke eka, be, pAMca rUpiyA athavA teA dIkarA ke dIkarInA hAthamAM zrIphaLa Ape che. strIo phUlekAMte anurUpa gItA gAya che. "tArAM moDhaDAM pILAM dharakhama dAza sAnAne, sAnAne dArU paraNajore bALaka sUMdhavA ! cikana La A DA u ta ra o, cittaLa cUMdaDI lAvajore bALaka baMdhavA ! tame eka vAra vALAka U ta ra jo, vALAkanI velaDI lAvajore bALaka adhavA ! e pachI vAjate gAjate ghera Ave che, dhera AvIne je gharamAM gaNezanuM sthApana heAya te gharamAM khAjeTha DhALI tenA upara dIkarI agara dIkarAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ubhA rAkhavAmAM Ave che. tenA hAthamAM cokhA ane ghauM ApIne strIe ukaraDInI sthApanA mATe jAya che. mADavALIne mAthe meADiyA mUkavAmAM Ave che. ane tenA para cUMdaDI oDhADIne hAthamAM dIvaDA rAkhavAmAM Ave che. ane mAthe trAMbAnA loTA mUke pachI badhI strIe sepArI, kaMku, akhIla vagere kAI ne tyAM mUkavA jAya che. Ane ukaraDInuM sthApana kahe che. e vakhate strIe gItA gAya che. cAre jamAi cAra hAlarA re, olyA jItubhAi paDIyA pAsa re rAjanAM bIDalA yA. che. nAkhe| bAkubA nAgalA re, cheDAvA rUDAnA bApa re! rAjanAM bIDalAM hyA. badhI strIo ukaraDInuM sthApana karIne Ave tyAM sudhI varane athavA kanyAne bAjoTha upara muMgA ja ubhA rahevAnuM hoya che. muMgA eTale methyA sivAya ubhA rahevuM. tenI laukika kalpanA athavA mAnyatA evI che ke jo ema na kare aa temanI sAsu mR`gI thAya vivAha pAchaLa paNa evI ja mAnyatA jevA maLe che. vivAha-vIsa vArDa, vIsa vA vAya. emAM jene tyAM lagna hoya teNe sayama ane zAMtithI kAma levuM, ane ukaraDInI sthApanA pAchaLanuM rahasya e jaNAyuM che ke, ukaraDA jema badhuM samAve che, tema ukaraDInI sthApanAthI irSA, deza vagere samAI jAya che, pachI eka anekhA prakAranI vidhi karavAmAM khAve che. jete jaDa vAsavI' kahevAmAM Ave che, sAmAnya rIte kR jaDavAse che. temAM eka loDhAnI kaDI laI te coTalI sAthe bAMdhe che. tenI pAchaLa evI mAnyatA che ke, bhUta vagerethI vara-kanyAnu rakSaNa thAya che. tyArapachI maga, haLadara ane telanI banAvelI pIDI vara-kanyAne tenI bhAbhI ane bIjI cAra- ' www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 223: pAMca strIo caLe che. ane AnaMdathI gAya che. "vIrAne sApho te savA lAkhane, pIThI coLavA pAchaLanuM rahasya te vadhAre svarUpavAna bAMdhajo bAMdhajo sAsariyAne ghera re, dekhAvavAnuM hoya che. gIta paNa khUba ja suMdara hoya che. zilA vIrA, tamAre jAvuM che kanyA paraNavA. vIranI ghaDiyALa te savA lAkhanI, pIThInA bharyA piDIyA bAMdhajo bAMdhajo sAsarIyAne ghera re, lAvI jhukAryA mAMDavA heTha ke mInaLI hoMzilAvarA, tamAre jAvuM che kanyA paraNavA. vALI vALI kacarAbhAI mulave maLI vAranI vALa te savA lAkhanI, pAtaLiyA phatehasaMgane kAja, mIDaLI pahereja pahereja sAsariyAne ghera 2. tyArapachI vara-kanyAne poTethI uThADavAnI vidhi hazilA vIrA tamAre jAvuM che kanyA paraNavA. thAya che. strIo gANAM gAya che. - pachI te gADAMo AgaLa kADhavA mATe hari"maga maga jevaDI meDIyuM re DhelA, tala tala jevaDA phAI thAya che. jenuM gADuM vevAIne mAMDave paheluM kamADa 2. pahoMce tenA baLadone ghI pIvAmAM Ave che. sAmAvAlama vIrane vArI jAu. nya rIte gAmaDAMomAM jAna sAMje AvI pahoMce suDI sarakhI kaDIreDhalA, suDIe sopArI virAje re uche. jAna AvI jAya eTale mAMDavAvALA pAMca jaNe vAlama vIrane vArI jAuM. goLanuM pANI laIne jAna utarI hoya tyAM jAya che. evA hoya te paraNuje re hAlA, nahIMtara karIne badhAne goLanuM pANI pAya che. pachI jAna taraphathI be jaNe moviye cUMdaDI, nADAchaDI vagera laIne paraNAvuM re. mAMDave jaIne ApI Ave che. tyArabAda sAmaiyAMnI talavAra myAnamAM virAje re, vAlama vIrane vArI jAuM." taiyArI thAya che. gAmanI bhAgoLethI vAjate gAjate pachI vara pakSa taraphathI jAna joDavAmAM Ave vararAjAnuM sAmaiyuM thAya che. kanyAnI mA athavA che. jAnamAM sau sagA saMbaMdhIne levAmAM Ave che. te bhAbhI mAthe meDi mUke che. hAthamAM rAmaNadIvaDo jAnaDIyuM gIta gAya che: laIne temAM dIvo pragaTAvIne, tathA eka kuMvArI kanyAnA mAthe tAMbAna leTe ane upara zrIphaLa "dhUba paDe re raMga molamAM re, mUkIne badhI strIo sAmaiyAmAM jAya che. sAsu paDe re nagArAnI jhAMca, bhramara tArI jAnamAM re. vararAjAne poMkhe che cAMllo karIne cokhAthI vadhAre vIrA vinA kema cAlaze re ? che. pachI trAMbAnI loTI vararAjAnA mAthethI cAra vIrA hemubhAI sAtha bhramara tArI jAnamAM che. vAraM utArIne gAmanA paiDAM para reDavAmAM Ave bApu vinA kema cAlaze re ? che. strIo gIto paNa gAya che. bApu moTAbhAi sAtha bhamara tArI jAnamAM re. mAtA vinA kema cAlaze re ? nagara zaheranA nejA pharakIyA, mAtA moTAMbA sAtha bhramara tArI jAnamAM ra." pANI vaLAva saghaLI naheranA. nAkAM baMdhAvo nAgaravelanAM. varapakSa taraphathI gADIomAM jAna joDIne sAsarAnA gAma tarapha ravAnA thAya che. tyAre vararAjAnI ke tamArA dAdAne kezuM tamArA mAtA? - bahena ane sarakhI sAheliye gAya che mA bhAI paraNe re hemara hAyaNI? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :24: - meTA bApu dAnubhAI bApune moTAM phoIbA pAtharI mAthe lIluM rezamI kapaDuM pAthare che. A gaMgamAM mAtA 2. pachI goramahArAja bUma pADe che. "kanyA padharAvo. temanA baLavaMtabhAI paraNe re hemara hAthaNI" sAvadhAna" tyAM strIo sumadhura gItathI vAtAvaraNane madhura banAvI de che. pachI jAna ane jAnaiyAo potAne utAre jAya che. thoDI vAra pachI jAnavALAone mAMDave jamavA "trAMbA kaMDI nava gaja UMDI te ghara be'nI paraNujara. mATe bolAvavAmAM Ave che. jAna jamavA bese che mAtA jevAM sAsu hoya te te ghara be'nI paraNajore. tyAre mAMDavA pakSanI strIo mIThI mazkarI karatI pitA jevA sasarA hoya to te ghara be'nI paraNajo. gAya che ke : benI jevI naNadI hoya to te ghara be'nI paraNajore". sAme cule masuriyAnI dALa, eTalAmAM kanyAnA mAmA kanyAne teDIne mAMDavevAI cheDI thoDI khAjo masuriyAnI dALa. vAmAM lAve che. kanyAne vararAjA sAme bAjoTha para tamArA peTaDIAmAM duHkhaze masuriyAnI dALa. besADIne goramahArAja cheDAcheDI bAMdhe che. ane tamArAM peTaDImAM etara bele tetara bole. varamALA paherAve che. pachI navagraha pUjana karAve che. zeDhAnI ziyALa bele, gAmanAM gadheDa bese. pachI kanyAnA mAtA pitAne kanyAdAna mATe gera hele kahe che ghughadhu bhaDako bhaDako mArA bhAIne sALe bolAve che. sAme cule me su riyA nI dALa kanyAdAna denAra mAtA pitA AkhA divasano * jAna jamavA Ave che tyAre temanI sAthe vara. upavAsa kare che. vara ane kanyA paNa upavAsa kare rAjA jamavA nathI AvatA. vararAjA mATe mAMDavA che. kanyAdAna pachI kanyA pitAnA pitAnI maTIne pakSanI strIe kala laine jAya che. kalavo eTale " pArakI bane che. ahIM kanyAdAnanI vidhi paNuM suMdara nAstA, eka thALImAM saMvALI, dahIMtharAM, sukhaDI rIte thAya che. varakanyAnA jamaNA paganA aMgUThA vagere laIne vara tathA aNuvarane ApavA mATe jAya che. paMcAmRtathI dhaI, abIla, gulAla ane kaMku chAMDIne tenuM vidhisara pUjana karI goramahArAja kanyApachI mAyarAnI taiyArI thAya che. vAjate gAjate dAnanI vidhi karAve che. pachI vara kanyAne hastamilApa vararAjAne zaNagArelA gheDa para besADI mAMDave karAvAya che. ane kanyAnA pitA pAse kanyAdAnane - lAvavAmAM Ave che. ahiM sAsu varane pekhe che. saMkalpa karAvAya che. temAM kanyAnA pitA tene vAsaNa, vararAjAne varamAMcI upara ubhA rAkhe che. pachI gAra- ghareNuM vagere dahejamAM Ape che pachI vara kanyAne mahArAja pikhavAnI vidhi karAve che. temAM lAkaDAnAM gharamAM gotraja AgaLa page lagADavAmAM Ave che nAnAM nAnAM ravAI, sAMbeluM ghAMsaruM ane trAka varanA ane vAjate gAjate vararAjA utAre jAya che. mAthethI utAre che, ane e dvArA have pachIthA tene mAthe AvanArI samAjanI javAbadArInuM bhAna hastameLApa pachI tarata ja cerInI vidhi thAya tene karAvavAmAM Ave che. che. gAmaDAmAM kuMbhAra cerI laI Ave che. corI eTale mATInAM cItarelAM vAsaNo, te badhAM maLIne pachI vararAjA mAMDavA nIce jAya che. mAMDavA 28 vAsaNa hoya che. mAMDavAnA cAreya khUNe sAta nIce gAra-mahArAja temane ugamaNA meMe besADe sAta vAsaNe goThavavAmAM Ave che. tene cAra che. pachI sAme eka bAjoTha mUkIne tenA para dhaDakI choDa kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. mahuvA tAlukA vaNakara sahakArI maMDaLI lI. mahuvA saMsthA basa pacAsa sabhAsada dharAve che ane mahuvA tAlukAnA kheDUto mATe upagI kApaDa banAve che jemAM pacheDIo ane panIA ane sutarAu sArA dhAbaLA banAve che ane bajAramAM mAga sArI che. saMsthA pAse bAra pAvaralumsa che. jemAM malamalane - vaNATa karavAmAM Ave che. ravizaMkara na. vyAsa jugaladAsa vallabhadAsa mahetA upapramukha pramukha 4 vajIraalI mahamadaalI zubhecchA pAThave che zrI sAMkhaDAsara naM. 2 sevA sahakArI maMDaLI mu. sAMkhaDAsara taLAjA tAluke bhAvanagara jillo oDITa vaga ba zera bhaDaLa :- 18spapa00. . sabhya saMkhyA :- 7 - anAmata phaMDa :- 339700 - anya phaMDa - 500-00 anya noMdha : maMDaLI dhIrANa kAmakAja uparAMta jIvana jarUrIyAtanI. cIjo purI pADe che. IcchAzaMkara bhI vyAsa. maMtrI kezava hAmAbhAI ' - prakhara : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from: CENTRAL DYES PRODUCTS Pvt. Ltd. MANUFACTURERS OF COAL TAR DYES, PIGMENT POWDERS, EMULSIONS AND VAT COLOURS Ruvapari Road, BHAVNAGAR. Phone: 4157 (Factory) 4202 (Residence) Gram: CENPRODUCT vA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Bombay Office : 349/53, Samuel Street, Vadgadi, BOMBAY - 3 www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 pachI vararAjA mAMDave Ave che tyAre mAMDavA tathA sAkara nAkhIne varakanyA sAmasAmA kALiyA pakSanI strIo jamAIrAjanI mIThI mazakarI karatA le che. tyAre varapakSanI jAnaDIo AnaMdathI gAya chegAya che ke, "lADo lADI jame re kaMsAra, kaMsAra ke gaLe lage re? mAre mAMDave re, hIranA dora, cIranA dara, bhADAnA mAra TaLavaLa 2, kasAra kavA gaLyA lADInI mADI TaLavaLe re, kaMsAra kevo gaLe lAge re? dhUdhariyALI godaDAM dIkarI mane AMgaLI caTADa, kaMsAra kevo gaLyo lAge? bhAre mAMDave re, amarasaMga cera, godaDAM corI gayA mADI, te paraNI ke nahIM? kaMsAra kevo gaLyo lAge re? mArA dhanubA re, udhuM laI, budhu laI, pharI vaLyAM. pachI kanyAnI mAtA varakanyAnA hAtha ghevarAve mArIza nahi mArI sukulanI nAra, che. tyAre vararAjA sAsune pAlava pakaDe che. sAsu cArIza re tArA bApanA Dhera, have nahi coruM godaDI. kaMIka bheTa Ape tyAre choDI de che. pachI jAnavALA uDADIzare lIlI vADInA mera, have nahi coruM godaDAM." taraphathI tathA mAMDavA pakSa taraphathI bae bairAMo varakanyAne vadhAvavA Ave che. tyArabAda cAMllAne Ama gItanA madhura svaro vacce mAMDavA nIce samaya thAya che. sAthe sAthe gItAno paNa AraMbha varakanyAnI cheDAcheDI baMdhAya che. ane gora mahArAja thAya che. sau potapotAnI sthiti ane saMbaMdha navamaha tathA kSetrapAla devatAnuM pUjana karAve che. anusAra cale kare che. pachI agninuM pUjana karAve che. dhUmADA vinAne devatA lAvIne temAM khIjaDAnA nAnA kaTakA ane "cAMdI mAyalo kucaDAne jaDa jamAI rAjA ghIthI agni prajavalita karIne varakanyAne tenI Asa- zAMtubAne jhAMjharI paheravA jaze jamAIrAja! pAsa maMgaLa pherA pherave che. A vakhate kanyAnA sonIDAne vare kahevuM paDaze jamAI rAja ! bhAI pAse agnimAM java homAve che. dareka pherA zAMtubAne cUMdaDI oDhavA jeze jamAIrAja! vakhate kanyAne jamaNu pagane aMgUTho kSetrapALane vANIDAne kAke kahevuM paDaze jamAIrAja! aDADavAmAM Ave che. chellA cothA pherA vakhate zAMtubAne miDiyA paheravA joze jamAIrAja! varakanyAne besavA mATe hariphAi thAya che. ema mALIDAne dAde kahevo paDaze jamAIrAja !' kahevAya che ke, je paheluM besI jAya tenA gharamAM kAyama hakumata cAle. tyAre gItane avAja Ave che - zAMtubAne mejaDI paheravA jeze jamAIrAjA cIDAne bApa kahevo paDaze jamAIrAja! * mAyarAmAM paheluM maMgaLiyuM varatANuM re, pahele maMgaLa sonAnAM dAna devAya che. jAna javAnI taiyArI kare che, te vakhate kanyAne mAyarAmAM bIjuM maMgaLiyuM varatANuM re. paherAmaNI ApavAmAM Ave che. kanyApakSa bIje maMgaLa gAyonA dAna devAya che. taraphathI mA-mATaluM lAvavAmAM Ave che. mA mATaluM eTale eka trAMbAnI goLI hoya che. temAM mAyarAmAM trIjuM maMgaLiyuM varatANuM re, trIje ma gaLa cAMdInA dAna devAya che. suMvALI, sukhaDI tathA magajanA lADu vagere bharIne mAyarA mAM cothuM maMgaLiyuM varatANuM re, kanyAne sAthe ApavAmAM Ave che. pachI varakanyA mak ane jAnIvAse kaMkunA thAya devA jAya che. cece maMgaLa kanyAnAM dAna devAya re." AthI teonA lagnanI yAda ciraMjIva bane che. pachI varakanyA AgaLa eka thALa mUkIne temAM pachIthI varakanyA gADAmAM bese che. varakanyAne varanI kanyAnI mAtA kaMsAra pIrasavA Ave che. temAM thI sAsu cAMllo karI vadhAve che. pachI gADAnA paiDAMne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANIthI sIce che ane gADAnA paiDAM nIce nALi utarI Avyo hoya ema lAge che. Aje vIjaNa yera vadherI nALiyeranuM kaparuM kanyAnA khoLAmAM zabdathI zaheranA ghaNuM lake aparicita haze! mUkavAmAM Ave che. zrIphaLane pauSTika khorAka ane gAmaDAomAM, temAMya khAsa karIne gehilavADamAM uttama zukana gaNavAmAM Ave che. pachI kanyA vidA- vIMjhaNanuM mahatva khUba khUba akavAmAM Ave che. yane prasaMga AvatAM vAtAvaraNa karUNa bane che. sau haLImaLIne gAmanA brAhmaNane dAna dakSiNa Ape che. vIMjaNo ane paMkhA :- A be zabdomAM strIo vidAya letI kanyAne zikhAmaNa ApatI gaTALA thai javAne pUro saMbhava che. paMkho e gAya che ke - lAkaDAnI athavA khajurInI dAMDI sAthe sIdhI rIte joDAeluM hoya che. tene dAMDI vaDe pakaDIne havA khAI "Adaza daza AMbala Adaza dAdAne khetara, dAdAne AMgaNa aba AMbelo ghora gaMbhIra jo, zakAya che. Aje zaheramAM jAtajAtanA ane bhAtaeka te pAnameM cUMTI lIdhu dAdA gALa na deze, bhAtanA paMkhAo jovA maLe che, khasanI TInA, khajurInA, guMthelA ema aneka prakAra hoya che. sasarAnA saDaka ghuMghaTA sAsu ne pagere paDajo, jeTha dekhI jhINuM belijo jeThANIne vAda vadaze, nAne derIDa lADako tenAM hayaaMNuM khamaje. Aje ilekaTrIka paMkhAonI vaparAza vadhatAM nAnI naNadala jANe sAsare tenAM mAthaDAM guMje. vIMjhaNae zaherI jIvanamAMthI sadAne mATe potAnuM mAthAM guMthIne seMthI puraje pachI sAsarIe vaLAvaje." ameluM sthAna gumAvyuM che. vIMjhaNumAM lAkaDAnI raMgIna dADI hoya che. tenA cheDe be gALa khAMcA pachI ghammara ghUgharA vagADatA baLade pitAnA jovA maLe che. pachI A dAMDIthI aDadhI laMbAInI gAma tarapha utAvaLA utAvaLA doDe che. jAnavara bIjI raMgIna doDIne vALA sAthe mULa dAMDInA khAMcA rAjAnA gAma tarasa ravAnA thAya che. tyAre varanI sAthe joDavAmAM Ave che. tethI te gaLagaLa sUrI bahena ane sAhelI gAya che. - zake che. pachI e nAnI dAMDI sAthe paMkha hoya che, ApaNe meTI dAMDIthI pakaDIne vIMjhaNAne khUbaja "tArA dezamAM jhAjhA veza ke lADI vIjaNa zuM nA lAvI? saraLatA pUrvaka dhUmAvIne havA khAI zakIe chIe. AvA unALAnA taDakA ke lADI vIjaNe zuM nA lAvI? tArA bApane aDANe mela ke lADI vIMjaNe zuM nA lAvI. AvI poSa mahinAnI TADhakelADI cAdara kema nA lAvI ? vIMjhaNAnA judA judA prakAro che. suthAra athavA tArA vIrane aANe mela ke lADI cAdara kema na lAvI ? saMdhADiyAo lAkaDAmAMthI suMdara nAnI nAnI kalAAvA aSADhIlA meghake lADI chatrI zuM nA lAvI? maya dAMDIo banAve che. pachI vIMjhaNAnA paMkhAne tArA kAkAne aDANe mela ke lADI chatrItha nA hAlI rezamI athavA kInakhAba jevAkImatI kapaDAMthI maDha vAmAM Ave che. tenI kinArIe manahara raMgathI Ama jotajotAmAM jAna vararAjAne gAma pAchI sajAvelI jhAlara mUkavAmAM Ave che. paMkhA upara pahoMcI jAya che. gAmamAM dhAmadhumathI sAmaiyuM kara. meghadhanuSyanA raMgone ghaDIbhara bhUlAvI de evuM suMdara vAmAM Ave che. varakanyAne pekhavAmAM Ave che. hIranI meLavaNIthI majAnuM bharatakAma karavAmAM Ave ahiM paNa keDIyAnA saMpaTiyAM page dAbI pheDe che. che. ghaNI jagyAe vIMjhaNAne raMgaberaMgI matIthI, jhIMka ane tArAthI, senaLiyA ane raMgIna bhaMgaLi othI sajAvavAmAM Ave che. temAM vaLI nAnAM vIo zabda vIMjha dhAtu - vIMjhavuM e parathI nAnAM AbhalAMnI, merapIMchanI tathA kulanI AkarSaka vahu ane vIMjhaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMskRtika pravRttione jemanuM haMmezA protsAhana maLyuM che zrI caMpakalAla nAgaradAsa dezAI (umarALA) muMbaI zrI pratAparAya khuzAladAsa mahetA | (je. pI.) muMbaI zrI cunIlAla bI. mahetA muMbaI zrI mAdhavajI merArajI sopArIvAlA muMbaI zrI dAmubhAI vI. paramAra muMbaI zrI caMpakalAla gIradharalAla mahetA amarelI lI Ara. je. vorA zrI devIdAsabhAI paTela zrI vanarAvana eca. modI mu bae{ Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI anakacaMdra bhAyAvALA cittala - sAhitya ane kalAsAdhakA :- zrI khoDIdAsabhAi paramAra jANItA citrakAra-bhAvanagara zrI yazavaMta DI. bhaTTa (saMgItAcA') bhAvanagara darabArasAheba vAjasuravALA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bagasarA zrI rAmabhAi nA. sAkara mahuvA bhAvanagaranA rAjyagAyaka DAyAlAla zivalAla nAyaka zrI prabhAzaMkara e. sAmburA sthapati-zilpI, pAlItANA. je. bI. sIseAdIyA citrakAra-pAlItANA lokagAyaka zrI rAmabhAI kAga-majAdara www.umaragyanbhana.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227: sajAvaTa pAmelA vIMjhaNue goLAkAra, adha: zrI jayamalla paramAra kahe che ke- ghATa ghATanA goLAkAra temaja pharasI ke barasI AkAranA ema ane jAtajAtanA vIMjhaNuM e . darajI, sutAra, sInI aneka prakAranA jovA maLe che. ApaNe tenI banA. ane nArIvRMdanI tamAma kaLAnA pratinidhi che. vaTa viSenuM lekagIta jee . mAnava haiyAMne hele caDAvatAM evAM lagna prasaMge pAMca rUpaiyAnA sutArI teDAvyA, paNa mAMDavapakSanI strIo jamAIrAjanI mIThI Aja mere paMkhekI dAMDI ghaDAyA, mazkarIo dvArA AnaMda lUMTe che. tyAre te mazkarInuM ho baMsIvAle! hA moralIvAle! mAdhyama paNa vIMjhaNe ja bane che. lokakalAne garamI lAge pyAre paMkhAkI re, pratinidhi e vIMjhaNa ahIM paNa ane khA prakApAMca rUpaiyAnA darajI teDAvyA, ranuM sthAna jamAvI beThe che. Aja mere paMkhAkI jhAlara melAyA, "savAmaNa senAne vIMjhaNe ghaDAvya re, ho baMsIvAle ! ho moralIvAle ! Ire vIMjhaNo mAMDave melyo re; pAMca rUpaiyAnA sonIDA teDAvyA, * mAMDave navalA. sAjana AnyA." Aja mere paMkhekI dAMDI maDhAyA, A navalA sAjana jamAIrAja mAMDave AvyA, he baMsIvAle! he moralIvAle! vAMjhaNu para temanAM mana mohyAM temaNe zuM karyuM? pAMca rUpiyAnA suthAra, daracha ane sonIne "e ? vIMjhaNe parabhAtasaMge ceryo teDAvyA, te AjanAM pAMca rUpiyAnI nahi, paNa corane jhAlIne core re lAvyA." A lekagItano uddabhava thaye haze tyAranA pAMca sAthe bicAro samajaNa haze ! te banevI rUpiyAnI vAta che. pratye bahu dUra na thayo. " "hIralA derIe hAtha ja bAMdhyA, suthAre AvAne raMgaberaMgI sAga ane sIsamanI ne lIluDe seTe sabakAvyA re." dAMDIo banAvI ApI. darajIe AvIne paMkhAne pitAnA patine mAra paDe che te sahadayI sAcA kasabanI jhAlara mUkI ApI. vaLI sonI dharmapatnIthI jovAyuM nahIM. teNe potAnA bhAIne pAse kalAmaya rIte paMkhAnI dAMDI maDhAvI. je paMkhA vinaMtI karI.:- : pAchaLa ATaATalI jahemata uThAvavAmAM AvI tenAM mUla paNa kevI rIte thayAM? ja oraDAmAM rahIne lIlAbA bolyA, * * vIrAjI. mArA thoTa na mArazo; "mulaka mulakanA rAjA teDAvyA, are amArA kaMtha che bALa, Aja mere paMkheke bhula karAyA, " have nahIM re vahune vIMjhaNe." he baMsIvAle ! he meralIvAze! AgaLa kahyuM tema lagna ane kariyAvaramAM - garamI lAge pyArA paMkhAkhI re. vIMjhaNane khAsa yAda karIne kanyAnI sAthe Apa(A gItamAM kaI musalamAna strInI UrminuM vAmAM Ave che. rAjapUta-garAsiyA komamAM A Alekhana thayuM hoya tevuM lAge che. koI hiMdu cAla vizeSa che paraNyA pachI vararAjAnI jAna haiyAMe muslIma dharma aMgIkAra paNa karyo hoya, ghara tarapha pAchI vaLe che dhIMgI DokavALA baLada kAraNa AmAM baMsIvAle zrI kRSNane ulekha utAvaLA utAvaLA dhamadhama karatA ghara tarapha doDe Ave che.) che. gaLAnI ghUgharamALA dhamake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28: | dhULanI DamarIo AkAzamArge ADIavaLI jIvanamAM duHkhanI taDakI chAMyaDI veThIne purUSanA DAdoDa kare che. unALAnA dhoma taDakA paDe che, jIvanane zI ta La tA Ape che purUSanA tyAre janaDIone tApa lAge che; te bicArI tAjI jIvanamAM sukhanI choLo uchALe che; ane mAnava paraNIne sAsarA tarapha prayANa karatI vahune Thapake jIvanane AnaMdathI maghamadhatuM banAvI de che. vIMjhaNAApe che. Avo mIThe Thapake te gIta dvArA ja ne jema potAnI AgavI suMdaratA hoya che. tema apAya che. nAnA moTA prasa gee mALI leke strI paNa mAnava jIvanarUpI bagamAM sauMdaryanuM pharama raMgaberaMgI phUlone "phUlagulAbI vIjha' banAvI relAvatuM madhuruM phUlaDuM che. te vI jhaNA jevA paropalAve che leko gItAmAM vIMjhaNunuM mahatva kaMI nAnuM kAranA saMskAra ane vIMjhaNa jevA Adarza guNo sanuM che. ! laIne Ave che. tethI ja ApaNA vaDavAo kahetA ke, " A vahu to vIMjhANA jevI che? Aje to A mALaNu vaNe che jAvaMtrInAM phUlare, lakita banI gaI che. mALIDe guMthe vIMjhaNe re." have gehivADamAM gavAtuM eka gIta joI laIe. tyAre mALI bhALaNane pUche che ke, A vIMjhANe kone AmAM paNa amulakhI vIMjhANAne ullekha jovA ApIzuM? maLe che. vIMjhaNue lekajIvanamAM kevuM anokhuM sthAna "ApaNA dehaDIAmAM kayA bhAI deta re, meLavyuM che te A gIta batAve che. - kayAM bheTe jaze amulakha vIMjhaNo?" "joDe rahejo rAja! kayA bhAInI gorI re kevI vahu .. tyAre mALaNa paNa kevA lADathI javAba Ape che. joDe rahejo rAja ! "ApaNuM kehaDIAmAM baLavaMtabhAI dehata re, tyAre strI paNa kevA mIThA lADa kare che! tyAM bheTa jAze re, navaraMga vAMjhaNe. jeDe nahIM rahu rAja! baLavaMtabhAI paDhayA che senerI palaMga che, UnALAnA tApa paDe ne joDe nahIM rahuM rAjA, zAMtu vahu DhoLe vIMjaNe. tyAre patideva zuM samajAve che! setA jAge re vImaLAbenanA vIra " joDe rahejo rAja! bhAlaNa UbhI haTha kare che. kUvAnA paMkhA sAthe he lADavaI, jaDe rahejo rAjA bhAlaNane Apa moDhe mAgyA mUla 2, vIMjhaNue jema lekajIvanamAM anokhA prakAnuM mane game che navaraMga vAgaze." sthAna meLavyuM che tevuM ja anokhA prakAranuM sthAna - vahu sAsare Ave che. tyAre amulakha vIjhaNe lekagItamAM meLavyuM che. vIMjhaNe e diyara bhAbhInuM - sAthe laIne Ave che. vIMjhaNe e strIne saddaguNone mIThI mastInuM pratIka banI rahe che. vIMjhaNuM mATe pratIka che. bhAbhI diyara vacce abolA manAmaNAM ane rIsA maNuM thAya che. evuM eka pracalita kagIta joIe. - UMjhaNe sUcave che ke- e AvA jAta-jAtanA e bAtabhAtanA pAnA paheranArI zokhIna che. " adhamaNa senuM adhamaNa rUpuM, vIMjhaNAnI jema phUlaphaTAka thaIne pharanArI che. unA- tene ghaDA mane vIMjhaNe; LAnA dhoma dhakhatA tApamAM vIjhaNa pitAnA vIMjhaNo laI vahu sAsarIe gyA'tAM, bhAge zItaLatA Ape che. tema mAM potAnAM nAnA rIDA bheLavI. ", Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments from: MESSRS JIVANLAL & Co. OIL MILL DAMNAGAR. ( Gujarat ) Office 30 Phone : 3. Resi. 10 - vinA sahakAra nahi udhAra :- zrI mahuvA tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI., garIba ane madhyama varganI, kheDUta ane majura varganI sagavaDatAo purI pADavAnA kAryamAM avirata deTa mukI rahela che. dezanI kAyApalaTa karavAnA kAryamAM Arthika ane sAmAjIka krAMti anivArya che. je sahakArI pravRttati dvArA zakaya banAvI zakAya tema che. .: gayA varSanI Akhare : zera bhaMDaLa rUA. 2,00,000 thI vadhu. anAmata bhaMDaLa rU. 70,000 jeTaluM vArSika relIMga rUA. 53,00,00 thI vadhu. cokakho napho rUA. 55,000 thI vadhu. DIvIDanDa vaheMcaNuM nava TakA, vyakita sabhya saMkhyA 1116 maMDaLI sabhya saMkhyA 76 zrI mahuvA tAlukA sahakArI kha.ve. saM. lI. mahuvA. vAsI taLAva geITa, mahuvA, TelIphona naM. o. 55 bhAvanagara jille. TelIgrAma H saMdha. . raheThANa 203 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ woo jepueuquebejeun www jens eewn jepueuque 9 Wemseweupns aus For Decency and Durability Always Insist on Sunder Stanless Steel : THE KITCHENWARES Manufacturer & Merchant of STAINLESS STEEL UTENSILS Sunder Metal Industries i 29, Dr. Wilson Street Mani Mansion : " V. P. Road, BOMBAY-4. zubhecchA pAThave che. ' zrI bADhaDA khetI vi. vi. kAryakArI sahakArI maMDaLI ane lI. mu. bADhaDA sAvarakuMDalA tAluke bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha : 14-2-'36 nedhaNI naMbara : 82 zera bhaMDaLa :- 3, 84,700-00 sabhya saMkhyA :- 350 anAmata phaMDa :- rU. 16,81-70 : kheDUta - 310 : - ' banakheDUta :- - 40 lAlana, - anya neMdha : maMDaLInuM kAryakSetra bADhaDA ane jAbALa gAme puratu che. maMDaLIe sabhAsadane dhIrANa rU. 193000. karela che. jenI sAme benkanI lena rU. 1,37,000. meLavI che. DIvIDanDa cAlu sAle savA che prANazaMkara gaurIzaMkara rAghava premajI pramukha, * ,-. maMtrI + : 6 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29: tyAM zuM thayuM! nAnA derIDAe vIMjhANo saMtADI. "AMbAnI koyala AMbale bole che, dIdhe. unALAnI garamI nahIM sahana karI zakanAra popaTa bolere sake lAkaDe re. patideve vIMjhaNo mAgyo, tyAre bhAbhI diyarane i re lAkaDAMnI cIpa verAvo re, samajAve che tene ghaDAvo bhammara Dholiye re. nAnA kIDAne ghoDalA laI Apu, Apa IreliyegorA baLavaMtabhAI paDhayA re, amAro vIMjhaNe zAMtu vahu beThA beThA vAhara TeLe re, tyAre diyara javAba Ape che- vAhara DhaLatAM ne vAta pUchatAM, tamAre ghoDale besatAM na AvaDe, hAthamAMthI vAMjhaNe vachUTI 2. nathI bhALyo bhAbhI vIMjhaNo' diyarane lAga maLI gayo. have te zAno cUke? bhAbhI vadhAre lAlaya Ape che tene vizvAsa hato ke, bhAbhInI hAjarImAM bhAI kaMI nAnA derIDAne hAthIDA ApuM, nahIM bole. Apa amAre vIMjhANe" diyara lADa kare che- " haratA ne karatA geArA nAnA bhAI AvyA, 'hAthI upara besatAM amane ne AvaDe, vIMjhaNo laIne saMtAI gayA che." nathI bhALyo bhAbhI vIjha" tyAM te bhAbhInI vinavaNI pharI zarU thAya che. A e bicA rI bha LI bhAbhI, paNa bhoge derIDe ema vAraMvAra the chetarAya ? velaDI, godhalA vagere laI ApavAnI lAlaca Ape teNe kahyuM ke :che, paNa ema te kaMI diyara theDo mAne ? tyAre bhAbhI paNu catura nIkaLI. teNe eka joradAra lAlaca " tamAruM kaMI amAre ne joye re bhAbhI, ApI- nathI lIdhe mUlavIMjhaNe re. nAnArIDAnebenI paraNavuM, Apa amAre vIjhaNa" paNa sAcA hRdayathI jyAre bhAbhI kela Ape che tyAM rIDe mAnI gayo. paraNavAnuM nAma tyAre bhAbhIne pitAne navaraMga phUlavIMjhaNo pAchA sAMbhaLIne te meralAnI mAphaka thanaganI uThe. tene maLe che. jotuM hatuM te jaDI gayuM. tene te goLanAM gADAM maLI gayA. teNe tarata javAba Apyo vIMjhaNAne pariNAme te bhagavAna zrI kRSNa ane rAdhAne gItanuM mAdhyama banAvIne keAI ajJAta tamArI benI bhAbhI amAre oraDe, haiyAmAMthI pitAnI ja urmi ane anubhava karI sAmI pachIte bhAbhI tamAro vIMjhaNe' paDayA lAga che. | bheLe diyara bhAbhInI caturAI samajI zako harIne sAthe sIsamano Dholiye, nathI. tyAre bhAbhIe hasIne diyaranI ThekaDI uDAvatA emAM amarADamarAnA vANa re, zAmaLiyAjI! javAba Apyo ke - temAM zrIkRSNa pitA, benane sATe kUtarI paraNAvuM, chate thayo mAre vIze' rANI padmaNI DhoLe vAhara re, zAmaLiyAjI! A vakhate bheLe diyara bicAre gama khAine vAhara DhaLatAne, vAto pUchatAM rahI jAya che, ane bhAbhIne banAvavAno nizcaya kare evAmAM vIMjhaNo vaTiye re, zAmaLiyAjI! che. evAmAM te tene taka maLI gaI harine vAgyo che haiyAM vacce re, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ..: 20 : . * " tuM te nIcA kuLanI nIsakaDI nAra ane maMtrIo mekalAya. tyAre kaTAkSa karatAM zrIkRSNa rUkSmaNIne zuM kahe che? varapakSe paNa taiyArIo cAle che. maMDapa nakhAya "te para ghera pANI bharyA zAmaLiyAjI" che. mANeka stha ja ropAya che. maLa baMdhAya che. ramaNI kaMIemanAthI jAya tevI nathI. temanA jAna joDavAnI taiyArI thAya che. juvAniyAo sAthe haiyAMmAMthI joradAra lITIo sarI paDe che. he zrIkaNa! gharaDA Adamiyo paNa AnaMdamAM AvI jAya che. tame bharavADanA bhANejAre, jAnamAM javA navAM kapaDAM ane ghareNAM paherIne tame AhIranI eMThI chAza pIdhIre zAma. taiyArI thAya che , tame kALI te kAMbaLI rAkhaMtA... lagnane divase vararAjA mATe velya zaNagAravAmAM - tame gheTInAM dUdhA pItAre ! Ave che. velyane mAthe mApha banAvIne bhArata tame bharavADanA bhANejA re zAmaLiyAjI" bharelA cAkalA DhAMkavAmAM Ave che. velya hovA 'Ama vIMjhaNa e unALAnuM amRta che. priyatama zAMta ane Tharela mANasane besADavAmAM Ave che. ane priyatamAnI mIThI mastIo, yauvananI raMgata tenI pAchaLa eka be jAniyA paNa bese che. velyanA ane jIvanane madhura lahAve te vIMjhaNI dvArA ja gADAnI DAMgaLImAM kaDaba ke parALa pAtharIne tenA ' lUMTAya che. para gAdaluM nAkheluM hoya che. tenA para vararAja talavAra ane zrIphaLa sAthe bese che. pANIdAra Ama vahuno sAthIdAra e amulakha vIMjhaNe mAlApALIyA baLadone zaNagArIne velya joDavAmAM pati-patnInA mIThA manAmaNa, risAmaNAM, bhAbhI Ave che. vararAjAnI AjubAju jAnaDIo geThavAyA diyaranAM raMgIlA tephAne, kSaNika abolA ane che. mAtA paraNavA jatA potAnA putranAM mIThaDI jamAIrAjanI mIThI mazkarIne pratIka che, sAthe laine AzISa Ape che. velyanA paine nALiyeranA sAthe lekakalA ane lokasaMskRtinuM jIvaMta pratIka , pANIthI sicavAmAM Ave che. zukanamAM sAthe paNa che. zrIphaLa ApavAmAM Ave che. baLadane gaLe bAMdhelA leka saMskRtinuM saMbhAraNuM ghUgharamALa ane dhudharA mIThA raNajhaNATa sAthe velaDI cAlI nIkaLe che. pAchaLa jAnanAM bIjAM be cAra velya gADAMnI hAramALA deya che. gulAbI ThaMDInA divaso dharatI uparathI vidAya varanI bahena tAMbAnA leTAmAM sopArI ane le na le tyAM to vaizAkhanI savArI AvI pahoMce che. paiso nAkhIne vIrane mAthe khakhaDAve che. jAnaDIomAM yuvAnInA uMbare AvIne ubhelA juvAnaDA ane gItanI ramajhaTa bele che. juvatIonA dila mAM mIThI jhaNajhaNATI prasarAvatA "caitara vaizAkhanA taDakAne paDaze, vaizAkhI vAyarA zarU thAya che. dherI baLadanA pagare taLavAze: gAragAmaTIthI ghara lIMpAya. khaDI dhoLIne phUla- gora jAnaiyA raje bharAze, phaTAka jevuM banAvAya cAkalA, caMdaravA, TAliyAM, gorI jADiyuM zAmaLI thAze." bArasAkhiyAM ane teraNAthI gharane zaNagArAya. tyAM bIjI jADiyuM navuM gIta upADe. - prabhAtiyAMnA karNapriya sUra saMbhaLAya. pApaDa ane "kAyala beThI jUnAgaDhane gokha, suMvALIo vaNAya, Dhola zaraNAIthI vAtAvaraNa moraliyo beThe re gaDhane kAMgare ho rAja! gu UThe. sAruM mRta jevarAvIne lagna lakhAya, yala mAge re cuMdaDIyuMnI jaya" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghelA seAmanAtha mahAdeva * ghelA seAmanAtha 'nuM aitihAsika madira jema bhakta kheDANAnI bhaktithI dvArakAdhIza prasanna thai DAkAra padhAryA, te ja rIte gujarAtanA rajapUta rAjAnI kuMvarI satI mInaLadevInI apUrva bhaktithI prabhAsakSetramAMthI bhagavAna sAmanAtha pete atre padhArI svayaMbhu ghelA nadInA kAMDA upara bIrAjamAna thayela che. khATAda-jasadaNa lAIna upara A tI AveluM che. hajAra varSanA jUtA tene tihAsa che. mUrti najare jotAM prabhAsanI jyeAtilIMga mUrti che ema kharekhara dekhAI Ave che. --maha'tazrI devagirijI vIragirijI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranI dharatInA sanAtana mUlyonuM ahiM pratibiMba paDe che. ''sUrya" pamI sadI suvarNatIrtha, varamALA-dvArakA (vaDodarA myujhIyamanA saujanyathI) talasANA mahAdeva aMdaranI darzanamUrti (bhAnubhAI joSonA saujanyathI ) talasANA mahAdeva : jemAM ? piThIyAnI DAbI bAjue gAma gerIno pALIye mUrti sAme dekhAya che. (bhAnubhAI joSInA saujayathI ) pAlItANA-jenatIrtha. ghoghA-jainatIrtha. trinetranA kuMDa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhanda Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamadhama karatAM jAnanAM gADAM rastAmAM AvatAM gAmAmAMthI pasAra thAya. gAmanA paTeliyA pUche paNa kharA ke yAMnI jAna che? oLakhANa vALA nIkaLe te cAhu pANI pIvA reAke paNa kharA. pachI te sasarAnuM gAma najIka AvatAM te gADAMe AgaLa kADhavAnI harIphAI thAya. IzArA karatAM ja baLado haraNa phALe upaDe, hIrathI bharata bharelI brUyeA sUraja sAmI jhabakArA kare che. mAthe zigarATiyA ane makhiyADA ane ragaberaMgI mAraDAvALA baLado khUbaja suMdara dekhAya che. jAnanAM gADAMmAMthI jenuM gADuM mAMDave vahelu paheAMce tenA baLadane ghInI eka eka nAhya pAvAmAM Ave che, mAMDavA pakSa taraphathI pAMca jaNA gALanuM pANI laIne jA-naiyAne pAvA Ave che. jethI rastAne thAka ane garamI haLavAM bane che. pachI sAmaiyAM thAya, cArI ane mAyarAM thAya. Ama dhAmadhUmathI * lagna pUrAM thAya che. trIje divase kanyAne jAna sAthe vaLAvavAmAM Ave che. tAMbAnI goLI ane dharaNAmAM suMvALI, sukhaDI ane magajanA lADu vagere bharIne tenA para lIluM rezamI kapaDuM bAMdhIne velsamAM mAmATaluM mUkavAmAM Ave che. ane dhammara dhUdharA vagADatA baLado gAma bhaNI utAvaLA utAvaLA cAlI nIkaLe che. A jAnamAM javAnI ane mahAlavAnI majA paNa haMmezAM yAda rahI jAya tevI aneAkhA prakAranI hAya che. A rivAja khAsa karIne rajapUtA, gIrAsadArA ane paTele uparAMta anya jJAtiomAM jovA maLe che. Aje gAmaDAomAM jAnamAM velyu laI javAne rivAja te nAmazeSa banatA jAya che. yAMtrika sAdhateAnI sagavaDe vadhatAM gADAMe have bhUlAvA lAgyAM che. kadAca thoDA varSomAM A rivAja sada Mtara baMdha paNa thaI javA pAme. tyAre lAka saskRtinuM A ane khu pratIka te! mAtra lokasAhitya dvArA eka saMbhAraNuM ja banI raheze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mAMDavA lagnaprathA e Aya saskRtinI mAgavI siddhi che. lagna hrAsa samAjarUpI sAvarane saMyamarUpI pALa bAMdhIne mAnavajIvanane AnaMdathI madhamadhatu banAvavAne A saMskAra vedakALathI vahyo Ave che. ma`Dapa vinA lagnanI zAbhA adhurI ja gaNAyane maDapane lekhelImAM mAMDavA paNa kahe che. mAMDave zabda mAMDavuM, besADavuM e atha mAM - paNa vaparAya che. : 131 : mApatuM AyeAjanaH- jete dhera lagna levAtAM hAya te brAhmaNu pAse zubhamukta jevarAvIne lagnanI traNa vadhyu (divase) agAu ma'pApAve che. A maMDapa varakanyA baMnene ghera racavAmAM Ave che. mAMDavA nAkhatI vakhate gAmaDA gAmamAM hajAma gheraghera jate netarU' ApI Ave che, ke 'lANAbhAne ghera mAMDavA nAkhe che te Avajo' jota jotAmAM ADAzIpADAzIe ane gAmaleAkAnI avarajavara zarU thAya che. gALa, sAkara, patAsAM agara khAle khArekA vaheMcAya che. vararAjAne ghera strIe madhura halakathI gItA gAya che. 'kSIlavA drAkSanAAM chAMyA, vIratA mAMDave; hemubhAI dAdAne pUche, ApaNuM AMgaNu AnaMda zAne? dIkarA, tujane paraNAvuM, jADI jAna joDAvuM; dIkarA ApaNe AMgaNiye, AnaMda ene.. lIlavA drAkSane chAMye, vIranA mAMDave .. DhAkA ApaNe AMgaNlRiye Ana zAnA? www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :11: bhatrIjA tujane paraNAva, kaLathI kuTuMbane teDAvuM; bhatrIjA, ApaNe AMgaNiye AnaMda senA. lIlavA drAkSanA chAMyA, vIranA mAMDave." varapakSanA mAMDavAH-- varapakSe mAMDavAnI khAsa dhamAla hAtI nathI. mAMDavA nAkhatI vakhate sau kuTuMbIo ekaThAM thAya che. eka bAju geALa vaheMcAya che. khIjI bAju mAMDavA na khAya che. sAMtI lAvIne tenAM sAMtIDAM jamInamAM rahe tevI rIte rApe che. temAM kayAMya khIlI na hoya te jovAmAM Ave che. upara pharatA vAMsa nAkhe che. viMsa upara dhAsanA 5-6 pULA nAkhe che, ane kayAreka ca'daraveA bAMdhe che. varapakSanA mAMDavA Ave sAde hAya che. brAhmaNu maMDapa nIce vararAjAne pujanavidhi karAve che. moMDhALa bAMdhe che. A badhA vidhi maDa5mAM ja thAya che. jAna kanyApakSanA mAMDavAH--vararAjA joDIne kanyAvALAne tyAM AvavAnA haiAya che. eTale kanyApakSe taDAmAra taiyArIo cAle che. kanyAne mA~Dapa ThAThamAThathI zatrugAre che. cotarapha vaLIe ane vAMsathI moMDapa race che. upara rUpALA bharata bharelA caMdaravA dhi che, krUratAM aMdara ane bahAra khApu bharatanAM ane raMgabheraMgI mAtIvALAM tAraNu bAMdhe che. vaLI evaLIe devAnA phoTA mUke che, vaLI sAthe paDadA bAMdhe che. eka tarapha maMDapane zaNagArAya che. jyAre khrIjI khAju strIonA harakha mAtA nathI, teo gIteAnI ramajhaTa khelAve che: gItA gavAya che. maMDapa nIce retI patharAya che. cItarelA vAsaNAnI cerI racavAmAM Ave che. sAtasAta vAsaNAnI utaraDa cAra khUNe mUke che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat eka sAthe e kanyAnAM lagna hoya te e mAMDavA race che. jo traNa kanyAnAM eka sAthe lagna levAtAM hAya / traNe kanyAnA mAMDavA eka sAthe na nAkhatAM trIjI kanyAnA mAMDavA tenA kAkA ke kuTubane tyAM nAkhe che. eka sAthe traNa mAMDavA nAkhavA vighnarUpa hovAnI loka kalpanA che, mAMDavA racyA pachI mAMDave AvavAnAM mAtarAM apAya che. judA judA sagAnA nAma darzane A gIta gavAya che. bhArA mAMDavA phAlyAphulyA raMgabharyAM. mATA meoTA ajitabhAinA bApu dAnubhAI mAre mAMDava padhArajo. tame AvyethI mAMDavAnA raMga raheze, nahIM te jANe mAMDalanI lAja, mArA mAMDava kalpephulyA raMga bharyAM." vararAjAnI jAna Ave che. sAmaiyA thAya che. utArA apAya che. pachI mAMDavA nIce mAyarAM thAya che. corInA nidhi maMDapa nIce thAya che. A prasa Mge varakanyAnA hastameLApa thAya che. AjubAju sAjanamA.na ese che. tyAre kanyApakSavALA mIThAM sUrathI gItA gAya che. gIta anurUpa hAya che. "huM tamane puchuM mArA zrakRSNa mAMDavA sAbe cAveA re. pahele te mAMDave putaLI khIje trIje Adita teyA ceAthe "nANAvaTI re sAjana meTTu mAMDave; lekhAvaTI re sAjana beThuM mAMDave, jevA bharI sabhAnA rAjA evA baLava'tabhAinA dAdA, jAvaMtrInA cheDa re, jevA dvAra mAyalA hIrA evA baLava'tabhAinA vIrA, nANAvaTI re sAjana kheThuM mAMDave rannAdeva... mAMDavA, '' zubhaprasaMge viztA na Ave mATe devane yAda karIne gItA gAya che. pachI varakanyAnAM nAma ne nANuAvaTI re sAjana beThu mAMDa. jevA atalasanA tAkA evA baLavaMtabhAInA kAkA, nANAvaTI re sAjana beThuM mAMDave, www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevI laDiyAnI veNI evI baLavaMtabhAInI bahenI, Ama dhAmadhUmathI lagnanI ujavaNI thAya che. nANAvaTI re sAjana beThuM mAMDave. maMDapa lagnane sAkSI bane che lagna pachI maMDapano jevA caitara vaizAkhanA AMbA evA baLavaMbhAIne mAmA zaNagAra utArI levAmAM Ave che paNa maMDapanI nANAvaTI re sAjana beThuM mAMDave pelI vaLIo ane vAMsa lagnamAM mANelI mojanI maMDapa nIce phaTANAnI ramajhaTa eka varSa sudhI yAda Ape chevarSAne sArUM muhUrta jovaDAvIne uThAvI le che. sALI paraNatI hoya eTale jamAIrAja paNa hoMzehoMze Aveja. kanyApakSanI allaDa yuvatIo lokagItamAM mAMDavaH-mAMDavAe ekasaMskRtinA jamAIrAjanI mIThI mazkarIo kadI na visare. pratIka tarIke jema lokahaiyAmAM viziSTa sthAna lagna vakhate phaTANA gAIne Anada mANe. phaTANuM meLavyuM che tema lokagItamAM paNa viziSTa sthAna paNa kevAM ? jamAvIne beThe che evA maMDapanAM keTalAMka gItA nIce ApyA che. "mAMDave mathurIne vele mArA vevAIo re mAna sarIkhe mAMDavore, joyA sarakhI jAna; bhAvasaMga enI bairIne cele, mArA vevAIo re; vevAIo mana dejore. aiyare lUgaDAM dhovA elyo, mArA vevAIo re karuM lAvyAne lokITa lAvazuMre, paTTo dhaDAve vahunA bApa, sAle che, kApaDuM dhAyuM; vevAIo mana dejore. ghAgharo dhotA AvaDe nahI; mAna sarIkho che mAMDavorejoyA sarakhI che jAna; roto kakaLato enI aiyara pAse Avyo, vevAIo mana dere. mArA vevAIo re hAra lAvyAne baMgaDI lAvazuM besaleTa ghaDAve vahunA vIra. chAne rahe chokaraDA tane koNe revaDAvyo re? | vevAIo mana dejore. jAdavanA nAne mATe DhAbaDa DhIbaDa DhIkhyo re., mAna sarIkha che mAMDavore, jemAM sarIkhI che jAna; A vakhate varapakSanI jAnaDIo paNa AnaMda vevAIo mana dejo. vibhera banIne vevAIonA mAMDavAnI vAto kare che ane sAmA phaTANuM gAya che mAMDave lIlI ADIne pILI thAMbhalI, vevAIonA mAMDave ramavAne gyA'tA, mAMDave bese rAjAne bese rAjiyA, parANe pALI i vaLagADayuM re mArA bAbubhAIne mAMDave bese hemubhAI herAta re, amArA bAbubhAI bALA ne bhoLA vIrAno. mAMDe. jaganA dhUtArA pelA vevAI re; + + + vevAIone mAMDave jamavAne gyA'tA, UMce UMce dAdA cha ne mAMDavo re TA cokhA ne capaTI khAMDa re. te thI Uye 52 ha2 be cA 2, mArA hoMzIlA vevAIe re, dAdAjIne mAMDave re. hoMze jamADavA amane khAMte jamADayA, mAMDave lIlI dAMDIne rAtI thAMbhalI 2, . helI vevAIo, khAtI vevAIo mAMDave thaI che mIThI nAgara velya; kAcA cokhA ne kaLazI kAMkarA re dAdAjIne mAMDavo re. mArA hozIlA vevAIo che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIlAM sarovara lIlo mAMDavo, lIlI che kaMI tAre jaganI vADI. ene chAMye ne lIlo mAro mAMDavo. mAMDavaDe kaMI cAra meTerAM teDAve. mAM dIse che raLiyAmaNa. kaMkAvaTI zabda suvAdi parathI UtarI Avyo hoya ema mAnavAne kAraNuM che. kaMkAvaTI eTale kaMku rAkhavAnI vATakI ema kahI zakAya. kaMkune upayoga zubha prasaMge thAya che. kaMku ghoLavA mATe upayogamAM levAnuM namaNuM sAdhana te kaMkAvaTI. kaMkAvaTIno udbhava paNa kaMku vaparAzanI zarUmAMDavo nAkhyo malapato, Ata jeTaluM prAcIna che. A rivAjanI sAMkaLa sonIDA ghaDe sonA vATa cheka kada sudhI laMbAvI zakAya tema che. mAre jAdavarAyanA besaNAM, rUkSmaNI DhaLe vAya. zarUAtamAM kaMkAvaTInA namUnA AjanA jeTalA senIDA ghaya karasanajInAM mALiyAM, kaLAmaya ane viziSTa prakAranA nahi hoya. paNa ghaDaya re navalakhA hAra ; krame krame temAM keLAnA tatvono AviSkAra thayo kayA deva ghoDe ne kayA deva hAthIe, kayA deva tejInA asavAra ; rAma gheDe ne lakSmaNa hAthIe, lokajIvanamAM kaMkAvaTI:- saurASTrane gAmaDe zatruna tejInA asavAra; gheraghera kaMkAvaTI jovA maLe che. moTe bhAge dareka mAMDavo nAkhyo malapata, kemamAM zubha prasaMge vaividhyasabhara kaMkAvaTIone tyAM samare DhaLAvo re.. vaparAza jovA maLe ja che. kayA vahu oraDe ne mAM bahu ozarIe kayA vahu mAMDave mahAle re; kaMkAvaTI senI, suthAra ane saMvADiyA karmanI sajanavahu oraDe ne zAMtuvahu osarIe, namaNI kaLAnuM pratinidhitva dharAve che. suthAra ane hemalatA vahu mAMDave mahAle re; saMdhADiyA saMdheDA para lAkaDuM caDAvIne kaLAmaya mAMDavo nAkhyo . malapati. kaMkAvaTIonA avanavA AkarSaka ghATa utAre che. ane tenA para rUpALA lAla, pILA raMge caDAvIne jyAM sudhI lagnane saMskAra samAjamAM nayanaramya banAve che. gAmaDAmAM sAmAnya rIte leke astitvamAM raheze tyAM sudhI lokahaiyAmAM mAMDavAnI lAkaDAnI kaMkAvaTIo vApare che. vividha kemanI yAda sadAne mATe ciraMjIva raheze. Aje zaheramAM catura ane kaLApArakhu yuvatIo gaberaMbI maMDapanI bhavyatA ochI thatI jAya che. vIsarAtI caLakatA motIthI kaMkAvaTIne maDhe che. jAya che, tema kahIe to paNa cAle. paraMtu prAmasaMskRtimAM, jokasaMskRtimAM tenuM sthAna viziSTa che. sanI loka cAMdImAMthI aneka prakAranI AkarSaka kaMkAvaTIe banAve che lAkaDAnI kaMkAvaTIo moTe bhAge uparathI khulI hoya che, jyAre cAMdInI gohilavADanA garavA lokajIvana sAthe aneka kaMkAvaTI para suMdara majAnuM DhAMkaNuM hoya che. ane kalAtmaka cIjo saskAra svarUpe otaprota thayelI bAjamAM cokhA rAkhavA mATe nAnakaDI rakAbI hoya jovA maLe che. lokasaMskRtinuM evuM eka pratIka te che. tenI nIce nAnakaDA traNa pAyArUpI beThaka hoya kaMkAvaTI. che, kaMkAvaTInI bAjumAM gAvALA pAMdaDIo ane kaLAmaya kaMkAvaTI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI keTalI che. vi. vi. kA. sahakArI maMDaLI lI. rAjulA tAlukA muM. koTaDI amarelI jillo sthApanA tArIkha :- 13-5-55 seMdhaNI naMbara :- 1286 zera bhaMDaLa - 63140-00 sabhya saMkhyA :- 200 anAmata phaMDa :- 13223-74 anya phaMDa - 3800 lagabhaga anya noMdha maMDaLI dhIrANa, mAla, bIyAraNa, khAtara vigerenuM kAmakAja kare che. mahAzakara AtmArAma pAThaka maMtrI aMbAzaMkara vanamALI paMDayA pramukha zubhecchA pAThave che zrI saravA grupa khe. vi. vi. kA. sa. maMDaLI lI. ( tA.boTAda) musavA (ji. bhAvanagara) sthApanA tA. :- 10-4-1956 seMdhaNI naMbara - 1934 zera bhaMDoLa :- 89190-00 sabhya saMkhyA :- 323 anAmata phaMDaH - 12773-03 kheDUta - 323 anya phaMDa :- 8819-42 bInakheDUta :- - anya noMdhA-rAsAyaNIka khAtaranuM vecANa, sastA anAjanI dukAna cAle che temaja sudharela bIyAraNa vi. sabhyane jarUriyAtanI vastuo purI pADe che. jIvarAmabhAI sukharAmabhAI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI pAMcatalAvaDA jutha che. vi. kA. sahakArI maMDaLI (tA. lIlIyA) mu. pAcatalAvaDA (ji. amarelI) sthApanA tA. :- 28-2-50 seMdhaNI naMbara :- 356 zera bhaMDaLa :- 767450-00 sabhya saMkhyA :- 327 anAmata phaMDa:- 8494-76 kheDUta :- 222 anya phaMDa :- 1076-36 bInakheDUta - 105 bhejAbhAI hA. khumANa maMtrI paTela nAraNabhAI kezavabhAI vAlajIbhAi becarabhAI kAnajIbhAI bhagavAnabhAI kAnajIbhAI becarabhAI paTela jIvarAjabhAI karazanabhAI pramukha vya. ka. sabhyo jIvarAjabhAI muLajIbhAI nAraNabhAI savajIbhAI mAmadabhAI mIyAjIbhAI manajIbhAI jagAbhAI zubhecchA pAThave che zrI nAnA rAjakoTa sevA sahakArI maMDaLI lIlIyA tAluko mu. nAnA rAjakoTa, amarelI jillo noMdhaNI naMbara :- naM. se. 8754 sthApanA tArIkha :- 21-6-65 zera bhaMDaLa :- rU. 15185 anAmata phaMDa :-rUA. - anya phaMDa :- - sabhya saMkhyA - 89 kheDUta - 70 banakheDUta - 19 bhejAbhAI hA. khumANa bAlAzaMkara gIradharabhAI jAnI pramukha maMtrI zrI mAvajIbhAI kheDAbhAI paTela zrI savajIbhAI nAnajIbhAI , zrI muLubhAI daMtAbhAI vIMchayA zrI vIrajIbhAI kAnajIbhAI zrI zAmajIbhAI hIrajIbhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mu. lIlIyA meATA zubhecchA pAThave che zrI lIlIyA sevA sahakArI sthApanA tArIkha : 19-3-1955 zera bhaDALa : 15280-00 anAmata phaMDa : 959-60 khADAbhAI hIrajIbhAI maMtrI melA sthApanA tA. : 1-10-37 noMdhaNI na'. : 133 sabhya saMkhyA : 80 --- : 74 kheDUta bInakheDUta H 6 zera bha DALa : 6010-00 anAmataphaDa: 11882-76 sabhya thApaNuM : 500-00 anya kuMDa : 4990-50 maMDaLI dhIrANa vigerenuM kAmakAja kare che. zubhecchA pAThave che zubhecchA pAThave che zrI belA khe.vi.vi.kA. sahakArImaDaLI zrI satharA vikA, sahakArI maMDaLI. mu (tA. taLAjA) mu. satharA ( ji. taLAjA ) mAdhavajI rAmajI ma`trI elA maMDaLI tenA sabhya ne khAtara-bIyAraNa temaja khetI upayogI mAlasAmAna purU pADavAnuM kAmakAja kare che. lakhubhAI nAjabhAI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 97 maMDaLI lIlIyA moTA tAlukA amarelI ji **************************** meM sahakArI pravRttinI saphaLatA mATe saunA sahakAra icchIe chIe. 33 noMdhaNI naMbara : epha 34 sabhya saMkhyA : 82 ****** zrI kezavajI odhavajI jAnI pramukha kanubhAi harageAviMda bhaTTa maMtrI raNamalajI nAnabhA vya. ka. sabhya jAdubhAi nAraNabhAi jayaza kara hirabhAI khATAbhAI catrabhUjabhAI "" 99 bAbubhAi vallabhabhAI pramukha . "" ,, 99 www.umaragyanbhandar.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI dhrAMgadhrA tAlukA sahakArI kharIda-vecANa saMgha lI. dhrAMgadhrA (surendranagara) sthApanA tArIkha:- 19-5-1956 nedhaNuM naMbara :- 1537 zerabhaMDaLa :- rU. 20730-00 sabhya saMkhyA - 35 anAmata phaMDa - rU. 7396-46 saha. maMDaLIo - 24 anya phaMDa :- rU. 12500-00 bIna kheDUta - 11 saMgha tAlukAnI khAtara, biyAraNa, jaMtu nAzaka davAo tathA ojArenI jarUrIyAta pUrI pADe che. uparAMta sarakArazrI taraphathI khAMDa, tela temaja anya kaMTrolanI cIje maMgAvIne tAlukAnA DIsTrIbyuTarsamAM vaheMcaNInuM kAma kare che. A saMgha vArSika Azare vIzeka lAkhanuM kAmakAja kare che. hiMmatasiMha na. jhAlA menejara zAMtIlAla depALA pramukha zubhecchA pAThave che zrI kukAvAva tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha mu kukAvAva (tAluka-kukAvAva) (jillo-amarelI) sthApanA tArIkha : 24-4-150 rajI. naM. 381 zera bhaDALa - 15,850-00 bIDIMga ghasArA phaMDa :- 1,588-35 anAmata phaMDa:- 25,956-00 naphA kuMDa :- 1,331-58 dharmAdA phaMDa:- 134-24 sabhya saMkhyA :- 135 nedha-saMgha dvArA tAlukAmAM anAja, khAMDa, tela, kerosIna, khAtara, jaMtu nAzaka davAo ane anya jarUrIyAta pUrI pADavAmAM Ave che. zAMtilAla ja. mahetA bhANubhAI bhagavAnabhAI maMtrI pramukha - kAryavAhaka maMDaLa - vAlajIbhAI muLajIbhAI punAbhAI devazIbhAI ravajIbhAI chaganabhAI rAvatabhAI bhANAbhAI gaNapatabhAI mayAzaMkara nAthAbhAI bhagavAnabhAI parazotamabhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phUlo paNa heAya che. dhanika lokeA pAse sAnAnI mIne pUrelI kaMkAvaTIe paNa hAya che. prAcIna kALamAM vaparAtI kaMkAvaTIonA addabhUta namUnA Aje paNa upalabdha thAyache. rAjapUta rAjAonA rAjyAbhiSeka vakhate tenI mAtA athavA bahena suthALamAM kaMkAvaTI mUkIne tilaka kare che, chAMTaNAM nAkhe che ane cokhAthI vadhAve che. vIra yAddAone samarAMgaNamAM jatAM pahelAM temanI bahena kumakuma tilaka kare che. ka'kAvaTInA upayAga : ~~~ lagna jevA zubha prasaMge ka'kAvaTInA upayoga vizeSa pramANamAM thAya che. tethI lAkajIvananI jema lokagItAmAM paNa teNe aneAkhuM sthAna meLavyuM che. A zuM lagna prasaMge gavAtuM gIta :-- " kaMku chAMTI ka MkotarI mokale, kADe kahAve subhadrA bahenI; vIrA vahelA Avajo, deva duMdALAne lAvajo, e che pArvatIne putra. .. khIjuM gIta joieH-- "mAMDavaDe kaMi DhALAne bAjoDIke kaMku dhALI lyoka kAvaTI khelAveA re sahu sAjana snehe kezAbhe mAMDava eThA lakhapatI' evAMja khIjAM gItAmAM ka'kAvaTInuM sthAna batAvyuM che. ka kAtarI lakhavA mATe paNa muhUrta jovarAvAya che ane ka MkAvaTIne bAjoDInI jamaNI bAjue mukavAmAM Ave che. mAMDavaDe kaMI DhALAne khAjoThI ke jamaNI melAne kaMkAvaTI teDAvA re kaMI jANuparanA joSI, ke Aja mAre lakhavI che keAtarI " lagna prasaMge gaNezapUjA, gotrIjapUjA, UkaraDI, cAkaDA, maMDapa, mAmerU, daheja vadhAvavA ane vararAjAne poMkhavA vagere samaye kaMkAvaTIno upayoga thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat :235: gAmaDAnI kuMvArI kanyAo ane yuvatIe dhAmadhUmathI aneka vratAnI ujavaNI kare che. vaDapUjana jevA vratanI ujavaNI prasaMge kanyAe thALImAM kaMku dheALI kaMkAvaTI, dIvaDe, sApArI, kAcuM sUtara paisA ane kamaLakAkaDI vagere laine vaDanI pUjA kare che. ane kuMkunAM chAMTaNAM nAkhe che. tulasIpUjana karatI nArIe pazu tulasIne kuMkumanA chAMTaNA nAkhIne tenI ArAdhanA kare che. strIeAnA sImaMta prasaMge paNa ka'kAvaTInA upayoga thAya che. peTamAM4-6 mAsanA ALakavALI bharavADaNa mAtAe paraspara ekabIjAnA peTa para cAMle Upayoga te thAya ja che. ka'ne sagAi nakkI kare che. tyAre paNa kaMkAvaTIne akhAtrIjane divase kheDutA mudda karavA nIkaLe te pahelAM baLane ane peAtAne cAMllA kare che. kuMkAvaTImAM bALelA kaDakuvALA dvArA bAMdhe che. ane akhAtrIja ujave che. lagna bAda ekAda kariyAvaramAM kaMkAvaTI :varSe kanyAnuM ANu vALavAmAM Ave che tyAre karIyAvaramAM jIvanajarUriyAtanI aneka cIjavastuonI ' sAthe khAsa yAda karIne saubhAgyanA pratIka samI 'kAvaTI paNa ApavAmAM Ave che. kanyA rAja savAre uddIne 'kAvaTImAMthI cAMlle kare che. pitA zakita anusAra kariyAvara kare che. sArI sthitI hAya teA cAMdI ke sAnAnI kaMkAvaTI karAvI Ape che nahitara premALa pitA lADalI putrIne motIthI maDhelI AkarSaka Dha'kAvaTI Ape che. kariyAvaramAM AvelI kaMkAvaTI kanyAne piyaranI yAda haMmezane mATe Ape che. A rivAja gujarAta, saurASTra ane AjasthAnanA rajapUtA ane kahyubI parezamAM vizeSa jovA maLe che. www.umaragyanbhandar.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka 136: - lokasaMskRtinA pratIka tarIke prAcIna paraMparAthI rAmaNa-dIvaDe sAthe ApavAmAM Ave che tenI utarI AvelI kaMkAvaTIe Aje paNa potAnuM pAchaLanI lekahaiyAnI bhAvanA paNa kevI udAtta che? AgavuM sthAna yathAvata jALavI rAkhyuM che, e ja kanyAne rAmaNa-dIvaDe ApavAno artha evo thAya enI viziSTatA che. tema chatAM dinapratidina che ke mArA gharane dIva, mArA gharanuM ajavALuM - pragatinA paMthe prayANa karatA lokasamAja AvA tamane soMpuM chuM. te have tamArA gharamAM saMskArorUpI sAMskRtika pratIkAne visaravA lAge che tyAre A ajavALAM pAtharaze." e bhAvanAnA pratIka rUpa pratIka paNa vaheluM moDuM samAja jIvanamAMthI lupta saMbhAraNuM kanyA sAthe apAya che. A che le kahaiyAnI thAya tevI zakayatA nakArI zakAya tema nathI. udAtta bhAvanA. kevI madhura ka9panA! kevI nirAle. eka vakhate lokajIvanamAMthI adazya thayelI lokarivAja! kaMkAvaTInI yAda mAtra sAhitya ja Apaze. lagna prasaMge upaga :- agninI sAkSIe rAmaNadIvaDo lagnanI ujavaNI karavAno Arya saMskAra rAmaNa dIvaDA dvArA Aje paNa jaLavAI rahyo che. rAmaNakaLAtmaka vastu kone na game? lokajIvanamAM dIvaDAno upayoga lagnaprasaMge kevI rIte zaru thaye sAmAnya vastune paNa kaLAmaya ghATa ApIne AkarSaka " haze te paNa jANavuM jarUrI banI rahe che. gAmaDArIte vAparavAnI caturAI jovA maLe che. ane omAM gADAmAM jAna laIne javAno rivAja pracalita tethI ja gohilavADane gAmaDe gAmaDe lagnasamaye vapa- che. sAmAnya rIte jAna sAMjanA sasarApakSane rAta rAmaNa-dIvaDe ApaNI lokasaMskRtinuM pratIka tyAM pahoMce che. rAtanA sAmaiyuM thAya che. cArA banIne beTho che. AgaLa sAsu varane poMkhavA mATe Ave che. tyAre divaDAnI racanA - sAmAnya rIte gIleTa- mAthe meDiyo nAkhe che. ane aMdhAruM hevAthI vALA cakacakita pAtaLA patarAmAMthI rAmaNa-dIvaDe hAthamAM rAmaNa-dIvA pragaTAvI lAve che, dIvaDAnA. ghaDavAmAM Ave che. tenI laMbAI pahoLAI 141" sADAmAM kapAsiyA pUre che. ane kapaDAnI vATya jevaDI heya che. keTalIka vAra thoDo moTo paNa jovA vaNIne temAM tela pUrIne dIvo pragaTAvAya che. maLe che. uparanA bhAgamAM madhyamAM AMkaDA vALelo gAmaDAMomAM vIjaLInAM dIvAbattI hetAM nathI. hoya che. nIce madhyamAM sAruM hoya che. keTalIka vAra eTale poMkhatI veLA vararAjAnuM moM joI zakAya te AvAM traNa sADAM paNa hoya che. temAM dIvo praga- mATe rAmaNa dIvaDAne rivAja pracalita banya TAvavAmAM Ave che. hovAnuM anumAna karI zakAya che. dIvaDAnI madhyamAM maMgalacihna samo sAthiyo hoya che. dIvaDA para gulAbI ane lIlo raMga paNa lagnanuM madhura saMbhAraNuM jovA maLe che. tenA para varakanyA sukhI rahe evuM dareka kanyA paraNIne sAsare Ave che. tyAre lakhANa paNa hoya che. rAmaNa-dIvaDo laIne ja Ave che. A eka lokarivAja udAtta bhAvanAH- rAmaNa-dIvaDAnuM asala che. rAmaNa dIpaDe vara-kanyAne pe tAnA lagnanI nAma to oLAmaNa dIvaDe. paNa leka bolImAM te madhura yAdanAM saMsmaraNo tAjA karAve che. Ama apabhraMza thaIne rAmaNa dIvaDe thaI gayuM che. lagna romaNa-dIvaDo lagnanI yAda haMmezane mATe jIvaMta prasaMge kanyAne sAsare oLAvavAmAM Ave che, tyAre banAvI rAkhe che. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 237: sAsare gayelI kathA putrIonI mAtA bane che pAmarI mArI pacaraMgI tyAre temanA lagna prasaMge pote piyarathI laI Avela rAmaNa dIvaDo laIne jamAIne pikhavA keTalIka kalAtmaka cIjavastuoe ApaNuM leka jAya che ane putrIne na dIvaDe eLavatI vakhate jIvanamAM viziSTa sthAna meLavyuM che, temAMnI eka sAthe Ape che. che pAmarI. potAnA nayanaramya raMgAne laIne pAmarI lokasaMskRtinuM pratIka banI che. lekagItamAM dIvaDe - pAbharI amadAvAda, surata, jAmanagara, kaccha lokajIvananI jema lekagItamAM paNa rAmaNa vagere sthaLe banAvavAmAM Ave che. tenI laMbAI dIvaDAe anekhuM sthAna prApta karyuM che. evAM pahoLAI 11' thI mAMDIne 343' sudhInI hoya keTalAMka lekagIto para uDato dRSTipAta karIe. kanyA che. sAcA mulAyama rezamanA tANAvANuM nAkhIne te sAsare jAya che. tyAre dAdAne mAMDava sUnuM sUnuM lAge che. taiyAra karavAmAM Ave che. haLavI phUla jevI marIne vALI vALI dAdA pUche vAta, Aja mAMDavakema agraharo re mastIkhora vAyaro paNa ApaNuM hAthamAMthI uDADI dIvaDe hate vimubAne hAtha, melIne cAlAM sAsare re. mUke che. vahu vinA te gharamAM aMdhArUM ja haiya! ne tenA nayanaramya AkarSaka raMgee lekahaiyAM para eTale vevANane nIcenAM gIta dvArA zikhAmaNa maNa kaya" che, karatI kinArIe Avele lIlA apAya che ke tAro kanyArUpI dIvaDa ajavALIne raMga, vacce pILA raMgano paTTo ane aMdara gherA vahele vahele mokalI Apa (jaladI jaladI lagnale) gulAbI raMga AgaLa meghadhanuSanA raMge paNa jhAMkhA to mArI DelInuM adharuM dUra thAya lAge che. gulAbI raMgamAM bAMdhaNInI jema lIlA DelImAM kaMI ghora aMdhAra, UThayA tANa mela dIvaDe; pILA raMgane dANuM pAmarIne vadhu AkarSaka banAve che. culA upara caMdramAnAM teja, ghaTI upara tADiyAnAM teja Aje te pAmarIne vaparAza ocho thata uThaya pAvaTha melya dIvaDo jAya che, paNa prAcIna samayamAM yauvanane AMgaNe pravezatA juvAnaDAo ane allaDa yuvatIe pAmarI ge rA baLavaMtabhAI re cAlyA darabAra, pAchaLa pitAnuM dila daI besatAM. premikAne premanA ke raMgabharyo phUlabharyo dIvaDA ajavALe, rUpALA pratIka tarIke madhura phorama relAvatuM attara hAM hAM re hamalI lIlI dAMDIne jhamarakha dIvaDe. chAMTIne pAmarInI bheTa apAtI. meLAmAM pAmarI ,, dIvaDIe eraDIyA ajavALA paherIne ghammara ghughariyo paNa TakatI. ane vaDalA che, e A ji ta bhAInA LiyA DhaLAvo nIce, nadI saravarane kAMThe, cAMdanI rAte, corI , hemalatA vahu vagara teyAM zIda AvyAM chUpIthI piyune bheTa ApatI. , , pAtaLiyA paga cApavAne AvyA. lagna jevA ma gala prasaMge ane dhArmika mahe, , thALIbharyo sukhaDa jamavAne AvyA. sava velA pamarI kema bhUlAya? vararAjA pAmarIne , , AchA sAbunI sAthe levAne AvyAM. talavAra sAthe bAMdhe che. caMderI pAghaDImAM bAMdhe che. Ama rAmaNa dIvaDe, raMgabharyo. kulabha, jhara. athavA khissAmAM cheDo laTakato rAkhIne mUke che. mara dIvaDo vagere vizeSaNo rUpI sAja sajIne loka- jamAIne pokhatI vakhate sAsu khabhe pAmarI jIvana ane lokagItomAM amara bane. nAkhIne pekhe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :238: janmASTamI jevA tahevAre tathA meLAmAM rAsagarabAnI ramajhaTa bolAvatA juvAnaDAo hAthe pAmarI bAMdhIne vadhu raMgIlA dekhAvA prayatna kare che. gAmaDAmAM mukhI hoya che mukhI haMmezA pAghaDImAM pAmarI bAMdhe che eTale pAghaDImAM pAmarI bAMdhI hoya te mukhI ja gaNAya che. Aje paNa A rivAja ocho jovA maLe che. eka lAkhe te vAparI pAmarI, AvI rahI che AkarU gAmane core chabIlI pAmarI. ApaNe core kayA bhAInAM besaNAM ApaNe core baLavaMtabhAInAM besaNAM. vIrA karajo pArzvinA mUla re, chabIlI pAmarI. hAtha bharAmaNa ene hAthIDA, gaja bharAmaNa ene gAma chabIlI pAmarI." janmelA bALakane tenAM sagAMsaMbaMdhI lAvavA mATe jAya che. tyAre rUpiyA, nALiyera ane pAmarI. Ape che, bALakane gaLe bAMdhe che. tene " pAmarI oDhADavA javuM ' ema kahevAya che. siMdha dezanA sumarAnI kathA laI AvatA A lokagItamAM pAmarIne ulekha maLe che. bALakanA vALa utarAve tyAre tenA mAthe pAmarI bAMdhe che. mAtAnI pUjAmAM paNa pAmarI vaparAya che. caMDIpATha vakhate nALiyera pAmarImAM vIMTIne hemavAmAM Ave che, kahaiyAMmAM pAmarIne raMgaraMgIlI rUpAlI pAmarI chabIlI pacaraMgI pAmarI, vagere aneka rUpALAM vizeSaNothI sekagItomAM laDAvI che. lagna vakhate seva pApaDa vaNatAM A gIta gavAya che. ; tANe te tANyo bhAlamAM hAjI vANe vaNyAM gujarAta, chabIlI pAmarI re ApaNI nagarImAM AvaDe zera ? kaI kahe rANe, ne kaI kahe rAjiya, hAMjI koI kahe gujarAtane rAya. nahi re rANe nahi rAjiyA, hAMjI nahi re gujarAtane rAya. kuMvara Ave. devanA chabIlI pAmarI." AvI AvI sumarAnI jAna, naNaMda bhojAI pANI saMcaryA merA rAja, beDAM mUkyAM saravariyAnI pALa, iMDhaNI vaLagADI caMpA kevaDe morI rAja, A vI A vI sumarAnI jAna, ghaDo bharIne pANI pI gayA mArA rAja. naNadala merA sumarAne jAva, sumaro oDhADe pAmarI mera rAja, naNaMdabAne caTake caDiyela rIsa, beDalAM upADI ghera AvyAM mArA rAja. mAtA morAM beDaliyAM utarAva re, chAtI re phATe ne dharatI dhamadhame morI rAja, dIkarI mArI leNe dIdhI gALa, bhAbhI mevAsI meNAM bolyAM morA rAja, vIrA mArA sAMDhaNI zaNagAra, mAre jAvuM sumarAnA deza merA rAja dAsI mArI dIvalaDe ajavALa, mAre jAvuM sumarAnA dezamAM morA rAja. A A sumarAne deza, ratanA rAyakA sAMDhaNI UbhI rAkha. Avyo Avyo sumarAne deza, sumare oThADI lIlI pAmarI morA rAja." phaleka vakhate gIta gavAya che. temAM paNa pAmarIne ullekha jovA maLe che. temAM pAmarInA mUla kevA thAya che. bhAse cha mAse kAMtu kAMtaNuM cha mahine kAMtu zera, bIlI pAmarI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tele JHAVERI zubhecchA pAThave che. padamazI premajI nI kuAM. kuMtAna, chaDapATI, rU nA vepArI, zrI jhaverI koTana jInIMga enDa presIMga phekaTarI sTezana reDa, maTAda Phone : 11464 ji. bhAvanagara. Ara. sI. sI. spana pAIpa meLavavAnu ane sthaLa gujarAta spana--pAipa InDasTrIjha ziheAra ( saurASTra ) gohilavADa-saurASTranI lIlI hariyALI bhUmimAMthI mabalakha pAka levA mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pANI pUravaThA-siMcAI-svacchatA aMge jAhera rastAonA nALAo ane gaTara ceAjanAnA upayAga mATe : hyuma pAipa ( spana pAipa) jarUrI che. 3" DAyAmITarathI 18" DAyAthITaranA kAlara sAthenA pAIpa .......12 phUTa lAMbA.......uttama prakAranA maLI zakaze www.umaragyanbhandar.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI gaDhaDA khetI vividha kAyaeNkArI sahakArI maMDaLI lI. mu. gaDhaDA sthApanA tArIkha :- 23-11-1950 zera bhaDALa anAmata phaMDa anya phaMDa : 11 zu be cchA pA haiM ve che :- 48000-00 2983-00 3640-00 : - JaDhaDA tAlukA bhAvanagara jillo 444 nAMghaNI naMbara : anya nAdha 1. A maMDaLInI sthApanA sane 1950mAM thai ane sane 1960mAM sa MjogAvazAta sthagita thai gai. e varSe sthagita dazAmAM rahyA bAda A ma`DaLInA mAjI pramukhazrI bhANubhAI nAjAbhAI khAcaranA athAga prayatnathI sane 1962mAM punarjIvIta thaI " Da " vargImAM mukAyela A maMDaLI " ka vamAM AvI. sane 1964-65 mAM A maDaLIe ceAkakhA naphA rUA. 13,162-00neA karyo jethI 1965mAM A maMDaLI "ba" vamAM AvI. maMtrI dhIrUbhAI vAjasurabhAi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sabhya saMkhyA : kheDUta :khInakheDUta : 2. A maMDaLInI sabhya saMkhyA sane 1962mAM 280 hatI je Aje vadhIne 340 paheUMcI che. zera bhaDALa rUA. 48000-00 aDatAlIza hajAranu' che. 340 280 3. gayA varSoMmAM sabhAsadone bIyAraNamAM ApavA zIMga, biyAraNu vasulAtanA rUpamAM Azare e hAra maNu kharIdI didhela, temaja suparaphAspheTa, emonIyama salpheTa, ghauM biyAraNa kruDa maiAkhIla vagere sabhAsadone dhIrANumAM mAlanA rUpamAM ApavAmAM Ave che. pramukha viThala narazI gaDhIyA www.umaragyanbhandar.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bATAda tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. rajIsTarDa naM. 1522 tA. 13-2-56 beTAda phona naM. 23 oDITa varga tA. 31-8-66 zerabhaMDaLa sabhya (saha.maMDaLIo sahita)zrIonuM rU. 51150-00 sabhya saha.maMDaLIo 35 (vyaktio : 29 che nA sarakArazrInuM rUA. 44100-00 kula sabhya saMkhyA : 64 sabhya(saha. maMDaLIo)zrIonuM rUA. 28650-00 (presesIMga yunITa mATe) nA sarakArazrI nuM ( , ) rUA. 25000-00 anAmata bhaMDoLa rUA. 12969-10 thApaNe rUA. 83292-22 : saMghanI pravRtti tthA pragatiH A saMgha kheDutone biyAraNa, rasAyaNika khAtara, jaMtunAzaka davA, lakhaMDa, sImenTa vi. jarUrIyAtanI vastuo purI pADe che. be sastA anAjanI dukAna calAvIne prajAne rAhata ApavAmAM egya phALo Ape che. kheDUte temaja bInakheDUtene mAla kamIzanathI sArA bhAve vecI Ape che sabhya maMDaLIone sagavaDatA rUpa saMghe eka keriyara vasAvela che. jana-presa ubhuM karavA mATe saMghe pravRtti hAtha dharI che. A sivAya khAMDa tathA zIMgatelanA holasela nAmanI tarIke A saMgha kAmakAja kare che. karazanabhAi bhImabhAI paTela dharamazIbhAi ThAkarazIbhAI paTela vAlajIbhAI viThThalabhAI mAnad maMtrI sabhyazrI pramukha zubhecchA pAThave che zrI bhejAvadara sevA sahakArI maMDaLI mu. jA vadara umarALA tAluke ( jI. bhAvanagara) sthApanA tA. 26-6-2 noMdhaNI naMbara 685ra zerabhaMDaLa 23820 sabhya saMkhyA 117 anAmata phaMDa 1580-41 kheDUta anya phaMDa 278-20 bIna kheDUta 19 maMDaLI dhIrANa-khAtara vigerenuM kAmakAja kare che. kuMvarajI amarazI maMtrI bacubhAI nAnubhA pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che, ophIsaH 3353 grAma : "bhAyANIke phona naM. ( thara : 3816 * e. jasavaMtarAya enDa ku. | kalIyarIMga, phoravaDIMga enDa zIpIMga ejanTa. khaMDa-bajAra, bhA va na ga 2, zubhecchA pAThave che. TelIphona naM. 4199 sidhdhapurA Aryana varkasa - ejInIyara enDa konTrAkaTarsa presa roDa, bhAva na ga 2. rolIMga zaTarsa, TrasIjha kelamsa, bIma, ovaraheDa Tenkala, sToreja Tenkala, jALI daravAjAnuM kAma, presara vesalsa, khetInA ojAre vigere. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 239 : tarasyA sumarAne naNaMde pANI pAyuM. bhAbhIe vAsaNa, je ardhagoLAkAra ene nIce beThakavALuM maheNuM mAryuM: " sumarA pratye heta hoya to ene heya che. banne bAju pakaDavA mATenA kaDAM hoya che. ja vare ne !' naNaMdane kArI ghA vAgya. sAMDha keTalIkavAra trAMbA kuMDI pittaLanI paNa jovA maLe che. sAbadI karIne siMdhamAM gaI. ane sumarAne hakIkatathI nahAvA mATe - trAMbADI nahAvA mATe vAkepha karyo. sumarAe ene lIlI pAmarI oDhADI. vaparAya che. Aje tenuM sthAna Doloe lIdhuM che, ane potAnI patnI tarIke svIkArI lIdhI. paNa prAcIna samayamAM trAMbA kuMDI e nahAvA mATenuM kalAtmaka vAsaNa NatuM. jyAre mahemAna Ave A uparathI phalita thAya che ke, puruSa strIne tyAre nAvaNa to trAMbAkuDImAM ja apAtuM. apanAvavA mAgato hoya to tene pAmarI oDhADato. pAmarI olyA bAda strI tenI patnI banI jatI. kariyAvaramAM - gohilavADa, sorASTra ane A rivAja lokajIvanamAM astitvamAM haze ema bhAla pradezamAM koI paNa jJAtinA mANasane ghera trAMbA kuMDI to hovAnI ja. kanyA sAsare jAya A gIta sAkSI pUre che. tyAre kariyAvaramAM anya vastuonI sAthe trAMbADI Ama pAmarIe lokajIvanamAM amUluM sthAna khAsa yAda karIne Aje paNa apAya che. meLavyuM che, paNa Aje dinapratidina lokasaMskRtinA trAMbAkuMDInuM lokajIvanamAM mahatvanuM sthAna che, pratikane lokahaiyAM visaravA mAMDayA che. tenI pAchaLa AyurvedanI dRSTi paNa samAyelI che. trAMbAkuMDI zarIrane trAMbA jevuM nIrogI banAvavuM hoya to tAMbAnA loTAmAM bharI rAkheluM pANI pIvAmAM Ave trAMbA kuMDI nava gaja UMDI, che, tema tAMbAnA vAsaNamAM bharelA pANIthI te ghara be'nI paraNajo re." nahAvAthI aneka zArIrika phAyadAo thAya che. nAcatI kUdatI gabharU bALA yauvananA AMgaNe kaLA kArIgarI :- Ama lokasaMskRtimAM jenuM paga mUke che tyAre saMsArasAgaramAM jIvananaiyA he kAne sthAna ATaluM mahatvanuM hoya te lokagItamAM kema ratI sarakhI sAhelIo tene zikhAmaNa Ape che. te hAya ! gahilavADanAM lokagItamAM aneka jagyAe ke benI ! tuM lagna mATe e vara ane evuM ghara trAMbAkuMDInA ullekha maLe che. pasaMda karaje jyAM dhananI choLo UDatI hoya, UMDI trAMbAku DImAMthI pANI khUTatuM nathI tema moTA co pA Ta gharamAMthA samRddhivaibhava ocho thato nathI. thApATa eTale cAra pATAvALI ramatanI lekasaMskRtinuM pratIka - trAMbA kuMDI loka bAjI. cekaDI AkAranA pATA parathI pATa nAma jIvanamAM tANAvANAnI peThe vaNAI gayelI che. tethI ja lokasaMskRtimAM te AgavuM sthAna jamAvIne beThI che. paDayuM hovAnI kalpanA karI zakAya. pAThya saMgagujarAtanA koIpaNe gAmaDe jaI caDe te tamane ThAbAjI tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. copAeka paNa ghara evuM nahi maLe ke jyAM trAMbAkuMDI Tane uddava saMskRtinA vikAsa jeTalo prAcIna che. jovA na maLe. vedakALamAM pATa e ramatanuM eka sAdhana hatI. maha bhAratanA vakhatanA samAjamAM paNa capATanuM trAMbA kuMDI nAma tAmraDa parathI UtarI astitva hatuM pAsAnI ramatamAM pAMDavo rAjapATa AvyuM hoya ema lAge che. tAMbAnuM nAnakaDuM hArI gayelA e ApaNe sArI rIte jANIe chIe. cApATa eTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 240: zAmaLa bhaTTa paNa potAnI vArtAomAM TheraThera cepI che. dANA parathI se gaThane AgaLa calAvavAmAM Ave Tano ullekha kare che. rAjAmahArAjAo paNa cepa che. sogaThI rastAmAM AvatI sogaThIne mArIne ghera TanA khUba ja zokhIna hatA.. besADe che ane ramata AgaLa cAle che. sogaThAnA vividha nAmo hoya che. lIlA raMganA sogaThAne copATa manoraMjana meLavavAnuM ane samaya popaTanA nAme, kALA raMganA sogaThAne bheMsanA pasA che on pasAra karavAnuM suMdara sAdhana che. tethI prAcIna nAme, lAla raMganA sogaThAne gAyanA nAme tathA kALathI lokajIvanamAM mahattvanuM sthAna meLavyuM che. - pILA raMganA sogaThAne gadheDAnA nAme oLakhAya che, tethI e pATane lakasaMskRtinA pratIka tarIke oLakhavAmAM Ave che, AnaMdesava-prasaMge pATa pATa : lekakaLAnuM pratIka gujarAtanA gAmaDe gAmaDe pATanI ramata ramAya sAda mAdarapaTanA kapaDAthI mAMDIne kInakhAba che. khAsa karIne AnaMdetsava prasaMge pATanI ane atalasanA kApaDanI copATa banAvavAmAM Ave ramata vizeSa ramAya che. kumArikAe vrata ane che darajI copATa vetarI Ape che. haiyAsUjhavALI jAgaraNa prasaMge pATa mAMDe che; ane A ramata namaNI nArIe tenA para khaDIthI rekhAMkane Ale. pAchaLa ghelIghelI banI jAya che. ramata jAmatAM, enI khIne, UDIne AMkhe vaLage tevuM ra gaberaMgI sUtara pAchaLa rAtonI rAta vahI jAya che tenI paNa khabara ane hIranuM bharatakAma kare che. temAM segaThAM muka paDatI nathI ghera sAjaniyA (mahemAno) Ave tyAre vAnuM eka khAnuM rAkhavAmAM Ave che. copATa para paNa cApATA patharAya che. bAjIo maMDAya che. Ama mahemAnA sAthe meja ane manoraMjana mANabharanAranuM nAma athavA gharavALAnuM nAma. te vaLI kayAreka vAparanAra sukhI raho" evAM vAka paNa vAnuM majAnuM sAdhana che. pATa para jugAra paNa bharelAM jovA maLe che. darajI bharatakAma karelI copA khelAya che. Tane astara mukIne eTIne taiyAra kare che. pATa kariyAvaramAM copATa ramavA mATe segaThAMnI jarUra paDe che. sa gheDiyA loko saMdheDA para raMgabera gI rUpALAM majAnAM sogamAM utAre gujarAta, saurASTra ane rAjasthAnamAM rAjapUta che. prAcIna kALamAM rAjAmahArAjAo sonAnAM koLI, kaNabI ane rabArI komamAM kanyAne AvyuM segaThAMthI A ramata ramatA. eTale copATane saMdhe- karIne sAsare oLAve tyAre kariyAvaramAM pATa DiyA, se nI darajI tathA lekasamAjanI nArIonI ApavAne revAja jANItuM che. kanyAno bApa kaLAnA pratIka tarIke oLakhI zakAya. pitAnI lADakI dIkarI mATe umaMgabhera kariyAvara kare che pitAnI putrI navarAzanA vakhatamAM capaTanI copATanI ramata ramata dvArA AnaMdathI divaso pasAra karaze, evI pATanA cAra pATA lagabhaga ekaeka hAtha ka95nA sAthe anya cIjavastuo uparAMta copATa, jeTalA lAMbA hoya che. tene sa kelavI hoya tyAre paNa avazya Ape che, saurASTramAM kanyAne janma sahelAIthI vALI laI zakAya che. copATanI ramata thAya tyArathI ja mAtA tenA kariyAvaramAM ApavAnA mATe seLa sogaThAM hoya che jene ce pATa para mUkIne bharatanI ciMtA kare che ane bharatakAma zarU phare che. ekI sAthe ja mANaso A ramata ramI zake che. 8 kanyA uMmaralAyaka thAya tyAM sudhImAM saghaLuM bharata mAName paNa ramata ramI zake che. 6 meTI moTI taiyAra kare che. temAM copATanuM bharata paNa kALajIkeDIe (dANIyA) laIne dANuM nAMkhavAmAM Ave pUrvaka taiyAra kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokagItamAM copATa sAnA kerA se gaDhaDA maMgAvo, lokagIte e to sa mA ja jIvana nI ArasI pAse muke paravALAnA pAsa; gaNAya che. samAjajIvananuM dabada pratibiMba temAM sonAnA saMgaThaDA alI daSTigocara thAya che. lekajIvanamAM pATe mahattvanuM 5 2 vA LA nA pAsA re. sthAna prApta karyuM che. tethI lokagItAmAM TheraThera rANa jAye ramavA beTho, copATanA ullekho maLe che. dAsI gai hArI re. lagna prasaMge copATane mAdhyama banAvIne mAMDavA- rAsA che. dAsI, gaI tuM zuM hArI tAre, pakSanI strIo vevAInI mIThI mazkarI karIne bAbu sa ra be bApa re. zAke beTho dahIM zirAve, AnaMda mANe che. mina nAma TherAvo re. UMcAnIcA baMgalA caNA, pANahArAmAM cuM-cuM kare, me to keDe pagaraNa mADiyAM re. uMdaraDe nAma TherA re. e baMgalAmAM jAjama patharAve, meM te keDe.. zerIomAM bhasa bhasa kare. jAjama upara bAjue DhaLa, meM te koDe .. kUtaro nAma TherA re. bAjaTha upara bAjIe DhaLAve, meM to keDe .. bAjI upara pAsA padharAvo, meM to keDe.... tyAre mAMDavAmAMnI strIo kema zAMta bese ? ramaze geviMdasa ga vevAI, meM to koDe.. teo kanyAnAM guNagAna gAtuM ane jamAInI mazkarI sAmA ramaze ajitasaMga hajArI, meM te keDe... gAtuM gIta zarU kare che: jItyA chatA ajitasaMga hajArI, meM te koDe... U cI meDIne bAjariyAM kamADa hAryA hAryA goviMdasaMga vevAI, meM to keDe... Telene mAraNa rame sogaThe rAja. jIyA upara vAjAM vagaDA , meM to koDe.. ramyAM ramyAM mAjhamarAna, hAya upara gadheDA bhUkAvo, meM te keDe. helo hAyane mAraNa chatiyAM he rAja. ramyAM bAjIo becAra, lekakavinI kalpanA paNa kyAM pahoMce che? gorA gAlemAM thappaDa mAriyAM ho rAja. copATa para paravALAnA pAsAnI kalpanA kharekhara caTaka caDI che bAne rIsa, hRdayaMgama che: saMgaThaDA paTakIne nIce UtaryA ho rAja. maMDapa upara gAlIcA patharA, pAchA vaLo gajubhAInAM bena, gAlIcA upara bAjoThI DhaLAvo, tame jItyone ame hAriyAM he rAja. bAjoThI para e pATa pathara, mahemAnane sogaThAbAjInI ramata apAya che. pATa para paravALAnA pAsA. tenA ullekho lokagItomAM maLe che? lagnaprasaMge jamAI paNa mazkarInuM mAdhyama bane sAjaniyAne ramatA devarAvo re, che. phaTAnuM dvArA jamAIrAjanI mazkarI thAya che. segaThA ati bhalo re bAI, vara kanyAne copATa ramatAM kapIne lokagIta racAyuM pAsA upara mAna ghaNuM re. che, je lekaheyAmAM AnaMdanI herakhI janmAve che. tamane ramata ApazuM bAie, jAnaDIe sAmuM gIta cheDe che: vararAjAne pAsAnI joDaya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 142: prAcInakALamAM lekajIvana ane lekagItamAM gADha nirdhArita tithie vararAjAnI jAna joDavA rIte gUMthAIne, lokone nirdoSa manoraMjana pUruM mATe sAMgAmAcI taiyAra karavAmAM Ave che. mAlApADatI cepa TabAjInA pracalita ramata AjanA jALiyA baLade zaNagAravAmAM Ave che. hIrAnAM yugamAM vIsarAvA lAgI che. grAmalake e haju A bharata bharelI khApu ane AbhalAvALI jhUlya, ramata jALavI rAkhI che. paNa zaheranA lokone makhiyADA, maraDA, khaMbhAtI dhUgharamALa ane jharyA capATa zuM haze? e kalpanA AvavI paNa muzkela paherAvIne sAMgAmAcIe joDe che. che. Aje gujarAtanA garavA grAmajIvanamAMthI paNa 5 TanuM rathA dhImedhIme ochuM thavA mAMDayuM che vaDhiyAra pradezamAM strIone paNa jAnamAM laI vIsarAvA mAMDayuM che javAno rivAja che; eTale sAMgA macImAM vararAjA, emanI bahena, mAtA, bhAbhI ane kuTuMbanI strIo ja bese che. velyamAM eka kanyA ane bAkInA puruSa ja bese che jyAre sAMgAmAcImAM ekAe sAMgAmAcI puruSa sivAya badhI ja strIo ja hoya che. temAM je kAI kuTuMbIne laI javAnuM vIsarI javAya te gujarAtamAM ane temAMya khAsa karIne vAgaDa risAmaNAM manAmaNAM thAya che. pradezamAM tame cetara-vaizAkhamAM eTale ke lagnanI mosamamAM jaI caDo te tamane lokasaMskRtinA viziSTa sAMgAmAcImAM badhI strIo ekabIjAnA khabhe pratIkasamI sAMgAmAcI te avazya jovA maLavAnI ja. hAtha mUkIne goLagoLa bese che. vacce vararAjA gujarAtamAM sAmAnya rIte vararAjA vayamAM hAthamAM talavAra laIne bese chestrIo mAthe cAdara besIne kanyA paraNavA mATe jAya che. parApUrvathI agara te kAmaLI eDhI le che. bALalagnanI-prathA cAlyo Avate A lokarivAja vaDhiyAra dezamAM pracalita hovAthI vararAjAne khoLAmAM besADI navI ja rIte pracalita thayo che vaDhiyArI vararAjA levAmAM Ave che. uMmaralAyaka vararAjA hAthamAM varayane badale sAMgAmAcImAM besIne paraNavA mATe talavAra ane nALiyera laIne sAMgAmAcImAM AgaLa jAya che bese che. pAchaLa pAMca-cha gADAM cAlyAM AvatAM hoya che. ekAda be ghoDAM paNa hoya ja. sAMgAmAcInI racanA sAMgAmAcIne hAMkanAra paNa rasiyo hoya che. valyanI jema sAMgAmAcImAM paNa gADAne temAMya vaLI tAjA paTela pANiyALA baLada upayogamAM levAya che gADAnI DAgaLI kADhI laine joyA hoya pachI pUchavuM ja zuM? sAMgAmAcI pUrapATa upara cAra pAyAvALI sAMgAmAcI bAMdhavAmAM ve upaDe che. vaDhiyAranI strIne zarIre khUba kAThI hoya che. A sAMgAmAcI kAthI, pATI agara to mUjathI che. te nodhArI sAMgAmAcImAM besI rahe che. game bharavAmAM Ave che tenA 2 pAyA TUMkA ane 2 tevA ghAsa ghaDiyA Ave to paNa te paDatI nathI. lAMbA hoya che. TUMkA pAyA gADAnA jasarAnA mAtra ekabIjAnA khabhAnA AdhAre besI rahe che. bhAga tarapha rahe che. jayAre lAMbA pAyA kAThA tarapha ane je paDI jAya te badhI strIonuM jhUmakhuM rahe che pariNAme khATalA jevI majAnI beThaka eka sAthe ja nIce paDe che. pachI sAM mAmAcIvALo taiyAra thAya che. tenA para gAdaluM agara to godaDuM temane levA paNa Ubho nathI raheto. strIo pAchaLa pAtharavAmAM Ave che. cAlatI-cAlatI mAMDave pahoMcI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI zAMtInagara jUthakhe. vi. vi. kA. saha. maMDaLI lI. zAMtInagara mahuvA tAlukA bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 11-1-56 seMdhaNI naMbara -1919 zera bhaMDaLa :- 85000-00 sabhya saMkhyA - 345 anAmata phaMDa :- 10000-00 kheDUta - 298 anya phaMDa :- 5000-00 bIna kheDUta - 47 anya naMdha:- maMDaLIe beMka pAsethI lena meLavI sabhyone ekaMdara pAMca lAkha rU. sudhInuM dhIrANa karela che temaja sabhyane anAja, khAtara, vigere purU pADavA be brAMca mAIna vitaraNanI vyavasthA karela che. pratAparAya sI. rAzI maMtrI dulAbhAI karazanabhAi paTela pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tele : | Gram : "BORLI" . Phone: 322770 Branch : BUNDER MANGALORE-1. (S.K. Tel. Off. 3864 Res. 3954 Shah Jadavji Morarji & Co. SOPARIWALA 316, Kharek Bazar, BOMBAY-9. ANANTVRAI JADAVJI Res. Phone: 571774 BABUBHAI MADHAVJI Res. Phone: 574145 ISHWARLAL MADHAVJI CHANDRAKANT MADHAVJI Res. Phone : 57 7 kisAna brAnDa khoparela tela vAparavAne Ayaha rAkhe. gujarAtabharamAM parela tela ane bALanA utpAdako - phona naM. C/o 4754 2014: KHOPRELTEL kisAna khoparA mIlsa jamanA bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zu be chA pAThave che , zrI moTA khuMTavaDA jutha khe. vi. vi. kA. sa. maMDaLI lI. mu, meTA khuMTavaDA mahuvA tAluko bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 24-11-49 noMghaNI naMbara :- 310 zera bhaMDaLa :- 10394pa-00 sabhya saMkhyA :- 490 anAmata phaMDa :- 13769-58 kheDUta : 348 anya phaMDa :- -: 20526-19 bInakheDUta :- 142 II - -- --- = = = = manahara jA. kANakIyA bacubhAI jagannAtha tevArI maMtrI pramukha vyavasthApaka kamiTI (1) zrI bacubhAI jagannAtha tavArI (4) dhajI rUDAbhAI (2) devadhanabhAI rAmajIbhAI (5) lallubhAI dhanajIbhAI (3) bacugara zAmagara (6) kAnajI narazI dave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa haptethI tyA rokaDethI reDiye, sAyakala, seiMga mazIna, sephAkama beDa vi. temaja membara banI rU. 210nI vastu meLavavA avazya mulAkAta haze. ajoDa vizvAsu sthaLa : rAjahaMsa benIphITa ku. ke sTezana reDa, vidyAbhavana, bhAvanagara -: anya zAkhAe - bhAvanagara, surata, aMkalezvara, bhaleDA, rAjakoTa, vAMkAnera, morabI, kAlAvADa, zItalA, jAmakhaMbhALIyA, mIThApura, porabaMdara, mahuvA, junAgaDha. bhAvanagarane AMgaNe Ave te eka vakhata jarUra mulAkAta lezo Adhunika Dhabe taiyAra karela rahevA tathA ArAma karavA mATenuM eka mAtra ajoDa sthaLa : a ze kA re sTa hAusa relve sTezana sAme, bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 243 : -- - - - - - - - - - - eka mAMDave sAmAnya rIte pAMcasAta lagna hoya tArA karasiyAne nIra nAgaravelya, che, eTale judAjudA gAmanI jAna sAMgAmAcIo jAna lAye bhale A rAja laIne nIkaLI paDe che. vaDhiyAra pradeza paNa caitaravaizAkhamAM ujajaDa bhaTTa je bhAse che Thera Thera mAMDavA AgaLa athavA to utAra AgaLa AvelI pIluDIo upara rUpALAM lAla. gulAbI jADiye tele rame che. eka bAju mAMDavAvALI kALAM ane dhoLAM pIlunA jhUmakhAM jhaLuMbe che. evA - strIo he ya, bIjI bAju jAnaDiyuM hoya, trIjI pradezamAMthI pasAra thatI vIonAM haiyAM hAtha rahe bAju pa Netara thatAM hoya che DhelanA tAle strIo kharA ? gAMDItUra banIne AkhI rAta nAce che. gIta gAya che ane AnaMda luMTe che. vIrano sApha te savA lAkhane, bAMdhajo bAMdhajo sAsariyAne ghera re, lIluDI rAkhyuM re, rANuM veke che, hoMzIlA vIrA, tamAre javA che kayA bhAI rasiyA re, rAkhyuM mulave che. saMjuvahu raMgIlAM re, rANuM veke che. kanyA paraNavA... joDabhAI rasiyA re ste roke che. virata vIMTI te savA lAkhanI, lIluDI rANuM re, rAvuM veke che. paheraje parahejo sAsariyAne ghera re, jarUbhAI rasiyA re, rAThuM mUlave che. hasIlA vIrA tamAre jAvA che. mAMDave mAyarAM ane corI thAya che. jAna be kanyA paraNavA divasa rokAI trIje divase vidAya thAya che. vararAjA sAMjanA sAMgAmAcI sasarAne gAma pAse paraNIne ekanA ja pAchA phare che. umaralAyaka kanyAne che pAdara utAro kare che. Aje to jAnane gAmamAM vararAjAnI sAthe sAMgAmAcIne sAsare oLAvavAmAM utAro ApavAmAM Ave che. rAtanA cerI ane Ave che. sogAmAcImAM mAmATaluM mukAya che. mAyarAne samaya thatAM vararAjA dhAmadhumathI mAMDave lagnaprasaMge jADiyo gAvAmAM eTalI badhI paraNavA mATe jAya che. bALalagnanI prathA hovAthI mazagUla banI jAya che ke na pUcho vAta ! khAvuM, pIvuM aNavara vararAjAne teDI le che. AgaLa DhelI Dhela gAvuM ane DhAle ramavuM eja jANe temanA jIvananA, rame che bajANiyA zaraNAI vagADe che. strIo dhabakAra banI rahe che ghera pAchAM pharatAM gIto gAvAmAM pAchaLa gIto gAtIgAtI mAMDave jAya che. tAnamAM potAnAM chokarAMne paNa vAsarI jAya che. ane gAtIgAtI sAMgAmAcImAM besIne ghara bhaNI jAna lAve bhale Ayo rAja, vidAya thaI jAya che. mAMDavAvALA ghoDA para besIne AgaLa (2) pada hAle rAja, jAnAiMnAM rahI gayelAM chokarAM ApavA pAchaLa pAchaLa (2) mAmA hAle rAja. pAchaLa jAya che. AvI che gAvAnI mastI ! gaLuM e jI...bIcame DolariyAnI jAna. besI jAya eTalAM gIto gAya che. ghera pAchAM pharatAM sulatAnI sUbA... gAyA vinA to rasto paNa kema khUTe? gheDalA dasa lAkha lA rAja, teo paraNIne prathamavAra je sAsare AvatI tArA karasiyAne nAyo pAra, kanyAne saMbhaLAve che: sulatAnI sUbA... tArA dezamAM jhAjhA veza. ghAne dALa Apa rAja, ke lADI vIMjhaNe zuM na lAvI ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :244H AvA unALAnA dADA ke lADI vIMjhaNA zu na dravI? tArA bApane aDANe meya tArA dezamAM ke lADI vIMjho zuM na lAvI ? jhAjhA veza ke lADI vIMjhaNeA zu` na lAvI ? AvA ceAmAsAnA dA'DA ke lADI chatrI zuM` na lAvI ? tArA bApane aDANe melya ke lADI vIMjhaNA zuMna lAvI ? AvA ziyALAnA dA'DA tArA dezamAM ke lADI rajAI zu na lA tI ? tArA bApane aDANe methya ke lADI jAr3a zuM na lAvI ? jhAjhA veza ke lADI vIMjhaNA zu' na lAvI ? lekajIvanamAM sAMgAmAcI grAmajIvanamAM Aje paNa TacUkaDI sAMgAmAcI jovA maLe che. prAcInakALamAM jyAre mazInala e naheAtI tyAre strIe vahelI UDIne A mAcI para daLavA besatI. mAcI khaTalIne nAme paNa jANItI che te khAjoDa jevaDA AkAranI hoya che. sadhADA para UtArelA tenA pAyA khUbaja nAjuka ane mane hara hAya che. vacce sUtaranI dorIthI bharavAmAM Ave che. strIo mAthu eLavA agara te| tela nAkhavA ese che tyAre paNa Ane upayoga cAya che. tela nAkhanAra strI nIce bese che. gaNezatha ane akhAtrIjanA vise bAMdhelA doraDAnA hIMcakA para mAcI mUkIne hIMcakA khAvAmAM Ave che. sAsujIna Asana tarIke paNa sAMgAmAcI vaparAi che. gujarAtI kahevata che ke 'sAsujI te sAMgAmAcIe ja mesene ?' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat lekagIte e paNa sAMganAcIne peAtAnA viSaya banAvyeA hAi DeraDera sAMgAma cInA ullekha maLI Ave che. bALapaNamAM lagna thayAM che evI taruNu kanyakA AMgaNe AvelI veThyuM joine dAdAne pUche che ApaNA cokamAM vezyuM keAnI vahUdI, tarakunAM ANAM kAnAM AvyAM hai| rAja ! cAre kheDA dAdA dehAta re, tarakunAM ANAM nAM AvyAM ho rAja. amane nathI khaba' dIkarI re sonalabA, tamArI te mAtAne pUThA ho rAja. sAMgAmAcIe beDAM mAtA hai jahubAI tarakunAM AAM kAnAM AvyAM hai| rAja ! amane nathI khabaruM dIkarI re sAnalabA, tamArA te vIrAte jaI pUche| hA rAja, gheADalA khelavatA vIra / vikramabhAi, tarakunAM ANAM konAM AvyAM ho rAja ! amane nathI khabaruM enI resAnalakhA, ApaNI khenIbAne pUche| ha| rAja, DhIMgale peAtiye ramatAM enI re nAnalabA, tarakunAM ANAM kAnA AvyAM ha| rAjI amane nathI khabaruM... enI ph sAnalakhA, ApaNI bhAjoIyu te pUcho ho rAja ! beTaDA dhavarAvatAM bhAjAyuM mArAM, tarakunAM ANAM kAM AvyAM hai| rAja ! mAthaliyAM re gUMthuM ne se MthaliyA re pUruM tarakunAM ANAM tamArAM AvyAM hai| rA! A sAMbhaLIne kanyA badhAne zApa Ape che temAM mAtAne kahe cheH sAMgemAcIe beThAM mAtA hai jahubAi jagate jatavArA tAre dakhaNe re'jo. vahu seAnAnI mALAbasarI paherIne nIkaLe che, cAre beThelA sasarAjI pUche che, A mALA koNe dhaDAvI? sAsujI paNa pUche che. www.umaragyanbhandar.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 25 : sAMgAmAcIe beThAM emanAM sAsujI bolyAM, kaTuMbanI strIomAMthI ekane mAthe ere mehana kere ghATa, mALAbasarI ke be ghaDAvI? metIthI bharelA rUpaLe eDiyo mUkavAmAM Ave che, mAthe bhAtIgaLa cuMdaDI oDhI te para mAthe trAMbAno copaDA lakhatA jeThajI, beTaDa dhavarAvatAM kaLaziyo mUke che hAthamAM ramaNadIvaDe le che badhI jeThANI, gheDalA khelavatA diyarajI, pANIDAM bharatAM strIo gIte gAtI gAtI niyata karelI jagyAe derANI, DhIMgale ramatAM derANIjI pUche che ke A ukaraDInI sthApanA karavA jAya che. prAcInakALamAM majAnI mALAbasarI keNe ghaDAvI che, tyAre meDiye beThele sAyabo javAba Ape che-- lagnavALA ghera ja ukaraDInI sthApanA karavAmAM AvatI. Aje to pADozInA ghera athavA kAkA meDiye te beThA emanA svAmIjI bolyA, ke najIkanA saMbadhIne ghera jaine ukaraDI sthApavAmAM ere mehana kere ghATa, mALAbasarI ame re ghaDAvI. Ave che. u 2DI sthApavA jatI strIo nIce mujaba gIta gAya che :lekasaMskRtinAM anekavidha pratikonI sAthe sAthe soMgAmAcI paNa lokajIvanamAMthI adazya thavA ukaraDI notaratA vanamALI, mAMDI che. ja Diye che senAne khUTa gujara mALI re, u ka 2 DI tenI ghaDAze kAkaDI vanamALI re, lagnanA mahatvanA kavidhio paikIne eka bhAvIza jamaNA kAne ke gujara bhALI re. vidhi ukaraDIne che. prAcInakALamAM jyAM ukaraDInuM sthApana karyuM hoya tyAM dharane kacaro ekaThA karavAmAM ukaraDI netatA vanamALI re, Avate. Aje to ukaraDInuM sthAna lagnanA eka jaDiyo che letA khUTe ke vidhi tarIke ja jaLavAI rahela che. kacarAnA meTA gujara mALI re DhagalAne ukaraDAnA nAmathI oLakhIe chIe tevIja rIte kacarAnI nAnI DhagalI ukaraDInA nAme teno ghaDAvIza dIvaDo re vanamALI re, jANItI che zobhAvIza jamaNe hAtha re gujara mALI re. ' gujarAtamAM lagna prasaMge pIThI coLavI, mIMDhoLa bAMdhavuM, gotrajanI sthApanA, mAMDavo ane mANeka niyata sthaLe AvIne abila gula la, sopArI staMbha ropavAnA jevI ja eka pracalita vidhi te ane paiso mUke che strIone ukaraDIno goLa vaheMce ukaraDI netaravAnI che, vara-kanyA banenA ghera che ane gIta gavAya che. lokagItamAM te khAreka ane sopArI vaheMcavAno ullekha maLI Ave che. ukaraDInI sthApanA karavAmAM Ave che. rAtanA phuleku pharIne ghera Ave che tyAre gaNezanI jerUbhAIe oraDA ughADyA re sthApanA je oraDAmAM karI hoya te ora- Aja re bacubhAInI bhADI zIda gaI? DAmAM bAjoTha DhALIne tenA para vara agara kanyAne ajItabhAInI ukaraDIne kAja re. UmAM rAkhavAmAM Ave che temane hAthamAM cokhA khArakaDInA ThaLiyA sArU zIda gaI? ane ghauMne kheba bharAvavAmAM Ave che. sopArInA kaTakA sArU zIda gaI? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :246: ukaraDIne uThADI levAmAM Ave che. A prasaMge strIo ukaraDI prasaMge vaheMcAyela goLa strIo ja gIto gAtA gAtI ukaraDAnI jagyAe jAya che. khAya che evI lekakalapanA che ke A geLa puSe khAya te bAyelA thaI jAya che. AthI ukaraDInI kayA bhAi muMbaI zahera gyA'tA majAnA kevaDA re. sthApanA mATe puruSone sAthe laI jatA nathI. moTAbhAI muMbaI zahere gyA'tA mAne kevaDe re. strIo ukaraDInI sthApanA karIne Ave tyAM tyAMthI khatraNa paraNI lAvyA. majAno kevaDo re. tyAMthI khabara sudhI para agara kanyA bAjoTha upara halyA cAlyA kayA bhAI khATalaDA khaMkheLe manane kevaDe che. vinA mUMgA mULa UbhA rahevAnuM hoya che. tenI kayA bhAI DholIDA DhaLe pAchaLanI lekaka5tA evI che ke A vakhate je kayAM vahu rame rasa rUe vara agara kanyA bole te tenI sAmU mUMgI thaI moTAM vahu rasa rasa rUe jAya ! bhAbhI zA mATe te rUo tamArA bhAI khatraNa paraNI lAvyA rAjasthAnamAM lagna prasaMge ukaraDAnI sthApanA jhUmaNuM khatraNane paherAve karavAmAM Ave che. strIo gAtI gAtI ukaraDInI sthApanA karavA mATe jAya che sAthe diyara bhejAI ukaraDInI jagyAe dATelI se pArI kADhIne paNuM jAya che. eka kulaDImAM lADu mUke che sAthe bhANejane ApI devAmAM Ave che ane tyAM paDelA kapaDAne cAbakho rAkhe che. catura diyara lADa laI kacarA tapAsavAmAM Ave che ke kaMI vastu temAM le che, ane bhAbhIne cAbakho mAre che. pachI rastA ja tI te nathI rahIne ? UkaraDI aMge ApaNA para nakkI karelI jagyAe kulaDI ane rAmapAtara jANItA kavizrI dalapatarAme paNa kAvya raceluM che. dATe che. udAtta lekabhAvanA ukaraDI sthApavAno hetu ukaraDInI sthApanA pAchaLanI udAtta lekabhAvanA lavALA ghera sau sagAMvahAlAM mAMDave Ave che. evI che ke jene ghera vivAha hoya tyAM vIsa prakAranA la mAM mahAlavA mATe dara dAgInA paNa sAthe lAve vA (pavana) thAya che. jAtajAtanA ane bhAtyache lagnanA ana dotsavanI dhamAlamAM koI dAgIne bhAyanA svabhAvavALA leke tyAM Ave che Tale tUTI jAya agara to paDI jAya ane kacarA mege ghara jema lagnanA divase daramyAna gharane badhe ja cAhe javAnI zakayatA vadhu rahetI hoya che. AvI kacare samAve che tema gharavALAoe paNa A kImatI vastu kacarApuMjA bhegI cAlI na jAya tenI divasa daramyAna moTuM mana rAkhone rAga dveSa dauM sAvacetIrUpe ukaraDI sthApavAno rivAja ativamAM ane laha kusaMpane samAvA devAM joIe lekasaskRAvyA hoya tevI kalpanA karI zakAya che, vaLI tinAM tAko paNa kevA udAtta bhAvanA rajU kare che. dharanI jagyA paNa cha rahe tevI bhAvanA paNa A le karivAjanI pAchaLa rahelI che. sekagItomAM ukaraDInAM gIto maLI Ave che. UkaraDInI sthApanA vakhate ane utthApana vakhate lagnanA divaso daramyAna gharano badheja kacaro strIo moTe bhAge jamAIonI mare e karatAM jyAM ukaraDInI sthApanA karavAmAM AvI hoya tyAM gIta gAya che. atre ukaraDI aMgenuM eka prAcIna ja nAkhavAmAM Ave che. lagna patI gayA bAda gIta rajU karyuM che: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: vidhApremI dAnavIro : zeThazrI mahamadabhAI isuphabhAI (bagasarAvALA) zeTha zrI jayaMtilAla kezavalAla mahetA ( nagarazeTha sIhAra ) caMdrakAnta eca. trivedI bhAvanagara, zrI vinayakumAra amRtalAla ojhA ( umarALAvALA ) muMbaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA sahakAra nahi uddhAra phona naM. ophIsa : 40 , , goDAuna : 94 rajI. se. 10523 zrI upaleTA tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. - upaleTA 9 saMghanI banAvaTanuM "gulAba chApa" mizra khAtara vAparI khetautpAdana vadhAre. -: saMghanI banAvaTanA khAtare - 10455, 6x280 12x60, 1455, 88888. -: saMghanI anya pravRttio :- rAsAyaNIka khAtaro, zuddha bIyAraNa, khAMDa, gADAnA dharA, temaja jIvana jarUriyAtanI cIjonI vahecaNInuM kAmakAja kare che. parazotama jIvarAja paTela menejara ramaNalAla ke. dhAmI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vinA sahakAra nahi uddhAra" phona na. ephIsa : 40 , , goDAuna : 94 rajI. se. 10523 zrI upaleTA tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. - upaleTA sTa saMghanI banAvaTanuM "gulAba chApa' mizra khAtara vAparI khetautpAdana vadhAre. - saMdhanI banAvaTanA khAtare - 108545, 6x280 124640, 14455, 88888, -: saMghanI anya pravRttio - rAsAyaNIka khAtaro, zuddha bIyAraNe, khAMDa, gADAnA dharA, temaja jIvana jarUriyAtanI cIjonI vahecaNInuM kAmakAja kare che. parazatama jIvarAja paTela menejara ramaNIkalAla ke. dhAmI pramukha Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukaraDI notaratA suna benaDI re, temAM paNa prAdezika kaLAkArIgarInAM darzana thAya che. " mA dali raNajhaNe re saMgheDiyA loka saMdheDA para DholiyAnA nakazIdAra lAvyo che sonAne khI pAyA utAre che. Isa ane upaLAnA ghATa paNa tenA ghaDAvIza LiyAM saMgheDA upara ja Utare che. tenA para manahara sovarAvIza jamaNe kAMne raMganAM paDa caDAvavAmAM Ave che. gAmaDAmAM suthAraukaraDI netaratAM suna benaDI re, loko paNa suMdara majAnA liyA banAve che. AvA lAdhyo che rUpAno khIMTa DheliyA mAM eka sAthe be jaNa sUI zake che. tene tenuM ghaDAvIza jhAMjharUM pATIthI bharavAmAM Ave che. sevarAvIza jamaNe pAya ukaraDI notaratAM suna elaDI re, Aje bajAramAM maLatA TreliyAnI kiMmata rUA. lAvyo che teDhAno khATo, 25 thI mAMDIne 100 sudhInI hoya che, kiMmatane AdhAra tenA lAkaDA, nakazI ane raMga para hoya teno ghaDAvIza dIvaDe che. Aje to aneka prakAranA lAkaDAmAMthI TreliyA sehAvarAvIza jamaNe re hAtha bane che. prAcIna kALamAM sAga agara te sIsamanA mAliyo raNajhare re. lAkaDAmAMthI TakAu DholiyA taiyAra karavAmAM AvatA. lokaribAjonA pratIkasamI ukaraDI gAmaDAomAM kAThiyAvADamAM Aje traNa traNa varSa jAnA heliyA sacavAI rahI che. gujarAta ane rAjasthAnamAM ukaraDInA maLI Ave che tenI pATI badalavI paDe che paNa rIva jamAM ghaNuM sAmya jovA maLe che. TreliyAne varSo sudhI AMca AvatI nathI. ANAmAM DholiyA : bhamara DhAlIye kariyAvara eTale ke ANA-pariyANAnA prasaMge kanyAne aneka cIjavastuo saMbhArI saMbhArIne saMskRtie keTalIka jarUrIyAtanI cIja ApavAmAM Ave che, tyAre Dholiye to kema karIne vastuone kaLAnaya ghATa ApIne viziSTa ravarUpe vozaSTa virU5 vAsarAya. kanyA Dholiye laIne sAsare jAya che. rajU karI che temAMnI eka vastu te lekajIvanamAM tyAM paNa A heliyo moTe bhAge kanyAnA upayoga tANAvANAnI peThe vaNAI gayele liye che. lekhaka- mATe ja vaparAya che. saMskRtinA pratIka samo Dholiyo gujarAtanA gAmaDe garAsiyA jevI keTalIka kAmamAM lagnaprasaMge ja gAmaDe ekeeka ghera jovA maLe che. moTo hoya te ANuM karavAno rivAja hoya che, jyAre rAjapUta, DholiyA ane nAnI hoya te DhelaNI kahevAya che. kaNabI, koLI vagere kAmamAM lagna pachI amuka varSo DholiyAnI paraMparA AdikALathI UtarI AvI che. ANAno rivAja che. lagnaprasaMge ANAmAM kanyAne prAcInakALamAM tenI racanA AjanA jeTalI kaLAmaya Dholiyo apAya che. navIsavI paraNIne sAsare AvelI nahotI paNa eka yA bIjA svarUpe tenuM astitva kanyAnA akhaMDa kaumAryavratanI ujavaNAM paNa to jarUra hatuM. Aje palaMgane vaparAza vadhatAM bhammara DholiyAmAM karavAmAM Ave che. liyo lokajIvanamAMthI vIsarAvA lAgyo che. mahemAnane Dholiye : bhammara Dholiye gAmaDAMoe mahemAnone sadAye AvakAryA che. Dholiyo kASThakaLAnuM pratinidhitva dharAve che. prAcInakALamAM to khetI vADInI mosama pachI lokA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 248 : mahemAnagati mANavA mahinAmahinA reAkAtA, gAmaDe jatA mahemAnane Aje paNuM ke liye sUvAnA lhAvA maLe che. bapore ADApaDakhe thavA mATe ya DholiyA DhALavAmAM Ave che. tenA para bhAre gAdaluM pAtharIne pAMgate rajAI mUkavAmAM Ave che. lekagItamAM Dholiye : lekakavie e deliyAne aneka upamAe ApIne lekagItAmAM TheraThera utAryAM che. ahIM sAjaniyAne utArA oraDA, dAtaNa dADamI, nAvaNa jIlaNiyA taLAva. bhAna lApasI, mukhavAsa elacI ane pADhaNa Dholiye apAya che. sAjaniyAne poDhaNiyAM devarAve re, TAliyA taLAI ati bhalA re AI. svAmInAtha DhAliye peTayA hoya, patnI hAthamAM vIMjhaNA lane mAdara DhALatI hoya-jIvananA kuvA madhura prasaMga che! lokakavie kareluM DholiyAnuM varSoMna teA jIe aga r ca da na nA sAga sIsamane DhAliyA, ezIkaDAM, oraDA, sukhaDiyAM che. kamADa, amarA marA vANa: a ta la sa nAM mazarUnA AzIkaDAM, ga r vI gA la ma suri yAM bheravanA ehADa, tyAM caDI aLavatasa`ga peDho, zAMtu vahuDhALe vAhara. vAhara Dho La tAM pUchyuM, svAmI suNA merI va.za. jevAM re jeThANIne tanamaniyAM, evA mune ghaDAvA ghATa, malhArarAvanA rAsaDAmAM te DhIMcaNa samA DhAliyAnA ullekha maLe che DhIMcaNu same DhAliyA re pADhaNa karatA jAva ? malhArarAva. peDhaNuM karazuM vADiye re kuratI phira gInI phoja re malhArarAva. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat chANAM vINavA gayelI strIne vIMchI karaDe che. te DheliyA DhALavAnI ane svAmIne melAvavAnI vAta kare che arara mADI re, chANAM vINavA gai'tI, arara mADI re, vAMkA vaLIne DaMkha mAryAM, arara mADI re, DholiyA mAvIMchuDe|| mA vIMdhuDA ! Dha LA ve, are seAnArUpAnI mArI pAlakhaDI, arara mADI 3, sutA vidrA na Ave, sajanavahu raDha laI rahyAM. Dholiye na Ave niMdaraDI piyu mujane pAlakhaDI ghaDAve, ezIke nAgaravelya pathAvA. TADhake na Ave 'idaraDI. AMsA ArIe melAve, vADiye Ave niMdaraDI. ceAsA jADiyA lAve, ajavALe Ave nidaraDI. cAre cheDe punaLiyA melAve, ramate Ave nidaraDI. mA vIMdhuDA! arara mADI re, 5 2 NyA tame lA ve, mA thIMdhuDA! rasIlA zrI pAkhI joIne svAmI AgaLa raDha le - mA vIMdhuDA ! jAya re rAjAjIne bheTa varSo pachI paradezamAM paraNAvelI vijogaNu bahenInA vIrAjI AvyA bahenInA harakha mAte nathI. e vIrane kahe che www.umaragyanbhandar.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 249: veluM choDajo lIlA lImaDA ho, che gujarAtanA garavA gAmaDAnA lekajIvananI mahegodhA bAMdhajo re sAme raDe mAnagati mANavAno lahAvo jemaNe lIdhe haze teo nIraje nIrajo re lIlI nAgaravelya, AgrahapUrvaka vADhIe pIrasAyela ghI khAvAno prasaMga upara nIraje re sAkara zeraDI. kadI nahIM vIsarI zake. pAje pAje re nadiyuMnAM nIra re, vADhI mukhyatve be prakAranI jovA maLe che. upara pAje re kaDhiyela dUdha. dhAtunI ane mATInI. lekajIvanamAM moTe bhAge rAdhI za rAMdhI za re, mATInI vADhIne upayoga vizeSa pramANamAM jovA vIrA. kadiyA cekhA re, maLe che. Arthika rIte sukhI leke dhAtunI vADhIne upara rAMdhIza taladhArI lApasI. paNa upayoga kare che. vADhI kuMbhAra ane kaMsArAnI pIrasIza (2) re, vorA, babale khAMDa, kaLAnuM pratinidhitva rajU kare che. ka sArA leke vADhI melIza vIrane DhaLatI. pittaLanI vADhI banAvIne tenA para bArIka nakazI kAma kare che. A vADhIne AkAra prathama najare DhA LI za DhALI za re, vIrA, nALacAvALA leTA jevo dekhAya che paraMtu AkhI DhIMcaNa samo he liya, vATInI racanA ApaNane Azcarya pamADe che. kalALI za re, bhaka vaTIo kaLAyela mora jevA dhATanI hoya che. be nI bA nI drA la NI. AvA te keka ghATamAM vAdIo bane che. karaje karajo re, benI, sukhaduHkhanI vAta che, vADhInAM mULa Rda sudhI jovA maLe che. mogala ghera jAze to mAtAjI pUchaze re. samaya daramiyAna pittaLanA nakazI kAmane suMdara vikAsa thayo hato tenI sAkSI ItihAsa pUre che. e lekasaMskRtinA pratIka samA teliyAnuM mahatva yugamAM tAMbA pittaLane nakazIvALAM vAsaNanI Aje vIsarAvA mAMDayuM che, tema chatAM DholiyAnI bolabAlA hatI temAM vADhIno ulekha paNa maLe che. kapriyatA jarA paNa ghaTI nathI. rAjA-mahArAjAonA darabAramAM sonAnI vADhIo vaparAtI. amIra-umarAvo ane dhanike paNa senAvADhI cAMdInI vADhI vaDe pIrasAyela ghIthI bhojanane vadhu samaya banAvatA. kajIvana kaLA pratye udAsIna na hatuM tenI pratIti kaLAkAroe vAratahevAre ane rojabarojanA | kuMbhAra leka lokajIvanane uyogI evAM upayogamAM AvatI cIjavastuo para kaLAno kasaba mATInAM gaLA, mATalAM, gAgaraDI, hAMDalA, khATiyA, kaMDArIne karAvI ApI che evI keTalIka upayogI pataraDA, katharoTa, bataka, rAmapagIra, kulaDI, keDiyAM vastuone kaLA dvArA nAjuka ghATa ane namaNuM vagerenI sAthesAthe vAdIo paNa banAve che. tenA rUpa ApyuM che, temAMnI eka te "vADhI che. para kalAtmaka kotaraNathI vividha prakAranI velya, bhAtya ane citro upasAve che. namaNuM DhAMkaNuM ane vADhI e taLapadI bhASAno zabda che ene majAnuM meTiyuM banAve che. khetaramAMthI ghauM vaDhAIne artha thAya che ghI pIrasavAnuM eka vAsaNa. vADhIe khaLAmAM Ave ane temAM hAlara joDAya tyAre ghI pIra savuM e kahevata AnA parathI pracalita thaI kuMbhAra leke suMDalo bharIne AvAM vAsaNo khaLAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :250: Ape che. mukI jAya che. khaLAvALA tene phAMTa bharIne ghauM ghI pIrasIne svAgata karavAmAM Ave che. bhAbahenanA nirmaLa snehanuM pratIka pazu vADhI ja banI rahe che. bahenI paraNIne sAsare AvI che. AbAra varasanAM vahANAM vAyA, khIrAne bahenanAM heta sAMbharyAM, vIra UpaDayA bahenIbAne maLavA. gujarAtanA lokajIvanamAM ane temAMya khAsa karIne rajapUta, garAsiyA, kALI, kaNabI, bharavADa uparAMta anya kAMTiyAvaraNamAM vATIne upayoga baheALA pramANamAM thAya che jyAre melerA mahemAna AMgaNe Ave che tyAre gAmaleAkAne harakha mAtA nathI. prAcInakALamAM te leke gADAM joDIne mahemAnagati mANavA nIkaLI paDatA mahemAnane mahine mahine tANa karIkarIne rAkavAmAM AvatA tevA prasaMge savAra-sAMja esarImAM cAkaLA naMkhAya. mahemAnAnI pagata paDe, tAMsaLImAM kheAbale 'sAra ane khAMDa pIrasAya teA vaLI kayAreka lApasI pazu pIrasAya temAM vADhItI dhAre ghI pIrasAya jo vADhIe ghI na pIrasAya te! Avela mahemAna manamAM vicAre ke mArA pratye lAgaNI ochI che mATe ja mane vADhIe ghI nathI pIrasyuM. vakhata Avye kahI paNa saMbhaLAve ke tame mane kayAM vADhIe ghI pIrasyuM hatuM ? lagna jevA maMgaLa prasa Mge paNa vADhI vIsarAtI nathI. vADhInA upayoga vinA teA lagna pazu adhUrAM rahe. mAMDavA nIce varakanyAne kaMsAra jamADavAmAM Ave che. mAthe. meDiye mukIne sAsu trAMbAnI tAsakamAM kaMsAra ane khAMDa pIrasIne aMdara vADhoe ghItI dhAra kare che. jAnaDIe gIta upADe che. lADA lADI jame re kaMsAra, lADAnI mATI TaLavaLe re. dIkarI mune AMgaLI caTADeya, kaMsAra kevA gaLyA lAge re. mADI, tuM te| paraNI che ke nahIM re, kaMsAra kevA gaLyA lAge re. leAkagItAmAM vADhI lekajIvananI sAthesAthe lekagItAmAM paNa vADhI gUMthAyelI jovA maLe che. mahemAne vADhInI dhAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bAra bAra varase re bahenIbAneA vIrA ALye, kai re dizAe enIbA ADI avaLI re phaLiyA vacALe lIdhe tamArA oraDA re. lImaDA rU. bahenIne harakha mAtA nathI e taiA vIrane vInave che: vezyuM cheDo re varA kalamalaDInI vAyu pIrasIza pIrasIza ? lIlA lIMmaDA hai, gAdhA AMdho re sAme eraDe nIro nIro re lIlI nAgaravela upara nIrajo re sAkara zeraDI re, pAjo pAjo re nadIthunA nIra, upara pAjo re kAyeila dudharyAM, bahenI vIrane mATe rasAyu' nipajAve che. rAMdhIza rAMdhIza hai vIrA, upara rAMdhIza hai vIrA kameAdiyA cokhA, taladhArI lApasI, vIrA kheAbale khAMDa, vAta meTTIza vIrane DhaLakatI. www.umaragyanbhandar.com Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhI egrIkalcarala proDayusa-mArkeTa kamiTI mahuvA jillo bhAvanagara dhI egrIkalcarala, preADayusa mArkeTa kamiTI mahuvA satata vikAsa pAmatI saMsthA che. mArkeTa kamiTIe sthApanA pachIthI yArDanA sthaLe kenTIna ophIsa khIlDIMga ekSanareDa, pagI-kavArTAra, levaTarI bleka, vAyara phensI ga, keTalazeDa, 30 gADAuna, temaja lAiTanI sagavaDatA tathA pANInI sagavaDatA ApIne eka adyatana mArkeTa yArDa tarIkenI pragati sAdhI che. yAnI aMdara teAlanI muzkelI dUra karavA mATe pleTaphArma, vajana kAMTAne era apAI gayela che. je sagavaDatA gheADA samayamAM pUrI pADavAmAM Avaze. taddauparAMta yAnI aMdara vera hAusanI sagavaDatA ApavA mATe khAtA sAthe patra vyavahAra zarU che. je sagavaDatA paNa gheADA samayamAM pUrI pADavAmAM Avaze. saunA sahakAra ane saMteSa prApta karI. yAnA vikAsa karavA e mArkeTa kamiTInu dhyeya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ramaNIkalAla ke. zeDha ceramena vatI dhI egrIkalcarala preADacusa mArkeTa kamiTI mahuvA. www.umaragyanbhandar.com Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhAvanagara vibhAgIya nAgarika sahakArI benka li. eTale saddharatA................ salAmatI ane sevAne triveNI saMgama. sthApanA-1955 ApanAM nANAM AkarSaka vyAje roke. vyAjanA dare seviMgsa thApaNo ... .. ... 5 TakA spezIyala seviMgsa thApaNa ... .... pa TakA noMdha - 1. seviMgsa bacata khAtuM rU 5/- pAMca rUpiyAthI zarU thaI zake che. 2. seviMgsa khAtAmAM cekabuka paddhati che. 3. rU. 250/-upara thApaNa hoya to vyAja pA TakA ApavAmAM Ave che. bAMdhI mudata thApaNe - 30 divasa mATe ... .. pa TakA 91 divasa mATe ... ... 6 TakA 182 divasa mATe ... ... 6 TakA 1 eka varSa mATe ... . 7 TakA 2 be varSa mATe .. ... zA TakA phona naMbara 4726 > menejara : bhAvanagara vibhAgIya nAgarika sahakArI darabAragaDha, bhAvanagara benka lI. bhAvanagara. dhI egrIkalcarala proDayusa mArkeTa kamiTI boTAda (challe bhAvanagara) A mArkeTa kamiTIne vistAra beTAda zahera ane tAlukAnA 53 gAmaDAene che. boTAda mArkeTa vistAra 20-3-1961 nA roja jAhera thayela che. mArkeTamAM hAla sudhI sAta khetiviSayaka jaNasIo niyaMtraNamAM hatI. jemAM ghauM, juvAra, bAjaro zIMga (pholelI vagara phelelI), kapAsa (lehelo ane vagara lehele ) tala ane maracAM che. cAlu sAlathI goLanuM kharIda ane vecANa niyaMtraNamAM levAmAM Avela che. nA. sarakArazrI taraphathI vaga karaNa ejanA mArkeTamAM amalamAM mUkavAmAM AvI che. jemAM ghauM zIMga vaijJAnika sAdhanothI tapAsI varga ApavAmAM Ave che. jethI utpAdakone temanI mahenatanA pramANamAM vaLatara maLI rahe. te Azaya che. dareka prakAranI savalata yArDamAM ApavAmAM AvI che. bajAra bArAno kAryakSama amala zAkAra banI rahyo che. ane vadhu lAyasansa prativarSa levAtAM jAya che. hajupaNu dareka vepArIbhAIone lAyasansa meLavI levA vinaMti karavAmAM Ave che. na. ma. mahetA, dharamazI ThAkarazI sekreTarI, ceramena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zAha hIrAcaMda mIThAbhAI enDa ku. Telina-33132 258 bArA ImAma roDa, naLa bajAra mubaI-3. (B. R. ) BOMBAY-3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhe chA pAThave che zrI dolatI jutha vividha kAryakArI sahakArI maMDaLI lI. mu detI bhAvanagara jillo sAvarakuMDalA tAluko sthApanA tArIkha :- 26-2-51 noMdhaNI naMbara - 103 zera bhaMDoLa :- 63000-00 sabhya saMkhyA :- 202 anAmata phaMDa :- 11436-00 kheDUta - 186 anya phaMDa :- 36496-00 bInakheDUta :- 16 anya neMdha :gaDAuna 40420 nuM eka tathA 150x1dA sAIjhanA be karela che. sastA anAja temaja khAtara vigerenA meTA pramANamAM kAma kare che. jIvana jarUrIyAtanI cIjo kheDutone temaja bIna kheDutane pUrI pADe che. bhANAbhAi rAmabhAI jADejA bhIkhA rUDA paTela maMtrI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 251 ; taladhArI lApasImAM ghI ane khAMDa uparathI na bAjoThanI laMbAI-pahoLAI doDhathI be phaTa pIrasAya chatAM ahIM te bAra varSa vIro Avyo che jeTalI hoya che. mAcIne vacce sUtaranI dorIthI pachI kaI bahenIne umaMga hAtha jhAlyo rahe paNa bharavAmAM Ave che, jayAre bAjoThane e pATiyAM kharo ? ahIM to premanAM ja abhivyakita jovI jaDavAmAM Ave che, eno AkAra samacorasa hoya che. prAcIna kALe te para senA-cAMdI ane pittaLanAM nakazIvALAM patarAMnuM jaDatara karavAmAM AvatuM. Aje gAmaDAMomAM Aje paNa varSo junI vADhIo paNa caMdInAM patarA jaDelA bAjoTha maLI Ave che. maLI Ave che. ghI pIne rITI banelA vADhI tame prAcIna kALamAM mahArAjAo se nAcAMdInA paththara para pahADo to paNa phaTatI nathI ekavAra ghaDataravALA ane hIrAmANekanA jaDataravALA bAjoTha kADhelI vaDhI varasonAM varaso sudhI cAlyA kare che. vAparatA Aje saMgheDiyA leke lAkaDAnA bAjoTha para mAtra va raniza kare che ane potAnI sUjha gAmaDA mAM jyAre rUpiyAnuM ra zera ghI maLatuM anusAra citro Alekhe che. evAM citrapratIka maTe tyAre vAdI bolabe.lA hatI. ghInI chAkamachoLa bhAge trAMbAno leTo, upara pIparanuM pAna ane uDa che ane dudhano dhAre ghI pIrasAtuM. Aje to zrIphaLa hoya che. "varakanyA sukhI raho" eDyuM lakhANa gAmaDAmAM paNa ghInA darzana durlabha banyAM che tyAre paNa jovA maLe che. junA vakhatamAM suthAra leke vADhIe ghI pIrasavAnuM te mAtra saMbhAraNuM ane paNa lAkaDAnA kalAtmaka bAjaTha banAvatA. Aje vaDavAonI vAto ja banI rahI che. tema chatA keTalAka te A kaLA nAmaze ? thavA lAgI che, tema chatAM lekajAtioe A rivAja Aje paNa sAcavI apavAda rUpe hoziyAra suthAro suMdara majAno rAkhyo che, paNa have to vADhIe ghI pIrasavAnA bAjoTha banAve che. saMskArane anubhavavAne badale vaDhIne lokasaMskRtinA pratIka tarIke ItihAsamAM noMdha laIne yAda ja karavAnI lAkaDA nI benamana kaLAkArIgarI mATe vaDodarA raheze. Ajano yuga kaNa jANe lokasaMskRtinAM jillAmAM AveluM saMkheDA ane saurASTramAM mahuvA AvAM keTalAM pratIkone bharakhI jaze ? suprasiddha che saMkheDA ane mahuvAnAM lAkaDAnAM ramakaDAM vakhaNAya che tema tyAMnA suMdara majAnA raMgaberaMgI ghugharIyALo bAjoTha bAjaTha paNa ApaNuM dhyAna kheMcyA vinA rahetA nathI. A bAjoThano upayoga zaheramAM khAsa karIne paisApAtra lekonA gharamAM ja thAya che. gAmaDAnA lokasaMskRtinA rasiyAo Arya lagnasaMskAranA leke to sAdA bAjoThathI pitAne prasaMgo ukale eka AgavA pratIka 'bAjoThathI bhAgye ja ajANa che. lagnaprasaMge kAcuM sUtara, kapaDAM IlAyacI, sepArI, haze. enA namaNA ghATa ane rUpa pramANe lekabolIe naramAMcI, bAjoTha vagere saTara para vastuo kharIdavA bAjoThI' jevuM raLiyAmaNuM nAma paNa ApyuM che. najIkanA haTANAnA sthaLe leke gADAM jeDIne jAya che. lagna prasaMge varakanyA UMce Asane besIne paraNe te hetuthI varamAMcI ane bAjoThano upayoga zarU thaye lagnamAM bAThI hevAnI kalpanA karI zakAya. pAchaLathI lekakaLAe vara vinA jAna jAya te bAjoDI vinA lagna tene AgavAM ghATa, ghaDatara ane jaDatara ApavAM te thAya. kanyAnA mAMDave bAkInI jarUra paDe ja che, suthAra, sonI ane sa gheDiAnI suMdara kaLAnuM vararAjA mATe te sAmAnya prakAranI varamAMcI vapapratinidhitva dharAve che. rAya che, paNa keDabharI kanyA te namaNe bAjoTha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :252: DhALIne paraNe che. lagnaprasaMge mAMDavA heDa varamAMcI DhALIne tenA para mAMDavAmAM AvatI hovAnA ulekhe ane bAjoTha DhaLAya che, te para rajAI pAtharIne sapheda lokagItomAM aneka ThekANe maLI Ave che. kapaDuM pAtharavAmAM Ave che. goramahArAja kumakumane sAthiyo kare che. vararAjA cArIe caDe che tyAre dhArmika prasaMge paNa bAjoTha vaparAya che. rAMdala teDatI vakhate rAMdala mAne bAjoTha para besADavAmAM varamAMcI para bese che, kanyA bAjoTha para bese che, Ave che. gujarAtane gAmaDe gAmaDe gaNezacothanI cothA maMgaLaphere vararAjA paNa bAjoTha para besavAne ujavaNIne divaSe bAjoTha para ghauMnI DhagalI karIne lahAvo le che, ane kanyA varamAMcI upara bese che. tenA para dUdhe navarAvIne abila gulAlathI pUjana lagna pahelAM bAjoTha para besADIne vararAjAe karI gaNezane besADavAmAM Ave che ane lADunA pIThI coLavAmAM Ave che. rAjasthAnamAM eka - niveda dharavAmAM Ave che. nirvidane lagna Ukale anokho lokarivAja jANavA maLe che. A rivAja A unA te mATe lagnaprasaMge gaNezanI sthApanA paNa bAjoTha khAsa karIne rAjapUta komamAM vadhAre pracalita che. upara karavAmAM Ave che. lagnaprasaMge kaMsAra jamavAne vidhi karavAmAM Ave gujarAtI lekanRtya jAga-prasaMge paNa bAjoThane che. temAM mAMDavA nIce bAjoTha DhALIne tenA para upayoga karavAmAM Ave che. temAM dI mukavAmAM vararAjAnI sAsu trAMbAnI tAsaka mUkIne temAM kasIra Ave che. kanyAo jAga mAthe mukIne garabe rame che. pIrase che. varakanyA bAjoTha upara kaMsAra jame che. A garabo jovo e te jIvanane lahAvo che. lagna ukayA pachI jAna bAroTe che ane pachI suvAvaDa pachI prasUtA strI dazame divase bAjaTha para javA mATe taiyAra thAya che tyAre paraNIne sAsare jatI to besIne sUryane page lAve che. na kanyAnI sAthe mA-mATaluM, rAmaNadIvaDA ane lokagItomAM bAjoTha bAjoTha ApavAmAM Ave che. Ama kanyA paraNetarane lokasaMskRtinA avibhAjya aMga samAM lAka bAjaTha laIne sAsare Ave che. A lekarivAjane gItomAM bAjoThanA aneka ullekhe maLI Ave che. kAraNe gujarAtanA gAmaDe gheraghera bAjoTha jovA maLe che. evAM keTalAMka gIto joIe. nIcenA gItamAM te jamAIrAja jyAre potAnA sAsare jAya che. lagnaprasaMge bAjoThI lAvavAno ullekha maLe che : tyAre temane bAjoTha para thALI pIrasavAmAM Ave che. jIre duvArakAmAM raNachoDavAjAM vAgiyAM, cAkaLa nAkhIne bAjoTha DhALavAmAM Ave che. rezamI jare paraNe (2) sItAne zrIrAma re, rUmAla DhAMkelA thALamAM kaMsAra pIrasavAmAM Ave che, jAdavarAya paraNe samaNI. vADhInI dhAre ghI pIrasAya che. sAme sasarAjI bese jIre gAmanA suthArI vArA vAnavuM, che. ane sAmasAmA kALiyA ApatA ApatA jame rUDI bAjoThI ghaDI lAvya re, che. A rivAja banAsakAMThA jillAnA rAjapUtomAM Aja mAre paraNe sItA ne zrIrAma re, khUba ja pracalita che. gujarAtanA anya bhAgomAM lagnaprasaMge vararAjA mATe to A rivAja bhAgyeja jovA maLe che. ghughariyALA bAjoTha ja patharAya ne ? ramata gamata dhArmika prasaMge sohara nAkhene sAkaLA re, varane DhALe ghughariyALA bAjoTha, bhAratavarSamAM ramata gamata te prAcInakALathI varanI mAtAne harakha na mAya, cAlI Ave che. ramata gamatanI bAjIo paNa bAjoTha besone vararAjiyA re. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAjoTha ghaDavAmAM leAkakalpanAe amadAvAdI suthArInI prazaMsA karI che. lokakalpanAne bAjoTa paNa kevA enamUna chaeN. sAniyAne te evA ja khAjeTha apAya te amadAvAdI suthArI teDAve te, rasiyA bAjA bAMThe bAra se| bhArAA melAvA, AtA sAna nApaje re. zAbhaze re. bADiyAmAM naLiyA melAvA, Avato sAjana zabhaze re. jaDa nIce jAjama patharAve, AvatA sAjana zAlaze khoDa upara DhaLAtI. ramatA ramavA mATe sogaThAbAjIe paNa cAMdI UMcAnIcA bagalA cAve, meM tA kADe paNa mADiyAM 2. bagalAmAM jAjama patharAvA, meM tAja jAjama upara bAjoTha DhaLAve, khoDa upara bAjI, AjI upara pAsA DhaLAve, ramaze. amarasaMga jamAi, sAmA ramaze ajitabhAI hajArI, jItyA jItyA ajitabhAI hajArI, hAryA hAryAM bAbumAi jamAi, jItyA upara vAjA vagaDAve, hAryAM upara gadheDA bhUkAvA, .. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat .. .. '' ' "" .. '' 33 varakanyAnAM rIsAmaNAM manAmaNAnuM pratIka paNa raDhiyaDaLA bAjoTha khate che. kADIlI kanyA vararAjAne vahelA padhAravA mATe kAgaLa lakhe che. vararAjU sA suNAvI de che, huM teA mAMgherA muratiyA chuM; tArA lAkaDa!nA bAjoTha upara nahi paraNuM. ;\3: huM teA lAkaDAnebAjoTha nahi paraNuM ghaDIeka ra hI ne paraNIza; jo cAMdInA bAjo nApaje. ---kanyA kahe che, bahu lADa na karaze, nahi te lagna levA vahI jaze. vaLI tame te dIkarI de 'tu'tu jamAi ke tu tu tu te kANu ? kANu ! vagaDAne vAsI, tArA pamA gyA che bAsI, ttArAM ghaDiyA lagana rAyavara vahI jaze re... lagna prasaMge mAMDavA nIce khAjoThI DhaLAya che. 'kAvarI bhagavAya che, kAtarI lakhAya che ane netarAM apAya che. mAMDavaDe kaMI vALAne khAjoThI, ] pharatI melAna kaMkAvaTI. teDAvA kaMI jANu paranA jozI, Aja mAre lakhavI che ke kAtarI lekasaMskRtimAM raDhiyALA bajoTha anekhu sthAna jamAvIne beThA che. saurASTramAM bhAgye ja bAjeDa vinAnuM dhara tamane jovA maLaze, mAmeru bhAratIya leAkasaMskRtimAM avanavA rItarivAjonI viziSTa para'parA draSTigocAra thAya che, 'mAmeru' e lagnaprasagane Ave ja eka aneAkhA lAkarivAja che. te mesALAnA nAme paNa jANItu che. mAsALu eTale meAsALiyA taraphathI kanyAne laxprasaMge apAtI cIjavastue. kanyAnAM lagna lakhAya che mAMDave! nakhAya che. mANekastaMbha rApAya che. Dhola, zaraNAinI madhura surAvala vAtAvaraNane dhIragaMbhIra banAve che jAna www.umaragyanbhandar.com Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 2544 mAvavAnI kAgaDoLe rAha jovAya che tyAre dUra dUra paNa ramajhaTa UDe che. jAnaDIo ane mAMDavA pakSanI vasatA kanyAnA hoMzIlA mAmA, bhANejanuM mAmeruM' strIo vacce te harIphAI jAme che. bharavA mATe lugaDAMlattAM levA ane dAgInA ghaDAvavA DeramAM UpaDe che. jhALA vADhIne karaje vADaya re jharamariyA jhAlA. lagnanI eka vadha agAu mesaLiyA potAnA lADaDI beThI che sAme gokha re kuTuMba sAthe betraNa gADAM joDIne bhANejane paraNA ajitabhAIe deDI melI deTa re vavA ane me sAluM bharavA mATe mAMDave Ave che lADaDI lImAM gaI che dhavAre gADAM tAravIne morya kADhavA mATe harIphAI thAya che. lADaDI lIdhI che ApaNu jevAre. strIono AnaMda paNa hiloLe caDe che ane eka pachI eka gIta zarU thAya che. mAM Dava DA mAM be DuM, sasarAnuM AvyuM teDuM, ghaMTa vAge ne ghUgharI raNajhaNe re. vimubA enI sAsariyuM AgalI rAte re, pAchalI rAta re. khAMDA nI dhAra che. te to darajIDA zuM sIvyuM re ? meM to citrAbena kAMkhamAM che hAMDe, bhatAM kapaDAM sIvyAM re, dhaMTa vevAI banyo che gAMDe vimubAAgalI rAte re, pAchalI rAte re. mAM AvI dUdhI, te to sonIDA zuM ghaDayuM re ? vevAIne nathI buddhi vimubA meM te citrAbena zabhaMte hAra ghaDe re. bIje divase mAmA taraphathI kanyAne mAmeruM ghaMTa vAge ne ghUgharI raNajhaNe re, bharavAmAM Ave che. mAMDavAvALA mesaLiyAne mAmeruM bharavA AvavAnuM notaruM ekale che. mAmA ane dhAmadhumathI mesaLiyA mAMDave Ave che. temane hoMzIDI mAmI mAmerAnI taiyArImAM lAgI jAya che. alAyade utAro ApavAmAM Ave che mAMDavethI cA trAMbAnA be trAsamAM bhANejane ApavA mATenI khAMDa ane dUdha mekalavAmAM Ave che. ghAMya cIje-paraNetaranAM kapaDAM-cuMdaDI, kabajo, caNiye, AvIne prasaMgopAta mAM hAjara rahevAnA ane vANiyuM (mAjaDiyuM) mUke che, sAthe senAne dAgIne savArasAMja jamavAnAM netarAM ApI jAya che. ane rU. 51 rekaDA mUke che, bhANejanA 2 bhAmAM hAthamAM trAsaka le che, temanI karatA cAra jaNAM rAtanA paraNetara thAya che vararAjA cerIe caDe eka cAdara athavA zala pakaDIne trAsaka mAthe chAMya che mAmA kanyAnA aNavara bane che. oraDAmAM kanyA kare che. keTalIka vAra zAlanA cheDAne hAtha UMcA mAmerAnAM kapaDAM paherIne paraNavA mATe taiyAra thAya karIne pakaDI rAkhavAmAM Ave che. jyAre keTalIka che. sakhI sAhelIo ane bhAbhIo kanyAne sajAve vAra talavAranI aNIthI cAreya beDAM pakaDI rAkhache. dAgInA paherAve che kanyA sAthe meDiyo mUke che. vAmAM Ave che. AgaLa tele ramatA DholI ane upara cUdaDI oDhe che bhAmAM kanyAne mAMDave teDI zaraNAyunALA cAle che pAchaLa mosALa pakSanI lAvI bAjoTha upara besADe che. vAjategAjate dhAma- strIo gIta gAtIgAtI mAMDave javA nIkaLe che. dhumathI lagna levAya che maMgaLa gItAnI sAthe phaTANAMnI DholI Dhole rame che tene paisA ApIne rAjI karavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 255: - Ave che. bajANiyA zaraNAI vagADe che temane paNa mosALa pakSanI strIone te harakha mAto nathI rAjI karavAmAM Ave che. e phaTANa dvArA mAMDavAvALAnI mIThI mazkarIo karavAnuM paNa bhUlatI nathI. mAMDavAvALAne nacAve bahena mAthe motIno moDiyo mUkIne mAmerAne nahi to mosaLiyAM zAnAM ? vadhAve che sau mAMDavA nIce jaIne bese che. mAmA potAnI TuMbIone mAMDavA nIce teDAve che. mAsALiyA Dhaba Dhabaka DholakAM vAge che, temane paherAmaNI karAve che. strIone sAlA puruSone DeDiyAnAM mosALAM Ave che. mAthAnuM baMdhAve che bhANejane zakita mujaba kapaDAM, medhava the the nAce che, vAsaNa ane dAgInA Ape che potAnI bahenane olyA lakhu lakI vagADe che. mAmA taraphathI sAce sAllo ane kapaDuM ApavAmAM Dhaba Dhabaka DholakAM vAge che, Ave che. mAMDavA pakSa taraphathI mosALiyAne zIkha - DeyiAnAM sALAM Ave che. apAya che. Ama mAmerAno prasaMga khUba ja lAkhu seMdhava dolakI vagADe che, dhAmadhumathI ujavAya cheeka bAju mAMDavA nIce hIre the the nAce che. bahenInA kuTuMbIone paherAmaNI apAya che, bIjI DeDiyAnA mosALa Ave che, bAju sALapakSanI strIo mAmerAnAM gIta gAya che o sukho vAMsaDe caDe che. Dhaba Dhabaka helakAM vAge che, moTAnAM mAmerA AvyAM rAja, cokhale vadhAvI lejo rAja olyo hIre the the nAce che. nAkho nAkho bhAvubhAI dhetiyAM, samubA mAmerA AvyA rAja, ha rA yA ne he Tho utA . motIDe vadhAvI lejo rAja, Dhaba Dhabaka DhalakAM vAge che, bhANIbAnAM mAmerA ApAM rAja, e hIro the the nAce che, motIDe varasADI lejo rAja, lekagItamAM bhAI bahenanA nirmaLa heta premanuM Tola go che sonIDAne hATa, varNana maLI Ave che. paradezamAM paraNAvelI banInuM jhumaNAM vadhAvI lejo rAja. peTa paraNe che. vIrane notarAM mokalyA che. ghera jAna samuba vadhAvI lejo rAja, AvI gai che. paNa. vIrAnA kaMI vAvaDa nathI. bhANIbA paraNAvI lejo rAja. dukhaNI benane AkhI rAta UMgha AvatI nathI. te AMkha para hAthanI chAjalI karIne verAna vagaDAM meTAnAM mAmerAM AvyAM rAja, para najara noMdhe chemotIDe vadhAvI lejo rAja. Tela e che dozIDAne hATa, vira cAMdaliyo Ugyo ne cUMdaDIe varasADI lejo rAja. haraNya AthamI. moTAnAM mAmerA AvyAM rAja, virA kyAM lagaNa jouM tArI vATa, mAmerA veLA vahI jaze re. cekhale vadhAvI lejo rAja, samubA vadhAvI lejo rAja, bahenI ciMtAmAM DUbelI che. sAsariyAM tene bhANIbA paraNAvI lejo rAja, jIva khAya che, tAro vIra kema nathI Avyo ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ': 256 : -- - mAmerAnI trevaDa nathI rahI ke zuM ? bahenI kahe che, nA, nA, mArA vIra bhale garIba heya paNa dilane to dilAvara che; bahenIne kApaDuM karavAmAMthIya jAya e nathI. oziyALI bahenInI AMkhamAMthI a sunI dhAroDayuM vachuTe che - vIra taraphathI cUMdaDI maLatAM saMtoSaNa benaDIne haiye AnaMdanA meralA TahukI uThyA. mArA mADIjAye cUMdaDIo mUlavI re, vIrA mAre nathI gharaLAnI khAMtare, mAMDIjA lAvyo cUMdaDI re. mAmerAne vidhi patAvIne mALiyAM vAjate gAjate utAre pAchAM Ave che. sAthe Avela sagAvahAlA mAmerAvALAne sakita anusAra cAMdale Ape che. bhAmAM pitAnI bahenanA kuTuMbIjanone bhAmerA taraphathI mAMDave jamavAnuM notaruM Ape che. vIrA nathI jetu kasabI kApaDuM re, bahenane hete maLavA Avya, bhArI paradezaNanA piyara, mArI dukhiyAraNanA piyera, benane hete maLavA Avya. tyAM te dUradUra jhINI khepa uDADatI vagaDe vadhIne AvatI velaDiyuM varatANI. UMDA te raNamAM kaMi UMDe jhINI khepu je, velaDiyuM Ave re vIranI dhamakatI, jhabakyAM jhabakyAM re kaMI LiDAnAM zIMga je, jhabakyA re kaMI I DAM velaDiyuMnA je. paradezamAM vasatI oziyALI bahenIne vAra AvI pahoMcyo AvatAM te vIre bhAre jhAMpalA zaNagAryA je, DholIDA vadhAvyA sAce motIDe re AvatAM te vAre bhAre mAMDavA zaNagAryA je, janaDiyuM vadhAvI sAce motIDe re. bIje divase mesaLiyA javAnI taiyArI kare che. bahenanA gherathI mosALa mATaluM Ave che. mATalAmAM savA pAMca zera mIThAI hoya che, je rastAmAM bhAthA tarIke khapa lAge che gADAnI pyuM upara kAcA sUtara vaDe bAMdhe che. gADAM gAma vacce thaIne ghera javA UpaDe che. gujarAtanA garavA lekajIvanamAM vividha prakAranA aneka bhAtIgaLa lekarivAje maLI Ave che. mAmeruM paNa Avo ja eka viziSTa rivAja che Arya saMskRtinA zaherIkaraNanI sAthe A rivAja visara vA mAMDe che. mA- mATaluM vire moDuM paDavAnuM kAraNa jaNAvIne bahenInI kSamA yAce che. A gItamAM vIranA apAra hetanuM ane Alekhana jovA maLe che. tanaprathA e Arya saMskRtinI AgavI bheTa gaNAya che. mA-mATaluM e ApaNI lagnaprathAne viziSTa lokarivAja che. mAMDavAmAM cAra pherA pharIne sAsare sidhAvatI kanyAne enI mAtA taraphathI bhAtAnuM je maTiluM sAthe baMdhAvavAmAM Ave che te mA-mATalAnA nAme oLakhAya che. mAtA taraphathI A mATaluM apAtuM hovAthI mA-mATalAnA nAme oLakhAtuM thayuM haze ema mAnI zakAya. mAmATaluM bharavAne lekarivAja saurASTramAM parApUrvathI cAle Ave che. benI, cItaLa e to cUMdaDI oravA benI, cItaLe paDI re haDatALa, mAmerA veLA have thAze re, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257: mUta thatI lekahevAnI bhAvanA : lAvIne varasthamAM agara to sAMgAmAcImAM jayAM varakanyA ema hoya enI buM upara te muke che, prAcIna kALathI asmitamAM AvelA A nIce suthivuM mUkIne upara A mA-mATaluM mukavAmAM rivAjanA udabhava vize kahI zakAya ke jUnA kALamAM Ave che, ane upara atalasane lAlA kakaDA mUkI jyAre avarajavaranAM jhaDapI vAhano nahatAM tyAre kAcA sUtaranA philAthI ene bAMdhavAmAM Ave che, keTalAya gAu dUradUranA gAma mAMthI vararAjA velyumAM veltha gAma bhaNI javA upaDe che. nAnaDiyo gAmanA besIne kanyA paraNavA AvatA rastAmAM aneka sImADA AvatA vadhu raMgamAM Ave che ne eka pachI sImazeDhA ane vagaDA vaTAvavAM paDatAM. Aje savAre eka gIta upADe che: nIkaLelAM jAnanAM gADa bIje divase savAre agara to sAMje zIlA vevAone mane pahecatAM. tArA dezamAM jhAjhA veza ke lADI paragIne jAna kanyAnA sAsare javA nIkaLe tyAre vIMjhaNe zuM ne lAvI ! eTale dUra javA nIkaLelI potAnI kanyAne rastAmAM Ava unALAnA taDakA ke lADI bhUkha lAgaze e vicAra mAtAnA manamAM saheje vIjhane zuM na lAvI ! udabhave, kAra mAtAnuM mAyALu dila to kanyAne tArA bApane aDANe meya ke lADI ja satata vicAra karatuM hoya. mAtAnAM caraNe mAM vIMjhaNe zuM na lAvI ! khobale suDAM sArIne kanyA rajA mAge che tyAre mAtA vahAlasoyI putrIne aMtaranI AziSa sAthe anupama oLakhANavidhiH mATalAmAM mUkIne bhADuM Ape che AryanArI jema jema najIka najIkanA gAmomAM saMbaMdha bAMdhavA elI na jame, eTale jAnaiyAne badhAne nAsto thaI mAMDavI tematema mA-mATalAne upayoga kuTuMbamAM zake eTaluM savAmaNuM bhAtuM ApavAno rivAja vahunI oLakha ApavA mATe zarU thayo. hamaNAM sudhI astitvamAM hato. kabane che zAla paraNIne sAsare AvelI navI sanI vahu pitAnA sukhI pitA ethI paNa vadhu bhAtu baMdhAvate. sAsu sAthe kuTuMbamAM pagepaNuM mUkavA nIkaLe che vaDIla strAene navI vahu sAlAne cheDe lAMbo lagna UkalI gayA pachIthI kanyAne sAsare karIne page lAge che ane emane tyAM page payaNamAM oLAvatI vakhate kanyAne ghera rUpALI cakalIonI cItarelI bhAtyavALuM karuM mATaluM kuMbhArane tyAMthI paiso, sepArI, mA-mATalAMnI saMva LI, pApaDa ane lAvI temAM bhAtuM mUkavAmAM Ave che. Aje savAmaNa sukhaDI mUke che vaDhiyAra-i TakA mUkavAnA rivAja che, A rivAja mujaba paraNIne sAsare AvelA kanyA mAtAno rivAja bhUMsAto bhUsAteya 5 zera upara AvIne Ubho che. bhAtAmAM buMdInA lADu, magasa kuTuMbamAM page lAgavA nI kaLI vaDIla strIonA athavA to sukhI tathA suMvALI ane pApaDa mUkavAmAM AzIrvAda meLave che ane pagepaNamAM 3 paisA ane Ave che. kAThiyAvADamAM kaNabI ane rajapUta 1 lADavo muke che. jene ghera kanyAe ke muka kAmamAM mA-mATalAmAM mATInA mATalAne badale he ya te varakanyAne jamavAnAM netarAM Ape che trAMbAnI athavA pittaLanI geLI ApavAmAM Ave rIte mA-mATaluM eALakhANane anupama vidhi banI che rAjasthAnamAM pittaLano moTo ge ne ApavAno rivAja che. ' mAtAnI godamAM relI kanyA mIThuM dhamara valyamAM mATaluM : jevu mahiyara cheDIne sAsare javA nIkaLe che tyAre jAna ughale tyAre kanyA pakSavALA mA-mATaluM mAtAnI sumadhura smRtirUpa mA-mATaluM eka madhura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258: smRtirUpa banI rahe che. bhAtuM te kuTuMbamAM vaheMcI vizeSa hato ane keTalIka jagyAe saurASTramAM re che. paNa mA-mATalAnI goLI kanyAnA gharanI Aje paNa che. kALakrame paTArA ane kabATAe mAMDamAM rahIne potAnA lagnaprasaMganI madhura yAdane bhajuDAMnuM sthAna levA mAMDayuM, pariNAme gAmaDAmAMthI smRtipaTa para jIvaMta banAve che. lekajIvanane majaDAM adazya thavA mAMDyA. gauravavaMtuM ene AnaMdamaya banAvavAmAM karivAjeno prAdezika bhinnatAnI asara enAM nAma para phALe nAnosUne nathI. paNa paDavA pAmI che. keTalAka loko ene majUsane lokagItamAM mA-ma TaluM H nAme oLakhe che. keTalA ene majusaDI paNa kahe che ane keTalIka jagyAe te bhajaDAnA nAmathI lekasaMskRtinAM pratIkomAM meM pratIka viSe khAsa jANItAM che. Aje paNa keTalAMka prAcIna gharomAM gIta ApyAM che tevAM, mA-bATalAne ullekha suMdara majAnA majuDAM 1LI Ave che. gujarAtanI Avato hoya evAM gIto maLatAM nathI, paraMtu mulAkAte AvatA paradezIo tenI anupama kaLAmA-mATaluM bharatI vakhate kuTuMbanI bahene kaDI kArIgIrI nihALavAnI taka gumAvatA nathI, thAya che ane prasaMgane anurUpa gIto gAya che: UMcI ToDA ne lAMbI pahAvuM re. nArIvRMdanI kaLA ane kalpanAnuM pratIka parahArthe beThAM dhanabA bena, majuDI e gujarAta ane saurASTranI namaNI ImAM sakhiyuM bhaNe... nArIonI kalpanAnuM phaLa che. jUnA vakhatamAM kabATa TIlaDI teja kare... ke paTArA nahatA tyAre anAja bharavA mATe ucA TeDA ne lAMbI parahAyuM re. mATInA meTA keThA ane kAThIo vaparAtI. e vakhate hoziyAra strIoe saMje karavA mATe zaheranI saMskRtimAMthI lagnajIvananA vaibhavapUrNa majuDAM banAvyA. majuDAM mATInAM banelA hovA vArasAmAM kaMIka aMze oTa AvelI jaNAya che, chatAM e eTalAM majabuta hoya che ke basa baso rivAje bhUsAvA mAMDyAM che tyAre mA-mATalAnI to varSa sudhI enI kAMkarI paNa kharatI nathI. e lI kapanA ja kayAMthI karavI ? paraMtu saurASTranAM bhATI te phATI jAya eTale khetaranI kALI mATI gAmaDAomAM jyAM saMskRtimAM jarAsarakhI paNa oTa lAvIne temAM ghoDAnI lAda meLavIne khuba ja AvavA pAmI nathI tyAM AvA viziSTa lokaribAjo cIkavavAmAM Ave che, temAMthI haiyA ukalata mujaba Aje ya daSTigocara thayA vinA rahetA nathI. strIo paTArA jevaDuM meTu cesa majIThuM banAve che. enI nIce cAra pAyA hoya che, majuDAMnI ma ja DAM aMdara nAnInAnI mALIo hoya che ane temAM lokakalpanAe saMskRtinAM anekavidha pratIkanA mAMTalA mukavAnA 3-4 khADA hoya che. vacce sa manamAM nedhapAtra phALe Apyo che. bhaju aaN e lAkaDAnuM nAnakaDuM bAraNuM hoya che. tene tALuM paNuM vAsI zakAya. saurASTranI garavI grAmasaMskRtinuM mahatvanuM aMga gaNAya che. gujarAta ane saurASTramAM paccIseka varSa majuDAMnI kaLAkArIgarIH pUrve bhAgye ja evuM dhara hatuM ke jemAM majuDuM na strIo pitAnI kalpanA anusAra mATImAMthI hAya ! lekakaLAnA pratIka samAM majuDAM rAkhavAno mAM kaMDAre che. manuDAM taiyAra karIne gharamAM cAla rajaputa, kALI, kaNabI ane bharavADa jAtimAM peDalI upara UbhA karavAmAM Ave che. pachIthI enA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI visAvadara vi. kA. sahakArI maMDaLI 3. visAvadara sthApanA tArIkha :- 21-6-50 zera bhaDALa :- rUA. 45740-00 anAmata phaMDa :- rUA. 4897-15 anya phaMDa :~ za. 6309-82 bInakheDUta anya noMdha -dhIrANa uparAMta sastA anAjanI dukAna. maNIrAma mAtIrAma maMtrI kAnajI jIvA e. ma`trI vyavasthApaka kamiTi bacubhAI DI. saMdhI maMtro ratanA arajaNa nanu savajI jIvA khADA gAriyAdhAra tAlukA sthApanA tArIkha :- 30-11-54 zera bhaDALa :- 77330-00 anAmata krUDa :- 4979-50 anya phaMDa 4163-64 : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat khAMbhA tAlukA amarelI jillo zubhecchA pAThave che zrI mesaNukA jItha vividha kAryakArI sahakArI maMDaLI vyavasthApaka kamiTI mAdhubhAi kAnajI hIrAlAla parabata paTela hIrA jAdava vazarAma kALA noMdhaNI nabara : 18858 sabhya saMkhyA :- 118 kheDUta 118 -- TapubhAI bhurAbhAI pramukha bhAvanagara jillo noMdhaNI nakhara - 1054 sabhya saMkhyA :- 285 196 89 kheDUta HbInakheDUta jAnIbhAI mAsanabhAI pramukha - www.umaragyanbhandar.com Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Firex AT THE FRONT IN THE FIRE FIGHTING FIELD OFFERS COMPLETE EQUIPMENTS & SERVICE MAYUR ENTERPRISERS RUVAPARI ROAD. BHAVNAGAR maMtrI zubhecchA pAThave che zrI kaMDhaDA khe. vi. vi. kA. sahakArI maMDaLI muM. amaragaDha zahera tAlukA bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 22-5-1937 noMdhaNI naMbara :- 121 zera bhaMDaLa :- 26340-00 sabhya saMkhyA :- 100 anAmata phaMDa - 870-84 kheDUta :- 88 anya phaMDa :- -: 1306-24 bInakheDUta - 12 anya nedha-maMDaLI khAtara sudharela bIyAraNa jaMtu nAzaka davA temaja sarakAra mAnya sastA anAjanI dukAna calAve che. maNIzaMkara premajI bhIkhAbhAI hAmAbhAI pramukha ravajIbhAI bhIkhAbhAI vya. ka. sabhyo. nathubhAI khoDAbhAI bhagavAnabhAI premajIbhAI jAdavabhAI premajIbhAI zubhecchA pAThave che zrI devagANuM jutha khe. vi. vi. kA. sa. maMDaLI lI. devagANA tAluke zihera jille : bhAvanagara. sthApanA tA. 26-10-1949 navaNI naMbara 292 zera bhaMDoLa : 70035 sabhya saMkhyA : 223 anAmata phaMDa : 39524 : 205 anya phaMDa : 16582 bIna kheDuta : 18 anya noMdha - kArya bhaMDoLa 3/lAkha upara eti tathA anya dhaMdhAne uttejana uparAMta utpAdana thaela mAla maMDaLI mArakata vecANa ane vasulAta moTA bhAganA mAlanA rUpamAM maMDaLI eka dhArI pragati karI rahela che. lakhamaNa sukha jIvarAma sukhadeva maMtrI pramukha kheDuta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HE 5595959 RRRRRR RRRRRRRR E FER RRR Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat RRRR bhAratabharamAM sau prathama saurASTranA ( sudAmApurI ) pAbaMdaramAM gajjara enjInIyara varkasanA samI jIvanalAla jI. gajjare ghaNA samayanA purUSAtha pachI roTalI vaNavAnu adbhUta mazIna taiyAra karyuM" che. vijaLIthI cAlatuM A mazIna eka mInITamAM (sAiDa) 60 jeTalI rATalI vaNI nAkhe che. dezabharamAMthI A stutya prayAsane sAro evA AvakAra maLyo che. www.umaragyanbhandar.com Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI khAdI grAmeAdyoga bhaMDAra taLAjA taLAjA tAlukA (sthApanA tA.) saghanakSetra samitie karyA tA. 1-4-60, anya noMdhaH~~a Mbara pravRtti, peTI phreMTiyA ane tenA utpAdana dvArA sarTIMga, koTIMga, garama, rezama, badhA prakAranuM utpAdana ane vecANa karavAmAM Ave che, A dvArA vizALa rAjagArI cUkavavAnA namra prayAA che. pratApabhAI mahetA, vyavasthApaka zrI sadhanakSetra yAjanA samiti mAra. taLAjA-dhAghA tAlukA sthApanA tArIkha : 12-9-57, jillA : bhAvanagara. sI. naM. pa64 zubhecchA pAThave che. zrI saghanakSetra ceAjanA samiti mAra jerAmabhAi ha. paTela. maMtrI jerAmabhAi ha. paTela. maMtrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat anya noMdha : aAghA-taLAjA ane bhAvanagara tAlukAnA 27 jeTalA grAma pradezamAM khAdI, grAmaudyogA ane zaikSaNika pravRtti A saMsthA chellAM 9 varSathI karI rahela che. -- bhAvanagara : jillA noMdhaNI naMbara : B 133 sabhya saMkhyA : 97 jasata ke. jADejA upa-pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gArAnI upara phUlavelsa ane kAMgarA kare che. AkarSIka sAthiyA Alekhe che, nayanaramya khApu jaDe che. pUtaLiyuM besADe che, ane bagalAnaIpAMkha jevI zveta khaDIthI ene dheALAmA Ave che, rraMgIlI nArIe te mbuDAM para maDI mastI karatA kAna ane gepiyu Alekhe N; sAthe uDateA pApaTa, caNatI cakalI, kaLAyela merI ane kUkatI Dheltha paNa Alekhe che. bharavADa ane ArI kAmanA barAmAM AvelAM majuDa para temanI prAdezika sa MskRti sAthe daSTigocara thAya che. majuDAmAM dahIMdudhanA gerahaDAM rahe che. khAvApIvAnI vastue tathA thANAM vagere mUkI rAkhavAmAM Ave che. mahuDAM upara gAlA, godaDAM paNa muMkavAmAM Ave che, ane enI upara kalAtmaka cAdaravA DhaMkAya che. strIee peAtAnI jarUriyAta mATe kevA majAnA sAdhanane janma ApyA che? Aje khase base va jUnAM majuDAMnA khetamuna pratIkA kayAMka kayAMka draSTi gocara thAya che. saheja khaMDita thatAM tene bhAMgIne ukaraDA bhegAM karI devAmAM Ave che. Aja sudhImAM AvA hAre| majuDAM ukaraDe pheMkAi gayA haze. sajerAnuM sAdhana H saurASTramAM vasavATa karatI aneka leAkajAtiomAM majuhu e sajerAtu sAdhana gaNAya che, eTale suMdaratArUpI samRddhi-bhaMDAramAM vRddhi karanAra chUMdaNAM chUMdAvavAno rivAja parApUrvathI pracAlita che. - leAkajAtiee chUMdaNAMne trAjavAM evu rUpakaDuM' nAma paNa ApyuM che. te rase|DAnI najIkanA dharamAM ja moTe bhAge mUkavAmAM Ave che. sAMjanA vALu patI naya eTale dharanI strIe sajeza kare che sajeza eTale vALu karyAM pachI dUdha vagere je kaMI vadhyu' hAya te gerahUMDAmAM meLave che. vadhu ghaTayu vyavasthita kare che. rasADAnI A badhI sAmagrI mUkavAnuM sAdhana maDuM che. gujarAtanAM myUjhiyamAe kalAtmaka mahuDAM zeAdhI kADhIne tene sAcavI rAkhavAM joIe. jethI mATIkAmanAM menamUna pratIkeAne jALavI rAkhI zakAya. emAM mADu thaze teA manuAMnA pratIkAne jovAne badale yAda karavAnAM raheze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat : 59 : chUMdaNA kudarate bakSelA rUpamAM vadhu nikhAra lAvavA ane yauvanane vadhu AkarSIka banAvavA mATe manuSya Adi kALathI mathatA rahyo che. lAvaNyabharyAM rUpane aneka prakAranAM sauMdarya -prasAdhananA sAdhanA tathA vividha prakAranA suMgadhI lepa--mana dvArA jALavI rAkhavA prayatno kare che. pracalita leAkarivAja : rabArI, rajaputa, kALI, kI, tathA bhIla jAtienI strIomAM chUMdaNAM chUMdAvavAnA rivAja vadhu pracalita che. A kAmanA puruSo paNa chUMdaNAM chUMdAve che. saurASTramAM vAratahevAre aneka meLAo bharAya che. temAM mAthe lAla cheAgalAM pharakAvatA juvAnaDAe ane korIkAka bAMdhaNI paherIne rasIlI juvAnaDIe meLe mANavA UmaTe che. sarakhI sahiyonAM joDakA meLAmAM ahIMthI tahIM dhUme che. ghelAM banIne nAce che, gAya che ane rAsanI ramajhaTa khAlAve che. paNa chUMdaNAM chUMdAvavAnuM vIsaratI nathI. meLA e mArI kanyAo mATe chUMdaNAM chUMdAvavAnuM aneAkhu sthaLa che, ane hAthe, page, moM para ane kapALamAM vividha prakAranAM chUMdaNAM te chU MdAve che. meLAmAM mANelI meAjanA sahiyarenAM nAma paNa ekkhIjAnA hAtha para chUMdAve che. bhAvI saMbhAraNArUpa juvAnaDA paNa ochA 2 gInnA hAtA nathI. teo meLAmAM kaSNuAM chU MdAvatI zAkhanI rANIenA TALA pAse jane phUmatAvALA pAvA bajAve che. www.umaragyanbhandar.com Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zRMgArabharyA duhA cheDe che, ane yuvatIonA thanaganatA lekagItamAM chUMdaNuM : yauvananAM vakhANa karatA teo paNa hAthe pacI, himAcala pradezamAM chuMdaNAM chUMdAvyA vinAnI vIMchI, ghaDiyALa, rAmanAma, rAmakRSNa hanumAna ke kanyA sAthe koI lagna karavA taiyAra thatuM nathI. kayAnA pratIkavALAM chuMdaNu zRMdAvavA besI jAya che, jyAre nayanaramya chuMdaNA e patI yuvAna kumArI premanuM rUpALuM pratIka sau koInI najaramAM vasI jAya che. eka lokagItamAM premIonuM madhuruM milanasthaLa e ApaNA eka sakhI pitA ne sariyarane kahe che ke huM sakhi! lekameLAo che. virahamAM taDapatAM premI haiyAMone te jaMgalamAM saMbhALIne cAlaje, koI raMgIlA. milana thatAM teonAM haiyAM AnaMdavibhora banIne yuvakanI najara na lAgI jAya.' nAcI UThe che prema ane milananI madhura smRtine chUMdaNAMrUpe hAtha para aMkita karAve che. alaDa gujarAtI le kagItamAM paNa chUMdaNAMnA ullekha premikA te vaLI sau koIthI chAnuM rahe te rIte na mI dhAka 2 ) maLI Ave che. chAtIe premanuM cihna athavA premInuM nAma zuM che. lIlI ghaDIne pILA cAbakhe, ane rabArI ke bharavADa kanyA to AkhA zarIre ghaDI dhaNuM gAje chuMdaNuM hRdAve che. jethI ATha ATha divasa tAvathI lIluAM jaDItra palANa, pIDAya che, tema chatAM enI pAchaLa sAruM evuM kharca vevA mArI ide nAce. kare che. alabatta, enI pAchaLanI bhAvanA zArIrika saudaryamAM abhivRddhi karavAnI ja hoya che. de chuMdAbAM re chuMdaNAM, hAze raMgAbA kALA dAMta, prAdezika sAmya vevANu mArI Ide nAce. lekasaMskRtinA viziSTa pratIka samAM, chuMdaNAM ghaDI caDI thAbara saMcaryA, chuMdAvavAne rivAja mAtra sairASTra pUrato sImita ghaDI ghaNuM bAje, nathI. rAjasthAnathI mAMDIne cheka himAcala pradezamAM mehI rahyA cAra deva, vasatA AdivAsIomAM (luka-yuvatIo baMnemAM) vevANu mArI ide nAce. te khUba pracalita che. himAcala pradezamAM kanyAne have vizvanAthane mehI sthA, bALapaNathI chuMdaNuM chuMTAvavAnI zarUAta ghoDI ghaNuM gAje. karavAmAM Ave che. lagna levAya tyAM sudhImAM AkhuM gayAmAM gadAdhara deva, zarIra chUMdaNAmaya banI jAya che. A mATe viziSTa vevANa mArI Ide nAce. prakArano lepa taiyAra karavAmAM Ave che. cothe re dhezvara deva, AdivAsIomAM chuMdaNuM chuMdatI vakhate thatI vevANa mArI hade nAce. pIDA bhUlAvavA mATe je ghera kanyAne chuMdaNa cAree meDI zuM kIdhA, zudavAmAM AvatA hoya tyAM sahu ADozIpADIzIo ghaDI ghaNuM gAje. ekaThAM thAya che, ane nAcagAnane viziSTa kAryakrama je che helanA tAletAle sau nAce che, gAya che, dhArmika mAnyatAo : ane chokarIne chuMdaNA chuMdAya che. duHkha bhUlavAnuM, chuMdaNunA aneka pratIke jovA maLe che. strIo kevuM sarasa Ayojana : hAthe-page mera, popaTa, sApa, vIMchI vividha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA phulo vello ane pAMdaDIo, judAjudA devo, sImaseDhe bhUtapalIta ke DAkaNanI bIka lAgatI nathI. rAma, kRSNa, hanumAna, mAtAjI, tathA purA hAthe hAthe page vIMchI trophAvyo hoya te vIMcha dANA, pocI, ghaDiyALa, bhagavAna, tIra, kAma va. karaDe, sApanuM chuMdaNuM heya te sApanuM jhera na caDe. nAM pratIke dAve che. pratIkomAM prAdezika bhinnatA AdivAsIo idaNAvALI strI para saMpUrNa daSTigocara thayA vinA rahetI nathI vizvAsa mUke che. teo daDhapaNe mAne che ke chUMdaNavALI chUMdaNane karivAja dhArmika mAnyatAo sAthe chokarI sAthe prema karavAmAM chetarAvA jevuM hatuM gADha saMbaMdha dharAve che. AdivAsIomAM chuMdaNAM nathI. te kadI vizvAsaghAta karatI nathI vizenI rasaprada mAnyatAo jovA maLe che. teo AyurvedanI dRSTi mAne che ke mAnavInA mRtyu bAda tenI dhanadolata ke chUMdaNa pAchaLa saudaryanI sAthe dhArmika ane ghareNe tenI sAthe jatAM nathI, paNa jAya che. mAtra AyurvedanI daSTi paNa rahelI che jyAre manuSyane chUMdaNa ane chuMdaNuM ja AtmAne svarga apAvavAmAM rasoLI nIkaLe che ane te maTI ja thayA kare che sahAya kare che. tethI je chuMdaNuM zRMdAvavAmAM na tyAre te moTI gAMThane aTakAvavA ane besADI devA Ave to deva rUThe che. mATe tenA para chuMdaNAMnI AkRtio aMkita karavAmAM bharavADa ane rabArI komamAM evI mAnyatA Ave che jethI maTI te jaya che. pracalita che ke je strIo chuMdaNuM na chUMdA te Ama varSothI cAlyA AvatA chuMdaNuM chuMdAvavAnA AvatA janmamAM baLada athavA AkhalAno avatAra vAja pAchaLa lokasaMskRtinI eka viziSTa bhUmikA le paDe che. samAyelI che gujarAtanI grAmasaMskRtie lokasaMskRtinA eka kaddhA evI paNa che ke bhagavAnanA pratIka samA chuMdaNuM chuMdAvavAnA saMskArane Aje pratIkavALuM chuMdaNuM hAtha para hoya to aMdhArAmAM athavA paNa yathAvata jALavI rAkhyo che. - - - - - - - - - - With Compliments - - OIL INDIA Ltd. - - - NEW DELHI DULIAJAN - - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che [ zrI moTA devaLIyA sahakArI maMDaLI mu. moTA devaLIyA (bAbarA thaIne) (ji. amarelI) sthApanA : tA. 1-11-14 rajI. naMbara 1009 zerabhaMDoLa- rUA. 34650-00 sabhya saMkhyA-217 anAmata phaDa 631-04 maNIzaMkara dhanajI jozI - kALIdAsa bhagavAnadAsa devamurArI che pramukha vyasthApaka kamiTI (1) raNachoDa jIvA (2) bhANuM nAraNa (3) gana manajIbhAI (4) bhagavAna narasI (5) hIrajIbhAI (6) bhavAna bAvA anya noMdha:- maMDaLI cauda varSathI sabhAsadone khetI viSayaka dhIrANa, khAtara, A davA, phuDa oIla ane anya jarUrIyAta pUrI pADe che. . zubhecchA pAThave che .... II zrI pIthalapura khevi vi. kA. sahakArI maMDaLI ana lI. mu pIthalapura taLAjA tAlukA bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha 5-4-'38 neMdhaNI naMbara :- 173 zera bhaDeLaH- rUA 10170 -0 0 sabhya saMkhyA :- 152 anAmata phaDa :- 8422-73 kheDUta : 134 bIna kheDUta :- 18 anya nedha :-- maDaLI khAtara, anAja, baMdhAraNa vigere saste bhAve lekene pUrU bAlu virajI bhAyANI bacubhA hematasiMha rAThoDa maMtrI pramukha -: vyavasthApaka kamiTI : (1) sukha lakhamaNa (2) gevi da nathu (3) kAbA jINA (4) kRpAzaMkara himatalAla nsara sara karI ste Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranI be zUravIra komanI nArI - jorAvarasiMha jAdava upara cAMle karI sagAI nakakI karI letI hoya che. ghararakhu vyavahArU gRhiNI samUha lagnanI prathA hovAthI eka mAMDavA nIce bharavADaNa bane base lagna thatAM hoya che. lagna pachI bharavADa kanyAne sAsare mokalavAmAM AvatI nathI. 15 thI 20 rAta divasa vagaDAmAM bhaTakatI evI bharavADa varSanI uMmare ANuM karIne sAsare oLAvavAmAM kemanI nArIoe potAnA AgavAM rUpa, vastro Ave che. ane sAMskRtika tirIvAjone yathAvata jALavI rAkhyAM che jyAM ghAsa pANInI sagavaDatA maLe tyAM tyAM bharavADa strIo khUbaja usavapriya hoya che. nesaDAM ane rAvaTIo bAMdhIne teo rahe che. lagna prasa ge raMgaberaMgI kapaDAM paherIne gIto gAya che. hIMca le che, kayAreka kayAreka phAgaNa gAya che anupama lAvaNya ane aNIALI AMkho gulAla uDADe che. janmASTamI te temano mAnIto dharAvatI abhaNa evI bharavADa gRhiNI vyavahAra tahevAra, baMne divasa avanavAM vastrAbhUSaNo paherIne kuzaLa hovAthI gharane badhe kArabhAra saMbhALe che. rAsa garabI ane hIMcanI ramajhaTa bolAvAne dharatI bharavADamAM nAnAbhAI ane moTAbhAI evA e zrujAve che ane danI abhivyakita karatI bharavADa phAMTA jovA maLe che. nAnAbhAinI strIo sutarAu kanya G kanyAo jevI e paNa jIvanano eka lahAvo che. kapaDAM pahere che. jayAre moTAbhAInI strIo bharavADaNoe anusaravA paDatA keTalAka UnanAM vastro pahere che. lAla ane sapheda UnanI sAmAjika rivAje ApaNane AzcaryamAM garakAva karI bhAtyavALI jINI kasavALuM kApaDuM ane UnanuM de che. bharavADa nArIo potAnAM vastrAbhUSaNothI oDhaNuM eADhe che. nAnAbhAInI strIo lAla, lIlA ane pILA gajiyA para mINanuM chApakAma karAvIne mAMDIne pitAnAM sau daryane paNa eTalA ja khyAla rAkhe che. cha daNa zRMdAvavAno rivAja parApUrvathA tenA kalAtmaka caNiyA pahere che. cAlyo Ave che tenI pAchaLane khyAla zare 2 bharavADanArI kAnamAM velA, khokhavAnI ke karavAM, saMdarya vadhAravA heya che. tethI AkhA zarIre DAkha, pAMdaDiyuM, akoTA, nAkamAM natha, gaLAmAM chUdaNAM chUdAve che pariNAme ATha dasa divasanA amadAvALA hAra, zamanomI kaDI, hAMsaDI, rAmapagaluM pIDA paNa sahana kare che. tAva paNa Ave che. je mAdaLiyuM, hAthamAM bahauyAM, AMgaLIe vIMTI, kaNasu, chuMdaNA chaMdhAvavAmAM na Ave to AvatA janmamAM ghaDe. ATIvITI pAna, cAMdInA karaDA tathA pagamAM baLada athavA sAMDhano avatAra levo paDe tevI kaDalAM, kAMbI, sAMkaLAM, kAMbIyuM, aMgUThI, kheleriyuM mAnyatA pracalita che. tathA kuriyuM vagere pahere che. e ja bIje rivAja bauyA paheravAne bALa-lagnanI prathA khUba pracalita che. chokarA pracalita che. tenI pAchaLa 100 thI 150 rUpiyAno chokarInI sagAI bALapaNamAM ja nakkI thaI jAya kharca kare che. 4 thI 5 zerane hAthIdAMta kharIdIne che. keTalIkavAra garbhavatI mAtAo para paranA peTa temAMthI 3 thI 3 zeranAM badauyAM utarAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 264 : kSetraNa dharaDI strIe, derANI, jeThANI ke najIkanAM sagAM sAthe maNiyArAne tyAM hauyAM paheravA jAya che. hoyAM kAMDAnAM mApanAM hAvAthI paheranAra strIe aThavADiyuM upavAsa karavA paDe che; jethI kAThuM haLavuM thAya. boyAM caDAvatI vakhate hAthanA aMgUDo utArI nAkhavAmAM Ave che, sakhata parizramane aMte ahIMyAM paherAvavAmAM Ave che. paheratI vakhate strIo kebhAna paNa banI jAya che. ahIMyAM paheryAM bAda 2 thI 3 mAsa tenuM duHkha sahevuM paDe che. nArIe mATe avasAna thatAM diyaravaTAnA rivAje bharavADa bheTI karUNatA sarajI che. patinuM strIe tenA diyara sAthe lagna karavuM paDe che. kayAreka kanyA 30 varSanI ane diyara 10 varSanA hAya che. ArthI vizeSa karUSNutA jIvananI bIjI kaI heAi zake! diyara javAnInA umare pahoMce tyAre patnI nRtvanA Are AvIne UbhI haiAya che. AvI strIe keTalIka vAra trasIne patine UbhA mUkIne khIjAnuM ghara paNa mAMDe che. kaTalIka vAra na'tarUM paNa karavAmAM Ave che. nAtare janara bAI nAM kapaDAM paherIne mAthe pANIne Do mUkIne Ave che. bhAvi pati e dhaDe utArI le che. eTaa teo paraNI gayAM gaNuAya che. rUpatI rUDI rabAraNa 'gokuLanI govAlaNI, mahI vecA mAraga jAya; ADA kAna pharI vaLye, bhAre prIte pAlava chAya. . . 'tuM ra'gIlI rUpanI rUDI, huM chabileA kAna; mahI tArU khape na khape, tuM Apane mArU dANuM." vAratahevAre Ana Mdotsava ujavatI ane rAsa DhAnI ramajhaTa khelAvatI evI raMgIlI rabAraNAthI keNu aparicita haze ? janmASTamI e teA rabArI kAmane mAnItA Utsava janmASTamInA meLAmAM jIvananI du:kharupI thAkI visarInemAthI mahAlatI AvavAM vastra bhUSaNo paherIne cALamAM dhumatI, chUMdaNA chUMdAvatI, ane jIvanI mIThI meAja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mANatI 35nI taratI rabAraNone jovA e jIvananu amUlya sa bhAraNuM banI rahe che. rabArI kemamAM bALalagnanI prathA Aje paNa pracalita che. prema lagna ke gAMdharva lagnane avakAza nathI. lagna pachI kanyA jayAre uMmara lAyaka thAya tyAre ja sAsare jAya tyAM sudhI kanyA piyaramAMja rahe che. gujarAtanI rabAraNA vastrAbhUSaNanI khUba ja zAkhAna che. rabArIonAM vastrabhUSAmAM paNa temanI AgavI kalA dRSTigocara thAya che, A kAmanI kanyAJA hInuM kalAtmaka bharata bharela ane khApu TAMkela jAMbuDiyA kALA raMganI dhAdharI pahere che sAcA kinAba ane aTalasanuM kApaDuM pahere che tathA kinakhAbanI kAravALu' eDhaNu' oDhe che. temane viziSTa pApAka ja rabArI nArInI oLakhANa ApI deche. kuMvArI kanyA jamI pahere che AbhUSaNe sonAnA paNa ghaDAve che. tenA kAnamAM seLiyAM, khAsa karIne cAMdInAM pahere che. paisAdAra rabAraNA karavAM velA, jhUlaNAM nAkamAM vALI gaLAmAM TupiyA, hAMsaMDI dAra, pagaluM tareDIyA jhAMkhA mAdaLIyA kahudI phUlara hAthe karyuM, veDha vIMTI page jhAMjhara, kaDalAM, pagapAnAM vagere pahere che. Aje khaDI chApelA lAla lIlA gajiyAnA caNiyA vadhu lokapriya banatA jAya che. rabArI strIoe peAtAnI AgavI kaLAstha bharatakAmanI maulika zailI UbhI karI che. temAM lokakaLAnA durdU darzana thAya che. me sUjhaNAmAM UThIne mIThaDAM dUdha vecavA jatI rabArI kanyAe varanAM kAmakAjamAMthI paravArIne sarakhI sahiyara bharata bharavA khese che. hAtha besI gayA haiAya tevI DhAMziyAra kanyA khaDI ane sa0 laIne caNiyA para phUla vela ane chuTTA Alekhe che. gharanA paDadA para meralI vagADatA kAna ane laTakALI rAdhA Alekhe www.umaragyanbhandar.com Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 265 : che. tenA para raMgaberaMgI hIranuM nayanaramya bharatakAma jovA maLe che. kare che. bhAratamAM khApunI bAMdhaNI paNa kuzaLatAthI rabArI kAmamAM chuMdaNano rivAja bharavADa koma kare che. caNiyA, kApaDa, cAdara, taraNuM cAkaLA karatAM paNa vadhu pracalita che chuMdaNAM chaM dAvavA vAMjaNA baLadanI jhUlyo ane uDIne AMkhe vaLage pAchano hetu saudaryane vadhu lAvaNyakamaya banAvavo tevA ghoDAnA zaNagAro bhare che. ane AmAM hoya che. meLo mahAlavA jatI rabArI kanyAo hAthe, pitAnuM bhareluM bharata sAthe laI jAya che. paga, moMe ane chAtIe vagere jagyAe chuMdaNuM rabArI kanyAo rUDA bharata jema raMgaberaMgI vRMdAve che, enI pAchaLa vahemanI rekhA paNa jaNAya rUpALI rajAIo banAve che.lAla lIlApILA ane paca- che, teo ema mAne che ke, je teo chuM na raMgI raMgethI opatI rajAIomAM derAthI aneka chu dAve to AvatA janamamAM tene baLada athavA prakAranA phUla ane DIjhAIna banAve che. rabArI AkhalAne avatAra levo paDe che, bharatanI rezamI rajAIo kanyAne ANAmAM A5- rabArI samAjamAM strIo prAdhAnya bhogave che. vAmAM Ave che. ghI dUdhane hIsAba tathA kharIdI catura rabArI gRhi. | rabArI nArIoe vividha kaLAone AtmasAta NIo ja kare che. bhaNelI na hovAthI keTalIka vAra karI che. gharanA suzobhanamAM paNa temanI AgavI bakarInI loDIo vaDe paNa hIsAba gaNe che. kaLA draSTigocara thAya che. potAnI nAjuka hatheLIo zarIre sazakta hovAthI temanuM jIvana parizramavaDe ghara ane ozarI lIpe che. lIpaNamAM ardha rUpI suvAsathI madhamadhe che. jIvanamAM kayAreya AnaMdanI goLAkAra AkarSaka hAramALA banAve che. eTaluM oTa AvavA detI nathI. sadAye hasamukhI rahIne kalAtmaka lIMpaNakAma bhAgye ja bIjI kaI jJAtimAM mastIthI jIvana vitAve che. sva. zrI khAcara bhejabhAI hamIrabhAI (7)... zubhecchA pAThave che .(0) dharmazALA ApanuM hArdika svAgata kare che A ThADaca sevA sahakArI ma. lI. beTAda sTezananI sAme basa sTenDanI bAjumAM | musApharo ane yAtrAnuM Adarza sagavaDa bhaluM] sthApanA tA. 31-3-63 sabhya saMkhyA 129 vizrA sthAna, svaccha havA ane adyatana sagavaDatA zera bhaMDoLa rU. 25520-00 dharAvatI A saMsthA yAtrIkone varSothI ekadhArI vArSika dhIrANa 64864-00 sevA Ape che. madhyama mudata 7000-00 -: TrasTI sAheba - (1) zeTha zrI goviMdajI kalyANajI ubhaDa 7550-00 (2) zeTha zrI hiMmatalAla dAmAdaradAsa maMDaLI khAtara, bIyAraNa, davA vagerenuM kAmakAja kare che. (3) zrI bhegIlAla narasIdAsa vakIla (4) zrI khoDubhAI vikamabhAI dhAdhala haragovida dAmodara vyAsa mehanabhAI gaurIzaMra. bhejabhAI hamIrabhAI dharmazALA maMtrI pramukha sTezananI sAme boTAda, nAgajI rAmajIbhAI zAmajI ThAkarazI sAI mahetAjI bhANAbhAI rANubhAI lAkhAbhAI ghelAbhAI gAsvAmI ghanazyAmapurI mohanapurI dilubhA zIvubhA bhIkhAbhAI bosaMbatabhAI muThADaca (pAlItANA tAluko) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI desavADA jUtha che, vi. vi. kA. sahu, maMDaLI mu. : delavADA ( unA tAlukA ) ( jijUnAgaDha ) sthApanA - tA 18-5-55 zerabha'DALa - rUA 78280/anAmatam Da rUA. 29635/anya phaMDa - rU|. 660/ maMDaLI mAraphata pAMca gAmeAne khAMDa-tela-anAja vagerenI vaheMcaNI karavAmAM Ave che. uparAMta rAsAyaNika khAtara, sudhareluM tamAma jAtanuM biyAraNa tathA khetI ejAra sAmAna tathA magaphaLI, dezI anAja vagere kharIdI vaheMcaNInuM kAmakAja vizALa pAyA upara karavAmAM Ave che, zeraDI pIlavAnA sAdhano, nAnAmATA haLa vagere vasAvela che je kheDUnAne bhADe apAya che. saunA sahakArathI maMDaLI sArI pragati karI rahela che. nA. zI seAla kI nAraNabhAi arajaNabhAi maMtrI noMdhaNI naMbara 1307 sabhya sakhyA 358 325 kheDUta saMkhyA khIna kheDUta sa`khyA 53 ..zubhecchA pAThave che..... zrI rAmaparA khe. vi. kA. sa ha kA rI maM DaLI. mu. : rAmaparA ( tAlukA taLAjA ) ( ji. bhAvanagara ).( saurASTra ) - pramukha zerabha DALa rUA. 3045-00 sabhya saMkhyA - 29 anAmata phaMDa - rU|. 2497-28 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ma'DaLI sabhAsadeAne dhIrANa tathA jIvana-jarUrIyAtanI cIja vastuo pUrI pADavAnuM kAmakAja kare che, narakSezakarabhAi joSI maMtrI pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI sAhityanA vikAsamAM saurASTranuM pradAna --prA. De. IzvaralAla 2. dave A A. PH. D. zAmaLadAsa koleja-bhAvanagara. gujarAtI sAhityanA vikAsa ane ghaDataramAM zrA medhANIe saMzodhana karyA pachI, gujarAtanA graMthastha saurASTranA sAhityakAroe ghaNuM mahattvanuM pradAna ne ziSTa sAhitya para paNa tene prabhAva paDyo che karyuM che gujarAtanI ghaNI mahattvanI sAhitya saMpatti ane kasAhityanI keTalIka chaTAo, bAnI, DhAla, saurASTranA sArasvatonI sAhitya sAdhanAnI subhaga praNAli, rIti, vastu, lekAbhimukhatA vagere ziSTa nispatti che. sAhityanuM bhAgyeja evuM kaI kSetra sAhityanA sarjana para prabhAva pADI cUkyAM che. haze ke jemAM sauSTranA sAhityakAroe keka sattvazALI pradAna na karyuM hoya. koI koI vAra to 'giri taLATIne kuMDa dAmodarathI zara. navI keDIo paNa temaNe pADI che ane maulika thayelA Adi kavinA kAvyasUra : sakatAnA-mugdha kare tevA ume paNa darzAvyA che. gujarAtanA Adi kavi gaNAtA narasiMha mahetA saurASTramAM AvelA jUnAgaDhanA nivAsI hatA emane saurASTranuM lekasAhityaH eka samRddha vAroH janma paMdaramAM saikAmAM taLAjAmAM thayo hato. giri | kurukSetranA raNamedAna para gIta gAnAra ane taLATI ne kuMDa dAmodara evuM snAnAgRhanuM saranAmuM uSAne rAsane vAse a5nAra dvArikAdhIza kRSNathI ApIne premabhakitanI kAvyadhArA gujarAtamAM zarU saurASTramAM sAhitya ane kalAno prAdurbhAva thayo karanAra A saiArASTranA saMta-kavinI vANuM divya che. saurASTramAM sAhityanI eka samRddha paraMparA preraNAthI sajayAM hoya tevA "akhila brahmAMDamAM vikasI che. zrI jhaveracaMda meghANIe A lokasAhityanuM eka tuM zrI hari' jevA kAvyothI samRddha che. emanuM je saMpAdana ane vivecana karyuM che te parathI joI vaiSNava jana to tene kahIe" e kAvya gAMdhIjIe zakAze ke sAhitya draSTie mUlyavAna gaNAya tevI tene prArthanA mALAmAM samAveza karyA pachI rASTrIya ghaNa racanAtmaka kRtio lekasAhityamAM paNa rahI ane AMtararASTrIya samAdara pAmyuM che. narasiMhanA yugamAM che. saurASTranA lokasAhityamAM duhAo. kaTIbaddha thayela mIrAMbAI rAjasthAnanA rAjakuTuMbanAM saMsAra kathAo, lekavArtAo, vratakathAo, bALavArtAo jIvanathI trAsIne DAbo melyAM mevADane mIrAM bahAravaTiyAonI sthAo, lokagIta, lagnagIta, gaI pazcimamAMya kahetAM dvArikA AvAne rahyA, rAsa, bhajana vagere vividha prakAranI racanAo maLe "mehana tArA mukhaDAnI mAyA lAgI re ema che temAMthI keTalIka kRtio sAhityanA koIpaNe gAnAra A bhakta kavayitrI te pachI aMta sudhI dhoraNamAMthI saphaLatAthI pAra utare tevA che. zeNI saurASTramAM dvArikAmAM ja rahyA hatA. gujarAtI vijANaMdanI prathA jevI rasanijaratI kathAo, sAhityamAM bhakitaganI je samartha paraMparA zarU pApa tArAM parakAza jADejA' jevAM AtmAne parzatAM thaI tenA baMne jyotidharoe saurASTramAM rahIne bhajana, "UDaNa carakalaDI jevA bhAvasabhara A rIte ApaNI sAhitya sAdhanAnA zrI gaNezAya namaH lagnagIto ke "ne dIThI pAtaLI paramAra re' jevAM karyA che. narasiMha yugamAM "zrI kRSNa krIDA kAvya" kAvyatvanI ucca kakSA sAdhatAM gutathI saurASTranuM lakhanAra kavi kezavadAsa kAyastha paNa prabhAsapATaNanA lekasAhitya samRddha che. A sAhitya vArasAnuM vatanI hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meTA dha1 : dArA e yuga mAM pratiyANAnA himAlayane tyAM lagnamAM giranAra ArAma karatA ane te sthaLethI ApaNuM paheluM prathama atithi : arvAcIna kAvya uddabhavyuM che. "bApAnI pIpara'nI madhyakAlIna yugamAM narasiMha pachI paNa nAnA- prasarelI e chAyA have khUba vistarI cukI che. meTA ghaNuM saurASTramAM sAhityakAroe AkhyAna ane " sarasvatIcaMdra' pAchaLanI bhAvanagaranI padanI racanAo dvArA e yuganA samAjanA dharma ane nItinA saMskAro draDha karyA che. kutiyANAnA saMskArabhUmi. : rahIza tulasInA "dhruvAkhyAna' mAM karUNa ane bhaktinuM narmada-dalapata yuga pachI paMDita yugamAM nirUpaNa sAruM thayuM che. dvArikAnA rahIza mukunda govardhanarAme raceluM "sarasvatIcaMdra" gujarAtanI zreSTha kavie "kabIra caritra' ane "gorakha caritra" rahyAM sAhityakati gaNAya che ane temAMnI ghaNI sAmagrI che. Izvara-pArvatInA lagna vizenA lokapriya kAvya lekhakane emanA bhAvanagara-nivAsa daramiyAna dezI izvara vivAha kartA musari saurASTrane rahIza rAjyanA anubhavamAMthI sAMpaDI hatI. "sarasvatIca dra lAge che, kAraNa ke himAlayane tyAM putrI lagna veLA mAM raju thayelA amuka prasaMgane pAtro para samamahemAna banelA parva temAM teNe sauthI prathama kAlIna bhAvanagaranA keTalAka banAvane vyaktionI giranArane gaNAvyo che ane kAThiyAvADanA bIjA chAyA che. A gauravagraMtha pAchaLanI keTalIka sAMskRtika parvatane paNa ullekha karyo che. madhyayugamAM pRSThabhUmi bhAvanagaranI che. paMDitayugamAM abhedamaMtranuM mAyAlipta mAnavanA suSupta AtmAne kAvyanA gAna karanAra vedAnta pAraMgata maNilAla prahAra karavA "cAbakhA" lakhanAra bhejA bhagata nabhubhAI bhAvanagaranI zAmaLadAsa kolejamAM saMskRta : amarelI pAsenA phattehapuramAM thaI gayA ane temanA adhyApaka hatA. dI.ba. kRSNalAla jhaverIe paNa ziSya jalArAma bhagatanI jagyA Aje paNa bhAvanagaramAM adhyayana karyuM hatuM, vIrapuramAM che. vasAvaDane rahIza kALIdAse lakheluM "pradalAdAkhyAna ghaNuM kapriya che. nhAnAlAla, kAnta ane kalApI jUnAgaDhanA mahAna mutsaddI ane ItihAsakAra raNachoDajI dIvAne tavArIkhe soraThamAM saurASTranA arvAcIna yuganA zreSTha kavi tarIke jemanI itihAsanI AdhArabhUta sAmagrI ApI che. vedAnta gaNanA thAya che te kavi nhAnAlAla dalapatarAma kavi mane hara svAmIe "gItAnI racanA karI che. mULa vaDhavANanA vatanI ane morabInI zALAmAM svAminArAyaNa saMpradAyanuM keTalIka mAhitya paNa bhaNelA. emaNe rAjakoTanI rAjakumAra koleja mAM saurASTramAM lakhAyuM che. adhyApaka tarIke kArya karyuM hatuM ane ejansI keLavaNI adhikArI paNa teo thayA hatA. pahelAM arvAcIna kAvya bApAnI pIpare che. keLa, para saurASTranAM lekagIte mAMthI emaNe preraNA meLavI madhyakAlIna yuga ane arvAcIna yuga vacce hatI, "jhINuM jharamara varase meha' jevI temanI keTalIka setu bananAra prAcInamAM chellA ane arvAcInemAM kAvyakRtio saurASTranA leka gItonI asara darzAve che. pahelA evA kavi dalapatarAma DAhyAbhAI vaDhavANanA "kAThiyANInuM gIta' nAmanuM emanuM kAvya vIra ane vatanI hatA. ApaNI arvAcIna kavitAnuM sauthI zRMgArathI bhareluM eka manorama kAvya che. nhAnAlAlanA paheluM kAvya "bApAnI pIpara' gaNAya che dalapatarAma mitra kavi kAnta bhAvanagaranA rahIza hatA. emaNe kizorAvasthAmAM vaDhavANathI pagaraste gaDhaDA AvatA racelA "vasaMta vijaya Adi khaMDakAvyo gujarAtI tyAre mArgamAM AvatI A pIparanI chAyA nIce kavitAnAM uttama khaMDakAvyo che. kAntanA mitra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi kalApI lAThInA rAjavI kavi hatA. emane mahAtmA gAMdhIjI ane saurASTra daDhatA kAvyasaMgraha che. 'kalApIno kekArava, gujarAtano eka gAMdhI yugamAM yugapravartaka rASTrapitA mahAtmA lokapriya kAvya saMgraha che. kalApI e yauvana ane gAMdhIjI porabaMdaramAM janmyA, rAjakoTanI zALAmAM praNayanA kavi che "hRdayatripuTI' vagere kAvyomAM mukhyatve tathA bhAvanagaranI zAmaLadAsa kolejamAM bhaNyA emanA hRdayanuM darda vyakata thayuM che umiMnA saura sTanI bhUmine daDhatAno guNa gAMdhIjIe barAbara hadayavidAyaka vaheNo kalApIe tenAM kAvya mAM prakaTA gAMdhIjI racita sAhitya Adhunika jIvanane akhaMDa dhAre vahAvyA che. kAntanA eka mitre eka navuM dhyAna bheTa dhare che gAMdhIyuganA traNa (kalApIe) kavitAmAM umano dhodha vahAvya vidvAno rAmanArAyaNa vi. pAThaka, vizvanAtha bhaTTa to bIjA mitra zrI ba. ka. ThAkore umanA pravAhane ane te lararAya mAMkaDa saurASTranA ja gaNAya jANItA saMyamita karI vicArapradhAna kavitAne nave rAha vArtAlekhaka ane patrakAra zrI cunIlAla va. zAha, darzAvyo. ba. kaThAkora rAjakeTanI rAjakumAra jhera to pIdhAM che jANI jANI'nA samartha lekhaka ke lejamAM adhyApaka hatA. grAmajIvana ane zrI darzaka, vAtavegathI bharapUra navalakathAonA gRhajIvananI madhura kavitA racanAra kavi boTAdakara lekhaka zrI guNavaMtarAya AcArya saMskAra memakaTha bhAvanagara jillAnA boTAda gAmanA vatanI hatA. e sAhityanA sarjaka ane dRSTisaMpanna keLavaNIkAra samayamAM raMgabhUminA nATakanA lekhaka tarIke khyAti nAnAbhAI bhaTTa bAlasAhityanA sarjanamAM navuM meLavanAra zrI muLaza kara mulANI paNa saurASTranA prasthAna karanAra gijubhAI badhekA mane vaijJAnika vatanI hatA. saurASTranA keTalAka rAjyomAM sthapAyelI sAhityanA lekhaka ane nUtana keLavaNI kAra zrI nATaka maMDaLIoe ApaNI raMgabhUmi ane nATaya. harabhAI trivedI lekasAhityanA saMpAdaka zrI gokuLadAsa paraMparAnA vikAsamAM sAro Ave che. rAyapurA vagere ghaNuM sAhityakAree gAMdhI yuganA vihAra pravAhone temanA sAhitya dvArA janasamAja dhUmaketunA sAhityamAM saurASTranI sudhI pahoMcADavAnA prayatna karyA che. saMskAra nyAta munazI yugamAM. munazInI praNAlikA bhaMganI saurASTranuM dhabakatuM hadaya eTale praNAline vikasAvanAra nATyakAra zrI yazavaMta 5DayA jhaveracaMda meghANI bhAvanagaranA vatanI hatA. "kaumudI" ane "mAnasI" gAMdhI yugamAM saurASTranI saMskRtinA uttama dvArA sAhityaka patrakAratvane ukhya bhUmikAe laI pratinidhi to zrI jhaveracaMda meghANI ja banyA. janAra temaja eka nitIka vivecaka tarIke khyAti meLavanAra zrI. vijayarAma vaidya paNa bhAvanagaranA saurASTranA madhyakAlIna jIvanamAM badhA ja uttamAMge vatanI che ApaNe unama navalikAsarjaka dhUmaketu zrI medhANIne sAhityamAM jhIlAyA che. seraThanI saurASTranA vatanI hatA, saurASTranI saMskRtinI jyota dharatInuM dhAvaNa emaNe pUrepUruM sArthaka karyuM che sAdhanA sAhityamAM jhaLahaLe che gujarAtanA kalAguru saurASTranI bhUmine meghANI ne sArasvata sapUta sAMpa ane "kumAranA AdyataMtrI zrI ravizaMkara rAvaLa tyAre ja saurASTranI dharatInA aNupIThelAM saMskAra paNa saurASTranA vatanI che "kumAra"nA vartamAna ratna prakaTa thayAM soraThanuM sAcuM khamIra emanI kavitA tatrI tathA varSothI nava kavionI budha sabhA vAtA, nATaka, patrakAritva ahiyAM prakaTa thAya che calAvanAra zrI bacubhAI rAvala paNa saurASTranA ja che. saurASTranA satvane prakaTa karanAra saurASTranA AtmAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :20: bahu tasavIra ApanAra saurASTrane khare zAyara to prabe dha, upendra paMDayA, sureza gAMdhI premazaMkara bhaTTa, jhaveracaMda meghANI ja gaNAze. emanA sAhitya kapilabhAI Thakkara, kismata kuraizI. sAlika popaTIbI, karatAM vadhu kalAtmaka sAhitya narasiMha, nAnAlAla ke ratilAla chAyA, devajI maDhA, sudhAMzu, saroda, jaTila kAta jevA bIjA saurASTrI sAhityakAroe racyuM che harIndra dave vagere kavio; gulAbadAsa brokara, to paNa saurASTranA prajAjIvanane khare dhabakAra te niraMjana varmA, yamalla paramAra, jitubhAI mahetA, meghANInA sAhityamAM ja saMbhaLAya che, meghANInA jayabhikhu. sapAna, bhUpata vaDodariyA, mohammada mAhityamAM saurASTranuM hRdaya dhabakI rahayuM che. zrI mAMkaDa, devazaMkara mahetA, bAbubhAI vedya, puSkara meghANIne sahakAryakare e paNa saurASTra patra caMdaravAkara Adi vArtAkAre. durgeza zukala, bhAskara dvArA gujarAtanAM patrakAritvamAM tejasvitA cetana ane herA, umeza kavi vagere nATakakAra; muniSakumAra navInatA prakaTa karyA, ApaNA patrakAritvanA vikAsamAM bhaTTa, naTavaralAla buce Adi hAsyalekhake; anaMtaA "saurASTra' patra samudAyanA patrakArane ghaNe phALe rAya rAvaLa, TI. ena. dave, kAntilAla vyAsa, che paNa ghaNuM nIvaDelA patrakAromAMthI keTalAka ke. kA. zAstrI, zaMkaralAla zAstrI hariprasAda zAstrI, saurASTranA ja che te binA sUcaka che. harivallabha bhAyANI, navalarAma trivedI, dhanubhAI ThAkara Adi vidvAne; A bahoLA lekhakavarge * soraThI duho bhale" eTaluM ja nahi saurASTranA aghatana sAhityavikAsamAM potapotAne phALo Ape che ane AmAnAM ghaNAkharA haju zrI medhANI pachI adyatana yugamAM ghaNA nAnAmeTA sairATTI sAhityakAre A para parA AgaLa paNa pragati sAdhI rahyA che. gujarAtI sAhityanA dhapAvI rahyA che. zrA meghANInA anugAmIomAM pratyeka kSetramAM saurASTranA sAhityakAroe ka abhinava - vizeSataH vAta ke nATakanA kSetramAM tema saurASTranA pradAna te karyuM ja che ane "soraThI duho bhalo grAmajIvananA citrAMkanamAM - sauthI vadhAre dhyAna zrI e ja mAtra viziSTatA rahI nathI. saurASTranA sarjake cunIlAla maDIyA kheMce che. A uparAMta kRSNalAla dvArA prakaTatuM sAhitya eka enekhI cetanA, jema zrIdharANI. manasukhalAla jhaverI, suMdarajI beTAI, prajArAma rAvaLa, kavi dulA bhAyA kAga, IndulAla ane tejasvitA dharAvatuM AvyuM che ane bhaviSyamAM gAMdhI, tribhuvana vyAsa, prahalAda pArekha, makaranda dave, paNa "dhanya saurASTra dharaNa" nI pherama tenA nAthAlAla dave, rAmaprasAda zukla, pArAzarya, sArasvata dvArA prakaTatI raheze tevI zraddhA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best combliments from M/s. Mansukhlal Keshavlal & Company MERCHANTS & COMMISSION AGENTS. Satta Bazaar - .- VFRAVAL. (Gujarat) Telegram f 33 A+ Phone279 Office | 139- Residence LOVING tAra nAgarIka beMka phona : 10 dhI keDInAra nAgarIka sahakArI beMka lI. koDInAra sahune zubhecchAo pAThave che. zerabhaMDaLa bharapAI thayela ....... rUA. 1,86,000-00 thApaNo dareka prakAranI rU. 16,50,000-00 anyabhaMDoLa rU. 1,64,00--00 kula kAryabhaDALa rUA. 20,00,000-00 chellA dasa varasathI oDITa varga "a" che. seIphaDIpojhITa voTa lekanI sagavaDatA che. tamAma prakAranuM bekIMga kAmakAja kare che. ena. epha. zAha ena. esa. godhAvAlA, bI e. ela. ela, bI, ceramena * menejara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ junAgaDha jIllA sahakArI kharIda vecANa saMgha lImITeDa junAgaDha phona :- ephIsa 210 rajI. . 3124 tA. 24-6-59 tAra -puDI kepasula pramukha 336 pa. be. naM. 16 he ophIsa: brAnco - husenI bIlDIMga, mahAtmA gAMdhI roDa, 1talALA oIla mIla ane saplAya vibhAga, 2. meMdaraDA brAnya 3. sAsaNa gIra (brAnca) adhikRta zera bhaMDoLa rUpiyA pAMca lAkha vasula Avela zera bhaDaLa - rUpiyA eka lAkha dasa hajAra navase purA sarakArazrIne zera phALo : rUpiyA ogaNapacAsa hajAra AThase purA anAmata ane anya bhaDaLa :- rUpiyA be lAkha eka hajAranava pacIsapurA kula kAyara bhaDaLa rUpiyA cuMmAlIsa lAkhathI vadhu haja jIllA tAlukA sahakArI saMgha ane maMDaLIo dvArA kheDutone rasAyaNika khAtara, bIyAraNa, jaMtunAzaka davAo ane anya utpAdanane lagatI vastuo purI pADa vAmAM Ave che. ja junAgaDha, verAvaLa, mALIyAhATInA, talALA ane meMdaraDAmAM rasAyaNika khAtarano baphara sTeka rAkhI vecANa karavAmAM Ave che. ha khAMDa, kerosIna, phUDa, patarAM sImenTa vigere vastuonuM heDa ophIsethI tathA brAncamAM vecANa karavAmAM Ave che. & junAgaDha zaheramAM chellA saMgha helasela nemInI tarIke lekene jIvana jarUrIyAtanI cIja vastuonuM vyAjabI bhAve vecANa kare che. che sarakArazrInI nIti anusAra levInuM tela phuDa keraparezana dvArA meLavI kAmagIrI karavAmAM Ave che. talALA sahakArI oIla mIla tathA saplAya vibhAgamAM tAlukAnI samagra sahakArI pravRtti hAtha dharavAmAM Avela che. ja saMdha dvArA mAlanI heravaNI pheravaNI mATe pablIka kerIyara vasAvela che. hIrAcaMdabhAI pu. vaidya upa pramukha 'dvArakAdAsabhAI nA. trivedI pramukha junAgaDha jIllA sahakArI kharIda vecANa saMgha lImITeDa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhA la caMdra che. vyAsa ilekaTrIkala ejInIyarsa enDa kenTrAkaTarsa phena naM. 3410 mahAtmA gAMdhI roDa, bhAvanagara nedha-1964 thI 66 sudhImAM sAdhelI pragati 0 gujarAta sTeTa TrAnsaporTa DIpa bhAvanagara rU. 38,000-00 0 bhAvanagara nagarapAlikA zetruMjI skIma projekaTa rUA. 2,21,200-00 mesarsa ulhAsa eIla enDa kemIksa prA. lI. bhAvanagara che 1,12,200-00 0 , sTIla kAsTa korporezana ,, 88,000-00 0 , vesTarna InDIyA sTIla InDasTrIjha varateja che 85,000-00 -0 , eDaTepa prAIveTa lI. varateja , 75,000-00 saurASTra Ayarna phAunDrI enDa sTIla varkasa prAIveTa lI. bhAvanagara rUA. 75,000-00 0 ) jillA paMcAyata ophIsa bilDIMga bhAvanagara 65,000-00 0 , gujarAta hAusIMga borDa bhAvanagara rU. 18,000-00 0 , zrI. gehalavADa parAIjharsa pherI roDa, bhAvanagara rUA. 50,000-00 --adhikRta viketA- DIsTrIbyuTarsa - eranTa sIlIga tathA Tebala phensa raza lAITa hAusa phorezana haba lAiTasa jI. I. sI. phensa, lempasa tathA Tayuba lAITasa 1 varSanI geraMTI vansAla malTI para pajha 5paseTa emake phensa # phrI rIplezamenTa sAthe, royala eDIsvAna lemsa tathA Tyuba lAiTasa jatI lI. baraMDAnA pampa seTa Tekasama" ilekaTrIka moTarsa siMgala pheijha tathA zrI pheIjhamAM hAjara sTokamAMthI maLaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , mu. pATaDI zrI sADA tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. tAluko - dasADA jI. surendranagara rajIsTara naM-1549 tA. 12-9-56 oDITa vagara :-a adhikRta zera bhaMDaLa rU. 100000 bharapAI thayela zera bhaMDoLa rU. 56600 che amAmata bhaDaLa rU. 74726-29 bIDIMgamAM rokANa 3. 84514-37 anya bhaMDoLa 77528-42 sabhya saMkhyA - maMDaLI sabhAsade 50 vyakti papa pravRtti - saMghanuM jaththAbaMdha kAma mukhya kacerI kare che. temAM sImenTa, patarA, khAMDa tela, khAtara, biyAraNa, DIjhala, DIjhala ejIne, vigereno samAveza thAya che. tathA saMgha anAjazAkhA tathA kApaDazAkhA tathA peTrolapaMpanuM kAmakAja kare che. esa vI -parIkha bhUpatabhAI-vR-desAI menejaraH : pramukha : - - - - With best compliments from Ratilal Vithaldas Gosalia Proprietor THE MAHARASHTRA TILES & TIMBER SUPPLING COMPANY. MADHAVNAGAR (Dist-Sangli) (Maharashtra) Telephone 28 TelegramTILEWALA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA aitihAsika nagaro -De ramaNalAla nA mahetA jagatane itihAsa tapAsatAM samajAya che ke cAra corasa kilomITaranA vistAravALAM nagare te paribhramaNa karanArI prajA, temaja zikArI ane vakhate ghaNuM moTAM gaNAtAM. A yugamAM saurASTramAM kaMdamULa ke phaLa phaLAdi bhegAM karIne potAnuM jIvana paNa nagara vikasI cUkyAM hatAM, paraMtu prastuta nirvAha karanAra athavA potAnA pazuo sAthe lekhamAM temanI carcA jarUrI na hoI tenuM varNana annacArAnI zodhamAM pharanAra leke gAma ke nagaro atre karyuM nathI. vasAvatA nathI. gAmanA vasavATanI zarUAta khorAkanI nizcitatA hoya tyAreja thAya che. A tAmrAmya yugamAM vikaselAM nagaro I. sa. pUrve prakAranI nizcitatA meLavavA mATe mAchImAre ke bIjI sahastrAbdimAM nAza pAmI gayAnA keTalAMka kheDuto ja bhAgyazALI bane che. temanA vasavATa vadhu purAvAe ApaNane maLe che. A ujajaDa nagaranA sthAyI prakAranA hoIne temanI AjubAjunI biA thoDI sadIo sudhI paDatara ja rahyA. A paristhiti anukuLa hoya to asaMkhya gAme utpanna nagara zA mATe ujjaDa thaI gayAM tathA tenI thAya che. vastInuM zuM thayuM? vagere prazno vadhu tapAsa mAgI le che, gAma ane pradezanA vahIvaTa mATe temaja judA A nagarano nAza thayA pachI theDI sadIo judA dhaMdhAone vikAsa thatAM kasabAo ane bAda saurASTranI dharatI para bIjA nagarono udaya nagarone vikAsa thato jovAmAM Ave che. jeTalA thato dekhAya che A nagaro paikI keTala ka nagaro pramANamAM pradezanI Arthika ane dhaMdhAkIya unnati adyApi astitva dharAve che. jyAre keTalAMka nagaranI vadhAre hoya teTalA pramANamAM je te pradezamAM moTAM pAse Aje paNa AbAdI che. giranAra pAsenuM nagaranuM astitva hoya che. junAgaDha prathama prakAranuM nagara che jyAre somanAtha pAsenuM prabhAsa bIjA prakAranuM nagara che. sairASTranAM jagatamAM moTAM zahero vasavAnI prakriyAno prAraMbha ApaNAM nagarano vigatavAra itihAsa ghaNo ocho kayArathI thayo e bAbata keTalIka carcAo cAle che. jANIto che. nagarone ItihAsa hAla keTalIka leka paraMtu eka vAta spaSTa rIte samajAya che ke moTAM kathAmAM sacavAyele tathA pUrANamAM ke sAhityamAM nagare I. sapUrve pAMca hajAra jeTalA samayathI sacavAyelo hovAnI mAnyatA cAle che, paraMtu A astitva dharAve che, khAsa karIne nagarano vikAsa rIte sacavAyelI kathAomAMthI moTe bhAge nagarane karavAmAM ane keTalAMka sAmAjika baLanAM ghaDataramAM itihAsa ghaNo ocho maLe che. A kathAo parathI tAvyuM ane pattharano sAmAnya ojAro banAvavA itihAsa lekhananA keTalAka prayAso thayA che, paraMtu mATe upayoga karanAra lokoe ghaNo phALo Apyo nagarone itihAsa meLavavA mATe e nagaranI prAcIna che. A prakAranAM sAdhano vAparanAra lokone tAmrAkSma vastuonI tapAsa karIne, e vastuo keTalI prAcIna yuganA loko kahevAmAM Ave che. bhAratIya itihAsamAM che te spaSTa rIte nakakI karIne, tathA te sthaLone A yugamAM moTAM nagare astitvamAM hatAM ema vistAra, tyAM jamInanI upara dekhAtA avazeSo dekhAya che, paraMtu AjanAM vizALakAya nagaranI tathA jamInanI aMdara daTAyelA avazeSonI tapAsa sarakhAmaNImAM te ghaNAM nAnAM hatAM. sAmAnyataH karyA bAda ApaNa nagaranA itihAsanI sArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 272 : rUparekhA maLe che. sAhityamAM nagaranA ullekha Ave. ke tenA varNanA maLe tethI nagaranA ItihAsa mATe sAdhAraNa mAhiti maLe che paraMtu tenA khaLa para tihAsa lakhAya tyAre temAM cekasAneA abhAva rahe che kAraNa ke sAhityakAra e itihAsa lakhate nathI paraMtu te vanamAM rAcatA hAi dhaNIvAra tenAM varNano camatkArapUrNa ke atizayekita bharyAM hAvAthI temAMthI satya tAravavu adharU paDe che. prabhAsanuM tI dhAma mahAbhArata tathA purANAmAM prasiddha che. paraMtu prAcIna prabhAsanuM nagara Aje ujjaDa TekarAnA rUpamAM heraNa nadIne kAMThe astitva dharAve che. Anagara nadIne kAMThe hatu. ane tethI tenA vikAsa nadIne kAThe kAMThe pAghaDIpane thayeA che A nagara eka tAmrasya yuganAM nagaranI upara badhAyeluM hatuM. i.sa. pUrve prathama sahasraSTinA uttarArdhamAM ahIM vasavATa hatA A lekA nIla leAhita ( lAla ane kALA ) vAsaNA banAvatA lekhaDanAM AArA vAparatA ane nAnAM, meTAM makAnavALAM nagareza vasAvatA hatA. A prajA kai haze e kahevu muzkela che. paraMtu teNe saurASTranAM aitihAsika yuganA prAraMbha junAgaDhamAM khaMbhAta pAsenuM nagarA bharUca, kAmareja madhya sava*prathama dekhAteA hovA chatAM junAgaDhanA prAcIna bhAratamAM mahezvara ane tripurI, erIssAmAM TIMbA para utkhanana karIne tene AnupUrvI zizupAla gaDha Adi aneka nagarA vasAvyAM che te vikAsa tapAsyA nathI tethI hAlane tabakake ApaNuMnAnAM nAme| saMskRta hAine A bhASA vAparanAra lokonI A nagaro vasAvavAnI pravRtti bhAratanA ghaNA bhAgamAM jovAmA Ave che A prajA kayAMthI AvI ane eNe je pravRttie AAdarI ene mATe pratidvAsa maLavAnI zarUAta thatI hAi dhaNA prazna anuttara rahe che mAtra hu lane tabakke eTaluM kahI zakAya ke maurya yuganI zarUAta thai te pahelAM A nagare vasI cUkayAM hatAM, pramAsa e nadI kinArApara khulluM nagara hatu. arthAta tenI Aju bAju kille tahevAnA avazeSAM adyApI maLyA nathI, Azare eka corasa kIlemiTanuM A nagara tyAMnI bhaugArlika paristhitine ceogya upayoga karIne vikasatu rahyu hei, ahIMnA rahevAsIenI buddhimattA spaSTa thatI dekhAya che. prabhAsanuM A nagara Azare hajAreka varSa sudhI astittva dharAvatu' dekhAya che. ane tyAra bAda prabhAsa tUTI gayuM prabhAsanuM nagara tuTI gayuM DhAvA chatAM te pradeza ujjaDa thai gayA ema mAnavAna jJAna prAraM'bhika dazAmAM che. junAgaDha e taiya yugamAM nagara hatuM. paraMtu tenA karatAM prAcIna kALamAM enI kai rati hatI te ApaNe jANatA nathI. ahIM bhAratIya trika kSatrapeA vagere rAjavIe peAtAnuM sthAnika kendra rAkhyuM hatuM temanA jamAnAmAM kha sa karIne kSatrapeAnA jamAnAmAM pavatA kArIne temAM keTalAMka zailagRho badhAvavAmAM AvyAM hatAM aMte gupta yugamAM ahIM viSNunuM madira bAMdhavAmAM AvyuM. hAvAnA purAvAo che. guptenA pachInI junAgaDhanI sthiti acAkkasa che paraMtu madhyakALamAM junAgaDha saurASTranu eka majabuta nagara hatuM. teNe pATaNa sAthenA sa ca mAM agrabhAga lIvA hatA ane pa MdaramI sadI sudhI hiMdu mrattA TakAvI rAkhI hatI. mahamada begaDAnA samaya bAda junAgaDha sulatAnA megA ane svataMtra navA pAse rahyu hAi A prAcIna namara AdhApi jIvaMta che. saurASTranAM aitihAsika naga|nI rUparekhA ApavA mATe atyaMta alpa pramANamAM kAma thayuM hAI, A nagarAnI sthaLa-tapAsa karIne tene yogya EtihAsa AlekhavAnuM bhagIratha kArya ApaNe karavAnuM bAkI che. tethI atre prabhAsa, valabhI drArakA amarelI, junAgaDha, jevAM keTalAMka sthaLoe je kAma thayuM che * tenI keTalIka rUparekhA prastuta karI che. junAgaDhanI bArIka tapAsa karIne A yugeAmAM ahIM thayelA vasatInA pheraphAro tathA teneA RtihAsa tapAsavAnuM kAma bAkI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 276 : kAraNa nathI prabhAsanI vasatI dhIme dhIme ochI thaI, prakhyAta banAvI che. valabhI maitrakenI rAjadhAnI ane temanAtha pATaNa nI vasatI vadhavA lAgI hovAnA banyuM tenA karatAM tene prAcIna itihAsa kAlubhAra pUrAvAo che somanAthanI vasatI Isa nI zarUAtanI nadInI bhekhaDe sAcave che. hAlavuM valabhI to prAcIna sadIothI dekhAya che. tenAthI prAcIna yuganA avazeSo nagaranA eka khUNAmAM samAI gayeluM nAnuM gAma che, emanAtha mane maLyA nathI somanAtha pATaNano paraMtu etihAsika valabhInA avazeSe Azare ATha A yugathI ItihAsa zarU thaIne te adyApi cAlu kilomiTaranA gherAvavAmAM patharAyelA che. A che e manAtha mathALamAM ahIM prakhyAta maMdirane avazeSanI pradikSaNa karatAM samajAya che ke cInI lIdhe meTAM yAtrAdhAma tarIke potAnuM astitva yAtrALue joyelA valabhIne gherAvo teNe jeTalo rakAvatuM jovAmAM Ave che. A vagare mahaMmada Ave che teTale ahIM paDelA avaze e adyApi gajhanI ane tyAra pachInI solaMkI ane vAghelA sAcavI rAkhe che. kALubhAra nadInI relane pariNAme yuganI prattio, temaja tyArabAda sulatAna ane valabhIne aneka vakhata nukazAna thatuM hovAnA mogalakALa tathA junAgaDhanA navAbonA vakhatanI purAvAo che. valabhImA romana banAvaTanAM vAsaNe mAM pravRttio joI che. A yuganA avazeSo zodhavAnuM romana sAmrAjyamAMthI mAla Avato te uparAMta keTaluM mahatvanuM kAma thayuM che. paraMtu temAM haju aneka prakAranAM vAsaNo, zaMkhanI vividha suzobhananI ghaNuM kAma bAkI rahe che. vastuo, paththaranI gharavaparAzanI cIjono upayoga ane udyoga, valabhInI vidyApITha, ane ahIMnI nAranA A pradezanuM bIju mahatvanuM nagara jene tathA bauddho ane hiMduonI dhArmika pravRttinI parAvaLa che te samudra kAMThAnuM baMdara hoI tenuM sAthe sAthe cAlatA jovAmAM Ave che. valabhIe velA kula ane tenA parathI vikaseluM verAvaLa nAma kALubhAranA be zAkhAonI vaccenA beTa para vaseluM tenI je sthaLa para sthApanA thaI te cha darzAve gAma che. ane e rIte uMcAI para vaselo A che. verAvaLane abhyAsa pramANamAM ghaNo ocho thayo gAmane 'valabhI' yogya kahyuM che. valabhI e aitihAsika hoI tenI vadhu tapAsa apekSita che. nagara hatuM. paraMtu maMtraka sattAno aMta AvatAM tenuM nagara tarIkenuM mahatva ghaTI gayuM ane nAnAM ahIMthI pUrva tarapha AvatAM amarelI jevuM gAma tarIke tenuM astitva sacavAI rahyuM che. moTuM nagara dekhAya che. AjanuM amarelI madhyakALa karatAM vadhAre prAcIna nathI paraMtu tenI pAse vAMkI valabhInI A prakAranI dazA che to valabhIthI ane ThebI nadInA saMgama para prAcIna nagaranA uttare AvelAM dhaMdhukA ane joLakAnAM nagaro paNa avazeSa paDelA che. A sthaLethI azmayuganA ojAre madhyakAlIna avazeSo sAcave che. dhoLakAmAM hiMdu prApta thayAM che paraMtu amarelI nagarano itihAsa temaja sulatAna yuganA ghaNu avazeSo che, bhAla I.sa. pUrva prathama sahastrAbdinA uttarAdha karatAM vadhu pradezanAM A nagaranI aMdara AvelAM malAvataLAva prAcIna yugamAM jato nathI. ahIM vizALa makAne bAbata madhyakALamAM manohara kathA rayAI hatI, hatAM, ane samRddha ke aneka vastuone upayoga paraMtu LakAnuM A taLAva chellA hajAreka varSathI karatA hatA. A najara etihAsika yugamAM jANItuM aMhInA lekae sAcavI rAkhyuM che ane tene hatuM. vAraMvAra jIrNoddhAra karIne tene cAlu rAkhavAno je purUSArtha karyo che. te sudarzana taLAvanA jIrNoddhAra taduparAMta hAyaba tathA vahAbI jevAM prAcIna sAthe sarakhAvavA jevo che sudarzana taLAva caMdragupta nI dharAne vizvamAM mauyanA vakhatamAM badhAyuM rUdradAmAe teno jIrNoddhAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 274: karyo ane tyArabAda gutanA vakhatamAM tene mAMgaroLa Adi nagaro vidyamAna hatAM. paraMtu A jIrNoddhAra thayo hovAnA likhita purAvAone badhAM nagaranuM anaveSaNa karavAnuM kAma bAkI che pariNAme e taLAva I sa. purve cothI sadIthI AkhA saurASTramAM nAnAM moTAM nagara prAcIna I.sa. nI chaDI sAtamI sadI sudhI Azare hajAreka aitihAsika yugathI astitva dharAvatAM hatAM temAM varSa jIvatuM taLAva rahyuM che LakAnuM malAvataLAva jAmanagara, rAjakoTa, bhAva gara Adinagarane umere mULa gAmAta taLAva hatuM ane tyArabAda vAghelA thatAM AjanI saurASTranI dharatI paranAM vividha vaMzamAM dhULakA rAjadhAnI thayuM tyAre tene karNoddhAra nagara dekhAya che. nagaranA asteyanI kathAo thayo gujarAta sulatAnoe tene pharIthI jIrNoddhAra tenI parathI maLatA avazeSo, tene vistAra tene karyo ane adyApAe taLAva chellAM hajAreka varSathI mATenAM likhita sAdhananI pUratI cakAsaNI karIne jIvatuM che. A IjanerI purUSArtho saurASTranI AlekhavAnI dizAmAM ApaNe haju ghaNuM durlakSa aitihAsika nagarIone gaurava apAve che. rAkhIe chIe te dura karIne ApaNA purUSArtha dhoLakAthI AgaLa vadhatAM uttara tarapha thAna jevAM temaja ApaNAM praznone kaI rIte uttara ApavAmAM prAcIna sthaLo dekhAya che, paraMtu dvArakA sudhI Avate hatA enI yegya mAhitI prApta karavAnI pahoMcatA sAmAnya nagaranAM darzana thAya che. hAlanAM AjanA yugamAM jeTalI jarUra che teTalo pahelAM dvArakAne sthaLe chellA be eka hajAra varSathI vasatI kayAreya na hatI ema lAge che. hovAnA purAvastu vinA temaja likhita purAvAo nagarano ItihAsa AlekhavAnuM bhagIratha jotAM saurASTranA pazcima kAMThA para etihAsika kArya sArI tAlIna pAmelA sthAnika kAryakartAo yugamAM sArI vasatI hovAnA spaSTa purAvAo che. AjanuM dvArakA mukhyatve te tIrtha tarIkenA je saphaLatAthI karI zake che tevuM uttama kAma mAtra mahatvanAM sthAnane kAraNe vizva vikhyAta che. ahIM gra thA vAMcIne mAhitI meLavIne tene baLe lakhANa baMdarano visamI sadImAM thayele vikAsa A sthaLanI karanAre lekethI thaI zakatuM nathI e nizcita hakIkata prAcIna paraMparA sAthe sAre meLa khAte hevAnuM hoI, ApaNe nagarono ItihAsa AlekhavA ApaNe darzAve che. saurASTranA pazcima kAMThA para dvArakA, kyAre kRtanizcayI thaIzuM ! ... zubhecchA pAThave che .... zrI mo supura se va sa ha ka rI maMDaLI mu. moNapura tAluko vallabhIpura : chelle bhAvanagara sthApanA :- tA. 15-1-52 neMdhaNI naMbara - 21006 zerabhaMDoLa:- rUA 50880-00 sabhya saMkhyA :- 195 anAmataphaMDaH rUA. 3278-94 anya phaMDa:- rUA. 3033-00 anya nedha:- maMDaLI nANA dhIradhAranuM ane khAtara, bIyAraNa vigere sabhAsadonI jarUrIyAto pUrI pADe che. maNIbhAI govIMdajI sonI dilubhA megharAjajI saravaiyA pramukha vyavathApaka kamiTi -mahendrasiMha baLavIrasiMha, bhagavAnabhAI motIbhAI, narasIbhAI mAnaza gabhAI. jerAmabhAI motIbhAI, gopALabhAI ravajIbhAi gAMDAbhAI bhagavAnabhAI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranuM pakSI jagata - kapindrabhAI mahetA Aje ApaNe je pradezane saurASTra tarIke pakSIo mAM rAkhADI pITha voblara, bhAratI zvetakaMTha, oLakhIe chIe tenuM bIjuM nAma kAThiyAvADa che. kAzmIrI nIlakaMTha, paradezI chApa ane khAkhI bhaugolika rIte jotAM kAThiyAvADa dIpaka9pa che ane mAkhAmAra eTalAM khAsa che. TUMkamAM ApaNA prAkRtika bhUgoLanI daSTie jenAM kAThiyAvADa kaccha saurASTrane kacha pradeza sthaLAMtarI pakSIonuM subhaga ane gujarAtanA zeSa bhAganI TUMkI AvRti che. dA. saMgama sthAna hAdane te pradeza pakSIonA ta. madhya gujarAtamAM AvelA DuMgarALa pAnakhara Migration (sthaLAMtara ) nA abhyAsa mATe eka jaMgalanI jevAMja jaMgale dakSiNa kAThiyAvADamAM ghaNuMja Adarza sthaLa thaI zake tema che. kacha tenA AvelA junAgaDhamAM vizeSa karIne gIra pradeza ke ziyALu sthaLAMtarI pakSIo ane mAtra te pradeza yAM vArSika varasAda 40 thI 50" hoya che tyAM uparathI pasAra thatAM sthaLAMtarI pakSIo dIpakapI paNa jovAmAM Ave che. A pradeza bhAratanA pazcima bhAratamAM uttara-pazcima ane pazcima-uttara-pazcima kAThA upara 20deg 40' ane 2325" uttara akSAMsa diza e eTale uttarI ane pUrviya yuropa tathA ane 68deg pa' ane 72deg 20' pUrva rekhAMza vacce madhya pUrviya dezomAMthI prApta kare che. dAkhalA Avela che. A pradeza Azare 23,500 corasa tarIke - vaiyAM - Rasy Pastor Sturnus mAilamAM patharAele che. koI jamAnAmAM A pradeza roseus sinn. kALA mAthAne gaMDaLa. Black TApu athavA javALAmukhInA TApu samUhano haze tevuM Headed Bunting Emberiza jaNAya che. A pradezanI vanaspati aMge vicAra karatAM melanocephala scopoli-patharAla gaMDaLa evuM jaNAya che. I sa. 1936mAM zrI. eca. jI. Grey - Necked Bunting Emberiza cepIyane jaMgalanA je cAra mukhya prakAro jaNavyA buchanani Blyth, pulaka The yarkand che temAM ApaNe sairASTranuM jaMgala tathA kacchanuM short-toed sark Calandrella cinerea kAMTAvALuM TapIkala jaMgalanA prakAranuM che. karacha, longipendis, ane ujaLI The white bana sakatA ane kAThiyAvADa dvIpakalpanuM bhaugolika Stork Ciconia ciconia sinn e A sthAna ane kudaratI bhUracanA je tyAM hasti dharAve raste dAkhala thanArAM pakSI emanAM keTalAka che. che, khAsa karIne kaccha ane banAsakAMThAmAM-tenAthI te pradeza pakSIonA sthaLAMtara ( Migration ) saurASTranAM pakSIo viSe vadhu vicAra karIe mATenuM Adarza milana sthAna che, kAraNa ke pAnakhara te pahelAM - pakSI kene kahevAya te samajIe dA. ta. RtumAM uttara ane uttara - pazcima dizAmAMthI keIe pakSI joyuM nathI te tene pakSI eTale zuM bhAratamAM pakSIonAM ToLAM nA TeLAM je raste thaIne te samajAvavuM che, te tene kahevuM joIe ke be paga Ave che. te rastAnI barAbara ArapAra kaccha pradeza vALuM . pIMchAvALuM prANI te pakSI. TUMkAmAM je Ave che ane tevI ja rIte vasaMta RtumAM jyAre prANIne be paga hoya ane pIMchAM hoya te prANune pakSIonAM ToLAM pAcho jAya che tyAre paNa ka7 pakSI kahevAya. pakSInI upara ApI te sahelI ane pradeza ArapAra UDIne javuM paDe eTale pakSIonI TUMkI vyAkhyA che. have uparanI hakIkata jarA vadhAre ghaNI eziyAI jAte je AphrikAmAM ziyALe jhINavaTathI tapAsIe. dareka be pagavALuM koI prANI gALavA jAya che, temAM khAsa dhyAna kheMce tevAM pakSI na hoI zake kAraNa ke manuSyane be pago che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM te pahelI nathI vaLI je je prANI uDI zake che pakSIonI indrimAM dRSTinI zakita tathA zravaNa che te dareka prANI pakSa' nathI kAraNa ke bhAkhI ne iMdrighaNIja vikaselI che. pakSIonI AMkhanI racanA pataMgIyA uDI zake che chatAM te pakSa nathI. vaLI kudarate ghaNIja adabhUta karI che jene aMge eka pakSI eTale uDI zakatuM prANI e paNa barAbara prakRtivide kahyuM che ke "pakSI ghaDInA chaThThA bhAgamAM nathI. kAraNa ke za hamRga, emu ane kIvI e traNe tenI AMkhane sakrama darzakayaMtra jevI to ghaDikamAM pakSIo hovA chatuM uDI zakatAM nathI. paNa je TelIskepa yaMtra jevI karI zake che ?' koI prANIne be page haya, be pAMkha hoya ane je pIMchA hoya to tene jarUra pakSI kahI zakAya. vaijJAnikoe samagra sRSTinA be vibhAga karyA eTale pIMcha e ja paphInuM lAkSaNika cihna che. che. eka sajIva prANI sRSTi - eTale cetana sRSTi eTale je prANIne pIMchA nathI te prANa pakSI nathI ja, ane bIje jaDa eTale atana sRSTi vibhAga, temAM cetana sRSTine vaijJAnika sajIva sRSTi kahe che. jene aMgrejImAM Animal Kingdom - prANI have sajIva jagatamAM pakSIone vaijJAnike e jagata kahe che A prANI jagata nIce uSNa lehIvALAM karoDarajaju dharAvanAra prANI jaNAvelA peTA vibhAgomAM vaheMcAeluM che. samudAya(phyllums) mAM pakSIone vaMza (Class Age) mako che. pakSIvaMzanI be zAkhAo che. eka 1 Animal Kingdom Group yUtha 21.04 a 24139 R. Genet (Archalornithes) Phylum...247614 Tribe-510 eTale prAgavayasa zAkhAnAM pakSIo che ane te 3 class...vaMza - Section-vibhAgamAM zAkhAnAM pakSIo Aje nAza pAmyAM che. jyAre 8 sub-class. 10 Famiy-kuLa pakSIonI bI jI zA khA mAM nirnithIsa vaMzazAkha 11 Sub-Family (Neornithes) eTale arvAga vayasa zAkhAnA 0.1. As kuLazAkhA -- pakSIo che pakSInI eka prANI tarIke viziSTatA e , s,. 17 Genus-6114 che ke tenuM uSNatAmAna AjubAjunA uSNatAmAnanI varga zAkhA esara pAmyA vinAnuM ochuM vatuM eka sarakhuM rahe che Group-yutha 13 Species-jAti cAnI che. A viziSTatA bIjA prANIothI viruddhamAM jAya che. dA. ta. paTecAlanArA prANI-deDakAM jevAM koI kavie sAce ja gAyuM che ke "prabhu terI prANIo ke bhAchalAM-zisalehI Cold-Blooded lIlA aparaMpAra" A hakikata kharekhara pakSI prANI eTale ke jeonuM lohInuM uSNatAmAna jagatamAM saheja paNa rasa letA thazuM ke temAM saheja AjubAjunI paristhiti anusAra garama athavA UMDA utarazuM te kharI jaNAze TUMkAmAM prabhunI ThaMDu rahyA kare che. vaLI je u NatAmAne manuSya lIlAne keAI pAraja nathI. e mATe pakSIone sAmAnya rIte jIvato rahI na zake te uSNatAmAno abhyAsa kare joIe. pakSIonuM sAmAnya uNatAmAna gaNAya che eTale manuSya sauthI prathama kayuM pakSI pALavAnuM zarU to havAmAnanI game tevI viSama paristhitithI karyuM. athavA manuSya kayArathI pakSI pALavAnuM zarU pakSIone kaMI karatAM ka ja varatAtuM nathI jyAM ke, te cekasa kahI zakAya tema nathI chatAM sudhI teone puratA pramANamAM khorAka maLI rahe tyAM manuSya pakSIne nIce jaNAvelA judA judA kAraNosara sudhI. e sivAya evuM mAnavAmAM Ave che ke . * pALavAnuM zarU karyuM haze. dA. ta. keIe pakSIne pakSIo-peTe cAlana rAM prANIomAMthI utarI AvyAM tene bhabhakAdAra raMga mATe pALavAnuM to koIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 273 : - tenA madhura saMgIta mATe, te keIe pakSI manuSya te tathA je pakSIonAM pIMchA khUbaja raMgaberaMgIne jevuM bolI zake che ne mANasanI bolInuM anukaraNa khUba sUrata gaNAya te nara pakSIomAM ja hoya che. karI zake che te mATe ke pachI pakSI manuSyane tene manuSya jevu bolI zakanAra pahalI paNa nara khorAka mATe zikAra karI ApavAnI kAmagIrI mATe vadhAre sAru bolI zake che. e sivAya vaLI bIjI ke pachI game te kAraNa maTe manuSya pakSIne pALavAnuM eka vicitratA kudarate pakSI jagatamAM e rAkhI che zarU karyuM hoya tema jaNAya che ApaNu AryuMvedamAM ke je pakSIone zikArI pakSIo eTale ke je judA judA pakSIonA auSadhIya guNo varNavelA che pakSIone aMgrejImAM Falcon ane Hawk dA. ta cItro The common GREY kahevAya che te pakSIomAM mAdA pakSI nara pakSI HornbillT ckus Birestris A citrA karatAM moTuM hoya che te zikAranA kAma mATe paNa zera banAvAne je suvAga thaelI koI strIne mAdA pakSIneja vizeja pALavAmAM Ave che. pIvaDAvavAmAM Ave te tene suvA roga maTI jAya che. vaLI lazakarI dRSTie je pakSIne ApaNe pArevA AdhyagurU zaMkarAcAryajI jyAre digavijya Blue Rock Pigeon Columba livia karatA karatA narmadA kAMThe Avela mAhiSmatinA intermedia kahIe chIe tenI eka jAta rAja maMDana mizrane tyAM jyAre Ave che tyAre Homer Pigeon ke jene sa deza vAhaka kabutara maMDanamIzranA mahelanA daravAjA pAse zaMkarAcAryanuM tarIke oLakhavAmAM Ave che tevAM kabutarone laDAI prathama svAgata tenA pALelA popaTa ane enA kare daramiyAna saMdezAo pahoMcADavAnA kAma mATe che. 'suDA bahetarI' pustakamAM eka nArIne teno pati upagamAM levAya che. pahelA vizvava yuddhamAM jarmanInA bahAragAma hovAthI 'jAra kAma karavA irachA thAya zahenazAha vilIyama jhira pAse AvA tAlIma pAmelAM che tyAre tene pALela pipaTa ema kahevAya che ke kabutaranI eka lazkarI TukaDI hatI. batara rAtrI sudhI betara daSTAMta vArtAo karIna te strIne khoTe bhAge jatI zake che. pakSIonuM yuropa amerikAnA dezamAM to Aje pakSIonI saMgItato eka taddana alaga viSaya thaI zake teTalI pAMkhanI racanA, tenA AkAra tenI uDAna vagerene sAmagrI temAM paDI che. tethI tenuM nirUpaNa A caijJAnika abhyAsa thaI rahyo che kAraNa ke tenA lekhamAM ApavuM vyAjabI nathI. bIju manuSya abhyAsa uparathI manuSyane gaganamAM cha camAM iMce jIvanamAM pakSIo judI judI rIte khuba ja mahatvano sthaLe havAI jahAja dvArA uDavuM che ne tethI mArI bhAma bhajave che. jethI karIne manuSya tathA pakSIo merI havAI jahAja bAMdhanAra kaMpanIo upara . nAnA ati eka bIjAnA atigADha paricayamAM AvyA che. pramANe pakSIone abhyAsa kare che ne te mATe ATalI pakSIo viSe sAmAnya vigata lakhI ApaNe khAsa prayogazALAe paNa rAkhe che. AvI ja rIte have saurASTramAM sAmAnya rIte je pakSIo dekhAya vicAra karatAM ApaNe bhArat deza ke je khetI che tene temAM paNa vigatathI paricaya karIe - pradhAna deza che tene pakSI vijJAna savizeSa karIne AmAM prathama ApaNe ApaNA gharamAMja je pakSIone ugI che. kAraNa ke ApaNane anAjanI puSkaLa khAdha dara varSe AvyA kare che je duniyAmAMthI rAta divasa joIe chIe tenAthI zarUAta karIe - pakSIone lai levAmAM Ave to Aje ApaNe je saurASTranI jyAre ApaNe vAta karIe tyAre anAja prApta karIe chIe te aMbhava che ke prApta saurASTramAM koI evuM eka paNa ghara nahi hoya ke karI zakIe nahi. bIju dhyAna kheMce tevI vastu pakSI jyAM cakalA cIcI karatAM tathA bhIMte TAMgelA jagatamAM e che ke pakSIo madhara eta gAI zake che. arisAmAM potAnI cAMca mArI gharamAM mukelAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 gAdalAM ke godaDa jo saheja paNa kyAMka phATelA gharamAM cakalI jevuM ja bIju jANItuM pakSI hoyato temAMthI rU cIkheMcI paDelA derA ghaNuM je joIe chIe te ApaNuM pArevuM.kabutara jene cAMcamAM ucakIne pitAnA mALA bAMdhavAnI aMgrejImAM-Blue Rock- Pigeon ane jenuM kAmagIrImAM masta thaI. gharanI vahuvArUne trAsa zAstrIya nAma Columba livia intermedia ApatAM na hoya to prathama ApaNe cakalIne laIe. Striekland che. A pakSIne lagabhaga badhAja narapakSIne cale ne ma dAne cakalI kahIe chIe oLakhatA hoya che. tenuM kada ApaNA kAgaDA karatAM tene aMgrejImAM House Sparrow ane pakSI nAnuM hoya che eTale ke Azare 13 ica jeTalI vijJAnanI bhASAmAM Passer domesticus laMbAI tenA raMganuM varNana karavuM bIna jarUrI che. (Linnaeus) kahe che tenuM kada Azare cha IMcanI laMbAi kAraNa ke e ApaNA badhAMne khUba paricita pakSI jeTaluM eTale ke ApaNI bulabula pakSInA kadathI che. saurASTramAM bhAgye ja koI ghara evuM haze ke jyAM nAna he.ya che jo ke tenI oLakha mATe tenA rUpa A kabUtarono trAsa hAya nahi. gharano coka raMganuM varNana karavAnI jarUra to nathI. chatAM nara thAMbhalAno uparano bhAga, phoTAo nI pAchavADe. calo mAdA cakalI karatA tenA uparanA bhAgamAM chAparAnI vaLIonA gALA-vagere game te jagyAe ghare (Brown) badAmI raMga tathA haDapacI eTale kabutara besIne gharane bagADatuM hoya che. dekhAvamAM ke DanI nIcenA bhAgamAM eka kALA DALe heya nadorSa lAge che paNa te ghaNuMja naDatara karyA che? che. je kALA DAdha mAdA cakalImAM hoto nathI. AkhA saurASTramAM A pakSI jovAmAM Ave che. ane kamAM A pakSInA 2 ganuM varNana karavuM jarUrI sthAnika pakSI che, teno mALo-dAtaNa karIne pheMkI nathI. kAraNa ke ApaNe tene cakA-cakI ke cakA dIdhelI cIrone sAmAnya rIte hoya athavA lIMbaDAnI rANAne cakarANI tarIke khuba sArI rIte oLakhIe saLIone hoya che. teo gharanA thAMbhalAne mathALe. chIe. sAmAnya rIte jyAM jayAM manuSyane vasavATa pheTAe nI pachavADe, abharAIo upara, kavAmAMnI DAya che tyAM tyAM ApaNA cakalene cakalI hovAnAM ja. bakhelamAM vagere jyAM polANa maLe tevI jagyAmAM cakalAM sAmAnya rate dANe khAnAra pakSI che. paraMtu mALo bAMdhe che. sAmAnya rIte be sapheda iMDAM mUke te nAnA jIvaDAM ne phakanI kumaLI kaLI paNa kayAreka che. mALe bAMdhavAmAM nara ane mAdA bane bhAga le khAya che. teo lagabhaga Akhu varSa IMDA mUkavAnuM che. tenA khoraka dANAne hoya che: kabutara sAmAnya te temAMthI baccAM sevavAnI kAmagIrI karatAM hoya rIte dANo khAnAra pakSI che. paraMtu kayAreka UdhaI che. cakalI gharanuM pakSI hAIne gharamAM koIpaNa paNe khoya ema bI dharmakumArasiMhajI jaNAve che. jagyAe thA kANuM ke bola ke pIDhIyAM ne naLIyAM soLa divasa sudhI iDA saMvananuM kArya cAle che. nara vaccenI jagyAmAM -darA, sutaLI, rU, lugaDAnA ane mAdA banne mALo bAMdhavAnI, iMDA sevavAnI cIMtharA vagerene mALA bAMdhe che tene bhALe bAMdhavA tathA baccAne khavarAvavAnI kAmagIrI kare che, teo kaI khAsa nizcita jagyA hatI nathI. sAmAnya je dANa, bI ke choDanI lIlI kaLIo khAya che rIte 3 thI 5 sapheda athavA AchA lIlA raMganA tene kabutaranA AgalA jaTharamAM pacIne dUdha je IMDA muke che; I. sevavAno samaya lagabhaga 16 pravAhI rasa bane che ane te rasa upara teo potAnA divasane hoya che. * 2 tathA mAdA bane mALo bAMdhavAnI tathA baccAM ucheravAnI kAmagIrI kare baccAMne uchere che. teo rAka pacAvavA dANAnI che. paratu iMDA sevavAnuM hoya te phakata mAdA ja sAthe jhINI jhINuM kAMkarIo paNa khAya che. AkhA saurASTramAM A pakSInajare paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 27: 1 kabutara pachI eTaluM ja jANItuM pakSo te kAbara heta nathI. paNa tene bahuja phIkakA jhAMkho paDI gayela che. tene aMgrejImAM Common Myna tathA kALA raMgane kAMThalo hoya che. naranI cAMcane raMga khUba pakSI vijJAnanI bhASAmAM Acrido Theres la le jyAMre mAdAnI cAMcane raMga phIkakA lAla raMgane Tristis Tristis (Linn) kahe che. kAbara kadamAM hoya che. A pakSI saurASTramAM lagabhaga badheja dekhAya bulabula ane kabUtaranI vaccenuM Azare nava iMca che. teo jAnyuArI thI juna sudhImAM mALo bAMdhe lAMbu pakSI che. kAbaranI cAMca tathA pagane raMga che. sAmAnya rIte teo jhADanI thaDanA polANamAM. pILo hoya che. tathA AMkhonI pharato goLa khulI divAlonI bakholamAM ke evA koI kerI kADhelA cAmaDIne raMga caLakatA pILA raMgane che. A bhAgamAM traNathI pAMca sapheda laMbALa IMDA muke che. pakSIo joDImAM, athavA zaheramAM, bagIcAmAM, nara tathA mAdAne prema karatAM jovAM e ghaNuM AnaMda khetaromAM ke ja galemAM ToLAmAM dekha ya che. teonI preraka dazya hoya che. ene kherAka sAmAnya rIte UDAna sIdhI hoya che. manuSyanA raheNukanI Aju phaLo jemAM ke jamarUkha, papaiyAM, bera, phUlone rasa bAju sAmAnya rIte A kAbaro heya che. saurASTramAM phUlanI kuNI kaLIo, pAMdaDAMnI kuNI kuMpaLo vagerene A pakSI kAyamI vasavATa karanAruM che. kAbara hoya che. popaTa khetIne upayogI pakSI thayuM nathI. sAmAnya rIte me thI sapTembaramAM ane kayAreka ulaTuM khetaromAM ugelA pAka mATe phaLajhADanI eprIla thar okaTobara sudhImAM mALe bAMdhe che: vADIene pa paTo ghaNuM nukazAna karatA mAluma paDayA teonuM mALA bAMdhava nuM sthaLa kaI bakhola, pilANuM che. jyAre kAbara khetIne khUbaja madada karatA ane chApAmAM ke kuvAmAM sAmAnya rIte hoya che, teo . upayogI pakSI manAyuM che. pAMca thI cha IMDA muke ne iDAne raMga ghere bhUro hoya che; teo mALo jAtajAtanI vastuone popaTa pachI ApaNuM jANItuM saurASTramAM banAve che mAM nAnI nAnInAnI sara. pILAM kAyamI vasavATa karI raheluM pakSI te kAgaDo Ave che. cIthara, pAMdaDAM ane sApanI kAMcaLI vagereto tene aMgrejImAM Indian House Crow kahe banAve che; te bacAM ApavAnI mosamAM be vakhata che. tenuM zAstrIya nAma Corvus splenden IMDA mUke che. A pakSInA nara ane mAdA bane splendens Viellot che tenuM kada pArelAMthI saheja mA i navA nI ane baccAMne mATe Azare 17 Ica lAMbu hoya che. A khavarAvavAnI kAmagIrI kare che, A pakSI upara kAgaDe dezI kAgaDA tarIke ghara ghara jANItuM thaela ghaNuM lakhI zakAya paNa ahi te jarUranuM nathI. pakSI che kAgaDA bahuja sAmAnya pakSI ne lagabhaga kAbara pachI gharamAM hamezAM jevAtuM ke jANItuM pakSI badhAja tene oLakhatA hoya che. te ApaNo dezI piopaTa che. tene aMgrejImAMandian saurASTranuM A sthAI pakSI che. methI e Rose-Ringed Parakeet kahe che. tenuM sudhImAM mALo bAMdhe che ne IMDA mUkavAnI khAsa zAstrIya nAma Psiltacula Kramri Scopoli Rtu te comAsuM che. teo sAmAnya rIte jhADamAM che. tenuM kada menA pakSIthI saheja moTuM ane lAMbI mALe bAMdhe che paraMtu tAranA thAMbhalA upara paNa aNIvALI pUMchaDI hoya che. A ghara gharama paLAtA tenA mALA najare paDe e asvAbhAvika nathI. teo dezI popaTa tarake jANItA thaelA . pakSInA raMga aneka vastune mALA bAMdhavAmAM upayoga kare che. rUpanuM varNana lakhavuM jarUrI nathI. kAraNa ke badhAja paNa sAmAnya rIte jhADanAM tIrakhAMno mALo bAMdhe tene oLakhatA hoya che. popaTane narane pAchaLa rAta che. kayAreka Akho mALo lokhaMDanA pAThA nAnA ane AgaLa kALA kAMThalo che. meMdAne kALA kAMThalo saLIyAno banAve che teo cAra thI cha AchA 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 280: bhurathI lIlAzavALA bhUrA raMganA IMDA muke che tenAM Acridotheres ginginianus Latham upara gherA raMganAM chAMTaNAM hoya che, nara ane mAdA A kAbara dezI kAbara karatAM saheja nAnI hoya che. bane mALo bAMdhavAnI baccAM ucheravAnIne IMDAne A kAbaranI cAMca ane AMkho rAtI hoya che. sevAnI kAmagIrI kare che kAgaDAnI caturAI jANItI ane akha AsapAsanA bhAganI cAmaDIne raMga che. chatAM te koyalathI chetarAI jAya che. A pakSI nAraMgI lAla hoya che. A pakSI saurASTramAM sthAI viSe paNa ghaNuM ghaNuM lakhAI zake tevuM sAhitya vasavATa karanArU tathA sthAnika sthaLAMtarI che teo paDayuM che paNa te ahiM asthAne hovAthI ApavAmAM junathI sapTembara sudhImAM mALo bAMdhe che. teono mALe AvyuM nathI. * ghAsa pachA, una evI bIjI vastuone hoya che aurASTranA ghara gharanAM khUba jANItAM pAMca ane gherA bhUrA raMganA cAra thI pAMca IMDA mUke che teono be rAka jIvaDAM ane phaLe che, A upayogI pakSIo cakalAM- kabutara-dezI pipaTa ane kAgaDA viSe ApaNe thoDI thoDI vAta jANI, have gharanI bahAra che pakSI cheAne gaMgAmenA ane ghaDA kAbara paNa bAga bagIcAmAM jaIe to temAM vadhAre jANItAM je pakSIo che te eka pachI eka laIe to pahelAM 040414 The Brahminy Myna ApaNe bulabula viSe jANIe. A pakSIne A pakSIne babAI kahe che tene aMgrejImAM aMgrejImAM The Red Vented Bulbul The brahminy myna 34941 black kahe che. ane tenuM zAstrIya nAma Pycnonotus Headed myna kahe che tenuM zAstrIya nAma Sturnus Pagodarani Gamelin 34! haemarrhas pallidus S. Baker. kadamAM menA karatAM nAnuM, pAtaLuM Azare ATha iMca pakSIne aMgrejImAM brAhmaNI menA kahe che kAraNa ke lAMbu hoya che. A pakSIne oLakhavuM ghaNuM saheluM A pakSIne mAthA upara coTalI jevAM kALAM pIMchA che. mAthuM kALuMne mAthA upara kALI aNIvALI kalagI hoya che. cAMca pILI ane muLamAM bharI hoya che. page pILA che. ApaNA gAyaka pakSIomAMnuM eka ne puMchaDI nIce lehInA raMgano lAla DAgha. saurASTranuM : A sthAI paDhI che lagabhaga badhI jagyAe dekhAya saurASTramAM sthAI tathA sthAnika sthaLAMtarI. mALe bAMdhavAnI Rtu eprilathI ogasTa teo laMbagoLa che, naramAdAnA raMga lagabhaga sarakhA hoya che, Ama te gherAbhurathI AchA bhUrAM traNathI cAra iMDA muke e bagIcAnA pakSI tarIke vadhAre jANItuM che teonI che. sAmAnya rIte juna julAImAM IDa muke che. mALo bAMdhavAnI Rtu phebruArIthI okaTobara sudhInI Hull The Common Pariah hoya che. comAsAmAM teonA mALA avazya najare kite milvus migraus govinda skyes paDe che. teno mALA pyAlAnA AkArano, tenI samaLI ApaNA saurASTranuM bahu jANItuM pakSI che. aMdara AchuM pAtaLuM ghAsa, karoLIyAnA jALAMne tene aMgrejImAM The Common Pariah vALathI banAve che. teo traNathI cAra sapheda Kite kahe che tenuM zAstrIya nAma Milvus sapATImAM lAlAza paDatA badAmI chAMTaNAnA ragavALA migrans govinda Skyes a 34123 IMDA muke che cauda divasa sudhI IDa zevavAnuM kArya 24 IMca lAbuM hoya che ane ApaNuM gIdha karatAM cAle che. A pakSIonA paNa nara ane mAdA banne nAnuM hoya che. A pakSIne hindImAM cIla kahe che, mALo bAMdhavAmAM, IDA sevavAmAM tathA baccAMne gujarAtI bhASAmAM ApaNe je " cIla jhaDapa' zabda ucheravAnI kAmagIrI kare che. prayoga karIe chIe te A samaLInI tejIlI jhaDapa zIrAjI kAbara A pakSIne aMgrejImAM The uparathI AvyAM che; A pakSInI kAmagIrI bank Myna kahe che ane tenuM zAstrIya nAma che. myunIsIpAlITInI sAinI kAmagIrI jevI che. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zu be cchA pAThave che zrI 9hAsA vi. vi. kAryakArI sahakArI maMDaLI mu. hAsA khAMbhA tAluke amarelI jillo sthApanA tArIkha:- 25-1-54 noMdhaNI naMbara :- 2105 zerabhaMDoLa :- rUA. 3370 sabhya saMkhyA :- 75 anAmata phaMDa :- rU. 792-00 kheDUta - 75 anya phaMDa :-- rUA. 1pa97 bIna kheDUta - anya neMdha-lhAsA gAmanA kheDuta bhAIone sastA vyAjanA dare nANAnI dhIradhAra kare che ane rAsAyaNika khAtara tathA jaMtu nAzaka davA aMgenI sagavaDatA pUrI pADe che. vyaktigata sabhyanA nAma kAnajIbhAI jyAbhAI arajaNa jIvAbhAI dulabhajI kAnajI zaMbhu rAmajI devarAja rANAbhAI mAMDaNa vAlAbhAI karazanajI lavajIbhAI jozI chaganabhAI lavajIbhAI jozI menejara pramukha zubhecchA pAThave che zrI tAMtaNIyA gru5. vi. kA. sahakArI maMDaLI khAMbhA tAluke muM. tAMtaNIyA amarelI jillo sthApanA tArIkha :- 22-2-51 noMdhaNI naMbara :- 19875 zera bhaMDoLa :- 57440-00 sabhya saMkhyA :- 184 anAmata phaMDa - 1312-00 kheDuta - 184 anya phaMDa :- 4668-84 bIna kheDuta :- - anya noMdha:-sarakAra mAnya sastA anAjanI dukAna dvArA jIvana jarUriyAtanI vastunI vahecaNI rasAyaNika khAtara, davA vi. Waa ochA vyAjanA dare 8. mu. Waa madhyama mudatanA dhIrANe vI. sudharelA bIyAraNa vaheMcaNI vi. kAryo. kAryavAhaka maMDaLa 1966-67 bacubhAI ThA. gaDhIyA vAlajIbhAI de. vALa haribhAI tarasarIyA ' jAdavabhAI rA. variyA sArdulabhAI rA. kAMtariyA hasamukha bI. gaDhIA : jagAbhAI mAdhubhAI pIpalIyA maMtrI. ' bAlubhAI gaDhIA mAnadmaMtrI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI dhArI tAlukA sahakArI kharIda-vecANa saMgha lI. (tA.dhArI) mu -dhArI amarelI) (ji-abaja sthApanA tArIkha :- 13-1-158 noMdhaNI naMbara - 1573 zera bhaMDeLa - 27660 sabhya saMkhyA :- 50 kheDUta maMDaLI :- 33 anAmata phaMDa :- 5545 bIna kheDUta vyakti - 16 sarakArazrI 1 anya phaMDa - 12600 dhanajI punAbhAI virajIbhAI dharamazI bhAI haribhAI karazanabhAI maMtrI mAnad maMtrI pramukha vya. ka. sabhya zrI vallabhabhAI kaDavAbhAI zrI jINAbhAI meghajIbhAI manubhAI nAraNabhAI >> muLajIbhAI kAnajIbhAI mehanabhAI jasamatabhAI mehanabhAI jasamatabhAI zaMbhubhAI vazarAmabhAI , rANAbhAI arajaNabhAI : DAhyAbhAI hIrAbhAI , ke.opareTIva ophIsara sA (mArkeTIMga) zubhecchA pAThave che. zrI kerIyA e vi. vi. kAryakArI sahakArI maMDaLI lI. tAluka-umarALA mu. kerIyA jille-bhAvanagara sthApanA tArIkha :- 18-5-32 noMdhaNI naM. :- 60 zera bhaMDaLa :- 48750 sabhya saMkhyA :- 160 anAmata phaMDa :- 15000 upara kheDUta - 146 anya phaMDa - 2500 upara bIna kheDUta :- 14 hIla ghanazyAmasiMha mahebatasiMha laMgALAvALA paTela lakhamaNa vira maMtrI pramukha vya. ka, saLe zrI gehIla vijayasiMha madArasiMha paTela bhagavAna kezava i paTela bhavAna rAjA , gehila dAnubhA baLIyAbhAI paTela goviMda mAvajI , gehila zIdubhA bApubhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 : - - - - - - - - - - - - - - - - - - - pakSonI pUMchaDI AMTI vALI hoya che. (Forked) hAthamAM pakaDI rAkhela khorAka paDAvI levA jeTalo paga ane AMgaLAM pILAza paDatA raMganA hoya che. hiMmatavAna thato nathI. A samaLI saurASTranuM sthAI ane ati jANItuM pakSI che. okaTobara thI mArca sudhI enI mALA The Blossom Headed Parakeet :bAMdhavAnI Rtu gaNAya che. mALe sAMThIone evA A pakSIne ApaNe sUI tarIke oLakhIe chIe. varatuno banelo hoya che. sapheda be thI traNa I make tenuM zAstrIya nAma Psittacula cyano che. A pakSI khuba hiMmatavAna che ApaNe je kaMI cephala (Linnaeus) che. A pakSInA khAdya padArtha ughADe hAthamAM laI jatAM haze to te nara tathA mAdAnA ge judA judA hoya che. naranuM tenA upara evI jhaDapa mArIne paDAvI le che ke mAthuM jAMbuDA rAtA raMganuM ane mAdAnuM rAkhoDI dhaDIbhara ApaNane khyAla nathI Avato ke koNe kAma 2 ganuM hoya che. A pipaTa saurASTramAM sAmAnya nathI. chatAM baraDAnA DuMgaramAM ke gIranA jaMgalamAM bIjA keTalAMka saurASTramAM jANItA pakSIo che. dekhAya che. DisembarathI jana e emanI mALo nuM lIraTa nIce ApyuM che. bAMdhavAnI Rtu che. jhADanA thaDanI bakholamAM mALo heya che. cAra thI pAMca geLa sapheda IMDA muke che. gIranArI kAgaDo A - kAgaDAne jaMgalane kAgaDo paNa kahe che. A kAgaDAne agrejImAM The The koel A pakSIne ApaNe keyala Indian Jungle Crow kahe che. tenuM tarIke oLakhIe chIe. aMgrejImAM The Koel 21 Pril4 114 Corvus machrohynchus tarIke ne tenuM zAstrIya nAma che Eudynamys Culminatus (Sykes) 44291 RM14 Solopacea scolopacea (Linnaeus) kAgaDo che tenA moM ane Akhe kALe hoya che. A pakSInI oLakhANanI jarUra nathI. chatAM che. teone oLakhavA e adharU nathI. saurASTramAM je madhura avAja ApaNe sAMbhaLIe chIe te lagabhaga badhI jagyAe jovAmAM Ave che. paraMtu avAja nara keyalane che. nara koyalano raMga Akho. rALa zrI rAjakumAra zrI dharamendrasiMhajI jaNAve kALo che. ne mAdAno raMga te melo sapheda ane che ke uttara-pUrva saurASTramAM dhrAMgadhrAnI AsapAsa che upara TapakAMne tapakhIrIyA caTApaTA hoya che. AMkho bhAgyeja dekhAya che athavA hAtA nathI. vase lAla, cAMca sapheda sAthe lIlI chAMyavALI, page lIlAza che tyAM kAyamI vasavATa kare che. teonI cA paDatA bhUga, mAdAnI cAMca kathAI AMkho lAla ApavAnI Rtu phebruArImAM zarU thAya che. ane kAyala e bagIcAnuM pakSI che. te pote potAno me athavA janamAM purI thAya che. cAra thI pAMca I DA sIvatAM nathI kAyalanI baccAM ApavAnI Rtu bhUrAza paDatA lIlA raMgavALA jemAM TapakAM TapakAM ane kAgaDAnI baccAM ApavAnI Rtu ekaja che. heya tevAM iMDA sUke che. A kAgaDAne kherApha bapaiye - ApaNI paNa jANItuM pakSI che. A pakSIne dareka prakArano gaMdavADa tarIke pheMkI dIdhela kacare, a grejImAM TheCommonHawkCuckoo nAnA prANIo ane saDeDhAM mAsa vagereno hoya kahe che. tenuM zAstrIya nAma Cuculus varius che te nAnAM pakSIono tathA upayogI pakSIonA (vahl) che. azare 13 IMca lAMbu tenuM kada hAya Ine zikAra kare che. keyala pitAnAM IMDA che tene raMga uparathI rAkheDI raMgane ane pUMchaDI zeravAnI vidhi tathA temAMthI nIkaLatA baccAnA para bhUrA paTa heya che. A pakSI viSe ghaNuM ghaNuM uchera mATe A kAgaDAne mALe ne A kAgaDAnI kahI zakAya tema che paNa te asthAne che ane jAta tene mATe pasaMda kare che. A kAgaDo ApaNuM nAragI pILI, page camakatA pILA raMganA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 181: mA pAtaLIne lIlAza paDatA raMganI. cAMca A pakSIne zIkarA pakSImAM bhula thai jAya tevA tenA raMga pakSI upara vioe buka lakhyuM che. tenA viSe ghaNI khoTI vAto paNa manAya che. nara mAdA sarakhA raMganA che. A pakSI saurASTranuM pakSI tarIke gaNI zakAya. taicaDaH- mA pakSIne a grejImAM The Magpic Robin kahe che. tenuM zAstrIya nAma Copsycus Saularis zularis (Linnaeus) kahe che. te kadamAM bulabula jeTalu DhAya che. nara pakSI kALA raMganu te chAtIethI sapheda raganu haiAya che. pAMkhA caLakatA kALA raMganI ne vacamAM sapheda paTAvALI je tenI uDAna vakhate spaSTa dekhAya che. saurASTramAM lagabhaga badhI jagyAe dekhAya che. kacchamAM nathI dekhAtuM. A pachI eka khuja madhura gIta gAnAra bhAratanA pakSIomAnuM gAya . mA pakSInuM che. A pakSInu sa'gIta eTaluM su'dara ane madhura che ke tene mATe eka taddana svataMtra pustaka thai zake. ahIMyAtA ane achaDatA ullekha ja karavAnA che tenI mALA bhoMdhavAnI Rtu. me thI eDagara che. suthI pAMca iMDAM muke che. A pakSI ApaNAM gAyaka pakSIomAMnu eka che. pILI ke lIlI jhAMkhavALA ratAza paDatA bhUrA chAMTaNAM voLAM haiAyache. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat darajIDA A pakSIne TAzakA paNa kahe che HtenuM aMgrejI nAma The Tailor-Bird che ane zAstrIya nAma Orthotomus sutor ius sutorius (Pennant) che. A pakSInA mALA khUba kArIgarIvALA hoya che. A pakSI sAmAnya che ane bAga bagIcAmAM kheDatrANu jamInamAM jagAmAM athavA nAnI jhADIomAM DrAya che. saurASTranuM A sthAnika pakSI che. me thI bheTAkhara, enI mALA bAMdhavAnI Rtu hoya che. A pakSI eka thI traNa pAMdaDA zAvIne suMdara mALA banAve che, ane je adabhuta rIte mALA mATenA pAMdaDA patAnI cica vatI zake che tethI te tenu nAma chaDA ke cha pakSI paDayuM che. sAmAnya rIte traNathI pAMcane kayAreka cha IMDA muke che. raMge bhurAza paDatA lAlA raMganA hoya che. lailAM athavA sAta bhAI ke sAta bahena enuM bacendra nAma che The large grey Babbler tenuM zAstrIya nAma che. surdoides malcolmi A pachI banne sAmAnya che A pakSI saurASTramAM sthAi che. sAmAnya rIte pAMca thI sAtanA gaLAmAMja rahe che te tenA avAja kALI taiya athavA DevacakalI :- A pakSIne agrejImAM Indian Brown Backed RobinA''te athavA lelele thI naNItAM che. kAi zIkArI pakSI jevu dekhAya ke A pakSI te te tenA eka sAmaTA sara kADhIne dekArA karI muke che. nara mAdA eka sarakhAM che mArcathI navembara A pakSanI mALA bAMdhavAnI Rtu gaNAya che te cAra paheALAM laMbagoLa bhUrA raMganA IMDA muke che. kahe che. tenuM zAsraya nAma Saxicoloides ... fulicata combaliensis Latham junA vakhatamAM A pakSI jyAre rAjA koi caDhAImAM ya tyAre tenA bhAsAnI aI upara bese to te skrana gaNAtuM. A pakSI sAmAnya rIte bagIcAmAM, jagalamAM ne jyAM khetInA pAka ugelo taiya tyAM dekhAya che. A pakSIenI pUchaDI uMcI karavAnI rIte AkarSaka hoya che. saurASTra-DhamAM sthA rahenArU pakSI che, mArcathI juna julAI tenI iMDA ApavAnI Rtu hoya che, IMDA traNathIcAra saheja cIbarI !- A pakSIne aMgrejImAM The spotted Owlet kahe che ane tenu zAya nAma haiM Athene brama Temminck pakSIone karkaza avAja sUryaMta pachI bahuja www.umaragyanbhandar.com Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANItA che. A pakSI cAra lokeAnuM dharphADu taskarAnu bahuja mAnItu che tenI kheAlInA zukana apazukana upara teo ghara phADavA ke cerI karavA jAya che. A pakSI kaccha kAThiyAvADanu sthAI pakSI che. kALA kezI :- A pakSIneaMgrejImA The Black drongo athavA King Crow kahe che tenu' zAstrIya nAma Dieruras macroceras (Velillot) che A pakSI tenI puMchaDIthI tarataja oLakhAi jAya che tenI puchaDI phATakavALI heAya che A pakSI kaccha kADiyAvADamAM dekhAya che. kAma lakakaDa khedaH-A pakSInI dhaNI judI judI jAteA che paNa ApaNA sAmAnya lakkaDa kheAda ke jene aMgrejImAM The yellow Fronted Pied woodpecker kahe che tenu za strIya nAma Picoides mahratlensis Latham . Ane ApaNe kAbarA lakkaDa kheAda paNa kahIe chIe TukaTuka athavA kaMsArAH-A pakSIne aMgrejImAM The Crimson Brested Barbet athavA Coppersmith kahe che. tenuM zAstrIya nAma che megalaima haemacephala india (Latham) che. saurASTramAM lagabhaga badhI jagyAe dekhAya che. paNa kacchamAM lagabhaga nathI. A pakSI sthAi che. phebruArIthI jIna tenI mALA. bAMdhavAnI Rtu che. sapheda-laba'gALa traNa iMDAM muke che. kalakalIyA :- ApaNe tyAM traNa jAtanA kalakalIyA dekhAya che... 1 lagADI kalakalIyA athavA sAmAnya kalakalIye tene a`grejImAM The Common Kingfisher kahe che. tenuM zAstrIya nAma che Alcedo otthis Linn. 2. The indianPied-kingfisher kAbare| kalakalIyA tenu zAstrIya nAma che Ceryle Rudis lencom elanura Reich 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat : 283: trIjo sapheda chAtIvALA kalakalIyA jene a grejImAM The white brested Kingfisher kahe che. tenu zAstrIya nAma che. Halayon Snugrneusig Linn. mera. e bhAratanuM rASTrIya pa khI manAyu' che: - agrejImAM tene The Common Peafowl kahe che tenu zAstrIya nAma Pavo cristatus Linn. tenI mAdAne DhAla tarIke ApaNe jANIe chIe. A pakSI saurASTramAM badhI jagyAe dekhAya che. jIna thI ekaTAbara enI mALA bAMdhavAnI Rtu, sAmAnya rIte pAMca IMDA muke che. nAnA patra`ge| (nAne nIlakaMTha) A pakSIne aMgrejImAM The common athavA green Bee-Eater kahe che tenuM zAstrIya nAma che Meropsorientalis orientalis Latham che. A pakSI relve lAina AgaLanA TelIgrAphtA tAra upara beThelAM ghaNIvAra jovAmAM Ave che. A pakSI saurASTramAM sthAI ane ghaNuM sAmAnya che etA mALA bAMdhavAnI Rtu eprIlathI julAI traNathI cha gALa sapheda chaDA muke che. meATA nIlaka Tha patrIgeA ane agrejImAM The Blue cheeked Bee-eater kahe che tenuM zAstrIya nAma che. Merops superciliosus Persicus Pallas. divALI gheADAH-A pakSIne aMgrejImAM The white wag tail 1 Indian white wagtail kahe che. tenuM zAstrIya nAma che motacilla alba dukhunensis sykes A pakSI ziyALAmAM divALInA divase daramiyAna ApaNe tyAM dekhAya che. te pAchAM ALInI AsapAsa jatA rahe che divALI upara dekhAya che mATe saMbhava che ke tenuM nAma divALI dhADA paDayu' haze. www.umaragyanbhandar.com Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 284 : kha janaH-A pakSIne aMgrejImAM The Pied paNa ghaTAvI zakAya karatI tI vrata karatI'tI vrata Wagtail athavA The large Pied Wagtail A bolIthI kAIkaja ajANyuM haze. A pakSI kahe che tenuM zAstrIya nAma Motacila khetIne upayogI che. A pakSI saurASTramAM sthAI maderaspateugis gamelin. A pakSI ane badhI jagyAe dekhAya che. tenI mALo bAMdhavAnI saurASTranuM sthAI pakSI hAI lagabhaga ghaNI jagyAe Rtu eprIlathI ogasTa sudhInI hoya che sAmAnya dekhAya che te pANI kAThAnI AsapAsa dekhAya che. te traNathI cAra I muke che. A jagyAe A be Nagtail nAM gujarAtI pArasana TITeDI - A pakSIne aMgrejImAM nAmo mATe thoDI cokhavaTa karavI jarUrI lAge che ane The yellow wattled Lapwing kahe che. te eke bhAIzrI vijaya gupta maurya tathA zrI tenuM zAstrIya nAma che Lobipluvia malbaricus harinArAyaNa AcArya e banne vidvAna pakSI vidya Boddaert saurASTramAM badhI jagyAe dekhAya che. divALI ghoDo athavA khaMjana ema be judAM judAM tetaranI be jAte saurASTramAM dekhAya che-eka tetara pakSIone ekaja pakSI tarIke oLakhAve che eTale te khaDIyA tetara tenuM aMgrejI nAmaThe Common gujarAtI nAma puratuM ame je pakSIne khaMjananA grey Partridge or Francollin tenuM gujarAtI nAmathI oLakhIe chIe tene zrI zAstrIya nAma che Francolinus pondiceri vijyagupta maurya kAbare divALI ghoDo kahe che. anus gmelin. bIje tetara te talIyo tetara a grejI nAmamAM ke tenAM leTIna nAma aMge amAre tene aMgrejImAM The Painted Partridge jAe mata bheda nathI je matabheda che te The kahe che ane tenuM zAstrIya nAma che Francoxinus sted vagtail ne kayA gujarAtI nAme oLakhavA chaietusLinnalus khaDIyo tetara saura'TramAM te che ame ane amArA ustAda e pakSIne khaMjana tarIke badhI jagyAe dekhAya che. jyAre talIyo tetara kaccha jANIe chIene oLakhIe chIe. amArA namra mate sivAya saurASTramAM badhe najare paDe che. te pakSInuM khaMjana ja vyAjabI gujarAtI nAma che. rAjaka:-A pakSIne nIlakaMTha athavA dezI dIvALI gheDa athavA khaMjana emAM bIjo nIlakaMTha paNa kahe che paNa enuM pakSInA zokhane vAMdhe amane e jaNA ke je te nAmo ekaja ke jeo bAjabherInA zokhIno che tevA pakSI pakSInA rAkhIe to temAMnuM eka eTale ke divALI ze khIne e tene sabajaka nAma ApyuM ane gheDe sthaLAMtarI pakSI che jyAre khaMjana nathI. A aMgrejImAM The Indian Roller kahe che ane thiI paNa vicAratAM ame je be pakSIonA na zAstrIya nAma che Goracias bengha judAM judAM nAme jaNAvyA che tema khaMjana ane ! lensis benghalensis Linnalus 241 divALI ghoDA e bana-alaga alaga pakSIo che. pakSI ravemAM musApharI karatAM TelIyAphanA tAra TITeDI:- A pakSIne aMgrejImAM The Red. upara beTheluM ghaNAe joyuM haze. saurASTramAM badhI wattled Lapwing kahe che ane tenuM zAstrIya jagyAe dekhAya che. keTalAka pradezamAM sthAI vasavATa nAma che Hoplopterus indicus indicus kare che. tene mALo bAMdhavAnI Rtu eprIlathI BoddacrtA pakSIne oLakhAvavAnI jarAe jarUra ogasTanI hoya che. sAmAnya rIte traNathI cAra iMDA muke nathI tenI bolI uparathI ja te tarata ja oLakhAI che. A pakSI nukazAnakAraka pakSImAM nathI AvatuM jAya che. te bole che TI 4 TIhaTa TITI TIhaTa eTale ke ApaNI khetIne A pakSI upayogI. Ama sAmAnya rIte te bole che. e bolIne Ama gaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saranAmuM : "DIsenTabenka" TelIphona naM. : 115 zrI surendranagara DIsTrIkaTa ko-opareTIva beMka lI. surendranaga 2 surendranagara jIllA sahakArI maMDaLIone sahakArI dhoraNe dhIrANa karatI mastha saMsthA : .: zA khA o : (1) surendranagara (2) pATaDI (3) dhAMgadhrA (4) haLavada (pa), lakhatara (6) sAyalA (7) ceTIlA (8) muLI (9) lIMbaDI pramukhazrI :- bhupatabhAI vrajalAla desAI upa pramukhazrI :- amRtalAla sukhalAla zAha beMkanA zera tathA Itara phaDanuM bhaMDoLa : 1. sahakArI saMsthA vi. e. kharIdela zera rU. 56,25,000 2. rAjya sarakArazrIe kharIdela zere rUA. 10,64,000 3. rIjharva beMka tathA phaMDa rU. 25,17,000 4. kula thApaNe rU89,39,000 5. sahakArI sabhyone kula dhIrANa rUA. 4,06,44,000 6. kula kArya bhaMDaLa rUA. 4,58,97,000 TrasTanI thApaNa para khAsa vadhu vyAja ApavAmAM Ave che. vadhu vigata mATe maLe yA lakhe IzvaralAla DI. paTela bI. koma. jI. DI. sI. enDa e. eca DI. sI. menejara. zubhecchA pAThave che. zrI kezoda mahAla sa. kharida-vecANa saMgha lI. kezoda tAlukA kezoda junAgaDha-jille sthApanA tArIkha - 19-5-16 seMdhaNI naMbara :- 1538 zera bhaMDaLa :- rUA. 15926-00 sabhya saMkhyA - 110 anAmata phaMDa :- rUA. 34402-57 kheDUta sa. maMDaLIo - 40 anya phaMDa :- rUA. 41077-04 bInakheDUta - vyaktigata 69 sarakArazrI 1 anya noMdha - saMgha dvArA jIvana jarUrIyAtanI cIja vastuonuM vecANa thAya che. masarIbhAi nAjAbhAI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "bhAratamAM prazaMsA pAmela" haraNa chApa, naM. rara ane naM. 888 bIDIo jenuM mIThuM ane madhura dhrumapAna anero AnaMda Ape che na javA bAdo'AND GONQUED m hajAro kuzaLa kArIgaronA hAthathI tenuM utpAdana dina-pratidina vadhatu jAya che, teja tenI jokapriyatAnI sAbItI che. .: * : nirmAtA : vR ja lA la ma Na lA la - e nDa kaMpanI * bIDI tathA bIDI pAnanA vepArI pesTa bokasa naM. 22, gAMdithA (mahArASTra) 21 Office Phone : 47 Resi. Telegram: DEERBIDI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranI pASANa samRddhi -prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA zilpa vizArada ucAimAMja bese che nacenA taLano patthara saro saurASTramAM puSkaLa pramANamAM vera vikhera nathI hote. avasthAmAM bhUmimAM vipula pramANamAM mAratI pASANa upayogamAM Ave tevA maLI Ave che. jhAlAvADanA pradezamAM thAna rAmaparaDA morabI - saurASTranA kAMThAnA pradezomAM pUrvataLAjAthI pharatA makanasara haLavada dhrAgadhrAM tarapha paNa senDasTonanI jAtanA kAMThe kAMThe dArakA sudhI ane kacchanI khADInA kAThAnA pattharanI khANa che ochI vattA pramANamAM majabutAI pradezamAM paNa vizeSa bhAge lAImasTona nIkaLe che. maLe che pASANuM jINA mogaranA ane jADA meranma amuka bhAgamAM sArI jAtano zrAIma sTona coravADa maLe che tene keTalAkane havAnI asara lAge che paraMtu hATInA mALIyA tarapha ane teyo keIka utarato moTA mamaranA pattharane havAnI asara nathI lAgatI porabaMdara, rANAvAvamAM maLe chesaurASTranA vacalA te bArathI tera phalAMbA patthara maLI rahe che A bhAgamAM paNa judI judI jAtanA pASANe maLI rahe. pattharane "khAre" patthara kahe che te ejArane khAI che. madhya bhAgamAM keTaleka sthaLe "belA' nA nAmathI jAya che. khArA pattharanI gujarAtamAM khANa oLakhAto pathara pA41405nA mApanA nIkaLe che hImatanagaramAM moTA pramANamAM maLe che temAM magara te makAnanA caNataramAM vaparAya che. jenA aMga-53 jaze sAro che ketarakAma sArU thAya che. ochAM hoya ane keIka kaThaNa hoya tevA cArathI pAMca phUTa sudhInA lAMbA pASANe maLe che pattharanI saurASTranA pUrva kInArA tarapha taLAjA pAse laMbAI eto tenAM sastA ane aMga-5Da ane dAThA bAMbhora kATakaDA gAmane pASANa ImAratI che mogara-rajakaNanA sudaDhatA para AdhAra rAkhe che. te khANonA pattharo zatrujya pahADa para hajAro maMdiromAM vaparAya che temaja te pradezomAM paNa coravADathI mAMgaroLanA bhAgamAM "serIvAja" ghaNo vaparAto tene aMga paDe che paraMtu jetA nAmathI oLakhAte uma patthara kArniMga thAya tevo ane havAnI aMsarI para evo pASANu jADAInA pattharo ane laMbAImAM daza phuTa sudhInA pattharo maLe che A pASANamAM lAIma-cunAno eza nIkaLe che cAlukayA rAjyakALamAM semanAthamAM che seMkaDo maMdiro e pAvANonA baMdhAyelA che tenA che. lAkho avazeSA pATaNa tarapha maLe che A jAtanI pASANunA doDha deDha ke bakhe moLa lAMbI khANo haju e A bAbhera patthara sane 1030mAM vahaNa raste pradezomAM jovAmAM Ave che A khANe muslIma muMbaI jatA surata bharUca paNa jatA A samayamAM rAjya kALamAM baMdha thaI che. serIyAjanI jAtane - muMbaInA eka meTA kAma para mArA pUjya prapitAmaha sthapati tarIke hatA temanA junA kAgaLomAM bAMbhora pApaNe aDhArathI vaza phuTa sudhInA lAMbA keTalIka vakhate maLe che tema purata jaaI pahoLAImAM paNa patthara te vaparAya che paNa have porabaMdara patthara maLe che te pApane ema-paDa hotA nathI tethI 5Na vahANa raste AvavA mAMDayo che tema lakhe che te eka raMge pathara majabUtani mATe ghaNe uttama porabaMdara patharanI AyAtathI ane keTalIka sulabhatAnA che serIya'ja lAIma sTenanI nata nahi paraMtu te kAraNe bAMbhera pattharane vaparAza ocho thayo ane senDona che tenI khANa thI ATha phuTa sudhInI porabaMdara moTA pramANamAM vaparAvA lAgyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :22} : pUrva bhAgamAM kALA patthara nAme grenAiTa sTAna pAlItANA zaheAra kheADIyAra vagere sthaLethI moTA pramANamAM DuMgarAomAMthI maLe che AnAthI koika narama jAtanA kaLe patthara rAjakATa pAse kheArANA AsapAsathI paNa nIkaLe che te pattharane kAIne havAnI asara lAge che e eka vicitra vAta che. taraphanA rAjulAnA sakhta patthara aMga para vALA ke ghana paNa nIkaLe che A jAtane patthara te pradezamAM mahuvA ane bhAvanagaramAM ghaNA vaparAya che tenuM dhaDAkAma sArUM saphAi baMdha thAya che tenA bhavya makAna bhAvanagaramAM pANAsa| varSa pahelA suMdara ubhA che. AvA sakhata patthara mAratI kAmamAM kAra pagathIyA ke plIMtha sudhImAM vaparAya che kALA pattharanI rADanI kAkarI ane R. C. C. kAmamAM vizeSa vaparAya che. temA raala sTezana TALA pattharanA makAnA paNa thAya che. junA goMDala rAjyamAM pAnelI vagere bhAgamAM ghaDa. U sapheda patthara cAreka phuTanAM lAMkhe patthara nIkaLe che bhANavaDa tarapha paNa cArathI pAMca phuTanA lAMbA pattharA sArA dhaDAu sapheda maLe che. junAgaDha pAse catutarInI khANunA pattharAyelA imAratI kAmamAM khAsa karIne vaparAya che goMDala rAjyamAM rAjakATa pAse ane pAlItANA pAse pIpallAnA melA nIkaLe che madhya saurASTramAM pahelA elAnA caNatarane upayAga thate junAgaDhamAM te khAsa karI elAja vaparAya che, jyAM pattharanI agavaDatA hoya tevA bhAgamAM IMTonA upayoga bAMdhakAmamAM thAya che perabaMdaramAM vizeSasAge sthAnika sapheda pattharA bAMdhakAmamAM vaparAya che khelAnA pattharanA cunA sArA thatA nathI retALa jevA cunA thAya che . sArA lAima sTAna porabaMdarake coravADamAM vipula pramANamAM lAima sTAna DeDa cIranA talAlA gAma sudhImAM nIkaLe che. pAlInA patthara paNu sAre lAIma sTona che AthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat te patharA dhrAMgadhrAM kemIkalamAM TATAnA mIThApuramAM hamezA paMdara pAra vegana jAya che. mAlanI janatanA sapheda ane pILAM pacA saurASTramAM ane kacchamAM maLe che mAMgarALanA sulatAnapura AsapAsADInAra unA pAse ane jAmanagaranA pIMDArA gAme kacchanI khADInA mAMa ane kacchamAM aMjhAra AsapAsa pILA mAla maLe che. kuMDalA mahAlanA matIrALAmAM sapheda Arasa maLe che paraMtu tenA kei jAtaneA vikAsa thaye| nathI kacchamAM pILA kALA ane sapheda Arasa sArA pramANamAM maLe che. saurASTra karatAM kacchamAM mArbalanI jAtane patthara vadhu pramANamAM maLI rahe, taLAjAnA McaDI ane jhamera tarapha pILe! Arasa maLe che A pattharA pAlIza paNa sArA thAya che. pIMDArAnA pILeA mAla saheja narama havAthI ochu peAlIza thAya A pattharanA TukaDA bahu meTA nI nIkaLatA hAya tema lAge che kacchanA sapheda ane kALA mAlane pelIzIMga sApha thAya che pILAnI mUrtio dhuNI junI jovAmAM Ave che. seAnagaDha vIyArAne lIle ArAsaNa akhAjIne sapheda ane cheTA udepuranA sapheda Arasa nIkaLe che. ArAnA mAIlanI khANA hamaNA DIka vikAsa thai rahayA che. Arasa ne uttara pradezamAM sagemaramara kahe che mAgalAnA kALathI jodhapura rAjyanI eTale gujarAtanI aMbAjInA ArasanI khANA badha makarANAnI khANAnA mAla bahu prasiddhimAM AvyA thai. vaLI brITIza rAjya kALamAM praMTAlInA mAla pADhIyA AvavA mAMDayA joke have paradezI mAlanI AyAta baMdha che. tethI dezI'mAlane sArU uttejana maLyuM che. dvArakA taraphanIkkhANAmAM patyeza nIkaLe che, temAM pegara (rajakaNe)mAM jINA bArIka za khalAonA pudgaLathI malAyalA te patthara dvArakAdhIsanA jagya maMdiramAM vaparAyA che. www.umaragyanbhandar.com Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSIya cIrI ane cIrADa A be jAtanA uojana ke Arthika muzkelInA kAraNe bIjI saMgataDAnI pathare mAhe ghaTatuM gAMgaDA saurASTramAM sArA rakSaNanA abhAve nIrAza thaI beThelA hatA. pramANamAM maLe che jeno upayoga sImenTa udyogamAM pASANanA guNadoSanI carcA karI pachI tenI sArA pramANamAM vaparAya che temaja plAstaramAM tAtvika dRSTie vicAra e sAmAnya rIte pAraNuM mukhate upayogamAM le che cIDe pAsAdAra nAnA nijIva vastu che ema ApaNe mAnIe chIe paraMtu nAnA sAkaranA gAMgaDA jevA pAradarzaka kaDA baMdhAyelA nIkaLe che te cIrADA ane cIroDI evA ja prakAranI tenA bhUgarbhanA sthAna hoya che tyAM sudhI te pASANamAM kRddhi zakitanuM tatva che jamInamAM paDe paDe vRddhi paratu narama hoya che. pAme che tethI te ekedrIya jIva che. morabI taraphanA khetaromAM akIkanA chuTA TukaDAo vaLI zIlpa zAstromAM pASANanA guNa doSane maLe che te khaMbhAta taraphanA leke vINI jaI tenI jAtanuM vargIkaraNa karela che. 1 pulIMga 2 strIlIMga temAMthI suMdara vastuo upajAve che. 3 napuMsalIMga. A traNa prakAranA lakSaNa varNana karatAM saurASTramAM junA vakhatamAM patthara nIkaLatA kahe che. je pASANughaMTa je tINa avAja kare te tenI prAthamika jANa te guphAo pachI thai hovAne pullIga jAtane pASANu jANu ane tenuM zivalIMga saMbhava che DhAMkanI taLAjAnI ane junAgaDhanI guphAo. banAvavuM ane devonI murtio banAvavI je pASANu ThekatAM ke ghaDatAM avAja kare te strIlIMga jAtane soraTha jIllAmAM prabhAsa najIka cAMda batANa pASANa jANavo. temAMthI jaLAdhArI ane devI ubA. sanI himaNAja gaDu samaDhIyALA ane gIra pratimAo banAvavI Aje je pASANu khorAsamAM ane mAMgaroLa tarapha zepa ane mukatupura bede avAja kare agara avAja na thato hoya A badhA bhAgamAM sAro ghaDAu sapheda patthara maLe che. tevA pASANa naLa I. tevA pASANu napuMsakalI ganA jANavA ane tenI deva ke detAonI mUtio na banAvavI paraMtu te gehilavADano taLAjAthI jAvAda sudhIno maMdira ke makAnanA bAMdhakAmamAM vAparavo ApaNA A kAMThe lAIma sTonathI bharapura che vaLI maharSionuM vijJAna juo? jIzIma cIDI paNa gehilavADamAM maLe che A cAlukya rAjya kALamAM maMdire vAva kavA tarapha sImenTa udyoganuM sArU kSetra che tenI khAtrI taLAvo rAjamahelo durga tenAM kaLAmaya AjathI pAMtrIza varSa pahelA zrI naMbakalAla o. daravAjAo thatA tethI pASANunI khANa khUba somapurA (pAlItANAe ApelI khUba amalaIne zodhAyelI. dhamI muslIma zAsanamAM junA jarmanInA kapanA kArakhAnAmAM tenA TesTa karAvela maMdirone parivartana karI masIdone daragAha karI. te uttama jAtanI sImenTa thaI zake che. kamanazIbe pAchaLathI je ke teone masIdo baMdhAvavA A udyoga pAchaLa Arthika madadanA abhAve te kaI maMdirone na malyA eTalA puratA navI I bhArata na thaI zakayuM mATe pASANone upayoga karyo, junI khANa saurASTramAM mane eka be evA gRhasthonI sAtaseka varSathI baMdha paDI. mulAkAta thayelI jeoe pASANanI zodhakhoLa saurASTramAM pASANunI vipulatA bhUgarbhamAM che pAchaLa gAmaDe gAmaDAnI sImAne khANomAM rakhaDI tenI zodha haju barAbara thaI nathI. mukhyatve traNa prayatno karelA, Arasa mArbala jevAM uMcI jAtanA sthAnanI khANane vikAsa thayela che. 1 porabaMdara patthara vagerenA bahAra sAro upADa thAya paraMtu tene dhrAMgadhrA ane rAjulA. sIvAya sthAnIka nIkaLatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 288: belA, ane kALA mArabalasTona vaparAya che porabaMdara dezanI unnatImAM meTa phALe ApatA A patthara. kalakattA madrAsa ane TheTha AphrikA sudhI udyogo paNa kImatI che ane tene maTIrIyalsa jAya che mubaI zaheranI zobhA suMdaratA parabaMdarI purU pADavuM joIe, udyoganI agatyatA ApaNe pattharane AbhArI che. samajavI joIe paraMtu mAre dIlagIrI sAthe kahevuM paDe che ke A udyoganA bhAge porabaMdaranI bIlDIMga have ApaNe bhAratIya udyogamAM vaparAtA ImAratI pattharanI khANo baMdha karAvavAnI agatyanA pASANa para AvIye, saurASTramAM prAMgadhrAnuM dhRSTatA to na ja thavI joIe. baso varSanA A udhoga AlkavI vakarsa, mIThApuranuM TATAnuM kemIkala ane cAlu che. vartamAnamAM dazeka hajAranA garIba kuTuMba porabaMdaranuM bIralAonuM kemIkala vakarsa temaja porabaM, para phaTake paDe che. te anyAya thaI rahyo che. daranA traNa sImenTanA kArakhAnAo dvArakA jAmanagaramAM porabaMdarathI rANAvAva bhANavaDamAM bArathI bepAMca kArakhAnAo A moTA kArakhAnAone cauda mAIla laMbAI ane traNeka mAIla pahoLAImAM puratA pramANamAM lAIma sTonanI jarUra che pacAsathI 5 cotera phuTa uMDAI sudhImAM bharapura kemIkalanA traNa kArakhAnAne sarerAza trIzathI lAIma sTona che. vaLI UdyogamAM to pattharanA pAMtrIsa vegana haMmezanA joIe. joke dhrAMgadhrA TukaDA joIe. je khANavALA pAsethI maLI rahe. kemIkala, coravADa ane hATImALIyAne talAlAne mAdhavapura baraDA bAyaDI bhANavaDa rANapura pAtara lAImasTona meLave che temAM lAImanuM pramANa vadhu Dhebara gepa mIyANI vIsAvADAthI TheTha dvArakA che maThApurane panelIthI mAla jAya che ane haMmezA sudhInA bhAgamAM lAIma sTona bharapura maLe che. Ama so vegana mAlane UpADa traNa kArakhAnA mATe chatAM beThelI khANo baMdha na thavI joIe sarakAre thAya. A bAbata vicAravuM joie. pArakA avaguNa koInA juve nahi | mAnavatAnA dIvaDA prakaTAvI aMtara | ene kahIe harinA dAsa, nyAta ujALanArA AzA tRSNA eke nahi uramAM merU Dage paNa jenA manaDA ne Dage ene daDha kara vizvAsa. evA aLa TekadhArI jogaMdara jevA mahAna saMtanI daDha TekadhArI saMtanI amara kahAnI amara gAthA a la kha nA a vadhu to lekhaka: kanaiyAlAla vrajalAla vAghANI mUlya rUpiyA aDhI pisTeja alaga tamArA haiDAmAM anerI ta prakaTAvaze aneka tirdharonI divya kahAnI ane AnaMda Apaze jarUra vAMco tamArA gharamAM tenI kheta prakaTA. kanaiyAlAla vrajalAla vAghANI eAdhavalAlajIne khAMcA, narendra nija, nAnabhAzerI, bhAvanagara-1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saurASTranuM vana ane vanacara -bI nivAsa: vaikuMTharAya bakSI bI. esa. sI. enasa kevIdra supriTenDenTa jhUlejIkala gArDasa junAgaDha" jIvana jIvavA ne mATe eka vAtAvaraNa Envi.. saurASTranuM vana ke nAnAM nAnAM vano e paNa tonment nI jarUra che 7ii se prANuM jIvana te eka nAno vibhAge che te vibhAgamAM paNa cokkasa e hoya ke vanaspati jIvana, A vAtAvaraNa bhaugalIka jAtanA prANI pakSI vase che. ApaNuM ja galemAM sthiti upara khAsa AdhAra rAkhe che. A pradezanA mukhya ja gala junAgaDhanI pazcime AveluM gIrana bhaugolIka sthiti bhInna bhI hoya che. eTale jaMgala. gInnAra parvatanuM jaMgala, baraDe eTIla vI. nAnA parvatanI taLeTImAM Avela jaMgala mukha che. vAtAvaraNa judAM judAM hoya te svAbhAvika che. A badhAmAM gIra jaMgala eja mahatvanuM che. judAM judAM vAtAvaraNamAM judI judI jAtinI jaDa ane cetana samRddhi hoya che. gIra vanavibhAga - saikAo pahelAM gIra vAtAvaraNane khAsa karIne nIcenI bAbato para jaMgala vistAra 1200 co. mA. gaNAtA. rAjanA Adha ra rahe che. (1) tyAMnI bhaugalIka sthiti (2) ekama pahelA gAyakavADI gIra ane soraThanI gIra vanaspati (7) nadInALAM pahADa DuMgara vI.nI hastI judI gaNAtI. hAla rAjyanuM vilinIkaraNa thaI ke abhAva (4) vanaspati sRSTa, (5) jamInanI jatAM gIra jaMgala AkhuMya gujarAta rAjayamAM AvI jAta (f) ane cetana vasAhata. jAya che. Aje te ghaTIne para0 co. mA. lagabhaga rahyuM che. najIkamAM gIranAra parvata pAsenuM junAgaDha bhAratanA AvA saMdaratI che vibhAga che. dareka * zahera pAse AveluM nAnuM 70 e. mA. nuM jaMgala vibhAgamAM amuMje zANapaNa -vinarvi. jevA maLe to che. gIra jaMgalane hAla "abhayAraNya eTale AvA mahAna vibhAgano paNa peTA vibhAgane tenA senyurI banAvyuM che. ane tyAM siMha darzananI nAnA nAnA virya thAya che ne eka eka alaga adharuM vAtAvaraNuM sajaja che. AvAM vAtAvaraNamAM bahAranA TurI paNuM A abhayAraNyanI mulAkAta vyavasthA jagala khAtA taraphathI karavAmAM AvI che. rahanI cetana samRddha rasAya che ne vAtAraNanuM samatala letAja hoya che. 5Ne jALaMtI tenuM rakSeNa paNa kare che. DuMgarAne - dhAro - gIra jaMgalamAM nAnA vanapazuone judA judA eka eka mahAna nAnA DuMgarAne bAra TekarI vI. aneka AvelA che. sadAya judA judA vAtAvaraNa mAM rahe che. A samudAya temAM mUkha "ka" "mAla" "mUDo' Abale eka mahAna samAja che ane pati nahi paNa na paNa bhaMbha' "maja" " nALIe" "dAda" have samAjanAM hitamAM ja badhuM Apa meLe sarjAya che. temAM "TalA dhaTalI vI, che vAsAMDhaLa, nAMdIvale paNa enImala komyunITa, enImala sosAyaTI nI. amilakAyunaTa, anImala isA . cAMcama , vi che. hema che ApaNA samAjanI mAphaka ahiMyAM paNa kaleza thAya che kAda thAya che. ekta racAya che prema nadInALAM -gIra jaMgalamAM jALanI guthaLI thAya che. jIva jIva chAla saMgrAma cAle che paNa mAhaka nadI nALAM kaLAM jharaNAM vI. paNa che temAM pariNAme badhuM AkhA samAjanA hitamAM ja hoya che. khAsa karIne "hIra" "arabAjhara" dhAtaravaDI" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :290: 86 ?? 4 araDaka sarasvati" 'zIMgavaDA " " suDAveza " " rAvala '' TADhoDIyA " "s ne madhuvaMtI che. macchudarI brAmalIyA vanaspati sRSTI :-mA jaMgalamAM vanaspati sRSTImAM sAga, seMbharA, mahuDA, haLadaravA, kAMgasA, khAlI, khera, gArDa, sIMsama AMbaLAM, rAyaNu, kareja jAMbu, semaLe, vAMsa, bAvaLa, kaDAyA, arIThA, garamALA, khAkharA, mIMDhALane kheDAM che. leAkana karIe te| sorASTranAM vanacarA jhaDapI najare nIce mujaba jaNAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1. mukhya gIra jaMgalamAM siMha 2. DugarAne dhAramAM dIpaDAne rAjhAM 3. ucca jamInamAM zikArA-laTuDA 4. pahADanA bhAgamAM semara 5. jhADImAM pazu athavA cittaLa vAMdarA jaMgalI khIsakhAlI jaMgalI bIlADI. jamIna havAmAna varasAdaH-jaM galanI jamIna kALI cIkaNI kapAsanI thI mAMDIne taddana utarI gaelI kAMkarIvALI sudhInI che. jamInamAM mUkhya khanIjemAM tulazI zyAma bAju gadhaka bhANejanA vitru neLIyA caMdana dhA. vistAramAM sAyarA tathA cIrADI bhaMDA(Yableland) nA pradezamAM kalaI ane zIzamahala tarapha zIzuM hAvAnuM manAya che. ekaMdara bhUpRSTa khaDita che ane sapATa medAneA lagabhaga nathIja havAmAna sAdhAraNu rahe che. garamAM lagabhaga 106 F sudhI vadhe che, te ThaMDI 46" F sudhI jAya che. varSARtu aniyamita che. julAi ke egaSTamAM zarU thai ekaTAkhara sudhI pazu kadAca lakhAya che. varSARtumAM melerIyAnA upadrava sivAya bIjI RtumAM havAmAna sArUM rahe che 6. jhADa para khIlakhADA ne vaDavAgaDha 7. bANamAM lAkaDI zeDhAI, vaNIpara athavA rastAe: jaMgalanA mUkhya gAmaDA sAsaNane jAmavALA relvethA sAMkaLAyela che. jaMgalamAM paNa vAhana cAlI zake tevA pheravedhara rastAo che. vatacare jovAnI sArI Rtu navembara DIsembarathI zarU thAya che. A sivAya gIranAra pAlItANA baraDe coTIlA vi. DuMgaranI AsapAsa jaMgaleA che. eTale saurASTranA vanamAM gIranu gIca jaMgala che. DugarAne dhAra che, ucca jamIna che DuiMgarA nIcenA jhADI jhAMkharAMnA pradeza che. paTa che,khe tare che, medAnA che. bheNu khakhAlane ne kAtarA che nadInALAM ne naherAM vAkaLAne jharaNAM vi. badhu ya che te A eka anekhuM vAtAvaraNa prANI sRSTIne rahevA mATe sarje che. A pradezanA AvA judA judA kalpita vibhAga gaNI ApaNe vibhAgavAra vasatAM prANIonuM eka vihaMgAvache. 8. lAsA pahADanAM paTapradezamAM va. 9. khullA paTamAM haraNAM, sasalAM. khetarAu uMdaraDA-mAmaNamuMDA sAleDAM, 10. nadIomAM magara DhAlakAcalA jamInapara 11. te sarpo. vI.tI, eka mahAna vasAhata che. 1. mukhya gIra ja gala :- sArA eziyA bharamAM thatA siMha gujarAtanuM gaurava che. bhAratamAM jethI nAza pAmI haju gIra jaMgalamAM siMhane vasavATa rahayA che. mAtra seranIgIra ne AphrikAmAM ja siMha thAya che. siMha eka rakSita prANI tarIke jAhera thaela che te tenI olAda cAlu rAkhavA gujarAta rAjya jAgRta rahe che. A siMha viSe aneka daMtakathA mAnyatA vI. pravarte che. junAgaDhamAM Avela prANIbAgamAM mukhya sthAna siMhanuM ja che. te tyAMthI saMpUrNa mAhiti maLI zake che. banArasa pAse caMdraprabhAnA jaMgalamAM siMhanI vasAhata zarU karavAnA prayAsA paNa karavAmAM AvyA che. DuMgarA ane yAra :- saurASTramAM mAtra gIra pUratAja nahi paNa badhA DuMgarAne dhAramAM dIpaDAnA vasavATa che. dIpaDA bahu luccu prANI che, cUpakIdIthI chetarIne zikAra karI jAya che. bhAraNane DhasaDI jAya vadheluM bIje divase khAya che ne vakhate najIkanA www.umaragyanbhandar.com Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :11: gAmamAMya ghUsI jAya che. te paNa khIlADInA vavuM ja prANI che. paraMtu dIpaDA ane cittAmAM ghaNA pharaka che. cittA have bhAratamAMthI te nAza pAmyA che dIpaDA siMha karatAM nAnuM prANI eTale game te zikAra para nabhe cheka kukaDAthI mAMDI gadheDAM sudhI badhuM khAle vakhate vAsI paNa khAya. Ama game te rIte peTa bharI leteA heAvAthI lagabhaga badhe jovA maLe che tenI cADhAvALI bhabhakadAra cAmaDI mATe ja tenA zikAra thAya che. tene raga cAThAM vI. vAtAvaraNamAM eta prAMta thatAM hAi jhaTa pakaDAtA nathI kaLA dIpaDA saurASTramAM nathI. rojhaDAM athavA nIlagAya ApaNe tyAM DuMgarAne dhArAmAM jovA maLe. mAdAnA raMga bhUkharA pILeA te naranA kALAza paDatA rAkhADI hAya che. narane gaLe kezavALIne e nAnAMvagaranI hAya che... zIMgaDAM hAya che. doDavAmAM ustAda DuMgarAne lATamAM kudatAM alApa thaI jAya. AhAramAM vanaspati, pAkane paNa bahu nukazAna paheoMcADe sUryAstathI sUryodaya sudhI care te pachI pANI Are cAlyA jAya, haraNa zikArAne ghaluDAH-A prANI nAnAM jevAM dekhAya paNa haraNanA kuTuMbanA nathI zikAra mATIyALa ra MganA nIcA kadanA te haraNa karatAMya pAtaLA paga te. tenA zIMgaDAM gALagALa cakarI upara upara ge|DavI hAya tevAM khAsIyata badhI haraNa jevIja paNa jhAjhe bhAge DhaLAva ne ucca pradezamAM dekhAya, mAdAne zIMgaDA nahi. : ghaTuDA raMge gherA badAmI TukI kheDI daDInA ne gALa phAphaDA kAnavALA heAya che. jaMgalanI ucca bhUmImAM te thAya che, ghaTuDAne e AgaLane e pAchaLa nAnA nAnAM trIkANAkAranI zIMgaDIo hAya che. eTale ane cAzIMgA paNa kahevAya che. zikArA dhaTuDA ghaNAM zaramALa, najara paDatAMja jhADImAM alApa thaI jAya. ' semara - DuMgaranA gALAmAM meTI moTI khINamAM semarane vasavATa che. aMgrejImAM * DIyara'nA varga kahe che temAM A prANI Ave che aMgrejImAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat tene sTega kahe che. bhUkharA badAmI raMganA nevRdvAvasthAmAM kALAza paDatAM hoya che. rAtre dhAramAM vakhate semaranA kIkIyArI jevA avAja paNa saMbhaLAya nara semarane meTA meTA DALAnI mAphaka phUTelAM zIMgaDAM hoya che. te dara varSe kharI jai navAM Ave che. navAM zIMgaDAM kuNAM hoya tene velaveTa kahevAya che. pUkhtavayanuM semara bahu uMcu mATuM prANI che moTAM zIMgaDAM ne pADA jevA kAMdhATavALAM phATela jabarajasta semara DuMgaranA gALAmAM jovA maLe. semaranA cAmaDAnA khuTa thelI vI. bane che te tenA zikAra thAya che. vanaspati AhArI che paNa AMbAnA mera tene bahu bhAve. mAranI meAsamamAM AMbAvADIyAmAM semara jarUra AvavAnAM semarI kra'ika nIcIne zIMgaDA pazu athavA cittala e paNa 'DIyara' varganuM prANI che. haraNa karatAM meATuM te semara karatAM nAnuM camakadAra kesarI raMganI cAmaDIne aMdara dheALA talakAMthI bahu suMdara dekhAya che, eTale tene krAMcanamRga kahe che, temAM paNa narane zIMgaDA DALI jema phUTelA hAya che. mAdA zIMgaDA vagaranI. eka ke be baccAM te janma Ape jhADIjhAkharAM mAM vase te Du MgarI cArA para nabhe pazu nA nAmathI oLakhAtuM A prANI TALuM meATTA jhADa upara vAMdarA hAya tenI nIce jAya vAMdarA khIjAyane pAMdaDA TeTA vI, nIce pheMke eTale pazu cArA kare. haraNanA varganuM prANI hAvAthI tene aMgrejImAM 8 speTeDa DIyara + kahe che. vAMdarA :-saurASTranA jhADIjhAMkhara vALA pradezamAM kALA meDhAMnA vAMdarAM thAya che. Ama duniyAmAM te vAMdarAMnI lagabhaga 44 jAte thAya che paNa bhAratamAM 8-9 jAtaja che. saurASTramAM lAMbA pUchyAMnu rUperIvALavALuM saunuM jANItuM kALA meDhAnuM vAMda lagabhaga badhe jovA maLe che. kuTuMba vatsala prANI kuMTuMbamAM ja rahe che. eka narane dhaNI mAdA haiAya che. bhAsAnAM DhaLelA jevAM A prANI have te| gAmamAMya ghUsI jAya che. www.umaragyanbhandar.com Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 22 : jhADInA pradezanI nIcenA bhAgamAM ja galI bIlADI baccAMne janma Ape thAya che Amate ApaNI deza pALelI bIlADI zeDhAI bahu vicitra dekhAvavALuM prANI tenAM jevA je paNa 2 ge bhUkharI pILI ne lIlI kAMca jevI pIchAM haiyA jevAM ne teja tenuM rakSaNa karavAnuM AMkhe dezI bIlADI karatAM vadhAre jhanunI ne zikAra sAdhanaH pAchaLa baLa karI duzmanA zarIramAM A pIMchAM karI mAMsAhAra para ja nabhanArI gAmanI bhAgoLethI tIranI mAphaka bhakIde kaMda-mULa jevAM kaDaka mULIyAM ke kukaDA khAtAomAMthI kukaDA bahu mAre eTale mAMDavI vi. para nabhe, meTAM moTAM bhaNamAM rahe A ene piTTIthIpha paNa kahevAya che.. bheNamAM aneka ratA hoya, aMdarathI bhANa suMvALI - vanapradezanAM moTA moTA jhADa paNa mAtra ekalAM dhuLa pAtharela hoya zeDhAInA ghara jevA jevAM hoya che. alA nanI tene paNuM kIDI maMkeDAthI mAMDI vijhe :-athavA vaNapara to ghaNuM jANItuM che meTAmeTAM udhe mAthe laTakatAM vaDavAMgaDAM jevA prANI bIlADI jevuM dekhAya paNa TUMkA paNa lAMbu zarIrane o vaLagelA che vaDavAMmaDAMne chIpAmAM phera che moTA guadAra pUcha khetaranA zeDhAmAMya rahe mAMsAhArI vaDevAMgaDAM eTale 'vempAyara beTa' jaMgalanA jhADamAM prANI aMgrejImAM ene sIveTakeTa kahevAya. vIMjhune. paNe jovA maLe e uparAMta AvA jhADa para jaMgalI goLa bahu bhAve gujarAtamAM te bIlADInI mAphaka khasakhe.lI-kAkaDA TeTagaLI vI. vanacara prANIo gAmamAMne gharamAM Ave che. nI paNa eka "samuha vasAhata hoya che eTaluja nahI naLIyA paNuM sAmAnya prANI che gherA ke khUlatA paNa jhADanI bakhe lamAM aneka pakSI jhADapara bhALa badAmI raMganI jhADImAM sarakIne cAlyA jAya jaMgalI' bAMdhI rahenArA vI paNa hoya che. neLIyA pALelA karatAM vadhAre kadAvara hAya saDI have vana pradezanAM bhANe bakholane kAtara joIe gayeluM mAMsa ane hADakAM vi. para nibhAva karesApanI' evI mAMga . vi . canta che to mAtra gIra jaMgalamAM ja nahi paNa ghaNI jagyAe sAthe jhagaDI paDe. AvuM. vAtAvaraNa hoya che. AvI jagyAmAM lekI, caMdana ghar :-nAnI lIsA zarIra nImagara zeDhAi, vIpara, noLIyA, caMdana jevAM prANI joIle tevIja gaDhamAM ne bheNamAM ne bhInAza vALI saurASTranA vanamAM najare caDe che, jamInamAM chUpAi ne rahe tene khorAka nAnAM jIvanuM le kaDI Amate ziyALanA jevI lagabhaga kuta TamaLo deDako vi. caMda avAja kare te jANe jevuM lAMbuM paNuM nAnuM huM bhUkhare raMga ziyA TImallu bhUtaLuM boluM. panathI te majabUta pakakaDa karatA ghaNuM nAnuM ane gucchAdAra pUchavuM. loMkaDI laI zake eTale vAgharI leke tene addhara caDavAmAM bhANamAM rahe che. tenA bene chaTakabArI mATe vApare tema manAya che. pAMkhA kI jhADIDA ! gara betraNa daravAjA che ya che. sUryAsta samaye cAre ' ne nAce lagabhaga paTa jevA pradezamAM varU thAya che. karavA nIkaLI paDe che ke AvA pradezamAM Ama zivALa lAMkaDI kutarA vi. ne lagamaga maLatuM paNa tema de DatI najare paDe che. mAMsAhArI prANI che eTale nAnI vAta vi. para nabhe che te emA $ dora ne mATA kadanuM prANI che mAMsAhArIma pra NIe karelA zikAra para paNa AdhAra rAkhe che. zikArI che te bakarAM gheTAM vi. ne zikAra karI le che ziyALa lekaDI karatAM meM pUchaDuM Ai kutarI sAthe tenuM mIzraNa karI zeTIyana kutarA bharAvada 2 ne raMge ghera badAmI raMga sAthe kALA banAvavAmAM Ave che. khUlA paTamAM zikAra ne che raMganI mINadhALu svabhAve bahu lucyuM. te paNa bAphI' rahetA be DabhAMja. khUlAM medAnamAM khetara me Tara prANuM'karelA zikAra upara ke nAnA pakSI TomAM kALIyAra athavA haraNa sasalAM, khetaravuM khetarouM uMdaraDA vI. para nabhe che. sAMja paDe cAka uDA mAMmeNumUDa athavA zero ane sAleDA paNu karavA nIkaLe tyAre ekI sAthe ghaNAM prANIo thAya che. haraNano vakhata pahelAM karatAM tenA mAMsamAMTe bumarANa karI mUke. te paNa bhemAM rahIne 3-5 zikAra thavAthI have ochI thaI che paNa have te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duniyA bharamAM mazahura sarva zreSTha 5 jJA ( rajIsTarDa ) agarabattI nirmAtA - pannA paraphyumarI proDakaTasa bhAva na gara. pi. be. naM. 41 tAra : "PANNABATT". phona : 4056 sarva zreSTha sugaMdhIo khuzabo khajAno kara * 5 nA 8 bAmahI AmaLA : AbazAra ( kula caMpA ( hera oIla 6 tamAku hera oilsa dha komeTIkasa vigere vigere mATe. nirmAtA :- pannA soMgAra nirmAtA :- bAla eromeTIkasa ke. bhAvanagara. bhAvanagara www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments from : INDIA'S FAMOUS PARSHURAM SANITARYWARE FIRST IN 1934-STILL LEADING parazurAma poTarI varkasa kuAM. li. meArI A ne khADiyAra pATI varkasa kuAM lisioAra Khodiyar temanI thAna ane saheAranI senIDharIvesanI navI Tarnala bhaTTIonuM utpAdana zarU thayAnuM jAhera kare che. ane gRha nirmANanI viroSa suvidhA mATe navI DIjhAina navI TekanIkanAM se nI Ta rI ve sa sapheda temaja manapasaMda AkaSa ka raMgAmAM raju kare che. phrAnsanA vikhyAta senITarIvesa utpAdaka iTAblIsamenTa pArazaranA sa huM yA ga mAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 293H rakSita prANI che. narane meTAM vaLadAra zIMgaDA hoya upara kALane peTALe dhoLa nAna ghora upara kALuMne pALe dhoLuM nAnuM gharadIyuM to che A zIMgaDA polAM e kAyamI hoya che moTI umare sAmAnya che lAMbu moDha' ne lAMbA lAMbA nahera zarIra kALuM paDatuM jAya che pukhtavayanA kALA nara bheNu khodavAmAM bhAre hoziyAra lAMbu lIMbu bheguM haraNane kALIyAra kahe che. haraNI badAmI raMganI dhULA khodatuM ja jAya, mAMsAhArI prANI che. nadInA paTa peTALa vALI hoya che. jarAka saMcaLa thAya to AgaLa pocI jamIna hoya eTale tevAmAM rahe nAnA camakIne bhAge, doDavAmAM ne kuvAmAM ke klAMga marI gayela ane dATelAM bALakane tANI jAya tevI mAravAmAM bahuja joradAra, comAsAmAM jhADImAM mAnyatA che. baccAM de, bacyuM ke divasamAM to mA pAchaLa doDavA gheDanA viratAramAM moTuM gharadIyuM hovAnuM lAge ja galI sasalAM pILA bhUkharA raMganAM lAMbA manAya che ke huM eTale rIMcha jevuM mANasane paNa batha lAMbA kAnavALAM khetaromAM ne jaMgalamAM Ama tema bharI le ne mArI vINI nAkhe ApaNuM jaMgalanI deDatAM hoya che. vanaspati AhArI A prANI bahu narama ne bekaDa gaNAya che. ziyALa vAra dIpaDA vA. nadIomAM magharo- pANInA kAcabA ane jamIna para aneka jAtanA sApa paNa thAya che. tene zikAra kare che. khetaranA uMdaraDA bahuja moTA rAbhaDA jevA hoya Ama saurASTranuM vana mAtra vanarAjIthI samRddha ne dANo-phuDA-kada vI. karI pAkane nukazAna che. evuM ja nahi paNa A vana vaibhavamAM aneka pahoMcADe che. paNa tenI vastI vadhArA para gIdha, dhUvaDa jAtanAM rAnI pazuonI vasAhata rahe che. cIbharI vI. zikArI pakSIne kudaratI eka che. A to mAtra pazu pUratI ja mAhItI, pakSI te comAsAmAM paTamAM zerA-athavA mAmaNamuMDA dekhAya pAra vagaranA lagabhaga 300 jAtanAM ApaNuM che zo vaLIne beThA hoya te moTuM dekhAya nahi vistAramAM maLI Ave che. kacchane pradeza te 27 lAMbu aNIvALuM moTuM ne TuMkA paga jhINI jIvAta pradeza che temAM kayAMka kayAMka TUMkATuMkA ghAsa vALA para nabhe vanaspati ne roTalA paNa khAya. sApanI pradeza jema belTa' kahevAya che tevA pradeza che, AvA sAthe yuddhamAM utare tyAre sApanuM pUchaDuM pakaDI gaTe pradezanI AsapAsa jaMgalI gadheDAM thAya che, jaMgalI vaLI jAya sApa geTa para pheNa pachADe eTale koTA gagheDA dezI gadheDAM karatAM ucA bAMdhAnA azakata ane vAge ne lehI lahANu thaI jAya saphedane adha sapheda maTIyALa raMganA dhAbAvALA thAya che paNa deDavAmAM vadhAvALA mUDo hoya tevA dekhAvathIja tene bahu jhaDapI chapanI sAthe 1 kalAka sudhI 35 mAIlanI mAMgaNamuMDe kahe che. spIDe doDI zake che. paNa moTAM gadheDAM pakaDavA bahu sADuM athavA pevelIyana bahu javalleja jovA muzkela ezIyAbharamAM jaMgalI gadheDAM mAtra kacchanA . comAsAmAM khetaramAM dekhAI Ave, magara raNamAM thAya che. A uparAMta kacchamAM "lAMbo jevo AkAra paNa moTuM lAMbuM naLI jevuM te zIMgaDAM jAna " athavA "lAMbAmanI" nAmanuM pakSI jene to jANe sAdaDI guthIna banAvyA hoya tevAM lAMbI aMgrejImAM phalenIMge kahe che te paNa thAya che. lAMbI jIbha lALa bharelI bahAra kADhI kIDIo saurASTra kacchanI AvI vanacara samRddhine pakaDIne khAya jarAka hAtha lagADo to goLa goTo nihALavA deza paradezI mUsAkaro seMkaDone hajAronI thaI jAya. saMkhyAmAM saurASTranA vanapradezanI mulAkAta le che. A sivAya guhA ne nadInA vaALA jyAM rAjya sarakAra A vanacarane sAcavI rAkhavA prayAsa mAchalI hoya tyAM jaLabIlADI paNa jovA maLe. kare che. ane jaMgala khAtAmAM "rAnIchava saMrakSaNa taDInA vekarIyA paTamAM khAdIyAM paNa thAya che. vibhAga' eka ja vahIvaTa A aMgene calAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aurASTranI upayogI vanasaMpatti - rAjaudya rasIkalAla je. parIkha jalajAMbu, bIlI, brAhmI, zaMkhAvaLI, mAlakAMgaNI, saurASTranI pAMca vastuo to vakhaNAya che jaTAmAsI, netara, aMkala, tagara, varadhAra, dADama, paraMtu chaThThI vanaauSadhi ane vaidya 5Na vakhaNAya baheDA, AmaLAM, ghauMlA, kaLathI, bAMdA, keLuM che. zrI nAnabhadrabApanA ghare mArAM dasa varSa mAM zaMkhAvaLI vagere. saurASTramAM A lAInanI jANakAra te jIvanane eka amUlya lAhavo lIdhA che. ghaNA che paraMtu teonA saMparkamAM AvavuM joIe. saurASTramAM "osama" "bara" "ghelA somanAtha" baraDA upara goDa, kAMcanAra. khaDadhAmaNuM nevarI, "gopa" "gIra" "gIranAra" ane dariyAkAMThe e jalajAmanI, ekharALa, kapurIo, sevana bAvaLa, vanauSadhinAM dhAma che. gIranI maDhI AvaLa, kalama, khapATa, boraDI dUdhale sa desare, gugaLa, dhAmaNI, kilezvarano majabuta vAMsa ghelA semanAthanI vadaMtI, semara, barakAMTI, caNoThI, rAyaNuM, mahAbalA karachano gugaLa, nArAyaNa sarovaranI kera, dhAvaDI, kaDA saro , vikaLe, miDIjALa, parvata rAI" gIranAra para tAtanIyA gunAnI paThANI, ledhara, govA, TIMbarU, kAvI dhIleDI, saMjIvanI" gAme gAma "DALAM "garamaLa" ane meMdI, maraDAzagI, kAkaDA, gaDhaDAnA zrI nAnabhaTTa karatAM A badhuM te sAmAnya prajA AgaLa bApAe vanaauSadhinuM mahAtmya khUba vadhAryuM che. paNa taravare che. ghelA somanAthanA TekarA upara arIThA, rAmabAvaLa, gugaLa, samaDI, gugaLI, balA mahALavA sArA pramANamAM madhya upayogI je pAMcaso vanauSadhio che. zAharanI kAMTImAM vikaLAnAM khUba vRkSa che ane che temAMthI cAraso jeTalo te ekatA saurASTramAM te kamaLAmAM vApare che. bhAvanagara vikaTorIyA pArkanA vaDe pratyakSa joI che. temAM je bAreya bhAsa thAya 500 ekaramAM paNa auSadhio khUba chavAyelI che. che te gIra gIranAra baDe ane kanakAI mAtA temAM lImaDo nIkaLe. nAgabalA, satAvarI. asI pAse khAsa thAya che. comAsuM unALo ane aDu, gaLe, keraDe, sugaMdhIvALA, aralU ziyALe traNeya RtumAM khAsa karavAthI keTalIka azvagaMdhA, ema, bhesaMgaNI, dUdhelI, garaNa, viziSTa vanauSadhi bhAlama paDe che. huM page cAlIne kALIgaraNI, kAMTAzeLIo, maraDAgI, pAchuka de, saurASTranAM jaMgale jaMgalamAM pharyo chuM te vana urakanI, gorakhamAM je. igorIe. aMgArIyA, auSadhio te pAra vinAnI che. paNa khAsa karI kALI pATa, dAdarI, ku, mAmejavo, samaro vagere. baraDo-osama ane gIragIranAra tathA ghelA AkhA hiMdanI vana auSadhie Thera Thera AMkhe, somanAthanI je vanasaMpatti he I che te nIce phADIne joI paNa saurASTranI vizeSatA tarI Ave pramANe che. mAnasIka rogomAM Ayurvede je vana che. comAsAmAM ghele jAo ke kamalezvara Dema ke auSadhio vAparI che che te paNa saurASTramAM chuTI kanakAImAtA AgaLa nAcI uThAya che. ane kilezvara chavAyI huM joI che. temAMthI DuMgaLI, kharADI. te vana SadhionuM dhAma ja che saurASTranI nadIo sAle. IgaLI dhamAsA, kapAsa, khaDasalIyA go bhale chIcharI che paNa keTalIkane kAM te ajaba bhAjapatra cazmantaka, bAvacA, sevana, AmaLAM,zatAvarI, gajabanI vana saMpatti paDelI che, nAgaramotha,kevaLamothI khajura dipAMtaravayA (pacInI) lasaNa, umaraDe keLa, tAMdaLajo, suvA, devadAra, pIpara www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA siMha - bI. je. kApaDI e jamAnAmAM siMhane zikAra rAjakoTanA gArA jagatamAM atyAre be ja pradezo evA che ke jyAM amaladAronI meja hatI. bIjAo upara pratibaMdha e siMho maLI Ave che. eka AphrikA ane bIju nahoto. gIranuM jaMgala. A bIjuM sthaLa saurASTramAM AveluM che. siMhanI vastI gaNatrI sauthI pahelAM 1936mAM gIranA siMha mATe eka mAnyatA evI che ke karavAmAM AvI hatI. te vakhate siMhanI saMkhyA 286 hatI temAM 142 nara 91 mAdA ane 53 AphrikAthI je sIdIo junAgaDha nokarI karavA baccAM hatAM. bIjI vastI gaNatrI sane 1950 AvyA teo potAnI sAthe siMha lAvelA temane karavAmAM AvI tyAre sihonI kula saMkhyA 226nI gIranA jaMgalamAM chuTA mukavAmAM AvyA temAMthI hatI jo ke te AMkaDe cokkasa nahoto paNa A vistAra thayo che te vAta kharI hoya to paNa agAunI saMkhyAmAM ghaTADo dekhAto hato. A A pradezamAM ke saurASTramAM agAu siMha thatA ja ghaTADAnuM kAraNa pUratA khorAkanA abhAva, ane nahetA tema mAnavAne kAraNa nathI. gIranI AbohavA jherathI mArI nAkhavA e be hatAM. badhAM hiMsaka siMhane anukuLa che. tyAM tene kherAka paNa sArA prANIo paikI siMha evuM prANI che je jarUra pramANamAM maLI zake tema che eTale e pradeza siMhanA vinA koIne mAratuM nathI. paNa khorAkanI taMgI vakhate uDara mATe lAyaka che. te pALelA prANIo upara hallo kare che. evI vAta gIrane siMha Aphrikana siMha karatAM kadamAM paNa saMbhaLAya che ke gIranA bhese paNa cAreka nhAno che, te la ba mAM agiyAra phaTano hoya che. 2 jeTalI hoya to siMhane sAmano karI tene bhagADI tenuM vajana 450 thI 500 ratalanuM hoya che. tenuM 2 : muke. jyAre mAladhArInAM Dhora upaDI javA lAge tyAre zuM raheThANa kAMTALA thoranI bakholamAM ke karamadInAM kAraNe tene jhera daI mArI nAkhavAmAM AvatA AthI vaccenI khullI jagyAmAM hoya che. siMha guphAmAM siMhanI saMkhyA ghaTavA lAgI hatI. tyArabAda vasavATa karato nathI tene khullI jagyA joIe chIe siMhanI rakSA mATe thADA pagalAM levAyA hatAM. tethI svabhAve siMha ke vAgha mANasane zikAra tarIke bhArata sane. 1955mAM gaNatrI thaI tyAre, 141 nara; 100 nathI. chatAM ummara ke jakhamane kAraNe je te mAdA ane 49 baccAM maLIne kula saMkhyA 290nI hatI. ane chellI gaNatrI 1963mAM thaI te vakhate mANasamAra bane to bhayaMkara bane che. 82 nara 134 mAdA ane 69 baccAM maLI kula gIra vistAranuM kSetraphaLa agAu 1200 ce. saMkhyA 285nI hatI. mAIla hatuM. temAMthI ghaTatAM ghaTatA Aje te A siMhone uchera bIje paNe thAya ke kema 430 e. mAIla jeTaluM rahyuM che. te jovA mATe temane uttara pradezanAM caMdraprabhA khAte AjathI lagabhaga adhI sadI pahelAM, jyAre mekalavAmAM AvyA hatA ane eka yugalathI vadhI siMha ta. zikAra upara niyaMtraNa nahotuM tyAre tyAM teo sAtekanI sa khyA thaI hatI ane hajI e siMhanI saMkhyA dasabAra siMhonI ja rahI hatI. saMkhyA vadhI rahI che. te uparAMta junAgaDhamAM prANI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahasthAna che. temAM siMho mATe uchera kendra che. siMhane jovA mATe vIsa sudhI mANasano rAkhavAmAM AvyuM che. Aje jaMgalakhAtAnA kAyadA cArja rU. 150/- che. gesTa hAusamAM sUvAne che, ane siMhanA zikAra upara niyaMtraNa che. je cArja anukrame rUpiyA aDhI ane be che. riTela ke jherathI teno nAza thAya che. te sAme asara- kemerA upara rAjane -1 ane muvI upara rojanA kAraka upAya hajI levAyo nathI. siMhane rakSita rU. 5/- cAja levAya che. vAhanamAM jIpane prANI TharAvavAmAM AvyuM che. cArja dara mAIle poNo rUpiyA ane sTezanaganane Aje paradezI musAphara siMhane jevA moTA eka rUpiyo levAya che. keLavaNInI saMsthAone pramANamAM Ave che. siMhane jovAnI suvidhA paNa kansezana apAya che. Ama siMha huMDiyAmaNa kamAvI karavAmAM AvI che. jemane siMha jovAnuM kutUhala Ape che. hoya teo jUnAgaDha khAtenA DiviMjhanala phoresTa siMhane jovA mATe anukuLa Rtu mArcathI me ophisara (vibhAgIya vanAdhikArI)ne saMparka mAsa sudhInI che, me zarU thayA pachI teo ghorAmAM sAdhI joItI sagavaDa meLavI zake che. tyAM be vAhane Ave che. tyAre mANasa ke prANI keInI hAjarI paNa rAkhavAmAM Avela che te uparAMta durabIne pasaMda karatA nathI. sihanuM sarAsarI AyuSya trIsa paNa rAkhavAmA AvyA che, je vinAmulya apAya varasanuM che. siMhaNa eka sAthe traNathI pAMca baccAne che A gIranA sAsaNa vibhAgamAM gesTa hAusa che. janma Ape che. tenA upale ane nIcalo evA be vibhAga che. A siMhoe giranuM nAma jagatanAM itihAsa temAM eka sAthe 44 musApharone rAkhavAnI sagavaDa bhUgaLamAM aMkita karyuM che, zubhecchA pAThave che .... zrI mAnagaDha jUtha che. vi. kA. sa. maMDaLI lI. mu. mAnagaDha piSTa TIbA (gAriyAdhAra) rajI. naMbara 445 dhIrANa rUA. 1,50,000-00 tArIkha 23-11-50 sabhAsada saMkhyA 190. zerabhaMDoLa rUA. 33000-00 anAmataphaMDa rUA. 11900-00 maMDaLI sastA anAja tathA khAtara vigerenuM kAmakAja kare che. jamanAdAsa haricaMda vIrajI bhagavAnabhAI maMtrI, pramukha vya. ka. sabhyo-(1)karazanabhAI khoDAbhAI, (2) parazottama muLajIbhAI, (3) becarajI bAlubhAI (4) rAjA meghajIbhAi (5) pipaTa jerAmabhAI (6) haribhAI nAraNabhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phona : kompaTana moTarsa eNnDa sTArTarsa ophisa 4148 ghara 4748 kArI na kompaTana ( bhaba nA adhikRta vikretAone maLe koTana meTara - sTArTara - paMkhA - lempa kompaTana 2sTana papIMga. seTa. othorAIjhaDa DIlarsa. bhAvanagara mazInarI saplAya ku. mahAtmA gAMdhI roDa. bhAvanagara, zrI sAvarakuMDalA nAgarika sahakArI benka lI. sthApanA tA. 5-3-56 pramukha - zrI lalubhAI zeTha mAnadmaMtrI:- zrI bhAnuprasAda trivedI zera bhaMDoLa : - 76170-00 sabhya saMkhyA 2390-00 DIpojhITa :- 1,61,915-50 kula dhIrANa 4,34,354-51 beMka nokarIyAto tathA nAnA vepArIone temaja udyoga mATe dhIrANanuM kAma kare che. sevIMjha tathA phIkasa DIpojhITa levAmAM Ave che temaja beDIMgane lagatuM zakya kAmakAja kare che. vadhu vigata mATe lakhe : kezavalAla mazarU menejara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che amarelI egrIkalacarala proDyusa mArkeTa kamiTI amarelI (saurASTa) sthApanA 1952. " TelIphona naM. 34 -amarelI mArkeTayADa - khetIvADI utpAdanane Avate mAla rejeja jAhera hararAjIthI vecAya che. vecANa thayela mAlane tela te ja divase mArkeTa yArDamAM ja thAya che. vecANa thayela mAlanA nANuM mAla vecANa thAya ke tarata ja rekaDA cUkavAya che. ja mArkeTa yArDanA kAmakAjamAM kamiTInA sTAphanI satata dekharekha rahetI hovAthI kharIdanArane joItA pramANamAM sApha mAla maLe che ane vecanArane vyAjabI dAma maLe che. e rIte rASTriya vikAsamAM mArkeTa kamiTI namra pharaja bajAve che. gokaLadAsa mehanabhAI paTela sekreTarI hinabhAI muLajIbhAI paTela ceramena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sundara coraTha deza pra. Do. ela. DI. jozI B. A.Hons. MA Ph. D. seraTha' zabdanA uccAraNa sAthe ja amIrasatuM pramAdAone laIne lalakArelA duhA rUpe raju karUM chuM. jharaNuM phUTI paDe che. "meraThamAMnA traNeya zabda (1) soraTha melA zuM utare jhAMjhara re jhaNakAra ( 1 ) " sarasa rasa ThAlavato" pradeza nA vAje pagarA veciyA gAje gaDha giranAra che pratIka rahelA che. "zeraTha' zabda kAne paDatAM ja sarasa rasa rAgathI bharapura pradezana: citra mAnasa (2) bIjo mAruM te agA bhANaje soraTha gharanI nAra paTala para upasI Ave che. - thebe kaTAro tharahare kepe je rAya kheMgAra che (3) benI varaja tArA vIjAne nItanI vADI jAya raThiyA duha lo, bhalI bharavaNa rI vAta! DALa mareDe rasa pIe mArA lAkheNuM phaLa khAya che yauvana chAIdhaNa bhalI ne tArA chAI rAta " (4) vIjA vaMDI raDavA thane de de thAkI zIkha! A paMktionA praNetAnA manamAM soraThanI rasadhAra para ghebara vAsI rahe te para ghara mAMge bhIkha!! vahI ja haze. enI kalpanAmAM "sarasa rAga rati (5) nathI lUTayAM sUnA cauvaTa nathI laTa dhRta bhaMDAra! raMga'nI bhAvanA ubharI ja haze. seraThanA sauMdaryanta luTI haimAmI soraThI jeNe bhara bhara melyA thALa !! pratirUpa sama moraThanA nArI ane soraThanI vANIne (6) soraTha thArA neNa jamuM pANI upara taraMta! vilAsa A kavie mANyo ja haze. seraThanA nArI mUraka te jANe mAMchalI para dUra dUra ceTa karaMta !! ane se rahanI vANI bane zeraDI karatAMya mIMThA (7) soraTha nArI sAMvarI zekArI re raMga! ane madhura ! narmANa ane nAjuka !! lavaMga sarekha zarapharI bhAre uDAuDa vaLage aMga ! soraThanI dharatInuM sAcuM dhana soraThI strIo che. (8) soraTha nAgaNa baNa rahI je chevuM te khAya! mara mara karI vAta kare, garamara kare AcAra ghaDI eka ne zuM jameLa huM mAro saba vikhautarajAya!! pAvaThie pANI bhare e soraThanA nAra che " (9) soraTha ubhI zekhaDe ubhI kera sukAya caMdana ho raMkhaDe nAga palaMTA khAya !! soraThabhUminuM saudarya to pAvaThIe pANI bharatI (1) soraTha teMge talavAra ra makhamala badho myAna! ane mara mara kaI vAtenA mAkA karatI soraThI pele paNa AkarA phera saDI khurasANa! sanmArioma ja . temane vAmI vilAsa ane hA sa parihAsa ajoDa hoya che. seraThanI nAra ane (11) soraTha aloLa bAriyAM metyAM jayAM pANI seraThanI talavAra bane tIkhA teja ane prakhya ta che. raNa vALo phesI DhasI chela javAna !! (12) zIMgI vAje kha tapasI gAme bAra ! "lIlI ghoDI hAMsalI. alabelo asavAra ! bhaDhyA gAle mAmI soraThI mAre saMga cAlyo kedAra! kaDAM kaTArI vAMkaDI sarakaDI tatavAra che " (13) kuNa rAjA rA dikarA kuNa tamAruM gAma! tevI ja rIte meraThanI ghaDI ane choDI paNa jAta prakAza biye keya tamAruM nAma !! prakhyAta che. ane jyAre dharatI upara paga muke che (14) gAma amAro meDato jAta amArI goDa tyAre dharatI dhrujI uThe che. soraThanI A pANIdAra rAjA lalarA dIkarA sarakarA sira moDa ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAceja strio saMsAranI zobhA che. dharatInuM Ayara, mera ane kAThI jAtinA strI-purUSane joTo dhana che, purUSanI preraNA ane prakRtinuM laghusvarUpa che. bhAratabharamAM kayAMya maLe tema nathI. zeraDInA sAMThA vidhAtAnI sarvottama racanA ane kudaratanA kamanI jevI sarasa sukomala temaja gaThi gAMThe sughaDa ghaDAyela kalAkRti strI eja sRSTinuM kAraNa ane dhAraNA kartA ghATIlA dehavALI namaNI nAgaravela jevI ane kanakanI che. pUrvajoe strIne "nArI tuM nArAyaNI" kahela che. kaTorI ane sonAnI chaDa jevI Ayara rANI, jyAM bhUvana mahinI nAra che tyAM ja sukha che, zAMti kAThiyANI ane mera rANI soraThanI zobhA che, tenA che, samRddhi ane svarga che. sUtro paNa A vAtanuM sukha duHkha ane vANI vilAsanI abhivyakti e ja samarthana kahe che ke "yatra nAryastu pUjayate ramane soraThI duhe ane tenI ApavItI tathA jagavatInI tatra devatAH" riddhi, siddhi ane samRddhine vAsa vAta eja soraThanI laghukathA. tenA hRdayanA sahaja umAsvarUpa suMdara AnA saMsAramAM ja hoya che. svAbhAvika bhAvaka eja meraThanuM lokagIta ane bhAyaDA bhuvanamAM valakhAM ane phAMphAMja jovA maLe tenuM jIvana eja soraThanI saMskRti che. che. jIvanamAM strI vagara atRpti ane azAMtija rahe che. rasa ane AnaMdane udagama strI ja che, A meraThanI bhUminuM sAcuM AkarSaNa te tenI ochI dRSTie seraTha deza saubhAgyazAlI che ke tenA pAtaLI nadIo ane tethI ja tenI nArIo ja che. strIdhananA kavie paNa bhAgabhAra vakhANa karyAM nadI ane nArInuM sAmya mane ghaNI daSTie dekhAya che ane duhA lalakAryA che. kAThiyANI, merANI ane che temanI deha, kalakala karatI kalApUrNa madhura mRdula AhIrANInA kaThe soraThanuM leAka saMgIta ane leAka mabhera vANI ane e bhUmi uparanI temane pravAha sAhitya sAMbhaLavuM e lahAvo che. (gati, badhuM ja sarakhuM hoya che. soraThanI nadInI mAphaka ja soraThanI nArI paNa marmara karatI maMda mRdu kaccha kAThiyAvADa sahita samagra saurASTranI hAsya veratI, malakAtI, bhaTakAtI, ma da gatithI jyAre e gurjaradharAnuM nAka che. gujarAtanuM gaurava gamana karatI dekhAya che tyAre romaromamAM rasa niyaMtti ane gujarAtanI asmItA soraThathI ja zame che. thaI jAya che soraTha sundarInI dehanI jema soraThano gurjara bhUmine itihAsa ane tenA saMskRtine vikAsa dharatInI sauthI sau ghI sugaMdhathI vaMcita vyakti soraThane ja AbhArI che. dariyAlAlanA dhAre ubhele soraThane mahimA samajI zake nahi. A pradeza, duniyA sAthenA AvAgamanane mukhya dvAra rahe che. sAgara vATe aneka jAtio maLamAM A basarAnI dare ane svarganI parionI jema kAThI, pradezamAM ja AvIne vasI hatI ane tyAMthI AgaLa mera ane Ayara rANIo mahArANInI adAthI opatI aMdaranA bhAgamAM prasarI hatI. Aje paNa dezanA hoya che. temane AkarSaka veza, ghATIle deha kALa. sImA dvAre A pradeza aDIkhama ubho rahI potAnI bhammara vALa kALI lAMbI AMkho suvarNa kAyA ane gaurava patAkA pharakAvI rahyo che. zeraDInA sAMTha jevI pAtaLI paNa sazama deha kamanIya tathA lAvaNyavatI rUpasaudaryanI sRSTi phelAve che. sadIo pUrve grIka-siciyana -Na -aphagAna IrAnI paraMparAmAMthI utarI AvelI kADhI ane mera A jAtio saurASTranI viziSTatA che. purUSa paNa jevI jAtio saurASTramAM ja vaselI ane Aje lAMbA, majabUta vAkaDI muMche temaja AMTAdAra paNa tyAMthI bahAra nathI nIkaLI, AbhIra prajA jene vAMke pheravela pheMTa, baMdha pAyajAmo (caraNa) ApaNe AhIra athavA Ayara kahie chIe. e tathA gheradAra keDiyuM (AMgaDI) paherelA raMgI tathA paNa soraThamAM ja TharIThAma thayela che. seraThanI A dekhAvaDA hoya che. grI ane huNa vaMzAnugAta A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vIra tathA khamIravaMtI jAti rasika nIDara ene vAghera, bharavADa, rabArI badhI kemanA lAke meLAzokhIna che kAThI, mera, Ayara uparAMta keLI, zramajIvI hoya che ane khetI tathA pazupAlana dvArA kaNabI ane rabArI prajA paNa ahIM vase che ane potAnI AjIvikA calAve che. ane A badhAmAM paheravezamAM uparathI sAmya dekhAya che. tyAM ja bArIka pharaka paNa hoya che. purUSanA saurASTranI nadIomAMne "bhAdara kAMThe" prakhyAta pAyajAmAne dhATa judI judI jAtiomAM nyAra che. bhAdara nadInA kAMThA mahIsAgaranI mAphaka bahu hoya che. pAghaDImAM paNa bAMdhavAno kera hoya che. UMcA ane UMDa nathI hotA para tuM pravAha dhIra strIonAM vastroMmAM paNa pharaka hoya che. gaMbhIra hoya che. AkhA bhAdara kAMThA vistAra bahuja phaLadrupa che. comAsAmAM kapAsa ane magaphaLI mera vageremAM nAnI bALA game te vastra pahere ane ziyALA-unALAmAM javAra, bAjarI ane gadabane che jemake gha gharI, oDhaNI, pharAka ke khamIsa phAla laherAte jovA maLe che. gadaba, jAra, ane bAjarInA pAkane kozathI pANI purU pADavAmAM Ave 5- tu RtumatI thayA pachI sapheda pita pahere che. paraNIne che. caitra-vaizAkhamAM paNa bhAdara kAMThe lAle. chama heya sAsare jAya eTale lAlaraMgane DhALavo dhAraNa kare che. che. A AkhA vistAranI havA ane bahAra sukha AhIra pariNitA lAla raMganuM paheraNa pahere che. AhIra mera ane koLI traNe jAtio mAM sAsariyAne raMga zAMti ane AnaMda vardhaka che. la la che ya che A vastrone doDhiyuM athavA dhAsiyuM saurASTramAM parvata mALAe paNa sundara, darzanIya paga kahevAya che. pariNitA hoya ke kumArI, RtumatI ane kha ma ja tathA udyogo pagI sAmagrothI bharapura thayA pachI game te umaranI strI hoya, potAnA hoya che. gIranA jaMgas ane tyAMnA siMha-vanarAja pIyaranI sImamAM te sapheda pita pahere che sapheda pota to vizvavikhyAta che. baraDe pahADa uco ane uparathI gAmanI vAI (dIkarI) ane lola pAta aitihAsika mAtRtva dharAvanAro che. aneka baraDAi uparathI gAmanI vahu oLakhAya che. mera strIo jAti samagra saurASTra ane gujarAtamAM baraDAnI pitAnuM kApa kALA raMganuM pahere che. e taleTImAMthIja jaIne vasI che. baraDAi brAhmaNa bhAdara e DhaNuM chApeluM jayapurI de che. temanAM vastra kAMThA mAM sArI saMkhyAmAM che. baraDAnA mera ane custa kIMmatI ane AkarSaka hoya che. AhIra merANIo mazadara che. prAcIna kALamAM A vistAramAM strIo ane kALA dhAbaLe mAthe oDhe che. yuddho paNa khelAya che ane baraDAnI bhUmi para ItihAsa hAlAramAM AhIranI dIkarI paNa lAla paheraNuM aMkAyo che. I. sa. 1859-60mAM vAdheranI sAmenA pahere che. e viziSTatA che mira tathA Ayara badhI baraDA DuMgaramAM thayela dhIgANAmAM karnala hAneranI strI o kAnamAM laTakatA senAnA lAMbA laTakaNiyA briTiza ja gayelI ane topanA dArUgoLAnI pahere che. sapheda paheNuM kALuM kApaDuM ne chApeluM ramajhaTa uDI hatI. kATa, kIla ane devaLa Aje paNa oDhaNuM e mera sundarIne pIparane paheraveza ane dUra dUrathI baraDAnI bhIMtamAM jhaLakatA dekhAya che. kALA UnanuM eADhaNuM ane lAla raMganuM kApaDuM e Ayara yuvatIno pIyarano pozAka hoya che. junAgaDhanA uparakoTa ane gaDha giranAra to sAsarAmAM banenA paheraNuM rAtA raMganA hoya che. seraThane sarata ja cheeTale ja pharaka, AhIra strI purUSa gauravarNanA hoya che jyAre mera moTe bhAge tAmravarNanA hoya che. U e gaDha giranAra ke vAdaLa zuM bAta kare ! mera, AhIra koLI, karNabI, kAThI cAraNa, paDhAra, soraTho zaNagAra jenI Abu para chAyA phare !! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :300 : - dhanya che A giranAra ane dhanya che giranArane saheja nAnI mANeka tepa paDelI "nIlama' ane dhAraNa karanAra soraTha bhUmi ! A giranAranI Aju "mANasa" nAma keTalA suMdara che. paraMtu temanuM kada bAjunA gAmaDAomAM "soraThanuM svarUpa spaSTa paNe ane kArya bharyA kara. ahIM pAseja guphAo, masjida nikharI rahyuM che, bheMyarAM vagere che. hAthI gheDA bAMdhavAnI senAne rahevAnA tathA dArU gALA bharavAnAM gupta sthaLo che junAgaDhane potAne ItihAsa che. navAbazAhInI pratIka imArato Aje paNa ubhI che. surA suMdarI junAgaDhamAM narasiMha mahetAno coro ane ane rikonA zokhIna zoke kaLAnA paNa Azika dAmodara bhagavAnanuM maMdira jemAM catubha ja mUrti hatAM. hindu muslIma mizra vAstukalAnA bhavya namanA prAcIna ane darzanIya che. rU5 rAjamahela pitAnA garbhamAM ItihAsa samAvIne khaDAM che. junAgaDhathI giranAranI bhUmi pavitra tIrtha bhUmi che. suvarNa rekhA nadI pAra karatAM dAmodara kuMDa pAse jIna gaDhane uparakeTa itihAsanuM jIvaMta khaMDiyera mahA prabhu zrI vallabhAcAryajInI revatI kaMDa upara jevuM che. rANakadevaDI-rAkheMgArane prAcIna mahela beThaka che. purva bAju dAmodarajInuM bhavya prAcIna ane marijadamAM pheravAI gayela che. navaghaNa ko maMdira che. A raste rAmadevapIra nI chatrI uparAMta uparakeTanI ajAyabI pamADe tevI vastu che rAjA bhavanAtha mahAdeva, mRgIkuMDa, bhavanAthanuM cerasa navaghaNane khodAvela A prAcIna etihAsika ane taLAva vagere darzanIya chesauthI viziSTa ane bhavya kuvo viziSTa che- aitihAsika ane azoka dradAmata tathA skaMdaguptanA silA lakhe che. brAhmI lipi ane pAli bhASAmAM aDI caDI vAvane navaghaNa kuvo ! samrATa azokanA dharmazAsane kAtarela che rudradAmanane na joyAM e jIvato mUo !!" lekha saMskRtamAM che. A bannenI vacce rakaMdaguptane A durbhedya gaDhamAM mahaMmada begaDAe ghare nAkhyo. lekha saMrakRtamAM che. 2200 thI 16 00 varSa vaccenA rAjA mAMDalika bahAdurI pUrvaka bAravarasa sudhI lo - lekhe Aje paNa AbAda itihAsa Ape che. hindu rAjaenI javAMmardI chatAM teone parAjya bhAratamAM himAlaya ane saurASTramAM giranAra sAMpaDyo. vAdaLathI vAto karatAM ane AkAzanA AliMgana A pahADanI nIce pahelAM prasiddha sudarzana karatAM khaDA che. mALI paraba pachI zrIrAma maMdira taLAva hatuM. uttare nace khAparA kaTiyAnAM bheyara Ave che. gurUdattAtreyanuM nAnuM maMdira vaTAvatAM paNa jovA jevAM che. A badhAMnI pAchaLa ItihAsa aDhAI vikaTa bane che. jamaNI bAjunI bhItamAM rahelo che. paththara para kotarela zilAlekha che. prathama jene uparakeTamAM jaina derAsara, madira tathA dharmazALAo uparakeTanI pharate lokhaMDanI totiMga te pe che. maMdiranuM zilpa sthApatya jovA jevuM che. paDelI che. koI kALamAM teo Aga varSAvatI hatI pAlitANA tathA delavADAnA zi95 jevuM, AgaLa jatAM muslima saMskRtinI bhAratane bheTa samAna A gaumukha gaMgAnA TAMkA che. jaTAzaMkaranI dharmazALA zAMtisvarUpA itihAsanI karUNa mRtimAM mauna dhyAna khece che sAmAkAkAnI dharmazALA paNa sArI mUka banI darzakonA kutUhalanI vRddhi kare che, nIlama kahI zakAya. giranAra upara sarve prathama aMbAjI topa upara arabI lipimAM lakhANa che. bAjumAM ja mAtAnuM maMdira-Ava che. ahIMthI pUrva bajU Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM da za kheta utpanna bajAra samiti bagasarA kheDutabhAIo tathA vepArIbhAIone saMdeza pAThave che. bagasarA kheta utpanna bajAra samitithI kheDute zuM lAbha meLave che? (1) ughADI hararAjIthI mAlanuM vecANa, (2) ce tela (3) rokaDA paisA te pachI vepArIbhAIone kheta utpanna bajAra samiti bagasarAthI zuM lAbha? (1) cA mAla (2) mATe jaththo (3) mana mAnItI kharIdI uparanA lAbha meLavavA bagasarA kheta utpanna bajAra samiti kheDutabhAIe tathA vepArIone potAnA yArDamAM kharIda vecANa karavA nimaMtre che. nanubhAI raNachoDabhAI akabarI arajaNabhAI velajIbhAI paTela. sekreTarI ceramena kheta utpanna bajAra samiti bagasarA. Grams : NAPTHOL office : 323109 Phones ( 22133 Resi : 29486 Mahalaxmi Dyes & Chemical Co. DYES & CHEMICALS MERCHANTS. 74-76. DESOUZA STREET. VADGADI, BOMBAY-3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecachA pAThave che zrI trApaja vibhAgIya gALa-khAMDasarI sahakArI maMDaLI taLAjA tAluko bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 20-7-1966 neghaNI naMbara -u. 1872 zera bhaMDaLa :- 32075-00 sabhya saMkhyA :- 350 anAmata phaMDa : kheDUta :anya phaMDa - bInakheDUta : I III - anya oMdha : A sahakArI maMDaLI khAMDasarInuM utpAdananuM kAmakAja temaja kuDa, mobIla ane rasAyaNika temaja mizra khAtaronuM vecANa kArya kare che. gaMgArAma rAjyagurU jyavaMta jADejA jayaMtizaMkara 2. bhaTTa manubhAI ha. dave menejara menejIMga DirekaTara menejIMga kamiTi membara pramukha zrI trApaja-vibhAgIya gALa khAMDasarI sahakArI maMDaLI limiTeDa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gheADA nIce UtarIne upara caDhatAM vadhu U~cAI upara gArakhanAthanI dhUNI Ave che. sAMkaDI TekarI upara pattharanI zilA upara ghaNI dhake che ane sAdhubAvAe alekha jagAve che. meAkSanI khArI paNa ahIM ja che. gArakhanAthanA pavitra pagalAM atre paDelAM che. ahIMthI hajArA phUTa nIce utarI pUrva bAjue vaLI eTalA ja UMce caDhatAM gurUdattAtreya Ave che. A giranAranI trIjI TekarI che. aMbAjI, gArakhanAtha ane gurUdattAtreya traNe judI judI TekarIo Upara virAjamAna che. trIjI TekarI sarvezra che. A gurU zikhara che. A zikharanA mULamAM khINamAM kamaMDala kuMDa che. madira pazu che. kALImAtAnI TekarI tarapha ahIMthI ja javAya che. giranAranI parikramA bAra kAzanI kahevAya che seMkaDa sAla jUnA jogI khAvA atre pharatA ane guDDAomAM tapa karatA hoya che. patthara caTTIthI nIce utaratAM Uttara bAju zeSAvana, bharatavana, hanumAnadhArA javAya che. jaTAzaMkaranI dharmazALAthI dakSiNamAM nIce utaratAM sAtapuDA javAya che. gADha jaMgala kharekhara tapeAvana che. prabhAsapATaNanuM tI kSetra pazu saiArASTranI viziSTatA che. purANakAlIna mahattA dharAvanAra A tIrthaMbhUmi ati pavitra che. triveNIsaMgamamAM snAna karI pApamecana ane pavitra thavAya che. hiraNya, sarasvatI tathA kavitA nAmanI nadIonA ahIM sagama thAya che. ahIM pitRtarpaNa karavAthI sAta peDhI meAkSa pAme che ane manakAmanA siddha thAya che pAMca tIsnAna atre che-(!) samudra snAna (ra) brahmakuMDa snAna (3) jalaprabhAta kuMDamAM snAna (4) Aditya prabhAtakuMDamAM snAna ane (5) triveNI saMgama snAna pitRRNathI mukta thavA bhAratabharamAMthI kA atre Ave che. 1. lakSmInArAyaNunuM madira dharmazALAnI bAjuMmAM che, :301H Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 2. `zvaranuM chaH staMbha tathA kotarakAma vALuM prAcIna maMdira triveNI khAjI mArgA DANA hAtha para che. 3. kALImAtAnA maMdire jatAM jamaNA hAtha para zivamaMdira che. 4. jala prabhAta ane Aditya prabhAtanA jaya kuMDa che. 5 zrI rAmacaMdranuM maMdira 6. sAme taTe rAmezvaranuM madira che. cha triveNI mAtAjInuM maMdira triveNI taTa para Avela che 8. mahakezvara mahAdevanuM maMdira 9. navuM gItAmaMdira jemAM zrIkRSNunI parama nayanAbhirAma mUti che. 10 baLadevajInI muddA, khaLadevajIe kSeSanAganuM' rUpa dharIne ahIthI ja pAtAla praveza karyAM hatA. nAganI mUrti paNa mojuda che. 11. lakSmInArAyaNunu` ma`dira che. navAbanA rAjyakAlamAM maMdira cAlIsa varSa bahArathI aMdha rahyuM chatAM aMdara nitya pUjA thatI rahI, svarAja AvyA pachI madiranA dvAra kholAyA. 14. bhImadhATa upara Avela bhImezvara prabhAsapATaNunA A tI kSetramAM 24 tItha mahAdevanuM meDhu zivaliMga che. te jUnuM maMdira Avela che. jenI mAtra yAdI ja ApuM -- daMzanIya che. bhATiyAnI 12. zrI kRSNa bhagavAnanA dehAMtsaganuM sthAna paurANIka che. atre traNa ghATa che. kRSNa bhagavAne atre deha cheDyA hatA. 13. mahAprabhu vallabhAcAya jInI beThaka kLanIya che 15. narisaMha dhATa upara nRsiMha ma Mdira che. sihAsanArUDha narasi hanI mUrti che. www.umaragyanbhandar.com Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 302 : 16. ati bhavya ane prAcIna sUrya madira kalAtmaka zilpakAma che. 17. rUzvara mahAdevanI uttara bajue jamInathI nIce bheoMyamAM agAlAkAra AkAranI masjida che. atre AMbalI nIce aMgabhaMga thayelI caturbhuja sUti che jeno uparanA DAbA hAtha upara gazupati birAjela che. 19 veNezvara mahAdevanuM maMdira che, vraja ThAkAranI dIkarI ra'jakuvarI veNI Aja ane darzane AvatI jatI. bAMyarA vATe AvajA kare che tenI ane tenA rUpalAvaNyanI navAbane khabara paDI pakaDI lAvavA sainika mAlyA bheAMyarAmAMthI nIkaLatAMja sainikAe pakaDI. veNezvare rakSA karI. zivaliMga e bhAgamAM phATatAM veNI temAM bharAYa gai paraMtu ceTakA sainikAnAM hAthamAM AvI gayA. sainikAe veNIne bahAra kADhavA vADAnA dhAryA tethI mUrtimAM khADA paDayA. AmAMthI bhamarA nIkaLyA ane sainyane pAMca gAu bhagADI mUkayuM teNI bacI gaI. 24, jUnA ziva madira che jemAM pAtInI cAra phUTanI sudara murti che. lakSmI, pArvAMtI, tathA prakhyAta che. 18. jamezvara ane tapezvara me. zina-liMga kuMbhadhArI caturbhuja gagAnI mUrti' paNa lAvaNyamaya che. A badhIja mUtie ekaja prakAranA zilpa zAstra pramANe dhaDAyelI che sAlakI yuganI ja zilpa sthApatya kalA che. 20. verAvaLa najIka dariyA kAMThe bhIDabhaMjana gaNeza ane zazibhUSaNu mahAdevanA sthAne che. sAlajI yuganA zilpanuM A AThame varSa prAcIna madira che. 21. pATaNa gAmamAM daityasUdana bhagavAnanI mUrti mAdhavarAya jevAja che. bAjunI oraDImAM pribhuja sUrya mUti saMkuMda makarANA paththaranI suMdara ane kalAtmaka che. grIka TApu 'hAlabyUTa' paherelAM che te noMdhapAtra che. mAdhavarAya, purUSottamarAyanI mUrtimAM traNe bhujA Upara uThela che. nIcalA DAbheA hAtha nIce jhUkela zaMkha rahita che. 22. mahAkALInI mUrti traNa hAtha Upara uThelAM ane DAmeA hAtha nIce jhUkelA che. cAra phUTa UMcI A sAlakI yuganI mUrti zilpakaLAnA uttama namUne che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ma 23. zrI sAmanAthanuM bhavya ane vizALa nUtana Mdira samagra saurASTranI asmItA che. pATaNanI prabhutA teA che ja. saurASTranA cheDe Avela dvArikAnuM dhAma tA bhAratanA cAra dhAmeAmAMnu eka che. A paiArANIka sthAna bhagavAna zrI kRSNanI puNya bhUmi che. jarAsa dhanA AkramaNanA lIdhe zrI kRSNa ane balarAma mathurA cheDI dvArikAmAM AvI vasyA hatA. mAdhavapuramAM samudrane kAMThe bhagavAna mAdhavarAya tathA trIkramarAyanI pUrAkadanI su Mdara mUrtiovALuM bhavya maMdira che. junu 'dira bhagnAvazeSa che. navuM maMdira sa. 17998 mAM thayuM te paNa jI thatAM pharI lagabhaga navA gheTa dharamadirAkAre saMvata 1896mAM nirmiti thayuM. tene pazu saMvata 1948mAM bauddhAra thayA. A sabaMdhI be zilAlekhA che je pa MktivAra prastuta karUM chuM------ (1) 1. zrI gaNezAya namaH / / zrI mAdhavarAye jayati svaritoSa' nRpa vikramA - 2. samayAta' saMvata 1896nA sarki1962nA vaizAkha mAse zukala pakSe dasamyAM 3. 10 tIthI seAmavAsare uttarA kAlgunI nakSatre hariSayeAge girakaNuM me - 4. 1 2AsI sthIte suye" rave utarAyane vasata ritau tulArAsI sthIte phrena gurau eva p 5. cAMga sudhI atra zubha dine zrI mAdhavapura madhye dharmarAja jeSTa vaMse mahArANA zrIvi- www.umaragyanbhandar.com Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ': 303H 6. kamAtajI tasya mAtuzrI rUpAlI bAe zrI rUpe dara varSe rautra sudi pUnamanA roja mAdhavapuramAM mAdhavarAyajInuM jIrNama dira hatuM te - meLA bharAya che. mAdhavarAyajInI jAna kIrtana-samAja 7. nautama kidhuM che: kartA vizvamAM baMne sAthe maMdirethI nIkaLe che. sUryAsta samaye zrI vallabhAcAryajInI beThaka pAsenA lagna sthAne salATa parecAdevA vazarAme caNa che. I rAtavAso rahe che. 8. lI. akhAsa harajIvanasanajI jJAti avadica sahastra joSI isa malI. - mAdhavarAyajI bIje divase paraNI te pAchA 2. zrI mAdhavarAya jayati. padhAre che. rUkamiNI haraNane dhArmika prasaMga ane caitariyo meLa banene lhAvo lUMTavA mera, Ayara 1. zrI mAdhupurane viSe zrI mAdhavarAyajInuM koLI, kaNabI, kAThI, rabArI Adi jAtionA yuvaka maMdira porabaMdara. yuvatio moTI saMkhyAmAM Ave che. yuvaka yuvatio 2. nA mahArANA zrI 7 vikamAtajInAM mAtuzrI ne A AnaMda meLe hoya chebe divasa sudhI rUpALIbAe saMvata samagra soraThanuM sauMdarya ane mAdakatA atre ThAlavAya 3. 1896mAM baMdhAvyuM hatuM paNa te bahu che. ane Ameda pramoda ane mauja bahAramAM jIrNa thavAthI, asala porabaMdara samaya pasAra thAya che. sAgara kAMTha, lIlIchama 4. nA vatanI ane hAlamAM muMbaInA rahIza bhUmi dhArmika zraddhA ane sAthe ja meLo, A badhuM jIvana meLAno lahAvo banI jAya che. AMbA, bhATIA ThA manajI nAriyeLI, papaiyA, tADa, badAma, pAnanI vADI 5 narasInI AjJAthI temanA suta vasanajI na A badhuM saurASTranI ramaNIyatAmAM vadhAro kare che. manajIe tathA temanA samudra taTa bAjune vistAra kharekhara kudaratanA 6. putro jagajIvana, morArajI, kAnajI, tathA saundaryanA baLe hileLA lete dekhAya che lakhapata, prANujIne zrI nA kaMDalA baMdara, beDI-jAmanagara e khA, dvArakA, 7. sevako bhagavAna DosA, geviMdajI, zyAmajI porabaMdara verAvaLa bhAvanagara, khaMbhAtanA baMdara suta dAmodara soraThanI sAna che. verAvaLamAM matsyaudhoga parabandaranA ne, khaDI, sImeMTa vagere Udhoga baMdaranA lIdhe ja 8. tathA nAraNajInI salAhathI te maMdirane khole che. khaMbhAta baMdara bAju gesa-telanA bhaMDAro pAchA punaruddhAra ughaDI rahyA che. pazcimI bhAratane A Akhe 9. karyo che saMvata 1948nA caitra zudi dariyA kAMThe seraThane lagIne che. ane te dareka rIte 12 ne vAra zuke, tA. pradeza ane dezane lAbhakartA che. 10 8mI eprila sane 1892 sutAra mIstrI bhAvanagara, rAjakoTa, jAmanagara, porabaMdara, kALA vAlajI junAgaDha vagere kaccha-bhUja sahita samagra saurASTranA 11. tathA salATa vIrajI bhagavAne caDyuM che. meTA moTA zahero che. zikSA, kalA, sabhyatA, saMskRti badhI ja dRSTie A nagaro ane grAma mAdhavapuramAM bhagavAna zrI kRSNa-mAdhavarAye zrI dvArA seraThane vikAsa vadhI rahyo che. have saurASTranI rUkamiNI haraNa vagere lIlA karI hatI tenI smRti pitAnI yunivarsiTI paNa astitvamAM AvI rahI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 304 : porabaMdaranI bhaugAlika racanA ramya che, e bAju dirayA ane e bAju khADI Ama prAkRtika cAra dIvAlothI surakSita che. dUra dUrathI navayuga Aleja, kIrtIma Mdira, simenTa phekaTarI, hanumAna ma'ri nAnajI kAlIdAsanI kAlejo ane sukula nyA vidyAlayanI teAtIMga mArate, dRSTigatta thAya che. dariyAkAMThe Avela A zaherane dekhAva Adhunika nagara (modern city) jeve lAge che. dariyA kinAre rAjamahela bhavya dekhAya che. tenI sAmenI ceApATI teA muMbainA juhutaTa ne paNu mahAta karI de che. pArakhaMdaranuM pustakAlaya pazu dhaNuM ja su Mdara ane samRddha che. sauthI pAvana ane punIta vastu teA gAMdhIjInuM janmasthaLa che. rASTrapitA .... zrI mAla para sevA mu. mAlapara rajI. naMbara H- 2756 zerabhaDALaH- rUA. 20,000 anAmatarphe :- rUA. 2000, manasukha parazAMtama Thakkara maMtrI, pujya bApunuM janmasthAna Aje ItimaMdiranA rUpamAM khaDuM che. atre phyujhayama ane pAThazALA cAle che. darzAnAthI leAkAnI katArA jAme che. zubhecchA pAThave che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat A yuganI saurASTranI meATAmAM moTI dena che bApU" koTI koTI dalita ane daridranArAyaNAnA udghAraka pUjya bApune janma ApI sAraTha bhUmi dhanya banI gaI che. vizvavadya bApunA lIdhe saurASTra kAThIyAvADa saMsAramAM yAtrAdhAmanuM pada pAmyu che. yugapurUSA gAMdhIjInA satya ahiMsA, zAMti ane samAnatA tayA ba dhRtvane mAnavatAvAdI sa MdezA mAje AkhAya jagatane navA prakAza ApI rahyo che. .... sa huM kA rI ma Da LI (jiM, bhAvanagara) sthApanA tArIkha H- 30-12-63 sabhAsada saMkhyA :- 108 gAhila kesarIsiMha mAnasiMha pramukha vya. 3. sabhyA-(1)khApubhA harisiMhaiM (2) geviMdasiMha devIsi'huM (3) anesiMha devIsiMhu (4) jAmazaMga kAnabhA (5) jAmazaMga nArazaMga (6) ratubhA ladhubhA www.umaragyanbhandar.com Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PHILIPS phIlIsa reDIyo eTale ApanA mane raMjananuM pUrepUruM vaLatara phIlIpsa lempa tathA TayubalAITa eTale pUratA prakAza ane TakAupaNAnI khAtrI 8 ka phIlIpsa mATe ja Agraha rAkhe che ? - bhAvanagara jIllAnAM ekamAtra adhikRta vepArI pA ra sa TreDa se (1) mahAtmA gAMdhI roDa, (2) bhIDabhaMjana mahAdeva pAse, (3) darabAragaDha roDa gArIyAdhAra. bhAvanagara. phrena naM. 4815 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navabhArata pioTarIjha prAiveTa lImITeDa zIvarI muMbaI naM. 15 nA saujanyathI phekaTarI Te. naM. 441815 - - pirasIDena, kapa, rakAbI tathA re banAvanAra dareka jAtanA suzobhita DekorezanamAM bane che ane saune poSAya tevA bhAvathI dareka dukAnadAra pAse maLe che. enI ja mAMgaNI rAkhe. - - che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacchanI AdivAsI prajAnA sAmAjika rIta rivAjo -zrI jorAvarasiMha jAdava ema. e. mANase AvIne vasavATana kare tenI saMpUrNa kALajI rAkhavAmAM Ave che. ItihAsanA evAre ubhA rahIne, bhAratIya saMskRti para daSTipa ta karIzuM to jaNAze ke bhaugelikatAe A prajA mAMsAhArI hovA chatAM moTe bhAge chAza ja ApaNI saMskRtinA viziSTa aMzonuM sarjana ane ane keTalAthI potAne nirvAha calAve che. bALakone enuM ghaDatara karyuM che bhAratanI AdivAsI prajAo nAnapaNathI zikAra kara nuM zikhavavAmAM Ave che. meTe bhAge nAcchAdita pahADI vistAromAM vasavATa zikAra maLe te divase mijabAnI paNa mANe che tema kare che. paraMtu kacchamAM nathI evA hariyALA gADha .gale chatAM meTA bhAganA lokone sAMjanA zuM khAvuM tenI ke nathI durgama pahADe; tema chatAM AdivAsI jAo ciMtA mAthApara savAra hoya che koI vAra te maThanI tyAM vasavATa kare che eTaluM ja nahIM paraMtu sAmAjika rAbaDI pIne paNa calAvI le che. caitra vaizAkhamAM rItarivAje, vastrAbhUANo, kalAsaMskAra ane viziSTa vAgaDa pradezanI pIluDIe pIluthI jhaLuMbe che tyAre dharma rUpI saMskRtine bhAtIgALa phAla paNa temaNe raMgaberaMgI rUpALA pIlu paNa ekAda TaMkanuM bhojana Apyo che. banI rahe che. lApazInuM jamaNa to lagna jevA avasare ja pAme che. kacchamAM vasatA bhIla, vAgharI ane pAradhI jogI vagere A devAsI jAtionA sAmAjika rItarIvAjo vastrAbhUSaNa puruSe cAraNI, keDiyuM athavA para daSTipAta karatAM enI anekavidha navInatAo ijAra ane raMgIna rezamI baMDI pahere che. mAthe uDIne AMkhe vaLage che vibhakta kuTuMba prathAe Adi- rezamI rUmAla athavA te pAghaDI bAMdhe che. vAgharI te vAsI prajAnuM AgavuM lakSaNa che. nAno bhAI paraNe vaLI raMgIlI kema gaNu ya che teo rezamI khamIza eTale ja ghara maMDAya ja tema chatAM kavacita teo pahere che ane mAthe ramA bAMdhe che cAraNI, kaDiyuM saMyukta kuTuMbamAM rahIne paNa AnaMdathI kilatuM ane pAghaDInuM varcasva ghaTatuM jAya che cAraNInuM jIvana gujAre che. sthAna ajarakha jevI chApelI lUMgIe levA mADavuM che puruSo ghareNAmAM mAtra rUpAnuM kaDu, AMgaLiye pAMca paMdara AdivAsI kuTuMbe gAmane cheDe zaMku . ra ane sAMkaLIvALA baTana tathA kAnamAM AkAranA "kuDa' athavA bhUga eTaleke kUbA banAvIne bhU gaLI pahere che. sonerI tArathI maDhelA caDakI temAM rahe che A kabAo na laMbAI pahoLAI 1thI8 bolAvatA cAMcavALA joDA paheravAmAM juvAniyAo hAtha jeTalI che. a dara gAyanuM lIMpaNa kare che ane gaurava anubhave che upara jAjo jhAMkho ane khapeDIthI sAje che. kabADAthI bAMdhelA kUbA mATunA nAme jANItA che. pratyeka kUbAmAM AdivAsI puruSo karatAM strIo vadhu raMgIlI lekasaMskRtinuM pratIka samA majasaDa to avazya jovA ane zokhIna he ya che. kuMvArI ke paraNelI kanyAnI maLe ja. gAmane cheDe AvelI kubAonI hAramALA oLakha, tenAM vastra bhUSaNa ja Ape che. strIo vAMDhane nAme oLakhAya che vAMDhamAM anya jAtionA pAkamAM atalasanuM oTa mUkeluM kaparuM ke kamakhe, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 306: dasavAriyA raMgaberaMgI ghAgharo temaja AvaLanA phUla hakadAra bane che. brAhmaNa pAse lagnanuM murta jevuM to vaLI caNoThInA cIra jevuM lAladharakhama jovaDAvIne baMne vevAIo pitAne ghera pAchA phare eADhaNuM paNuM oDhe che. kuMvArI kanyA sapheda athavA che. pachI lagna vadhAre che. gaNeza besADe che ane raMgIna bhAtyavALI jhalaDI ghAghare ane oDhaNuM maMgaLa gIto zarU thAya che. strIo roja rAte DhAle pahere che. paraNyA pachI ja jhulaDInI jagyAe kApaDuM rame che. varakanyAne jamavAnA banerA eTale ke netarA pahere che. pulagnane rivAja hovAthI yuvAna strIo apAya che. A prasaMge AkhA gAmane lApasInuM vaidhavya pALavAnuM pasaMda karatI nathI. AvI strIo jamaNa Ape che. kanyAne tyAMthI Avela laganiyAne, ochA gherane kamakho pahere che. gharaDI strIo ghera ghI-goLa khavarAvIne rAse ramADavAmAM Ave che. vagaranA kamakhA, lAla athavA kALe caNiye ane oDhaNuM oDhe chevAgharI strIo gherA raMganAM velya joDAya che. vararAjA kerI ceraNI, khamIza vastro para te vArI jAya che. AbhUSaNomAM strIo rezamI baMDI ane pAghaDI pahere che. hAthe mIMDhaLa pagamAM rUpAnAM kAMbI-kaDalAM, sAMkaLA, hAthamAM vIMTI bAMdhe che, sAthe talavAra ane nALiyera rAkhe che. ATIvITI ane ghaDe, gaLAmAM hAMsaDI, vADalo, kanyApakSane tyAM sAmaiyA bAda lagna levAya che. mA-bApa nAkamAM natha, kAnamAM meriyuM, veDalA ane paMkhanaLI kanyAne paDalamAM saubhAgyanA cihna tarIke cuDalI ane pahere che. kuMvArI kanyAomAM paheravAno rivAja natha Ape che. nathI. te lagna bAda ghareNAM paheravAnI zarUAta kare che. hAthIdAMtanI cuDalIo ane senAnI natha e lagna prasaMge DhAle ramavAnuM mahatva, AdivAsI saubhAgyanA cihno gaNAya che. prajAmAM vizeSa jovA maLe che. kALI koma te Dhole ramavAnI ajaba zokhIna gaNAya che. e mATe eka lagna e AryasaMkatinI amulya bheTa che. AdivAsI kahevata che ke :prajAmAM lagnanA nirALA ritarivAje jovA maLe che. sa baMdhanI vAtacIta thayA bAda kaLI leke brAhmaNa hAla kALIbhAInI jAnamAM, Dhola vAge tAnamAM pAse mRta jovaDAve che. varapakSavALA kanyAne tyAM khAvuM pI vuM na mAM, sUvuM medAnamAMjaIne rUpiyA ane nALiyera Ape che tene kacakalu ahyuM ema kahevAya che. tyAra bAda divasa bAMdhe che - lagnaprasaMge AjubAjunA paMthakamAM vakhaNAtA ane nakkI karela divase varapakSa taraphathI 10-12 DhADhIne Dhola vagADavA mATe khAsa teDAve che. lagna mANasa nALiyeranI kAcalImAM goLa laIne kanyAne daramyAna DhADhI, juvAna strIpuruSane DholanA nAde ghelA tyAM jAya che. kanyApakSa taraphathI lApasI athavA banAve che. rAsaDAnI ramajhaTa bole che. tAja zIre ane cokhAnuM jamaNa apAya che jamyA bAda paraNelAM varavahu paNa rAsaDAmAM joDAya che, tyAre to varakanyApakSanA mANase paraspara gulAla rame che. rAsaDAnI raMgatamAM AkhI rAta vItI jAya che. strIo phaTANAnI ramajhaTa bolAve che. (AdivAsI strIo mAsikadhama pALatI nathI.) bhIla ane jegI lekAmAM saMbaMdhanuM nakkI thayA sagarbhA strIne 7me bhAse kheALe bharavAmAM Ave che, bAda kanyAne pitA 3-4 sagAonI sAthe vararAjAne prathama suvAvaDa pitAne tyAM kare che. suvAvaTha pachI tyAM jAya che ane eka dasa rUpiyA Ape che 7me divase gharakAmamAM lAgI jAya che. niHsaMtAnapaNuM sagAi bAda kanyApakSa, vara pakSane oDhAmaNI kare che. kalaMkarUpa manAya che. prathama bALakanA janmanI vAratahevAre kanyA, varapakSa taraphathI maLatA hAraDAnI vadhAmaNI sAMbhaLIne rasiyo pitA gAma AkhAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 jamADe che. jenI ane bhIla leke kuLadevI AgaLa vAratahevAre dhArmika sthaLoe yojAtA meLAomAM bALakanI chaThThInI vidhi kare che. banIThanIne nAcatA gAtA jAya che. hoMzilI nArIo ane kumArikAo chuMdaNA chuMdAve che. rezamI rUmAla, koLI kAmamAM diyaravaTAnI prathA astitva dharAve baMgatio ane attara kharIde che sarakhI sAhelIo che. patinA mRtyu bAda strIe game teTalI nAnI maLIne sAyabAnI mIThI mazkarI paNa kare che. uMmaranA diyara sAthe lagna karavAM paDe che. A rivAja cagaDoLanI moja mANe che. ane rAsaDAnI ramajhaTa Aje to nAmazeSa banato jAya che. pArakI patnIne bolAve che. baLajabarIthI eTale ke savelI upADI javAno rivAja paNa AdivAsIomAM pracalita che. koI vAra kAyara lokagIto ane lokanRtyo e A prajAnuM zramapatithI kaMTALelI strI patine ubhe mUkIne manamAnyA nivAraNa saMgIta gaNAya che. vAratahevAre Dhola sAthe sAthe cAlI nIkaLe che. pariNAme veranI paraMparA rAsaDe to ramavAnuM ja. Dhela para calatI, hIMca vagere paNa ubhI thAya che. tAla badalato DholI vacce ubhe hoya, pharatA kuMDALe chUTAcheDAnA rivAjane sAragati ke lakhaNAnA yuvAnIthI thanaganatA juvAnaDA ane juvatIone nAme oLakhavAmAM Ave che. vidhavAnuM punarlagna rAsaDo cage emAM zuM mANA rahe! nAtaruM gaNAya che. lakhaNa pachI karelAM lagna mathurAmAM khela khelI AvyA ho kAna, gharagharaNuM kahevAya che. pati Icche tyAre strIne lakhaNuM karI Ape che jyAre strI chUTI thavA mAge kayAM ramI AvyA! te teNe patine lagna kharca peTe rUA 150 ApavA mAthA kero mugaTa kayAM mUkI AvyA ! paDe che. vAgharI kemamAM chuTAcheDA te bahu sAmAnya A veNI kAnI paherI lAvyA he kAna, bAbata gaNAya che. kayAM ramI AvyA ! AdivAsI prajAenuM potAnuM juduM baMdhAraNa hoya che tema chatAM koI lekhita niyamo hotA nathI. Ama dharAI dharAIne gIto gAya che ane thAkathI parApUrvathI cAlyA AvatA ritarivAjo anusAra kaMTALelA jIvanane haLavA phUla jevA banAvI de che. nAtanA paTela parasparanA jhaghaDA, chUTAcheDA, nAtaruM, AdivAsI prajAnA dhAmika jIvana para daSimata punarlagna vagere sAmAjika praznonuM nirAkaraNa lAve karatAM jaNAya che ke sAdhusaMte tarapha teo khUba ja che. nyAtanuM kahevuM na mAnanArane daMDa karavAmAM zraddhA dharAve che. maraNa prasaMge vidhi mATe sAdhuone Ave che. athavA to bahiSkAra karavAmAM Ave che. bolAve che. tema chatAM mAtA pratye temanI zraddhA Ana detso e bhAratIya saMskRtinI anupama ochI che tevuM paNa nathI. bhakta ke mAtAnI kaMThI bheTa che. karachanA AdivAsIo divALI, hoLI janmASTamI pahere che. sArA mAThA prasaMge bhAva eTale ke bhajana karAve che. vAgharI leke kALakA mAtAnI pUjA kare jevA tahevAra ujave che. navarAtrI to temanuM mAnItuM parva. nave divase mAtAjInI pUjA thAya. naivedya dharAya che. mAtA kepe to satyAnAza vALI de evI ane Dhela sAthe rAsaDAnI ramajhaTa bole. lokamAnyatA pracalita hovAthI mAtAne zAMta karavA , , mAMDavo nakhAya che, DAkalA vAge che, ane bhUvA dhUNe meLe e manoraMjana mANavAnuM ane AnaMda che, ane mAtAjInI "avAra' gaNAya che. cAmuMDA, lUMTavAnuM ane khu sthaLa gaNAya che. AdivAsIo zikAtara, zakti, khoDiyAra, mAlaNa vagere kuLadevIo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308: uparAMta zApUrA, vAcharo, pALiyA, gaNeza vagere kapaDAnA gAbhAnuM eka pUtaLuM banAve che. tene 'devane paNa pUje che. mRtAtmA kape che. eka nAnakaDI siraNI bane che. aMtyeSTavidhi : strI ane purUSanA zabane snAna temAM thoDA thoDA aMtare dorI bAMdhIne, rUnAM karAvIne, lAla kaphana oDhADe che. ThAThaDInI cAre bAja pUmaDAM mUkavAmAM Ave che nisaraNIne svarganI sIDI nALiyeranI kAcalI bAMdhe che. keraLI le ke kAca ane gaNavAmAM Ave che pUtaLAne nisaraNI para caDAve 5 roTalo tathA ghI goLanuM bhAthuM bAMdhe che. ane che ane sIDInI derI saLagAvIne jota pragaTAvavAmAM zabanA jamaNA aMguThe Aga lagADe che keLI tathA Ave che derI saDasaDATa baLI jAya to mRtAtmAnI bhIla komamAM zabane bALavAno rivAja che. jenI sadgati thaI haze ema ma ya che. mAta.paMthI le ke tathA vAgharI ke mamAM zabane dATIne tenA para samAdhi tanA darzana karavA mATe Ave che. anya ce che. mRta bALakane hIMce LIne dATe che. trIje sAmAjika prathAonI mAphaka zaMkha LanI prathA paNa divase suvALI utAre che, ane 1rame divase bArame Aje visarAtI jAya che karIne lApasInuM jamaNa kare che bAramuM thAya to mRtAtmAne jIva mate jato nathI evA lokamAnyatA che. Ama kacchanI AdivAsI prajAnA sAmAjika rIta rivAjone abhyAsa, itihAsakAre, leka mRtyu bAda Atma nI sadagati thaI ke nahIM te sAhityanA rasiyAja ane samAjazAstranA zokhIne jANuvA mATe mAtA makato zaMkhoLanI vidhi kare che. mATe abhAsano viSaya' banI zake tema che. zubhecchA pAThave che. - zrI kebaDI vi kA. sahakArI maMDaLI mu kabaDI (ji. bhAvanagara) 2jI. naM - 138 zera bhaMDoLa :- 17000-00 anAmata phaDa :- 2000-00 sthApanA tArIkha :- 6-1-38 sabhya saMkhyA :- 92 zAMtilAla phulacaMda monAbhAI lIbAbhAI pramukha maMtrI ba. ka. sabhya :- (1) zAmajI kezavabhAI (2) kAnAbhAI bhagavAnabhAI (3) rAmajI kALAbhAI . (4) muLajI pilAbhAI (5) naMdalAla dayALabhAI (6) bApalakhA jIvaNakhA (7) ravajI gAMDAbhAI (8) nAthA jIvAbhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacchI bhASAH udbhava ane svarUpa -prImalAla kavi bI.e.(enasa) sAhityAlaMdhara tevI karkaza gaNAvavAne paNa prayatna karyo che. paraMtu karachI bhASA eTale zuM? e eka sarva sAmAnya mAyA loka sAhityakAra zrI jhaveracaMda methANIe prazna che je koIpaNa vyakitane uddabhavI zake; kAraNa kacchI bhASAnI dhagI tAkAtanAM darzana karyA hatAM. ke bhAratIya baMdhAraNe mAnya karela cauda bhASAomAM ane tene vIrabhASA tarIke biradAvI hatI. anekavidha AvI kaI bhASA nathI. vAta paNa kharI che, pravRttiomAM zrI medhANIne A dizAmAM kArya karavAnI najIkanA varSomAM AvuM sthAna te meLavI zake tevI suvidhA na maLI eTale karachI bhASA jhaverInI zakyatA paNa nathI kAraNa ke hajI tene ghaNuM kasoTIe caDatAM rahI gaI. hAlamAM sAkSaravarya zrI maryAdAo rahelI che. paraMtu tema chatAM kacchI bhASAne ke. kA. zAstrI A dizAmAM pravRtta che ane temanA jevA ulekhI zakAya tema paNa nathI bhale koI ene tajajJane hAthe kacchI bhASAnuM sAcuM svarUpa gujarAta vAcika gaNIne "bolo" tarIke khapAve paraMtu samakSa pradarzita thaze to te eka saubhAgya gaNAze. tenAmAM bhASAnI tamAma kSamatAo che ane samRddhane bhASAvida mATe e eka taNakheDAyelo agocara sAhityaka vAraso paNa te dharAve che. huM tene bhASA ja pradeza paDI che. tene prakAzamAM lAvavAmAM Ave te gaNAvuM chuM. ' gujarAtI bhASA sAhitya vadhu samRddha thaze. - kacchI bhASAne yathArtha paricaya meTA bhAganA - karachI bhASA eTale kacachanI bhASA A eka gujarAtane nathI. kacchanA bhaugolika paricaya viSe sAmAnya vaidhAnika vyApta che. aMzataH e rAtrI paNa hajI prajAnA meTA vargamAM jAmaka Ale paSNu che. karachI bhASA tarIke jene oLakhavAmAM pravarte che. mAvA jAmaka khyAlo ane apUstA ave che te bhASAne nAmAbhidhAna kaccha pradeza parathI ja saMparkone kAraNe ja gujarAtanuM ja eka sAMskRtika maLe che. paraMtu kacchI bhASAe mAtra kacchanI ja bhASA aMga hovA chatAM karacha upekSita dazAmAM rahyuM ane nathI. kacchamAM e bhASA moTA jana samudAyamAM tenA lIdhe tenI viziSTa bhASA, sAhitya, saMskRtti vaparAya che. taduparAMta brahad muMbaImAM ane samagra . vagere pratye gujarAtanA vidvAno ane bhAvidAe bhAratamAM sarvatra kachI leka vase che. vepAra dhaMdho pUratuM lakSa ApyuM nahIM. mATe cha bahAra rahenAra AvA 5dara lAkha Aje aitihAsika paribaLoe be vuM svarUpa dhAraNa karachIonI te bhASA che. eTaluM ja nahIM paraMtu muLa karyuM che tyAre samagra gujarAtamAM tenA aMgabhUta evA kacchamAMthI vyavasAyA saurASTramAM AvI vasela ane kaccha viSe kazuMka jANavAnI utsuktA jAgI che. tenA sthira thayela miMyANA, memaNa, jADejA rAjapUta lokajIvana bhASA, sAhitya Adi pratye abhirUci vagere Aje seMkaDe varSothI saurASTramAM vasatA hovA pedA thaI che te eka subhaga abhinnaya che. chatAM potAnI A bhatRbhASA jALavI rahyA che. bhAvAtmaR eNmanAM paribaLe ethI paripuSTa thaze. saurASTranA madhya saurASTra, jhAlAvADa, hAlAra, vagere karachI bhASA viSe puratI gaMbhIpsAthI hajI sudhI vistAramAM patharAyelI A kAme arasaparasanI vicArAyuM nathI. koIe tene mATalImAM kAMkarA khakhaDe vAtacItamAM Aje paNa A mAtRbhASAnAja viniyoga : rati, "{ tenI vi. pati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 310: kare che temaNe Ajeya paNa kacchI bhASAne tenA paNa mahatvano phALo che. koI paNa bhASA tenA deza aNizuddha svarUpamAM jALavI che. Aje saurASTramAM kALathI para na rahI zake. ane jyAM temAM vidhI rahenArA A lekamAMthI ghaNAne e cchI bhASA Ave tyAM tene vikAsa kaMThita bane che. che tevI khabara paNa nathI paraMtu huM karachI bhASAnI godamAM ALoTo chuM ane saurASTranI A kAmanA saMskRta bhASA kALakrame leka bhASAnuM sthAna saMparkamAM chuM tyAre mane A bhASAnuM tulanAtmaka svarUpa gumAvatI gaI ane tenA sthAne temAMthI vikAsa jAya che ane tenA aMtara ne tapAsIne che pAmIne janmelI navI bhASA pracalita banI. A ke e be bhASAomAM kaI tAjika bheda nathI. bhASA upara prAkRta tathA yAvanI bhASAonI thoDI asara paDI. temAMya dhIme dhIme "apabhra za" tarIke tAtparya e che ke huM kacchI bhASAne nirdeza oLakhAtI navI bhASA astitvamAM AvI. karUM chuM tyAre te bhASA mAtra kaccha pUratI maryAdita A apabhraMza IsvIsananI chaThThI sadIthI paMdaramI nathI. e kaccha, saurASTra tathA anyatra vasatA kacchI sadInAM prAraMbhakALa daramyAna pracalita hatI. paraMtu bhASI lekanI bhASA che jADejAe tene kacchamAMthI saurASTramAM sauprathama vikrama saMvata 1600nI AsapAsa temAMya saMskaraNanI prakriyA cAlu hatI. ane dezakALa paratve temAM navA svarUpa uddabhavI rahyA hatA. lAvyA. tethI pahelAM ja e saurASTranA keTalAka vistAramAM paricita banI cUkI hatI saurASTramAM AmAMthI ja hAlanI pracalita prAMtika bhASAo jADejAonA A pradAnane lIdhe keTalAka A bhASAne uddabhavI che tema kahI zakAya. jADeja" bhASA tarIke oLakhAve che, bhASAvida A pAMca upakUla gaNAve che: | bhASA e manuSyanA vicAronI abhivyakti (1) pUrvavibhAga temAMthI udabhavela bhASAo baMgALI, mATenuM upAdAna che. e mATe kudarate manuSyane uDiyA tathA AsAmI. (2) pazcima vibhAga. temAMthI saMjJAonI bakSIsa ApI. temAMthI vargo ane udabhavela bhASAo rAjasthAnI, gujarAtI, sindhI zabdone prAdurbhAva thayo. A zabdane upAdAna tarIke tathA kacchI. (3) uttara vibhAga temAMthI uddabhavela laIne manuSya nijanI bhASAne vikasAvI. cokkasa bhASAo kauravI, bAMgarU tathA paMjAbI, taduparAMta zabda saMjJAone tenA rUDha viziSTa artho ApyA viziSTa pahADI bhASAo. (4) madhya vibhAga temAMthI ane temAMthI bhASAkIya vADamaya svarUpe astitvamAM udabhavela bhASAo vrajabhASA, pAMcAlI, avadhI, AvyuM. bhASAnI dIptithI jagata jhaLahaLI UThayuM; bhojapurI, magahI tathA maithilI. (5) dakSiNa vibhAga kAraNa ke eka bhASAe saMskRttionI aneka vidha temAMthI udabhavela bhASAo mALavI, chatrIsagaDhI, bhAta upasAvI ane vizvamAM emane aMtargata aneka marAThI vagere. vidhatAnuM cAturyapUrNa sarjana karyuM. mAnavajIvana ethI eka mArga-MonotonousbanatuM rahI gayu. A upakUlomAM spaSTa nirdiSTa che tema gujarAtI tathA kacchI bhASA pazcimI upakUlamAMthI prAdurbhAva bhAratamAM vaidika bhASA saMrakRti e pramukha bhASA pAmI che. ApaNe jANIe chIe ke paMdaramI sadImAM che ane AjanI moTA bhAganA bhAratIya bhASAo apabhraMzamAMthI saMskaraNa pAmI pAmIne eka navuM A mULamAMthI pra durbhAva pAmIne vikaselI che. bhASA bhASA svarUpe astitvamAM AveluM jene jUnI gujarAtI ane tenA vikAsa mATe manuSya UrvagAmitvanI tarIke oLakhavAmAM Ave che. apabhraMza ane jUnI sAthe sAthe deza, kALa, Adi anya paribaLono gujarAtI vaccenA kALamAM je bhASA ravarUpa AkAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAraNa karI rahyuM hatuM te karyuM hatuM? kevuM hatuM? A kacchI bhASAnA uddabhavane tavArIkhanA samayanI sAthe sabaMdha che. kacchI bhASAnA uddabhava A madhyavartI bhASA svarUpamAMthI thayela che. ane Ani paryaMta keTalAMka tatkAlina lakSaNA kacchI bhASAe sAcavI rAkhyuM che. tenA mULa svarUpe saMskRta bhUlIya apabhraMzamAMthI AkAra pAmyAM che vibhakita pratyaye| Adi lakSaNA uttara apabhraMzamAMthI apanAvela che. ane keTalAka tatsama zabdo paNa akabaMdha apanAvI lIdhela che. sAkSara zrI gAvanarAma tripAThIe lakhyuM che ke apabhraMzanA uttara kALamAM ane jUnI gujarAtI pUrvakALamAM hAla jene kacchI kahevAya che te bhASA astitvamAM hatI. A vidhAna kAI atizrApti nathI. kacchI bhASAneA jyAre bhASA vijJAnanI dRSTie abhyAsa karavAmAM Ave tyAre e spaSTa thaze ja. AnA samarthyanamAM thoDAka udAharaNo A lekhamAM anyatra Apela che je zaMkAnuM nirasana karaze. urdiSTa eTalu ja che ke hAlanI kacchI bhASAnuM mULa uttara apabhraMza ane jUnI gujarAtanI madhyamAM che, sAdI bhASAmAM kahIe teA te uttara apabhraMza'mAMthI utarI AvI che zrImad hemaca drAca 'nA apabhra'za vyAkaraNamAM vibhaktienA je svarUpe AkAre pAmyA che te prakriyA sAthe kacchI bhASAnI vibhakti vagere sarakhAvAe tyAre tenA satyAMzanI pratIti thAya che. uttara apabhraMzamAMthI udbhavela A bhASA svarUpa jene huM jUnI kacchI bhASA kahuM chuM te navamI sadInI AsapAsa uttara gujarAta kaccha, si Mdha, tharapAkara, tathA rAjasthAnanA keTalAka vistArAmAM pracalita hatuM, te vakhate e bhASA kacchI, ke sindhInAmAbhidhAna pAmI nhAtI e veLA kaccha sindhanI sAthe ekaja rAjakIya hakUmata heThaLa sakaLAyeluM hatuM ane prAdezaka sAMpoM dRDha hatA. dhAme dhIme bhaugalika pratikULata ethI eka bAju gujarAtanI navabhUmi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat :311 : sAthenA sapa ghaTavA lAgyA ane bIjI bAju navamI sadInA uttarAdhamAM kaccha rAjakIya dRSTie sindhathI judu paDayuM. sidhanA samA rAjapUte e kacchamAM peAtAnI svataMtra hakUmata sthApI, sidha sAthenA bagaDelA rAjakIya sabadhAne lIdhe sidha sAthenA sa'pardA paNa dhaTayA A rAjakIya, bhaugelika parivata nAne lIdhe kaccha eka bhinna svataMtra ekyanI peThe vikasavA lAgyuM. gujarAtane sAla kIAnA suva kALa jovA maLyA jAtionuM sthaLAMtara thatu rahyuM ane jAnI gujarAtI vikasatI rahI. temAMthI madhyakAlIna gujarAtI ane pachI arvAcina gujarAtInuM svarUpa laDAyuM. siMdha ane tharapArakaramAM je prAcina kacchI bhASAnuM svarUpa hatuM te saMskaraNu pAmatuM rahyuM. te rAjasthAnI, pajAbI tathA urdU bhASAnA saMparkamA AAvyu ane tenI asare temAM jhIlAI Ama jUnI kacchInA svarUpamAMthI susaMskRta A navuM svarUpa tyAM pacalita banyuM aMgrejonA Agamana pachI siMdha pradeza temanA zAsana nIce Avyo. agreja vidvAneAe bIjI bhASAonI jema sidhanI e pracalita bhASAnA paNa zAstrIya abhyAsa karyAM ane tenA prathA paNa taiyAra karyAM, temaNe e bhASAne siMdhanI bhASA tarIke sidhI nAmAbhidhAna' ApyuM tenI khAsa vidhi paNa taiyAra karI aMte tene arvAcina svarUpa sudhI vikasavAnI taka maLI. mULa kacchI maTI te have sidhI tarIke oLakhAtI thaI. kacchamAM paristhiti jarA vicitra rahI agiyAramI sadImAM sidha sAthenA sapaka ghaNA eche. thayA ane vyApAra saMbaMdhone bAda karatAM te nahi vat banI gaye| pariNAme kacchamAM pracalita jUno kacchInA bhASA svarUpa upara natA junI gujarAtInI dRDha asara paDI ke na teA sindhI e je asA jhIlI che tenI kAI DhIbhUta chApa paDI. pariNAme kacchanI bhASAnuM sa`skaraNa atyaMta maMda paDI gayuM ane kramekrame www.umaragyanbhandar.com Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma AMkha sthApita thaI gayuM. Aje kacchI bhASAne pravAha mATe ja uparathI dhAtu, i uparathI kAra gita thayo che. vikAsa kaThita banyA che paraMtu dhAtu vagere. chI bhASA hajIya jIvaMta bhASA che. tevAM saMskaraNane sadaMtara abhAva nathI. (3) keTalAka zabda rUpanI prakriyA joIe, para ii pachI gujarAtIe pitAnuM nava saMskRta apabhraMza kacchI gujarAtI prastAna AvuM tyArathI kahI zakAe nijanA - -3 jaoN nUtana saMrakaraNane lIdhe ane rUDha praNAlikAone lIdhe ni dik kri pitAnuM viziSTa svarUpa sajaryuM. A svarUpa ajinI nA nAma gujarAtI tathA sindhI ane amo bhinna che. A rAtA tathA sinyA banna mArA 'lana. akSa akakha-akhkha akhkha paraMtu ene artha e nathI ke temAM ke mUlagata bhUlamata putra putra-puttara | puttara putra-pUtara parivartana AvyA che. A uparathI jaNAze ke kajhIna zabda svarUpa kacchI bhASAmAM tenuM pazcimI upakULa ane tenAM apabhra zethI keTalA badhA najIka che? thoDA vadhu lakSaNA tajyAM nathI eka vidvAne yathArtha ja kahyuM udAharaNo joie. che? kaI bhASA bIjI bhASAthI prabhAvita thAya che. tyAre paNa te potAnuM mULarUpa tajatI nathI mA (4) uttara apabhraMzamAM visarganA a ne tro muLarUpe e bhASAomAM maLatA Ave te temane thaI jAya che ane divayananuM rUpa adazya thAya che. uddabhava samAna muLamAMthI thayo che ema samajavuM kriyAsUcaka pratyaya nA sthAne 3 Ave che. jemake joIe pachI bhAre mATe paNa A vidhAna tadana saMskRta gaH tAH nuM apabhraMza rU5 putra mA thAya che. pazcimI upakULanI dRSTie joIe te rAjasthAnamAM apabhraMzanA A pratyayanuM sthAna kacchI bhASAnA udabhava ane vikAsanI ATalI ja le che, kacchI tathA gujarAtImAM paNa A '' 51 mizna pachI ApaNe bhASAnA vikAsanI pratyaya ja che ane te temanA pamI upakuLane puSTi prakriyAne tapAsIe tevuM muLa uttara apabhraMzamAMthI Ave che, jemake - . che tenA samarthanamAM thoDA duSkato joie. saMskRta. : sattaH uttara apabhraMza. puro (1) kacchI bhASAnuM prathama dhyAna kheMcatuM A rAjasthAnI 4 mA karachI. puttara lakSaNa te saMskRtanI peThe tenA ekAkSarI zabda svarUpa. gujarAtI- AvyA. A svarUpa tatsama ke tadbhava banne rUpe jovA maLe che jema ke saMta ne uparathI karachImAM no (5) have chaThThI vibhaktinA svarUpe sarakhAvIe athavA ja zA mATe uparathI '' siMha pazcimI upakULanuM lakSaNa e che ke A vibhaktimAM mATe di uparathI to temaja zvAsa uparathI puliMga eka vacanane pratyaya lo tathA bahu vacanane tenA arthamAM .. pratyaya nA hoya che. sabaMdhaka pratyaya dareka bhASAmAM jAde hAya zake jemake rAjasthAnI ja gujarAtImAM (2) keTalAka dhAta rUpe joIe pIvuM mATe na tathA kacchImAM ja AvA pratyaya che. nIcenA saM -fpa uparathI ja dhAtu, khAvuM rUpa sarakhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :53 : apabhraMza. rAjasthAnI. pazcimI kuLamAM uttara apabhraMzamAMthI utarI AvelI e.va. nAno jaMli ko bhASAo rAjasthAnI tathA gujarAtI sAthe kacchI ba.va. jayAM naM bhASA paNa tenA samAna lakSaNo sAcavI rahI che.. kacchI. gujarAtI. e.va. i naMdano chokaro mane lAge che ke gRlagata svarUpane tathA ba,va, is a jaMtuna chAla lakSaNone spaSTa karatA ATalA udAharaNo kacchI bhASA udabhava ane vikAsa viSenA mArA e sabhyone A udAharaNo uparathI spaSTa samajAze ke samarthana 5 banI raheze. zubhecchA pAThave che. zrI bhIkaDA vi. kA. sahakArI maMDaLI mu bhIkaDA (ji. bhAvanagara) 27. naM :- 2046 zera bhaDaLa - 15000-00 anAmata phaDa :- 4000-00 sthApanA tArIkha :- 21-5-20 sabhya saMkhyA :- 91 kuvarasiMha ANaMdasiMha udezaga malubhAI maMtrI pramukha vya ka. sabhya - (1) bAbubhAI popaTabhAI (2) jAmazaMga gajAbhAI (3) vanarAjasiMha kezubhA (4) bhethAbhAI vAlajIbhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranuM nRtya abhinaya darzana -yazavaMtarAya DI. bhaTTa saMgItAcArya, bhAvanagara rAti predamAM mArA mAta: saurASTranA nRtyenuM paricaya darzana nirvatti vAghanI jJamAratA rAte II tAMDava nRtya. (pu.) nRtya (lAsya nRtya mahilA) arthAt je manuSya prasanna citathI bhakti bhAva madArI , rasa garabA nRtya rasa pUrvaka zraddhAthI nRtya kare che. te manuSya janma DhAla talavAra , tAla rAsa - jamAMtara pApothI vimukta thAya che. dAMDIyA rAsa , abhinaya mayura , prAcIna mAnyatAo anusAra devatAonA matAnusAra pAMcamA vedanI eTale ke nATaya vedanI naTavarI -, rUpa gAgara , racanA brahmAjIe karI, pratyeka manuSya e kalA dvArA azva guNa TIpaNI , AnaMda laI zake che. A nATaya tathA nRtya vedanI bhIla , alaMkAra rUmAla ,, praNava zikSA bharata munie prApta karI, nRtyanI bhAlA tIra , paheraveza dAMDIyArAsa , prAcina lalita kalAnuM rasa abhinaya darzana karAvyuM. bhAratanA prAcIna ke "mahAbhArata" "rAmAyaNa" ta ga , veSabhujA kaTAra , ItyAdi graMthomAM paNa ApaNuM nRtyanuM abhi- bhagavAna zaMkaranA gaNa taMdujIe prAcina darzana karAvela che bhagavAna zaMkare hAthamAM DamarU rUpi munie ne tAMDava nRtyanI zikSA ApI. ane bajAvI tAMDava nRtyanI upati karI ane bhagavatI te to vinA mA, gavata te nRtya vidyA mAnava jIvanamAM pracalita karI. pArvatI devIe lAsya nRtyanI utpatti karI, eTale bhagavatI pArvatI devIe bANAsuranI putrI uSAne ke tAMDava eTale purUSanuM kRtya ane lAsya eTale ke hAsya na aTana ke lAsya nRtyanI adabhUta tAlIma ApI nRtyamAM mahilAonuM nRtya, ama be praNAlikA gaNavAmAM pravINatA prApta karAvI. uSAe dvArakA nagarImA jaI Ave chebhAratamAM nRtyanA bhinna bhinna ghaNIja sorASTra nI dvArakA nagarInI mahilAo dvArA A prakAra che. ke je kathaka, kathakalI, maNIpurI. bharata lAya nRtyanA saurASTra samastamAM prayAra karyo. nATayama, bAramIjha, jAvAI roka enDa rola (pAzcAtya) ityAdi ghaNIja paddhatio che paraMtu ahiMyA AgaLa mugalAi rAjya kAlamAM dakSiNanA mahAna deva ApaNe te "saurASTranA prAcIna nRtya"nuM avalokana maMdiromAM IzvaranI murti sAnidhya mahAna nartakInA karavAnuM che. ane A sthAne saurASTranuM nRtya darzana anya gItanA mahAna samAraMbhe Ayojana karavAmAM tathA tenA bhinna bhinna prakAro ahIMyA AgaLa AvatA hatA ane deva ma dIromAM paNa nRtyanI darzAvavAmAM Ave che, ke je nRtyanA nAme rAsa, sAdhanAne pavitra gaNavAmAM AvatI hatI paraMtu nRtya, garabA nRtya, gAgara nRtya, madArI-bIna-nRtya, mugala bAdazAhae ApaNI nartaka thA nartakInI rUmAla natya, dAMDIyA rAsa-nRtya, TIpaNI nRtya, bhAMgarA nRtya sAdhananI kiMmatanuM mulya zarAba thA dravyanA nRtya, mayura nutya" ityAdi prAcina leka nRtyanI mulAkanathI parivartana karyuM je nRtya sAdhanAthI deva ghaNaja prakAro saurASTranI dharatI upara pracalita che. dAsI nartakIe. parama kRpAvaMta paramAtmAne temanI ane jeno ullekha ahIMyA AgaLa karavAmAM Ave che. nRtyanI sAdhanAnI siddhi dArA siMhAsana bhakita dvArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 315 : ' nRtya karAvatI hatI, te nartakIo Aja zarAbanI rUmajhuma jhaNakArathI DolavA lAge che. A che ApaNA khAlI thA vilAsanA rAha para jaI rahI che. saurASTranA nRtya nAdanA camakAra, AthI ApaNe paNa samajavuM joie ke nRtya thA nAdanI madhura bhagavatI mIrAe pagamAM ghugharA bAMdhI eka vanImAM mAnava paNa AnaMda pAme temAM zI navAi? tArAnI nAde madhura dhvanIthI nRtya karI parama sarpa jevuM abola prANI paNuM potAnA dehanuM vaMdanIya paramAtmAnA mahAna padane pratyakaryuM hatuM, jenI balIdAna ApI de che. A che natya thA nAda nRtya bhAvanA tAla prabhunI sAthe lAgyA hatA te vanine camakAra mIne paisAne, khyAtino, mAyAne, jarAye paNa moha na hato, nRtya tthA nAdanI adbhuta sAdhanA DhAla talavAra nRtya...saurASTra dezanA mahAna dvArA bhagavatI mIrA e prabhone pote temanAM svAmi yuddhAo DhAla talavAra nRtyanuM pradarzana rAjya banAvyA. mI sadAya prabhu sAdhanamAM magna rahI darabAro karI saurASTranA mahArAjAo pAsethI AnaMdathI dhyAna magna avasthAmAM nIcenuM pada nRtya mahAna bakSisa tthA Adara mAna saMpAdana karatA karatI gAtI hatI....... ke je pada.... paga ghugharUM hatA. A zailIne bAje eka prakAra bhAlA tIra bAMdha mIrA, nAcI re. nRtya te paNa uparokata kaLAnI mAphaka karavAmAM Ave che. meM te apane nArAyaNakI, - dAMDIyA rAsa nRtya...saurASTranuM prAcine nRtya ApahI he gaI dAsI re....... paga dAMDIyA rAsa purU tthA strIo ekI tAla hIMca bhakata kavi narasiMhane ekatArA tathA ka tAlanI kaheravAItyAdi tAlamAM laI garabAonI madhura madhura nAda dhavanI tthA gIta gAtA thA nRtya karatAM vatIthI hAthamAM dAMDIyA laI strI tthA purUSo pitAnA dehanuM paNa bhAna bhulI jai paramAtmAne ramajhaTa bolAve che. prekSakonA mana nRtya thI pitAnuM jIvana sarvasva cauchAvara karI detA ane garabAnI dhunathI mAra chata karI le che ane narasiMhanI nRtyagIta sAdhanAthI prabhune , svayaM saurASTranuM dAMDIyA rAsa, nRtya prathama kakSAnuM prasanna thavuM paDatuM eka vAra narasiMhane zrI kRSNa che. AmAM tela baMsI, zahanAI ItyAdI vAdhyono paramAtmAe tenI sAthe trilamAM laI jaI mahArAsa upayoga karavAmAM Ave che. nRtyanuM abhinaya darzana karAvyuM, ane bhakata - naTavarI nRtya . saurASTramAM naurAtrInA narasiha mahetA temanA banAvelA kAvyomAM mahArAsa na prasaMga upara rAmalIlA, bhavAI tyAdinA kArya nRtyane sarvoparI varNita karI batAvyuM che. A nRtyanA kramanuM Ayojana karavAmAM Ave che. tyAre naTautpati zrI kRSNa paramAtmAe karelI. varI... nRtya eTale ke rAdhA kRSNanA prasaMgenuM braja bhASAmAM nRtya. gIta dhvaninuM varNana karavA madArI nRtya...bhAvanagara, junAgaDha, jAmanagara, mAM Ave che. A che eka naTavarI...nRtya saurASTra rAjakeTa thI saurASTranI samasta gAmaDAonI nA nRtyane prakAra bajhAramAM madArI temanA pagamAM ghugharA bAMdhI ane mukha dvArA bIna bajAvI jyAre tAlamAM azva.. nRtya... hAlamAM saurASTra dvArA A nAcavA maMDe che tyAre sarpa jevuM jherI prANI nRtya paNa pracAramAM AvavA lAgyuM che. be purUSa paNa potAnuM bhAna bhulI bInanI thA nRtyanI ghoDAonA mukha paheveza dhAraNuM karI apa nRtya dhanamAM mada mata banI jAya che ane nRtyanA madhura hIMdhatAla tathA kaheravA tAlema kare che. je nRtya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 316 : bALakane ghaNAMja pasaMda paDe che. ane AnaMdanI 1 ghaNAja prasa ke paDe che. ane Ane danA rUmAlanatya A nRtyane prakAra hAthamAM rUmAla sAthe temanI sAthe nAcavA tyA kudavA maMDe che. rAkhI be strIo nRtya kare che A nRtya paNa saurASTramAMthI pracAra thayela che evI mAnyatA che. bhila...nRtya" A nRtyane paNa pracari A nRtyamAM AnaMdathI bhAvanAonuM rasa darzana saurASTramAM thavA mAMDayo che jemAM bhila tyA bhIlaDI karAve che. sAthe nRtya karI prekSakonA mana AnaMda vibhora karI de che. gAgara nRtya..A nRtya paNa saurASTrane prAcina prakAra che. AnRtyamAM pAMca athavA cha mahilAo garAbAnRtya. e saurASTranI mahilA pagamAM jhAMjharIyA paherI mana mehaka rezamI poSAka ono prAcina nRtya prakAra che ke je navarAtrinA dhAraNa karI panaghaTa upara rUmajhama pagamAM jhAMjharIyono tahevAromAM zira upara prakAzita garabA laI navadurgA jhanakAra karatI gIta nRtya gAtI humaka Thumaka cAla cAlI devInA hItha, dAdara, kaheravA talamAM garabA nayanA rasa bhAva TAkSa batAvI moha mugdha banAvI de nRtya gAI bhakitarasanuM vAtAvaraNa jamAve che. tevuM nRtya darzanAbhinaya A nRtyamAM che. A garabA nRtyamAM trIsathI cAlIza bahene mAthe garabA laI tAlamAM tALIo pADI ghumI ghumI TIpaNI nRtya...A nRtya saurASTranA coravADa prekSaka thA otAone manoraMjIta karI de che. A gAmanA eka mahilA nRtya che. A gIta nRtyamAM che ApaNA prAcina naya gIta garabAnI sAdhanA 15thI 20 mahilAonA vRMda dvArA karavAmA Ave che sidhi. saurASTranA rAsa garabA nRtyane bhAratiya A nRtya e TIpaNa kaLAne nRtya paNa gaNavAmAM saMsAramAM praNava sthAna ApavAmAM AvyuM che. Ave che. mahilAonA madhura kaMTha dhvanIthI jyAre saurASTranA garabA gavAya tyAre saurASTrane mAnava merAmaNa paNa kaTara nRtya..A natyane pracAra paNa saurASTramAM sAthe tAla ApI... AnaMdathI Dhola tyA baMsI thavA pAmyuM che, A be mahilAo hAthamAM kaTAra zahanAInA sUramAM nRtya karavA lAgI jAya che. dhAraNa karI nRtya karavAmAM Ave che A nRtyamAM vira rasanA tathA kAcA rasa bhAvanAonuM rasa nRtya rAsa nRtya. ApaNueka saurASTranI mahilAone darzana karAvavAmAM Ave che. Ane kATArI nRtya prAcina nRtya,rAsa prakAra che. jemAM pAMtrIzathI paNa kahe che. cAlIsa mahilAo hAthathI tALI ApI tathA pagethI deza ApI tAlanI gati hiMca, kaheravA, dAdarA, tAnasenajInA gurU svAmi haridAsajI jyAre rAga ityAdi tAlemAM nRtya gItanA madhura nAdathI ghumI gAI yamana kalyANa taMbura 5khavAjanI madhura nRtya dhunamAM AnaMdanI bhAvanAone uca abhinava darzana karAve che. bhagna banI gAtA tyAre zrInAthadvArAmAM zrInAthajInI mUrti siMhAsana upara AnaMdathI nRtya karatI hatI. mayurabenka ..saurASTravRtya saMsAramAM mahilAo svAmI harIdAsajI nRtyanI dhyAnamagna avasthAmAM dvArA A mayura nRtyano paNa pracAra ghaNuM ja sArI cAra cAra pAMca pAMca kalAka bhagavAna samakSa natyAna rIte thaI rahyo che. A nRtyamAM pAMca-cha mahilAo vibhora thaI jatA hatA. mayura pIMcha dhAraNa karI mapuranI masta bhAvanAonuM rasa nRtya darzana karAvI varSA RtunuM varNana karI pataga nRtya..A eka nRtya saurASTranI dharatI upara A nRtya mAnavajIvananuM mana harI le che. praca ramA Avyo che. jemAM strIpurUSa naMda sAthe nRtya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TharI pata ga uDADavAne abhinaya tathA krUra kheMcavAne abhinaya mukhAkRti tathA hAtha paganA calane dvArA batavavAnA hAya che. A nRtyamAM zizuvayanA bALakAne sArA rasa Ave che. "" bhakti sAdhanA karatAM rUSiSTha para hAtha mukI bALIne bhasma karI detA AthA rUSi muniye viSNu pAse jaI prArthanA karI ke he prabhu! A bhasmAsura rAkSasanA nAza kare te sArUM kAraNu ke ame badhAM tenI rAsi vRttithI trAsI gayA chIe. bhagavAna viSNu A vAta sAMbhaLI bhagavAna mahAdevajI pAse gayA ane bhasmAsura rAkSane zI rIte nAza thAya tenuM kAraNa saurASTra tathA bhAratanA nRtyomAM rasa, abhinaya, tAla. A traNe kalAmAM purUSa ane mahilA paripUrNa pUchyuM. mahAdeve viSNujIne kahyuM ke tame mehana rUpa dhAraNa karI nRtya karaze te tenA hAthanA avayava rIte sa dhanA karI pAragata hAvA joie. tAla rasa abhinaya vihANu, zuSka nirasa mAnavajIvana duniyAmAM jIvavA jevuM hAtu nathI mAnava haMmezA siddhi bhAna bhUlI pete peAtAneA hAtha mAthe mukaze eTale Ape| mApa te rAkSasa kaLI bhasma thaI jaze. sALa varasanI suMdarInuM mAhanI rUpa dhAraNa karI mehatI zaMkarajInI vAtanu tApa laI bhagavAna viSNue rasanI bhAvanAmAM uDe te sAdhanAnI mahAna daivI kalA sidhdhIyeA. Apa meLe mAnavanI pAse nRtya karatI Ave che . jema ke eka makAnanI imAratanA pAyA mULamAMthI kAcA hoya te| imArata jamIna deta thai jAya che. te ja pramANe kalA tathA sAdhanAne kAcA pAye| hAya teA kalAnuM mUlya kiMmata vinAnuM gaLuvAmAM nRtyano vanamAM nAcavAnA AraMbha karyuM AvuM adbhuta mehanI svarUpa joI bhasmAsura rAkSasa mehanInA rUpamAM tathA nRtyamAM pAgala banI gaye!. ane mehanI sAthe peAte paNa nAcavA lAgyA dhIre dhIre meAhatIke harata mudrA dvArA zira upara hAtha Ave che. sAcA nRtya sAdhakanI pAse duniyAnI muko tyAre bharamAsura rAkSase bhAna bhulI nRtyasaMgmA mahAna sighdhie ApameLe peAtAnI kalA siddhithI Ave che. vasthAmAM potAnA hAtha peAtAnA mAthA upara muThThI peAtAnA dehane peAte nAza karyAM. are bhasmAsura rAkSasa tyAM AgaLa baLIne bharama thai gayA. A che nRtyothI mAnava jIvananA gAtA paNa nAza thAya che. kAraNu ke nRtya abhinaya tathA zArIrika halana calana dvArA zarIranA sarva avayaveAte sArI kasarata ane tAjagI maLe che. nRtyathI saMdhIvA ItyAdI rAganuM nivAraNa thai zake che. saurASTranA nRtya tathA bhAratanA bhinna bhinna eka meAhanI nRtyane camatkAra. prAcina purANamAM paNa nRtyane praNava sthAna ApavAmAM AvyuM che. ane ApaNA vede paNa kalAnI sAdhanAthI bharapura che. ApaNI bhAratiya kalA duniyAmAM sarvAM zreSTha kalA che ke je pAzcimAtya kalA sAkA kahe che. ApaNI kalA upara teeA mehamugdha thai jAya che. .. saurASTranI bhUmi upara rUmajhUma nAca racAya '' pAyalanI jhaNakArathI, mAnava mana harakhAya '' ApaNA prAcina purANamAM eka bhasmAsura rAkSasanI kathA che. temaNe mahAna tapanI sAdhanAthI zaMkarane prasanna karI pe|te varadAna mAgyuM ke kAi paNu hathIyArathI acavAtA koipaNa vastuthI mArA zarIranA nAza na thAya ane jenI upara hAtha muke te manuSya baLI bhasma thaI jAya, AvuM varadAna za'kara pAse mAgI, pAte vanamAM rUSi muniyenA AzramamAM tapa : 317 : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ziva tAMDava nRtya...za kara mahAdeva tathA bhagavatI pArvatI devAe ziva-pAvatI tAMDava nRtya karI samasta trileAkane DaijJAvyu hatuM, tyAre sarva devatAe e mahAde ane stuti karI rIjhAvyA hatA. tAMDava nRtyanAM vIra rasa tathA dha bhAvanuM abhinaya darzana karAvavAmAM Ave che. nRtyanA utpanna karyAM bhagavAna ziva tathA pArvatIjI che. ane bhagavAna 'naTarAja" temanA www.umaragyanbhandar.com Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 318: mahAna gayuM che. eka vakhata zivajIe AnaMda alaMkAra tAra che. A sarva kalAnA alaMkAra avasthAmAM AvI jaI bhIlaDI sAthe prema natya karyuM sAdhavAno mAnuSika jIvanamAM sAdhanAnI preraNa hovI hatuM. gAyana, vAdana, tathA nRtyanA praNava AviskAra joIe sAdhanA vinA siddhi nathI. vartamAna yugamAM kartA mahAdeva svayaMbhU tathA bhagavatI pArvatI devI che. koIpaNa kaLAnI sAdhanA karyA vinA manuSyane prasiddhi "hAtha DamarU kara trizUla, jaya jaya naTarAja deva" tathA kirti pAmavI che. ane te potAnI prasiddhi "kaTha dharata sarSa mAla, nAcata naTarAja deva' mATe pAgala jevo thaI jAya che. kalA tathA sAdhanA mATe nahi paNa pitAnuM nAma kema khyAti prApya manuSya potAnA jIvanamAM gAyana vAdana tathA thAya te tenA jIvanane dhyeya hoya che. tevA kalA nRtya Adi lalita sumadhura kaLAone Anada le che. sAdhake pAsethI kalAnuM visarjana thaI jAya che. kalA teja pramANe gaganamAM vihAra karatAM tathA harIyAlI mATe viNA dhArini bhagavati sarasvati devajIe eka bhAga upara vihAra karatA pazu paMkhIo paNa A ThekANe evo Adeza Ape che ke kalA sAdhavA mATe kALamAM bahuja AnaMda dharAve che. varSo RtumAM manuSya jIvana ghaNuM ja ochuM che. ane janma moronA madhurasvara guMjana tathA marahela AnaMdamAM jamAtaranI mahAna sAdhanA che. te paNa mAnava AvI nRtyamAM magna thaI jAya che. vasaMta RtumAM temAM kadI paNa pAra pAmI zakato nathI... bhamarA tathA raMge beraMgI titalIo harIyAlA vanamAM kulenA peDa upara AnaMdathI nRtya karI pitAnuM jIvana "nAda samudra taranako sarasvati kina bicAra' dhanya mAne che. mahAna jaMgalomAM haraNo paNa nRtya "de tuMbe kAMdhe dharI toya na pAye pAra karatAM jaNAya che. sarpa jevuM mahAna jherI prANI paNa madArInA madhura bInanA avAjathI nAcavA mAMDe che. saurASTranA nRtyamAM rasa tathA abhinayane prabhutva ane potAnuM zArIrIka bhAna bhulI jAya che. nRtya tathA : tathA pramukha sthAna ApavAmAM Ave che. hastamudrA, kalA mAnava jIvana tathA pazu paMkhIonA jIvanamAM cakSamudrA, mukhamudrA, datyAdi mudrAo dvArA rasa bhAva paNuM sthAna pAmI cukI che. ' darzana navarasanI UMca bhAvanAomAM pradarzita yiA ati mahatvanuM aMga bhajavI jAya che. mAnava jIvanamAM gagana paMchI karata gAna, muralI bajAve zAma" navarasanI kriyAone sumeLa janmathI ja AviSkAra rUmajhama pAyala pukAra, AI rAdhA tere dvAra" pAme che tarasa gAra, hAsya, krodha, vira, karUNa, zAMta, bibhasa ItyAdi rasa darzananI tathA abhinaya darzananI bhAratIya saMsAranI sarva lalita kalAne vikasAvavA manuSyasAdhanA karI nRtyamAM praviNyatA saMpAdana karavAnI mATe sAdhanAnI jarUra hoya che. nAda kalA, nRtyakalA, hoya che. ane nRtyamAM sAthe sAthe tAla kriyAnuM vAhana-kalA, sAhitya-kalA, zilpakalA, citrakalA, aMga paNa eka ati mahatvano viSaya che. paga sAthe ityAdi kalAo mATe manuSya potAnA jIvanamAM sAdhanAne bhekha dharavo joIe to ja te temAM ghugharAo badhI vAdana taraMgavuM bhAva darzana varSonA varSo sudhI rivAja karI A mahAna vidyAmAM prAvitA pAmI zake che. ane A badhI kalAonA sAmartha saMpAdana karI zakAya che. gAyana vAdana tathA bhinna bhinna alaMkAro hoya che. jemake eka bhAminI nRtya vidyA e pra prApti karavAnA mahAna sAdhanA che. te suzobhita alaMkAre tathA suMdara vastrothI pitAnA dehane zobhAve che. temaja sAhityane alaMkAra maya aMgo che. zabdo che, saMgItanA alaMkAra svara che, citranA kumaka Thumaka cAla calata bhAbhini" alaMkAra raMga che, nRtyanA alaMkAra tAla che, vAdanane nRtya bhAva rasa nacata rAgini" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA nRtya abhinaya darzanamAM khyAti prApya nRtyAlaMkAra zrI dharamazIbhAI zAhe bhAratanA khyAti prAya nRtyAcArya zrI udayaza'karanI pAse nRtya zikSA saMpAdana karI samasta saurASTra tathA bhAratamAM sarvoparI pada soMpAdana karela che. zrI zu huM bhAIe peAtAnuM jIvana saMsva nRtya tathA saMgIta kalA pAchaLa nyauchAvara karI dIdhela che. ane temanI pAse saurASTranI bhinna bhinna nRtya klAenuM tathA nRtyanA vibhinna aMgeAnuM jJAna ghaNuMja umadA prakAranuM che. saurASTranA A nRtya kalAkAra mATe saurASTranI janatAe bahuja mAna tathA gaurava dharAvavuM joie, zrI dharamazIbhAInI jIvananI nasenasamAM nRtya urminI anameAla abhinaya darzana tathA kalA dananA vArasA tathA jJAna sAMgApAMga utarI AvyA che. A nRtya kalAnA saurASTranA mahAna nRtya sAdhakanI pAsethI 27. na 1989 zerala DALa 20,000-00 anAmataEDa 1000-00 zubhecchA pAThave che zrI ukharalA vi. kA. sahakArI maMDaLI muH UkharalA (ji, bhAvanagara) kIrITasiMha aneApasiMha gADhela maMtrI nRtyAabhilASi premione dhaNuM ja jANavAnuM maLaze. temanu jIvana tyAgamaya tathA sAdu nirAbhimAni sata purUSa jevu che. tee pAtAnu jIvana kalA sAdhanAmAM vyatita kare che. kalAnI pAchaLa satata sAdhaka banavu joiye te temanA jIvanane mULa Adeza che, kalA sAdhavA mATe parizrama tathA mahAna tapanI jarUra che. jIvanamAM kalA sAdhavA mATe tapa sivAya kalA siddhi kadI prApta thati nathI. ane kalA siddhinu jJAna gurU vagara kadI paNa mAnava jIvanamAM prApya thai zake nahi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat :319: gurUY cuna saba gunI jana gAye kalA gyAna gurU bina nahi Ape. gyAna dhyAnameM garU guna gAye bhava saMsAra bhava pAra tara jAye. sthApanA tArIkha 23-12-50 sabhya sakhyA : 207 jeA kara du bhajI paMDayA pramukha : vya. ka. sabhyA : (1) ANuMdasa'ga gulAmasaMga (2) pUjAbhAi aneApasi'hu (3) nAnabhA khApubhA (4) jIlubhA kheDubhA (5) dAdabhA kezubhA (6) gulAmasaMga bhupatasaMga www.umaragyanbhandar.com Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA ItihAsanI teja-mUrtio. sidhdhapurUSo, saMpradAya sthApako, saMto. daMtavakta, vidUratha, bhaumAsura jevA sAmrAjyavAdI gezvara bhagavAna zrIkRSNa - bhAratamAM zAsakI sAme laDatA rahyA, badhAne harAvyA, saMhAryA, bhAgye ja koI vyakti evA haze jeNe bhagavAna chatAM jIvanamAM tadana saraLa ne nilepa. yudhiSThiranA zrIkRSNanuM nAma zravaNa na karyuM hoya, duniyAnI koI rAjamurya thatumAM mahemAnonA paga dheyA, eDI paNa vyakti viSe nTaluM sAhitya lakhAyuM haze te patarALIo upADI, mahAbhAratanA yuddhamAM sArathI saumAM niHsaMzaya zrIkRSNa vinA sauthI vipula paNuM karyuM, sudAmA jevA dIna daridrane pitAnA jevo pramANamAM lakhAyuM che. hiMduo ja nahIM paNa banAvyA. chevaTe pitAnA AzrayathI chaTakI gayelA rahImakhAna, rasakhAnajI jevA musalamAna sa tane durpada yAdavone paNa laDI mArI, pRthvI paranA jainamAMnA paNa ghaNA pratibhAsaMpanna munivare jemanI AtatAyIone samApta karI svadhAma padhAryA. zrIkRSNanA bhagavaddagItAne pramANa mAne che te zrIkRSNa ApaNuM gepIo sAthenA rAsanI vAto karanArA bhUlI jAya amara puruSa che zrIkRSNanA rasika madhura vyakitatve che ke tyAre temanI vaya mAtra 11 varSanI hatI. kanyAkumArIthI kAzmIrane baMgALathI saurASTra sudhI bharI sabhAmAM zrIkRSNano agra pUjAne virodha karI aneka vyaktionAM citta akabdha haze, kanaiyAnA tene so se gALa denAra zizupAla paNa zrIkRSNanA nAma para sarvasva cheDI vrajamAM vasanArA pAchA gopIo sAthenA saMbaMdha vize eka akSara be nahi hoya, zrIkRSNa eTale pUrNa puruSottama, lIlA nathI. rahI vAta temanI 16000 rANIonI sAthenA naTanAgara. zrIkRSNanuM vyaktitva aneruM, temanI vAMsaLI gRhasthAzramanI, A vAtamAM spaSTa atizakti che. anerI, temanI gItA paNa anerI, bALapaNa gokula athavA bhImAsure kedamAM varSo sudhI rAkhelI vRMdAvanamAM pasAra karI tyAMnA gopa, gopIo, pakSIo rAjaputrIo jene svIkAravA mAtApitA paNa taiyAra yamunA suddhAne ghelA banAvI zrIkRSNa mathurAmAM AvyA na hatA, temane bhImAsurane haNI zrIkRSNa svIkArI gAmaDAMonuM mAkhaNa, ghI, dahIM paNa pitAnA male tene pavitra kArya gaNavuM ke tenI niMdA karavI? mATe zahera bheguM karatA kaMsanuM julmI zAsana toDavAne AtmazraddhA preravA temaNe dANalIlA karI. durAtmA "lavaNa binu khAnA aura kanaiyA binuM gAnA' kaMsanA bhaya nIce covIse kalAka jIvatA AnaMda sarakhuM ja che ema saMgItakAro mAne che. zrIkRSNa pramAda vagaranA nirasa thaI gayelA gapagopIomAM para lakhAyelA mahAbhArata, bhagavata, purANe rAsotsava racI temaNe rasa pUryo agiyAra varSanI aSTachApanA kavionAM pado, narasiMha mIrAM jevAnA nAnI vaye te vraja choDI kaMsane mAryo mathurAmAMthI pade, kAMgaDA zailInA, mudha rolInA, rAjaputAnA andhaka, viSNu, sAtva vaMzI yAdavone saMgati karI zailInA citro bAda koza pachI bhAratIya saMskRtimAM saurASTramAM dvArakA lAvyA. pote dhArata te bhAratanA bAkI zuM raheze? AvA zrIkRSNanI dvArakA je cakravarti samrATa banI zakata tene badale yAdavanI lIlAbhUmi saurASTramAM hovAnuM saurASTrIo garavA gaNataMtra praNAlI cAlu rAkhI jIvanabhara jarAsaMdha, anubhave temAM khoTuM zuM che? munivara saMtabAlajIe ( zizupAla, kAlayavana, kaMsa, duryodhanAdi kauo , sAcuM ja gAyuM che - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 321 : "saghaLAM kAmo karyA chatAMye rahyA hamezAM nirlepI; "je kSaNe tamAre deha dubaLa lAge te kSaNe evA yogI kRSNaprabhumAM, rahejo ama manaDAM khUpI" eka mahAna pracaMDakAya gujarAtane yAda karaje. je kSaNe tamArA manamAM zithilatA-kAyaratAne praveza svAmI dayAnaMda sarasvatI :- pitAnI thAya te laNa sajIvana utsAha thAya te kSaNe sajIvana utsAhabharyA eka tejasvI deza pravRttio dvArA sAcA Aryadhamane pravartAvanArA, bhakta gujarAtanuM smaraNa karaje. je kSaNe tamArA zodhdhAraka svAmI dayAnaMda sarasvatInI janmabhUmi hRdayamAM meha ane vilAsanuM sAmrAjya prarvate te saurASTramAM morabI pAse TaMkArA. paNa temanI kSaNane dhanane Thokara mAratA eka naiSThika gujara karmabhUmi khAsa karIne uttara bhArata. prakhara karmakAMDIne brahmacArI tarapha daSTi karaje. apamAnathI haNAyelA custa zivabhakta, pitAnA putra dayAnaMda paNa zarU zarUmAM tame je kSaNe UMcuM joI na zake te kSaNe eka te pitAne anusaranA. 5Na eka mahAzivarAtrinA himAlaya sarakhA aDaga ane unnata gujarAtInA . divase temanI mUrtipUjAmAMthI zraddhA halI gaI ne ojasabharyA mukhane kalpanAmAM khaDuM karajo. maratAM svAmIjI bhAgI chUTayA. nAma to emanuM mULazaMkara bIka lAge to nirbhayatAnI mUrti samA eka gujarAtInuM paNa satyanI zodhamAM satata paryaTana ekAMtavAsa; dhyAna karaje vera jherathI tRpta banI virodhIne kSamA jaDakarmakAMDIo, adherIo, jalada jJAnIo vagerenI ApatAM tame acakAo te kSaNe jhera pInArane sAthenA zAstrAryo A badhAmAMthI pasAra thatA thatA AzIrvAda ApatA rAgadevathI para thayelA eka gurjara dayAna da sarasvatI pUNaninda pAse sanyastadIkSA le che. sanyAsIne yAda karaje. e gujarAtI te svAmI svabhAvanA ati uma ne adha svAmI virajAnaMda dayAnaMda, e garavo gujarAtI mahAna hiMdIomAM jumane trAsa sahI svAmIjIe atUTa zraddhA ane agrasthAne virAje che." akhUTa dhIrajanA baLe temane gurUdakSiNAmAM thoDAM laviMga dharyA tyAre gurUjI paNa raDI paDyA. temane Adeza - vizva vibhUti mahAtmA gAMdhI :- gAMdhIjI meLavI temane zuddha vaidikadharmane gAMDIva TaMkAra karyo. jevI vizva vibhUtine saurASTra gujarAtanA gaNAvavA dharma eTale mAyakAMgalI kriyApaddhati ke durAcAra nathI emAM ghaNAne saMkucita prAMtiyatA lAgatI haze. paNa vIra purUSonuM zvAsaprANanuM vrata che e svAmIjIe gAMdhIjI gAMdhIjI mA -gujarAtanA ja na hatA samasta samajAvyuM. dezabharamAM mUrti pUjAnA nAme cAlatA vizvanA amara ciraMjIvImAMnA che chatAM saurASTra pAkhaMDane ughADA pADavA "satyA prakAza' lakhyo. emanuM janmasthAna ane gujarAtamAMthI temanI pravRttibALalagna, aMtyaje parama . dharmAntarathI emAMthI thoDIkanA maMDANuM eTale temane potAnA vaTalAvAyelA strIpuruSo, strIonI padanazInI A gaNI saurASTra-gujarAta temanA kAryonuM vAraMvAra badhA sAme baMDa pokAryuM. aspRzyohAranuM kArya smaraNa karI temanA satyathI AgaLa cAlavAnuM ciMtana gAMdhIjI pUrve svAmIjIe karyuM. rASTrabhASA hinda ja temAM uhApoha karavA jevuM zuM? vizvanI satya, hoya te svAmIjI pahelAM samajyAne zIkhavI gayAne ahiMsA, asteya, aparigrahAdi vratonA samyapha A badhI dhAmika sAmAjika krAntinI sAme prabaLa pAlanane choDI ghoratama bhautika sukhopArjananI avAja uThAvavA mATe svAmIjIne babbevAra jhera vRttiothI mArga bhUlI gayelI prajAne je thoDA vizvaapAyuM, chatAM eja prasannatA, kSamAbhAva temaNe mAnavo vAra vAra AvI sAco rasto batAvI gayA cheDayA nahi, ne AtmazraddhAno raNakAra jagAvI sokreTisa, mahAtmAisu, payaga bara mahammada sAheba, svAmIjI cAlyA gayA. sva. ramaNalAla desAInA yogezvara zrIkRSNa, bhagavAna buddha, zramaNa prabhu mahAvIra, svAmIjI mATenA nIcenA zabdo keTalA sAcA che? saMta lAose ane kaphayuziyasanI jevA gAMdhIjI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322H paNa AvyA. pitAnA karmadharmano marma potAnA sekreTIsanuM svArpaNa, A badhAnuM gAMdhIjImAM kaMIka jIvana dvArAja batAvIne cAlyA paNa gayA. sudAmA- ajaba saMmizraNa jovA maLyuM. purI -porabaMdaramAM moDhavANiyAnA kuTuMbamAM kabAgAMdhIne ghera janmI bALapaNamAM bhale zaramALa, vetA vagaranA, gAMdhIjI de za bha ka ta ne tA, samAjasudhAraka, TheTha, bIDInA DaMkA coranArA, bhAInA kAMDA paranuM sAhityakAra, zikSaNazAstrI, zuM zuM hatA ne zuM zuM nahatA? sonuM kapAvI karaja cUkavanArA, atyaMta kAmAsakAne dhaNI paNuM karanArA hatA paNa te ja samayathI pitRbhakita temanI viSe lakhavA besIe te graMthanA graMtha asatya to bolAya ja nahi, bhUla kabUla karavI ja lakhAya paNa pelA kavivara nhAnAlAlanA zabda paDe, dezabhakita mATe mAMsAhAra karavo che paNa vaiSNane madade Ave che - mAtApitAne duHkha thAya tevuM karavuM nathI. mAtara sAheba parikSA vakhate paDakhenA chokarAnI pArTImAMthI "zI zI saMbhAruM ne zI zI puja puNya vibhUtio ? joI levA sUcave chatAM "mAstara te corI na karIe puNyAtmAnA UMDANe te Abha jevA agAdha che" mATe ja dhyAna rAkhene! "evuM mAnanArA" ke I kare tenA kAjI nA thaIe paNa te kahe tevuM karIe" bhagavAna svAmInArAyaNa - rAjakIya ne evA nAnA nAnA sadaguNonA bIja dharAvatA temaNe sAmAjika aMdhAdhuMdhInA yugamAM lagabhaga trIza varSa zI zI sAdhanA, tyAga, tapazcaryA, AtmanirIkSA karI. sudhI saurASTra, gujarAtane kacchanA pradezamAM bhagIratha mahAtmA 5da meLavyuM teno itihAsa temanI ja purUSArtha karIne jemaNe lokone zuddha dharma batAvyo. AtmakathAmAM ne bIjA hajAro pustakamAM saMgrahAela aneka saMkaTo sahana karI samAjanA dareka starane che. gAMdhIjIne mana satya eTale ja paramAtmA A dharmajJAna ApI sadAcArI banAvyA, samAjanI kAThI "satya" paramAtmA sAkSAtkAra karavAnA temanA hRdaye ane keLI jevI ke jyAM hiMsA, vahema, ajJAna sUjhADalA-aMtarnAde ApelA avAjamAM dakSiNa bhArobhAra samAyelAM hatAM tyAM potAnA karUNa, prema, AphrikAnA ne bhAratamAMnA temanA satyAgraha racanA saujanyathI jemaNe tevA lokonA hRdaya para vijya tmaka pravRtti, harijanone udhAra, jIvanalakSI zikSaNanA meLavI temane pitAnA banAvyA, te varSamAM be cAra prayogo, mocIkAma, saMDAsa sApha karavAnI pravRtti vAra paNa jemane snAna karavAnI bAdhA heya, Izvarane vividha bhASAone abhyAsa, pravAsa paryaTane bhUlathI paNa nAma na letA hoya tevA lokone snAna reMTiyAnA judA judA prayogo, vagara arIse hajAmata karatA, izvara parAyaNa jIvana jIvatA, abhaya karavAnI kaLA-A badhuM ja AvI jatuM hatuM. temanuM khAvAnuM cheDI detA banAvyA evA moTI krAnita jIvana nirbhaya ne saunA mATe DokyuM karavA khulluM karanArA bhagavAna svAmI nArAyaNanuM gujarAta-saurASTra hatuM. vizvane eka paNa purUSa je sAmAjIka ke para meTuM RNa che. temanuM janma sthAna ayodhyA rAjakArI pravRttimAM paDyo hoya te evo ma nathI pAse chIyAmAM paNa temanI karmabhUmi tarIke gujarAta jene ceDA kalAkanuM paNa khAnagI jIvana na hoya! rahyuM. saMvata 1837nI rAmanavamInA divase hariprasAda gAMdhIjI temAM apavAda che pAMDe ane premavatIne tyAM je mahApurUSa jamyA temanuM mULa nAma ghanazyAma paNa teo zrI saMhajAnaMda svAmI zrIkRSNanuM kamogIpaNuM, harizcanI satyaniSThA athavA bhagavAna svAmInArAyaNa tarIke prasiddha thayA mahAvIranI ahiMsA, isuno prema, zravaNanI mAtApitAnA avasAna pachI saMvata 1849mAM pitRbhakita, gautama buddhanI zAnti, mahamada aSADa suda dazamanA divase gRhatyAga karI tapasvI payagaMbaranI saraLatA, a jarathuSTanI pavitratA, brahmacArInA vege nIlakaMTha nAma dhAraNa karI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI jAmakA che. vi. vi. kA. sahakArI maMDaLI (tA. rAjulA) mu. jAmakA (ji. amarelI) sthApanA tArIkha :- 29-4-1950 noMghaNI naMbara :- 303 zera bhaMDoLa :- 46340-00 sabhya saMkhyA :- 164 anAmata phaMDa :- 2905-00 kheDUta :- 98 anya phaMDa :- -: 10000-00 bInakheDUta :- 66 anya noMdha -A vistAranI janatAne sastA dare nANAnuM dhIrANa khAtara tathA jaMtu nAzaka davA mATe dhIrANa Ape che. jIvanalAla manajI jagaDa bhagavAna jasamata AMbalIyA me trI vya. ka. sabhya zrI bhagavAna jasamata AMbalIyA punA meghajI paTela - bAla vAdhajI paTela jerAma bhImajI paTela Tapu kuka DAbhI devAyata jIvA karazana mAvajI gohila sAmaMta arajaNa cauhANa harizaMkara jeThAlAla vi. pramukha zubhecchA pAThave che. zrI pIpaLavA vividha kAryakArI sahakArI maMDaLI lI. khAMbhA tAlukA mu. pIpaLavA jille amarelI sthApanA tArIkha :- 22-5-51 nAMdhaNI naM. :- 19874 zera bhaMDoLa :- 34600 sabhya saMkhyA :- 86 anAmata phaMDa :- 1868-35 kheDUta - 62 anya phaDa :- 9000 thI vadhu bIna kheDUta :- 24 anya noMdha -sastA dare nANAnuM dhIrANa kare che, rasAyaNika khAtara tathA jaMtu nAzaka davA mATe mosamI dhIrANa kare che. kAryavAhaka maMDaLa zrI nAthAbhAI DAhyAbhAI pramukha zrI haribhAI kAnajI nanubhAI valabha , kALubhAI arajaNa , vRjalAla gopALajI maMtrI , chaganabhAI zAmajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFw sarvadamana grAIpa voTara EFFFFFFFFFFE kAkA FREE kAkA # bALakonuM jIvana rasAyana che kaMkaMEHFiFFFFFERE apa, jhADA, ulTI, peTanI AMkaDI, cUMka, gaLo, dAMta AvatI vakhatanI takalIpha vagere, bALakonA badhAja sAmAnya rogo mATenI A nirdoSa, gharagathu ane akasIra auSadhinI eka ja bATalI, bajhArUM badhIja davAonI ApanI kharIdI aTakAvI deze. ane bALakane taMdurasta, tejasvI ane RSTapuSTa banAvI navI tAjagI Apaze. kAraNa ke te gujarAtanA ghare gharamAM pacAsa varSothI vaparAtI prakhyAta "kAThiyAvADI bAlAmRta sagaDI"nA utpAdakone zAstrokta ane sapramANu banAvaTa che. vistRta mAhitI, vyApArI bhAva, tathA amArI banAvaTanI bIjI khyAtanAma davAonI jANakArI mATe patra vyavahAra kare. kAThiyAvADI bA lA mRta so ga ThI DI pi (vaidya navanIdharAya harajIvanadAsa ) (saurASTra) A bA e ka bhAva na ga 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa ha kArI kSetre bha gI ra tha sA ha sa zrI unA tAlukA sahakArI khAMDa udyoga maMDaLI lI. mu UnA (ji. junAgaDha) ) 2jI. naMbara :- se/7 rojanI 1250 TananI kepesITImAMthI sthApanA tA. :- 16-10-63 vadhIne 2000 Tana kepesITI zera kepITala-40 lAkha ubhI karavAnI gaNatrI sahakArI maMDaLInA 5 lAkha gujarAta sarakAranA 35 lAkha 2khAya che. phekaTarIne Trake viziSTa ahevAla vya. ka. sabhya : phekaTarI mATe 1966nA zarUAtamAM jamInano kabajo 'zrI purUSotama bhavAnabhAI paTela lIdhe. turata ja mArca mahInAmAM mazInarI kharIdavAno , ukAbhAI sIdIbhAI jhAlA karAra karyo ane 1967nA aMtamAM mazInarI AvI bhAyAbhAI kAnAbhAI solaMkI gaI haze. , dvArakAdAsa viThaladAsa zAha | hAra eka karoDa ane cAlIsa lAkha rUpIyA A mazInarI jayarAma prAgajIbhAI paTela pAchaLa kharca thaI rahyo che. , durlabhajI haMsarAja viThalANI daka phekaTarI mATe 218 ekara sarakArI paDatara jamIna maLI che. che harakIzanadAsa muLacaMda zAha ja spIrITa ane hArDaborDa udyoga tathA phekaTarInuM potAnuM bhANajI muLajIbhAI - zeraDInuM saMzodhana kendra ubhuM karavAnI paNa vistRta be sarakArazrInA pratinidhio janA che. ja vyavasthita kAmakAja zarU thayA pachI 18 mAsanI aMdara zrI. De. rajIsTrAra sahakArI maMDaLIo phekaTarI utpAdana karatI zarU thaI jaze tevI apekSA che. amadAvAda dara 7000 ekaramAM zeraDI utpAdana thaze ane te mATe phekaTarI zrI dayArAmabhAI paTela menejara taraphathI anubhavI ane ucca lAyakAtavALA mAnada menejIMga DIrekaTara khetIvADI adhikArIonI nimaNuMka karavAmAM AvI che. gujarAta rAjya khAMDa udyoga saMgha| : zeraDInuM utpAdana vadhe ane sArI jAta utpanna thAya te mATe jarUrI khAtara mATe ( uttama khAtara aMge)rAlIjha zrI chaganabhAI ke. paTela phAM. sAthe vATAghATa cAlatI hatI ane rAlIjha kAM. phekaTarI menejIMga DIrekaTara gujarAta sTe. ko. o. benka lI. sAITa upara pAMca lAkhanAM rokANa sAthe mizra khAtaranuM kArakhAnuM zarU karaze. amadAvAda ja maMDaLInA kArakhAnAnI mukhya bilDIMganuM khAta murata DIsTrIkaTa rajIsTAra saha maMDaLIo gujarAta rAjyanA mukhya maMtrIzrI hitendrabhAI desAInA jUnAgaDha. varada haste tA. pa-pa-66nA roja karavAmAM Avela che. zrI zeraDI niSNAta-jUnAgaDha haka mukhya prAjaka zrI paramANaMdabhAI ojhAno A phekaTarI | menejIMga DIrekaTara ubhI karavAmAM mahattvano hisso rahela che. unA tA. saha. khAMDa udyoga maMDaLI. manubhAI joSI caMdrazaMkara ela. jAnI rAjAbhAIAra. merI sekreTarI. mAnad maMtrI. pramukha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI methaLA che. vi. vi kA. se sa. lI. muM. methaLA tAlukAntaLAjA jilla-bhAvanagara sthApanA tA. :- 12-7-1939 noMdhaNI naMbara - 178 zera bhaMDaLa :- 7310-00 sabhya saMkhyA :- 72 benka zera : 4700-00 kheDUta - 2 anya kuMDa 9-87 bInakheDUta :vya. ka. sabhyo khATA surA mepA pUnA ghelA gagA ceDA gAMDA kizoracaMdra vRjalAla AcArya pAnAcaMda choTAlAla zAha maMtrI pramukha zubhecchA pAThave che zrI vAvaDI vi. kA. se. sahakArI maMDaLI li. taLAjA tAluke mu. vAvaDI. bhAvanagara-jile. sthApanA tA. : 28-5-59 rajI. naMbara-2020 zera bhaMDaLa: 10600 sabhya saMkhyA :- 50 anAmata phaMDa: 917 kheDUta - anya phaMDa : bIna kheDUta - 1965-66 daramyAna sabhyane DIvIDanDa cha TakA mujaba vaheMcAyela che. traMbakalAla bhImajIbhAI maMtrI. lava TIDA pramukha. vya. ka. nA sabhya mAvajIbhAI rAmajIbhAI bhagavAnabhAI bhagavAnabhAI rAmajIbhAI raghurAma bhIkhArAmabhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 3ra3: -- himAlayanI taLeTImAM gopAla vallabhanI pAse veganuM ArAdhanA temanA iSTadeva zrI kRSNanA lIlA varNana jJAna meLavyuM. tyAMthI pUrva baMgALamAM siddha vallabhane mATe ja karI. temanA vize kahevAya che - tyAM padhAyAM . tyAMthI yAtrA karatA karatA pAkhaMDIyo ne vAmamArgIonuM khaMDana karatA saurASTramAM " kAMdharavA dharIne gapatine gAya nahi, mAMgaroLa pAse leja gAmamAM AvyA. tyAM rAmAnaMda DhADhIdhyAna dharIne, mohana gAya. mIThIe" saMpradAyanA svAmI sukhAnaMde temano meLApa muktAvAda svAmI sAthe karAvyo. pachI to rAmAnaMda svAmI tyAM lIMbaDI nareza harabhamajI trIjAe temanI pAse padhAryA ane temaNe bharI sabhAmAM "jenI huM vATa potAnI tAripha karAvavA ghaNuM karyuM tyAre mIThA bhagate jeto hato te AvI gayA che" evuM jAhera karI spaSTa zabdomAM "mArA ThakAra to gokulapati zrI sahajAnaMda svAmIne satkAryane uddhava saMpradAyanI zrI kRSNa ja che temanA mATe ja A deha ne Idri dIkSA ApI, dIkSAnI saMvata 1857ne kArtika suda che tenA vinA huM kei. laukki puruSanA guNa 11 gaNAya che. dIkSA ApyA pachInA varSe jetaparamAM gAtA nathI " kahI dIdhuM. kahevAya che ke lIMbaDI pAsenA sahajAnaMda svAmIne AcArya pade sthApavAmAM AvyAM. temaNe gAmamAM saurASTranA bhajanike ekaThA thavAnA che gurUdevanA svadhAma gamana pachI sahajAnaMda svAmIe ne tyAM mIThThA bhagata paNa jaze ema jANI, lIMbaDIsaMpradAyamAM sudhArA karyA. sAdhuonI maMDaLIo nareze temane potAnI hAjarImAM ghoDAnA tabelAmAM dharmapracArane lokasevA mATe mokalo. pote gaDhAmAM pUrAvI daI tALuM marAvI dIdhuM, ne pote bhajana mULImAM, ema judA judA sthaLe vicaryA lokone sAMbhaLavA gayA tyAre tyAM abIla gulAlayA re gAyala preraNA ApI. temaNe batAvelA camatkAronI vAtamAM mIThAne "hari veNa vAya che re ho vanamAM" ApaNe paDatAM nathI paNa aMgreja sattAdhize sahAM e garabI gavaDAvato joyo. dhamAM dhamadhamatA pote temanA prabhAvamAM AvyA. mahArAjazrInA upadeza jyAM mIThAne pUryo hato tyAM AvIne joyuM te tALu to "zikSApatrI" ane "vacanAmRtomAM graMthastha che. akhaDa hatuM ne tabelAmAM mIThA bhagata abIla gulAlathI svAmI nArAyaNa saMpradAye gujarAtane ghaNA suMdara raMgAyelA kapaDe te ja garabI gAtA hatA. kahevAya che kavio paNa ApyA che. mULI, gaDhaDA, rAjakoTa. ke bIjA prakhyAta saMta ravi sAhebane vRMdAvana yAtrAe vaDatALa, vageremAM moTA maMdire Aje paNa temanA javuM hatuM tyAre mIThA bhagate upaderAnI sAkSI rUpe ubhA che. I. sa. 1830nA baMsarI vAgI rahI vanamAM, suratA lAgI rahI juna mAsanI 28mIe jeTha suda navamInA divase brahmadhAmamAM padhAryA. suramAM " evuM pada gAI vRMdAvana te jyAM tanmaya thaI hariguNa gAIe tyAM khaDuM thAya che evuM sUcaveluM. mIThA bhagatanI vANI gujarAtI sAhityamAM bhaktakavi mITho DhADhI:- lagabhaga saMvata. jANItI che. saMvata 1928mAM teo divya dhAmamAM 1850-60mAM lIMbaDI gAmamAM musalamAna kuTuMbamAM padhArI gayA. bhaktakavi mIThAne janma thayo. musalamAna havA chatAM "jAti pAMti pUche nA keI harike bhaje te zAsana samrATa vijayanemisurizvarajI:hari ko hAya" e nyAye teo zrIkRSNanA parama bhAvanagara jillAnA mahuvA gAmamAM vi. saM. 192nI upAsaka hatA. temanA kuTuMbane mIra, DhADhI leke kArtika suda ekamanA divase sAdhAraNa sthitinA rAjA mahArAjAnAM stuti gIta gAtA tyAre mIThA paraMtu jena dharmamAM UMDA prema ne Asakti dharAvanArA bhagata ayAcaka vRttithI jIvatA. temaNe sarasvatInI kuTuMbamAM temane janma thayo. bALapaNamAM temanuM nAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 34: nemacaMda pADavAmAM AvyuM. bIjA badhA bALako kuTuMba mATe phaMDa sthapAvyA. Ama chelA traNa jyAre ramakaDe rame ane zerIomAM tophAne caDe tyAre varSa mA gujarAta-saurASTramAM je pracaMDa kAryanI kalpanA nemacaMda vIradharmanI vArtAo vAMce. kAM pitAnA kAine AvI na zake tevuM kArya karI vi. saM. 2005 gAmamAM padhArelA muni mahArAja pAse jai temanI mAM mahuvA mukAme ja kALadharma pAmyA. vANI sAMbhaLe, TUMka samayamAM temaNe jaina dharmanAM ghaNA graMtha vAMcI nAkhyA. nemacaMda hajI to kizora parama tatvajJAnI zrImad rAjacaMdrajI :avasthA pUrI karI yuvAnInA uMbare paga mAMDatA AjathI 100 varSa pUrve bhArata bhUmine soLamA varSamAM pravezyA tyAM te temaNe pitAnI pAse AMgaNe bhagavAna mahAvIranA mukitamArgane divya dIkSA levAnI bhAvanA vyakta karI dIdhI. pitAne kaMI saMdezo ApavA dhanyabhUmi saurASTrane khoLe ramatA A vAta gamatI na hatI. teo temane laI eka bALa jevA raLiyAmaNA vavANIyAbaMdaramAM adhikArI pAse gayA ne vAta samajAvI. pelA saM. 1924nA kArtika pUrNimAe pUrNacaMdra jevA adhikArIe nemacaMdane judI judI rIte manAvI paTAvI prabhAvazALI nararatna zrImad rAjacaMdrane janma tenI latta cheDI devA kahyuM. vaLI heDamAM pUrI devAnI thayo. jinazAsananA jyotirdhara thavAnuM jenA lalATe dhamakI paNa ApI paNa nemacaMda te pUrva janmanA lakhAyuM hatuM. kaLikAla sarvajJa zrImada hemacaMdrAcAryane kame khapAvI jaina dharmanA pracArane divya uddeza janma paNa kArtika pUrNimAe ja thayA hatA. laI AvelA hatA. temaNe potAnI vAta na mUkI ne pUrNimA e pUrNatAsucaka che. AtmAnuM puNe svarupa chevaTe soLa varSanI vaye visaMvata 194panI jeTha * prApta karavAnA dayeyamAM purNimAnuM mahattva ochuM suda 7nA pavitra divase bhAvanagaramAM zrI vRddhivijyajI nathI. mahArAja sAheba pAsethI bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI. gusvarya pote saraLa svabhAvanAM, vizuddha zrImada vaNika kuLamAM janmyA. temanA cAritryanA, atyaMta tIvra medhA vALA hatA. nemacaMda pitAzrInuM nAma ravajIbhAI pacANabhAI tathA have vijyanemisurIzvara banyA. dIkSA lIdhA bAda traNa mAtAnuM nAma devabAI hatuM. purvanA saMskArI, cAra varSamAM ja gusmahArAja kALadharma pAmyAne A baLavAna kSayapasamI hAIne, atyaMta vadhu vayamAM bAja amadAvAdamAM vijayanemisUrIzvara mahArAjanAM tattvasaMskAro jAgRta thayA. temanI asAdharaNuM zAsana prabhAvaka vyAkhyAne sAMbhaLI jaina jaineta, leke grahaNazakita, tejasvI buddhipratibhA ane tIvra smaraNa DolavA lAgyA. mahArAjazrInA prabhAvamAM aMjAna zaktine kAraNe jANe vidhAdevI sarasvatI janmathI sara paTTaNI, AnaMda zaMkara dhruva, kavi nhAnAlAla, ja temane varI hoya tema jaNAtuM hatuM. zALAnuM vagere paNa temanI prazaMsA karatA. temane uDA badhuM zikSaNa phakata be ja varSamAM temaNe purU karyuM. zAstrAbhyAsathI zAstronA rahasyone ukelatI vANInA ojasa pAse bhalabhalA mAnA mAna muktA. ATha varSanI vaye A bALa mahAtmAe rAmAyaNa mahArAjazrIe nyAya, vyAkaraNa, sAhitya, jena ane mahAbhAratanA graM the kAvyamAM racavAnI tatvadarzana upara aneka graMthanI racanA karI purANuM asAdhAraNa pratibhA prApta karI. agiyAra varSa nI tIrthanA jarNoddhAranuM kAma upADayuM. saNakapura, taLAjA vacce koI proDha pariNata prajJAvALA lekhakanI jema mahuvA, kadaMbagiri, vallabhIpura, khaMbhAta, mAtara teo ciMtana ane mananA paripAka jevA lekhe vagere sthaLe puSkaLa rUpiyA khacavI tIrthoddhAra karAvyo. lakhatA ane buddhiprakAza' nAmanA tatakAlIna zreSTha sAmAnya sthitinA, rojI-roTInI ciMtAvALA jaina sAmayikamAM chapAtA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 325 zrImadajIe phakata gujarAtI bhASAne abhyAsa deva ane jagatanI vismRti pAmele ke kare chatAM, saMskRta ane bhAgadhI bhASA para adabhUta gRhavelI tyAgI saMta! teone abAdhya kAbu hato. soLa varSanI vaye phakta traNa divasamAM mekSa mALAne addabhuta tattvajJAnanA zrImadajInuM jIvana Atmazuddhi ane Atmasiddhine daSTAMtothI bharapura evA siddhAMtajJAna sahitanA mATe satata mathatA karmayogInuM daSTAMta satata purU graMthanI temaNe racanA karI vidvAna paMDito A paDa che." graMthathI Azcaryamugdha thayA. bhakta ziromaNi sAyalAniva sI zrI sobhAgazrImadamAM prema, vAtsalyatA ekatA vagere bhAInI vinaMtithI, tamAma zAstro nicoDarUpe nAnI vayamAM ja khIlyA hatA. teo sau "zrI Atmasiddhi zAstra' zrImadajIe naDiyAdamAM saM. keIne priya thaI paDe tevA mRdubhASI hatA. AtmAnI 19paramAM zaradapUrNimAne bIje divase mAtra doDheka anaMtazakita nA AgaranA mAtra bi darUpa "zatAdhAna" kalAkamAM saMdhyA samaye 142 gAthAne amarakAvya nA asAdhAraNa smaraNazakitanA adabhuta prayogo 'saraLa bhASAmAM racyuM. jemAM AtmAnA astitvathI 19 varSanI vaye muMbaImAM pharAmajI kAvasajI mAMDI nirvANa sudhInA sarvapada gurU ziSyanA insTITayuTamAM che. pITarasananA sabhA pati pade karyA. saMvAdarUpe banAvI, AtmAthI jIvone sAdI saraLa AzcaryamAM banelI muMbaInI janatAe temane gujarAtI bhASAmAM anupama bheTa ApI. "sAkSAtasarasvatInuM birUda arpaNa karI suvarNacaMdraka aryo, paraMtu A mahApurUSe lokaprazaMsAthI Amahita AtmasmaraNatA rUpa svabhAva samAdhimaya, hAni pAmatu mahI leka prasaMga ocho karI nAkhI ekAMta AtmadazAnA AhalAdamAM niraMtara rahetA A AtmahitanI pravRttimAM ja pravartavAnuM zreSTha mAnya adhyAtmavIre vedAMtanI daSTie kaivalya dazA" ane UdayakramAnusAra teozrInA lagna De. prANajIvanadAsa jainanI daSTie kevaLa lagabhaga bhUmikA, prApta jhaverInA bhAI popaTalAlanI putrI zrI jhabakabAI sAthe thayAM ataramAM tIvra vairAgyadazA hatI, prAra jIdagInA pAchalA varSomAM zrImadachanI zArirIka bdhamAM gRhasthAzrama hato. bedhArI tala paranI dhAra sthiti bahu ja azakata hovAthI De.kaTaroe para cAlavA karatAM paNuM ativikaTa e vATa hatI. vAtacIta vizeSa na thAya tevI tajavIja rakhAvI zrImada eka patramAM lakhe che." hatI. temaja patra paNa lakhavA paDe to te mAtra eka be lITInA ja lakhAvatA. he nAtha! sAtamI tamatamaprabhA narakanI vedanI. maLI hota te te vakhate sammata karata paNa saM 1957 mAM caitra suda 2 ne zukravAranA jagata nI mAhitI sammata thatI nathI" patramAM teozrI jaNAve che. gRhastha jIvanamAM ane vyavahAramAM badhI pharajo "anaMta zAntamUrti evA caMdraprabhu bajAvavA chatAM e badhAnuM mahattva teozrInA svAmIne namonamaH vaMdanIya tathA rU5 udayabhAnapaNe jIvanamAM Apada dharma, udayakamphaLa tarIkenuM ja vedavAmAM harSa zAka za? che zAnti' teozrInA hatuM kendrasthAne te AdhyAtmajayoti ja prakAzatI sevAmAM zrI manasukhabhAI zrI revAzaMkarabhAI hatI. jIvanamukata daza pAmavA mATenuM aMtara ga Do. prANajIvanadAsa zrI dhArazIbhAI, zrI navalacaMdabhAI purUSArtha paNa satata cAlu ja hato. vagere bhAIo rahetA prasaMgepAta kAmadajIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 36 : vAtacItamAM sahaja zrI dhArazIbhAIne kaheluM... dIvAna thayA. saM. 1995mAM temane dIvAna pada amArI hayAtImAM cAra purUSo AtmajJAna pAmyA, maLyuM. 1953mAM eDaminisTrezana nI mAtAM temane zrI juphAbhAI, zrI bhAgabhAI, zrI aMbAlAlabhAI mahesulI khAtAnA vaDAne boDenA upapramukha banAvyA ane lalluchamuni. rAdhanapuranI kaMvarInA lagna junAgaDhanA navAbasAheba sAthe nakkI thatAM junAgaDhamAM temane zAhI mAna maLyuM. bhaktakavi kI na kA2 anaMta prasAda paratu A badhA AvaraNe temane pasaMda na hatA. trikamalAlaH- narasiMha mahetAnA kAkA parvatadAsanA kIrtane lakhavAnuM ne graMtha racanAnuM kArya cAlu ja kuLamAM rAdhanapuramAM saMvata. 1917mAM jeTha vada 11nA hatuM 1903 I. sa. mAM chevaTe rAjInAmu ApI divase gajarAtanA khUbaja vikhyAta kavikIrtana kAra ane gujarAtamAM paryaTana karI karIne karavA lAgyA. gujarAtanI bIjI aitihAsika navalakathA "rANakadevI bhAvanagaranA dIvAna viThThalarAyabhAI sAthenI mitratAne nA lekhaka zrI anaMtaprasAdajIno janma thayo. temanA kAraNe bhAvanagaramAM khUbaja kIta'ne karyA. sara kULamAM agAu ghaNAe rAmAnujAcAryajInA lalubhAInA suputrI sumati temanI ziSyA thaI. saMpradAyanI zrI dIkSA lai vaiSNavatva prApta kareluM. haDALA darabAra zrI vAjasuravALA, vaDiyA darabAra gharamAM rAdhAkRSNa virAjatA tethI utsava ujavAya, zrI bAvAvALA sAheba temanA para prIti rAkhatA. pUjAmevA thAya, ne prasAda ja jamavA maLe. gujarAta bharamAM temanuM mAna vadhatuM gayuM. pATaNa, anaMtaprasAdajImAM paNa e saMskAra paDelAne dhruvAkhyAna mahesANuM, dvArakA vagere rathaLe temanAM kIrtane thatAM. sAMbhaLI gharanA thAMbhalAmAM narasiMha bhagavAna mAnI 'AnaMda' mAsika dvArA temanA kIta ne leke pAse tenI pUjA karatA. akSarajJAna gharamAM ja meLavyuM. AvatA, Ama prabhuparAyaNa jIvana jIvI I. sa. anaMtaprasAda sAta ATha varSanA hatA tyAre gharanA 1917mAM aSADa suda 3nA divase prabhunAma saMkIrtana sau dvArakA yAtrAe gayA tyAre paNa anaMtaprasAdajI karatAM divya dhAmamAM padhAryA. bhikSu akhaMDAnaMdanI para dhArmika saMskAra daDha thayA. saMvata 1929mAM prasAdIrUpa sastu sAhityavALAe temanA kartAne rAmAnuja saMprAdayanA AcArya tAtAcArya pATA be bhAgamAM chapAvyA che. kavivara nhAnAlAle padhAryA tyAre anaMtaprasAdane temanA moTAbhAI temane harisaMhitA'nI prastAvanAmAM temanI vizALI rAdhanapura laI AvyA. temanI paNa kathAvArtAnI vatAnA muLamAM anaMtaprasAdajIne paNa eka chApa anaMtaprasAdajInA kizora vayanA magaja para daDha tarIke gaNAvyA che. thaI. gujarAtI chaThThA dhoraNamAM dalapatarAmanuM piMgaLa bhaNIne anaMtaprasAdajI eTalI nAnI vaye gharamAM bhakata bhAduradAsajI - dhrAMgadhrA zaheramAM gAvAnA pado banAvatA zIkhyA. pachI te vaDedarAne rAjA mAnasiMhajIne rAjya kALamAM kALI kemamAM amadAvAdamAM temaNe mAdhyamika zikSaNa meLavyuM tyAre bhAduradAsajI thaI gayA bhAduradAsajI premalakSaNa paNa mevApUjA, darzana, ne kapaTanuM capaTa" "sunIti bhakitanA raMge raMgAyelA saMta. kRSNanayAnI sAthe kaha' vagere racanAo karI. 1935mA saMsArI thayA. ekatAna thaI gayelA bhAduradAsajI kayAreka hasI paDe, saMsAramAM rahyA chatAM temanuM bayAna prabhubhakitamAM ja kaIvAra nAcavA mAMDe, keIvAra zrIkRSNanA virahamAM hatuM. A pachI teo kuTuMbane laI dakSiNanI yAtrAe UMcA svara raDI paDe temanI dehAsakita paNa vilIna jaI AvyA tyAM IzvarAnugrahanA aneka paracA temane thaI gayelI game tyAM paDyA rahetA, game tevI sthitimAM jovA maLyA. yAtrAmAM badhI sagavaDa maLatI gaI, rahetA bhAduradAsajIne gAmanA leke pAgala gaNatA muzkelIo TaLatI gaI, pachI te rAdhanapura sTeTanA zerImAMthI saMta nIkaLe tyAre gAmanAM chokarA temanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bilADI kheDI thai gai ne matrA melavA lAgI. para dhULAMkarA nAkha, gALeA de, cIDave, paNa bhAdaradAsa teA paheAMcelA saMta hatA temane AvI harakuMtA herAna karI zakatI nahi. A arasAmAM bhAduradAsajInA saketamAM rAjA, rANI, mahAtmAne dhrAMgadhrAmAM eka vidvAna saMta mahAtmA padhAryA sauM samajI gayA. bhAduradAsajI pachI te ghaNuM jIvyAne sTeTe samAdhi lIdhI. gaurava, tejasvI pratibhA, vyAkhyAna Ape tyAre cAraveda te ye zAsra jANe temanI pAse hAtha joDIne hAjara thai jatA ! mahAtmAjInAM vyAkhyAne e gAma gAMDuM banyu. saMtanI kathAmAM theAkabaMdha mANasA jAya, te pAchA Ave tyAre e mADhe vakhANa kare. dhrAMgadhrAnA mahArAjA ne mahArANIne kAne paNa saMtanI vAta paheAMcI, rAjArANI kathA sAMbhaLavA AvyA cAra divasa sAMbhaLAne mahArAjA te mahArANIne mana thayuM ke AvA mahAbhAre guru banAvIe. mahAtmAne mahArAjA gurupade sthApavAnA che e vAta sAMbhaLI leAkA tA 1LI vadhu rAjI thayA, sau potapeAtAna anukULa Ave tevI cIjavastue mahAtmAjIne caraNe dharavA lAgyA. have bhAduradAsajIe paNa mahAtmA viSe sAMbhaLyuM. temane lAgyuM AvA meTA sata gAmamAM Avene ApaNe darzana karavA na jae te barAbara nahi paNa bheTa zuM lai javI ? rastAmAM cAlatAM cAlatAM marI gayelI khIlADI joi bhAduradAsajIe teA kapaDAmAM bIlADI lapeTI sAthe. lAdhI sa Mta mahAtmAnI kayA vA purI thayA pachI soM praNAma karIbeTa dharavA lAgyA, rAjA-rANI beThA hatA. bhAduradAsajIne AvatA temaNe paNa sa'tanA caraNasparza karI lugaDu udhADayuM tyAM bharelI bIlADI, sabhAmAM sannATA phelAi gayA. mahAtmA jhAMkhA paDI gayA, mahArAjA gusse thaI gayA. bhAkuradAsajIe tatkSaNa mahAtmAjI sAme joi kahyuM, "prabhA ! jo zuM rahyA che!! maryAM pachI A bIlADI, te manuSya badhA sarakhA ja che rAjAnA gurU banaze| kecakrati samrATA, mRtyu kAne muMtuM nathI. vedavANI te| A mArI bIlADI paNa khelaze. ema kahI khIlADInA kAna para sparza karyo tyAM : 327: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bhakataratna zrI zAMtiza kara mahetA HzrI zAMtibhAkneA janma vi.saM. 1946nA jeTha mAsanI suda agyAraze eTale ke I. sa. 1890nA me mAsamAM mahuvAmAM thaye, zrI zAMtibhAinA pitA hatA. bATavAnA kArabhArI, mAtA temane cAra varSoMnA mUSu svage sidhAvyAM. r gunamAM temanA pitAzrIe ...grejI cha cepaDI sudhI bhaNelA zAMtibhAIne gujarAtIee sthApela nizALamAM mAstara banAvyA. nAkarI karatA zAM tabhA temanA pitAjI para AvatA ' AnaMda' mAsikamAM gujarAtanA prasiddha kInakAra anataprasAdajInAM kIrtanA vAMce te ekAMtamAM gAya paNa kharA pitAjIe pachI teA seALa varSanA zAMtibhAi 5se tyAMnA gujarAtIo samakSa kItanA karAvavA mAMDayA. raMgunamAM etALIza varSanI UMcI pachIne Adara mAna prApta karyAM pachI zAMtibhAI 1949mAM bhAvanagara AvyA. savAramAM dIvAnaparA para te sAMje pe te kharIdela vADImAM nitya kIrtana thavA lAgyAM pachI te temaNe zeThuM akSarajJAna meLavelA bhAI baheneAme * rAmacaritama nasa ' gAtAM karyAM. pachI nAnA nAnAM stu telle ke ne teAtre zIkhavyA. pachI bhagavadda gItA zIkhavI. te bhagavad gItAnuM mAtra doDha kalAkamAM eka sAthe pUrepUruM pArAyaNa thavA lAgyuM. pachI zAMtibhAe zrAmad bhAgavata lIdhuM. bhAgavatanuM saskRta ati UMcI kakSAnuM hovA chatAM dhIme dhIme vAra vAra me.lAvI mULa bhAgavatane pATha karatA karyAM. sAthe sAthe bha.gavatanA kSeAkeAnu N samazlokI bhASAta'ra karI te gavaDAvavA mADayuM ne bhAgavananAM rahasya samajAvavA mAMDayA. zAMtibhAinuM bhAgavata samazlokI mULaAE sAthe e graMthamAM prasiddha paNa thayuM satata 18, 19 www.umaragyanbhandar.com Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSathI bhAvanagaramAM lokazikSaNanuM zAMtibhAIe mahAtmA vi. saM. 1918nA kArtika mAsanI 10 khUbaja parizrama laI kAma karyuM. samazlokI budhavAre nirvANa pAmyA. anuvAdanI madadathI zAMtibhAIe bhAvanagaramAM pujya gIjI mahArAja - saurASTranA taLAjAmAM, mahuvAmAM, junAgaDhamAM bhAgavata pArAyaNe amarelI jillAnA dhArI gAme vi. sa. 1948nA karAvyA. bhAvanagaramAM ja pacAseka pArAyaNe thayA vaizAkha vadI 12nA divase pavitrane prabhubhakita haze, 1964mAM zAMtibhAIe 75mAM varSamAM pravezna parAyaNa lahANa kuTuMbamAM pu. yogIjI mahArAjane karatAM bhAvanagaranI janatA e moTo utsava ujavI TAuna janma thayo. temanA pitAnuM nAma devacaMdabhAIne helamAM gujarAtanA prasiddha kavine kIrtanakAra mAtAnuM nAma purIbAI. bALakanuM nAma pADavAmAM zrI karasanadAsa mANekanA pramukha sthAne mAnapatra ApavuM. AvyuM jhINAbhAI. teo prasanna mukhavALA, amadAvAdathI vedAntazAstrI, vyAkhyAna divAkara AjAnabAhu bALaka tarIke sarvanA mana AkaSI zrI viSNudeva paMDita, prasiddha vanaspatizAstrI letA. temane yogya samaye zALAmAM besADavAmAM zrI vallabharAma vaidya vagere AvyA. bhAvanagara rAjyanA AvyA paNa pote te garbhamAM hatA tyArathI ja brahma ekavAranA sara nyAyadhIza bhAskararAvabhAIe saMskRtamAM jJAna siddha karIne AvyA hatA. temanI bAlyAvasthA zlokabaddha rIte lakhAyeluM mAnapatra vAMcyuM. bhAvanagaranA caMcaLatA rahita zAMtimAM pasAra thavA lAgI dhArIne prajAvatsala, saMskRti premI sva. mahArAjA sAheba svAmInArAyaNa maMdiramAM temanA kAkI mehanabhAI zrI kRSNakumArasiMhajInA haste mAnapatra apAyuM. paNa sevA karatA. kAkAnI sevA paddhati teo rAja zAMtibhAI te A badhAthI nilepa rahI Aje paNa nihALatA. eka prasaMge kAkA mAMdA paDyA tyAre evA ja nisvArtha bhAve pitAnI pravRtti calAvI rIgAbhAIne temaNe sevA sepI jhINAbhAIne te rahyA che. muMbaI, amadAvAda, junAgaDha, jAmanagara, bhAvatuM tuM ne vaide kIdhuM evuM thayuM. manamAM prasanna porabaMdara, taLAjA, mahuvA vagere sthaLoe badhA thaI temaNe umaLakAthI prabhune premathI lADa laDAvI zAMtibhAInA kIrvanethI suparicita che. sevA karavA mAMDI bhakatarAja zrI lAlajI mahArAja:- tyAra pachI jInAgaDhanA saMta zrI kRSNacaraNudAsajInA vAMkAnera pAsenA sidhAvadara gAme vi. saM. 1856nA paricayamAM AvyA ne seLa varSanI vaye te ataramAM caita vada navamInA divase zrI lAlajI mahArAja rahevuM ajavALuM pUrNa paNe pragaTAvavA temaNe dIkSA pragaTayA. nAnapaNathI ja teo sAdhu saM tenA lIdhI. emanuM nAma have jJAnajIvanadAsajI rAkhavAmAM samAgamamAM AvelA. vi. saM. 1889mAM sAyalA AvyuM. pite gurudeva sAthe junAgaDha Avyo. ThAkora sAheba zrI madArasahiMchanAM AgrahathI sAyalAmAM junAgaDhamAM rahI temaNe saMte, satsaMgIo, haribhaktonI AvI ne rahyA, paNa meTe bhAge gAmaDe gAmaDe sevA karavA mAMDI ne bIjI bAju kaThaNamAM kaThaNuM vrata vicaratA, leke nA duHkha darda dura karatA, dharmane karavA lAgyA. temane sau have yogIjI mahArAja saMdeza ApatA temaNe jIvana pasAra karyuM temanA tarIke oLakhavA lAgyA. jIvanamAM aneka camatkArI prasaMgo banI gayA. temAMnA ekane dhamasaMdezanA sattara bhArcanA aMkamAM A arasamAM vaDatALathI zAstrIjI mahArAja ullekha che jemAM temaNe rAdhanapura pAmene samI zrI yajJapuruSadAsajI akSarabrahma ne puruSottama tavanAM gAmamAM mULIbAIne tyAM jamavA AvI te samaye upAsanAnI paddhati ne tenuM rahasya samajAvatA vaidika AvI caDelA koI yogI puruSane mATe mULIbAInI tatvanA sAcA jJAnanI samaja ApatA sAdhuonuM vadhyA gAyane dUdha ApatI kyane prasaMga che A maMDaLa laI nIkaLyA. zAstrIjI mahArAjanA dikarmane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments from : FOR ALL YOUR REQUIREMENTS IN EXPORT For COTTON YARN & PIECE GOODS Please Contact Ms. Keshavlal Talakchand Pvt. Ltd. India House Post Box No. 1472 BOMBAY - 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAjabI bhAve kalAtmaka chApakAma mATe | mI junAgaDha jillA sahakArI kharIda vecANa saMdha-saMcAlita zrI junAgaDha jIllA sahakArI prinTIMga presa lI. | (meMdaraDA brAMca). mahAtmA gAMdhI roDa, phena naM. 329 junAgaDha (1) meMdaraDA saMgha kAma karato baMdha thatAM, junAgaDha jillA saMghe tAlukA saMghane madadaadhIkRta zera bhaMDoLa rUA. 1 lAkha rUpa thavA-punaHjIvita karavA ane tAlukAnI vasula Avela zera bhaMDaLa rUA. 41450-00 sahakArI pravRttine Teke ApavA meMdaraDA sabhyo - 33 mukAme brAnca zarU karela che. mudraNAlaya kAma kare che. ) brAnca, tAlukA saMghanA stara para dareka kAmagIrI kare che. khAsa kAmagIrImAM tAiTrojanasa phaTIlAIjhara, supara phosapheTa, "patarAM, sImenTa, khAMDa tela vi. vahe. caNInuM kAma kare che, chApakAma - samAcArapatra, sAmayika, ahevAla, patrako | (3) brAncanI vahIvaTI vyavasthA mATe alaga leTaraheDa, bIlabuka, parIkSA praznapatra, | paTA-samiti niyukta kare che. ane dareka jAtanuM chApakAma kare che. (4) brAncanA naphAmAMthI 50 TakA rakama tAlukA saMghane punaHjIvita karavA madada vecANa ApavAmAM Ave che, paMcAyate tathA sahakArI saMsthAo mATe prinTeDa daphatara, rajIsTare, chApelA patrake junAgaDha jillA sahakArI kharIda vecANa zALA tathA kacerIne jarUratane sTezanarI | saMgha uparanI vigata, sahakArI saMsthAone sAmAna vecavAmAM Ave che. punaHjIvita karavAnI mahatvanI kAmagIrI ramaNIkalAla ga. AcArya dvArakAdAsabhAI nA. trivedI | kare che. menejara pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricaya thatAM pu. yogIjI mahArAja paNa temAM bhaLyA ne temanA kAma, pazcima purvakanA prayatnothI ocAsaNa, gaDhaDA, aTalAdarA, gAMDala vagere sthaLeAe akSarapuruSAttamanA maMdiranuM nirmANa karAvyuM akSara puruze|ttamanA tatvepadezanA prasAra-pacAra karatA pu. yAgIjI mahArAja bhAratamAM bhramaNa karI rahyA che. e vAra pAte AphrikA jai tyAM paNa upadezAmRtanuM vitara karI AvyA che. A divyakAryamAM ghaNIvAra sa kaTo sahana karatAM, bhAra khatAM temanA mukha paranuM nemaLa hAsya vilayu' nathI. gAMDaLamAM kALAtarA sarpanuM viSa temaNe haribhajananA prabhAve petAnA zarIramAMthI dUra karyu hatuM. svAmIjI mahArAje keTalAya grejyueTane dIkSAApI dharma pracAranA mArge vALyA che hamaNAM vaDedarA pAse aTalAdarAmAM zAstrIjI mahArAjanI janma zatAbdInA utsava vakhate pu. yAgI mahArAjanuM sanmAna thayuM. bhAratanA kendranA gRhapradhAna zrI gulajhArIlAla naMda! temanAmAM akhUTabhakti bhAva dharAve che. bhakata zirAmaNI nAgara narasaiyA : * vaiSNava jana te tene kahIe' e jemanu pada, AMtararASTrIya, khyAti dharAve che te bIjA jemanA prabhAtiyA gujarAtamAM gAme gAme strI purUSAnA kaMThe gavAya che te narasiMhu mahetAnA jIvanakALanI vigatA pramANabhUta rIte maLatI nathI. narasi'hanA ghaNA padene 'hAramALA' suddhAM ghaNA vidyAyanA mate sa Mdigdha kRti che. paraMtu bhalA bhoLA saraLa prakRtinA Astika mANasA bhagavAne zAmaLazA zepha thaI te kuMvarabAInuM mAmeruM puryAnI vAta. khuda narasiMha rUpe AvI mahetAjInA pitAnuM bhapakAbharyuM zrAddha karyAnI vAta, jAnamAM AvI narasiMhanA pUtra zAmaLazAnA lagna kAvI gayAnI vAta, hu DI svIkAryAnI vAta--A badhu sAcu mAne che. bhagavad bhakatAnA jIvanamAM camakArA ApaNe mAnIe ke na mAnIe chatAM ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat :329: banatA ag AvyA che eTale tenI vigatavAra carcAmAM utaryAM vinA ApaNe eTaluM kahIzuM ke narasihanI ke lakSaNyuA bhakita kAi sa MpradAya vALI na hatI. praSTi saMpradAyane te gujarAtamAM pracAra prasAra thavAnI e vAra hatI. tyAre AtmapreraNA ne bhagavadAttA pramANe mahetAjI bhakita karI gayA te gujarAtamAM eka pracaMDa vAtAvaraNu satA gayA. narasiMha ekabAjuthI "jyAM lagI AtmAnuM tatva cinyu nahIM tyAM lagI sAdhanA sa` jUThThI" gAya che te bIjI bAju "premanA tatamAM saMta jha.le'" athavA premabhakita "ti satIne te sthAne na Ave " evuM paNa gAi gayA che. narasi Mha mahetA ni:sazaya gujarAtanA bhakata zigamaNI che. temanuM sAhitya mUlyAMkana anyatra thayuM che. sAcuM ghareNuM mIrAmAi :-muja abaLA ne meTI nirAMta bhAi zAmaLA ghareNuM mAre sAcu re !" AvA aneka pada gujarAtI sAhityanI samRddhi rUpe Apane ApI janArA mIrAMbAI mULa rAjasthAnanA, paNa jagata bhagatanA sanAtana dveSe temane mevADa mukAvyuM. tee vrajamAM gayA paNa tyAMthI ye mana na mAnatA saurASTramAM dvArakA padhAryAM ne tyAMja dvArakAdhIzanA svarUpamAM samAya badhA. itihAsa jANItA che. mIrAMbAInI bhakita paNa premalakSaNA gaNAya che te te paNa kA sa MpradAyanI kaDIyA r hata gaNAyA che. eTale te puSTi mArgIya vaiSNavAnI vArtAmAM mIrAMbAinI viSe kaDavA zabdo pazu lakhAyA che, chatAM temanA bhAvanA pradhAna mRtyumAMthI je bhakita purNa pade sarI paDayA temAM bhAva e mukhya che. jJAna mukhya nathI te saMgItAMtmakalA mIrAMnA pademAM vadhAreche. 'mIrAMbAi paNu gujarAtanuM sAcuM sata dhareNu' ja che.'' gAriyAdhAranA vAlamapIra :- bhAvanagara jillAnA pAlItANA tAlukAmAM gAriyAdhAra nAmanuM gAma che tyAM vi. sa. 1880 ii jeTha suda 2nA www.umaragyanbhandar.com Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :330: divase prabhubhakita parAyaNa kAMvrADiyA paTela kuTu'bamAM lavA nArAyaNane dhare jabAI mAtAnI kUkhe mahAbhA vAlamapIra pragaTayA. kahevAya che ke janma thayA tyAre ja vAlamarAma bApue lalATamAM tilaka, hAthamAM lAkaDIne berakhA, ka'ThamAM tulasInI mALA evI rIte darzana ApelAM. vAlamarAma bALaka hatA tyAre ja koi ajANyA sa Mta temanA darzana karI gayelA. vAlamarAme gAmaThI zALAmAM the|DuM zikSaNa lIdhuM paNa temanu priya kAma teA DhAra cArAvavA jAya tyAre dhyAna karavuM, mALA pheravavI vagere hatu. saM. 1887mAM vAlamarAme sAta varSanI vaye samartha sadguru bhAjalarAmane svapnamAM zaraNe jai kaMThI baMdhAvIne pachI teA bhojalarAma bApu gAriyAdhAra padhAryAM tyAre temaNe vAlamarAmanuM gurupaNuM snAkA, vAkramapIra A rIte vIrapuravALA jalAbApunA gurubhAi thAya, sa. 1890mAM vAlamapIre eka bAju satasevA karI ne bIjA rUpe khetaramAM jai bhAta dIdhAnA paracA batAvyo. vAlamarAma cauda varSanA hatA tyAre pitA deva thayA pachI te bhAioe vAlamarAma mATe kAyadA karyA sa. 1895mAM te vAlamarAma harijana vAsamAM bhajana karavA jaze tevuM jANI temane eraDAmAM purI bhAI khATalA nAkhI ADA sUtA, chatAM gAmamAMthI khabara maLyA ke vAlamarAma te harijanavAsamAM mIThI halake bhajana para bhajana gAya che tyAre eraDAmAM joyu te tyAM paNa sUtelA. Ama e cAravAra khAtrI karI pachI bhAIe vAlamarAmane vatAvavAnuM baMdha karyuM. ekavAra khetaramAM temane saue mALA pheravatA mUkI badhA lADavA khAI ne dhULanA lADavA temanA mATe banAvyA tyAre vAlamarAme khAMDanA banAvI khAdhA, paNa pachI mana UThI jatAM be varSa bhAratanI page cAlI yAtrA karI sattara varSanI vaye luvArA gAmamAM AvyA tyAMthI vaLI yAtrAe gayA te kAzI, ayodhyA, vagere sthaLa pasyA pUrA pADayA tyAMthI AvyA bAda guruAjJAthI gAriyAdhAramAM ja saMvata 1903mAM jagyA sthApI sadAvrata khAdhyuM. bhojalarAma bApunA e zaSyA viSe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat kahevAya che " jalA seA azvA vAlama se pIra ' 1909mAM gauzALA bAMdhI 1910mAM rAmajI maMdira manAvyuM, thAnagaDhamAM pIranA maMDapamAM khALIyAmAMthI ghInI nIcalAvI, siMhAranA kaMsArA lAlajI goradhananA putrane dekhatA karyAM, dhroLamAMthI plega bhagADayA, sa', 1930mAM satAdhAramAM pIranA maMDapamAM lAkaDI ThapakArI khUTI gayela sukhaDInA oraDA bharyAM. sa. 1935mAM gAriyAdhAramAM beThe satAdhAranA gIgaDApIranI baLI jatI ca MnI elavI. A aneka paracA batAvI saM. 1942mAM vaizAkha suda panA divase samAdhI lIdhI. gAriyAdhAramAM Aje paNa gAmanI vacce vAlamapIranI jagyA che te sadAvrata cAle che. khAlAjogaNu amarabAI - narasiMha mahetAne jyAM zivAjIe praganna thaI nityagAleAkanI rAsalIlAnA na karAvyA hatA te bhAvanagara jillAmAM AvelA gopanAthanI AsapAsanA eka nAnakaDA gAmaDAmAM AhIra kuTu'khamAM anarabAI janmyA. nAnapaNamAM sa sArI sagAMonI svArtha parAyaNa vRtti te duniyAnA padArthAnI nazvaratAe temanA manamAM UMDe UMDe sasAra pratye viSAda sarjavA mAMDelA. evAmAM eka prasa Mga evA banyA jeNe amarabAInA jIvanane viSAdamAMthI vALI rAgI ane anAtha enI paramAtma bhAve sevA karavA tarapha vALyuM. 18varSanI amarabAinAM lagna thayuM. amarabAI khesI sAsare jatAM hatAM tyAM velaDuM khapeAranA samaye te| navavadhUnA saubhAgyavaMtA peSAka paherI velaDAmAM eka vaDanA jhADa nIce bapeArA gALavA khoTI thayuM pAse saMta devadAsanI jgyA hatA. je jamAnAmAM rakatapitta eTale pu-janmanA mahApApanuM pariNAma gaNAtuM ne raktapittavALAnI kAI sevA teA zu kare paNa jene ochAyA ye letAM Dare, te rakata-pattavALAne te dariyAmAM ja padharAvA de evuM dhera ajJAna samAjamAM patharAyelu hatuM tyAre A dInadu.khAte nirAdhAra lokapratyenI svabhAva sahaja atuka pAthI www.umaragyanbhandar.com Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prerAine saMta devIdAse vagaDAnI madhyamAM jhUMpaDue e raDAbanAvI tyAM trizuLa rAkhyu te sAdhusa MtAnI, bAMdhIne AvA rAgIone navaDAvava, kapaDAM dhAidevAM, davA lagADavI, mAgI lAvIne phATalA khavaDAvavA evuM ma gala kA' mAMDayu. rAgIonA TALe TALA devIdAsanI jagyAmAM AvavA lAgyA. te bhagatane joi regI lekA paNa vAcharaDAM gA-mAtAne joi kUdakA mAravA mAMDe ne jiMhATA ? tema rAjI rAjI thaI jatA.bhAiamare chAMyAmAM eDa meDe rAgIonI sevA karatA sa Mtane joyA te ja dhaDIthA teNe vadhunA aneka 2 gI kapAne pAnetara utArI satanI jhUpaDImAM bhagavAM dhAraNa karyAM. sagAMee, te sa Mte paNa bAine ghaNI samajAvI paNa bhAi ekanI e na thai te teNe pazu saMtanA sevAnA kAryane upADI lIdhuM. saMta devIdAsanA pitRvAtsalya uparAMta dardIne mAtAjInuM mAtRvAtsalya maLyu. leAkAe thoDA samaya bhagatanI ne mAtAjInI niMdA karI, gALeA dIdhI, satanA kAmamAM patharA nAkhavA lAgyA. ekAdavAra tA bhagatanI gerahAjarImAM e vistAranA kAi mAthAbhAre kAThIe teA bhAinA atithizvamA satkAra pAmI tenA satItvanI kameTI karavAne paNa prayatna karyAM paNa zvara jANe vahAre dhAyA ne tevuM hRdaya parivartana thayuM AvA keTalAye prasage temanA jIvanamAM banyA. abhyAgatAnA sevA mAMDI. meAtIrAmajI AsapAsanA dasa dasa gAmamAMthI leATa mAgI lAvI jAte ja reTalA TIpI sAdhu satAne tathA abhyAgatane khavaDAvatA. AsapAsanA gAmAmAM metIrAmajInI pyAtI vadhavA mAMDI . ghaNA temanA camatkAronA anuAvamAM AvyA ghaNA temane yAgasiddha purUSa mAnavA lAgyA. me|tIrAmajIne koI pUchatu tyAre te hasI paDatA ne mAtAnuM bhajana te dInadu:khInI sevAmAM ja yAga che. camatkAra! kai peAte karatA na tema kahetA, nAnA dahIMsarA gAma mArI zajyanuM, pAse mALiyAnuM nAnuM rAjya AveluM. kaMpanI sarakAra saurASTramAM paga pesAro karI rAjya khaTapaTamAM mAthu mAravA mAMDelI. merakhIThAkAra jIyAjI e 'panI sarakArane TaMkArA ApIne maLiyA tArAja karAvyu` mALIyAnA ThAkora DAsAjI teneA banne levA siMdhamAMthI miyANA kAmane lAvyA, miyANAnI ra MjADa SadhavA mAMDI. mArI ThAkAranI UMgha harAma thaI gaI. ghaNAne temanA jIvanamAM camakArA paNa kadAca lAge tevA alpa banAvA banatA jovA maLyA. paraMtu sauthI melTA camatkAra teA temanI samAjanA upekSita thayelA rAgI ane anAthe pratyenI mAyALu sevAnA ja gaNavA rahyo. ceAgasiddha purUSa mAtIrAmajI : mAramIthI daseka gAu dUra nAnA dahIMsarA nAmanuM gAma che. tyAM yogasiddha purUSa mAtIrAmajInI samAdhi cheH meAtIrAmajI kayAre gAmamAM AvyA te te jANu nathI. paNa temanI sAthe mAtA AzApurAjInuM trizuLa hatu temaNe teA kAcA bhIMtaDAnA ADA :331 : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat AvyA, mArI DAkAre potAnA nAnA bhAi devAjIne lazkara sAthe miyANAna pakaDI pakaDI nazyata karavA ravAnA karyAM dasa mIyANAnI TukaDI pAchaLa devAjI paDayA. aMtara ghaTatuM gayu`miyANA tA meAtIrAmajInA pagamAM paDI gayA. motIrAmajIe temanI pAse luTaphrATa na karavAnI pratijJA levarAvI AraDAmAM mesADayA devAjI temaNe pelA dasa mIyANA soMpI devA motIrAmajIne samovavA mADayeA, meAtIrAmajIe paNa kahyuM have temaNe luMTaphATa na karavAnI pratajJA lIdhI che. te mA AzApurAnA zaraNamAM che. devAjIne gussA caDayA. temaNe lata mArI eraDA tapasyA te| miyANA adRzya, merakhI samAcAra kahevaDAvyA. mArI ThAkAra jIyAjI mArate. gheDe AvyA tyAM meAtIrAmajI samAdhi levA taiyArI karatA hatA. pUchyuM "bApajI, Ama zA mATe ? amAre| zuM tAMka gane?'' www.umaragyanbhandar.com Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332: motIrAmajIe kahyuM, devAjIe nA pADavA chatAM vRdAvana, prayAga, kAzI, ayodhyA thaI haradvAra gayA dharamanA sthAnanI marajAdA lIdhI tethI me mIyANAne ne himAlayamAM tapazcaryA karatAM zrI dakSiNA mUrtirUpa mArA yogabaLathI saMtADI dIdhA. paNa yogazakitanA saguNa-niguNu baghano teja varSe sAkSAtkAra karyo AvA upayoga badala mAre have samAdhi levI che. tyAra pachI cha varSa sudhI temaNe lokomAM vicarI huM tamane zApa deto nathI paNa bhaviSya bhAkhuM chuM leAkomAM saMskAranI sthApanA karavA upadeza pravRtti ke tame rajavADAvALA devasthAnonI maryAdA le pavI karI. 1946mAM giranAramAM murAkaMda guphAmAM rahI mAMDayA cho eTale thoDA varSamAM ja tamArAM ra ya ekAMtamAM tIvra tapazcaryA karI jIvananuM zreya jaze ne gorI prajA tamArI para rAjya karaze." nizcita karyuM. 1949 mAM porabaMdamAM AnaMdAzramanI ATaluM kahI motIrAmajI bhUmimAM utarI gayA. sthApanA karI tyAM be traNa varSa rahI AryasaMskAromAM nirmANa pAmelA vaidika kriyAkAMDanuM mahattva samajAvyuM. nAnA dahIMsarA gAme Aja paNa matIrAmajInI samAvi gAmanA taLAva pAse TekarA para me juda che. 1946 thI 1987 sudhI bIlakhAmAM AnaMdAzrama sthApIne tyAM rahI temaNe mumukSuone AtmajAgratinA zrI mannathurAma zarmA - bhUlAtA jatA paMthe vALyA. yogamAM jijJAsA dharAvanArAne emanI vaidikadharma ane sa yA vaMdana, prANAyAma, yoga sUkSmamAM sUkSma paddhatine rahasya samajAvyA karma Asano, brahmacarya, vagere nityakarmo ane vratone bhakita, jJAnanA bALakathI mAMDIne vedAMtI paMDito pitAnA prabaLa prabhAva ane puruSArthathI sauiASTra sudhInA saune upayogI thAya tevA graMtho racyA. gujarAtanA dvija vargamAM sthApI. keTalAye A zrame cAtumAsa bIlakhAmAM rahI anya samayamAM saurASTra sthApIne tathA dakSiNAmUrti jevI keLavaNInI junI gujarAtamAM sthaLe sthaLe vicarI dhArmika bhAvanAne praNAlI sAthe nUtana paddhatino samanvaya sAdhanArI nitamattAnA dherANane uMcu lAvavA prabaLa purUSArtha saMsthAnI preraNA ApIne saurASTra-gujaHAtamAM . madhyAtma vidhAnuM vAtAvaraNa Ubhu karanArA zrI mannathurAma zarmAnA nAmathI jUnI peDhInA te bhAgye 1987 mAM azvina mAsanI 11 nA divase ja ajANyA heya. lIbaDI tAbAnAM medaDamAM brahmalIna thayA. audicya brAhyaNa jJAtimAM saMvata 1914nA Azvina zukala 4 sane 1858mAM temano janma thayo. pitAnuM bIlakhAne Ana dAzrama "prabhuzrI'nI anupasthimAM nAma pItAMbarane mAtAnuM nAma naMdu. prAthamika paNa temaNe batAvelA mArge hajI paNa pravRttio zikSaNa mojIdaDamAM, thoDo abhyAsa cUDAmAM, ne calAvI rahyo che ne saMskArI,ziSTa, adhyAtma vidyAnA rAjakeTanI TreiniMga kelejamAM be varSa abhyAsa karyo seMkaDo prastakonuM prakAzana karI rahela che jijJAsuoe aDavANA, lIMbuDAne jApharAbAdamAM zikSaka tarIke AnaMdAzrama bIlakhAno saMparka sAdhavo. gujarAtatA thoDA varSa nokarI karI. pachI mAMgaroLanA kArabhArInA kalAkAra gurU ravibhAIe paNa pitAne smaraNe aMgata madadanIza thayAne varala darabAra zrI (kumAramAM prasiddha thayelA)mAM temanI vize harisiMhajInA kArabhArI tarIke thoDo samaya rahyA. vagatavAra prasaMgo noMdhyA che. temanA kuTuMbIoe temanA lagnanI taiyArIo zrI vIsAmaNa bhakata :- pa LI yA nA karavA mAMDI tyAre apUrva adhyAtma yoganA prabaLa avatarIyA kAThI kuTuMbamAM pitAne tyAM potAnI meLe AkarSaNe 1940mAM nAsI chUTayA ne Abu, mathurA padhArelA kAI yogIrAjanI kRpAthI vIsAmaNu bhaktane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "IMgala spana pAipsa" jaMgala mAeka TAilsa" IMgala sepTIka Tenka" - videzI tAlIma pAmela tagna ijaneranI jAtI dekharekha nIce taiyAra thatI banAvaTA :(1) Ara. sI. sI. spana pAipsa 4" DAyAthI 48" DAyA, sudhInA. judI judI verAyaTImAM meAjeka TAIlsa. (2) (3) Ara. sI. sI. rAunDa sepTIka Tenka ( sarakAra mAnya ). (x) sImenTa gaDara, jALI, Ara. sI. sI. phrensIMga peAlsa vigere. khetIne samRddha karavA mATe hajArA kuTa " igala spana pAipsa" ja vaparAya che. Igala sImenTa pAipsa enDa keAnkrITa vaka. Igala esTeTa, rAjakoTa rADa, grAma: iMgala. Gram : PREMVIHAR junAgaDha With Best Compliments from : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Phones : Resi. : 367820 Officc & Shop : 22353 DOLATRAI JAYANTILAL = FANCY CLOTH MERCHANTS. Chandra Chowk, 3rd Lane, M. J. Market, BOMBAY 2. phezana : 205 - deA la ta rA ya ja ya ti lA la phrensI kApaDanA vepArI candracAka, trIjI galI, mu. je. mArakITa, muMbai 2. www.umaragyanbhandar.com Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments from : Off. 52536 Phone: - Res. 32163 Gram : BAGASRAWALLA K. R. BAGASRAWALA Perfumery Merchant Bohra Bazar P, O. Box 146 ADEN (Arabia ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 333 : janma thayo. nAma to mULa hatuM vIsA mana paNa sUphIsaMta lAlana zA.:- lAlanazAha janma ne nane "NuM" thaI gayo. kAThI kuTuMbane vaMzavArasAmAMja jAtie muslima hatAM. paNa islAmanA kriyAkarma sAthe lUTaphATa, ne laDAI jhagaDA maLelA hoya che. vAsAmaNa temaNe hiMdu dharmanAM ekezvaravAda, nigurNa ne nirAkAra paNa potAnA be bhAIo sAthe lUMTaphATane bApIke brahmanA tatvanI paNa samajaNa meLavI hatI. paNa dhaMdho karavA mAMDayA. vAsAmaNa bahAdara ne zaktizALI temano svabhAva rasamAghayanI laMTAlaMTa jemAM cAle jIvAna hatA paNa A phATaphATa thatI jovanAInai ne jemAM sarvasva nyochAvara karavAnuM prathama pagaluM sabhAge vALanAra ke sadagurunI jarUra hatI, ne gaNAya tevI sUphIvAdanI kRSaNabhaktimAM vadhAre UMDe sadaguru maLI gayA. evA sAnagaDhanA siddha saMta purUSa Utarelo lAlanathI" nA bhajana kIrtanamAM. rasanI cheALA ApA gorakhane kAne koIe visAmaNanA karatUta uchaLatI ne AvanArA dehabhAna bhUlI jatA, jUnAgaDhanA ne tenAthI phelAyelA trAsanI vAta karI. ApA bAbI navAba pahelAnA keTalAke kAna bhaMbheryA ne teNe gorakhA pALIyAda padhAryA. bArIyA bhagatane tyAM IralAmA siddhAMtonA ullaMghana mATe lAlana zAne utaryA " juvAna vIsAmaNane potAnI pAse belAvI javAba mAgyo. lAlanapAe bahu samajAvyA, paNa mIThA zabdomAM kahyuM. vIsAmaNa bhaNe A zuM laI beThA navAba mAnyA nahi. ekavAra navAbanI dekhatAM bhajanache? A senuM rUpu, mAlamilkata to laMkAnA rAjA kIrtana daramyAna navAbanA kahevA pramANe citramAM rAvaNane hatI. paNa rAvaNane kAI saMbhAre che ? rahelA kRSNa citramAM rahela zrI rAdhAne pragaTa paNe A dhaMdho mUkI ThAkaranuM bhajana karo ne dIna du:khInI pAnanuM bIDuM ApyuM ne navAba samajI gayA. leke kacchI dUra kare." ghaNuM samajAvyA potAnA bhagavada camatkAro jevA pitAnA bhajanamAM khalela pADe mArga mAM vAsAmaNane vA. vIsAmaNe vacana ApyuM te pahelAM junA gaDhanA bALI navAbanI viSe AgaLa paNa teya cheDAmAM kADInI jAtavAna choDI joI vANI bhAkhI lAlanazA" pitAnI jhUMpaDImAM adazya chele hAthe mAravAnuM mana thayuM. gheDI bahAra thaI gayA. kADhatAM ja marI gaI. vaLI ApA gerakhAe savAramAM belAvI kahyuM, "bhale vIsAmaNa, Tava gaI zrI rAma bhagata :- rAjakoTamAM Aje paNa nahi ne ! vacananI kiMmata ATalA ja ?" vAsAmaNa beDInA nAke eka suMdara moralIdharanuM kRSNa maMdira che. dabhAya, pazcAttApa kayo. pachI te pALIyAmAM ne eka lIMbaDe che jenA pAna kahevAya che ke Aja rAmajI maMdira banAvI sadAvrata cAlu karyuM. dInadu;khInI paNa mIThAM che-A puNya smRtio che bharavADa kAmamAM paMDe sevA mAMDI. sevAvidhI, bhajana vadhyuM ne Apa pragaTelA zrI rAma bhagatanI. zrI rAma bhagatanA mAtA visAmaNunI khyAti vadhAre mAMDI. vAraMvAra vIsAmaNuM rANAbAI paNa prasiddha bhagavadda bhakata sannArI hatA. bhagatanA nAma levA mAtrathI rogadAra thavA, aMdhApe vAMkAnerathI rIsAine rAjakoTamAM bhImAjIrAva ThakAranA jo, vagera camakAro thavA lAgyA. jasadaNunA vakhatamAM AvelA ne tyAM sAdhu saMtonI sevA karatA ThAkora sAheba zaraNe AvyA ne temanA para AvelI ne sadAvrata cavatA.AkhA soraTha pradezamAM rANIbAInI japtI UDI gaI. keka camatkAro batAvI. bhajana. prabhubhakitanI prazaMsA thatI ne muralImanohara bhagavAna zrIkRSNa temanI sAthe pratyakSama vAto kare che evuM paNa dhUnamAM ne niti manAnA pAlanamAM sukhI thavAne le komAM kahevAtu, AvI pavitra janetAnI kukhe sAco mArga batAvI, potAnA bhANejane pitAnuM avatarelA nA rAma bhagata je te paNa bhajanAnaMdI "jIvana kArya sopI paramadhamamAM gayA. pALIyAdamAM saMtapuruSa hatA ne bhajananuM bhAthuM emaNe potAnI Aje paNa vIsAM maMNu bhagatanuM rAmajI maMdira che. sAthe sArI peThe bAMdhelu. pote saMta sevA ne saMta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAgamamAMja divaso gALatAne ThAkara mahArAja sAthe gayA. gAmanA niMdaka gADIyAoe darabAranA kAna temane laganI lAgI gayelI. bhaMbheryA ne darabAra sImamAM gayA tyAM vIrA bhagatane hAjara je. vIrA bhagata bApune zirAmaNa karAvyuM ekavAra prasiddha saMta ane siddha purUSa morAra ne bApu ghaDI para besI pAchA AvyA tyAM vIrA sAhebanA mArgadarzana nAce jAmakhaMbhALIyAvALAe jagata to sAmethI hajI sAdhu saMtone jamADI dvArakAmAM savarA maMDapa rAkhI sa sAdhu saMtone bhAvatA hatA. darabArane navAI lAgI, ghaTasphoTa tarelAM. zrI rAma bhagata paranA nimaMtraNa patramAM thatAM paramAtmAnAM darzanane mahAprasAda pAmelA darabAre gaI TIkhaLa maLIe "tamArU, ghara to camatkArI temane jamIna ApavA mAMDI paNa camakAra lebI gaNAya che paNa savarA maMDa5mAM bhANa sAhebanA janatAnA trAsathI bacavA pote bAjunA kerALA gharamAM prasiddha thayelA anaMta zrI vibhUSita morAra gAmamAM rahyA. dhaNA varSa sAdhu mevAne bhajanAnaMda sAheba jevA padhAraze tyAM AvavuM tamAre mATe anubhavI tyAM ja paramadhAmamAM padhAryA. kerALAmAM loDhAnA caNA cAvavA jevuM gaNAya mATe samajIne Aje paNa ha di' e bhAjapa ja ala nahi ane Aje paNa bhagatanuM samAdhI maMdira che, padhAraje" evuM kuvAkya lakheluM. saMta ziromaNI rANAbAnA AjJA laIne savarA maMDapamAM padhArI saMta merAma bhakta :- gohilavADamAM dareka ..... ... sadaguru morAra sAhebane jAmanI gAmamAM saMvata 1861mAM merAma bhagatane janma kAjAmAM loDhAnA caNA jevA kaTakA cAvI batAvyA Ahira jJAtimAM thaye. pitAnuM nAma dAne, mAtAnuM 1. ke. bhagavad bhakita vevalI nathI te siddha nAma raNabAI ane mAtApita bhajananA rasika karAM batAvavuM. tyAra pachI rAjakoTa padhArI jIvaDA. game tyAM bhajana hoya te paganI jAya ne mAtAjInI pAse ThAkara mATe maMdira banAvavAnI merAmana paNa teDatA jAya. merAma meTA thayA tyAre darakhAsta mUkI. mAe putrane bhagavad prema jANI laI dareDanA maMdiramAM kathA sAMbhaLavA jAya ne ghera AvI maMdira banAvavA rajA ApI. zrI rAma bhagatanA mAtAne te kathA saMbhaLAve. mAtA paNa merAma bhagata AvAM dhaNuM pAvana prasaMge anya caritra graMthamAM ne saMte ghera Ave tyAre temano prasAda Ape. pachI saMgrahAyela che. te bhagatajInA lagna jIvIbhAI sAthe thayA. traNa saMtAne thayA merAmanuM mana have saMsAramAMthI UThavA - -: bhagata :- aDhAramI sadI nI lAgyuM. saMsArane nirvAha calA- ' mATe pura pArtha lagabhaga aMta bhAgamAM madhu nadInA kAMThe vaselA karavAne badale sAdhu saMtone roja ghera lAve chavIbAI luNa sarIyA gAmamAM bharavADa kuTuMbamAM bhaktarAja ekale paMDe bicArA keTalAkanuM saMbhALe. bhagatanI vIra bhagata thaI gayA. svabhAve mane bhagavaparAyaNa pAse paisA Ave te kaI sAdhu-sa te, garIbagurabAne evA A saMta bhajana mATe rAtorAta AsapAsanA du:khI jue ne ApI de. ekavAra temane mATe sUtAre mAbanA kayAMka bhajana hoya to tyAM jaI vahelA gArDa banAvI dIdhuM. paNa paisA kyA sUtAra vAravAra pAchA AvatA kemake teo gAmanuM dhaNa cAratA. kahevaDAvavA lAgyA. ekavAra merAma bhagata AvI vIra bhagatane ghare avAranavAra sAdhu saMte AvatA nagada nArAyaNanA darzana karAvI gADuM dasa divasa pachI ja rahetA ekavAra keTalAka sAdhu saMto sAthe AkhI laI javAno vAyado karI gayA. dasanA paMdara divasa, rAta bhajana karI savAramAM sAdhuone jamADavAnI vaza divasa paNa bhagata dekhANa ja nahi, vaLI pAchuM gharamAM bhaMDArI (sAdhu saMtenA gharamAM patnIne bhaMDArI kahevaDAvyuM, , gADu to laI jAva mAre jagyA kahe che)ne kahIne dhaNane laI javA vicAryuM paNa roke che," bhakta mAMDa mAMDa paisA bhegA karIne gayA. saMtonA atyAgraha ne haThanA kAraNe ghare ja rokAI paisA jyAM ApavA mAMDayA tyAM savAra kahe, "bhagata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banAvaTa kAM karo? hajI to vIsa divasa pahevAM ja be dikarA hatA karamaNa ane jase. bejalarAma bAra sA rokaDA ApI gayA che ne!" bhagata nA pADavA varSa sudhI anAjane tyAga karI beThelA ne dUdha para ja lAgyA; " mane khabara ja nathI " rakajhaka vadhI. rahetA. rAmavana nAmanA alakhIyAe bhojalarAmane dhakAne beThelA sau joI rahyA. chevaTe sUtAra bhagate samajAvIne petAnI sAthe anna grahaNa karAvyuM. Apela rUpiyA jUdA mUkayA te batAvyA to temAM bhejalarAma bhajana-kIrtanane saMta samAgamanA bhAre merAma bhagatanA nAmavAno ne zrI kRSNanI chApa vALA zekhana, jarUra paDe dasa gAu page cAlIne paNa sene nIkaLe, sau bhagatanA pagamAM paDavA lAgyA. satInA meLAmAM jAya, pitAe paraNAvavA vyavasthA bhagate tyAra pachI rahI sahI pravRtti paNa mUkI daI karI tyAre bhojalarAme vinayapUrvaka nA pADI dIdhI. hari zaraNa lIdhuM. mAtApitAnA svargavAsa thayA pachI bhojalarAma gAmaDe gAma potAne maLela divya vANanAM samAjanI ekavAra potAnA gurU harajI bhagata sAthe rUDhIo para, pravartatI aMdhazraddhA para PM - giranAranI pradakSiNA karavA gayA tyAM eka siMha para cAbakhA mAratA vicAravA lAgyA devakI parivAra sAme Avyo harajI bhagata to dhrujI UThayA, gALathI pote phatehapura padhAryA jA bhagatanI nAsavAno vicAra karyo, tyAM to merama AgaLa vadhavA kIti saurASTra pradezamAM sarvatra phelAvA lAgI. ekavAra lAgyA. siMha pAse jaI be hAtha joDI nRsiMha svarUpe amarelInA gAyakavADI sUbAe saNavela nAganAtha darzana devA mATe AbhAra mAnya ne nRsiMha kuTuMba mahAdevanA maMdira para IMDuM ke siddhapurUSanI avaLa cAlyuM gayuM. caMDAithI caDatuM na hatuM tyAre bhejalarAmanA sparzathI haLavuM banI gayuM. siddhapuruSe AthI cIDa ane subAnA saMvata 1918mAM rAma navamInI AgalI rAte bhANeja para mAraNa prayoga karyo tene e------- khUba bhajana kIrtana karI prabhu smaraNa karatAM deha baLathI jIvato te pa balelA siddhapakAne chADayo samAdhi agAuthI taiyAra karAvI hatI temAM sAcA raste caDAvyuM. AvA kaMIka "" " *..11 bhakta jano e temanA sthULa zarIrane padharAvyuM. pitAnA be samartha ziSyone saMta sevA ane sadAvrata te upara rAmajI maMdira caNAvuM. mRtyu pachI paNa calAvavAnI AjJA ApIne vIrapuramAM ja saMvata traNa cAra divasa gAme gAme judA judA bhaktone 1906mAM paramAtmAnI divya jyotimAM maLI gayA, bhaLyA. te bhaktone merAma bhagatatA temane maLyA te bhejA bhagata nA cAbakhA gujarAtI sAhityanA aNu 3 samAdhistha thavAnI vAta maLI tyAre navAI mola bhaMDAra jevA gaNAya che. pAmyA. Aje paNa dareDamAM bhagatanI samAvi upara ja rAmajI maMdira che. sAmAnya rIte samAdhi para dAsI jIvaNa:- bhIma sAheba jevA rAmajI maMdira hotuM nathI paNa dareDanI A viSezatA che. sidapuruSanI niMdA karatAM karatAM eka divasa temanAM bhajana sAMbhaLIne tyAM ja jIvaNane vairAgyano raMga saMta saddagurU bhojalarAma :- vIrapura lAgI gayA ne ghoghAvadara nAmanA geLa pAsenA vALA jalArAma bApAnA ane gAriyAdhAra vALA gAmanA balba rasika strIonA pati thaIne raMgarAgamAM vAlamapIranA saMta saddaguru bhojalarAmano janma paDayA rahetA camAra jJAtinA chANa te ja kSaNe vikrama saMvata 1841 mAM jetapura pAsenA devakI- sarvasva luMTAvIne bhIma sAhebanA ziSya thayA. jINutA gAlALa nAme gAmamAM thayelo jJAtie leuA kaNabI. gaLAmAM paNa mA zAradAe nivAsa karyo ne divya pitAnuM nAma karasana ne mAtAnuM nAma gaMgAbAI. vANI kavitAnA rUpamAM pragaTavA lAgI. gaMDaLanA bhojalarAmanI sivAya paNa karasana paTelane bIjA bhAbhA bIjAne koIe caDAvyAM ke cha paNa bane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 336: gAI strIone bhraSTa kahe che ne jIvaNe zarIra khUluM mahAtmAzrInuM pUjana karI temanA caraNamAM rUpiyAnI karI potAne strInA rUpamAM batAvyA tyArathI padanA thelI mUkI tyAre kahe "ame AkhuM zuM karIe?" aMte dAsI jIvaNu mUkavA lAgyA. pharIthI ekavAra mahArAjA " Apane DIka lAge tema dAna puNyamAM bhA'kuMbhAe sATha kerI mATe kedamAM pUryA tyAre prabhu dharmAdAmAM kharca je." koI puruSanuM rUpadharI sATha karI cUkavI AvyA jemAMnI eka senAnI zrIkAnI chApavALI nIkaLI. paraco siddha mahAtmA kahe "are tAre zuM hAtha paga nathI thayA, kuMbhAjIe kSamA mAgI. AvA ke keTalAye te tuM amArI mAraphata dAna puNya karAve che, bhAI prasaMge temanA jIvanamAM noMdhAyA che. dhAvadaramAM tuM ja tArA hAthe rUpiyA vAparane. amane te enI Aje ya temanI jagyA che. durgadha satAve che ke ' mahAtmA mastarAmajI - bhAvanagara jillAnA mahAtmAzrI pUrA pahoMcelA, UMcI bhUmikAnA boTAdamAM mastarAmajInI samAdhi che. eka TasTa sa ta hatA. temanAmAM ajavA ja5 thayA karato ne kamiTI tenI ane samAdhi maMdiranAM makAnonI suMdara dehAdhyAsa vagerethI rahita hatA. zarIramAM pA paDI vyavasthA rAkhe che. A mastarAma yoga siddha puruSa gayeluM ne temAM jIvAta thaI gayelI te zAMtithI sahI ane prabhAvazALI saMta hatA. tadana nispRhano tyAgathI letA ghaNAe joyA che. pitAnA manane vRnione tejasvI jIvanamAM teo bhAvanagaranA mahArAjA be-lagAma thavA na detA ne thAya te kaDaka zikSA takhtasiMhajInA gurupade hovA chatAM koInI kANI potAnI jAte ja karatA. dUdhapAka khAvAnuM mana thatAM keDI paNa letA na hatA. mahAtmAzrInA jIvanamAM eka bhakta pAse dUdhapAka karAvI khUba khAdhe ulaTI bIjAone preraNA levA jevA aneka prasaMga banyA thavA lAgI chatAM khAdhe, sAthe kahetA ketA hatA, che. mahAtmA tarIke bahu prasiddha na hatA tyAre "le khA, khA. dUdhapAka khAve chene ? khUba khAje varatejamAM eka vRkSa nIce samAdhi dazAmAM viharatA ha. jarAya bAkI mUkIzamAM '' karIthI IvAra tevA hatA tyAre temane DhogI sAdhu mAnI sImamAMthI padArtho meLavavAnI pAchA na thAya tevI hAlata che tAnI AvatA TIkhaLI garAsIyAnA javAnoe temanI jAMdha karatA. mahArazrInA ananya ziSyamAM bhAva na mare para aMgAro mUko. cAmaDI baLavA lAgI paNa mahArAjA sAheba uparAMta beTa danA pArasI zeTha saMta puruSa samAdhimAMthI vicalita na thayA samAdhi rUstamajI dInazAjIne temanA patnI mANekabhAI hatA. chUTatAM kaMI paNa koIneya kahayA vinA tyAMthI cAlI mahAtmAzrInuM gAma, pUrvAzramanuM nAma, mAtApitA nIkaLyA. ziyALAnI kaDakaDatI ThaMDImAM ekavAra viSe vigate upalabdha nathI temane pade Aje paNa . mahArAjA takhtasiMhajIe mArgamAM paDelAM ThaMDIthI saurASTramAM paNa sthaLe gava ya che. ThuMThavAI gayelA sAdhu puruSane joI potAnI kiMmatI zAla oDhADI dIdhI. pharIne pAchA vaLyA tyAre eja - zrI ApA jA2 :- A pA daza zAla eka kutarI para paDI hatI ne mahAtmA zAMtithI sonagaDhamAM vaktA kahI hatA, lUMTaphaTa "ne pharI paDyAM hatA. mahArAjAe ema karavAnuM kAraNa pUchatAM, cakhArI temanA dhaMdhA eka ati bAvAnI ghena zaThAvI lAvelA pe tAnA patine mapadeza deza gayelA amArA jevAnuM dhyAna rAkhanAra te tamArI jevA maLaze paNa A bicArAM prANuonuM dhyAna koNa mAM bAne AyA dakAe lAkaDIe lAkaDIe rAkhe?" ema hasIne bolyA. baraDe cIrI nAkhyo mAMkabAi potAnA pi ra melaDImAM potAnA patine trAsa cAlI . kanyA. mahArAjAe eka divasa motIbAgamAM belAvI, mAMkabAInA pitA ApA ratA saMta mepA bhagatanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI umarIA jutha sevA sahakArI maMDaLI lI. khAMbhA tAluko mu. umarIA amarelI jillo sthApanA tArIkha :- 21-5-1954 noMdhaNI naMbara - 21016 zera bhaMDaLa - 37320-00 sabhya saMkhyA :- 122 anAmata phaMDa :- 1748-63 anya neMdha :-khAtara bIyAraNa, davA vigere bhAnuzaMkara jezaMkara jozI narmadAzaMkara je. jethI maMtrI pramukha zaMbhubhAI kAnajIbhAI mAnad maMtrI manubhAI jIvarAja gaMgAdAsa bhAdA nAgajIbhAI pocA vyavasthApaka samitinA sabhya zubhecchA pAThave che. zrI pANIyA vi. kA. mu. pANIyA sahakArI maMDaLI amarelI tAlukA amarelI jillo sabhya saMkhyA :- 58 zera bhaMDoLa :- anAmata phaMDa :anya phaMDa :- 16460-00 90-00 157-00 bIna kheDUta - 2 anya oMdha - dezanA anAja utpAdananI jhuMbezamAM rasAyaNIka khAtara khetIne lagatuM dhIrANa kheDUtone nIyamIta purU pADe che. 5, bAvA rAma mAnad maMtrI 5. mehanabhAI muLajIbhAI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhityanA nUtana prayogane ame aMtarathI AvakArIe chIe. sahakArI pravRttithI ja bhAratanuM bhaviSya ujajavaLa che. : zubhe chA pAThave che. : dhI taLAjA tAlukA sahakArI mArkeTIMga sesAyaTI li, sTezana roDa, taLAjA (ji. : bhAvanagara ) rajI. naM. 1540 sthApanA tA. 19-6-56 phena naM. : 24 taLAjA tAlukA mArkeTIMga sosAyaTI dareka jAtanA rasAyaNika khAtara, mizrakhAtara, biyAraNa, pAka , saMrakSaNa davAo, khetIvADInA sAdhano, sImenTa, lekhaMDa, khAMDa, sTezanarI dareka jAtane anAja vigere kheDUtone upayogI cIjavastunA vecANanuM vyAjabI bhAve mAkeTIMga kAmakAja kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 337: ziSyane saMtasevAthI pUjanIya purUSa gaNAtA, ApA temanI khyAti vadhI gaI. ApA ratA ane tenA jAdarA pitAnI patnI mAMkabAine AMbI javA thoDI jamAI ApA jAdarAne samAge vALyA. le khataranA laIne nIkaLyA paNa mAMkabAI ane temanI ghaDI ThAkore temanA jJAti baMdhuone kaMsArAonA vacce eTaluM ja aMtara rahyuM. A camatkAra joIne caDAvAthI thAnanI bahAra vasavA hukama karyo tyAre tathA rAtre sasarA ApA ratAne siMha kuTuMba vacce mepA bhagate pote banAvela mATIno ghaDe kaMsArAnA besI bhajana karatA joIne ApA jAdarAnuM hRdaya trAMbAnA ghaDA sAthe gaDhanA koThA paradhI sAthe paDatA parivartana thavuM ne sasarAjInI AjJA pramANe saMta mUkAvyA. mATIne ghaDo hemakhema rahyo. trAMbAno mepA bhagatanA pAse kaMThI baMdhAvI lUMTa kaTane dhaMdhe naMdavAI gaye. Ama kuMbhArone thAna cheDavuM na paDe mUkI bhajanika thayA, saMta puruSa banyA. potAnA tevuM karI batAvyuM. ghara pAse rahete keLIne dIkaro akALe maratAM tenA mAtApitAnuM kalpAMta sahana na karI zakatAM mepA bhagata - zrI satuAbAvA -purANa pavitra dhAma kAzImAM zrI gaMgAmaiyAnA maNikaNikA ghATa para zrI satuA pAse AvyA. mepA bhagate kahyuM, "tamAre dIkare bAbAnI jagyA che, tyAM saurASTra-gujarAtanA yAtrALubadalAmAM Apa to kaLIne chokarAM jIvatA thAya." Ane UtaravA suMdara sagavaDa che, vidyArthIone tyAM ne ApA jAdarAe keLInA chokarAnA mRtadehanA rahI kAzIkSetramAM saMskRtanA pazAstrone abhyAsa kAnamAM kahyuM, "tAre badale mAro dIkaro ApuM chuM, karavAnI vyavasthA che. A zrI satuA bAvA mULa jIvato thA." ne takSaNa potAne putra mRtyu pAmyo saurASTranA jaina tIrthadhAma pAlitANA pAsenA ne keLIne chokaro vate che. AvA tyAgI ratanapara gAmanA mukhI hatA. duSkALanA varasamAM puruSa ApA jAdarA hatA. saMta mepA bhagatanI kheDUta rAjAnuM mahesUla bharI zake tevI sthitimAM savAthI temane tyAM bIjo putra thayo te paNa na hatA tyAre pAlitANA ThAkara pratApasiMhajI dhAka"ApAgorakhA" tarIka saMta samAjamAM pAMcALa dhamakI ne trAsa varasAvI mahesula ugharAvavA pote ja pradezamAM prakhyAta thayA. ApA jAdarAe kALA nIkaLyA. ratanapuramAM mukhI tarIke raNachoDa paTele khAcaranA dIkarAne AMkho ApI, ne vIsAmaNu jevA lokonI sthiti joI dayA karavA sAcA zabdo kahyA. lUTArAne tenA pApI dhadhA mAMthI UgArI vIsAmaNa ThAkore roSe bharAI raNachoDanuM ghara ne sarvasva japta bhagata banAvyA, karI tene kahyuM "have bhIkha mAgate phara ne upadeza zrI mepA bhagata - giranAranA navana thamAMnA dIvA kara." raNachoDa paTela te ja kSaNe saMsAra choDI eka prasiddha siddha puruSa gebanAthanI sevA karatA mepA kAzImAM gayA. gaMgA maiyA pAse raDyo. pachI bhagatane bAra varSa nI sevA pachI gebanAthe mAthe hAtha smazAna mAM dhAmA nAkhyA. bhajana, sAdhu sevA ityAdinA mUkI AzIrvAda ApI sAdhusevA, ne atithienA prabhAvathI siddhapurU thayA ne kharca khUTI jAya. satkAra karavAno upadeza karI ravAnA karyA mepA bhagata lUMTAI jAya tevA yAtrALuone madada karavA lAgyA. jAtinA kaMbhAra ne thAnanA vatanI mepA bhagata dhAna bhAvanagaranA rahIza 2dhune mahAtmAzrI e ga gAmAMthI AvyA. tyAMthI ApA ratAnA AmaMtrathI navA vasatA retI kADhI te mAMthI sAniyA ApyA. radhu Azraya molaDI gAmamAM AvI kaMbhArano dhadho zarU karyo. cakita thaze. teNe pAchaLathI kAzImAM A jagyA ekavAra bhIma agyAraze anarAdhAra varasAda varasavA baMdhAvI. satuM A bAbA sAthavAnuM sadAvrata calAmADatAM ApA ratAnI dekhatAM nAnA naLiyAnA vavAnA kAraNe satuAbAbA tarIke prakhyAta thayA. noMbhADA AkhAne pitAnA keDiyuM kADhI nIMbhADA zrI lAla mahArAja:-saMvata 1856mAM jaina gRhastha para nAkhI noMbhADo Akho kAra rAkhyo. tyArathI baLavaMtazAha ne vIrabAIne tyAM siMdhAvadara gAme Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 : caitra suda 9nA pavitra tahevAre zrI lAlajI mahArAja pIgaLI gayelA pipAjIe potAnA patnIne darakhAsta pragaTyA mAtApitA custa jaina hovA chatAM bALaka karI ke "devI, tame suMdara dekhADe che, te tame nAco jaina dharmanA kriyAkalApa zIkhavAne badale vaiSNava ne huM Dhalaka bajAvIza." sItAdevIe bAramAM nRtya lakSaNo batAvavA lAgyo vAMkAnera raghunAtha maMdIranA karyuM ne je paisA bhegA thayA te DhAMgara bhagatane sevAdAsajIe tene rAmAnaMdI dIkSA ApI chokaro ApavA gayA. baMne saMte vacce rakajhaka cAlI, chevaTe dukAne besI sAdhue tene vinA mUlya sIdhAM ApaNe DhAMgara bhagata ne sajubAI bhaktarAja pipAjI tathA mAMDyo. ekavAra geLanI thelI laI jatA pitAe sItAdevI sAthe yAtrAe nikaLyA. rastAmAM siMhanA zrI lAla mahArAjane pakaDayA tyAre temAM temanA rUpamAM paramAtmAe darzana karAvyA. banne saMtone kahevA pramANe chANA nIkaLyA. dhIme dhIme temane bhAva samAdhi lAgI. tyAM pANI mATe sa te e vAva sAdhusevAnA pratApe prabhumAM avicaLa zraddhA thavA taiyAra karAvI, pachI to gAma vasyuM ne te pIpAvAva mAMDI sAyalAnA ThAkora madAra'sa hajIne herAna DhAMgara bhagata pipAjInI vinatathI pIpAvAva ja rahyA, karatA brahmarAkSasane bhajana baLe dura karI sAyalAnAM Aje paNa pIpAvAvamAM suMdara maMdira che. pipAjInA ThAkore badhI Apela rAmajImaMdira, dharmazALA, harate tyAM ThAkorajInI pratiSThA thayelI. gauzALA, ne jagyAmAM rahI zIrApurInuM sadAvrata munizrI cAritra vijayajI ane munizrI zarU karAvyuM. dIvanA pAcuM gIjha gavarnarane camatkAra batAvI tenA myujhiyamamAMthI zeSa zaiyA para poDhelA kalyANa caMdrajI 'bApA':- bhAvanagara jillAmAM senagaDha khAtenA zrI mahAvIra jaina cAritra ratnAzramanuM nArAyaNanuM svarUpa laI AvI sAyalAmAM maMdiramAM nAma saurASTra bharamAM prasiddha che e suMdaH saMsthAnI padharAvyuM. saMvata 1889mAM rAmajI maMdira ne leka kalyANanA pratinA praNetA munizrI cAritra saM 1914 mAM dIvamAMthI Avela svarUpanA maMdira vijayajI ane munizrI kalyANaca drajI bApA mAtra thayA. sthaLe sthaLe vicarI bhagavad bhakita ne nIti jaina samAjanA ja nahIM je taronA paNa eTalA ja parAyaNa jIvananuM mahatva samajAvI saM. 1918 mAnanIya pitRtulya puche che sadUgata munizrI cAtra mAM kAtika suda 10 nA divase gelekavAsI thayA. vijayajImULa suvaNapurImAM brAhmaNa kuTuMbamAM himatalAla sAyelA Aje paNa "bhagatanuM gAma' temanA nAma nAmanA bhavanAzIla paNa tAkhA svabhAvanA yuvaka parathI kahevAya che. hatA. pAchaLathI temaNe dIkSA aMgIkAra karIne jIta zrI DhAMga bhagataH- zrI DhAMgara bhagata leuA jotAmAM zAstra nyAya kuzala prasiddha vaktA tarIka pATIdAra, jJAtimAM janmelA. temanA patnI sejubAI prakhyAta thayA. munizrI kalyANacaMdrajI be pAnA paNa evAja satsaMgI ne sevA parAyaNa hatA. DhAMgara Agraha Ape saMvata 1986mAM uparokata sa sthA bhagatanuM gaLuM mIThuM ne bhajane bahu sarasa gAI zarU karI. Aje e AzramamAM saMskAra siMcana zakatA. temane dhare sAdhu saMtAno to meLe bharAtA laIne bahAra nIkaLelA vidhArthIo dezabharamAM phelAI paNa Avaka pote be jaNe majurI karIne lAvatA gayA che. mu nathI cAritra vijyajI temaNe "samayadhama te sivAya na hatI. kekanI madada letA nahi. sAdhu calAvIne jaina samudAyamAM sArI jAmati ANI. sevAmAM ekavAra pipA bhagatane temanA patnInA ApazrI kALadharma pAmatAM munizrI ka9yANacaMdrajI satkAra mATe sejubAinA eka mAtra sADI vecavI bApAnAM zire sara javAbadArI AvI "bApA" pote paDelI sejubAI keDI oDhIne beThA. pipAjIne tathA pratibhAzALI, sevA parAyaNa, ne hameyAM hasatA sItAdevIne khabara paDI. yAtrAe jatAM madhuparI paropakAra rata puruSa che. teo zarIra mana bannenA (mahuvA)mAM DhAMgara bhagatanI saMtasevAne dAridra joI dardo dUra karavAmAM niSNAta che. dUradUrathI potAnA darda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 39 : kara karAvavA mANasa bApAne pAse Ave che. bApA badale pANI nIkaLyuM ne kApaDano tako purepuro mAtra davA Ape che. evuM nahIM, ghaNIvAra garIbane dukAnamAM ja maLe e pahale haribhajanane saMta sAdhAraNa sthitinA mANune pathya khorAkanA paisA sevAne jalArAmane camatkAra.vIsa varSanI umara paNa Ape che. bApAzrInA darabAramAM saMgIta, citra to saMvata 1876 nI mahA suda bIje gurU bhIla zi95, sthApatya, ne sAhityanI udAratA bharI kadara rAmajInI AjJAthI jalArAmabApA sadAvrata zarU thAya che ke A badhAnAM bhamate tyAM virAje che. kare che. harajI darajInA peTanuM darda jalArAmanI bhakata jalArAma bApA :- .. saurASTramAM kApa mAnatAthI maTe che jamAla ghAMcIne dasa varSano gAmaDe gAmaDe jalAbApAne mAthe pheTa bAMdhale, chokaro kALanA mukhamAMthI bace che jagyAmAMthI tIlaka kaMThIthI zobhate, daMDa vALo pheTo acUka hanumAnajInI mUrti pragaTe che AvA camatkAro jovA maLaze. saurASTramAM bIjA seMkaDo saMtamahAtmAe vadhatA ke "jalA se alA' kahevA la gyA thayA temanA keTalAka temanA pradezamAM ja pUjAyA. A sada vrata pachInA dasamAM varSa koi saMta AvIne keTalAka thoDo samaya yAda karAyA keTalAka bhUlI jalArAma pAsethI temanA patnInI mAgaNI kare che javAyA paNa jaliyANa tA saurASTra ne jalAbApa potAnA patnIne samajAvI mokale te pUjAyA ne pUjAya che. paNa AphIkA sudhIye che vIrabAI nA ne laI gayelA saMta potAnA jalArAmabApAnA pavitra kAryonI suvAsa phelAyelI daMDane jheLI mAtAjIne sAMpI aMtadhani thAya che, che, jalArAmano janma saMvata 1856 mAM kArtika ne mAtAjI jagyAmAM pAchA Ave che. Aje paNa suda sAtama ne somavAranA divase vIrapuramAM Ave che. Aje paNa vIrapuramAM te bane cIja Thakakara kuTuMbamAM thayo. pitAnuM nAma pradhAna Thakakara pUjAya che. vaLI 5khI jIvatA karavA, nALiyeramAMthI ane mAtAnuM nAma rAjabAi. kahevAya che ke sAnAnI natha kADhI batAvavI. joDiyA baMdare DubatA jalArAmajIne janma aye dhyA bAjanA kaI vahANane baMcAvavuM: "gaMgA jamanA jagyAmAM pANI saMtanA AzIrvAdathI thaye reDavA Ave che. AvA keTalAye addabhUta prasaMganI jalArAma nAnA hatA tyArathI ja temanA yogasiddha jIvananA paracAo temanA jIvanamAM banI gayA te sarvazrI sobhAyacaMda maLavA mAMDayA sa ta maMgaLajI rAjadevanA lakhelA zrI jalArAmabApAnA ha mAM vIrapuramAM AvI jIvana caritra A thamAM sacitra jovA maLaze jalAbApA jalAnA darzana karI jatA ane mAtAne navAI pamADatA. uThatAM besatAM. koI paNa kAma karatA saMvata 1937 mAM mahAvadI 10 nA dine paramadhAma bAlaka jalArAma rAmanAmano japa karatA, gAmaDI padhAryA. varapuramAM Aje paNa temanA A deza pramANe sAvrata cAle che ne te zahera yAtrAnuM dhAma che. zALAmAM thoDuM zikSaNa meLavI jalArAmajIe pitAnA kAkA vAlajIbhAInA Agraha ane upadeza rAjakoTamAM mAtuzrI vIrabAImAnA nAmanI mahilA vacanothI koleja paNa che. ATakoTa gAmanAM Thakakara prAgajI sauyAnA putrI vIrabAI sAthe lagna saMbaMdhathI joDAyA, kAkAnI dukAnethI sAdhusaMtone sIdhuM bairAgya mUrti " zrI niSkuLAnaMda svAmI:sAmAna ne kApaDa ApavAne prasaMga paDe tyAre tyAga na Take vairAgya vinA, tajI je tanaDAnI paDozI vANIyAnA caDAvelA vAlajIbhAI bhatrijAnA AzajI, kuLa re tajI niSphaLa thayA, tenuM kuLa parAkramanI tapAsa karavA AvyA to saMtanI pAchaLa avinAza' tathA "jananI jIvo re gopIcaMdanI, gaLanI thelI poTalAmAM bharI jatA jalArAmanA putrane preye vairAgyajI' evAM atyaMta vairAgya pUrNa vacana mujaba poTalAmAMthI chANane kaLaza mAM ghI ne padanA racayitA, zrIjI mahArAje jemane "bRhad Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 340: vairAgyanI mUrti samA" kahyA te niSkuLAnaMda svAmI pratibhAthI gune prasanna karI kare saMvata 1822 mAM vasaMta paMcamInA zubhadine parama darabAramAM rAjakaviratna, mahAmahopAdhayAya,zatAvadhAnI pavitra haribhakata rAmabhAIne tyAM AtmAnaMdagurunA vagere upAdhio prApta karI sastA mAM dhAMgradhrA, AzIrvAde pragaTyA pitA mULa te hAlAramAM latIpuramAM jAmanagara, dvArakA, jUnAgaDha, vagere sthaLe apUrva rahetA paNa pachI za khapATa jaI vaselA bALakanuM sanmAna ne potAnI sarjaka pratibhAnA darzana karAvatA nAma lAlajI pADavAmAM AvyuM. nAnapaNamAM ja bhAvanagara AvyA. mahArAja vajesiMhanA darabAramAM lAlajIne paraNAvyA chatAM kuTuMbanI AjIvikA pUratuM sonI kArIgaranA kapALamAM navA prakAranuM svAmI prApta karI zeSa samayamAM guNAtItAnaMda svAmI sAthe na rAyaNa sa pradAyanuM tilaka joI vajesiMha mahArAjanA satsaMga karatA. saM. 1842 mAM lAlajIe rAmAnaMda- AgrahathI navA pUjAtA svAmInArAyaNa bhagavAnanI svAmI pAse dIkSA lIdhI. pAchaLathI emanA gunA kasoTI karavA gaDhaDA javA nIkaLyA. tyAM temaNe manamAM vacane ja bhagavAna svAmInArAyaNanA zaraNamAM AvyA, agAuthI nakakI karelI sthitimAM je rIte bhagavAna mahArAjazrInA bhomiyA tarIke kacchanA pravAsa daramyAna svAmInArAyaNe darzana ApI zrIjI mahArAje temane temane zrIjI bApAe bhAthuM, pANInI bataka, ane temanA jIvanamAM banI gayelA agAunAM prasaMge rastA khacI choDAvI, AdhoI gAmamAM temanA sasarAne vaNavI batAvyA. ane keTalAMka divya darzane batAvyAM, tyAM ja saMnyasta apAvi bhikSA mATe mokalyA. zrIjI lADudAnajInI vANIe zrIjI mahArAjanAM divyamahArAjanI AjJAthI temaNe "yamadaMDa" graMthanI racanA darabAranAM kAryo banAvyAM; ne tyAM ja rahI gayA, karI. zrIjI mahArAje temanA tyAga ane vairAgyanI potAnA gAma sudhAM gayA nahIM. tyAra pachI tyAM ja ghaNIvAra kamI karI temane zuddha vairAgyanI mUrti dIkSA grahaNa karI. temanA pitA ane anya saMbaMdhIo tarIke pramANita karelA temanA putra mAdhavajI paNa temane laI javA samajAvavA AvyA tyAre brahmAnaMda temanA ja hAthe sAdhupaNAnI dIkSA pAmyA ne goviMdA- nAme pa racI sAcuM sagapaNa samajAvyuM. tyAra pachI naMda tarIke prasiddha thayA. niSkuLAnaMda svAmInA graMthomAM temaNe zrIjInA A deza pramANe gAmaDe gAmaDe pharI cosaTha padI, harismRti, hari visaraNa, bhakata- upadeza karavA mAMDyo. ghaNIvAra temaNe anya devanA ciMtAmaNI, puttama prakAza, zikSApatrI padharUpA, upAsaka gALe detA, mAra mAratA te badhuM dhIrathI prasiddha che. saM. 1902 mAM bhaktinidhi graMtha racI sahana karatA. pachI zrIjInI AjJAthI sUratamAM 1904mAM 82 varSanI vaye akSaradhAmamAM padhAryA. muni bAvA pAse nyAya ne kAvya bhaNyA. munisaddagurU brahmAnaMda svAmI - vi. saM. 1838nA bAvAne paNa svAmInArAyaNanI laganI lagADI. svAmIjeTha mAsanI ajavALI AThame bANugAmamAM lAlubA nArAyaNa bhagavAnanA kRpA kaTAkSathI svAmIzrI brahmAnaMdadevIne tyAM eka parama pavitra bALakane janma thayo. janA nidarzamAM vaDatALa, jUnAgaDha, ane muLa nAM bhavya maMdira thayAM. A maMdiro mATe badhAnaMdajIne tenuM nAma lADudAnajI pADavAmAM AvyuM. bALapaNa ghANI ApadAo veThavI paDelI paNa ananya draDha mAMja temanI bAbatamAM temanuM ezvarya ane siddhi pradarzita karatA ghaNA prasaMge banyA. zirohI mahArAjAnA zraddhAthI temaNe A kAma karyA. chevaTe ApazrI jeTha darabAramAM lADudAnajIe bALavaye svaracita kAvyo te mAsanI aSTamInA divase akSaradhAmamAM padhAryA. dehA saMbhaLAvyA, jethI prasanna thaI temaNe piMgaLa bhaNavAM bhuja mekalavA temanA pitA zaMbhudAnajIne sadguru zrI mukatAnaMda svAmI :- janma kahyuM yogya sathavArA sAthe abhayadAnajI pAse teo saMvata 1814 poSa vada nA zubha divase amarelImAM bhaNavA gayA ne tyAM pitAnI asAdhAraNa medhA ane AnaMdarAyajI tathA rAdhA mAtAne tyAM thaya. janmanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phuTaveranA vyApArI bhAIo mATe khAsa agatyanuM prakhyAta phonIkasa brAnDanA janatA tathA moDeDa kenavAsa rambara zujha jUdA jUdA AkarSaka kalaramAM TakAu mAla tathA voTaraprUpha zujha tathA senDala mATe hamezA Agraha rAkhe bIjhanesa Tarmasa tathA prAisa lIsTa mATe lakhe -: gujarAta tathA mahArASTranA DIsTrIbyuTasa - mesarsa eca. TI, trivedI rAdhanapurI bajAra, bhAvanagara (saurASTra) menyuphekacarsa : esasIeTeDa rabbara InDasTrIjha li bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enarajI. tagAvI mAnya sabasIDI pAtra utpAdaka: nyuM bhArata ejI. vakarsa prA. lI. jAmanagara pragatInuM navuM sopAna ilekaTrIka moTara che. pA. 1-1-2-3-5. pampIMga seTasa he. pA. 3 tathA pa. enarajI IlekaTrIka moTaranI viziSThatAo - 1 TesTIMga rIporTa pramANe zreSTha moTara. 2 sArI jAtanuM Isyulesana maTIrIyala. 2 roTaranI sAphaTIMganI jADAI 38 mI. mI. 4 sArI jAtanA bola-berIge. 5 pAvara phekaTara uMce ane sArA prakAranuM TempIMga. 6 kAryakSamatA ghaNI vadhAre jethI vidhata pravAha vaparAza ocho thaze tethI pAvara che joIe. saurASTra kaccha ane gujarAtanA jillAomAM udAra zaratothI uparanI moTara tthA pampIMga seTasanA mATe sTekITe nImavA che rasa dharAvatI pArTIo nIcenA saranAme saMparka sAdhe. sala selIMga ejanTa - jAmanagara mazInarI sTorsa, ke. kAzI vizvanAtha reDa, jAmanagara tAra saranAmuM : ejIna hAusa phona : ephIsa 693 che raheNAMka : 8 sugaMdhathI bharapura zItaLA dhI khubedAra sugaMdhI snapha vakarsa anAra puSpa chApa tapakIra banAvanAra 2. Te. naM. 176457 sahera (saurASTra) vorA velajI kezavajI praH Ara. je. verA (tamAkuvALA) dhI ola InDIyA rajIsTara TreDamArka naM. 153463 baLada chApa naM. 1 tamAku uMcI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 34 : nAma mukuMdadAsajI. nAnapaNathI ja mukuMdadAsajIne gAmanA usomAM bhagavAna svAmI nArAyaNe potAnI paramAtmA pratye apUrva bhaktibhAva. naiSThika brahmacaryanI anupasthitimAM petAnI jema ja muktAnaMda svAmIne je kizora vaye koIne kalpanA paNa na Ave te mArge pUjavAne satkAravA jaNAveluM. mukatAnaMda svAmI te zrI harinI prApti karavAnuM temaNe vicAreluM. sAdhutAnI mUti samA hatA. svAmInArAyaNe svayaM pitAjInA paraNAvyA muku dAdAjI paraNyA to kharA vacanAmRtomAM muktAna dajInI prazaMsA karI che. paNa amarApara gAme rahevA gayA ne tyAMthI paNa bhAgyA. mukatAnaMda svAmIe brahmasUtra bhASya, bhAgavata dazama A arasAmAM mahemA mULadAsanA be vidvAna zive TIkA, nirNaya paMcaka, ane satsaMgI jIta mahAya hAthIrAmane jadurAma pAsethI satsaMgamAM temane eTalA saMskRtamAM graMtha racyA che, paraMtu temanA rAmAnuja saMpradAyanuM tatvajJAna zIkhavA maLyuM, paNa kI 1nA ane pado vadhAre jANItA che. cha varSanI tyAMthI bhAgelA mukuMdadAsajI dhrAMgadhrA dvArakAdAsa vaye saM. 1886nA aSADha mAsanI vadI 11nA saMnyAsI pAse, tyAMthI vAMkAnera kalyANadAsa pAse divase teozrI akSara dhAmamAM padhAryA. brahmacaryanA bhAge paripUrNa parabrahmanI dha mATe guru zrI gopALAnaMda svAmI - saM. 1837 mAM karavA maLyA, paNa kyAMya temane saMtoSa na thayo. chevaTe temaNe ApaghAta karavA vicAryuM tyAM IDaranA TolA gAmamAM motIrAma bhaTTane tyAM kuzalAdevI ja nI kukhe mahA suda 9 nA divase eka asAdhAraNa saradhAramAM jaI rahevAnI aMtaH preraNa thaI svarUpavALA bALakano janma thayo. tenuM nAma saradhAramAM tulasIdAsajI karIne rAmajI maMdiranA rAkhavAmAM AvyuM khuzAla bhaTTa mAtra cAravarSanI vaye mahaMta hatA. temanI jagyAmAM mukuMdadAsajI rahyA. e pachInA thoDA ja arasAmAM zrI rAmAnujAcAryajInA temaNe pitA pAse saMskRtane abhyAsa karavA mAMDe saMpradAyanA zrI rAmAnaMda svAmI je saMpradAyamAM ane pachI ToDalA pAsenA nabhoI gAme eka vidvAna ananya divya puruSa ane parama bhakata gaNAya che brahma pAse nyAya, mimAMsA tiSa vagere zAstrone temanA saMparkamAM mukuMdadAsajI AvyA ne temanA abhyAsa karyo pachI to temaNe poteja pAThazALA karI bALakone zAstronA zikSaNa uparAMta brahmamArge ziSya thayA A pachI bhUja mAM jaI saMskRta vALavAnuM zarU karyuM :ToDale pAsanA zAmaLAjI temanI abhyAsa karI teo rAmAnaMda svAmInA leja puranA sAthenitya ramavA AvatA tevuM tyAMnA tIrtha patramAM paNa AzramamAM rahevA lAgyA. A lejamAM emane noMdhAyuM che. nAnI vaye IDaranA mahArAe brAhmaNa nIlakaMTha brahmacArInuM milana thayuM. nIlakaMTha para nAkhela kara ne temaNe potAnA ega sAmagdhathI brahmacArInA prabhAvamAM AvelA mukatAnaMda svAmIe camakAra banAvI dUra karatA. kAzirAma, muralIdhara temane tyAM ja rokI pADayA ane pAchaLathI te nAnI vayanA nIlakaMTha brahmacArIja rAmAnaMdajInA paTTaziSyane ane sarvezvarAnaMda pAsethI svAmInArAyaNa bhagavAna viSe sAMbhaLI DabhAmAM temanAM darzana karyA. tyAMthI guru gAdInA hakkadAra gaNayAne bhagavAna svAmI temanI AjJA thatAM caravAne pAchA AvyAM. je lipuramAM nArAyaNa tarIke prasiddha thayAM A muktAna da svAmI bhagavAna svAmInArAyaNa maLyA tyAre tyAM pahoMcI dvArA ja zrIjIbApAe gujarAtamAM potAnA saMpradAyane pracAra karAvyo sUrata, vaDodarA, dharmapura jetalapura gayA ane temanA mATe bhAvanagara jaIne mahAbhArata umareThamAM temaNe potAnI vidattA bharelI chatAM rasIlI pustaka laI AvyA. saM. 1864 nA kArtika vada 8 vANI vaDe lekAmAM saMtsagano raMga lagAvyo. nA divase gaDhaDAmAM temane zrI sahajAnaMda svAmIe vaDodarAmAMne jAmanagaramAM bevAra svAmI mukatAnaMdajIe dIkSA ApI. ane khuzAla bhaTTa mAMthI gopALAnaMda zAstrArthamAM vinya prApta karyo. vepAraDImAM ne tavarA svAmI thayAM. vaDedarAmAM thIma ta sayAjIrAvane temaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 342 : satsaMga karAvyo tyAra pachI sAraMgapuramAM zrI nArAyaNa pracAra karyo. pote divya avatArI purUSa hovA kavacanAM divya AvartananA prabhAvathI zrI hanumAnajIne chatAM gAmanA teo bIjA saMto sAthe bhikSAnI padharAvI temane aizvarasaMpanna banAvyA. A pachI jhoLI laI jatA. zarIranA bhAga sukha pratye saMpurNa saMpradAyanA pracAranuM adbhuta kArya karIne akSarabrahma paNe virAgI zrI guNAtItAnaMda svAmIne pitAnI zrI guNAtItAnaMda ane pUrNa puruSottama zrI sahajAnaMda samAna mAnIne junAgaDhanuM maMdira saMpurNa thatAM ravAmInI ananya bhakita soso jIvone karAvatAM karAvatAM tyAMnA mahaMta tarIke temane mukatAM zrIjI bApAe saM. 1908 nI vaizAkha vadI 4 nA divase akSara junAgaDhanA navAba sAheba pAse temanI khuba ja dhAmamAM nivAsa karyo. zrI gopALAnaMda svAmI tyAga prasaMsA karI, tyAra pachI paNa prasaMgopAta seMkaDo mUrti hatA. Aje akSara purUttananA sAraMgapura, vAra zrIjI bApAe potAnA sAcA svarUpanI aTalAdarA, ne gaDhaDAnA maMdiromAM zrI gopALAnaMda samaja meLavavA satasaMgIone junAgaDha javA kahyuM svAmInI mUrti paNa zAstrIjI mahArAje pratiSThita hatuM. gopALAnaMda svAmI paNa temane akSarabrahma karAvI che. tarIke samajI cukelAM ane vAraMvAra pitAnAM bhakatone jUnAgaDha mokalatA. zrIjInI AjJAthI temaNe akSarabrahmanA avatArarUpa zrI guNAtItA- saMpradAyanA divya rahasya sasaMgIomAM pragaTa naMda svAmI :- svAmInArAyaNa saMpradAyamAM bhagavAna karavA mAMDelA. ekavAra junAgaDhanA navAba svAmInArAyaNanI pachI jemanuM sthAna gaNAya che te sAhebane temaNe kurAne zarIphamAMthI keTaleka bhAga akSarabrahmanA avatAra rU5 zrI guNAtItAnaMda svAmIne samajAvelo. temanA divya camakAronI ghaNI vAte janma saM. 1841 nAM A suda 15 ne jANItI che paNa te badhIne Ulekha karavo zakaya maMgaLavAre me LAnAtha nAmanA puruSane tyAM nathI. Aso suda bArasane rAtre teozrI svadhAma thayo. temanuM janmanuM nAma mULa hatuM. bALa- padhAryA. saMpradAyamAM temanA vacanAmRta jANItA che. paNathI ja temane sva svarUpanuM bhAna hatuM. chapaiyAmAM zrI nIlakaMThane janoI devAtI hatI tyAre potAne ghera zrI nityAnaMda svAmI :- svAmInArAyaNa beThAM mULajI bhagate bALavayamAM ja potAnI mAtAne, saMpradAyanA alaukika vidvAna purUSa zrI nityAnaMda " pUrNa puruSottama bhagavAna svAmInArAyaNane Aje svAmIne janma buMdelakhaMDamAM datIyA gAmamAM janoI devAya che. mATe janoImAM gIta gAo "ema yajurvedIya gauDa zarmAnA kuTuMbamAM virajAdevInI kUkhe kI stabdha karI mukelA ATha varSanI vaye temane paNa caitra suda 9nA divase saM. 184hmAM thaye. temanuM janoI ApavAmAM AvI. bALapaNamAM paNa teo nAma rAkhavAmAM AvyuM dinamaNi zarmA. ATha varSanI ThIkarAM ane dhuLathI utsavo ujavatA temane paMdara vaye upanayana thayA pachI kAzImAM vidyAbhyAsa mATe varSanI vaye pipalANAmAM zrI nalakaMThana svAmI zrI rAmAnaMda dIkSA ApatA hatA tyAre pahelI ja vAra gayA ne tyAM veda-vedAMga, ane paDadarzanano uMDo pitAnA akhaMDa svAmI bhagavAna purNa puruSottamanA abhyAsa karyo. tyAra pachI teo tIrthATana karatAM karatAM zrI nIlakaMThamAM darzana thayA ne teo paNa muLajI badrInArAyaNa gayA, tyAMthI mathurA vRMdAvana, jagannAtha bhagatane potAnA akSaradhAma tarIke oLakhI gayA. - purI, rAmezvara, dakSiNa bhAratamAM zrIraMgama, zivakAMcI, pachI to zrI sahajAnaMda svAmI temane tyAM paNa padhAryA saMvata 1866 ne poSa suda 15 nA viSNukAMcI vagere sthaLe pharI sorASTramAM dvArakAdhIza divase zrI sahajAnaMda svAmI nArAyaNe muLajI bhagatane nA jagatamaMdira paryata pahoMcyA. saurASTramAM phaNeNI dIkSA ApI. surata zaheramAM temaNe satsaMgane nAmanA gAmamAM temane prabhutAnaMda munine meLApa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 343 : thaye; temaNe zrI svAmInArAyaNa bhagavAnanA prAdurbhAva khullAmAM ThaMDI, garamI, varasAda sahana karIne ane temanAM caritronI kathA kahI. tyAMthI dinamaNi tapazcaryA karelI. A pachI temaNe valabhIpura ane zarmA siddhapura AvyA ne te sthaLe bhagavAna svAmI. AsapAsanA pradezomAM saraLa, gAmaThI bhASAmAM nArAyaNanA zrI vigrahanA darzana thatAM vAra ja temanA bhagavad gItA, ane paMcadazI jevA vedAntanA pratha zaraNamAM AvyA. pachI temane dIkSA ApavAmAM para upadeza devA mAMDayuM. temanAM daSTAnta paNa AvI ne nityAnaMda svAmI nAma rAkhavAmAM avyuM. gharagaththu ane rocaka hoya che. temaNe valabhIpuramAM pitAnA iSTadevanI AjJa thI amadAvAda jaInarabherAma cAturmAsi rahevA IcchatA anyAsIo mATe sanyastA. zAstrI pAse brahmavidyA bhaNyA. tyAMthI nAMdalanA zrama baMdhAvavA preraNA karI ne suMdara Azrama thaye. purUSottama bhaTTa zAstrI pAse vadhu abhyAsa karI pAchA A pachI valabhIpuramAM jUnI dharmazALA tadana bhagavAna svAmInArAyaNa pAse AvyA, tyAM temaNe bhAMgI ne paDI gaI hatI tene sthAne navA eAraDAe kaDakamAM kaDaka ane kAra evAM AjJA prakaraNanuM custa- baMdhAvavA lokone hAkala karI, ne te kAma paNa paNe pAlana karavA mAMDayuM. vaDodarA ane amadAvAdanI thayuM. dvArakAmAM paNa svAmIjI AvI ja vyavasthA paMDitanI sabhAmAM temanI hAka vAgI ane vijaya karI cUkayA che temanA A pavitra lokopayogI mo. umareThanA bA zaMkarAcAryane parAsta kayAM. kAryamAM kariyA, koMTrAkaTaro paNa nispRha bhAve sevA junAgaDhamAM navAba sAhebanA darabAramAM narasiMha bApe che e temanI suvAsa che. valabhIpura pAsenA 5DayAne parAjita karyo. vacce ekavAra 'satsaMgI jIvana' umarALAmAM paNa hamaNA eka zivAlayanA jIrNoddhAra pra thanI racanA vakhate zrI sahajAna da svAmInA svarUpa mATe temanI adhyakSatAmAM bhAgavata saptAha thaIne nirNayamAM bahumate sAdhu samAja temanI virUddhamAM lokoe hoMze hoMze sevA ApI musalamAna bhAIoe paDatAM temane 5 ktimAMthI khaseDavAmAM AvyA. sAta paNa te saptAhamAM hAjarI ApI bhAicAro batAvyo. divasa sudhI teo 5kita bahAra rahyA, aThamAM di se khuda sahananaMda svAmI temane teDI AvyA. svAmI zrI nityAnaMdajI vidvAna sadAcAra premI ne sanmAna karyuM. tyAnaMda svAmI vaDatAlamAM tyAnI ane netika mulyanA sthApana mATe tatpara rahenArA ane nAtaka mulyAnA sthApana mATe tacpara gAdInA radhuvIra mahArAjanI pratiSThAnI rakSA karatA pavitra purUSa che. rahyA. saMpradAyamAM temanI pratiSThA asAdhAraNa vidhAna DosvAmI 1008 zrI puAtama lAlajI puruSanI gaNAya che. temaNe "vacanAmRta' nA saMpAdanamAM mahArAja -junAgaDhamAM puSTimAgIrtha saMpradAyanAM mahatvano phALo Apyo te sivAya zrIhari digvijaya sevA praNAlI ane sadupadezane prAsa bha saM. 1836mAM zrI zAriDatya sUtra bhASya, zrI hari kavaca vagere gausvAmI zrI 1008 zrI mAdhavarAyajI jevA camatkArI saMskRta graMthanI racanA karI vidurastIti bhAgavata siddhapurUSathI thayo. teo parama pratApI ananya sevA dazamaskaMdha ane paMcamaskaMdha upara gujarAtImAM parAyaNa purUSa hatA. A ja gAdI upara svadharmaniSTha TIka e lakhI che saMvata 1908mAM mAgasara suda gosvAmI zrI 1008 AcArya zrI puruSottama lAlajI 11nA divase divya dhAmamAM padhAryA. mahArAja padhAryA teozrI paNa ananya bhagavada bhakata ane saMpradAyanI akhaMDa paraMparAnA uMcA mamA zrI nityAnaMdajI (garIbadAsajI-valabhIpura): purUSa hatA. jUnAgaDha pAkistAnamAM bheLavI devAyuM zrI nityAnaMdajI saurASTranA eka ananya tyAre badhA hIjarata karI javA lAgyA paNa pote sapurUSa che. sanyasta lIdhA pachI temaNe valabhIpura leka paranI anukaMpAthI ane bhagavada zraddhAthI (vaLa) nI bahAra tadana ekAMtamAM mauna rahIne tadana prerAIne tyAMthI khasavAne inkAra karI saMkaTanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :344H samaye beka samudAya vacce jai tyAM dhIraja rAkhavAnuM kahevA lAgyA ane AzvAsana ApI aneka strI-purUSAne mATe temaNe annanA bhaMDAra khullA mukI dIdhuM. teozrInA pratibhAzALI vyakitatva nIce aMjAyelA dhaNA leke junAgaDhamAM ja sthIra rahI gayA ane chevaTe AkRta TaLI gaI. zrI jitavijayajI dAdAnuM jIvanacaritra. rUDA kaccha dezanA vAgaDa pradezamAM zAbhanuM manapharA gAma. jemAM seLamA zrI zAMtanAtha prabhunuM suMdara jina maMdira che. tevA manapharA gAmamAM 1896nI sAlamAM cai-mu-ranA divase avalabena mAtAnI kukSIe te mahApurUSane janma thayeA. pitAzrI ukAjInA kulamAM dIpaka samAna te putranuM nAma jayamala rAkhavAmAM AvyuM. jayamala bAlyakALathI ja bhAre tejasvI susa'skArI ane sahRdayI hatA. paraM'tu bAramA acAnaka AMkhanI pIDA upaDI. asahya vedanA kamasattAe temanA e amulya nayanA khuMcavI lIdhA tyAre dhama zraddhALu jayamale abhigraha karyo ke jo mArA netrA sArA thAya te huM sayama paMthe prayANu karIza. A pramANe abhigraha karI zrI zatruMjaya varSa' zubhecchA zrI ta ga DI mu. tagaDI rajI. nabara :- 6811 zerabha'DALa :- rUA. 13000-00 anAmataphDa :- rUA. 1000 00 lAlaza kALuzA maMtrI, se vA vya. ka. sabhyA-(1)-dhanajI arajaNa (4) jasamata rASTra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat - gIrAja yAtrA karavA upaDayA. ane zrI zatruMjaya gIrirAjanI sparzanA karatA apUrva bhAveAllAsa AvatA divya camatkAra sarjAyA ane baMne cakSue pUrvavat khUlI gayA netranA rAga nAzI gayA divya nayananI prApti thaI. tyAre turata ja zrI Adidhira dAdAnI sanmukha AjIvana brahmacarya vratanI bhiSmapratijJA lIdhI. ane 1925nA phai-su-3nA padmavija"jIma, pAse sayama a'gikAra karyAM ane teezrInuM punIta nA ma jIta vajayajI mahArAja rAkhavAmAM Avyu' je sthaLe dikSA thai tyAM keTalAye varSothI sukAI gayela rAyaNanu vRkSa hatuM te navapallavIta thaI yuM. ane te gAmanAM kuvAnuM pANI khArU hatuM te mIThuM thaI gayu' ee zrInA jIvanamAM AvA tA kaka camatkAra sarjAyA che. jJAna dhyAna tapa tyAga vairAgyathI sayamajIvanane evuM suvAsita banAvela ke jenA dvAra amedha vacana siddhi prApta thayela. paMcAvana varSAM sudhI ajoDa kATInuM saMyama pALI, 84 varSanuM AyuSya pUrNa karI 1980nA aSADha 1. nA palAMsavA gAmamAM svargavAsa pAmyA. dhanya he ! e mahAna jyoti te agaNita vaMdanA he temanAM punita padAraviMde ... pAThave che .... sa huM kA rI ma Da LI (ji. bhAvanagara) sthApanA tArIkha :- 14-6-64 saMbhAsada saMkhyA H- 62 ravajI rAmajIbhAI pramukha (ra) ecara sIdIbhAI (5) amaraza'ga kAnajIbhAI (3) gIlA bhIkhAbhAI www.umaragyanbhandar.com Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA vidyAdhikArIo ane keLavaNIkAro - -- pITI TuMpI, saraLa karavA e ja uddeza dhArI dhAro kavi sAheba" nhAnAlAla -gujarAtanA kere bhANe kavivara ! tame AratI zuM utAre?" Adhunika yuganA mahAkavi nAnAlAla dalapatarAma kavinA sAhitya viSe lakhavuM ahIM prastuta che. hasatAM hasatA sAMbhaLI letA. pAchaLathI "kavi janma I. sa. 1933 mAM amadAvAdamAM bALapaNamAM sAhebe" aMgreja sarakAranI damana nItinA virodhamAM atyaMta raMjADI hAnAlAla morabImAM pro. kAzIrAma rAjInAmuM ApI chUTA thayA, ne amadAvAdamAM davenA caraNe besI jIvanamAM navo vaLAMka pAmyA. jaI rahyA. 1893 mAM meTrika thaI 1899mAM bI. e. thayA ne 1901 mAM ema e. thayA. tyArapachI sAdarA pra balavantarAya kalyANajI ThAkora - sTeTa koleja mAM heDamAstara thayA. 1904 thI gujawtI sAhityamAM arvAcIna kavitAmAM petAnA rAjakoTanI rAjakumAra kolejamAM prAdhyApaka tarIke maMtavyo dvArA navuM prasthAna karanArA balavaMtarAya AvyA ne 1913 sudhI tyAM rahyA tyAra bAda bhacanA vatanI, isa. 1869 mAM janma prAthamika saralAkhAjIrAje temane sTeTanA saranyAyadhIza zikSaNa bharUcamAM ne rajamaTamAM meLavyuM Ucca banAvyA. vaLI pAchA rAjakumAra kolejamAM vAIsa zikSaNa zAmaLadAsa koleja bhAvanagara ne punAnI prinsIpa la thayA. i.sa. 1919 thI 1921 sudhI Dekkana kolejamAM meLavyuM 1895 dayArAma jeThamala vesTarna InDIyA esa ejansInA keLavaNI vaDA siMdha kolejamAM prAdhyApaka thayA. zeThe samaya adhikArI banyA. badhA temane "kavi sAheba" nA vaDodarAnI ke lejamAM paNa gayA. 194 mAM TakA lADakA nAme oLakhe. svabhAve kaDaka ne rAjakoTamAM rAjakumAra kolejamAM prophesara thayA ne zista premI hovAthI keLavaNI vaDA hatA tyAre 1913 sudhI rahyA. 1913 mAM kAThiyAvADa ociMtI mulAkAta laI zALAonuM nirIkSaNa ejansInA keLavaNI adhikArI thayA. tyAMthI punAmAM karatA ne jyAM kacAza najare paDe tyAM kaDaka pagalA Dekakana kolejamAM gayA . ThAkoranuM adhyApana bharatA. daMDa, greIDane DisamisanA traNa aNIvALA cIvaTavALuM, talasparzI ne taTastha hatuM. teo sarjaka trizuLane prahAra karI jANanArA "kavi sAheba" pratibhAne oLakhI tene protsAhana ApI bahAra zikSakonA hitasvI ne kadaradAna adhikArI paNa lAvatA. hatA. temaNe potAnA samayamAM zikSakonA pagAra dhoraNe paNa sudhArelI. pote jema bIjAnI AkarI zrI kauzikarAma vighnahararAma mahetA :TIkA kare tema teo pitAnI TIkA paNa sonagaDhane muLa suratanA 1895 mAM zAmaLadAsa kolejanA tAlukA zALAmAM heDamAstara pItAmbara jezI phela thayA. 1901 thI 1910 junAgaDhanI bahAdura (kavi aMbara) jevA pAsethI. khAnajInA hAIkulanA AcArya thayA. 1910 thI 1911 rAjakoTa ArajeDa hAIkulanA AcArya ne "je ke rIti grahaNa karI che. nyAya ne nItivALI, keLavaNI adhikArI thayA, paraMtu meTe bhAge 1911 lukhI lAge samaya baLa 1 nIrathI nA palALI; thI 1922 sudhI bhAvanagara rAjayanA vidAdhikArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346: sAra tarIke rahyA pAchaLathI amadAvAdamAM mizana ne kamabhUmi goMDala. temanA pitAzrI samartha vedAMtI hAIkalanA AcAryane amadAvAdanI vanitA ne kavi hatA. vidhArthI avasthAmAM ja temane jIvadayA' vizrAmanA AcArya rahyA. temanI suvAsa AkhA uparano nibaMdha samagra saurASTramAM paheluM InAma laI 1STramAM ja nahi paNa muMbaI sudhI pahoMcelI AvyuM. zAmaLadAsa kelejamAMthI grejyueTa thaI bhAvanagaramAM temaNe A pheDa hAIskUlanA AcArya pATIdAra jJAtinI sevAmAM paDyA ne tenA saMmelanamAM tarIke paNa kAma kareluM. emanuM priyatama prabhu bhAga lIdhe, susta khAtenA sAhitya pariSadamAM namIe Apane 'kAvya prArthanA tarIke muMbaInI raNajitarAma sAthe kAma karyuM pAchaLathI gAMdhIjInI zALAomAM paNa gavAtuM. pravRttiomAM joDAyA. bALake mATe bAla kalIkaraNanI racanA karI. kAThIyAvADa rAjakIya pariSadamAM paNa - zrI gajAnana u. bhaTTa :- janma valabhIpura maMtrI tarIke cUMTAyA tyArabAda goMDaLa rAjyanA pAsenA paDegAmamAM che sa 1893 mAM 1916 vizvAdhikArI tarIke niyukta thatAM zikSaNa premI, : bhAvanagara sanAtana dharma hAIskUlanAM vijJAna saMskArI, ne pote ja sAkSara tevA geDaLanA mahArAjA zikSaka. 1921 thI 27 rAjakumAra keleja, rAjakoTamAM zrI bhagavatasiMhajInI preraNAthI zikSaNamAM temaNe vijJAna zikSaka te daramyAna "kumAra"mAM skAuTIMga viSe AmUla parivartana karavA mAMDayuM. rAtri divasa parizrama lekhamALA lakhI je pAchaLathI graMthastha thaI I. sa. laI. vAcanamALAnA sAta bhAga temaNe jota jotAmAM 1930 mAM IgleDamAM DImA Ina ejyukezana pragaTa karyA. taduparAMta bIjA paNa namUnedAra pAThaya meLavI. I.sa. 1931 mAM tyAMja mAsTara opha pustako prasiddha karyA. tyAra pachI temaNe TreiniMga ejyukezana thayA. 1932 mAM bhAvanagara rAjyanA kelejanI sthApanA karavA agrejImAM paNa evI ja zikSaNAdhikArI thayA ne 1937 mAM bhAvanagaramAM suMdara rASTrIya daSTivALI vAcanamALAo chapAvI prAimarI TreiniMga keleja zarU karAvI. vaLI TreIniMga gAMDaLa rAjyamAM cAlu karI. nAnA bALakomAM kumaLA kaeNpa zarU karAvyA, ne ghaNA kha2 bina-tAlimI vayamAM ja dharmasaMskAra paDe tadarthe vAcanamALAmAM zikSakone tAlimI banAvyA. gAmaDAomAM bALa bhagavad gItAne yogya sthAna ApyuM. pote bhagavad saMmelane zarU karAvyA. pakSIone abhyAsa temane gItAnA UMDA abhyAsI hatA. temaNe bahAra pADela priya viSaya hato. 193mAM temane bhAvanagara gItAjJAna koSa" gItAnA vidvAnone paNa kaIka navuM rAjyanA revanyu miznara tarIke nImavAmAM AvyA. * zIkhave tevA che. gAMDaLa narezane tenAthI tanyA zrI caMdulAla jaTAzaMkara bhaTTa - janma tyAre be lAkhanA senAne prajAhitamAM upayoga lADI pAse bAbarAmAM. 1991mAM thayo paNa mULa karAvyuM. paraMtu temanI amara nAmanA gujarAtI vatana liliyA (amarelI ji) che sa. 1914thI bhASA raheze tyAM sudhI rahevAnI che te "kAgavad 1972 sudhI muMbaInI nyu hAIskUlamAM zikSaka tarIke gomaMDaLanA prakAzanathI cAra paMca peDhIthI paNa na bhAre lokapriya banyA. 1972thI aMdherImAM navI bane tevo vizALa gujarAtI zabda sAgara temaNe je saMsthA zarU karI. zrI IdulAla yAjJika sAthe 'yugadharma' vyavasthita Dhabe gujarAtane caraNe dharela che temAthI ja mAsika calAvyuM temanA keTalAka nATake paNa muMbaImAM vAgIzvarInuM ananya ArAdhana temanA hAthe kevuM thayuM bhajavAyA. temaNe eka saMskRta-aMgrejI koSa paNa che te joI zakAze. pragaTa karela che. sva. chaganalAla harilAla paMDayA - gujarAta zrI caMdulAla bahecaralAla paTela:- mULa jemane kAdaMbarInA prathama bhASAMtara kartA tarIke sihoranA vatanI, janma jAmanagaramAM che sa. 1889mAM oLakhe che te sva. chaganalAla paMDayA mULa naDiyAdanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 : vatanI. bI e.mAM itihAsamAM sauthI vadhu guNa zikSaNa lIMbaDImAM, ne ucca zikSaNa muMbaInI meLavavA mATe jemsa Telara pAritoSika ane elphInsaTana kolejamAM meLavyuM. temaNe audicca arthazAstramAM prathama AvavAthI IMgleDanI kAlDana brahma samAjanA adhivezanomAM rasa laI AgaLa kalaba meDala muMbaI yuni. mAMthI maLyA. temane paDato bhAga lIdhe. temaja zarUmAM "hiMdustAna' prathama lagna prakhyAta sAkSara go. mA. tripAThInA dainikanA bhASAMtara maMDaLImAM paNa kAma kareluM. nAnA bahena sAthe thayuM. temanA moTA putra kAMtilAla vaDhavANa kempa (surendranagara) jetapura, te lakhataranI paMDayA paNa gujarAtanA prasiddha gujarAtI vidAnane hAiskUlamAM atyaMta lokAdara meLavyo. sAkSara zrI vijJAnane uttama abhyAsI che. zrI chaganalAla narasiMharAva diveTiyAna temanA para bhAre prema paMDyAe rAjakoTa, bhAvanagara ne amadAvAdanI hato. ne temane sAmayikomAM lekha lakhatA karelA. hAIskUlamAM zikSaka tarIke kAma kareluM I. sa. 1934 mAM muMbaI bI. TI. thavA gayA tyAre tyAM 1910 mAM jAnAgaDhamAM eDaminiTezana nimAyuM paNa temaNe potAnI AgavI pratibhAnAM darzana tyAre temane bhAre javAbadArIbharyA kAmo sopavAmAM karAvelAM. muMbaI yuni.ne karve yuni.mAM parIkSaka tarIke AvelAM; ne keLavaNI khAtAnA vaDA banAvelA tyAM temaNe ghaNI vakhata kAma karyuM. 1940 mAM temane temaNe zikSakenuM pagAra dhoraNa sudharAvyuM, ne rAjakoTamAM haMTara TreInIMga kolejanA upAcArya bIjA paNa ghaNA pheraphAro karyA. tarIke niyukata karavAmAM AvyA tyAre temaNe tyAM paNa ghaNA sudhArAo karAvyA. zikSaNane nirIkSaNa zrI chelazakara caturbha ja zukala :-mULa viSaya temanAM saMkhyAbaMdha lekho prasiddha thayA che. cUDAnA rahIza ne janma mAMgaroLamAM mAdhyamika zikSaNa vaDhavANamAM ne ucca zikSaNa junAgaDhamAM zrI jayaMntilAla chaganalAla dave :- vatana meLavI bharUca hAIskUlamAM joDAyA. pachI . bhAvanagara. prAthamika zikSaNa mANAvadaramAM, na karAMcImAM gujarAtIo mATenI hAIskUlamAM dAkhala mAdhyamika zikSaNa bhAvanagaranI sanAtana dharma thayA, ne chelle junAgaDha sTeTamAM ejyu. inspekaTara hAIskUlamAM 1915 mAM sonagaDha miThalakulanA tarIke sevAo ApI. heDamAstara thayA. tyAMthI vaDhavANa kempamAM 1920 zrI choTAlAla mAMkaDa:-1899mAM rAjakeTamAM miDala skulamAM gayA. tyArabAda 1922-23 mAM jama. muMbaI yuni nA snAtaka thayA pachI rAjakoTanI cUDA-rANapura pAsenA kaMthArIyAmAM kampojhaTa karaNasiMhajI miDala skUlanA AcArya thayA tyAMnA skUlanA AcArya tarIke sevA ApI. 1924 thI le kapriya nareza rava. lAkhAjIrAjanA vyAyAma 1933 sudhI vaDhavANa kempanI ena. TI. ema tarIke kAmagArAbAvI. zrI bajare ga vyAyAma hAIskUlamAM AsI. tarIke bhAre cAhanA meLavI. maMDaLanI sthApanA karI. tyAra pachI IMgleDa amerikA 1933 thI 1952 sudhI vaLA valabhIpuramAM temanA gayA che tyAM TI. DI thayA DablInanI eca. DI. che. nI DIplomAM meLavI. I. sa. 1934-35 thI haste miDalaskUlamAMthI hAIskUla thaI. valabhIpuranA porabaMdara rAjyanA vidyAdhikArI thayA adhyApananI nAnuM rAjakumAra ane yuvarANI hInA khAnagI nUtana paddhatio sAme prAcIna praNAlInAM suMdara zikSaka paNa hatA nivRtta thayA pachI gAriyAdhAramAM tane subhaga samanvaya karavAmAM teo mAne che. paNa 1955 thI 1958 daramyAna miDalaskUlamAMthI zrI yeSThArAma maNizaMkara upAdhyAya :- hAIskUla banAvI. 1958 thI 1963 sudhImAM I. sa. 1900mAM haLavadamAM jamyA. mAdhyamika liliyAmAM rahyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 348 : temanuM zikSaNa tejasvI hatuM. svabhAvathI kaDaka banyA. tyAra pachI tharavArakara chalAnA chAcharA gAme ne zistapriya hovA chatAM vidyArthIone temanA 1917 sudhI AcAryA rahyA. temanuM mULa vatana cUDA. pratye lAgaNI rahI che temanA putra zrI janArdana dave paNa bhAvanagaramAM saMtanA vidvAna zikSaka AcArya zrI kALidAsa nAgaradAsa zAha - tarIke suparicita che. 1880mAM lIMbaDImAM janmyA. vaDhavANanI dAjIrAja hAIskUlanA AcArya tarIke te zALAne bhAre parizrama prA anaMtarAya rAvaLa :- gujarAtI sAhitya pUrvaka kartavyaniSThAthI vikAsa karyo. 1907mAM nA prathama kakSAnA vivecakemAM prA. rAvaLanuM sthAna lIbaDInI jasavaMtasiMhajI hAiskUlanA AcArya ne che. teo bhAvanagara jillAnA valabhIpuranA che. lIMbaDI rAjyanA keLavaNI adhikArI thayA. 1910mAM sAhitya vihAra, gaMdhAkSata", "hAnAlAla madhukeSa' dAjIrAja hAIkulanA AcArya tarIke Avo ne ItyAdi temanAM khUbaja upayogI ane prasiddha evA vaDhavANa sTeTanA keLavaNI adhikArI banyA. 1926mAM havecana saMgraho ane saMpAdana che. teo kuzaLa vaktA rAjakoTamAM thayela jaina sAhitya pariSadanA pramukha ane madhurabhASI vidvAna che. temanI vivecana zailI tarIke paNa varAyelA. ghaNI prAsAdika ane tarkabaddha che vivecana praNAlImAM temanI zailIe eka viziSTa sthAna prApta karyuM che. prA. ravizaMkara ma. joSI :- temanuM vatana teo amadAvAdanI gujarAta kolejamAM kAma kare che. boTAda che paNa bhAvanagaramAM sthira thayA che. prA. joSI sAhebe zAmaLadAsa kolejamAM varSo sudhI gujarAtI prA. amRtalAla bha. yAjJika :- dhAMgadhrAmAM - sAhityanuM adhyApana karAvyuM che. tyArabAda teo temane janma thayo. garIbAImAM mahAparizrame bhaNI dharmendrasiMhajI kelejamAM thoDo samaya prinsIpAla zAmaLadAsa kelejamAM abhyAsa karI ema. e. thayA. paNa thayelA. gujarAtanI ghaNI moTI saMkhyAmAM kolejo mATuMgAnI rAmanArAyaNa ruIyA kolejamAM gujarAtInA evI che jyAM temanA ja ziSya hAla gujarAtInA prAdhyApaka che saraLa sAdA, ne niSThAvAna prAdhyApaka prAdhyApake che. aMgrejI ane saMskRta sAhitya upara tarIke teo jANItA che. temane sAre kAbu che. nivRtta thayA pachI teo zrI IsmAIla hAjI mahamada abaDAnI :- bhAvanagaranI sAhityika ne sAMskArika pravRttimAM sAro jAnAgaDhamAM janmyA. memaNa komamAM teo ja pahelA bhAga laI rahyA che. bhAvanagara sAhityasabhA, grejyueTa thayA. judI judI aneka audyogika bhAvanagara thiyesephikala sAyaTI vageremAM temaNe piDhAomAM kAma karyA pachI teo nAgaDhanI begama dho bhAga bhajavyo che. kavivara hAnAlAla temanA sAhebAnA sekreTarI banyA ne 1938 thI jUnAgaDha priya rAjyanA keLavaNI adhikArI tarIke nimAyA. temaNe prA. ratilAla je. jAnI :- teo paNa prAthamika ne mAdhyamika zikSaNamAM ghaNAM sudhArA karyA. bhAvanagaranA che. zAmaLadAsa kolejamAM saMskRta sva umiyAbAIjI dave :- jamAnAmAM gujarAtInA prAdhyApaka tarIke temanI sevAo jANItI strIone ucca ke mAdhyamika keLavaNI maLatI nahi che bhAvanagaranI mahilA kolejamAM temaNe mAnadU tyAre temaNe suMdara abhyAsa karI rAjakoTanI bArTana TreInIMga kaeNleja phora vimena mAMthI mAtra aDhAra varSanA adhyApaka tarIke ghaNI sevAo ApI che. teo uMmare siniyaranI parIkSA prathama vargamAM pAsa karI. alaMkArazAstranA vidvAna che ane " kAvyAcana " I. sa. 1895mAM mAMgaroLamAM kanyAzALAnA AcAryA nAmanuM pustaka lakhyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ': 349 AcArya zrI jayendra trivedI :- bhAvanagara aMgrejI vibhAganA adhyakSa tarIke lAMbI sevAo vibhAganA ja vatanI che. rASTrabhASAnA pracAra-prasAramAM ApI teo atyAre amadAvAdanA gujarAta kolejamAM temane vyApaka phALe che. bhAvanagaranI zAmaLadAsa aMgrejI vibhAganA adhyakSa che. aMgrejI sAhityane kolejamAM hindInA prAdhyApaka tarIke yazaranI sevAo gujarAtanA jANItA vidvAnomAM temanI gaNanA ApI temaNe bhAvanagaranI zrI na ca. gAMdhI mahilA thAya che. temanuM adhyayana tejasvI ne uMcI kakSAnuM che. kolejanA saha-AcArya tarIke sukAna saMbhALyuM ne have tenA AcArya che. hindI sAhitya uparAMta AcArya zrI mukundarAya pArekha :gujarAtI sAhityano paNa temaNe uDe abhyAsa che. ema. ema. pArekha bhAvanagaranI sara pI. karyo che. bhAvanagara strI keLavaNI maMDaLanA maMtrIo pI. InsTI. opha sAyansanA DIna hatA. tyArabAda mAMnA teo eka che, ane bhAvanagara keLavaNI maMDaLamAM temaNe surendranagaranI ArTasa enDa sAyansa kolejanA paNa teo sakriya bhAga laI rahyA che. bhAvanagaranA prinsIpAla tarIke suMdara sevAo ApI teo navI peDhInA bahumata vidhAnamAM zrI jayendra trivedInI bena , gaNatrI yogya rIte thAya che. prA. takhtasiMha paramAra :- bhAvanagara zrI maganalAla DAhyAbhAI desAI :- janma jillAnA ja vatanI che. bhAvanagaranI zAmaLadAsa 1894mAM thaye. gujarAtamAM uDInA rahevAsI. kelejamAM gujarAtInA prAdhyApaka tarIke keTalAka 1916mAM grejayueTa thayA ne 1920mAM esa. TI sI. varSo kAma karyA pachI atyAre jAnAgaDhanI bahAudIna thayA 1924thI vaDhavANukempa (surendranagara) nI ena. kolejamAM gujarAtInA prAdhyApaka che. teno gujarAtI TI. ema. hAIskUlanA heDamAstara thayA ne 1933 navA prasiddha thatA puratonI samAlocanA navacetana" sudhI tyAM potAnI UMcI kAryadakSatA, cittanI svasthatA, mAM karI rahyA che. temaNe gujarAtI sAhityanA ne kaDaka zistapriyatA chatAM sAmA mANasanA maMtavyane keTalAka prasiddha navalikAkAronI zreSTha navalikAonA samajavAnI taTasthatAthI khUbaja mAnapatra banyA. saMgrahonuM saMpAdana karyuM che. temanA vidyArthIomAM kendranA vANijya khAtAnA pradhAna zrI manubhAI zAha, ane saMsada sabhya zrI AcArya zrI IndrakAnta trivedI : ghanazyAma ojhA mukhya che. 1833 thI 1935 (AI. vI. TI.) bhAvanagaranI zAmaLadAsa kolejamAM daramyAna maganabhAI jetapura gayA ne vaLI pAchA varSo sudhI 1930 thI lagabhaga risephIna ane 1975mAM vaDhavANa kempa pAchA AvyA ne tyAMthI tarkazAstranA prAdhyApaka tarIke atyaMta tejasvI kAma rAjakeTanI ha Tara TrenIMga kolejanA prinsIpAla thayA. karI nivRtta thayA bAda verAvaLanI zrI se maiyA mAnasazAstra ne bAlamAnasanA abhyAsakramane temaNe ArTasa kolejamAM prInsIpAla tarIke teo sevA ApI fpI viziSTa rathAna ApyuM. sAhityanA judA judA khaDe rahyA che. gujarAta yuni nI vividha kAryavAhImAM paNa pAThaya pustakamAM rAkhavAmAM AvatA tene badale temaNe uDe rasa laI kAma karyuM che. 1975 thI sAhityanI gatizIlatAno paricaya maLe tema tene 1940 sudhI muMbaI yuni.nI seneTanA paNa sabhya saLaMga ItihAsa dAkhala karAvyuM, "saurASTra zikSaka tarIke cuMTAyA hatA. temanuM muLa vatana surata mAM jAta dekharekha nIce zikSaNa viSayaka nibaMdho che. paNa kAryakSetra saurASTra ja rahyuM che. saMpAdita karI pote pUrva-pazcimanA zaikSaNika tatva prA. vasaMtarAya ja. trivedI - bhAvanagaranI vicArane anurUpa khAsa gika noMdha mUkavA mAMDI chele zAmaLadAsa kolejamAM aMgrejInA prAdhyApaka tarIke ne pazcima hiMda ejansInA vidyAdhikArI thayA. hAlamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 50: nivRtta thaI vaDedarA vasavATa kare che. maganabhAI gujarAtabharamAM navI dizA ughADI. 1926mAM pahelI ne surendranagaranI be traNa peDhI, ne temanA hAtha nIce ja vAra menTesorI saMmelana bolAvyuM ne " nUtana kAma karelA zikSake paNa svajana jevA premathI yAda kare che. bAlazikSaNa saMdha ' nI temAMthI sthApanA thaI. "zikSaNa patrikA " zarU thayuM. tArAbahena vacce sva. DAhyAbhAI pItAmbaradAsa derAsarI :- rASTrIya saMgrAmamAM bhAga laI AvyA ne 1972mAM maLa vatanI kapaDavaMjanA. janma I. sa. 1857mAM gujarAta cheDayuM. mahArASTramAM jaI evI ja pravRtti suratamAM. abhyAsa pachI temane rAjake TamAM kAThiyAvADa upADI marAThI zikSaNa patrikA zarU karI, vacce TreIniMgakolejamAM mUkavAmAM AvyA ne tyAMja upAcArya tasadA jaI AvyA paNa chevaTe dAdaramAM "zizuvihAra' sudhI pahoMcyA. pustakAlayane saMgrahAlayanI pravRttinA saMsthA zarU karI, ne tyAM " bAla adhyApana maMdira zokhIna hovAthI 1893mAM temaNe rAjakoTamAM paNa calAvyuM. tArAbahena ane 'gijubhAInuM RNa pradarzana bharyuM. rAjakoTanI laMga lAIbrerI ne voTasana gujarAta para ghaNuM moTuM che ne rahevAnuM che. myujhiyamanA vikAsamAM temano moTo phALo che. teo bhUstara vidyAnA abhyAsa mATe IgleMDa paNa gayelA. zrI dalapatarAma jI jezI :- zrI H teo kahAnaDade prabaMdhanA gujarAtImAM saMpAdana mATe jozIne janma bAbaranAM I. sa. 1902mAM. paNa tathA haridhama zataka, saraLa rasAyaNazAstra, vanaspati- temanuM saMskAra ghaDatara temanA kathAkAra dAdAnI pAse zAstra ityAdi pustako mATe jANItA che. ne bhAvanagaranA mitra maMDaLamAM thayuM. pitA mAtAnI pachI zrI DI. pI. jozIne DokaTara banAvavAnI paNuM zrI tArAbahena moDaka - janma 188mAM 1926mAM bA e. thayA pachI phela thaI 1928mAM muMbaImAM prakhyAta prArthanA samAjisTa ne sudhAraka aMgrejI gujarAtI laI ema. e. thayA zrI DI. pI. sadAziva kelakaranA mahArASTra kuTuMbamAM 1914mAM jozInA jIvana para sauthI prabaLa chApa temanA sanAtana tatvajJAna laI snAtaka thayA. 1921thI bArTana dharma hAIskUlanA prakhyAta gurU zrI sI. TI. davenI. phImeIla TreniMga kelejanA AcArya tarIke rAjakoTa temano vidhArthIo mATenI dhagaza, mamatva, rasikatA AvyA paraMtu tArA bahena mATe vidhie juduM ja zrI DI. pI. jozI vAraMvAra vakhANatA. 1928mAM kSetra nirmANa karyuM. potAnI putrIne zikSaNane prazna zrI jezI karAMcImAM gujarAta vidyAlayamAM gayA, ne AvatAM ja bAlakeLavaNImAM temane AkarSaNa thayuM; tyAM ja acAya thayA. 1933mAM siMdhanA zAradA ne tArAbahena 1923mAM lagabhaga potAnI kolejanI maMdiramAM gayA ne 1934mAM bhAvanagaranI sanAtana bahenene laI AvyA hatAM te bhAvanagara pravAse paNa dharma hAIskUlanA AcArya thaI AvyA. 1936mAM bhAvanagaramAM dakSiNAmUrti bAlamaMdiramAM "mUchALI mA' muMbaImAM zrI ramaNa vakIla sAthe moDarna hAIskUlamAM tarIke bALakamAM eLakhAtA bAlazikSaNanA bhekhadhArI saha-AcArya thaIne gayA tyArapachI bhAvanagara gijubhAInI pravRttio joI suMdara baMgale ne moTo rAjyanA vidyAdhikArI thayA. tyAM bhAre yazasvI pagAra choDI bhAvanagara AvyA, ne nava varSa sudhI kAmagIrI bajAvI saurASTranuM ekama thatAM temAM zikSaNa bAlazikSaNanI pratyeka pravRttimAM prANa reDI gijubhAI khAtAnA vaDA banyA. chele bhAvanagaramAM nivRtta sAthe rahyA. je jamAnAmAM aMdhArA oraDAmAM jIvana gALatAM gALatAM bhAvanagara keLavaNI maMDaLanI dhULavALA oraDAmAM coMTIyA bharI bALakane kakko ne pravRttimAM rasa letA ne 1965mAM svargavAsI thayA. AMka gokhavavA sivAya bIjI rIta ja na hoI zake tevuM jora ajJAna pravartatuM tyAre sau prathama gijubhAIne temaNe zikSakanI UMDI cAhanA prApta karelI ne khareja tArAbahenanA rAtadivasanA ciMtana-manane, pragAe zikSaNanI sAcI ta temanAmAM jhaLahaLatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI navasukharAya manasukharAya vasAvaDA :jUnAgaDhanA vatanI I. sa. 1904 mAM tyAM ja janma 1925 mAM jUnAgaDhamAMthI ja ucca zikSaNa laI naDiyAdanI nyu. iMgliza hAIskUlamAM zikSaka thayA. 1929 mAM junAgaDha rAjyanA siniyara ejyu. inspekaTara thayA te 1936 thI cIpha ejyu. ephIsaranA pI. e. thayA. zrI nRsiMhaprasAda kAlidAsa bhaTTa :gujarAtamAM evu kANu (zrI nAnAlAI bhaTTa) haro jeNe nAnAbhASa bhaTTanu nAma na sAMbhaLyu... hAya ! janma savata 1939 nA esatA varSanA divase. i. sa. 1903 mAM zAmaLadAsa kAlejamAMdhI vedAnta ane aicchika aMgrejI laI snAtaka thayA. 197 mAM zAMkara vedAMta te aMgrejI laqha ema. e. thayA te pachI esa. TI. sI. te TI DI. thayA. i.sa. 1908 mAM bhAvanagaranI zAmaLadAsa kaeNlejamAM azAstra ne ItihAsanA adhyApaka tarIke niyukata thayA. temanA jIvana para bilakhA AzramavALA te samayanA saurASTranA ladhu zaMkarAcAryAM jevA zrI mannAthurAma zarmAnA UMDA prabhAva hateA. temanI pAse vAraMvAra jatA, te temanA ziSyama DaLamAM nAnAbhAnuM sthAna pahelI hAtu gaNAvA mAMDayu. zAmaLadAsa kaoNlejamAM temanA manane sukha na hatuM. te samayanI bhANIyA zikSaNa paddhati ane vidyArthI emAM dhArmika saMskAranA abhAva joi teo UMDA vicAramAM paDI jatA. chevaTe 1910mAM temaNe te jamAnAmAM mAnapAnanI gaNAya tevI adhyApakanI karI phagAvI 64 'dakSiNAmUrti vidyArthI bhavana' nAme chAtrAlaya zarU karyuM. A samayanA temanA jIvana prasaMgo para te ekAda pustaka lakhavuM paDe. temaNe sAdAi, saphaLatA, tyAga, tapazcaryAM, ne sauthI te| vizeSa abhayapaNe A saMsthA calAvI jetI preraka jyeAtanAM ajavALAM gujarAta bharamAM te thADe dhaNe aMze khAkhA dezamAM relAyA chAtrAlayanA gRhapati tarIkenA temanA anubhavo parathI temaNe 'chAtrAlaya' mAsika calAvyuM ghaNA puratA -: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat H 35 : lakhyAM. chevaTe AMbalAmAM grAma dakSiNAmUrtinI sthApanA karI tyAM jai vasyA. AMbavAnI temanI jyAta Aje saNeAsarAmAM temaNAmAM zrI manubhAi paMcALI (daOka) ane zrI mULaza' karabhA bhaTTanA saprayatne vadhu ne vadhu prajavalita thai prakAza relAvI rahI che. zrI nAnAbhAi bhaTTa tyAra pachI bhAvanagara rAjyamAM prajAne javAbadAra rAjyataMtra sAMpAyuM tyAre zikSaNa pradhAna banyA. paraMtu gujarAtamAM nAnAbhAI bhaTTa te| AvanArA varSo sudhI zikSaNanA kSetramAM peAtAnI AgavI Dhabe racatAtmaka prayogo karI eka navu te apUrva dvAra khAlanArA vareNya pUn jevA gaNAze. temaNe hiraNyamaya pAtranuM AvaraNa dUra karI satyanAM darzana karAvyA. sAkSaravaya zrI DeAlarabhAi :- alIyAbADAnI ga'gAjaLA vidyApIThanA saMsthApaka sAkSaravarya zrI DolararAya raMgIladAsa mAMkaDanI gujarAta sarakAre sUcita saurASTra yunivarsiTInA upakulapatipade niyukatI karI che. ethI saurASTranA zikSaNakSetramAM rasa dharAvatA te e kSetramAM pradAna karatA tamAmane uMDA sa MteSane AnaMda thaze. i. 1902nA trevIsamI jAnyuArIe kacchanA pachAta gaNa'tA vAgaDa pradezanA jaMgI gAme janmelA DelarabhAnuM mULa gAma teA navAnagara rAjyanuM joDiyA che. emanA pitA jeDiyAmAM kasTamsamAM avalakArakuna hatA eTale DAlarabhAinuM aMgrejI cAra dhAraNa sudhInu bhaNatara te joDiyAmAM ja thayuM, eTale kahI zakAya ke zikSaNa kSetranA temanA prema ane abhiruci te joDiyAmAM ja keLavAyAM te pUSTa pAmyAM. te pachI e rAjakoTanI AlphreDa hAskUlamAM bhaNyA. jo ke meTrikanI chellI parIkSA bahumukhI pratiSThA sAthe temaNe rAjakeTanI saurASTra hAIskUlamAMthI pasAra karI. te bAda junAgaDhanI bahAuddIna kAleja, karAMcInI DI. je. siMdha kAleja, vageremAM abhyAsa karI 1924mAM teo saMskRta ane gujarAtI sAthe bI. www.umaragyanbhandar.com Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35ra: e. onarsa thayA. 1927mAM temaNe karAMcInI mukhya sAmayikAmAM ne aMgrejI lekho bhAratanAM kolejamAMthI ja ema. e. karyuM. paraMtu e kaleja inDiyana hisTorikala karvATaralI. hisTorikala jarnala sAthenA emano saMbaMdha to lAMbo cAlyo eTale ke jevAM amIma kakSAnAM saMzodhananA labdhapratiSTha 1927mAM ema. e. bAda eja kAle jamAM vyAkhyAtA sAmayikomAM prasiddha thatAM rahyAM. "nAgarIka' mAsikanA nimAyA te 1947 sudhI eTale ke bhAgalA pahelAMnA saMpAdanapade paNa teo sAta varSa rahyA. ne zrI cha mahinA ja agAu temaNe karAMcI cheDayuM. tyAM bhavAnIzaMkara vyAsa ane cImanalAla gAMdhI sAthe sudhI tyAM rahIne emaNe saMskRta ane gujarAtInuM rahIne temaNe "Umi"nuM saMpAdana cAreka varSa adhyApana karyuM. mATe kareluM. bhArata AvIne vallabha vidyAnagaranI viThThalabhAI emaNe lakhelAM sattara jeTalAM prathe sAhitya paTela, mahAvidyAlayanA AcArya tarIke be varSa teo ane saMzodhana kSetre emaNe kareluM uttama kakSAnuM rahyA. e pachI emanuM kAryakSetra rahyuM jAmanagara pradAna che. 1936mAM emane raNajItarAma suvarNacaMdraka pAsenuM alIyAbADA 1953mAM mArcamAM teo enAyata thayo e bahu alpakALamAM emaNe je nija alIyAbADAmAM AvI vasyA darabAra gopALadAsa kamAI dvArA pratiSThA meLavI hatI tenuM ghotaka che. mahAvidyAlayanI sthApanA karI tenA AcAryapade to 19paramAM navasArI makAme maLelI gujarAtI nimAyA 1960mAM e padethI nivRtta thayA ane sAhitya pariSadamAM sAhitya vibhAganA adhyakSasthAne mAtra saMskRtanuM adhyApana kArya saMbhALyuM. Aje temanI thayelI niyukatI e gujarAtI sAhityanA kSetre paNa teo eja kArya saMbhALe che. temanuM sAcuM bahumAna che. e ja rIte vidhAviratAra karAMcInA zAradAmaMdiramAM ane gujarAtI vyAkhyAnamALA, ma. sa. yunivarsiTI opha baroDAnI maMDaLamAM rahIne tyAM kareluM sevAkArya ananya che. vyAkhyAnamALA temaja kAzmIramAM 1961mAM bharAyelI karIimAM gujarAtI grejyueTasa esesIezana, siMddha ola inDiyA erIenTala konpharansa ola InDiyA orIenTala kenpharansamAM ItihAsa hisTorikala sosAyaTI, karAMcI saMta esosIezana vibhAganA adhyakSapade temanI niyukatI e saghaLuM A badhI prattio, emanA zrama ane racIne temanA pratibhAnA saMkSiA kare che, temanI pratibhAnI sAkSI pUre che, 1961mAM muMbaI AbhArI che. emanA ja athAka prayAsone pariNAme yunivarsiTInA upakrame emaNe Thakkara vasanajI mAdhavajI gujarAtI sAhitya pariSadanA ekama karAMcImAM vyAkhyAnamALAmAM pAMca vyAkhyAne ApelAM. bharI zakAI hatI bhAgalA pahelAM pahelAM karAMcI choDayuM tyAre karAMcInI samasta gujarAtI prajAe 1953 thI temaNe pitAne kAyamI vasavATa temanuM bahumAna kareluM ane thelI arpaNa karelI. alIyAbADAmAM karyo che. ahIM rahIne temaNe zrI. vidyAmaMDaLanA Azraye aneka zaikSaNika saMsthAonA emanuM sAhityakSetre paheluM pradAna 1927mAM! sthApanA karI che. Aje A ga gAjaLA vidyApITha emane 'pAMcAli prasannAkhAnAdi nATakanA kartA gujarAtabharamAM viziSTha sthAna dharAvatI hoya te te vizene lekha, emano sau prathama lekha bhAvanagara DolarabhAinA parizramane paripAka che. sAhitya pariSadanA ahevAlamAM ane pUrAtatvamAM e chapAyela. "bhagavadajakiya enDa bharatavA kaya" 1953 pachI temanI pravRtti anekavidha rahI che. nAmane emane pahele aMgrejI lekha kalakattAnA jAmanagara, rAjakoTanA aneka keLavaNI saMsthAonA InDiyana hisTorikala kArTasamAM chapAyo hato. A saMcAlana sAthe teo saMkaLAyelA rahyA che. hAlAranA pachI te emanA gujarAtI lekha "kaumadI' jevA DisTrIkaTa skula borDane teo adhyakSa rahyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 353 : 1960-61mAM mukhyatve temanAM ja prayAsathI gujarAta karavA mAMDI. bALAne vaDhAya nahi, mAravAnI te keLavaNI pariSada jevI sabhA yojavAmAM AvI hatI, vAta ja nahi, evuM te badhuM tya hatuM ja paNa jene pariNAme gujarAtanuM zaikSaNika Ayojana ghaDI harabhAIe to bALakane mukta vAtAvaraNamAM mukta kahyuM hatuM. pa vikAsa karavAnI svataMtratA maLe tevuM vAtAvaraNa bALakomAM jagADavA mAMDI. bALakonA sarakAranI aneka kamiTIomAM paNa teo rahyA nAnA moTA aneka mUMjhAvatA kAyaDAmAM harabhAI che muMbaI sarakAre nimelI prAthamIka zikSaNa ekIkaraNa temanA jevA thaI ke temane mArgadarzana ApuM chuM? samitionA teo sabhya hatA. esa esa. bI. i. evA ahaMbhAva vinA tadana sAhajikatAthI temane boDanA paNa teo sabhya che. rasto batAvatA. harabhAIe A badhA prayogo karatAM karatA keLavaNImAM krAnti kare tevA pustaka paNa lakhyAM. Ama, ane sAhitya, zikSaNane saze dhananA 13mAM bhAvanagaramAM temanI ja rAhabarI heThaLa kSetre prathitayaza pratibhA dharAvatA DolarabhAIne sUcita gharazALA' saMsthA zarU thaI. gharazALA hAIskUla, saurASTra yuninA upakulapatipade nImIne gujarAta varasALA adhyApana maMdira, vagere Aje to tenI sarakAre temane sAcuM naivedya dharyuM che ghaNI zAkhAo che ne harabhAI tenA vaDalA jevA che. zrI harabhAI trivedIH- emanuM nAma to che 196pamAM ja harabhAIne 75 varSa thayA tyAre zrI harizaMkara durlabhajI trivedI, paNa gujarAta bhAvanagaranA AMgaNe meTa utsava thayo ne temanuM AkhAmAM badhA temane harabhAI tarIke ja oLakhe sanmAna thayuM tyAre paNa saue patIkA paNuM. che temAMye temanI pAsethI jIvana jIvavAnI sAcI daSTi anubhavyuM. harabhAInA netRtva-netRtva zabda temanA ane tAlima prApta karanArA, ne te prApta karIne vyaktitva mATe bhAre lAge te che paNa saMcAlana jIvanamAM adhe raste pahocI gayelA badhA ja temane kahIe to cAle-te saMcAlana pramANe gujarAtamAM, amArA harabhAI tarIke oLakhe che. temane koI dilhImAM, ne cheka AphrikA sudhI keTalIka saMsthAo "murabbI kahIne bolAvatA ja nathI. temanuM mULa cAle che. harabhAI ghaNI zaikSaNika saMsthAomAM vatana bhAvanagara pAse varateja-1916mAM bI. e. thayA. sakriya bhAga le che. bhAvanagara keLavaNI maMDaLanI vidyA zarUAtanA bhaNataranA divasomAM ja sAca harabhAina samitinA adhyakSa che. "dharazALA", "adhyApana', ghaDatara thayuM. muMbaI jevA "mUMjhAi marIe? tevA tana zikSaNa vagere patra-patrikAomAM temanuM sIdhuM zaheramAM khATI zarama vagara cA-bhajiyAMnI dukAna ADakatarUM, preraNuM jharaNuM maLe che. harabhAI saurASTra mAMDavI, kalakattA jevA dUranA zaheramAM jarAye ghaDayA gujarAtanA ja nahi, samagra dezanA, keLavaNamAM nUtana vinA pahoMcI javuM, bhAvanagaramAM chabI pADavAnA cIlo pADanArA zradheya ciMtakane tadanusAra prayoga dhaMdhAmAM mitra sAthe joDAvuM, AvI to keTalIye karI cUkelA keLavaNIkAra che. raMgabharI vAto temaNe ajamAvI. 1911mAM zAmaLadAsa kolejamAM bhaNatA tyArathI temanA manamAM sva gijubhAI:- gijubhAInuM vatana mAdhyamika zikSaNamAM cAlatI dhorAjIe api vallabhIpura (1LA) zamAM te temaNe vakilAta karavA jagADela. A kSetramAM ghaNuM navuM karavAnA keDa mAMDI paNa te dhadhAmAM karavA paDatA kAvAdAvAthI harabhAInA manamAM thatAM. 1918 thI harabhAI dakSiNa temane temAM kaMTALo Avyo. darabAra gopALadAse mUrtimAM joDAyA. mAdhyamika vinaya maMdiranA AcArya ne motIbhAI amIne temanA hAthamAM te arasAmAM tarIke harabhAIe to ghaNI navI ja praNAlI meDama monTaserIna parataka mUkayuM ne temAM temane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasa paDayo tyAra pachI to temaNe bAla keLavaNI vaDhavANa zaheramAM. 1861mAM. 1881 thI 1920 sudhI ane bALa mAnasane lagatuM bIjuM sAhitya paNa pazcima hiMda ejansImAM zikSaka tarIke rahyA. jemAMnA vAMcyuM ne ekAda mAsamAM ja vakilAta choDI keTalAka varSa gujarAtamAM ne bAkInA sonagaDha, thAna, bhAvanagaramAM dakSiNAmUrtinI dIkSA laI garIbAI lAThImAM. nivRtta thayA (1920mAM) bAda vaDhavANa vALuM jIvana potAnI jAte vaherI besI gayA. temane zaheramAM rAtrizALA, pAThazALA vagere calAvI evuM lAgatuM ke Izvare ja temane mATe bAla jagatanI jJAnadAna karatA zikSaka narIke temaNe bhAna utpanna keLavaNInuM kArya nirmita karyuM che. AvI pAkI thAya tevI niSThAvALuM pavitra jIvana ga LyuM ne zraddhA sAthe bAlazikSaNanuM sAhitya vAMcatA, tenAM lokomAM sanmAna meLavyuM. prayogo karatA, rAta divasa te mATe navuM vicAratA, vAgoLatA maNe adamya surasAthI kAma upADayuM, zrI popaTalAla aMbANI - emanuM jamA temanI savAsathI AI zrI tArAbahena meDaka sthAna bIlakhA. rAjakeTa ne amadAvAdanAM adhyApana bArTana TeniMga kolejanI temanI pratiSThAvALI gAdI maMdiromAM tAlima meLavI 1901 thI 1938 sudhI choDI dakSiNAmUrtimAM AvyA ne pachI temanI pravRtti prAthamika zALAmAM, rAjakumAra kolejamAM, ne vegavAna banI gijubhAInuM jIvana saraLa. temanI rAjakeTanA adhyApana maMdiramAM zikSaka jIvana gALyuM, vAta saraLa, ne je kaMI kahevuM te jIvanamAM paheluM zikSaNazAstrane mAnasazAstranA viSayomAM teo AcaraNanI kasoTIe caDAvIne ja kahevuM A badhI niSNAta hatA. nivRtti pachI bhAvanagara rAjyanA kaMI nAnI sUnI vAta na hatI. temaNe monTesorI saMdha gujarAtI vibhAganA vidyAdhikArI tarIke traNa varSa sthApyo. bAla maMdira zarU karAvyA, te mATe kAma karyuM. bhUgoLane viSayamAM UMDe rasa lai temaNe adhyApana maMdira zarU karyuM. zikSaNa patrikA tene lagatA pAThaya pustaka taiyAra karyA "saurASTra calAvI, DhagalA moDhe bALake mATe bAla sAhityanI zikSaka" nAmanA vaimAsikanuM 12 varSa payata pustikAo lakhI ne prasiddha karI ne 600 jeTalA saMpAdana karyuM, ziSya taiyAra karyA. temane galiyArA prAIjha ne raNajitarAma suvarNacaMdraka ApavAmAM AvyuM. zrI bAburAva hari nAyaka :- janma i. sa. akhilahida bAlakana-cha bArI sa cAlita bAla 1890mAM dhorAjImAM. 1915mAM itihAsa ane pariSadanA 1906mAM trIjA adhivezananA pramukha arthazAstra laI ema. e. thayA. ne cha varSa aMdaranI cuMTavAmAM AvyA. 1936mAM amadAvAdamAM temane kolejamAM adhyApaka tarIke gayA. 1921thI 1923 jAhera sanmAna thayu. gijubhAI bALakone mATe alahAbAdanI kAyastha pAThazALAmAM adhyApaka tarIke mUchALImA" hatA. gujarAtamAM Aje bAla maMdira gayA. 1931 thI temaNe jUnAgaDhanI bahAdurakhAnajI je vipula saMkhyAmAM che. ne menTesarI ne kiMDara hAIskUlanA AcArya tarIke kAryavAhI bajAvI. gArDana paddhatie je rIte bAla zikSaNa temAM apAya abhyAsetara pravRttiomAM temaNe rasa laI sAro che tene dezabharamAM sau prathama prayoga karI dIvaDo bhAga bhajavyo. peTAvanAra gijubhAI jyAM sudhI mAnavabaLanA saMskAra ghaDataranI vAta vicArAze tyAM sukkI thAvaracaMdra zrI bhUpatarAya gopALajI mahetA - divAkarI saMbhArAze ne temane zraddhAMjali arpaNa bhAvanagara vatana. 1896mAM janma. gujarAta rAjyanA thatI raheze. rava. mukhya maMtrI baLavaMtabhAInA teo bhAI thAya. 1919mAM bI.e. thayA. cheka vidyArthIkALathI zikSaNanA ja. nAgadAsa makanajI dave - janma kSetramAM keTaluM karI nAkhavAnA sthAne temaNe joyelAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 355 : ne temAMye te samaye pachAta rahI gayelA kanyA "ArAdhanA" kAvyasaMgraha pragaTa thayo. 1940mAM teo keLavaNInA kSetramAM temaNe rItasaranI janAo rAjakoTanI dharmendrasiMhajI kolejamAM prAdhyApaka tarIke taiyAra karI rAkhelI. zrI indulAla yAjJike temane ane joDAyA te tyAM ghaNe samaya kAma karyuM. temanA mitra amubhAI dANIne suratanA mahilA vidyAlaya mATe jhaDapI lIdhA. tyAM temaNe rasika Do. ramaNalAla. ka. yAjJikaH- temane janma zikSaNa zailI, ne deza duniyAnA avanavA pravAhonI che. saM. 1895mAM naDiyAdamAM thayo. prAthamika temaja vigatothI vAkepha rAkhIne bALAomAM abhuta lokapriyatA prApta karI. suratanA temanA nivAsa bI. e. thaI phela thayA. 1920mAM aMgrejI gujarAtI daramyAna thIosophImAM temane rasa jAgyo ne tenA sAthe ema. e. thayA. zarUmAM karAMcI ne junAgaDhamAM sabhya banyA. tyArapachI 19rapamAM amabhAI dANIe aMgrejInA prAdhyApaka tarIke kAma karI. pachI a5zikSita strI samAjanI sevA karavA ne kanyA bhAvanagaranI zAmaLadAsa kolejamAM ghaNuM varSa rahyA. keLavaNImAM navuM prasthAna karavA bhAvanagaramAM mahilA 1929mAM vilAyata gayA ne 'hidI raMgabhUmi para vidyAlaya zarU karyuM, tyAre bhUpatabhAI temAM rasa lai pustaka lakhI DokaTareTa meLavI. 1940 thI temaNe potAnI sarva zakti kharcavA lAgyA. thoDA samayamAM dharmendrasiMhajI kolejamAM prinsIpAla tarIke kAryavAhI A saMsthA saurASTra gujarAtamAM ajoDa gaNAvA bajAvI. De. yAjJika majabUta bAMdhAnA, pratibhAzALI lAgI amubhAI dANInuM akALa avasAna thatAM vidvAna che. temanI sahAnubhUti pUrvaka kAma levAnI temane AghAta lAgyo. pAMca varSa mAMdA rahyA che - 5 Teve temane saphaLatA apAvI che. ke jemAM itara zALA zikSaNa choDI dIdhuM. paNa temanI suvAsa Ajeya che. pravRttione vadhAre sAruM sthAna maLavuM joIe evI temanI mAnyatA che. nATaya pravRttine pustakAlayane vadhu mA. manasukhalAla jhaverI:- 1907 mAM pramANamAM vidyArthIo lAbha le e temane hamezAM jAmanagaramAM janma. prAthamika ne mAdhyamika zikSaNa Amaha ra che. jAmanagaramAM lIdhuM paNa 1924mAM mAMdagInA kAraNe aMgrejI chaThThA dhoraNa pachI abhyAsa mUkI kULa paraMparAnA zrI. viThThaladAsa. bI. paTela - bhAvanagaranA jhaverAtanA dhaMdhAmAM joDAyA. 1936mAM "rAmasa hitA' ja vatanI che ne janma 5Na 1890mAM bhAvanagaramAM prathama bhAga pragaTa karyo, 1908mAM "smRtibhra za ja vidyArthI tarIke temaNe ghaNuM InAme meLavelA. athavA zApita zakuntalA' nAme zakuntalAno anuvAda 1913mAM aMgrejI ne saMskRta laI bI. e. thayA. prasiddha karyo. jAmanagaramAM ne muMbaImAM A arasAmAM 1914mAM AjeDa hAIskUlamAM zikSaka tarIke dAkhala jhaverAtano dhaMdhe to cAlo ja hato. 1929mAM thayA. 1916 5 mahuvA miDala skUlanA heDamAstara candradUta," ane "abhimanyu prasiddha karyo. 1971mAM tarIke be varSa jaI AvyA. 1917mAM saMskRta meTika thayA ne sAthe ja "uttararAmacaritra saMskRta aMgrejI laI ema. e. thayA. 1921ma paTela nATakanA cha aMkanuM bhASAMtara taiyAra karyuM. 1933mAM sAhebane zAmaLadAsa kolejamAM lekacarara banAvavAmAM temane 'ladela" kAvyasaMgraha pragaTa thaye ne vivecana AvyA ne tyAre bhAvanagaramAM sAhityasabhAnI pravRttinAM pagaraNa maMDAyA. 1975mAM bI e nI sthApanA thatAM tenA sahamaMtrI banyA. 1923 mAM parIkSA khelA vargamAM pasAra karI traNatraNa mahuvAmAM hAIkula thatAM tyAM heDamAstara suvarNacaMdraka meLavyA. kolejamAM phela thayA. 1938mAM tarIke gayA ne 1927 mAM bhAvanagaranI AdheDa ema. e. thayA tyAra pachI rAmanArAyaNa raIyA hAIskUlamAM AcArya thaI AvyA. 1938 thI koleja mAM gAmamAM prAdhyApaka thayA. 193mAM temanuM 1942 sudhI bhAvanagara rAjyanA vidhAdhikArI tarIke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazasvI kAma karyuM. sarakArI nokarImAMthI nivRtta zrI savitAkumArI nAnajIbhAI mahetA :thayA pachI bhAvanagaranA sva. mahArAjA sAhebe AphrikAnA zAha sodAgara svanAmadhanya nAnajIbhAI temane kSatriya kanyA vidyAlayanI javAbadArI soMpI kAlIdAsanA suputrI savitAbahena vaDedarA kArelI temaNe bhAvanagara nagarapAlikAnI vividha samitiomAM bAga AryakanyA mahAvidyAlayamAM paDita AnaMda adhikAra bhagavyA ne bArTana pustakAlayanA paNa priyajI jevAnI pAse AryajIvananI zikSA dikSA lAMbA samaya sudhI maMtrI rahyA. chelle nagarapAlikAnI pAmyA. tejI mAtApitAnI A tejasvI putrI zikSaNa samitimAM paNa javAbadArI bharyuM sthAna evuM bhavya ane udAtta zikSaNa pAmyA. temanA bhogavyuM. hamaNA 1966 mAM ja temanA svargavAsathI vidyArthI jIvanamAM gurUjanonA neha bhAjana, Arya bAlA bhAvanagare eka saniSTha keLavaNIkAra, mAthALu samAjanA maMtriNI, vyAyAmamAM potAnA juthanA adhikArI, ne sArA lekasevaka gumAvyA che. agraNI savitAbahena mukti apAve tevuM sAcuM zikSaNa meLavI mAtRsaMsthAmAM pote meLavelA divya zrI navasukharAya manasukhalAla vasAvaDA - jIvananA saMdezane jIvanamAM utArI duraduranA jAna gaDhanA vatanI. te 104 mAM temano janma, dezomAM te guMjato karavAnI pratijJA laI bahAra 15 mAM bI e. thayA. tyAra bAda naDiyAdamAM AvyA. temanA pitA paNa evAja AryasaMskArI zikSaka tarIke joDAyA. 1929 mAM junAgaDha A mahAna dezanI bAlikAomAM kAyamanA mATe rAjyanA ejyukezanala inspekaTara thayA, ne tyAM saMcita thAya tevA mahatvAkAMkSA dharAvanArA, daSTisaMpanna ghaNI suMdara kAryavAhI bajAvI. purUSa. eTale porabaMdaramAM ja AryakanyA vidyAlayanA savitAbahena pradhAnAcArya thayA. saMpatti ane zrI morezvara AtmArAma tarakhaDa :- jAte vilAsamaya vAtAvaraNamAM dhArata te UMDA khUpI jAta dakSiNI gaNavI kAyastha. vilAyatamAM ja temaNe tene badale brahmacarya vrata aMgikAra karI teo Aje judI judI keLavaNInI saMsthAomAM anubhava meLavo mahAna pavitra ne yazavI kArya karI rahyA che. ne royala grAphikala sosAyaTInA phe thaI svadeza AvyA. tyAM temaNe khristI dharma svIkArI lagna zrIharajIvanadAsa kAlIdAsa mahetA :- zrI karyA, pArUmAM tArakhAtAmAM nokarI karI rAjakoTanI ha. kA mahetAnA nAmathI nAme ja oMrASTra-gujarAtamAM rAjakumAra kolejamAM vAsa prinsIpAla thayA. koI ajANyuM chebhAvanagara jillAnA mahuvA 1891 mAM kAThiyAvADanA DepyuTI ejyu. ispenI paragaNAnA kejalI gAmanA rahIza ne 1882mAM jagyA khAlI paDatAM temane te jagyA para levAmAM emane janma. prAthamika ne mAdhyamika zikSaNa AvyA. 1894 mAM temane ejyu. inspekaTara kejalI, mahuvA ne bhAvanagaramAM meLavI muMbaInI banAvavAmAM AvyA tarakhaDa sAhebanA samayamAM thazephIla sosAyaTInI bleTaskI lejamAM kArakUna pahelA ne bIjA varganA dezI rAjAne temanuM thayA tyAM thAye phIkala se sAyaTInA agraNI sabhyanA keLavaNIkhAtu soMpavAmAM AvyuM bAkI che saMparkamAM AvyA ne solApuramAM eka mIlamAM ejansI hastaka rahI. tarakhaDa sAheba hamezAM AsIsTanTa menejara thayA ne pachI te bhAgIdAra paNa zikSakonA pakSamAM rahetA ne nyAya apAvatAM. banyA. paNa 1911mAM teo thIosephInA kendra nivRtti pachI teo gehalanA ejayu inspekaTara agyAramAM gayA ne tyAM eka varSa sudhI khUba abhyAsa thayA. chelle junAgaDha navAba sAhebanA TayuTara ne karyo. 1913nA jAnyuArImAM viduSI enI besanTa junAgaDha rAjayanA keLavaNIkhAtAnA vidyAdhikAra thayA. temane mAthe hAtha mUkI temane gujarAtamAM sosAyaTInuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma karavA mUkayA pachI to uttaronara Do. besanTa, rAta-divasa prayatno karanArA sAthIdAro sAthe zrI bIzapa leDabITara Do. eraMDala vagerenI kRpA temanA chelabhAI paNa vyAyAmanA kSetramAM cA pacyA rahevA para thatI gaI ne harajIvanabhAI uccakakSAnA vaktA lAgyA ane jIvana mAM cAritrya ghaDatara, temaja mana ne saphaLa saMcAlaka pUravAra thayA. saurASTra gujarAtamAM buddhino vikAsa vyAyAma dvArAja thAya evuM mAnatA thayA. sthaLe sthaLe temaNe vyAkhyAno ApyA, zibira karI. 1914 thI 1922 hemarUlanI pravRttimAM bhaLyA. pachInA gALAmAM pU. gAMdhInI racanAtmaka 1928mAM baTAdamAM maLela prajA pariSadanI trIjI . ziSI kI pravRni pratye abhimukha thatAM svadezIno pracAra, beThakanA pramukha thayA. 1936mAM saMkhyAbaMdha videzomAM paradezIne badviSkAra vagere rASTrIya caLavaLamAM sakriya pravAse gayAne AMtararASTrIya pariSadamAM hAjarI ApI. bhAga bhajavavA mAMDayA ne svayaMsevaka daLanA sAmAnya bhAratasevA ', "jyoti', " grAmajIva" vagerenA sainikathI mAMDIne tenA nAyaka thayA. 1942nA thoDo thoDo samaya taMtrI rahyA. 1940 AMbalAmAM agasTamAM temane jelayAtrA karavI paDIne lagabhaga maLela grAma paMcAyata pariSadanA pramukha thayA. pa. pUrA eka varSa 1943nA julAImAM temane choDavAmAM pUrA eka varSa 1943nA julAImAM tama 1998mAM bhAvanagarane dhArAsabhA maLI tyAre keLavaNuM AvyA. A eka varSanA jelanivAsa daramyAna grAmapaMcAyata, nagarapAlikA, saDakArI maMDaLIo rASTrIya zikSaNa viSenA temanA vicAro vadhu vizALa vagere khAtAnA pradhAna thayA. keLavaNI khAtAnA banyA. mAtra vyAyAmanA kSetrathI ja nahi paNa dezane pradhAna tarIke temaNe bhAvanagara rAjyanI gAmaDAMonI jenI kharI jarUra jaNAi tevA vanalakSI zikSaNanA zALAmAM ghaNuM sudhArA karAvyA zahera sudharAInA bApU cIMdhyA mArge jelamAMthI chUTayA bAda kaMka taMtramAM paNa temaNe keTalAka sudharA karAvyA che. zrI nizcitapaNe karavAno temaNe saMkalpa karyo. 1943thI harajIvanabhAI atyAre nivRtta jIvana gALe che ne temanI 1948 temaNe zikSaNakSetre prayoga karavA mAMDayA. zarIra svAdhya paNa have barAbara rahetuM nathI, paNa 1948mAM bhAvanagarane javAbadAra rAjyataMtra sAM pAtA thIosophInA kSetramAM temanuM nAma amara raheze. zrI chelabhAIne zrI manubhAI paMcoLInA sekreTarI banAvavAmAM AvyA. te jagyA para thoDo samaya rahyA. zrI chelabhAIe ja, ejhA - janma 1948mAM bhAvanagara rAjyanuM saurASTramAM vilInIkaraNa 10-9-1917nA roja bhAvanagaramAM pitAnI dhArmika thayA pachI bhAvanagara jillAnA zALAdhikArI tarIke pUjA upAsanAnA bIja zrI chelabhAImAM nAnI vaye temaNe sevAo ApI. 1953mAM temane rAjakeTa ropAyAM prabaLa astitA ne game tevA muzIbatomAM khAte bejhika ejavuM. ophisara banAvavAmAM AvyA. izvara para avicaLa zraddhA sAthe niSThApUrvaka kAma 1954mAM traNa mAsa mATe surendranagara zALAdhikArI karavAnI vRtti jenAM darzana thI chelabhAmAM Aje tarIke rahyA bAda teja varSe pharI pAchA rAjakeTamAM esI. paNa thAya che te temanA pitAnA saMskAra vArase che. DIre. eka prAImarI evuM thayA, te muMbaInuM dvibhASI rAjya thayuM tyAM sudhI tyAM rahyA. zALA jIvana daramyAna ja vyAyAma ane bAla vargonAM saMcAlanamAM temaNe rasa levA mAMDayo. nAnA 1-11-56thI DIe"58 sudhI bhAvanagara jillAmAM bALaka sAthe ramavuM, temane vArtAo kaDavI, bALagIto zALAdhikArI tarIke rahayA. tyAra bAda eka varSa gAvAM e temane samaya pasAra karavAnuM dhyeyalakSI sAdhana hatuM. uparAMta khetI bhAga vyAyAma zALAmAM jAmanagara vibhAganA zALAdhikArI banyA. 195thI zrI vajubhAI zAha, saradAra pRthvIsiMha jevA vyAyAmanA 1962 sudhI lagabhaga mahesANA jillAmAM pracAra-prasAramAM hadayapUrvaka mAnatA ne tene mATe zAsanAdhikArI tarIke kAma karIne hAlamAM 1962rthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheka atyAra sudhI amarelI jillAmAM zikSaNAdhikArI thayA. pachI Isa. 1930thI temaNe goMDaLamAM ja tarIke teo kAma karI rahyA che. saMgrAmasiMhajI hAiskUlamAM ja zikSaka tarIke potAnI kArakIdIne AraMbha karyo, zarUAtamAM temane te zikSaNanI bAbatamAM maulika ciMtana dharAvatA samayanA sekanDa sTAnDarDanA (hAlanI chaThThI zreNInA) zrI chelabhAI cheka nAnapaNathI ja kaIne kaI rIte zikSaka banAvavAmAM AvyA paraMtu tejasvI adhyApana, zikSaNa sAthe saMkaLAyelA rahyA che. emanuM valaNa maulika zikSaNa prastutine vidyArthIomAM temaNe zarUthI ja zikSaNa kSetramAM cIlA cAlu paddhatine meLavelA Adara ne kAraNe te varganA vidyArthIe badale vadhu phaLadAyI, vadhu vyavahAru ne vadhu tejasvI uparanI zreNImAM AvatA gayA tema tema kema bane te rahyuM che amaladAra tarIke ghaNu vicakSaNa temane paNa uparanI zreNInA zikSaka tarIke kAma ne bAhoza vahivaTa kartA hevA sa the eka kadaradAna maLatuM gayuM. aMgrejI ane ItihAsa e be emanA ne sahAnubhUti pUrvaka sAmI vyaktinuM sAMbhaLI tene rasanA viSayo. sattara varSa sudhI A pramANe ekadhAruM upayogI thAya tevA eka sajana puruSa paNa teo che. zikSaka jIvana gALI teo B T. thavA mATe vaDodarA gayA. sattara varSanA vyavahArU jJAne pitAthI prApta zikSaNamAM puraka pravRttionA mahatva vize temane thayelI niSThAnA kAraNe, ne bahoLuM vAMcana dharAvatA khAsa Agraha che eTale zALAnA vArSika nirIkSaNomAM hovAthI tyAM adhyApakonA temanA para cAre hAtha teo bALakoe karelI pravRttio khAsa avakAza hanA varSanA aMte parIkSAmAM vaDedarAmAMthI je be laine rasapUrvaka nihALe che zarIra, buddhine hRdaya jaNe "sTa kalAsa meLavyo temAMnA eka zrI traNene vikAsa kare te sAcuM zikSaNa AvuM temanuM dalasukhabhAI hatA. vaLI pAchuM temaNe gAMDaLamAM maMtavya che. zikSake ne, tathA mulAkAtIone temanA zikSaka jIvana zarU karI dIdhuM. 1947mAM teo hAIskUlamAM pagalAM parathI ja oLakhI jAya tevA A zikSaNapremI zikSaka hatA te sAthe temane eDaminisTreTIva kAunsIlamAM amaladAra hajI paNa yuvAnane zaramAve tevI capaLatA ne tAjagI dharAve che ne ke che karavAnA manoro sekraTarI banAvavAmAM AvyA. 1949mAM cha mAsa mATe dharAve che. paNa AsapAsanA pravartamAna guMgaLAvI temaNe rAjakoTanI haMTara TreiniMga kolejamAM upAcArya denAra, rUDhicusta, praNAlikA prajAne kAraNe temane tarIke kAma karyuM. 1949thI 1956 sudhI bhAvanagara pitAnA saMka9pa sAkAra thAya tevuM lAgatuM nathI. jillAmAM trApaja adhyApana maMdiranA AcArya AtmazraddhAne dIvaDo chatAMye temanA hRdayamAM prakAza tarIke temaNe je yazasvI sevA karI tenI prai sA relAvI rahyo che. Aja paNa temanA vidyArthI o kare che. trApaja adhyApana maMdiranA vikAsanAM ne tyAM navI navI zrI dalasukhabhAI aMbAzaMkara trivedI :- praNAlikAo sthApavAmAM temaNe bhAre puruSArtha karyo. pavitra RSi jevuM sAtvika zikSaka jIvana gALanArA te daramyAna 1951mAM temaNe sevAgrAmanI paNa pitAnA saMskAra vAraso zrI dalasukhabhAI trivedIne mulAkAta lIdhI. 1956thI temaNe bhAvanagara jillAnA maLyo che. vatana valabhIpura. janma : goMDaLa tA. 9- zAsanAdhikArI (A. O ) banAvavAmAM AvyA. 10-1908mAM temanA pitAzrI gaMDaLanI saMgrAmasiMhajI 1959 thI 1960 daramyAna temaNe pAlanapuramAM hAIkulamAM hovAthI temane prAthamika ne mAdhyamika zikSaNAdhikArI (E. I) tarIke sevAo ApI. zikSaNa paNa gaMDaLamAM ja maLyuM. ucca zikSaNa 1961 thI 1964 rAjakeTamAM ne 1964thI cheka temaNe bhAvanagaranI zAmaLadAsa kolejamAM lIdhu. A lakhAya che tyAM sudhI teo bhAvanagaramAM B. A mAM temane mukhya viSaya ItihAhata, grejyueTa zikSaNAdhikArI tarIke kAma karI rahyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama lagabhaga ekadhArA 36 varSa keLavaNI kSetramAM temaNe UMDA rasa laIne, sAdu' saraLa jIvana gALatAM gALatAM,kAma karyu che. vahivaTI kSetramAM paDyA hovA chatAM hajI temane jIva zikSakane! ja che eTale hajI ghaNI vAra zALAnA ni kSaNeAmAM paNa taka maLe tyAre te rasapUrvaka bhaNAvA lAgI jAya che. adhikArI tarIke siddhAMtapriya, amuka bAbateAmAM AgrahI heAvA chatAM hRdayathI teo prasannacitta madhurabhASI, ne rasika, sajjana adhyApaka che. sva dezaLajI paramAra :- sva. dezaLajI paramArane gujarAta kavi tarIke teA jANe ja che, paNa zikSaNanA kSetramAM paNa temaNe ghaNI sevA karI che. sva. dezaLajIbhAi jo ekaja sthaLe lAMbA samaya sudhI amadAvAda ke surata jevA zaheramAM ( jyAM te kaTake kaTake rahyA tene badale) rahyA haiAta teA gujarAtanA mahAna zikSaNazAstrI tarIke pakAyA hai|tane temane gujarAta te rIte paNa eLakhatuM hAta. paraMtu jIvanabhara aneka saTAne sahana karIte, ne temAMya khAsa karIne te urmizIla svabhAvane kAraNe te kalpanAmAM sarjelA viSAdamaya divaseA gALatA A kiSa temaNe pote potanA jIvananI neAMdhamAM jaNAvyuM che tema UttarAyaNanA khI divase janmyA hAvAthI humezAM saMkrAnti kALamAMja pataMganA jevuM caDatuM, utaratuM, gothA khAtu, pachaDAtuM jIvana jIvyA jene pariNAme temanI zikSaNa kSetranI sevAo gaNatarImAM levAi nathI. janma : seraThanA saradAragaDha gAmamAM 13-11894mAM pitA kAnabhAI darabAranI DelIe nokarI karatAM karatAM bhaNAte ejansImAM mar3etAjI thayelA, svabhAvanA ugra haze tevuM lAge che. pitA temane nAnapaNamAM zALa mAM ne gharamAM methIpAka sArA pramANamAM jamADatA eTale dezaLajIbhAi zaramALa te hRdayanA Avegene tyAM ja madharI rAkhanArA thayA. prAthamika zikSaN dhikAra maLavI 1906 thI 1912 rAkATamAM mAdhyamika zikSaNa meLavyuM. jyAM saMgIta, citra te sAhitya pratye temane abhiruci jAgrata thaI ne temAMya sAhitya temanuM chevaTa sudhI saMgAthI rahyuM. / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 3pa3: 1910mAM prathama lagna pachI kavitAnA prArraMbhika sarjananI dazAmAM hatA. bhAvanagaranI zAmaLadAsa kAlejamAM meghANI jevA sahAdhyAyI ne nhAnAlAlanA rAsanI parIkSA saMgatamAM prabhAvita thaI temaNe 1914mAM rAsasaMgraha paNa taiyAra karyAM. 1916mAM bI. e. thaI muMbaSTa kAyadAnA abhyAsa mATe gayA. paNa prathama ela ela. bI mAM ja be vAra napAsa thaya, mAMDI vALyo, ne 'vAsamI sadI' mAM kArakUna thayA. 1918mAM geAMDaLanI garAziyA kaoNlejamAM adhyApaka thayA ne tyAM-gAMLamAM ja zrI bacubhAI rAvata, zrI gaurIza'kara joSI, paMDita ravizaMkara vagerenA ha prApta thayA. gAMDaLamAM ja temaNe 'azeAka' te zrIgaurIzaMkara joSIe ' dhUmaketu ' takhkhalusa nakkI karyA. dezI rajavADAnI AkarIthI kaMTALI amadAvAda gayA ne vanitAvizrAmamAM zikSaka thayA. 'kumAra', 'kaumudI' mAM sarjana tA cAlu ja hatuM. paNa bhavapanAM vizALa kathanA karavA TevAyelA kavi tyAM sthira na rahyA vaLI gAMDaLamAM revanyukhAtAmAM dAkhala thayA, bhAyAvadaramAM mahAlakArI thayAM, ghaNuM suratanI eka kanyA hAiskUlamAM gayA. rakhaDayA. vaLI tyAMthI bhAgyA. te 1938nI adhavacce tyAMthI e varSe chUTA thai amadAvAdanA kAi bAlama dimAM gayA. vaLI tyAMthI 1943mAM kapaDavaMjanI rASTrIya zALAmAM zikSaka thayA. tyAMthI tekarI mUkI gAMDaLamAM cAra pAMca mAsa bhagavAna bhAse beThA. tyAMthI karAMcInI prasiddha saMsthA zAradAmaMdiramAM joDAyA. 1944mAM vaLI tyAMthI nAsIne sUratanA eka patramAM ne pachI amadAvAda ' gujarAta samAcAra ' mAM rahyA. tyAMthI vaLI nasIba temane 1946mAM karAMcImAM zAradA maMdiramAM lai gayuM te 1947mAM pAkistAnanI racanA thatA bhAMgelA haiye vaLI pAchA sUratanI jIvana bhAratI' saMsthAmAM zikSaka thayA. tyAMthI pe|raba MdaranI A kanyA gurUkULa sa MsthAmAM zikSaka tarIke dAkhala thayA. tyAM e varSe zikSaka tarIke rahyA. tyAMthI merabInI haMTara TreniMga kaoNlejamA zikSaka-gRhapati thayA. chevaTe tabiyata layaDatAM AMkha te damanA trAse nekarI mUkI www.umaragyanbhandar.com Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMDaLamAM ja sthira thayA ne ghaNo lAMbe samaya manubhAI paMcoLI-dazaka:- gAMdhI darzana, pathArIvaza rahI, diva pasAra kayAM'. mAMdA mAMdA naI tAlIma jevA gaMbhIra ane UMDI vicAraNA paNa kaIka kaIka sAhitya pravRtti calAvI ne che" mAgI letA viSaya para AgavI buddhipratibhA ane tarkapukita saMgata pravAhI zailIvaDe vyAkhyAno 12 mI phebruArI 1966mAM svarge sidhAvyA. ApatA ke lekho lakhatA zrI darzaka bahumukhI pratibhA che. temanuM pUruM nAma manubhAI rAjArAma zrI mULazaMkara mo. bhaTTa - jule vartanI paMcoLI ane janma vAMkAnera pAse 5 cAsiyAmAM. vijJAna kathAo ne sAhasa kathAonAM gujarAtImAM hajI te mAdhyamika zikSaNa pUruM ye nahotuM karyuM saune vAMcavA game tevAM lalita zailImAM lakhAyelAM tyAM 1930 nI satyAgrahanI laDatanAM nagara vAgyA pustaka dvArA vize thI mAMDIne vadha keLavaNI ane ne manubhAI kizoravaye temAM kRdhA. cAra varSa manovijJAna jevA jaTIla viSaya upara suMdara majAnA lekho ne vyAkhyAne dvArA meTAene paNuM mana jelayAtrA paNa karI AvyA. 1934 thI nAnAbhAI bhaTa sAthe zikSaNakSetre paDyA. atyAre te nAnAbhAI haraNa karanAra zrI mULazaMkarabhAI bhaTTane saurASTra zaikSaNika jagatane potAnI saMpati daSTi ane maulika gujarAta na oLakhe tevuM bhAgye ja bane 1907mAM temane janma. vinIta sudhI abhyAsa dakSiNa- ) vicAraNathI vistAravAnuM, saMskAravAnuM kArya temanA mUrtimAM karIne pachI gujarAta vidyApIThamAM snAtaka hAthe thaI rahyuM che 1935-36 mAM hiMdustAnanI ane brahmadezanI yAtrA karI, 1937 thI mAmadakSiNA thayA. AzcaryanI vAta e che ke snAtaka kakSAe temane viSaya saMgIta hatuM. te pachI lalita kalA mUrti mAM nAnAbhAinA sahAyaka thaIne lekhana ane vizArada thayA. adhyApananI pravRttimAM paDyA. 1942 nI laDatamAM vaLI pAchA jelayAtrA karI AvyA. atyAre lokabhAratI saNosarA ane mArA jevI rASTrIya temanA zikSaka tarIkenA jIvananA traNa mukhya : zikSaNunI saMsthAo sAthe pUrepUrA saMkaLAyelA che. vibhAga pADI zakAya. 1929 mAM vilepArlenI dIpanirvANu, baMdhana ane mukti, prema ane pUjA, rASTrIya zALAmAM saMgIta zikSaka e prathama tabakko ba dIghara, jaliyAMvAlA A badhI navalakathAo 1931 thI 1939 dakSiNAmUrtimAM ne pachI 1944 uparAMta temaNe "sarasvatIcaMdra' jevI mahAnavalano sudhI gharazALAmAM zikSaka jIvanane bIjo tabakko prayoga "jhera to pIdhAM che jANI jANI' mAM Adaryo ne tyAra pachIthI AMbalAnI grAmadakSiNAmUrti na che. temAM bhA tIya sa kutine sarvagrAhI taronI saNosarAnI lokabhAratImAM adhyApaka ane buniyAdI samIkSA duniyAnI anya saMskRtinAM pade karI adhyApana maMdiranA saMcAlaka AcArya tarIke che "trive) tIrtha', "ApaNe vaibhava ane vAraso chelo tabakko 'caMdrakamAM', 80 divasamAM pRthvI vagere temanAM anya mananIya pustake che. pradakSiNa", "pAtALa praveza', "sAgara samrATa', 'gaganarAja' "dharatIne mathALe" vagere temanAM vijJAna jamazedajI navarajI unavAlA. M. A. :kathAne sAhasakathAnAM saMkSipta anupade "mahAna saurASTramAM khyAtanAma keLavaNIkAra thaI gayA. temAM musAphara" ane "nAnasena'mAM pravAsIonI jIvanakathA jamazedaja navare cha utavAlAnuM nAma mokhare AvI ne "lA mijharebala" no gujarAtI saMkSepa A badhA temanAM jANItA pustake. mULazaMkarabhAI Ajanma zake. sarASTranA keLavaNI pracAramAM bhAvanagara prathama adhyApaka che, temanI pAsethI gabhIra viSaya para hatuM tevI kadaratI rIte ja zrI. unavAlAne bhAvanagara vAta ke vArtA sAMbhaLavI e lahAve che. AmatraNa AvI belA'. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * has : 1 unavAlA kaTaba teramI sadImAM navasArImAM hariprasAda ejhAne muMbaI mokalavAmAM AvyAM hatA. Unane vepAra karatuM hatuM. tethI kuTumba e nAme ane muMbaI mAM teo mi. jayAja barDavUDane maLIne eALakhAvA lAgyuM te prathama Ataza baherAmanI kAma pAra pADI AvyA hatA, Ama zAmaLadAsa rakhevALI karatA. kelejanI sthApanAmAM zrI unavALAe pAyAnI kAmagiri karI hatI. A koleja mATe aMgreja jamazedajI unavAlAno janma sane. 1846mAM prinsipAla lAvavAnA hatA. te Ave tyAM sudhI temaNe thayo hato. abhyAsamAM te hAnapaNathI ja capaLa prinsipAlano cArja potAnA kAma sAthe saMbhALyo hatA. meTrIkamAM sare naMbare pasAra thaI aniTana hato, aMgreja prinsipAla ganiyana IdAra jatAM kelejamAM joDAyA hatA. te vakhate te kelejanA unavAlA kolejanA prinsipAla thayA hatA. Ama prinsipAla sara elejhaMDara grAnTa hatA. temanI pAse teo keLavaNI khAtAnA vaDA, kolejanA prinsipAla teo le Tana zIkhyA sva. mahAdeva geviMda rAnaDe ane hAIskUlanA heDamAsTara hatA e jagyAe teo paNa tyAre te kolejamAM bhaNAvatA ane temanI pAse sane 1896 thI 1975 sudhI rahyA hatA. sane. unavAlA le jika, ItihAsa ane arthazAstra bhaNyA 1905mAM jANItA sAkSara sva maNizaMkara ratnajI hatA. unavAlA saMskRta paNa sArU jANatA, ekaMdara bhaTTane cAsapI teo rITAyara thayA, (maNizaMkara bhASAomAM te aMgrejI gujarAtI, saMskRta, leTina bhaTTanA vakhatamAM kolejanA prinsipAlanI jagyA phrenca, jarmana, ITAliana, ane speniza eTalI judI paDI.) bhASA jANatA. temanI pAse bhaNelA vidyArthIo kahetA ke temane khagoLa, bhUgoLa, ane vijJAnano sane 1905mAM bhAvanagaranI nokarImAMthI paNa sAro abhyAsa hato. nivRta thaI te kAzInI senTrala hindu kelejamAM joDAyA, ane tyAMja jIvane zeSa bhAga vyatita karyo temaNe ne karInI zarUAta kehapuranA bAla teo eka custa thIesephIsTa hatA ane bhAvanagaranI mahArAjanA TayUTara tarIke karI hatI. sane. 1867mAM thIosophIkala lejanI temaNe ghaNI pragati karI. TayaTara tarIke teo yurepa gayA hatA. pachI 1891mAM karAvI hatI. temAM bhAvanagaramAM hatA tyAre junAgaDhamAM dharamaperanA mahArAjAnA TayuTara tarIke rahyA hatA. bahAudIna keleja sthApavAnuM nakkI thatAM ane te mATe sane 1872mAM bhAvanagaramAM, pAchaLathI Aje aMgreja prinsipalanI jarUra paDatAM unavAlAnI hAiskala tarIke prakhyAta thaI te zALAnI zarUAta mahenatathI bhi jemsa skeTa, je paNa thAophIsTa karavAnI hoI te zALAnA pahelA heDamAsTara tarIke hatA temanA nimaNuMka thayelI hatI. zrI unavAlAe 26 varasanI vaye bhAvanagara rAjyanI . karI sarakArI teo je viSayo bhaNelA tema upara * : - zrI, unavAne saMgItane zokha hato eTaluM ja . unALAne batAvyuM che te uparathI jANI zakAya che ke temanuM nA nahIM paNa tenuM sAruM jJAna paNa hatuM. DAhyAlAla jJA 1 bahALuM ane talasaza hatuM. temanI zikSaNa zivarAma kRta saMgIta kalAdhara nAme pustakamAM temaNe paddhati sarala AkarSaka ane magajamAM sacoTa utarI upayA upayogIva doravaNI ApI hatI. jaya te !' hatI tb teo Ajanma zikSaka ane keLavaNIkAra hatA sane 1885mAM bhAvanagaramAM koleja zarU karavI vidyA thaI tarapha pitA tulya mukhI vaTa, jALavatA ema vicAra thatAM unavAlA ane zrI. lakSmIza karI te mitre tarapha dilase che ane mAyALu hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : : jA ma na ga ra na ga ra pAlikA choTIkAzI tarIke oLakhAtA jAmanagara zaheranI A nagarapAlikA TurisTa tathA pravAsIone atre padhAravA hArdika AvakAra pAThave che. A raLIyAmaNA zaheramAM jovA lAyaka sthaLe nIce mujaba che. jaina tathA hindu maMdire, lAkheTA. myujhIyama. nagarapAlikAnA pampa hAusa upara vRndAvana bAganI jhAMkhI karAve tevuM adyatana ane suzobhita gArDana, selerIyama, Adhunika ramazAna, dhanvantarI maMdira, beDIbaMdara, rojhImAtAnuM maMdira, tathA vAsurA TArapIDe skula sainika skUla, bAlAcI temaja dekhI vAva seneTeriyama tathA rajita sAgara leika vigere sthaLo. beDezvara upara ekasTrezana plAnTa che. harSada TekasTAIsa mIlsa tathA digvijaya vulana mIlsa, sekaTa varkasa, baraphanA kArakhAnA vigere che. temaja buka benDa InDIyA lImITaDa phekaTarI pAchaLa sudharAIe madhyamavarga mATe najIvI kiMmate banAvela 247 blekasa Avela che. A sthaLe javA javA mATe nagarapAlikAnI pitAnI lakajharI basanI sagavaDatA vyAjabI dare upalabdha che. lIlAdhara paTela pramukha tA. 16-12-67 jAmanagara nagarapAlikA ... zubhecchA pAThave che .... cho na ra ma da sevA sa ha ka rI maMDaLI mu. naramada (ji. bhAvanagara) rajI. naMbara :- 2038 zerabhaMDaLa :-- rU 8300-00 anAmataphaDA-rU. 1000 00 sthApanA tArIkha :- 31-5-60 sabhAsada saMkhyA :- 75 zAha dhanavaMtarAya bAvacaMda parazotama lagharabhAI pramukha maMtrI, vya. ka. sabhya -(1)-bhalA rAghavabhAI (2) parazotama amarAbhAI (3) bhIkhA gokuLabhAI (4) zAmajI rAmAbhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA svara sAdhako : 363: -yazavaMta DI. bhaTTa zrI amubhAI dezI - sthAna prAnta karyuM che. samartha vAlInanA guru pAsethI sAta ATha varSanI sAdhanA dvArA temanI - zrI amubhAI de zInuM muLa vatana kacha che. vAlina vAdananI zailI ghaNIja AkarSaka ane teoe saMgItanI prAthamika sa gIta zikSA paMDita umadA kaMganI che. bhAratIya saMgIta pratye teo viSNudigaMbarachanA ziSya 5. lakSmaNarAva boDasajI ghaNIja sahAnubhUti darzAve che. pAsethI grahaNa karI hatI. tyArabAda patiyAlA gharAnAnA ustAda mubArakaalikhAM pAsethI khyAla " bhAvanagaranA saMgItakAra zrI gajAnana gAyakInI tAlIma saMpAdana karI hatI. sarada vAdananI DI. ThAkura :- zrI gajAnana DI, ThAkurano janma saMgIta zikSA temaNe alI akabarakhAMnA ziSya zrI tA 1-11-1911mAM bhAvanagara zaheramAM thayo dAmodaralAla kobrA pAsethI grahaNa karI hatI zrI hato. ApanA pitA zrI dalasukharAma bhAvanagaranA dozIjI nRtya nATaya mahAvidyAlaya (rAjakeTa ) nA rAjya gAyaka hatA. jethI uMca saMgItano vAraso AcAryapade che. zrI amubhAI dozIne zizuvayamAM ThAkuranA jIvanamAM Avyo hato. bhAvanagara saMgIta para prema hoI temane saMgIta sAdhavAnI dakSiNAmUrti bhavanamAM temaNe meTrIka sudhI abhyAsa lagana lAgI meTrIka sudhI vidyAbhyAsa karI teoe karyo hato. temane zrI vAmanarAva nArAyaNa ThAkara, karAMcImAM paNa potAnuM jIvana vyatita karyuM hatuM. zrI vAsudevabhAI paMDita dalasukharAma. Adi gurU saMgIta vizArada" " saMgIta madhyamA " tathA dvArA saMgItanI ucca kakSAnI tAlIma laI bhAratanA sitAra vAdana " ityAdi saMgIta pustakonuM lekhana bhinna bhinna prAMtomAM saMgIta gAyakI tathA vAdananuM kArya karI bhAratiya saMgIta saMsAramAM te prakAzita abhinava vAdana karAvyuM. Apane saMgIta reDIyo karela che. ke je amulya saMgIta maMthe bhAratIya progrAma amadAvAda, baroDA, rAjakoTa nyAdi saMgIta kalAkAra thA saMgIta priya janatA mATe sTezanethI samaya samaya para broDakAsTIMga thAya che. ghaNAM ja mahatvanA che. Apa bhinna bhinna ghaNIye gAyakIpara prabhutva dharAve cho. Apa sitAra, vAyolina, dIlarUbA, surabahAra, vAlina vAdanAcArya zrI nagInadAsa hAramonIyama tabalA ItyAdi vAgha bajAve che. lakI - zrI nagInadAsabhAI solaMkInuM muLa Boroda music school mAM Apa saMgItanA vatana rAjakATa che. bAlyavayathI zrI solaMkIbhAIne adhyApaka tarIke kAryavAhI karo cho. Apanu jIvana saMgIta pratye bahu ja prema hovAthI vidyAbhyAsa tarapha sAdu tathA nirAbhimAnI che. saMgItanA kSetramAM temanuM lakSa lAgyuM nahi, meTrIka sudhI vidyAbhyAsa Apa sArUM mAna dharAve che. karI, saMgItanI sAdhanA pAchaLa temanuM dhyAna thA laganI lAgI, vAye lina vAdya pratye temane bacapaNathI saMgItAcArya zrI zivakumAra zukala goMDala prema hevAthI vAyolinanI prAthamika tAlIma teoe nivAsI zrI. zivakumAra zukalajIye hAskUlamAM meTrIka sa gIta vidyAlayamAM eka saMgIta mAstara pAse zarU sudhI abhyAsa karI, saMgItanI sAdhanA karavA mATe karI. paNa zrI solaMkIbhAIne vAyolInanI mahAna muMbaI jaI zrImAna 5 Dita zrI. omakAracha ThAkurano sAdhanA sAdhavI hatI tethI teo muMbaI gayA ane saMparka sAdhI pAMca cha varSa 5DitajI pAse saMgIta tyAM temaNe samasta bhArata varSanA mahAna vAyolIna zikSA grahaNa karI. saMgatanI mahAna sAdhanAthI zukalaye vAdanAcArya zrI gajAnanA jozIjI pAsethI bhAratIya saMgIta saMsAramAM petAnuM nAma rozana karyuM. vAyelI nI adabhuta saMgIta zikSA prAta karI, ane bhinna bhinna reDIyo sTezanethI saMgIta progrAma bhAratIya saMgIta kSetramAM prathama koTInA vAdakanuM prasArIta thA mAMDayA. anya saMgIta zikSA sva. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364: ustAda amAnaalIkhAM pAsethI saMpAdana karI. laya gAmamAM thayo hato. bAlyavayathI AMkhanI jhAMkhapa tAne laya, saragama. ItyAdi viziSTa prakAre ane havAthI be traNa vakhata oparezana karAvyuM. paNa mukha vilAsa paranuM temanuM kauzalya adabhUta che. kaMI phera paDe nahi AMkhanI rozanI sadAne zalajI baroDA saMgIta mahAvidyAlayamAM rIDara vAste cAlI gaI. ane jethI karIne saMgItanI tarIke kAryavAhI kare che. bhAratiya bhinna bhinna navI duniyAnI jAgRti maLI, soLa varSanI vaye saMgIta kenapharansamAM zukalajInA saMgIta progrAma saMgIta zAstranA abhyAsa karachI mIra UratAda prasArIta thAya che. Arya saMgItanI gAyakInI sAthe UMmarabhAI phatemAmada ke jeo jAmanagara rAjyanA judA judA vAdhyo para paNa prabhutva dharAvo che. gayA hatA jemAM khAsa karI sAraMgI tyAM ApanA jIvanano dhyeya saMgIta sAdhanA che. saMgIta taMburanI saMgatathI gAtA, temanI pAsethI sAdhanAthI mAnava prabhunA padane pAme che. suranI gurU mAnI saMgItanuM zikSaNuM grahaNa karyuM. bhinna sAcI sAdhanA ane laya e mAnava jIvanano sAce bhinna bhinna dezanA musApharI karI ghaNAe saMgIta AnaMda che. kAronA saM kapamAM Avyo. jAmanagaranA nareza zrI digvijayasiMha saMgIta kArya saMgIta alaMkAra : protsAhana ApI temane je Azraya Ape che. jene mATe teozrI rUNI che. jAmana para narezanA lagna zrI bhagavatI zakara - dhrAMgadhrA nivAsi zrI. prasaMge "saMgIta gItA talI " nAmanuM pustaka bhagavatIzaMkara pI. bhaTTajIe saMgItanI zikSA temanA prakAzita karyuM che. hAlamAM zrI se manAtha mahAdeva dAdA zrI kAnajIbhAI bhaTTa dvArA grahaNa karI hatI, prabhAsa pATaNa jaya somanAthanA gAyaka che. bhaTTajIe...High school mAM meTrIka sudhI abhyAsa karI, saMgItanI ucakakSAnI saMgItanI saMgItAcArya zrI vizanajImArUM :tAnAlApa madhura gAyakInI tAlIma zrI devazaMkara, karacha.. nivAsI saMgItarana zrI vizana 7 mArU Do. pAtarAva lA, ane AkharI sa gIta zikSA meTIka sudhI vidyA abhyAsa karI saMgIta / sAdhazrI, bAburAva ge khalejI pAsethI grahaNa karI, Apane nAmAM temanuM sArUe ja vana vyatita karyuM saMgItanI bhinna bhinna gurU dvArA saMgatanI zikSA saMpAdana prAraMbhika saMgIta rikSA paMDIta vinu digabara nA karI saMgIta jagatamAM sArI khyAti saMpAdana karela paTTa ziSya zrI bI. Ara. devadharanI 5 che. Apa dhrAMgadhrAnI "bhagavata saMgIta niketana"nA saMpAdana karI. ane tyArabAda pujaya paMDIta emaAcAryapade kAyava AhI karo cho. ApanI sa gIta kAranAtha ThAkara pAse UMtrya saMgItanuM jJAna meLavI zikSA devAnI tAlIma dhaNI ja prazasanIya che. sArAe bhAratamAM khyAti prApta karI khAla gA kI. ApanA saMgIta vidyAlayamAM saMgItanI tAlIma dhruvapada, marI datyAdi gAyakI para sAruM prabhutva prAcIna praNAlIkA pramANe devAmAM Ave che. Apa dharAve che. samaya samaya para rAjakoTa reDIye gAyakI thA bhinna bhinna vA para prabhuta sTezana parathI ApanA zAstrIya saMgItanA progrAma dharAve che, Apane svabhAva milanasAra tathA prasArIta thAya che. nira bhI nAnI che. tAra zahanAI vAdanAcArya zrI vinAyaka "jAmanagaranA rAjya gAyaka zrI AtmArAma verA :- kaccha-nivAsI. vinAyaka verAe devanaMda joSI :- saMgItakAra AtmArAma devanaMda meTrIka sudhI abhyAsa karI. saMgItanI prAraMbhika jeno janma tA. 20 7 191mAM saLadara saMgIta zikSA potAnA pitAjI pAsethI grahaNa karI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :365 : ane anya saMgIte pAsanA bhAvanagaranA mahAna pitAzrI pAsethI vidyA saMpAdana karI potAnI saMgItazAstrI yazavaMta purohitajI dvArA saMpAdana karI. buddhi anusAra arvAcIna sa gItanA graMthanuM adhyana saMgItanA kSetramAM ghaNAja sArI khAti prApta karela karI prAcIna tathA Adhunika saMgIta zailIno che. zrI vorAe "tArazahanAI" nAmanA navodita paricaya meLavyo. vAdayanI zodha karI "tArazahanAI" vAdanamAM ghaNI ja temanuM zarIra majabuta ane ghATIluM temaja kaMTha khyAti prApta karela che. zrI. vorA muMbaI reDIye madhura hatA, saMgIta ane sAhityano sumeLa sAdhI sTezananA myujhIka DAyarekaTaranI padavI dharAve che..... nATakamAM paNa temaNe saphaLa bhUmikAo paNa bhajavelI. tabalA tathA nobata vAdanAcArya. ... zarUAtamAM teoe muMbaImAM nATaya prati vikasAvI, mAna jumA":- kacha- nivAsI zrI paraMtu temanA pitAnA avasAna pachI teo bhAvanagaramAM ja thira thayA ane paraMparAgata cAlI AvatuM subhAna jamA kacchanA saMgIta kalAkAra che. nobata vAdananI kArya vAhI temanA kuTuMbamAM vaMza paraMparAthI zrI rAjya gAyakanuM sthAna saMbhALyuM. A sthAna para utarI ja vela vidyA che. layajJAna, nAdanI AvyA pachI temaNe pitAnuM samasta jIvana saMgItanI samANitA, zAstrIya saMgIta - temaja lokasaMgItanA sAdhanAmAM vyatita karyuM. vividha tAla para kAbu e temanI viziSTatA che. bhAratiya saMgItano mahAna graMtha " saMgIta kalA AkAzavANI rAjakoTa kendrathI saMgIta prA gAma ghara " lakhavAmA 15 varSa rAta divasa eka karI prasArIta thayA kare che .... potAnuM kArya siddha karyuM. A mahAna saMgIta graMtha uparAMta temaNe keTalAya kAvya gItA, nATake, AkhyAna, "bhAvanagaranA rAjya gAyaka zrI DAyAlAla lakhyAM ane svaralipibaddha karyA. temaNe karela athAga zivarAma nAyaka "saMgIta zAstrI. " parizramane bhAvanagaranA mahArAjA zrI bhAvasiMhajI janma : 1849 svargavAsa : 1935 temaja zrI kRSNakumArasiMhajIe ghaNuM ja protsAhana zrI DAyAlAla zivarAma nAyakane sAhitya temaja ApyuM hatuM. saMgItanA saMskAra vaMzaparaMparAgata vArasAmAM maLelA. lagabhaga 150 varSa pahelA temanA pUrvaja bhAvanagaranA rAjavIoe saMgIta, sAhitya, bahecaradAsa bhAvanagara nareza pAse vAraMvAra AvatA ane kaLAnA niSNAtone rAjyAzraya ApI bhAvaane gAyana saMbhaLAvatA bahecaradAsanA putra nagaranA sAMskRtika jIvanane sarvAgI banAvavA manasukharAmane bhAvanagaranA " rAjaya gAyaka" nI yazasvI phALo Ape che. prakhyAta bInakAra rahImakhAM padavI maLI. rAjya gAyaka tarIkenuM sthAna manasukharAmanA hiduratAnanI sarva zreSTha gAyikA caMdraprabhA, bIjA ane putra zivarAma ane zivarAmanA putra DAyAlAla sudhI sitAravAdaka sva. mahaMmadakha pharAdI, nArAyaNarAva cAluM rahyuM AMbADe sitAravAdaka tthA jalataraMga vAdaka gajAnanarAva AMbaDe, gAyikA, mAnakuMvara ane rAjaya gAyaka tarIke nokarI karatAM A kuTuMbanA temanA putra rAjya gAyaka zrI dalasukharAma nAyaka gAyake e saMgIta uparAMta saMskRta, hindI, uMduM, A sarve saMgIta kalAvizAradane rAjyAzraya ApI ityAdi bhASA te ja kAvya zAstrane paNa abhyAsa saMgItanI mahAna sAdhanAono paricaya karAvyo karyo DAyalAlanA pitA zivarAme temanA pitAzrI hatA. bhAvanagare saMgItanA kSetre ghaNAMya saMgIta pAsethI saMgIta ane sAhityanI vidyA saMpAdana kalAvizAradane janma ApyAM che, ke jene mATe karI ghaNIja vikasAvI hatI. DAyAlAle potAnA bhAvanagara gaurava dharAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svargastha DAyAlAla zivarAma nAyake temanA 1867mAM vrajanAthajI mahArAjanA avasAnathI graMtha "saMgIta kalA ghara"mAM saMgItanI vividha temane khabara ' vara mA sa gatinA vividha temane khubaja AghAta lAgyo tyAra pachInuM jIvana racanA jevuM ke avAjanuM ghaDatara, vara sAthe prakAzane temaNe bahuja sAduM karI nAkhyuM 1880 mAM A sabaMdha, vaninA utpati, sTApha noTezana ItyAdi mahAna saMgIta zAstrIne jIvana dipaka bujhAI gayA. saMgIta viSaya para amUlya mAhitI ApI saMgIta saMsAramAM mahAna kAryavAhI karI gujarAtanuM gaurava AdiyarAmajI saurASTranA prathama saMgItAcArya vadhAyu che. ane prathama mRdaMgavAdanAcArya hatA. saurASTramAM sauthI prathama saMgata vidyAlayanI sthApanAnuM bhAna temane "saMgItAcArya" zrI AdityarAma - phALe jAya che. temaNe bhAratanA ghaNuja zahero mAM saMgIta progrAma prasArIta karyA hatA bhAratanA uMca janma 1819 svargavAsa 1880 navAnagara kakSAnA vAdana gAyanAcAryanuM sthAna samarpita karavAmAM rAjya tAbe teo jAmajodhapuramAM rahetA hatAM. AvyuM hatuM. temanA dAdA vasanajI vyAsa saMskRta, kAvya nATaka sAhitya I-sAdimAM nipuNa hatA. temanA A gAyanAcArya zrI kAnajIbhAI bhaTTa :saMskAro temanA putra vaikuMTharAya pite kavi ane hiMdustAnI saMgItanI paraMparAne jALavI rAkhavAmAM kIrtanAcArya hatA. pAchaLathI teo junAgaDhamAM havelI saMgItane sAro evo saMgIna phALo che. AvAne kathA ke tenA dvArA pitanA jIvanane nibhAva 15mAM saikA daramyAna hiMdustAnanA judA judA karatA vaikuMTharAya te ApaNA paricaya nAyaka zrI mAtAmAM vaiSNava matanuM sAruM evuM prati pAdana thayuM. AdityarAmanA pitA. samaya pramANenA gavAtA gItomAM dhrupada-dhamAranI vaMzaparaMparAthI cAlyA AvatA saMskAro rAgadArI paddhatine A saMpradAye hajI sudhI jALavI AdityarAmane paNa maLyA pitAe temane saMgIta rAkhI che. saMgItAcArya AdityarAmajIe paNa temanI saMgIta racanAomAM A saMpradAyanA viziSTa tatvane zikSAnI tAlIma ApavAnuM zarU karyuM, ATha varSanI sAcavI rAkhyuM. zizu vaye teoe junAgaDhanA navAba bahAdurakhAna pAse gAyuM. navAbe khuza thaIne potAnI pAse saMgItAcArya zrI AdityarAmajInA ziSya zrI rahetAM lakhanaunA gAyaka na--miyAM pAse saMgItanI zikSA zarU karAvI. sAta varSa sudhI nananamiyAM kAnajI purUSotama bhadrane janma jAmanagaramAM gIranArA brAhmaNa jJAtimAM thayela. temanA parivAramAM saMskRta pAse saMgItanuM ane pitAzrI pAse saMskRtanuM ane saMgItanI sAdhanA vArasAgata hatI. janma zikSaNa lIdhuM ATalI bAlya vaye navAbe tene rAjya saMskAra uparAMta teoe gosvAmI mahArAja zrI gAyaka banAvyA. vRjanAthajI pAsethI aSTa chApa bhakta kavionA gAyakI ane zrI AdityarAma pAsethI dhrupada dhamAranI zikSA AdityarAmajI eka sArA saMgItakAra hovA grahaNa karI, vadhu abhyAsa mATe teo muMbaI gayA. uparAMta eka sArA kavi paNa hatA pitAnA dharmaguru vRjanAthajI mahArAja upara dha pada tathA dhamAranI tyAM zrI jIvaNalAlajI mahAja pAsethI vAdamAM 35 kuzaLatA prApta karI ane temanI ja bhalAmathI ghaNI ja saMgIta racanAo banAvI che. ane te 3thA racanA saMgItAdiya saMgIta graMthamAM prakAzita muMbaInI suprasiddha gAyikA bAputArAnAgurU pAsethI karela che. temaNe khyAla TapAnI gAyakI saMpAdana karI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :367 : jAmanagaramAM zrI AdityarAmajIe saMgIta vaDodarAnA zahura sitAra- vAnA pAye zrI. vidyAlayanI sthApanA karI. A didhAlayanuM nArAyaNA 2.bADe, tathA jalataraMga vAdanAcAryuM saMcalita teo e kAnajI bhaTane sopyuM. zrI. gajAnanarAva ne darabArI kalAkAra tarIke nokarIe rAkhI lIdhA, ritAra tathA jalataraMganI dhrAMgadhrAmAM 67 varSa sudhI teoe rAjya gAyaka tarIkenI sevA bajAvI jhAlAvADamAM saMgItanA saMskAra yugala baMdhI che baMne bhAIoe ghaNaja prAviyatA jIvaMta rAkhavAmAM temano agragaNya phALo che. rAjyanA prApta karI hatI. ravargastha mahArAjA sAhebane paNa temanI pratye anahada prema hato. zrI. nArAyaNarAva aneka prasaMgoe anya rAjavIo samakSa temaNe AMbADe. thoDA varSo pahelA svargavAsa thayo che. saurASTranA sArA gAyaka tarIke pratiSThA meLavI hatI. temanI sitAra tathA jalataraMga vAdananI "mAsTarsa - zrI kAnajIbhAInA putra premazaMkarabhAI sArA voIsa" kupanIe reke prasiddha karI che. mRdaMga vAdaka hatA. temanA putra zrI bhagavatiza kara "kavizrI. rajanIkAnta. Ara. mahetAbhaTTane paNa rAjya gAyaka tarIke sanmAnita karI ITara sudhI vidyAbhyAsa karI, pote kAvya tathA dhrAMgadhrAnA nAmadAra mahArAja zrI mayuradhvajasiMhajIe potAnA parivAranI kaLAkArone sanmAnita karavAnI sAhityanI sAdhanAmAM potAnuM jIvana vyatita karavA u ca praNAlikA jALavI rAkhela che. lAgyA, zrI. mahetA e "alakanaMdA" pustakanuM sarjana karI kAvya saMsAramAM sArI prasiddhi saMpAdana karela che, sagI nAcArya zrI. vasaMta amRta:- janma temanA sAhityamAM lekho paNa prakAzita thAya che. sArasvata brAhmaNa uMca parivAramAM thayo hato. rAjakoTamAM nivAsa kare che. meTrIka sudhI vidyA - saMgItAcArya zrI bAbulAla jI. aMdhArIyA adhyana karI zAstrIya saMgItanI uMca zikSA svargastha meTrIka sudhI vidyAdhyana karI zizu vayathI saMgIta paMDIta vibadigaMbara tathA bhAratanA saMgIta pratye prema hovAthI temanI saMgIta sAdhanAmAM masta maharSi paMDIta zrI. omakAranAthajI ThAkura pAsethI rahevA lAgyA. saMgItamAM UMca jAtiya saMskAra grahaNa karI hatI. lerDa Iravinane potAnI sagItanI temanA kuTuMba parivAramAMthI saMpAdita thayA hatA. gAyakIthI mugdha karI bAla ga dhavanI padavI prApta saMgItanI sAdhanA thA bhAratiya saMgItanA mahAna karI hatI. bhAratIya saMgIta kSetramAM teoe khyAla guNa kalAka guNI kalAkAronA saMparkamAM AvI, saMgItanA durI, gajhala, dhUpada, dayAdi gAyakIo dvArA saMsAramAM khyAla gAyakI, marI, dhruvapada, ItyAdI saurASTranI saMgIta priya janatAmAM sArI khyAti kaMThastha mAdhuryatA bharI gAyakI Upara potAnuM anokhuM prApta karI hatI. "hijha mAsTarsa voisa rekorDa prabhutva darzAvyuM. temanA ziSya thA ziSyAonuM vRMda tathA reDIyeA saMga ta prasArIta progrAmamAM praNava Aje saurASTramAM temanI gAyakI pracAra kare che zrI. sthAna saMpAdana karela che teoe hAramoniyama bAbubhAI sAMtAra dilarUbA, tabalA hAramonIyama, vAMdananI kaLAmAM bahuja uMca kakSAnuM pAMDitya saMpAdana ItyAdI vAjI nuM vAdana kare che. teo khyAla gAyakI karela che. svara tathA layamAM pAMDIlya dharAve che. ola IMDIyA rAjakoTa reDIyo raTezana parathI temanA UMca saMgIta saMgItAcArya zrI nArAyaNarAva AMbADe tathA progrAma prasArIta thAya che, teo sArAe saurASTranA zrI gAmanarAva AMbaDe svaga stha mahArAjA zrI. prathama kakSAnA gAyaka che rAjakoTamAM teo saMgItanA kRSNakumArasiMhajIne sitAra tathA jalataraMga pratye nAtha bhAratInA prAdhyApaka tarIke kAryavAhI kare che. anahada prema hovAthI pina nA rAjadarabAramAM "sa gIta e mAnava jIvananA sukha duHkhanA sAthI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 368 : pakhavAja vAdanAcArya zrI viThThaladAsa vI. zrImatI prajJA zAha ityAdi..ityAdi saMgItanI bApodarA :- saurASTranA mAraDa gAmamAM janma saurabha bhAvanagaramAM prasarAvela che. meTrIka sudhI abhyAsa karI saMgIta pratye prema hevAthI vidyAbhyAsa tarapha mana lAgyuM nahi saMgItanA zrI virANIe saMgItanI sAthosAtha citrakalA prAraMbhika sarakAre temanA parivAramAMthI prahaNa darzanamAM paNa potAne prANa puryo hato. "citrakalA karyA hatA tyAra pachI teo porabaMdaramAM AvA darzana" nAmanA temanA sAta bhAgonuM prakAzana paNa bhAratanA khyAti prApta saMgItanA mahAna paMDIta dhaNuMja prazaMzaniya che. zrI dvArakeza lAlajInuM ziSyatva svikArI saMgItanuM uca ArAdhana satata dasa varSa sudhI karyuM ane zrI virANIjIe DolarI, punamarAta, himarelA, bhAratIya saMgIta kSetramAM saMgItanI prAvidhyatA prApta dayAdi potAnI kAvya racanAo dvArA sArAe karI, teoe havelIomAM prasArita thatAM saMgIta bhAratamAM khyAti prApta karI che. uparokta traNa prathAnuM saMgIta kAvya racanAonuM prakAzana paNa thaI dhava pada, dhamAra, ityAdi gAyakInuM paNa adayana gayuM che. je temanI amara kAvya kRtio che karI samAjamAM gAyakInI uttama rajuAta karela che. teo mRdaMga, tabalA, hArameniyama tathA gAyakInA zrI saptakalAno mahAna saMgIta sitAre zrI upara sAruM prabhutva dharAve che. bhAvanagara mahilA jagada5 7-16nA roja saMgIta gAMdharvarAjanA kelejamAM saMgItanA AcArya padane zobhAve che duniyAmAM cAlyo gayA. vAlina vAdana samrATa zrI jagadipa saMgIta ane nRtyaalaMkAra zrI dharamazIbhAI DI. virANI " : ema. zAha :- janma tA. 4-5-1924mAM thayo. "suranA tAre milAvI, "jagadipa" tuM cAlyA gaye, dakSiNAmUrtimAM vinIta (meTrIka) tathA zAMtiniketanamAM "saMgItanI jyota pragaTAvI, dura maMjhila tuM cAlyA gaye" inTara sudhI vidyAbhyAsa karyo hato. zizu vayathI -zrI yazavaMta bhaTTa sa gIta tathA nRtya pratye sahAnubhUti hevAthI vidyAbhyAsa tarapha lakSa lAgyuM nahi. sa gIta tathA nRtyanA janma tA. 17-12-1917nA roja bhAvanagaramAM saMskAranI bhAvanA siddha karavAnI preraNA jIvanamAM thayo hato. vidyAbhyAsa ilekaTrIka IjInyarIMga (reDIyo) jAgRta thavA lAgI ne karyo hato. zaza vayathI saMgIta pratye prema bhAvanA hovAthI saMgItanI zikSA vAvelina vAdanAcArya zrI nRtyAbhyAsanI prAraMbhika zikSA zAMtInIketanathI haribhAI zarmA pAse saMpAdana karI, vAyolina vAdanamAM zarU karI. tyArabAda "kathakalI" nRtya mATe malabAramAM ghaNIja prAviyatA prApta karI, muMbaI, dilhI, madrAsa, zrI kAju nAyara pAse eka varSanI nRtya zikSAnI ityAdi reDIyo sTezanethI vAyolInanA pregrAma tAlIma lIdhI. ane 1943mAM zrI udayazaMkara kacara prasArita karyA hatA. virANIjIe temanuM sArU e seMTaramAM vidyA abhyAsa karI nRtyanI sAdhanAmAM jIvana saMgItanI mahAna sAdhanAmAM vyatita karyuM hatuM. dhaNI ja prAvidhyatA prApta karI, bharata nATayamanI zrI saMgIta sama lAsagItanI ApanA nRtya kalA tarapha ApanuM dhyAna kheMcAyuM. bharata zubha hasta dvArA sthApita karI, aneka saMgIta ziSya nATayamano nRtya zikSA madrAsamAM Apane zrImatI ziSyAo taiyAra karI bhAvanagaramAM saMgItane zubha rUkhamaNIdevIne ziSya zrI rAjagopAla pAse grahaNa sa deza prasarAvyo. ApanuM ziSyavRda zrI bhArgava karI. tyArapachI kathakanI mahAna nRtya sAdhanA zrI paMDayA, punita vaigha, zarada paMDayA, taruNa mahetA, suMdaralAla gAMgAne "vaDodarA saMgIta yunivarsiTImAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIdhI. A5 vAgha vizArada "dilarUbA ") tathA myujhIka skUlamAM sitAra vAdanano abhyAsa karyo nRtyanI "nRtyAla kAra" nI padavIthI vibhUSita thayA cho. che. temanuM priya vAjIMtra menDelIna che. ane Aje saurASTramAM prathama kakSAnuM kahI zakAya zrI dharamazIbhAInI saMgIta vAdana, nRtyanI tevuM prabhUtva temaNe ne menDolIna vAdana upara sAdhanA mATe saMgIta saMsAranA kalAkAro dhaNuMja _dhaNaja meLavyuM che. hAla teo temanA pitAzrIe sthApela bhAna dharAve che. svabhAve zAMta tathA nirAbhimAnI saMsthA "satakalA"nuM saMcAlana kare che. vyakti che. temanA dharma patnI zrImatI jhaverIbena zAha paNa gAyana vizAradA che. ane saMgItanI saMgItakAra lAlajIbhAI ke. mADIyA :khyAla gAyakI pratye ghaNIja uttama sAdhanA dharAve saMgItanuM zikSaNa zrI kAMtIlAla vI. zAha dvArA che. zrI zAha potAnuM saMgIta nRtya vivalayanuM meLavyuM hatuM. abhyAsa gujarAtI sAta dhoraNane svataMtrapaNe saMcAlana karI saMgIta tathA nRtyano zubha "zrI kRSNakumArasiMhajI aMdha udyoga zALAmAM saMdeza sArAye saurASTramAM prasArita kare che. bhAratiya karyo hato. teo sitAra, tabalA, dilarubA, baMsI saMgIta jagatamAM ApanI khyAti ghaNIja che. yAdI vALe bajAve che. ane zrI satya nArAyaNa saMgIta vidyAlayanuM pacIsa varSathI saMcAlana kare che. mazahura saMgItAcArya rasIkalAla jI. aMdhArIyA :- janma bhAvanagaramAM thayo. saMgItAcAya* mI baLavaMtarAya jI. bhaTTa:meTrIka sudhI abhyAsa karI saMgItanA uMca zikSaNanuM janma sana 1922mAM bhAvanagaramAM uMca prakAro jJAna temanA vaDIla baMdhu zrI bAbubhAI aMdhArIyA parivAramAM thayo hato. zrI bhaTTajIe saMgItanuM pAse grahaNa kareluM, bAlyakALathI Apane saMgIta prAraMbhika zikSaNa muMbaInA sa gIta vidyAlayamAM para prema hAvAthI saMgItanI sAdhanAmAM ApasaMpAdita karyuM hatuM potAnA bAhya jIvananI saMgItanI manomugdha rahevA lAgyA, ane saMgItane sAro pratye anahada prema che vATI temaNe saMgItanI UMca vArasA parivAramAMthI saMpAdita thayo. mAjIrAja zikSA bhArata varSanA mazahura saMgIta samrATa sva. gala hAI skulamAM saMgItanA AcAryapade nokarI omakAranAtha ThAkura pAse grahaNa karI bhAratIya karI che. khyAla gAyakI, ThumarI, ItyAdI gAyako saMgItanA kSetramAM praNava sthAna prApta karyuM che. pratye ApanI viziSTatA ghaNI ja umadA prakAranA zrI bhaTTaja khyAla gAyakI, tarAnA, humarI, dhuva pada che. vAdanamAM dilarUbA, sitAra, tabalA hAranAyama ane dilarUbA, tabalA ityAdi para sAruM prabhutva ityAdi para sAruM prabhutva dharAve che. bhAratanA dharAve che. hiMda vizva vidyAlaya" banArasanA zrI bhinna bhinna reDIyo sTezanethI ApanA sa gIta kalA saMgIta bhAratInA gAyakI vibhAganA AcArya progrAma prasArita thAya che. saMgIta saMsAramAM che. "saMgIta laherI" "bhAvaraMga" nA upanAmathI ApanI khyAti ghaNI prazaMzaniya che. Ape ghaNAye temaNe saMgItanA pustakanuM prakAzana karela che. ziSya chaMda taiyAra karyA che je ullekhaniya che. zrI gulabhAI Ara. dekhayA :- janma tA. saMgItakAra zrI. kamala jagadipacaka 17-4-26nA roja bhAvanagaramAM thaye. gujarAtI virANI - sva. jagadipa virANInA putra. temanA sAta dharaNano abhyAsa karI, saMgItanI sAdhanAmAM janma samayathI ja gharamAM saMgItanuM vAtAvaraNa hatuM. pote nizadIna magna rahetA hatA. e gItane sArA tethI e saMskAra bIja sahajatAthI ropAyAM zrI kamala vAraso temanA parivAramAMthI Avyo hato. teo virANIe meTIka pAsa karyA bAda be varSa baroDa sitAra, kAtara ga, tabalA tyAdi vAdho upara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .: 70 : sAruM prabhutva dharAve che. temane kAvya graMtha "gulana hatI, dinAMka 16-6-65nA roja A saMgIta gIta" e thoDA samayamAM prakAzita thaze. temanI sitArAno AtmA paraleka gamana karI gayo. ziSyAkumArI prajJA zAhe saMgItamAM sArI prAviyatA zrI trIvedIjIye "satAra kI gata" nAmanA saga'tanuM saMpAdana karI che. pustaka paNa prakAzita kareluM che. zrI gulAma kAdirakhAM rAjakoTa nivAsI "bhAvanagara darabAranA mazahura bina zrI gulAma kAdirakhAMe saMgItanI zikSA temanA vAdanAcArya zrI mahamadakhAM :pitA vahIdakhAM ke je prakhyAta bInakAra baMdaalIkhAMnA zrI mahaMmadakhAM desAIne janma lagabhaga sana 1908 ziSya hatA. temanI pAse lIdhelI hatI. bIna ane nA arasAmAM thaye. teo sitAra, dilarUbA, bIna sitAranI A paraMparA temaNe sAcavI rAkhI che. upara sAruM prabhutva dharAvatA hatA, temaNe temanA te uparAMta khyAla dhrupada, dhamAra ane marInA sArA saMgIta progrAma muMbaI reDIye sTezana, tyA rAjakoTa gAyaka chesaMgIta nATaka akAdamImAM teo prAdhyApaka reDIyo sTezanethI prasArIta karyA hatA. ane rAjakeTanI tarIke kAryavAhI karI rahyA che. teonuM muLa vatana saMgIta ekeDemImAM sitAra thI bInanA adhyApaka dera che. rAjakeTa reDIye ezanethI temanA saMgIta tarIke kAryavAhI karatA hatA. saMgItanA kSetramAM progrAma prasArita thAya che. temaNe ghaNAMye saMgIta ziSyo taiyAra karyA che. cAra pAMca varSa pahelA A kalAkAra svargavAsa thayA. . bhAvanagaranA rAjya gAyaka viThThaladAsa suryarAma temaNe saMgIta sAdhanAne uMca abhyAsa temane bhAvanagaranA saMgItakAra zrI jayamalakumAra pitAzrI pAsethI karyo hato. vidyAbhyAsa gujarAti ema, sarahayA :- janma tA. 6-8-1914 mAM sAta dhoraNano karyo hato. zrI bhAvanagara nareza bhAvanagaramAM thayo hato. temaNe sanAtana hAIskUlamAM bhAvasiMhajInA darabAramAM rAjya gAyaka tarIke meTrIka sudhI vidyAbhyAsa karyo hato. saMgItanA ( sArI nAmanA saMpAdana karI hatI ane teoe saMskAra temanA pitAzrInA vArasAmAMthI maLyA hatA. saMskRta thA kAvya racanAomAM praviNya meLavyuM teo sitAra, dIlarUbA, jalataraMga tyAdI vAdyo hatuM "saMgIta kalA dhara"nA mahAna graMthamAM tenI para prabhutva dharAvatA hatA, ane khyAla gAyakInI saMgIta racanAo prakAzita thayelI che ane potAnuM sAdhanAmAM magna rahetA. temanA vaDIla baMdhu zrI saMgIta pustaka "svara saMgIta mAlikA" prakAzita kezabhAI kAvya racanA thA tabalAnA sAdhaka che. thayela che. sane 1938 mAM A gIta kalAkArane ane temanA bhatrIjA zrI. zivakumAra saMgIta tathA DIsa bara mAsamAM vargavAsa thayo. kAvya racanAnuM sarjana kare che. zrI jayamalakumAra A nAzavaMta duniyAmathiI tA. 3-10- 1958nA zrI cunIbhAI zAmajIbhAI trivedI - roja devI duniyAmAM saMgItanI sAdhanA karavA mATe , janma tA. 10-pa-11 nA roja bhAvanagaramAM thaye cAlyA gayA. gujarAti pAMca dhoraNano abhyAsa karI. saMgItanI prAraMbhika zikSA temanA pitAzrI pAsethI meLavI. saurASTranA dilarUbA samrATa zrI nAgaradAsa saMgItanI uMca zikSA temaNe udayapura nivAsi A - cokaDI gAmanA vatanI hatA. temano sitAra samrATa zrI AlAbadekhA tyA prakarUdInakhAM janma sana 1905 vaDedarAmAM thayo hato saMgItanA pAsethI saMpAdana karI sitAra thA di2bA vAdanamAM jAtiya uca" saMskAra temanA pitAzrI pAsethI pAMDIya saMpAdana karyuM teoe bhAvanagaranI skUlamAM vArasAmAM maLyA hatA. muMbaInI "vikaTorIyA saMgIta adhyApaka tarIke sArI praza zA prApta karI memorIyala skula phora dhI khAIDa "nAM keLavaNI tathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: 3ii : saMgItano abhyAsa karI, dilarUbA vAdananI sAdhanA bhAvanagara rAjaya gAyikA sitAra samrATa temanA gurUzrI prajJAcakSu zrI. zaMkararAva kezava pAsethI zrI rahImakhAM :- bhArata varSanA mazahura sitAra saMpAdana karelI, bhArata varSanA prathama kakSAnA dilarUbA vAdana samrATa zrI rahImakhAMne janma sane 1886mAM pAdaka hatA ane bhAratanA u ca saMgIta kalAkAro thayo hato. temanuM muLa vatana jayapura hatuM. khAMsAhebe sAthe dilarUbAnI saMgata karelI jemanA nAma paMDIta sitAranI sAdhanA dvArA saMgItanI duniyAmAM praNava zrI omakAranAthajI ThAkara, pro. nisArahusena, zrI. sthAna tathA pAMDIya saMpAdana karyuM hatuM. khasiAhebe rajabaalIkhAM devAsa, pro vinAyakarAva paTavardhaka pitAnA sitAra vAdananI kalAthI samasta vizvanA bAlagAMdha zrIvasaMta, rAjAbhaiyA, rAtAnajanakara mahArANI vikaTorIyAne manomugdha karI dIdhA hatA. sidhezvarIdevI banArasa, ItyAdi ityAdi. teo tAla ane teo ravargastha nareza bhAvasiMhajI pAse rahetA ane layanA paMDIta hatA ane zrI. bhAtakhaMDecha tathA hatA. zrI bhAvasiMhajIe saMgItane protsAhana ApyuM hatuM vizudigaMbajhane paNa samAgamamAM AvI gayA hatA. ane AkAzavANI amadAvAda reDIyo sTezananA eka bhAvanagaranA rAjya gAyikA zrI caMdraprabhAdevI mahAna "kalAvata' dilarUbA vAdanAcArya hatA. zrI. bhArata varSanI mazahura gAyikA zrI caMdraprabhAdevIe nAgaradAsajIne eka varSa pahelA svargavAsa thayo sa gItanA saMsAramAM saMgItanI mahAna sAdhanA karI temanA dilanA raMgathI ekavAra dilarUbA vAdamAM ane potAnA madhura kaMTha dvArA sArAye bhAratamAM moralI vagADI sarpa jevA jherI jIvane paNa maMtra khyAti prApta karI hatI. teo gurU dattAtrayanA khyAti prApta karI. hatA. mugdha karI dIdhe hato. upAsaka hatA, samasta bhArata varSamAM caMdraprabhAdevI jevA ke zairavI rAgiNuM gAtuM na hatuM, zrI bhAvanagaranA rAjya gAyikA zrI caMdraprabhAdevIe saMgItanI sAdhanAmAM ane prabhu bAbAbahena :- zrI bAbAbahene saMgItanuM uMca bhaktimAM potAnuM jIvana vitAvyuM. zikSaNa kacchanA gayA zrI lAlakhAMjI pAsethI lIdhuM hatuM. zrI bAbA bahene temanI putrI dInA gAMdharvane STranA saMgIta samrATa- paMDIta saMgItanI Uca zikSA ApI, saMgItanA surAne dvArakezalAlajI :- porabaMdara nivAsI 5DIta rAjakoTa reDIye sTezanethI prasarAvyA hatA. zrI dvArakezavAlajI bhAratIya saMgIta jagatamAM potAnI bhAvanagara nareza zrI kRSNakumArasiMhajIne saMgItane pratiSThA jamAvI, zrI dvArakezalAlajIe hAramonIyama protsAhana ApI rAjya gAyakene ghaNAja Azraya vAdananI uMca sAdhanAthI sArAe vizvamAM pitAnuM Apyo hato, jemanuM nAma saMgItanA ItihAsamAM anokhuM sthAna prApta karyuM. temaNe hAramonIyama vAdananI amara che zrI bAbAbahena khyAla gAyakImAM saMgIta pujya paMDIta zrI. emakAranAtha ThAkura, zrI, praviNyatA meLavI hatI. yAjhakhAM, paMDIta datAmaya yalurakara, 5. nArAyaNarAva vyAsa, zrI. vilApata husenakhAM ityAdi mahAna bhAvanagaranA masta phakIra gAyaka murAda ke jemAM kalAkAro sAthe hAramonIyama vAdananuM mAMDItya batAvI eka elIyA gAyaka samrATa hatA, jemaNe pitAnA ravara tathA layanuM adbhuta darzana karAvyuM, zrI. bulaMda tathA madhurakaMThanI bakSizathI svargastha zrI dvArakezalAlajI mahArAja be traNa varSa pahelAM svargavAsa bhAvasiMhajI mahArAjane manomukhya potAnI gAyakI dvArA karI dIdhA hatA, teo phakIranA veSamAM pharatA thayA che. bhAratIya saMgIta jagatamAM Aje paNa hatA, ke jeo eka rAga traNa kalAka gAtA hatA, temanA jevo hAramonIyama vAdaka che. teo laya tathA ane masta hatA. ravaranA mahAna paMDita hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :372 : bhAvanagaranA saMgItakAra zrI mahendrakumAra prApta karI che. zrI, rasikarAyajI tAla svara ane bI. jozI - bhAvanagaranA rAjya gAyaka zrI. layanA paNa paMDIta che. teoe hAmenIyama tathA gajAnana ThAkara pAse bhAratIya zAstrIya saMgItanuM sItAra upara pAMDIya saMpAdana karela che. vidayAyana karyuM. zrI jezIe sana 1951mAM "rAgaraMjanA" nAmanA saMgIta pustakanuM sarjana karyuM mazahura saMgIta zAstra zrI ane 1963mAM "zaragama' bAla gIta saMgrahane valabharAma jaTAzakara ojhA.vAMkAnera nivAsi zrI prakAzana karyuM je pustake samasta gujarAtamAM Aje valabharAmabhAIne saMgIta pratyeno prema bhAva bAlya praNaya sthAna prApti karI che. 1965mAM gItAlApa varSathI ja hato, temaNe saMgItanI uMca prakAranI gIta saMgrahanuM sarjana karyuM. zabda bhAvanA prAdhAnya zikSA zrI nAraNadAsa tabalacI thA dilhInA ustAda mArA gItAnuM guMjana AkAzavANI parathI samaya manekhA pAsethI mRdaMga vAdananI jJAna prApti karI samaya para prasArIta thAya che. zrI. jozI ja khyAla hatI. tyAra bAda saMgItanI uMca prakAranI zAstrIya gAyakI tathA sugama saMgItanI sAdhanAmAM potAna' khyAla gAyakInuM zikSaNa prophesara gaNapatarAva jIvana vyatita kare che, sana 1961mAM "hukAra" gopALarAva barve saMgIta zAstrI pAsethI grahaNa bAla gIta kAvyanuM prakAzana karyuM. je gItona karI saMgIta kalAmAM praviNyatA prApta karI "nAda gujana"mAnava hRdayathI kadI bhulAI nahi tevuM che, ciMtAmaNI"ne mahAna saMgIta graMtha bhAratiya zrI. jozIjI gharazALA tathA dakSiNAmUrtimAM saMgIta saMgIta kSetramAM prakAzita karyo. ke je eka amulya AcArya pade nokarI karI rahyA che. vastu che ane nATaya raMgabhUminI kalAmAM paNa pAMca sAta varSa kAryavAhI karI ghaNIja khyAti bhAvanagaranA "saMgItavizAradA" zrI. prApta karI hatI. gevarI. esa. desAI:- teoe meTrIka sudhI vidyAbhyAsa karI zAstrIya saMgItanI uMya tAlIma zrI pinAkina mahetA - zaizavathI saMgItanuM bhAvanagaranA saMgItAcArya zrI. rasIkabhAI aMdhArIyA vAtAvaraNa pAmelA zrI pinAkina mahetAe pAsethI saMpAdita karI hatI, saMgItanA prAthamika bhAvanagaranI "saptakalA" saMsthA dvArA, temaja kalAnuM abhidarzana temanA kuTuMbanA vArasamAMthI thayuM rAjakoTa reDI parathI potAnA kaMThane kasaba hatuM. teo khyAla gAyakI pratye pitAnuM adata jhaLakAvyo che. zAstrIya svaMganI svaronI lagAvaTa prAviya darzAve che. ane teo bhAjIrAja garsa karavAnA pakSa pAti pinAkinabhAi. bAMdhelI kSamAM adhyApikA tarIke nokarInI kAryavAhI kare svarojamanA vALA aMkanA eka gItane paNa lAlitya che. ane sAthosAtha saMgIta nI sAdhanA paNa kare che. pUrNa rIte prasArIta karavAnI virala zakita dharAve che. porabaMdara nivAsi zrI. rasikarAya zrI harIza bhaTTa porabaMdara :- zaizavathI ja mahArAja:- sItAra vAdananuM uMca adhyana bhArata saMgItanA vAtAvaraNamAM ucharelA harIza bhaTTe temanA varSanA sItAra samrATa paMDIta ravizaMkarajI pAsethI meTA bhAI ane gujarAtanA loka saMgIta gAyaka grahaNa karI saMgIta saMsAramAM uMca nAmanA meLavI na zrI yazavaMta bhaTTanI rAhabarI nIce reDI, phIlama, ane raMga maMca uparathI pitAno svara prasArita che. zrI rasikarAyajInA guru baMdhu zrI. gokuladAsa. karela che 150 thI temaNe reDI dvArA aneka vAya bakSI. bhAvanagara niva sIe svargastha zrI. gujarAtI gIte, temaja sa gIta rUpake gayAM che. dvArakezalAlajI pAsethI hAramonIyama vAdananI tAlIma kelabIyA rekeDa kupanIe prakAzita karelI temanI laI praNava kakSAnA hAramoniyama vAdanA khyAti rekorDa paNa lokapriya tAne varI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 33:. saMgIta kalA sAdhikA. zrImatI pupA purohitajIne temanI sAthe amadAvAda laI jaI chAyA - junAgaDha nivAsI puSpA chAyAye saMgItanA saMgItanuM prAraMbhika abhinava darzana karAvyuM. ane viSaya sAthe ema. e. karavA uparAMta "saMgIta paMDIta nArAyaNa morezvara khare zAstrInI sAthe vizArada'nI padavI saMpAdana karelI che. emano madhura saMparka sAdho. kasAyela kaMTha 195thI rAjakoTa kendra para guMjato thayo che. teo suprasiddha rAjakeTa reDIyo sTezananA tyAra pachI purohita saMgItanuM uMca adhyana svaraniyojaka zrI. upendra trivedInA dharma patnI che. tathA gAyakI sAdhavA mATe paMDIta zrI omakAranAthajI ThAkura tathA khAnasAheba abdula karImakhAnA paTTa cuDA nivAsi zrI. vinuM vyAsaH- cuDA ziSya zrI bAlakraSNa kapilezvarI bhuvAnI sAthe gurU meLa saurASTranA vatanI zrI. vinuM vyAsa doDha dAyakAthI sAdhI kirAnA gharAnAnI gAyakInI akhaMDa sAdhanA gujarAtanA reDI kalAkAra tarIke jANItA che. zarU karI, purohitajIe sArAe vizvamAM potAnuM rAjakeTa AkAza vANInA kerasa grupanA teo anokhu sthAna jamAvyuM. zrI purohitajIe bhAratanA sarve agraNI kalAkAra che. zrI upendra trivedI saMgIta reDIye sTezanethI potAnA progrAma prasArIta karyA hatA. racanAo siphatathI raju kare che. zrI. yazavaMtarAya purohitajIe potAnA saMgIta pratye prema bhAvanA dharAvanAra pratye eka zAyarI darzAvI che sagIta samrATa mI. yazavaMtarAya ke je nIce pramANe che. purohita - kirAnA gharAnAnA gAyaka samrATa zrI. yazavaMta purohitane janma bhAvanagara pAse paravALa maLAye na maLAyete have namana che AkharI mArA, gAmamAM tA. 27-12-1916mAM thayo hato. kadIka ja yAda Avato hRdaya thakI nayana bhiMjAvI leje. bhAvanagaranI dakSiNAmUrti bhavanamAM meTrIka sudhI yazavaMta purohita vidyAbhyAsa karyo hato. zizuvayathI purohitajIne saMgIta pratye prema bhAva hovAthI vidyAbhyAsa tarapha bhAratavarSanA sarva zreSTha gAyakomAM zrI purohitanuM lakSa hatuM nahi. ane ekalavyanI jema saMgIta praNava sthAna hatuM. ane vizvanA mahAna ga eka hatA. sAdhanAmAM magna thaI jatAM. temanI gAyakInuM jIvana smaraNa kadI bhulAI nahi tevuM hatuM. zrI. purohitajI lekhaka zrI yazavaMta bhaTTa bhAvanagaramAM 1933mAM jayAre "dakSaNi maMDaLa'' sAthe sagA bhAI jevo prema dharAvatA hatA ane taraphathI gaNeza utsavane mahAna tahevAra ujavavAmAM bALamitro hatA. bhAratamAM zrI. purohitajIe potAnA Avato tyAre pra. nArAyaNa vyA', paMDIta dhaNAM saMgIta zive taiyAra karyA che. saMgItane zaMkararAva vyAsa ItyAdi saMgIta zAtrIyone saMgItanuM makAna khudAI phIrarasto dInaka 3-1-64nA roja AmaMtraNa ApavAmAM AvatuM hatuM. saMgIta za.strIya niMdrA devInI mahAna saMgIta samAdhimAM sadAne mATe muMbaIthI A che bhAvanagaranI sa gIta priya janatAne suI gayo. paNa saMgItanA saMsAramAM tenA svaranuM temanI saMgIta kalAthI AnaMda karAvatA, A takane madhura guMja mukato gayo. te aharaniza yAda janaka che. lAbha bhAI purohitajIne maLyo ane temaNe temanI saMgIta gAyakI gAI nArAyaNarAva vyAsa, tathA paMDIta saMgIta vizAradA zrI. suzIlA divAkara:zaMkararAvajIne potAnI bhAvanA prAdhanya gAyakIthI zrI. suI lo esa: divAkarane janma sana 1937mAM mehamugdha karI dIdhA. ane nArAyaNarAva vyAsanI dhaMdhukA gAmamAM thayo hato, mahIlA kolejamAM bI. gAyakInI nanna karI bata.vI, paMDIta zaMkararAva vyAsa e. vItha myujhIka. ema. eDa. sudhIno abhyAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 374 : karyo, zAstrIya saMgItanI uMca zikSA zrI yazavaMta, zrImatI harSada vyAsa :- zrImatI harSada bhaka tathA zrI, deva bhojaka pAsethI saMpAdana vyAsano janma lIMbaDImAM thayo hato. bI. e. karI zAstrIya tathA sugama saMgIta pratye sArI prazaMsA sudhInA Academic jJAnathI ja saMtoSa na pAmata. prApta karela che. dilhI yutha phesTIvalamAM lokasaMgItamAM temaNe saMgItano paddhatisarane abhyAsa cAlu rAkhyA, sArI nAmanA meLavI hatI. temane parivAra saMgIna kolejanI saMgIta hariphAImAM prathama sthAna prApta pratye sArI sahAnubhUti dharAve che. Aje teo karavA uparAMta temaNe dilhIne yutha phresTIvalamAM paNa gharazALA bAla adhyApana maMdIramAM adhyApikA che. sAMskRtika pratinidhi tarIke hAjarI ApI che. reDIyo tathA sagIta nRtyanATIkAomAM temanA saMgIta vizAradA kumArI saralA trivedI:- avAjanA surIlA raNakA ane pharatanI kalA jevA temaNe bhAvanagara mahIlA kolejamAM bI. e. vItha maLe che amadAvAdanA kalAkAra zrI janAde na rAvaLanA myujhIkano abhyAsa karela che. saMgItanuM prAraMbhika teo dharma patnI che. abhinava darzana temanA pitAzrI ramaNIkalAla trivedI dvArA thayuM hatuM ane pachI saMgItanI uMca tAlIma zrI rAja keTa nivAsI saMgIta zAstrI zrI rasIkabhAI a dhArIyA pAsethI saMpAdana karI khyAla lakamIzaMkara raNachoDajI trivedI:- zrI lakSmIcA kara gAyakImAM pravRtva saMpAdana karyuM dilhI phesTIvala trivedIne janma rAjakoTamAM thayA hatA. temaNe yutha, rAjakoTa sAMskRtika samAroha, ityAdi saMgIta saMgItanuM zikSaNa punAnA mazahura saMgIta prephesara samAraMbhomAM bhAga lIdhela hato. jAmanagaranI saMgIta zrI jI. bI. Acarekara pAsethI sapAdana karyuM hatuM. spardhAmAM golDa meDala saMpAdana karyuM hatuM. zrI zrI lakSmIzaMkarabhAIe saMgItazAstranA amUlya graMthonuM saralAbena zAstrIya saMgIta sAdhanAmAM temanuM jIvana prakAzana karela che ke je saMgItaratnamALA, bhAga 1 vyatita kare che. thI cAra, nAdAnaMda, saMgIta kalAnidhi, tathA rAsanAda ciMtAmaNI, zrI trivedIjIne thoDA varSa pahelA saMgIta vizAradA zrI kuMdanabena khAMDekara - svargavAsa thayo che. bhAvanagaranA zrI kuMdanabena khAMDekare bI.e. sudhIno vidyAbhyAsa karI sa gIta pratye bAla vayathI prema vAlIna vAdanAcArya zrI harilAla ema. hevAthI zAstrIya saMgItanI uMca prakAranI saMgIta zarmA :- zrI kAThiyAvADa saMgItazALAnA saMcAlaka zikSA zrI anaMtarAva svara-ma DaLenI pAse rahaNa zrI haribhAI zarmAne janma tArIkha 23-6-1895 karI khyAla gAyakI upara potAnuM mAruM jIvana mAM thayo hato. gujarAtI pAMca dhoraNa sudhI vyatita karela che. vidyAbhyAsa karI, saMgItanI zikSA zrI trikamalAla bhejaka tathA zrI rahImakhAMjI pAsethI saMpAdana karI sAragI vAdana AcArya zrI sulatAnakhAM:- temanA putra zrI harSadabhAI vAlInanI sAdhanAmAM zrI sulatAnakhAMe sAraMgInI tAlIma temanA pitA temanuM jIvana vyatIta kare che. zrI zarmAjIne mahAna gulAmakhAM tathA zrI ahamadajharA sAheba rAyada AbhA tArIkha 7-5-63nA roja Izvara darabAramAM pAse grahaNa karI hatI, Idora gharAnAnI viziSTatA saMgIta karavA cAlyo gayo. sAraMgI jevA vAdya para temaNe jALavI rAkhI che. rAjakoTa reDIyo sTezananA teo sAraMgI vAdanAcArya zrImatI nIrUpamA zeTha :-nIrUpamA goMDaLanA che. temanuM muLa vatana rAjasthAna che. saMgItanA kSetramAM divAna parivAramAM janma ane abhinaMta saMskAra teo sArUM mAna dharAve che. siMcana pAmelAM nIrUpamA zeThe Aja sudhI reDIyo, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAma phona, nRtya nATikA temaja raMgamaMca dvArA bhAvanagaranA zrI dalasukharAya TI. pitAne kaMTha prasArita karyo hato. kolejanA varSo aMdhArIyA :- bhAvanagaranA saMgItakAra zrI daramyAna muMbaInA kokila kaMTha tarIke prasaMzA meLavI dalasukharAyano janma tA. 28-11- 37 nA roja 157mAM teo zrI ajIta zeTha sAthe lagnagraMthIthI thayo hato. be IMglIza sudhI vidyAbhyAsa karI joDAyAM. zrI paMkaja malIkanA nikaTa saMparka daramyAna saMgItanI zikSA zrI bAbubhAI aMdhArIyA dvArA pitAno kaMTha mAdhurya ane svaranI grahaNazIlatAthI saMpAdita karI hatI. paMkaja bAbune paNa emaNe prabhAvita karyA hatA. dhroLa nivAsI zahanAI vAdaka zrI bhAratiya vidyAbhavananA sugama saMgIta vibhAganA teo mAnad maMtrI che. phIlmomAM pArzvagAna IlIyAsabhAI IsAbhAi - zrI IlIyAsabhAino janma tA. 28-6-36 nA roja thayo hato. ApavAnuM temaNe zarU karyuM che. cAra dhAraNa vidyAbhyAsa karI. zahanAI tyA bhAvanagaranA mIThuM meMDa saMcAlaka zrI nuramahamada kalerIyAneTanI sAdhanA karI. bacubhAI deauyAkalerIneTa vAdaka zrI nuramohamada urphe bAbubhAIne janma sane 1934mAM bhAvanagaramAM bhAvanagaranA tabalA vAdaka zrI zAMtilAla thayo hato temaNe traNa gujarAtInA abhyAsa karI. eca. mahetA:-zAMtilAla ecamahetAno janma temanA pitAzrI svargastha bacubhAI pAsethI bhAvanagaramAM sane 1911mAM UMca vaNika parivAramAM karIneTanA zikSA prApta karI hatI. ane reDI thayo hato. pAMca IglIza sudhI vidyAbhyAsa karI ezathI progrAma prasArIta karyA hatA. temaNe temanuM jIvana bAlya vayethI tabalAnI sAdhanAmAM vyatita karyuM. bhAvanagaramAM 1928 nI bhAvanagaranA zrI nuramahamada alArakha sAlamAM jyAre dakSiNI mahAzayane gaNezotsavanuM dekhaiyA :- kalerIneTa vAdaka zrI nuramahamada Ayojana karavAmAM AvatuM tyAre mu baInA zrI deDIyAno janma tA. 13-2-1921nA roja zaMkararAva vyAsa zrI nArAyaNarAva vyAsa, tyA bhAvanagaramAM thayo hato. temaNe kalerIneTa vAdananI mAstara vasaMta amRta ItyAdi mahAna saMgItakalA ta lIma zrI jamAlabhAI alArakha maiyA pAsethI kAra sAthe zrI mahetAe tabalA vAdananI saMgata saMpAdana karI hatI ane vidyAbhyAsa cAra gujarAtI karI hatI. sudhIno karyo hato temaNe kAvya saMgrahano graMtha prakAzita karyo che. bhAvanagaranA svara sAdhaka zrI anaMtarAva Ara. svara maMDale :- zrI anaMtarAya svara bhAvanagaranA nivAsI zrI dalasukharAma maMDale janma isvI. 1915 sAvaMtavADI revAzaMkara nAyaka - bhAvanagaranA saMgItakAra kolhApura)mAM thayo hato. temanA pitAzrI zrI dalasukharAma nAyakano janma tA. 5-6-1918 ne kirtanAcArya hatA, jethI saMgItanA uMca sarakAra reja thaye hato. vidyAbhyAsa gujarAti 6 dhoraNa svara maMDalejamAM zizu vayamAM skurIta thayA hatA. sudhI karI, saMgItanI zikSA zrI zivalAla manasukharAma hAIskulamAM meTrIka pAsa karI prAraMnika saMgIta abhinava darzana svargastha zrI rAmakiSna vajhe buvA nAyaka thA paMDIta vADIlAla zivarAma (amadAvAda) dvArA saMpAdita karyuM. tyAra pachI Uca saMgItanI pAsethI saMpAdana karela hatI ane nATaya raMgabhUmine tAlIma paMDItavAmanarAva pAdhyAya buvA pAse lIdhI. paNa pacIsa varSa no anubhava che. mahilA koleja bhAvanagaramAM saMgIta AcArya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :30: pade nAkarI karI rahyA che. ane saurASTramAM 25 varSathI nivAsa kare che. ane khAsa gAmI, sitAra vAcelIna dIlabA, dAjhmonIyama, nakhalAM yAdi vAdana para prabhutva dharAve che. bhAvanagaranA phalA tA. bhAvanagaranA hAramAnIya vAdaka DA vijayazaMkara zrI bhaTTa :sAdhaka DAkaTara vikrayAkara sabjhano janma 20-1-1902 mAM bhANavaDa gAmamAM uca praznArA parivAramAM thayA hatA. 1925nI sAlamAM DAkaTarInI ema. khI, khI, esanA parikSA UtIra karI DAkaTarI vyavasAyamAM sArI nAmanA prApta karI, ane sAthe| sAthe bAlyavayathI saMgItanI uccadInAMka sAdhanA sAdhavAmAM sac chAna vyatita karavA lAgyA. saMgItanI dIzALA vAdananI 'ca zikSA jAmanagaranA zrI rAjAbhAi cAraNa pAsethI prApta karI, dIlarUbA tthA hAramAnIyama vAdana para adabhuta prabhutva dharAvyuM. kacchanA ustAda lAlabhAinA paNa samAgamamAM bhAvI gayA hatA. hAramonIyamanI zikSA zrI alArakhabhAI pAsethI paNa grahaNa karelI, kacchanA saMgItAcAya saMgItAcA khAna sAheba tAlakhAM :- 7mAM janma thayA hatA. hAlamAM gvAlIyara gharAnAnA umadA kalAkAra hato. lAlakhAMe saMgItanI zikSA mazahura ustAda nAsIrakhAM pAsethI sa MpAdana karI hatI. zrImAna kAzmIra narezanA pakhavAjI tarIke paNa lAlakhAMe nokarI karela hatI. ane tyAra pachI lAlakhAM gvAlIyara nareza pAse rahetA hatA. ustAda nAsIrakhAMe pakhavAja tathA gAyakInuM uMca jJAna lAlakhAne AApI. pAtAnI dIkarI lAlAnI gAyakI tathA yAna razailI upara prasanna thaI paraNAvI hatI. zraga 1950mAM lAlakhAjI svargavAsI thayA zrI zrI mAThunalAla Ara. kApaDI :mehanalAla Ara. kApaDIte janma strI. 1916mAM bhAvanagaramAM thayeA hate. bhAvanagara hAiskulamAM cAra iMglIzanA abhyAsa karyA paraMtu sa MgIta pratye bAhya varSathI prema hovAthI vidyAbhyAsa cheDI dIdhA. sagItanA prAr bhika sarakAra pitAjI tarathI maLelA hatA. saMgItanI U~ca ttAlIma zrI bAlakrISna kapilezvavarI jIvA tathA vAmanarAva ThAkara pAsethA grahaNa karI hatI. " zrI saurASTra saMgIta vidyAlaya " nA AcArya che. temanA putra zrI harihara kApaDI grejyueTa che. ane vAyeAlInanI vAdana sAdhanAmAM temanuM jIvana vyatita kare che. TavIna panAe temanI eka kA prasiMha karI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bhAvanagaranA vAyeAlina vAdaka zrI bacubhAI ena. paTela :- zrI bacubhAi paTelano janma 10-10-1906mAM bhAvanagaramAM 'ca dhanika parivAramAM thayo hato. cAra IMglIza sudhI vidhAbhyAsa karI sagItanI vAyeAlInanI tAlIma zrI brUmbukA ( mIThuM kheMDavALA ) tathA zrI bAbulAla aMdhArIyA pAsethI grahaNa karI. saMgIta kalAkAra zrI sUryakAMta ve:- = sUryakAMta davenA janma sana 1933mAM saurASTranA gAmamAM thayA hatA. davee sagIta pratye vaDhavANa abhirUcI vArasAmAM saMpAdana karI hatI. ane zAstrIya gIta kalA / zikSA zrI zAMtilAla pAtAnI svara racanA prasArita karatA, zrI vejI vyAsa pAsethI maNa karI, uDhIyA paranA kAryakramo regaDAnA nAmI kalAvata che. kavirAja zrI dinakararAya ke. bhaTTa " mIna piyAsI " temanu muLa vatana cuDA che, temana pitAzrI sva. kezavalAla peApaTabhAI cuDAnA rAjyavaida hatA. ane sva. jhaMDu bhaTTajInA bhatrIjA thAya, zrI manapIyAsIe nezanala meDIkala pAlejanu' inTara ela. sI. pI esa.. pAsa karI peAtAnA pitAzrInA vaidakIya dhaMdhAmAM soMkalita thayA. ane kAvya racanAnI sAdhanAmAM temanuM jIvana vyatita lAgyA, kAvya racanA racanIe "mInapiyAsI ' jIvanane sAce AnaMda che. zrI manapiyAsIke karavA jInA www.umaragyanbhandar.com Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 377: temanA zabda bhAvanA prAdhAnya graMtha "vaSe jala"nuM prasthAna ItyAdimAM samaya samaya para prakAzita thAya. sarjana karI, ka vanI duniyAmAM potAnuM praNava che. "ullAsa" nA mAsika aMkanuM avalokana sthAna prApta karyuM che. sAhityanI bhASA zabda che. karavAthI hAsya kalAne kharakhara 5ricaya thaze teo ane saMgItanI bhASA para che, saMgIta ane masta phakIra, mInapiyAsa, zrI lAbhaza kara ityAdi sAhityane sumeLa saMbaMdha che. kavionA samAgamamAM AvI gayA che. hAla teo sInIyara ekAuTanTa rehave ephIsaranI kAryavAhI kare kavi jaTilarAya ke vyAsa ..janma keTaDA che. bhAratanI lalita kalA pratye ma na dharAve che. A sAMgANImAM thayo hato jaTilarAye bhAvanagaranI zAmaLadAsa kolejamAM bI e. sudhI vidyAbhyAsa saMgIta jAdu thA hAsyarasane rAjA zrI ka" kAvya sarjana thA kAvya prakAzanamAM potAne zyAmasuMdara Ara. purohita :- saurASTranA samaya vyatita karyo. bhAratanA bhinna bhinna mAsika saMgIta jAdu hAsya rasanA bAdazAha zrI zyAmasuMdara sAmayikomAM kAvya racanAo , samaya samaya para purohane janma bhAvanagaramAM thayo hato. saMgIta prakAzita thAya che. temaNe kAvya racanAne eka hAsya, jAdunA saphala sarjaka zrI purohitajInI graMtha paNa prakAzita karyo che. kalAthI saurASTranI janatA ajANa nathI, temaNe saMgIta vilA jAduvidyA, thA hAsyakalA, e traNe bhAvanagaranA kavizrI. abdulakarIma. sI. kalAnuM darzanAtmaka zikSaNa temanA svargastha pitAzrI kurezI "mukabila":- janma 24-6-25nA roja zrI ratIzaMkarabhAI pAsethI saMpAdita kareluM. zrI bhAvanagaramAM thayo hato. bhAvanagaranI hAiskulamAM ratizaMkarabhAIe saMgIta, nATayanI raMgabhUmi. jAduImeTrIka sudhI vidyAbhyAsa karyo hato. sAhitya tathA kalA, ane hAsyakalAnA prakhaMDa vidvAna hatA. te kAvyanA uca saMskArano vAraso temanA vaDIla baMdhu sArI kaLAne vAraso bhAIzrI zyAmasuMdara purahitamAM pAsethI saMpAdita karyo hato. bhAIzrI "mukabila"nI utarI Avyo, ane samasta bhAratanI vizva yAtrA kAvya racanAo bhAratanA bhinna bhinna mAlike tathA karI potAnI kalAno paricaya karAvI kalApremI peparamAM prakAzita thAya che. temaNe temanA "pamarATa" janatAne mehamugdha thA ha ya rasane 2sa gulAMya nAmanA pustakanuM prakAzita karela che. ane bIjI AnaMda vibhera karI detA hatA, teoe potAnI pustaka "madhamadhATa thoDA samayamAM prakAzita thaze. kalAnuM darzana mu baI, amadAvAda, kalakattA, nAgapura bhAvanagaranI re ophIsamAM nokarI kare che. kAvyanA isTa AphrikA, narebI, dilhI ItyAdi sthaLoe saMsAramAM temanuM amulya anokhuM sarjana che. karyuM hatuM. zrI zyAmasuMdara sArAye saurASTranA jAdugara hAramonIyama vAdaka, tyAM tabalAvAdanAcAya che. saurASTranA sAhityakAra zrI mahAsukharAya temanI hAsyarasanI "TavIna rekarDa kaMpanIe prasiddha Aya. paTTaNI :- janma tA. 18-8-1909 mAM karI che zrI zyAmasuMdara purohita bhAratanA eka prathama verAvaLa gAmamAM thayo hato. sAhitya thA kAvya kakSAnA kalA upAsaka che. kalAno sAro vAra temanA pitAzrI Ichokara dvArA temanA vArasAmAM Avyo hato zrI paTTaNIe bhAvanagara saurASTranA saMgIta sAdhaka zrI bI. e. ela. ela. bI sudhIno abhyAsa karI, amala, bhaTTa. :- bhAvanagara | zrI. amala bhaTTa sAhitya tathA kAvya kalAnI sAdhanAmAM temanuM jIvana saMgItanI "saptakalA mAM rAMgatIka saMrayAmAM samarpita karyuM. temanA sAhityanA lekho thA kAvya saMgItanuM mArgadarzana karyuM hatuM. A navodita bhAratanA prakAzita thatA mAsika kumAra, halAsa, saMgIta kalAkAra tenA gaMbhIra gahana ane mAyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :IGN : vAthI saMgIta rasikAmAM Tuka samayamAM sArI cAhanA sapAdana karI zakyA che. temAM saMgItanuM uMca abhinava dzana zrI. puruSotama upAdhyAyanI rAhabarI nIce laI rahyA che. sagItanA kSetre Aja te uMca sAdhanA karI rahyA che. saurASTranA sagIta sAdhaka zrI, khAlakRSNa dADhA - baroDAnA sugama sa'gIta kSetre A eka agraNI saMgIta kalAkAra saurASTranA vatanI che. saMgItanI pravRtti emane vArasAgata maLI hovA uparAMta emaNe prAthamika tAlima paNa lIdhI che. chellA dasakAthI tee AkAza vANI amadAvAda vaDAdarA parathI saMgIta kAryakramA prasArita karI rahyA che. AkAza vANInA bhAiTa myujhIka kAnsarTamAM emaNe sakriya bhAga lIdhA che. te uparAMta te svataMtra rIte svaraniyojana pazu kare che. vyavasAye sarakArI kacArI che. loka saMgItanA sitArA svargastha zrI taimubhAI gaDhavI : - saurASTranA lekasa gItanA upAsaka zrI hemubhAIne sArAye leAka saMgItane vAraso temanA kuTuMba parivAramAMthI saMpAdita thaye| hatA, leAka sa gItanA mahAna sAdhakane madhura svara samaya samaya para rAjakATa reDIyo dvArA prasArita thAya che ane tenA lokagIteAnI racanA mAnava jIvananI mArapAra utarI jAya che. temanI grAmophona rekorDa pazu prasiddhi pAmI che. ane pote raMgabhUmimAM paNa potAnA abhinaya darzanathI janatAne Ana MdavibhAra karI detA, teo hamaNuMja svargavAsI thayA che paNa temanI "lA sa'gIta". vANI saurASTramAM ajara amara che. saurASTranA saMgIta vizArada zrI mukatAbena vaidya - saurASTra nivAsI zrI muktAbena vaide bhAvanagaranI dakSiNAmurtimAM vidyAbhyAsa karI saoNMgItanI tAlIma zrI muLazaMkarabhAi pAsethI sa'pAdita karI hatI temanA kuTuMbamAM saMgIta pratye prema hAvAthI bAhya vayamAM saMgItanA uMca saMskAra jAgRta thayA hatA. temaNe "ve yunivarasiTI"mAM saMgIta viSaya sAthe ema. e krsTa kalAsa pAsa karela che. rAjakoTamAM "saMgIta nATaya nRtya bhAratI"nA saMgIta adhyA pikA che. zrI muktAkheta vaide 'saMgIta pravezikA '' nAmanA uttama puratakanu prakAzana karela che. rAjakoTa reDiyo sTezanethI temanA sa'gIta prAgrAma prasArita cAya che. saMgIta sAdhaka zrI. candravadana dheALakIyA jAmanagara :- kacchanI sukI dhatI saMgItanA kSetre lIlIchama che. e zrI caMdravadane pratipAdita karyuM che. traNa varSathI rAjakoTa kendra parathI temanA madhura svara gujIta thayA che. bAra varSanI bAhya vIjayAmAM te sArUM nAma dharAve che. sa'gItanA jAhera kAyakrama ApatA AvyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat - kacchanA sagItakAra zrI zarada ajaMtANI kacchanA sagIta kalAkArAmAM agragaNya evA zrA zarada aMtANI chellAM dasa varSathI AkAzavANI parathI sa'gItanA uMca kakSAnA bhAvanA prAdhAnya gItA gAtAM AvyA che. reDIyeA sivAya grAmophezana karyuM paNa prasiddha thaI che. saMgItanI gAyako uparAMta phIma saMgIta kSetramAM paNa sa MgIta niyeAjana paNa bhAi aMtANI karI rahyA che sa'gItanI saurASTranA saMgIta kalAkAra zrI janArdana rAvaLa - saurASTranA saMgIta sAdhaka zrI janArdana rAvaLa kAyadAnA snAtaka vyavasAye sarakArI kama cArI hAvA chatAM sagIta pratye jIvaMta rasa dhAve che. mAdhuryaMmaya gabhira avAja tthA gItAnAM bhAvavAhI gAyakIthI janatAnuM mana maneAmugdha karI de che. mairabI (saurASTra)nA mazahura sa'gItAcAya zrI madhusudana AcArya :- zrI madhusudana AcAya' meTrIka sudhI vidyAadhyana karI saMgItanI uMca zikSA svargastha khAnasAheba zrI abdulakarImakhAM pAsethI prApta karI sa MgItanI mA'tAmaya gAyakI dvArA sArAye bhAratamAM khyAti prApta karI hatI, AjathI www.umaragyanbhandar.com Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacIsa varSa pahelA " kinAra" nAmanI philmanuM koI paNa bhAI bahenane madada karavA teo sadAya sarjana karyuM hatuM. utsuka hoya che. saMgItajJa zrI yazavaMtabhAI che. bhadra :- bhAratIya saMgIta saMsAramAM zrI yazavaMtabhAIe lekhaka-zrI hasamukha DI virANI saptakalA saMgItanA ghaNAe saMgIta ziSya ziyAo taiyAra bhAvanagara : A saMgrahamAM aneka kalAkAre karela che ke jenA nAma zrI suzIlAbena divAkara, paricaya jemaNe Apyo che, te zrI yazavaMtabhAI zrI mahendrakumAra gohila, zrI dArA mahetA, zrImatI DI. bhaTTa bhAvanagaranA vatanI che ane temanI janma keTIena bharUcA, dayAdi ityAdi tArIkha 22-2-1914 che. nI yazavaMtabhAI DI. bhaTTa viSe anya je zrI yazavaMtabhAI mAtra sArA saMgItakAra che. mAhitI amane maLI che te paNa ahiM rajU karIe eTaluM ja nahi paNa saMgIta zAstranA sArA abhyAsI chIe:- saMpAdaka, ane lekhaka che. saMgItano zokha temane nAnI vayathI ja hato ane paMDita emakAranAtha ThAkuranuM zikSaNatva zrA. bhaTTajIye aharaniza saMgIta sAdhavAnI temaNe grahaNa kareluM. temaNe dara rahIne paNa pUjya upAsanA karI samasta saMgIta saMsAramAM sArI paMDitajInI kalA ane sAdhanA najara samakSa rAkhI khyAti saMpAdana kare che. zrI. bhaTTajIye samasta vizvanA ane pitAmAM tenuM siMcana karyuM sAmAnya rIte thoDI mahAna saMgItAcArya sva. paMDita omakAranAthajI ghaNI siddhI maLyA bAda mANasane je prasiddhone ThAkuranuM ziSyatva premAdaza bhAvathI prahaNa karyuM che. moha thAya che tenAthI sadAya dUra rahI zrI yazavaMta viNadhArInI tathA gurUzrInA asima ASizathI zrI. bhAIe pitAnI sAdhanA cAlu rAkhI che. teo bhaTTajI sitAra, dalarUbA, vAyolIna, meMDalIna, eka achA dilarUbA vAdaka uparAMta sitAra, tArazahanAI, rAIsekreTA, ba sarI, hAronIyama, vAyolina jevAM aneka vAdyo vagADI jANe che. ItyAdi saMgIta vAdyo para pote bahuja sAruM temaNe AkAzavANI rAjakoTa uparathI kAryakramo prabhutva dharAve che, temaja sugama saMgIta tathA ApelA che. zAstrIya khyAla gAyakI upara paNa sArI sAdhanA saMpAdana karelI che. ane rAjakoTa reDI sTezanathI zrI yazavaMtabhAIno mULa zokha sadhana ane paNa temaNe temanA saMgIta progrAmanI suMdara gAyakInI saMgIta viSayaka lekho lakhavAno che. saMgItane lagatAM rajuAta karI hatI, zrImAna paMDIta kAzInAtha jANItA mAsike "saMgIta", "saMgIta kalA vihAra" tulapule saMgItAcAryajIye bhaTTajInI gAyakI zravaNa giNI ane kalAvaMta ane " saMgItakalA" karI reDIyo saMgIta progrAma dvArA temane e bhAsa vageremAM avAranavAra temanA lekho prasiddha thAya che. thayo ke zrImAna paMDIta omakAranAthajInuM saMgIta A lekho bhAratIya saMgItanA saMsAramAM ghaNA rekeDIMga cAlI rahyuM che, paNa pAchaLathI temane khabara upayogI siddha ane agatyanA che ane tenuM mahatava paDI ke bhAvanagaranA zrI bhaTTajIne saMgIta progrAma aka tu hoya che. che. reDIye sTezana para progrAma samApta thatA reDIyo DAyarekaTara zrI. puhita dvArA mArA jIvanano paricaya zrI yazava tabhAI bhAratIya saMgIta kSetramAM ghaNuM karAvyo ane zrI. sulapule saMgItamAM A5 siddhi ja mAna dharAve che. zrI bhadra bhAI svabhAve ghaNAM tathA kiti saMpAdana karo evuM huM mArA hRdayanA namra ane sevAbhAvI che. saMgItanA kSetre kAryakartA bhAvanAthI chuM chuM. omakAranAthanuM saMgIta upayegI siddha ane saMsAramAM ghaNA rekeDIMga cAlIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :3Q: zrI zava'tama DI. bhaTTanI saMgIta lekhana lA kRtio bhAratiya sagIta sa'sAranA dhaNA sa gIta mAsikAmAM samaya samaya para prakAzita thAya che, je sa'gIta kalA kRtiyA ghaNIja suMdara temaja zabda bhAvanA prAdhAnya che, je kalA prakAzana saMgIta'' cirasa yu. pI, saMgItakalA vihAra '' muMbai, " sa MgIta kalA " gvAliyara, " rAgini hAyarasa yu. pI, " saMgIta kalAvata ', varSA, "sagIta mAdhurI ' banArasa ityAdi soMgIta mAsikamAM praznAzita thAya che. bhAinI gIta kalAkRtimAM upanAma " yazara'ga'* dharAve che, zra bhaTTajInI saMgIta racanAo pratye bhAratiya saMgIta sAdhake baNuMja mAna dharAve che. zrI bhaTTajIe bhAratanA ghaNAMye sa MgIta vidyAnAnA sa'pa'mAM AvI sa'gIta vidyAnA sArA anubhava paNa soMpAdita karela che. jenA nAmeA sva. paMDIta omakAra nAthajI ThAkura gurUzrI, paMDIta jasarAja, mAstara vasata, zrI devadharajI, svargastha pa`DIta phIrAja krAmajI, svastha khAna sAheba abdulakarImakhAM, zrI esa. e. hADakarajI, zrI ena. vI. guNe, zrI krAzInAtha tulapule, raghunAtha talegAvakara, zrI mukuMda dhANekara, svastha mahArANA prabhAtadevajI, zrImAna dharamapura mahArAjA vijaya devajI sAheba, zrI kumAra zrI narapatasiMhajI, zrI paMkaja makSika, zrI paMDIta phIrAja dastura, zrI meAhile sIsTarsa, zrImatI sudhAdivekara, pa'DIta bAlakrISna, kapilezvarI muvA. zrI kRpAlAnaMdajI mahArAja pratyAdi mahAna guNInA samAgamathI mArA sagIta chAttamAM navuM. sana maLyuM,. saMgItamAM sAdhanA sivAya siddhi maLatI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat nathI, sAcA saMgIta sAdhakanI pAse vizvanI mahAna siddhie Apa meLe nAcatI gAtI Ave che. sa MgIMta e samudra che. tene pAra kASTa pAmI zakayuM nathI. nAda samudra taranakA sarasvati kina vicAra, dA tue kAMdhe dharI teAya na pAyA para zrI yajJAvaMta bhaTTa relve ekAunTa ophIsamAM bhAvanagara parAmAM nekarI kare che, ane revenI sakhta nekarInI sAthe dinarAta saMgIta kaLAnI sAdhanAne paNa abhyAsa kare che, mIrAM saMgItAMjalI nAmanuM aprakAzita hastalekhita pustaka paNa pragaTa karAnAra che. zrI bhaTTajInA saMgIta saMgrahamAM amulya saMgIta maze| tyA grAmophona rekaDaeNmAMMtu' saMgraha sthAna che. bhaTTajInA saMgItanA sutrA saMgIta e mAnava jIvanane AnaMda che. saMgItathI jIvananuM dukha bhUlI javAya che. saMgIta e mAnava jIvananu sAcu' bana che. sagItathI mAnava jIvananA zaga nivAraNa cAya che. saMgIta e paramAtmAne prasanna karavAnu amulya sAdhana che. saMgIta e mAnava jIvanane sAcA sAthI che. www.umaragyanbhandar.com Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA yAdagAra prasaMgA bhUtakALanA saMsmaraNA Adarza vahIvaTI adhyakSa sara prabhAzaMkara paTTaNInuM nAma eka prakhara rAjapuruSa tarIkesuvikhyAta che. aMgreja sattA pUrabahAramAM hatI ane gAMdhIjInI satyAgrahanI caLavaLa paNa madhyAhane hatI. te vakhate sarakAranA vizvAsu tarIke rahevuM ane gAMdhIjIne vizvAsa paNa bhAgabhAra prApta karavA te sarala naheAtuM mebI hAiskUlane eka adanA zikSaka bhAvanagara rAjyaga dIvAna ane, inDiyA kAunsilane sabhya ane muMbainA pradhAna maDaLanA sabhya ane, bhAvanagara rAjyane eDaminisTreTara bane, ane bhAvanagarane dIvAna batI peAtAnuM nAma Adarzo nahIvaTa kartA take |zana kare te dazyeA virala vyaktie nAM lalATe lakhAyAM. haiya che. AvI eka vyakti paTTaNIsAheba hatA. AvI vyaktinuM vyaktitvanI jAvalyamAna DrAya tyAre temanA jIvanamAMthI kAMika grahaNu karavA jevuM hAya te! ApaNe caNu karavuM ghaTe. bhAvanagaranA dIvAnapade hatA tyAranI mA vAta che. Azare 1924-25nI vAta che, varasa kAMika nabaLuM vasUlAtI adhikArI vasUlAtaneA kheDUta pAse takAdo kara, mAmalatadAra rAjyanA Adeza pramANe vasUla!ta karavAmAM kAMika sakhta kare. kheDUta nabaLeA eTale vasulAta bharapAi karI zake nahi. kAie kahyuM ke mUMjhAya che zA mATe, jA paTTaNIsAheba pAse, tAruM kAma thaI jaze kheDUta hiMmata karI paTTaNIsAheba pAse pahecyA paTTaNIsAheba pAse sau kAi ja zatuM e temanI viziSTatA hu ii kheDUte badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI, paTTaNImAheSe sAMbhaLI lIdhI pachI be tyA alyA, bhAi tAre keTalI vasUlAta bharavAnI rahe che'? kheDUta khelyA sAheba Azare se eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat - pI. sI. makavANA rUpiyA bharavAnA rahe che. paTTaNIsAhebe kSaNavAra vicAra karI kahyuM ke 'tArI sthiti kAMI ka nabaLI che. te huM samajI zakayo chuM paNa A tA gayatI vasulAta che temAM AMdha cheDa karI zakAya nahi. jA pacAsa rUpiyA huM ApuM chuM ane pacAsanI tuM sagavaDa karI darakhArI leNuM bharapAi karI Apa. kheDutanepaTTaNI sAhebe pAtA thakI rUA. 50 ApI vidAya karyAM. khIje divase haiAMsabhera mAmalatadAra kacerIe jaI darabArI vasulAta cUkate karI dIdhI. AvA dUra dezI kArabhArI jyAM hoya tyAM rAjA rAjya ane prajAnuM kSNu ja sa'navI zake. prasa`ga nAA sarakhA dekhAya che. paNa vahIvaTakartA mATe umadA Adarza avazya pUrA pADe che. udAra dila 1930 sane nI vAta che. iMgleMDamAM majUra pradhAna maMDaLa sattA sthAne hatuM. gALamejI pariSada mATe laMDanamAM taiyArI thai hatI. hindustAnamAM le viligDana hatA. gavarnara-janarala tarIke keMgresa ane gAMdhIjI pratye pUrI napharata hatI. paNa briTIza sarakAranI ichA AMgresa pariSadamAM bhAga le tevI bhUmikA taiyAra karavAnI hatI gAMdhIjI sImalA AvyA hatA. gava. janaralane maLavAnu hatu. paTTaNIsaMheba pazu te arasAmAM sImalA hatA. sImalAmAM evA sarakArI niyama hateA ke vAsarAya bhavanathI amuka sthaLa sudhI ja vAIsarAya ane zakAya pachI senAdhipati sivAya meTaramAM japta rIkSAne upayega karavAne rahe eka divasa sAMje vAIsaroya karavAnI mela tyAre jogAnu joga www.umaragyanbhandar.com Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTaNI sAheba paNa rIkSAmAM karavA nIkaLatA baMnane pitAne khAsa mANasa ekalI jAmasAhebanI tabiyata bheTo thaI gaye vAIsaroye gADI bhAvatA paTaNI- bAbata khabara kaDhAvI. jAmasAheba svasthatAthI sAhebe pazu vAhana royuM vAisaroye sAthe temanA pathArImAM sUtA hatA. khAsa pratinidhio upasthita sekreTarI trarsana hatA. temanA tarapha joIne vAisaroye thaI jomasAha ane senApatino saMdeza Apyo sa deza kahyuM, "Look here Immerson' his is vAMcI saMbhaLAvavAmAM Avyo. jAmasAheba rimatavAdane Sir Prabha shanker Pattani. Once Bufal 2416417 H 164} Two eyes a great friend of Mine at now a are a luxry, one eye is a necessity. friend of devil Gandhi' paTTaNI sAheba hAjara javAbI hatI, temaNe tarata pratyuttara vALya. keTalI umadA tItikSAvRtti ane sahana zakti. No no, My Lord I am ever a A zabda sinikone preraNA Ape tevA heva upa2AMta friend of both. Then all right, dareka vyakti mATe manana karavA jevA che thank you" kahIne vAisAye gADI haMkArAtI mUkI. paTTaNI sAheba paNa temanA mukAme gayA. A dariyAva dila vAtane ThIka samaya pasAra thaI gaye. vAta gAMdhIjI 5 se pahoMcI gaI eka presa ripaTara leDa irvina 1924-25nI A vAta che. nijhAmane sArvabhe maane viliMgDananI samIkSA karavAnuM gAMdhIjIne kahyuM. tvanuM gheluM lAgyuM hatuM. lerIviMga sa the rAjakIya gAMdhIjI te sAgara jevA hatA. temaNe eTaluM ja kahyuM athaDAmaNamAM AvavAnuM du:sAhasa kheDayuM hatuM. Comparision are alwaysinvidious, ejheTeDa hAInesanI padavIe temane unmatta banAvyA kyAM gAMdhIjInuM gaurava ane vilinDananI tucchatA hatA, lerIDiMge rAjakIya lapaDAka lagAvI temanI paMdara paMdara varSa sudhI hindustAmAM sUbA ane sAna ThekANe lAvI hatI. AvA gabharAmaNanA divaso sarasUbA tarIke rahIne bhAratanuM luNa khAdhA chatAM daramiyAna temAMthI mukta thavAne nijhAme dezanA amuka tanI upekSA karavAmAM te : ghahita 3thA rAjapuranI salAha mAgI hatI. AvA salAhakAro Utare tevA nahotA. eka rIte te AvI tumAkhI paikI eka jAma zrI, raNajitasiMha paNa hatA. parokSa rIte bhAratane preraNAdAyI nIvaDI hatI. haidarAbAdamAM rAjyanAM mAnavaMtA mahemAna tarIke temanuM svAgata thayu hatuM. jAmasAhebanI salAha temaNe sAcA sainika ziromAnya karI sArvabhaumatvanA ghelAmAMthI mukti meLavI hatI. sane 1916nI sAla cAlatI hatI. pahele vizvavigraha madhyAne pahoMcyo hato jarmanI sAme AvA kaTokaTInA divase daramiyAna thoDuM briTana vigrahamAM utarI cUkayuM hatuM. briTizaroe ghaNI manoraMjana ApavAne rAtre saMgItano kAryakrama jagyAe pIchehaTha paNa karI hatI. jAmathI rAkhavAmAM Avato yukta saMgItakAra sAthe 10 raNajitasiMhe A vigrahamAM sakriya bhAga lIdho hato. saMgItanonI maMDaLI hatI. jAmasAhebe prasanna thaI mese piTeliyAmAM teo sainya vibhAganI saradArI mukhya saMgItakArane rUA. 1000 (eka hajAra) ane saMbhALI rahyA hatA. duzmananI eka goLI akhane sahAyakone darekane rU. 100 nI navAjeza karI. sakhata IjA karatI gaI. jAmasAhebane hospiTalamAM jAmasAhebanI sAthe temanA seneTarI zrI. revAzaMkarabhAI laI javAmAM AvyA. AMkhanuM oparezana jarUrI hatA. temaNe jAmasAhebane kahyuM, bApu, A rakama banyuM. eka AMkhanuM teja gama. briTiza senApatie vadhu paDatI. meTI nathI? AvA saMgItakAro te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNuM jAmanagaramAM ghaNuM che jAmasAhebane pratyuttara vidyArthIne dhamakAvatI hatI, ThAkorasAheba jaI eka rAjavIne zobhe tevo hato. temaNe kahyuM, revAzaMkara caDatAM temaNe A dazya joI pUchayuM, "bahena tame tamArI vAta to sAcI che paNa ApaNe kAne tyAM zikSikA cho ?" bahene javAba Apyo, " sAheba, mahema na thayA chIe te samajavuM ane vicAravuM ghaTe, huM zikSikA nathI paNa A mATe re IzAkaDe "vize mAM kahyuM ke zrImaMtane ghera mahemAna banIe pADA jego thaIne nAnA chokarAne mAryA kare che te dInatA dAkhava | hi ane dInane ghera mahemAna ana rovaDAve che, te mArAthI je | jatuM nathI banIe te zrImaMtAIne prabhAva darzAvavo nahi" tethI tene sara karavA ahIM A che chuM" ThAkaraA sAMbhaLI vAzaMkarabhAI cUpa thaI gayA paraMtu sAheba stabdha banIne A hakIkata sAMbhaLI rahyA A zabdo darekane manana karavA jevA to che ja. A che. tyAM mahetAjIne khabara maLatAM zALAe AvI eka Arya praNAlika rAmAyaNa kALathI cAlI Ave pahoMcyA DAkorasAhebe pUchayuM, "tame mahetAjI che ? che. duSyata paNa kava muninA AzramamAM pravezyA kyAM gayA hatA? zALAe kayAre hAjara thAo cho? tyAre A praNAlikAne na karyo hato. jAmasAhebanuM mahetAjI vAle maDhe javAba Ape, " sAheba, vartana tadAnusAra hatuM. gAmamAM......gayo hato" mahetAjInA kahevAne artha sAheba kaLI gayA paNa kedhAvezamAM eka sAcI zikSikA lAphA mArI dIdho ane sajA tarIke rU. 2, DIgreDa karyA AisA bahena tarapha pharIne kahyuM "bahena tame u sa. 1902nA arasAnI A kathA che. sAcA zikSikA cho eka bhAI tarIke tamane rUA. baLavatarAya kalyANarAma ThAkora kAThiyAvADa ejansI nA 10, sADInA ApuM chuM. e jayukezanala ophisaH pade hatA. gujarAtI bhASAnA prakhara vivecaka, kavi ane gadhavAnA tarIke temanuM A vAtane traNeka mAsa vItI gayA. mahetAjI sthAna prathama kakSAnuM rahyuM che. mahAtmA gAMdhInA teo DIgreDa thayA te AItA bahenane rucyuM nahi. gAmanA be prazaMsaka ane mitra samAna hatA. temanI prakhara agresaranI bhalAmaNa laIne rAjakoTa jai ThAkarasAhebane buddhimattA ane tejasvitA pArakhI temane AI. maLyAM ane mahetAjIne DIgreDa kyane hukama pheravAthI che. esa.mAM levAmAM AvyA hatA. derIne AvuM mULa pagArane Adeza kAvI potAne gAma AvyAM. mAna javaleja maLatuM. banArasa hiMdu yunivarsiTInA keLavaNI kSetre AvI AisAbahenanI keTalI agatya che? sa cAlana mATe gAMdhIe temanA tarapha dRSTi doDAvela paraMtu tabiyatanA kAraNe teo te sthAnane svIkAra khavuiM na banatA karI zakayA nahotA. vIsamI sadImAM saurASTra kSetre je nararatno pAkyA ejansInA keLavaNI saMcAlaka tarIke avAra temAM zrI nRsiMhaprasAda, kALidAsa bhaTTa agara ' navAra temane nirIkSaNa arthe javuM paDatuM. jhAlAvADa nhAnAbhAI jevA lADIlA nAmathI prakhyAta thayelA vibhAganuM nirIkSa zuM kara lI veLA teo pATaDI keLavaNIkAranuM nAma suvarNAkSare aMkita thaI cUkayuM che. bajANA bAjunI eka zALAmAM jaI caDaya. zALA mahAmanA brahmaniSTa sad 2 zrImana nathurAma zarmAjI, *AnI hatI ane eka zikSakavALI hatI. savArane pAsethI brahma dikSA laI keLavaNI kSetre loka bhAgya pahe2 hate ziyALAnA divase hatA zALAmAM jatA keLavaNInAM bIja vAvI eka vizALa vaTavRkSamAM AkAra zikSaka gerahAjara hatA paraMtu AIsA nAmanI eka ApI se.nagaDha lokabhAratI vidyApIThanI sthApanA karI. bAI hAthamAM rADa (avArano sAMDe) laIne eka amara sajak karI ane dezasevA karI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlamaMdira adhyayanathI mAMDI vidyApITha sudhInI 202 jeTalAM rajavADA vilIna thatA ejansInI keLavaNInI saLaMga ane sAMgopAMga ekamanI keLavaNInI keLavaNI paddhatinI sAthosAtha pahelA ane bIjAnA bhUmikA taiyAra karI zrI mijabhAI tathA tArAbahena varganA dareka rAjya keLavaNI kSetre niranisaLI rIte jevAM sevaka-sevikAone sAtha meLavI bAlasAhityanuM kAma karI rahyAM hatAM parIkSaNa ane nirIkSaNa aMge sava gI sarjana taiyAra karAvI vyavahAramAM mUkayuM. paNa bhinna bhinna paddhati hatI. makAne bAbatamAM mATe sosarA gAma vidyApITha zrI nhAnAbhanuM Atma bhAge dhaNuM ghaNuM karavAnuM hatuM 0 TakA zikSakagaNuM sarjana che. A marjanamAM temane zrI manubhAI paMcoLI binata lImI hato AvI sthiti pravartatI hoI temaja mULazaMkarabhAI bhaTTa jevA keLavaNIne bhekhadhArI temaNe bhagIratha kAryamAM sahAyabhUta thaI madade la gI ane sAhityasarjakono sAtha maLI :hyo. zrI javA apIla karatAM kahyuM ke "tame mATInAM DhephAM nAnAbhAI pitAne sAhityakAra karatAM keLavaNIkAra samAna banajo ane anyane banAvajo, tema na thaI tarIke khapAvavAnuM vizeSa pasaMda karatA temanA jIvana zake te paththara jevA bano ane banAvaje, parabara tANAvANAmAM pUjya nathurAma zarmAjI tathA jevA banaze to paNa huM hAMDe ane TAMkaNuM laI mahAbhAgAMdhInAM jIvanasatro vaNAI gayAM hatAM AcAra suMdara mUrtio kaMDArI laIza. are tamane sajAga vidhi temaNe zarmAjI pAsethI apanAvI ane pramANe jevA thavuM game tevA thaje paNa khaDiyA jevA vicAranidhi pU gAMdhIjI pAsethI prahaNa karI jIvananuM maherabAnI karI thaze nahi khaDiyuM nathI pota nuM tadanusAra ghaDatara karyuM. bhaluM karI zakatuM, nathI anyanuM bhaluM karI zakatu , nathI khetaranAM kAmanuM ke nathI saDakanA kAmanuM. zrI dhAnAbhAI keLavaNIkAra ane sAhityakAra paththara upara cAvavuM sAruM paNa khaDiyA upara cAlavuM hovA uparAMta prathama kakSA te citaka paNa hatA. temanuM muzkela che. mATe tame je ane jevA banavuM che ke AgavuM ciMtana betAvarga upara gahana amara karatuM. tevA banaje paNa khADiyA banavAmAMthI tamArI maha bhAta ane rAmAyaNanAM pAtra temanuM anokhuM jAtane bacAvo. ATale sa deza Apavo tamArI sAhityasarjana che tene izva vAda, upaninA samakSa upasthita thayo chuM ane ATalI apekSA brahmavAda ane purANono avatAravAda hAnAbhAinA tamArI pAsethI rAkhI rahyo chuM" brAhamAM vyApI rahyo dazyamAna thato. saurASTranuM ekama 1948nI eprilanI Akhare eka dhanya prasaMga pUrNa thatAM parIkSaNa ane nirIkSaNa bAbatamAM jAmasAheba dArUne tyAga kare che. ekasUtratA hajI lAvavI bakI hatI. zrI nehAnAbhAI keLavaNI pradhAna banatAM vaDIA mukAme saurASTranA jAma zrI vibhAjI udAra dilanA, dharmaniSTha keLavaNI adhikArIonuM eka saptAha mATenuM milana ane nyAyapriya rAjavI hatA. temanI pahelAnA jAma goThavavAmAM AvyuM hatuM. zrI hAnAbhAI bhaTTa uparAMta zrI raNamalasiMhajI kAka rAjavI hatA te jamAne zrI umAzaMkara joSI tema ja DekaTara yAjJika paNa ja evo hato ke kaDaka hAthe kAma lIdhA dinA A milana vakhate mArgadarzana ApavA hAjara rahyA rAya dharA vahana karavI e mazkela kAya hatA ane prasaMgopAta udabodhana paNa karyuM hatuM. navAnagara rAjyano vistAra saurASTramAM badhAM rAjezamAM keLavaNI kSetre ekasUtratA lAvavA zrI nAnAbhAie meTo hato temaja jamAnAnuM vAtAvaraNa pravAhI lAgaNIpUrvaka kAme lAgI javA apIla karI hatI. sthitimAM amuka aMze hatuM tethI kaDaka hAthe kAma temaNe potAnI vedanA vyakta karatAM kahela ke bhAio lIdhA sivAya bIjo upAya nahoto. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAma zrI vibhAjIta) mRdhdha gunuM nyAya prayatAnA hatA. jAmanagaranI gAdInuM mukhya bhUSaNu gaNAvIe tA rAjA ane rAjyakuTuMbanI cAritryazuddhi aMgenu gaNAvI zakAya. ao raste caDela peAtAnA yuvarAjane gAdI uparathI daka rada karatAM teozrIe AMcakA khAdhA na hatA. AvI ucca prakAranI temanI nyAyapriyatA hatI. 1290 nA arasAnA A munAva che. jAma zrI vibhAjInA janma divasa hatA. niyama anusAra janma divase darabAra bharavAmAM AvatA hatA. ane rAtre khANuM paNa gAThavavAmAM AvatuM hatuM. A janma vise saurASTranA kAma te kAi rAvI hAjarI ApI jAmasAhebane vALa karatA. A vakhate gavarIdaDanA darabAra sAheba hAjara hatA. : 3' 4 : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat che te rajapUta samAjane udAharaNarUpa che. tee zrInI je kasArI thai rahI te ajoDa che. AthI temane pagale cAlI huM paNa dArU pIvAnu cheDI dauM chuM." A prasaMga pachI kahevAya che ke bhaviSyamAM jAmasAhebe darUne hAtha aDADayA na hatA. A udAra carita rAjavImAM bIjA pazu viziSTa guNeA hatA. dIna-du:khInI sahAya karavAmAM tee udAra hAthe paisA vAparatA. masakrAMti upara brAhmaNa-sAdhune udAra hAthe dAna ApatA kAmAM varSamAM eka vakhata bhaDAvA karatA. garIbImAM mAvI paDela ghaNA kuTu'khAnA putro-putrIone paraNAvavAmAM Arthika sahAya karatA. divALI upara bALakone chUTA hAthe kTAkaDA ane mIThAI vaheMcatA sAdhu-saMnyAsIo ane satA taraka khAsa A batAvatA jethI keTalAka prasiddha satAe "managarane sAcA potAnuM kAyamI nivAsasthAna banAvyu hatu, jemanI gAdI Aje paNa tapI rahI che. Ama teozrInI udAratA Adarza gaNAtI, khANA vakhate dArU paNa pIrasavAmAM AvatA. paitAnI jamaNI ane DAbI bAjue beThela tyAM jAmanagaranI prazna temane pujatI. temanA prAtiyi gAtI. mArA prakriyA meM mArI bAhyAvasthAmAM sAMbhaLyA hatA. AvA pApakArI para duHkhabaja ane udAra dila rekIlA rAjavInAM guNo AjanA jamAnAne anukuLa hoya te rIte ane teTalA pramANamAM jIvanamAM UtArIkhe to pa dhaNA umadA deva karo. rAjavIne jAma mAheba Agraha karIne dArUnI pyAlI ApanA hatA dhAe dArU pIdhe, eka vakhata gavarIDanA dabhAra sApe dArU pIdhA nahi. jAmazrInuM citta badhA mahetA upara hatuM. ekAeka gavarIjhanA darabAra sAzba upara gayu.. tee dArUne aDavA nahi, e "kI ta najara samakSa AvatA UbhA kAI pAtAnA hAthe dArUnI pyAlI laI darabAra sAhebanA mAM sudhI sAvyA. bAra UbhA tha gayA. namasAhebane bhAvapUrvaka vaMdana karyu . pAtAnI khAjumAM talavAra hatI te kADhI jAmasAhebanA hAthamAM ApI kahyuM. hajura, A sevakanA gaLAmAM kApa mUkI khAvI mArkanA kApha te vaDe peTamAM jAvA dyo. bAkI A banAva 1927nA DiseMbara mAsa che. dArU dardI pIce nathI ane pIvAto nathI. A bhAratamAM vAIsa yapade zeDa pravina hatA. lADa zabda sAMbhaLI jAtAba potAnA sthAne besIna sAmAnya rIte bhArata tarake hamadardI rAkhavA gayA. AkhI sabhAmAM sannATe phela qha gaye|. ceDI prayAsa karatA paNa pAsAdI cogaThAMmAM paDela vyakita vAra pachI jAmasAheba peAtAnI khurazI uparathI game game teTale UMce je phreya paNa nItiviSaya darajje UbhA thaI besyA, ' darabAraso ane bhAyAtagaNuM mULabhUta phAra karavA te sAva asama TrAya chaeN, nAma. gavarIdaDanA darabArasAhebe je mane baLa batAvyuM chatAM hamadardI zuya A akraya nahI. e TApI nahi Utara www.umaragyanbhandar.com Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 386 : leDa irvina mATe mahAtmA gAMdhIjI paNa UMcuM daLAtuM hatuM, ThekaThekANe saurASTranA leka da khaDI mAna dharAvatAM paraMtu A mAna udAra mAnasavALA mAnavI tarIkenuM hatuM gAMdhIjI loDa Irvinane Tall and thin christion @21 za Hidal feel AvuM dazya jevAne ane tenuM varNana-vRttAMta kahIne temanA pratye Adara dharAvatA leDa irvina pitAnA patromAM levA mATe keTalAka vartamAnapatronA 1926 thI 1931 sudhI hiMdanA gava. janarala ane taMtrIo AmaMtrita daraje jAmanagaramAM AvyA vAIsaroya pade hatA. A samaya daramiyAna dAMDIkUca' | hatA. dareka vRttAMta lekhake temanI rIte A banAvanuM ne aitihAsika banAva banyo hato. dezI rAjA varNana karyuM, prajA be hAMzabhe vAMcyuM, A sahaja hiMdanA gava. janarata ane vAIsaroyanu potapotAnA vAta gaNAya. rAjyamAM svAgata karavA utsuka rahetA AvI A vakhate eka vyakti jAmanagaranA eka cakkasa praNAlikA pahelavahelI lerIDiMge pADI hatI. prajAnanA AmaMtraNathI AvI caDela. phakta traNa 1924mAM rAjakoTa mukAme lerIvige bharela kalAka jAmanagaramAM rekAela A vyaktine jAmanagarane saurASTranA rAjavIono darabAra bhAratamAM temaja jhaLajhaLATa ke avarNanIya zobhA sparzI zakaya iMglenDamAM paNa amuka vicArazreNInA lemo tatAM. A vyakti abhyAsa karavA AvI hatI. ane carcAno viSaya banyA hatA. tyAra pachI AvA te abhyAsa saurASTranA rAjakIya ciMtana aMge hatA. darabAra bharavAnI prathA choDI devAmAM AvI hatI. saurASTranI te samayanA kAThiyAvADanI prajA 1927nA DiseMbaramAM lerDa irvina jAmanagara upara vIramagAmanI jakAta derI mukAI jatAM prajAnI AvyA hatA. nAma. jAmasAhebe jAmanagaranI hAlAkIno pAra nahoto. potAne ghera AvatI prajA praNAlikA mujaba temanuM bhavya svAgata karyu hatuM. jANe videzamAM praveza karatI hoya tevI cakAsaNI rAjavaMzI mahemAnone AmaMtravA ane temanuM temanA AvatAM ane jatAM thatI hatI. vAIsaroyanA jAmamobhA pramANe svAgata karavuM e jAmanagaranI rAjavI nagaranA AvavAthI kAThiyAvADanI grAma prajA mA nItI praNAlikA hatI, pachI bhale kAzmIranA mahArAjA thaI gaI hatI. ke have vIramagAmanI lAIdrI gaI pratApasiMha hoya ke bikAneranA mahArAjA gaMgAsiMha samaje. paraMtu A rAjakIya ajJAna hatuM. hoya; alavaranA mahArAjA jayasiMha he.yake dhrAMgadhrAnA mahArAjA dhanazyAmasiMhajI heya; jodhapuranA mahArAjA A ajJAnane tAga levAne rANapurathI eka surasiMhajI heya ke patiyALAnareza bhUpendrasiMhajI vyakita AvI hatI, te vyakitane zrI amRtalAla hoya, kavivara ravIndranAtha TAgora hoya ke paMkti madanamohana mAlaviyA heya. Ama saune sakAra zeTha purUnAma amRtalAla dalapatabhAI zeTha zrI ke temanI gyatA pramANe jAmanagaramAM thato. amRtalAla zeTha potAnA be sAthIdAro sAthe jAmanagara AvyA hatA te vakhate teo "saurASTranA vAIsaroyanA Agamana vakhate jAmanagaranI taMtrI take kAma karatA hAI kAThiyAvADamAM rAjazobhA anerI banI gaI hatI. para keva . kIya jAgRti ANavA ane rAjAone pitAnA kartavyanuM bhAna karAvavA tIkhA tamatamatA ane tenuM varNana ApaNA kavioe karyuM che, tethI zabdavedhI bANa jevA lekhe ane vRttAMto lakhI IndrapurI jAmanagara banyuM hatuM. jAmanagara jevA mATe saurASTranuM rAjakIya jIvana jItu rAkhavA banI lakone pravAha sArA pramANamAM hatuM. haiyuM thatuM badhuM karI chuTatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI amRtalAla zeThe pitAnI rIte jAmanagaranuM khabara hoya ke va isaroya darajaje AvatI vyakti avalokana karI lIdhu .le kalAgaNI paNa jANI lIdhI. dezI rAjAonA manathI agara bhoLI kAThiyAvADanI eka sthaLe teo potAnA sAthI sAthe UbhA ha 1 prajAnA manathI game teTalI mahAna hoya te paNa dareke khAdI Ta pI ane khAdInAM vastro paheryA hatA. vahIvaTI kakSAe gavarnara-janarala-ina kAuMsile Ama khAdIne nAno sarakhe samuha ekaTho thayela lIdhela nirNaya pheravavAmAM vAisaroyanI sattA talabhAra joI eka polIsa amaladArane thayuM ke A dazya nathI. vIramagaramI lAinadora haTAvavAne vAIsaroyanuM eka judI ja bhAta pADe che mATe samAna bhAta vAgata kAmayAba nIvaDavAnuM nathI. tene haTAvavAne bhAta pADavA mATe teNe potAnI samaja mujabane mATe bIjA jalada pagalAM levA Avazyaka che. bhAga lIdhe ne A kha dIdhArIo pAse AvyA samaya Avye levAmAM Avaze." ane kahyuM ke, "khAdI TopI utAre nahitara eka ahI jAmanagaranA A nAnAzA banAva para bAju cAlyA jAo * zrI amRtalAla zeThe kahyuM ke, e TapI nahi Utare, tamArI sarvocca sattA pAse eTaluM lakhavuM Avazyaka lAge che ke polIse to pilIsa tarIke potAnI mAnI lIdhelI pharaja bajAvI mane teDI jevo hoya to taiyAra chuM.' Ama kahI polIsane jema AgavI nirbaLatAo hoya che tema temaNe potAnuM eALakhapatra polIsa amaladArane AyuM. polIsa amaladAre oLakhapatra tapAsI AgavA te ja dhAra paNa heya che, utsAhanA atirekamAM teNe amRtalAla zeThane TopI utAravAnuM jANe kAMI banyuM nathI tevI rIte vatI tyAMthI bIje kahyuM hoya te samajI zakAya tema che. ahIM to cAlyA gayA. AnI noMdha levAno udeza e che ke zrI amRtalAla je vRtta ta lekhako jAmanagara AvyA hatA temaNe zeTha te saiArASTranA "siMha" hatA. teo purA svamAnI jAmanagaranI zobhA, jAmanagarI bhapake, jAmanagarI purUSa hatA. "rASTra dvArA temaNe saurASTranI je rAgata, jAmanaga nuM raMga-bera gIpaNuM vagerenuM varNana sevA karI hatI tenAM dazamA bhAganuM paNa ApaNe karavA mAM atha Iti mAnyuM. amRtalAla zeThe sorASTramAM mulyAMkana karI zakayA nahi hoIe. te rAjavIonI A banAvanI noMdha temanA anokhI rIte lIdhI. kaDaka TIkA karatuM tema sevAmAna rAjavIone A rahI temanI noMdha :- "kAThiyAvADanI bhoLI biradAvatu paNa kharuM e TopI nahi Utare e zabdo jananA vAIsayane deva mAne ane A deva pitAne pAchaLa je mane baLa, jussa ane rASTraprema AMgaNe padhAratAM have sarva muzkelIo dUra thaI jaze daSTigocara thAya che tevA bhAva ApaNe jIvaMta ema sahaja mAnI le temAM tene deSa nathI. paraMtu rAkhIe te e ghaNuM karyuM gaNAze. kAThiyAvADanA e baLA lokone e vAtanA kayAMthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA prANavAna AcAryo ane adhyApako zrI jagajIvanadAsa vI. jhaverI pAlItANA zrI yazavijaya jaina gurUkuLa saMcAlita gurUkuLa mitrama`DaLa vANijya vidyA maMdiramAM rahIne mahatvAkAMkSA ke ma lelupatAnA mehamAM paDayA vagara ekaja sthAne khetAlIsa varSe jeTalA sudI samaya sudhI niSThAbharI kAmagIrI bajAvIne tAjetaramAM sATha varSanI uMmare nivRta thanAra zrI jagajIvanadAsa vIracaMda jhaverI eka AdarzI ane seva bhAvI zikSaka che. sane 1906nI sAlamAM emane janma pAlItANAmAM thayeA. temaNe abhyAsa meTrIka sudhIne pAlItANA hAIskulamAM karelo. pachI te jIvana saMgrAma kheDavAnA sayegA AvI paDyA. zANA ane samajI jagajIvanabhAIe paristhiti pArakhAne kudaratanA saMketane svasthapaNe zire caDAvyA ane aDhAra varSanI ugatI yuvAna vaye gurUkuLamAM joDAi gayA. vidyA dAnane emaNe jIvanane AnaMda banAvI dIdhA ane hetALa prakRtine lIdhe bALakane potAnA banAvI dIdhA. emanI dunIyAvidyA ane vidyArthIe bhaya banI gai. kuTuMba nirvAhanA kharcanI puti karavAnI jarUra UbhI thaI te kASTanI AgaLa phariyAda ke mAMgaNI karavAne badale rAtre zrI buddhisihajI jaina pAThazALAmAM dhArmika abhyAsa karAvI vadhArAnI mar3enata karavAnuM emaNe saha svIkArI lIdhuM, cAlIza varSathI pAlItANAmAM zro buddhisiMhajI jaina pAThazALAmAM bALake te dhArmIka abhyAsa karAve che. kudarate emane vakatRtva zakitanI bakSisa ApI che. hajI paNa sthAnika keTalIka sAmAjika temaja dhArmika pravRtiomAM te sakriya rasa dharAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat makAnamAM najare dekhAtA thAMbhannA vagerenu je mahatva che. enA karatA mAne mATe jamInamAM chupAi rahetA pAyAnuM vizeSa mahatva che, yaMtranA sAMcAlanamAM cakranu je mahatva che evu ja mahatva aNukIDI jagAe chupAi rahelA khIlA ke naTa be Tanu che. samAjanA sarakAra dhaDatara ane samRddhikaraNamAM zikSakanuM paNa AvuM ja aAkhu sthAna che. je zikSaka soMpattinI lAkSa, kortinA kAmanA ane sukha sagavaDanI ADAMzAthI alipta rahIne koIka sevA karavAnI jagyA pasada karAte, pDA pUrva vidyA vitaraNa karIne navI peDhIne jJAnI mate sarakArI khAvavAnuM kAma kare che te samAjanA sAcA upakArI che. temaNe temanI aitihAsika daramyAna eka saphaLa kRtanizrayI temaja kAOkSa vahIvaTakartA tarIke te dhaNu ja prasa'zanIya che. eka tarIke jJAnanuM siMcana karyuM che, paraMtu dhArmika ane mAyALu prakRtine lIdhe nati, sadAcAra, mamatA, sneha ane saujanyanA mAnaveAcita ucca saMskAra ane guNAnuM si cana karIne sadAyanA RNI banAvyA che. lAMbI seva e zikSaka tarIke kAma karela che. Adarza zikSaka eTaluM nahi" temane dhIra, gaMbhIra, zAMta sevAbhAvI svabhAva vyavahAra-dakSatA, zALA ane saMsthA pratyeno ekaniSThA vApayogI banI raheze eTaluM ja nahIM para Mtu zALA ane saMsthA pratye va ta saMbaMdhathI jakaDAI rahevAnI amane preraNA Apaze. zrI chaganalAla tribhuvana have: (sI TI A) A vizAgamAM jAnI peDhInA koipaNa mAdhyamika www.umaragyanbhandar.com Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSaNa sudhI pahoMcelA ma Nusane tenA zikSaka viSe pUche te te atyaMta pUjyabhavathI gadgad thatA hradaye petAnA gurU zrI sI. TI. davene jarUra sabhAraze. " guru thavuM hoya te zrI sITI ve jevA thAe " ema Aje paNa A pradezamAM kahevAmAM Ave che A zrI chaganakAla tribhuvana dave bhAvanagaramAM dharmAparAyaNa ane sAhitya prema dharAvanArA audicya agiyArasA brAhmaNanA kuTuMbamAM sane 1871mAM janmyA. temanA pitA zrI tribhuvana niyarAma dave sa MskRtanA mA paDita hatA ane peAtAne ghera niHzuSka rIte vidyArthIone bhaNAvatA. zrI chaganalAla dave e paNa AvA vidvAna pitA pAsethI eka nAnapaNamAM ja paMca mahAkAvyA ane kaumuddInA abhyAsa karelA. teo meTrikamAM saMskRta ane aMgrejI letA. aMgrejImAM anudita thayela vikaTarahyugAnI 'lA mijharebala'mahAnavalanA anuvAda temaNe gujarAtImAM karele| paNa aprasiddha ja rahyo 'vasaMta' ane 'suti sudhA' sAmayikAmAM DraguNunA takhallusathI te kAvyA paNa lakhatA. mAjathI 60 varSa pahelAM madrAsamAM bharAyela saMskRtanA vidvAna para tenI pariSadamAM tee gayelA. zrI sI. TI. ve nivRtta thayA tyAre temanA mAnamAM ekatra thayela krUDamAMthI eka ziSyavRtti Aje paNa temanA puNyasmaraNu sAthe sacavAyela che mekhInA kAzIrAma dave (kavivara nhAnAlAlanA gurU) jevA bhAvanagaramAM pa zrI sI. TI. dave RSi jevA zAMta, saraLa, premALa uttama guru hatA. temanA ziSyAmAM DA. pratAparAya modI, sva. DI. pI. joSI vagere anekanA nAma gaNAvI zakAya. sva. prabhurAma geAradhana bhaTTa :- vallabhIpuranI tAlukA zALAmAM varSo sudhI AcAya' tarIke rahI nAnakaDI zALAmAMthA tene vizALa zALA banAvanArA smaraNIya AcAryAmAM zrI prabhurAmannAInuM nAma avazya meAkhare che. vidyAthIe pratyenA temanA mamatva ane lAgaNI temane vidyArthIonA hRdayamAM pUjya banAvatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ::: zAMta, nispRSTha jIvana jIvanArA zrI prabhurAmabhAI petAnA sTAmAM te AjubAjunA gAmanI tAlukA zALAomAM jyAM parIkSA levA jatAM tyAM lokapriya manI jatAM. aMgata jIvanamAM atyaMta dhArmika ane abAjInA upAsaka zrI prabhurAmabhAi gItA cIMdhyA anAsakata mArge cAlanArA pavitra zikSaka hatA. zrI prAdhyApaka vasaMtarAya. jI. paMDayA bhAvanagara jIllAnA taLAjA gAmamAM temanA janma 1926nI sAlamAM thayeleA. temanA pitAzrI gaurIza karabha I taLAjA sAMskRta pAThazALAmAM zAstrI ane bhAgavata pArAyaNa vAMcavAtI AdhyAtmika pravRtti kare. pitAnA A vAraseA jALavI zrI vasaMtabhAi paMDayA 1948nI sAlamAM bhAvanagaranI zAmaLadAsa keoNlejamAM sa`skRtanA viSaya sAthe bI e.nI parIkSAmAM prathama vargamAM prathama naMbare pAsa thayA. ane tethaeN kATa tathA gaurIza'kara suvarNa caMdraka meLavyA. ane zAmaLadAsa ke lejamAM saMskRtanA phelo tarIke nImAyA. 1951nI sAlamAM ema.e.nI parIkSA khIjA vargamAM pasAra karI 1951 thI 1952 punAnA Dekkana kAleja rIsarca insTITayuTamAM saMskRta zabdASa vibhAgamAM rIsa AsIsTanTa tarIke eka varSa kAma karyu. 1952mAM muMbai rAjyanI sarakArI kAlejamAM vyAkhyAtA tarIke ema. ena. kAleja visanagaramAM joDAyA. tyArabAda 1954mAM amadAvAda gujarAta ke lejamAM temanI saMskRtanA prAdhyAyaka tarIke nImaNuMka karavAmAM AvI, ane hAsa tyAM kAma karI rahyA che. prAkRta e mAUI bhASAnA pazu te jANukAra che. ane jUnA zilAlekhe ane prAcIna A bhASAnuM sAhitya vAMcI zake tevA gujarAtamAM je thADA jANukA che temAM tenuM sthAna che. - sa MskRta e devabhASA kahevAya che ane A bhASAnA vidyArAmAM sAdAya, namRtA ane nIrAbhimAna paNAnA sadguNe sahaja rIte dekhAtA haiAya che zrI paDayA temanA paricayamAM AvanAra saunA mATe AvI chApa ubhI kare che. temanA saujanyapaNAthI www.umaragyanbhandar.com Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 300: teo prAdhyApakagaNu tathA vidyArthIomAM pritIpAtra banyA che. zrI. dvArakAdAsa mahetA:- zrI dvArakAdAsa vanamALIdAsa mahetAne janma mahuvAmAM dasAzrImALI saravaiyA kuTuMbamAM tA 30 9-1914nA rAja thayA hAlamAM temanI umara para varSanI che. temaNe prAthamika ane mAdhyamika zikSaNu vatanamAM lIdhuM. ucca abhyAsa mATe bhAvanagara gayA. snAtaka thavAnI bhAvanA hatI paraMtu mAtApitAnI chatrachAyA gumAvI te temanI manekAmanA purI na thaI. sana 1934mAM teozrI pAlItANA gurUkuLa vANijya vidyAma MdiramAM zikSaka tarIke joDAyA cAlu saravase teoe eka vAinI parIkSA pAsa karI esa TI. sI thaI TreInDa zikSaka banyA. hindI vinItanI parIkSA ApI temAM pAsa thayA. batrIsa varSathI saMsthAmAM teozrI peAta nI sevA ApI rahyA che. gurUkuLanA madadaniza niyAmaka tarIke paNa cAra varSoM temaNe sevA ApI che. peAtAnI saravIsanA pacIsa varSa purA thatAM gurUkuLamitra maMDaLa muMbaie temanA rajatajayaMti utsava saMsthAnA makAnamAM zrI bAvacaMda gAMDAlAla dozInA pramukhapade ujanmyA ane eka hajAra eka rUpiyAnI thelI tathA mAnapatra enAyata karyAM hatA. temaNe saMsthAnA bALakAnA hradayamAM sthAna prApta karyuM' che. junA vidhArthIo temanI zikSaNa paddhati ane mAyALu svabhAvane lIdhe yAda kare che. teozrI gurUkuLanA makAnamAM ja rahe che. eTale temanA dharmAM patnI lakSmImena peAtAnA mAyALu ane sevAbhAvI svabhAvathI sasthAnA nAnA bALakAne madada kare che. ane mAMdagI jevA prasa MgAe sevA ApI rahyA che. aMgrejI, gakRita ane hindInA viSayamAM saphaLa zikSaka tarIkenI temanI kAmagIrI cAlu ja che. A jIvana sevAbhAvI zikSaka tarIke peAtAnuM Akhu jIvana sasthAnA utkarSamAM tee Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pasAra kare ane temanuM Arogya taMdurasta rahe evI mahecchA. AcArya zrI bhAnubhAI ma. ThAkara HgujarAta sarakAre gata prajAsattAka dine amarelI jilla nI bhAgApura nayI tAlIma zALAnA AcAryazrI bhAnuza kara maNIza kara ThAkaranuM rAjyanA uttama prAthamika zikSaka tarIkenuM sanmAna karI eka sAcA gurUnuM sAcA a`AM bahumAna karyuM che. gujarAta sarakAranA A niNu nathI 'amaaelI jillAnA zakSakAe potAne ja pratiSThA maLI DhAya teve satApa anubhavyA che. madhyama varganA zikSaka pitAne tyAM temane janma tA. 17-9-1915mAM thayA teoe prAthamika zikSaNa jALiyA, baravALA. sthaLe lIdhuM. abhyAsa daramyAna teo A billAnA mahAna leka sevaka sva. zrI bAlubhAi bhaTTanA sahAdhyAyI rahyA mAdhyamika kakSAnI zikSaNa prApti bAda teo vaDAdarA purUSa adhyApana maMdiramAM /39mAM pharsTa kalAsamAM thayara TreiDa thayA, zikSaka tarIke kArakIdInI zarUAta 16 varSanI vaye amarelI khAte jesIMgaparA 'kheDUta zALA ' thI temaNe karI. sane 1950-51mAM amarelI jillA sarvodaya yeAjanAnA saMcAlaka pade sva. zrI bAlubhAI bhaTTa hatA. teonI zikSaNapriya vicArasaraNIe petAnA A jUtI sahAdhyAyImAM rahelI niSThAvAna kSikanI zakitane joi. ane/51mAM tee khAbApura khAte mukhya AcArya tarIke AvyA ke jyAM teo chellA 14 varSathI -jillA sarvodaya yAjanAnI nayI tAlIma zALAmAM aviratapaNe sevA ApI rahyA che. bAbApura rAALAmAM vastravidyA uparAMta bAgakAma, khetIkAma zarU karavAmAM Avela che. bAkI 1 ekara jamInamAMthI RSi khetI dvArA prati vaSa~ 20 maNu bAbApurI bAjarAnuM utpAdana levA mAMDayA. nAnA www.umaragyanbhandar.com Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALakee taiyAra karela bAga, judA judA kapAsanA akhatarArUpa vAvetara, zAkabhAjI utpAdana tathA evI tamAma pravRttanA kSetre zALA teonAM saMcAlana taLe pragatinA pa Mthe Atre kUca karI rahI che. kumAra Azrama, vidyAthI vastuma`DAra, svayaM zAsana vAcanAlaya pravAsa padyane, ra :bhASA pracArakArya vastrAla bana sUtradAna, utsavaujavaNIe ane evI tamAma zaikSaNika tathA sAmAjika pravRttio dvArA temate zaLAne vikAsa karyo che. jyAre temane zALA saMbhALI tyAre 5 dheAraNu sAthe pa zikSakA hatA. za LAmAM sthAnika paMcAyata, sahAkarI bhaDaLI, vidyArthIgma saMsthA, grAmajA vagere taraphathI Arthika madada meLavI kI, pAkA kUvA, e vadhArAnA eraDAe, jJAnavardhaka bhIMtapATIyA, vAyara phensIMga, phriAMgaNa vRkSae TA tathA pIMjarA vigere vadhArI zALAnI milkata vadhAravAmAM AvI che. zALAnI : A pravRttinI sAtheAsAtha zrI bhAnubhA' ji. prA. zi. sadhanA madadanIzamaMtrI tathA ji. prA zi sahakArI mAMDaLInI kArobArI samitinA sabhAsada tarIke rahI jillAbharanA zikSakAnA Arthika zaikSaNika ke evA anya prazno. ukelavAmAM peAtAnA phALe yayAti ApI rahyAM che. grAma sevA kSetre paNa jANItA sarvodaya kAryAMkara zrI lAlAbhAi paTelanI preraNAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat : 391 : sakriya phALe ApI rahyAM che. sthAnika sarvodaya sarasvati maMdiranA niyamaka zrI guvatabhAi purohita tathA zrImatI hasumatibahena pure|hitanA preraka jIvanamAMthI paNa zrI ThAkara anubhavI jIvanapAtheya meLavatA rahI, sasthAne tenI anekavidha vidhA tathA samAjasevA pravRttimAM nakhatAvakhata mAnad sevAe ApatA rahyA che. zrI bhanubhAi nI tAlimanA eka niSThAvAna zikSaka che. temaNe karIne kadIye dha dhA nahi mAnatA dharma mAnela che. teoe je je pravRtti karI temAM temaNe pacAvelI nathI tAlimanI niSThA temanA kA mAMthI nAtaratI joi zakAya che. navA vicArA sAthe, navA prayAge karatA rahetA, A haMmezA jAgRta evA zikSakanA prayAge mAMthA zikSaka mitronI "nayI ta lima' pratyenI zraddhA ane niSThA hamezA vadhatI rahI che. bAbApuramAM sAcA arthamAM jee Adhunika yuMnA 'grAmamurU'nuM premALa biruda pAmela che te bhAnubhAnuM zikSaka jIvana tathA tenI kabhUmi-zALA eTale bIjuM kaIM ja nahi nayI tAlimanI preraka saphaLatAnA rAjamA, www.umaragyanbhandar.com Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI hAthamAM che. vi kA. sahakArI maMDaLI mu hAthaba (ji. bhAvanagara) rajI. naM 2182 zeraDaLa 10849-00 anAmataphaMDa 77555-87 sthApanA tArIkha 15-8-42 sabhya saMkhyA : 132 te dezanI pragatimAM hakArI kSetre ame paNa amArA namra phALo noMdhAvIe chIe. zubhecchA pAThave che. zrI IdaDa sevA sahakArI maMDaLI mu heThadaDa (ji. bhAvanagara) 27. naM - 6809 zera bhaMDoLa :- 8660-00 anAmata phaMDa :- 58-00 sthApanA tArIkha :- 29-5-65 sabhya saMkhyA :- 105-00 maMDaLI sabhAsanI jIvana jarUrIyAtanI cIja vastuo pUrI pADe che. kRpAzaMkara mAdhavajI badhekA dAda mA becarasiMha maMtrI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra nA kalAkAro ApavAmAM Avyu saddagata jAmasAheba zrI kanaiyAlAla zilpa sthApatyanA niSNAta somapura munazI, zrI gADagIla, zrI ghanazyAmadAsa biralA ane prabhAzaMkara oghaDabhAI - saMgItakArane jema - bhUtapUrva rASTrapati Do. rAjendraprasAda, tathA vartamAna potAnI paraMparA hoya che tema zilpa sthApatyanI TuMbika rASTrapati De. rAdhAkRSNana temanA uMDA paricayamAM bhavya paraMparAne jemaNe pitAnA ukRSTa parizrama, AvyA che ne temanI bhAre prazaMsA kare che vAstutha stra gaMbhIra ciMtA, ne mArmika vivecanathI jagata samakSa prAsa maMDananI praNAlI, deva devAMganAonA zuddha tenA sAcA svarUpamAM mUkI te zrI prabhAzaMkarabhAI zAstrIya svarUpa, mahAprasAdanuM mitha, ityAdi somapurAno janma bhAvanagara jillAnA pAlItANuM mAM bAbatomAM temano abhiprAya Aje sarvoparI ne sarve I. sa. 1897mAM 13mI me nA roja thaye, nAnI mAnya gaNAya che. pATaNamAM lAkho rUpiyAnA kharce vayathI ja temane zilpakalanuM gheluM lAgyuM hatuM. pitAnA taiyAra thaI raheluM jinAlaya paNa temanA sukSma A viSayamAM UMDA UtarelA, sujJa vidvAna pitAcha mArgadazana dalAbhAvanAnuM nidarzana che. zrI prabhAza karapAsethI temaNe zilpazAstranuM pramANa purasa nuM bhAIe zilpasthApatya paranA pramANagraMtho gujarAtI adhyapana zarU karyuM. temanA pustakAlaya bhaMDAramAM bhASAmAM ApIne A zAkhAmAM gujarAtI sAhityanuM aneka prAcIna hastapratone saMskRta graMthono vizALa gaurava vadhAryuM che. temanI ziSya paraMparA ghaNI meTI che saMgraha che. A saMgraha temane 5-sthApatyanI kalA te vAta ' ja te udAramananA, saraLa hadayanA, uttamagurU zrI pratyenI UMDI niSThAne gahana sUja batAve che. bhAratanI prabhAzaMkarabhAIe potAnA jJAna karamAMthI saheje zilpa-sthApatyanI aneka vidha paripADIne temanI chUpAvyA vinA saune tenuM vitaraNa karyuM che. jevA niSNAta vartamAnamAM bahu ochA bhAgyeja ekAda be je na maLaze. rASTrapitA pU. gAMdhIjIe sva. , mAlAla bajAne A bAbata mAM salAha zrI prabhAzaMkarabhAI ApaNuM saurASTra-gujarAtanA levA lagya mAtra prabhAzaMkarabhAI ja batAvelA ne ja nahi paNa sArA ye dezanI prathama kakSAnI A temaNe paNa temano ghaNo lAbha lI re banArasa pica viSayamAM gauravarUmUDI che. vidyAlayamAM 5. medanamohana mAlave e vizvanAtha maMdiranA nirmANa ma Te . strI salAha sucano prabhA zaMkarabhAI pAsethI meLavyA. 5 'tu temanI yazalagI kalAnA A janma upAsaka jagannAtha rUpa kArya to bhagavAna che mAthanuM hamAM taiyAra ahivAsI :- mULa vrajavAsI. pitA muralIdhara thayeluM bha05dIra che. A maMdira 1 lAnane porasada mAM jANItA kIrtanakAra hatA. . . . . zrI DIjhAina mATe akhila bhAratavarSamAMthI zrI prabhAzaMkarabhAI para saradAra sAhebe kaLaza To ahivAsIne janma paNa porabaMdaramAM thayo. traNa ' ne somanAtha TrasTanA salAhakAra maMDaLamAM gujarAtI sudhI bhaNyA ne pachI porabaMdaranI zrI prabhAzaMkarabhAIne . mAnapurvaka sthAna hAIskUlanA citra zikSaka zrI mAladevabhAI rANA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ::: pAse lAgalAgaDha sAta varSa sudhI citrakalAne abhyAsa karyAM. tyAMthI muMbaInI prasiddha saMsthA sara je. je. skula opha ArTasamAM vidyArthI tarIke dAkhala thayA. tyAM temaNe zikSAnI bhAre prIti meLavI jagannAtha ahivAsIne khAdI paheravA mATe A kalA saMsthA cheDavI paDI. prinsIpAla sAlemana temanu nura pIchAnI le che te temane hetapUrvaka saMpUrNa mAgadazana Ape che, pachI teA tee eja sacAmAM kalAzikSaka thayA; ne ThellA varSamAM bhAratIya citrakalAnA vidyArthIvaga mAM atyaMta priya adhyApaka gaNAya che. khAdIne sApheA, dupaTTo e saurASTrI poSAka tyAM paNa emaNe tyajyA nathI. temanA citrA dezapradezanA kalA saMgrahasthAneAmAM che. phoTogrAphInA kalAsvAmI zrI dhIraja cAvaDAH- 'malTipala ekAjhara' paddhatithI phoTogrApha levA mATe bhAratabharamAM jANItA zrI dhIraja cAvaDA merakhImAM 1922 mAM rAjapUta kuTuMbanAM janmyA. zrI dhIraja cAvaDA zALA samaya daramyAna ramatagamateAmAM te khAsa karIne krikeTamAM bhAre rasa letA 1942 mAM meTrIka thayA, svabhAvanA teja te lADakATamAM ucharelA, kuTuMbamAM pAMca bhAMDaraDAmAMthI sauthI nAnA hovAthI dhAryuM karanArA zrI dhIrajabhAI 1939mAM pete sArAM citro dorI zake che tevI jAmratinI sthitimAM AvyA. mitrane bheTa Apela citra mitre zAMtiniketana jatA prasiddha kalAkAra naMdalAla basunA jovAmAM AvatAM temaNe praza'sA karelI. paNa citrakalAnuM kSetra teA AnuSa Mgika ja, nAnapaNamAM pitAe te moTAbhAIe apAvelA kemerAthI phoTA pADayA karatA. zrI dhIraja cAvaDA 1979 mAM pitAnA dhaMdhAdArI kAma aMge amerikA paNa jaI AvyA 1943 mAM paraNyA ne dhe lAgI gayA. 1947mAM pharIthI amerikA gayA tyAre tyAM kalara phAMTAmAphI viSe uMDI samaja meLavI pachI teA kaeNneDA te cInamAM paNa temaNe kalara phATAgrAphInA prayegA karyAM pachI IMgleMDathI zivRtti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat meLavI zamamAM rItasara phoTAgrAphInuM zikSaNu meLavyuM. bhAratamAM dharmayuga', 'lasTreTeDa vIkalI' jevA sAmayikAmAM malTipala ekapeAjhara vALAM raMgIna citrA pragaTa thatAM temanI khyAti vadhavA lAgI. kumAra'mAM paNa temanA ekAda be lekhA A viSaya saMbaMdhamAM prasiddha thayA che. zrI hiMmata zAha :- janmasthaLa bhAvanagara. 1933 mAM jaina vANiyAnA kuTuMbamAM janmyA temanA kAkA te bhAvanagaramAM maNibhAi zAha harijana pravRttimAM paDelA ne ThakkarabApA sArvajanika chAtrAlayanA eka vAranA gRhapati, vyAyAma zikSaka paNa kharA. zAmaLadAsa kAlejamAM teo vyAyAma zikSaka tarIke kAma kare che. baMgALI sAhityanA UMDA majJa ne zAMtiniketana paNa jaI AvyA che. AvA maNibhAinA bhatrIjA hiMmatazAha bhaNyA kAmarsanA viSaya laIne esa. esa. sI. sudhInuM paNa kAkA'e temane gharazALAnA prakhyAta kalA zikSaka zrI jagubhAI zAha pAse mUkavA te temaNe hiMmatabhAine citrakalAnA nAda lagADayA. mukatAlakSmI mahilA mahAvidhAlayamAM nokarI karatAM karatAM citrakalAnA prAraMbhamAM pATha bhAvanagaramAM zIkhI amadAvAdamAM DrAiMga TIcarsa kAnI parIkSA ApI, thoDA samaya saraDhavamAM DrAMiMga zikSaka thayA. vaLI pAchA tyAMthI vaDedarA upADayA tyAM kAlejamAM dAkhala thayA vinA litakalA mahAvidyAlayanA kalAguru mendra pAse cekaDuM AgaLa zIkhazuM tevuM vicAreluM paNa zrI bendree temane kolejamAM dAkhala karI dIdhA ne temaNe pakkaDa meLavI tailacitrA deravA mAMDayA. lalitakalA akAdamInA pradarzanamAM temanAM citrA mUkAyAM ne ekAda te nezanala gelarI ek morDana ATa mATe kharIThAyuM. bhArata sarakAre temane peAtAnI kalA vikasAvavA mATe ziSuvRtti ApI che te zrI hiMmatazAhe tyAM ghaNA badhA prayogA karyAM che. mena ArTa pratye temanuM valaNa vadhu rucikara che, www.umaragyanbhandar.com Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 5 : ne videzI citrakalAmAM pakSIonAM vividha bhAvo kaI zrI narendra paTela - bhAvanagaramAM 1929mAM rIte kevA upayogamAM levAyA che te samajAvyuM, ne jamyA pitAnuM nAma mAdhavajIbhAi teo paNa preraNA ApI. gurUdevane kAvyanI urmi ne pitAnA esa. esa. sI sudhI bhaNyA ne gharazALAmAM zrI aMtaramAM thatuM saMvedana temaNe citromAM utAravA jagAbhAI zAhe temane citrakalAnI keDIe caDAvyA. mAMDyuM. 1942nI caLavaLanA kAraNe zAMtiniketana 1949 mAM vaDodarA gayA. tyAM temaNe niSThApUrvaka choDI ghera rahyA ne tyAM temaNe ekabAjuthI a grejIne abhyAsa karI citrakaLAne zipa sAthe DiplomAM to bIjI ba aa pa tAnI AgavI zailIne abhyAsa prApta karyo citrakalA karatAMye zi95mAM temanI sArI vadhA, zrI vIrendra paMDyA zAMta ne saumya svabhAvanA haTI joI te viSe vadhu abhyAsa karavA vaDodarAnI kalAkAra che. prakAzamAM AvavAnuM ne 2pardhAmAM paDavAnuM phAIna ArTasa phekalTInA mitro ne adhyA pake kahyA temanA svabhAvamAM nathI, 1956mAM tema chatAM temanA kare. DiplemAM meLavI bhAvanagaranI gharazALA citranuM muMbaImAM jahAMgIra ArTa gelarImAM saMrathAmAM be varSa rahyA vaLI pAchA vaDodarA gayA vyakitagata pradarzana yojAyuM, ne deza paradezanA ne 1958mAM becalara opha ArTa zi95 viSaya aneka kala rasikoe temanAM citronI bhAre laIne thayA bI. e, mAM teo prathama AvI ke praza sA karI. keTalAka videzI kalA marmajJoe temanAM thayA. temane paNa bhArata sarakAre sAMskRtika ziSya- citro kharIdyAM paNa kharAM. zrI paMDayAe bALakane vRtti ApI che. muMbaI rAjyanA ne akhila bhATe keTalIka citra pothIo taiyAra karI che. bhAratIya kakSAe rASTrIya kalA pradarzanomAM temanI katione pAritoSika maLyA che. zrI paTelanI zrI nArAyaNa TI. khera - piorabaMdaramAM zilpakRtiomAM suMdara saMyojana ne laya mukhya pachAta gaNAtI koLI jJAtinA garIba paNa saMskArI vizeSTatAe gaNAya che. mAbApanA putra bhANasiMhajI hAiskUlamAM bhaNe ane sAMje Tenisaboya tarIke kAma kare. citrano temane pu5 paMkhIonA citrakAra zrI virendra paMDayA: bhAre zokha. mahArAjA naTavarasiMhajIe kalAkAra thavA sarajAyela TenIsaboyane pArakhe. temane kalAnA zrI vIrendra paMDayA bhAvanagaranA brAhmaNa jJAtimAM abhyAsArthe perIsa mokalyA. tyAM kalI spardhAmAM bhAga jamyA che. temanA pitA zrI prANajIvana paMDayA lagabhaga 50 varSathI jhariyAnI kolasAnI khANenA laI UMco naMbara pra pta karyo. kAsamAM cAreka varSa jUthamAM eRniyara tarIke kAma karatA vasyA che. kalAsAdhanA karI porabaMdara AvIne rAjaprAsAdane zrI vIrendra paMDayA temanA pitAnA sauthI moTA yuropIya kalAkRtithI zaNagAye. grAma jIvananA putra che eTale pitAnI icchA temane khUba bhaNavA garIba samudAyanA paNa citro doryA zrI kheranA mata khUba paisA ne mobho apAve tevA sthAne besADavAnI pramANe "pi TreiTa peinTIMga" eTale vAstavikatA hatI. bhAvanagaranI rASTrIya zALAmAM zrI kaMcanabhAI kalAnI zALAne upAsaka mAtra raMga ane rekhAone pAsethI temane pakSI sRSTi pratye AkarSaNa thayuM. jANakAra thAya eTaluM ja basa nathI e mAnava svabhAvane pUro abhyAsI hovo joIe. mANasanuM vAstavika vanavagaDAmAM rakhaDatAM pakSIonA judA judA samaye karelAM avalokana parathI te rekhAMkana e jANakAra ja karI zake. peraTreITa anubhava raMga dvArA peInTIMgamAM temane AnaMda Ave che AkhA yuropanI pragaTAvavAnI sisRkSA thatAM temaNe citrakaLA apanAvA. meTika thayA pachI zAMtiniketanamAM AcArya naMdalAla temaNe saphara karI che. emaNe jagatane dhaNokharo basue temane ApaNA dezanI vividha citra patiomAM bhAga potAnI sagI AMkhe joI lIdhe asaMkhya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :396 : peTreTa karyAM, kudaratI dRSyA ane prANInA skrece ghaNA karyAM. yupIyana prajAe temanI kadara vizeSa karI che. A kalAkAra sajjana purUSa che. " ca'krU' trivedI :- bhAvanagara jyAre dezI rAjya hatu. tyAre tenA mahAlanA krAMkaca gAme lIlIyAmeTAnA vatanI harIlAla trivedInI vasulAta khAtAnA avalakArakuna tarIke badalI thaI tyAre Ajo kalAkAra cadra caMdu tarIke dharanA nAnakaDA bALaka hatA. eka rAjagora brAhmaNanA putra arjunanI citrakalAthI caMdu mugdha banyA ane raMga lAgyo. "bharata ane mRga"nA eka citra uparathI tenA mana upara gherI asara karI, raviza kara rAvaLa navacetana, kumAra kAryAlaya vigerenI caMdrane preraNA maLI. bhAvanAbharI duniyA nizA ene paNa cayA. aneka citrasarja ke| ane citrazALAnI temane huMph maLI gujarAtabharamAM eka acchA citrakAra tarIke temanI gaNanA che zrI jayasihu bhIM. siseAdiA :-- * rU. pAlItA. va. 42. jee bacapaNathI ja zAMta ga bhIra ekAMtapriya ane mIlanasAra svabhAvanA che. cUsta siddhAMtavAdI ane jIvanamAM saMpurlR dhairyathI makkamatA pUrvaka dhArelA darebIMdu tarapha pahoMcavA daDhanizcayI svabhAvanA che. vArasAgata sAtvika jIvana mAthe. vedekata saMskRti ane bhAratIya tatvajJAna tarapha bacapaNathI ja emanI uDI Rci hAvAthI te yeLa, vedAMta temaja tatkAnanA aneka pustakAnA satata adhyayanathI A viSayanA uDA abhyAsI che. yeAge te saMskArI vistRta kuTuMba dharAvatA hoi Izvara sAnidhyamAM jIvana vitAve Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat che. keTaloka samaya revanyu khAtAmAM savisa karyAM bAda jIvanakSetramAM aneka khADA TekarAe pasAra karI hAlamAM citrakAra tarIke jIvana pasAra karI rahyA che. sAmAjIka kSetre emanI pravRttie ghaNI che. zrI aMjana dave:- eka yazavI kalAkAra yuvAna che. teo saurASTra sTeTa ekamAM kAma kare che. umara varSe 27 "tee. muMbaI ArTa gelerImAM peAtAnA citranuM eka pradarzana yeAjIne khyAtanAma anya che.' temanA manapasaMda viSayeA kArDa, syusAIDa, phaTIMga, mAnasika mAnasa citra upasAvI temanI svapnasRSTi citramAM raju karavA agAdha sAdhanA karI rahyAM che. tenA pitA zrI meAha lAla dave reTa benkanA eka ucca adhikArI che. AkhuM kuTuMba khUbaja keLavAyeluM che. pitA ane putrA sAthe maLIne bhAratI kalAsamAja-vijJAna ane adha karaNanA gahana prazno para niyamIta carcA vinimaya kare che. zrI aMjananA matamAM bharatanI saMskRtinA dhabakAra jhIlatI, chatAM e purepIyana pazcibhAtya kalAtI mArI saravANIe jhIlI ekarasa karavAnI tamannA che. temaneA Adarzo ajaTAnI kula nA namunA che. A kalAna! nakhrunAmAM je taravarATa, je gatI che, te jIpsI tavate jAgRta karatI nathA-paNu kAi anaMtanI anaMtatAmAM DUbakI mAravA prere che; jyAre pazcimAtya kalAmAM A bhAvatA bhaya rahe che. eka yazasvI sAdhaka bhaviSyane bhAvanagaranI dharatImAM ucharele-eka tejasvI kalAkAra banI raheze. temanI viziSTatA e che ke mAtra kenavAsa para rekhAe ArAvAnuM ja kAma nahi paNa vizvanA judA judA bhAgeAmAM vikhyAta kalAkAranI daSTi ane zailInA www.umaragyanbhandar.com Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 7 : manana pUrvakano abhyAsa paNa tema karavAM che, "rAjana zemAM temaNe sarjana karyuM che. ravindra temanA A vivecaka ane takAkAra haiyAnI eka bAju bhavanamAM "mariyama opha meDana ArTa" lalita temanA khAcitronI navI sRSTi, navI daSTi ane kalA akAdamImAM saurASTranA lagna" ane "mA" na vaLAMka ApavAmAM kiMmatI matagAra thaze kAmanA ke citro sthAna pAmyA che. kumAra' jevA zreSTha kalA sAmayikamAM temanI kRtio vAraMvAra zrI. khoDIdAsa paramAra - akAdamI , gaTa thayA kare che. saurASTranI lokasaMskRti, - pAritoSike vijetA che. ucca pratibhA dharAvanAra lokasAhitya, bharataguMthaNa vigere jUnA mUlyonuM A kalAkAra koleja kALathI ja yunivarsirI ane puSkaLa bhAthu emanI pAse paDyuM che. mAhitI ane - AMtara-yunivarsiTI kakSAe puskA pa ma rI mayA prakAzanakhAtA taraphathI pragaTa thatAM gujarAtamAM paNa ke che. zrI se mAbhAInA ziSya kheDIdAsa e kAma temanA mananiya be avAranavAra pragaTa thAya che. jIvanane lagatA citro tathA mahAkAvya viSayaka paNa namra ane sanyazIla che. saune prasAta cheTha sarjana karyA che ma ma chAnamAM paDelI lokonI upagI ba- nArA gulAbI vyakti che." . . ! . zubhecchA pAThave che ' zrI maNavela sevA sahakArI maMDaLI che. je mu memaNavela (tAluke dhArI), ji. amarelI.. . . sthApanA tA. 26 5-1964 : nodhaNI nabara 8736 zerabhakALa :-rU. 2500-04 : '" " sabha saMkhyA :- 157 - anAmata phaMDa : : 3 0 . . . . . . - maMDaLI khAtara anAja bIyAraNa vagere kAmakAja kare che ' . . . . ane sabhAsade dhI: A che ' .'' - ' . . " * dhIrUbhAi vara : ': ' , . : : : jasubhAI rAmabhAI ?' -kALabhAI merAmabhAI (2) ugAbhAI virAma mukAI (7) gokaLabhAI bhagavAnabhAI (4) haribhAI paM(mAI (1) jayatAbhAI sAdulabhAi (6) gokaLabhAI kAnajaNAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAThiyAvADa viSe avanavuM kADiyAvADanI TaMkazALA viSe kAThiyAvADamAM junAgaDha, navAnagara ane perabaMdara mA traNa saMsthAne mAM sIkkA yAne nANuM nAvavAnI TaMkazALA hatI ane te nANAnuM calaNa peAtAnI hAMja vizeSa karIne thatuM, junAgaDha-mA sthAnamAM je rUpAnANuM banAvavAmAM Avatu te 'dIvAnazAhI kArI'ne nAme ALakhAtuM. ane te upara phArasImAM "bAdazAI gAjI mahamada kabara zIkake jame jInAgaDha Azana che. ane nAgarI sakatathI zrI dIvAna' ane saMvatanI chApa hatI. A nANuM sumAre 3,280 cArasa mAilanA vistAramAM cAlatuM. sarakArI rUpiyA sAthe sarakhAvatA se| kArInI kiMmata rUpiyA -27-2-2 thatI. A trAMbA nANuM je dAkaDA' tathA aradhA dokaDAya thI oLakhAtu ane 36 dokaDA eka kArInI kaM matada barAbara gaNAtI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat rajI. pRthvIauMha jhAlA rUpiyA saoNthe 100 kArInI kiMmata 28-4-4 thatI. peArabaMdara-A sa'sthAnamAM rUpAnANuM banAvavAmAM Avatu. te, rANA zAhI karIne nAme oLakhAya che. te upara phArasImAM "sulatAna mujhArazAha hIjarI sAla 807" ane gujarAtImAM "zrI rANa'nI chApa DhAya che aDadhI! aMte- pA karI paNa banAvavAmAM AvatI. sarakArI. rUpiyA sAthe sekArInI kiMmata .31-7-11 barAbara thatI. - lazkarI mAna ane tApeAnI salAmI vAna keTalI te pe lazkarI mAna+ rAjagAdIne jAnane kula 1 jUnAgaDha 2. navAnagara 11 3 bhAvanagara mAM 4 dhrAMgadhrA 11 1 meArI 11 huM mAMnera cha pAlItANA 8 dhALa navAnagara-A saMsthAnamAM rUpAnA sIkkA banatA ne 'jAmazAhI kArI'ne nAme oLakhAtI, prathama kArI upara phArasImAM sulatAna mukurazAha hIjarI sAla - 978" ane gujarAtImAM "zrI namu"nI chApa paDatI. 10 tyArabAda tene AkAra sudhArI zrI jAma vIbhAjI 11 navAnara ArI 1" tathA sAlanI chApa pADavAmAM 12 bhAvatI. ArInA aDadhIyAM paNa banatA. sarakArI lIMbaDI rAkeza goMDala O . 4 4 4 ... .. ' 15 15 15 11 e Dang ' "3 "" 99 .. X "" " " 9 hi vaDhavANu ra "" pacAsasIpA enI TukaDIthI lazkarI mAna maLI zake che. " . www.umaragyanbhandar.com Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shoo Jerietsque beleshn imm Codes used: Bentley's Second B.e.n.1.Lays. Complete & Private Factory * Hollow-Ware Shed, ESTD : 1931 Kamani Engineering Compound, Agra Rd, Kurla North, Bonbay-70. Phone: 555657. CHUNILAL B. MEHTA Manufacturers, Importers, Exporters & General Stockists Sales office : * 251, Argyle Road, Carnac Bunder, Iron Market, BOMBAY-9. Phone: 321795 en que Grams: "AUTHORITY" Bombay. phone: 472803 [Residence] & Main office : Qi 216, Leha Bhavan P. De'Mello Road, BOMBAY-9. Phone: 321572. # STOCKISTS OF MOTOR PARTS Le Qi CLUTCH, PLATES, CARBURATORS, TIMING [CHAINS, CLUTCH, BEARINGS, FLASHERS, WHEEL COVERS, SEALED BEAMS, LUGGAGE, CARRIERS, SUNVISORS IRON STEEL SHEETS PLATES ROUNDS SQUARES FLAT BARS GHAMELLAS KARAIS ANGLES JOINTS WIRES TEE3 ste ete Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI akSara purUttama maMdira gAMDala. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna pracalita dharma-saMpradAyo -raseza jamInadAra dharmane pradeza maryAdAnAM kaI baMdhana hetAM nathI. brAhmaNa paraMparAmAM Ave che. saurASTramAM vaiSNava ena svarUpe sAmAnyatA sarvavyApI ane sacarAcara saMpradAyanA prAraMbhika itihAsa mATe paurANika anuhoya che. eTale koI khAsa ke cokakasa pradezanA zratione AdhAra levo paDe che. saMdarbhamAM dharmano alaga vicAra karavo muzkela che. paraMtu koI eka pradezamAMthI ke vistAramAMthI prApta kaMsanA sasarA ane magadhanA pratApI rAjA sAdhanonA saMdarbhamAM dharmanA vattA-ochA prabhAva jarAsaMdhanA bAMkamaNIya upadravathI kaMTALIne yAda prasAranI carcA jarUra thaI zake. mathurA tyajI sorASTramAM AvyA hovAnI bInA jANItI che. saurASTramAM AvI emaNe dvArAvatI saurASTra e pradezasucA zabda che. vartamAna (hAlanuM dvArakA) nAmanI nagarI vasAvI A dvArA gujarAta rAjyano te paka9pIya bhAga che. evI ja kSetrane ulekha purANamAM che. rIte gujarAta paNuM bhAratanuM bhaugolika maryAdA yAdavavaMzI arjuna ane kRSNa naranArAyaNanA sUcavate eka bhAga che eTale bhAratamAM pracalita koI avatAra gaNAya che. samaya jatAM zrI kRSNa vAsudeva dharma gujarAtamAM ke gujarAtamAM pracalita koI dharma saMpradAya saurASTramAM pracAramAM hAya paNa khare, na bhagavAna viSNunA pUrNAvatAra tarIke temaja avatArI purUSa tarIke vaiSNanA ISTadevanuM sthAna pAmyA. dvArakA paNa heya. khAsa karIne koI dharma ke sa pradAya je e zrIkRSNanI karmabhUmi hoI te vaiSNava saMpradAyanuM pradezamAM uddabhavya heya, svabhAvika che ke tyAM tene suprasiddha tIrthadhAma banyuM, jenuM Ajeya eTaluM ja pracAra-prabhAva vadhAre hoya anyatra e ocho paNa hoya mahAmya che. AthI ema kahI zakAya ke sASTramAM vadhAre paNa heya ane na paNa hoya, (have pachI A lekhamAM saurASTrane sthAne ahIM" zabda prayoje che) vaiSNava saMpradAyano prayAra baNuM saurASTranA prAcIna pracalita dharma saMpradAyanI prAcInakALathI hovAnuM saMbhave che. carcAmAM paNa Aja hakIkata dhyAnamAM rAkhavA jarUrI lAgI che enI carcAmAM khAsa karIne purAvazeSIya ahIM vaiSNava saMpradAyanuM astitva sucavato so sAdhanono AdhAra vadhAre lIdho che. prathama purAvazeSIya purAvo guptakALamAM prApta thAya che. te pUrvenA samayamAM ahIM vai Nava saMpradAyanuM jora viSNava saMpradAya keTaluM hatuM e darzAvatA khAsa ke purAvA haju prAcInakALamAM bhAratIya dharmonI zramaNa ane sAMpaDyA nathI. paraMtu tyAre paNu vaiSNava paMthano pracAra brAhmaNa evI be paraMparAo hatI. vaiSNava saMpradAya ahIM ochA-vattA paNa haze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skaMdagupta surASTra khAtenA sUbA cakrapAline jera ahIM vyApaka svarupe hatuM prabhAsapATaNa A gupta saMvata 138 -I. sa. 457) mAM ghaNuM kharca saMpradAnuM prAcInakALathI mukhya mathaka hatuM . kSatrapala karIne girinagaramAM sudarzana taLAvane kAMThe cAkadhara pUrve ahIM A saMpradAyane kevo prabhAva-pracAra hato (viSNu )nuM uttama maMdira baMdhAyuM hovAnI hakIkata e kahevuM muzkela che. A saMpradAyane ahIMnA tyAM AvelA azoka monA lekhavALA zaika upara itihAsa Izala AraMbha kALathI thayela che tema maLe che. aMdaguptanA samayanA lekhathI jaNAya che madira hAla mejara nathI, paNa sthAnika praNAlikA mujaba vartamAna prabhAsapATaNanA eka lekha (Isa 1569)mAM dAmodara maMdira e prAcIna sthaLa upara baMdhAyuM seme prabhAsamAM somanAthanuM senAnuM madira hevAne eka mata che. AthI bhAgavata saMpradAyane baMdhAvyuM ane zivanI AjJAthI tyAM pitAne siddhAMta anasaratA gupta samrATa ane adhikArIone lIdhe sthApI ane te sthAna pAzupatene arpaNa karyuM guptakAla daramyAna ahIM bhAgavata saMpradAyanuM prabhutva evo ullekha che. bIjI bAju purANa mAM varNavyA dhANa hoya ema kahI zakAya. mujaba zive pote prabhAsamAM semasamAM rUpe AvI A madira baMdhAvyuM hatuM abhilekhamAM ApelI somanI maitraka rAjAone kuladharma te mAhezvara hatuM, ane sAhityamAM varNita somazarmAnI kathA eka ja chatAM mahArAjA dhruvasena 1le pita parama bhAgavata hItanAM be pAsAM hovAnuM kahI zakAya, AthI hato, eTale maitrakakALa daramyAna paNuM ahI A eka anamAnI zakAya ke tema athavA semasamo saMpradAyano pracAra cAlu rahyo hoya ema lAge che. tame koI atihAsika vyakita thaI hoya, jemaNe A samayanA keTalAMka maMdire AnI gavAhI pUre che. prabhAsamAM zapatha sthApe che. A semazarmA IzunI pahelI sadInA pahelA-bIjA caraNamAM thaI thAnanuM prAcIna maMdira mULa viSNunuM hovAnuM gayA hoI ahIM zaivapaMtha enuM jora IsavIsananA jaNAya che. prabhAsanI pAse AvelA kAranuM prAcIna ArasathI hevAnuM sUcavI zakAya. maMdira spaSTataH vaiSNavI hovAnuM saMbhave. A maMdiramAM hAla varAhanI kadAvara mUrti pratiSThita che. paraMtu kSetrapAla daramyAna pazcimI kSatrapanA cAbdanAdi mULa maMdiramAM viSNunA dazeya avatAronI mUrtio vaMzanA trIsa puruSamAMthI nava puruSanAM nAmanA haze evuM anumAna thAya che viSNunA avatAromAM pUrvAdha mAM rUdrano prayoga jovA maLe che. varAha, vAmana ane zrIkRSNanA avatAre vadhu leka priya hatA. AthI maitrI kAla daramyAna ahI A A uparathI ahIM A kALa daramyAna rudra saMpradAyanI asara cAlu rahI hatI. (ziva) pUjA pracalita hovAnuM saMbhave. kSatrapa rAjA solaMkIkAla daramyAna A saMpradAyanI sAmAnya jayadAmAnA tAMbAnA cerasa sikkA paranAM vRSabha asara hovAnuM kahI zakAya, { naMdi ) ane trizuLanAM pratika uparyuMkata anumAnane samarthe che. zaiva saMpradAya IzanI pahelI sadImAM somazarmAe pravartAvejo A saMpradAyamAM paNa brAhmaNa paraMparAmAM Ave temasiddhAMta kSatrapAla (I. sa84 thI I. sa. che. vaiSNava saMpradAyanI sarakhAmaNIe zarva saMpradAyanuM 388) kampA... vadhAre pracAra mAM hoya ema kahI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 401 ane te AvA prabaLa rIte pracAramAM AvelA ane hindI prajAnA rakSaNa mATe emaNe dezamAM cAra chiddhAntanA anuyAyIoe prabhAsamAM maMdira baMdhAvyuM dizAmAM cAra maTha sthApyA hatA. pazcima dizAne hevAnA saMbhavane raju karI zakAya. A uparathI evuM maTha saurASTramAM AvelA dvArakAmAM sthApyo hato. kahI zakAya ke prabhAsa pATaNanuM. emanAthanuM maMdira AthI anumaitrakakALa daramyAna ahIM zivapUjAnuM prAyaH kSatrapa kAla daramiyAna sau prathama badhAyuM hevA mahatva ghaNuM vadhyuM hevAnI pratIti thAya che. saMbhave. guptakAla (I. sa. 398 thI I sa. 470 ) daramyAna ahIM zaionuM prAbalya ghaTeluM jovA maLe che. kema ke guptakAmAM ahIM bhAgavata saMpradAyanI asara selaMkIkAla ( I. sa. 942 thI 1304, vadhAre hatI ( juo agAu vaiSNava saMpradAya ) daramyAna zivapUjA cAlu rahetI; kemake selaMkI rAjAo paratu maitrakakAla ( I. sa. 470 thI I. sa. sAmAnyataH zaivabhakata tarIke jANItA hatA. 789 ) daramiyAna A saMpradAyano puna: abhyadayA A rAjAo somanAthanA parama bhakata hatA AthI emaNe thayelo joIe chIe maitraka vaMzanA be sivAyanA mahAdezanA aneka maMdira baMdhAvyAM hatAM, jemAM thAnanuM badhA rAjAe pAka nA eTale ke mahAdevanA trinetrezvaranuM maMdira jANItuM che. agiyAramI sadImAM parama upAsaka hatA. vaLI maitrakakalanI rAjamadrAmAM mahamUda gajhanavIe teDelAM somanAthanA maMdirane sela kI lAMchana zivanA vAhana nadinuM hatuM. rAjA bhImadeva 1lAe navesarathI paththaranuM baMdhAvyuM jene pAchaLathI kumArapAle jIrNoddhAra karAvyo hato. A uparAMta valabhI sAthe saMkaLAyelA sikkAo paraMtu pratIka zivanA Ayudha trizULanuM hatuM maitrakonA eka dAnazAsanamA surASTramAM AvelA vaTapadra gAmamAM harinAthe devAlaya baMdhAvyuM hatuM ane emAM pratiSThita ziva sAthe ati nikaTane saMbaMdha dharAve che. thayelA mahAdevane zIlAditya dharmAditye valabhI saMvata zivazakitanuM saMyukata mahAsya paNuM haMmeza gavAyuM che. 290 ( I. sa. 609)mAM eka vApI ane be surASTramAM trisaMgamaka gAmamAM hodamhi kSetranuM dAna dIdhuM hatuM evA ulekha che. valabhI mAM devInuM maMdira hatuM. jenA nirvAhAthe maitraka rAja zivanA aneka moTAM bhavya maMdira hatAM. gepanI drasiMhe dharmadevanuM tAmrazAsana lakhI ApeluM paNa najIka AveluM bilezvaranuM maMdira A kALanuM hatuM. samaya jatAM te lupta thavAthI dhruvasena bAlAditye ane A uparathI ema kahI zakAya ke maitrakAlIna valabhI saMvata 320 ( I sa 39 )mAM pharI lakhI saurASTramAM zaivapaMthanuM prAlaya ane prabhAva vyApaka ApyuM hatuM dharasena trIjA eka dAnazAsanamAM phAjila devanA maMdirano ullekha che, je surASTramAM siravAtAjaka sthalImAM AveluM hatuM. zIlAditya anumaitrakakAla daramiyAna samagra bhAratamAM zeva 3jAnA eka dAnazAsanamAM AvatA tRSNA kSetra saMpradAyanuM prabhutva vizeSa hatuM, kemake Adi gurU nA ullekhathI surASTramAM madasara sthalImAM AveSA zaMkarAcArye samagra dezano pravAsa karI anekAneka mAtRsthAnanI arthAta mAtA ( devIo tA madironI manuM khaMDana karyuM hatuM ane zaiva saMpradAyanA prasAra mAhitI maLe che. AthI zakitapUjA ahIM maitrakakAla pracAra mATe ane te dvArA hindu dharma, hindu saMskRti daramiyAna pracAramAM AvI hovAnuM anumAnI zakAya. hatAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 solaMkIkAla daramyAna ahIM devIonAM ghaNA sikkAonA pRSThabhAga upara parvatanI TocanI DAbI maMdire baMdhAyelAM, caMdrabhAgA nadIne kAMThe prada8i bAjue eka ane TocanI upara eka ema be cadra nuM maMdira siddharAjanA samayamAM baMdhAyuM hatuM. dekhA de che. AmAM DAbI bAju caMdra (kemake vaDhavANunuM zALA jevInuM maMdira paNa eja samayamAM jamaNI bAjue sUrya che tethI) prakRtinA zAzvata baMdhAyuM hatuM. AthI A samaya daramiyAna ahIM tatvanuM sUcana kare che, paraMtu Toca uparane vadhArAnA devIpujAnuM mahatva jaLavAI raheluM joI zakAya che. caMdra kadAca kSatrapa rAjAe caMdranA upAsaka hoya ema sUcave che ane te ahIM A kALa daramiyAna caMdrapUjA caMdrapUjA thatI haze ane prAyaH prabhAsa tenuM kendra haze. "somanAthamAM kama=caMdra ane nAi=rAne sUrya pUjA artha besADI deTalAka vidvAnoe somanAthanI utpattimAM paNa caMdranI purANokata kathAone sAMkaLI lIdhI che. ziva saMpradAya ane caMdrapUjAnA saMdarbhamAM ahIM jo ke zaivayogIo agni, sUrya ane caMdra traNeyane bahu mahatva Ape che eTale prabhAsamAM agni ane saura saMpradAyano pracAra hevAnuM saMbha prabhAsamAM sUryanA tIrSa' he caMdrana tIrya prAyaH haze ane Aje paNa sUrya maMdira te che. prabhAsamAM sUrya pUjA prAcIna kALamAM thatI hatI e ullekha mahAbhAenuM maMdira paNa haze evI kalpanA thaI zake, ratanAM vanaparvamAM che. prabhAsa kSetranuM avaranAma mAra? kSetra che. bhAskara-sUrya ane prabhAsa-ati'umA" sahita ziva te sama e eka artha zaya prakAzamAna Ama A banne zabdo sUryapUjAnuM pracalita che; kemake zive umAne zA (dro kahI sUcana kare che. skaMdapurANanA prabhAsakhaMDamAM A vize che. zaivadharmIo kapALamAM tripuMDa dhAraNa kare che, kathA jovA maLe che. Ano AkAra bIjanA caMdrane ke ardhacaMdrane maLo Ave che, te ahIM sUcaka che. sema tI amAvAsyAnuM mADAmya paNa A saMdarbhamAM vicAravA jevuM kharuM subhamavAne pramANamAM pitAnI pUrI kaLa thI kAraNake caMdranI vadhaghaTane lIdhe ja pUrNimA ane prakAzatA hatA. emanI patnI saMjJA emanuM teja amAvAsyAnA divaso Ave che. khamI zakI nahi. tethI potAnA ja svarUpanI chAyA" nAmanI strI potAnA pati pAse mUkI piyera cAlI bhAratamAM bAra jotiliganA mahimA che, ane gaI saMya chAyAne ja sattA samajatA hatA, chAyA temAM prathama ulekha somanAthano che tinnA paNa sarvanA atizaya prakAzathI temanI pAse jaI i-TADhAvaMta ja evuM somanAtha mATenuM vizeSaNa zakatI no'tI AthI surye pitAnI seLa kaLAmAMthI noMdhapAtra che. bAra kaLA prabhAsanAM bAra suryamaMdiramAM ApI dIdhI ane cAra pote rAkhI. A kathAnI atihAsiktA A uparathI enI aTakaLa karI zakAya ke ziva na vicArIe te paNa eTaluM te sucA thAya che ke saMpradAyanA vyApaka pracAra pAmelA saurASTramAM cadra prabhAsa kSetramAM che ane tethI sauSTramAM ) junA pUjAnuM astitva heya. pazcima kSatrapa vAdInA vakhatamAM sUryapUja pracalita haze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Te. naM. 26333 tAra : gujakomAsela gujarAta rAjya sahakArI mArkeTIMga sesAyaTI li. rilipha roDa, amadAvAda, adhikRta zerabhaMDoLa rU. 25,00,000 bharapAI thayela zerabhaMDoLa rU. 9,30,400 rAjya sarakArazrIna zeraphALo rUA. 24,00,000 ha nAITrojana khAtare, emonIyama salphaTa, salphaTa nAITa, yuriyA, kezIyama emonIyama nAITreTa nAITro phesleTa ema. phepheTa vigere ja rasTana, ImAnI, kirlokara, tathA InDeka vigere DIjhala eIla ejI. kayuboTA pAvara TIlarsa tthA yAnamAra pAvara TIlarsa, jApAnIjha banAvaTanA imAnI tathA kirloskara pampIMga seTa. perI enDa ko. nA mizra khAtara tathA AI. sI. AI. kaMpanInI jaMtunAzaka tathA pAka rakSaka davAo. A uparAMta sosAyaTI sacojIta maMDaLIonI khetInI pedAza, rU, sIMgadANA-tela kaThoLa tathA DAMgaranA kharIda vecANa tathA nikAsanuM kAmakAja kare che. che , he zrI ghaMTAkaraNa mahAvIrAyanamaH | gAMdhI jagajIvana govIMdajI (bhegIlAla je. gAMdhI Te. naM. 326650) dukAna : phona naMbara - 334713 | phekaTarI phona naMbara :- 332572. gAM dhI bradharsa morDana TekSaTAIla ejI. vakarsa. krokarI glAsavera InAmavera kaTalarIvera Part. B. J. GANDHI. and plAsTIkara ane prejhanTezana D. S. PURAV. ArTIkalanA vepArI mIla mazInarInA sperapArTasa gavarnamenTa relve kronTrAkaTara. banAvanAra. 194-bI. naMbaka parazurAma sTrITa 62, vI. pI. roDa, gola pIThA, (kuMbhAravADA ) ( sI. pI. Tenka) muMbaI 4. muMbaI 4, www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI bhAdroDa sevA sahakArI maMDaLI lI. sthApanA tArIkha : 27-10-1949 zera bhaDALa : 430035 anAmata phaMDa : paraka nalAla becara maMtrI anya noMdha :--maMDaLI grAhaka bhaMDAra jIvana jarUrIyAtI, cIja vastu, khAtara, bIyAraNa davA vigerenu` kAmakAja kare che. mAhanalAla sI. jozI mAnad maMtrI mahuvA : tAlukA bhAvanagara : jillA noMdhaNI nabara : 288 sabhya sakhyA H 364 kheDUta H bInakheDUta H 161 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 203 dulAbhAI AtAbhAI pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smA sapradAyanA anuyAyIo mATe sa MskRtamAM saura zabdanA prayoga thatA saura eTale sUra (sU) nA upAsaka, parantu maitrakakAlIna lekhomAM upAsaka mATe ha MmezAM Avityama zabda vaparAtA. sUryanA bhaddaNiyakamAM karAvyo hatA. ariSTaneminI jAna jyAre lagna maMDape jaI rahI hatI tyAre mAMsanA bejana mATe bAMdhelA pazuone ArtanAda sAMbhaLI ariSTanemi vairAgya pAmI, pAchA ryA ane raivatagiri para jaI dIkSA pAmI ugra tapazcaryA karI daivatra jJAna pAmyA ane neminAtha maitrakAnA eka dAna zAsanamAM tarIke Thera Thera karI dezanA ( upadeza ) dIdhI. tIrthaMkara * Adityanu maMdira hovAnuM noMdhAyu' che. zItrAdityaneminAtha takagiri para kALadhama pAmyA hatA. dharmAditye eka zAsanamAM vaTapamAM AvelI Aditya devInI vApinA ullekha che, je parathI enI najIka mAdityanu maMdira hovAnu sucavAya che. maitrakakAlIna saurASTramAM AvelAM maMdiramAM dhaNAM maMdira sUryanA hAvAnu` jaLu,ya che. prabhAsa pATaNa pAse sUtrApADAnu maMdira, thAnanu maMdira, geApa anevisAvADAnA maMdiro, maitraka rAjAnA lekhomAM AvatAM rAjAnAM nAma ( dA. ta. zIlAditya, dharmAditya, siMhAditya, vinayAditya, bhAnu zakti, Aditya zakti, vagere) parathI rAjakulA para rahelI aditya bhaktinI asara sUcita thAya che prabhAsamAM triveNI pAse Avelu' sUrya maMdira sekSakIkAlanu hAI A kAla daramiyAna ahIM surya pUjAne pracAra cAlu rahyo hAvAnu` sabhave che. jaina dha jaina dharmAM zramaNu paraMparAmAM Ave. jaina sAhityamAM paNa paurANika sAhityanI jema dvArAvatInu vaNuna che. jaina anuzruti anusAra andhaka pazu yAdavei sAthe mathurA chADI ahIM AvyA hatA. emanA dRza putrAmAMnA jyeSTha putra samudravijayanA putra ariSTanemineA vivAha zrIkRSNe. ugrasena rAjAnI putrI rAjImatI sAthe 42 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Ama neminAthane laIne giranAra mAnA tIrthadhAma tarIke dhaNA mahimA dharAve che. neminAtha khAvIzamA tIrthaMkara gaNAya che. eTale ahIM jainadhama ghaNA prAcInakALathI cAlyeA AvyA hai|vAnu sUcita thAya che. mo kAla ke anumoya kAla daramiyAna ahIM jaina dha'nA pracAra hatA . ke kema e kahevuM muzkela che, " kemake e samayanAM ekeya prakAranAM sAdhanA sAMpaDayAM nathI. vikrama saMvata 95 ( I, sa 39 )nA arasAmAM mlecchAe madhumatI ( hAlanuM' mahuvA ) nagarI lU'TI. tyAMthI yajJadeva vagere jaina sAdhuone kaida karyA hatA, parantu mleccha thayelA eka trAvakre yajJadevane cheDAvyA evI eka kathA pracalita che. jainadharmamAM zvetAMbara digaMbara saMpradAyAne bheda saurASTramAM gujarAtamAM thayelA ema eka jaina anuzruti parathI sucita thAya che; devasenasurinAM pustakAmAM vadhu velI vikrama saMvata 136mAM valabhImAM thayelI sevara (zvetapara-zvetAMbara) sAMprAyanI utpatti temaja digaMbara sapradAyamAM jaNAvelI vIra nivAraNu 609 ( vikrama sata 139) mAM valabhIpurImAM thayelI hija saMpradAyanI utpattine lagatI anuzruti vigate atihAsika na DrAya tA paNa jainadharmanI mahAna pravRttionA prAcIna mahAkendra tarIke ghaNI sUcaka gaNAya. www.umaragyanbhandar.com Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 jainAcArya nAgArjuna valabhI nivAsI hatA. ekadA pATalIputranA pAdaliptAcArya tItha yAtrA karatA karatA DhaMkapurI ( DhAMka ) AvyA tyAre nAgArjunane temanA samAgama thayA. temanI pAsethI nAgArjuna rasasiddhi pAmyA ane pachI gurunA smaraNArthe zatruMjayanI taLeTImAM pAdaliptapura (hAlanu` pAlItANA) nAmanuM nagara vasAvyu. ane parvata upara jinacaitya karAvI tyAM mahAvIranI sthApanA karI. temaja pAddaliptasUrinI mUrti sthApI. A uparathI spaSTa thAya che ke IzunA Ara Mbha DhALathI ahIM jainadharmanA pracAra vizeSa pramANumAM thavA lAgyA. kSatrapakAla daramiyAna ahIM jainadhama vadhu lokapriya banyA hatA. arthAta jainadharmanA A abhyudayakALa hatA. ujjayanta, DhAMka, zatrujaya vagere pata paranA jaina maMdirA, khAvApyArAnI ane uparakATanI guphA A kALa daramiyAna jainadharmanI vyApakatA sucave che. vi. sa. 357 (IDasa, 300 )nA arasAmAM mathurAmAM skrantilAcAryanI ane vallabhImAM nAgArjunA cAyanI adhyakSatAmAM jaina AgamagraMthanI vAcanA taiyAra thayelI e bahu jANItI khInA che I. sa. kapamAM jaina sAdhuemAM caityAvAsanI chUTa lete sapradAya zarU thayuM. A uparathI spaSTa thAya che ke IzunI cothI sadI sudhImAM te ahIM jaina dhama khUba ja lokapriya banyA hatA ema kadI zakAya. A samayamAM thayeA e mahAna jaina tattvajJAnI pravRttio AnI sAkSI pUre che. ane nyAyAvatAra' graMthA temaja mahAvAdInA dvAdazAranayacakra' 'padracarita' ane 'sanmati prakaraNaTIkA' graMthA jaina sAhityanI utkRSTa kRti che, je paNa kSatrapakAlIna saurASTranA jaina dharmanA abhyudayanu sucana kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat skrantilAcAya ane nAgArjunasurinI vAcanAmAM pAThabheda jaNAyA. AthI e vAcanAene tusanAtmaka abhyAsa karI aNugamAnI sarvamAnya vAyanA taiyAra karavAnI jarUra jaNAI. A kArya aMge devarniMgaNI kSamAtramaNe vallabhImAM khAsa pariSada khelAvI ane mAthurI vAsanAne mukhya pAThe tarIke rAkhI vAlamI vAcanAnAM pAThAMtara pAdaTIpa mUkayuM. hAla samasta bhAratanA zvetAMbarA A samikSita vAcanAne anusare che. A vAcanA vIra saMvata 980 athavA 993 ( arthAta cAlu paraMparA pramANe vIra sa Mvatane Arbha I. pU. 527mAM thayA gaNIe te I. sa. 453 athavA 466 )mAM taiyAra thaI. AthI guptakAla daramiyAna pazu ahIM jainadharmanA pracAra- prasAra cAlu rahelA jaNAya che. maitrakakAla daramiyAna paNa valabhI jaitAnuM jANItu kendra banI rahyuM. vallabhImAM A kALa daramiyAna aneka jinAlayeA hatAM; AmAMnA eka zAMtiya caityamAM virotrAyajhamALa lakhAyeluM, ta vacana sAhityamAM mukuTarmANa samAna gaNAya che. I. sa 783mAM digaMbara jinasena-surie vaDhavANunA caityamAM rahI 'vilA juALa' nAme jaita purANunI racanA karelI. siddhasena divAkare ane mallavAdIsUrie jai nyAyanA mahattvanA graMthA sasArane bheDa ApyA che. siddhasena divAkaranA 'sanmati prakaraNa'batrIsI' - paththaranuM.....navu maMdira baMdhAveluM. kumArapAle giranAra solakI rAjAoe paNu jainadhamanA prayAramAM sArA phALA ApyA hatA giranAranA naiminAthanA lAkaDAnA maMdirane sthAne siddharAjanA daMDanAyaka, sajjana maMtrI e sava ta 1 1 2 5 mAM www.umaragyanbhandar.com Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatrujya, prabhAsa vagere sthaLeAe aneka jinAlaye ane vidvArA khadhAvelA uyanamaMtrInI IcchAnusAra enA putra vAgbhaTe zatruMjya parvata paranA AdinAthanA lAkaDAnA mukhya maMdirane sthAne paththaranuM navu ma Mdira khaMdhAvyuM DevAnu kahevAya che. mahAtmA vastupAle giranAra para khaMdhAvelA vastupAla vihAra ane enI AsapAsanAM caityA, prabhAsamAM aSTApadaprasAda ityAdi noMdhapAtra che. tejapAle prabhAsamAM AdinAthanu maMdira baMdhAveluM', kacchanA jagaDyA tathA pethaDa zreSThIe zatruMjyArtti sthaLAe jUnAM caityAnA saMskaraNu tathA namAM caityAnA nirmANumAM sArA phALA ApyA hatA. Ama sela'kIkAla daramyAna paNu ahIM jaina dhama nA abhyudaya cAlu rahezeA hateA. baudhdha dhama bauddha paNa jaina dharmanI jema zramaNu paraparAmAM Ave che. ahIM bauddha dharmanA pracAra Izu pUrvenI trIjI sadImAM thayA hatA. aroAka mauyanA girinagaranA zaila lekhathI A spaSTa thAya che. Ama maurya kAlathI ahIM bauddha dharmanA prasArane AraMbha thayelA joI zakIe chIe. kSatrapakAla daramyAna ahIM bauddha dharmane je abhyuya jovA maLe che e uparathI evuM anumAna karI zakAya ke prAk kSatrapakAlamAM paNa ahIM dharmanA prasAra uttarettara vadhatA jatA hatA. bauddha bhikSu'dha mATenA bA cukA vidvarA ahIM A kALamAM baMdhAyA hatA. dA. ta bAvApyAranI guphA, uparakATanI guphAe, DhAMka, sANA, taLAjA, jhiMjhUrIjharanI guphAe temaja meriyA ane ITavAtA vihArA ane stUpe temaja tAjetaramAMja DuMgaramAM rANapura pAse maLI AvelI nAnI caityamuddA baraDAnA ane vihAra kATaDI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat T A pradezamAMthI prApta ImAratanA avazeSA parathI bauddha dharmAMnA hInayAna ane sahAyAna e banne yAna ahIM tyAre pracalata hovAnI pratIti thAya che. sthira mati ane guNumati nAmanA be bauddha AcAryae valabhI najIkanAM eka vihAramAM rahIne aneka graMtha racyA hAvanuM manAya che. A uparathI ahIM mA samayamAM bauddhadharmanI khyAti keTalI prasarI haze tema khyAla Ave che. 1 ' maitrakAnA dAnazAsaneAmAM vaSabhamAM ane vajrabhI najIka anekavihArI zAkaya (bauddha saMdhanA bhikSuo mATe kha dhAyegnA hovAnI mArvitI che. cInI yAtrI yuAta zuAMge karelA bhArata varNanAM bauddharatAMdhyA mujaba sauthASTramAM A samaye 100 jeTalA vihArI hatA ane emAM 6000 jeTalA bhikSu rahetA hatA. matraka rAjAe Ama te parama mAhezvara : hovA chatAMya grAma mikSukhe mATenA trAsane uttejana ApatA hatA e mA uparathI spaSTa thAya che. rudradAmAnA AnyonA cAra draSTilekhAmAMthI emAM zrAmavera AmorIne.ullekha che. A zabda bauddhadharmamAM zikhAu zramaNa ane zikhAu zramaNI mATe pracalita hatA, baudasa dhamAM gRhastha. upAsaka * ane upAsikA pravajyA le tyAre temane zramaNa ane zramaNInI avasthA prApta karatA pahelAM AmaNera ane zrAmaNerInI tAlImI avasthAmAM rahevuM paDatu. A ullekhAyelA zabdo parathI khauddhadharma ahIM khUma pradezanAM eka dUranA vistAramAMthI prApta A lekhAmAM pracAra pAmyA haiAvAnuM sUcavI zakAya. - dhruvasena 1lAnI bhANejI duDA bhagavAta muddatI parama upAsikA hatI ane eNe valabhImAM bhikSue mATe eka maTha vihAra badhAvyo hatA, jenI AsapAsa eka vihAra mAMDaLa racAyu hatu. www.umaragyanbhandar.com Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Yod gAma amadAyanA pracalita aDhAra nikAyamathiI bhaganAM dAna ziva, zakti, surya vagere devone ane ahI rAjanAtha vizeSa pracAra hato. zeSa badhAM zAya saMdhanA vihArane arpaNa karavAmAM bAvyA che. asaranA samayathI sApha thayela ane maitrakakAla sava cAlu rahelA bauddha dharma anumaitrakAlathI kama vakAlIna rAjAonI prazastimAM emanI dAnasukha thI jAya che, je selikIkALa daramyAna te zIlatAne ulekha vAraMvAra Ave che ne emAM deva nAmazeSa banI jAya che. dvija, sAdhuo guruo, vidvAne, svajano, suhado, Azrito, anAthane yAcakene satata vipula dAna dhamaya-tI bhAvanA ApatA rahevAno nirdeza Ave che. AthI mitrakakAlamAM paNu lekemAM rahelI utkaTa dharmabhAvanAnI jhAMkhI valpI, , devAlaya mAni lokopayogI thAya che, bAMdhakAma karAvavA temaja annadAna, ArAmagRha vagere dharyAdAnI saMsthAo calAvavI, e paramArtha dhAne dhAmAM ' kahe che. A pUtadAna selaMkI rAjAo ane emanAM maMtrIoe karavAne adhikAra samAjanA sarva vargone hato. ApelA udAra dAne, baMdhAvelA maMdira ane jinAlaya temaja jaLAzaya ane vAvo parathI ema nahapAnanA samayanA nAsika guphAnA lekhamAM kahI zakAya ke selaMkIkAla daramiyAna paNa lekAmAM enA. jamAI ujavAte prabhAsamAM bahANone ApedA ja prakAranI haMme dayanI bhAvanA vyApaka pramANamAM grAmadAna, kanyAdAna, gAmArAna, bhejanadAna vagere. prartelI jovA maLe che. mAdhaunA cAra daSTi lekheno hetu, kisiMha, 1lAnA gaMdAnA lekhamAM enA snApati rUkabhUtie ApeluM kSetrapAla, maitrakakAsa ane laMkA daramiyAna vAvanuM dAna-A badhA uparathI spaSTa thAya che ke judA judA dharmo ane saMpradAyanAM aneka tIrthadhAmane kSatrapakAlamAM janasamudAyamAM ujaTa dharma bhAvanA abhyadaya thayuM hatuM. prabhAsa, valabhI, girinagara dvArakA, pravartatI hatI.. DhAMkazatruMjaya, sANuM, taLAja vagere prAcInakALanAM mahatvanA tIrthadhAme hatAM. maitrakakAlIna dAna thAyanemAM jaNAvelA /4 bhAganA dhana brahANone ApavAmAM AvyA che te AthI A samayanA janomAM tIrthayAtrAnuM devAlayone arpaNa karelAM dAnanA lagabhaga 1/5 mAhAsya vyApaka hatu e spaSTa thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI bagasarA jutha vividha kA. sa. sthApanA tArIkha :- 23-9-1954 zera bhaDALa :- 50,860-00 anAmata krUDa - 17161-00 anya phUDa :- 11735-00 jayaMtIlAla sevakarAma ve maMtrI anya noMdha :--rasAyaNika khAtaro tatha jIvana jarUrIyAtanI cIjo, sarakAra mAnya sastAM anAjanI cAra dukAneA tathA jaMtu nAzaka davA temaja sahakAranI bhAvanA keLavI anAja daLavAnI ghaTI calAve che sthApanA tArIkha :- 23-8-54 zera bhaDALa :- 71520 anAmata phaMDa :- 41425 anya phaMDa - 30,000 maMDa LI kuMkAvAva tAlukA amarelI jillA noMdhaNI naMbara :- 987 sabhya sa MkhyA :- 568 kheDUta :- 564 khIna kheDUta ra sarakAra zrI :- 1 bhagavAnajI bhavAnabhAI paTela maMtrI -: zubhecchA pAThave che zrI vaDiyA jutha. vividha kAryakArI sa. maMDaLI lI. mu. vaDiyA vaDiyA tAlukA amarelI jillo noMdhaNI naMbara : 967 sabhya sAMkhyA :- 189 189 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mAhanabhAi khADAbhAi paTela pramukha kheDUta bIna kheDUta - anya noMdha :----maMDaLI rasAyaNIka khAtara sudharela bIyArA, jaMtu nAzaka davAo sastu anAja, sImenTa, kAlasA-ghAMsa cAreA-pazu saMrakSaNa davA jathA baMdha tathA rITela khAMDa tela-mAradAna tathA jIvana jarUrIyAtanI cIjonuM kAmakAja kare che. -: ratabhAi kezavabhAI paTela pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - zubhecchA pAThave che zrI samaDhIyALA naM. 1 sevA sahakArI maMDaLI lI. mu. samaDhIyALA tAlukA-beTAda jillaH bhAvanagara sthApanA tArIkha : 21 mArca 1953 zera bhaDaLa . 36,605-00 anAmata phaMDa: 8,9rapa-27 anya phaMDa: 3, 666-42 noMdhaNI naMbara: 16-4-1953 sabhya saMkhyA 141 kheDUta: 125 bInakheDUta: 16 anya neMdha - sane 160 sudhI baMdha paDela paraMtu hAlamAM sArI pragati karI rahela che je hAlanA saMcAlakone AbhArI che. muLazaMkara nAgaradAsa bhaNabhAI taLazIbhAI maMtrI pramukha zrI nAgezrI juthe khe. vi. vi. kA. sahakArI maMDaLI ana lI. mu. nAgezrI tAlukA-jApharAbAda ji9le : amarelI sthApanA tArIkha : 27-1-55 noMdhaNI naMbara : 1131 zera bhaMDoLa : 57,010-00 sabhya saMkhyA : 337 anAmata phaMDa : 16,327-87 kheDuta : 337 anya phaMDa : 3911-61 anya neMdhaH bInakheDutaH - A maMDaLI sarakAra mAnya sastA anAjanI dukAna calAve che ane tene lAbha 14 gAmanA mANase anAja, khAMDa, tela vi. dvArA le che. uparAMta maMDaLI tamAma jAtanA khAtarene vahIvaTa kare che temaja sudhareluM bIyAraNa, magaphaLI, hAIbrIDa, bAjaro, juvAra, makAI, ghauM vi. sabhAsadone Ape che ane sabhAsadane utpanna thaela mAla kharIda kare che ane tenuM vecANa paNa kare che. : vyavasthApaka kamiTInA sabhya - zrI suragAbhAI kALubhAI varU zrI bhImAbhAI ebhaNubhAI varU zrI jItubhAI devAtabhAI varU zrI lakhubhAI rANIMgabhAI varU zrI jIvAbhAI nathubhAI varU, zrI kALAbhAI bhImA bAMbhaNIyA zrI gIgAbhAI vAhAbhAI paramAra prANazaMkara jIvanalAla trivedI zrI rAmabhAi kALubhAi varU maMtro pramukha bhAbhalubhAi nAnAbhAI khumANa zrI gIgAbhAI kaMthaDabhAI sahamaMtro upa-pramukha www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranuM saMgIta, azvina - bhAratane pazcima kinAre je dharatInI traNe uSAne zakhavyuM. uSAe gopIone zIkhavyuM ane dizAmAM ghughavato mahAsAgara anIza daivI saMgIta tyAMthI saurASTranI nArIoe e jhIlyuM. relAvI rahyo che, jeno ItihAsa aneka zauryagAthAothI ' ' bharelo che, je bhUmie tyAgavIre ane bhakto ApyAM mAnavahRdayamAM ubharAtI bhAvanAonuM darzana vANI che. te A saurASTranI dharatIe kalAnA kSetramAM paNa ane abhinaya dvArA thatuM hoya che chatAM zabdo mahAna vyaktio saraLa che ane temanA dvArA e eNkalA ja bhAvadarzana mATe pUratA nadhI. jyAM dharatIne viMTaLAela mahAsAgRranA gharagaMbhIranAdanI aMtargata bhAvanA prAgapyamAM vANI thaMbhe che tyAM surAvaTe zAstrIya ane lokasaMgIta relAvI saurASTra kudaratI rIte ja svaro ubhava thAya che. svarane e eka viziSTa ItihAsa sarjyo che. * udbhava eja saMgIta. . - bhAratIya saMgItane udabhavakALe te vedakALa : AvAM saMgItanA mArga" ane dezI I. sa. 3000 varSa pUrve vedo racAyA. RSimunIonAM evA be prakAra che. bhAratanATaya zAstranA kALathI AdhyAtmika jIvananA prasAdarUpe udabhavelA e vedomAM jANItA che. zAstrabaddha saMgIta te mArgI saMgIta sAmavedana saMgIta prAcInamAM "prAcIna gaNAyuM che. ane harabarojanA lokajIvanamAMthI udabhaveluM saMgIta mAtra traNathI cAra grAmanI surAvaTathI getA e sAme te dezI saMgIta. saurASTranA itihAsamAM mAga saMgIta saMgItanI e mahAbhArata kALamAM vikAsa thayada nA karatAM dezI saMgItane vikAsa saMvizeSa najara bhagavAna zrIkRSNanA samayathI saurASTrane saMgIta paDe che. saurASTranuM lekajIvana samRddha hatuM. saurASTra ItihAsa zarU thayo ema kahevAya. yugapurUSa zrIkRSNa lokajIvananA dhabakatA haiyAnA bhAva pradarzita karatuM Ryarasano pradeza cheDI dvArakA AvI vasyA. dvArakA bhAryavAhI saMgIta, rAsa, garabA ane "kathAo dvAra? emanI rAjadhAnI banI. rAjakAraNa ane saMgIta ApyuM. saurASTranI vIragAthAo gItamAM duhAomAM saga' bhAgyeja zrIkRSNanA jIva sivAya bIje. ane lokasAhityamAM ApI ane bhaktirasa chalakAvatuM kayAMya maLe. emanA baMsInA nAde sAthe saurASTrane saMgIta bhajana ane kIrtane dvArA relAvyuM. masta karyuM. zrIkaraNa ane gopIonI ' rAsalIlAe 4 * * * * * * * * * 1 | Fe saurASTrane le vanamAM praveza karyo je Aje paNa saMgItanA kSetre zrIkRSNanA kALa pachI TheTha rAmrATa rASTranI vizeSatA banI rahela che. ApaNe tyAMnA - harSanA samayamAM vallabhIpura nirdeza saurASTranA 'pAsa ane garabAo e pracalita banelA lAsTa saMgIta sAthenA saMbaMdhane ulekha kare che. * . ryane maLaMtA che. saMta ratnAkAranA eka zlekamAM ullekha che ke lAsya nRtya parvatie bANanI putrI saurASTramAMnsagItakalAne saMpUrNa liMkAsa rajaputa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lo yugamAM thayA jAya che. mArgI-zAstrIya sagIto poSAyu hoya te| te mazimAM ane haveIomAM, rajaputa rAjAe sa'gIta kalAkArAne pAdhyA. sAmanAtha pATaNa jevA saurASTranAM bhaSya ane samRddhi thALAM maMdiramAM savAra sAMja saMgIta gUjana thatAM. muslImAne hAthe sAmanAtha maMdira bhagAyuM, samRddhinA nAkSa thayA. tyAra pachInA kALamAM paNa je maMgIta sacavAyuM te judA judA sthAnAmAM havelImAM ane svAmInArAyaNanA matiAmAM, paMdaramI sadImAM saurASTra bhakta narasiMhane janma ApyA. lAsa'gItanA viAsa sAthe bhaktipUrNa saMgItanA pravAha vahyo. bhaktirasamAM saurASTra tarALa nyu. junAgaDhanA nAgara 'kuTuMbamAM janmela A bhakte jAtI ke jJAtinA bhedane potAnA vyavahAramAMthI dUra karI prAne navI cetanA ApI. e bhaktahRzyamAMthI udbhavelAM kRSNulIvAnAM ane bhaktinAM gItA ane sajatA gujarAtI samAjane ghera ghera pracalita banyA. bhakta narasiMhanuM saMgIta amaratva pAmyuM. bhakta mIrAMnu atigna jIvana paNuM saurASTramAMja vyatita thayuM.. TrAjasthAnanI e kRSNabhakta nArI ArakAmAM AvI vasyAM, bhakta mIrAMnA brazRMkharAM bhajatA, bhaktigIte hindI bhASAmAM havAM chatAM saurASTre e jhIlyAM che. khIndra prAMtenI jema saurASTra upara e bhajananI ghaNI moTI asara paDI. A kALamAM paNa lesaMgIta tema jIvanamAM vaNAIja cukayu' hatuM. lADhyanRtya samA rAsa, garabA garabI, dAMDIyArAsa, gAmaDe gAmaDe prasarelA kUDA, bhajana, vadhAmaNI, rAyA, saurASTranAM lagnagItA ane RtugItAe saurASTranA legItAne jIvaMta rAkhyu orAte pAtAnA vAze paNu hatAM. ekatArA, rAmasAgara, karatAla, jhAMjha, pappA", mRga, thAI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat "sI, vagereteA upayega dhA purANA kALathI saurASTramAM thatA AvyA che. mANu, rAvaNuththA, kalabalIyAM, jevA sAteAnA pazu saurASTre upayoga jANyA che. mAgala saltanatanA vakhatamAM AkhA dezanA saMgIta upara moTI asara paDeoMcI. humAyunA kALamAM saMgItakalA khUba prAtsAhana pAmI paNu sAthe sAthe muslIma gAyakInI zreNI moTI asara ApaNA saMgata para paDI. sagItanA sAtvika pravAhe upara vizvAsI saMgItanA e chAyA paDayA. drupada jevA layukata ucca zAstrIya saMgItanA gIte ane bhajanAne sthAne zumAMra rasa peSAka khyAla gAyakI, ThumarI galee sthAna lIdhu' mRga ane pakhavAja nI tAla ramajhaTa sAthe gavAtI Ucca kakSAnI dupada gAyakI mAt madizamAM jaLavAi, kAi paNu meDA maMdirAmAM viNA, mRga pakhavAM, jethA vo rahe. A meAgala yuganA kALamAM ja gujarAte cAMpAneramAM mahAna saMgItakAra baijubAvarAne janma Apyo, emanA hRdaya pahIM saMgIte khuda gujarAtane mtramugdha karyAM. sArpityanI paNa lI merI asara che. cAraNa jJAtine saurASTranA leAvana ane saMgIta upara cAraNI itihAsa vedra ane purANakAnIna che. himAlayamAM tapa karatA mutamAM cArAnI gaNutA che. kahevAya che ke bhAratanA madhya bhAgamAM eke ma rimAyanA pradezamAMthI lAvanAra pRthu rAjA hatA. mAlavAmAMthI kamAM, tharapArakaramAM, sausa'mAM, gujarAtamAM ane sidhamAM e jAtI prasarI. cAraNI sAhitya jomavALu saMskAra prerita che. jAgRtA karanAra che. emanI vidyA, emane pura NA .tahAsa jema jhaLahaLatA che tema emanA sAhityatu, sa MskAradhA www.umaragyanbhandar.com Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane emanA jIvananI tejasvI, prabhAvazALI chatranagAthA eTalIja prerAtmaka che. megalenA halAo vacce rajaputAne joma ApanAra, jAgRta karanAra, saMgaThana karanAra kAI khaLa hatuM te te cAraNA hatA. emanA jIvananI cAritrya zuddhatA na hota to laDAyaka vRtti dharAvanAra rajaputa natI upara emanA prabhAva na paData, cAraNI jAtI ke cAraNI mAhitya upara kAda e suMdara prakAza pADayo DAya tA te sva. zrI jhaveracaM medhANIe cAraNA ane cAraNI sAhitya nAmanuM pustaka lakho eka suMdara itihAsa sva. medhANIbhAI gujarAtI AlamanA hAthamAM mukatA gayA che. aMgrejI saltanatanA kALamAM saMgIta rUMdhAI gaI. paradezI satAme A derI kaLA mATe zuM mamatra dAya ? chatAMya e vizadhI sAMskRtika vA sAme agIta jhajhumyu. dhyA kALamAMja saurASTre eka mahAna saMgItakAra zrI sthirAma vyAsane janma Apyo. bAhyakALa junAgaDhamAM vyatita thayA. jyAM navAkha jAse e yuvaka kalAkArane khUba pratsAhana maLyuM yuvAvasthA ane pachIne-- kALa emanA jAmanagaramAM pasAra thayA. jAmanagaranA rAjavI zrI vizva jama pAse e sArI saddhAra pAmyA. aMgreja saltanatamAM 'gIta pAchu paDayuM hatuM. cAritryanuM zaraNu aMgu dhaTayuM hatuM te samaye pharI saurASTramAM saMgItane kAI e pratiSThA apAvI te te zrI AdityarAmajIe temanI saraLa ane madhura svaracanA ane gItoe lAkAte AkarSyA ane dA, keravA, dIpacaMdajI jevA sAdA tAlemAM leA......e gIte gAtA thayA. teo gAyaka hatA. paNa vizeSa te uttama kATInA eka gavAdaka hatA. kahevAya che ke A sauna temaNe gIranAranA eka yogI pothI prApta karyuM hatuM. emanA sakSacArI vananI apa emanA saMgItamAM tasa AvI. emaNe taiyAra karelI svaralipI ane cIjo sa MgItAditya " graMtha rUpe pragaTa thayAM: A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat re graMtha zAstrIya sa MgItamAM eka saMgIta graMtha tarIke ucca sthAna pAmI cUkela che. svAmI haridAsa jema hiMdustAnI sagItamAM AvagurU gaNAya che tema saurASTramAM zrI AdityarAmajInu sthAna gaNAya, emaNe aneka rAjavI Ane saMgIta zIkhavyu. temane saMgItamAM rasa letA karyo, sagIta rasikAne sa MgatakAra banAvyA. bhAratanA agraNI vAgheMkArAmAM jemanuM sthAna che te pArakhavarano sva. dhanazyAmalAlajI mahArAjanI mRdaMgavAdanI taiyArI emanI pAse thaI hatI. AtyirAmajI akhila hiMda *gIta pariSadanA eka vakhata parikSaka nImAyA hatI. eka ajoDa pakhavAjI tarIke teozrIe ajoDa nAmanA prApta karI bhAratIya saMgItamAM jema kalAkAro ApI saurASTra patAnA ucca vALA ApyA che tema rAMgA dvArA pazu Ika phALA ApyA che ema pracalita rAgAmAMnA keTalAka rAgA kahI jAya che. saurASTra parathI soraTha, verAvaLa parathI bilAvala, saurASTra bhairava jevA rAgo Aje pracAramAM che. Aje rIte vaNA rAgonA nAma bhinna bhinna pradezanA leAkaDhALAmAMthI jhIlAyA che ane tenI uparathI nAma apAyA che. evuM jaNAya Ave che. deza, sAra, mukhtatAnI; jemapurI, bihuAgaDA, aDANu e khavA je te pradezA uparathI apAyelA mAmAM che. saurASTra jema rAga ApyA tema saMgItanI kaIka preraNA paNa ApI. bhAratanA suprasidhdha sa gItakAra sva. paMDita viSNugibara paluzaMkarane sa'gIta pracAranI dikSA gIranAranA prayAsamAM eka sanyAsI pAsethI maLI pAMtya sagItamAM samUhagAna ane samUhavAnane ghaNu mATuM sthAna che. jayAre bhAratIya sagIte e dizamAM kaI ja na hatuM. bhAratIya sa gItanI abhivyakti mAtra vyaktigata kakSAkAranA kAMcI thaI zake enI racatA ane praNAlI che temAM pherAra karavAnI preraNA sva: 5 Dita viSNu diga'bharajIne www.umaragyanbhandar.com Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auraSTramAMthI maLI, saMgItanuM samUha zikSaNa hoya zake ane saMgIta sacavAyuM paNa tene lAbha janasamAja e khyAla paNa eka sthaLe saurASTramAM vArANuM bahu na maLe. vaDodarAnA rAjavI zrI sayAjIra bahene marazIyAnuM samUhazikSaNa ApatI hatI kvI zikSaNanI bhAvanA ane draSTi jo badhA rAjavIomAM tyAMthI AvyA. * : * - * heta, te saurASTranI prajAne A kalAkArone ' ' vizeSa lAbha maLata. eka-chAjuthI zahera madhyamAM * chellA saikAmAM saurASTramAM "zAstrIya saMgIta varNa zAstrIya saMgItathI A rIte kaMIka dUra rahelAM ane rAjavIonA hAthe ThIka poSAyuM. paNa e pahelAM to kha7 bAjuthI grAmyajIvanamAM vaNAyela lekasaMgIta thoDA kALamAM e piSaNa nathI me" ema paNa zaheranA madhyamavarga sudhI na paheo Ama sAmAnya itihANa parathI jaiNu che. rajaputene aMdara mAja baMne saMgItathI vaMcIta rahyo. paNa tyAre aranA jhaghaDA, bahAravaTIAono trAsa, samAja- pachI te ghaNI pragati thaI zAstra ane lokasaMgIka nanI asthiratAmAM saMgIta ke bIjI koI paNa mane saMgIta samAjane paricaya thato , ane kaLA poSaNa na pAme e svabhAvika che. chellA emAM rasa utpanna thaye, lokasaMgItane. bahAra ANI zaikAmAM rAjyanI ane jIvananI kaIka asthiratA thatAM rasa jagADanAra ane pratiSThA apAvanAra rASTrIya saurASTranA nAnAM meTA rAjavIoe.. nAmAMkita zAyara .. meaNabhAna che te Aje lokakalAkArone potAnA rAjadarabAramAM rAjayaMgAya sAhityanI khubIone bahA, A suzikSita samAja tarIke rAkhyA ke saMgItane pabu kalAne piSaNa AgaLa koNa dharatI lokagata ane sAhityane ApyuM bhAvanagaranA mahArAja sva-bAvasiMhajI pAse vaibhava paNa keNa dAkhavatuM ane eja rIte triI rahImakhAM: bInakAra, gAyIkA zrI caMdraprabhA, sorASTranA sAraNI sAhitna ane lakasaMgItane prajAnI (valabhIpuMranA ke vaLAmAM zrI amIra khAM, (jayapuramA,) jAmanagaramAM bInakara thI sAdikaalIkhAM, junAgaDhamAM kaLadAsa 3yarane phALe, paNa nedhapAtra gaNAya, zrI khAM sAheba abdula karImakhAM, ane amIrakhAM, " maNAMnI ja vAta che bhAvanagara rAjyamAM idora ema iA kalAkArone rAjAe rAjayagAya khAM sAhebe maMhamada bInakAra, rAyaNarAva ina tarIke rAjyamAM saMkhyA. bhAvanagara narezanI Arthika gajAnanarAva. aMbADe jevA kalAkAro rAsagItakAra sahAyathI zrI DAhyAlAla nAyake " saMgItakalAlaM ? tarIke ziyamAM hatAM. paNa re lobhe jayAre saMgIta graMtha lakhyo. A samartha kalAkAra samA porabaMdaranA maMDaLo sthapAvA lAgyA, judA judA nAmAMkita mahaja sva. zrI ghanazyAmalAlajInuM nAma'. paNa kalAkArone evI emanA saMgItano samAjane minIya che zreSTha vAdyakAra tarIke hindramAM emanI khyAti prasarI hatI. koIpaNa kalAkAre saurASTrane ? lAbha maLato thayo. judI judI saMsthAomAM saMgItanA * zikSaNane sthAne apAyuM ane svataMtra saMgIta zikSaNa pravAse Ave te temane ! sunAmApurI-rabaMdara saMsthAo sthapAI tyArathI samAjane maLyo. hindramAM sva ghanazyAmalAlajInA saMgItane lAbha levA jaI nAmanA pAmI cUkelAM ApaNuM mAstare vasaMta amRta AvavA avazya mana thAya. sva. ghanazyAmalAlajInA saurASTramAM AvI vasyA. rAjakoTane AMgaNe temanI putra mahArAja zrI dhArakezalAlajIe eka sArA vAdaka netRtva ne zrI harakatabhAI zukala ane bIjA tarIke pitAnI paraMparA jALavI. . : : : :. saMgItakalAkAra ane saMgItaM rasoe I.sa. 193 rAjavIenA hAlamAM saMgItakAro piyA 34mAM saurASTra saMgata hiMsAnI sthApanA karI, - T * * * * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakeTane AMgaNe 1936mAM rASTrIya zALAmAM saMgItakalA vaselA che. A uparAMta aneka nAnA gAMdharva saMgIta mahAvidyAlayanI sthApanA thaI tyArathI meTA kalAkAre saurASTramAM zAstrIya saMgItanuM vAtAvaraNa saMgIta zikSaNanuM bIjAropaNuM thayuMchellA dasakAmAM sajI rahyA che. have te saurASTra, saMgIta nATaka rAjakeTamAM zAstrIya saMgItane sAre rasa jAge ekeDemInI sthApanA thatAM temaja relave sTezana paNuM ane ghaNI moTI saMkhyAmAM loka saMgItanuM sikSaNa rAjakeTane AMgaNe AvatAM sASTranA pratIka letA banyA ane zAstrIya saMgItanI samaja AvI. saMgItane poSaNa maLyuM che, temaja aneka chupAe AmAM karAMcIthI AvI zrI amubhAI dozIe paMdara kalAkAre saurASTranI dharatImAMthI bahAra AvatA varSa pahelAM bhAratIya saMgIta mahAvidyAlayanI sthApanA thayA che. karI dhaNe moTo phALo Apyo. 1947mAM saurASTra saMgIta nATaka akAdamInI sthApanA thatAM teo temAM A thaI zAstrIya saMgItanI vAta. lekasaMgIta joDAyA ane saMgIta sevArthe athAga parizrama lIdho ane jokasAhityane paNa vikasavAno puro avakAza che. saurASTramAM rAjakoTane AMgaNe rASTrIya zALA che. grAmyajIvanamAM game tevA jIvana saMdharSo vacce gAMdharva mahAvidyAlaye saurASTra saMgItakalA pariSada paNa lokasaMgItanA vikAsane prANa hacha raMdhAye bharI. saurASTra ane gujarAtanA kalAkAroe ghaNu nathI bhakta kavizrI dulAbhAI kAga ane zrI merUbhA moTA pramANamAM A pariSadamAM hAjarI ApI gaDhavI jevA lekasAhityane sarjanAra ane madhura kaMThe gujarAta-saurASTranA gaurava rUpa paMDita omakAranAthajI pIrasanAra vyaktio ApaNI vacce che. zrI zaMkaradAnajI ThAkura A pariSadamAM padhAryA emane ane pariSadanA zrI mekaraNabhAI, zrI karaNadAnajI, zrI naraharadAnajI, pramukha tarIke padhArela zrI kAkAsAheba kAlelakaranI jevA cAraNI sAhityanA niSNAta che. madhurakaMThanI vidvatAne saurASTrane lAbha maLe. Aja chellA halake gAtA kaMIkamara, DhADhI ane vadha kAmano paMdareka varSamAM saurANe yuvAna saMgItakalAkAre dezane bhAIbahene sAMbhaLavA maLe ema che. bhavAInuM saMgItadhana ApyA che. goMDalanA zrI zivakumAra zukala, bhAvanagaranA ApaNuM samagra lekajIvanane DhAMkIne paDayuM che, zrI yazavaMtarAva purohita ane zrI baLavaMta bhaTe ucca saMgItamAM jema khaDatala jIvananI chApa che. kalAkAra tarIke hiMdamAM nAmanA prApta karI che. mRdubhAvAnI paNa abhivyakti che. Aje sInemAM ane saurASTranuM gaurava vadhAyu che. A kalAkAro te agara nATakamAM lokasaMgItanI navI navI taraje saMjogovasAta saurASTra bahAra jaI vasyA paNa levA tarapha AkarSaNa thayuM che teja batAve che ke saurASTrane AMgaNe bIjA yuvAna kalAkAre vaselA che. lekasa gItanA DhALAnuM lekamAnasa upara keTaluM ane saurASTrane temanA saMgItanuM pAna karAvatA prabhutva che. rahayA che. bhAvanagaranA zrI bAbubhAI aMdhArIyAnuM ane rAjakoTanA zrI amubhAI dozInuM sthAna ucca aneka harIkirtanakAra, aneka kathAkAro hajI kalAkAra tarIke jANItuM che. emanA uparAMta bhAva pitAnA kirtanathI lekahadayane halAvI rahyA che. nagaranA zrI gajAnanabhAI ane zrI jagadIza virANIne macchukAMThAnI, mAyApAdaranI, kuMkAvAva, anI saMgIta zikSaNamAM phALe nedhapAtra che. bhAdAvAva, jhAMjhamera, gAgA, mAdhApura ane merabhAI onI junAgaDhane AMgaNe zrI caMdrakAMta majamudAra ane rAsamaMDaLI uMcuM sthAna dharAvI raheMla che. rAjakeTaneja dhrAMgadhrAne AMgaNe zrI bhagavatIprasAda bhaTa jevA AMgaNe rAjaputa, sarvodaya, AkaDAvADI, beDIparA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevI rAsamaMDaLIo ucca prakAranA rAsa rame che. lokasaMgItanuM A saMkSipta darzana che. jenA amukaDiAnA khalAsI jIvanane tAdaza karatA rANAgaDhanA gaLAmAMthI nirajharatA lekame... saMgItanI. A mAtra paDhArajAtInA nRtya, kALI majurIne thAka na lAge ulekha che. je kaMI jIvaMta che te reDIMga darA te rIte navA makAnanI che (dhA) taiyAra karatI ciraMjIva banI zake, reDIye sTezana para e mAraNuM bahenanI TIpaNIo, jaMgalanA jIvanane zaktione ANI lokasAhitya ane lokasaMgItane vyakta karatuM vIratA* jAMburanA sIdIonuM protsAhana ApI zakAya. e protsAhana maLasa : lAkanRtya hajI ApaNI samakSa che. gAmaDe gAmaDe AzA rAkhIe chIe ke emAMthI lokasaMgItanuM paDIomAM dinabharane pAka utAratA grAmajanonA nava sarjana thavAnuM vAtAvaraNa maLI rahe te bhajane lekajIvananuM mukhya aMga banI rahyuM che. saurASTrane e aNamoluM dhana naSTaprAya na thatA gAmaDAnA lagnagIta ane maraNa prasa ge bhalabhalAne navajIvana prApta karaze. raDAvI de evA marazIyA gAmaDAomAM hajI sAMbhaLavA maLe che. have A badhuM vikAsa mAMge che. lekhaka "azvina 88888888888888888888888888888888 ESPACES888888888888888888888888888888888888 PRIDE & 922:118 zrI jaina vetAmbara kenpharansa saMcAlita zrI jaina udyoga kendra-pAlItANA zrI jaina zvetAmbara kenaransanI preraNAthI ane zrI jaina pragati maMDaLanA prayAsathI pArItANAmAM 5 zrI jaina udyoga kendra chellA tera varSathI madhyamavarganA sAdharmika jaina bahene Arthika rAhata ane 8 'odyogika tAlIma ApI svAzrayI banAvavA vyavasthita cAlI rahyuM che. zaheranA agragaNya jaina saMsthA sevAbhAve kArya karI, A kendranuM suMdara saMcAlana karI rahyA che. ' uparokta kendramAM "samiti' dvArA zuddha ane sArU anAja kharIdI, kendranI khene pAse ja sApha karAvI, ghauMnA sAdA ane masAledAra khAkharA, svAdiSTa mAMgaroLI khAkharA, maga-aDadanA pApaDa, cokhAnA sALavaDA, vaDI, khere , athANuM, sugaMdhI tela vagere kALajIpUrvaka banAvI vecavAmAM Ave che [ ApaNI sidAtI sAdharmika nene svAzrayI banAvavA ane sahAyabhUta thavA, jaina samAja ane yAtrALa bhAI-bahene A saMsthAnI mulAkAta laI kArya nihALe ane vastuo kharIdI uttejana Ape. 8 kamanasIbe hamaNAM ja "keja'ne konpharansa taraphathI grAnTa baMdha thatAM temaja Aga lAgatAM A mAlasAmAna baLI gayo. e mATe apIla bahAra paDatA madada maLI rahela che. navA varSanA maMgala prabhAte jaina samAja vadhu madada mokale tevI vijJapti che. kendra sthaLa metIe zeThanI 2 che. bhAIlAla ema. bAvIzI M B.E.S. (pramukha) 2 ' dharmazALAmAM kapAsI ramaNIkalAla gopALajI che vecANa kendra mukhya bajAra zeTha dharamazI moradhanabhAI pAlItANA ' mANekalAla ke bagayA mAnad maMtrIo. . 309 89 8998888348289889 E 88.88888 DSDS BED & BREADO POR 3:538823 83 88 8 8 8 8 8 8 8 8888888888 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTramAM ucca zikSaNanI savalato -mULazaMkara prA. zae AjathI lagabhaga 85 varSa pUrva tatkAlIna vinayananA zikSaNa mATe tathA sara pI. pI. isTIkAThIyADanI zaikSaNika suvidhA pratye dRSTikSepa karatAM TayuTa vijJAnanA ucca zikSaNa mATe alaga karAya. jANI zakAze ke prAthamika ane mAdhyamika prakAranI ogaNIsamI sadInA chellA caraNamAM Ama ucca kula 630 zALAomAM 34,848 vidyArthIo abhyAsa zikSaNe saurASTramAM padArpaNa karyuM. vIsamI sadIne karI rahyA hatA. A zALAomAM eka TeniMga-kelejane prAraMbhamAM eTale ke I. sa. 1981mAM junAgaDhamAM paNa samAveza thato hate. keLavaNI pAchaLa 2 lAkha bahAuddIna keleja zarU thaI. 1937mAM rAjakoTanI 28 hajAra 840 rUpiyA kharca thato jemAMthI lagabhaga be lAkha rUpiyA te samayanA kAThiyAvADanA rajavADAM dhamendrasiMhajI keleja ane koTaka InsTITayuTa opha sAyansa zarU thayAM. ane pachI te A dizAmAM kharca peThe ekaThA karI ApatA. bAkInA nANuM muMbaI IlAkAnA keLavaNI khAtAmAMthI maLatA. +. jhaDapI vikAsa thayo. Aje lagabhaga badhI vidyAzAkhAmAM saurASTra khAte ucca zikSaNa meLavI zakAya che. vizeSamAM anusnAtaka zikSaNa tathA saMzodhana mATe rAjakoTanI rAjakumAra kolejanI ane vaDhavANuM paNa be saMsthA astitvamAM AvI che. rASTramAM kampanI garAziyA alanI sthApanA paNuM e ja hAla 14 kendromAM ucca zikSaNa mATenI khA saMsthAo arasAmAM rAjakumAra ane garAziyAnA putranA AvelI che, najIkanA bhaviSyamAM ja A saMkhyAmAM zikSaNa mATe karavAmAM AvI hatI. prAraMbhamAM thoDI vadhAro thavAnI zakyatA che. AnAkAnI pachI A bane zikSaNasaMsthAone sAre A saMsthAmAM hAla-vinayana vijJAna, vANijya lA ma levA gayo ane kaDIyAvADanuM zikSaNakArya kAnuna, IjanerI, tabIbI, zikSaNa, * Ayurveda, vega pakaDavA mAMDayuM. khetIvADI ane lalitakaLA ATalI vidyAzAkhAnuM zikSaNa vividha kakSAe ApavAmAM Ave che. sthaLe sthaLe anusnAtaka zikSaNanA vargo paNa cAlI rahyA che. . ucca zikSaNa mATenI zarUAta I. sa. 1885mAM Isa. 195mAM bhAvanagara khAte zrImatI nAthIbAI : bhAvanagara khAte thaI tyAM zAmaLadAsa kolejanI dAmodara ThAkarasI vimensa yunivarsiTI sAthe saMlagna zrI sthApanA thaI zarUAtamAM vinayana ane 1932thI mahilA koleja (hAlanI zrImatI narmadAbAI catrabhuja vijJAnanA viSaya ahIM zIkhavAtA. I. sa. 1963mAM gAMdhI mahilA keloja ane I sa. 1963mAM rAjakoTa te kolejanuM vibhAgIkaraNa thayuM. zAmaLadAsa koleja khAte mAtuzrI vIrabAI mahilA kolejanI sthApanA thavAthI (bahenanI ucca keLavaNI mATenI suvidhA) + kAThiyAvADa sarvasaMgrahane AdhAre saurASTrane sAMpaDI che. yAna , A hA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snAtaka-zikSaNanI suvidhA snAtaka-kakSAnA zikSaNanI suvidhA saurASTranAM judAM judAM 14 kendromAM AvelI 47 kelejomAM prApta thAya che. e sarvanuM vibhAgIkaraNa nIce pramANe thaI zake vinayana vijJAna vANijya IjanerI Ekla tabIbI rikSaNa[BED Ayurveda khetIvADI kula thazodhana vidhyAzAkhA lalitakaLA amarelI alIyAbADA gAMDaLa jAmanagara | nAgaDha dvArakA dhAmadhrA ribaMdara bhAvanagara bhuja *keTa . 1ra rAjakoTa '' | | | | | 13. verAvaLa * | | * | | | | | | mohanagara + + + _| | | | | | na mahilA koleja . Ama, 14 kendromAM vinayana, 8 kendromAM vijJAna kendromAM vANIjaya, ke kendromAM kAnUta, 3 ke dromAM IjanerI, 1 kendramAM tabIbI, 6 kendromAM zikSaNavidyA, 1 mAM khetIvADI, 1 mAM lalItakaLA (saMgIta) ane 2 kendromAM saMzodhana zikSaNa prApta karI zakAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- pratyeka kendramAM prApta thatI zikSaNa-suvidhAnuM 4 jAmanagara paMkhI-darzana karaze te paristhiti A pramANe jovA maLaze. vinayana- DI. ke. vI. keleja (sthApanA 1956) arthazAstra, gujarAtI, tatvajJAna, 1. amarelI (spe. jana) itihAsa, saMskRta, aMgrejI gaNita. phArasI (jana) hindI (spe) vinayana - * kamANI koleja (sthApanA 1961) mAM bI. e. gujarAtI, saMskRta, arthazAstra, manevijJAna, (spe. jana.) aMgrejI, hiMdI, vijJAna - hI. ke. vI. koleja ItihAsa, rAjyanItizAstra (jana.) rasAyaNavijJAna, gaNita (mukhya) gaNita rAjyazAstra (prinsI.) sAthe bhautikavijJAna, vanaspativijJAna (goNu bI. e. sAthe bI esasI. vijJAna - kamANI koleja * A sarva mAhitI " gujarAta yunivarsiTI vArSika : rasAyaNa vijJAna (mukhya-gauNa), ahevAla 1964-65"nA AdhAre che. bhautikavijJAna, vanaspati vijJAna, (gauNa) tathA gaNita (onarsa) sAthe bI.esasI. vANijya - ema. pI. zAha myu. koleja (sthApanAH 1961) ekAunTiga enDa 2, aliyAbADA eDiTiMga tathA benki"mAM bI.koma. kSiNa- darabAra gopALadAsa mahAvidyAla5 kAnUna- ema. pI. zAha myu keleja (sthApanA : 1957) bI. enI prathama tathA ditIya varSa ela.ela.bI. padavI mATe, tabIbI- ema. pI. zAha meDikala koleja 3. goMDaLa (sthApanA 1955) prathama, dvitIya ane tRtIya ema. bI. bI. esa. vinayana - mANArAjA zrI bhagavatasiMhajI koleja opha ATarsa enDa kemisa Ayurveda- gulAba kuMvarabA Ayurveda mahA vidyAlaya (sthApanA 1956) prathama (sthApanA 1964) prathama varSa bI. e. dvitIya ane tRtIya bI. e. ema. esa. 5 junAgaDha ke vijJAna - mahArAja zrI sagavatasiMhajI koleja - opha ATarsa enDa komasa prathama varSa bI koma. vanayanaH- bahAudIna keleja (sthApanA 1901) aMgrejI, saMskRta, phArasI, arabI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI, tattvajJAna, ItihAsa, artha. 8 pArabaMdara zAstra, gaNita (spe.); hindI (e- vinayana-navayuga ArTasa enDa komarsa koleja jana), samAjazAstra (prinsI) sAthe gujarAtI, arthazAstra, hiMdI, (ra), bI. e. agrejI, gujarAtI, hindI, urdU, saMskRta ardhamAgadhI, phArasI, tatvajJAnane ItihAsa, naitika, sAmAjika tatvajJAna, vijJAna- bahAudIna koleja ItihAsa, rAjyazAstranA mULatA, vanaspativijJAna (gauNa), gaNita (mukhya prAcIna bhAratIya saMskRti, arthazAstranA gauNa,) rasAyaNikavijJAna (mukhya gauNuM, siddhAMta, arthazAstrano ItihAsa samAja bhautikavijJAna (gauNa) vanaspativijJAna ane sAmAjika utkrAnti, samAjazAstra (mukhya) prANIvijJAna (jana) sAthe ane bhAratanI Arthika samasyA (jana) bI. esasI. (jana) AMkaDAzAstra (gauNa) sAthe bI. e. khetIvADI - egrIkalacara kaleja (sthApanA 1960 - prathama ane dvitIya varSa khetIvADI, bI. vANijya-navayuga ArTasa enDa komarsa koleja esasI. (egrI) ekAunTinsa enDa eDiTiMga sAthe bI. koma. 6. dvArakA zikSaNa-Ara. jI. TIcarsa koleja (sthApanA: vinayana- zrI zAradApITha ArTasa koleja 1955 ) bI. eDa. padavI mATe (sthApanA : 1960 ) saMskRta, artha, zAstra pe-jana), gujarAtI, hindI, IjanerI - polITekanIka InsTITayuTa oNmAM mAnasazAstra, prAcIna bhAratIya saMskRta abhyAsakrama (IjanerI vidyA) mATe. (jana) sAthe bI. e. Ta. bhAvanagare 7. dhrAMgadhrA vinayana - zAmaLadAsa kaileja (sthApanA : 1885) aMgrejI, gujarAtI, saMskRta, ItihAsa vinayana- zAhu yA prasAda jaina ArTasa enDa arthazAstra, manovijJAna, tatvajJAna, kAmarsa koleja (sthApanA 1964) gaNita (e-jana.), samAjazAstra prathama varSa bI. e. (spe.), hindI phArasI (jana) sAthe bI. e. vANijaya-zAhu zreyAMsaprabhAta jaina Asa enDa vijJAna - sara pI. pI. insTITayuTa rasAyaNa kemisa koleja prathama varSa bI. ke. vijJAna, gaNitaza stra, bhautikavijJanA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAha esasI, ane vanaspativijJAna (mukhya ane vijJAna - mahArAjA mahendrasiMhajI keleja gauNa ) prANIvijJAna (gauNa sAthe bI. (sthApanA 1960) rasAyaNavijJAna, gaNita (mukhya), bhautikavijJAna, vanaspati vijJAna, gaNita (gauNa)mAM bI. esasI. vANijya - ema. je. koleja opha komarsa (sthApanA 1949) ekAunTiga enDa vANijya - zeTha jI. je. kemarsa koleja oDiTiMga, benmi ane rU-viSayaka (sthApanA 1964) prathama varSa bI. arthazAstra, AMkaDAzAstra ane TrAnsapaTa kema. sudhIne ekAunTigna enDa sAthe bI. kAma, eDiTinga tathA AMkaDAzAstrane abhyAsa kAnana - zeTha ema je, kaileja | dvitIya varSa ela. ela. bI. serI - lakhadhIrajI enjiniyarIMga keja zikSaNa - mAdhyamika zikSaNa mahAvidyAlaya (sthAyanA 1955) sivila, mikenIka tathA IlekaTrIkala bI. I. (sthApanA 1964) bI. eDane abhyAsakrama. 12. rajikeTa 10. bhUja vinayana-dharmendrasiMhajI kAleja (sthApanA 1937) vinayana- Ara. Ara. lAlana koleja (sthApanA aMgrejI, saMskRta, prAcIna bhAratIya 1953) gujarAtI, arthazAstra (spe. saMskRti, gujarAtI, tatvajJAna, arthajana), aMgrejI, saMskRta, ItihAsa, zAstra, gaNita (spejana), ItihAsa hindI, mane vijJAna, gaNita (jana) ca, phArasI, hindI, bhUgoLa, jana) sAthe bI. e. itihAsa (spe. ) sAthe bI. e vijJAna - Ara. Ara. lAlana keleja - vijJAna insTITyuTa opha sAyansa (sthApanAH rasAyaNavijJAna (mukhya), bhautikavijJAna, 1937) ItihAsa, (e), hindI, ; gaNita, vanaspatizAstra (gauNa) sAthe bhUgoLa (jana.) sAthe bI. e. bI, esasI. 11. morabI mAtuzrI vIrabAImA mahilA koleja (sthApanA 1963) saMskRta, tatvajJAna, samAjazAstra vinayana:- zrI umiyAzaMkara ena. mahetA ArTasa arthazAstra, gujarAtI (prinsI.) hindI koleja (sthApanA 1964) mAnasazAstra mAnasazAstra, ItihAsa ane aMgrejI ane AMkaDAzAstra sAthe bI. e. (saba) sAthe bI. e. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijJAna - koTaka InsTITayuTa opha sAyansa 14 surendranagara maNita, bhautikavijJAna, vanaspativijJAna (mukhya-gauNu) rasAyaNavijJAna, prANI vinayana - ema. e. zAha leja ( sthApanA vijJAna (gauNa)mAM bI. esasI. 1956 ) arthazAstra, gujarAtI, (spe. jana), ItihAsa, manovijJAna, hiMdI, vANijya - pI. DI. mAlaviyA keleja akaDAzAstra, gaNitazAstra, saMskRta, (sthApanA: 1957) ekAunTiMga enDa tarajJAna, agrejI, rAjyazAstra, (jana) oDiTiga tathA bekiMga sAthe sAthe bI. e bI. koma. kAna - dharmendrasiMhajI koleja (sthApanA vibhAga vijJAna - ema pI zAha koleja rasAyaNavijJAna gaNita (4khya-gauNu), 1955) ela, ela. bI. lebara lejha * enDa prekiTasa tathA Tekarasana lejha vanaspativijJAna, bhautikavijJAna, bI esasI. (gauNa)mAM enDa prekiTasamAM DiplomA. IjanerI- e. vI. pI. Tekanikala insTITaya vANijya- ema. sI. zAha koleja IjanerIviSayomAM DiplomA-abhyAsakrama prathama varSa bI. komane eDavAnsaDa ekAunTanmano abhyAsa. zikSaNa:- pI. DI. mAlaviyA koleja bI. epha. sudhI. A sarva saMsthAomAMnI moTA bhAganI saMsthA emAM chAtrAlayo che. maryAdita saMkhyAmAM abhyAsAthI lalitakaLA - saMgIta-nRtya-nATaya mahAvidyAlaya e ahI rahI vidyopArjana karI zake tema che. (sthApanA 1961) prathama, dvitIya ane tRtIya varSa saMgIta DiplomA, badhI saMsthAomAM ziSyavRtti phI mAphI vagere sagavaDe paNa saMsthAkIya dheNe rAkhavAmAM Avela 13 verAvaLa hoya che. vinayana-zrI seminAtha kaileja (sthApanA 1969) saMrakRta, tattvajJAna ( spe jana. ), anusnAtaka zikSaNa: arthazAstra, gujarAtI, hindI, itihAsa, aMgrejI, samAjazAstra ( jana. ) mAM ucca zikSaNanA prasAra sAthe anusnAtaka zikSaNa bI e. mATenA abhyAsIomAM paNa vRddhi thatI rahI che. ekasaTarnala abhyAsakramanI suvidhA gujarAta yunivavANijaya- zrI somanAtha kaleja benkiA ane siTIe zarU karI tyAra pachI anusnAtaka vidhArthIomAM sahakAramAM prathama varSa bI. kema. sA. eve vadhAro thayo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayana, vijJAna, vANijya, kRSinA viSayAnI vividha zAkhAomAM anusnAtaka-zikSaNa meLavavAnI suvidhA saurASTranI vividha kAlejomAM sAMpaDe che, soAdhana: yunivarsiTI dvArA nIcenI saMsthAe anusnAtaka zikSaNa ane khAsa karIne sa MzAdhana mAnya thayelI che. 1. dvArakAdhIza sa MskRta ekeDamI enDa insTITayUTa phezara risarca Ina InDAleAjI...dvArakA. saMskRta viSayamAM mazodhana mATe, 2. senTrala selTa enDa marina kemikalsa risarca InsTITyuTa, bhAvanagara. rasAyavijJAna sAdhana mATe. ane vanaspativijJAnanA pI. eca DI nI padavI mATe judI judI vidyAzALAo mATe yunirsiTI zikSakAne mAnyatA Ape che. temanA mArgadarzana heThaLa mahAnibaMdha taiyAra karI suzAdhana dvArA A padavI meLavI zakAya che. saurASTra yunivarsiTInI sthApanA ane ucca zikSaNa : saurASTranI gauravazALI bhUmi ucca zikSaNa kSetre bhAgyazALI che. saurASTra labdhapratiSTha, anubhavapakava ane kuzaLa zikSaNakAro pakavyA che. grAmavadhApITha sadhana-zikSaNa kSetra vagere dvArA grAmya ane zaherI janatAnI zikSaNa-bhUkha satASAI rahI che. ahIMnI ucca zikSaNutI savannA para AcherI draSTipAta karatAM lAgaze / 85 varSanA gALAmAM 1mAMthI lagabhaga 55 ucca zikSaNa ApatI saMsthA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat rA saurASTramAM ubhI thaI che; Aje nahi, nahi te nidAna 16 thI 18 hajAra vidyArthI gmA sa! emAM vidyAnI upAsanA karI rahyA che. A sarva saMsthAe saurASTra-pradezamAM lagabhaga sarakhI rIte verAyelI paDI che. AthI kAIpaNu vibhAgamAM rahetA vidyArthIne phariyAda karavApaNuM na rahe ke amArA pradezamAM ucca zikSaNanI sagavaDa na heAvAthI amAre abhyAsa cheDI devA pAmyA. have to saurASTranI peAtAnI ja yunivarsiTI kAma karatI thaI gaI che. gheADA ja varSomAM te te susthira thaI Ucca zikSaNukSetra gaNya vikAsa sAdharo ja e niHzaMka che. ucca zikSaNu tabakake zikSaNadhAraNa, chAtrAlaya, parIkSA, vidyArthIonuM sAmuhika jIvana, temanA mATe kalyANapravRtti, zArIrika zikSaNa-suvidhA vagere ghaNA vibhAgeAmAM sudhArA tathA sazodhananI AvazyakatA che, ApaNe IcchIe ke navajAta saurASTra yunivarsiTInA kA karyAM A khAmRta sAga haze ja. moTA bhAganA vidyArthIe upArjana-samatA vadhAravA mATe ja abhyAsa karI rahyA che. ucca zikSaNa mATe eka prakAranI AMdhaLI doTa mUkatA hajAro vidyArthIo kAI cokkasa dhyeya vinA kAlejomAM rahI samaya, zakti ane rASTrana veDaphatA dekhAya che. e laIne sAcI vidyA mATe abhimukha karI tenuM saMskAralaDatara karI samAjavAdI samAjaracanAmAM javAbAra nAgarika tarIke temane taiyAra karavA mATetu' zikSaNu ApavAmAM saurASTra yunivarsiTI potAthI banatuM azru' karI chUTaze teA ApaNuM bhaviSya vidyAkSetre ujaLu che, joke A dizAmAM prayAse zarU te thai ja gayA che. zikSaNu paddhati, pharajiyAta hAjarI; AMtarika www.umaragyanbhandar.com Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * * * - - - - , malya kana parIkSAomAM uttIrNa thavAnuM UMcuM dhoraNa + simenTa, mIThuM ane magaphaLI jevA telIbiyAMnA vagere A dizAmAM AvakAradAyaka prayatna che. udyogo saurASTramAM ThIka khalyA hovAthI hevI ane marina kemikalsa temaja oIla TekanolojInI ahIM zakyatA che. morabI jevA vibhAgamAM piTarInA + saMzodhana kSetre saurASTramAM nRvaMzazAstra (entho. udyoganA vikAsane jotAM siremikasa ane glAsa pijI), nAnAmoTA aneka rAjyanA hajI harmanuM TekanolejIne vikAsa ahIM zakya che. bokasAiTa sudhInA astitvane lIdhe sthAnika ItihAsa, anekAneka vagere udyogane anulakSIne khANavidyA (minarolejI) prAcIna avazeSonA astitvane lIdhe sthAnika Iti khIle tevI ahIM saMkyatA che. . . hAsa, purAtatvavidyA (AlejI), bATa-cAraNe vageree jALavI rAkhela lekasAhitya ane tene anuSaMge che gujarAta rAjya niyukata da. gu. ane saurASTra lekarAMskRti vagere viziSTa viSayo khIlI zake tema che. yuni. samitine ahevAla-1964ne AdhAre. 89 1988 1989 1990 1989 19 1920 88 88892228822807:00 DSDOTASERADENLOSSA0909& "zrI jaina pragati maMDaLa-pAlItANA *** Sii jaina yuvAna ane pITha kAryakaronA saMgaThThana ane sahakArathI zrI jene pragati maMDaLa 2. pAlItANAmAM AvelA tera varSathI jaina samAjanI anekavidha sevA karI rahela che. . ' .. prativarSa jAhera vyAkhyAne, jayaMti utsavo, yAtrALuone mArgadarzana, pracAra patrikAe che ane adilane, pustaka prakAzana ane anya sAmAjIka, dhArmika kAryakramo dvArA yatkiMcita che. kArya karI rahela che. samAja ane zAsananA utkarSamAM AvA sevAbhAvI maMDaLe suMdara phALo ApI zake, zaherazahera ane gAmaDe gAmaDe AvA maMDaLanI AvazyakatA zrI bhAratIya jaina svayaMsevaka pariSada paNa svIkArI che. :88X2EBEEEEE88 E823DRUESEOR 3888888888888888888888888888888 : sthaLa: mukhya bajAra pAlItANA lI, sevA ] DA. bhAIlAla ema. bAvIsI M, B. B. S. pramukha zeTha mANekalAla khImacaMda bagaDIyA BSc.B.T.. mAstara zAmajIbhAI bhAIcaMda zeTha mAnadamaMtrIo 6680329888888888888888888888888888888888 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranuM lokasAhitya lA 6 gI tA ApaNuM leAkasAhitya zauya', 'prema ' viraha ane viravabharI kathAo gIte, bhajatA ane rAsaDAnI jAmatI avanavI raMgatA dvArA aneka prakAre AlekhAyeluM che. ne Aje pazu sAraThanI dhIMgIdharA upara lekajIbhe ramatuM rahyuM chenTapakatu rahyuM che. ... Ama saurASTrane sAgarakAMThe, rotalane bhAdarakAMThe, etane AjI kAMThe, nA paMcALanI khADA TekarA bhAmakAmAM gIranI guphAmAM ne vanarAjImAM vasatA mAladhArIonAM nesaDAmAM Ama sArAe saurASTranI bhomakA upara leAkasAhitya patharAyeluM che. ' preraNA sthAnA parahIna khAtara, khAnadAnI khAtara, prema khAtara, AzarAdhama khAtara, A vaherIne haste mAMye khapI janAra'zuravIrAnA pALI, pativratAnArI dharmane khAtara, jokhanavaMtI kumArIkAo ziyaLane khAtara, vahuArU hIAveNune khAtara thayela satInA thAnakA rAjyanA anyAya sAme cAraNee karelA trAgA, eDI- najaravALA rAjavIe sAme vikarALarUpa dhAraNa karI pADAnuM kAsa DaeNAsa laI ghaTaka ghaTaka ghaTaghaTAvI janAra cAraNInI samAdhIe.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI rAvata zahe kudaratane khoLe najara TheravIe teA nadInA dheDApUra, te hileLA letAM nIra, ge jhArI vAva, kuvAkAMThA ke je jemanavIonu snehamastInuM kendrasthAna... vaDavAI patALe nAkhIne ubhele RSIrAja jevA pAdaranA vaDalA. gAma jhAMpA ke jyAM sAsare sIdhAvatI sAhelIne vaLAvavA AvatA kaMIka jIvatIoe pADelA kaLazA kaLazA AhuDA chelle nanAmInA vidyAmAM Ama A badhA lekasAhityanA preraNAsthAne gNAya. A badhA sthAneAnI bhItaramAM le!kasAhityanA dhabakArA zake che. prAmabAranI punitakathAne biradAvavA enI-amaragAthAne * lAkAe ja smRti itihAsanA pAnA banAvI jIvaMta rAkhI che. tevIja rIte lokajIvananI gherI rekhAonA uThAva ApatI lekagItanI paMktione paNa kaMThastha rAkhI che. ... leAkasAhitya dvArA leAkasamAje leAkajIvananA prasagAne smRtine itihAsanA pAnA banAvI jIvata rAkhI che. anekavidha pravAhInI vacce lAkasamAje potAnA vahevAra ane AnaMdanI urmione leAkasAhityamAM vaNI che. prAcIna yugamAM AvA sAhityane sadhasvA mATe pustakA nahIM te te vakhate A sAhityane lekAe potAnA hRdayamAM sthAna ApIne sadharI rAkhyuM che. ane A sAhityanA vArasA uttarAttara saune ApatA. www.umaragyanbhandar.com Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 gayA che ne ugatI peDhIe A vArasA rUpI dhanane rAsaDAnI ramajhaTa bolAve che. kAMI naravA ne saravA hadayanA umaLakAthI AvakArI tenuM jatana karyuM sAtavALI jobanavaMtI rAsaDo upADe che. che. tethI ja Aje ApaNe lekasAhityanA rasane AnaMdapUrNa AsvAda mANavAne bhAgyavaMta banyA rAmane sitA vAda vade chIe. A sAhityamAM je tAkAta ane je saceTa lAva jore eka rAtuM phula.* dazananA citAra ApaNI samakSa khaDe thAya che te rUdiyA kamaLamAM rAma rAme. anyatra thaI zakato nathI, svAthI samAjane sparza karI tenI jhalaka ApaNuM same khaDI karavAnI je rAtA re kanyAnA dAMta, vipula zakti A sAhityamAM paDI che te ja tenI rAtI re popaTanI cAMya, viziSThatA che. ahiM AvA sAhityanA aNamela rAmane sItA vAda vade, ratna jevA thoDAka lekagIto upara najara pheravIe. lAva je eka dhaLuM phula. rUdiyA kamaLamAM rAma rame. chela chogALA hoya te mula DolarIo dariyApAra....moralI vAge che, rAsaDa paNa mAtra AnaMda nahIM. A gIta e yuganI nArIne AnaMda sAthe vipAna zikhavI jAya che. rAma sitAnA pavitra pAtra sAthe varNavela prasaMga gItamAM prazno ubhA thAya che ne tenA javAba apAya che. A ekaja gItanI paMkita gaNItane ke dubai citAra Alekhe che ? gAmaDAMmAM pherIe mAla laIne Ave che , grAma nArIo kharIdavA ToLe maLe che tyAre paradeza gayelA potAnA piyune raMgabharI bhASAmAM kevuM upanAma Ape che? "chela chogALe heya te mulave paNa DolaranA kula je e te paradeza che. 'piyu pratyenI keTalI utkaTa lAgaNInuM UMDuM pratibiMba A kAvya kaDImAM gu thAya che? A che grAma nArInA haiyAne uDe bhA . samAjanI aMdara raMga sRSTino samagra khyAla A gIta dvArA ApavAno prayAsa thaye che. A rIte e keDIlI kanyAnuM kevuM ghaDatara thatuM haze ? lokagItanA rAsa garabA vigere aneka prakAra che. cokamAM thALI jevaDo cAMdo ugya hAyane Abhane jarUkhethI mIThe rasa TapakAvate heAya tyAre grAmanArIo sarakhI sAhelIo sAthe gAmanA cokamAM ekaThI thaIne mUkta AnaMda mANavA hele caDatI hoya che. AvuM anupama draSya najare nihALyuM hoya te ja tenI divyatA ane bhavyata ne bhAsa thaI zake. AkhA divasanI satata jahemata pachI vALu karIne meLavavAno AnaMda lUMTatI A prAmanArIo cokamAM Aja re svapnAmAM meM te kalo DuMgara dITha je, khaLakhaLatI nadIyuM re :sAhelI mArA svapnAmAM Aja re svapnAmAM meM te dhammara valeNuM dIThuM je, dahIM dudhanA vATakAM re sAhelI mArA svapnAmAM. Aja re svapnAmAM meM te lavIMga lAkaDI dIThI jo, DhIMgalI ne patIA re sAhelI mArA svapnAmAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuTuMbanuM mamatAbharyuM kevuM citra AlekhyuM che te joIe. Aja re svapnAmAM meM to TALe jogI dITha je. senalA vATakaDI re sAhelI mArA svapnAmAM. Aja re svapnAmAM meM te pArasa pIpaLe dIThe je, tulasIno kayArA re sAhelI mArA svapnAmAM. Aja re svapnAmAM meM te gulAba geTa dIThe je, phUlaDAnI pheryuM re sAhelI mArA svapanAmAM. lokagItane kevo pravAha che! eka kuTuMbanI vahuvAra navoDhAne potAnA bhAvI kuTuMbanuM piyaramAM sUtAM sUtAM seluM Ave che. ne e salAma tene upara mujabanuM badhuM dekhAya che ne te savAranA harakhaghelI banIne pitAnI sahelIne kahe che ke mane Aja AvuM svapna AvyuM jemAM meM DAlato DuMgara dITha. khaLakhaLatI nadI joI, ghammara valoNuM jevuM, dahIM, dUdhanA vATakA jeyA, vIga-lAkaDI ane DhIMgalI pitaA paNa nihALyA, jaTALo jogI ane sonAnI vATakI paNa bhALI. pAcho pArasa pIpaLo ane tulasIne kayAre paNuM je ! kevI bhavya ka65nA ! samAjanA tamAma aMgone AvarI letI kevI sarasa racanA ! Dela DuMgara I te | amAro sasare je, khaLakhaLatI nadIe re sAsujI amArA nAtA'tA ghammara valoNuM I te mArI che je, dahIM dudhanA vATake re jeThANI mArA jamatA'tA lavIMga lAkaDI I to amAre dera , DhIMgalI ne patie re derANI mArA ramatA'tA jaTALo jogI I te mArA naNadeI je, sonalA vATakaDI e naNadI mArA jamatAMtA pArasa pIpaLe che te mArA gora je, tulasIne kayAre gorANI mA pujatA'tA gulAba geTa I to amAre para je, kulanI pheryuM re sAhelI mArI cUMdaDImAM. sAhelIe savAla karyo "pachI zuM joyuM jarAka zarama anubhavatAM jIvatIe kahyuM "gulAbagoTA ane phulaDAnI phoryuM paNa meM svapnAmAM joI kuTuMba premanuM kevuM suMdara nIrUpaNa A lokagItamAM gAmaDAMnI ajJAna, abhaNa gaNutI nArIe AlekhyuM che? eka kuTuMba pratyenI kevI bhavya bhAvanAnuM bhUtakALamAM ApaNuM saMyukta kuTuMbamAM astitva hatuM! Aje kayAM? loka sAhityano ajJAta racanAra vADAbaMdhI sAhelIe savAla karyo "AvuM soNuM eTale zuM A badhA pAtro koNa che? tyAre e yuvatie pitAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 rAkhatA nathI. samAjanA tamAma sthaze eNe tu gIte paribhramaNa karyuM che ne te tene ekadhArA AnaMda ApIne ja jaMpyuM che. have ApaNe dariyAkAMThAnA pradeza upara najara TheravIe te vikaTara baMdarathI te ke ke bhagavAna somanAthanA jyAM besaNAM che tyAM sudhInI ukasAhitya ApaNuM sAhityane amUlya sAgarapaTI upara gavAtA vahANavaTuM karatI kALI khajAne che. saurASTranAM gAmaDe e gAmaDAMonAM komanA eka lekagIta upara. cArAomAM, e gAmaDAMonAM simADe ubhelA pALIyAmAM ane vagaDAnI vATe AvatI derIonI bhItaramAM grAmya nara-nArIonA jIvananI abhUtapUrva jhAMkhI dariye TADha paDe che, cAra cAra mAsa sudhI karAvatI kathAo, gIta, chuM ane duhAo paDayA ekadhAro ArAma karIne vahANavaTIo ALasa che. A gIte ne lokoe pitAnAM dIlamAM saMdharI maraDIne khepe jAvA beThAM thAya che, tyAre ATha-ATha rAkhyA che ane me Ape raju karatA rahyA che. mAsanA gherA vijoganA vAdaLAM piyunI taiyArI sAthe kaLI juvatInI AMkhamAM utarI paDe che ne Akhare loka sAhityamAM grAmya jIvananI khAnadAnI, e vAdaLAM gherA bane che ne pitAne piyu ATha-ATha mAsa sudhInI sAgara saphare upaDe che. saphare upaDI 0 rakhATa ane premanA dhabakArA che. lokasAhityanAM * cUkelA raMgabhInA kaMthane uce sAde koI kALI jIvatI zabdo avismaraNIya jhAMkhI karAve che. ajaba che tenI tAkAta ane bhavya che tenI kalpanA. olyA jANIDAnA hATane lIle rUmAla mAro letA Avajo. e I letA jajo. kIka ketA jAje. mArI sagI naNaMdanA vIrA rUmAla mAro letA jAje, mArI pAtaLI paraNetaranA paraNyA rUmAla mAre letA jAje. eka eka kAvyanI jamAvaTa jANe lekaheyanAM bhAne Abehuba oLakhe che eTaluM ja nahi, e bhAvane vAcA Ape che. ane tethI ja Aje varSonAM varSothI kamukhe TapakatI rahelI anekavidha loka-sAhityanI kRtio daTAI nathI gaI Aje paNa eTalIja pAsAdAra ane caLakatI lAge che, eja leka-sAhityanI khubI che ane eja enI viziSThatA che. ApaNe ahi eka vijogaNa nArInI manovyathAnuM Alekhana karatI kati joIe. meM Ama ThekANe ThekANe ApaNA samAjanI leka saMskRtinI gAtA ujajavaLa gAthA mIte anekavidha lokagIte lIka zikSaNa ne leka ghaDataranuM sAcuM svarUpa dhAraNa karI zake tevA agAdha tatva ane sattvavALA najare caDe che. paraNIne Avela nAno patI-te haju gharamAM sthira thAya te pahelAM dhaMdhArthe paradeza cAlyo jAya che. tyAre pAchaLa e nArInAM aMtaramAM kevI vyathA, kevo ulkApAta, kevI vijoganI vedanA, ane kevA dalaDAnAM duHkha jAge che tenuM e gItamAM rUpAMtara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 kare che. ne RtunAM thatA pheraphAra sAthe tenA piyunI ( poSa mahinAmAM pArakI dharatI upara rahela pitAne tAjI thatI tyArathI tenA valovAtA dIlamAMthI mAse piyu yAda Ave che ne e yAdamAM keTalAya praya mAnuM varNana karatI e grAmyanArInA aMtaramAMthI pitAnA kaMthanA kAgaLanI vATamAM ne vATama gUryA AtanAda jevI kAvya paMktio dvArA pitAnI kare che ne aMte emAM niSphaLatA maLe tyAre AMkha bahenapaNI AgaLa pitAnI aMtara vyathA raju mAMthI AMsuM pADe che. karatAM kahe che ke -- sakhI besate mA' sAjana amane sAMbhare, sakhI besaMte kArataka mAsa kaMtha sivAviyo vAya himALa vA devuM mArI tharathare, TADha kare camakAra ziyALe vAlama Aviye pitAnA dilanI vAta kene kone khalIe nAkhI gayo niradhAra piyu melI para jIva je eka sAtha avarase kema bolIe? mAthe vijogano vaMToLa sakho Aja utaryo. sakhI ! mAha mahino paNa besI gayo. TADhe kArataka mahine besatAnI sAthe ghaNI paradeza hima je himALu pavana phUMphADA mAravA lAgyo cAlato thayo. pAchaLa tarataja ziyALAnI mIThI che ne e kuMDAmAM mArI kAyA dhruje che. mane paNa TADhanA mIThA camakArA dekhAvA lAgyA tyAre he sakhI | lAgyA tyAre te sakhI kayAreka kayAre dhruje che paNa pitAnA mananI vAta mArA piyunA vijoganA vaMTALIe mane gherI lIdhI. kene kahevI? A jIvataramAM eka ja sAthe jIva joDAya che pachI bIjA sAthe kema bolAya? ekanI sakhI mAgasara madha jAI bALapaNa deyalA oDhelI oDhaNuM upara bIjAne paDachAyo jhIla jene piyu gayo paradeza ene sukha nahiM soyalA e te maravA barAbara che. (grAmanArInI pativratA dharmanI jhAMkhI A kaDI karAve che.). nahAvadhIne veraNa thaI rAta jaze nahi vaDe sUnI sevA kerI seja sUnA ghara Aja oraDe. sakhI phAgaNe khIlyA phUla tarU tamAmanAM piyu vase paradeza tene phala zA kAmanAM sakhI mAgazara mahIne adhavaca pahoMcI gayo gAya vasaMtanA rAga hoLI AvI TukaDI, che. bALapaNuM saMbhArIne lakavavuM kaThaNa che. jeno vAlA taNe vijoga zAne bhAve sukhaDI. pati paradeza gayo hoya tene saMsAramAM mIThaDA sukha kyAMthI maLe ? mAgazaranI rAta paNa moTI-kayAMya jIvane jhapa nathI, sUvAnI pathArI nI sakhI ! vatanI rAgarAgiNuM gAte gara che ane eTale ja bheMkAra gharane oraDe. phAgaNa mahine besI gayo che. tamAma vRkSonA kUvaDAM hasI rahyA che ! paNa jeno dhaNI dezamAM che, tene A phulaDA zA kAmanAM? A grAmanArInAM aMtaramAM sakhI piSa mahIne parama pitAnI sAMbhare potAnA pati pratyeno prema Dagale ne pagale ke haiyA jhurI ekalaDAM AMkhethI asu kare ubharAI rahyo che. jIvananA raMgarAgamAM kudaratI nAtha vikhUTI nAra te pUrI pUrI mare suMdaratAmAM ke bhajananA svAdamAMthI paNa manane paNa kAgaLa nAkhe nAtha kerA hAthane re. pAchuM khece che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasaMtanI misarI havAne sparza thatAM kaI navADhAnu ura ubharAya nahi ! paNa ahIM saskrAcAya jAya che te piyunI vijemanI gAthA AgaLa calAve che. sakhI catare mAruM cita ciMtAtura kAgaLa eka nAkhyA saMkaTa bahu lAgatuM, purA paciya mAsa pIDA sAthe pIpaLa AvyA pAna cAlatu, khI vaizAkhe viparIta vA pAkI kAyA, pazu nAtha na AvyA. ubhI catara mAsamAM cittamAM bhAre ciMtA thavA lAgI, sakaTa veThI veLa mAMDa mAMDa pAMca mahinA kADhayA ne haiyuM hAtha nA rahyuM tyAre eka kAgaLa lakhyA te emAM lakhyuM ke jhADave jhADave navA pAna AvI gayA, vasatarASTrIe potAnA gayA varasanI akhI oDhaNI pheMkI daIne navI dhAraNa karI, paNa tame nA AvyA. hiMmata mArI nA Tarka vanamAM sAkha sUDA ene roja cATarka, unALe lu ghaNI vAya agamAM agni jhare, piyu vinAnu` mAM ura ciMtA jhAjherI dhare. vaizAkhanA lakhadhakhatA vAyarA vAvA zarU thaI gayA che. mArA aMgamAMthI agni jhare che. AMbAnA vanamAM kerIe pAkavA AvI che te tyAre vananA sUDA ete ghaDIe dhaDIe cAMca mArI mArI ne satAve che tema mAro sthiti che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bhara unALA cADhyA jAya che. hiMmata have TakatI nathI. nAtha vagara mArUM aMtara ciMtAthI gherAya che. sakhI jeje sAhelIne sAtha sAvara jaLa jhIlatAM bhIMjAya mArA navaraMga cIra pazu hRdaya nathI khIlatAM, nAtha vinA nAdvIdhAI akheDA krama vALIe ? svAmI vinA zaNugAra vALa utArIe. sajyA jeTha mahinAmA sukAelA sarAvara chalakAvA lAgyA che ne chalAla bharelAM pANI sAthe sAhelIo gela kare che te sAthe jaLavihAra karUM chuM ne e nIrathI mArAM kapaDAM bhInAM thAya paNuM mana nathI khIlatu' bhIMjAtu nathI. pachI nAhadhAi nAthavagara akhADA vALI kAne batAvavA? svAmI vagara zarIranA zaNumAra zuM kAmanA ? te DrAya te| tarata ja utArI nAkhavA joIe, jethI mana calita na thAya, zaNugAra tA mArA patinI amimAM rUDapanI chApa pUratAM ja che. mIzvanI najare bhalene DAkaNa jevA lAgIe pNa patinI ja najaramAM parI jevA dekhAvAnI jarUra hoya AvIpati ktanI Teka ahIM bIjI kAvyapaMktimAM rajI thAya che keHsakhI besatA aSADhI mAsa vRSTi jaLa bahu kare, mele papaiyA yui khAla jape ati kare, evI AvI ghera A dhArI rAta, damakatI dAminI, vinAnI mAre sejIyA kAmanI, seLa aSADha mahinA besI gayeA che. AkAzamAMthI zreNI www.umaragyanbhandar.com Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI khaMDerA che. vi. vi. kA. sevA sahakArI maMDaLI. (jille-bhAvanagara) mu. khaMDherA. (tAluka-taLAjA) sthApanA tArIkha :- 4-1-1956 nedhaNI naMbara che. :-307 zera bhaMDaLa :- 30115 sabhya saMkhyA :- 147 anAmata phaMDa :- 9111-11 kheDUta - 120 anya phaMDa :- 10985-67 bIna kheDUta :- 27 anya noMdhaHmaMDaLI khAtara, bIyAraNa ane dhIrANa vigerenuM kAmakAja kare che. lekanI jIvana-jarUrIyAtanI vastuo pUrI pADe che. vAlajIbhAI devajIbhAI paTela maMtrI bhagavAnasiMha hanubhAI rAThoDa pramukha zubhecchA pAThave che zrI tAherabhAi isamAilajI enDa ku. 1 lI galI dArUkhAnA, muMbaI-10 Te. 374777 laMgara banAvanAra, ceIna, zAphaTIMga, pulI bleka tathA sTImara temaja bAMdhakAmanAM dareka mAlanAM vepArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che amarelI nAgarika sa. benka lI. 8 amarelI zubhecchA pAThave che benka taraphathI svIkAravAmAM AvatI thApaNanA vyAjanA dara nIce mujaba che. 1. sevIMgsa benka ekAunTa, seM. 4 TakA 2. pe sevIMjha benka ekAunTa seMkaDe ? 5 TakA. . zrIphaTa DIpojhITa, seM. 6 TakA 4. kela DIpojhITa, se 3 TakA. bAMdhI mudatanI thApaNe uparanuM vyAja zrI pAlItANA nyu jInIMga phekaTarI bhairavaparA-pelesa roDa TakA 6 nIce jaNAvyA paraMtu nIce jaNAvyA pramANenI muda- pramANenI ochI tathI vadhu mudata mATe 1 mAsa , 3 mAsa pAvara hAusa pAse 4 pAlI tA | phona na. 36 vizeSa mAhitI mATe temaja rUA. 25000nI rakama ke tethI vadhAre rakamanI thApaNe upara khAsa vyAjanA dara mATe bekanI ophise pUchaparacha karavA vinaMtI che. nemacaMda bhUrAbhAI zeTha mAlIka rU, kapAsa tathA kapAsIyAnA jaththAbaMdha vepArI zrI premajIbhAI TI. leuA-pramukha zrI gokaLadAsa paTela-menejIMga DIrekaTara 8 zrI jI. bI. mAMgaroLIyA-menejara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..49 anarAdhAra va8I rahI che anargaLa pANI dharAne sakhI besata Aso mAsa dhamaroLI rahyA che, AkAzamAM vAdaLanA tharathI ADaza patthara rAme tArIyA, thaI gaI che ne aMdhArabharI rAta vadhu aMdhArI banI badhI sAgara mAthe pALa che. vAdaLIo ullAsabharI navoDhA jema Ave che. vAMdarA utArIA, vananI kuMjomAM bapayA piyu piyunA madhUrA bela raLI nAkhyo rAvaNarAya bole che ne mane vadhu vihavaLa kare che. AvI sitAne ghara lAvIA, 2 gabharI rAte piyu vagaranI pathArI mAre zuM kAmanI ? batAvyuM che je kAra - adhyAmAM AvI. - sakhI sarovara bharyA nIra dukhanA sAgara pAra utarI gayA che. viyogano zrAvaNa varasyAM saravaDe. rAvaNa haNAI gayo che. mArA rAma jevA pati dhara bIjAI mArA cIra , AvyA che ane mArAM haiyAmAM ukAsa ubharAI uThayo e mane na paravaDe, che. Ama mananA bhAvane sacoTa vAcA Apata pitAne piyune le sAhitya aneka manovyathA raju karatu rahayuM che. kIdhI evI prita pALIe A avatAre hAlaraDAM nIca karamathI saneha TALIe. - kaI maMgaLa cevaDIe strInAM uMdaramAM bhagavAne zrAvaNa mahine AvI gayo che! ne varasAdanAM bAlaka mukyuM ane jagata upara vAtsalatAnA eka AchAM pAtaLA jhAMpaTa kayAreka kayAreka DekiyA karI jAya sAgarane umero karI dIdho. jagataniyaMtAnI e che. nadI nALA ane sarovara chalakAI gayA che. mArAM aNamola bheTa pratye jyAre strI potAnI vAtsalyatAnI cira bhIMjAya che paNa pitAnA patine dIdhela kola dhArA hevaDAve che tyAre eka addabhUta dazya sajAya che, pALavo joIe bIjA vicAra choDI devA joIe? lagna jIvananA juvAna joDalAnA Arabha divaso e mastI e taravarATa e sakhI bhAdarave bharathAra ura AvI nAkhIe, snehanA nehabharapura hiloLA A badhu ja eka AkRtinAM Agamana sAthe ana pAkayA vividha nAtha vinA kema cAkhIe, saMsAra sarovarama thI jAya che evuM AkarSaNa che lAkha paDe jo sAkha paNa mAyAnA veDIe, e AkRtima. du:khatA dADA dasa vIsa te te pAcharA DelIe. bALakanAM Agamana sAthe strInA saMsAra cAkaLAmAM sakhI bhAdarave bhalI bhAtyane Avyo che. navI bhAta pADe che enA vartAvamAM, enI vANImAM, dharatImAMthI aneka prakAranuM dhAnya pedA thayuM che. paNuM enA pratyeka halana calanamAM koI nAvinyatAnuM sarjana dhaNI vagara e dhAna cakhAya kema ! du:khanA dADA thaI rahe che. ane emAMthI Tapake che miThAza, neha, have to thoDA divasa che te kApI nAkhIe. kuNI lAgaNI ane medha jevo prema jANe rUdiyAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: 430 uMDANumAMthI chuTApta ghuMTAI ne nItaratA na hAya ! e mIThapa hAlaraDA dvArA TapakI gurjaranArIne tene mIThA karTanA saMgAtha sAMpaDaye jANye se:nAmAM sugadha bhaLI tame mArA devanA dIdhela che tame mArA mAMgI lIdhela che. AvyA che te amara thaIne ' bALaka pratyenI kevI uccatara bhAvanA kevA utkaTa premanI A sAdI saraLa hAlaraDAMnI lITI pratiti karAvI jAya che, lITInI mAtrA traNu che e traNa lITInA sAdA-- sIdhA zabdomAM ApaNI lokavANIe kevA aMtaranA uDANu uvekhIne aMtaratA ataLasIrane bhedanuM Alekhana karyuM che ! sAthe leAkasAhityanI tAkAtalAka samudAyanA jIvanamAM vyavahAramAM AnamAM ane vizAmAM paNa jhAMkhI paDayA vagara niraMtara ciraMjIva ojasa veratI rahI che. Ama ApaNAM janasamudAyanA sAMsAra zetumAM ojasa veratA hAlaraDa upara ApaNe AgaLa najara la'khAvIe : maMdira jAu utAvaLIne, jai caDAvuM phUla, mahAdeva prasanna thayA tyAre, AvyA tame aNumUla. tame mArU nagada nANu che, tame mArU phula vasAyu che. lAka rAgamAMthI nitaratA snehamAM nathI abhimAna nathI mArApaNAnuM mamatva, e dIlamAMthI satata jhare che nikhAlasatA tamArI prAptI mane prema thai ! tenuM myAna paNu vagara sakrAMce raju karyuM che. mahAdeva jAu.. kema khabara che ? utAvaLI ! phula caDAvIne ArAdhanA karU...mArI kasoTI thAya pAra utArU' Akhare bhALA bhagavAnanI mahera utare te tamArU gamana thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat AvA tapa pachI prApta dhana che! ! mArU rokaDu sarvasva che. thayela tame mAre mana che ! are mAra sukha aa chatAM nAnakaDuM hAlaraDu e hAlaraDAnI bhItaramAM ApaNA leAkasAhityanI zakti ane leka lAgaNInI pravAhItAnA kevA paDadhA paDe che ? Aje sarjAtA anekavidha thekAdha sAhityanI avirata kRtie vacce paNa leAkasAhityanI vAnagI sugaMdha mAnavatAnI maheka phelAvatI jhabhakatI caLakatI pAsAdAra lAge che. eja enI khUbI che. TUMkamAM sAva saraLa zabdomAM leka jInanAM mulyAMkanA AIi devAmAM lAkasAhityanI kharAkharI anya sAhitya nahIM karI zake, haragIjha nahi. bIju hAlaraDu' joI e H savAre senAnu tArU pAraNIyu te kharInA dhammakAra bALA peDhAne ..... cAre pAye cara pUtaLiyu te meravAye me mAra bALA pote...... mAM bALakane suvaDAvavA mATe kevI bhag kalpanA khaDI karI de che. savAre sonAnuM tArU pAraNIyuM ... eTalethI ja mAtAnI kalpanA aTakatI nathI. www.umaragyanbhandar.com Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te te pitAnA lADakavAyA pratyenI kalpanA muMgI pitAnI Avatala bhAbhInI kalpanA karI tenuM gaNuya ane tethI ja. kalpanA citra paNa manomana dIdhuM. ane e pachI ghugharInA dhammakAra hAlaraDAMnA bhAvamAM vaLAMka Avyo. bALA paDhane... gheDalAnI paDadhI vege, ne Ama ghugharInA ghammakAra ane raNakAra mITho. bhAI mAre niMdara tyAge. . . paNa..mAne zaNagAra na hoya te te? bane nakAmAM, ka9panA AgaLa vadhI-- Ama tenI caturAI capaLatAnuM be lITImAM cAre pAye cAra pUtaLIyuM ne khyAna raju karyuM ane bIjI bAju kayAreka AvA moravAye be mora joDakaNAMmAM raju thayA- bALA piDhone.... hAlya hAlyane hADakalI, cAre ya pAyA uyara suMdara katarelI pUtaLIo bhAIne suvA jeze dhaDakalI. ane beya moravAyA para sAma sAmA eka eka moralA beThA che tevA pAraNAMmAM pahelA mArA devanA bhAI mAre DAhyo - dIdhelA aNamola ratana have tame japI jAo.... pATale besIne nAhyo. A che saurASTranI dhabakatI dharA hAre kayAreka muMgA pazuo hAre te kyAreka avaLacaMDI sAsu hAre gAmaDAmAM ramavAnuM besavAnuM bALake mATenuM khaDA letI abhaNa ane azikSita nArInI kalpanA ThekANu gAmanA pAdaramAM khaLa khaLa vahetI nirmaLa enA haiyAmAM je sUchyuM, je jaDayuM te teNe gAyu nadInA lIlA kaMbhara kAMThA upara Avela mahAdevanuM maMdira. te tyAM paNa ka9panA deDI gaI , nathI kayAMya paNa kalpanAne vAstavikatAnI vADa vaLoTavA dIdhI ke nathI kayAMya atizayokitane avakAza bhAI mAro mATe thaI Ape, teNe te zabda mUkyA che mananA bhAva e ramaze mahAdevanI derIe, bhAva dvArA e nArIe pitAnA jIvanane AlekhyuM che. temAM bhAta bhAtanAM raMgo puryA che. derIe derIe dIvA kara, moTA ghare vivA kara. * nAnakaDAM ati lADakavAyA bhAI mATe benaDIe paNa gayuM. bhAI mAre che, sAgano seTa, AvatI badhA bALakanI jema A benaDIno bhAkSa paNa vahune eTalo moTo-; moTo thaI mahAdevanI derIe ramaze tyAre ethI meTa thayA pachI moTA ghare lagna karaze. ghelAnI paDalI vAge, bhAI mAre niMdara tyAge. Ama tadana ramujI joDakaNuM te kayAreka hAlaraDAMne nAnI bahene potAnI kAlI bhASAmAM ramujI nAnI amApa duniyAmAM DubakI khavarAvI bhavya ka95nA daDAvI bhAIne uMdhADavA kevuM hAlaraDuM gayuM. ka9panAnAM othAra caDAvyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 431 sezvA bhAva sAlaNA lAva, virAne pAraNe jhUlAvavA nidaraDI mIThA sehulA lAva. Ama mAtA bahenanI vAtsalthatAnA madhurapa TapakAvatAM hAlaraDAM dvArA Apa NAmAM prema, lAgaNI ane mamatAnuM sicana thatu rahyuM che e ApaNAM grAmya dardAmpatya jIvananA nityanA anubhava che. lagnagItA jAna Ave che ane varanuM svAgata thAya che. Ave Ave vAsudevane naka ke pUnama kerA caMda, vara Avye ajavALAM. AvA lAgaNIbharyA zakhza dvArA varanuM svAgata thAya che. lagnavidhi patI gayA bAda mAMDavA nIce raMgIna Dholiyo DhALIne sUtelA varane jagADavA prabhAtanA varNana dvArA prayatna kare che. H mAMDavA nIce raMgIta DhAlIe DhALIne vanane prabhAtanA mIThA paheAramAM uThADavA jatI DIe prabhAtanu kevu vaNuna karI varane jagADavA mATe gIta dvArA prajJatna kare che sUraja UgiyA re saravariyAnI pALe, ke vALuDhDhA bhalAvAyuM bhramarA UDe ? kevaDIAnI kaNaze, ke vAjulA bhale vAyAM. sUtA jAge re rAdhikAnA graMtha, sUtelA jAna ke vALulA bhale vayA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Ama 'prabhAtanA pavitra varNana dvArA potAnA lADakavAyAne kevI rIte uThADavA prayatno kare che. jyAre kanyAne peAtAnA managamane vara maLe che tyAre tene tenI sAhelIe pUche che ke, kahe enIkhA kayA guNu upara tamA mAhI paDayA ? sAhelIne savAla sAMbhaLI e ratu baDA mAM upara zaramanI AchI sukhI prasarI jAya che paNa ema sAhelI thoDI ja mUke ? Akhare ene javAba ApavA paDe che te te kevI rIte ! bhaNutA'tA bhaTTanI nizALe ramatA'tA ayAre mArA mana melAM. khavaLI mAra, DDale mArA mana mAthAM. sahiyara emAM AvA AvA gugu hatA. e guNu upara mArA mana meghA. Ama lagnagItAnI pravAhitAmAM aneka jIjavA raMgo pUrAtA gayA. karyAMka sneha, mastI, lAgaNI, mRdutA, karuNA te, kayAMka UrminA uchALA ne kyAMka viraha ane kayAMka ci'tA jema ke H UMcA UMcA dAdAe gaDha re caNAvyA gaDha re sarIkhA gAkha meyA gaDha re caDIne kanyAtA dAdAjI jo kanyA gArI ne rAyavara zAmaLA ! bhAinA samaratha dAdAne ciMtA thaI ke kanyA gorI te rAyavara zAmaLA-sheja bhIne vAna ! www.umaragyanbhandar.com Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI samaDhIyALA sevA sahakArI maMDaLI mu. samaDhIyALA (mulANI) vAyA pAlItANA zera bhaMDaLa : 40300-00 TUMkI mudata dhIrANa : 1696pa3 anAmata phaMDa : 9862-00 madhyama mu. dhIrANa : 25162-00 benka lona : 165600-00 bInakhAtedAra dhIrANa : 20202-00 kArya bhaMDoLa : 256424-00 khetI bhaMDAra kANu H 18594 sabhya saMkhyA : 145 anya noMdha :-khAtara, biyAraNa, anAja, jatu nAzaka davAo, khetInA ojAro, mArkeTIMga dhIrANa vigerenuM kAmakAja kare che. parazotama harajI zyAbhAI paTela bhabhAI paTela maMtrI mAnadamaMtrI pramukha vya. kamiTi lavajI harajI, jerAma rAmabhAI, vAlajI javerabhAI, devajI pAMcAbhAI rANAbhAI rUDAbhAI kanTrola kamiTi vAlajI DAyAbhAI mehana vazarAmabhAI kAnajI gopAbhAI zubhecchA pAThave che zubhecchA pAThave che zrI AMbaLA vi. kA. sa. ma. ana. lI. zrI chataDIyA vi. kA. sahakArI maMDaLI. mu. AMbaLA (tA. taLAjA) | muM. chataDIyA ( ji. amarelI) sthApanA tA.: 27-5-57 (tAluke dhArI) noMdhaNI naM. : 110 sabhya saMkhyA : 110 sthApanA tA. : 13-3-50 zera bhaMDoLa : 16690 rajI. naM. : 13381/7/503 anAmataphaMDa: 2321-00 sabhya saMkhyA : 86 khAtara-bIyAraNa-jIvanajarUrIyAtanI vastuo zera bhaMDoLa : 35650 tathA dhIrANanuM kAmakAja kare che. anAmata kaMDa : 4446-06 anya phaMDa : 1843-85 caturabhAi jI. gohela mAdhubhAI jAdavabhAI jayaMtilAla mAdhavajI mehanabhAi becarabhAi maMtrI pramukha | | ' maMtrI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjhAdI amara raho zubhecchA pAThave che mahetA nAraNadAsa lavajI havelI reDa-amarelI, tamAma jAtanA zAkabhAjInA bIyA tathA anAja, sukA maracA, rajakAbIja vigere mATe pUche - Thakkara cakAbhAI gopALajI enDa ka.. ejanTa - TATA oIla mIsa ku. lI, TATA ke mI ka sa ku. lI. sTokIsTaH dhI vesTarna InDIyA meca kaMpanI dhI ImpIrIyala beke ku. epha InDIyA lI. TAvara reDa-amarelI. amAre tyAMthI sIgAreTa, cA, sAbu. kruDa oIla, grIsa tathA mobIla oila chuTaka temaja jaththAbaMdha maLaze. [ anAja, sukA maracA. zAkabhAjInA bIjanA vepArI ane kamizana ejanTa ] dharagathu davAo, ilekaTrIka baba, sTezanarI pAThya pustako tathA gAIDa kaphAyata bhAve maLaze. zubhecchA pAThave che zubhecchA pAThave che zrI pIpaLalaga vi. vi. kA. saha maMDaLI | zrI satharA khe. vi. vi. kA. saha maMDaLI , satharA. mu, pIpalaga. (tAlu-mahuvA) ji. bhAvanagara) ( tAluko : amarelI) sthApanA tA. 4-6-55 noMdhaNI naMbara -1346 zerabhaMDoLa:-16840-00 sabhya saMkhyA- 93. sthApanA tA. 13-5-58 noMdhaNI naMbara-21078 | anAmataphaDA-54ra6-09 sabhyadhIrANu-70550587 zera bhaDALaH-14050 sabhya saMkhyA- 67 anya phaMDa - 8250-00 anya phaMThA- 83-12 maMDaLo rasAyaNIka khAtare, dhIrANa vigerenuM kAmakAja kare che. dhIrANa ane khAtara vigerenuM karImakhA ema. paThANa kheMgArasiMha sAmatasiMha kAmakAja kare che. maMtrI pramukha vya. ka. sabhya-dilAvarasiMha mobatasiMha kAntilAla lakSmIrAma nAnajI bhagavAna kAnajI pAtA rAmasaMga muLajI maMtrI pramukha vazarAma somAta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa dAdAnI A ciMtAne hRdayamAM UMDI utaravA Ama hadayavyathA ThAlave che ! varSo sudhInI che. tenAM dila upara gherI asara karavA de te e lAgaNIo, sneha ane mamatAne mUkI dAdAne mIThuM zANI dIkarI zAnI ! emAM te eNe tarata mAraga Thapake ApI kanyA vidAya le che. kaDhI javAba Ape : tyAre ajANyA gAmanA zaNagArelA e gADAnA enA te eratA na hoya dAdA baLada pitAne gAma javA thanaganatA, paga pachADatA, dvArakAmAM raNachoDarAya zAmaLA, ziMgaDAM DolAvatA utAvaLatA thatA hoya che. kanyAne vaLAvavA sau svajane gAmanA cokamAM Ave che tyAre Ama zANI dIkarInuM zANapaNa kevI bhAvavAhI sakhIo sAsare sidhAvatI e kanyAne kevI zikhAmaNa zailImAM rajU thayuM che! jyAre vidAyanI veLAnuM che te kAryanI parAkASTA samuM hRdayavedhaka gIta joIe. enA zabdonuM vajana ane prasaMganI gabhIratA joIe, DelIvaLAmaNa bAnA dAdAjI dIkarI DAhyalA thAjo Akaza Akaza pIpaLe haiDe te jaDaje senAnA sAMkaLAM A daza dAdAnAM khetara.... mana vALI ne rejo sa sa rA ne sa ra ha ka yU ma Te vidAyanI vedhaka vedanAne pravAha ke dhIra - sAsune pAye te paDajo gaMbhIrapaNe A gItamAM AlekhAya che? jeTha dekhI jhINu bojo jeThANI vAda na vadane pitAnI vahAlI dIkarIne jJAnabharapUra gIta dvArA nAne gherI lADake enA zikhAmaNanuM siMcana karIne vaLAve che te dhrusake hasyA te kha ma je dhrusake rUve che. kanyAne paNa AvI dardabharI vidAya ati du:khakara lAge che ne enA aMtaramAMthI paNa vidAya levAnuM kAruNyanI parAkASTA samuM hAyaThapakA rUpI gItanI kevI saravANI phUTe che - vedhaka gIta; enA zabdonuM vajana, prasaMganI gaMbhIratA ane vedanAne pravAha ke dhIra gaMbhIrapaNe dAdAne AMgaNa AMbalo, A gItamAM AlekhAya che! AMbale ghera gaMbhIra je. eka re pAna dAdA teDiyuM, gADAM, khaDakALa bhomakA upara daDabaDa karatAM tema de dI gALa na de che, pakaDe che. aMdara beThelI jAnaDa enAM gItano tharatharate ame re lIluDA vananI carakaDI, avAja, mIThe ke pedA kare che. ne, ema jAna UDI jAzuM paradeza je lADI laIne vidAya le che. Aja re dAdAjInA dezamAM kAla jAzuM paradeza je, A gItanI jALavaNI gurjaranArIo khaMtapUrvaka dA dA ne vAlA dI kara, karI saMsAranA gonAM anekavidha jIvana prasaMgonA amane dIdhA paradeza je. nAnA moTA sAthiyA sadAne mATe pUrelA rAkhe che.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja . duhA . . lekasAhitya bhinna bhinna prakAranu che. lezva jIvananA aneka prasa Mgane lAkasAhityamAM vaNuvAmAM AvyA che. mANusanA janmathI te che mRtyu sudhI tA mANasoe bhAMvAnu' pratibhima pAtu sAhitya sarjAyuM che. eTalu` ja nahi paraMtu vahAlAnI yAda cara jIva khanI rahe te mATe paNa mAsanA traMbA gAmatarA pAchaLa pazu lokasAhitya dvArA tenI yAdane jALavI rAkhI che.. Ama jIvananAM sukha-duHkha, viraha-harSa ane karuNatAnu kevu' citra lAkrAe ApaNA lezvasAhityamAM duDA dvArA AlekhyuM che te joie "kAga uDAvazu ke khaDI piyu zAye! pakSaka + AMdhI cUDI kAga gA ,, AdhI gaI tA." lITI to mAtra e che ! paNa virahINI navoDhAnA paradeza gayela piyu pratye thoDA zabdomAM saurASTranI pratyenI bhAvanAnu kevuM citra kevA prema batAve che ? garvIlI nArInI pati khaDu kare che ? varasonA varasAthI piyu. kamAva paradeza gayele che. 'rAja' vATa jue che. piyu AvavAnA vAva meLave che. me eka di' hemakhema pAchA Avaze evA AzAnA tAre eNe AtmAne sadhADayA che. rAja kAgaDA AvIne kuLiyAnA pIpaLe cAMne ka ka maLe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat lAMkavAyakA che ke kAgaDA khAle tyAre samajavuM ke me'mAna AvavAnA che. eka di' kAgaDA khelyA. vihvaNIne thayu' a nakkI potAnA pati Avaze. paNa AsarInI kAra thAMbhalIne TekA Ine eka palAMThIe dIve vATa caDI tyAM 'sudhI eDI. tAya kAI pharakyu nahIM. khele huM tarata ja kAMkarA mArIe naveDhA kAgaDAnI vANI kheTI rI1 te divasathI kAgaDA UDAvI mUke. kAgaDA paNa khAI ne khedhe pAyA. rAja khapeAre TANuM thAya te pIpaLe caDI kAM kAM kare ane bhAI ! AtmA baLIne khAkha thavA lAgyA. khAI nuM zarIra sukAI ne lAkaDA jevuM thaI gayu. jobana jANe hAlatu thaI gayuM. AMkhyuM 'DI uttarI gaI. AvI kAyAvALI virahINuMI niyama mujaba kharAkhara dhyAhanane pahere thAMbhalIne TekA daIne kheDI che. emAM kAgaDA Avyo tema aaN mayA khelavA. khelatAnI sAthe ja khAIe pANukA UThAvyA, lA karyo, dUbaLA thaI gayeA enA hAthamAMthI cUDI nIkaLIne pIpaLAnA thaDa sAthe bhaTakANI ane kaTAka thaI te tUTI gaI. ane mA bAju DelInI bhAMgALa khullIne petAne pati dekhANA dekhatAM ja khAInuM haiyuM harakhI UyuM te khIjI cUlI jaMgamA lehI dhasI AvatAM krUka karatI tUTI te e TA thaI gayA. e lITInA duThThAmAM A bhAva bhaNyA che. khAInI eka cUDalI pAtaLA hAthamAMthI sarakI www.umaragyanbhandar.com Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdavAI gaI ne bIjI AMgaNAmAM piyune bhALI tArA vakhANa sAMbhaLI, meM tArA pAdaramAM utAre lohI cAyuM ne hAtha jADo thatAM phaTAka karatI karyo. paNa tAruM pAdara AvuM kAmaNumAra ane tUTI gaI ne . gojArUM haze evI mane kahapanA notI. A che lokavANInI kalpanAmAM zahe, vI. seraThanA pAsara gAmanA darabAra pirasAvALA ukTa bhAvanAne pratibaMba jhIlAyuM che?... udAra dilanA AdamI hatA. eTalA paragaNAmAM enA A thaI puruSa pAchaLa patnInI vedanAnI vAta. tAle Ave evo koI mAnavI pAko nahoto. have joIe strI pAchaLa patie vyakta karela vacananAM pALanArA paDayA veNunuM barAbara pAlana viraha vedanA karanArA. ' .. kAyA kaMkunI lAkya " * * * enA gAmanA pAdaramAMthI pasAra thatAM cAraNuM ane . sAcavatAM tenA jevuM. cAraNya zigavaDo nadInA paTamAM AvIne bhI gayAM. " zALANI rAkhaDI, ' bannenuM mana thayuM. rAta revAne manasubo karyo ne pAdara tAre paraNA. cAraNa pirasAvALA pAse gayo ne pAchaLathI nahImAM (ame) utAro kIdhe, e pUra AvyuM. cAya ane gharavakharI taNAI gaI. jabara vasIlo joI. cAraNa gaDi bane ne pArAvALAnA pAdarane gojhArU kahI phITakAravA lAgyuM. kAmaNagArU keI. . * pAdara tAruM porasA." mAvI kathAmAMthI vedanA bharelA duhAo ' 'TapakyA che... - . sAgara gAmanA dAnavIra rabAra porasAvALAne udezIne Thapake detAM cAraNe vyakta karelA udagAra A dUhAomAM saMtAyelA che. * * lokasAhityanI prabaLa tAkAta duhA; leka- - sAhityanuM agatyanuM aMga che. yaduhAone bhAvArtha e che ke he porasAvALA ! . . kaMkunI pUtaLI jevI kAyAvALI mArI cAraNyane , "paca gAu pALe vase. huM sonAnI jema sAcavate 5Na Aja tArA dasa kene avasara, pAdaramAM e rAkhanI aMdara roLANI. . hAM DorImAM guNa nahIM. ' mAM nAvalIe nAdAna, pachI bIjA duhAmAM pirasAvALA darabAranA gAma-pAdarane gojArUM kahI cAraNe phaTakAra Apyo. duha bahu mArmika che. potAne pati pAMca gAu teNe karelI bhUlano bhAvArtha AmAM samAyelo che. upara rahetA hoya te paMtha kApIne paNa AvyA vagara rahe nahIM ne je dasa gAu para vasato hoya te he parasAvALA tane meTo joI moTe samajI ghoDe caDIne Ave pAra kare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 431 - - paNa bemAMthI keI ThekANethI Ave nahIM te malavA mAMDI che. AvA vAtAvaraNamAM paradeza gayela samajavuM ke, kAM gorImAM khAmI che, guNa nathI, piyu sAMbha. pitAnA dhaNIne pitAnA tarapha AkarSavAnI AvaData nathI. kAM tenA pratye patino bhAva nathI. nahIMtara lokasAhityanI A kRti strI-hadayanA bhAvanuM paca ke daza gAu para vasate ghaNI rata rahevA ApaNI samakSa kevuM Abehuba Alekhana karI jAya oraDe AvyA vagara rahe nahIM. che. kALA bhammara vAdaLo vacce vIjaLI enA. malira cIrane vAraMvAra jhabakI jAya che ane Alekhana paNa gorImAM badhA guNa hoya ane dhaNI Ave karatI A vIrahINI nArInA aMtaramAMthI madha ane 0 vIjaLI pratye ThapakAnA bhAve nitare che. e bhAve nahIM te samajavuM ke, e nAdAna che. ene saMsAranA sukhI salAnI kalpanA paNa nathI AvatI, TrakamAM jANe samagra vAtAvaraNanA paDaghA pADatA hoya tevA e mUrakha che. duniyAnA raMgothI e raMgAyele nathI. haiyAnA UMDANamAMthI zabdonI saravANuM phUTe che. Ama lekasAhityamAM duhA e be veNamAM ghaNuM vijaDI te nija thaI medha tune na lAja, marmALuM kathana ApavAnI tAkAta dharAve che. Aja mAro para paradeza madha madha mAja. lekasAhitya aneka vibhAgomAM vaheMcAyeluM che. chatAM duhA TUMkANamAM thANuM kahI janArA hovAthI tenuM A vIjaLI to naphaphaTa thaI che. strIne ane sthAna anya vibhAgo jevA ke 76, soraTha, chapA, strInA hadayane puraSa karatAM strI jAti ja rAjIA, marazIyA, lekagIta. lagnagIte, loka- vadhAra pIchANe che ne tethI ja ene Ilo ane kathAo, zauryagAthAo Ama anekavidha vibhAgomAM adekhAIthI vadhAre saMtApe che ne ? vaheMcAyeluM che. tenAthI tenuM sthAna mekhare che. A vIjaLI paNa strI jAti tI eTale dAjhelA premamAM pritanA saMdezA dahA mAraphata A tA : haiyAne vadhAre valepAtamAM nAkhavAmAM e AnaMda anubhave zeya prasaMgoe' maharanA(mArmika) veNu duhA ne tyAM ja ne tethI ja eNe lAja mUkI che. paNa huM megha tane kema mApharata kahevAtA. ane DAyarAmAM zaratananA vakhANamAM zarama nathI AvatI? mane saMtApatAM mArA sutelA paNu duhAnI upayogItA vadhu dekhA de che. aMtarane draDhaLatAM? -dolata bhaTTa Ajano mAro paraNyo paradeza beThA che tethI Aja pUrato te tuM dhIme dhIme gAja bAra bAra DuMgara mera DaNakiyA, vAdaLa camakI vIja, varase paNa jenA darzana thayA nathI evA atayApiyu ye sAMbha, AvI aSADhI bIja, mInI yAda tAjI karAvI ne zuM tAreya IrSALu virahaNInA dayAne dajhADI jAya che jagADI jAya AkAzamAM cAra cAra tharA vAdaLA sAma sAmA che ne pachI.. akA bhIDIne jhaLuMbavA mAMDayA che, medhane ArAdhavA DuMgarAnI gALa emAM meralA pitAnI DekanA te e virahaNI nArInuM aMtara ajape caDe traNa traNa kaTakA karIne gahekATa karavA mAMDayA che. che. enI AMkhenA pi cA nIce lapAyelI elI aSADha mAsanI bIja sAthe varSARtu bharajobanamAM niMdaraDI koNa jANe palakavAramAM kayAMyanI kathaya saMtAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 4 gaI che. te nitya sAthI o adhArane bhedI sena mohinI lagaDI gaIane e verADI ajavALA ati nA e hamako dIvaDe. ane va, nadInA vizALa paTamAM mAruM mana lAgI gayuM. sena sAthe myunI oLakhANa aMtaranA tAra sAmasAmAM baMdhAI gayA, paNa teye haiyuM jarAya mata maMdire dIvaDe, gokhe pragaTAvI roja, dhaDakayuM nahi jANe juga juganI oLakhANa na hoya piyu saMgAthe piDhaze. kara ghaNuM tuM teja. Ama strInA bhAvane joyA pachI saurASTranI ajape caDelA haiyAne ane sunA AvAsamAM prema, zaurya ane jiMdAdIlImAM tarabaLa banelI, divasenA divasothI para karI beThelI ekAMtatAne tenAthI gauravaMtI banelI, bhomakA upara AvA teDatI navoDhA pitAnI cetanA nA preraka dIvaDAne aMtaranA pravAhane phaMphaLI janArI aneka prasaMgenI saMbodhI zuM kahe che? saravANuM atUTa ane avirata paNe vahI rahI che. he mArA mana madiranA divaDA huM tane gokhe strIo potAnI tyAga ane zaktinuM Alekhana roja pragaTAvI ane pachI te kahetA lAjI marU A dharA upara karyuM che ne tene vaLato javAba chuM paNa uranA baMdhane Aje olI verAgaNa ' paNa eTalI ja uta bhavana ane tAganAthI vIjalaDI teDI nAkhyA che ne tethI ja kahyA vagara puruSoe strIone nyAya Ape che. rahI zakatI nathI ke pachI to paraNyA sAthe piDhazuM. tuM tAruM teja tAro prakAza samagra vAtAvaraNamAM nahi e nahi bhAliyenahi dhAne zaTa, pAtharI de. vAta .. ajaNa sAMja pIyu, ame vIraDe jotA vATa - aMtaranA pratyeka tAra jhaNajhaNAvI anekhA he priya amArA hAthamAM naheAte u) bhAvanuM banavuM che? to A nahetA bhAliyA (Do) te ye 5NuM zeraDe tArA . . . . . . smaraNe huM bhAna bhUlIne kAlA hAthe hAlI nikaLItI halAmaNu ke DhebarathI DhaLyA, ne tyAM vAyadA mujaba tArI vATa joyA karatI - khAre manaDuM tela naI . AMkhya upara hAthanI chAjalI karI ne paganA phaNA khU tela mana verADIyu vartamAM upara kAyAne vAraMvAra cI karI lAMbI najare - nAkhI dUra dUra pilA baraDA DuMgaranI sAjatI gALIhaiyuM ne dhaDakayuM halAmaNa. emAM najarane mokaLI cukI joyA ja karatI joyA ja karatI paNa tArA kayAMya pagarava saMbhaLAtA nahi. Dhebara gAmathI bArebAra utaryA, khArAmAM mana ne kayAMya tAre begalAno cheDe bhaLAte nahi ne. kheMcyuM nahi paNa amAsanA raMga meLAmAM hatuM ane emane ema. verADI nadInA udhADA paTamAM haiyAnA sAteya paDadA phADIne mAraga karanArI. dharatIne dhrujAvato UDe DuMgarAnI pachavADe, saMdhyA pitAne saptaraMgI nidhAsa nAkhIne huM bhAMgeye he oraDe sAdhu sakelI calI gaI ane huM dharAne dhrujAvo, pAchI pharI. uDe nizvAsa nAkhIne bhAMgela haiye kheraDe pAchI pharI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 A che lokajIvananuM pratibiMba pradarzita karatI harakhanI heLe uDe che? ane e chaLe enA aMtaramAM * ane premakArazyanI kathAo upasAvatI lokasAhityanI utarI e vakhatana maMgaLa gIta dvArA kevI bahAra " amara kRtio. Ave che ane saue aMtaramAMthI AtAM amIbharyA atala pravAhamAM DubI jaI evI kaMIka grAma nArIo jemAMthI nitare che narI vAstavikatA ane sAtri- harakhamAM mAlatI hoya che. katA tethI ja tenuM sthAna Aje paNa avicaLa ane amara ja rahyuM che ema mAnavAmAM leza mAtra ati- paNa jema lagnanA gIte dvArA e harakhane halAve zakita nathI. A che A dharAne kasuMbala raMga che evI..koI evI mAtAno bharajuvAnImAM pravezavA jemAMthI aneka pherama phaTe che. prayatna karato juvAnaDe baTa kane be dinI mAMda. gImAM jyAre uDI jAya che tyAre... lagna vakhate jema mAtAnA hRdayamAMthI ma gaLa gItenI saravANu phare che maraziyA tema tenAM kUNA kALajA upara paDelA A vedhaka pravAhanA pariNAme paDelI cirADamAMthI lohinI nIka eka tarapha AkhI dharatI mo to ya e vahI Ave tema enAM haiyAmAMthI pelA gItanI jemaja mAtAnI mamatAne tole Ave nahi. evI mAkedabharyo sura nikaLe che te mANasanA pAzANI. mAtAnI mamatA jyAre acAnaka putranA ava haiyA e sue pigaLAvyAnAM saurASTramAM dAkhalA che. sAnathI ghavAya che tyAre e karUNatA kavitAnuM sAkSAta svarUpa dhAraNa karIne vahe che. AMsu evA ke-kasabA dine nanAmI pAchaLa gomaDAne TapakatA e hRdayamAMthI sAcI kavitAnI lagabhaga badhA nArI varga zyAma maliTa oDhIne jAya saravANI vahevA lAge che. che, pAchA pharatAM madhya cekamAM chAtIne paththara jevI karI ane hAthane dheka banAvI thAnelA besI jAya paraNyA pachInA dasakAnA dasakA cAlyA gayA eTalA jora sAthe dhaDAka dhaDAka jhIkavA mAMDe che. eTalA jora sAthe dhaDAka vAM gayA hoya chatAM zera mATInI kheTa rahI gaI hoya ane aneka davAdAra, dorAdhAgA, kAmalakamaNa karI karI eka bahena marazIyA gAvA zarU kare che ke - kaMTALI paDyA mUkI dIdhA pachI jIMdagIne AgagAno avatAra thayo hoya evA bahu mUlA gaNAne lADa hAya hAyare merU parvata DolIyA he rAjIyA, laDAvI laDAvI pALa--pozI haiyAnA heta DhaLI DhoLI hAya hAyare khare rA'kheMgAra he rAjIyA, vAla paNa ubharAvI nAkhyA pachI. hAya hAyare raMDaNI che rANaka devaDI he rAjayA. hAya hAyare nAkhe nANe te ne maLe che re jIyA, e gagAe juvAnImAM DokIyuM karavAnI taiyArI karI hoya ane e pahelA te evA gagAnI mAtAe hAya hAyare megha mAmerI ne maLe che rAchavA. te lagnanI taiyArI karAvI ane ghoDe caDhAvI gAma AkhAmAM phuleke pherave e phaleke pharatAM gagAne nihALI Ama chatIo upara dhaDAdhaDI belAcatI karaNa e vAtsalyanA sAgara jevI mAtAnA hai kevI kapAta karatI kahe che ke, mAre te Aja merU parvata ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phonaH 205, 441, 513 grAmaH selavA rASTrane videzI huMDIyAmaNunI kamANI arpatA udyoga che dIpaka InDasTrIjha che. paSTa bokasa naM. 1 junAgaDha utpAdako : 1 tela rahIta sIMgakhoLanuM khAtara 2 zuddha rIphAIna sIMgatelA 3 se 5 eka telarahIta sIMgaLa mIlanAM telavALA sIMgakhoLa karatAM khAtara tarIke vadhAre asarakAraka puravAra thayela che. uparAMta te mIlanAM kheLa karatAM sasta che. sahakArI maMDaLIo ane kheDuta bhAIone vigata tathA samajaNa mATe amAre saMparka sAdhavA vinatI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ junAgaDha jutha vividha kAryakArI sahakArI maMDaLI lI. junAgaDha jIllA sahakArI kharIda vecANa | saMgha saMcAlita (talALA) sesIMga yunITa | talALA brAnca mahAtmA gAMdhI roDa, nasarIna maMjIla junAgaDha, rajI. na. 1000 tA. 29-9-56 oDITa vaga a (1) talALA saMgha nANAMkIya rIte nabaLe thatAM tenuM eIla mIla bhADe rAkhI, talALA saMghane punaHjIvita karavA oIla milanA | vasula Avela zera bhaMDaLa rUA. 1,27880-00 naphAmAMthI 80 TakA bhADA peTe rakama | anAmata bhaMDoLa rUA. 34,309-70 ApavAmAM Ave che. anya phaDe rUA. 15ooo00 (Azare). (2) talALA mahAlanI sahakArI pravRttine Teke sabhya saMkhyA.......490 ApavA ane talALA stara paranI kAmagIrI bajAvavA saplAya sekazana zarU karela che. A dvArA tAlukA saMghanI tamAma pravRtti karavAmAM Ave che. (3) sIdhI kharIdI cejanA nIce, kheDutano utpanna thayela mAla kharIdavAmAM Ave che. (4) talALA brAncanA vahIvaTa mATe alaga peTA samiti ane alaga sTAphanI vyavasthA maMDaLInA kAryakSetranA gAmamAM sastA anAniyukata karavAmAM Avela che. janI traNa dukAne tthA junAgaDhamAM paNa traNa sastA anAjanI dukAnamAM sarakArazrI taraphathI maLatA mAlanuM vecANa karavAmAM Ave che temaja maMDaLInA sabhAsadene khetI utpAdana mATe rasAyaNika khAtara tathA anya vastuo purI junAgaDha jillA sahakArI kharIda pADavAmAM Ave che. vecANa saMgha uparanI sahakArI saMsthAone punaHjIvita karavAnI dvArakAdAsabhAI nA. trivedI mahatvanI kAmagIrI kare che pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phrena naM. 20088 grAma : oila enjana, parama zakti" oila ejIne. khetInI AbAdI mATe dhImI gatInA saraLa, gujarAta, rAjasthAna tathA majabuta tathA ADA saurASTra, sarakAre tagAvI keDa sTArTa krUDa ane sabasIDI mATe eIla ejIne. mAnya karelA. 6/6, 6, 89, 992/10 tathA 15/16 he. pA. nA. menyuphekacarIMga khAmI badala eka varSanI geraMTI sAthe utpAdako, nAgaradAsa becaradAsa enDa bradharsa prA. li. amadupurA, naroDA roDa, amadAvAda 2. With Best Compliments From : M/s. Saurashtra Minerals Pvt. Lt. East Kadia Plots. PORBANDA R. Mine Owners & Mineral Suppliers Our Speciality : " BEST SUPERGRADE CHALK POWDER >> For Paint & Rubber Industries. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from: S 55-1242 Gram : SINSANATY Factory: 55-1674 City Office: 26-4941 SAURASHTRA ENGINEERING CORPORATION PRIVATE LTD. Structural & Mechanical Engineers & Manufacturers. City Office ; JANMABHOOMI CHAMBERS, 29 FORT STREET, BOMBAY 1-BR, POST BOX No. 243-A (INDIA) Regd. Office & Factory: 106, BAZAR WARD, KURLA, BOMBAY 70-AS. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 439 volyA. rA'kheMgAra je dikare paDaze ane mArI bhAI maNIAra hATa udhAtha, rANaka jevI vahune raMDApo Avyo. te vaLI plena suDale kADhaya mAM muko. kahe che ke game eTalA paisA ApIye mane nahi maLeH bhAI nIDa hATa udhAya, mAre te mAmerI gaye. jhUmaNuM kADhaya medhA mulanA. oravA che ekaja vAra. Ama ne a ma grAma nArIo uMDA zokamAM otarAnA ANuM AvI habavA lAge che ne bIjuM marazIyuM zarU kare che. A vakhate abhemanyunI mAtAnI manodazAnI pratitI karAvatuM marazIyuM gAya che. jemAM abhimanyu suDalo pe te vanaphaLa veDavA cakarAve caDhe che. otarAnuM ANuM Ave che. eve veyA kAMI kAcA ne pAkA re vakhate ema mAtA e ANumAM saMgAra sAmagrI mArA kesariyAne AvalaDI vAra kayAM lAgI ? kharIdavA jAya che. evI vAtane vaLagIne e grAma ene baMdhu zerImAM sAda paDAve nArI pitAnAM ekanA eka abhimanyu jevA dikarAne vATe ghara ghara rotA..re . e vakhate pharI pharI yAda karI karI AMkhyuMne sUkavI daye che, manane sUkavI nAkhe che ane zo vadhArI mArA kesarIyAne AvalaDI vAra mAyA lAgI. vadhArI kapAta karatI ja rahe che. . . * * vaLI e karUNuM rUdana karatAbharyo sAda mANasamAM AvatAM du:khada vicAro ane e pALIpozIne moTA nanAmI pAchaLa gAmaDAnI samagra nArIo eTale karelA putra pAchaLa mAtA ghelI banIne chAtIne Aje ke tamAma kemanI joI che ane gAmanA madhya cokamAM toDIja nAkhavA kema beThI hoya tema dhaDAka dhaDAka... ubhI rahIne chAtIne chIparA jevI banAvI hAthane dhaDAka aTakayAM vagara paLanI paNa vAra lagADayA vagara dhokA jevA karI dhAka dhaDAkajhAkatA juo tyAM chAtImAM uThatA dardanI paravAha karyA vagara eja enA aMtaranI AganuM pArakhuM thAya. gatie balake heja paNa vadhatI gatie trizuM marazIyuM AMkhamAMthI chuTatI asunI cheDayuM sAthe e zarU kare che ke - bIjo marasiyo upaDe che ne vAtAvaraNamAM pratyeka : paLa karuNatA ghUMTAtI jAya che ne jhADavA paNa evA abhemAna ca cakarAve, lAge che, pANuM paNa pIgaLavA mAMDe che te suraja : otarAnAM ANuM AvIyA. paNa dhUMdhaLo banI jAya che! bhAI vANiDA hATa upAya, Ama loka jIvananAM vividha pAsAone vAcA cUMdaDIvuM kADhaya meghA mUlanI. ane opa ApatI leka saMskRtionAM darzana karA- : e eravI che vAra kavAra, vatI loka sAhityanI preraNAdAyI saravANI aviratapaNe otarAnAM ANAM AvIyA. vahI rahI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loka DyiAnA dhabakArA --rAmazAI kAma. zloka sora paMca ratnAni nadI nArI turaMgamAM caturtha semanAthaa paMcama haridama , , mA bhAratInA pAlavanA cheDA jevI 21451 saurASTranA keI javAnanA eDIyAmAM laTakAvela corasa mAIlane vistAra dharAvatI saurASTranI dhIMgI sarANuyAnA banAvela dAMtIyA jevA AThamanA caMdra dharA traNa bAjue 700 mAIlane sAgara kinAre AkAranA sAgarakAMTha bhAvanagarathI hAlata aneka viTALIne beThI che. ratnAkara mahArAja rAtadivasa tIrthasthAne uparathI ALoTate pavitra pavana tanane jenA paga prakSAlana karatAM ghUghavATA karIne ApaNA AlhAdakatA ApI jAya che, zatruMjaya, tAladhvajagIrI ujaLA saMskAranI rAta divasa jANe ke ApaNane gopanAthamAM, mA bhavAnI (mahuvA) pIpAvAva, vairATayAda ApI rahyA hoya ema lAge che A rASTranI svarU5, tulasIzyAma, somanAtha, harasiddhi mAta, dharA te AtizIla pradeza tarIke prakhyAta che. (mIMdhANI) zrI dvArakA A darekanI pAchaLa dharmanI AvA A nAnA pradezamAM pa7,03,045nI saMkhyAmAM pratira, Teka mATe eka ne vaTa mATeno UjaLa mAnava, mulaya vasavATa karI rahyo che ne 40 lAkha itihAsa dehamAMthI vAcA utpanna thaI na hoya karatAM vadhAre-pAlita pazudhana che. A khebA jevaDA ema ApaNI sAthe vAta kare che. zetruMjayanA jaina pradezamAM nAmI ne (nAnA) : anAmI 70 jeTalA dharmanA maMdira sAthe bhagavAne kaSabhadeva ane mahArAjA avadhUta jevA pahADe cira Asana vALIne birAjyA bharata : nAma je elA che. selaMkI yuga pravatai che ke A pahADomAMthI ekamo sAI-sittera jeTalI vaNikamaMtrIonI yAda paNa tyAM AvI jAya che. te sarasvatInA svarUpe pratika jevI nadIo ThaMDI pachI taLAjA, tAlavrajagIrI, pAMca hajAra varSa dharatInA bhAtIgaLa pradeza upara vahana karI rahI chepahelAMne itihAsa ApaNuM samakSa raju karI jAya ne A nadInA kAMThA upara ke dara za ke che. pAMDavone yAda paNa Ape che te ziranA gAmaDAmAM 14 ke tethI vadhAre jAtInA mAse e meM hAra ebhalavALe paNa e sthaLe yAda Ave vasavATa karIne vividhatAmAM ekatA saI che. che. govatAtha, bhakta kavi narasiMha mahetAnI pavitra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI suvAsane pamarATa pIraso jAya che. mA bhavAnI emaja eka duha che - (mahuvA)bhAgavAna zrIkRSNane mA maNInuM milana sthAna (ho) merI karI meDI, revata 25 apAra che. eja sthaLethI zrI kRSNa rUmaNunuM haraNa kareluM pIpA sAMyA tArA zeramAM cIja amRta cAra, vAva gAgaramaDhanA rAjana pI (pAchaLathI saMta pIpa)ne mA sItAe , bAMdhelo TukaDe hariharano sAda haju 5Nu pIpAvAvamAM cAlu che. tulasI zyAma, somanAthanI kAThIyAvADI ghoDAnI khAnadAnI, rU5, tathA itihAsa kayAM kaha paDe ema che. harasiddhimAnI cAlanAM vakhANa karatAM mAM, bharAI jAya che. sAthe udAra vaNika jagaDuzAnI yAdI amara che. zrI dvArakA, okhAnI dharatInA AkarA pANI pIdhelA kakaDa kaMdhA ne maga kUdaNu, lIlA pILA ne lAla, gajala pilAdanA TukaDA jevA muThIbhara maraNIyA evA vacherA nIpaje. 5Da juo pAMcALa. vAvera kema bhulAya, "dhArakA pAcha Aya" zrI kRSNathI mAMDIne mANeka vAgherane itihAsa kahI jAya che ke emaja A saurASTranI dharatIe mahAna saMto deza dAjha zuM che : ane kavie ApyA che. hajAro rAmasAgaranA alakha dhaNInI ArAdhanA karatA ane vairAgyanI bhalIyuM viNa bhalA, nAgaDA nara na nIpaje, vATA ke UjavALatA Aje paNa ApaNI samakSa kAM ja gUmane kAM kUtone jAye karaNa. raNajhaNI rahyA che. zrI kRSNa gokuLa mathurA jevI jemakA cheDIne saurASTrane sAgarakAMThe AvI vaselA sArI dharatI sivAya sArA cheDavAnI AzA ja ucca kSatriya kuLamAM avatarelI mIrAM paNa giradharahelI na rakhAya. saurASTranAM nArI ratna paNa evAM ja che. banIne saurASTramAM AvyAM hatAM. svAmInArAyaNuM bhavya ne mahAna che. sastI ciMgAvatI. torala, layaNa, bhagavAna utara pradeza choDIne sauraSTramAM AvIne gaMgAsatI, pAnabAI, AI nAgabAI zihAra mAMthIbA, vasyA. A ApaNI khAnadAnI, khamIra, vIratAne are gaI kAlanI mA pUtaLIne saMbhAro - TIlApaNuM, A badhAnI pAchaLa ApaNuM bhUgoLanuM kavita kAraNa haze ema lAge che. jyAM nirdoSa haiyAnA lAM bhalAM bheLAM mAnavI vase che evI A putalI kI kaMpe to sArI hinda balihArI che, ke jAke bica janma huvA gAMdhI mahArAja kA. saurASTranI dharatInA kaNekaNamAM Dhoka saMskRtine ApaNe - --(kavi kAma) vArase haju paNe dhabakatA haiya jevo ume che ne saurASTranI dharatI haze tyAM sudhI sadAkALa rahevAne che. A saurASTranA bAge kevA kevA puSpa jagatane bheTa ApyAM che. dharatI seraTha dezanI, gaDha june giranAra. sAvajaDAM seMjaLa pIe, ne namaNuM nara ne nAra khIlyA saurASTranA bAge, narasiMha mahene bhAna ne, kiratAra je di navare haze te dI teNe saurASTranI mohana maheka jagatabharamAM e, karIne banAvI haze jemAM bhAtIgaLa cuMdaDInA chuTA amArA bAganuM kula jevuM vividhatAmAM ekatAvALuM eka sAhitya ubha (kavi kAga) thayuM te lokaahitya e lokasAhitya eTale zuM? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 441 lokasAhitya kANe racyuM ? kayAre ne dhruvA prasaMgamAM banatuM gayuM ? Aje paNa ApaNe e sAhityane ApaNA haiyAmAM jhIlatAM rAmAMca anubhavIe chIe, kAraNa ke e eka yA bIjA svarUpe ApaNA ja haiyAnI vAta che. leka sAhitya e che ke jemAM leAkeAnu peAtAnuM sArU anu hita hoya ne e hitanI rIteA paNa lokoe pAte ja banAvI hoya lekasAhitya e aTapaTu sAhiya thI emAM ucca nIcanA bheda navA, emAM ziSTa ke aziSTa sAhitya jevA bhe; nathI. mAnuM dUdha badhA ja karAMone peSaka hAya che. temAM dIkarIne pAtaLu te dIkarAne jADu dUdha evA prakAra nathI. ema A leAkasAhitya e to mAnuM dUdha che, haLavuM phUla jevu` che. pavana jevu pavitra che. bALaka jevuM nirdoSa che ne eTale ja Aje paNa enI kAipaNa cIja ApaNAM haiyAnA tArane halAvI jAya che. du vAtaDIyuM vigatALIyu, jaLu jaNu jUjavIyu' jeDA jeDA mAnavI eDI eDI vAtaDIyu, " jevA mANasa evI vAtuM. jema ke macchu nadImAM pUra AvyuM DAya ne vAMkAneramAM Ai sutAra bhagatane pUchaze te kaDaize ke "kAM bhagata | kunnu kapUra AvyuM che ?' to kaheze ke seADIyAM phADI nAkhyAM che." emaja kAI darajI bhagatane pUchazeA tA kaheze ke, "vetarI nAkhyuM che." emaja keAI kheDuta kaNukhI paTelane pUchazo te kaheze ke, bApalA DagaLA kADhI nAkhyAM che" evI ja rIte kAI garAsIyA darabArane pUchaze. te kaheze ke, "Aja te dhe!: pUra Avyu che." evuM ja keAI vepArI zeThane pUchazo to kaheze ke, " jacALa dha AvI paDayu che '' A vAta eTalA mATe vistArathI kahuM chuM ke lekasAhitya eTale zu ? lAkasAhityae kAMI moTaranA paiDamAMthI nathI janmatu. e tA janme che kAI ajANu kheDutanA krAsanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat paiDAmAMthI ke jene eka AMTA paN ae nathI. enA 2 ari utpAdananA zrama rUpe khetaraDAnI thALIe pAkathI chalI vaLe che. tyAMthI elekasAhitya jammu` che. kAI bahene kameAda chatAM chatAM gAyuM ane e lekasAhitya banyu, te kheta majuroe kApaNI karatAM nAda TALye, te kAI bahene pAchalI rAte *'TI sAthe gIta upADayAM tA kAI TIpaNI-cUnA khAMDatA bahenoe gherA raMge dhamAlanA tAle gAyuM, to kAi khAravaNa kharuMnee aneka AzAe uramAM laine haiyAnI hAme sAgara kheDatA cetanAvika rahela degALAnA virahe mATInA TApalA upADatAM gAyuM. ema A loka sAhitya e te zramajIvIonA AnaMda che te jIbhanI nahIM paNa AtmAnI vANI che. lAMkhA TAMTIyA karIne e eDa karyAMya lAka sAhitya nyu nathI te banaze paNa nahIM. kAMI paNa zrama, kAMI paNa pravRti kAMIpaNa utpAdaka pravRti te leAka gItAmAM jovA jarUra maLaze ja. A badhu lAkasAhitya. e Ama te ApaNA kuTuMba jIvanamAMthI janmyuM che. lokasAhityamAM ubhaLeka jevAM nava prakaNu ApaNe gaNuAM hAya to gaNI zakIe ke, (1) cAraNI sAhitya, (2) lokagItA, (3) leAkarAsa-garabA, (4) RtugIte:-varSAvana, (5) kathAgItA (6) baMTI gItA-khAmaNA, (7) lagnagItA, (8) khAravAgItA ne chellA bhAga (9) lokavArtA navamA gaNAya che. ApaNA lAkasAhityamAM chIcharApaNu nathI paNa nirmaLa gaherAi che. ApaNA sAhityamAM vevalA paNa nathI paNa eka prakAranI khumArI che, mastI che. rUpa udhADu sArUM na lAge paNu rUpa tA gApavyu ja sArU lAge ne tyAre ja e garavuM gU rUpa kahevAya, rUpatI te kiraNA ja sArI lAge. lAkasAhityamAM lekee jIvananA dareka pAsAne vaNI lIdhu che. janmathI mANusa marI jAya tyAM sudhItA A jIvana sapharanA bhAmaya rastAne kA vaDe caNuArI rAkhyA che. eTale ke hAlaraDA ne khALaga tethI mAMDIne www.umaragyanbhandar.com Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marazIyA sudhInuM sAhitya ApaNA lokasAhityamAM gIta maLe che. mA bALakane deDIyAnI aMdara poDhADIne hiMcaLatI heya ne tema karatAM e bALaka moTuM thAya. lIpyuM ne DuM mAruM AMgaNuM hAthamAM leTa laIne paMDayAnI nizALe jAsudanI pagalIne pADanAra kone, rannAde ! kaLIo jevI AMgaLImAM kAMkaro laIne mA sarasvatInI ArAdhana kare, ema karatAM karatAM paravALA jevA vAMjhiyA meNAM, mADI ! deyalAM re, lAla haTha upara mosarano doro phuTatAM kALA lIsoTAM paDe ane gAla kesara kerInI jema bharAI jAya ne dehe jhagajhagATa kare AkhA zarIramAMthI kiraNe TapakavA maMDe. juvAnI gAla urara bokA daIne khaMbhA para bADe lUle ke baDe, je dhara pUtara na hoya; bhagaDatutI rame evI e juvAna bhAI dIkarAne te ghara chate dIvaDo dhabaka aMdha ra heya. lagnanA Dhola ne zaraNAIyuM sAMbhaLavAnA keDa-bahenane bhAI paraNAvavAne harakha, mAne dIkarAne saMsAra mA gAra karatI he, ozarImAM tyAre kaI jovAnI icchA ne bApane potAnA vaMza velAnI tophAnI bALaka e lIlI gAma hAle, te mA vRddhinI utkaMTha tarasa e juvAnane bRhastha banAve. AnaMdathI ane gauravathI joI rahe, ke kevI nAnI nAnI pachI te divasa aThavADIyuM mAsa ne varSa aLavItarA pagalIo paDe che. paNa eja gAramAM eno pati jo pagaluM chokarAnI jema aneka mAsamAM zarIra uparathI uMdha pADe te e patinepaNue kahI de ke "A zuM haLanA cavaDA galoTIyA mArIne paccAsa ke sAyaTha sItera ne ema jevAM pagalAM pADo che." mAtRbhAvanAnA mahAna Alekhaka karatAM eka divasa A phAnI duniyA choDIne alakhanA kavI thI baTAdakare barAbara' ja kahyuM che ke "jananI kheALAmAM jIvane laI jAya. paNa tyAM sudhI ApaNuM joDa sakhI nahI jaDe re lola." mAtRzakitanAM vakhANa zuM hoya? enI te bhakita ja hoya. ene mATe lokasAhitya te enI sAthe ja rahe che. ApaNe eka jahA ja basa che -- enA namUnA joIe-ApaNI baMduke hoya che emAMnI amuka baMdukAmAM AMTA heya che jene yupavALI baMduka kahe che. jevA prava eTale lAMbe mAra. Akhara eka thatAM. keDiyuM Akhara naMI kAmanA jyAre mAtRbhAvanAe haiyAmAM taphAna karIne baDa (9) meDhe bolu mA, tyAM mArA kAThA TADhA, kAgaDA, pikAyuM haze tyAre koI eka ajANa bahenanA haiyAmAMthI mA rAMdalanuM A gIta jagyuM haze. e (kAgavANI bhAga-3) gItanI racayitrI bahenanA haiyAnI vedanA kevI haze? kevI athaya haze? e gItamAM enI jIbha nathI balI prabhunA pegaMbara jevA ane pavitra phula jevA nirdoSa paNa emAM enA AtmAnI vANI che. jethI Aja bALakanA pAchalI rAte raDavAnA sUra paNa mIThA lAge sudhI e sajIvana zabdacitra ApaNI pAse ubhuM che tyAre mA hIMcakAnI derI hAthamAM ace ne pachI ne ApaNe ene jhIlyuM che -- hAlaraDuM UpaDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAlaraDuM.... bALuDAne hAlaraDuM vAlu chAnA 2 cupa ghaDIka jaMpa. pANIDA jA, pachI hAlaraDAM gAu tune ute jaLe navarAvuM-bALuDAne hAlaDu vAlu. evA ja eka bIjo prakAra jarA joie :-- hAlaraDuta bhAI mArA DAhyo, pATale esIte nAtho, pATalA gayA khasI, bhApa uThayA hasI, hA hA hAta mRtyu... suI jA ... tyAM tA kAI dezabhaktA gAtA jIjAInI vANI mApaNA kAne paDe ne jANe ke batrIse saTe dIvA thAya H-- gItaH AbhamAM Ugela cAMdalo te mAtA jIjAbAIne kAvyAM bALa-- bALuDAne mAta hiMcaLa NujINu DuMgarA bole...... je jIna ete jIvavAnu che, je rIte deza sevA karavAnI che tenuM ja sIdhu citra dharI detI e mAnA guNa krama bhulAya. gIta Aja mAtA cAMDe cUmIyu' ', beDhA ! jhIlajo bevaDa gAla, tedI tArA maDhaDA mAthe vAMdhara tApa mane... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bALakane mAnA saMskAra e eka ajaba vastu che. teA kAka bhALakane khivarAvavAnA pratyeA che; cakrathI mAme bALaka vAve sara A dvArapu gavAtuM haze H hALa zamAM mAM ? bhAI! sUI jA sUI re bhAI! bhASA vimADu nahIM jAuM... huM! hA hA sUIjA pazu jyAre Aja bALaka moTu thaIne jama maLe che ke mA mane... hAlaraDu mA! mune to hAu tAva, mADI mune kAuM batAva, DAuMnI pAchaLa huM jaIza, hAu mArI pAma Iza. "jyAM jJAna tyAMya nahIM?" bALaka samaju thatAM hAu ke bhUtakAra ke bilADIthI nathI DaratuM. jJAtanI prakAza che, enI e mA potAnA e paga lAMbA karrIne paganI AMTI caDAvI kheALAmAM mAkhaNunA pIMDA jevI dIkarIne ramADatI hAya, tyAre paNa, pazu enI te eja mamatA, eja'bhAvanA heya che. hAlaraDuM" dhUMbaDI seyaramAM rame, ghU'khaDA, dhaMkhaDI taiyaramAM rame ghUkhaDI. kavu. mehuM sAI khapa evA zabdo che. A ApaNI bhASAnI khumArI che, jAmAM mATe bhASA www.umaragyanbhandar.com Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIta eja ke pANI nIkaLatuM hoya te "taraka taraka" nahIM, kahyAgaro kaMtha nahIM IcchatI hoya ? have AnI sAme paNa dhadhaka dhadhaka tyAMja kIMmata che. "manuSyanA A gIta jarA mUkI juo :- lagna gIta e paNa tela eka bolamAM pichAnIe." have AgaLa ghUMbaDInI lekagItano ja eka prakAra che. jethI lokagIte ghaNu mA zuM kahe che :-- pUraka lAge che. saMjogavazAta kAI baraDa ke bIja vara ke koI bimAranI sAthe lAcAra ne muMgI banI gIta pherA pharatI bahenanA haiyAmAMthI A veNu nIkaLI paDayAM chephaLIe rame kaIne game, bArIe rame bApane game, zerIe rame saune game, gbaDI saiyaramAM rame. goramA re! gharaDo bharathAra ke, pachI te A thuMbaDI ja gIta gAvA jevaDI A mujane re lola. thaI gaI. nAnI nAnI bAlIkAe gAya che. jemAsAmAM goramA ! lobhI mAre bApa che, juvArAnA vratamAM bAlIkAo gAya che. A paNa mA mArI pA5NI ke lela. eka loka gItano prakAra che. garA lAgyo haze tAro zrApa ke, seja mArI sApaNI re lola, bata gIta AvI kuNI phaLa-kaLI jevI nAnI bAlIkAonI goramAM goramAM re! goramA re goramA ! jiMdagI sAthe khelanAra lagnanA pavitra nAme kaI goramAno vara kesarIo nadIe nA'vA jAya re, rigI, baraDe ke apaMganI sAthe karyuM jeDanAra e page senAnA proDIyA ne ThamaThama karate jAya re, lAcu mA ke bApanA haiyAne A lokagIte spa mAthe bAMdhyA mALIyA ne pagamAM paherI mojaDI, nahIM karyo hoya ? enA mana nahIM palaLyAM hoya ? goramAne vara kesarI nadIe nAvA jAya. evI rIte lokagIte e ApaNuM samAjanI zuM sevA nathI karI ? pitAnI pasaMdagI pramANe paraNavAmAM paNa A gItanI sAme goramAnI samakSa bAlikA ApaNA samAjamAM bahene bhAgyazALI thaI haze, pitAnA aMtaranuM citra raju kare che -- e pitAnI pasaMdagI dAdAne kahe che: vata gIta goramA geramA re! sAsu deje bhUkhALavA re goramAM goramA re ! sasare deje savAdIyA re garamAM goramA re! kaMthajI dejo kahyAgare re. lagna gIta kuMvArI caDI re kamADa, suMdara vara nirakhavA re dAdAjI merA ! I vara paraNAva ke I vara che vevArIo, bhale atyAre samaya pharI gayo chepaNa A e ke vevArIe che ne ane kyAM bhA. zabda citranI bhAvanA nathI pharI. kaI bahena manamAM gIta AgaLa cAle che - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 lagna gIta * bhaNutA tA bhaTanI nizALa, amazare mana mAhayAM ?, ramatA tA jone ajAra, hUlIe rana meharyAM re .. junA jamAnAmAM paNa vara-kanyA eka bIjAne jotAM haze, pasadagI karatAM haze. paNu jovAmAM dUra bhaNutA jIve ke bhAgALe ramatA juve te gItamAM paNu bhalAmaNu kare che ke dAdA tame... lagna gIta eka uMcA te vara ne! jojo ?, dAdA ! Uce te nita tevAM bhAMgaze re eka nIce . te vara nA jojo re dAdA ! nIcA tAnita preme Avaze.. tyAre vara kevA jovA ? gIta mAra ! tArI senAnI che cAMca, mAra ! tArI rUpAnI pAMkha kaLAyela mAlA, mANArAja; ane have Ave che. mAnava haiyAnA tArane halAve tevuM, hRdayasparzI, Akhe pANI hAlatu thAya evu gaMbhI- gIta. ApaNe paNa ghaDIka lAgaNInA pUramAM sAthe taNAI jaIe evuM gIta. sAva re senAne mera ! tu jAje ugamaNe deza, mera ! tuM jAje AthamaNe deza vaLatA re jAje vevAyAne mAMDave, mANArAja. lagna gIta dAdAne AMgaNe bhale AMbale dAdA re! eka pAna me Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat dhAra gaMbhIra jo teDIyu. dAdAjI ! gALa nA dejo jo. ame ph lInnA vananI carakalaDI, dAdA ! uDI jAzu' paradeza jo, kevA mama bhedI zabdo che zuM avagaNu karyAM che ke dAdA ! ke dAdA ! keDe re pAtaLIe ne mukha te zAmaLIyAne dIkarAne pAse rAkhyA. dAdA ! varIe te e varane varIe. zIkhAmaNa Ape che ? TuMkamAM:-- sAsarane saraDaka ghUmaTA, dAdA ! ame teA lIlA vananI carakalaDI, sAsune pAe paDajo dIkarI ! havethI te| tArAM sAcAM mAvatara tAra jyAre khepIe kAmakAja hAlatAM tyAre ApaNI baheneAe eka suMdara khepIyo gAtye te tene dezasAsu sasarA che ne enI sevA karIne mAvatara mosAvideze. mekalyA te e AjanuM ApaNuM rASTrIyaLane ujjavaLa karI. dIkaranI chellI vidAya Ave che paMkhI mAra : dAdA pAseH uDI jAzuM paradeza. dAdA ! ame evA tA amane tame dUra karyo tyAre kanyAnI mA zuM lagna gIta ubhA raheA te mAMguM mArA dAdA pAse zIkha re. tyAre sAmethI jAnaDIyu zuM kahI rahI che:jAnaDIyuM:-- have kevI zIkha re lADI ! have keza khela re, paraNyAM eTale pyArI lADI ! hAle ApaNe ghera re. www.umaragyanbhandar.com Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hArdika zubhecchAo pAThave che zrI dhArI jaMgala kAmadAra sahakArI maMDaLI lI mahAsukhalAla bhaTTa guNavaMtarAya purohita pramukha maMtrI zrI ghArI tAlukA kAmadAra paraspara sahakArI maMDaLI lI. choTubhAI abu bhAI maMgaLAbhAI maMtrI pramukha zrI devaLA vibhAga jaMgala kAmadAra sahakArI maMDaLI lI. bhIkhAbhAI pIrabhAI mANasurabhAI muLAbhAI maMtrI pramukha zubhecchA pAThave che zubhecchA pAThave che zrI sAjIyAvadara vi. kA.se.sa. . zrI kerIyAcA va. kA. sa. maMDaLI | muM. sAjIyAvadara (ji. amarelI) mu kerIyAcADa (tA. amarelI) sthApanA tA. :- 1-12-1910 zerabhaMDoLa - 23330-00 sthApanA tA : 14-4-47 anAmataphaDa :- 12104-34 noMdhaNI naM. : 18849 anya phaMDa :- 4447-07 sabhAsado : 85 noMdhaNI naMbara :- 18811 zera bhaMDaLa : 14160-00 sabhya saMkhyA :- 130 anAmatapha Da: 2390-00 kheDUta 100 bIna kheDUtaH - 30 dhIrANa : 24000-00 maMDaLI jIvana jarUrIAtanI tathA khetI beMka lena : 17600-00 upayogI vastuo rAkhI eka kanjhayumarsa sTorsa calAve che. gAmanI aMdara hAIskula cAle che. bInazarAphI vibhAgamAM sarakAramAnya vastuo temAM paNa ochAmAM ochI dara varSe tathA bIjI jIvana-jarUrIAtanI vastuo, rUA. pa00-00nI madada kare che. maMDaLI vyAjabI bhAvathI pUrI pADe che. ] zera DIvIDanDa 6 TakA vaheMcaNI kare che. je sahakArI caLavaLa mATe noMdhanIya bAbata ke. nA. dayALa muLabhAI jeThAbhAI | gaNAya maMtrI pramukha lakSmaNabhAi karazanabhAI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Grams : SHANTINATH P. 0. Box 35, Tele: Phone : 441 & 443 MARGAO-GOA. With Best Compliments From : Shantilal Khushaldas & Bros. Importers, Mineowners, Exporters of Mineral ore and Representatives For LORAIN SHOVELS, U. S. A. MAGIRUS DEUTZ TRUCKS, GERMANY LISTER ENGINES, U. K. KIRLOSCAR-BROOMWADE AIR COMPRESSORS & PNEUMATIC TOOLS, POONA HERCULES ROLLING SHUTTERS, BOMBAY, ETC. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { Commercial Commodities (India) Private Ltd. Telegram: "CLEARCUT " Regd. Office: 211/213, Kalbadevi Road, BOMBAY-2. BR. IMPORTERS-EXPORTERS-MERCHANTS-COMMISSION AGENTS DEPARTMENTS JUTE GOODS TelePhone: BETEL NUTS & SPICES : 80, New Bardan Galli, (Phone C/o. 321193) BOMBAY - 3. 101, Kazi Sayed Street (Khand Bazar) Bombay-3. (Phone C/o. 321704) Associates: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat AMSONS INDUSTRIES Manufacturers of SPEEDEX sloted angles OUR MOTO "SERVICE ABOVE ALL" 314771 310567 www.umaragyanbhandar.com Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zu be cchA pA haiM ve che zrI mANAvadara bAMTavA tA. sahakArI kha. ve. sa. li. 3. mANAvadara. junAgaDha jille noMdhaNI naMbara :- 850 sabhya saMkhyA HmaDaLIe vyaktigata :- * 55 49 anya neAMdhaH--supara pheAskeTa rasAyaNika khAtara, sImenTa-kAlasA, leAkhaDa, khAMDa, Da AIla kerAsIna sudhareluM bIyAraNu temaja jaMtunAzaka davA vigerenu vitaraNanuM kAya re che. tAlukAnI tamAma sahakArI maMDaLIonuM pratinidhitva dharAvatA A saMdha sabhAsada kRSI mitrA ne khetIne upayegI temaja bIjI jIvana jarUrIyAtanI sAdhana sAmagrI jarUrIyAtanA samaye maLI rahe te mATe haMmezA prayatna karI rahela che ane 1966-67nA varSamAM saMghe rUA. 25391-72nA cAkakhA naphA karela che uparAMta sastA anAjanI dukAna paNa calAve che. gulAbarAya che. paMDayA jerAmabhAi ANaMdabhAi menejara pramukha mANAvadara tAlukA sthApanA tArIkha:- 7-5-54 zerabhaMDALa:- rUA. 1000-00 anAmata phaMDa :- rUA. 1068045 anya phaMDa :-- rUA. 21536-82 zubhecchA pAThave che zrI dAmanagara tAlukA sa. kha. ve. saMgha lAThI-dAmanagara tAlukA sthApanA tArIkha :- 21-11-50 zera bhALa :-za. 28650 anAmata phaMDa :- rU!. rIjhava tathA - noMdhaNI na'khara : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat amarelI jillo 20/10017 sabhya saMkhyAH- 94 sahakArI maMDaLI :- 26 anya phaMDa H za. 78470 vyakita :~ 68 anya noMdha :-rasANika khAtaro, jaMtunAzaka davAo, tathA kheta utpAdananA sAdhano, kruDa eilA tathA mazInarI sAmAna jIvana jarUrIyAtanI dareka vastue dAmanagara tathA gAmaDAomAM vecANanI vyavasthA. kheta utpAdana mAlanuM kamIzanathI vecANa sudharela bIyAraNane saMgraha, judI judI 11 brAnce mAraphata vahecaNInI vyavasthA. eIla mIla tathA mIzra khAtaranuM kAmakAja TUMka samayamAM zarU thanAra che. nAthAlAla jI. gAMdhI menejara dekharekha kamiTInA sabhya bhagavAnabhAI gaMgadAsa paTela rAmabhAI karazanabhAI paTela pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Y7 mAnA mananI mUrti jevI dIkarI-kanyA paraNyA kare na kare, tyAM te zabdonI bhAvaLe eka pachI pachI cerIethI Utare na Utare tyAM ja vahu banI eka rAsa UpaDate jAya ne rAsa cagatA jAya jAya ne jAne pakSanA adhikAranI vastu banI jAya ne bALapaNanI bahenapaNIo, sakhIo, bhAI, narava gaLAM ne saravA sAda, hAthamAM baMgaDI ke bhAMDaraDA, pitAnAM pAlaka pazuonAM vAcharaDAM, mA-bApa baleyAM ne AbhalAM TAMkelAM kapaDAM ne upara satArAnA ne bApanuM AMgaNuM choDIne pArakA gharanI thaIne kaMDArela moralA mAthe pATaNanA paTAMLAM ke nagaranI mAMDavAnI bahene karUNuM svare jhamarakha dIvaDAmAM kapA- bAMdhaNI, pagamAM taDA-kaDalAM, ke sAMkaLA. rAsane Theke sIyA ne tela pUrIne gIta upADe ne sAMbhaLanAra ke sAthe cAlIza pistAlIza bahenonI eka tALI jAnaiyAne jAnaDIyunI ane pazu palaLI jAya che. ne eka Theke lAge, tyAre dharatI paNa dhamadhamI UThe. gAmano eka nAno lAge. ghaDIka AkAzamAM vicarate caMdra pitAne haraNa joDelo ratha laIne pRthvI upara A lagna gIta rAsa jevA utarI Ave. AmaMtraNa gIta upaDe. benInI gholakIe dIone tALI re, rAdhA ne kAna te ApaNAM mukhya pAtro che: benala hAlyAM sAsare benInA DhIMgalA ne pitIyAM paDayA rahyAM, rAsa gIta benala hAlyAM sAsare... rAdhAjInA UMcAM maMdira nIcA mela, A eka paradezI pipaTe, jharUkhaDe dIvA baLe re lola. benI ramatA'tAM mAMDava heTha, rAdhA gaurI garabe ramavA Ave, dhUtAra dhUtI gayo re, benala hAlyAM sAsare. sAhelaDI ToLe vaLe re lola. kevA karUNa zabdo gAmaDAnI abhaNuM bahenanA Amane Ama gIta cagatuM jAya ne tyAM bIjI yAmAMthI nIkaLyA che. eka dizA eka AMkhanuM gIta upaDe. bhakitarasanI prema lakSaNa upara bahene ratana jema baMdha thAya, ema benInI gholakIe DhaLe che?diene tALAM re. sAsare gayA pachI te enI navI ja duniyA ubhI thAya che ne navI jIMdagI zarU thAya rAsa gIta ne saMsArInA pavitra gRhastha dharmane UjaLA karavA khammA mArA naMdajInA lAla ! pati-patnI takalIna thAya ne sarakhe sarakhI sAhelI moralI kAM re vagADI? zaradanI rAtre rAsa ramavA nIkaLe ne rAsane hele caDAve, jema keI bahenane charUM na thAtuM heya ne moralI paNa kevI? ne enA suramAM keTalI e bahenane dIkaro Ave ne kuTuMbanI bahene jhabalAM tahalInatA Ave che ? TopalA laIne ramADavA Ave ne e khoTanA dIkarAne gIta heThe ja na mele, eka ramADI rahe tyAM bIjI bahena kheALAmAM le. tyAM trIjI, tyAM cothI, pAMcamI emane mAkhaNa meNuM meM te zIkA upara jhUlatuM, ema cAlyA kare. ema ahiM rAsane paNa eka pUro mAkhaNa mIMdaDA khAya, moralI kAM re vagADI? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t rAsa gIta vaLI rasa badale ne prema rasa Avate jaNAya, A te thaI kheDUta haiyAnI vAta, paNa tyAM pAtra karI nikaTa Ave - ApaNA kAne cUne khAMDatI dhamAlonA dhabakArA saMbhaLAya, trIza pAMtrIza dhamAle eka tAle ne eka tAne cUno khADe ne sAthe gaMbhIra sAde TI vaNI gIta. senA vATakaDI re. - kesara ghoLyAM, vAlamIyA ! gAtI tene sAMbhaLavI e paNa eka lahAve lIle che raMgane che, raMgamAM roLyAM, vAlamI pA! gaNAyaHhAtha paramANe cAle re lAvajo e.... TIpaNI gIta gUjarInI babe joDa...raMgamAM roLya vAlamIyA ! mAre agiNuM phUlaDIyAMnI che vADI, kayuM rAsa gIta levuM ke huM bhUlavuM? eka tathA A vAlamA re! deDI, ekathI caDIyAnAM AvA aneka che. A badhAMne kavi AvyA che te bhavanA utArA, koNa? A ramyAM koNe? ne kevI rIte ? ane vagara karajo utAre AMgaNIe dADI... kAgaLe Aja sudhI sacavANAM. tenuM eka ja kAraNa mAre AMgaNu.. ke leka samudAyanI A mUDI che ne ke e emanuM jatana karyuM, ene jhIlyAM ke thAkayA athavA kaMTALyA ke nirasa banyA, tyAre A tarapha namyA ne zuM madhamadhatA bhAva A gIta raju karI jAya potAnA bhAva raju karavA maMDayA ne emAM ene lera che ! 'phuDIyAnI vADI " A gIta dhamAlane tAle AvI, thAka gIo ne sAthe A vastu amara thaI A tAle gavAya che gIta cagatuM jAya ne sAthe TIpaNa kAraNa ke A te loka haiyAnI vANI che, ne eka ke karatI bahene pharatu nRtya kare. Ane TIpaNu nRtya pachI eka prasaMganA pachI te gIte banatAM ja gayA. kahe che. Akho divasa A lekhaMDanI dhamAla sAthe ApaNe thoDA namunA joIe. sApanA peTALa jevAM mAnava hai? Akho dI kAma kare ne sAMja paDatAM jhagArA mAtAM doDha deDha hAthamAM bAjarAnAM DuM, eja AnaMda ullAnathI pitAne ghare jAya. AnI mAryuM hoya te vAMsAmAM bharoLa upaDe. teno kAMpe pAchaLa A gItanI ja mastI che. ApaNe tyAM ja bharyo hoya, e be maNa vajana khaMbhe upADIne Rtu che. zarada, hemaMta ziSIra, vasaMta grISma ne varSA. ApaNA sAhitye A badhI ja Rtune laDAvI che. ApaNe kheDuta baMdhuM masta rAge gAya enA purAvA gIta, rAsa, garabA che. me kaLAza ne kApaNI gIta dere varSAnavI vaNavI te te basa che. kAMgane khetara myAM te re gorI ! kaga le ubhA ubhA kAMga , beThAM beThAM kAMga che, pahADanA peTALamAM koI bheMzanuM khADuM ke gAyanA kAgane khetara vyAM te re.. dhaNane jhADatI keLAMbaDI pADIne nAkhatA govALa ke khebA bharI kAMga -TapalA bharI kAMga ke I mAladhArI cAraNanI vakhatanI khumArI eka navAba jeTalI ja hoya. kAne hAtha daIne DALamAM e tame haiDA bharI lejo jaI mAnetIne dejo lAkaDIne Teke laI gabhIra gaLAmAMthI duhAne sura (2) 2 gerI ! kAMga . relAveH thI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pleka AbhAM gaDe vIja jhabe, pavana uDADe che; (tyAre) ghara AkhIne dharapavA, mahIpata A meha. AzADhasya prathama divase mela mAHiSTasAnuM vaprakrIDA pariNuta gaja prekSaNamaM dadazI. bhASA bheda paNa have lokabhogya vANI juo. varSonI sAthe keTalAM vAnAM thAya ? ApaNI badhA emAM Aja zabdonuM rUpa ApaNuM abhaNa gavALane ja Rtuo muMgI che. paNa A varSo te tephAnI ApaNe loka kavi kahI jAya cheche. hAkoTA paDakArA ne kIkIyAra karatI dharatI para Ave, tyAre mUkhathI paMDita sudhI mane khabara paDe ke varSa AvI che. bAra bAra mahinAnAM vijegI Abha dharALA kAThThiyA, ne vAdaLa camakI vIja; vAdaLAM AkAzamAM chAtIyuM bhIDIne maLe, varUNu mahA mArA rUhAne rANe sAMbha, AIje aSADhI bIja, rAjanuM kaTaka kALA kALA jhabhbhA paherIne AbhanI aTArI para caDI Ave, moralo ghelo thaIne sAMkaLanA vIja uge nahIM, te ja te camake, rAmAyaNamAM traNa traNa kaTakA karI huka TahukA karato dhIra gaMbhIra nAca kare, cakAM dhULamAM, nA'vA mAMDe. bakArAthI tulasIdAsajIe gAyuM che ke - kIDIo ne maMkaDA ubharAvA maMDe, cAre tarapha bheMkAra pAI zAMti chavANI hoya, pavanadeva ghaDIka jheluM mArI gayA heya, tyAM kaI kaI AMbAnA jhADa upara ke cIku dhana dhamaMDa nabha garajata gherA, DInI ghaTAmathI "piyu pi" nAda karato bapaiye priyA hIna Darapata mana merA; varSonAM vadhAmaNuM karIne namaNya kare tyAM nepALanA dAminI damaka rahana dhanamAMhI, (IzAna khuNAnI ) pahADanA khaparA mAthe vIjaLI khalakI prItI yathA sthira nahIM ! U dha goTIyAM khAtI trATake ne tejanA lITA pADale pAchI mahArAja IndranI sevAmAM upaDe. | he lakSamaNa ! Aja mArI pAse zakatI rUpI varalaka cama varalaka cama' rAma ne lakSmaNa dudha- sItA nathI tethI A varSagajenanA ghora avAjathI malIyA geDI daDe ramavA nIkaLe, eka khuTo utara mArUM kALajuM phADe che. te lakSmaNa ! AkAzamAM A dhuvane, eka khuTe dakSiNa dhruvano. caDIeTa daDAne vIjaLI jo, duSTa mANasanI dostI jevI savAre upADIne geDInA ghA kare ne AkhI dharatI kaDakI rAma rAma karato hoya ne bapore cekamAM ume ubhe jAya. AkAzamAM kaDAke balI jAya. "ema kaDaka lAMbA hAtha karIne gALe phaTakArate hAya, rAmAyaNanI dhaNaNaNaNaNaNa' ne enA paDaghA jhIlate morale e khUbI che ke ekaja epAImAM eka lITImAM gAMDa thAya, bhInI bhInAM pagAM paDe, ne dharatImAMthI prastuta viSayanuM varNana ane bIjI lITImAM jIvana bhInI bhInI seDama Ave. dharatI gajagaja phalIne jIvavAnI kaLAnuM nirUpaNa. tulasIdAsanI vANInI UMcI thAya, kAraNa ke A te sRSTinA jIvamAtranI e ajaba khUbI che. emAM jIvananuM navanIta jIvanadAtA Rtu che. tyAre kavi kAlIdAsanA zabdomAM (mAkhaNa) lITIe lITIe TapakI rahyuM che. jeNe vaSI joIe: meghadutamAM saMskRtamAM che lekAmAM rasa rAkhIne pitAnuM sthAna jALavI rAkhyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 kaDaka dharatInA dhAra lekhaMDI vIrapurUSe, emAM ke A te cAkarIe javAnuM hatuM. dhIMgANuM paNa karavAM paDe paNa kSatriya kema eTale badhA rAjapUta cAkarIe mAsIyAI bhAIne dhare lADavA dAbaDavA netu javuM. jAya, rAjanAM teDI Ave, paNa ema bIjI jJAtinAM tyAM e sainIka-nArane madade varSA Ave che ne jema mANase paNa cAkarIe jatAM enA namunA paNa pANIdAra barachI makhaNa jevAM kALajAmAM mArato samajavA jevA che. emAM ApaNI lokajIvananI karaDa daIne mAmI bAjue nIkaLe, evA tIkhAM, bhAta dekhAI Ave che. barachI jevAM veNu :-- vADA gIta gIta nAnIzI nAra ne nAkamAM motI, vAlama videza ne vATaDI jetI... uDADe kAga ne gaNutAMtI dADA, I eMdhANIe nAgaravADA... AbhamAM jhINI jhabUke vIjaLI re, jhINA jharamara varase megha, gulAbI ! kema karI jAze cAkarI re... e naI re jAvA dau karI . pati Aja Ave te kAgaDIyA ! uThIne A besa. kAgaDIyA ! mIThuM mIThuM jamADIza.' AmAM pati virahanI tarasa che. enI sAme rAjapUtI kemanuM gIta tapAsIe jarAka mArI sAme te juvo :bhIMjAya meDIne bIjA mALIyAM re bhIMjAya che meDInI besatala rANI, gulAbI ! naI re jAvA dauM nekarI re. strI che ke mAre che - tamane vAlI darabArI karI re.. amane vAle tamAre jIva re gulAbI ! gIta ubhI ubhI ugamaNe da2 bA 2, kAgaLIyAM AvyAM rAjanAM re lola. Tale guDhArthavALe kAgaLa ke bAlyAM bALyA bAra vANInAM tela, parabhAte kogaLa ukalyA re lola. emAM zuM lakhyuM che ne tyAM rajaputanuM mana kadAca DhIluM paDayuM haze ke nahIM. paNa tyAM te ApaNane loka kavi cAraNa kAnamAM mAMgaLA nAkhIne samayanuM bhAna karAvate yAda Ave- najare paDe - kere mere lakhIyu se se salAmuM, paNa vacamAM veraNa cAkarI re lola, dhara jAtAM dhama palaTatAM, triyA paDatA tAva, e-tIne avasara maraNarA, emAM) kuNa raMka kaNa rAva. dharamAMthI koNa cAkarIe jAya-vRddha sasarAne javA devA sAsu taiyAra nathI ane jeThANI-derANI e keIpaNa pitAnA purUSane javAdevA taiyAra nathI kAraNa kSatriyane 6 dhamAM che ne tenuM zuM kartavya che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - te eka gItamAM zrI bhagatabApu sacoTa rIte kahe che. jhUlaNA chaMda jyAre sAMbelAnI dhAre pANI paDavA mAMDe, jyAre supaDAnI dhAre varasato hoya tyAre naLIyAMnA bApanuM dena che ke e jhIlI zake. I te pachI sAmI nALe maMDe caDavA. deza luMTAya jyAM dhAha kALI paDe, gaDahaDe duzmanonAM nagArAM... saLagatAM gAmaDAM ghora dhADAM caDe. jaLahaLe nALa meDhe aMgArA. "vAra karaje, ghaNuM! kaI he te dhaNI, prajAnA surane thAya bheTe kALajAM verate sAda sAMbhaLe (pachI) kema besI rahe kSatri eTe... (kAgavANI-bhA. 2 ) idra gAja agAja kare ghara upara aMba nayA sara ubharAya. ajamAla nathu taNuM kuMvara AlANa, soI tarata saMbhArIya. pachI bhAdro Ave heja judo paDate bIje namune laIe - dUdha phalAM ne Damara, kaMga baMgAM kavalAza, vIja vaLake ne cakaLe, prepana bhAdrava mAsa, sUrane karmanuM bhAna thAya pachI te basa. vaLI dharmane khAtara chAzavAre jAmatAM dhIMgANathI rAvalIyA rAjaputanAM kAMDA kaLatAM, kaI koDabharInA cUlA kALe kakaLATa karatA ne A mAInA beTaDA neka Teka ne AbarU mATe zAkSAta jamanI sAthe bAtha AvatA. saurASTranI bhomakAnA dhIMgA rakhevALe dharmane khAtara rAI rAI jeTalI kaTakA thaI gayAnA dAkhalA ApaNuM pALIe pALIe paDayA che. A rIte ApaNuM lekasAhitye ApaNuM dharmanI, ApaNe samAjanI ne ApaNA dezanI sevA nathI karI ? barAbara karI che. ne enuM ApaNane gaurava che. enI e varSone lera kavie mitra virahamAM saMbhArI saMbhArIne laDAvI che tenA namunA -- to prepana bhAdrava mAsa pradhaLA, vahe pacaraga vAdaLA, gaDahaData dhaNuMjNuM amara gAjata zakhara aMtara zAmaLA. chalakata nadIyAM bharyA strovara jhare garavAra jaLa are. tyAre - jaza lIyaNa tarata rUmAla jAmaMga sataNuM vihaLa saMbhare. aSADha dhadhUMbIya lUkhIya aMbara vadaLa bevaLa cevaLIyaM.. mahesAra havelIya nAda gahelIya, nIra le na jhale naLIye... are khuda rAdhAjIe varSanuM oThuM laIne bhagavAne sa deza mAkhe che. pUjya piMgaLazI bApunI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - gemaramaramAMthI kaMDArela pUtaLI jevI kavitAne piyu piyu "zabda pukArata cAtaka yui ki A eka prasaMga joIe: kokIla kuMjata hirA. tava zuka DaNaka mRma rAjahI aSADha ucAra, megha malAra, DaNakata chalakata siMhaNa kAma chaje. banI bahAra, jaladhAra, te rUmajhuma rumajhuma barasata varSa dAdura DakAraM, mayura pukAra, - gharara gharara ghana ghera praje. tItAtAra vistAra, nA lahI saMbhAre, khAsa apAra, pada lAlItyanI sAthe rasikatAnI choLe uchALA mAravA maMDI ne mAdakatA paNa vadhavA maDI ne sAthe nadakumAra, nirakhyArI, pada lalitya zabdAlaMkAra eTaleja balake vadhAre thaze. kahe rAdhe pyArI, huM balIhArI, * gokula Ave gIradhArI !... raNuka reNuka pada nupura raNakta ." te kavi kAge vaLI judI rIte varNavI che. ThaNakata jhajhara ThIka chuM ke. vIjaLI pitAne pati zodhavA pRthvI para Ave khaNaNa khaNuNa kara kaMkaNa khaNukata e bhAva : dhamakata raNujaNa ghumara vaNe. bAra bhasana barana parata mana bhukha nutana sutana sinegAra saje. sAMkaLa bhAMgI mera naLa gagana te ramajhUma ramajhUma barasata varSo gharara gharara ghanaghora je-2 nIrakhI geMkIyA, madhya rAta kALI kATha ma jama piyu tyAM koI prasta banela kavikuLa gurU ravindranAtha TahuyA bApIyA, goranA gItane anuvAda rASTrIya zAyara meghANInA suNI bhaNukakAne kaMtha zodha, AtmAnI amaravANunA zabdarUpe avatare, ne e namI dhana 5ra naramaLI. ghAyala haiyAnA pAgala kavinI masta ANuM kahI jAya aSADha gamagama, dharA dhamadhama, vaLa camacama, che ke pAMkho phaphaDAvate mela dharatI para Utare te vIjaLI e varaLa thamasama vIjaLI. vakhate dharatI bhInAM bhInAM 5NagAM paDatAM (pherA paDatA) ne emAMthI eka paNuM gI banatA morale nAca te kayAMka bhUkhaNa kavie siMha-siMhaNane Adaryo ne enI mastI evI te jAma ke jenAra saMbhArIne 56 lAlItyane nAda vaibhava e te Apyo ke sAMbhaLanAra sAthe rAcI uThayo. , chaMda reNakI (tAva) Damaka Damaka dAdurasta gamata gaMhata mera malAra girA, gIta mora banI thanagATa kare mana mora banI thanagATa kare, dhanadhAra jhare cahuM ora mAruM mana mora banI thanagATa kare. . . Teka. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from: SOHIL RAJ INDUSTRIES Gram : SOHIL Phones : 3151 & 4155 Manufacturers and Exporters of Refined Oils, Medicinal Castor Oil, Hair Oils and Cosmetics FACTORY & REGD. OFFICE : NIRMALNAGAR, BHAVNAGAR, GUJARAT-INDIA. mnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn SALES OFFICE: 7/10 BOTAWALA BUILDING, HORNIMAN CIRCLE, P. B. 1034 FORT, BOMBAY - 1 Gram : SOHILRAJ Phone : 254252 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAta rAjya mArga vAhana vyavahAra korporezana, tenI AkhA rAjyane vaNI letI 215 jeTalI bukIMga ane DIlIvarI AphIsA dvArA pArsala vAhana sevAnuM saoNMcAlana kare che. esa. TI. pAsala vAhana sevA dvArA Apa jhaDapI ane surakSita sevA meLavA che. Apane mUMjhavatA ApanA pAsa leAnA prazno aMge atha thA ApanA pAsa leA mokalavAthI vibhAgIya niyAmaka: vANIjya : gujarAta rAjya mArga vAhana vyavahAra kereizana najIkanI esa. TI. ophIsanA vAhana vyavahAra bhavana, amadAvAda-22nA saparka sAdheA. zubhecchA pAThave che rAjulA jItha sahakArI maMDaLI varga a mu. rAjulA :- 19-2-1959 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat na Avara 317912-61 sthApanA tArIkha zera bhaDALa :- 46820-00 anAmata phaMDa :- 4685-92 anya phaMDa 11 1209-47 anya noMdha :- maMDaLI khAtara bIyAraNa sastA anAjanI dukAna jIvanajarUrIAtanI tamAma cIjo purI pADe che. rAjulA tAlukA amarelI jillo noMdhaNI naMbara :- 2014 sabhya saMkhyA :-184 kheDuta :- 162 bInakheDuta :-22 hirabhAI ena. mAlaNakA maMtrI zrI rAjulA jutha vi. kA. sa, maMDaLI lI. mathura karazana pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juvAna haiyAmAM varSo rasa mastIne tophAna vadhAre, karate dekhAya-saMbhaLAya ne sAgara rANanI Ahaniza mora banI thanaganATa kare. haDeDATI khAravaNa DozInuM gU paDuM khAMbhA jevuM hatuM. A kaDI mastIja gADe che, ne kaDIe kaDIe enI' dharatI e eno vADo ne aphATa sAgara e enuM mastI jAmatI jaya ne mAdaka havA ubhI karIne keka kaLIyuM. DozInI akha ughaDI jAya che. jhabakIne e pAtharatI jAya, zabda zabda enI pitAnI navI duniyA jAgI jAya che ne haraNI jevA vihavaLa haiye bahAra ubhI thatI jAya. nIkaLIne juve che te tyAM moralAe: gIta gIta olI koNa hiMDoLa cagAvata sakhI ! mere ArAkhyo malAra, ekala phUla bakulanI DALI pare aSADha dhaDakI re cakacUra banI phUla DALa pare evuM vAdaLe raMdhANuM AkhuMya vyoma, vikharela aMboDAnA vALa jhUle pUnama cAMde chupIe re..Teka. die rahe niDoLa ne DALa hale ene mAthaDe phUla jhakoLa jhare. bhagata bApu kavi kAganI vANI chavaMta zA citra raju kare che:e...enI ghAyala chAyala cheDalA Abha UDI pharakATa kare. gIta olI koNa phaMgoLa lagAvata sakhI re tapyA anevA unALAnA tApa, ekala phUla bakulanI DALI pare. e DuMgaraDAne ThAravA re; mana bhara banI thanagATa kare, Aja mAthaDe oDhIne kALAM marIra, mana mora banI thanagATa kare... maMDa caDI vALI re...1 (meghANI) varSAnA vadhAmaNAonI ene kevI asara thAya 1. AkhIya sRSTi masta mayUra sAthe nRtya karI rahI che te juo:hatI, AkAzamAM vAdaLAM avaLa savaLAM pharI rahyAM gIta hatAM, e vakhate ke sAgara kAMThe koI sAgara kheDUtanI mA potAnI adhI upADI ne adhIM nALIyerInA pAne nirakhI nirakhI vAdaLaDInA nAca, chAjela jhUMpaDImAM potAnA lADakavAyAnA vahANunI AnaMda dariyA relIyA re, vATa jotI sutI hatI. varSA AvI, paNa pitAnA paNuM ekaja haiDAne kALo kera, putranAM vahANa nathI AvyAM, e vicAre vicAre ene veraNa lAgI vAdaLI re-2 DozInI AMkha maLe che. Upara pUrNimAne caMdramAM AbhamAM caDe che. jhUMpaDAmAM aneka cAMdA nAnA evuM e kevuM abhAgI haiyuM hatuM ke AkhA nAnA cAMdaraDAnA rUpamAM pravezI beThA che. hariyA jagatane AnaMdanI relamachela, tyAre ene heDa kALo kAMkane bheMkAra vAvaDe dU..ghU..ghU...dU zabdocAra kera ! ne e zuM karavA ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 ratnAkara mahArAja madharA madharA gAjatA hoya, paNa ene mana nA e bApanA kheALA jevu ja hatuM. pavana deva jo ghaDIka rIsANuA hAya te paccAsa paccAsa nAvikanAM halesAM bhAmaNI gItanA sure sure - elIkhelI ' karatAM DuMgarA jevA vahANane ema lAge ke A vahANu upara pANI kApatAM gatimAM ramatu kare ne vAyu devane paNa tyAre ema lAge ke nAvikane gIta AgaLa cAle che zabdomAM tu mAnu devA jevA nathI. ane tetara Upara trATakatA bAjatI haiyuM enA AtmA khelatA sabhaLAya che. jhapaTavALA rAkSasI leADha paccIza paccItha phUTa UMcA thaIne AvatA hoya tyAre ApaNane ema lAge ke gIta dIkarA ! nathI jAvuM dariyAnI khepe, aleNA ApaNe re, huM daLaNA daLIne bharIza tArU peTa, bAluDA ! jAvA naI dIyuM raeN. A vahANa upara pANI pharI vaLaze. paNa tyAM te thame mAthe thAtu kane vahANu cItAnI capaLatAe ledranI lete kApI pAchuM uMce caDe, tyAre e khAravAnI enI eja prasannatA te eja mastI ane eja addAthI sukAna saMbhALIne bhAmaNI mele tathA khIjA nAvikA vahANunu pANI ulece AvA nAvikane mA daLaNuM daLIne jIvADe e te ene maravA jevuM lAge ne tethI ja bhagata bApu lakhe che ' veraNu vAdaLI'mAM kaeN :-- gIta e sakhI ! jeNe rAMDI re rayAte ujerI, ekalane moTA karyAM re. ene teNe janetAneA nisrAva, aMdhAnI jANe lAkaDI re. paNa e dIkarI paNa e mAnA ja hatA. navu nava mahinA I mAnA peTamAM ALeATayA hatA te peTamAM eNe peAtAnA bApanA vahANuvaTAnI vAtu sAMbhaLI hatI e paNa khAravAne kheMcyA hatA. lehInA saskAra ane sAda pADatA hatA, khete enA pUrvajonI yAdI ApI khelAvatA hatA. gIta sakhI etA ratanAkaratA ramanArA, bhuja khaLe ene jIvavuM re, kAMDAmAM kauvata ane 72mAM joma hileALA letA hatAM. khAvaDAnI mAMsala pezIe vamara icchAe (khabara vinAnA) phUlIne mastI karatI tela-tRpta zIzamaneA sAra jevI krAyAmAMthI teja-kiraNa phUTatAM hatAM. ne sAgara zAMta hoya ke DugarA jevaDA mAjA UchALatA gAMDA banyA hAya ke pUnamanI rAte e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat gIta sakhI ! e te ratanAkaranA ramanAre, bhujabaLe ene ! vavuM re, evuM mAtI majurIe jIvatara, ene lAgyuM AkarU ?. evA e nAvika hajI AvyA nathI. bhrUNI khasAnA mananA mAleka hajI AvyA nathI te bhAMgatI rAte khAravaNu baheneA dariyAdevane namaNuM karIne vinave ke, 'huM dariyApIra ! paraNyAne hemakhema pA lAvaje. haju te mArA pAnetaramAMtha' sAvaNI suvAsa paNa UDI na hatI, te lagnane trIje divaseja e vahANe cAyA che." te evI e traza pAMtrIca baheneA www.umaragyanbhandar.com Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa mIThAzathI ke hAthamAM dhIMgA hAthI dAMtanAM bayAM dharelA hAthe ne Thapake ApaNemAM mAthe vANIDAnA hATanI bAvana bAganI cuMdaDI ke, "bhalA mANasa:oDhIne sarakhe sarakhI e sahelIe rAsaDe caDAve ke gIta lekagIta e...lakhe nathI kAgaLane kahe ke, vA vAyAne vAdaLa umaTayAM, madha dariye lero vANuM, moralI vAge che. eka hAlAra zeranA hAthIDA kAMI AvyA amAre deza, moralI vAge che. chela chogAve hoya te mUlave DolarIo darIyApAra, moralI vAge che. saMdezAne Aja eka bIjo prakAra laIe. dariyA pAranA DolarIyAne koNa saMdezo Ape ? kahapanA AgaLa hAle mIThA maherAmaNanI mATImAMthI sarjAyelI kaMjalaDI rANIne patino kAgaLa laIne javA kahe che - gIta A darIyApAra gayelA chela chogALAne saMdezo gIta ke pahoMcADe ke "tArI vATa joI joIne have AkhuMnA nIra paNa sukAI gayA che. tyAM te eka kaMjalaDI re saMdeza amAro bahene gIta upADayuM pavanane yAda karyo. saMdezIo jaIne vAlamajI ne ke je re he kuMjalaDI. banAvyA :-- bAI morI benaDI na jANa huM nAma ne ThAma ze e dhANe oLakhuM re hAMkanI AvA lAMbA virahanI vyathA bhogavyA pachI mIThuM milana. evAM milana vahelIyA! tame dhIrA 2 dhIrA vAje, gIta che, paNa thoDAM che. khAsa leka najare dhIrA re vAje, mIThA gAje, nathI caDayAdavAlIyA ! tame dhIrA re dhIrA vAje. he vAyudeva! tame haLavA haLavA vAje, bhalA thaIne vitaLA. vaMToLiyA thAze mAM, kAraNa ke haju e AvyA jenI jatAM vATa, ImAnava AvI maLe, nathI ne kayAMka maLe te ene haLaveka rahIne Thapako Apaje. pachI ughaDe haiyAnAM hATa, tyAM kuMcI naI kAmanI. gIta je mAnavInI vaTa jotA hoIe, te AvIne vIrA ! tame deza videza bhaTake, agaNAmAM ubhe, pachI tyAM judApaNuM kayAMthI rahe? gatI ene dejo mITho Thapake. evA milanane aMte prabaLa AvezathI bhaMgArane kAraNa pachI kahyuM paNa tame lAkaDI le ema dera chUTA hAthe ramaNe caDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *NS duH thaMbha thaDake dhara hase, khelajI - lAgI khATa, sAMsajjaSNu bhale AvI, jenI jotAM vATa; rAtrinA cAra pahara ne anukSIte dulhA AgaLa cAle che -- pahelA pauza ratA, dIvaDA jhAkramajhoLa piyu kAMTALA kevaDA, dhaNu kaMkunI leALa. bIjo poza rainA, vidhayA teha sana; dhaNya tyAM dharatI ha| rahI piyu aSADha meha. AvA zRMgAranI kAvya sAmagrI lAMkhA viraha bhAgavyA pachI ja khatI haze paNa AmAM kayAreka apavAda rUpe e madhura milanane badale kaNDuAMta dRzya jovA maLe che. evu eka karUNAMta leAkagIta laie: gIta mADI ! huM' to bAre bAre varase AvIe mADI me" te| dIThI pAtaLI paramA hai, jADejI mA ! (tArA) mAlumAM dIveA saga baLe re lAla... A lokagIta eka sainikanI patnInuM che. bhAra bAra varSa cArIe rahyA pachI joDho aneka AzAo uramAM laine dhare Ave che, paNa pote dhare Ave che, chatAM bArasAka pakaDIne ubhelI patnI dekhAtI nathI. ena lAkhaDI AyudhA levA mATe haravakhata sAme AvatI potAnI patnIne e nathI bhALatA. tethI mAne pUche che, paNu mA e putrane khAnA khAve che. "dIkarA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat hai khesa, hathiyAra che. vahu humaNA Avaze." " gIta dIkarA haiThe besIne hathiyAra che| re kalaiyA kuMvara ! daLaNAM daLIne hamaNAM Avaze. te putra javAma vALe cheH mADI ! hu tA. dhaMTIyu ne paNa mADI! kyAMya te dIThI jADejI mA ! meluM mAM mA kahe cheH rathA joI vaLye, pAtaLI paramAra re; dIvA saga maLe. gIta dIkarA ! pANI bharIne hamaNA Aze, dIkarA! veNu' ne hamaNuA Avaze. vagere. mA bhavAM bahAnAM batAve che ne putra enA barAbara javAba khAtA jAya cheH mADI ! vAyu ne mADI ! meM te gIta kuvA huM te| dIThI pAtaLI mADI ! huM te| nadI tenerAM pazu mADI ! nA dIThI pAtaLI joI vaLyA paramAra re; jADejI mA ! joI vaLye, paramAra jojI mA! paNa bheLA jIvAtane pachI khabara paDe che ke peAtAnI strI mAe ja mArI nAkhI che te te potAnI strInAM pATalAM jue che, tyAre ene bhAna thAya che ke potAnI gerahAImAM peAtAnI patnIe kevAM AkarAM, vijogaNuvrata 59mAM hatAM saubhAgyanI ke vastu emane ema vaNu vAparI ja paDelI che. mA cAmAM kArI bAMdhaNI ne karI TIlaDI paDelAM www.umaragyanbhandar.com Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI jApharAbAda macchImAra sahakArI maMDaLI lI. jApharAbAda tAlukA amarelI jillo sthApanA tArIkha : 1953 noMdhaNI naMbara :- pI. 341 zera bhaDaLa :- rUA. 1788-00 sabhya saMkhyA :- 58pa anAmata phaMDa :- rU. 85,688 9 kheDUta - macchImAre 595 anya ha :- rUA. 10,081-79 bInakheDUta :- menejI kamiTinA sabhyo - zivAjI e. vALA. choTubhAi mahetA, maMtrI pramukha menejIMga kamITInAM sabhyonI nAmAvalI - (1) zrI choTubhAI tri. mahetA (pramukha) (7) zrI lAlajIbhAI keyalAbhAI (2) zrI madadanIza matsyodyoga nimAyaka (8) zrI bhIkhAbhAI bAvabhAI rAjakeTa (9) zrI rANAbhAI jazAbhAI (3) zrI matsyodyoga adhyakSaka jApharAbAda (10) zrI gAMDAbhAI somAbhAI (4) zrI muLajIbhAI degaNabhAI 11) zrI kavAbhAI pIDAbhAI (5) zrI gAMDAbhAI nAraNajIbhAI (12) zrI bAvAbhAI popaTabhAI (6) zrI budhIyAbhAI somAbhAI zubhecchA pAThave che visAvadara tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. visAvadara (ji. jUnAgaDha) sthApanA tA. 18-7-56 noMdhaNI naMbara 1548 zera bhaMDoLa 43040-00 sabhya saMkhyA - 62 anAmata phaMDa 39 702-00 maMDaLI sabhAsada - 36 vyakti sabhAsada - 26 saMghanA kAryakSetranI sabhya maMDaLIo dvArA kheDUtone rAsAyaNika khAtara, bIyAraNa temaja anya kheti utpAdanane lagatI vastuonuM vecANa karavAmAM Ave che. temaja niyaMtrIta cIja vastuo jevIke khAMDa, sIMgatela, lekhaMDa, sImenTa vigerenuM vecANa karavAmAM Ave che. visAvadaramAM temaja tAlukAnA anya gAmomAM thaI kula sAta sastA anAjanI dukAne saMgha dvArA cAle che. ramaNIkalAla vacharAjapIpalIyA bhAnuzaMkara kALIdAsa jozI menejara pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che daDavA jutha che. vi. vi. kA saha. maMDaLI lI. 8 Da vA umarALA tAlukA bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha - 4-1-56 seMdhaNI naMbara -1914 zera bhaMDoLa :- 76ra50-00 sabhya saMkhyA - 295 anAmata phaMDa - 8849-28 kheDUta - 395 anya nedha - maMDaLI khAtara, bIyAraNa ane dhIrANanuM kAmakAja kare che. caMdubhAI bI. gohela muLubhA bhUrUbhA maMtrI pramukha vyavasthApaka kamiTinA sabhya bhagavatasiMhajI prabhAtasiMhajI pratApasiMha vakhatasiMha dhanubhA dIpasaMgabhAI dudAbhAI kesarabhAI takhAbhAI jasAbhAI jasarAja parathratama hIrA ravajI. papaTa devarAja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 bhALyAM. joine e rAvalIyA rAjapUtanuM polAdI dahuda kaDIo kALajuM mAkhaNathI paNa kaLuM thayuM ne ene haiye sAjaNa gIAne zerIo rahI, UDavA lAgI kheha, evI Thesa vAgI ke ene vairAgya utpanna thaye ne uDavA lAgI che, te jarA ja re, mAne kahe ke, "he gojhAraNa mA ! AnA bacakAmAM etaranI vAdaLI sukAM strovara bhare; te jo": (paNa tyAM te) tUTI pALa ne nIra mAM vahI. sAjaNa gIAne zerIyuM rahI. gIta mADI ! enA bacakAmAM kerI eka bAMdhaNI, te kayAreka ApaNA samAjamAM kavaLAM sAsarIyAM mADI ! huM to bAMdhaNI joine bAvo thAuM re. paNa jovA maLe che. sAsu-sasara, jeTha-dera vagere gojhAraNuM mA ! teM molamAM aba mArIo. kevA bhAga bhajave che te emAM dekhAI Ave che. mADI! enA bacakAmAM kerI eka TIlaDI, ane aMgAra jevI naNaMdane pATha te kema bhUlAya ? mADI ! huM te TIlaDI dekhIne tarazUla tANuM re. hAMDA jevuM gAma vastIe bharyuM ne e. gAmamAM je gojhAraNa mA! maluma . eka kuTuMbe enI dIkarI varAvI hoya, e dIkarIne te gAmamAM sAsaruM ne gAmamAM pIyarIyuM. eTale kAga kavi bhagata bApune eka duhA kahI dIkarI pANI bharavA jatI hoya pitAnA sAsarAne jaya che - gharethI ane vacce enA bApanuM ghara Ave. ToDale hela mUkI pArevaDI jevI dIkarI mAne kheLa bese. jenI bhagi joDa, (pachI) UMDA UtarI gayela kuvAnAM nIra jevI ane tagamage ene mAyA mIThapa naI ne mA khabara pUche che "bApa ! tArA sAsarIyAmAM kema che?" kahevAya che ke dukhIyAM ne te hekAre ja (pachI) kAgA ! vAtuM kroDa, basa thaI jAya che. ne enA mananI vyathA AMkhyuMnA (paNa) paDane sukha nava pAlave. nIra-AMsu banIne vahI nIkaLe che. mANasanI joDI tUTayA pachI mANasanI dazA gIta burI thaI jAya che. gAmamAM sAsaruM ne gAmamAM pIyarIyuM re lola, dIkarI tame ke sakha dakhanI vAta jo mAyA rAkhaje mAnavI, ne haiye rAkhaje heta; A kavaLA sAsarIyAmAM jIvavuM re lola. .. (have) bolyAM cAlyAM mApha karaje, avagaNa amArA aneka. haraNI jevI vihavaLa akhe ne phaphaDate kALaje ADI avaLI najara nAMkhI ne eka UMDe nisAsa vidAya letA sAjaNanI kathAmAMthI karUNata premanI mUkI DuMgaranA mAthA upara paDa hoya to tenuM vAtomAMthI utarI Avate A duhA A lokagaMtano khepa paNa bhAgI jAya e bhArI nisAso ne pUraka banI rahe che haLave rahI bItAM bItAM beja beja zabdo kahyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 gIta sukhanA vArA te, mADI! vahI gayA re lola, khanA ugyAM che jhAjhA jhADa jone; jIvavu re lelA. sAMLe ph leAla, gharanI vAta jo; khAraDAM 2 lAla *vaLA sA sa rIyA mAM najudI pachavADe ubhI te vahu kare che ApaNA vahue vageAvyAM moTAM dITherI bheja veNu khAlI. 'mA ! sunA vArA varSe gayA " paNa A be veNe ene rahyo so sa sAra saLagAvavAnA zragaNeza maDAI gayA. khAnagI tapAsa rAkhanAra tIkhArA jevI naNu pachIte kAna duSTane sAMbhaLatI hatI. teNe japrune enI mAne vAta karI ke " mA ! vahu ApaNAM vageANAM kare che. ApaNA moTA dharanAM vageAAM ! '' khasa thaI rahyuM. pachI teA sAsue sasarAne kahyuM, sasare potAnA moTA dIkarAne kahyuM ke nAnA bhAInI vahu te ApaNA dharanAM vageANAM kare che." moTA bhAie nAnAne kahyuM ke " tArI vahu ApaNAM vageAM kare che, te tuM kAMI kahetA nathI. tuja aphINu pIne marI jAte te " pAra Ave." gIta naNaMde jaI sAsune saMbhaLAvIyu' re lola, sAsue sasarAne jaI saMbhaLAvIyu re lAla; sAsare jaine jene saMbhaLAvIyu" re lAla, jeThe jane paraNyAne saMbhaLAvIyu re lAla. pachI to tArI vahu Ama te . tArI vahue Ama karyuM, ene lIdhe Ama thAya che. kuTu'ba kaLA ne bhIMte bherIMga te verI hAre vAsa; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat leza poteja gharanA mANusanu rUpa laine pharavA mAMDayA. dharamAM pachI te eka divasa thAkayA pAkyA ka TALelA purUSa ardhI zera ratAmI aphINa lAvyA, sUDIe vAtarIne bArIka bhUkA karyo ne kharalamAM ghUMTIne lATu reDa jevuM eka tra'saLI amala taiyAra karyuM, sAkSAt yamarAja jevuM, sasalAnA lAI jevu kasu Mbala raMganA phrINunA kasuMbAnI trAMsaLI bharIne dharamAM ADI avaLI najara karIne purUSa potAnI paraNetara pAse jaIne UMDA nisAsA melIne phakta eTaluM ja khAlyA : gIta pIone gAra de, nakara hu" pI jAuM jo strIne enA saubhAgyathI ke enA patithI vadhAre izvara paNa nathI. te A te| mA ramaNI hatI. pazcimanAvavA lAgyA vinAnI hatI. bhAratanI saskRtine joTA jagatamAM karyAMya nathI. tyAga, khIjA mATe dhasAI javuM. zUravIratA ne eTalI ja kaheNu udAratA. A guNu tA bhArata vAsI nA[kamAM sheja heAya che; jema mANusane nAka, kAna, AMkhA hoya che te sheje cha,dhAMne hAya che, ema A gupyu te! AryAvratamAM, bhAratamAM, bhArata vAsIomAM sheja ja utarI Ave che. bhUkha lAgavI te khAvu e prakRti che, bhUkha na hoya teA paNu khatu e vikRti che, jyAre pote bhUkhyA rahIne bIjAne Apavu e bhAratanI saMskRti che. khAIe sAMbhaLyuM e .. hA A tA petAnA pati maravA UbhA thayA che pachI pate A duniyAmAM kArya mATe ve? basaDIkamAM Aie AgaLa pAchaLanA vicAra kIne daLaveka rahIne patinA hAthamAMthI kasUMbAnI trAMLI laI te dUdha pIe ema ghaTaghaTa ghaTa eka zvAse pI gaI. 44 www.umaragyanbhandar.com Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --459 pachI navuM coLuM kADhIne potAnA oraDAmAM jaIne heya tyAre e baMTI-gIta sAMbhaLavA ApaNe ghaDIka kadI na uThavAnA nizcaya sAthe sUtI thaMbhI javuM paDe jema keAI saMgIta sAdhaka pAchalI rAte rIyAjha karate hoya, tAnapurAnA sura sAthe sura gIta. meLavIne evI ja rIte A 5NI gAmaDA nI abhaNu bahena paNa gAtI hoya che. dhrAMgadhrAnI ghaMTInA ghaTaka daIne gorAMde pI gayAM re lola, avAja bahu mITho hoya che. jeNe sAMbhaLyuM hoya tene khabara hoya rUpAnI ghaMTaDI vAge e eno gharacoLAnI tANI eNe seDa jo, mIThA gaNeNATa thAya. e ghaTInA sura sAthe sura vahue vagovyAM meTAM khoraDAM re lola. meLavIne pachI mIThuM gaLuM me kaLa mele ne savAra thatAM sudhImAM paMdareka zera bajAra bAja maTIne ne pachI to saune mATe agnidAha che. te A vahune kuNuM mAkhaNa jevuM suMDalIma leTanuM rUpa ApaNane mATe paNa thayA che. jovA maLe ne ghaMTI gItanA paDadhA manamAM paDatAja gIta sonalA sarakhI re vahunI ceha baLe re lola, rUpalA varaNI vahunI rAkha che, vahue vagovyAM moTAM khoraDAM re lola. bALI jALIne jIvaDe ghare AvI re lola, AvI rUDI saravarIyAnI pALa, have mADI ! tAre maMdirIe mokANa che, ke bagalA be beThA re lela. bhavane eziyALe have huM thaye re lola. bagalAM UDI gayA re AkAza, ApaNo samAja je samaje to A lokagIta pagalAM enA paDyAM reze re lola. kevo phaTake mArI jAya che? AvI keTalIe bahene nirdoSa vahuo amala LI gaI haze ? zA kAraNe ? A... ... AvI rUDI sarovaranI pALa, ApaNA samAjanI mAM baheno ne sAsu, naNaMde, ke haMsalA be beTho re leva. eka vAra A gaMta vAMcI vicArIne manana karaze A haMsalA uDI jAze re AkAza, te huM mAnuM chuM ke AbarUnA savAlanA oThA paNa motIDA melI jAze re lela. nIce ApaghAta karatI ghaNI bahenane prabhu aMdagI Apaze sujJa vAcaka varga ! jarA ghaDIka Apa paNuM A vicArane samajavA prayatna karazo to medhANInA ApaNe tyAM traNa prakAranAM citra gaNavAmAM AtmAne svargamAM paNa AnaMda thaze kAraNa ke e AvyAM che. emAM pahelo prakAra joIe ke je bhIna upara loka sAhityanA bAganA mALI hatA. citracitayuM hoya e bhIMta haju UbhI hoya te to palA staranAM khaDapalAM UkhaDI jAya ne citra vayuM jAya ne bIjA rAtrInA cAreka vAge marakaDe gAmaDAmAM koI prakAranuM citra je bhIMta upara hoya te bhate paDe dhrAMgadhrAnI ghaMTIe daLatI heya ne daLatI daLatI gAtI tyAre ja peluM civa paDe. eTale ke bhIMta ne citra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beya sAtheja paDe. have ApaNe trIjA prakAranuM citra sAdhu carita zubha sarisa kapAsujoIe. eno e prakAra che ke je bhIMta upara nirasa vizada gunamaya kada jAsu. citra hoya te bhIMta paDI jAya ne citra ubhuM rahe. bhIMta paDI jAya chatAM paNa citra emaja rahe ema Aja vAta ApaNA lokasAhityamAM paNa sarasa A mANasane eka divasa jAvAnuM che. vayAM jAze rIte kahI che. paNa tenAM kAma kAyama raheze. bagalAM uDI jAze paNa pagalAM paDayAM raheze narasiMha mahetA rUpI bhIMta paDI gaI paNa teNe doreluM citra kAyama che. "vaiSNava saravara taravara saMtajana, cothA varase meDa; jana te tene re kahIe." mIrAMnI bhIMta paDI gaI para upakArane kAraNe, cAra dhariyA de. paNuM citra che. tulasIdAsanI bhIMta paDI gaI paNa citra che. gahasthI dharma zuM kahevAya te vatuM eka vRkSo, sarovara, saMta purUSo ne varasAda A citra juo. zeTha zagALazA ne caMgAvatI, cetIo cAree paraupakArane kAraNe ja deha dharela che. e vayAM gayAM che paNa temanuM citra hajuM evuM ne evuM ja che. eka ApaNe duhe che - gIta sahe taDakA prathama ti, avarane chAMyaDI devA, (chatAM) na karatAM vRkSa bakavAde, bhIMtyuM caLaze bhavaNuM, paNa cIMtara caLaze nA; jIvana upadeza che jenA kene kamajo ! koNa je vaDe kalyANamala ! (kAgavANI bhA. ) Ama juo te A ApaNuM AdhyAtmika bIjAne chAMye Apavo hoya tyAre pitAne tatvajJAna kahevAya athavA moTI phIlasophI kahevAya. taDake sahevo ja paDe, levo ja paDe ne teja bIjAne gaMbhIra vAta sahejapaNe kahevI ne sahevI ne manamAM chAMyo ApI zakAya A vastu ekalA vRkSane ja mATe AghAta na lAge evI rIte kahevI ne sahevI e nathI, ApaNA saune mATe e upadeza che. bhagate heluM kAma nathI. ApaNA lokasAhityamAM AvI bApu kavi kAga kahe che ke:saraLa rIte kahyAnuM ghaNuM jovA maLe che. eka veNa ja mANasane basa thaI gayAne ApaNA sAhityamAM premI taLAva taNuM he pANI ! vaNu kAkhalA che te eka veNe vairAgya utpanna thatAM tame sAthe maLI saMpI rahejo ja sara5 kAMcaLI utare ema badhuM choDIne alakha AthaDaje hasatAM hasatAM (paNa) dhaNInI ArAdhanAne UjaLe rAha ujavALatA aneka pALa taNuM rakSaNa karo. dAkhalA ApaNuM sAhitye ApyA che. rAmAyaNamAM : eka pAI che, mahAtmA tulasIdAsajInI e khUbI he taLAvanAM nIra ! tame pALanA baMdhanamAM che ke copAInA cothA bhAgamAM kathA varNana ne cethA hasatAM hasatAM raheje. ne pavanane hile caDe te bhAgamAM mANasanI jIvana jIvavAnI kaLAnuM varNana paNa hasatAM hasatAM pALa sAthe athaDo. ne khare evI epAI joIe - kArya tenuM tene batAvAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIta nahera taNI hadamAM rahIne karajo, vidhavidha rUpe vicarajo, kahyu mULa veSe jIva jIvana manI, '' bhUkhyAM peTa sadA bharajo. bhUkhyA peTa sadA bharajo " ApaNA eka duhA cheH-- / karamAM pere kaDAM, paNa para para kara kare najI; I mANasa naMI paNa ma, sALu` sAraThIyA mo. leka kavi kahe che ke evA mANusane haratu pharatumaDuMja jANuvuM. kAraNa ke badhI adharI vastu che. pUjya piMgaLazI veNa joie. bajAre A bApunAM vita vAparavAnu te raNa caDavAnu e nAmAnAM krAma nathI, khAvAnu khavarAvAnuM, raNumAM lAvAnuM dhavarAvAnuM e e nAmardonu kAma nathI. kavizrI trApajakara gAhilavADanI asmItAmAM kahe che ke: gIta sukA aa pADeAzInA mALane mATe 2, muThI caNu nAkhatA jAje re, tune maLyu hoya te ApatA jAe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat gIta are A te maMtra jevuM gIta che. te AgaLa joIe: takhAnA chAMyaDA thAje, garImAne 422 mALavA thAje re; jene AthamyA sUraja enI DelIe jaI, gIta zAnAM sAMbhaLAvatA jAje re. jyAM pahelAM sUraja tapatA ane have AthamI gayA che evAJanI DelIMga jaIne uSAnAM gIta sabhaLAvaje kAraNa ke eja kharA duHkhI che. gIta AgaLa cAlatu jAya che. gItanA pravAhamAM ApaNe paNa taNAtA jaIe chIe. emAM vamaLe jaI caDeluM nAva krAInuM, dhIrethI hasarata jaze re tu te maLyuM hoya te, ApatA jAje 1... maMdira hoya evaDA garbha bhAga na heAya te gabha bhAga hAya evaDA ghummaTa na Deya ne e pramANamAM khArI bAraNA paNa nAnA hoya. makAna jevarDa bArAta khArA na DhAya te khArI khArA DAya evaDI sAMkaLa nakucA na hoya maiM sAMkaLa nakucA hoya evaDu tALu na hoya. 15 phuTa pahALuM te 12 kuTa uMcu tALuM e kayAMya nathI, ema nakucA ne sAMkaLa jevaDuM tALuM na hoya te tALA jevaDI kucI na hAya. sekhAi savAranA pleTanA makAnane sAcavanAra cAvI tA dADha e IMcanI ja hoya che. emaja kuM che zrI trApajakaranA gItamAM madiranI kharI robhA te dira uparanA sAnAnA kaLazanI che ne kaLatha eka DAya. have Ave che kaLasa jevI gItanI kaDI www.umaragyanbhandar.com Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. gIta ja che. chatAM ApaNA gAmaDAnA kheDutane joIe teTaluM sanmAna haja dharanA rAjyamAM paNa nathI. have mULa vAta upara AvIe. mahelAtA ke mahela ne thAje re. hIrA kere hAra ne thAje. tyAre thAvuM zuM? kyAMthI thAya vADI? gurUcha ! mArI, kayAMthI 1 ke... reDhA koI khetare tArA thAya vADI? hADanAM khAtara daI thaDA kaNa, meLAM che maMDANa emAM kayAMthI thAya vADI? vAvate jAje re, eka ApaNe duho che ke badhuM ja meLuM cAle tune maLyuM hoya te Apa jAje re. paNa jenI upara AdhAra che eja maDANa meLuM heya te badhuM ja kuvAmAM gavuM samajavuM. tArA hADanA khAtara deje ne e 5NuM jAherAta vinAnA phALAmAM. paNa Ate Ape savA rUpIyo ne e savA rUpIyA pAchaLa 500 grAma laI bALa ne AkhA gAmamAM kahete kare ke meM phALAmAM savA varata kesa ne vIraDa, jADI gaDI joI; RpIe Apyo che. kavie ke suMdara bhAva (paNa) jenA maMDANa meLAM heya, mUkaye che? "tArA hADanAM khatara daI thaDe kahyuM kadI na Take, kAgaDA ! vAvato jAje. tAruM khAtara kara te bIjA ghaNu choDavA Ugaze. kAraNa ke khAtaramAM utpAdaka zakti (rAma kAgaDA) che. paNa kavi kahetA nathI ke "lelenDanuM kArabeTara thAje re' paNa ema nathI. AkhI utpAdaka zaktinI bhajana ArAdhanA che. kevAM veNu che? AdhyAtmiktA have Ave che te enA rUpa paNa dhadhA anusAranAMja. kavAnuM taLIyuM kAcuM ne paNa jAya che pAchuM hoya che. jagatanA tAtanuM biruda pAmela gAmaDAne gherImAM DhaMga maLe naMi, ne kADhI nathI karI... kheDu bapore kesa hakite hAya hAMkate hAMkate pitAnI gurUjI kayAMthI thAya vADI ! melAta upara najara kare ne haiyu pulakti thatu hoya tyAre paNa enuM dhyAna te alakha dhaNInI ArAdha- jayAM haiyAmAM barAbara ubhare Ave tyAM mAyA nAmAM vaLagyuM hoya zahera karatAM gAmaDAMne kadaratanI enA ghoDA khelavA mADe ne haiyAnuM pANI maDe e sArI narasI bAjano anabhava vadhAre thAya che, kAraNa thAvA ne kAyama bharAyeluM pANI paNa maDe ochuM ke te prakRtinI vadhAre najIka che. lAkaDAnA haLanI thAvA ne kavAmAM pAchuM jAya che jenI upara A deDha IcanI keza upara AkhA jagatanI dhAmadhuma che, badhe AdhAra che e manaDAnA baLada ghaDIka ugamaNAM mIlanAM bhUMgaLa ne meTarUM ne mAnava jI kheDa uparane ghaDIka AthamaNuM hAle ne dhArIyAmAMthI kADhI nathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI ratanavAva jutha vividha kAryakArI saha. maMDaLI lI. muM. ratanavAva gArIyAdhAra tAluko bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 13-11-51 seMdhaNI naMbara :- 703 zera bhaMDaLa :- 1,10,200-00 sabhya saMkhyA - 470 anAmata phaMDa - 12500-00 kheDUta :- 335 anya phaMDa :- 4500-00 bIna kheDUta :- 135 anya nedha - maMDaLI rasAyaNIka khAtare, grAhaka pravRtti jaMtu nAzaka davAo, bIyAraNa, dhIrANa, vecANanA saMkalananuM kAma kare che. . dharamazI jIvarAja paTela nAraNabhAi jerAjabhAI paTela matrI pramukha gAma - ratanavAva, pAMcaTobarA, suranivAsa, mAMgukA, ANaMdapara, pIpaLavA, nAnA ceraDIyA. vyavasthApaka kamiTi. (1) zrI nAraNabhAI jerAjabhAI paTela pramukha ratanavAva (2) , jerAmabhAI premajIbhAI , sabhya suranivAsa (3) , rAmajIbhAI jasamatabhAI ,, ,, mAMgukA zaMbhubhAI ThAkarazIbhAI , pAMcaTobarA , chaganabhAI meghajIbhAI , , , mahIpatarAya nAraNajI dave , , parazotamabhAI lakhamaNabhAI paTela ,, (8) , devarAjabhAI hIrAbhAI , , (9) , parazotamabhAI dharamazIbhAI , , , ratanavAva dhIrANuM:-2,50, 0 0 0-upara. Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI dhajaDI kheti viSayaka vi. kAryakArI sa. ma. ana lI. sAvarakuMDalA tAluko bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 31-1-1955 seMdhaNI naMbara :- 1137 zera bhaMDaLa :- 33680-00 sabhya saMkhyA :- 100 anAmata phaMDa :- 111-00 kheDUta - 100 anya noMdha :benka lona - ru. mu. pa5700-00 sabhAsada dhIrANa - 9. mu. 72300-00 naphe 30-6-66 10166-08 maMDaLI dvArA sabhyane khAtara tathA bIyAraNanI jarUrIyAta pUrI pADavAmAM Ave che. prANazaMkara gaurIzaMkara jozI bhImabhAI jIvAbhAI maMtrI pramukha dhajaDI khetiviSayaka vividha kAryakArI sahakArI maMDaLI ana lI. zubhecchA pAThave che. zrI vijayA nagara kheti viSayaka vividha kAryakArI sahakArI maMDaLI ana lI. mu. vijayAnagara sAvarakuMDalA tAlukA bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 18-11-1954 dhaNI naMbara - 103ra zera bhaMDaLa - 22870 -00 sabhya saMkhyA :- 38 anAmata phaMDa - 834-00 benka lena rU. 35,000 sabhA. dhIrANu Tu mu. rUA. 44,600 naphe 30-6-66 rUA. 13,915 anya noMdha : maMDaLI dvArA sane khAtara tathA sarakAra mAnya vastuonuM vecANa karavAmAM Ave che. prANazaMkara gaurIzaMkara jozI jIvarAja raNachoDa _pramukha vijayAnagara kheti viSayaka vividha kAryakArI sahakArI maMDaLI ana, lI. maMtrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI kAtroDI khetI vi. vi. kAryakArI sahakArI maMDaLI ana lI. mu. kAtroDI sAvarakuMDalA tAluke bhAvanagara jillo zera bhaMDaLa :- rU. 1772-00 sabhya saMkhyA :- 100 anAmata phaMDa :- rU. 2000-00 kheDUta - 115 bInakheDUta H - 5 gIrajAzaMkara lamIzaMkara trivedI maMtrI paTela devarAja bhavAna pramukha zubhecchA pAThave che zrI izvarIyA sevA sahakArI maMDaLI mu. IzvarIyA, zihora tAluko bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 23-2-26 noMdhaNI naMbara - 43 zera bhaDaLa :- 37800-00 sabhya saMkhyA :- 120 anAmata phaMDa :- 26013-09 kheDUta - 105 anya phaDa - 5ooo-oo bIna kheDUta - 15 anya noMdha : khAtara, bIyAraNa ane jIvana jarUrIyAtenuM vecANa kare che. maMDaLIne pitAnI mAlIkInuM makAna che. temaja rezananuM kAma kare che. kALIdAsa trIbhovanadAsa devamorArI bhIkhAbhAI hIrAbhAi maMtrI pramukha vyavasthApaka kamiTI 1 harajIbhAI karazanabhAI 4 lakhamaNabhAI jasamatabhAI 2 kheDAbhAI mAvajIbhAI 5 zAmajIbhAI rAmajIbhAI 3 meghajIbhAI hAmAbhAI 6 nathubhAI rUpazaMgabhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments from : 11 M/s. STANDARD CHEMICALS Nari Road, BHAVNAGAR. With Best Compliments from: T. C. BROTHERS Gram 'TICIBROS' M : 3798 Barnch MAHUVA. INDIAN OIL CORPORATION LTD. BLUNDELL EOMITE PAINTS LTD. DEALERS: PIPES, MACHINERY, PAINTS & IRON Associated with VERAVAL, RAJKOT, BOMBAY. Dana Pith: BHAVNAGAR. AGENTS Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Phone: 4338 : 4257 www.umaragyanbhandar.com Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kADhI tethI pANI Aphara letuM hAle che. na gIta lokasAhitya manoraMjana ke tamAzA jevuM, satuM bAra bAra varasa dIkarA rAjavaTuM karo je, nathI, paNa emAMthI te ApaNI saMskRtine terame varSe leje bhekha re bharatharI. saMskAranI saurabha maheke che. geDa-baMgALane rAja gopIcaMda kema bhUle bhUlAya? mahArAja bhadharie paNa e gepIcaMda menAvatIne ja dhAvyo hato enA bhANeja mAnA eka AMsue cetavI eTale sAmo sarasa javAba Apyo- ' ' mele ne jagatanA sukhane sApa kAMcaLI taje ema eNe tajavAM. bA thaI bahenane gAma gaye. 1. gIta mA-kethaLI bahene bAvAne jevAne aphATa rUdana karyuM, e vAta sAMbhaLIne rAMka mANaza rIsane-dhane gaLe bAra bAra varasa mADI kaNIe na dIThAM je, ema kaDavo ghUMTaDo utArIne gopIcaMde pitAne sAce * ame Aja re lezuM bhagavo bhekha re bharatharI. tyAga batAvyo, ThIka dIkarA bhale paNa tuM bahenane deza koI lokagIta dIna jAje. bahena A AghAta sahana nahI karI zake. paNa gopIcaMda tyAM jAya che. bahena kahe che. senilA vATakaDAne rUpalA kAMgasaDI, A svare chAtI phATa rUdana karatI kahe che, ke vIra ! bAluDe rAja (gopIcaMda) te A zuM karyuM ? evaDuM tane zuM mAThuM lAgyuM ? beThe nAvAre, bharatharI, hAla tArAM rAjapATa pAchA apAvuM. hAla vIra ! hAla. hAtha paga eLe enA gharanI asaturI, gIta vAMhAne mora eLe enI mADI re, -bharatharI rAja re na joIe benIpATa nava joie je. mAre karame lakhe che bhagave bhekha bharatharI. mA tame zA kAraNe ra che? ke beTA kaMI nahI. nA mA nA tame sAcI vAta karo. tyAre ne AvA mANasaja jagatanuM ka9yANuM karI jAya che ke jene veNanI-vacananI kiMmata hoya che. dhama unALe che. haraNanAM mAthAM phATI jAya evA bAkara amana varasAvatA tApa paDe che. muThThI bharI bAvI re kAyA tArA bApanI hatI je juvAra nAkhI hoya dharatI para, te dhaDa dhaDa dhaDa dhANI I re kAyAnAM marataka kAvyare bharatharI, phuTI jAya. AvA unALAnA divase AkarA lAge che. mAthusane bhAla kAMThAne athavA koI bIjA gAmamAM basa lAgI gaI. mAM huM kAzIe jAuM, karavata pANI mATe pazu paMkhI mAnava prANI talakhatAM hoya. melA, tame karyo te kara mA kahe che ke dIkarA -- gAmetI. pitAnA vAtsalya premanuM khUna kare che ne gIta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANatala joSI ema karIe dIkare ne vahu padharA , emAM te zuM che mArA samaratha dAdA! ' pArakI jaNIne pUchI A re. eTale pachI vahune pUchavAnuM bAkI lAgatAM joSIne belAvIne pUche che kayA prakAre taLAvamAM pANI thAya? A te gaLAvyuM ne mahenata mAthe paDaze. tyAre joSI, joSa' joIne kahe che, "batrIza lakSaNA puSane sajoDe balidAna Ape te avazya pANI thAya ne pachI potAnA dIkarAne bolAvIne vAta kare che. evA bApa dIkare potAnA bApane pagale cAlI pitAnA dAMpatya jIvananA bAgane pite ujeDe che. phakata samAjanA sukha khAtara bIjA mATe ghasAI 1 javAnI A uttama takanI hAkalane jhIlIne amara thaI jAya che. A che ApaNI saMskRti jaLa devatAne pitAnuM balidAna AMne ra lAkha-5zu, paMkhI ne mAnanI tRSA e chIpAve che. A gIta khAja. A svare sva. hemu gaDhavIe reDIe re keDe karAyuM che. kayAreka sAMbhaLIe te ApaNI paNuM. ane bhInI thayA vinA nahIM rahe. beTane dhavarAvatAM vaha re vAlI ! " vahu sAsujI bolAve re jI re, AvyA vahu eTale sAsue kahyuM ke- ' vahu ne dIkaro padharAvo che. - kayA gIta bAra bAra varSe navANa gaLAvyAM, navANe nIra no bhAyA che teDAvo jAgRtala jevIne, ne joSIDa joSa jovarAve che. e paNa kSatriya kAmanI ja hatI ne potAne bhAge bIjAne sukha Ape evI hatI. pachI te e vahu ne dIkarI baMne jaLadevanuM balidAna thavA taiyAra thAya che te taLAvanAM pagathIyAM utare che. vahue maDI ne dIkare sAthe bAMdhyAM che. mata paNa tyAM te jevI bejANatala jevaDo vIve ema kI be ke vahu ne dIka padharAve. pahelA pagathIye jaI paga dIdho ( pAtALe pANuM jhabakIya re jI. ne turata ja potAnA putrane bolAvavA gAmetI mANasa ekale che ne dIkarAne bolAve che, pachI te bIje trIje pagathIye ema pANI vadhavA maMDayuM ne chevaTa... gIta beDalAM khelatA abhesaMga pAtaLA ! dAdAjI bolAve re, zuM mArA yamatha hA zA mATe evAvyA che. ' paMcame pagathIye jaI pama dI tyAM paravaza paDa yA prANajI, e hoyane, ma! gAmAM zrI koNa pIzeccha? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIze elA pazu ne pIze ellAM 5khIDAM, ekaja Izvara, ne badhAM e saMtAna. maMdiranA ( pIze vaLuMbhAnAM leke jI re, prAMgaNamAM ke gAmanA core ke khetaranA meDA upara bharI che cudaDI ne bharyA che maLI besI bhajana lalakAre ke rAma'vachanA pATa besADAya, ' tarI che abhesaMganI lAzuM re jI. karatAla ne rAmasAgaranA mIThA raNumarathI vAtAvaraNa ubharAvA mAMDe, alakha dhaNInI mastIthI ArAdhanA A badhuM ApaNuM lokasAhitya che. AmAMthI thAya, UMDA utarIne a bhanI kheja thAya dehaje mANasa samaje ke zuM khoTuM ne zuM sAcuM, te ke DIpa nI jagatI pe ta jamAvI mAnava AtamanI. saMta soraThanI bhemakA te saMtanI bhomakA che ene ja karavA vairAgyanI vATa pakaDI tenA AkarA kheLe aneka sa te ramyA, ucharthI ne pitAnA premanI tapatavALA keDanI 2ha ajavALa ajavALa jhAkathI anekane tAryA ne pote paNa taryA. mA ArAdhanA kare. alakhanA nAmanI elI maMDAya. sarasvatIe chUta achUta jevA vADA nathI rAkhyA. bhakitarasane bhAdaro gaDi bane. emaNe te game tevI chA, agre vAsa karyo che. sorASTranA aneka nAmI anAmI saMtoe bhakita- evA eka nahIM aneka kavio ApaNI dharatInAM sabhara bhajano lakhyAM che. narasiMha mahetA, dAsa pANI pIne nipajyA che. mAle ne rUpAM, jesalajIvaNa, bhIma cAraNa, parabaDInA saMta devIdAsajI, tarala, lAkha-leyaNa vagere, te kayAMka premalakSaNa mIThe bhagata, terala de, lAkho loyaNa AvA te bhakitanAM pathI na siMha, mIrAMne vaLI dAsI jIvaNa aneka saMte saurASTranI bhemakAe ApyA che. mIrAM e te purUSamAMthI, naramAMthI nAra thayA ne potAnA paNa deDIne chevaTe te saurASTranI bhUmimAM ja samANuM. patine, khAviMdane rIjhAvavA zabdanA phulaDA verIne AvA mIThA mamatvavALI saurASTranI bhUmi te satI, rIjAthA je kalanI suvAsa hajI mahekI rahI che. te ghara ne saMtanI janetA che. rAtre bhajanika bheLA emAMthI ApaNane prera gu maLe che. AvA aneka thAya, rAmasAgara ne macharAnI saMgata thAya. tabalacI saMta kavione ne kavitAno A ApaNe aNumUle hoya te tabalA para thapATa mAre ne vAtAvaraNane vArase che, te zI the DIka jhAMkhI karAvavA prayatna karyo bharI daye. alakhanI AdhinA thAya tyAre bhagavAnane che. mArI aneka truTIne kSamya gaNI Apa vAMcaze kheLe sau sarakhA. koI moTo nahIM, kaI nAne nahIM. evI namra prArthanA che. na , - zubhecchAo pAThave che - hAjI nuramahaMmada bhANajIbhAI (vAvanagaravALA) geLa bajAra, mahuvA baMdara (saurASTra) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , , ekIsa-phona naM. : 319389 phekaTarI-phena naM. :378296 - dhIrajalAla enDa kAM. -- dareka jAtanA mInaralsa, kemIkalsa, sImenTa, vAITIMga, mATInA vepArI ane grAInarsa. -: phekaTarI :sItAphala vADI, magAma-10. - ephIsa - 3jI kAvela krosa lena, dAdIzeTha agIArI lena, kAlabAdevI, muMbaI 2. hArdika zubhecchA sAthe zrI devIdAsa dvArakAdAsa enDa kA. sTezana roDa - unA (ji. junAgaDha) ( saurASTra ) oIla mIla-chanIMga phekaTarI TelIphona naM. : 4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranuM lokabharata saurASTra taDake khyA pILacaTA ne kALI bhUkharI bhAM vALe bhAre rUDA prAMta che, paNa tenAthIya DerA teA enA mAnavI che. jomanabharI nArIyu' ne maralaDA mATIne jotAM ja ApaNuM haiyuM Thare, ne mAtmA kaLe. A "I" mAnavI bhALukA ane lAkapriya tA bhalI bhAtyanA, tenA saskAra zAkheSa peDhI utAra cAlyA Ave che. saurASTramAM moTe bhAge vastImAM kheDUta, kAMTIyAvaraNu, uDiyA ane ujaLiyAta vaNu, mAvA upalaka rIte bhAga pADI zakAya, bAkI jJAtI ane peTA jJAtinI rIte te aDhAra varaNu ne kaI keTalIya nAtA jAtA thAya che. --khADIddAsa paramAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat vaNu nI strIo paNu bharelA kApa bahu zakhathI paheratI, paNa have temaNe te cheADI dIdhuM. saurASTramAM mATe bhAge khetI karatI kAmeAmAM te bharatakAma e paraMparAgata cAlye Avate aneAkhe rivAja che ane tethI ja dIkarI pAMca cha varasanI thAya tyArathIja tenI mA dIkarInA ANuA mATe bAbarA bharI bharI taiyAra karavA mAMDe. je strIne jhAjhI dIkarIo hoya tenI mAne e dIkarIyu mATe khUba ja bharata bharavuM paDe che. navarAzanA vakhatamAMya te hAtha kahIne khesI zakatI nathI. tethI A kheDUtanI dIkarIyumAM akSarajJAna bahu ochIne maLe che. temAM bhaNatara karatAM bharata cItara tene su'dara rIte zIkhavavAmAM Ave che. gAmaDA gAmamAM nAnapaNathI dIkarI 7 ke 8 varSanI thAya tyAthI ja tene gharakAma, bharatakAma ane khetIvADInA kAmamAM lagADI palATavA mADe che. mAbena, saiyara ke bhAbhI ja tene gRha vijJAnanA pAThA bhaNAve che ane tyAra pachI teA te kaI keTaluMya Apa sUjhe dhIme dhIme zIkhI jAya che. seTI thatAM Ape kAmamAM te pAvaradhI banI jAya che. Apa suMdara majAnuM bharata e saurASTranI leAkanArIne madhirA zaNugAra che. saurASTranA lagabhaga dareka gAmaDAmAM moTA bhAge jhubI, vasavAyA ane khetI karatA kAraDIyA rajaputa, kharaka, palevALa brAhmaNu, sathavArA, DhALA vagerenI strIe tA bharata bharelA bAbarA kApaDAM pahereja che. teomAM A kapaDAM paheravA te te rUDhine! rivAja ja thaI paDayA che. tethI temaja kheDUta strIone te e managamatA pozAka hAvAthI temAM meATA bhAganI strIe A DhAMze heAMze bhIne pahere che. ane AjathI 40 thI 45 varasa pahelAM A badhIya jAtAmAM dIkarInA vevizALa te te tA vANIyA, brAhmaNu, lAhANA vagere ujaLiyAta nAnI hoya tyArathI thaI jAya che ane lagna pazu te www.umaragyanbhandar.com Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 - lagabhaga 14-15 varasanI thAya tyAM ja thaI natha ghAgharA Ape che 25 thI 45 sudhI kapaDAM Ape che che. A lagna e te mAtra varakanyAnuM vivigata temAM 5 thI 7 kApaDAM bharata bharelA hoya che. paNa joDANa che. teo pati-patnI tarIke sAthe rahIne A to dIkarInA pitAnA kapaDAM thayA. tenA dhara jIvana gALatA nathI. lagnanI rAtre ke bIje divase zaNagAranuM bharata, pazu zaNagAranuM bharata ne te kanyAne teDI pIyara jAya che. ane lagna pachI traNa ke judu. lagna thAya pachI tarata ja teo A badhu pAMca varase pitAnuM badhuMya bharatakAma pUruM bharata bharavAnuM zarU karI de che. gehIlavADa, amarelI thaI jAya tyAre enA mA-bApa tene ANuM karIne vagere bAju kheDUta varaNumAM A bharata khAsa karIne sAsare mokale che. Ama ANa pachI ja tene dhoLA kapaDA upara bharatuM hoI tene dhoLuM bharata rItasarano saMsAra maMDAya che. dIkarInA ANAmAM kahe che A bAjunA kaNabI, kAraDiyA rAjaputa mA bApane ghaNuM badhuM ApavuM paDe che. temAM mukhyatve kharaka palepALa, sathavArA, keLI vageremAM A bharata bharata bharelI cIjo ja vadhAre hoya che tethI dhoLA upara ja vizeSataH bharAya che. dhoLA bharatanA dIkarInA lagna thaI jAya ke pachI sagavaDa pramANe namanA AvI che. be cAkaLa, eka bArasAkha tenA ANAnI taiyArIo thavA lAge che tyAra pachI teraNa, be cItariyA, be TayariyA, ke pAna kethaLiyA, dIkarI pote ja sarayA sara bharavA lAge che ane 18 hAtha lAMbI kAMdhI ke pachItapATI, be takIyA, Akhe vakhata bharabhara kare tyAre mAMDa mAMDa traNathI be ToDalIyA ne dhANI. hAlAramAM gaNeza sthApana pAMca varase badhuya bharata purUM thAya che. bAkInuM te khAsa bharAya che. jyAre kADIomAM sUrajasthAna paNa thoDuM tenI mAtAnuM junuM hoya te ema karIne ANuM bharAya che. A badhuMya bharata kAma hIra kAca ane taiyAra kare che. eka dIkarIne 14 thI 15 varSa theDuM sutara, e rAte bhare che. tenI bharavAnI rIta bharata cItarane karIyAvara mAM taiyAra thAya che emAM sArI che. dorI sAMkaLI pADIne bhare che ane kAca kharca paNa kAMI ocho thato nathI. teo cAra hAtha baTana Take e ro bhare che. A dhaLa bharata, laMbAInA caNIyA bhare che. tenA hIra kAca ne dorA saurASTranA gAmaDAmAM khAsa lagna prasaMge ja athavA vagerene kharca lagabhaga 15 thI 25 rUpiyA thAya che keI sArA kAma vakhate dhara para bAMdhe che. mATInuM vaLI mahenata te nokhI. tethI Akhe kariyAvara taiyAra gAralIyuM ghara A bharata cItarethI bahuja ujamALu na thAya tyAM sudhI mA bApa dIkarAne sAsare mokalatA dIse che. nathI. ujaLiyAta vaNu mAM te bajAramAMthI kharIdI karIne, kapaDAM sIvaDAvA ne be traNa mahine ANuM pazaonA zaNagAramAM dhArI e mukhya che ane taiyAra thaI jAya che. jyAre grAma kanyAnA ApyA pachI Ave che dharanI mANakI ke tejI ghaDI, dhArInA pAchaLa varasanI mahenata paDe che. paNa e ja to zaNagAramAM bane baLadanI jhUla, mATiyA, ene sAce saMskAra vArase che ne? khatathI bharelA zIgareTiyA ) khabhALa, ane je dIkarInA mAbApa dhAdharA te kevI haze pahere che ne temAM te zebhe che pAmatA paheAMcatA hoya te gharanI gheADInI kUla ane ja kevI rUpALI ? mAthereTiyuM Ape che. rabArI kAmamAM bharatakAma javalle ja hoya che. kyAM koI ke I mAbApa sAmAnya rIte dIkarIne mA bApa kariyAvaramAM dIkarIne ANAmAM saMDhaNunI bharelI gula Ape che. 11 thI rara sudhI pitAnI pahAMca pramANe bharelA pazuonA zaNagAra paNa mAtra gharamAM lagna hoya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre ja pazuone paherAve che. zaNagAra sajAvelA kheDuta strIne jhINuM lagaDAM nakAmAja che ane tene pazu bahu rUDA dekhAya che. zobhatAya nathI paNa have to kheDUta ane lokavaraNamAM dhIme dhIme jADA lugaDAM paherane rIvAja adazya A sivAya ghara vaparAzanI nAnI cIjo paNa na thatuM jAya che. AvatAM 25 thI 30 varSomAM bharelA bharata bharelI hoya che, jevI ke thelI kothaLI, lugaDAM jADA lugaDA paheravAno rivAja cAle jaze mAlaDI, baga, khalecI, IDhaNI, vIMjhaNa, copATa tema lAge che. avanavA raMgIna jhINA kapaDAnA mehamAM vagere. jemAMnA ghaNa te rojanA ghara vaparAzanA ane dharazaNagAranuM bharata bharelA ghAgharA vagere gAmaThI kAmamAM Ave che. che tema gaNIne gAmaDAnI strIo A bharata pANInA mUle vecavA mAMDI che. je atyAre zaheramAM Thera Thera vecAya che. khAsa karIne kAThI kAmamAM vara zaNagAranuM bharata meTe bhAge gUDhA nIlA raMganA kApaDa upara bhareluM saurASTramAM puSe kaMI ja bhareluM paheratA ke bodhatA heya che, tenuM kAraNa tenA oraDA parasALa hamezA nathI mAtra adhavaDA juvAnaDA bharelI TopI pahere che. dhaLelA ja heI, dhoLI dIvAla upara nIlA raMganuM keLI ke veDavA vAdharImAM AdheDa umaranA paNa AvI phulavADI jevuM bharata suMdara lAge che. jyAre TopI pahere che jyAre lokavaraNa ane kheDutanA nAnA jAmanagara taraphanA hAlArI kaNabIomAM ghara zaNagAranuM chokarAvane bharelI AMgaDI, bharelI ceraNI, baMDI bharata vadhu pILA raMganA kapaDA upara bharAya che. te vagere paherAve che. jUnA vakhatamAM natI oDhADatAM bhAratamAM pAna, lIMboLI, goTI, mera, popaTa vela, te to have jovA maLatuM nathI. nAnI choDIone buTI vizeSa bhare che. bhAta suMdara lAge che, paNa A bozala bharIne oDhADatAM teya have adazya gohIlavADa bAjunA cAkaLA caMdaravA, bhUmitinA thavA mAMDe che. AkArothI bhare che tevuM suMdara A bharata zobhatuM nathI pILu kApaDa vizeSa dekhAya che. durathI samagra bhAta bharatakAmamAM paheravAnA ghAgharA vizeSa bharAyA chUTI chUTI lAge che mahAjananI strIo nIlA che te lAla raMganA caLIyA upara temaja kALI dhaLA, pILA, ema badhAya raMganA kapaDA upara bharata khAravI upara bharAya che. peLIyu jADuM hoya che. bharatI hatI have teonuM bharatakAma sAva ja baMdha tenA upara thepA jevuM jADuM bharata bharAya che tethI thaI gayuM che. teone bhAratamAM jhINavaTa ane eka dhAdhare ghaNe vajanadAra thAya che. hAlAra bAjunI bharatanI cokhkhAI vizeSa jovA maLe che. strIo, pALA ane lIlA raMganA kApaDa upara paNa dhAdhaNa bhare che. kApaDA te badhe ja raMgaraMgIna saurASTranA kheDute temaja leka varaNamAM AjathI aTalasa nIce sutarAu 5Da nAkhIne bharAya che. temAM 2 thI 30 varasa pahelAM te bharelAM ja lugaDAM kAca, satArA, tUI vagere ThAMsI ThAMsIne bhare che. paheravA ( tene teo jaDA lugaDA kahe che ) evo bharelA kApaDA vivAhavA jana ke tahevAranA divase rivAja hatuM. je strIo AvA jADA lugaDAM na pahere che. pahelAM te ujaLiyAta kemanI strIo pahere te tenI AkarI TIkA thatI. so strIo paNa bharelI kaMcukI paheratI, temAM teo jhINavaTavALa AvA jADA lugaDAM ja paheratI je ke AvA karachI prakAranuM bharata mAtra jamaNI bAMya upara kapaDA teone bahu ja suMdara rIte bhaLe che. gAmaDAnI ja vizeSa bharatI. AvA kApaDA macI loko paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470. bharIne vecatA hatAM, palALI te kALA upara ALekhe che vilAyatI naLiyuM lokanArIne bharata bharelA jADA lugaDAM bahuja dhasIne ke gerU palALIne sapheda upara ALe che. sudara zobhe che. saurASTranA lekavaraNamAM meTA eka dha dhare ALekhavAnA te 8 thI 10 AnA le bhAganA khetI karatAM hovAthI temanI strIone che. Ama judI judI cAlI AvatI paraMparAgata dhaMdhAkIya draSTie paNa e kAM khAsa jarUranA che.ja, bhAte ALe khAvI grAmanA e, pitAnuM gha', bALakane A strIone vADI khetarane sIma zeDhAnuM kAma vala pizAka, pazutA zaNagAra ane bIjI kaMI keTalIya cIjo bhare che. hoya che, teneya jhINA ke AchA potAnA kapaDAM paheravA poSAya nahIM kAraNa ke dhULa, DhephA ne jALAM bhAratamAM bharata kAmanI paraMparA ghaNI jItI che. jhAMkharAM vacce kAma hovAthI jhINA kapaDAM jaladI moheM-jo-daDonA dANamAMthI dharmagura ke rAjAnI phATI jAya che tethI jaladI na phATe tevAM kapaDAM A eka mUrti maLI che. teNe je kapaDuM paheryuM che tenA strIo pahere che. kalApriya saurASTranI lokanArIne upara traNa pAMkhaDInuM kula bharata che. kAraNa ke A jADAM kapaDAM varavA lAgyA haze, mAtra raMge raMgelA zi95mAM zobhanamAte hoya te khetarelI ke UMDI paNa temAM kazIya bhAta ke chapAI na hatI tethI teNe karelI hoya che jyAre A zilpamAM uparanI bhAta A coLiyAnA dhArA upara bharatakAma zarU karyuM. upasAvelI che, tethI mAnavAne kAraNuM maLe che ke te zarU zarUmAM te bharata ja pakha. bhAta paNa thoDI moTAbhAge bhareluMja haze I. sa. pUrve 4thI sadImAM hatI, tenI atyAre ghaNI bhAre thaI gaI che. bharata cANakaye paNa arthazAstramAM vitA eTale bhareluM paNuM have te ThAMsI ThAMsIne bharAya che. dhAbA upara bharata (bhArata) e ullekha karyo che. bhAra huta, sacI bharavAthI be vastu thaI eka te dhAre Akhe vagerene zilpamAM paNa kaI kaI sthaLe bhanabhAta bhareluM hovAthI te jaladI phATe nahIM ne raMgIna upasAvelI che. aja tAmAM paNa ghaNuM citramAM rAtA, kALA raMga upara bharata paNa bahu ja sArUM AjanA leka bhAratamAM mAtA "aDadIyA" "kaTA" * zobhe che, vaLI kAmakAjamAM re je roja lugaDAM dhovAnI "kAMgarA" jevI bhAte che zukane "mRcchakaTika' navarAza ja kyAre maLe? tethI ra gaMta ane bharata nATakamAM to nAyikA vasaMtasenAnI mAtAe bharata bharyo dhAdharA jasadI merA paNa dekhAtA nathI tethI bharelo kabajo paheryo che tema viduSaka kahe che, ane saheje eka ghAghare aThavADIyA sudhI paheravAmAM cAle tyAra pachI te madhyakAlIna samayamAM jena pothIche. paNa A vyavahAra karatAMya vizeSa te strIonI emAM te atyAranA saurASTranA leka bharata jevI sAcI sauMdarya draSTie ja AvuM suMdara bharata ja vidhavidha bhAte jovA maLe che. gujarAtamAM te vikarAyuM che. tenAmAM hRdayathI ja sAcI kaLAsujha jamAnAmAM suMdara majAnA raMga raMgIna chApelA temaja hoya tene vakhata bahu ochA maLe te paNa suMdara bharata bharelA kapaDAMne leke bahu upacega karatA bharela ghAgharo paheravAno teNe A graha rAkhyuM ja haze. jemAM vividha jAtanA vela buTAo, zobhana che. pitAnI sujha pramANe grAma nArIoe bharata bha te, pazu paMkhIo temaja mAnava AkRtio vagera che. zobhatabhAte saraLa che. badhI bhAta te gAmanI ja A pithI citraNa ane pAMcatronI prathAnA heI eka be strIo sau strIone ghAgharAmAM 25 anusaraNe gujarAta saurASTramAM bharatakAma zarU oLakhI Ape che. vATamAM meza ghUMTI saLIthI te karyuM che tema lAge che kAraNa ke atyAranA temaja lAla coLiA upara ALe che bhutaDo ke khaDI lagabhaga 100 thI 125 varSanA jutAM saurASTra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 471 bharatamAM jaina pothIo mAM citrita AkA jevA ja gujarAta-saurASTramAM bharatakAma ziSTa samAja karatAM AkAre bharAyA che jyAre cAkaLA caMdaravA vageremAM lokasamAjamAM vizeSataH thayuM che te tenA namunAo gujarAtanA sulatAna samayamAM je citra zobhano thatAM tapAsanAM dekhAya che. vaLI lokazelI te amuka kakSAnA tenI asara theDI vaNI dekhAya che. jevI ke amuka bahALA samAjane asara kare che ane te samAja prakAranA pAMkhaDIvAlA kula vela patI vagere. paNa ghaNe meTo che tethI te kabharata khUba pracalita cAkaLAmAM lAla hIrathI bharAtI DAbalI e, thayuM che. thALI vageremAM te cerama, trikeNa, laMbacorasa vagere bhaumitika AkAre muslIma saMskRtinI asarathI saurASTranA lekabhAratamAM mAtra thoDAM ja raMganA bharatamAM AvavA lAge che. chellA 100 thI 150 sutara ke hIrane upayoga thAya che, temAM dhaLe. varasathI hAthe citrita pothIo echI thatI jAya pILo, lAla, lIlo, bhUro ane gulAbI ATalA ja che. ane tyAra pachI moTe bhAge tenuM jarA meTA mukhya raMge che. dhAdharA pazunA zaNagAra, dharanA kadamAM saurASTranuM lekabharata sthAna le che tema lAge zaNagAra vageremAM hIra (rezama) no ja upayoga thAya che. eTale jena pothIomAM je nAnA nAnA kadanA che, jyAre nAkAnA bhAratamAM mAtra sutarano ja upayoga zobhanacitro, AkAro hatA te thoDA pheraphAra sAthe kare che. kALA khAravInA ghAgharA, temaja kenavAsa mAdhyama sAthe badalAya che chatAM tene ghATa AkAra bharata raMgIna UnathI vizeSa bharAya che, paNa Unane baha ocho badalAya che. vaLI jUnI piAthIomAM thoDA samaya pachI jIvAta khAI jAya che. saurASTramAM jema DAka raMge vaparAyA che tema A bharatamAM lekabharatamAM kAca (khA5) ne bahuja upayoga thAya paNa bahu ochA raMge che. sonerI, rUperI che, kAca TAMkavAthI bharata bahuja suMdara dekhAya che. raMganI jagyA bhAratamAM kAca (khApa ) le che. A kAya lIbaDI temaja kapaDavaNajamAM bane che. saurASTranA bharatamAM bharAtA hAthI, gheDa, vAgha, badhAya bhAratamAM strIo raMganuM samalana goThavIne mera, popaTa, mAnavaAkRti temaja velabuTIomAM bhare che. raMgIna kapaDAM upara bharata hoya che temAM jaina pothIomAM citarAyela lai citrono bo dhaLe ane pILA raMga mukhya laI tenA sIkala ke aNasAra che ja. A jaina graMthomAM citrita citra goTA bhare che. bAkInA paraNAmAM eka mUkIne eka zailIne moTe bhAge loka zailI ja kahI zakAya kAraNa ema gulAbI sAme bhUro ane lAla sAme lIle ke te vadhAre sAmAnya kakSAnA cItaravA lokonI ema raMga pUre che. dhoLA kApaDa upara bharAya tyAre citraNAnI vadhu najadIka che. ane lokabhAratamAM gherA lAla raMgano puSkaLa upayoga kare che. oLakhanAra leka kalAkAra ja hoya che, te moTe bhAge saurASTramAM bharAtA lokabhAratanA judI judI rIte strI ke gAmaDA gAmano nIcA vane keAI purUSa heya che. strInA ALekhamAM vadhAre maulikatA jaLavAI bhAta ane AkRtionI draSTie be thI traNa peTA vibhAga pADI zakAya che te nIce pramANe che: che, jyAre purUSanA ALekhamAM junI pothI paraMparAnI rIta ghareDa kaI vAra AvI jAya che. ane A khetI karatI kememAM bharAtuM bharata: lekabharata ALekha pramANe ja bharAya che. bharanAra ( bhAgye ja ALekha bhAMgIne bhare che. tethI jevuM khetI karatI kememAM khAsa karIne kaNabI, ALekhyuM hoya tevuM ja bharAya che. bhAratamAM temaja kAraDiyA rAjapUta, palevALa brAhmaNa, kharaka, sathavArA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 keLA temaja vasavAyAmAM A zailInuM bharata bharAya hAthI, ghoDesvAra, sAMDhaNI mAthe rAke, mera, pipara, che. A bharatamAM dhAdharAmAM bharavAnI bhAta ghaNIja abo, cakalI vagere pitAnI rIte ja bhare che. suMdara che. te khAsa A bharatamAM bhAta tarIke zobhI gAmaDe gAmaDe bharata ALekhI denArI eka be strIe uThe tevI ja hoya che. temAM amuka cokakasa prakAranA te hoya ja che. (have te vaLA, zihera, gAriyAdhAra AkArene vadhAre mahattva apAya che, jenuM vAre vAre vagere zaheramAM A bharatakAmanAM bIbAM taiyAra karI upara nIce ema punarAvartana thayA kare che. A chApavAvALAoe dukAne ja mAMDI che ) teo AkAramAM kAma, sIkala ane nAnA nAnA paraNA hAthethI kapaDAM upara ALekha karI Ape che. A Ave te ja banAvavAmAM Ave che. temAM vadhAremAM cItarAmaNa ne strIonuM maulika hoya che te mATe vI pAya pAMdaDA ke laLI Ave tevA bhAge prAthamika kakSAnuM hoya che. chatAM AkAre te hA joIe, pachI amuka aNusAra dekhAva saMdara chApa pADe che strIoe hAthe aLakhetI A eTale te akArane te aNutAra pramANe nAma ApI AkAra ne zobhanamAM maulikatA hovAthI kalAkAra devAya che. temAM mULa varatunI asara kaIvAra gheDI- hadayanA mANasone A A kAraNe khUba ja gamI jAya ghaNa maLatI hoya che, jyAre ghaNIvAra te AkAranuM che. A mAnavAkRtiomAM pramANubhAta teo rAkhatI nAma hovA chatAM aNusAra na paNa hoya, mAtra nAma nathI paNa jagyA pramANe temaja bharavA mATe saheluM ka9i5ta rIte suMdara lAge te mUkI dIdhuM hoya che. paDe tevI rIte oLakhanAra AkAra nakkI karI cItara AvA AkAre khAsa karIne dhAdhara, kapaDAM, dhoLuM che. paradezI meTA meTA kalAkAronA citramAM paNa bharata vageremAM prayojAya che. temAM 15 thI 20 jeTalAM AvI mAnavAtio cItArAyelI jovA maLaze. paraMparAmAM cAlyA AvatA AkAra che, jayAre 1 thI dA. ta. mAtIsa, pIkA vageremAM. 15 jeTalI Adhunika bhAve che. A dareka bhAtanAM nAma hoya che, jevAM ke cIpiyAvela, pArasI sadarA, jyAre te raNa cAkaLA vageremAM meTe bhAge dheLA aradhI phUlavADI, vIjaLI, kevaDA, pipaTala vagere kapaDA upara hIrathI meTA meTA khAkAro ane kAcA paraMparAgata AkAre che, jyAre pAMca thaDa, nAgathiyuM, vizeSa bharAya che. temAM vizeSataH bhaumitika AkAra reDiye, baTa megarA vagere Adhunika bhAse che. A ja bhare che, jevA ke cAra trikoNa maLI cerasa te bharatakAma badhuya sAdA "kosa" TAMkAthI bharAya che. DAbalI, ATha trikoNa maLI banele cerasa te thALI paraNanA AMTI mArImArIne bharAya che ane kAca vagere bharAya che kaI kaI bharatamAM vaLa! "keLA tA baTananA gAja je rIte sIve che tevI rIte rAMke kula" bhAta bhare che. baLadanI jhUtane bhUmitinA che. dharazaNagAra, paze zaNagAranuM bharata jarA meTA AkAze temaja zobhana AkAga baMnethI bhare che. moTA AkArothI, te darathI paNa joI zakAya tevI hAlAramAM gaNeza sthApatamAM gaNeza temaja ' riddhi rIte bharAya che. temAM cerasa DAbalI, thALI pAsA siddhinA avanavA dha TanA sudara AkAro strI e ane kula geTI moTA meTA AkArothI bharAya che. bhare che. A bhAratamAM mAtra dhANiyA (godaDAM DhAMkavAnA laMbace rasa) ane caMdarayAmAM le kanArIo leka. A prakAranuM badhuya bharata khetI karatI kemo zailImAM mAnavAkRtio khAsa bhare che. temAM kAnagopI vizeSa bhare che temAM gohIlavADa, hAlAra, makhya saurASTra, ne valoNu, bALakane DicaLatI ma tA, mahiyArIo, jhAlAvaDa badheya sarakhI rIte bhaya che kaI kaI dANulIlA, rAsa maMDaLa vagere prasaMge bhare che. vaLI sthaLe zobhana bhAmAM juja ju? pheraphAra thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhAlAvADamAM to bharavADa, rabArI strIo potAnI bharatA. caMdaravA, pachItapATI vagerene bahoLA paTa dhAbaLIne cheDe paNa AvI bhAtanuM suMdara bharata bhare hovAthI A leke temAM rAmAyaNanA prasage, kRSNa ke bharAve che. kALA raMganI dhAbaLInA cheDA upara jIvananA prasa go temaja mahAbhArata, bhAgavatamAMthI valeNuM gopI, sAyakala, jhADa vagere bahuja zebhe che prasaMgo bharatA. e sivAya koI loka kathAo jevI ke DholA mArU, vaccharAja solaMkI, laDAInA prasaMge mocI ane kAThI bharataH vagere bharatA. e sivAya karathI para jAtanA gheDA hAthI, vAdha, vyAlI siMha vagere sAthe mora, popaTa, saurASTramAM kheDUta strIonI jema kAThI gasiyA cakalA, jhADavA, buTIo vagere bharatA. pazuo sIdhA cAraNa, Ayara vagerenI strIo bharelA bAbarA jena pithImAMnA laghucitranI sAthe saMbaMdha dharAvatAM paheratI nathI. teo mAtra bharelA kapaDAM ane kaI ghATa ghuTavALAM bahuta: heya che. jyAre mAnavAvAra kabajA pahere che. paNa A strIo pitAnA ghara kRtiomAM rAjasthAnI citrakalAnA paheraveza vagerenI zaNagAranA temaja pazuonA sAja sanama suMdara asara dekhAya che. tema chatAM mULa te saurASTranI rIte bhare che. saurASTramAM rAja-rajavADA ane nAnI taLapada leka citraNanI temAM vizeSa asara che ja. moTI karAte ghaNI hatI. te darekamAM bhArata cItarane tethI te vadhAre saurASTrI ja lAge che. bahu ja mahimA hatA. rAja rajavADAmAM kuLavadhUo ke dIkarIo badhuM ja cItara bharata na karatI paNa prathama mocI lo ke cItarAyelA ALekha upara teo A bharata vecAtuM bharAvatI. saurASTramAM moTA: dorI ke AmaLA kADhIne badhI AkRtione baMdhavI bhAganuM AvuM lekabharata bharanArI dhaMdhAdArI mecI le che. pachI temAM raMga raMgIna rezama dorAthI bharata kema hatI. temAM khAsa purUSa temaja strIo bane dhaMdhAdArI rIte bharata bharatA. teo seyanuM temaja bhare che. kheDUta bhAratamAM vaparAtA rezamanA raMga che ArInuM bane bharata bharatA. A bharata kAThI karatAM eka be raMga A loko vadhAre vApare che te darabAra mATe vizeSa bharAyuM che. temaja kAThI kesarI, lIMbu, pILA ane jAMbalI che. paNa bharata strIoe paNa A lInuM bharata vadhAre bhaya che. bharavAnI rIta te sarakhI ja che. macI leke tethI tene mocI bharata ane kAThI bharata kahevAya che. aTalasa para je bharata bhare che temAM vadhAre kAThI strIoe bharelA bharatamAM khaData bharatanI kALajI rAkhI jhINavaTathI ThAMsIne bhare che. jyAre DAbalI, kAca vagerenI paNa thoDA pramANamAM asara che. cAkaLA caMdaravAmAM te sutarAu (I. sAmAnya rIte [ ane mecI bharatanI paNa asara te vizeSa che ja. bhare che. kheDUta lekonA bharata karatAM mecI zailInA kAThI bharata gUDhA nIlA raMganA kApaDa para temaja bhAratamAM manavAkRtio vadhAre bharAya che tenuM pramANa koIka vAra gUDhA lAla raMganA kApaDa upara bharAya che. paNa ThIka ThIka jaLavAyeluM hoya che. AkRtio vadhAre sArI rIte cItarAyelI hoya che. bhAratamAM citra vArtA kAThI darabAro temaja ThakarAtamAM moTA meTA caMdaravA, pachItapATI vagere mAcI lokoe ja bharelI ke kathA hovA chatAM temAM te citra nathI paNa suMdara hoya che. meyo leka pele hAthe cItarIne ke gAmanA bharata ja che tema lAge che. temAM bhAratanA gaNe koI leka kalAkAra pAse ALekhAvIne A bharata sacavAI rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ melesalAma rAja pati ( vaTalelA rAjapUta)mAM bhAratanA keTalIya jAtanA namUnA vece che, temAM ochADa, paNu cAkaLA caMdaravA vageremAM strIo bharata bhare che. koka, ghelI vagere che. AvI jAtanA bharatane te temanA bhAratamAM lekanI strIo bhare che tevI " huramacI ' kahe che. asaravALA zebhana AkAra teo bhare che. vaLI mAtAjaniyA bharata ane kaTAva 8Ama : teo muslIma pratike paNa bhAratamAM bhare che. jevAM ujaLiyAta vargomAM paNa 35 thI 40 vasa ke duladula, strI ke purUSanuM moTuM ne pazunuM zarIra pahelAM te bharata kAma thatuM te bharata prakArane te siha, vyAlI vagere. mAtra A pratikenI ja temanA vANiyA vagerenuM hovAthI mahAjaniyA bharata kahevAya bharatanI vizeSatA che. bIjuM to kheDUtanA lekabharata che. teomAM teraNa, cAkaLA vagere kheData bhaktanI jevA temaja zobhana bhAtavALA bharAtA. teomAM , A mocI bharata saurASTranA rAjA ThAkoranA A bharata khaMtathI ThaMsIne bhatAM. saMgrahamAM temaja saMgrahasthAnomAM sArI rIte sacavAIne A sivAya kaTAva kAma paNa A kemomAM paDayuM che. khAsa karIne te temaja kAThI bharata ahIMyA karatAM. judA judA raMgIna kapaDA TUkaDAnA cerasAne vizeSa bharAya che, kaMDalA, amarelI, bAbarIyAvADa, covaDavALI temAM kAtarathI bhAta kApI te TUkaDAne temaja macI bharata te badhe ja maLI rahe che jevA ke sapheda kapaDA upara vyavasthita goThavIne teraNa, cAkaLA junAgaDha, jAmanagara, rAjakoTa, bhAvanagara, porabaMdara ke aMdara banAvatAM. pachI sapheda derAthI ke raMgIna vagere sthaLoe jovA maLe che. junA vakhatamAM A dorAthI nAnA nAnA phAMka bharI raMgIna kapaDAne sIvI mocI leke khAsa bharata bharavAne ja dhadho karatAM letAM jethI raMgIna kapAyela DhaMkaDAmathI nIce dheLe have saMjogavazAta temaNe te choDI dIdhe bhAga AkAra thaI dekhAya. hamezAM kaTAva kAmamAM nAkAnuM bharata : nIcenuM paDa sapheda ja rakhAya che. javalle ja temAM , A bharatuM bahu ja kaDAkuTavALuM jhINavaTabha ne nIcenuM paDa raMgIna hoya che. temAM kapaDAMnA mukhya gaNatrIvALa (bharata che. khetI karatI kemanI prauDha raMge, sapheda, lAla, pILo, lIle ne bure ATalA ja vayanI strIo ja A bharatanA lAdharA bharIne pahere levAya che. temAMthI cAkaLA, caMdaravA, toraNa, gAdI che. strIone proDha vaye gharamAM kAma karanAra vahu ke vagere, gRhasazobhananI sAmagrI taiyAra thAya che keI dIkarI hoya tethI te beThI beThI A bharata bhare che. koI kATava kAmamAM thoDuM thoDuM bharata uparathI bhareluM tene rezamI hIrathI bharelA bhabhakada 2 dhAdhara sArA hoya che. A kaTAvaka mamAM vela pattI vagerenI durathI na lAge tethI te A bhata mAtra sutarathI ja bhare samagra asara "kelIgrAphI" jevI dekhAya che. A che, A bhAratamAM trAga gaNI gaNatrI karIne bharAya kaTAvakAma paNa have te thatuM nathI, evI mAthAkuTa che. prathama derAthI ja ALekha karI te upara gaNatrI karI upara nIce tema bharAve che temAM bhUla thAya karavA atyAre kene samaya hoya ? te -te bharata AkAra ubhaDa thaI jAya che. tethI vaLI jatA vakhatamAM ujaLiyAta varNamAM kevAbharavAmAM dhIra ja ane khaMta rAkhavI paDe che. A sana jALI jALI vALA kApaDa upara UnathI, hIrathI bhAratamAM adagalIyA poTalIyA, lADavA, kAMkarI, phala ane sutarathI kenavAsa bharata TAMkAnuM bharata) bharAtuM caTakuMDa vagere gALa, cerasa pata gAkAra vagere judA temAM raMgIna atalasa upara kenavAsanuM kApaDa judA AkAro che. atyAre saurASTramAM siMdhIo caDAvIne vadhatA temaja guNakAranI nizAnI jevA vyApArI rIte bharAvIne AvI jAtanA siMdhI DhAMkAthI kenavAsa upara A bharata bharatuM, A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 475 I bharatamAM paNa khUbaja dhyAna daIne bharavuM paDe che. A badhuM loka bharata saurASTranI nArI bharata sAva purUM thaI jAya tyAra pachI kenavAsanA pitAnA mATe, pitAnA jaNyA mATe, pitAnA gharanA kapaDAnA vANuM tANa dhIme dhIme kheMcI le che. pazuo mATe ane potAnA gharanA zaNagAra mATe bhayu" jethI upara bhareluM bharata nIcenA aTalasana paDa upara bharAvyuM. A badhuMya bharavAmAM tene koI divasa kALo AvI jAya che. jyAre ghaNA emane ema kenavAsanuM AvyuM nathI. navarAzanA vakhame zAMtithI bharata bhaya kApaDa rahevA de che. tenI upara A bharata sAruM lAge rAkhyuM che. vivAhavAjane ke sArA prasaMge saurASTranA che. A bharata prakAra pArasI bAnuo, a grejI gAmaDAMmAM laganavALuM ghara bharata cItara bAMdhyuM reDI mahilAo pAsethI zIkhelI, pArasI bAnuo pAsethI pere dIpI uThI nIkaLe che. vaLI raDI pare zaNagArelA gujarAta saurASTranI vepArI strIo zIkhI ne tyAra DhAMDhA, malapatI zaNagArelI ghoDIyu, badhuMya bahuja suMdara * pachI te saurASTranA grAma vistAromAM prasaryuM. A lAge che. A badhuMya jovA mATe saurASTramAM mAgazara bharata pasTezI hevA chatAMya saurASTranI strIoe A mahA ane vaizAkha mAsamAM tenA gAmaDe gAmaDe javuM bharata dezI zailInA AkAre banAvIne bharavA mathI joIe. jyAM lagnavALe ghera bharatanI rU5sajajA jhabaka temAM metInA pareNunA AkAranI vizeSa asara che haze, lAMbe halaka bhaye rAge maMgala gIta gAtI strIo kAraNa ke AkAranI bharavA gUMthavAnI rIta lagabhaga mAMDavA heThe beThI haze, Dhola Dhabukata haze ne, zaraNa thoDI ghaNuM maLatI hovAthI Ama thayuM che. A paNuM gIta lalakArate haze AvuM rUDu vAtAvaraNa haze kenavAsa bharata gAmaDAnI lekanArIoe khAsa apa tethI ja seraThIyo bhaNe che ne? nAyuM nathI moTAbhAge te jaina-jainetaramAM ja vadhAre eka di" kAThiyAvADamAM tuM bhale paDe bhagavAna. bharAyuM che. have to tenA cAkaLA, caMdaratA. pIvA tuM thA mAre memAna tane saraga dekhADuM zAmaLA." vagere bharAtA ja baMdha thaI gayuM che. (mAhitIkhAtAnA saujanyathI ) zubhecchA pAThave che haLavada tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. haLavada ( chale surendranagara) tAlukAnA khetI vikAsa kAryamAM pitAne namra phALo ApavA, tAlukAbharamAM rAsAyaNIka khAtara, jaMtunAzaka davAo, hAIbrIDa bIyAraNa, khetIvADI mATe sImenTa ane lekhaMDanI vaheMcaNI kare che. khetI utpAdananI kharIdI ane vecANa kare che. sarakAra mAnya rAhatanI dukAna calAve che. tAlukAnI sahakArI maMDaLIonA kAmakAjanuM kendrIya sthaLa :haLavada tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. i . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phona naM. ophIsa : 315 para : 4 P. P. BACHUBHAI chA pAThave che. * zrI dAmanagara oIlamIla * enDa inDasTrIjha dAmanagara ji. amarelI (gujarAta) : tAra : PAREKHCO pAlItANA, padhAro tyAre -: jarUra mulAkAta leze : : zrI mahAvIra hindu loja rahevA tathA jamavAnuM uttama sthaLa sTeTa benkanI bAjumAM pAlItANA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA sUryamaMdire - zrI puSkarabhAI gekANuM, dvArakA, khI. I. sIvIla. citra devAnAM udagAta anIka, cakSuH mitrasya varUNasya ane AmA ghAvA pRthivI aMtarikSa, surya AtmA jagata: sthAca che (kada 1-115, vajuve 7-42, atharvaveda 13-2) atharvavedamAM brahmAe ane avedamAM tathA yaju: choDI khetI zarU karI, samAja vyavasthA upajAvI, rvedamAM kutsa ane AMgIrasa RSie sUryanI prArthanA sAthe sAthe sUrya pUjA vikasavA mAMDI madhya eziA yathArtha ane bahuja bhAvapUrvaka karI che: " A sUrya mAMthI mAnava saMskRtie vistAra vadhAryo. kAzmImana AkAza maMDalamAM koI bhautika padArtha nathI, e te samudrane kAMThe vikasela saMskRtine pracAra karatA mAnava mitra, varUNa, agni, Adi devAnuM eka sthira netra che, tyAMthI ArmeniA, mesopoTemIo, IrAna thaI devanuM sAkSAta svarUpa che. A sarvabhUtomAM rahela saptasiMdhumAM vacce, tibeTa ane cIna gayo, tyAM sUrya vaDe AkAza kRddhi ane antarikSa ema traNe judI judI saMskRti vikAsa pAmI. ( anukrame leyuchoka caitanya prakAzathI vyApta che. kharekhara sUrya rIana, sumerIana, Rdika ane harappA saMskRti sarva jaDa caitanya jagatane AtmA che. tyAM vikAsa pAmI. sUrya kharekhara sarva jIvajagatane AdIkALathI saptasiMdhu oLagI mAnava saMskRtie dakSiNa paricita che-pratyakSa che. mAnava saMta banyo te tarapha Daga bharyAM. te samaye rAjasthAna ane gaMgApahelAMthI te sUryane pUjatA AvyuM che. pachI jema jamanAnA medAnamAM TaLIsa samudra hato. agatya jema bIjA kudaratanA camatkAra joto Avyo tema munInA netRtvamAM saMskRti dakSiNamAM AvI tyAre te teNe kudaratane bIjA svarUpe agni, vAyu, samudra bhAga eka tarapha AphrikA ane bIjI tarapha Ivagerene pujavA mAMDyA. A pUjA e saMskRtinuM nezIo ane amerIkA sAthe joDAyA hatA. e bane prathama sopAna hatuM satuM. dhIme dhIme guphAmAM vasavATa mAge mAnava AgaLa vadhe. AphrikAmAM asara gayA. karatA AdI mAnoe gRhanirmANa karyuM, zikAra InDonezIomAM gayA, amerIkAmAM gayA, tyAM maya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 ane InkA nAme te saMskRti vikasI. A lemurIana, RgvedIka sumerIana, harappA, mizra, kAvIDa, maya, InphrA, TolTeka, sava' saskRtie "ne pUjyA che ane hAla tenA avazeSo maLI Ave che. RgvedamAM nI stuti mATe dasa sUkA che. kAspIana samudrane kAMThe kazyapa RSi ( Saint Kaspions)nA putra Aditye prathama sUya pUjAne apanAvI, tethI AgaLa jatAM 'te AdityanuM pUrvamAM TAsTeka leAkAe cIna ane tibheTamAM tyamAM pravitA rUpe sUrya' avataryuM che ema RgveddamAM darzAvAyuM che. tenA putra vaivastamanune A prajAnA pitAmaha ane sthApaka mAnavAmAM Avye che. suryanI pratyakSa pUjA karI yogavidyA vikasAvI, jApAna nAma ApavAmAM AvyuM, eTalu ja nahi e Adi-jevu te vakhate cIna ane kArIA upara Adhipatya hatuM tenA rAjAne sunA putra tarIke mAnavAmAM AvatA ane jApAnamAM sutu' mATu maMdira Aja pazu che. tyAMthI nAnA TApue ane samudra mArge amerIkAmAM je asurI vasyA teNe maya ane InkAnA nAme oLakhavAmAM Ave che. mekasIkeAmAM sute mAnavabalI haju hamaNA sudhI ApavAmAM Avato. maya jAtIe meTA nakkara pIrAmIDA upara tyAM su madirA bAMdhyA che. AnDIjha parvata upara vaselI e prajAe suryane vikAcA ( izvaranA putra) nAme ALakhyA che. dakSiNa amerIkAmAM inkA jAtIe suryaMne inti ane pu pucAu nAma ApI tenI pUjA karI che. AryAM tyAMthI IrAna AvyA. tyAre tene ' ArlaeNn' nAme oLakhatA hatA. prAcIna IrAnazratha anastAmAM tathA keMdramAM AvatuM ' mizra ' devInuM nAma ( 'mitra ' ) sUryanuM ja nAma che. sUryapUjA tyAMthI saurASTramAM AvI tyAre te pradeza AnaMta nAme oLa khAte, ane tyAMnA pUjAnA pracArane kAraNe saura sAMpradAyanuM" mahattva vadhatA tete saura-rASTra-saurASTra ( sUryapUjaka rASTra) evuM nAma ApavAmAM Avyu. tenuM eka bIjI paNa kAraNa hatuM. sUryapUjAtA mukhya pracAraka zrIkRSNe putra sAmmanA prabhAvathI sUrya pUjAnA AnamAM khUba vikAsa thayA Ama prathama rAjyAzraya pAmelI pUjA-sUryapUjA hatI. eka bhavya sUrya maMdiranA vezeSo dvAla maLI AvyA che. rA nAme teNe sUryane pUchyA. gIjhAnA pirAmIDa pAse AvelI vizALa mAnavamukhI siddha zarIranI sprinkasanI pratimA surya devanI hovAnuM mAnavAmAM Ave che. zrIkAe paNa tenA vikhyAta deva epAlAne suryanA sArathI gaNyA che. IrAnamAMthI AgaLa vadhI sUryapUjA mAIneramAM AvI. tyAMnI AdIvAsI prajA sUryane kherITa evuM nAma ApI strI tarIke pujyA hatA. tyAMthI supUjA ijIptamAM AvI. pirAmIDanI divAlo upara rA ane AmenanA sUrya citrA bA LI AvyA che. mitratA dakSiNe Avela karanAkamAM 12 phUTa jADA 69 phUTa uMcA 134 thAMbhakSAvALA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat A prAcIna supUjAnA strota humA sudhI te saurASTramAM ja cAlu rahyo. prathama supUjaka yAA saurASTramAM sthira thayA. satrAchate sute rIjhavI spataka maNi meLavyAnI kathA vikhyAta che. RSiezIkhAneA zApa vaherI kADha A banelA sAmbe Aryon hiTA2 ( IrAna ) thI matra brAhmAne ( bhaga ?) saurASTramAM vasAJA. tyAra pachI mauryo ane grIka rAjyakALa daramyAna suryapUjA saurASTramAMthI vikasI gujarAta, rAjasthAna, 5 jAba, kaneAja, orIssA vagere sthaLAe gaIgurjara ( tuchyu ) prajA dhIme dhIme pAma taraphathI digviya karatI AgaLa vadhIne sArASTramAM vasI. www.umaragyanbhandar.com Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre vallabhI saurASTranI rAjadhAnI hatuM, tyAMnA samAjaniMdAnuM viSa pI jaI e liMgane pitAnA rAjAo suryane ja ISTadeva mAnatA. dhruvasena rAjA pratika tarIke apanAvyuM. tethI ja te mahAdeva kahevAyA. ane teno bhAI dharapaTa custa Adityabhakta hatA. e AryonA jIvanamaraNano prazna hato eja saMsAra tyAra pachI te sarva rAjAe potAnA nAmane aMte samudramaMthananuM halAhala zivane kaThe vastu che. nAga Aditya zabda lagADatA A sarva rAjAo surya- tenA kaMThanuM AbhuSaNa banyo. AryomAM A prathama pUjaka heI (mitra) maitrake nA nAmathI oLakhAtA. pratika pUjA AvI. mohe-jo-daDonA khananamAMthI tyAra pachI Avela rASTrakaze ane cAvaDAe tathA cArapAMca hajAra varSa uparanA zivaliMga maLI selaMkIoe zivapUjA apAvI paNa suryapUjA AvyA che. te bhUlyA nahotA. vAghelA ane chevaTa thaelA kAThIAnI sApana vikhyAta che. "bhale ugA bhANuM veda rAmAyaNa ane mahAbhAratanA samayamAM svataMtra ema saraja sAme savArasAMja aMjali ApI mALA sarya maMdira baMdhAyAnA ulekha ApaNuM vAddhamayamAM karIne sarva kAma karanAra kAThIonA nAmathI ja maLe che. tyAre sUrya AkAza dekhatA tevAja pUjAtA A suryapUjaka pradeza pharIthI kAThiyAvADa kahevAyo. temAM hatA. tyAre sUrya pUjAnA pracAramAM mukhya rAjA paNa suryapUjAnu ja gaurava hatuM. yayAti, vizvAmitra, yAjJavalkaya, hanumAna, sugrIva, karNa, yudhiSThira ane kRSNaputra sAkha mukhya thaI gayA. A suryapUjAne ATaluM mahatva zA mATe? suryapUjA ApaNu mUrtividhAnanA ItihAsanI prathama anAryo vacce A sthira thayA; yuddho baMdha kaDI che. ane prAcina saMskRtinI dyotaka che. tenI mUrtipUjA kayArathI zarU thaI e jANavuM bahu rasa thayA ane samAje vikAsanI haraNaphALa bharI. prada thai paDaze, agatye samudramAM yAna banAvI viMdhya eLagI TathIkanA samudrane pAra karI tyAMnI samRddhi AryAvartamAM Ane himaprakopane kAraNe madhya eziA cheDavuM ThelavavA mAMDI. vahANavaTuM vikasyuM, kaLA vikasI, paDayuM, teo saptasiMdhamAM AvyA tyAre tyAM vasavA saMgIta ane nRtya-zivagaNa ane bharatae vikasAvyA tyAMnA prajA sAthe tene yuddha cAvuM paDayuM. tyAre bhASA ane vega munI pataMjalie mAryo. AtmA tyAM liMgapUjA, pazu-pakSI .ane nAgapUjA pracati jatinI Toca AvI. kalA sAthe takSazIlA, nAdA, hatI. bhAratamAM AvI hara pAna ane dasyu sAthenA yuddhothI ujajayani jevA vidyAdhAma banyA, nagaro viyA, vAja AvI jaI Aryoe temAM bhaLI javA eka udyAna ane bhoga vilAsanA sAdhano, sthaLe, gurUcAvI kheLI kADhI. tenA AcAra ane dharmane banAvAyA. anArya pAsethI bhAgane vArase maLavAthI temaNe pitAnA dharmamAM samAvI lIdhA. ane vadhu paDatI samRddhie AryomAM zithilatA ANI. dhIme dhIme dharma bhUlAvA mAMDyuM. ajJAna ane aMdhaA kArya susaMta Aryo mATe bahuja kaparuM hatuM. zraddhAe jora pakaDyu. bhegavilAsamAM 5tIta thayelI samAjamAM maMthana thayuM-krAnti thaI, brahmAe haMsa, prajA trAsI DI. viSNue garUDa, lakSmI e ghuvaDa ityAdine pitAnA vAhana gaNI lIdhA. paNa anAryomAM vyApaka liMgapUjA bhagavAna buddha ane mahAvIra AvyA. temaNe ke vAmapujA apanAvavA koI taiyAra na thayuM. zive aMdhazraddhA dUra karavA kamara kasI. narabali, yajJa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmakAMDamAM phasAelI prajA vahemanAM vamaLamAM phasAI che. phakta eka okhA maMDaLamAMthI ja bAra jeTalA kinAre jodhatI hatI. saraLa, ahiMsaka, sthira, suryamaMdiro maLI AvyA che. ArabaMDA (AraMtIThAra) karmanI AdhurI vinAnA A bauddha ane jaina gaDhecI, prAsaNavela, vasaI kacchIgaDha, guhAditya, dharma pratye prajA AkaSAI dharmanI A jAgRti suvarNatIrtha, dvArakA, bIjapura (baraDima-sItADa) TakAvI rAkhavA bauddho ane jenoe TheraThera stupe maDhI, ghUvAMDa, karaMgAmAM hAla paNa tenA avazeSa che. ane vAhikAo baMdhAvI. vihAra ane apAsarAo. hAla phakta vasAIna rezamIA therAmAM (rasmI maMdimAM) baMdhAyA. bhagavAna buddha ane tirthaMkarAne meTA ane dvArakAnA kakalAsakaMDa suryamaMdiramAM suryamUrtio maMdiro thayA, te dharmane rAjyAzraya maLe. zo che bAkI dilhI ane vaDodarAnA myujhIaomAM ane moyee A dharmane khUba pracAra karyo. laI javAmAM AvI che. A badhA maMdire ati prAcIna hovAnuM jaNAya che. vasaImAMnI bane je dharma dvArA saMskRti, samRddhi ane sthiratA surya pratimAo suryANI sAthenI che, tathA temAM AvI hatI te sanAtana dharmane lepa thate joI te suryanI banne bAju suyANIo che. AvI pratimAo vakhatanA prajJa brAhmaNoe paNa have madira ( ane virala che. haju A maMdira purAtatvakhAtAe rakSita mUrtio ) bAMdhavA vicAryuM. AryomAM mUrtipUjA jAhera karyuM nathI. te samaya pachI gepamAM paNa nahatI phakta zivanI pUjA thatI, te liMga svarUpe temaja pAvADA, piMDArA, visAvADA, zrInagara, paNa tyAre khUba pracAramAM rahelI sUrya pUjAne sAkSAta kinDara, vAstara, berIcA, akhora, dhumalI, karavA prathama suryamUrtio kaMDArAI tenA maMdire kadavAra ane vAvaDImAM bIjA bAreka suryamaMdiro thayA. (Ina ) AryAnamAM A pUjA ane pratika baMdhAyA hoya tema tenA avazeSo uparathI jaNAya che. khUba vikasyA hatA. tyAM suryanI prathama mUtio banI. tethI to suryamUrti page helabuTavALI ane maitrakonA samayamAM eTale I. sa. 470 thI IrAnIana Tepa-mukuTavALI banAvavAmAM Ave che 789 mAM dhaNuM suryamaMdira thayA. temAM vallabhI, IrAnanA saMskAra pAmelA maga brAhmaNo tyAre prabhAsa pAse AdityatIrthamAnA bAra suryamaMdire bhAratamAM zrIkRSNaputra sAmba dvArA AmaMtrIne vasI DhAMka, mAMgarola, unA, dIva ane delavADAnA madire gayAM ne cha sAta varSa thai gayA hatA. teoe ' prathama mUlatAnamAM sUrya maMdira bAMdhyuM. tethI te tene AThamIthI caudamI sadI daramyAna badhAelA mUlasthAna kahevAmAM AvyuM. suryamaMdiromAM, sutrApADA, bagavadara, parabaDI, mAdhavapura, saurASTrane sAgarakinAre paradezIonuM AkarSaNa bhaLAi, tharAda, bAbarAvAvaDI, vAvaDI-bhAyAvadara, sthAna hatA. vepAra ane samRddhivALI sAgaranA apodara, bhImanAtha khorAsA, pAtA, delamAla, dhoLakA, prakrepamAM DUbI gaelI senAnI dvArakAe pharI dholerA, gaDhIA, ceTIlA, daDa, ane thAnanA jAhojalAlI apata karI hatI suryapUjAnA pracArake madira saurASTramAM baMdhAyA, temAM thAnanuM surajadevaLa te mArge ja bhAratamAM vasyA hatA. tethI ja hA paNa kAThionI suryapUjAnI sAkSI pUre che. saurASTramAM lagabhaga 100 jeTalA suryapUjAnA avazeSe kacchamAM te vakhate kaMthakeTa, koTAI arasava8 ane mUrtio maLI AvyA che. bhAratabharamAMthI geDI, citra, vagere sthaLe suryamaMdira thayA hatA maLelA suryapUjA avazeSe karatAM paNa te vadhAre ane dharmAraNya nAme oLakhAtuM gujarAtanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moDherAnu' suryamaMdira paNa te : samayamAM ( I . 1025-26 ) baMdhAyuM jenA lagabhaga 20 jeTalI sumUrtio hatI. paricaya paNa aIM suOma dvi-sya'mati meLavI laie, sumadire pUrve bhamukha DaeNya che tene navagrahanu tAraNa hoya che. AgaLa garbhagRta sivAya kayAreka raMgamaMDapa-sasAmaDapa pazu hoya che. moTebhAge AgaLa taLAva ke ku'Da paNa hoya che, je madirAnI khoMdhaNImAM upara AmalakamAM kUipAlA nathI hAtA te maMdiza vadhAre prAcIna haii zake kAraNa ke AmalakamAM dikpAlA kaDAravAnI prAI. sa. nA ceAthA saikA pachI AvI. ApaNe joI gayA ke RgvedanA samayathI cheka caudamI sadI sudhI supUjAnuM mahattva vizeSa rahyuM che. IlerAnI 16 naMbaranI kailAsanI suryanA ratha hAMkanAra tarIke brahmA dekhADayA che, eTale surya brahmAthI paNa de deva krAmAM gaNuvAmAM mAsa ayamA, AvyA che. sunA khAra nAmathI khAra uparanuM tenuM Adhipatya batAvavAmAM Avyu` che. " rUpAvatAra "mAM tenA dhAtA, mitra, rudra, varUN, suSa, bhaga, vivasvAna, pUSana, savitu, hraSTA ane viSNu ema bAra nAma ApyA che. temAM tvaSTA ane dhAtA prajApatinA paNa nAma che, jyAre mA, vivasvana, pUSata ane viSNu, viSNunA nAmeA che; teA rudra zivanuM paNa nAma che. Ama brahmA viSNu ane maheza sunAja avatAra gaNAyA che. trividha guNAthI surya te traNa svarUpe thayA ema purANamAM TheraThera darzAvyu che. mahAbhAratanA yuddha pachI supUjA viSe bhagavAne arjunane mAditya hradayanA maMtra ApyA, temAM jaNAvAyu che keH udaye brahmarUpazca madhyAnhe tu mahezvaraH / asta svayaM viSNu: trimUrtidhdha divAkara: 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 45 A kAraNe prathama suya mUrtimAMthI su sAthe sunA A traNa svarUpe UmerI su'nI cattuHmUrtio pUjAmAM AvI. dhIme dhIme suryanA lApa thaye| ane brahmA, viSNu, mar3ezanI trimUrti pUjAvA lAgI. AgaLa jatAM dareka mUrti alaga banI ane pachIthI kRta viSNu ane ziva vizeSa pUjAmAM rahyA. viSNunI trivikrama svarUpe, mAkRSNa, rAma, nRsiMha, vArAha, parazurAma Adi mUrtio pracAramAM AvI. zivatI dakSiNAmUrti, naTarAja, ardhanArI svarUpa mUrti pUjAmAM AvI. AdI Ama ApaNI mUrtipUjAnA mULamAM su'pUjA paDelI jaNAya che, ane tenuM udgama sthAna saurASTra hatu. kharekhara sutra bhAratamAM pazcimAM ugyA hatA ! dvArakA mArge su pUjA bhAratamAM AvI. IrAnanA saMskAra laine AvI, pazu saurASTra ane bhAratamAM vikAsa pAmI karI dvArakA mArgeja te IrAna ane pazcimamAM pracAra pAmI. arasaparasa vyavahAra cAlu hAI saurASTramAM jyAre suderA thayA tyAre ane tyAra pachI bhArata bahAra pazu sudi thayAnA ullekho ane annazeSo maLe che zRMgALamAM zrI vaiSNuva DelIeDAre I. sa. pUrve 144 mAM besanagaranI adUra vAsu pUjA mATe eka garUDa staMbha banAvyeA hateA. tyAre su mAMthI vAsudeva-viSNunuM svarUpa pracAramAM AvI gayuM hatu. e stabha hAla yu che. te ja samayanu saurASTra bahAra su`pUjAnu meDhu pratika dakSiNumAM paNu maLI Ave che. bhAjAnI guphAmAM te samaye eka moTI sumUrti kaMDArAelI che. Ama saurASTra tyAre su pUjAnu kendra hatuM. baMne dizAmAM suryapUjA tyAMthI ja vikAsa pAmI. i. sa. nA trIjA saikA sudhImAM iTAlI, grIsa ane pAmIra pradezamAM surya ma'diza badhAyA. evA atihAsIka ullekha che ke IsvI www.umaragyanbhandar.com Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 sananA trIjA saikAmAM rAmanA rAjA mahAna tattvajJAnI mArkas erilimase pAmIranu" suryamaMdira samarAvyuM hatuM. mUlatAnamAM 7 mI sadImAM cInI pravAsI hyuenasa Mge suma Mdira joyAnA ullekha che. pazu tyAM musalamAna phakIra suya prakAzamAM khIcaDI pakAvavAnA camatkAra kare che. mahaMmada payagambara pahelAM bAramAmAM 360 devAnI pUjA thatI temAM Aje mukhya hatA. mAtAnA zApa lAge nahi. su tenI saMjJAte meLavA dharmAMNya bhAvyA. sattAe tenAthI bacavA dheDIna svarUpa lIdhu, suye tyAM gheDAnu svarUpa lIdhu. ane tethI sAthe rahyA. tenAthI temane zra ane nAsatya nAme ( azvinikumAza ) pUtra thayA. saMjJAnA bIjA nAme reNu, rAto, rannAde, uSA vagere che. tenI suprAcIna mUrti sorASTramA daDavA sUkAmevAmAM che. lA Aje paNu maMgaLa prasage rAMdala-ranna te teDAvI, dhADA khudAvI, tenA dhADAnA svarUpane yAda kare che, chellA cAra hajAra varSoMthI pracalita surya pUjAnuM mahattva Aje pazcimamAM svIkArAyuM che. adyatana solerImamAM supUjAne ja prAsAda nathI zuM? A supUjAne mUrtimaMta karatAM dhaNA maMdira AThamI sadInA moTA dharatIka 5mAM chinnabhinna thayA te keTalAka 11 mIthI 16 mI sadI sudhImAM jhanunI muslImene hAthe nAtha pAmyA pazu tenI hakikrata khAI jatI nathI. have mahenata karI rakSavAmAM Ave ane zeAdhavAmAM Ave te saurASTranI prAcIna saMskRtine kaDIbaddha itihAsa temAMthI maLI raheze, suya viSe `paurANIka hakIkato jANavA jevI che surya' brahmAnA prapautra gaNAyA che ane te vizvakarmonI putrI sa MjJAne paraNyA hatA. temane manu, yama ane yamunA nAme satAnA thayA manunA putra vAkunA vaMzamAM zrIra.ma thayA. suratu teja na sahana thavAthI sattA peAtAnI sakhI chAyAne suryanI sevAmAM mUkI potAne piyera dharmAraNya ( meDherA ) cAlI AvI. chAyAthI sute Avi aMte zatI nAme tapatI nAme kanyA thaI tapatI saMvaSNune tenA putra kuranA vaMzamAM pAMDA thayA, putro, paraNI chAyAe yamanA svecchAcArIthI kaMTALI tene zApa ApyA. yama tenAthI pIDAyA tyAre suye jANyu ke - A yamanI mAtA na hoI zake kAraNa ke putrane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sure purAmAM e pratiSThAya ApyA che. devAnA senApatI zivaputra kAkriya jene daMDa kahevAmAM Ave che, ane agni jene piMgaLa nAme ekhIe chIe, te khannee suryanI sevA svIkArI hatI. kruzyapa RSinI khIjI pati vinatAthI thaela arUNu sunA oramAna bhAI tenA sArathA che, te surainA sAta gheADAvALA rathane calAve che. ( kazyapa putra viSNunu vAhana garUDa paNu vinAnA putra tAsarakhAveza ) suSa'nA dheDAne RgvedamAM etaza kathA che. tenA nAma uparathI sAta chaMda banyA che. gAyatrI, uSNi, anuSTupa, bRtI, pati, triSTupa ane jagatI tenA nAma che. te azvo! mukhamAM AdiyA, RSi, gAMdharvo, apsarA, yakSa ane nAga tathA rAkSasonA nivAsa che. A AkhyAyikAone anurUpa ja sudAmAM sumUrti e sAta azvanA ratha upara beThelI kaeN ubhelI sthApita karavAmAM Ave che. sAthe arUNune hAMkanAra darzAvAyA hoya che. banne tarapha nAnI suSuNI sattAga ane chAyA, magara uSA ane pratyuSA, nIce daMDa ane pakSa tathA azvinikumAra batAvAyA hoya che. vizvakarmAM zAstra, matsya purANu, suprabheddAgama, aparAjIta www.umaragyanbhandar.com Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 483 pRcchA, rUpamaMDana, rUpAvatAra ane bahasahiMtAmAM maMdiromAM ghaNA suryamaMdire karkavRta upara baMdhAyA suryamUrti vidhAnamAM A pramANe ja suryanI mUrti che. e ullekhanIya che. karkavRta upara suryanA kiraNe jaNAvyuM che eka hAthamAM ca ane sIdhA paDe che. saurASTramAM hajI paNa sarvamaMdira bIjA hAthamAM bIrAnuM phala, athavA baMne hAthamAM haze, jenI zodhakheLa jarUrI che. prabhAsane te anAlakamala hoya che. zira upara IrAnI TopA je purANamAM bhAskara zeva kahyuM che. bhAratanA bIjA mukaTa, prabhA ane kAnamAM kaMDala heAya che. gaLAmAM ullekhanIya surya maMdiramAM meDhera, jodhapuramAM Avela hAra, pATalIdAra dhetI, kaTImAM kadore, olIbAnuM, mAravADanuM rANukapuranuM , kAzmIranuM ane kavacita khaDaga sAthe te kavacita kamaLamAM sthita mArtaDa maMdira ane kaunAnuM bhavya rathamaya madira athavA buTa paherelI mUrti maLI AvI che. A gaNanApAtra maMdira che. lakSaNo uparathI suryamUrti tarata ja oLakhAI jAya che ghaNI mUrtiomAM IrAnI helabuTa ane mukuTa e jagatanA badhA dharmoe suryapUjA svIkArI che. IrAnanI asara batAve che. kaMda avastAmAM vivanya- saurASTra tenuM mukhya kendra hatuM. bhAratamAM mUrti tanA putra yamanA rAjyane ullekha che, te ja suryaputra vidhAnamAM, ane zilpa vikAsamAM suryapUjA Agha yama heI zake. pAchaLathI yama moTA saMyamI AcArya zRMkhalA rU5 banI eTaluM ja nahi paNa saurASTra banyA ane mRtyuchata gaNAtA mRtyunA deva banyA. temAM avismaraNIya phALo Ape che. tenA AcAryo naciketA tenA AzramamAM bhaNyA hatA ema upani. sAmbanuM eka mAtra maMdira dvArakAmAM maLI AvyuM che. demAM jaNAvAyuM che. bhAratanA ane anya sarva Instow chA pAThave che. ra zrI saratAnapara sevA sahakArI maMDaLI . mu. saratAnapara. ( tAluke taLAjA ) ( chalo bhAvanagara ) zera bhaMDaLa :- rUA. 9665-00 sabhAsada saMkhyA : 20. anAmata phaDa :- rUA. 1887-68 maMDaLI sabhAsadone dhIrANanuM ane anya upayogI kAmakAja kare che. pensavencanaan uanamuacoco maMtrI pramukha naralezaMkara jozI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Xo GEEBRA SYNDICATE DIRECT IMPORTERS & EXPORTERS MANUFACTURERS' REPRESENTATIVES Tele: 'SYNTONIC - Bombay Phone : 353481 Nanik Niwas, 1st Floor Room No. 4 30, Benham Hall Lane Bombay 4. BR AUTOMOBILE DEPARTMENT STOCKISTS OF MOTOR PARTS CLUTCH PLATES, CARBURATORS, TIMING CHAINS, CLUTCH BEARINGS, FLASHERS, WHEEL COVERS, SEALED BEAMS. LUGGAGE, CARRIERS, SUNVISORS etc. etc. zoomootorok STOCKISTS OF IRON & STEEL, SHEETS, PLATES, ROUNDS, SQUARES, FLAT BARS, GHAMELLAS, KARAIS, ANGLES, CHANNELS, JOINTS, WIRES, TEES etc. etc. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTramAM vaijJAnika saMzodhana - Do. dhIrajalAla je. mahetA senTrala seMTa enDa marAina kemIkala risarca InsTITyuTa-bhAvanagara. ApaNA samAjanI saMskRti ane samRddhi rASTrIya pravega zALAo zarU karI. A saMzodhatAlane vaijJAnika saMzodhananA pAyA upara racAyela che. hetu e che ke dezanI apAra naisargika samRddhi manuSya potAnI saMzodhaka vRttithI chananA vadhu upayoga karI nAnA moTA udyoga sthApavA athavA salAmatI vALA mArgo zodhyA. A saMzodhaka vRtti je udyoga astitvamAM che temAM sudhArA karavA ane mAnava jIvananA ItihAsamAM Dagale ne pagale ADa pedAza vadhAravI te uparAMta AvA saMzodhanAlayo nihALI zakAya che eTalA saikAmAM A vRttie vega dvArA dezabharamAM vaijJAnika saMzodhananuM vAtAvaraNa pedA pakaDo. vaijJAnika saMzAdhane manavA jIvanamAM samRddhi karavuM. jethI dareka nAgarikane vaijJAnika saMzodhananI ane sakha sagavaDo vadhAya. pariNAme deze dezamAM agatyatA samajAya svataMtra bhArate vIsa varSa bAda vaijJAnika saMzodhanane uttejana maLyuM. sa zodhatanA saMzodhananA kSetre sArI evI pragati karela che. ane kRtrima rIte be mukhya vibhAgo rAkhavAmAM AvyA. dezanA bIjA bhAgonI jema saurASTramAM paNa saMzeeka maLa pAyAnA saMzodhana Fundamental dhananI sagavaDatAo ThIka ThIka pramANamAM viAsI che. Research ) jeno udyogamAM tAtkAlIka upayoga che sauthI moTA udyoga te mIThuM. 1947mAM kadAca na hoya ane bIjo udyogalakSI saMzodhana dezanA bhAgalA paDatA sIMdha ane paMjAba jevA (Applied Research) jemAM koI udyoga sthApavA mIThAnA utpAdananA agatyanA mathake pAkIstAnane athavA temAM pheraphAra karavAnA ekasa eyathI sa zedhana maLatAM mIThA aMge deyanI paristhiti viSama thaM karavAmAM Ave che. bhArata dezamAM vAta prapti paDela. A paristhitine pahoMcI vaLavAne prazna bhArata pahelAM udyogalakSI vaijJa nika saMzodhana lagabhaga hatuM ja sarakAra samakSa upasthita thayela 1948mAM bhArata sarakAre nahi. vidyApITha vigeremAM vaijJAnika siddhAnta upara A praznanA ukela mATe mIThAnA prazna aMgenI ekaniSNutA pAyAnuM saMzodhana thatuM ane hajI paNa thAya che. samititinI racanA karI. samitie temanA ane AvA mULabhUta saMzodhananA kSetramAM bhAratano ahevAlamAM darzAvela ke mIThAnuM utpAdana kALe nAno suno nathI zrIrAmana ane jagadizacaMdra vadhAravA temaja zuddha svarU5mAM meLavavA mATe saMzebejhanI gaNatrI duniyAmAM nAmAMkita vaijJAniomAM dhana karavAnI khAsa jarUriyAta che ane dezanI thAya che ata tra bhAratamAM udyogalakSI saMzodhananI kAunsIla opha sAyanTIphIka enDa InDasTrIyala risarca navesarathI sthApanA karavAmAM AvI bhArata sarakAre nAmanI saMsthAne mIThAnA praznanA nivAraNa mATe dezamAM judA judA bhAgomAM, judA judA viSaya upara saMzodhananI agatyatAnI jANa karI. te ja samaye Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 saurASTra sarakAre jo saurASTramAM AvA kAI krendranI racanA karavAmAM Ave te mATe anukuLa mAnA ApavAnI taiyArI batAvI. saurASTramAM ucca kakSAnI keLavaNInA kSetramAM agrasthAne rahela bhAvanagara jevA zaheramAM namaka sroodhana kendranI sthApanA karavAnuM kAunsIla opha sAyanTIphIka enDa InDasTrIyala risarcanI kacerIe nakkI karyuM. A rIte 1954 mAM saurASTramAM vaijJAnika sAdhananA meTA pAyA upara khIja rApANA. A kendrIya namaka ane sAmudrIka rasAyaNika saMzAdhanAlayanA mukhya uddezane khyAla rAkhI atyAre ghara vaparAza tathA udyoganA upayAgamAM AvatA mIThAnA utpAdanamAM vadhArA karavA, temaja bane teTalA zuddha svarUpamAM meLavavA aMgenI rIteAnu sazodhana karela che. sAgaranA pANImAMthI surya'nI zakitanA upayoga karI mIThu juduM pADayA bAda pachavADe je pANI rahetete bITana ' tarIke oLakhavAmAM Ave che khInamAM khAsa karIne megnesTIma kalAIDa, megsaskIma salapheTa, peTAyama kalorAIDa, premIna ge? rasAyaNe AchA vadhatA pramANumAM rahela che. A prayogazALAmAM chUTanamAM rahela rasAyaNene echA kharce saralatAthI judA pADI zakAya ane emAMthI udyogane upayogI evA bIjA kSAro banAvI zakAya tevI rIteAnu saMzAdhana karela che. A rIte bana AdhArUpa udyogane vega a pI sAgaramAM pAchA pheMkI devAtA bITananA sArA evA upayAga karela che. A uparata kudarate sAgaramAM Apela sevALa (Sea wieds) nA upayega temAM rahela agatyanA rasAyaNA jevAM ke agara-agara ane malajenika esIDa saralatAthI jIddA pADI paradezathI AyAta thatAM A padArthAne aTakAvavA mATe- prayatnA thai rahela che. te uparAMta dariyAnI sevALamAM prajIvakre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat proTInsa rahela che. A proTInsane jIddA pADavA mATenA prayogo thaI rahela che. udyoganA vikAsa mATe ane manuSyanA vasavATa mATe puratA pramANamAM mIThuM pANInI (Fresh water) nI jarUrIyAta rahe che. ApaNA tathA anya dazAmAM atyAre mIThuM pANI joie teTalA pramANamAM maLI zakatuM nathI. pRthvI upara jema jema manuSyanI vastImAM vadhAre thatA jaze tema tema pANItI achata vadhAre te vadhAre jaNAze. A achatane kema dUra karavI te maTe vaijJa nirdenu dhyAna kheMcAyela che. A prayAgazALAmAM khArA pANImAMthI mIThuM pANI kema banAvI zakAya tenA prayAgene sArA pramANamAM vega ApavAmAM Avela che. kurate saurASTrane arpaNa karela kelasAITane vaijJA nika paddhatithI bArIkamAM bArIka bhUkA phrema saraLatAthI karI zakAya tenA paNa prayegA cAle che. te upara'ta beTAnAITa, DAlAmATa, cunAnA paththara, sIlIka vagere aneka vastue kudarate Apela che. A vastuomAMthI sasAdhana dvArA aneka vastu thai zake tema che. A uparAMta mIThA ane temane kSamatA udyogatI maMdara vaparAtI dhAtuo para rasAyaNika kriyAthI kATa thaine khavAI jAya che. A rAte dara vase lakhA rUpAnu nukazAna pahece che. A nukazAna kaI dhAtu vAparavAthI Adhu' thai zake te viSaya upara ahiM megenI pragatI thaI raDela che. AvA te jIvana yogI asaMkhya prazno che ke jenA javAba kRta vaijJAnika saMzodhana dvArA ja maLI zake che. niyamita kAya ane vyavasthita saMcAlana mATe A prayogazALAmAM judA jIddA nIce mujaba vibha gA pADavAmAM Avela che. (1) mIThAnuM utpAddana ane zuddhatA vadhAravA mATe, ( 2 ) khArA pANImAMthI mIThuM pANI banAvavA mATe, ( 3 ) bITanamAMthI rasAyaNe jema ke peTama lera iDa, poTAsyama senAiTa, megnesIma karoneTa, epasama se lTa vigere banAvavA www.umaragyanbhandar.com Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judA mATe (4) sevALamAMthI rasAyaNaka padArtho-jevA ke agara--agara, AjenIka esIDa, proTInsa vagere. taiyAra karavA mATe (5) mikenIkala vibhAga ke jIhvA yaMtrA jevA ke selTa hArvesTara, sI vIDajha hAravesTara vagere taiyAra karavA mATe. A kendranI aMdara nAnA meoTA pAyA upara kAma karavAnI jarUrIyAtanA sAneA banAvavA mATe eka varkazApa tathA glAsa bleImanA paNa vibhAga che. A uparAMta kendranI aMdara Adhunika paddhatithI saMzAdhana karI zakAya te mATenA sAdhane jevA ke ekasare mazIna, phoTAspekaTre mITara, pAlerA grApha, reXkaTromITara,vijJAnikA sAthe maLI nakkI kare che, kalarImITara vigere vasAvavAmAM AvyAM che. AnA kemIkala enjInIyarIMganA vibhAgamAM nAnA pAyA A saMsthAmAM traNa vibhAga rAkhavAmAM Avela upara prayAgA thaI gayela rIteAneA abhyAsa audyogika che. (1) Adhunika, (2) Ayuvaidika, (3) siddha. pAyA upara karavAmAM Ave che. ane abhyAsa bAda AvI rIte udyogamAM mukI zakAya ke kema te nakkI karavAmAM Ave che. audyogika pAyA upara karela prayAgAnA AdhAre dezanI adara poTa syAma kaleArAIDa. poTAsyama zAnAiTa, lAITa megnesIma kArakhAneITa, kelsIyama sIthIkeITa ane Tebala selTanA 3.rakhAnA sthApavAmAM Avela che. vaijJAnika kriSNAMtA ane prekTIkalanA jJAna mATenA adyatana pustakA tathA jagatabharanI pratine ahevAla ApatA dainikA, pakhavADikA ane mAsikAnI sagavaDatA dharAvatu eka suMdara pustakAlaya paNa rAkhavAmA Avela che. duniyAbharamAM cAtI rahelI saAdhana ahevAla ApatI risarca inpharamezana lAbha paNa A kendrane maLI zake tevI karavAmAM Avela che. sAtheAsAtha A kendranA DAyarekaTara sAheba DeA. DI. esa. dAtAra ke jenuM vaijJAnika sarazAdhana aMgenuM jJAna dhaNuM vizALa ane uMDu che, tenA saMpUrNa sahakAra, doravaNI ane mamatA meLavI Aje DendramAM karatA vaijJAnikA pI. eca DI nI padavI mATene abhyAsa karI rahela che. kharekhara teozrI saurASTramAM A traNe vibhAge svataMtra rIte saroAdhanA judA judA viSayo jevA ke :- DAyeTIkasa, phAramAAleAjIka, zepyuTIjha, phrArmesyuTIkala nA mULa siddhAMtA upara kAya kare che. ahiM kAma karatA vaijJAnikA eka khIjAte jyAM jarUra haiAya tyAM sArI rIte madada kare che. jethI karIne sazAdhananA kAryane ArA vega maLe che A sasthAe atyAra sudhImAM be hajArathI vadhAre dardIenA judA judA rAga jevA ke pAMDuraMga, grahAnIroga, udararoga krama rAga, zvAsaroga vagerenA purepuro abhyAsa karI tenI ceAkasa rAte noMdha ela che. A graMsthA judA ju| viSaye para paNa ja suMdara saMzAdhana karI rogapIDIta janatAne sahAyaka rUpa banela che. kahevata che ke * Thesre is tcom} thing higher than truth- i. e. HUMANITY' mAnatA te A saMsthAne dhyeya che. vyasthA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 487 pravrutigmAne saravIsane vaijJAnika sAdhana mATe eka navA prakAranuM vAtAvara joie tevu... utpanna karI rahyA che. jAmanagaramAM atyAre Ayurvedika abhyAsa ane sAdhana aMgenI eka sasthA che A saMsthA mukhya dhyeya ApaNA prAcina vijJAnane zeSana dvArA vema ApavAnA tathA pIDIta janatAnI sevA pharavAnA che. A saMsthAmAM judA judA rAgo upara ApaNe tyA utpanna thatI vAnA prayAgegA karavAmAM Ave che. A upayoga karatA pahelA sasthAnI aMdara kAma karatA Adhunika ane Aryuvaizi junAgaDhamAM pazu eka khetIvADInA kArya aMgenI sa'zodhanAlaya che. A sasthAnu kAya judI judI jamInanI mATI tapAsI temAM kai jAtanu khAtara www.umaragyanbhandar.com Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 - - ane kaI jAtanA bI vAparavAthI ochI jagyAmAM zuddha tela sArI rIte kema kADhavuM ane tene upara vadhAre pAka thaI zake te vizenuM saMzodhana karavAmAM aneka cIjo banAvavAmAM kema sArI thaI zake tenuM Ave che. upara darzAvela viSaya para kAma karI saMzodhana karI zakAya ane A rIte prajAne tee AjanI A dezanI bhUkhI prajAne kema jaladIthI ane kheALanA viSaya upara puratI mAhitI maLI zake. ugArI levI te A saMsthAne AkharI dhyeya che. saurASTrane kAMThe ghaNA baMdara che. ahiM prAcita saurASTramAM kevelIna mATImAMthI ghaNI vastuo kALathI bharatI-oTa AvIne cAlI jAya che. bharatI bane che. A vastuo banAvavA mATe saurASTramAM vakhate bharatInA mojAo sArA pramANamAM UchALA cAra moTA kArakhAnAo che. je vastuo bane che mAratAM mojAono upayoga vidyuta banAvavAmAM laI ane temAM sudhArA karavA mATenI ghaNI zakayatA ke zakAya te saurASTranI janatAne jaNA ja sastA bhAve tene mATe thoDA ja samayamAM gujarAta simIka sthaLe sthaLe vidyuta ApI zakAya jethI karIne janatA saMzadhAlaya ahiM sthapAze. Adhunika yaMtro vAparI sArI rIte jIvana jIvI zake saurASTramAM pavana paNa sArI gata e kaMkAte hoya che. jo A pheMkAtA pavanane upaga pavana saurASTrane bIje meTAmAM meTo udyoga tapAsIe cakkI cAvavAmAM Ave te khetaramAM pavana cakkI te te magaphaLInuM tela banAvavA. Aje saurASTranI dvArA pANInA paMpe calAvI saurASTranI dharatIne dharatI upara ghaNuM ja pramANamAM magaphaLI pAke che. hariyALI banAvI zakAya. upara darzAvela ane viSe A magaLImAMthI prathama tela meLavI levAmAM Ave mATe eka saMzodhanAlayanI ruhiM AvazkayatA che ke tela meLavI lIdhA bAda je padArtha rahe che tene jyAM vaijJAnika divasa-rAta kAma karI A kudarate "khoLa' tarIke oLakhavAmAM Ave che. A meLAmAM saurASTrane Apela bheTane upayoga mAnava sevA kAje rahI jatA Azare 8 TakA telane sevanTa prosesathI karI zake. meLavI levAmAM Ave che. ane tyAra bAda rahela bhUkAne upayoga atyAre khAtaramAM thAya che. A bhUkAnI saurASTranI aMdara svataMtratA bAda vaijJAnika adara proTInsa rahela che. A viSaya upara eka sagAnanA kAryane sAro eve vema maLe che ane zivanAlayanI khAsa jarUra che, jethI kara khAtara saurASTranI dharatI upara sadAne mATe vaijJAnika mATe pheMkI devAtA A bhUkAmAMthI manuSyane khorAkamAM saMzodhananuM vAtAvaraNa hara hameza vadhAre ane vadhAre upayegA thaI paDe tevA padArtho banAvI cakAya, vaLI prakalita bane te IcachavA yogya che. eka sa zodhanAlayamAM judA judA telabIyAmAMthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arvAcIna kavitAmAM kavitAmAM saurASTra saurASTre paJcaratnAni nadI, nArI turaMgAmAH / caturtha somanAtha, pannuma nim // A subhASitamAM prAcIna deza saurASTranI nadI nArI, azvo sAmanAtha mahAdeva ane dvArikApurInI praza'sA ane gaurava samucita rIte karavAmAM Aveka che. A pAMceya vAnAM anukrame samRddhi, samAja kalyANu, zauya, kalA tathA bhaktinAM pratI rUpe ApaNI samakSa Ave che tathA anya saurASTranA ullekhA. mahAbhArata purANAmAM to maLe che ja,: paraMtu e uparAMta cIka vepArIplInI mAne glAsana ( ma gaLapura. Ajanu mAMgarALa ) nA, IjIptane musAkara TelemI (pU. 260) tathA bhUgaLa niSNAta dveSe (i. pU 6) saurASTranA ullekhA kare te noMdhapAtra gaNAya.1 --DA. dilAvarasiMha jADejA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat prAcIna kALanA saurASTranAM mukhya mukhya nagarI hatAM. raivata ke ujjata ( giranAra ) nI taLeTImAM AveluM giranAra (jUnAgaDha), vAmanAsthaLI (vaMthaLI) ane vallabhIpura (vaLA). saurASTramAM prAgaitihAsika kALamAM pASANuyuganA mAnavIone vAsa hateA e pachI samagra kaccha-saurASTramAM harappA ane siMdhu saMskRtine vikAsa thayA hatA. eka veLA A pavitra bhUma bhagavAna zrakRSNanI lIlAbhUmi banI hatI. ahIM mauryA, za, kSatrapo ane guptAnAM rAjyazAsanA cAlyAM hatAM, eTale vizrI nhAnAlAla saurASTrane ( purANu prasiddha kahAseAjaval ' bhUmi tarIke oLakhAve emAM Azraya' jevu nathI 1. eka paradezI musalamAna ItihAsakAra sikadare prAcIna saurAtuM je varSoMna karyuM che. te noMdhavA jevuM che. ema atizayAkita jaNAya te e kadAca satyanI ja haze ke 'And what a country is and Sorath! As if the hand of the heaven had selected the cream essence of Malwa, Khandesh and Gujarat and had made a compendium of all the good people of the world, and had picked out the noblest and most vigorous of men from the three countries named, and colle cted them together into one standard, as a touch stone of the countries of the world. ' Translation from Bayley's 'Gujarat' www.umaragyanbhandar.com Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 (1) levA vicAryuM che. gujarAta prIti Ama te rASTrapremane je viziSTa bhUmibhAgamAM manuSya vasI rahyo che. te eka kSetraya (rIjIonala) AviSkAra gaNAya e te tarapha prIti dharAvavI, e manuSyanI khUba prAcIna kSetrIya AviSkAranuM paNa saurASTra bhaktinAM kAvyo kALathI dekhAtI eka lAgaNI che. AvI bhUmi rUpe eka viziSTa svarUpa arvAcIna gujarAtI prItinA sthAnika aMka hoI zake. bhArata deza e kavitAmAM pragaTeluM che. ane akhaMDa svarUpano bhAsatA hoya tyAre paNa bhAratavAsInI dezaprItinAM mULa sthAnika svarUpanAM - kavi nIlakaMTha jIvatarAme saurASTra darzana rahI zake kharAM ane emAM kAMI ajItuM nathI. 0 surata ("kAvya kamalAkara', 1897) mAM narmada manuSyane dezaprema prAdezikatAnA mAdhyama dvArA vista kAvyanI Dhabe saurASTra vize duHkhaTTAra kADhelA cherIne samagra rASTranI kakSAe pahoMcavA mATe sAmAnya rIte mathate dekhAya che. bhArata jevA vizALa rASTramAM zA seraTha harA hAla ! bagaDatA kALa. Ama bane te svAbhAvika gaNAvuM joie. banyA duHkhadAI, re! kahI gayA dhana mAna ane maradAI, bhAratamAM sAMskRtika ekaya che kharuM, paNa vaividhyane A bharatabhUmimAMya, sahujana gAya, mahimA tAro, sAcavIne pragatuM e ekya che. bhAratanA dareka tuM tejavaMta cahudiza caLakate tA.' pradezane enI viziSTa saMskRtika asmitA prApta thayelI che. e viziSTa asmitA, alabatta, bhAratanI prajAhita pratye bedarakAra rahetA dezI rajavADAMonAM prajAhita pratye makara sAmAnya saMskRtika amitAmAM otaprota thayelI che. keTalAka rAjavIe ne vyavahAra jeIne nIlakaMTha gujarAtanI ane gujarAtanA eka viziSTa aMgarUpa jIvatarAmane eka Adarza rAjavI tarIke rAkhe gAra saurASTranI sAMskRtika asmitA Akhare te eka yAda Ave che. vAyumaMDala jevI bhAratIya saMskRtinA a nya bhAgarUpa che. eTale kavi jyAre gujAta-saurASTranA * kayAM gaye rAva kheMgAra ?... prakRti sauMdaryane enA janajIvananI mehakatAne, enA dukhI prajA kare pokAra. kuTuMba-jIvanano mAdhurIne, enA aitihAsika vaibhava ane vArasAne nihALIne jyAre rAcI uThato ya kavi dalita I sa. 1909mAM racAyelA eka tathA e vizenuM kAvyakSama uccAraNa karate heya kAvyamAM saurASTra nI lAkSakita varNavatI veLAe tyAre prakAramaMtare enI rASTrIya asmitAne ja Avi kahyuM chebhUta karI rahyo he ya che, ema samajavuM joIe. AvI svastha prAdezika prIti bhAratamAM rASTrIyatane ame te kAThiyAvADI sarala saurASTravAsI!...relI mUlAdhAra banI rahela che. kasumbala raMga nayane, cetanA ja jagAvi !" '( A paMkitamAMne lalitajIe jelo zenA keTalAMka kAvyano prAdezika- "kambalaraMga' zabda anugAmI kavi medhANIne eka * bhakitanI kRtio tarIke ahIM Tre ullekha karI priya zabda banI gayela ). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi oTAdakare saurASTrane e sva'kuMja sarakhI ama mAtRbhUmi' tarIke oLakhAvela. 'zreNI pare satata bhAratamAta jene UbhI zrI vimala vAridhine kinAre,' evu saurASTra eTAdakarane lAsyu che. ahIM kavivara nhAnAlAlranuM saurASTra vizenuM kAvya 'cAruvATikA ' yAda Avaze :- 'ratnAkara ratna jhUle, jhIlI jaladalamAM, hindadevI kUcAve, vALI muThThI triratnA jaDI, kaTi dharIzu, heAya saurASTra evA.' khATAdakara tathA nhAnAlAlanI sau-ASTra virAnI kalpanAnuM maraNu prere evuM saurASTracitraNu tribhuvana vyAse karelu che. kavizrI * prauDha siMdhu pare gUDatI pazcime madhyamAM eziyAnI aDhArI ! hindadevI taNI kramara para camakatI dRDha karatI tIkSNa jANe kaTArI ! dhanya ! he dhanya! saurASTra dharaNI.' ... prakRtinirUpaNu sAthe saMkaLAI jatA kavizrI vyAsanA dezaprema gIranAM jaMgala', saurASTra" I. kAvyAmAM jovA maLaze. kalpanAnA camatkAravALAM saurASTravaNuM nA zrI vyAse karelAM che. sorASTranAM mAnavIe, saurASTranI prakRtizAbhA enA itihAsa ane enA zauya bhAva, i ne hRdayanA premathI dhabakatI vANImAM A kati rajU kare che. aDIkhama cau`na bulaMda dhIMgI vANImAM bhAvApUrvaka gAI zakavAmAM tribhuvana vyAsanI kavi tarIkenI eka vizeSatA rahelI che. 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mA gujarAtI kavie'mAM saurASTra virAnI prItinAM bhAvakAmaLa vacane kadAca sauthI vadhu saMkhyAmAM uccArelAM che. kavizrI nhAnAlAle ( rASTrIya zAyara tarIka yathArtha rIte prasiddha thayelA zrI jhavaracaMda medhANI pAsethI ASNune prAdezika pratinu kAI nAMdhapAtra kAvya nathI maLatu te Azraya janaka paTanA lAge che.) kavizrI nhAnAlAlane kALarUpI sindhune kinAre bhavya sudhIra rIte kha'sarI bajAvatA pRthvIprAcIna saurASTranu rUpa khUba sparzI gayuM che. * grIsaremathI ya- jUtAM, kurupAMDavAthI ye prAcIna, somanAtha, ginAra, dvArikA yugayuga dhyAnavilIna UbhIte kAsindhune tIra bajAve ba sarI bhavya sudhIra.' giranAra bhAratanA paTa uparanA prAcIna vatA. mAMnA eka parvata; enI satrimA sAmanAthanA maMdiranA kinAre anata kALapravAhI sAkSI pUratA te gAjate sAgara kavizrInI vANImA A rIte sAkAra thAya che : Ave giranAra eThe kaMI yugayuganA yegI rozapRthI vRddha; hAM te ambhAdhi utte bhISaNa garajatekALanAM dhera gItA.' AvA pRthvIvRddha giranAra vizrInI kavitAmAM jude jude rUpe DAkAya che- giranAranuM sthUla varNana karavuM e, sakhatta, nhAnAlAlane uddeza nathI. giranArane nimitte bhAratIya-saMskRtizrIne te praza'sI rahyA che, te spaSTa che eka sthaLe tA giranArane palAMThI lagAvIne mesI gayekSA bhArata-varSanAM sAkSat rAzIbhUta bhUtakALa tarIke nihALavAnI www.umaragyanbhandar.com Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrvasuMdara kalpanA kavizrIe ApI che. e rAzIbhUta nahAtAlAle "zuravIra sauSTrI yazavAna kacchanAM bhUtakALano eka aMza te giranAranI taLeTIno sAhasika santAna" ne paNa biradAvela che. mahAnAlAlanI azAka I. mahAna rAjavIoe kotarAvela zIlAlekha. kavitAmAM vizaha dezabhakti ane ucca ka ktanI " hA ! kAlarAzi sarikhA girirAjatA te, virala e samanvaya thayela che. ne eka bhUtakaNa tyAha caraNe paDe . paMDitayuga pachInA gALAmAM saurASTra prazastinAM kAvyA pramANamAM ochAM maLe che. paraMtu cheka najIkanA rAjendra ke thaI gayA sakhi! dhamagAkhA, gALAmAM prajArAma, zrIdharANI ane makaraMda pAsethI te kulacandranI kathA guNavaMtI gAte""ra saurASTra vizenAM sArA kAvya maLe che. jhAlAvADI dharatI :rasanI ne puNyanI bhUmi saurASTrane kavi judI judI rIte premapUrvaka laDAve che "sAgara sama 'virATa jANe khulI hatheLI samayava, kSitije DhaLatI ! soraTha taNI re hiloLA letI jema, evuM seraThanI bhale rakSa zuSka dekhAya, paraMtu prajArAmanA haiye-- bhUminuM saspezyAmalarUpa teo eka ja paMktimAM 10Ama kavinA haiye e judI rIte vasI gayelI che - AlekhI Ape che, te bIjI bAjue saurASTranI bhUminA verAna bhAganuM rUpa, viziSTa zabdavinyAsa saMnyAsinI taNA, nirmaLa zubha veze ura muja bharatI!' dvArA arthane AMbavA mathatI vANImAM nirUpI Ape che : "vatanaprema, janmabhUmiprema, rASTrane nAme 'ADA na Ave jhADavAM, evA lAMbA lAMbA pantha." sAmAnya rIte je lAgaNIveDA pradarzita thatA heya che tenI sAme saccAIno rayukAravALI' " jhAlAvADI arvAcInakALamAM saurASTranI pratApI e bhAratanI dharatI - jevI kRtione sarakhAvavAnuM zrI umAzaMkare anukrame 19mI sadI tathA ra0mI sadIne bharI detAM egya rIte sUcavyuM che. be nararatnA pAyAM. "dayAnaMda ane gAMdhI -janmabhUmi dayAnaMdanAM dhAma, gAMdhInAM gItA jIvana niSkAma' kavi kavi zrIdharANIe jIvavA mATe tyAgavA lAyaka * kavIzrI pUjAlAle svAmI dayAnaMda sarasvatIne saurASTranA bIjA miranAra tarIke A banAvyA che te paktio ahIM yAda karavA jevI che. "nA eka be giri giranAra tArA saurASTra, eka acalAtmaka siddharAja bIjo mahausa mahapisvarUpa, sArA AyatvanuM pratinidhitva dhAranAra." svAmI dayAnA vizenA zrI araviMdanA eka lekhatA bhAvane uparanI paMktiomAM paDade paDatA saMbhaLAya; " saurASTranI viSTi bhUmine AtmA ane mijAja, girimudrA, enAM zipa tathA khA; khA badhAMnA aze tyAnaMdanI prakRtimAM pravezelA hA. (baMkima-tilaka-dayAnaMda, pR-) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TelIphena naM. 8 zrI mahuvA nAgarika sahakArI benka li sahakArI sAhasanI saphaLatA nAnA vepArI - kArIgara nekarIyAta tyA anya nAgarikene mAla-tAraNa-kalIna keza kreDITa-makAnagIro-lena vi. Arthika savalate purI pADanAra thA AkarSaka vyAje DIjhITa svIkAranAra. sahakAra bhUvana-june darabAragaDha, mahuvA. DolararAya vasAvaDA, 2, kI. rUpArela upa-pramukha pramukha asmitA prakAzana pravRttine amArI hArdika zubhecchA taLAjA hAusIMga sosAyaTI bhUpatabAga sAme, taLAjA. vya. ka. sabhya 2jI. naMbara zrI bhAnubhAI jA. paMDayA 83300 zera bhaMDoLa- 18925 , dAudabhAI hIrajIbhAI sabhya saMkhyA , harilAla jayAzaMkara dave , umedabhAI sAvacaMda zeTha , bhANajIbhAI durlabhadAsa tAladhvajagiri (taLAjA) DuMgaranA peTALamAM keTalAMka sadgRhasthanA zubha prayAsathI sahakArI dhoraNe gharabAMdhanArI maMDaLI ubhI thatAM taLAjA zaherane vikAsa thaye. vIza makAne taiyAra thaI gayA che. vadhArAnA nava pleTe pADavAmAM AvyA che. te vakhatanA myu. pramukhazrI jazavaMta dezI ane IjanerakhAtAnI daSTie zrI bhAnubhAI paMDayAno sAro e sahakAra A kAmane maLe che. pratApabhAI zaMbhuprasAda paMDayA jayaMtizaMkara 2. bhaka maMtrI. pramukha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI AMbalA vi. kA. sevA sahakArI maMDaLI lI. muM. AMbalA sthApanA tArIkha :- 23-1-1937 zera bhaMDoLa :- 45060-00 anAmata phaMDa :- 13681-00 anya phaMDa :- -: 1500-00 zahera tAluko bhAvanagara jillo noMghaNI naMbara :- 116 sabhya saMkhyA - 200 kheDUta :- 154 bInakheDUta 46 anya neMdha-maMDaLI sudharela khAtara bIyAraNa jaMtu nAzaka davA temaja sarakAra mAnya sastA anAjanI dukAna -khetI upayogI sAdhana vigerenuM kAmakAja kare che, maNIzaMkara premajI DAyAbhAI mAdhAbhAI pramukha manubhAI ha. dave javera nAraNa jasavaMtazaMga mAdhavazaMga ThAkarazI lAlajI muLajI mahana devarAja mehana maMtrI zubhecchA pAThave che. zrI regyA sahakArI maMDaLI lI. mu rajIyA dAThA vibhAga tAluke taLAjA jille : bhAvanagara. zera bhaMDoLa-15455-00 anAmata bhaMDaLa - 2373-05 sabhAsada saMkhyA 68 maMDaLI mAraphata sabhAsadene khAMDa anAja vigere purU pADavAmAM Ave che. pilubhAI harizaMgabhAi pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAMta ' kAThiyAvADanuM eka citra doryuM che - mathatuM sAMskRtika vaiziSTra hevuM joIe, saurASTranuM saMskRti saiziSTra taLa gujarAtanI saMskRtine ane e AvaLa bAvaLa kere deza rIte samagra bhAratIya saMskRtine piSaka banI rahe rIla khesa e AnaMdakArI ghaTanA gaNAya. bhAratamAM dekhAtA dhULa UDe ne lagatA pANA, apAra vaividhya nIce eka mULabhUta ekatA rahelI che. bhAratanA prAdezika vaividhyane bhUMsI nAkhIne jaDa azokanA jyAM lekha lI pANa.' ekavidhatA (Uniformity)nI upAsanA karavAnI ceSTA pelI mULabhUta bAMtarika ekatA ( yamalya ) janmabhomakAmAM sauMdarya hoya ke na hoya, paNa upara kuThArAvAta karavA barAbara thaze. samagra bhAratIya kavi kaviyukta vANImAM enA upara uranI vahAlapa jIvanane khamIravaMta banAvavA mATe bAratanA prAdezika : varasAvyA vinA bhAgye ja rahI zake. jIvanane bhakika cetanavaMta banAvAnI AvazyakatA svIkAravI rahI. zrI makaraMda davee seraThI duhAnI caTavALI je smaraNIya marmavANI saurASTra vize uccArI che, te zrI araviMde yathArtha ja kahyuM che. "..The thI ati A sAMbhaLavA jevI che : vigour of India's national life can exist only by the Vigour of seraTha sare deza, maramI, mIThe ne maraka, its regional life' prAdezika jIvananA vIryane evo duhAgIra daraveza, duniyAmAM dujo nahi.' AdhAre ja bhAratanA rASTrIya jIvananI ojasvitA soraTha kaMvo deza, kALa na paDe karacalI, TakavAnI che. jeTaluM prAdezika jIvana baLa, teTaluM nirakhuM nita animeSa duniyAmAM dUje nahIM.' rASTrIyajIvana baLukuM banavAne saMlAva. bhAratanI rASTrIyatAne jokhamAvatI saMkucita prAMtIyatAne pRthvI prAcIna saurASTranA mukha upara khuda, kALa (Narrow Prorinealism) DAmavAno, paraMtu bhagavAnanI thapATa paNa karacalI, pADI zakI nathI. bhAratIyatAne paripatI taMdurasta prAdezIkatAne animeSa nayane nirakhI ja rahIe evo mITho ane ( Healthy regionalism ) urojavAne marada saurASTra te e e ja aDIkhama ane aAgA ApaNe prayAsa he joIe. gujarAta tathA saurASTranI prazasti karatAM kAvyamAM kaI saMkucita prAMtIyatA nathI dekhAtI, dekhAya che samagra deza sAthe avinya bhAve thAyelI taMdurasta prAdezikabhakti TI esa eliyaTe eka sthaLe darzAvyuM che ke ane mATe evAM kAvyo AvakArya bane che. kereka prAdezika ekamane paDozI pradezanI saMskRtine samaddha karatuM, e saMskRti sAthe saMvAditA sAdhavA (3) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arvAcIna gujarAtI kavitAmAM saurASTranuM nagaradarzana - prAdhyAH Do. dhamendra ma. mAstara (madhurama) mAtRbhUminuM mahimAgAna karatAM kaI thAkatuM metInI choLe snigdha thayela kinArA jyAM che e nathI, enI prazasti karavAmAM vyakti potAnA jIvanane saurASTranI rANutanayA zI suMdarIne kavi nAnAlAle lahA mAne che. ene mana te jananI bane janma- 5 "sALamAM DhAMkatI rUpanI vela' kahIne bhAvAMjali bhUmi svargathI ya vadhu suMdara hoya che. enI suMdaratA, apa che. harinI lADalI rAjadulArI priyadarzananI bhavyatA ane uccatAnuM kathana karavAmAM e pitAnI pyAsI bhaktaziromaNI mIrAM ane zyAmanA zaraNamAM jAtane kRtArtha thayelI samaje che. sRSTinA AraMbhathI dhUNane ne enA caraNamAM maraNa Icchate "gaDha dekhAtI mAnavaprakRtinI A pravRtti Aje ja daSTi- jUnAne nAgara naraNe kRSNa bhakta matavAlo' paNa gocara thAya che ane "sUrya, caMdra prakAzaze tyAM A saurASTranI bhUmimAM thayuM che ane "jaya gurjara sudhI ' e raheze ja, emAM nathI zaMkA ke nathI gaMga' kAvyamAM zrI. manasukhalAla jhaverI tene biradAve atizayokti.. che. Avo che saurASTra pradeza ! jene parama prabhu zrIkRSNa svade banAvyuM ane enAthI UjaLo thaye arvAcIna gujarAtI kavitAnA zrIgaNeza "narmada A pradeza kavivara nAnAlAlanA zabdomAM kahIe te dalapatanA varada haste maMDAyA ane emAMya mA thayo "dhanya he ! dhanya ja puNya pradeza !' ahIM mAnavavRttinAM darzana thAya che "saurASTa" nI zAstrIya navapallavanA puja che, saritA, taLAva ne jenI vyutpatti game te hoya, paNa sadaratAnI dRSTie te ramaNyatA che, garajano sAgara che, vana ane vana ramaNalA - je saurASTrane surASTra kevA saMdara zobhI rASTa kahI rAji che tathA vanarAjanI garjanAo che ane che zakIe. tenI chabI paNa ApaNI kavitAmAM ThIka ThIka "girigiri zikhara zikhara sehata maMdira vija ne aMkita thaI che. tenAM nagare, tenI atao ne saMta-mahaMta, " purANakALamAM jema ahIM mohana vasyA saritAo ane tenA pratha tathA giriona , ne A dharA dhanya thaI tema Adhunika samayamAM paNa hayaMgama Alekhana thayeluM che. gItAmRta pInArA gAMdhInA jIvana hAsyathI A dharA pAvana thaI che. Ama, A pradezamAM gAMdhI-kRSNanI karuNA karaNI' nuM milana thatuM hovAnI sarasatA narmade kahelA "jaya jaya garavI gujarAta nA zrI. umAzaMkara jozI "gujara bhAratavAsI' kAvyama somanAtha ne dvArakeza jevA pazcima kerA deva jyAM jevA pazcima karI che te che. AvyA che ane umAzaMkara joSIe "gujarAta morI merI 2' mAM jene mAnAMjali ApI che te giranArI A anupama saurASTra mATe tanasukha bhaTTa "kAvya 2, eravADa vADInI maharatA ane samadaranAM laharI' (I. 1955) nA "saurASTra AMgaNe' kAvyamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArAvatImAM prathama jhUlelI ane pachI vallabhIpurane paMthe relAyelI navapallava mahilAonA nirdeza karI pachI saurASTrane AMgaNe suvarNa yuganuM sarjana thanAra hAvAnI zubhecchArUpa AgAhI kare che. kavi pUjAkSAya kRta vaijayaMtI ' saMgraha (I. sa. 1961 ) nA * soraTha ' kAvyamAM saurASTra viro sArUM Alekhana thayu. che e sAmanAthanA jyotirliMgathI pRthvI para pakAyA che, bhaktahRdayanI riddhie te aMkita che. ete pUtra, pazcima ne dakSiNamAM ratnAkara jANe medhAM motI bharI nIlamathALa arpe che ane asIma karuM gAna aheAi ahIM gavAya che, ahIM garavA giranAra che, zubha zatrujaya che, mIThI vANI che, udAra mahemAnagata che, purAtana jAheojalAlI ane tI karA che. bhAratamAtAnI kaTie dhanya saraTha jANe birAje che, saurASTra eTale satiyA ne zUrAonI bhUmi. ahIM sabhaLAya che svArpaNunA sUro.' ahIM ja girAgujarI kavi kAntane kramanIya sparza pAma, kalApIe madhura kekAravA AlApa cheDayA ane medhANIe sAraDI kaMdarAo gajAvI hatI, le*sAhityamAM paNuM saurASTranI sarasatAnuM Alekhana sArA pramANamAM thayuM che. enu samagra darzana na karIe, paNu emAM soraThanI dharA, tyAMnAM namaNuM naranAra, zUrA sAvaja, vIra narabaMkaDA tathA avanavI rAgarAgitA je prazastibharyo ullekha thayA che. te noMdhapAtra che, e duhA tarapha ja najara karIeH (1) dharaNI seraTha jaga-jUnI, gaDha jUnA giranAra, sAvajaDAM sejaLa pIye, namAM nara te nAra. ( saurASTranI dharA purAtana che, ahIM jUnA giranAra gaDha che. ahIM sAtraja ane namaNAM naranAra che. ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat (2) .. sAraTha mIThI rAgaNI, rAga mIThA malhAra; raNamAM mIThI vIraDI, jaMga mIThI talavAra. garamInI vividha rAgiNIonI mIThAza te mulyavattA ta ( seraThamAM bhajana, duhA, rAsa tathA garakhA- 1 zAstrIya sa MgItamAMnA mahAra rAga jevI che. jema zumAM vIraDI ane jaMgamAM talavAra priya thaI paDe tema sAraTha mIDI rAgaNI.') 45 (3) soraTha dharA na saMcaryo, na caDhayA gaDha giranAra; nanhAyA gaMgA gAmatI, ene eLe gayA avatAra ! (jeNe saurASTranI dharatI para vihAra karyo nathI, giranAra gaDha para rAhaNu karyuM" nathI ane gaMgA ke gAmatImAM snAna karyu" nathI tenu jIvana phAgaDha ja gayuM che. ) (4) dhanadhana AThiyAvADa, dhadhana tArUM nAma pAke jyAM narabaMkaDA te rUpa padamaNI nAra ! (je dharatI para vIra narA ane suMdara padminI nAra pAke che te kAThiyAvADane dhanya ho dhanya che e bhUmine te dhanya che enA nAmane !) (h) ( jyAM jeAla jevI suMdara bAma sAraTha taNI, jenAM nirmaLa vahetAM nIra; jyAM jesala jevI eDI, te natraNa jeveza vIra ! nimaLa nIra vahe che ate jyAM satI vIrAMganA te rA'navaghaNa jevAM www.umaragyanbhandar.com Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * anupama che.) vIra maLe che te seraThanI suMdara bhUmi kharekhara kinArA hoya, krAkikSAnuM kazuM priya krUjata thatuM hoya ane sAgaramAM bhavya bharatI AvatI Aya tyAre saurASTranI je ramaNIyatA heAya che tenuM dhana kavi kAntakRta sAgara ane zazI mAM thAya che. jANe tarala taraNI samI sarala taratI sRSTi tyare anerA uccAsa dhANyu kare che. kavinI patimAM ja e sarasa citra joIe H kavi nAnAlAle saurASTrane siMhaSNu, sAgara, bhaktajana ane zUravIrAnI bhUmi tarIke vaNavI che ane kahyuM che : jyAM siMoSNu nija saMtAna dharAve jALe, jyAM sAgara uchaLe nIra metInI pALe; jyAM premabhaktinAM gAna bhaktajane gAryA, jyAM sthaLa sthaLanA tihAsa zUranA sAhAyA. zrI tribhuvana morIzakrura byAse gira, nesa ane amRta za| dUdhanI A saurASTra bhUmine bhArata bhUminI ' tanayA vaDI ' gaNAvIne biradAvI che : gIra gaura'bha gAMDI jatAM nesamAM khaLakatI dUdhanI piyUSa jharaNI; bhAratI bhomanI vaMduM tanayA vaDI, dhanya ho ! dhanya saurASTra dharaNI leAkasAhityakAre vIra nara, vIra dhelA ane vIra guNavatI nArane saMsAranAM traNu amUlya ratana kahyAM che ane te traNe Aje saurASTrabhAmamAM sAMpaDe che te kharekhara ajoDa che. saurASTranI vIratA, nArI ane dharatInI su MdaratA vakhaNuAya, paNa enAM gAna mAdhunika gujarAtI kavitAmAM bahu thayAM nathI teTalAM 'saurASTranI rasadhAra'mAM thayAM che. dasamA veda samA duvA paNu seraThanA 5 kArya che. eka duhAmAM darzAvyuM che tema taddanusAra kacchanA bAremAsa gujarAtane unALA ane vAgaDanu' gemAsu jema raLiyAmaNA samaya che tema sAranA ziyALA manameAhaka hAya che rAtane samaya hoya, jaladhinA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat jaladhijalala upara dAminI damakatI, yAminI vyAmasara mAMhi saratI; kAminI phrAkiA DelI kUjana kare, sAgare bhAsatI sabhya bharatI, pitA ! sRSTi sArI samullAmAM dharatI! tarala taraNI samI sarala taratI, pitA ! sRSTi mArI pramullAsa dharatI! jANavA mujaba bhAvanagara pAse dariyA kinAre AvelA gepanAtha mahAdezanA prAMgaNumAM praphUlla pUrNimAnA thayelA darzanathI A pa'ktie lakhAyelI che. A thaI samagra saurASTranA vyApamra darzananI vAta. gujarAtanAM nagarA paratve Adhunika gujarAtI kavitAmAM jeTalAM kAvye lakhAyAM che teTalAM saurASTranAM nagA para Adhunika kavinI mITa maMDAI nathI. rAjakIya dRSTie muMbaI bhale gujarAtamAM na hrAya pazu saMskAra daSTie tene gujarAtamAM gaNIe * ane vicArI te mAtra muMbaI para Adhunika gujarAtI kavitAmAM sauthI vadhu ane teya 25 jeTalA kA lakhAyAM che. gujarAtanA pATanagara amadAvAda para agiyAra jeTalAM kAvyo lakhAyAM che. e pachI najara karIe te sUrata para sAta krAgye, naDiyAda para cha kAvyo, bharUca para pAMca krAtre, pATaNa para traNa kAvyo ane vallabhavidyAnagara para khe jeTaluM kAvyA www.umaragyanbhandar.com Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI paratAparA khe. vi. vi. kA. sevA sa. maMDaLI li. mu. paratAparA. na. mA. mahetA maMtrI sthApanA tArIkha :- 25-6-68 zera bhaDALa :- 31330-00 anAmata bhaDALa :- 3826-02 dharmAdA phaMDa : 49-50 anyanoMdha:-maMDaLI nANAM dhIradhAranuM ane leAkeAne jIvana jarUrIyAta pUrI pADavAnuM kAmakAja kare che. zAhu dhIrajalAla kuMvarajI pramukha talakacaMda mANekacaMda dAnubhA nathubhA sthApanA tArIkha :zera bhaDALa 28-5-19 9100-00 835-67 dADhA-taLAjA tAlukA bhAvanagara jille vya. 3. sabhyAH lakhamaNu lAkhA TapubhAI bhAyAbhAI zubhecchA pAThave che zrI relIyA-gaDhulA vi. vi. kAryakArI sa. maMDaLI lI. mu. relIyA. jagAbhAi cAMDAbhAI makavANA maMtrI noMdhaNI naMbara :- 167 sabhya saMkhyA :- 61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat makhubhA jaTubhA taLAjA tAlukA bhAvanagara jillo : anAmata kuMDa : anya neAMdha:--ma`DaLI nANAM dhIradhAranu ane khAMDa, anAja vigere vecANunuM kAmakAja kare che. noMdhaNI naMbara : 2021 sabhya saMkhyA - 95 divyAna dajI khAlAna cha pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments from:Phone : 324384 Gram DHUPSALI AL HARDWARE MART Importers, Dealers & Suppliers : Mill Stores Hardware, Pipe Fittings, Specialist For Beldam Packing. mesasa mahendra glAsavera mATa veArA khajAra, bhAvanagara, VAKHARIA BUILDING, 106-12, Chakla Street, BOMBAY-3. zubhecchA pAThave che. zrI unA tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. unA. ( jIlle : junAgaDha ) tAra : sahakAra 27. na. 1546 tA 25-6-56 sabhAsado sahakArI ma'DaLI 54 sarakAra zrI 1 rIjhava phaMDa : 1,01 lAkha TelIphAna na'. ephIma-7 resI.-18 eDITavaga '' tA. 23-3-'67 bharapAI thayela zera bhaDALa 1,40 lAkha 1,0 lAkha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat adhikRta zerabha MDALa rU. traNa lAkha anya phaMDA, 2,64 lAkha sabhAsada sahakArI maMDaLIonA sabhyA mAraphata Avela khetI upajanA mAlanu' eIlamIla ana chanI ga phekaTarI dvArA rUpAMtara kArya karavAmAM Ave che. uparAMta tenA dareka prakAranA khAtara, bIyAraNa, ejArA, mazInarI sImenTa patarAM lekhaDa, suke mevA, khAMDa vigere vastuonu vitaraNa kA kare che, zrI caMdreza kara lAbhazaMkara jAnI menejIMga DIrekaTara : zrI paramANaMdadAsa jIvAbhAi AjhA pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe che. saMkhyAnI draSTie kAvyone ThIka kahI zakAya prabhAtanA rezama cA vALane paMpALate beThA hovAnuM te samagra saurASTranAM sthaLa nagara vize racAyela citra kavi kahe che. nadInA bichAne nIMdamAM peDheluM maLI AvatuM nathI e noMdhavuM joIe. taraNuM prabhAta, parya ke zA chatra dharIne khaDAM rahelAM vRkSa, jaLakhakhaDATathI jAgelAM paMkhIo, divya"somanAtha upara racAyelAM be kAvya nedhapAtra saMgItathI jagADI rahela sahiyara prabhAtanuM AMkha che. e pachI prathama che zrI indulAla gAMdhI ta eLavuM dI gahavaranI seADamAM lapAyela zAmaLA pallavI" (I. sa. 1954) saMgrahana somanAthane zAla, AMgaNuM sApha karato pavana, raMgoLI pUrato kAvya emAM kavi somanAthanI mata kIrti ane kAtine bAlArka, smita karatAM hIrA kUDAM, marakata zI yAda kare che. enAM jUtAM eNalAne saMbhArIne te zebhatI manahara bhUmi, tathA sahune satkAra kare kahe che. : tAra ekake svapna karoDo rU5 laIne kanakamaya kAMti dhArI raheto girirAja-AdinA sasArane viSakuMDamAM sachavanI chATI gayuM," bIjuM citrAMkanathI. taLAjAnI TekarImAM ugatA prabhAtanuM kAvya te zrI dezaLajI paramAra kRta "uttarAyana" sarasa citra pragaTa thAya che. ( I. sa. 1954) saMgrahanI somanAtha nAmaka kRti, emAM kavi prakRtisaundaryanuM Alekhana kare che. zrI rAmaprasAda zukale biMdu (I. sa. 1947) tyAMnA bharatI jaLa ane samadranI ghora ghadhavATa samakSa saMgrahamAM " bhegAvAne kAMThe 'mAM te pradezanuM varNana Aje vilIna thaI gayelI bhUtakALanI bhavyatAne yAda karyuM che bhUkhI jharaNu vinAnI, kramazobhA viheNI karIne kavi aphasosa vyakta kare che. haritAtatRNunA gAlIcAnI zobhAhIna tyAMnI phikkI upara dharatInuM citra emAM aMkti thayuM che. ahIM vaividhya nathI, paNa samathala jamIna para lAMbA thatA dina e pachI saurASTranA koI koI sthaLa para lakhAyelAM prakIrNa kAvyo maLI Ave che. astanI virata vRti, dhoLI dhoLI verAyelI vizALa zrI nAnAlAla kavie "keTalAMka kAvyo" cAMdanInI zobhA, avanitAnI khullI chAtI para jhUlatuM nabha ne tenA para ramatI arava vAyulaharI, ( i. sa. 1908)mAM "vardhamAnapurI'varNana karyuM che. ne emAM vatananuM gaurava gAyuM che. e vagerenuM viziSTa saudarya ahIM sAruM pragaTa thayuM che. purANa purI, enI sRSTizobhA, tyAMnA ujajaDa nadI keta ne rAjasatInA vAsa, ane tyAM dhamadhamatA zrI suMdarajI beTAI 'vizeSAMjalI' (I. sa. grISmanA AbhaTANe asahya dAhakatA hoya tyAre maLatI 1952)mAM AvAM prakAranAM "zAMtitIrtha ' ane zAtA vagerene nideze? kavie bhAvapUrvaka karyo che. 'bAlApuranuM bAhu' nAmaka be kAvyo Ape che. paNa ahIM te kavie mokaLAzathI varNana karavAne e paikInA prathama kAvyamAM sthaLanI zobhAnuM varNana badale vatananI prazarita ja karI che, thayuM che. vizALa pradeza para akti thayelA gaDha tArakacitro, bhUmi para patharAyela sakala mohaka zrI viThThalarAya AvasathI "rasikanAM kAvyo' citralIlA, navalA suvarNa dharI rahelI vanaspati, (I. sa. 1934nA saMgrahamAM taLAjAnI TekarImAM prabhAta" udyamanuM navagIta gAtAM nijhara, gamananA gauravamAM kAvyamAM taLAjAnuM kudaratI saundarya Alekhe che. prAraMbhamAM DUbatA vipulakAyavALA parvate UDatAM ne gAtAM givRiddha nadIparya ka pAse zyAmala zAla oDhIne rahela paMkhIkule, gaLAmanI ghaMTaDIone maMjula ninAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raNukAvatAM dhaNa niMdrA taLa udhame vaLagatAM jIve, mAnavIne pazupakSInA saMvAdI tA pragaTe che. tyAMnI pharapharatI pahADI havA, DuMgaranA kaThaNa pradezano kaTila kAMThALa bhUmi seraThI kanyakA jevI zobhe che. tyAM mArga, zAMtinuM phelAyela kAsAra tathA dUra sudUra dhIragaMbhIra sarita gati che, kSitije bemanI pAre khINamAM rakhaDatAM zvAnanA saMbhaLAtAM pikAra vagerene pUrNa arNava ghUghave che ke ahIM pUrNa nIrA subhagA nirdezathI pradezanuM citra dRSTisamakSa taravarI rahe che. zetrujI, vizALa kSitivistAra ne aphATa sAgaranI bIjA kAvyamAM bAlApuranA baMdaranI vartamAna zAnuM zobhA che.' zrI kRSNalAla zrIdharANI keDiyuM nirUpaNa thayuM che. (I. 1957) nA "valabhIpura" kAvyamAM valabhIpuranAM agAu thatAM dariyAnAM tophAno, Araba gheDalA khaDicera para AMsu sAre che. tyAM Aje dekhAtA samA nAMgarelAM asaMkhya vahANa tathA vicitra veza ne dhULanA DhagalA para jANe kavinI sAthe prakRtine paNa pANIvALA arabI khalAsIothI yukata bhUtakAlIna vilApa karatI ka9pIne valabhIpuranA AjanA sUnakAra jAherajalAlIne yAda karI nAjanI dhamAlahIna ne badala kavi du:kha darzAve che. zrI dulA kAga tejahIna ujajaDatA badala kavi ahIM aphasosa darzAve 'kAgavANI bhA. 1 (I. sa. 1962) nA jaya che. e anokhI naukAnagarIne vizALa retALa kATho tulasIzyAma" kAvyamAM prastuta tIrthadhAmanI pavitratAnuM jANe gatakAlanI yAdamAM lIna thayA che. zrI umA- gAna karIne pitAnI hRdayabhakti darzAve che. emAM zakara jozI ta "vasata-vaSa' I 15) nI kavie sthaLanuM varNana karyuM nathI. "lAThI sTezana para' nAmanI nAnI racanAmAM lADIne saurASTrane garave girigirinAra ApaNI navIna kavitAmAM lApInagarI tarIke kavi oLakhAve che. ahIMthI e supere aMkita thayA che. kavi nAnAlAla kavi lalita, hRdayanI snehagItAno AkSepa karyo. e nehathI zrI. gaje bhUya, zrI. tribhuvana vyAsa, zrI IdulAla melI bhUminA darzanathI kavi dhanyatA anubhave che. gAMdhI, zrI manasukhalAla jhaverI ane kavi dulA kAga taraphathI je giranAra vananAM kAvye maLe che e zrI dezaLajI paramAra "uttarAyana (I. sa. badhAmAM sarvottama che zrI manasukhalAla jhaverI kRta 1954 )ne "sudAmApurInI saMA" nAmanA kAvyamAM giranAra' kA. zrI. pUjAlAle zatra jayanuM paNa sAgaranuM saundarya Alekhe che. sAmAra taTe ghasAtA sAruM ne chaTAdAra varNana karyuM che. saritAo mULe chidrALA kaThaNa zuSka khaDake, dhIre dhIre khaLakhaLa te sauSyamAM echI che ane vaLI navIna kavitAmAM karatA sAgara oTa, sonerI saMdhyAnI rasaLatI camakatI cama', kSitija upara laTakate hAla senA enuM varNana paNa khAsa thayuM nathI saurASTranI prakRti te suMdara che, paNa enI suMdaratAne kavitAmAM maDhI geLo, sarasara saratAM vahANe, retI para dekhAtAM ApanAra vaDajhavartha je kaI kavi haju saurASTrane maLe DagaDaganAM cihna temaja ThaMDA mIThA samIraNa ane jaLa saMgAthe zebhatI sAMdhya suMdaratAno saMkSe mAM kavi nathI. jhaveracaMda meghANIe saurASTranI vIratAne jeTalI pragaTa karI che teTalI tenI suMdaratAne biradAvI nathI. nirdeza kare che ane sAthe sAthe sudAmAjIne paNa narasiMharAva diveTiyA jevA ApaNu prakRti kavine saMbhALe che. zrI tanasukha bha ta kAlaharI' paNa saurASTramAM vasavAnuM ke viharavAnuM bahu na thayuM. (I. 1955) mAMnA zetru ne saMgamaM nAmaka kAvyamAM eTale e saundarya citro emanA taraphathI paNa kavi nadInuM nahi paNa te sthaLabhUminuM kaMIka varNana ApaNane na maLyAM. Ama hovAthI A prakAranAM kare che tyAM bhUmine navIna vistAra che, cAIna upara niSThi kAvya ApaNane je prApta thAya che karALa DuMgara che, siMhanI garjanA gAje che tathA te sAmAnya prakAranAM ja che. (pUrNa) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA baMdaro -munikumAra bhaTTa AjanI bhaugolika sthitimAM saurASTra eka kudaratI anukULatAne kAraNe kaccha ane saurASTramAM dvIpakalpa che paNa pahelAM te te dvIpa hatA. ane ghaNuM baMdaza vikAsa pAmyA, Aje paNa vyApArI tenA uttara pUrva pradezamAMthI dariyAI avaze Aje vahANavaTAmAM ahIM temaja paradezamAM saurASTranA paNa maLI Ave che te tenI sAbitI che. sarasvati khalAsIo nokarI kare che temaja svataMtra vahANavaTuM nadI samudrane maLatI hatI tevA paNa ullekha che. paNa kare che. ane 25 grejo jevI dariyAI prajAnuM lethalanA avazeSo 'uparathI mAlUma paDe che ke te varcasva thatAM A baMdaronuM juduM rAjakAraNa paNa eka kALe dhIkatuM baMdara hatuM eTaluM ja nahIM paNa vikAsa pAmyuM. tyAM rahetA loke baMdha bAMdhavAmAM, snAnAgAra yojavAmAM, pANI vALavAmAM, nIke ane nahera karavAmAM, kacchanA baMdarane bAda karatAM saurASTramAM uttara naukAkAnamAM, vahANa bAMdhavAmAM hathiyAra haze. Ama bAjue tAjetaramAM jANItuM thayela navalakhI, joDIyA, sArASTrane dariyAkheDu jagatabharane jUnAmAM jUne nAvika gaNI zakAya. salAyA, bhATiyA, vasaI, beDa, beDI, vagera baMdaro che. tyAMthI AgaLa pazcima tarapha jatAM cheka enA ane beTazaMkhe dvAra sudhI nAnAM nAnAM baMdara che. eka upanI baMja kacchano akhAta, vacce pachIthI pazcima dizAmAM porabaMdara vagere baMdaro arabI samudra ane bIjI bAjue khaMbhAtane akha ta Aje bhArata upara videzIonA AkramaNo paikI ane traNa bAjuthI samudra saurASTrane vaTI vola che Ara A raste ane ApaNA pradezamAM A baMdaeTale saurASTramAM ba darono vikAsa thAya temAM navAI thI AvelA. pachInA kALamAM Akrima sAthe zaru jevuM nathI. A sabaMdhamAM mAnyatA evI paNa thayelA saMbaMdhamAM A baMdaree moTe bhAga bhajavyuM che ke samudra pAna karanAra agatyano Azrama saurASTramAM che. hAjI kAsamanI AgaboTa vIjalaDI tophAnamAM hatA, ke kelambasa amerikA paheo tenA pahelAM AgaLa na vadhavAnI salAha ApanAra paNa piorabaMdaranA tyAM mAthAnuM sAmrajya sthApanAra ke bhAratamAMthI sattAdhIzo hatA. tyAMthI AgaLa cAlatAM kadavAra, tyAM gayelA ane teo saurASTranA dariyAkinArethI kahenAra, vagere Ave che tema dIva, baMdara paNa Ave tyAM gayA hovAno saMbhava che ane ke laMkAne ekatrI che. banavA joga che ke A baMdara picugIjhanA banAvanAra rAjA virya tyAM gheghathI gayelo, ane hAthamAM hatuM tene badale aMgrejonA hAthamAM heta te laMkAnI lADI ane ghoghAno vara e kahevata tenA muMbaIno vikAsa pahelAM A baMdarano vikAsa thaye. uparathI pracalita thaI hota, tyAra pachI verAvaLa ane prabhAsanA baMdaro Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500, che. prabhAsa e ekaja evI jagyA che ke jyAMthI khaMbhAtanA akhAtane gujarAtanI moTI nadIo dakSiNa tarapha najara karatAM sIdhI lITImAM kevaLa aphATa sAbaramatI, mahI, DhADhara, mezvo, narmadA ane tApI dariyo ja che. A baMdarone dakSiNa bhAga khule hevAthI maLe che te nadIne kAMpa bharatI sAthe ghasaDAI AvI lAMgaravA mATe salAmata sthaLa maLatuM nathI, temaja AsapA- uttara pUrva bAjue ekaTho thAya che tethI e bhAga samAM nahAnI moTI khADI paNa nathI zIyALabeTa ane bUrAto Ave che. AthI karIne A baMdarone adyatana cAMca, tyAMthI AgaLa cAlatAM jApharAbAda ane paTa banAvatAM mahenata paDe tevuM che. saurASTranAM arabI AhaTa vikaTara (athavA pIpAvAvo nAM baMdaro Ave. samudrane maLatAM dakSiNe AvelA baMdaroe salAmata jApharAbAda sIdInuM heIne tene vikAsa thaI na lagara nAkhavAnI muzkelI hovAthI te baMdare vyApALa zakayA temaja pirTa Aba vikaTara aMgreja sara- mathakene badale havAkhAvAnAM sthaLa tarIke vadhAre kAranI sIdhI hakamata nIce na hovAne lIdhe teno upayogI thAya tevAM che. e ja prakAramAM Ave tevI vikAsa na thayo. badhAM baMdaronI sarakhAmaNImAM jagyAo khabhAtanA akhAtana jhAMjhamera, ge panAtha, kudaratI sAnukuLatA A bAre sauthI vadhAre che. jyAre mIThI vIraDI, hAthaba, (jUnuM hastavama) maNAra-dhAbA paradeza sAthe vahevAra ane vepAra mAtra dariyA vagere che. arabI samudra uparanI te pratyeka jagyA raste ja thatuM tyAre vilAyatanI sIma muMbaI A mATe upagI che. mAtra A tarapha lekenuM pahoMcyA pahelAM vIsa kalAke ahIM dekhAtI, temaja valaNa thayeluM nathI. hAlAramAM bAlAcaDI che paNa bhAratanA madhya bhAgamAM mAla pahoMcADavA mATe najIkanuM harSA jevI jagyAne te havAkhAvAnAM sthaLa uparAMta baMdara vikaTara banI zakata. bhAratamAM naukAvAna prAcIna tIrtha tarIke paNa vikasAvI zakAya. kALathI hastImAM hovA chatAM madhya yugamAM te bhUlAvA lAgeluM ane Aje paNa baMdarI vikAsamAM rasa aMgrejI amala daramiyAna agrejI rAjayanA ghaNe ocho che. te ne ba jo AvI jA baMdaro sAthe hariphAI kare teTale temane vikAsa na briTanamAM hatA te tene eka moTAM bakara tarIke thavA devAnI te kALanI rAjanIti hatI tethI te vikasAvAyuM hatuM. tyAMthI AgaLa cAlatAM khaMbhAtano samayamAM baMdarane vikAsa na thayo hoya te samajI akhAtamAM dAkhala thavAya che. tyAM AgaLa mahuvA zakAya tevuM che. Aje tArI mArga sAthe havAI ane bIjAM nAnAM baMdara katapara, naIpa, DALiyA, mArganI hariphAI che temaja revetI paNa che, chatAM koTaDA, nikela vagere che. temAMnA keTalAMka te dhaNAM tarI mArga hajI cAlu che ja ane Aje paNa sauthI prAcIna haze tevuM anumAna thAya che. khaMbhAtanA kiphAyata che tethI sarakAranI sahAnubhUtithI baMdarono akhAtanI pUrva bAjue kaLasAda, savitAnapara, gopa- vikAsa karavAnuM kAma saurASTranI prajA upADI le te nAtha, bhIDo vIDI, hAthaba, keLiyAka ane trApaja- baMdarono sudhAro vahelo thAya. alaMgamaNAra vagere Ave. AmAM hAthaba kALIyAkanI jagyAo prAcIna hovAno saMbhava che. pachI ghelA saMrakatamAM dariyAne ratnAkara kahyo che temAM ane gohila ItihAsamAM prasiddha pIramabeTa Ave, atizayekita nathI. prAcIna kALathI saurASTranA sAgara tyAra pachI ane bhAvanagara tyAra pachI tyAMthI AgaLa kheDuo navA sumAtrA sudhI jaine puSkaLa delata jatAM nAmazeSa thayelAM bAvaLiyArI ane chelerInAM kamAI AvyAnA dAkhalA che. ApaNe tyAM thoDA baMdaro che. moghoga che je pUrate vikasyo nathI. kinArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra uparanA zaMkha chIpalAM vaNI temAMthI grAma udyoga te mATe bIjI rIphAInarInI jagyA joIe te dvArA vividha vastuo banAvavAne hunnara bhUmadhya pIrama te mATe zreSTha jagyA puravAra thAya tema che, samudrane kinAre che-laMkAnI AsapAsa che madrAsa muMbaImAM cheDe ghaNe aMze che, paNa te ghaNo vadhAre Ama samagra saurASTrane Akho dariyAkinAre vikasI ke vikasAvI zakAya tema che. samagra sAgara | mAge che. saMzodhana karIne pukhta vicAra kAThAnA nAnA moTA gAmaDAMnuM dhyAna A tarapha pachI dareka sthaLa mATe je. navuM Ayojana karI doravAmAM Ave to upayogI grahe. ghoga thaI zake tema zakAya te saurASTranA ratnAkaramAMthI ratno meLavavAmAM , che. atre eka bhUlAI gayelI vAta upara dhyAna dora- mazkelI Avaze. nahIM. vAnI bhAgye ja jarUra che ke dariyAnI kaDI e eka kALe ApaNuM calaNa hatuM. bIjI tarapha A dariyAkinAro aTale vistRta. hovA chatAM dakSiNe Avela badhe kaMTALa pavana sAme, saurASTrabharamAM varatI vadhI rahI che ane teTalI kho hovAthI tyAM baMdara karavAmAM kudaratI pratikULatA ja jhaDape varasAda ghaTI rahyo che. raNanA pradezane kRSi che. tevI ja rIte khaMbhAtanA akhAtamAM sAbaramatI. sAdhya karavAnI vAta te eka bAju rahI. paNa Aje mahI, mezvo. DhADhara narmadA, tApI, vagera kAMpALa te anya pradezane raNa banate aTakAvavAnI sthiti pradezanI moTI nadIo maLatI hovAthI pUrve kAMThAne AvI paDI che, te samaye dariyAnA pANIne mIThuM bhAga bUrAte Ave che. vallabhIpura paNa eka kALe karI teno upayoga velAsara karavAno vicAra garbhara baMdara haraze tevI mAnyatA che. dholerA baMdara te paNe karavo ghaTe. bUrAI gayuM che. bhAvanagaranA baMdarane DegathI sajIahIM saurASTranAM baMdarone rAjakIya itihAsa vana 2 khavuM paDe che mahuvA paNa bUrAtuM jAya che. ApavAnuM zakaya nathI. paNa dareka sAmAnya mANasa mAtra vikaTara jevuM hatuM tevuM rahyuM che ane te paNa jANe che ke jenI vIramagAmanI lAInadorI e kudaratathI kSAeluM che. kacchanA akhAta hAlAranAM. baMdarI rAjanI hariphAI na thavA devA mATeja hatI, badara karatAM kacchanA baMdaro mATe vadhAre anukaLa che. paNa Aje e sthiti nathI. Aje to badhAMja dariyA kinArAnA gAmono vikAsa karavAno prazna navesarathI vicArI zakAya tema che. temAM vaLI khaMbhAtanA akhAtamAM telanI zakayatA che te savizeSa chevaTa upasaMhAra ke vihaMgAvalokana karatA dekhAya kAraNa che. anAjanI taMgInA A divasomAM che ke samasta gujarAta rAjyanA sAgarakAMThA 1500 sa ma ka nI va na pa ti ane lI la che ra ka kI. mI. no che. temAM 300 kIlo mITara kacchanA mATe upayogI thAya tema che evI zodha thaI che. pradezanA che, ane 1075 kI. mI. saurASTra harasiddhiA pAse nIkaLatI chIpe eka kALe muMbaImAM sAgara kAMThe che. vecAtI. paisAdArone bagIcAmAM suze bhana mATe ceDAtAM zaMkha chIpalAM saurASTrane dariyAkinArethI meLavAtAM. gujarAta rAjyamAM kula 47 baMdara che. temAM dvArakAmAM maLatI chIpe che davAnA upayogamAM letA. kaMDalA eka ja mukhya baMdara ke mejara pArTa che. je khaMbhAtanA akhAtamAMthI tela maLI Ave ane pAMca madhyama kakSAnA baMdaro gaNavAmAM AvyAM che te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 uparAMta 4 nAnA baMdare che. AmAMthI 31 uparAMta bhAMgyo che paNa punarjIvita karI zakAya tevI zakaya barI saurASTramAM AvelAM che. maLatA AMkaDA mujaba tA. temAM paDelI che A baMdara upara kula TrAphika sane 63-64 mAM baMdarI vikAsamAM rAjakAraNe bhAga bhajavyo 1,44,582 Tana hatA, te paikI pAMcame bhAga che. kaMDalA baMdarane mukhya banAvavAnuM kAraNuM paNa bhAvanagare kalIyara karelo.. rAjakIya che. tethI kadaratI sAnukULatAvALAM baMdara tarapha najara nAkhI zakAtI nathI. bhAvanagaranAM baMdaro vicAraNAmAM levA jevuM baMdara porabaMdara che. mATe rAjyane varSo sudhI rAjakIya laData ApI vIra ughogA tyAM che. tyAM paradeza paDelI hatI. je kudaratI sAdhano upara dhyAna caDhe tevI AsapAsanI khanija pedAza ghaNI che. ApavAmAM Ave te pIpAvA eTale vikaTara baMdarane AphrikA sAthe tene jUno vepArI saMbaMdha hatA, te vikAsa karavuM joIe. ane tema thAya te muMbaI baMdarane bAramAsI baMdara karavAnuM nakakI thayuM che te badara upara thate mAla bharA echA thAya. tvarAthI AkAra le te jarUranuM che. baMdara para hajI paNa pratiIya saMkucita dRSTi dUra ane kacchamAM vahANo bAMdhavAmAM AvatAM. thaI nathI, e zocanIya che. ema kahevAya che ke drazranA yuddhamAM prakhyAta sAgara ratnAkara che tethI te ghaNuM Ape che tethI thayeluM nelsananuM jahAja vikaTarI saurASTranA dhakkAmAM vizeSa ghaNuM ApI zake tema che. je dareka sthaLa bAMdhavAmAM AvyuM hatuM. kacchamAM paNa vahANa baMdhAtAM kaMika kare tenI vATa joyA vinA sAgara je ApI bhAvanagaramAM gata yuddha vakhate DajhaphaTa nAme jahAje rahyo che te levA mAMDe te lakSmInI kRpA thatAM vAra bAMdhavAmAM AvyAM hatAM. Aje te dhaMdhe paDI lAge nahIM. zubhecchA pAThave che * zrI suravilAla sevA sahakArI maMDaLI lI. ja pesTa : suranivAsa (vAyA dAmanagara ) mu. suranivAsa. -2, naM. 1135 oDITa varga ma. sthApanA tA. 01-12-55 26-8-17 zerabhaMDoLa : 15. 000-00 sabhya dharANa : 62,000-00 sabhya saMkhyA : 60 madhyama mudata : 8,000-00 ubhaDa : 7 anAmata phaMDa : 600-00 maMDaLI khAMDa tathA rasAyaNika khAtara vecANanuM kAmakAja kare che. devazaMkara prabhAzaMkara dave jIvarAja jhaverabhAI maMtrI pramukha ba. ka. sabhya --(1) bhagavAna harajI 2) savajI chAyA (3) ukA goviMda (5) hIrA nAgajI (5) dudA jasamata (6) ravajI juThA. Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra ane kacchanA bhItacitro -zrI ravizaMkara ma. rAvaLa bhIMta upara citra karavAnI preraNA mANasane cheka bhAgavata ke devI mahAtya vageremAM 15 saikA sudhI AdikALathI maLelI che. hajAro varSa pahelAnI utarI AvyA Avyo che. Ama 10 mAMthI 15mAM pASANayuganI guphAomAM phrAnsa, spena, AphrikA, saikA sudhInI bhAratanI citrakalA apabhraMza zailI karI. cIna ane bhAratamAM AdimAnave citro dorI tenA samayanI bhAvanA ane saMskAranI edhANIo ApI A apabhraMza zailInA bhIMtacitro mAtra IluranI che. te be thI aDhI hajAra varSo pUrvenI bhAratIya bhIMto para maLyA che. teramA saikAthI gujarAtamAM citrakalA keTalI UMcI kakSAe pahoMcI hatI tenA muslima zAsana thatAM mAnavamAtranuM citraNa azakaya namUnA aMjatAnI guphAomAM buddhacarita rUpe dazata banyuM haze, tethI gujarAtanA zilpIe rAjasthAnamAM thAya che. Azraya pAmyA haze. rAjasthAnamAM bhIMta suzobhana mATe sALanI bhIMta upara pAkAM citra karavAne prAcIna zAstromAM paNa kahevAyuM che ke citra rivAja jUno che. tyAM moTAM zahero temaja gAmaDAMmAM vinAnuM ghara smazAnavata lAge che. ane "DhAnA mahele, maMdire ane gharamAM aMdara bahAra citro kAraM dina' kahI tenuM mahAgya vadhAryuM che. thatAM. temAM hAthIo, mallakustI, rAmarAvaNayuddha, kaurava vaLI gharamAM ke rAjabhavanamAM, A tapumAM ke revasthA- pAMDavA, lekavaNuMnAM pAtronI parAkramagAthA vagere prasaMga namAM kevA citro paheravA joIe tenI sUcanAo heya che. A citramAM mughala ke rAjapUtakaLAnI ApelI che. A bhAvanAne lIdhe loko maMdira, havelI, nipuNatA ke pratibiMbane IzAre nathI, paNa tenA mahela ane vara sarve sthaLe citro karAvatAM ja tenA AchA saMskAre sAcavatI grAmajanatAe maMdiromAM base aDhIso varSa jUnA namUnA saurASTra ane kacchanA ke makAnanI bhIMto para ci derAvyA ke daryA che. gAmaDAM temaja zaheromAM Thera Thera jovA maLe che. A kaLAnA kArIgarA meTebhAge zilpakaLA sAthe saMbaMdhita hoya che. tethI temanuM kArya ( zilAnTa aukAthI I. pachI AThamAM saikA sudhI cAlyo ane parathI) salATI kaLA tarIke oLakhAya che. A tenI zailImAM avanatI AvI. AThamAthI dasamA saikA kArIgaro jyAM kAma maLe te sthaLe jaI kAma karI sudhImAM IlaranA girimaMDapanI bhIti para deDha ApatA, teo pravAsI kalAkAranuM jIvana gujAratA. cakSavALAM pAtro cItarAyAM che, tenI prathA mA keTalAka pramacAhakene purANa-citromAM meTA TIpaNuM zaikAnA gajarAtanA pothI citromAM utarI che. teno karI ApatA jemAM bhIMtanAM citronI zailI ane prayeLa jena kalpasara temaja Itara lekakAvyo raMgane prayoga thatuM. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5e4 saurASTra ane kacchamAM marAThA ane briTIza saurASTramAM ja dAmanagara pAsenA pAMDarazIMgAnA samayamAM paNa A citrakAmanI prathA cAlu hatI pAdaramAM AvelI vizvabharanAthanI jagyAmAM paNa ema jaNAya che. paNa briTIza zAsakee A dezanI citro che. 24 corasa phITa cetaro para sADA che. koI kalAkArIgarInI zreSThatA ke maulikatAne khAsa phITanI paDALI cheDI maMdiranI bhIti ubhI che. te Adara karyo na hato, eTale prajAmAM A kalAkArI- para aMdara bahAra bhara pade citro che. ahIM rAmAyaNa, garIne bahu pracAra thayo nahi. briTIza zAsanakALamAM bhAgavata ane yamalokanI vividha citrAvalI che, AvuM citrakAma karanArA hayAta hatA paNa temanI sthAnika yajJa prasaMgane paNa citra che. temAM yajamAta, koie khAsa nadhi karI nathI. paTelIAo ane vaNika gRhastha paNa che. temanAM nAma tyAM lakhelA che. saurASTranA bhIMtacitronI bAbatamAM prathama dhyAna ApavAno yaza bhAvanagara rAjyane Apa ghaTe che. asta pAmatA madhya yuganI A citrakaLA AjanA . vihAranA jUnA rAjamahelanA khaMDamAM bhIMta uparanA prekSakane ghaNe vinoda Ape che. rAma-lakSmaNane muka lAMbA paTamAM vakhatasiMhajI ThAkore citaLa para caDAI ke jarA heya te sAthe vibhISaNane mAthe baMdara kaunI karI vijaya meLavya (I. sa. 179) tenA mukhya mAMgaroLI pAghaDI paherAvI che, vaLI keTalAka pAtrone pAtro ane senAnA A citrapaTa parathI sarasa nakala ghoghArI be khu paherAvyuM che: apsarAne pakho karAvI che. deDha phUTa pahoLAino saLaMga paTa, sAdI, ApI che. A citro Azare doDha varSa jeTalA pILI be para cAlyA jatAM pAtro, jADI salATI jUtA haze. zailInI rekhAmAM batAvelI nizrad mukhamudrAonuM rUDha citrakAma che. jemAM saradAre, bakhatariyA, ghoDesavAze. citarAne paspekaTIva (draSTisaMdhAna) ke enAmI tepacIo, bhistIo Araba TUkaDIe, UMTa, ghoDA (zarIra racatA) nA niyama naDayA nathI. tene mana paranA DaMkAnizAno temaja te vakhata : pazAka, bhIMta meTa citrapaTa che. prasaMga pUro thAya tyAM ca re pAghaDIo ane vAhano, saraMjAmane bahu spaSTa tarasa lITInI hada mArI aDoaDa bIju ekaThuM pADI khyAla Ape che.. judA prasaga mUke che. te jarUra paDe tema mAnavInA kada badalI nAMkhe che. vaLI kaI pAtra zuM kare che te jAma vibhAnA vakhatamAM jAmanagaramAM kalA tenI akSara noMdha paNa kare che te vAMcatAM paNa ramUja karIgarIne sAru jana maLatu, te vakhate kacchamAMthI paDe che. AvelA kamAnagaronA kuTuMba tyAM vaselA, te kema bhIMtacitra kAmano vyavasAya karatI. jAmanagaranA trei jotAM ja purANa, rAmAyaNa, bhAgavata mahelanI doDhInI bhIMta upara bhUcaramora'nuM yuddha Ape Apa yAda AvI jAya che. bhAvika grAmajanone citareluM che. te meTA rasa AkAramAM che. temAM yathArthatA ja Ape che tethI temanI jIvanabhAvanA yuddhatA vividha moracA batAvelA che. yuropI araba, ane Adarza vadhu draDhatA pAme che, ane jIvata bane siMdhI, kAThI ke rajapUtayoddhAone yuddhanI jhapAjhapImAM che purAtana ane itihAsanA abhyAsIo paNa batAvyA che. vaLI jAmanagaranA jUnA rAjamahelanI mULa satya zuM haze temAM vivAdAsta hoya che. tyAre eka meDImAM te samayanA jAmanagaranA lekajInanA grAmajanoe nija kapanAthI sarajelI bhAvanAsRSTi citra ghaNI vigate chata temaja bhIMtapara cItarAela che. bhalene amara rahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI najadIkamAM lAThI pAse aMTALiyAnA mahA devanA maMdiramAM paNu A ja prakAranuM citrakAma ghumaTamAM ane dvAradeza AgaLa che. temAM jANItI lokakathAnAM pAtrA layanA majanu paNa jovA maLe che. gArALAmAM paNa citrayukta zivAlayeA che. hamaNAMthI A grAma citrakaLAmAM vidvAna saMzA dhakAnuM dhyAna gayu che. vaDedarAnA prasiddha gujarAtI kaLAvivecaka DA. maMjubhAIe jAtI hastapratAnA graMthacitrA parathI ThIka prakAza pADayo che. javArAkSa naheru abhinaMdana graMthamAM gujarAta-saurASTranI A zilApaTa citrakaLA para A lekhakanA eka lekha pragaTa thayA che. bhAvanagaramAM bhAyANInA DahelAmAM mahilA pArTa zALAnI zarUAta thaI tyAre eka rAjapUta dharanI parasALamAM chatane aDatI bhIMta para dADha phUTanA paTamAM, saLaMga laMbAI 51 phUTamAM purANu, bhAgavata temaja AbAdanI savArI vagere citro hatAM. tenI nanna zrI menAbena kApaDiyAe karI lIdhI. A citrAnI raikhATaNI bahu rucikara ane sayeAjanapUrvaka thayela che. ' kacchanuM sAMskRtika darzana ' e graMthamAM zrI rAmasiMhajI rADeDe kacchamAM aneka makAnamAM citro che, te batAvyu che. temAM rANu gAmamAM dhoramanAthanA laDAreA karIne sthAna che tyAM DekImAM citra che, temAM surekha bharaNIvALI velapaTIe, meralA, vAdhateA zikAra, paTAbAjI, eka gAmaDAnuM dRzya, cAra paiDAne zigarAma, aMbADIvALA hAthI, aneka cAla karAvatA gheDesavArA ane briTIza samayanI navI AvelI vikaTeriyA phaeNTIna gADI badhAM khUba kutUla Ape che. aMjAramAM kacchanA eDaminisTara mekarDInA nivAsa sthAnamAM teNe potAnA khaMDamAM phUlavADI ane gApagApI temaja gordhana lIlAnA citrA karAvelA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 55 menUra che. vaLI mudrAmAM zrI aMjAriyAnA makAnamAM se| varSa uparanAM bhIMtacitrA sArI sthitimAM che. AvA citrakAme karanArane kacchamAM kramAMgarA kahe che. A badhAya bhIMtacitrAmAM pracIna bhAratIya kalAnA bhAva sannivezA ke rekhAnu` mAva athavA aMga sauSThava ke varSoMlIkSAnI chaTA nathI ekasarakhI baTTa rekhAonI AkRtimAM ahIMtahIM raMgapaTa ApIne netrAkarSaNu karavA prayatna mAtra thayA che. lipInI jema baNI AkRtionA caherA sarakhA ja DataravALA hoya che paNu vicArI ane varNanathI te anuprANIta thaine samAjane saMdeza ApI zake che, tethI sAdhAraNa janasamAjane sugama ane sugrAhya lAge che. vidvAna, paDitA ke sUkSma vivecaka ke rasikAnA samAgama mATe te yogya na gaNuAya. pazu abUdha nirakSara grAmajanA ke prAkRtajanAne prasanna karanArI dhama ane jIvanane sateja rAkhanArI saMskRtinu' smaraNa ApanArI le*kalA che. ethI ja tenA citra prasa Mgo vadhu varNanAtmaka ke kathA pracAraka te leAka paricita hoya che. temAM bhUtakALanI ke purANakALanI sa MskRtinI prazasti mAtra nathI, pazu sAthe samakAlIna prasaMgeA, pAtra ane paridhAneAnu smAraka pazu che. aDhAramI sadInA saurASTra, kacchanA lekajIvana ane pezAkAnu darzana karAvatI A kalA sapatti A yugane mATe upayogI ane mUlyavAna vArasA che. jUnA bhIMtacitrAnI zaktine pichAnI khe-cAra taruNu citrakAroe tenu' sazodhana adhyayana karIne tapeAtAnI AgavI citramALAo sarajI che. temAM lADInA kumAra ma`galasiMhajI temaja lAThInA zrI vrajalAla bhagata ane bhAtranagaranA zrI kheDIdAsa paramArane phALA nedhapAtra banyA che. www.umaragyanbhandar.com Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa A citronuM sAdhana ane saMgraha karavAthI briTIza zAsananA bhAra'bhakALe bacelI janapada saMskRta titA brAM svarUpe pratyakSa karI zakAya che. leka jIvananA vizALa stara para vyApaka rUpe thADI dhaNI AAjanA yugamAM aneka nahIM IcchavA jevI pravRttionuM samAja para AkramaNa thaI rahyuM che te vakhate citrakaLAnI gauravapUrNa pratiSThA karavAne dezanI dUra para parAnAM vAstavika svarUponA abhyAsa ane pazu preraNA ApavAnI zakita dharAvatAM A bhIMta-sazodhana karI teneA mama prApta karavA e matimAAnA dharma che. to ja parasaMskRtimAMnI chAyAmAMthI umarI zakAze. citrAnA jIvanadraSTi sAthe sIdhA saMbadha che. te samayanA manuSyeAnI sabhyatA, sRjanati ane sau bhAna samajavAnA temAMthI sAdhana maLI rahe che. jo ke akSarajJAnanA sAhityanA pracAra thatAM citra prati yAne Adara ane ANu chAM thayA che. temAM zikSaNa praNAlInA paNu thADA dhaNA aparAdha che. dRSTithI prApta thatAM jJAna ane anubhava ne akSaramAM pUravA jatAM dRSTinA vyavahAra pustakamAM ja samApta thAya che ane sa MsAranA dRzya ke bhIMtAnu mauna mANasAne sahI jAya che. zubhecchA pAThave che ' OM zrI kheADavadarI sevA sahakArI maMDaLI lI. jI mA. kheADavadarI posTa gArIyAdhAra 27. naM. 819 syA. tA. 30 [ 1}H eDITa vaga 5/28-2-67 zera bhaDALaH--rUA. 6500-00 anAmata rUA. 77-00 bacubhAi saMdhI ma trI. dezanA vAtAvaraNa ane svabhAvamAMthI prakaTa thayelI A kalA-prANAlIne bacAvI, leAkazaktirUpe pravAhita karavAmAM Ave to te satvare phaLadAtA ane pragatikAraka banaze temaja jagatanA ja anya dezo mATe A dezanAM Adarzo pratyakSa karavAnuM mAdhyama banaze. 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat karja dhIrANu 38430-07 enka laoNna 37500-00 sabhya saMkhyAH-- 1 maMDaLI rasAyaNika khAtaranuM kAmakAja kare che kezavalAla mANeca pramukha. ~: vya. 3. sabhyo : ( 1 ) DAyA hIrA ( 2 ) goviMda zAmajI ( 3 ) nAraNu hIrajI (4) abharAma jAphara (5) mohana premajI 40 www.umaragyanbhandar.com Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranI zepakaLA - prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA karatA patra paNa lAgI che * * bAja tAjanaka * - , , , , , , ; ' , saurASTra prAcinakALamAM kuzAvarta nAme oLakhAtuM. . AvI vasyA ane luMTaphATanI raMjADa thayA pachI. ' che ke brITIzenA prAraMbha kALamAM teo kAThIyAvADa jene jemAM kuzasthaLanI kaMdarpa che ka7. nAma nAmathI saMbodhatA thayA . kazano apabhraMza lAge che te Aje saurASTano: eka bhAga kaccha che. | Tahmaka yuga pahelA saurASTra eka beTa pradeza - - - - , have kaccha sAthe joDAyele saurASTra pradeza hato. ke saurASTra para I. sa. nA pahelA zatakamAM zaka, siMdhu, banAsa, sarasvatIne maLIne eka pravAha ! rAjAonuM rAjya hatuM : ayodhyAmAM kanakasena nAme. uttarathI , khaMbhAtanA akhAtamAM vahe. tyAre ? kSatriye saurASTrane kabaje lIdhe teo pAchaLathI gujarAta pachI pRthaka hato. kudarata pahADone sapATa maitraka rAjAo kahevAyA prathama teo gupta rAjAonA : pradeza, sapATa pradezane pahADo. bhUmi bhAgane samudra adhikArI pade hatA, guptavaMza pachI teo svataMtra ane ane samudrane bhUmi banAvI che. siMdhu banAsano thayA teo potAne maitrake kahevarAvavA, lAyA laga-, pravAha dharatIkaMpanA kAraNe badalAyo. siMdhu.. kacchanA bhaga I. sa. 765mAM siMhanA Arasa rAjAe uttarabhAgamAM vahevA lAgI. banAsa, sarasvatInA . valabhIpurane nAza karyo. pravAha kaccha ane saurASTrane vimina karyA. Akhare - te bhAgamAM dharatIkaMpe cheDe upasAvI raNanA rUpamAM pariNamya. . . . . . . - surASTrae saMskRta nAma I. sa. nI zarUAtamAM rUdradAmA ane skandaguptanA zilAlekhamAM maLe saurASTramAM yAnuM rAjya hatuM. zrI che. koI ThekANe saurASTra paNa lakhAyuM che. rAmAyaNa, kRSNacaMdra, mathurAmAM janma laI dvArakAmAM mahAbhArata, smRtigraMtha, purANa, saMskRta kAvyo rAjya karI gRhasthAzrama kALa vitAvyo ane temaja vere aMga rU5 zikSA, pANinIya zikSA prabhAsa kSetramA detasa thayA. yakSe 6 bleka 24mAM " taukira hAvI taka ityami aSate" bhArata aneka AdividyANa yAduSya sthAna che. Ayuveda, sthApatya zikhya dhanurveda, jyotiSa. gaNita saMskRta saurASTranuM apabhraMza soraTha thayuM te khageLa, khanIja, bhUstara Adi vidyA saMskRta graMtha dvIpaka9pa puratA bhUmi maryAdAne oLakha tAruM nAma lakhAyelA tenA AcAryo suprasiddha RSimunio hatA. che. sattaramI sadInA lagabhagamAM kacchamAMthI kAThIo Araba prajA bhAratamAM vepArArthe avarajavara karatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 ane te yupanAM khAramAM vikraya karatA pAchalA kALamAM Araba prajAe ApaNI vidyAe phelAvI. pazcimamAM teramI caudamI sadImAM somanAthanA baMdarethI musalamAne makkA jatAM temaja khaMbhAtathI paNa jatA, mIrAte sIkaMdaranAM lekhaka (pa'daramI sadImAM) lakhe che ke sAraDha evA manohara deza che ke jANe paramezvare khIjA dezanA su'dara tatva! cuTIne banAvyA na hoya ? kudaratanI lIlA ahIM ja che enA baMdarA bIjA sarva dezanA baMdarethI vadhu caDIyAtA che. somanAthanA bajAramAM dunIyAnI kASaNu cIja meLavI cUkAtI, seALamI sadI pachI mugalAInA uttarakALamAM dezanI sthiti bhayajanaka hatI. jImI lUTArAMne trAsa hatA. yAtrALuonI salAmatI na hatI chatAM paNu zraddhALuo yAtrA karatAM bhAratanA pazcima kI-Are saurASTranA purANa prasiddha pradeza Avela che aneka tIrtho Avela che vedika dhama mAM, jaina dharmamAM ane avazeSa rUpe baudhdha dharmanA sthAna paNa che. tenA sthApatya prasaMzA pAtra ubhA che. temAM prabhAsamAM vartamAna kALanuM eka bhavya vizALa jaina maMdira unnata dazeka lAkhanA kharce 'dhAyelu te lekhakanI kRti che. prabhAsa AsapAsanA nAnA moTA chuTA chavAyA maMdira jINu avasthAmAM ubhA che. sUtrApADAnA ane kadavAranA prAcina madire AmI navamI sadInA che. paMcALanA tricezvaranuM maMdira ane e pradezeAnA prAcIna maMdiza khAramI sadInA haju ubhA che tenI adbhUta kaLA kArIgarI jevA zAyaka che. tricezvaranuM maMdira navamI sadInI pratikRrUpa lekhaka pItAzrIe sane 1900mAM bAMdheluM. te sthApatyanI dRSTie jovA lAyaka che. saurASTramAM sUryanA purAtana maMdiza chuTA chavAyA che zaka jAti sUryapUjaka hatI tethI pUjAnA pracAra saurASTramAM thayela. samudrataTaparanA somanAthanuM aitihAsIka suprasiddha maMdira prAcina maMdiranI pratikRtirUpa tenuM nirmANu thayela che. prabhAsanA madizamAM rAzibhUSNu mahAdeva navamI sadInu aezvaranuM maMdira. 11mI bAramI sadInAte sUryanA e madira che. prabhAsanA sthApatyeAnI kaLA kArIgIrI ane tenu mUrtividhAna sajIvane sarvotkRSTa che. *AvA mUrtividhAna mATe tenA ziSyA dhanyavAdane pAtra che. paraMtu aphsosa ke A suMdara kRtinI durdazA dhArmika jhanune kareluM joi prekSaka bhAre haiye pAchA phare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat hiMdudharmanA praoidu cAra dIkSAnA cAra mAmAMnu pazcImanuM pavitra tIrthaM dvArakAnuM pavitra viSNu madira samudrataTa paranA uMcA TekarA para dIvAdAMDIrUpa ubhuM' che. A viSNu maMdirane jaganamaMdira kahe che retALavA jA za Mkha chIpalAnA rajakaNAthI baMdhAyela pattharanuM A bAMdhelu che. A unnA ane maMdiranI zilpAkRti ajoDa che bhavyatAne lIdhe tene jamanamavira kahe che hajAro varSanA tApa pa varSI vAvAjhoDA ane zItaLatAnA aneka prahA2A sahuna bhaya karatu ubhu che, lokAkitamAM te zrIkRSNucakranA pautra khadhAvyAnuM kahe che kAI guptakALanuM pAMcamI sadInu vedhAyaka kahe che paraMtu tenu ziSya sthApatya jotAM agyAramI sadInA pachInA kALanuM' che. ahIMthI gheADe dUra rUkSmaNIjInu` bahu sudrI mAhe kaLAnA prajAnA rUpa che te samudrataTa para AveluM' che mulAkAtaM e kaLA vidyatra A madira khAsa jovA jevu che dvArakAnI AsapAsanA cho avazeSa rUpa ArTamI navamI sadInA madire jovA lAyaka che. AgaLa jatAM najIka kheTa dvArakA nAme tIrtha - eTamAM Adhunika ImAratI rUpa madire drazyamAna nathI www.umaragyanbhandar.com Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 509 porabaMdaramAM jaina maMdira ane tyAMthI AgaLa jatAM seMkaDe maMdiro ane hAra devakavIkAe baMdhAI che. vasAvavAmAM mULa dvArakA nAme sthAne viSNunA cAreka samudra sapATIthI 1800 phITa ucA pahADa che. maMdire bAramI sadI pachInA kALanA jaNAya che tyAMthI dvArakAne raste AgaLa jatAM mIyANuM gAme zatrujya pahADa paranA mukhya Adizvara bhagavAnanuM harSada mAtAnuM maMdira samudra pAse TekarI para AveluM maMdira kALA pattharanuM kaLApUrNa bArama' sadImAM che A maMdiranI kaLA-kArIgarI ane tenA mUti- udayana maMtrAnA putra bAhaDe bAMdheluM. te sIvAyanA vidhAna suMdara che. kahevAya che ke rAjA vikrama bAvana maMdire caudamI-paMdaramI ane seLamAM ke sattaramo vIra ane cesaTha jogaNIno u sanA karatAM mAtAjIne sadInA ghaNuM madire che tIrtha prAcIna che teTalA ahIMthI ujajena laI gayA. junA avazeSo maLatA nathI. aDhAramI sadImAM zrImati jaina dhanAe A pahADa para madira baMdhAvavA mIyANI gAmanAM baMdare zeTha jagaDuzAnA vahANa mAMDayA lagabhaga ATheka varSamAM sAta-ATha TuMkamAM rokAtA evI lokakatI che. samuha baMdhAyA. sane 1830 mAM muMbaImAM eka ge panuM maMdira chaThThI sadInuM vasthAmAM dhanADhaya mAnIsAha zeThane-1nuM pitAnuM maMdira ane purAtatvanI draSTie abhyAsa karavA yogya che. teonA ADatIyAnA nAmanA maMdire bAMdhI pharI devakuvIovALI vizALa huM ka bAMdhavAnI IcchA vartamAna jAmanagara zaheramAM traNa moTA vi. thaI. AvI vizALa jagyA tyAM pahADa para maLe tevuM kubIkAo sahIta inAyatanA soLamI sadInA che. ne hatuM. tenA suprasiddha zilpajJa zrI rAmajIbhAne zahera suMdara bAMdhaNInuM vaDhavANa zahera. prAcIna zeThe potAnI IcchA darzAvI A kArya karavuM ja che. vardhamAnapurI nAme oLakhAtuM. tyAMnA jaina maMdira AthI hilpazAstrI zrI rAmajIbhAe buddhi laDAvI bAramI-teramI sadInuM che. tenA pharatI devakuvIkAe be pahADanI DALI puravAnI yojanA dharI, A te pAchalA kALamAM soLamI sadI pachI thayela jaNAya kAryamAM aDhaLaka draya vyaya thAya tevuM hatuM paraMtu te che. vaDhavANu zaDaranA bhegAvAnA kAThe rANakadevInA janA metIzA zeThe svIkArI temanA samakAlIna kheTA nAme oLakhAtuM maMdira nAnuM paNa abhyAsa zeTha hemAbhAI premAbhAI jevAe A pejanA vadhu pUrNa che. A maMdira ekADI zA baranuM AThamI paDatI che ane azakya gaNAvI. paraMtu zeThe dRDha navamI sadInuM che. saMkalpa karyo ke mArA zilpazAstrIe je yuktIthI moTI vizALa TuMka bAMdhavAnI yojanA ghaDI ApI che jainenA pavitra tIrdha zatruMjaya pahADa para te huM japere pAra pADIza, A kAryAne prAraMbha thayemaMdiranuM eka vizALa nagara che. aMgrejo tene sITI hAla be pahADonI TekarIo paranA TuMkenI yAtrA eka Tempala kahe che, aneka maMdirae te pahA karavAnuM ghaNuM saraLa thayuM Avare che. eka mukhya maMdira karatI devIothI AkRta inAyatananA samuhane TuMka nAme oLakhAya zatruMjaya pahADa paranA hajAro madire pattharathI che. ahIM nave huM ke be pahADanI Toca para Avela bAMdhelA che. AvA patthara kema caDAvyA haze? te che. jainonuM prathama moTAmAM moTuM tIrtha che. tyAM prazna thAya. uparanI TukemAMthI cAra pAMca TuMke padharAvavAnuM mahad puNya manAya che. AthI ja vizvakarmA svarUpa zrI rAmajIbhAIe badheila tenA ta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALamAM teNe aneka sthaLe ane seMkaDo maMdiro che te baudhakALamAM kotarAI heya. uparakeTamAM be bAMdhelA. pAlItANA, mahuvA, taLAjA, dAThA, mubaI bhUminA khaMDavALI guphAonI nIcenA khaMDa agyAreka bhAvanagara, zahera, boTAda, dholerA, damaNa, mAMgaroLa, phUTa uMcAine che. tenI uparanA khaMDamAM TAMka taLAva junAgaDha, unA, vagere sthaLe jyAre kAMI vAhananA jevuM che tenI cAre tarapha pANI vahananI nALa che, purA sAdhano na hatA tyAre temanA suparavIjhanamAM AthI te baudha vikAra heya tema lAge che. ahIMnI emaNe aneka sthaLe kAma karyA karyA. temanA kALanA gudAonA staMbhanI kArIgarI ghaNI ja suMdara che. te mahAna zilpajJa hatA, temano janma 178 mAM evI paddhatinA staMbha kayAye maLatA nathI. thayela ane 1858nAM jeTha mahInAmAM svargIvAsa thaze. gIranAra parvata para javAnA rastA tarapha vAgepAlItANA zaheranI talATInA maMdiromAMnA tharInA dvAra pAse bAvA pyArAnI guphAo azokanA bAbutI TuMke ane jainanA Agama sUtro pASANumAM kALanI eTale aDhI hajAra varSa pahelAnI che. upara katarI eka bhavya vizALa maMdira lekhakanA Adhi- koTanI bhUmimAMthI nIkaLate pASANu narama jAtane patyamAM baMdhAyuM temaja suMdara jaLamaMdira paNa vizALa lAIma sTena che chatAM tenA bAMdhakAme haju TakI temaNe ja bAMdheluM che. rahyA che. upATamAM rANakadevI rA kheMgArane mahela ane aDIkaDInI vizALa vAva jovAlAyaka che. vAvamAM pAlItANu zahera rAjayanA thoDA makAne sIvAya utaravAnA pagathIyA koI judI ja rIte karelA che. vizeSa te jainAnI vizALa dharmazALAethI bharapura che. pacAseka dharmazALAo haze, haju navI baMdhAtI gIranAra parvata para javAnA rastAnI DAbI tarapha jAya che. temAM sane 1930thI 1955 sudhImAM eka araNya jevA ujajaDa bhAgamAM bauddha stUpa, baMdhAyelI vizALa ane bhavya dharmazALAnA mukhadane khaMDIyara hAlatamAM che, tenI saphAI saurASTra sarakAre kaLAmaya che te pAlItANAnI zobhA che. je kAMIka karAvela. lekhakanA nirmANanuM phaLa che bAkI te hamaNA morDana TAIlanA nAme baMdhAyela vakRta dharmazALAo thaI ghumalInA purANA zaheranA veravIkhera ma dizAmAM rahI che je ke te yAtrAnA hetu mATe puratI che. je navalakhAnuM maMdira ThIka hAlatamAM che, tyAM eka vAva Avela che. A sthaLe pAMcamI chaThThI sadInA cha mavAmAM je maMdira AdarzarUpa che te zrI madira UbhAM che te kaI judI ja zailInA maMdiro che. rAmajIbha nI kRti che. mahuvA pAse kaLasAramAM eka junuM purANa khaDera pAMcamI sadInuM maMdira che. samudra sapATIthI tetrIsa phUTa UMcA gIranAra 5va ta paranA agyAramI bAramI sadInA madira saurASTranI purANakALanI rAjadhAnI maNInagara- jenenA mukhyatve che, vidika dharmanA paNa che aDhaLaka junAgaDha prAcIna nagarI eka pahADanI taTImAM dravyathI umAM karelA A maMdire prekSI che. temAM ) Avela che. tenI pAse purA kI upara kATanA temanAthajInuM maMdira, vastupALa tejapALanuM maMdira, nAme oLakhAya che, temAM khAparA keDIyAnA nAme saMpratI mahArAjanuM maMdira, aMbALuna' maMdira oLakhAtI aMdAe IsAnI pahelI bIjI zatAbdInI vagere che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacchanI pavitra purANuM bhUmi para kaTAya ane vaDhavANunI mAdhAvAva, junAgaDhanI aDIkaDI vAva kerAkoTAnA suMdara maMdire bIsmAra hAlatamAM ubhAM khAsa ullekhanIya che. vA kavAnA bAMdhakAma che tenI kaLA kArIgarI ghaNI suMdara che. tenI kaLA keraNIvALA staMbha, vitrAmAe chata gAkhA dhaNI caDIyAtI che A maMdire navamI sadInA che; jarUkhAo vagere katarelA che. sarovara kuMDa ane bIjA rAjyoe baMdhAvelA madhanika ane kacchakAMgarAnA vAvamAM utaravAnA pagathIyAnI paMktio bAMdhela che. ane naLIyAnA jaina maMdire. aDhAramI sadInA paratu sudara jovA lAyaka che, sthApatyamAM madira, rAja* prabhAsa pATaNanuM sarovara hIraNyanadInA pANInA mahelo, durgo, vasatImRDabhuvane, jaLA, vizrA sthAno Agama nIgamanI yuktivALuM bAMdhela che. A vizALa nagara racanA. dhorI mArge, te paranA vRkSAropaNa taLAva meLa hasatuM hoya tema lAge che samArakAmanA vyavasthA jaLaslSa (nadInA jaLaba che). jaLayAne abhAve purAI rahela che. jaLAzaya AsapAsanA vAyuvAno sthaLa ne Adi yaMtra vidyA 5Na A5Nu devamaMdire jINuMvasthAmAM che. dharmomAM varNavI che. purAtana nagaronA killAo te kALanA yuddha saurASTramAM jema judA judA kALanA prAcIna baLanI sAkSI rU5 haju ubhA che prabhAsa pATaNa junAbAMdhakAme che tema guphAo paNa che. junAgaDhamAM gaDha. vaDhavANanA durgA prekSaNIya che junAgaDhane durga uparakeTamAM temaja ttaLAjAnA nAnA pahADamAM paNa bajeya gaNatA yuddhanA astra zastronA navA navA nAnI meTI guphAo che temAM ebhala maMDapane nAme saMzodhana kALabaLe A kALamAM durgAnuM mahatva ochuM oLakhAtI ane bIjI narazI metAnI nIzALanA thaI rahyuM che. eTale tenI myunIsIpAlITIo durga nAme oLakhAtI guphAo moTI che. A guphAo tADAvI rahyA che. vidhinI vicitratA che ke durganA je ke sAdA rUpamAM che paraMtu te baudhanI pAMcamI thI dvAra daravAjAo bhavya sthApatyothI bharapura hatA. AThamI sadI pahelAM jaNAya che. kaLAnA khajAnA rUpa hatA. AvA AvA sthApanA sarjaka sthapatIemanA somapurA sipIonI lokakathA sthApatyonI sAthe joDAyelI lokajIbhe junA gAMDaLa rAjayanA DhAMkanA nAnA pahADamAM gavAya che. gagAdhara, hIrAdhara, zepinadeva aDhAramI ane baraDAmA junA maMdiro khaMDIyara ubhA che temAM sadInA rAmajIbhA lAdhArAma vagere zipIgAnI avazeSa jovA maLe che tyAM guphAo che ke jenonI yazagAthA che; keTalAye adhatana zilpIoe kALanI jaNAya che baraDAnI guphAo kadanI jevI che te mevA karI gayA che tevA ajJAta zipIene ApaNuM zaibamatanI che. vaMdana he. hiMdu dharmamAM jaLAzayo baMdhAvavAnuM mahada puNya saurASTra nAnA moTA dezI rajavADAomAM mAnyuM che tethI rAjAo ane janIkAe vAva, kavA, vaheMcAyelo hato. teo potapotAnA rAjyamAM pitAnI taLAva, kuDo Adi khelAvIne suMdara bAdhaNInA yathAzakti dharmabhAvavAhI maMdire jaLAza, killAo kaLAmaya baMdhAvela che. saurASTramAM AvA jaLAzaya rAjamahela baMdhAvyA. zIhora, haLavada, jAmanagara, chUTAchavAyA aneka sthaLe bAMdhelA che. junAgaDha, dhrAMgadhrA, vaDhavANa, porabaMdara, pAlItANu vagere. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAra rAjyAmAM darabAragaDho ThIka ThIka kalAmaya baMdhAyA. zIhAranA darakhAragaDhanA te jAmanagaranA citrakAmA sArA uTAvadAra aDhAramI sadInA karAvelA che. emAM pAlItANA, zIhAra ane vaDhavANanA rAjagaDhanuM kAma polatANAnA sthApatya rAmajIbhA khAAlarAmanA kraniSTha putra raNacheDa rAmajIe karelA. saurASTranA keTalAka ma Mdira kalApUNaeN te dhairyazIla mAnavajAtinA zramanA atyaMta Azcaya janaka namunA rUpa che ke jANe zilpane khajAneA khAlI karI dIdhe hAyA. zilpazAstromAM bharata ane eziyA khaMDanA sthApatyanA varSoM pADelA che temAM bhAratamAM ma MdiranI nAgarAdi jAti zilpanI kahI che. te saurASTra kaccha gujarAta marUbhUmi-mevADanA dezamAM khAsa karI pracalita che te uparAMta utara bhArata ane himAlayanI talATInA pradeza sudhI A nagarade zailInA maMdira prasarelA che. che. zilpazAstranA abhyAsI varga ApaNA saurASTra kacchamAM sAmapurA jAtinA brAhmaNa zilpa teo gujarAta marUbhUmi ane mevADamAM paNa vase che. prAcina zipavidyAnA * AjJAtA vidrAna hatA. temAMnA keTalAke zilpaprathAna racanA karI che. vizeSabhAge A varganA leAkeA kauzalyanA krIyA jJAnamAM praviSNu paNa DAya che. bhAratanA pazcima bhAganA zilpazailInA sarvottama jJAtA ane zizAstranI abhyAsI kAma che. kALa pramANe zilpanA bAdhakAmA ochAvattA pramANamAM baMdhAtA gayA tema temAM vidyAnA alpa rahyA che. zilpakaLAnuM jJAna dharAvanArAe hajI jIvIta kAma che. te prAcina zailInu suMdara mUrti vidhAnamAM pazu praviNa hajI paNa che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat AthIdezanI A kaLA hajI lupta nathI thaI teTale samAje sateSa mAnavAne. bhAratIya kaLA e adhika maulika ane adhika vaividhya pUrNa che. tevu' anyatra kayAMya paNa jovAmAM nahi Ave. bhAratIya sthApatya zilpa Aja paNa jIvatI jAgatI kaLA che. yuropIyana zilpI ane bhAratIya zilpIonI tulanA karatAM kahevuM paDe che ke bhAratIya zilpInuM lakSa kevaLa potAnI prakRti taraph bhAvanA lAvavAnI rahela che jyAre yuropI zipI temAM tAdrazyatAnuM nirUpaNuM kare che. pUrva ane pazvimanA zilpIonA mUrtividhAnanu eka udAharaNa laIe. bhAratanA aneka kavie strInI prakRti vikRtinA guNu aNu gAyA che tenA saunuM pAna .vabhUti-kALIdAsa jevA mahAkavioe tenA rUpa guNunI zAzvata gItA ApI che tenI prakRtinI thI rIjhelA zilpakAroe strI saundrane mAtR bhAve jagata samakSa praSita karyuM che. jyAre yurApIya zilpIe vAsanAnA phaLa rUpe kaMDArela che. bhAratIya zilpIoe jaDa pASANune sajIvarUpa ApI purANeAnA kAvyanuM hubahu citra dekhADayuM che. tevA zilpIe pahADA khodI kADhIne 'dI zilA bhUkha ane tarasanI paNa paravA karyo vinA petAnA dharmanI mahattama bhAvanA rASTranA caraNA para dharI che. AvA pUNyavAna ajJAta zilpIne kATi Ti dhanyavAda Te che. saura mAM brAhmaN tinA zAstrIya zikSaNu pAmelA sAmapurA sivAya vaizya, cevADA, gurjara, paMcolI, A lAkA peAtAne vizvakarmAnA putrA hovAnu mAne che te kraSTa ane pacenI paMcALa leDhAnu kA vizeSa karIne kare che. madhya saurASTra jAmanagara, www.umaragyanbhandar.com Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ junAgaDha, amarelI vagere tarapha kuMbhArIyA kaDIyA. paththaranu dhaDavAnu ane makAna bAMdhakAma kare che. temAMnA keTalAka kuzaLa pASaNanu' suMdara nakazI kAma karanArAe! che. kadALa pradeza verAvaLa, porabaMdara, unA, mAMgareALa ane junAgaDhamAM "salATa' nAme jAti patthara baDI makAna bAMdhakAmanuM kAma kare che. temAMthI gheADA pASANanuM suMdara kAma karanArA paNa che. A kuMbhArIyA kaDIyAnI jJAti kacchamAM paNa vase che. "salATa" nAme oLakhAtI jAti peAtAne sAmapurA jJAtinA kahe che. paraMtu te nathI tema apeya paNa pIe. tethI sAmapurA brAhmanA vargamAM esavAneA temaneA dAvA yAgya nathI. vaizya, mevADA ane gurjara zilpIe kASTanuM suMdara kAma kare che. temAA keTalAka devamaMdiranu bAjoTha dvAra, pATalA, ratha khAdi kAma cAMdI maDhIne su dUra banAve che. A varga vizeSa bhAge gujarAtamAM vadhu vaseA che. zAkAhArI eka vastu mAre du:kha sAthe kahevI paDe che ke vartamAna kALamAM pragatInA nAme bhAratIya kaLAnI adhAryAta thaI rahI che. ApaNA dezanA keTalAka pAzcAta keLavaNIkAro te adhagatInA kAraNabhUta che. zubhecchA pAThave che * zrI bhaDAriyA sevA sahakArI acubhAI mAmanabhAI maMtrI yu. 4. sabhyA :-- ApaNA karatA pazcimanuM zreSTha ApaNA dALa roTalA karatAM tenA pAubheTa sArAM, ApaNA kaDu karIyAtAnI ASadhI karatAM pazcimathI AvatA pazcimI dAnA khATalA sArA. bhAratIya saMskArI pativratA A nArI karatAM pazcimano lAjamauMdA rahIta nArI zreSTha. AvI adheAgatInI mAnyatAvALA pazcimI pakSapAtI vikRta draSTi dezanI kaLA pratye ghaNA che. bhAratamAM vartamAnamAM- humaNA zilpa sthApatya ane citra e traNe kaLAmAM vikRti peThI che. kaLAne nAza karaze ke zu? DhaMgadhaDA vagaranA vikRta kaLAvihina bhavanA ubhA thaI rahyA che A pravAha dezanI kaLAneA nAza karI rahyA che. vikRta zilpamUrti citra jemAM kaI mAM mAthuM nathI ke DhaMgadhaDA vagara rga nathI tevA zilpane citrAnI prasaMzA thaI rahI che. jagatane mUrkha banAvI rahyA che. AvA zilpa ane citra dvArA lAkhA pAunDanA InAma jItIne khullA ekarAra kare che. jeo samaja nathI paDatI tevA zilpa citro amane paNa khabara paDatI nathI tevAne leAkeA kalpanA kahI grahaNa karI duniyAne mUkha banAve che. satyare A prathA sarakAre aTakAvavI joI e. mu. bhaDAriyA ma`DaLo prerita sahakArI sAhasa vyAjakhI bhAve jIvanajIrUrIyAtanI cIjavastuo sabhAsadone pUrI pADavAnuM kAma, nANAdhIradhAra, khAtara, biyAraNa vigerenuM" kAmakAja, (1) pApaTabhAI AMbAbhAI (3) zAmajIbhAi savajIbhAi (4) jIvarAjabhAI parabatabhAI (5) karazanabhAi khImAbhAi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www maMDaLo lI. ( gAriyAdhAra ) pAra S * bhImajIbhAi jhaverabhAi pramukha (3) raNudeADabhAI mAnajIbhAI (6) savajIbhAi ravajIbhAI www.umaragyanbhandar.com Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA mRtyu mAre ane tenA zilpa pratIko - eDIdAsa bhA. paramAra saurASTranI khamIravaMtI bhUmine mAthe behaNAM mATe, are, eka nAnA evA tetara paMkhIDAnA kAje tA joruMkA naranAranA ja che. AkhA saurAcha kare. paNa vaTane khAtara, Avo eka eka mALAmatI malaka Akhe pharI vaLe, te Thera Thera dhamatI dheluDI ja jevA jorAvara pAdamI tyAM mANe che. ne je marIne dhA, pIrANAno lIlaDo nejA, ane gaganacarabI paNa jItI gayo che tevA zUrAnA ne devalAMnA pALiyA maMdiranI mAthe dareka dharamanA devanA cinhavALI vAye ne khAMbhIo Thera Thera pujAya che. te saunA zauryanA pharakatI dhajAyuM pharapharatI haze. dareka dharamanA dhAma A badhA dihata pratIke UbhA che. jene hajI Aje mAthe jAtarALanA tharathara UbharAtA haze ne paDayo ya paNa tenA kuLanA kuTakhIo bhAvabharI aMjali pAvana karIne, IzvarasmaraNa karatA so pAchA Ape che, kulavadhUo tyAMthI nIkaLe te paNa lojane pharatA haze. ghUmaTo tANIne tenI adaba rAkhe che ane kuTuMbI puruSa pAghaDIne aTe cheDI, tene gaLAmAM vIMTIne AvA e rUDA ne dihata dezanI capaTI dhaLa A payiA , khAMbhIone juvAra che. mATe ya mAnavI ahIM marI paravAryA che je saurATranI bhUmi, jeno AthamaNI dharAne sImADe ghUdhava DerI e saurASTranI AthamaNI dharAne mAthe. mahAsAgara u-LI uchaLI ne A bhUminA paga pakhALe parabhAtanA poramAM jyAre sUrajanArAya kidhu kADhe che tevA A saurASTranA dariyAkAMThAnA gAmaDAMno che, tyAre e se nalava kiraNomAM gAmane pAdare kara pagathArane kAMThethI te gAmegAmane sImADe ne zeTe, TIMbAne mAthe sAmI chAtI kADhIne UbhelA pALiyA pAdare te ToDe. gaDhanI rage ne traNa gAmane tarabhaTa, hasI UThe che. siMdUra ce paDavAne khAMbhIe maDhayA, A khaLakhaLiyA nerAne kAMThe ke u cA dhAraDInI mAthe dezanA rA. baMkAo gayA yuganI baLakAInI jhAMkhI jayAM juo tyAM zUravIronI siraraMgI khAMbhIo karAve che. ne sAMjane TANe jyAre sUraja mA'rAja kheDelI haze. A khAMbhI-pALiyA e te saurA. mera bese che tyAre AthamatA paDachAye ne sAMjanI nA hADabaLakA mAnavInA prema, zIya, Teka ane rUjhayuka jharyuM veLAe A vIranarenI khAMbhI enA nokana' bhavya kathAo kahI jAya che. koI gAmane paDachAyA lAMbA virATa banatA jAya che ne ketana khAtara, keI abaLAne khAtara, te kaI dhamana mUDImAM rAkhI pharanAra zUravIronI yAdI tAcha kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 ' ane saMdhyATANe ja mA navI atItanuM smaraNa ane pRthvImAM tejomaya sUrya banI prakAro che. lokone vAgoLe che ne ? ane te ja samaye gAmamAM ThAkaradvArAnI teja, jJAna ApanAra te sUryadeva che. tene te kALamAM jhAlara raNajhaNI UThe che. mAnavInuM mana bhaTakatuM sUryA-agnine veda banAvIne te dvArA lAke pUjatA. bhaTakatuM bhUtakALamAMthI vartamAnane sImADe, pAdaramAMthI leke vedImAM bali homIne A dvArA agnine pUjatA jIvaMtajAgata gAmamAM pahecI jAya che, paNa gAmanA Ama agninA bali mATenI vedI-pUjA sthAna, te gata samayanA medhA mAnavInA rU5-arUpanA paDAyA bhAratavarSamAM A rIte prathama thayuM ane pachI te te tyAM gAmane pAdare ja UbhA che, pALiyA ne vedI brahmanuM pratIka banI rahI. A balidIne khAMbhIrUpe ! grathamAM caitya" kahe che, ane pachI A caityamAMthI IzvaranuM maMdira, yakSanuM maMdira, pavitra vRkSane oTo, pALiyA ne khAMbhIo mRtanA smAraka te zuM mRta uparanA smAraka vagere AvyA. A rIte mRta zarIra paranA smAraka ke oLakhasthAna te vedImAtra madhyakAlIna yuganA ja balidAnanA pratIka che? caityanA rUpamAMthI uddabhavyA tema ja mAnI zakAya. ke tenI prathAnA sagaDa AgherA bhUtakALa bhaNI jAya tyAra pachInA kALamAM dhIme dhIme vedInI lAkSaNiktAne che? A khAMbhI-pALiyAnA smAraka che zuM ? tenI maMdira-nirmANa athavA koI paNa sthApatyamAM AvarI prathA bhAratamAM kayAre zarU thaI A je jhINI najare lIdhuM ne pachI vizALa rIte dhArmika, pUjanIya ke joIe ne anumAna karIe to, A pALiyA, smAraka saMskAranuM rUpa ApI dIdhuM. Ama mRta khAMbhI smArakano rivAja te saMskArasIMcI sadIo mAnavInuM smAraka paNa caityamAMthI thayuM che. vIMdhIne cheka vedakALanA sImADe mRta mAnavInI rAkha-kUla upara UbhI karAyela deraDIo-sUpa sudhI jAya che. vedamAM AnI theDIdhI jhAMkhI te thAya paurANika kALamAM paNa A rivAja hati te 2 che. mRtyu pAmelA mAnavInA mAthe tenA kuTuMbIo bhinna bhinna bAbatomAM avanavI rIte jaNAI Ave mATIthI AvI smRtio racatA. anumAnAya che ke che. rAmAyaNamAM jIvaMta vaDIla badhunA smaraNanuM pratIka tene AkAra tya-derAM jevo ja haze te pAchalA lAkaDAMnI cAkhaDIo sthApI bharata pUje che te kALamAM maLatA caityanupana lATa-AkAra parathI kalpI azvamedha yajJamAM rAmacaMdra sItAnA pratIka tarIke zakAya che, kAraNa ke paraMparA bhAratamAM nAza pAmatI darbhanI sItA banAvaDAvIne tene pAse besADe che. nathI. tethI ja kahI zakAya che ke mRta mAnavInI jyAre mahAbhAratamAM ekalavya droNu gurunI mATI ke upara nAne caitya ke stUpa tenA smaraNucinha tarIke paththaranI khAMbhI banAvIne tene pUje che. vaLI mahAte kALamAM bAMdhatA. A prathA pachInA kALamAM paNa bhAratanA yuddhamAM babruvAhananA DokAne paNa pUjAvAnuM paraMparAgata cAlI AvI che jenuM rU5 I. sa. pUrvenI varadAna maLe che. Ama mRta ke jIvaMtanA smAraka te 2 ane 3jI sadIonA stUpomAM ApaNane jovA badhA khAMbhI ja ne ? vaLI mahAbhAratakALamAM te maLe che. dA. tasAMcI, bhAradUta vagere. bhAratamAM paradezIo paNa AvyA che. mayadAnava vAstumAM khUba ja pAraMgata hatuM te asura hato, bhAratIya vedika darzanamAM suvarNa pItta agni teNe suMdara bhavananirmANa paNa karyuM hatuM. ami A prakAzanuM pratIka che te sayarUpe savAre prAcimathI kALamAM bhAratIya sipa-sthApatyamAM thoDIka paNa zatazata kiraNo sAthe tamanabharI pRthvI upara Ave che. paradezI asara zarU thaI gaI haze ja. * * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa16 paurANika kALathI mAMDIne I. sa. pUrvenI sadI che. rAja, pradhAna ke mahAna dharmopadezaka vagerenA rUpa emAM paNa mRta mANasane bALyA ke karAvyA pachI kadAca moTA moTA haze, jyAre sAmAnya prajAnA tenA mobhA pramANe tenA upara koI satya ke stupa tUpa nAnA ane lAkaDAnA haze te samayamAM lAkaDuM banAvavAmAM AvatA ja. paNa zarUAtamAM A badhuM ja vizeSa vaparAtuM tethI ja te. pachI morya kAla kAcI mATI, paththara ke lAkaDAnuM ja thatuM. tethI te azokanA vakhatamAM zilpa paththaramAM kaMDAravuM zarU bahu jhAjho samaya na TakI zakatuM, paNa thoDAM varSomAM thayuM ane zuMgAlamAM sAMcIno stUpa lAkaDAM uparathI nAza pAmI jatuM chatAM mauryakAlIna samayanA temaja kaMDAra zailInI rIte paththaramAM kaMDArAIne banI gayo. te pachInA buddhanA AvA rastUpe Aje hajI paNa sacInA tAraNanA amuka daravAjAmAMnA zi95nI UbhA che. jenA parathI smaraNa svapanA rivAja, sapATa paththaranI pATaDIomAM zi9pIo te lAkaDAmAM AkAra vagerene ApaNane thoDe khyAla maLe che. ketaratA hoya tevu lAge che. chatAM te paththara upara ja kereluM che. bhArahUta, sAcI vagerenA zipamAM buddhanA pratIka tarIke staMbha ke ratUpane leke pUje che. buddha samayanI AsapAsa temaja te pahelAM paNa A rIte mRta mANasa upara caNAyela smaraNa taMbhaA rivAja cAlu ja hatuM. tyAre te jamAnAmAM lAkaDAMne paNa cAla hate. mRta mANasatA smAraka che. tevIja rIte ' sUpa vagere pUjanIya che, te khyAla tyAranA lekane ke je pALiyA-khAMbhI mRtanA tarIke lAkaDAne amuka AkArano stabha kheDI tenA pratIka che tene pUje che. I.sa. pUrvanA stUpa-tyane upara the kaMDAra paNa thatuM haze. jenI rIta uparane bAhyAkAra pIpaLAnA pAna jevo, gheDAnI "Law Relief"nI hatI. temAM zuM kaMDArAtuM nALa je, ardhagoLa vagere prakAranuM che. jyAre te keI namUnA maLyA nathI, tethI kahI zakAtuM nathI, madhyakAlIna vakhatanA mRtanA smaraNa pALiyA-khAMbhI paNu gujarAtanA AdivAsIonI AvA ja prakAranI lAkaDAMnI khAMbhIo atyAre jovA maLe che. jo ke vagerenAM mathALe A ja AkAra hoya che tethI mAnavAne kAraNuM maLe che ke pALiyA-khAMbhI te jUnA te bahu jUnI te nathI ja paNa paraMparAne tenA parathI vakhatanA stUpanA ja rUpa che. kALa pramANe nAma ane khyAla laI zakAya. bhAratIya paraMparAnI kada, temaja aMdaranA kotarakAma pratakamAM thoDA phera sAMkaLanA AMkaDA ekabIjA sAthe e kkasa joDAyelA paDe che. che jaanugAmI meTA bhAge purogAmane anusaro hAya ja che. tethI mULa rUDhigata cAlI AvatI praNa- zuMgakALamAM thayelA nATakakAra bhase te "pratimA likA cAlu rahe che. vacce na vaLAMka maLyA hatAM ya nATaka" nAmanuM eka nATaka saMskRtamAM racyuM che; mULa vatanA guNone te rIte te moTe bhAge jaLavAI jemAM mRta rAjA dazaratha temaja tenA vaDavAnI pratimA- ja rahe che. dA. ta. vedakAlIna samayanA mRtyu pAmelAnA khAMbhIonI vAta kahI che. A pratimA mANasanA mRti-stUpa ke khabhe nAza pAmI gayA che, paNa mRtyu pachI ja mUkAya che te jamAnAmAM tene amuka te pachInA kALamAM paNa DAghaNA pheraphAra sAthe te rAjAnI te " pratimA " ema kahevAtuM haze. (atyAre tevA ja ghATa ne rUpamAM baMdhAtA rahyA che. buddha paNa bAvalA mUkavAnI prathA che ja ne ? zuMgakAlanA samayanI AsapAsa paNa AvA tya-tRpa Thera Thera purogAmI kALamAM paNa AvI pratimAo-khAMbhIo hatA, ane tenA AkAra paNa tenA anugAmI svapa- mUkAtI tene dakhale mejUda che. I. sa. pUrvanI 3 tya jevA ja haze, tevuM anumAna jarUra karI zakAya sadInI AsapAsanI AvI eka pratimA maLI AvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yakSa che. te parakhamamAMthI maLI che. tene kAI kahe che teA kAI 'rAjA ajAtazatru" nI pratimA tarIke gaNAve che. A pratimA jotAM lAge che ke te kALamAM mAtra Relief Bas Relief f paNa samagra manuSya jevI AkhI pratimAo kaiMDArIne tenuM sthApana karatA haze. I. sa. nI sadImAM paNa A rivAja tA cAlu ja hato tyAM sudhImAM te bhAratamAM yatrana, asura, nAma vagere jAtinA leAkeAe bhAratIya judA judA dharmo apanAvI lIdhA hatA. temAM paNa pALiyA-khAMbhInA smaraNu tarIkenA rivAja cAlu haze tema jovA maLe che. dA. ta. kuzAna rAjA kinahanI khaMDita khAMbhI-mUrti Aje paNa meda che. ahIM zilpakAmamAM paradezI zilpanI asara dekhAya che. vaLI I. sa. nI pUrvanI prathama sadInI AsapAsanI " gAMdhAra zailI " mAM A dekhAya ja che ne ? gAMdhAra zailInI zarUAtamAM yavana zilpa (grIka) nI asara che ja. temaja guptakALamAM zilpakaLA buDhDhA ja svAMga dhare che. zilpasthApatyamAM vividhatA sAthe lagabhaga sa'pU`paNuM AvI jAya che. A zailImAM mRta mAseAnI pratimAo-khAMbhI ghaDAi che te temAMnI ghaNI tA pAchaLathI deva thaine pUjAvA lAgI che. i. sa. nI 6ThThI sadImAM khANe caritramAM lakhyu che, rANI yoti tenA pati pAchaLa satI thAya che. te satI thAya che tyAre hAthamAM eka patAkA ( dhvaja ) hAya che, jemAM tenA pati ghoDA upara eDelA che tevu pratIka che. madhyakAlIna temaja adyatana pALiyA-khAMsImAM pAchaLathI A pratIka " pratIka mRtanA pALiyAnA pratIka " tarIke rUDha thaI gayuM che. jo ke, I. sa. pUrvanI sadImAM sAMcInA tAraNu upara kaMDArelA AvA dhoDesvAranA zilpa te che ja, paNu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 417 mRtasmAraka pALiyAnA pratIka tarIke A chaThThI sadInI AsapAsa jovA maLe che. (jIe tti eja adhyayana " zrI vAstudevarALa apravAha) sAtamI, A4mI sadImAM A prathA dhIme dhIme sarvatra prasarI gaI. tyAra pachInA madhyakAlIna samayamAM tA sAmAnya zUravIrAnA pALiyA ane rAjA-mahArAjAonI pAchaLathI UbhA thavA kahI zakAya, jemAM chatrI vagere smaraNu tarIke lAgyA. jene khulluM maMdira ja mRta rAjavInI khAMbhA kaDAratA. temAM tenA chatrananA vRttAMta khAtarAtA, sAthe tenI jeTalI rANI satI thaI hoya tene paNuM e hAtha joDIne rAjAnA gheADA pAse UbhelI kAtaratA. bhAratamAM muslIma pAdazAhanA vakhatamAM prathA vadhAre vegavatI banI. hiMdu-muslimanA yudghomAM kaI keTalAM ye leAkA marAyA, te tenI pAchaLa asa khya strI satI thai. pachI mRtyu pAmelA vIranA ane jUnA satInA pALiyA ne khAMbhISmA Thera Thera khADANA. jUnAmAM I. sa. nI AThThamI sadInA pALiyA siMdhamAM che. jyAre 14mI thI 15mI sadInA pALiyAthI mAMDIne gayA varase besADelI khAMbhI saurASTramAM jovA maLaze. bhAratIya cihna temaja sthApatya, tenI Dhabe saurASTranI khAMbhI-pALiyA vageremAM kaMDArazilpa jovA maLe che. pALiyA ane khAMbhIne samagra khAlAkAra e samagra sthApatyanu pratIka che jyAre tenI vaccenA bhAgamAM kAtareluM takSaNakAma, tenI paddhati, AkRti te zilpakAmane prakAra che, saurASTranAM pALiyA-khAMbhImAM I. sa. pUrvenI 1lI, khIjI sadInA zilpazailInI rItaneA bhAsa thAya che te khAMbhI pALiyAnA AkAramAM jUnA stUpa-caitya vagere sthApa tyane aNusAra che. AmA pALiyA-khAMbhImAM zuddha bhAratIya paraparAnI ja jhAMkhI thAya che. Ama chatAM tenA upara paradezI thADINI asara to che ja. www.umaragyanbhandar.com Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 temAM yavana, tema ja muslima saMskRtinI thoDIghaNuM tenI raNadhAra ghaDIe ane A ghaDI ne ghaDevAra asara thaI ja che, tenI nA nathI. be ya raNazarA hoya che. saurASTramAM karIne ThAma thayA saurASTranA pALiyA vadhAre te lo kolInA pachI teoe saMpUrNa rIte dezI le ke rItarivAja zi95nA ja che. tethI kahevuM hoya te kahI zakAya apanAvI lIdho che. gAma, deza, abaLA ane Tekane ke bhAratIya paththarazilAnA zilpanI zarUAtane khAtara te sAmI chAtIe laDatA marAyA che, tyAre tabakko have tenA karatAM paNa jarA apabhraMza tenA mRtyu pachI jyAM laDatA kAma AveluM hoya AkAramAM saurASTranA pALiyA dharAyA che. te tabakkAnI tyAM athavA mRtyu pAmelAne AtmA jyAM pharamAve rIta-zailI ahIM hajI emane ema ATalI sadIo tyAM, pitAnA gAmane pAdara ke duzmanonA gAmane gayA chatAM jaLavAI rahI che. hajI Aje paNa pAdara tene pALiyo kheDAya che. zUravIratApUrvaka khAMbhI-pALiyAnA ghAnArA gAmaDAMnA leka kalAkAro laDanAra dareka rAjoddho pUro zUravIra che ja. AthI sthAnika salATa jUnI paraMparA pramANe ja dhaDe che. kAThI lo ke pitAnA vaDavAonI tema ja bIjA A saurASTranA moTA bhAganA pALiyA grAmasalAToe 1 jaNanI khAMbhI-pALiyAne "zUrApUrA" nAma Ape che. paDayA hevAthI tene bAhyAkAra, pratIke ane chIcharA te khAMbhI ke pALiyAne zUrApUrA ja kahe che. je taNanI dhaDavAnI rItamA kaze ya phera paDato nathI. raNamAM marAyA che te badhI ya vAte pUrA zUravIra hatA. badhuM ya rUDhigata, zAstra pramANe karyuM hoya che. salATa teo pUrA nImadhArI, TekarakhA ne bahAdura hatA te ahIM pUrA thayA che. je raNamAM khapyA che, te zUrA gAmaDAno hovAthI temAM vigate ghaNIvAra adhUrI rahI che banI gayA che, tenI yAda A zApUrAnA pALiyA jAya che. AkAra vadhAre prAkRta bane che, chatAM eka Ape che. A zrApUrAnAM kAThI galaDherAnI khAMbhIjAtanI saLaMga paraMparA temAM acUka jaLavAI rahe pALiyAnI vaccenA ghoDesvAranA pratIka sAthe ke che, te che AkAra ane pratIke. laIne nIce cAlate vALaMda, vaLI hADamAM haDeDIne saurASTranA gAma, zahera, saMgrahasthAne vageremAM pAne caDAvanAra amalanI kharala paNa kotarelI hAya je pALiyA khAMbhIo vagere atyAre mAda che temAM che. kADInAM zurApUrA A prakAthI paNa khAsa judA tenI judI judI cArathI pAMca kakSAo thaI zake. A tarI Ave che. AvA pALiyA. gaDhaDA, citaLa, vibhAgo pALiyAnA:ketarakAma pramANe nA pADatAM tenI jasadaNuM vagere tema ja kAThInI vastIvALA gAmomAM jasadaNa 1 judI judI kakSa pramANe jema ke tenA devatva, ratva jovA maLe che. ane temaja smRtisthApana vagere pramANe pADatAM A pramANe () pALiyA. saurASTrabharamAM ghaNI badhI jAtanA thAya che -- leke vase che. temAM ghaNuM zarIra jAtinA paradezIo (1) zurApUrA: medAnazUrA kAThIo e surya paNa A dezamAM AvI tyAMne rItarivAja ane upAsaka jAtinA che. kAThI le ke kacchamAMthI saurASTramAM dharma svIkArane rASTrIya banI gayA che. paNa pachI AvIne vaselA che. te lake eTalA te baLavAna te jyAre jayAre lAga maLe tyAre baLa pramANe hatA ke tenA AvyA pachI saurASTranuM nAma ja teoe mAthu ucakAyuM che. madhyakALamAM te bhAratakAThiyAvADa paDI gayuM. mULa ne A le ke kaI bharamAM avyavasthA hatI. te kALamAM saurASTramAM ghaNuM paradezI prajA che, te sithiyana haze ke grIka tenI nAnA nAnA rAjya TekarA ne hatI temAM rAjapUta, vidvAnoe carcA karI ja che. A kAThI nI sthiSTi, muslamAna, kAThI, mera, khasiyA keLI vagere jAtimA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI sarvodaya jUtha vi, kA se. sahakArI maMDaLI lI. (tA. taLAjA) mu jasaparA. ( ji. bhAvanagara) sthApanA :- tA. 1-6-37 seMdhaNI naMbara - 130 zera bhaMDaLa :- 48720 sabhya saMkhyA - 724 maMDaLI dvArA sabhAsadane khAtara, anAja, bIyAraNa, khAMDa, vigere cIja-vastuo pUrI pADavAmAM Ave che. manasukhalAla kezavajI zAha maMtrI jerUbhA nArasiMha gohIla pramukha zubhecchA pAThave che zrI khadarapara vi. kA. se. sahakArI maMDaLI lI. (tA. taLAjA) mu. khadarapara. (ji. bhAvanagara) sthApanA tA. :- 12-6-66 zera bhaMDoLa : - 3890-00 seMdhaNI naMbara :- 68/34 sabhya saMkhyA :- 125 maMDaLI tenA sabhAsadone jarUrIyAtanI cIja-vastuo pUrI pADe che jevI ke-khAMDa, anAja, khAtara, bIyAraNa vigere. udesiMha dIpasiMha gohIla bahAduraalI devajI maMtrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApanI bacata kayAM jamA rAkhazo? jAmanagara jIllA sahakArI beMka li. mAM rAkhavAthI Apane vadhu vyAja maLaze ane dezanA kheta utpAdanamAM vadhAro karavAmAM ApanI thApaNa upayogI thaze. heDa ophIsaH manamehana mArakeTa, jAmanagara, zAkhAoH lAlapura, bhANavaDa, jAmajodhapura, joDIyA, dvArakA, jAmakhaMbhALIyA, kalyANapura, kAlAvaDa, dhroLa ane alIyAbADA zubhecchA pAThave che zrI navAgAma nAnA khe. vi. se sa. maMDaLI mu. navAgAma nAnA ghoghA tAlukA bhAvanagara, ji. sthApanA tArIkha : 25-3-50 seMdhaNI naMbara : 13373 zera bhaDALa : 14475-00 sabhya saMkhyA : 125 anAmata phaMDa : 684-90 kheDUtaH 115 bIna kheDUta: 10 maMDaLI dhIrANa vigerenuM kAmakAja kare che. raNajItasiMha bI. soyA maMtrI gehIla bhImubhA bAlubhA. pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dhajALA jutha khe. vi. sahakArI maMDaLI li. sAyalA : tAlukA mu. dhajALA. surendranagara, jillA. noMdhaNI naMbaraH-1189 sthApanA tA. : 1-5-55 zera bhaDALa : 11910-00 sabhya saMkhyA:-260 kheDUtaH------ anAmata phaMDa : 201 anya phaMDa khIna kheDUtaH 1 biyAraNa, khAtara, davAonuM MO vasatarAya je. dave. maMtrI pravRttie :-khetiviSayaka dhirANa, sudharela jAtanuM vitaraNa kare che. kArya kSetra :- dhajALA, guMdIyAvaDA, khIMTalA, lIMkhALA NETACRIMP zubhecchA pAThave che Gram Tele : 264329 Factory : 691499 THE NEW ERA TRADING AGENCY Manufacturers of garIMbhaDI, DhIMkavALI, savazIbhAi kA. makavANA pramukha Hall Mark All Kinds of G. I. Square Wire Gauze. G. I. Hexagonal Type wire Nettings. G. I. Crimped wire Net, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat of Quality Most popular NETA Chain link Fencing (Inter link) Industrial quality Brass, Copper & Stailess steel Wire Gauze as per Customers specifications, OFFICE :-No. 6, Chawl No. 4. Sabu Siddik Road, Bombay FACTORY :-Kothar Industrial Estate. off Aarey Road, Goregaon (East) Bombay 63. Always insist on "Compass" Brand NETA Wire Nettings, www.umaragyanbhandar.com Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAyakalakSetre ekadhArI pacIsa varSa sevA ApI-- bAgalakoTa, gulamargo, ane rAyacUra zAkhA pa rajatajayaMtimAM sAca pUrAve che. 2. zera bhaDALa dhI rA NA kAya. bhaDALa tArI : "Coop Bank" phezana naM. 601 dhI jAmanagara DIsTrIkaTa senTrala ke-opareTIva beMka lI., manameAhana mArakeTa, jAmanagara, kaMpanI rajatajayaMti parva ujave che-- kAMtilAla pI. zAha ceramena, : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat : : maisUra sTeiTanA agraNI vikretA dalIcaMda ema. zAhu sAyakala macatya. 1. eka thApaNA upara nIce jaNAvyA mujaba AkarSaka vyAja Ape che. a seviMgjha khAtA upara 4 TakA vyAja ApavAmAM Ave che. kha jAhera sa MsthAe-TrakTA, peDhIe agara vyaktionI phIkasDa DIpojhITa upara mudata pramANe karai TakAthI 7 TakA sudhI vyAja ApavAmAM Ave che. gujarAta tathA mahArASTra rAjyanA agatyanA zahere mATe DrAphaTa ApavAnI tathA ceka, huMDI vi. vaTAvavAnI e'ka taraphathI sagavaDa maLe che. zAkhAeH--jAmanagara jIllAmAM dareka tAlukA mathake tathA alIyAbADAmAM beMkanI zAkhA che. khIjApura masUra sTeiTa, ema. ela. verA menajara. rUA. 34,75 lAkha za. 166.65 lAkha rUA.213. lAkha vAisa ceramena, bhudarajIbhAi DI. masavANI www.umaragyanbhandar.com Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 519 leke nAnI moTI karAte bhegavatA hatA. e pALavALA cayA jatAM. Ama pALanI sAme gAmanA leke jamAnAmAM "mAre enI talavA ane jIte tenuM rAja" laDatA khapI jatA tyAM pAdaramAM pAchaLathI tenA kuTuMbIo e nyAya hate; tethI dareka baLavAna mANasa thoDo tenI zuravItAnI yAdI rUpe pALiye Ubhe karatA ne jhAjhA mANaso bhegA karIne AsapAsanuM gAma ke tenA va je ja mAtra A pALiyAne pUjatA. vaLI mulaka kabaje karavA ke lUMTavAno prayatna karyA kare. pALa sAthe AvelA mANase paNa tyAM gAmanA pada te rAjAo ane Thokaro paNa ghaNuM vAra nAnI meTI ramAM marAtA, tenA kabAe paNa dhIMgANuM thayuM laDAI laDIne koIne mulaka paNa laI letA. baLukA hoya te gAme AvIne pALamAM Avele paNa vaData kAMTiyAvaraNanA mANaso paNa TALI jamAvIne kasadAra marelo tenA mANasano pALiyA te gAmanA pAdaramAM gAmaDAM lUMTavAno prayatna karyA ja karatA. te jamAne khaDI jatA, ja evo hatuM, talavAra sAthe talavAra athaDAtI, gAma, Teka ane nAkane khAtara paNa mANasa nAphAtiyA Ama pALiyA baMne pakSonA kheDAtA pALa thaI jate. paNa nAka ane Teka kheta nahote. sAthe gAma jItavA, bhAMgavA ke luMTavA AvelA saurASTranuM prakhyAta bhucaramorInuM yuddha e eka mANase, te gAmanA lokonI sAthe laDatA marAyA AzarAdharmanI TekanuM ja yuddha hatuM ne ? tethI te paNa zuravIra te kharAne? tethI "pALamAM" marAyo mATe teno paNa pALiyo sarjAye. te vaLI > raMga jUnA vakhatamAM gAma upara nAnA nAnA pALa pAsTa eTale rakSanAra. A viaa ane diksa te "pALiyo". Ama kadAca A caDI AvatA. A pALane eka nAyaka rahe che, te zabda thaye haze. gAma loko potAnA gAmanuM pAlana 40 thI 50 mANasenA ToLI racI harakeI gAma karatA marI gayA hoI teoe pitAnA mRtyu sudhI jItavA. bhagavA ke lUTavA caDI jate. te kAM to ke nAnI ThakarAtane ThAkAra hoya athavA kAMTiyA gAmanuM rakSaNa karyuM ne Ama rakSaNa karatAM maryA varaNano baLuke ne chAtaka AdamI ja hoya. Ama hovAthI rakSaNa karanAra, pAlana karanAranA arthamAM prajAI gayo, tethI tenA arthamAM "pALiyo" te pALa nakkI karelA gAma upara trATakI paDatuM. zabda vaparAya che tyAre je gAmamAM te pALa trATakatuM te gAmanA loko pALanA mANasethI bIne nAsI na jato. je hAtha 3) keza: saura STranA gAmegAmanA pAdaramAM ju paNuM hathiyAra AvyuM te jhAlIne sAmI chAtIe khelANA ja che. temAM keka zuravIra kAma AvI gAmanuM rakSaNa karavA, pALa sAme laDavA gAmane pAdara gayA che. tenA sarvanA pALiyA gAmane te te pAdara jatA. temAM pAghaDIne ATo laI janAra so juvAna, hArabaMdha cheDAyuM che. temAM dhaDelA ane kaMDArelA vRddha ane ghaNIvAra te sAmelA dine gAmanI strIo pALiyAnI sAthesAtha ghaNuMka te ghaDyA vagaranA paNu gAmanA rakSaNa mATe UbhI rahetI. lagabhaga emane ema aNadhaDa pAthara UbhA karIne mAthe siMdara pAdaramAM ja pALa sAme so gAmaDu jambara sAmane copaDelA che. AvI jatanA je pALiyA hoya che karIne laDatuM, kAM te pALAnA AdamIone mArIne tene deza" kahe che. gAmaDuM bhagADI mUkatuM athavA gAmanA so zuravIrAnA paDayA pachI ja pALanA leke gAmamAM jaI zakatA te jamAnAmAM lAIe mAtra rAjya ke prAMtamAM ane pachI ja gAmano kabaje letA ke luMTa calAvI ja nahotI thatI, e jamAne ja evo hato ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para0 bhaDavIra nara khaDiyAmAM paNa laIne ja pharato, dara varanA naivedya tenA gAmane pAdara je ghaDelo jyAM anyAya dekhe tyAM mArate ke marA. vaLI pALiyo khoDo hoya tene ja kAre che. laDavaiyAo lazkara sAthe laDAi laDavA mATe pitAnA gAma ke dezathI AgherA paNa nIkaLI jatAM ane (4) khAMbhI -khAMbhIne artha dhaDelI ne karelI paradhamIo ke dezanA ja koI rAjA sAme medAnamAM zilApATa, thaMbha ane amuka rIte kotarelI mUta laDatA laDatA tyAM ja khapI jatA. tene deza, dharabAra evo thAya che. lagabhaga devasthAnanI mUrti sivAyanI te khUba ja AdhA hatA. tethI te maranArane re, jItanI katarelI zilApATa ke thAMbhalI, khUTI pALiyA tenA kabIe tyAM laDAInA medAnamAM ne khAMbhI ja kahevAya. pachI bhale mAtra te besADatA paNa maranAranI bhUvA dvArA rajA meLavIne zilAlekha hoya ke dAnapatra ke AjJApatra hoya tene tene pALiyo pitAnA gAmane pAdara ja ghaDAvI khAMbhI ja kahe che, A khAMbhI zabda mULa saMskRta karAvIne kheDatA. paNa te raNujaTho jyAM aneka is > parathI "khAMbhI" Ama thaI gayA jammuthI ghavAyelo, jenuM zarIra jammathI cAra che tema lAge che. ane A khAMbhInA artha mAM jevuM thaI gayuM hatuM ne te pachI bhAna na rahetA dhagI vaNI bAbatenA thaMbha, khUTA, zivAlITa dhamma daIne jyAM haMmezane mATe DhaLI paDayA, bhUmi- vagereno samAveza thai jAya che, je ta la bacorasa zayana karyuM tyAM tenA pAyAnI smRti paNa tenA vakhANavALI ke, metarakAmavALI zilAlATa, gaLa kuTuMbIo rAkhe che. te sthaLe game te paNa thAMbhale, smRti sthaMbha, AjJApatra ke dAnapatra bAbauparathI aNiyALo apAdhaDa paththara tyAM goThavIne temAM kotarela ke kAluprattAka zipa paNa hoya che. tenI upara siMdUra copaDI de che. A thayuM mRtyu pAnnAranuM te jyAM medAnamAM paDaye tenuM smRtisthaLa ane tyAM ja tenA nAmano paththara Ubhe karyo te - ghaNIvAra mUMgA pALelA jAnavaro ane pazuoe pilA maranAranA nAsanI "keza." mAnavatAbharyA temaja bahAdurInA kAma karyo hoya tenI yAdamAM paNa tenI pAchaLa tenA kaMIka pratIka sAthe tenI khAMbhI UbhI karelI hoya che. (dA. ta. ke" besADavAnuM kAma vyavahArika paNa che. taLAjA pAsenA sA khaDAsaramAM nimakahalAla kUtarAnI dhaNA leke pitAnI atisAmAnya sthitine kAraNe AvI khAMbhI che, jemAM tene eka paganA paMjAnuM pALiyA ke khAMbhI na kaMDArAvI zake te paNa Theza" pratIka kaDAreluM che. ) te vaLI koIe gohatyA karI besADe che, paNa AvuM te javalle ja bane che. heya te tenA prAyazcitanA pratIka rUpe gAyanI kha bhI mAthe devuM karIne ya lAke khAMbhI te kaMDArA ja karAvIne kaI devasthAne tene kheDe che (sihora pAse che; te bIjuM kAraNa te gAmathI khUba dUra maryo vaLAvaDamAM AvI savachI gAyanI khAMbhA che.) vaLI hovAthI tenA kuTuMbIo dara varSe tene nALiyera ujavIe gocara mATe ApelI jamInane kAThe paNa vadheravA ke nevedya jhAravA jaI zakatA nathI, tethI vAcharu dhAvatI gAyanA khUTa kheDAve che tethI gAmapaNa mAtra tyAM smRtirUpe paththaranI keza" besADIne ke tenAthI jANe che ke A gaucara che; te kheDAya maranAranI mRtyubhUminI yAdI rAkhe che. mAtra lagna nahi. saurASTrabharamAM nAgapUjAnuM mahatva che ja. moTA pachI varADiyA ke kuTuMbanA prathama putranA janma bhAgatA gAmane pAdara nadIne kAMThe, ke gheghUra vaDalAnI pachI tyAM page lAgavA javuM paDe che. bAkI te chAMyaDI heThe nAgadAdA (zaramALipA dAda) nI khAMbhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1 nAga-nAgaNanA joDAvALI ke mAtra eka nAgavALI . mAlikane detA je zAzvata TakI rahetI. vaLI rAjA. hoya che. prajAnI takarAramAM ke dharmonA vADavADAnI takarAramAM paNu AvI gALo ApI loko bhAgI javA. tevI . A badhI khAMbhIo- laMbAsa zilAne kaMDArIne gALonI khAMbhImAM lakhANa paNa lakhatA. AvI temAM kotarelI hoya che. temAMnI vaNIno AlAkAra gALonI khAMbhIo ghelA, bekhalIvAva vagere sthaLe pALiyA jevo ja hoya che. aMdarapa sUrya, caMdra che. te vaLI kaI kaI khAMbhIomAM pazu-pazunuM vagere pratIke temaja mathALAmo AkAra gALa, sapATa thuna vagere karavuM hoya che AvI jAtanI ke caMtyAkAra hoya che. khAMbhInuM me. pALiyAnuM bANa khAbhIne "laIne" kahe che. ghaNuM le ke vAva, sAya sarakhu ja hovAthI te bhaNIvAra khAMsI maMdira havelI vagere suMdara majAnA banAvaDAve che. te ane "pALiyA" e bheda judo na karatAM AvI suMdara meMjAnA hevAthI kaI maMtrataMtra jANanAranI jAtanI zilA pATane khAMbhI ke pALio kahe che. paNa malI najara tenI ure paDe tethI maMdira, havelI ke khAMbhI ne paLiyAmAM bheda che ja pALi marelA vAvane jALavI thaI jAdhe che. tethI te sthApatyamAM vIranI smRtirUpe che, jyAre khAMbhImA te dAnapatra, amuka sthaLe AvI kharaoNba ripaMvALI lAMchanarUpa AjJApatra pazu, nAga vagerene samAveza thAya che. ekaMdI khAMbhI bAjumAM beDI de che. jema rUpALA vaLI satI temaja vIrAMganAo paradhamanA hAthe na bALakanA gAle mecanuM TapakuM karavAthI tene koInI paDatA AtmabalidAna ApI johara' karIne marI najara na lAge tema A khAMbhIo paNa menA jatI ke satI thatI athavA sAmI chAtIe latAM TekAnI ahIM garaja saMre che. zi95mAM paNa te koI maratI te tenI khAMbhI ne pALiyA khADAya che. meMza nI rIlIrUpa ja che. (AvI kUtarAnI jeDInI khabhIgIsmRti saMgrahAlaya bhAvanagaramAM che.) dharma saurASTramAM kAIka sthaLe bibhatsa dazyanA kaMDAra ke ma tratatranA nAme ghaNIvAra mAnasika rIte saDelA vALI khAMbhIo ke zilAo jovA maLe che. temAM ke atRpta vAsanAvALAne A sIdho ubharo ja che. strI sAthe gadheDe, ghaDe, katare vagerano AratI tulasIdAsajI tenI vinayapatrikAmAM lakhe che ke te sabaMdha kaMDAreluM hoya cheAvI jAtanI khAMbhIo kALamAM bhATa lekene rAjAmahArAja icchita dAna na e dubhAyelA salATonI mUrtimaMta maLe che. AvI ApatA te tenA pratIka pUtaLA banAvIne tene gALo detA, gAma vacce TAMgatA vagera karatA. "judA jAtanI khAMbhIo vAva, madira ke koI gAmanA De kheDelI jovA maLe che. tene kAMdA" hajIya hiMdImAM kahevata tarIke TekAya ja gaddhA gALa" kahe che. jUnA vakhatamAM leke temaja rAjavIo vAva, maMdira vagere baMdhAvatA te mATe paragAmathI salAne teDAvatA. teo premathI bAMdhakAma, ziTapakAma karatA, temAM je koI sthaLe pAtaLI zilAo UbhI karelI hoya baMdhAvanAra mAlika te salATane pUrA paisA ke sAre che. te capaTa temaja goLAkAra paNa hoya che, tenI khAvAnuM na Ape ane bIjI rIte kanaDagata kare te upara mAtra lakhANa ne mathALe thoDe kaMDAra ke kaMIka te salATo adhUpa kAma ke kAma pUruM thaye AvI pratIka hoya che. te ke InA kula dATayA hoya tenI rIte zilAomAM gaMdI gALe kaMDArIne rAtorAta te para UbhI karavAmAM AvI hoya che. AvI jAtanA sthaLe khoDIne bhAgI jatA A gALo baMdhAvanAra staMbhane saurASTramAM "lAMThaya' kahe che mULa saMskRta zabda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaSTi==ADI parathI A thayuM lAge che. bhUtakALanI bAvAne pALi thaze che. A sAdhI khamI , lAThInI caLIne paNa loko " lAkInI laya" kahe AkhoLamAM chellA dasakAnI paNa jovA maLe che. che. AvI lAThaya bhAgye ja jovA maLe che. pAMca talAvaDAmAM AvI eka lAMma Aje paNa che. saurASTranA lekamAM nAgapUjAne mahimA khUba ja che. zrAvaNa vada pAMcamane divasa nAgapAMcama kahe vAya che. gharadITha eka eka vyakita te divase huM (5) suradhanabadhA ja kSatriya ke bIjA khAine nAgapAMcama kare che. pANiyAre, nAganuM je varNanA leke kAMI laDAImAM ja khapI jaIne zara- cItarI tenI pUjA kare che, AvI nAmadAdAnI vIratAbharyA mRtyune varatA nathI ane have te kevI khAMbhI o paNa vaNAM gAmamAM che. sApa game tyAre hAhAthanI laDAI ja kayAM che? jamAne ja badalAye A nAgadAdAnI mAnatA, manAya che. jayAre meTA che. chatAM khAMbhIo te hajuya navanavI gAmaDAmAM bhAganA saurASTranA leke nAgane pUrve ja rUpe paNa kheDAyelI dekhAze, A badhI khAMbhIone "sUrajana" mAne che. dharamAM aThavADiyuM sApa dekhAya, svapnamAM kahe che. A gaMbhIra akasmAta, ApaghAta, khUna sApa dekhAya che teo mAne che ke pUrvaja naDe che, ke akudaratI rIte mANasa mare che tevI che. mANasa je mApa rUpe dekhAya che. vaLI kaI lAbha dhana A rIte mare che tethI pretayonimAM jaya che. tene hAthIne mare to te asaka kALo nAma thAya che, ne jIva bhaDake baLe che te valakhAM mAre che, kAraNa ke tenI mAyA mAthe bherIMga thaIne bese che. zrAvaNuM vadhI akudaratI mRtyu thavAthI tenI vAsanAo rahI gaI, 14 ane amAsanA divase pUraze. ane strIo A hoya che ane tethI tenI asagati thaI hoya che, che pUrvajane javatala ane lIlI dhro sAthe beDhAM pANI te mATe te pAchaLa rahelA kuTuMbIomAMthI koIne kanaDe rIte kaDhA kare che. Ama nAga zuM kharekhara saurASTrI che. kuTuMbIo bhUvA pAme dANA jevaDAve che, bhU lekAnA pUrvaja haze? vidvAnoe vicAravA jevuM che. dANu nA vAsA vadhAvA (ekI, bekInI gaNatarI) vaLI pati jIvate heya ne strI kamete ke akasmAta joIne anumAna karIne kahe che ke tamane tamArI mara te dhaNI jJAtimAM tenI khabhI kheDAya che. tene pUrvaja, je kamote maryo che te naDe che. pachI pUrvajanA zikotara" nI khAMbhI kahe che. nAme DAkalAM mAMDI, mAMDala besADe che, temAM bhUvo dhUNe che, tyAre gharanA ke kuTuMbanA koI AdamInI saurASTranI sau jJAtinA lokone potapotAnI saramAM te pUrvaja Ave che, ne potAne besavuM che kuLadevIo hoya che te devIno kuTuMbadITha eka bhUte tema kahe che. pachI vADa pramANe maranAranI khAMbhI hoya che. tene mAtAne "piThi" kahe che. te dhaDAvI tene deva samete che (sUradhana tarIke be-De poi mare tyAre tene sametIne mAtAnA maDhamAM che.) A rIte sadhana besaDe che. ucca vargamAM besADAya che. tenI paNa caitya-stUpa AkAranI kha bhI paNa Ama sUradhana pUjAya che. vaLI bAvAmAM koI banAvAya che, te mAtra cAMdInI ja banAvavAmAM ana che. mare tyAre tenI samAdhi upara khAMbhI ke ika kheDe temAM kazuya pratIka nathI hatuM, tene "pheDeluM" kahe che, temAM palAThI mArIne te samAdhi caDAvIne beThele che. Ama eka bhUvAnuM phaDeluM mAtAnA maDhamAM se hoya tevuM pratIka citra kaMDAre che. sAdhubAvA paNa varSa sudhI rakhAya che. pachI te kaDalAne dariye ke dharmayuddhamAM laDatA marAyA hoya te tene paNa pALiyo kuvAmAM padharAvI devAya che. ne tenI jagyAe bIjA kaMDArAya che. dA. ta. bhUcarInA yuddhamAM nAgaDA bhUvAnuM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI trApaja khe. vi. kA. sahakArI maMDaLI sthApanA tArIkha zera bhaDALa - anAmata phaMDa. anya phaMDa - 29-1-1938 19730-07 19245-72 . 2401-00 maMtrI mugaTalAla bhAIzaMkara trIvedI 19/2. huzenI bIDI ga mahAtmAgAMdhI roDa rasAyaNika khAtara. jIvana jarUrIyAtanI cIjonA vepAra tathA kheDuta bhAione khetImAM utpAdana vadhAravA anya tyA dhIrANu....... sagavaDA taLAjA tAlukA bhAvanagara jillo junAgaDha vasula Avela zera bhaMDoLa rUA. anAmata bhaMDALa rUA. rUA. nAMdhaNI naMbara - 150 214 170 44 sabhya sakhyA kheDUta bInakheDUta - zubhecchA pAThave che zrA junAgaDha bhesANa vibhAga sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. rajI. naM. 1552 zAkhA majhAra roDa tA. 18-9-56 eDITa varga a bheMsANa 30-6-66 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pramukha dalasukharAya huM. bhA - 88850=00 59348-25 90000-00 anya phA sabhya saMkhyA 55 saMghanA kAryoM kSetranI sabhya maMDaLIe dvArA kheDutene rasAyaNika khAtara biyAraNa temaja anya khetI utpAdanane lagatI vastuonu vecANa karavAmAM Ave che niyaMtrIta vastuo jevI ke khAMDa, sIMgatela, leAkhaMDa, patarA, sImenTa vigerenuM vecANa karavAmAM Ave che, temaja sastA anAjanI dukAna paNa calAvavAmAM Ave che. mAlanIM jhaDapI heravaNo pheravaNI karavA mATe pablIka karIyara paNa vasAvela che. www.umaragyanbhandar.com Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAparA sadA jo arUNa apI tAjagI rAkhaze tarUNu svayaMpAka gRhanI jarUrI vastuonI yAdIne meAkhare ar Na vanaspati svAda AsvAda yukta bhAjanatRpti mATe sahunI prathama pasadagI utpAdaka zrI ja ga dvI za e I la I nDa sTrI a prA. lI. mI la pA peA 2 a 6 2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat - www.umaragyanbhandar.com Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments from : R. TULSIDAS & Co. DEALERS in Chemicals Minerals & Sizing Meterials 311, Samuel Street BOMBA Y 3. PHONE: - Office : 321876 J Resi : 572325 LAST WORD IN ...... FASHION FABRICS ASHOK SAREES # BROCA ES it VELVET i EMBROIDERIES SUITINGS Hi SHIRTINGS ALWAYS LOOK FOR THE NAME "V E MBRO " VADILAL EMBROIDERY FABRICS SPECIALISTS IN VARIETIES LATEST MULTI-PURPOSE AND MULTI-COLOURED EDESIGNS OF COTTON* SILK, NYLON GEORGETTE, SATIN LATEST DESIGNS IN COTTON AND SILK FABRICS' MANUFACTURED ON "SAURER" MACHINE OF SWITZERLAND -: AVAILABLE AT - ASHOK SILK MILLS ASHOK SILK MILLS Retail Shop, Retail Shop, 406, Lalsing Bldg. 231, Zaver Baug, Near Crawford Market, Near Narayan Temple Trust Bldg. Sheikh Memon Street, Kalbadevi Road, BOMBAY 2. BOMBAY 2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI unA tAlukA sarvodaya majUra sahakArI maMDaLI lI. pisTa ophIsa coka unA (ji. junAgaDha) sthApanA tArIkha...17-3-19 noMdhaNI naMbara pI 35rara zerabhaMDoLa... ....10170 sabhya saMkhyA 144 anAmata phaMDa...2266-39 zubhecchaka... ... ...5 anya phaMDa. 2464-5 vage... ... ... saurASTranA navanirmANamAM amoe bAMdhakAma kSetre zramajIvIonA zrama mulaka sahakArathI samAnatAnA dhoraNe sahakArI maMDaLI dvArA namra phALo Apela che. jemAM mukhyatve gIra vanarAjonA raheThANumAMthI pasAra thatA "sAmatera kaMTALA roDa," mAIla 18 tathA anya nALA pule ane zALAonA bAMdhakAmo purA karelA che. unAmAM traNa karoDanA kharce baMdhAtA sahakArI khAMDa udyoga maMDaLImAM hAla maTIrIyalsa saplAyanuM kAma cAlu che. jagajIvana 2. dave paTela IsmAIla cAMdabhAI menejara pramukha. sahakAra tyAM siddhi zrI verAvaLa-pATaNa tAlukA sahakArI kharIda ve. saMgha lI. dukAna vakhArIyA bajAra verAvaLa (ji. junAgaDha) oIla mIlaH bhAlakA roDa. eDITa varga . mIla 15 seMdhaNI kramAMka 1547, dukAna 59 seMdhaNI tA. 25-6-56. grAma : sahakAra sabhAsada saMkhyA zera bhaMDoLa maMDaLIo papa 15,4400-00 vyakti sabhya 203 2,810-00 nA. sarakAra zrI 1 148000-00 259 3,05,210-00 pravRtti- rasAyaNika khAtaro, jaMtunAzaka davAo, sudharela biyAraNa, simenTa. rabara belTIMjha, krUDa oIla vi. nuM vecANa, levI sIMgatela ane khAMDanuM vitaraNa. ' . ' cAlu sAle oIla mIla calAvavAnI pravRtti hAtha dharavAnI kAryavAhI ' : cAlu che. ; meneja : ke. je. dave pramukha : kALAbhAI raNamalabhAI jhAlA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 che. A rIte saurASTranA pALiyA-khAMbhI vageremAM pratIke hoya ja che. teno artha jyAM sudhI sUryacaMdra ghaNI vividhatA che. paNa moTA bhAganA bAhya AkAra, tape che tyAM sudhI A vizenI kIrti amara raheze, thaitara, uparanA kaMDAra ane pratIke, te lagabhaga athavA cAMdA-sUrajanI. sAkSIe A devatA sthapAyA amuka cokkasa prakAranA ja che. cAlI AvatI rUDhi che. paNa cAMdA-sUraja e "javA jillAnuM, pramANe tenA kaMDAra AkAra "Motif"ne cIle pratIka che, satInA pALiyA ane dAnapatramAM paNa rUDhigata rIte cAlu ja che. khAsa paraMparA pramANe ja A ja pratIka sAkSIrUpe. amarapaTArUpe kaMDArAya che. tenI racanA thAya che. vaLI A sarva grAmasalAToe ja mukhyatve ghaDayuM hovAthI lokazaulInI asara tenA sUryacaMdranA prata kanI nIce, vacalA madhya bhAgamAM upara prabaLa dekhAI Ave che. gAmaDAMnA badhA ja je yoddho zahIda thayuM hoya ke jenI khAMbhI kaMDArelI salATo pAvaradhA nathI hotA, kaI zIkhAu ne aNudhaDa hAya tenuM pratIka chIcharA takSaNathI kaMDAreluM hoya che heya che. teNe ghaDenA pALiyA-khAMbhIonA AkAra je te yuddho kSatriya ke kAMTiyAvaraNano hoya te tenuM dhaNAM ja apabhraMza ane pramANa vagaranA temaja ochI pratIka ghoDesvAranuM hoya che. ; jamaNu hAthamAM bhAluM vigatavALA hoya che. te vadhAre grAmINa dekhAya che. ke talavAra, DAbA hAthamAM DhAla ane sAmuM AkhuM te hAtha besI gayelA salATe laDelAM darzanIya paNa moTuM. pALiyAmAM koI divasa Profile (ecazma) heya cheA badhA ja kaMDArakAmanI rIta chIjuM moTuM nathI. kaMDArAtuM, kAraNa ke ema thAya te devatva takSaNa (Law Relief) nI che. tenA zebhana, khaMDaka thAya che. devatva pAmelA puruSane je eka pratIke, samagra pALiyA khAMbhIne AkAra ane AMkhavALo kaMDAre te te mUrtinI kheDa, ke lAMchanarUpa racanA-mAMDaNInuM ghaDatarakAma badhuM ya cIlAcAlu ja lAge che. devane te be ja akhi hovI joIe. thAya che. tethI aneka kArIgaroe jude jude sthaLe jena latriomAM paNa A ja praNAlikAthI e A badhaya kaMDAyu* hovA chatAM anekatAmAM AkAra- A mukAya che ne ? pAtrane mAthe mukaTa ke pAdhaDI, mAMDaNIne pratIkenI ekatA badhe ja lagabhaga sarakhI zarIre aMgarakhuM ke keDiyuM ane nIce suravAla upara ja lAge che. . bheTa bAMdhelI ane keDe talavAra ke jamaiye, barachI, khAMbhI-pALiyAmAM vaparAto paththara retI A puruSano poSAka. pachI tenuM moDhuM moTA bhAge athavA jyAM je jAtano paththara maLI zake te Profile ja hoya che. A rIte te pracalita pALiyAnuM pratIka kaMDAreluM hoya che. koIka pALiyAmAM varAya che. te mRtyu pAmelAnAM smAraka hevAthI tene upara temaja bAhyAkAra caitya, stUpa goLa ghUTa, te sAthe AkheTanuM pazu siMha, vAgha ke suvara hoya che. koI sAthe satIne paMje paNa hoya che. te pachInA zikhara AkAra ke zaMku jevo temaja sapATa paNa . nIcenA khAlI bhAgamAM te yoddhAnuM nAma, gAma, hoya che. temAM keTalA pratIke je te prakAranI khAMbhI tithi, savata ane kaImAM tenI mRtyukathA TrakamAM pALiyAmAM lagabhaga maLatA AvatA hoya che. ghaNumAM lakhelI hoya che. moTA bhAganA pALiyA, khAMbhI jJAtibheda pramANe paNa pratIke kaMDarAya che. dA. ta., garAsiyA, rajapUta, kADI, Ayara, bharavADa, kALA, racanA ne prakAra a.vo ja hoya che. macI, kaNabI vagere kSatriye ne kAMTiyA varaNamAM pALiyA-khabhI ka suradhana upara caMtyAkAra ke bIjA A kAMTiyAvaraNamAM rabArInA pALiyA-khabhImAM AkAranA gaLAkAranI ye haMmezAM cAMdA-sUrajanA cheDAne badale tene sAMDhiyA upara besADele heya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraka tA darajI, hajAma, suthAra, mAcI, bhaMgI vagere vasavAyAnA pALiyAmAM tene nIce pAyadaLa laDatA kAtaravAmAM Ave che. tene hAthamAM DhAla talavAra laIne rahyu vacce jhUjhatA hAya te rIte kaMDAre che. tenuM kAraNa vasavAyAne dheDe na besAya eja mAtra che. jyAre kAi rAjavI kaiM mutsaddI mahAjana divAnanA pALiyA upara tene rathamAM besIne laDatA kaMDArelA jovA maLe che. mokhaDAjI, vatsarAja vagerenA AdhanA pALiyA kaMDArAyA che. vALukaDanI dhrUvIra kaNabhaNe cha za levatA cha lUTArAne mAryA hatA, tethI tenA pALiyAmAM tene chAza valAvatI kaMDArela che. tyAre satInI khAMbhI ane pALiyA upara sUryacaMdrane vacce kATakhUNA jevA AzIrvaida mudrAvALA hAthanuM pratIka hoya che. kAi brAhmaNu, cAraNuM ke bhAreTanI strI mATe mAtra hAthane pajo paNa hAya che ne krALInI zikAtaranI khAMbhI mAthe kha'ne hAtha krAi vAra kaMDArelA heAya che. bI khAMbhIomAM gAya-vAcharUM, khAravA, je dariyAi laDAimAM ke akasmAtathI mA~ dAya to vaThThANu sAthe paNa kaMDArelI hoya che. mAtAjInI khAMbhImAM trizULa ja hoya che, temAM sUryacaMdranA pratIka hAtA nathI. saurASTramAM AvI sarva prakAranI khAMbhI-pALiyA Thera Thera jovA maLe che. moTA bhAge tene AkAra zikSApATa rUpe la'baceArasa hAya che. te satrA gaNI pramANe mApIne dhaDAya che. dara zrAvaNI amAseke AsA vada caudasa ke besatA varSe pALiyA satIne ghIsiMdUra cApaDIne cekhA, nALiyera vagere jhAre che. te tenA kuTuba sau page lAge che, khAMbhI aMte pALIyAnA mAyAkAra tema ja chIcharA takSaNanI rIta dhaNI jUnI zailInI che. bhAratIya zilpakaLAnA bhAradbhUta, sAMcI vageretI zilApATAmAM AvI zailInu' kAtarakAma thayuM che. vaLI dhoDesvAranA pratIkA paNa temAM sArI rIte thayA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pazu pALiyA ne khAMnnInA dhoDesvAronA pratIkA to madhyakALamAM ja rUDha thayA che. chaThThI sadIthI zarU karI lagabhaga 12mI 14mI sadImAM tA te atyAre maLavA beUsvAranA pratIkanu` cokkasa rUpa dhAraNa karI le che. ane pachInA kALamAM teA sekA temaja salATAe e pratIka upara ja pAtAnI maheAra-mArI dIdhI che. pALiyA- khAMbhI, sUradhana vagere mATe rUDhi paraparAtA A AkAra ja pratIka banI gayA. vaLI 17mI 18mI sadInA salATI zailInA saurASTranA citrAmAM paNa AkAra daSTigacara thAya che. jevA ke " bhUr merInu yudda ' jAmanagara. vaLI cittaLa ane TANutAnI laDAI " zaheArane darabAragaDha vagere, temaja kAThIzailI, leAkazailI, kaDhAvakAma vageremAM leAkabharatamAM dhaDe caDaye| zuravIra, tenI besaNIne tenA hamIra jANe ke pALiyA jevAja bhAse che. ' / / # * } }. . A pALiyA bhI vagere dvArA saunu jema mUrtimana thAya che. tenA bhUtakALanI jhAMkhI raMga siMdUrIo che; je tenA vIronA pALiyA upara ja cepaDelA che. Aje ya e kAI kADabharI ramaNI nara, kesariyA vAdha sajIne gAmegAmane pAdara atItanI Alakhela detA UbhA che. -mAhitIkhAtAnA saujanyathI saMdarbha :-- (1) mAtAnI saMpatti aura jyA -- zrI rAdhAkamala mukarjI. (2) prAtIya citrA. --zrI vAcaspati vaidanA. (3) gujarAtanA pALiyAnuM vaividhya --prA. zrI caMdramaulI ma. majamudAra (lAkagurjarI eka cethA) www.umaragyanbhandar.com Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pALiyAo saurASTra ane rAjasthAnamAM pALiyA aneka sthaLe daSTigocara thAya che. sorASTramAM tene madhyakAlIna saskRtinAM eka viziSTa prakAranAM upAMga tarIke lekhI zakAya jIvana vIratAne varyuM hatuM temAM sthaLAe ane jIvane pALiyAnI saMskRtinA svIkAra karyo che ane tenA mahattvane pIchAnyuM che. aitihAsika sAmagrI ekatritta karavA mATe itihAsanA sazeAdhakAnA mATe pALiyA ati mahattvanA AdhAra bane che. je vIra puruSo ane vIrAMganA mRtyu pAmI hatI, tenI smRtinI jALavaNI arthe je pALiyA racavAmAM Avela te ItihAsanA sazi ke! mATe mahattvanA che jANItA mahArASTrI vidrAna DA. zrI DIsalakare saurASTramAM ghUmI rIte saurASTranA seraTa kADInAra vistAranA pALiyAonI nace kAta rela lakhANAnA abhyAsa karIne te pradezanA sthAnika itihAsanA aneka tUTa tI kaDIene sAMdhI Ape tevA pALiyAnA lakhANanA AdhAre saMdarbha graMtha racyA che. Ama, pALiyAta nIcetA kAtarela zabdo ane akSarA sIkkAnA akSarA ane zabdo jeTalA itihAsa zeSanamA upakAraka bane che. AvA pALiyA. Thera Thera jovA maLatA nathI. pazu jyAM dhIMgANuA khelANA hoya tevA sthaLa para lIMgANAnA vIrapuruSane pALiyA tenA vaMzajo jarUra UbhA karavAnA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat -puSkara a'darabAra udAharaNa tarIke mera jAtimAM vaide khUTI bharakhalAmAM vIrapuruSa tarIke jIvI gayA. jeThavA vaMzanI vIrAMganA rAjamAtA kAlAMbAInA pakSe rahIne te jAma satA sAme laDayA ane jAma satAne nIcuM jovu paDe tevuM parAkrama bhAdAsuranA yuddhamAM vere khUMTIe karI batAvyu. vaLI bhANeja ramadevajInu khUna karAvIne jeThavA vazanA rAjya vistAra dabAvavA mATe jAma satAe mathAmaNa karela ane pariNAme khakhkhannA ane ekhIrAmAM jAma satAe dANIe niyukta karyo A apamAna rAjamAtA kAMbAIne hADAvADa lAgI AvyuM hatuM ane mekhalarAnA dANIne hAMkI kADhavAne yaza vaidye khUMTIne ItihAsa Ape che teA A vIra puruSanI smRti tenA vaMzajo, rAja ane gAma jarUra jALave ja, kharakhA gAmanA pAdaramAM aneka pALiyAo Aje UbhA che. AAmAM thADA pALiyA rUpAM che. temAM mUrtividhAnakakSAnuM sau ane teja jovA maLe che. mUrtividhAnakalA paNa te dvArA pragaTe che chatAM ya mAthA vagara kotarela vaide khUMTIne pALiyA sthAnika itihAsavidanA mATe mahattvanA che. janazrutimAMthI itihAsanA satyane tAravavAmAM pALiyA ati mahattvanA sAdhana bane che. pArakhadarathI uttare kuDI gAma madhye lAdhavA merane derImAM www.umaragyanbhandar.com Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 pALiyo . lAdha ane jAhalanI kathA baraDA vistAramAM be pALiyA che je sudhita tarIke paMthakamAM ati khyAta lokakathA lekhAya che A oLakhAya che. A suradhana bhaDiyAda ane khamIdANAno lakathA ati romAMcaka ane rasika che. kaThopakaMTha garAsiyAonA pUrvaja che teo vahAramAM khatma thaI saMbhaLAtI. ane mera javAnone vArasAmAM maLatI A gayA che evI kivadaMtI maLe che AthI AvA A kathAnuM satya zodhavAnuM lokavArtAnA lekhakane pALiyAnA vIra puruSanuM samagra rASTra ke prajAnA jarUrI lAge tyAre A derI mAMhene A pALiye itihAsamAM koI pradAna karyuM na hoya te tyAMnAkhapamAM lAge che. arthAta sthAnika itihAsanA saMza- rAmaItihAsamA, kAMI pradAna hovAnA kAraNe smaraNIya dhanamAM tAmrapatra, sIkkIo, tema ja pALiyAone banyA hoya che ane AthI temanI khAMbhI UbhI Azraya le ja paDe che lokavArtAonA lekhakane karavAmAM Ave che. te pALiyA satyanA sAkSI samA bhAse che kema ke temanI pAse kathAvastu Ape che temAM satyano aMza A uparAMta satImAnA paNa pALiyA maLe che hoya che ane te pratyakSa thatuM hoya che pALiyAo punA pALiyAmAM uMTa ke dheDA para narane vAra dvArA mAMDAvadaranA be jeThavA bhAI e-haDIjI ane tarIke kaMDAravAmAM A che athavA mAnava AkRti sujAjI, chAyAnA killAmAM pALiyA banIne beThA zaNagArIne kaMDAravAmAM Ave che jyAre keI strIe che. teo pRthvIrAjanI sAme tema ja aMgreja lazkara parAkrama karyuM hoya te tene mAtra hAtha ja sAme jeThavA vaMzanI gAdI sAcavavA mATe laDAImAM pattharamAM kaMDAravAmAM Ave che kuchaDI gAmanA pAdaramAM vIragatine pAmyA ane teo nAnakaDA pattharamAM vaDa nIce A baMne prakAranA pALiyAo Aje ya amaratA pAmIne beThA che. Ama pALiyAo majA che. A prakAranA paLiyAo vikasita ItihAsanI mahA ImAratanI jarUra ITo banI zake saMskRtimAM jovA maLe che. che. haLavadamAM mecaNa strIo satI thaI che, temanA pALiyA tyAM jovA maLe cheAnA para itihAsakA kAThIonI saMskRtimAM paNa pALiyAe jovA ree saMzodhana karavAnuM rahe. alabatta, temanA va je maLe che. kAThIe saurASTramAM sArA samaya mATe zAsake zuddha ane nirmala itihAsa nahIM Ape teo te hatA. teo e nAnakaDAM nAnakaDAM aneka gAmaDAMo janazruti jevI kathA Apaze. paNa temAMthI ativAhika para temanI sattA jamAvI hatI. teo tAlukadAra satyane prApta karavAnuM rahe che sa zedhakane. AthI tarIke aMgreja zAsanakALamAM nAnakaDAM gAmaDAMomAM pALiyAo ItihAsa sAmagrIne pradAnamAM mahattAne pratiSThA meLavelI, AthI kaI gAmaDAne kAThI tAlubhAga bhajave che, kadAra mRtyu pAme, tyAre tenI smRtimAM gAmanA pAdaramAM ekAda daherI ba dhAvIne temano pALiye dhaNI vakhate pALiyAmAM birAjato nAyaka bhale racavAmAM Ave che. ghaNI vakhate pALiyAmAM aMkana kaI ItihAsapAtra na hoya te sthAnika puruSamAM 3 vAMna jovA maLe che. merane pALiyo nirakhIe vIrapaSa ze jarUra hoya. caMdaravAnI pazcima sImamAM yAre tenI prabI jamaNI bAjue uparanA bhAgamAM sImADAnA ane nesaDAnA nAme oLakhAtA sIma. sUraja-caMdra paNa kaMDArelA hoya che jayAre kAThIonA A lekakathA para gujarAtanA traNa loka sAhityakAroe vArtAo racI che temAM che mahuvAvAsI sva. trivedI, sva. zrI. mAladeva rANuM ane zrI. puSkara caMdaravAkara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pALiyAmAM suraja-caMdra jovA maLatA nathI. jo ke paLiyA chayA gAmanA pAdaramAM Aje ya mejuda che, kaIkamAM sUrya jovA maLe che kAThIonA ISTadeva sUrya alabatta temane ya jALavavA mATe Aje rAjya hevAthI kadAca kAThIpALiyA para A cinha kaMDAreluM khevanA levI joIe. A pALiyAnuM phacitra "dha haze, e tarka karI zakAya. hIsTrI opha kAThIAvADa" mAM tenA lekhaka kepTana bele ApyuM che. te pALiyA UMcAImAM mAnavakadanA pALiyAmAM kaMDAravAmAM AvatI vyaktionA che. tenI pahoLAI paNa khAssI eaThThI. phUTanI che. deha sauSThava, aMgapramANutA, Ayudha ane vAhanane temAMnA mAnavaziSe lagabhaga mAnavanA mA5nA che. paNa abhyAsa karavo jarUrI che. kayAMka taravAra hAtha AthI te pALiyAmAMthI bhavyatA sarjAya che. te. che AyudhamAM, te kaI pALiyAmAM DhAla, bhAle, pALiyAnI vyaktio mAnava zI-Life like, lAge athavA baMne bheTamAM kaTAra paNa jovA maLe che. che. bAkI oDadara gAmanI pUrva dizAe eka viniSTa keTalAka pALiyAmAM mUrtividhAnakalAne draSTi samakSa thaela gAmanA pAdaramAM Aje sIma vacce, pALiyAno sakhIne zilpIe pALiyo kaMDAryo hoya tevI pratIti kavare jAmya hoya teTalA pALiyAo oTalA parathAya che. dehavijJAna Anatomy nA abhyAsIo birAjamAna che tevuM ja kAMIka kuchaDI gAmanA pAdaramAM paNa vArI jAya, te aMgamaroDa pALiyAmAM kaMDAra. vaDa nIce jovA maLaze bakharalA gAmanI pUrva dizAnI vAmAM Ave che. te vastraparidhAnanA abhyAsIo bhAgoLe paNa bahu saMkhyAmAM pALiyA che. bakharalA mATe A pALiyAonI mUrtio jarUra sAmagrI pUrI gAmanA pALiyAone vigate abhyAsa tha jarUrI pADe che. kayAMka megalAI DhabanA lAMbA a garakhA che. te abhyAsamAMthI aneka vIra meranA jIvana para jovA maLe che deha para. te kathaka nAnakaDuM bAMyavALuM vizeSa prakAza pADI zakAya. keDiyuM. mAthA para pA. pAgha ane pAghaDIonA paNa prakAre A pALiyA dvArA jANI zakAya. gheDA ane pALiyAnuM uddabhavasthAna karyA? rAjasthAna ke UMTa svArImAM vaparAtA te yugamAM. te paNa A gujarAta? evo prazna thAya che. pahele pALiyo ke pALiyA dvArA jANI zakAya. temAM ghaDA ane UMTamAM haze, te ya praSna janme che. Aje tevA pALiyAo paNa zilpIo sajIvatA lAvI zakayA che te temanA kaI daherImAM jovA maLe che. te samayanA pALiyA AgalA upaDelA paganI mati dvArA jANI zakAya che. sAva sAdA pattharanA hatA. te mAtra smRticindra tarIke upamA karavAmAM AvyA hatA. tenA para kasI ya satImAnA pALiyAmAM nArInA A mA kotaraNI jovA maLatI nathI. gAmanA pAdaramAM, ke kaMDAravAmAM nathI Avato, paNa mAtra hAtha ja kaMDA- ke I taLAvanI pALa para suradhananI smRtimAM sAva ravAmAM Ave che. ghaNIvAra mAtra paMjo ja pattharamAM sApha ane kerA patthara-Plain stones, UbhA kotaravAmAM Ave che, AnA kAraNe madhyakAlIna yuganA karavAmAM Ave che te parathI tarka karI zakAya che ke nArInA deha, desIva, paheraveza ItyAdi para kazI ya sauthI pahelA je pALiyo Ubho karavAmAM Avyo sAmagrI na maLe AvA pALiyAnA abhyAsa dvArA haze. te sAva sapATa ane vaNaketaryo pattharano pALiyo haze paNa pachIthI mAnavAkRtine aMkita pALiyAnI UMcAI paNa judA judA prakAranI karela pALiyAo astitvamAM AvyA haze, jenA hoya che. UMcAmAM UMcA pALiyA ane bhavyamAM bhavya nIce keIpaNa prakAranuM lakhANa kaMDAravAmAM na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyuM hoya? AvI AkRtivALA pALiyA Aje AmAM paNa vIrapUjAnI bhAvanA samAviSTa thAya kayAMka kayAMka jovA maLe che. AvA pALiyAnI parakha che. koI vIrapuruSoe duzmanane mAthuM ApyuM hoya, ApanAra ke te koI vaMzaja hoya che athavA te koIe dhADane pAchI vALatAM meta sAthe muhabata gAmane kaI vaDIla puruSa, karI heya, koIe dhaNa vALavA avela kAThIone parAnya ApatAM jAnaphesAnI karI hoya, keI nArIe paNa jyArathI akSarajJAnane vyApa thaze, tyAra zIla ane nArItva prakaTAvavA mATe prANanI Ahuti pachI viroSe pALiyA nIce saMvata, mAsa ane mitine ApI hoya tenI smRtine prajAe jALavavAnI mathAmaNuM TAMkIne pALiyAnA puruSa ke satImAnuM nAma, pitAnuM karI che. tenI pAchaLa mAnavane khyAla te ATalI nAma, aTaka I TAMkavAmAM Ave che. tenI mRtyu ja ke vIrapuraSa kALanA memAM kebiyA na bane ane sAla paNa kaMDAravAmAM Ave che ane ekAda paMktimAM A patthara dvArA te amRtanAM jaLa pIne amara bane! kayA prasage te vIragatine pAmyA tevI paMkti paNa mAnavajAtinI amaratvanI jhaMkhanA kAyamanI che mATe TAMkavAmAM Ave che. gujarAtI bhASAnI lIpInA judA ja maMdiranI divAla para yAtrI kelasA vaDe ya pitAnuM judA vikAsa yuge AvA pALiyAnI lIpI parathI nAma. gAmanuM nAma ne vAra tithi ne varSa lakhIne jarUra zodhI zakAya. Ama, gujarAtI kakSAnA akSa- jAya che. jhADanA thaDa para paNa AvI kotaraNI karI ronA mareDanI vikAsakathA paNa A akSara parathI che. putra prAptinI jhaMkhanAmAM paNa mAnavane amara meLavI zakAya che, thavAno bhAva ja pragaTa thAya che, te ja bhAva ane jhaMkhanA potAnA pUrvajane amara banAvavAmAM kaI I. sa. 1956 mAM mahuvA baMdara para unALAnI sapUtane hoya che, mALiyo kaMDAravAmAM ! rajAomAM lagabhaga ekAda mahinA sudhI rahyo hato, tyAre katapara gAmamAM lokagIto ane lokavArtAo paNa tyAra pachI jenI pAse pattharamAM chetarAmaNI meLavavA javAnuM thayela ane tyAM aneka khAravA, rAvI zake teTalI samRddhi hoya tevA putrae pUrvajanA khalAsIo ane mAdhyamanA pALiyAe jovA maLyA, pALiyA karAvavA mAMDayA, bhale ne pachI pUrvajoe te gAmanA pAdaramAM. A pALiyAo mAtra sAdA parAkramanA pAse zUnya mUkAvI zakAya tevI vIratA ane kerA-Plain stones, patthara ja hatA. tenA dAkhavI hAya ! TUMkamAM samRddhinI choLo UDatI hoya para kazA ya prakAranI kataraNa jovA na maLI. tenA tevA kuTuMbamAM te mAtra eka prakAranI "phezana" para koI prakAranI zAbdika mAhitI paNa ApavAmAM banavA pAmela. AvA pALiyAne kAMI pAra nathI. natI AvI, AthI manamAM prazna thAya ke gAmanA vaDhavANamAM rANakadevaDInA maMdiramAM divAla para AvA pAdaramAM ATalA patthara zA mATe UbhA karavAmAM pALiyAone pAra nathI. A prakAranA pALiyAo AvyA haze ? kadAca kaI vaMzane AMbo derAvavo hoya te khapamAM tene uttara jJAnaprada-Informative, mo: lAge che tethI tenuM kAMI vizeSa mahattvanuM na AMkI zakAya. jevA khAravAo vahANe caDI dariye gayA hoya, ane dariyAmAM tephAna thatAM jeo dariye rahI gayA paNuM madhya gujarAtamAM pALipAnA sthAne hoya temanI smRtimAM AvA pattharo temanI yAdamAM pATIdAra jJAtimAM tulazIkayArA taiyAra karAvavAnA comAsAmAM ubhA karavAmAM Ave che.' rivAja hate. vIrasada gAmamAM vasanadAsa ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 529 narasiMhadAsa thaI gayA. baMne samartha naravIre temanI vAnuM kAma rAjasarakAre levuM joIe. gucharAta banenI smRtimAM vI, sadamAM taLazIkalA UbhA karavAmAM rAjanI sarakAre temanA purAtatva khAtA dvArA paNa AvyA che. je tatvajJAna pALiyA racavAmAM che, te ja pALiyAnA sazodhana vyavasthita abhyAsa karAvIne tattvajJAna A taLazIkayAre baMbAvavAmAM rahela che. te aMgenA lekhe prasiddha karAvavI joIe. vaLI te vIranI smRti sAcavavA mATe madhyakAlIna yugamAM lakhANa ane rekhAMkananA Rubbings laIne zA zA nusakhAo karavAmAM aAvyA che, te A tenuM pustakAlaya karAvavuM joIe, jethI mULa pALiyA5thI jaDI Ave che. savizeSe je jJAtiomAMthI mAMthI kaMI naSTa thAya te ApanAra ItihAsakArane zAsake pedA thatA; Ruling Cascs, teomAM - AmAthI khAsa gumAvavAnuM na rahe. pALiyA UbhA karavA ke tuLazI kayAro baMdhAve sAthosAtha bhArata sarakAre rAjasthAnamAMnA ane vIra puruSanuM smRticihna jALavavAnuM vicAra * pALiyAno abhyAsa karAvIne A baMne samartha rAjayanI savizeSa jovAmAM Ave che. A pALiyAone have prajAnA itihAsanA sAdhana tarIkenuM LiyAnuM vaijJAnika paddhatie abhyAsa karavAnI samaya pAkI mahattva prasthApita karAvavuM A tabakake savizeSa gayo che, kema ke gujarAtane je itihAsa maLe che. jarUrI che. tenuM punaH mUlyAMkana mUkavAnI jarUra che. tema karavA jatAM itihAsakapti sATenA agatyanAM ane mahatvanAM Ama te pALiyAo saMskRti, itihAsa ane je sAdhana che. temAM pALiyAnuM mahatta jarA ya ochu lekajIvananA dhArake che ane mATe tenA taddane AMkI zakAya tema nathI. ane te daSTie je pALiyA abhyAsa AraMbhIne tene vizeSa ane viziSTa khyAla mahattvanAM teya, tene rakSita imArata tarIke sAcava- vidvAnone Ape, te A tabakaka ati jarUranuM che che * * rAmAnaMda elAIDa mInaralsa ja kela sAITa mIna rasa kArakhAnuM ? baMDA mukhya ophIsa : dinezacaMdra haMsarAja mistrI sukharAmanagara, amadAvAda ji. bhAvanagara. amArI mAIna mevAsA gAme AvelI che. jIolojIsTanA abhiprAya mujaba deDhalAkha Tana kelasAITane jo hovAne aMdAja che. parAIjhIMga mazIna TuMkamAM zarU karanAra chIe. eTale ke sAITa mATe uparanA saranAme lakhavA athavA rUbarU maLavA vinati che. bhAgitAvAjasurakSAI nAgabArA bhImajIbhAI rAmajIbhAI ( dinezacaMdra haMsarAja gakulabhAI mAmadabhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra darzana -zrI hiMgaLazI mevANu gaDhavI (junAgaDha) saurASTramAM ja vyatIta karyuM AvA nAnA pradezamAM pa7,26,256 jeTalo mAnavasamudAya ane A dharatI seraTha dezanI, garavo gaDha giranAra, samudAyane 4 lAkha jeTalAM AdhIna thayelAM parAdhIna sAvajaDAM seMjaLa piye, namaNAM nara ne nAra-1 5zuo che. jemAM svataMtra ne gaNatarI bahAra rAkhIe, dhara dhiMgI garavo dhaNI, mAdra biMgAM mAja, nakaLaMka kesarI nIpaje. vimA khokhaDa dhaja-2 22,956 corasa mAIlanA vistAravALA mAthAM vADhI melatAM, leka dhaDa laDe, jananI pUtara jaNe, saravI bhUmi soraDe-- saurASTranI traNe bAju 700 mAIlamAM samudra yudhavATA kare che. ahIMnA lAkho mANasoe haju sudhI A bhUminI bahAra paga nahi mUkyA hoya, chatAM A sArASTra prAMta huM dhAruM chuM tyAM sudhI, hindustA- saraskAra A khamIra, udAratA, rakhAvaTa ane namAM nAnAmAM nAte prAMta gaNAya. ItihAsakAre vIratAnuM kAraNa jotAM saurASTranI bhUgoLa lAge che. A pratine samadane pradeza gaNe che, paraMtu tenI prAcInatA AjathI 500 varSa pUrve jAmanagaranA zrI kaTha kavie jotAM ghaNo ja prAcIna hoya ema lAge che. saurASTranI mukta kaMThe prazaMsA karI che : daza avatAramAMnA traNa avatAra saurASTramAM thayA saurASTra pacaratnAni, nadI nArI turaMgama! hovAnuM kahevAmAM Ave che. talALAmAM narasiMha avatAra tAlALA pAsenA khaMDeramAMthI nIkaLatA caturthe seminAtha ca paMcama haridarzanama ! prAcIna avazeSa uparathI lAge che ke tyAM koI purANI nagarI hevI joIe. ane te hiraNyanagarI saurASTrane pharatA mahAsAgane kinAre ane hovAnI mAnyatA che. tIrthasthAne che, temanAthaH bAra jyotiliMgo mAMhenuM eka gaNAya che. A maMdirano itihAsa jotAM vaMthalI vAmanasthaLI, tyAM vAmana bhagavAnanuM puSkaLa sAhitya sAmagrI ApaNane maLe che dhane maMdira che. te pachI kavAramAM varAha bhagavAnanuM maMdira khAtara, neka TekathI kurabAnI karanAra aneka vArache tyAM varAha avatAra thayo hovAnuM kahevAya che. puranI smRti tAjI thAya che. jemake, lAkhA phulANI, mULarAja selaMkI bheLe bhImadeva, hamArajI gehila bhagavAna zrI kRSNa te pitAnuM AkhuM jIvana ane vegaDA bhIla. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakI dvAra purI :-zrI kRSNa eTale pAMca hajAra kathA che. varSathI mAMDI chelA mULa mANeka sudhInuM sAhitya prApta thAya che. dvArakA pAMjI Aya,nA chaDiyA jaDiye jaMgalamAM, vase, ghoDAne dAtAra, hathiyAra, alA lA belI! maraNo je hakaDI gUTha rAvaLa jAmane, hAMkI dIdhe hAlAra vAra...." mAtRbhUminI svataMtratA mATe ekavAra marI phITavAnuM gaurava rAkhanAra A vIrapurUSanA bola sudAmApurI, guptaprayAga, prAcIna pIpaLo, chAtI ne gajagaja phalAve che. tulasIzyAma evA aneka tIrthasthAnomAMthI A prajA ne hamezAM preraNA maLatI rahI che. A che saurASTranA mIyANI :-harasiddhi mAtAnA darzane jatAM tIrthasthAna :dharmaniSTha, ughAra puruSa jagaDuzAnI yAda Ape che. gIta sakhAkharuM pIpAvAva :-gopanAtha pAsenI A jagyA 11mAM saikAnI yAda Ape che. A jagyA pIpA paNuM dvArakAM prayAga somanAthane sudAmApurI, bhaktanI bAMdhelI che. A bhakata te gAgaranagaDhanA svargArohaNa kRSNajarA tulasIrA zyAma; rAjA hatA. emane 16 jeTalI rANIo hatI. giranAra datA peya pAmI kerA pIpaLArA. vairAgya AvatAM te badhAne cheDI ekAeka cAvI dharA soraThA rAzo cAre bAju dhAma-1 nIkaLyA. gopanAtha jaDezvara kaNadAra gokaraNa, harasiddhi mAta mANuM hajarA hajura; pIpAvAva, bIlanAtha, vaMcaMLA vAmana karI, eka aNamAnItI rANI " sItA" saMgAthe narahari rUpe jovA siMhavALA nura-2 cAlI tIrthasthAne ! pharatAM UnA pAsenA umeja gAmamAM bhaktane tyAM rAtavAse rekaNAM. yajamAnanI A pArevAMnA mALA jevaDA pradezamAM sItera sthiti bahu ja garIba hatI. bhakate potAnI strIno jeTalA nAnAmoTA pahADonI guphAmAM keka siddha sADalo vacI atithine satkAra karela. jamavA besatI sAdhakee nivAsa karI UbhA rahevAnI preraNuM ApatI vakhate bhaktanI strI keDImAM purAI ne beThI hatI. cAre bAju AvA DuMgarAnI hAramALA paDI che. A A khabara mata pIpAne paDatAM, yajamAna garIbI pahADomAMthI nAnI moTI basohathI paNa vadhAre nadIo jotAM pote ane rASTra sItAe gAmanA cokamAM mAM e cAre bAju vahana karyuM che, saurASTranI chAla jevI ja rAta AkhI nAmAkIMtana karyA ane je pasA AvyA bhUmimAthI bhAgyazALI mANasanA hAthanI rekhAonI te pilA bhaktane ApyAM ane tenI strIne kapaDAM jema gAmaDe saMskAra ThAlavyA che. nadIoe to A laI ApyAM A che saurASTrane atithisahakAra ! pradezane mokaLe mane samRddhi ApI che. saMskAra bApAM che, sAhitya ApyuM che. vAMkAnera pAse jaDezvara mahAdevanuM maMdira che te paNa ghaNA junA vakhatanuM hoya tema lAge che. nadI e te sarasvatInuM pratIka gaNAya. enA tyAM mahAdeva jAmarAvaLane prasanna thayA hatA evI kinArA upara aneka AzramanI sthApanA thaI kaMIka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 - - maTha sthapAyA, jJAnanAM paraba baMdhANuM. dAtAra, bhakate, zuravIre, premIjane vagerenA sAhityane khajAne maLe ema che rava. meghANIbhAIe ghaNuM saMpAdana karyuM che chatA paNa haju ghaNuM paDayuM che. koI khANi maLI jAya te peTALamAMthI bahAra kADhe. nadIo ane pahADane Azraye A bhUmimAM aneka jAtio pitAnuM pazudhana laIne utarI saurA ne pitAnuM vahAluM vatana banAvyuM. A pradezanA mULavatanIo te kALA ane bhIla kahevAya che. bIjI badhI jatio AvatuM hovAnuM mAnavuM che. atyAre 170 jeTalI jAtioe vasavATa karyo che. emanI peTa jAtanI gaNatarI karAe te AMkaDe bese upara jAya che, paNa mukhya A pramANe che gIta relIo AhIra, oDa, atIta ne Araba, - ' agara, udiyA, aboTI jAta, kAThI, kAyastha kaNabI, keLA, kAraDIA, kaDIA bahu bhAta, kaMsArA, kAMsiyA, kasAI - kaThiyArA, bhAra, kabIla, khristI, khatrI, khAMTa, khAravA, khejA khAkhara, khasIyA, vAsa. gau golA, DheDha gareDA, goDIA, gurjara malakaTA, ' . zradhava gohila dhAmI dhariyA nAgara, - nADI, ara neTa, sArasvata, cAraNa ne tenI satavArA, sutAra saMdhAra, sarANiyA, sela ne saiyada saMdhI, sumarA. zekha, camAra, salATa, sadI, saravANI ne chIpA . * saravaNa sena sipAI sagara, cAmaThA, sumAriyA ne vAMDhALA, gara vasiyA aya; jata, jhATa, DAkaliyA DaoNgara, rajI. DhADhI, chalAyA, delI, ghebI, mALI dhULa, dhanArA, tAItUrI ne taraka taLI. taragALA, taMbUriyA zerI depALA pIMjArA paThANu, - purabiyAM, pArasI, pakhAlI, | mullA bAbI, mule salAma; brAhmaNa, baloca, bAbara, bAroTa, bhaNasArI bhAMDa, bhAvasAra, bhIla, bhATa, bhATiyA, bhaMgI, bhopA, bhAI, bharavADa, mera, mumanA, methI, memaNa mAdhavIya muM ne mIra, mahiyA, mANe, makarANuM ne, mAtaMga, matavA, gavalI phakIraH rAjapUta, bAbariyA, rabArI, | rAmAnaMdI, rAvaLa leka, lukAriyA, liMbaDiyA, lodhI, lehANa, luhAra aka. vAjhAM, vaherA, vAdI, vANiyA, vaNajhArA, vaNakara, vAghera, vALa, vAgharI, laMdhA, verAgI vATI, hADI, hajAma, Daphera, kharaka khalAsI, vachara, gAdaliyA, gADI, cAmaDIyA, paDhAra DAMgasiyA, mAragI, madArI, ADeDiyA, semaLiyA apAra. mala menejara mAlacaDiyA, degaravI gaiyA Dema, sudAparA, metiyA, nAgorI, che eka sItera koma. * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka Ittara pradezamAMthI UtarI AvelI A prajAo paDI. AvA raLiyAmaNA dezamAM pitAnA aNumalA pitAnI bhASA, rItarivAje paheraveza ane vyavasAya azvo vinA dezATana karIne pRthvI dhare kema thAya? letI AvI tane Aja sudhI jALavI rAkhyA ethI vividha prakAranA saMskAronuM saMkalana thayuM. e eTale devanA vimAna jevAM gheDa sAthe letA vividhatAmAM pAchI sAva ekatA cadaravAnA bharatanI mAvyAM ene dhare dhare uchera thayo, emAMthI chatrIsa velyu nI jema dIpI UThI. tamAma jAtivAra judA jeTalI jAta UbhI thaI kAThiyAvADI ghoDAne nayane judA paheraveza jovAmAM Ave che. mAthe baMdhAtI Apane bIje kayAMya jovA nahi maLe. enA rU5, pAlaDInA vIzeka jeTalA vaLATa Aja sudhI jALavI pANI, ne lakSaNa joIne ka7ne rAja lAkho phUlANI rakhAyA che. bAja pradezamAM paNa pAghaDI baMdhAya che bolI UThayo ke " mAre be traNa bAbata sAva paNa tyAM ekaja ghATa, tyAre saurASTramAM te - adharAyuM rahe che." dhImAM gheDa vAya dhIyA AchAM pAlavaDAM, morabInI iNI ne gAMDaLanI cAMca, jAmanagane Ubhe pULe pAghaDIe raMga pAMca. heDe muMje avarAyo be ne gAlaDiyA. bArADInI pATalImALI baraDe khUpA vALI, AvA hetathI, AvI lADakavAyAM nAmathI, bIjA jhAlAvADanI aTiyALI kALI TIlIvALI, koi dezamAM pazane laDAvyA haze kharAM? A rahyA okhAnI paNa mAMTiyALI bhAre ruAba bharelI, soraThanI chatrIsa jati ghoDInA nAma:dharI ne gabhIra gheDanI jotAM akhi karelI. soraThanI te sIdhI sAdI gIranuM gALa kuMDALuM, -jAta 36 gehilavADanI la bALa ne vALAkI vadharALuM, pIrANI, tAjaNI, hela, hemaNa, mANakI, paTI, DAbA ke jamaNuM paDakhAmAM ekaja sarakhI aTI, nerALI, hIrALI vaLI, mUMgI phUlamALa: kaLa bharelI kAThiyAvADanI pAghaDI zira palATI, badalI, mAchalI, raDI zIMgALI chogALI, berI, bharavADanuM bhojaparuM ne rAte cheDe rabArI, chapara, vAMgaLI rozya, cAMgI, cAmara DhALa 1 pUrI khUbI karI parajIe jADA ghA jhIlanArI. bhUtaDI, dAvalI, rezama, kezara, mugaTa, mULa, battI jUnAgaDha bAbIonI sipAine sApho, lakhI, vAMdarI ne lAla, aTArI jabAda, phakIrone lIlo phaTake muMjhAvarane mA. manI, rIma, haraNa ne lAsa, medhA mULavALI, varaNa kAriyo vepArI ke vasavAyAnI jAti, evA dharA seraThArA turagA olAda. 2 cAraNa bAbaNu sAdhu jJAti pAghaDIe parakhAtI. A chatrIsa jatimAM kaI thoDI kayA thAya che te vagatavAra tapAsIeHeka ne saurASTranI raLiyAmaNI bhavi. ) sitera jeTalA nAnA moTA vaMkA DugarAM, 170 jeTalI bhAmodarAmAM kacara, pIrANI. mANakI, gAmaDe gAmaDe saMskAra-samRddhinI choLyuM relAvatI mULImAM rAma cUDAmAM eTalI saritAethI AkarSAIne base jeTalI jAti UtarI jetapuramAM jabAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54. khagaDamAM vAMdarI kheravAmAM lakhI daDavA rAM rAsa khAkharAmAM Dhela gAsalamAM kulamALa meNiyAmAM hIrAla lIMbaDImAM khAla 1 nAgaNuM. Y jaDatala bhADavAmAM mUlya ane parI * DhasAmAM mANukI ne vAMgaLI gaDhaDAmAM kara gaDamAM coTIlAmAM guMdaraNamAM manI dhilapuramAM lakhI te A che gheADInA AThe apalakhaNu :-- mATe apakSa khaNuM ra pAtala, p atava * Dablyu, ArTa bhUtaDI cAMgI pALiyAdamAM haraNI bhaDalImAM tANuM jasadaNamAM reDI-manamalI haLavadamAM camaraDhALa e DakaNuM, * agaNu turi 3 gaTecheADa, jevI 8 mArakaNa eha-1 ane AkhuM DIenA aThThAvIsa ekha :- 28 ekha kAdALa, khapALa, kRSNutAlane DakAra TakI AMsuDhALa, arajaNa phera, meDA phADa vASiyAtruTane daLabhajaNA lagaDu bhale sApaNI, nanAmI kukha pAgaDArI treDa-1 bhamarA uramAM guDAvALa chaTAbhAMga kheDAI gema thanI vIkrIyAne phanI anIpheba eka DI vicIyA, geAmAM susaNA upADa khIlA smArTa apa%0khaNu te aThThAvIsa eba~~2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat A jAtavatI dheADIonAM zIla ane parAkrama sAmI jarA najara pheravI e te khyAla Avaze ke A pazumAM keTalI khAnadAnI bharI che! saurASTranI rasadhAra ' mAM sva. melANIbhAI e vadhu prasaMgo lIdhA che. * dhADI te dhoDesvAra ' nI vAtamAM suthA dhAdhalanI mANakInu parAkrama vAcA to kharA ! zetrujInA gAMDA puramAMthI trApA upara beThela kAThiyANI ne aDhI mahinAnA dIkarAne te sAme kAMThe laI jAya che chAga mArIne nadInA beDA caDe; e traNa vakhata pAchI paDI, eTale suthA e kahyuM, khApa mANukI ! kAMThe lAvIne pAchA zvetA karIza ? Ama kahetAM mANukI upara va paDayuM. hiya ema lAgatAM chalA~ga dIdhI, badhAMne kAMThe kAmAM, pote lAMkhI thaI ne suI gaI, prANa 5'kheruM UDI gayuM. kATTIe pratIjJA lIdhIke chaMdagI AkhI bIjI kAI gheADI upara savArI na karavI. rAThoDa dhAdhalanI erI, jyAM rAThoDa dhAdhala kAma AvyA tyAM jane pachaDATI khAte marI gai; ApA luNAnI lakhI kAphI gAmathI trIsa gAu upara lIMbaDI gAmamAM jaI, rADhe divase varAjAnuM khAna pakaDI ne pA luNA divasa Athame tyAM kAkaDI gAme AvatA rahyo. rAjanIva AvIne jue te lakhI khaTaka maTaka bAjarA aTakAve che? cAkanu nAma nathI. kALujI meranI vAMdI jUnAgaDhanA kALaveza daravAjo ThaMkIne bahAra nIkaLe... lAkhaSNusI. AyaranI vAMgaLI mAraDa gAMmathI hamezAM divasa AthamyA pachI cAlIza gAu upara namIyAA gAme gArala pAse Ave te savAra www.umaragyanbhandar.com Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ heza purI kare che.' : vIMTI che tAvIja ka yaMtra pahere : kei-ciMtA-uNapa-pIDA-naDatara-kamanazIbI (hAthane paje ke janmakuMDaLI joIne grahapIDA - naDatara kahI zakAya che.) sukhAkArI, AbAdI, premamAM saphaLatA, lagnasukha, vagerene lagatI koIpaNa muMjhavaNa-musIbata--asukha-mATe. jarUrI naMgavALI taiyAra vaTI rUA. 15 (25 zI. ) lAkheNI naMgavALI taiyAra vIMTI rUA. 35 (45 zI.) lAkheNA yaMtra-mAdaLIyuM tAvijha rUA. 11] (21 zI. ) siddha vIMTI-rUA. 3; graho naMgenI pustIkA-rUA. 9 e. lAkhANI B. A. LL. B. cahe-na, hastarekhA : ti lAkhANI bIlaDIMga, sadara bajAra : rAjakoTa (bhArata) | saphaLa-sukhI thavA | paramazakita eIla ejIne 6/6.6, 8/9, 10 he.-pAvaramAM grAma -UMMID evaresTa IlekaTrIka moTara 0.5 thI 50 he. pA. mAM hAjara sTokamAMthI maLaze. phona naM. 22615 prakAza mazInarI sTorsa prabhAta reDIMga kaMpanI kaDIyA bIlDIMga, rIlIpha roDa, a ma dA vA da -1. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI meTI vAvaDI jutha vividha kA. sa. maMDaLI lI. tAluko-gAriyAdhAra su. moTI vAvaDI jile-bhAvanagara sthApanA tArIkha :- 18-11-1949 seMdhaNI naMbara :-305 zera bhaMDaLa :- 62700-00 sabhya saMkhyA :- 363 anAmata phaMDa - 17911-60 kheDUta :- 275 anya phaMDa - 3860-00 bIna kheDUta :- 87 anya nAMdhA-maMDaLInA sahakArI bhaMDAra khAtara, bIyAraNa, khAMDa, sastu anAja, temaja kheDUta sabhya mATe khetIne lagatI dareka vastuo pUrI pADe che. nAnajI bhagavAnabhAI paTela maMtrI jIvarAjabhAI lAlajIbhAI paTela pramukha With Best Compliments from : The Merchant Tiles & Minerals Dealers in Calcite Lamps & Powders & Other Minerals Manufacturers of "LIBERTY" SOAPS Parshishal Para MAHUVA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saurASTranI asmitA " janAmAM amAre saMpUrNa sahakAra che. rAjulA tAlukA sahakArI kharIda-vecANuM saMgha li. sTezana roDa, rAjulA. adhikRta zera bhaMDoLa rUA. 100000-00 harapAI thayela zera bhaMDoLa rUA. 23640-00 anAmata ane bIjA phaDe rUA. 11500-00 kula kArya bhaMDoLa rU. 366370-00 kula Tarna ovara rU. 2724670-00 saMgha dareka jAtanA rasAyaNIka khAtaro, sudharelAM bIyAraNa, jaMtunAzaka davAo, simenTa ane kheDUtonI jarUrIyAtanI vastuo purI pADavAnuM kAma kare che. tema ja eka meDIkala zAkhA calAve che, jemAM dareka jAtanI elopethIka davAo, Inspekazane vigere janatAne rAhatanA dare purI pADavAmAM Ave che. guNavaMtarAya bhaTTa maMtrI kanubhAI laherI pramukha zubhecchA pAThave che. zrI bIlezvara khAMDa udyoga kheDUta sahakArI maMDaLI lI. keDInA 2 tAra :-"khAMDa udyoga" rajIsTarDa naMbara :- jI. 276 phona naM. :- 17 sthApanA tA. :- 8-8-1956 1. adhikRta zera bhaMDoLa 8500000-00 2. vecavA jAhera karela zera bhaMDoLa 8500000-00 bharapAI thayela zera maMDaLa 7000000-00 vasulu Avela zera bhaMDoLa 6900000-00 1. sabhAsado 4900000-00 - 2. nAmadAra rA. sarakAre rokela zera phALAmAM 2000000-00 5. 1 sabhAsada kAyamI thApaNa 1868896-00 2 sabhAsada zera bacata thApaNuM 1223368-00 6. rIjharva ane bIjA phaDo 480265-00 rA. zrI rAmasiMhabhAI nAraNabhAI vALA, mu. kaDodarA. ceramena rA. zrI ajIsiMhabhAI bhANAbhAI DoDIA, mu. pAMcapIpaLavA. vAisa ceramena rA zrI pI. pI. zAha, menejIMga DAyarekaTara. sabhAsadabhAionI zeraDAmAMthI ucI jAtanI sapheda khAMDa taiyAra karAvI. khAMDa udyogamAMthI maLatI ADapedAza mAlAsIjhanuM utpAdana temaja molAsIjhamAMthI rekaTIphAIDa ane eDInarI DinecarDa spIrITa temaja spezIala DInecarDa spIrITa taiyAra karavAnuM kAma. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , zubhecchA pAThave che zubhecchA pAThave che. zrI tarasamIyA jutha vi.vi.kA.sa.maMDaLIzrI sAtapaDA jAtha khe.vi.vi.kA.sa.maMDaLI mu. tarasamIyA (bhAvanagara) (tA. gArIyAdhAra) mu.sAtapaDA. (ji. bhAvanagara) sthApanA tA. 4-5-40 seMdhaNI naMbara 181 | sthApanA tA. 10-12-47 dhaNuM naMbara-215 zera bhaMDALa:-50310 sabhya saMkhyA -543 zera bhaMDoLa -32160 sabhya saMkhyA:-115 anAmata kaMTha-37119 anAmata phaMTha-891-25 vikAsa phaMDa- 2361 anya phaMkaH- 5933-62 makAna jaMka- 10714 pravRti-khAtara, bIyAraNa davAo vigerenuM kAmakAja maDaLI khAtara, anAja, bIyAraNa vigerenuM kAmakAja kare che ba. ka. nA sabhyo mAvajI ukA. vallabha zAmajI ratilAla I. bhaTTa goradhana ukAbhAI! kAyA jIvarAja jIvarAja devarAja maMtrI pramukha vya. ka. nA sabhya goradhana DAyAbhAI ravajI hIrAbhAI ravajI nAraNabhAI savajI chavAbhAi narasI arajaNa maMtrI nAraNabhAI becarabhAI pramukha zubhecchA pAThave che zubhecchA pAThave che | zrI taLAjA vi. kA. saha maMDaLI lI. mu. taLAjA (ji. bhAvanagara) zrI loThapura che. vivi kA. saha maMDaLI | rajI. na. 471 tA. 12-1ra-50 oDITa vaga | adhikRta zera bhaMDaLaH- 25000 mu. lehapura (tA. jApharAbAda) zera bhALaH ha290 kArya bhaDaLaH 35000 Tarna ovara - 15000 sthApanA tA. 13-5-55 nedhaNI naMbara 1287 sabhya saMkhyA - 98 zera bhaMDoLa-14380-00 sabhya saMkhyA - 106 ba. ka. nA sabhyo anAmata phaMDara-1930-61 mahetA Indravadana jamanAdAsa pramukha paTela salamAna abharAmabhAI sabhya khejA akabaraalI valIbhAI dezI jasavaMtarAya jugaladAsa kalyANajI DI. paMDayA bhImAbhAI gIradharabhAI| paTela bAlubhAI gagubhAI maMtrI pramukha mathurIyA zAMtilAla catrabhUja vALA 27 ju bhA muLu bhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 535 thAya tyAM pAchI mAraDa gAmanI othamAM bAMdhI heya, kavitA karIne A ;lAkhaNasI e vAMgaLIne hamezAM dhI pAto eTale ja kahyuM, kahyuM che ke : "kaMIka bhUpakA ghaDAM arabbI kAThIyAbADI, gheDAne ghI pAte kAmana kara grahIe nahi.' bhUtaDI jovAne gekhe jhaLuoM bhopALa." mAtrA varunI haraNI jAlamasaMganA hAthamAM AvatAM kacchamAM jaIne badhe garAsa dhare karyo. navAbe kahyuM ke gaDhavI DAhAramAMthI pasaMda karo e ghaDI tamArI. lAkhA phUlANInI kUlamALa ATakethI sAje chUTI gaDhavI loDaharamAM AvIne juo te bhUtaDI pAMcALa jhAlAvADa vaTIne gujarAtamAM pATaNa jaIne na maLe. eka khAsadArane phALa paDI gayela ke bhUtaDI samAcAra ApI savAre ghaDAhAramAM baMdhAI gaI. ApI deze, eTale pitAne bahu vahAlI hovAthI pite choDIne bahAragAma bhAgI gayela. cAMparAjanI rezama bhAlamAMthI lUMTa karIne bhAge. pITha para traNa traNa savAra ! rastAmAM dhAranI malakAmAM gaDhavIne kheTo vahema paDayo ke bhUtaDI na ApavA DAbale AvI jatAM jarA Acako lAgyo eTaluM ja mATe navAbe khAsadArane mokalI dIdho che. eTale bAkI DAbale ane guDA duparane khabhare. te eka dehA kahIne hAlI nIkaLyo. tyAM ja rahI gayA. chatA varatAvA dIdhuM nahi traNa nAmethI nakI hatuM, naI mepatamAM mAla, page ghare pagI. kAMva Dabake kamAla adhapata tane Apa. lakhadhIranI haraNI vaDhavANanI vAra AvI gitA rA navaghaNane jhapaDe, vAlerA vAmAne mAryo, lakhadhIre utAvaLe haraNI choDI, paNa pagamAMthI nevaLa sAMgaNiya nA Ayara hIpA mejane re, ghaDe te kADhatAM bhUlI gaye emane ema savAra thaya ne haraNI hajI hamaNu ja thaI gaye. devanA vimAna jevI umadA haraNanI jema chalaga mArI bhAgI chUTI. rastAmAM jAtine A prajAne raNakhelavAnA, keInI vAre caDavAnA, eka voMkaLe AvatAM chalaMga mArI tyAM nevaLa tUTayuM dharA dhare karavAnA ke nAgAvyA. tyAre khabara paDI ke haraNInI pagamAM nevaLa hatuM. ---- -- haraNI TapI e kaLAnuM nAma paDayuM gheDa 5. ahIM paMdara jeTalI gAyanI olAda jovAmAM Ave che. temAM mukhyatve nabavI, kAbarI, garI, AvI te aneka vAte maLe che. kalAkanI jarI, mu jaDI, kheraDI, meraDI, kavalI, ghaLI vagere tAjaNanuM parAkrama, jAdava DAMgaranI chaparatA saMgrAme, gaNAvI zakAya have A jAtionuM chaMdamAM varNana hanubhAinI re jhI, ghelAzAnI bAla, varajAMgadhAdhalanI joI e - manI, rANuga karapaDAnI kALuDI, mANAvadara navAba chaMda bhuja gI kamAladInakhAnanI bhUtaDI, gaNuM jALavI, kAbarI, gAya garI, 'A bhUtaDAne mejamAM levA mATe eka gaDhavI jarI, muMja, kheraDI, dhena gherI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raMge zAmaLI kaI bAlya raurI, saveLA mahI ApatI, sAva sejhI--- pUchaDInI traNa traNa gAMThayuM vALI laIe evI te kUNupa! AMTiyuM vALIne baDhoNI thaI gayelA zIMga; koDiyAM mUkIne dIvAja pragaTAvI le ne? phAMTa phaTanAM aDANa, kALI nAgaNa jevo vAna: hAtha lapaTI jAya evI te suMvALI! A rahyuM; enA guNonuM varNana karatuM prAcIna cAraNuM gIta : jaDayA bhara mAMbhiyAM zIMga sAthe page jhAMjharI, sAbiyA kAma sAthe gaLe kAmarU kaMThamAM ghaMTa vAge jagADe jarI, meraDI mAta jAge-- kavalI kaLAne pavitara kare che, bhalI boDakI bhAva mIThe bhara che. kare DhIla te muMjaDI sAda pADe, juo nIlaDI deza Akho jamADe-- gaNuM nAma kaMThI taNunAgaDhyuM, goTakavuM netrapuM, nAnAmuM, lIga namaNuM. giNiyuM, bhUtaDayuM, bheja chogaLiyuM bIpuM hAthaNI majA bamaNu-1 suNa vAMbhane hIMha detI hiDALA, dADampha, miNukaDyuM, heDakayuM daDakahyuM vane vAda6 upare sAMja veLA, pIMgalya DhiMgaluM, nAma prajA khaLe, nathI AumAM dUdha mAtAM, sADhiyuM bApalyuM. cAkha te sAkaruM, adA samRddhi relatI sukhadAtA rANu khAtu taNuM jANya rAjA--2 bhIliyuM khAvaDiyuM, bedhaDayuM, bhUchyuiM, dahIM dUdha ne ghI mIThI kAryavALAM, gobiyuM, mugalyuM. 25 gae, sudhAnA samAM e badhA svAdavALAM, agariyuM vAgaDayuM. vAlamyuM, bhAlamyuM, dharA kheDavA ApatI putra sArA, hADa gADada taNuM kema gaNIe-- kahe kema bhulAya e guNa tArA--5 epatAM kALiyuM zIga AMTALiyuM chatrIsa jAtanI ghaDI. vIzeka jAtanI gAya bhALiyuM pIMgalA Au bhAre, ane trIseka jeTalI bheMsanI jAta che, guNa, rUpa, dhaDA pacarALiyuM, DuMgara DhALiyuM, ane zIlathI enA nAma paDyAM. gIranI bheMsa AkhA hAphiyu mALiyuM, khaDAM hAre-- bhAratamAM paMkApa che, enA zIla anokhA che enI tAkAta aca be pamADe che. phakta eka ja besa hAliyuM pAra pare tALiyuM, gIranA vanarAja ne tagaDI mUke che. siMhane tagaDIne jare paranALiyuM mela jevA, AvatI bheMsanA dekhAva jovA jevuM hoya che. enI dAkhatA vIraDA jema dUdhALiyuM, tAkAtanA kaMka le kavioe bhArobhAra vakhANa baMdha mUlALiyuM, diye mevA--pa karyA che. DhI bhesenA nAma gaNI batAvyA ? nAgalI, gIranI bhesanI namaNAi te avadhi ja kahevAya. goTakI netrama, bhIlI, jAmara, bhUrI vAlama, bhAlama, hAthaNIne bacaLAM jevuM zarIra, TUMkI guDiyuM; gIgulI, bhUta, mALI muMbala, khAvaDI bInA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAthaNI, dAma, sAkara vagere hAthaNI jevAM gajA hiMha taNA prANu leve bANa sAMdhe caDI vALiyuM; te pachI tenA 25 varNana paNa bhArobhAra navakhaMDa gaDha keTe vakhaNAya nAma karavAmAM AvyuM. enAM zIva paNa ApaNe jayAM have kaMTALA bhopALa rAmaneLa AsI bebakamI enI viratA, rUpa ane zIlanuM eka bIjuM prAcIna jerALI samaye ahA Ayaro jAma-7 gIta joIe : dAtArA, bhakata ane zUravInA prasaMge te TakA vatI badhelA bIma pahADakA DagAva Traka parANe.mAM aneka jovA maLe che. kaNe rekhAnuM dAna jhADakA ukheLa mULa TallAsa jerANa dIdhuM, zibie zarImAMthI mAMsa kADhIne ApyuM hADakA goLI jenA thakathA haMsa jema hAle rAMtanuM rAjA gaMgAjIne pararayA, A badhI te khAMNurI chake tema gajarI khesaNa-1 paurANika vAta che. tyAre saurASTramAM jAvAgaDha nA rA' DiyAse ane DhAMkanA nAmajaNa jeThavAe potAnA agavALA bAba ene gajarA sarIkhA epe mAyA ApyA che. juo varNanane dehe : mINa goLa jatA deha zobhatI mRnALa sagavALA DhaLa, vaNe aTALa vizeSa zobhe ApyuM ne rahi acaLa, jethI jamavArA ! mApa meM sAMkaLAM bhalI dIpatI mAyALa-2 dhaDa muM DhAMkecA ! nAgajaNa? mAthuM namuM. kaMbhI jasA meda tema cAra sasu guDI rahI thaMbha devaLArA "jasA pAgA" vaLA thaka goLArUM ghaDArA bhAga haDALA rUpALA maNuM dUdhALA bharelA hAMDa pAtamAMgI Doka ADIdara gAmanA AhIra devAyane badale jUnAgaDhanA rA' navaghaNane AyAre ApI, enA badalAmAM pitAne ekanA eka dIkarAne duzmanane suparata karyo o ane potAne ja hAthe talavArane jhATake dIkarAnuM mAthuM heThuM pADayuM, AMkhamAMthI eka AMsu paNa paDavA na dIdhuM. e paNa Atithadharmane khAtara ! zeDavela pAsADhALa aMgavALA Ta rUDA tema ceDA pITha bhAga dI5tA tamAma nakheDa ehavA bAba netarAMcA pU nAkhI de aMDAnI grAma deve zeSa dama-4 uga aDANe Aviye ghera re gaNa giranArA vAlama visariye nahi. pagalArA trAka tema kALA nAma jasI pote DuvALA AMcaLAvALA vetakA dekhAya praTALA rAmeva vALA nahI bhopALA pakhe babehI gavALA devAvALA badalAya5 taLAjA ebhala vALAe pitAnAM putra ANune, bIlakhAnA vaNIka sagALazAe celoyAne Atidharma mATe vadherI nAkhyA. dhabeDA zeDayarAvALI calle dUdhavALIdhAra hileLI bhare che hAMDA jhabaLI hamezA ThaNuMke sihajayuM goLI dadhi valoNe dekhe bhale viyANa vikAnada vALI bhesa-pa seraTha karo vicAra, be vALAmAM ja bhale? zirane se paNahAra, ke vADhaNahAra vakhANuM ? bhAgu te bhUmakA lAje, beriMga jhIle na bhAra merAmaNa mAjhA mUke, celo sata na mUke. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 ANu paranA sAMsatiyA kAThI bhakate potAnI oM tAralane pIpAbhakate peAtAnI srI sItAne pathArInI cAkarI mATe mAMgaNI karatAM mApI hatI, lakhamazI ane DhAlarAe :potAnI strIne krAyama mATe enA premIone hAtheAhAtha soMpI Apela. AvA badhA prasagAmAM eka anerI bhAta pADanAra kuMjanA baccA jevI, 95nAthI kaMDArelA kAMTALI kuMvara abhA" nI kAyA upara meTa pAmela ja'galavAsI celANuA zAkhAnA rANA rakhArInI premakathA joI e. mANe vIjU sATake nadIvele nesa kuMvara baccuM kuMjanu' eDI khALevesa. Abhe dhArALA kADhiyA vAdaLa chamakI vIja rUdA ne rANA sAMbharyuM ApI aSADhI bIja. kuMvaranA vijoganI vedanAmAM hADakAMya gALI nAkhanAra ekalavAyA sArasa pa`khInI jema jhUrI jhUra te jiMdagI vitAvatA, sAkhyuA DuMgaranI gedamAM tela khATalImAM na dekhAtA zarIra uparathA eka medhalI rAtrIe kuMvara AvIne cophALa khece che. cAre bAju TALe vaLela pAtAnI kAI bheMsa jaDamu' dhasatI haze ema samajIne rANA thI kAmA nIMdaramAM elI javAyuM ( gADha nidrA tA viyogIne kayAMthI hAya ?) : have AghI khasane, mAvaDI !' ' kuvare vaLatA javAkha ApyA are rANuA | I te! huM kuMvara. khasa ! thaI rahyuM? have A bhavamAM dhara sa'sAMra na maMDAya. meM tane mavaDI kahI, mANusa hu'' ATalI ja vAta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat kahevAya che ke rANA nA preme eTale badhA palaTA lIdhe, ke kuvarane bahena gaNI kariyAvaramAM dhAmeliyu ApI Ama sahu ja veNu nIkaLI jatAM. leADha vIrAne paTaLe bhAta paDI. zikhie te hAleA pune khAja thaine parIkSA levA Avela dra ane agnine zarIramAMthI mAMsa kADhI ApyuM. jyAre jetapura darabAra mArNAsayAvALe tA taDabUcanI DagaLI krADhe emapIMDImAMthI mAMsanA cAsalAM pheMkI samaDIene mahephila ApI hatI. purANAmAM prasaMga che ke gaMgA nadIne zAMtanuM rAjA paraNyA hatA; tyAre mahArASTramA hAlAranA raMgapara gAmanA " kamara husa" cAraNa mAMDavA ropIne bhAdara nadI sAthe pherA pharyA. vAyu vinA variye nahi, Ave bhale te 'ta, bhAdara sarakhI bhAminI, kamarahaMsa jevA kata tArIka karIe eTalI ochI che. A nAjukaDA pradezamAM nArI ratnanI jeTalI kA savAranI vAta. mAtA pUtaLInI kukhe mahAtmA gAMdhIjIneA janma thaye, AkhA jagatane zAMtino saMdeza Apyo. yAna de Aya dharmanA to pharakAvyeo. A che. satalatA ane zUravIrAnI janetA. 'gAvatI dayAkuMvara premamaya soraThANI mULadAsa karI mAta rASTrI paramAra nAgabAI, vAlabAi, tArala, leAyaNu, sItA hAthatra padmaNuM'nI krANu hArohAra ! dAtAra bhakatA zuravIranI janama-dAtA pativrata dharma pALanArI te pavitra pUtaLInI kUkha pese hindu balihArI hata saMta gAMdhI taNAM joI le jo te caritra ! www.umaragyanbhandar.com Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA sarasvatI e ahIM chUta achUtanA bheda zelarSanI dAsI-loyaNa, luhAra hatA ane mAlade merI bhAva rAkhyA sivAya sau koInI jillA vAsa karyo harijana bAI hatI. A badhAM mahAna bhakata thaI che. narasiMha mahetA to gujarAtanA Adya kavi gaNAya gayA. emanA bhajano Aje paNa lekenI jIbhe che, ane teo te ucca jJAtinA bhaktajana; paraMtu ramI rahyA che kaika ne sAkSAtkAra karAvyA che. beMkane jenA bhajano lokapriyatAmAM prathama sthAna bhagave che anitine paMthethI pAchA vALIne raste caDAvyA che te "dAsajIvaNa" ghodhAvadaranA dAphaDA zAkhAnA camAra mANasAInA pATha bhaNAvyA che. hatA. emanA pitAnuM nAma jage. gurU AMbaraDI ahIM saMte paNa ghaNA thaI gayA che. emaNe gAmanA bhIma cAraNa. kaI saMpradAInA bhedabhAva vinA Azramo sthApI, rakatapitiyAonI sevA karI, TukaDAnA sadAvrata bAMdhyAM dina AMbaliye dAyarA, kAzIrAM kaNA thAya, saurASTra bahAranA mahAna AtmAone paNa sorASTranI taNa pAdazAhI jamAtaNuM, jhavaNa mAhola jaNAya. khanA thaI ane teoe A bhUmine pAvana karI. jIvaNa tuM jagivuM, bhIma pragaTiye bhANu, svAmI nArAyaNa (2hajAnaMda), mIrAMbAI mahAkavi dAphaDA ghare dIvo have, jhavaNa paMDaye jANu, cAraNa mahAtmA isaradAsa, saMta roIdAsa, pIpabhakta jIvaNa jagatamAM jAgiyA, naramAMthI thiyA nAra. A badhAMe chevaTa saurASTramAM virAma lIdhe. dAsInAma darasAviyuM e rAdhA avatAra rANe mana rAkhyuM nahi, varavA giradhara varAM, mevADathI UtarI mIrAM, kAThiyAvADamAM kabAuta-1 A dAsI jIvaNa, camAra jJAtinA, saMta trikama, isarA paramezvarA, ujajavaLa cAraNane ura, garUDa, merAra tharAdanA kSatrI, bhANa sAheba, kanakhIloDa (e) zAda Ape sUra, kAThiyAvADamAM kabAuta-2 gAmanA lahANA, bhajo bhakta phatepuranA kaNabI, nAye na gamatI nIramAM, joya na gaDha giranAra, devataNakhI majevaDInA mahAtmA muLadAya AbedAranA sAMgo ke saMsAramAM, eLe gayo avatAra-- luhAra, satAdhAranI jagyA sthApaka Apa gIge, gadhe musalamAna jeThIo bhagata kutIyANAnA, mane. AvA saMta bhaktoe A prajAne sAhitya-saMskAra parabaDInA saMta devIdAsa rabArI, hatA. rAma khATa, ApyAM che. emAMnA bhajanee saurASTranA lekavelebAvo, ane dhaMdhe (dhUdhaLInAtha) kALI hatA. sAhityane khUba vegavaMtu banAvyuM che. chelle chelle mIThe lIMbaDIne DhADhI. sva. mevANubhAie ane sva. gokuLadAsa rAyacurAe te lekasAhitya mATe bhekha lIdhuM hatuM. zrI trIbhuvanadAsa meM DhADhI mahArAja hAjara hukama hajAra gaurIza kara vyAse "dhanya he dhanya saurASTra dharaNI" gAI te kharekhara A bhUmine laDAvI che. "kAgavANI gAjarA goviMda pAdhana bharapUra, sAkSara nirakSara, garIba, tava gara, cAkara, zeTha saunA kAMdha vAja karI, gaDhapata kaI gAyo nahi, kaThe ramI rahI che gaDhavI merUbhAI AvaDI moTI DhADhI dhyAna dharI, mona laDAvyo mIThiyA. uMmare petAnA sUrIlA kaThane jALavI rAkhI, loka sAhityanI sevA karI rahyA che teoe be vakhata TepI sadhI, mAmadazA kAjI, hIralazA phakIra, AphrikA pravAsa karI dariyA pAranA dezamAM saurASTranI lakhamo mALI, khImakoTavAra ane strI bhaktamAM lekasati gu jatI karI che. torala kAThiyANa, gagAsatI, pAnabAI rAjaputa, 0 (soraThI saravANamAMthI sudhArA vadhArA sAthe uta) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STABILITY-SECURITY SERVICE STATE BANK OF SAURASHTRA (Subsldiary of The State Bank of India ) WISE PEOPLE SAY "SAVE FOR A RAINY DAY SAVE REGULARLY WITH THE STATE BANK OF SAURASHTRA For * Attractive Interest on Deposits. * Financial Assistance to Small-Scale Industries on Liberal terms. * Modern Safe Deposit Lockers facilities. Please contact our nearest Branch Manager. Head Office : BHAVNAGAR : R. P. GOYAL General Manager. All kinds of Banking Business inland and foreign Transected. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saurASTranI samRdhdhi : --vazarAmabhAI vAghelA janma ApI, pALI piSIne maTA kare te mA hAlamAM rAjyanA purAtatvakhAtAe paurANIka janetA ane anna, vastra, ane vasavATanI jarUriyAta TIMbAnuM ukhAnana kArya karyuM che. temAMthI saurASTranA pUrI pADe te mA janmamami, A baMne mA pratye itihAsanI khUTatI kaDIo maLI raheze. tema mAnI sAmAnya rIte ApaNane ati pyAra, ati Adara AgaLa vadhIe. ane ati bhakti utpanna thAya che, ApaNane anna, vastra ane vasavATanI sagavaDatA ApanAra ApaNI sImA:-saurASTranI dakSiNa ane netratya dizAe janmabhUmi te arabI samudra, vAyavya dizAe kacchanA akhAta, ne pUrve khaMbhAtanA akhAta Avela che. ane A be akhAtanAM aNivALA cheDA AgaLathI verAna kacchanA valabhInA nAza pachI gujarAta-saurASTramAM aNuhilavADa pATaNanA jorAvara rAjyanI sthApanA thaI. raNa saurASTranI aMdara ghUsI jaI saurASTrane gujarAtathI A vakhate saurASTramAM, cAvaDA, cuDAsamA, jeThavA, alaga pADe che. paNa IzAna tarapha nAnakaDA jamInanAM TukaDAthI saurASTra gujarAtathI joDAyela che. vALA, selaMkI, vAjA, vAghelA, jhAlA, jADejA, ane gohila rAjapUtonI sattAo jude jude sthaLe ane vibhAga :-atyAre saurASTranAM nIce mujaba vakhate rathapAI ane i. sa. 1472mAM junAgaDhanA cuDAsamAonAM rAjyanuM mahaMmada begaDAnA hAthe patana jillAonAM rUpamAM sAta vibhAga paDyA che. thayA pachI junAgaDha para muslima sattAnAM prAgaraNa maMDAyA. tAlukA-11, kSetraphaLa 1722 e. mA. raNa sahita. vastI 9574 sane 1961 mujaba saurASTramAM musli sattA, marAThI rAjya sattA ane aMgreja yuga ane Dela saurASTranAM 193 nAnA meTA sTeTonuM ekIkaraNa thaI 1948-49mAM saurASTranuM alaga rAjana, tyArabAda mubaI dvibhASI rAjya ane hAla gujarAta rAjayamAM saurASTrane samAveza karyo che. 2 jAmanagara Ama saurASTra rAjyakiya vividha raMga joI vALyA ane haju keTalAe go jaze. tAlukA-1 kSetraphaLa 4216 .mA. vastI 824725 sane 1961 mujaba. AjhAdI pahelAM A vibhAga hajAra nAme Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oLakhAto. ane tyAM kacchanA jADejA jAma hAlAnAM vistAra eLakhAte, emAM bhAvanagara mukhya rAjya vaMzaje i. sa. 1535mAM pitAnI sattA besArI " te sivAya, lAThI, pAlitANA. ane vaLAnA gohila hatI. ane tenA nAma uparathI hAlAra' evA nAme rAjA tathA gAyakavADane dAmanagara mahAla ane A saurASTranA pazcima pradeza oLakhate. A amadAvAdane ghelA tAluke hatA. pAchaLathI unDavibhAgamAM navAnagara (jAmanagara) rAjakoTa, goMDala, saravaiyAne nAnakaDo vibhAga temAM bheLavavAmAM dhroLa ane koTaDA sAMgANInAM saMsthAne AvyA hatA, A hato. 3 rAjakoTa ke junAgaDha tAlukA-17 kSetraphaLa407.mAM. vastI 120954 tAlukA-1pa kSetraphaLa 389. mA. vastI 1244986 sane 1961 mujaba. sane 1961 mujaba, A vibhAgamAM kAThI jAgIradAra hatA. tethI kAThIyAvADa kahetA paNa hAlAra vibhAgamAM gaNAtuM lokagAhI AvyA pahelAM A vistAra soraTha briTIza amala vakhate saurASTranuM pATanagara hatuM. ane nAme oLakhAtuM ane rAjA bAbI paThANa jAtinA saurASTra ekama thatAM saurASTra rAjaya ane madhya saurASTra musalamAna hatA. te kAThiyAvADanAM nAnA moTA tamAma jillAnuM mukhya zahera rAjakeTa hatuM. rA pAsethI joratalabI nAmanI halakI khaMDaNI letA. ane tethI saurASTranA badhA sTeTamAM te rAjya 4 surendranagara meTuM gaNuAtuM, ane sarakArane khitAba dhAraNa karI, seraTha sarakAra e nAme tyAMnA navAba oLakhAtA. tAlukA-kSetraphaLa 424 . mA. vastI 662308 A vibhAgamAM junAgaDha, bAMTavA, jApharAbAda, phIraMgIna sane 19 mujaba. dIva TApu, gAyakavADane keDInAra tAluke, mAMgaroLa saurASTranAM ekama pahelAM A vistAramAM jhAlA porabaMdara ane bAbarIyAvADanAM saMsthAne AvelA hatA. rajapUtanAM saMrathAne hatAM. tethI te jhAlAvADanA nAme A pradeza oLakhAte, A pradezamAM, dhrAMgadhrA, 7 amarelI vAMkAnera, lIMbaDI, vaDhavANa, cA ane vAMkAneranAM saMsthAne AvelA hatA ane baMgaNanA rAjAne moTA tAlukA-10 kSetraphaLa 1730 co. mA, vastI 67387 sane 1961 mujaba. gaNatA hatA. agAu A prAMta gAyakavADa sarakArane tAbe 5 nama: hatA, ane ahIMyA gAyakavADane sukhe vahIvaTa saMbhALatA hatA. tAlukA-bara kSetrALa 4ha.mA. vastI 118746 A rIte hAlanAM saurASTranA 7 vibhAga che. sane 1961 mujaba. tenAM kula 80 tAlukA che. kula kSetraphaLa 9978 agAu A vibhAgamAM gohila rajapUta rAjya corasa mAIla che ane sane 1961 mujaba karatA hatA. tethI gohilavADa evA nAmathI A 64216 mANasenI vastI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have ApaNe saurASTranA parvatA ane DuMgarAe UMcAI vadhatI jAya che. te kharaDAnAM uttara-dakSiNu joI e saurASTranAM patA ane DuMgarA eka bIjAne samAntara uttara-pUrvane dakSiNa-pazcima paDaSA che. A pavatAnA uttara taraphanI hAramALA ane dakSiNa taraphanI hAramALA evA be vibhAga pADI zakAya. uttara taraphanAM patAnI hAramALA madhyasaurASTranA kATaDApIThAnI pUrve AvelA DuMgarAthI zarU thaI uttara taraph jAya che. ane mANu'pura tathA bhADavA AgaLa samudranI sapATIthI 900 thI 1000 phuTanI UMcAI e eka pradeza banAvI tyAMthI DAbA jamaNAM e kAMTA pADI uttara tarapha vAMkAnera pAse thaine meArakhI pAsenA medAnamAM aTake che, DAkhA kAMTA rAjakoTa-surendranagara zaDanI dakSiNe jAya che. tene DhAMgAne DuMgara kahe che ane te coTIlA AgaLa aTakI jAya che. A parvatAnI zarUAta nIcA ane jhADa-cheDa vinAnAM TekarA-TekarIthI jAya che ane dhIme dhIme vadhIne khaDavALI uttara-dakSiNa jatI hAramALA bane che. A hAramALAnA pahADA chUTaka-chUTaka ekabIjAnI pAchaLa AvelA che. dA. ta. khAlAcanA, lAlapura, lAsA, krADhAriyA ane kATaDA sAMgANInI vacce AvelA pavatA, A badhA alAyadA pavatA jema jema naiRtya khAjI AgaLa vadhe che, tema tema tenI 543 jamaNA kAMTA rAjakoTa-vaDhavANa ( surendranagara ) zaDanI uttare jAya che ane mAvA ( mAMdhava ) nAgApanA DuMgara nAme oLakhAya che. thAna AgaLa nIkaLI dhrAMgadhrA pAse aTakI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat jatAM DuMgarA gaNAya che. A badhA DuMgarA 2000 phuTanI U'cAIvALA hovA chatAM jhADapAna bhAgye ja najare paDe che. paNa kAMTALA cAra vadhAre jovA maLe che. cheka pazcimanAM bhAge bharaDAnI mUka khIAmAM vAMsa ane jhADa jovA maLe che. A pahADAnI hAramALAmAM sapheda agara ratAma paDatA retI paththara ane lIlA tathA rAkhoDI raMganA rola paththarA jovA maLe che. temaja rUpanAM paththaro ThekaThekANethI nikaLe che. madhya bhAgamAM khesAlTanAM patharA che. pazcima tarapha sapheda retI paththara, Trepa ane cakamakanAM paththara maLe che, uttara tarAnI hAramALAmAM thAna pAse kAvA DuMgara te upara pUrve sUrya bhagavAnanu' maMdira hatu. ceTIyAneA za'kukAranA DuMgara AsapAsanA medAnathI 500 phuTa UMco che. DhAMkanAM pahADAnA uttara bhAge DuMgara AvelA che. enA zikharo para prAcina RSi-munie tapazcaryAM karatA, A pahADanI dakSiNe AlocanA Dugare che. te DuMgaronAM zikhara pathI nitijJA paTTa, rehavAsa paTTajI (DhAMka) athavA mugI paTTa e prAcina nagara ane siddhasaranI muddha gu tathA jhiMjhUrInA kAtara dekhAya che. kharaDAnuM sauthI UMcu zikhara AlapurA che. tyAM DerAM che. tyAMthI jeThAnA junI rAjyadhAnI dhumalI nagaranAM khaDiyare najare paDe che. uttara-dakSiNu paheADAnI hAramALAthI tadna judA 1000 phuTanI UMcAIvALo AzcamanA DuMgara Avele che, tenAM zikhara upara eka prAcina killA ane mAtarI mAtAnuM maMdira AveluM che. www.umaragyanbhandar.com Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ozama DuMgara para eka jAtane rAte moradhAranA DuMgaromAM ImAratI lAkaDAnA jhADa pRthara maLe che. tenI rokatI evI che ke pAMDava- thAya che. pazcima bAju gIranuM jaMgala Avelu che. kauranAM yuddha vakhate A paththare rAtA thayelA che. temAM ghAsa, khINomAM paLasa, khera vagere jhADI paNa te bahu baMdha besatI vAta nathI lAgatI. AvelI che. have ApaNe dakSiNanAM parvate joIe. gIranAranAM DuMgaramAM pahADa badhI bAjuethI ImAratI lAkaDAthI chavAI gayelA che. dakSiNanAM parvatanI hAramALA pazcimathI pUrva * tarapha jAya che. paNa racanA uttaranAM parvatathI jItI - dakSiNanAM parvatemAM giranAra e gIranAM DuMgarAthI paDe che, " paDI gayela che. te * phuTa dariyAnI sapApazcima kinArAthI thoDe dara magaranathI hAramALA TIthI UMco che. A parvatane prAcinakALamAM zarU thAya che. ane giranAra parvatane uttara bhAra ujajayanta ke raivatanA nAme oLakhatA, gIranA zikhara upara jaina maMdira, hindu ane murilama tIrthasthaLo chUTo karI pUrva tarapha 30 mAIla sudhI patharASTa gAdhakaDA ane AMbaraDInI bAjumAM dhAtaravaDI nadInAM che. tenI taLeTImAM moya, zAha ane gupta rAjAonAM zilAlekha che. te paththara grAniTa paththara che. muLa AgaLanA medAnamAM maLI jAya che, ane pAchI dhAtaravaDI nadInI sAmI bAjuethI te hAramALA zarU thAya che ane moradhAranAM Dakhara nAme oLakhAI - zetruMjaya parvata para zrAvakenAM daherAsare che. te IzAne gaLAkAramAM kinArAnI sAthe sAthe chUka-chUTaka - pAlitANA zahera pAse Avela che. DuMgarAo rUpe AgaLa vadhI zetruMjI nadI AgaLa aTake che. , '"; . . . nAndIvela DuMgara te khalAsIonI dIvAdAMDI ; . - manAya che. e sivAya taLAjA, nora, ANAnAM zetruMjIna sAmI bAju pAchI e hAramALA DuMgara bauddha guphAone lIdhe jANItA che. dekhAya che ane zatruMjaya, lAmadhAra, ca, ane khAkharA evA jude jude nAme oLakhAtI uttare uttara-dakSiNanAM pahADI mulakamAM madhya bhAgamAM ziheranI paDozamAM jamIna sarasa banI jAya che. sapATa pradezamAM besATa paththaranI kudaratI divAla ghaNe sthaLe jovA maLe che. te ghaNe bhAge IzAnathI Ama beMcane DuMgara 200 phuTa ane zetruMjaya natraya tarapha jAya che. temAM jANavA joga prakhyAta 1500 phuTa UMcA che divAla saradhAranI gaNAya che. A divAla Azare 30 mAIla lAMbI, 40 thI * ku zicI ane 8 thI 1ra suTa pahoLI che. A parvata greniTa ane Tepa paththaranAM banelA che. A parvatomAM pUrva bAjunAM pavata khaDAvALA ane sUkA che. paNa zatruMjaya ane bheMcanA DuMgarAmAM AchI-AchI jhADI dekhAyuM che. keTalAka parvata para dhAsa-cAro puSkaLa thAya che. ApaNe saurASTramAM parvata viSe jANI lIdhuM, have saurASTranI mukhya nadIo aMge jANazuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zu be cchA pA haiM ve che zrI DUMDAsa sevA sahakArI maMDaLI sthApanA tArIkha :- 28-6-1954 zera bhaDALa :- 50965-00 anAmata kuMDa :- 2583-63 anya phaMDa :-thApaNu : 2110-00 paropakArI kuMDa :- 1244-60 pramukha zrI chaganalAla nAraNadAsa paTela upa pramukha zrI parazeAtama rAmajI maMtrI jasamata vya. kamITI rAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mahuvA tAlukA bhAvanagara jillo nAMghaNI nakhara :- 903 sabhya sakhyA :- 125 94 kheDUta :bInakheDUta 31 nAraNa jeThA AMkhA tulasIbhAI raNacheDa prAgajI meghajI sAhana "" "" ,, 27 "" - "" rajAhusena remubhAI sipAI www.umaragyanbhandar.com Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tAra venIlA - sthApanA 193ra TelIphona 3758 bI. TI zAha enDa ku. heDa ophIsa mAM vagara dANApITha saradAra ku. nA seDaTarsa, henDa mazIne tathA glAsa bharelA sIlInDaro tathA jhaMDA chApa saDAvoTaranI khAlI bATalIo, rabararIMga-opanarsa buca, esensa, kalara sekIna vigere jaththAbaMdha vyAjabI bhAve amAre tyAMthI maLaze maLo yA lakho saradAra gesa haMmezA vAparavAno Agraha rAkhe bI. TI. zAha enDa kuM. dANApITha bhAvanagara brAMca brAMca macI coka, mahuvA garaDIyA kuvA reDa rAjakoTa tAra: kekIlA phona 4197 bhArata peTrolIyamsa khArageTa-bhAvanagara beza DIjhala sarvisa sTezana. ha beza TesTa benca ane anya adyatana mazInarIthI susajaja A phekaTarI-inDa niSNAta kArIgarane hAthe thatuM savIsIMga cherIperIMga saMpUrNa saMtoSanI khAtrI. - Traka mAlIkanA khAsa dhyAna mATe - savasIMgamAM navA pArTasa phITa karavAmAM Ave te haMmezA kaMpanInA bhAve ja cArja karavAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSa - - - - - -- -- - - - saurASTranI madInA mULa uttara taraphanA tathA najIkanA sthAnethI nIkaLI nAnA raNane maLe che. tenA dakSiNa taraphanA parvatonI hAramALAmAM ane be hAra para vaDhavANa ane lIMbaDI zaramAvela che. bASTa mALAne joDatA saurASTranA madhya bhAganA UMcA sapATa baMnenI 65 thI 70 mAIma che. pradezamAM AvelA che. - 5) mojI: mA nadI uttara taskanA DuMgarAmAMthI saurASTramAM vahetI nadIo nAnI che, temAM mukhya sarakAra pAsethI nIkaLe che. ane kacchanA akhAtane gaNI zakAya tevI naveka nadIo che. tenI vigata maLe che. A nadInuM pANI vakhaNAya che. ane nIce ApI che. agAu A nadImAMthI suvarNa kaNa maLI banAvatanI 1) bhAra saurASTramAM meTAmAM moTI nadI lokati che. AI 60 mAIla Ape che. A bhAdara che. tenI laMbAI Azare 150 mAIla che. nI para rATa, ane zALA zahero AvelA che.. A nadI jasadaNanI uttare AvelA madAvAnA DuMgaramAMthI nIkaLI navIbaMdara pAse arabI samudrane maLe. (6) sukhabhAdara te madAvAnA DuMgaramAMthI che. varSo RtumAM A nadI para 20 mAIla dUra sudhI nIkaLI khaMbhAtanA akhAtane maLe che. je sthaLe bA machavAmAM jaI zakAya che. nadInuM mukha che te sthaLane dholerAnI khADI kahe che. A nadI bAre mAsa vahetI na hovAthI tene sukhaA nadI para jetapura, kutiyANuM ane navIbaMdara bhAdara kahe che. te nadI para dhaMdhukA zahera AveluM che. nAmanAM zahero AvelA che. pAMca hajAra varSa pahelAMnI prAcIna saMskRtinAM rojaDI gAmanAM avazeSo A sivAya, kerI, kALajAra ane nadIo A bhAdara kali parathI maLI AvyA che. AjI ane bhegAvA jevI che. te sivAyanI nadIo jevI ke, unDa, detrI kulakA, mAlaNa, (2) zetrujI -zetruMjI gIranA TuMDI DuMgaramAMthI machundrI dhAtaravaDI, rAvaNa, ziMgavaDA, peNa, ojhata, nIkaLI sulatAnapura AgaLa khaMbhAtanA akhAtane ubeNa, utAvaLI, hiraNa, sarasvatI, kahi, kulajhara, maLe che. A nadInI laMbAI Azare 100 mAila manavara ane surajavaDI jevI ghaNI nadIo che. che. A nadIne khArI, mAgaDIo, ane sIgavaDe have ApaNe taLAva aMge jaIe. nAmanI nadIo maLe che. A nadI para dhArI ane taLAjA nAmanAM zahero AvelA che. taLAva :-saMrASTranA uttara ane vAyavya bhAgamAM jamIna khAravALI hovAthI tyAM kuvAnAM pANI khArA thaI jatAM hovAthI ghaNe sthaLe taLAvo taiyAra karavAmAM (3) maNa-macchu nadI uttara taraphanA pahADonI hAramALAmAMthI AnaMdapura pAsethI nIkaLo kacachanA * AvelA jovA maLe che. temAM moTA taLA, pATaDI, raNane maLe che. enI labAI Azare 75 mAIla che. sIkakA, kheravA, sAyalA, caMdraliyA, aDALA, saradhAra tenA kAMThA para vAMkAnera, morabI ane mALIyA haLavada (haLavadanA taLAva upara eka mahela bAMdhe che). cobArI, ane dhaMdhusara moTAM taLAve che. te sivAya nAmanA zahero AvelA che. lekakSAhI AvyA pachI khetInA upaga mATe (4) le -vaDhavANa ane lIMbaDIne bhegA nadIone nAthI tene pANI khetI lAyaka jamInane ema be bhogAvA nadI che. A baMne coTIlAnAM purA pADavA rAjya sarakAre navA dhaNAM Dema taiyAra jamAna nA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ryA che. temAM roguMja nadI para dhArI AgaLa gaLa mALIyA vistAramAM UMTo ane jhAlAvADa tathA dhaza Dema, ane pAlitANu Dema tathA bhAdara Dema, hAlAranAM gadheDAM vakhaNAya che. ane macchu Dema meTA che. te sivAya kacchamAM, suvI, nirANa, gajAsara, rudramAtA, gaTa, sANanda, keLA ane kanakAvatI siMcAI yojanAo taLe Dema che. jamAna-saurASTranI jamIna kALI ane rAtI saurASTramAM thele, rajako, dhAtaravaDI, sApaDA, varatu. gorADu) evA be prakAranI che. kALI jamIna karatAM gAmA, kAlindI, hIraNa, rAvaLa, maNuMdI, muMjIAsara, garADu jamIna ochI phaLadrupa che. bhogA (1) vaDhavANa bhogA (2) lIMbaDI bhogAve, gaDilI, sAkarelI, DemI, machu, AchI, pharajhara, ghI, kALI jamInanI pAMca peTA jAte paDe che. sasoI, brahmANI, rALA, madhu (2) meja, mAlaNa ane dhAtaravaDInA siMcAI taLe Dema taiyAra thayA che. (1) kAMpALa-te nadIonAM pUramAM vAI AvelI kALI mATIthI banelI jamIna. varasAda-saurASTramAM junathI okaTobara sudhI A jamInamAM kapAsane pAka sAre Ave che. comAsuM gaNAya che. ane sarAsarI varasAda AkhA saurASTramAM 20 thI 25 Ica paDe che. (2) kALI-bhu-A jamInamAM paNa kapAsa, havA-saurASTranI havA khuzanumA ane nirogI , pIyatana dha ane javane sAro pAka Ave che. che. jAnyu. thI mArca sudhI jALa paDe che. samudra kAThe dhummasa varase che. paNa te havAne kAI nakazA (3) narama kapALa:-sahelAIthI bhAMgI jAya karatA nathI. eprilathI jUna sudhI unALo, ane tenI narama mATInI banelI jamIna. navembarathI phebruArI sudhI ziyALo gaNAya che. (4) karaNa karALa-te saheja pILAza paDatI A rIte ApaNe saurASTrane sAgara kinAre, kaThaNa mATInI jamIna. A jamInanuM taLa UMDuM parvata, nadIo vigere joyA have ApaNe saurASTranI paNa pANI khArAza paDatuM nIkaLe che. " jamIna ane khetIvADI viSe jANIe. saurASTramAM havA samaghAta che, varasAda jarUra (5) recaka -A jamIna cIkaNI ane kSAravALI pUrata che. nadIo, taLAva ane jarUrI kUvAo mATInI jamIna, A jamIna pANI pacAvI paNa che ane jamIna vadhatI enI khetI lAyaka thatI nathI. UMDANavALI, guNavALI ane jAtajAtanI che. khetImAM jarUrI temaja anya pazu prANIo A rIte saurASTranI kALI jamInamAM pAMca paNa sArASTramAM thAya che. temAM paMcALamAM DA. vibhAga paDe che, ane temaja AvI rIte rAtI jamIgIramAM gAya, bhesa, jApharAbAdamAM bheMse. merakhI, nanI paNa cAra piTAjAte che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) kapALa rAtI:-te nadInAM pUramAM ghasaDAI saurASTranI upara batAvelI khAtenI jamInamAM, AvelI rAtI jamInanAM kAMpanI banelI rAtI jamIna. kheDUte khetI karI nIcenA pa le che. . : - A jamInamAM piyatanAM ghauM, java ane zAka-pAMdaDuM sArA pramANamAM thAya che. (1) anAja -juvAra, bAjarI lauM, java, DAMgara, bAvaTe, baMTI, ke, makAI, kAMga ane (2) mIThI rAtI -A jamInane malina rAtI zI vagere.. jamIna paNa kahe che, te sahelAIthI bhAMgI jAya che ane tenAM UMDANe mIThuM pANI nIkaLe che.' 2) kaLA -maga, maTha, caNA, aDada, lAla, tuvera, ceLA kaLathI vagere. (u) retALa rAtI A jamInamAM traNa bhAganI ritI hoya che, chatAM A jamInamAM juvAra, tala ane (3) itara-magaphaLI, tala, eraMDI, rAI, kaThoLane sAro pAka Ave che. zvAsa, haLadara, majITha, Adu, bAvaLa, maracAM, lasaNa. variyALI, savA, vANA, ajamA, jIrU, methI, | () recaka rAtI A jamInane karama jamIna azeLiye, abalI, kokama, phadIne vagere.. paNa kahe che. te kALI recaka jamIna jevI ja che. A jamInamAM pANuM pacatuM nathI. | (4) mAdaka (kerI):-tamAka ane caMgInI bajhara, A jamInamAM gaje paNa pADI zake che. , A rIte kALI jamInanAM cAra vibhAga paDe che, te sivAya be jAtanI patharIA athavA kAMkariyALa (5) zAkabhAjI-vALa, bhIMDe, kArelI, tathA eka jAtanI cIkaNuM jamIna che. guvAra, rIMgaNa, turiyAM, dudhI, keLAM, cIbhaDAM, kAkaDI, raNu, baTATA, DuMgaLI, mULA, gAjara, ratALu, karolA, kAMkariyALanAM be vibhAga nIce pramANe che. sAkaraTeTI, tarabUca, megarI, bITa, kobI, phalAvara, aLavI, tAMdaLajo, aLavI, rAI, luNI, ajamA, (1) jAcAra-kakarI ane khanija padArthanI. * coLAM vigere. coravADamAM nAgaravelanA pAnanI vADIo mizrita jamIna, AvelI che. je (2) sAphArIna-mATInA chIcharI thara, ane (6) phaLa-jhADa-nALiyerItADa, dAmathI, kamanIce meTA para AvelA hoya che. A be prakAranI rUkhI, jAMbuDA, rAvaLA, AMbA, sItAphaLa nAraMgI, kAMkariyALa jamIna ochI phaLadrupa ane ochI pipaiyA, khArI, karamadAM, zetUrI, aMjIra, phaNasa, kiMmatI che. 55nasa, AMbaLA, rAyaNa, beraDI, mahuDA, bIlI, keDI, cerazAmaLA, ananasa, keLAM, kAju, drAkSa, gaMdI, , eka jAtanI cikaNI mATInI jamIna ne caMdamala rAmaphaLI ane kaDavA-mIThA lImaDA vigere. jamIna paNa kahe che. te jamIna cIkaNa, kSAravALI ane raMge sapheda pILI ratAza paDatI ane uparanAM A pAke paikI saurASTramAM khAdya anAja, bhAgamAM kALI agara rAtI hoya che. mamI , kapa sa tamAku, keTalAMeka kaThoLa, zeraDI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. vagere para eka sarakhI mahesula levAya che. paraMtu mAdaka agara kI vastugAnAM bhAvatara gAma TekSa lAge che. vAtu maLe che. saurASTranAM kheDUto khAsa karIne khetInAM jhArI nIce pramANenA vApare che. haLa, DhaLiyuM, saMpa, gelI, meciyuM, hatALa, rA, kAvALI, kha"pALI, pAvaDo, dAtaraDuM, AtaraDI, savventhA, DhephAM bhAMgavAnI medharI, kuhADA, kuhADI, ane kAza, gADu gADI ane presarI, varata, varataDI, kremsa, tarelAM, khUbaNu, sAMtInADa, sADI, baLada bAMdhavA raza, sTeTiyA, sedaraDA, nAtha, vagere. khetI kAmamAM bhaNela, malayu, strI, puruSo ane bALakA so kAma karI zake che. madadamAM baLada tA hAya ja eTale ja saurASTra-bhAratamAM gAyane mAtA kahe che. te paikInAnI nIce vigata mApu chuM. (1) lAkhaMDa :-rANAvAva, rANapura, khAkharalA, pAlIkharA, vIsAvADA vagere sthaLethI lekhaDanI kAcI saurASTranI jamIna ane khetIvADI joyA, paraMtu jamInamAMthI nikaLatAM khanija thyA viSe jANavAnuM bAkI rahyuM te have joie A kAcI dhAtuone gALavA mATe I. sa. 1838mAM paraMtu te leAkha madhu paDatu hovAnA kAraNe ke bhaThThI rANAtrAva ane rANapuramAM cAlatI hatI. pachI game te kAraNe te bhaTTI hAla badha che. 6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mAM leAkhaMDanI 100 maNu kAcI dhAtumAMthI sarerAza 40 maNa lekhaDa maLatuM hovAnu manAya che. (2) tela phu-saurASTranAM dhAbA vistAra tathA kacchamAM khanija telanAM bhaMDArA DhAvAnuM bhArata sarakAranAM khANu khAtAe anumAnathI jAhera karyuM" che. kheDUtA, khetInI sakhata mahenatathI pAtAnAM zarI-senAnI rame thatA dhasArA aTakAvavA gAya, bheMsa pALe che. tenAM thI-dUdhathI potAnAM zarIranA dhasArA pUre che. jhaDapI kAme javA mATe agara eka gAmathI bIje gAma javA mATe, UTa, dheDA vigerenA upayoga kare che. paNa have yAMtrika vAhanonI sagavaDatA tha! AvA pazuA ochA pALavAmAM Ave che. (3) sonu' :-sane 1818mAM dupTana mekamaraDAe lakhyuM che ke AjI nadImAMthI temaja giranAra pAsethI nikaLI junAgaDhanAM pAdara vahetI se|narakha nadImAMthI rajakaNA maLe che. paNa te mAMghuM paDe che. A aMgenI bIjI kAI sthaLe noMdha jovAmAM AvatI nathI; (4) gadha :-- tulazIzyAmanAM kUMDamAM temaja sArarakuMDalAnA kAnAtaLAvanA rastA paranI eka vADImAM gaMdhaka ThAvAnA cinha che. (5) sIsu :-gIra vistAramAM sIsAnI DhAcI dhAtu maLI Ave che. (6) tAMbu' :-jAmanagara jillAnA bhADalA gAma najikanA dakSiNu taraphanAM pahADAnI hAramALAmAMthI saurASTramAM khanija padArthoM ane bAMdhakAmanAM tAMbu maLI Ave che. para Mtu tene krAi vakhata kADhavAmAM paththara) mAM maLI Ave che. maLyuM DhAkAnuM sAMbhaLyuM nathI. www.umaragyanbhandar.com Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments from: STEEL CAST CORPORATION. Ruvafari Road, BHAVNAGAR. Pioneer Steel Foundry of Gujarat State, Manufacturing Steel & Alloy Steel Castings, Mn. Jawe for stone Crushers and M. S. Ingots for Re-Rollers. LALIT TRADERS Gram : SPARK Phone : 4761 Dealers in Electric Motors, Pump Sets Starters, Switch-Gears & Accessories. Post-Box No. 69. Jasonath Chowk, BHAVNAGAR. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from: AAAAAAAAAAAAAAAANAAAA VAANAAAAAAAAAAAAAA naman AAAAAMAAN Phone:-4658 WESTERN INDIA STEEL CORPORATION Bunder Road, BHAVNAGAR. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) kIDha :-mArakhI pAsenAM TaMkArA najika mATI, AganI iTAnI mATI, retInAM paththara, cunAnA medapura pAse akIka maLe che. te gherA lIlAM, ke rAtA pRththara ane raMgIna mATI maLe che. bhUrA zevALanAM jevI jhAMya dekhAtI hoya che. tethI tene "zevALa akIka' kahe che. lIlI chAMTa vALA rAtA akIka paNa maLe che. akIka kiMmatI paththara che. ane tene sArI epa ane lATa ApI zakAya che, te sivAya giranAM DugarAmAM akIkanA paththara maLI Ave che. (8) sAInAITa:-gIranAM DuMgaramAM phelsa pATane banne vAparI zakAya tevA sAInAITa pUSkaLa pramANumAM nIkaLe che. (9) paththara-rAjulA, dhrAMgadhrA, zihAra, junAgaDha, baraDI, citrAsaNI, DuMgarapura ane pAradaramAM paththaranI khANA AvelI che. te sivAya jillAvAra nIce pramANe khanija maLI Ave che. jAmanagara :-cIrADI, cirADA, r'gIta mATI, dulasa, atha, ekasAITa, lekhaMDa ane AkreADAnI nAmanI nijo maLe che. A vistAramAM riyA kinArethI ge|panI ane pAchatara DhebaranI ane mekha NInI khANAmAMthI cUnAnAM paththara maLe che. surendranagara :-vAsaNAnI mATI, AganI IMTAnI mATI, kAca banAvavAnI retI, retInA paththara, laTInAM pRththara, raMgIna mATI, kAlasA ane sapheda mATI maLe che. thAnagaDhamAM kAlasAnA vipula thara maLI AvyA che. rAjakATa :-kALo paththara, kelsAITa, vAsaNAnI 549 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat amarelI :-kresAITa cunAnA paththara, kALo paththara, khAMdhakAma upayegI vastu, mATI ane kudaratI gesa maLI Ave che. bhAvanagara :-AAkhaMDanI kAcI dhAtu, tela ane gesa, paththara, cIDI, cIDA, abarakha, jIpasapa, gaMdhaka, ane rgIna mATI maLI Ave che. kaccha :-phaTakaDI, lokhaMDanI kAcI dhAtu, akIkanAM paththara, cIrADI, raMgIna mATI, rIkreTarI, kAca banAvavAnI retI, retInA paththara, cunAnA paththara, ane lIgnAITa vipula pramANamAM maLI Ave che. lakhapata pAse lIgnAITanI zodhakheALa cAle che. te tyAMthI maLI Ave tA kacchanA pradezamAM vidyuta utpanna karavAmAM Avaze. bhATiyA najika ekasAiTa nIkaLe che. mIThuM :saurASTramAM vaDAgarU ane dhazIyu' evI e jAtanA mIThAnA agaro AvelA che. te nIce pramANe che. kaMDalA, mudrA, jakhA, navalakhI, eDI, salAyA, okhA, poraba'dara, bhAvanagara, jApharAbAda, bherAI, mahuvA, ane khIjA sArA kSArI A bado parathI maLe che. simenTa :-sIkakA, pArakhaMdara, okhA (dvArakA simenTa vagere. khadarA najika simenTa banAvavAnAM kArakhAnAM che. www.umaragyanbhandar.com Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55e. mitInacchanA akhAtanAM jAmanagara pAsenA A rIte zALAo vadhatAM eka DepyuTI ejayudariyAnAM kAMTha AgaLathI sArA matI maLI Ave kenala InsapekaTarane tANa paDatI hovAthI 4 jamA che. chatAM kiMmata basarAnAM motI jevAM nathI. DepyuTI ejyu. InsanI karI hatI. junAgaDha ane bhAvanagaranI najikanI cAMca ane i. sa1870 mAM rAjakumAra koleja mekSAInA dariyA kAMThA AgaLathI paNa DAM motI rAjakoTamAM thaI.. maLatAM hatAM. che, sa. 1880-81mAM vaDhavANamAM garAsiyA paravALA -saurASTrane dakSiNa-pazcima kinArethI ala thaI. sapheda paravALA maLe che. mAMgaroLa ane zIla AgaLathI thoDA ghaNuM rAtA paravALA maLI Ave che. A rIte keLavaNImAM kame kame vadhAre thatAM jatAM dareka moTA rAjee pitAnA rAjya puratuM paNa te kiMmatamAM pilAtA nathI. keLavaNI khAtuM alaga karI te zikSaNanI javAbadArI saMbhALI lIdhI. keLavaNI ;- saurASTramAM astitva dharAvatuM zikSaNakhAtuM ane zALAonI zarUAta sane 1846 hAla lokazAhI AvyA pachI keLavaNInI sthiti mAM poliTikala ejanTa mI. meleTa ejansInI dekha- vizeSa sudharI che. rekha taLe eka aMgrejI ane eka gujarAtI nizALa zarU karAvIne mukhya pAye nAkhe. atyAre prAthamika, pUrva prAthamika, zikSaNa, mAdhyamika zikSaNa, audyogika, zikSaNa, zArIrika sane 185ramAM saurASTranAM keLavaNI khAtAnuM ane samAja zikSaNa tathA ucca zikSaNa apAya che. phaMDa muMbaInI beDa opha ejyukezanane soMpavAmAM te sivAya dhaMdhAdArI ane Ayurvedika kelejo paNa AvyuM ane keLavaNInI vyavasthA jALavavAnuM kAma have saurASTramAM kAma karatI thaI gaI che. 2 5ra rAkhyuM. davAkhAnA pahelAM paddhatisara davAkhAnA ke davA hatA nahIM, tethI hajAma ane anubhavI I. sa 1865nA juna mAsamAM keLavaNI khAtuM ke DhezI esaTha karatAM ane TAMkA paNa letA te alaga thayuM ane zikSaNa tathA vahIvaTa tapAsaNI mATe alAyadA DepyuTI ejyukezana InsapekaTaranI vaida tarIke gaNutA. nImaNuMka karI. aMgrejoe prathama rAjakeTamAM I. sa1836mAM sivila hospiTala zarU karI. A DepyuTI ejayu. Isa. pAse I. sa. 1865mAM 71 zALAo AkhA saurASTramAM hatI. te vadhI. zarUAtamAM ahIMyA pazu davA levA AvavA 1881-82mAM, hAI -4 ezlevarnAkayulara mATe te acakAtA hatA. kale-11 chokarAo mATe gujarAtI kula 457 vAra pachI I. sa. 1866mAM bhAvanagaramAM kanyAzALA 22 ane zikSakonI TreniMga skUla 1 hatI. davAkhAnuM je bhAvanagara darabAre zarU karAyuM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 davAkhAnA:-I. sa. 1868 mAM jUnAgaDha sTeTe nyAya: saurASTramAM mArA dharmanuM mahatva vadhAre jUnAgaDhamAM davAkhAnuM zarU karyuM. tyAra pachI kame krame che. AthI game te gunegAra pitAne zaraNe Ave davAkhAnA vadhatAM vadhatAM 1882-83 mAM kula 56 te tenuM mAthuM jatAM sudhI tenuM rakSaNa karavAnuM davAkhAnA zarU thayA hatA. saurASTranAM leke harSa pUrvaka svIkAratA, AthI saurA STramAM nyAyanI bAbatamAM agAu adhera pravartatuM raktapitIAnuM davAkhAnuM -rAjakeTamAM sane hatuM. temane marAThA vakhatamAM te nyAya aMge koI 1881 mAM raktapitImAnuM prathama davAkhAnuM zarU thayuM bAbatanI vyavasthA ja nahatI, pariNAme leke hatuM pachI junAgaDha, bhAvanagaramAM paNa tenI sAravAra bahAravaTe nikaLatAM, nabaLAM loke nyAya mATe lAvavA thatI. besatAM, agara trAgAM karI pitAno jIva ApI detA, ghaNu jAsA cIThThIo badhA pitAnuM dhAryuM karAvatA zItaLA:-prathama 1807 mAM DokaTara eNle vaDhavANa kempa (surendranagara) nI AjubAjunA vistAranA kayAreka rAjAo paMca sAthe nyAya toLavA besatA lokone samajAvI zItaLA kADhela ane tyAra bAda te vakhate beu pakSone gItAjI, agara ISTadevanAM 1854 mAM zitaLA TAMkavA mATe alaga khAtuM kara. sogana vagavatA, te sivAya, zaMkaranAM bANa uparathI thayela. dUdha levuM. koI paNa devanI mUrti para hAtha mUkAva, gAya ane brAhmaNane gaLe charI pheravI vigere paNa lekazAhI AvyA pachI Arogya pAchaLa vadhAre kasamanI yiA hatI. lakSa apAyuM che. atyAre saurASTranAM moTA pratyeka zaheramAM hespiTale che, kabAomAM DIspensarIo cerI, khUna vigere guhA sAbita karavA loDhAnI che. ane hajAranI vastI dharAvatA pratyeka gAmomAM sAkaLa agara geLAne khUba tapAvI tahematadAra pAse sarerAza jillA paMcAyatanAM AyurvedIka davAkhAnA mukavAmAM AvI, tene UMcakavAra nidoSa karatA, che. jyAM davAkhAnA nathI tevA gAmomAM Arogya peTIo che. kayAreka vaLI telane kaDakaDatuM karI temAM viTI amara pase nAkhI te kaDhAvatA. te kADhanAra tahepratyeka jillAmAM eka eka raktapitIAnI matadAra niSa gaNAto. bhAvanagaramAM eka moTA haripaTala che. kANAvALo paththara rAkhavAmAM Avato, te paththaramAMthI gunegAra pasAra thaI jAya che te nirdoSa gaNAto. bhAvanagara ane jUnAgaDha jillAmAM thI bI. haspiTala che. A badhA nyAyanAM prakAra hatA. te vakhate era, cAMciyA ane caNalIkhora (merApuM laine carAyelo jAmanagara jillAmAM TI. bI. nAM dardIo mATe mAla pAcho ApanAra ejanTa) nuM jora vadhAre hatuM, sUryagraha che. parINAme saurASTatAM nyAya taMtramAM vyavasthitatA nahotI, te vakhate 1801 mAM saurASTra vistAramAM prathama eka pratyeka tAlukAnAM mathake vekasIneTara sajana che, vAya keTa zarU thaI. temAM phojadArI gunAone ane pazuonI mAvajata mATe pazu davAkhAnAo che nyAya paliTikala ejanTa traNathI cAra rAjAonI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa2 madadathI karatA, chatAM temAM joIe te sudhAre thaye rAjAzAhI vakhatamAM saurASTramAM sAta prakAranI naheAte. pariNAme cerI, lUMTaphATa, khUna, apaharaNanAM piolisa rahetI. temAM (1) brITIza sarakAranI tenuM banAve to banatA temaja banyA karatA, tethI sane kArya DIsTIkaTa je4la ane TekarI para cokI pahere 1863 mAM rAjya vahIvaTamAM sudhArA-vadhArA karyA, rAkhavAnuM, kedIo ane rAjyanI TrejharInI haraphara temaja dIvAnI koTe sthApI, temaja I. sa. 1873 mAM vakhate sAthe rahevAnuM hatuM.. rAjAnAM khaMDiyA girAsadArone nyAya ApavA mATe rAjasthAni keTa zarU thaI, temAM anubhavI vakIla (2) gAyakavADI polIsa tenI saMkhyA saurASTramAM tathA moTA amaladAra ane rAjAonAM vakIlone navaso jeTalI ghoDesvAra TukaDI rahetI, teo ekI sthAna maLyuM hatuM. pahereza karavA, eka sthaLethI bIje sthaLe TapAla lAvavA-laI javA ane guhAo banatA te te I. sa. 1863 mAM rAjyavahIvaTamAM sudhAro thaze gunhAo pakaDavAnuM kArya karatI. tyAra pachI rajavADAonAM nyAya khAtAomAM paNa sudhAro thaye. jayAM nAmanI ja keTe hatI, tyAM (3) mehasalI savAra-tenuM kArya saurASTranA vyavasthita kerTa zarU thaI. jamIna mahesula agenAM kaI rAjA-ThAkora ke girAsadArA piliTikala ejacukAdA ApavAnI sattA nyAyakhAtA pAsethI laI nTanA hukamano anAdara kare te tenA rAjyamAM jaine lIdhI. ane divAnI korTa zarU thaI. temaja eka hukamanuM pAlana karAvavAnuM hatuM. kerTanA pheMsalA para upalI korTamAM apIla thaI. (4) thANu piolIsa, thANukAranA tAbAmAM A polisa rahetI ane tenuM kharca nAnA tAlukadAro lokazAhI AvyA pachI nyAyanI bAbatamAM pAsethI vasula thatuM. te pilisa sarakArI polisanI ApaNI sarakAra vadhAre jAgRta thaI che. nyAya vyava- mahadamAM gunhA pakaDavAnuM kArya karatI. sthita ane barAbara maLe te mATe dareka tAlukAnA mathake phejadArI mejIsTreTa korTa, jillAmAM phojadArI (5) reve polisa-A polisa I. sa1880thI DIsTrIkaTa korTa: ane apIla mATe purI temaja rehane para dekharekha rAkhavA mATe sthApavAmAM Avela. rAjayapAla ane rASTrapati sudhInI sagavaDatA che. pariNAme saurASTramAM cera luTa, cAmalI, bahAravaTAM, (6) pAyadaLa-ghoDesvAra-saurASTramAM A bhabhakAnI vigerenAM banAvo ghaTayA che. pilisa gaNAtI teo meTa darabAra bharAto hoya tyAre khAlI dekhAva mATe ja upagamAM AvatA, te TUMkamAM kahIe te lokazAhI Dhabe pitAnA haka gunhA pakaDavAnuM ke evuM kArya karatA nahIM tenI hIta khAtara pratyeka prajAjanane baMdhAraNIya rIte saMkhyA saurASTramAM Azare 21000 jeTalI hatI. sarakAra sAme paNa nyAya mAgavA-meLavavAno adhikAra hAla prApta thayo che. (7) gAmaDAnI polisa-ne pasAyatA-vANAnAM - polisI-keTa ane nyAyanI sAthe polisa pilisane gunhA pakaDavAmAM madada kare che. tenA mukhI te hoya ja tethI te page paNa jANavuM jarUrI che. pilisa paTela kahevAtA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa3 A rIte sAta prakAranI pikSiNasa saurASTramAM " A zahera ane kacchamAM vepArIo muMbaI hatI. have lokazAhI AvatAM vavAnI polIsa baMdha ane bIjA moTAM zaheramAM mAlanI' levA devA thaI che. aMgrejI: gAyakavADI, mehasalI yANuM palisa dvArA vyApAra-calAve che. ':- . " '' ane pAyadaLa eTale ke bhabhakAnI polisane aya ApaNe baMdha karI jarUrI polisa rAkhI che. bAkI A badhA vepAra mATe relve ane baMdarone saurASTranA rakSaNa temaja sArAe devamAM rakSaNArthe upayoga khAsa thAya che. paraMtu have pAkA ane kAcA bhArata sarakAre bhUmidaLa, naukAdaLa, havAIdaLa jevI rasAo puSkaLa thaI jatAM kerIyara dvArA paNa mAlanI lazkarI parisa rAkhI che. jenI : ' heraphera thAya che. . . . * * * che thAya che - baMdaro ane ApaNe AgaLa joI gayA chIe. eTale vyApAranAM sAdhanomAM re ane rastA ' have ApaNe saurASTranA hunnara-udyoga joIe mAM joIza. * * vepAra saurASTrane dariyA kinAre vizALa ane ane baMdarovALo. hevAyI dariyA mArge, tathA rehave saurASTramAM sau prathama rave I. sa. relvenI sagavaDatA thavAthI relve raste, gADA, gADI 188mAM AvI ane prathama lAIna, bhAvanagara mArgo utpanna thato mAla mokalavA ane laI javAnI gela zarU thaI. saurASTramAM sArI sagavaDa hovAthI vepAra udyoga saurASTramAM sAro vikasyo che. temAM mukhya mathake bhAvanagara gAMDa vacce lagabhaga 110 mAilanuM nIce mujaba maNuAvI zakAya. " : baMdarI vepAra -jeDIbA, beDI, salAyA, ribaMdara, bhAvanagara, mAMgaroLa, verAvaLa, jApharAbAda, mahuvA, ane navIbaMdara. bIjI lAIna dheLAthIghorAjI, sudhI 100 mAIla lagabhaga zarU thaI che. - raste -vaDhavANa, lIMbaDI, boTAda, sihora atyAre te saurASTramAM relve jALanI mAphaka cittala, lAThI, jetapura, dhorAjI, bhANavaDa, morabI, patharAI gaI che. eTaluM ja nahIM paNu kacchamAM che sAvarakuMDalA, rAjulA, DuMgara, DeDANa, nAgezrI, gAbaDakA 160 mAilanI relave nakhAI gaI che. Ama upaleTA, bhAyAvadara, sAyalA, ane kutiyANa, I. sa. 1880 thI atyAra sudhImAM saurASTranI haLavada, dhrAMgadhrA, 2 ane paththara mATe vIsAvadara, relavee sAro vikAsa sAdhI saurASTranAM vyApAra dhArI, medaraDA, kuvADavA bagasarA, sarasAI thI nA udyogamAM mahatvane phALo Ape che. * vepAra mATe. abaraNa, bAlaMbhA ane haDIyANuM UnanA vepAra mATe, bAbarA, viMchIyA, rAjapATa, rastA :-saurASTramAM rAjAzAhI vakhate nadIkALAvADa, kaMDoraNA. lApura, ane khaMbhALIA, nALAM badhI kiraTIyA: rastA rAjakeTa-DhavANa anAjanA udyoga mATe, amarelI, vAsAvaDa 2, rAjakoTa-goMDala, vIrapura vAyA jepura thaI junAgaDha, anAja mATe. ' * - ; , TakArA-morabI, porabaMdara-kaMDoraNAM, mahuvAsAvarakaMDalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 mahuvAthI bhAdroDa, bhAvanagarathI cAvaMDa bhAvanagarathI A posTa ophise dArA nANAMnI heraphera ane bhaMDAriyA, bhAvanagarathI sihasara, bhAvanagara, ghelA, thApaNa tarIke rokANa paNa thaI zake che. te sivAya sonagaDhathI pAlitANa, pIpaLavAthI vaNavadara, vaDha- saurASTramAM moTA zaheramAM A beMka, denA benka, vANathI lIMbaDI ane dhrAMgadhrA, jetapura, dherAza thaI jilpa amArI bena, nAgarika bena, lenDa mo. jAnAgaDha. A rIte kula 340 mAilanAM rastAo hatA. gejha benjha, benka opha baroDAnI zAkhAo nANAMnA rokANa mATe tathA haraphara mATe kAma kare che. lohAhI AvyA pachI saurASTramAM 400 mAIla ane kacchamAM 700 mAIlanAM pAkA rastA taiyAra khetI saurASTra khetI pradhAna deza che, eTale thatAM sTeTa TrAnsaphoTanI sarvise pesenjaranI temaja tene mukhya vyavasAya khetI ja gaNAya paraMtu tenI mAtI hera kare che, temaja mAlavAhA. khaTArAe mAhitI AgaLa ApI dIdhI hovAthI ahIMyA temAM dvArA vyApAra udyogane upayogI mAlanI chApI heraphera UMDA nahIM utarIe. karI vyApArano vikAsa karavAmAM pitAne phALe Ape che. nA cha-saurASTramAM kapAsanuM vAvetara sArA pramANamAM thAya che temaja kapAsa thAya che paNa amarAvatI:-rAjakoTa ane bhUjamAM AkAra che tethI te kapAsane pisavA mATe prathama I. sa. vANI ja che. 1874-75 mAM jInIMga phekaTarInI zarUAta thaI atyAre teno vikAsa ghaNo thayo che. | vimAna:-jhApI musApharI mATe tathA TapAla sataiyAra rUnI gAMsaDI banAvI rAkhatA mATe saurASTramAM vimAnanI sarvisa paNa cAle che.. mATe prathama yAMtrika presa 182 mAM saurASTramAM zarU temAM, rAjakoTa, bhUja mAMDavI, kaMDalA, jAmanagara, thayela. bhAvanagara, kezoda, porabaMdara, vigere sthaLe vimAna utara che ane merabI, mIThApura, vAMkAnera ane anya hunnaraamarelImAM vimAna dhare che. jAmanagarA-vaNATamAM senerI, badhaNI, atalasa, kInakhAba, kaMku, gulAla, kula ane sugaMdhI tela, vyApAra udyogamAM vimAnanI jhaDapI musApharI atta, paNa agatyane hisso Ape che. mAMgaroLa-hAthIdAMta tathA sukhanuM tarakAma. pisTa ophIsa-vyApAra udyogane lagatA temaja muLI:- dheDAne gira. vyAvahArika ane sAmAjika patravyavahAra, tAra ane TelIphenanI sAbhavaDatA mATe saurASTramAM nAnA gAmaDAthI vaDhavANa:-jAbu, agarabattI, mAMDI moTA zahero sudhI posTa ophIse patharAI gaI kaMDalA-lekhaMDane sAmAna ane kAMTA. che. saurASTranuM hAlamAM eka paNa gAmaDuM TapAla vyavahArathI vaMchina nathI. haLavada rAjulA-paththaranI ghaMTI ane pIrAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from: W A AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAANANA uwuwuwuwuwuwuw n AAAAAAAA CENTRAL CHEMICAL INDUSTRIES Nari Road, BHAVNAGAR. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI lIMbaDA jutha khetI viSayaka vividha kAryakArI sahakArI maMDaLI lI. muM. lIMbaDA (hanubhAnA ) mahAla umarALA chalo bhAvanagara * rIra anAmata sabhAsada | sabhAsada | sabhAsada ||sabhya, bhaMDoLa | bhaMDoLa 9.mu dhIrANI ru.mu. vasulAta | bha mu. ADe || varSa daramyAna varSa daramyAna | dhIrANa | varga te rU. 3. 5. 3. 2 | rU. dha.] rUA. 1-6-17thI 30-6-57 | 35-00 89-33 khaTa) 1957-58] 148 7490 158-00 10100-00 10900-00 435-21 khoTI 158-5] 173] 1651 173-00 87700-00 80400-00 1301-08 napho 1959-60 | 219 38220 130-61 112500-00 85000-00 3253-86 naphe. 1960-61 | 266 55230 4704-17 171235-35 132235-58 3i73-74 napho 1961-62 276 41750 8348-22 231400-00 174100-00 3477-10 napho 1962-63] 318 91600/14375-32 155650-00 84040-00 ja | 977-24 naphe 1963-64 336/12486915370-56 476 350-00 32 6800-0 0 66700 a 3047-48 naphe 1964-65] 349162390/18831-4 420895-73 398 368-23' 12100-78 nI | | | Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. puMjApAdara jutha khe. vi. vi. kA. saha. maMDaLI. muM. paMjApAdara lIlIyA tAluko noMdhaNI naMbara-16 ji. amarelI sthApanA tA. 11-3-24 kula kAryabhaMDaLa-be lAkha trIsa hajAra, zerabhaMDoLa 61980-00 sabhya saMkhyA 265 anya phaMDa 35108-48 anAmata phaMDa 23343-50 khAtara-biyAraNa-khAMDa-anAja vigerenuM jaththAbaMdha kAmakAja tAlukA DIlarsa temaja sastA anAjanI rITela dukAna kApaDa jana vigere. vya, ka. sA . zrI phulajIbhAI bhavAnabhAI , prAgajIbhAi ANaMdabhAI haribhAI gopAbhAI gelAbhAI mohanabhAI devazIbhAI DAyAbhAI jAdavabhAI AMbAbhAI zrI bhagavAnabhAI jAdavabhAI , mehanabhAI DuMgarabhAI chaganabhAI lakhamaNabhAI prAgajIbhAI lavajIbhAI TapubhAI harasurabhAI gobarabhAI jIvarAjabhAI vasaMtalAla jaTAzaMkara sahamaMtrI bhIkhA pAtA talATa zAmajIbhAI dhanajIbhAI paTela ma trI jayaMtilAla vIrajI sastA anAjanI dukAnanA menejara bacu hasana cokIdAra bacubhAI jAdavabhAI ukANI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments from : Shop Phone 30692 GRAM: VINODART VINODRAI & Co. Art Silk Cloth Merchants. Res. Phone: 473830 206, Jawahar Gally, Swadeshi Market, Kalbadevi Road, BOMBAY - 2. With Best Compliments From: Phone No. 322756 Gram: 'NAITIK' Ms. Nanalal Shantilal Mfgs. & Dealers in : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat STAINLESS STEEL & GERMAN SILVER WARES 65, Marwadi Bazar, BOMBAY-2. www.umaragyanbhandar.com Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ havanama pArAdara-mIllA cha dhamAM ramA para rahetA hema che. tethI temane TemA ghI. AnaMDha rAja mAre mA male geLAone roja hoya che. have ApaNe meLA-usa joI zake te junAgahAmahIlanI cI. pahelA pahelAM temanA paheraveza ane kherA vize jANI lezuM cUDI paNa banatI. ke jethI temane oLakhavAmAM bahu muzkelI na naDe. vapaLI, zihora tAMbA-pittaLanA, uparAMta ziheramAM saMdhavAnI tamAka ane kAcanA rakAbI-pyAlA, dvArakA, mIThApura, ajara, verAvaLa saurASTramAM rahelA vidhavidha jJAtionAM paheraveza simenTa bane che. paNuM anokhA che. rajapUta sonerI kAravALe caLakatA raMgane sApho, acakana, suravALa ane upara bheTa morabI -kAcanA vAsaNe, bAMdhe che. ane hAla, taravAra jevA hathiyAro sAthe rAkhe che. ma -mATInAM vAsaNa, tathA eravADamAM - gaLAmAM hIrA, mANeka jevA hiMmatI ratnene mATInA vAsaNe bane che kaMThe, kAne kaDala ane hAthe paheIi para che mahuvA -lAkaDAMnAM ramakaDAM. sAdhAraNa sthitimAM rAjapUto pizAka sAde paheratA hovA chatAM kaTAra tathA bIjA hathiyAranI bAbatamAM gAdhaDakA :-cAmaDAnA ru ane caMpala. mApanI TApaTIpa vadhAre kare che. vATa caDAvavAno temaja khetI upayogI, dAtaraDA, kAkI-bAbariyA, vigeme paheraveza rajapUtAnA dAtaraDIo banAvavAne gR8 ughoga vakhaNAya che. paheravezane maLato che.' vaMDA -pittaLanAM kAMTA, rajapUtANI tathA kAriyANI paraja pALe che. chatAM kimatI kapaDA ane ghareNAM pahere te tene rivAja che. jetapura-henDa prinTa sADIo vakhaNAya che. lagabhaga 40 kArakhAnA che. te sivAya agarabattI, sAbu, oIla mile, vigere vyavasAyo pratyeka moTA gAma ane zaheramAM vikasyo che. kheti ane kheta majure jhADA pANukArAnAM" ceraNA, kaDiyu, agara khamisa ane mAre phALiyuM khAdhe che. A badhA vyApAra mATe nANAMnI levaDa devA benka dvArA, piki dvArA, ane mAlanI levaDa devaDa dvArA thAya che. mudra kAMThAnA kheDute ane khAravAo gerahAnI nADI para kamaLa ane mAthe kAca bhalI ropIne oDhe che. A rIte jotA saurASTrIyane davamI ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyama varga', lelA agara khetI, mAcekanI agara krATa ane mAthe TApI asara udhADe mAthe rahe che. khArAka saurASTranA le khAsa karI rRkhajarAnAM rATalA, reTalI, bhAkharI ane lIleAtarI zAka khAya che. vyApArI varga dALabhAta, khIcaDInA khArAka le che. ghI, dUdha ane chAza darekanA khArAkamAM hAya che. yAtrA-meLA sAmAnya rIte meLAnAM sthaLo jyAM yAtrAdhAma hAya tyAM ja hAya che. saurASTramAM AvA meLA comAsAmAM ane khAsa karIne zrAvaNu mAsamAM bharAya che. A meLAe 1 thI 7 divasa sudhI cAle che. temAM 5 thI 10000 sudhI mANasA ekaThA thAya che. temAM saurASTranuM : TIppaNInRtya, dhamAlanRtya, ane rAsama DaLInAM kAryakramA jovA maLe che. A sthaLe AsapAsanAM vyApArIo vyApAra arthe paNa Ave che. saurASTramAM AvA meLAe ThekaThekANe bharAya che. chatAM khAsa meLAo nIce pramANe bharAya che. (15) rAjakATa, (16) vaDhavANu, (17) taraNetara, (18) jaLezvara, (19) dhaMdhukA bhImanAtha, (20) cennA somanAtha,(21) mahuvA, (22)khADhaDA, (23) bhIDabhajana, (24) dvArakA, (25) pAlItANA, (26) surendranagara, (27) nArAyaNu sarovara, (28) kATezvara (29) aMjAra, (30) gaDhaDA svAmI, (31) TaMkArA vigere. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat have A meLAomAM sarakArazrI taraphathI lakrepa ceAgI gRhaudyogAnI cIja vastuonAM praznanA paNu gAThavavAmAM Ave che. A sivAya sarakArazrIe havA khAvAnAM sthaLo agara mAtrAnA sthaLo ke sau dhAmAe lokAnA UpayAgAthe' vihAradhAmo banAvyA che te saurASTramAM nIce pramANe che. vihAradhAmA cAravAha :-cAravADa saurASTranI dakSiNe samudra kinAre AveluM ramaNiya sthaLa che. nAgaravelanI vADIo, phaLaphulathI lacI paDatAM bagIcAo, zeraDInAM vADha ane vADIethI bharyAM A pradeza kharekhara cApArDa' nAma sArthaka kare che. ahIMA keTalAe khAnagI khagalA ane junA junAMgaDhanA navAmane rAjya mahela che. havA khAvAnuM thaLa che, (1) junAgaDha. (ra) seAmanAtha pATahyu, (3) tulazIzyAma, (4) porabaMdara. (5) bilezvara, (6) mAdhupura, (7) visAvaddara, (8) jaDezvara, (9) A ahIMthI atihAsika sthaLo jevAke: siMhanA vasavATathI prakhyAta giranuM jaMgala, prasiddha somanAtha jharaNAMvALuM manehara sthaLa . tulazIzyAma,narasiMha maMdira, verAvaLanu" khIlatu' baMdara, dehe sarga, garama dara, (10) navAnagara, (jAmanagara) (11) joDI,mahetAnI kramabhUmi junAgaDha, giranAra, zilAlekha (12) khaMbhALiyA, (13) bhADalA, (14) bhANavaDa, gorakhanAthanI gArakhamaDhI vigere. www.umaragyanbhandar.com Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - sANa -madhya gIranA jaMgalamAM AveluM oLakhAtI lothala, raMgapura ane raDInA atyAre A sthaLa siMho jovA mATe pasaMda karyuM che. maLI Avela avaro Ame che. meyara- kALamAM A che kAra pANInI vALAne rAkhavAmAM aAvatA, ja maMdira guptayugavI okhI kAvatAM maitraka hamayanA ekASTranA gokhamaMli ane kaLasAra sUri mahAbalipura jatAM pASANu maMdirane maLatAM lAge che, tulazIzyAma -purANamAM "tapa" nAme eLakhAtuM sthaLa gIranI madhyamAM AveluM che. ane mAtra tA-UnA pANInAM kaMDanuM A@ . valabhI tAmrapatra para rAjya cina tarIke mUkAtA naMdInI pratimAno uThAva kazaLa kArIgarIne namate che. hAthaba :-grIka khalAsIo jene hastakavajha zi5: semanAthanAM avazeSamAM bacelI pratiullekha kare che. te havA khAvAnuM sthaLa che. tathA mAe, nRtya bhAvAe, asarAo, gavI vagere nilakaMTha mahAdeva ane bhadrezvaranAM ane samayanI che. cAlukaya rAjA bhImadevanAM vakhatanI zikatima maMdiro che. na hovAno saMbhava che. havAkhAvAnA sthaLe porabaMdara pAse sena-halAmaNanI yAda ApatuM navalakhA maMdiranuM khaDiyera UbhuM che. te moDherAnAM. gopanAtha, verAvaLa, mahuvA, ceravA, hAthama. sUryamaMdiranI sAthe sarakhAvI zakAya. bAlAcaDI vigere saurASTranA havAkhAvAnA sthaLo che. bhUta prAsAda ane giranAra-zetruMjayanAM devahave ApaNe saurASTranAM kalAkSetra ane mahatvanAM maMjinAM varNana haMmezA sAMbhaLIe chIe. sthaLa vize jANIe. teNa-dva-ThThA saikAmAM maraka taraNane kalAkSetra - kalAkSetrane ItihAsa sIsaSThane avikAra thayela te prakAranAM "maraka" taraNanA :goravati kare che. A (1) maraka toraNa-namUnA saurASTramAM gepanAM pUrANayugathI e pahelAM zilpa ane vastrAlaMkAranI maMdiranI gatImAM mane ghumalI pAsenI TekarI para kaLAmAM saurASTranI prajAe ghaNI pragati sAdhI che. sena kaMsArInAM devAlayanI uttara bhItatA gokhalA para nAnI AvRttimAM jovA maLe che. . bhASA, lIpi ane vANI vigere sAhitya kaLA kALanI gati sAthe Takara laI na zake te paNa bhUsta. (2) IhilakA tAraNa-A prakAranuM tAraNa ramAM rahelAM pASANu ane dhAtunA masukhAkRta mAryo giranAra paranAM nemInAtha jinAlayanAM gaDha maMDapanI ane hathiyAra parathI te LAnA vikAsano khyA dakSiNa catakImAM jovA maLe che. (mAM tAraNane bhAve che. ane te khyAla sikanI ati tarIke samaya 11 mI sadI gaNAya.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa8 eka sthaLe ane 17mI sadImAM jAmanagaranA rAyazI zAha derA- saranI praveza cokI para A prakAranuM raNa che, have ApaNe mahatvanAM nagaro joIe. (3) AMtala-adeha teraNa maraka taraNane (1) aMTALiyA:akRtrima mahAdevanuM bANa lagabhaga maLatuM che. te giranAra para saMmati rAjAnA ane maMdira jevA jevA che. maMdira tarIke oLakhAtA jinAlayanA maMDapanI praveza cerInA upalA mALa para jovA maLe che. A gAme sane 1594 nI sAlane sAmata khumANanI putravadhune pALiyA che. A sAmata laka-khA prakAranuM tAraNa verAvaLanI khumAruM baraDAnA lomA khumANanA pitAzrInA kAkA eka machA para paNa che. thatA hatA. - (pa) tuMga -porabaMdaranAM gopAlAla maMdira 2) adhevADA:-mAlezvarI nadIne kAMThe A tathA jUnAgaDha zahera jinAlayamAM A toraNano gAma vasyuM che. ahIMyA guru-celAnI pAdukA che. upayoga karela che. jAjaDiyA hanumAnanuM maMdira che, tethI yAtrAnuM sthaLa manAya che. maMtrIzvara vastupAle baMdhAvela zetruMjaya paranAM bAdinAtha maMdiranAM paNa Aja prakAranAM tAraNo che. (u) amaravela -I. sa. 986 nI sAlano satine pALiye che. A pALiyA pAchaLa evI kahevata che ke brAhmaNa vahuAranI A gAmanAM bakhArI (6) mahilakA-mahAtmA gAMdhIjInAM kitI. maMdiranA merAmAM A raNanI racanA cAlu yugamAM royadanAM sIdI nokare lAja lUTI hatI. tethI te brAhmaNIne dhaNI te sIdI nokara sAme vaDhaDa karavA karavAmAM Avela che. gaye, paNa te mArA ane bAI 5.7ii sati thai. ribaMdara javAnuM thAya te jojo. (4) amarelI-nAganAtha mahAdevanAM maMdiramAM sArASTramAM lAkaDA para kotarakAmanI anokhI Avela lekha uparathI jaNAya che ke enuM junuM nAma bhAta, bhAvanagara, jevA vigere sthaLe jovA maLe che. amaravallI ane gIvaNavalI hatuM. ; gopanArIonAM mATInAM vara ane kAlA paranAM bI ane vaDI nadInI vaccamAM nAnAM zaheranAM citraNa juo to tamo tAjAma thaI jAo. saurA- khaMDiyara ane kAmanAtha tathA naMbaka sAthanI madira mAM mera ThemanAM ghare paNa eka kalA sarjanamAM jovA maLe che. anekhA namUnA gaNAya. A amArI gAyakavADano eka vakhata prAnta chele saurASTramAM chUNAmAM paNa kalAkRtio hatuM, ane tenuM mukhya zahera hatuM. hAla te ja jovA maLe che. jillAnuM mukhya zahera che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amarelIne Adhunika Dhabe sudhAre mAyAvADanAM (12) umarALA:-bhAvanagaranI junI rAjyasubA viThThalarAva devAjIe karAvelo. dhAnInuM zahera hatuM, hAla te ja mahAlAnuM mukhya mathaka che. (5) mATaH- A gAma lAkhA phulANIe vasAvyAnuM kahevAya che. hAla tyAM lAkhA phulANIne 13) yA keTahA-pATaNathI vAjapAe pALi che. ahIM pitAnI rAjadhAnI sthApI hatI. ahIMyA 2 koNa cAle te chate phU (vAva) che, cAmuMDA mA gAmane agAu ATha kaTa hatAtethI te mAtAnuM prakhyAta maMdira che. gAmanuM nAma ATakoTa paDayuM kahe che. (14) UnA-nelavADA - A bane zaherA lAkhAnAM maraNa pachI A gAma mAhirAe najika che. UnAnuM saMskRta pustakomAM "uta" vasAvela, tyAra bAda khareDInA khUmANee tene kaje che evuM nAma maLe che. kareluM ane chelle jUnAgaDha tAbe hatuM. ahIMyA agAu nevALa brAhmaNanuM rAjya hatuM. (6) ANaMdapura:-I. sa. 1068 mAM anaMta cUDAsamAe vasAvI anaMtezvara mahAdevanuM maMdira A brAhmaNa pAsethI vAja ThAkora vejale laI lIdhuM. baMdhAvyuM te hAla che. ahIMyA zAhabAgamAM jagataguru hIravijayasurIzvaranA () AdityANA-rabaMdaranAM prakhyAta patha smaraNArthe eka lekha che. tenAM para muslima bAdazAhe nI ahIM khANa che. tenI jata cUnA paththaranI che. jajiyA vera letA. (8) AmaraNa- dAvalazA pIranI prakhyAta karamA che. tenI yAtrAe dhaNAM loko Ave che. delavADAmAM jalate minAre che. (9) maNa-maNAra nadInAM kAMThA para jUnuM gAma che havA khAvAnuM sthaLa che. nAnA gopanAthajInuM maMdira che. (15) ayAveja:-pAlitANuM tAlukAnuM zetruMjI nadI para gAma che. ahIMyA khoDiyAranuM prakhyAta maMdira che. te maMdira jAnAgaDhanA rAjA rA'naiSiNa 1lAe baMdhAvyAnuM kahevAya che.' mirAta-I-ahamadImAM "AlaMga' tathA dasturaUta-amAlamAM "maNArane baMdara kahyuM che.' (10) upaleTA-vyApArI zahera che. (16) okhAmaMDaLa-vAranuM mathaka ane beTa che. tyAMnA madira jovA jevA che. ahIMyA saMkhanArAyaNanuM junuM ane navuM evA be maMdiro che, tethI beTa dvAra paNa kahe che. bIjA ghaNAM maMdira che. hAi kamANInI daragAha tathA taLAva. (11) umaraDA-bhogA nadI ahIMthI bIla gaMgAnA nAme oLakhAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 abaLA paNa bhunuM gAma che. I.sa. 1414 nA satIne pALiyA che. candrADI:- dhrAMgadhrAthI 18 mAila dUra che. A gAmane nakasena cAvaDAnI rAjyadhAnI nAvatI' parathI 'krAnTrADI' nAma thayuM` kahe che. ahIMyA ghaNI jInI vAve che. ahIMyA cA LA ja ha :- ahIMyA zitaLA mAtAnu prakhyAta maMdira che. sAva2kuMDalAH- dhIkatu zahera ' ane pavitra nAvalI nadInA lIdhe prakhyAta che ahIMyA loDhAne sAmAna ane kAMTA khate che. te bhAratabharamAM prakhyAta che. kuMDAH-vaDAgaruM mIThuM pAke che. kutiyANA :-kuMtI nAme kAI :cAraNubhAI e potAnA nAma patI eka neza bAMdhela te vadhIne gAma thatAM tenu nAma kutiyANA paDayu musalamAne kutiyA NAne mujhapharAbAda kahetA kAraNa ke gujarAtanAM sukhA mujhapharane A gAma bahu gamatuM. ahIMyA zAkhI kharAtanA urasa bharAya che. svAhA :-thI ane cUnA paththara mATe prakhyAta che. ADInAra :-khAMDanu meTu' kArakhAnuM che. mULa dvArA ahIMyA che. kAyalI :- trinetranuM prakhyAta maMdira che. gaNeza ane akSaya vaDa che, tethI ahIMyA meLo bharAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat kha'bhAlIyA (jAma) :-ahIMyA jInAM vakhatanAM keTalAMeka maMdira che. ahIMyA agAu khIca lenDiMga nU| banatI. bharatI :-bAlamasAhanI daragAha che. gaDhaDA H-svAmInArAyaNu saMpradAyanuM mukhya dhAma che. gAdhakaDA :-gArakhamaDhInAM khAvA sAmanAya jIvatA ghaTAyA hatA tethI temanAM kahevA mujaba . agAu A gAmanuM ' gAdhakaDA ' nAma paDayuM che. nAma gAdhezvara hatu. bhAvanagara :-saurASTranuM sauthI moTu zahera ane baMdara che. takhtezvara maMdira, rUvAparI maMdira, myujhiyama, orataLAva, ga'gAderI rAjya mahela, gAMdhI smRti, svayaM aca kSita leAkageTa jovA jevA che. agAu gehilavADanI rAjyanAnInuM zahera hatu. hAla Aja jillAnuM mukhya zahera che. rAjakoTa :-grejo, tathA anya keLavaNI saMsthA, myujhIyama, mADema, khAlajIvana, svImiMga putra, khAdI bhavana jovA jevA che. yAraba'12:-jItu suddAmApurI nAma sudAmAjInu maMdira, mahAtmA gAMdhIjInuM janmasthAna, kirtimaMdira, bhAta maMdira, ane samudra kinAre karavAnA suMdara jagyA. junAgaDha saurASTranuM ati prAcIna nagara ane saurASTranI rAdhAnInu mukhya zahera, A zaheranI aMdara. kharAka zikSAlekha, uparakrATanA purANA killo, ane temAM AvelI khArA keDiyA vigerenI www.umaragyanbhandar.com Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mu. TIMbI zu bhecchA pAThave che zrI TI'khI sevA sahakArI sthApanA tArIkha H- 25-11-26 zera bhaDALa : 28630-00 8580-68 2130-50 kuMvarajI amarazI maMtrI (1) khADA jhavera (2) kheADIdAsa jeThAbhAI vAlajI lIMbA (3) anAmata kuMDa H anya phaMDa :- anya noMdha : maMDaLI khAtara-bIyAraNu-sastA anAja-ddavAonu vigere kAmakAja kare che. vyavasthApaka kamiTinA sabhyA maMDaLI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat umarALA tAlukA bhAvanagara jillo noMdhaNI naMbara :~ para sabhya saMkhyA - 108 94 24 kheDUta * khIna kheDUta : (4) drIpubhA gagubhA (5) parazAtama vastA (1) bhImajI nAnajI kAnajI rAmajI pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments from For Efficient Handling Quick Despatch, and Early Clearance of Your Cargo IMPORT OR EXPORT At the Ports of Bhavnagar, Kandla, Navlakhi, Veraval & Magdalla. Contact : Messrs H. K. DAVE - Forwarding & Shipping Agents, Stevedores, Handling & Transport Contractors for Government Foodgrains. Head Office: BHAVNAGAR. P. B. No. 39, Khar Gate. Phone :: { Telegram: HEMPYARN Branches Kandla Navlakhi Veraval Magdalla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 3231, 3786, 1 Office 3633, 4201, 3852-Resi. All Branches. Tel. No. 154 Ext. 9 192 4525 www.umaragyanbhandar.com Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acinagu, atikaDI vAva, nadhi , mAbAo vAMkAnera -vAMkI bAMdhaNanuM zahera ane jo para rAma mahela myujhIyama, prahasthAna,)sujjana taLAva, mahAdeva.' koleja, sAkarabAgamAM prANIsaMgrahasthAna vigere jovA merabI -vAla maMdira, kuberavAva, dUdha rAjamahela, velIMgTana sekreTarIeTa, jovA jevA che. gIranAra taLeTImAM dAdara kuMDa, ITavAnA avazeSa, beradevIpUta, parvata upara jaina derAsara TaMkArA -AryasamAjanAM sthApaka maharSi judI judI TUMka uparanA maMdiza, azokavana, zeSAvana, dayAnaMda sarasvatInuM janma sthAna, penanuM kArakhAnuM, hanumAnadhArA, velanAthamaDhI, patharITI, tathA vanarAjI. che. rAtA akIkanA paththara ghaNuM maLe che. dAtAra -dAtAranI daragAha ane dAtAra Dema, jAmanagara :-kaThA tathA lokhaMDanA kilAo, smasyAna, jaina daherAsara, tathA anya maMdira, verAvaLa :-gujarAtanuM agatyanuM matsyabaMdara, darabAragaDha, rAjamahela, myujhIyama pratApavilAsa, dhItuM zahera, reyona phekaTarI, zrI somanAtha mahAdevanuM mahelanI pikacara gelerI, Ayurvedika keleja, sUryagraha jIrNodhdhAra karela maMdira. raNuchatasAgara taLAva, beDI- tathA rajI paTe, naukA tAlima skula (AI. ena. esa.) vAlasurA. vigere jAmanagara zaheramAM jovA maLaze. prabhAsapATaNa -triveNItIrtha, detsarga junA maMdira ane majIde. mAMgarelI zAhanI kabara, bhagavAna caMdraprabhujInuM * mati, dvArakA :-jagata maMdira, akSamaNInuM prAcIna madira, mA zaMkarAcAryanuM zAradApITha, ane simenTa cilI vAmanajInuM maMdira ane jAme marijI phekaTarI. tathA tAMbA-pittaLanAM vAsaNo banAvavAnA kArakhAnA. mIpura :-tAtA kemIkalsa reTarI, tulazIzyAma -gIra jaMgalanI madhyamAM zAmajI mahuvA :-etihAsika katapura gAma, bhavAnI bhagavAnanuM madira, UnA pANInA jharA, holIDe kepa.. maMdira, jIvIta svAmI (mahAvIra prabhu)nuM maMdira baMdara, rAmabAga, lAkaDAnAM ramakaDAM hAthItinuM valabhIpura -A zahera maitranA samayamAM kAma vigere. saurASTra gujarAtanuM pATanagara hatuM. A etihAsika zaheranAM avazeSe paNa jovA jevA che. taLAja (tAladhvaja nagarI) guphAo ane TekarI para jaina maMdira, - vaDhavANa:-rANakadevInuM maMdira. mAdhAvAva, dharejanAM mahAsatinI jagyA (surendranagara). : cAravADa-helIDe kema-(vigata agAu ApI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 ehiyAra beDiyAra mAtAjInuM maMdira, jesara-saravaiyAmAM je-je prakhyAta thaI rAjaparA :-baraDA DuMgara (porabaMdara pAse gayA temAM jesAe A jesara gAma vasAvyuM tathA khaMbhALA hIla, porabaMdaranA mahArANA sAhebane vejAe vajenAtha mahAdevanuM maMdira baMdhAvyuM. A amara pelesa, maMdira vakhANuvA lAyaka che. Sada -harSadA mAtAjInuM maMdira. jeThI-merAmaNa khavAse viksAveluM zahera ane sAruM baMdara che. sAsaNagIra jaMgalanAM siMha ane prANIo ane kudaratI sthitImAM jovA maLe che. jhAMjhamera -gAMjharazI vALAe pitAnAM nAma para, kanakAi -gIranAM jaMgalamAM kanakAI mAtAnA A gAma vasAveluM hevA saMbhava che. ahIMyA belemadira. bheMsalI khaDaka para phIraMgIoe pakhAnuM tathA * killebaMdhI karI hatI. * * * . ! jalAlapura -jalAlazAha pIranI daragAha che. prakara-medhapAlae vasAvela A gAma rekaro jAda-junA vakhatanuM zahera jaNAya che. upara hovAthI Takara evA nAme oLakhAya che. kSatrapa vaMzane tAmra lekha ahIMthI 7 mA darathI ahIMyA eka suMdara jaina maMdira che. ahIMyA mIThuM, maLyA hatA. temAM jasadaNane "svabhISTana' evA * enI meLe pAke che. " nAme lakhela che." ' - " TImANA-pAMDava bhIma ane bhadrAvatInAM rAjA . junAgaDhanAM zerIe ahiM eka kIle sAthe laDAI thaI te vakhate bhadrAvatInAM rAjAe batAvyA pachI A zahera gherIgaDha e nAme oLa. TImANamAM pitAnI gAdI sthApI hovAno ullekha khatuM hevAna ullekha che ane 16pathI prAcIna che. te parathI A ati junuM zahera havA saMbhava che." tAbAmAM A zahera Avela hatuM. .. ' ahIMyA eka junA taLAvanAM avazeSo hovAnuM jApharAbAda-AbAda baMdara ane matsya udyo nuM mAluma paDe che. ' ' . ' mathaka che. ahIMyA gujarAtanA sulatAna mujhaphare kile ? " baMdhAvele tethI mULa A zaheranuM mujhapharAbAda nAma vastupAla caritramAM lakhyuM che ke- "TImANanAM hatuM. tenuM apabhraMza "jApharAbAda' nAma paDyuM hevA dIdhA nAmanA eka vepArIe pitAnuM sarvasva ApI saMbhava che, I eka phUlanI mALA kharIdI maMdiramAM pUjA kara: - jetapura-bhAdara nadIne kAMThe dhIkatuM zahera che. vAne haka kharIdyo hato. te " TIhA' ghIne vAra henDaprinTanI sADIo dezabharamAM prakhyAta che. cAMpa- karo." (hAla paNa TImANAnuM ghI vakhaNAya che.)'' rAjavALA ahIMyA thaI gaye, bhIDabhaMjana mahAdevanuM A TrIbdA uparathI TImANA gAmanuM nAma paDyuM jovAlAyaka maMdira che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 : :. Ave che ' ' maLe che. . . . . : - DuMgara:-prAcina nagara hatu, tenuM mULanAma goDalA-junI rAjadhAnInuM zahera hatuM, zaheranI mata keTa' ke "marApurI' evuM maLe che. ahIMthI bAMdhaNI jevA jevI che, , . * ekAda mAIla dUra beruM' (lAla mATI) nIkaLe che.. te kuMbhAra ne mATInAM vAsaNo raMgavAnA upagamAM gopanAtha-gopanAtha mahAdevanuM maMdira che, te Ave che ' ' . . " " mahAdeva narasiMha mahetAne prasanna thayAne ullekha taraNetara trinetrezvara mahAdevanuM maMdira - e ghelA somanAtha-somanAtha mahAdevanuM nAnuM pAlitANA zetruMjaya DuMgara para jaina derAsare, maMdira che. ahIMyA zrAvaNuM vada 10 nA roja ghelA zahera, zaheramAM derAsara, bhairavanAtha maMdira, pUla nadIne kAMThe meLo bharAya che. zetruMjI Dema. davAonI prathama rAjadhAnInuM dhIkatuM' bAlAcaDI-sainika zALA ane havAkhAvAnuM zahera hatuM, hAla khaMDitha che. temAM navalakhA, gaNe sthaLa che. zaMkaranAM ghaNAM lIMga che. daherA, rAmApoLa, jeThAMvALA, "senasArI taLAva : ' , " pAsenAM daherAM tathA AbhapurAnA zikhara uparanAM, gaDhavI -varatu nadIne kAMThe januM gAma che. rAjya mahelanAM maMdiro jovA jevo che. gujarAtane bheLo bhImadeva semanAtha AgaLa mahamada gajanavIthI hArI bhAge te vakhate ahIMyA saMtAyAnuM cAMca-dariyAnI khADImAM jamInanI aNI para pharistAmAM lakhyuM che te (ganDaba) gaDhavIgAma he vaselA, A gAmamAM traNa hajAra varSa junuM ane joIe. na" ' ajANyuM eka jhADa che. te A dezanuM nathI, tema badhA kahe che. ahIMnI nAnI hAramALAne kayalAnI TekarIo A ahImAMthI matI maLatAM hatAM. gAriyAdhAra-pAlitANAnuM junuM mukhya zahera ceka-najIkamAM vAMco DuMgara (hastagIrI) hatuM. A zahera junAgaDhanA rA'gAriyAe vasAvyuM bedAnA nesa-pAse kamaLo DuMgura (kAmagirI) A che. ahIMyA bharavanAtha maMdira darzana karavA lAyaka che. gAma pAse AvelA che. - hatA . 2 : | gudI-keLiyA- junA vakhatamAM guMdIgaDha ' kahevAtuM, nAganuM mukhya mathaka hatuM. keLIyAka dInuM paruM hatuM, ane temAM keLA nI vastI hatI tethI keLIyAka nAma apAyuM. ahIMyA nIlakaMTha - cogaTha-beDiyAra, medaLiyabhUti ane DuMgaraDI e cAra DuMgarAo uparathI A gAmanuM nAma rogaTha paDayuM che. che . cATalA-januM DhagaDha, cAunDagara, mAthe cAvaMDa mAtAnuM prakhyAta maMdira che. . ! DAkala Dana karavo yA che, te ' vAvaDa mA nava prA. .. jo " '' : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 chAyAM. jeThavALAnI rANapura cheDayA pachInI rAjyadhAnInuM zahera pArakhaMdarathI be mAIla dUra che. DhAMka :-AloyanAM DuMgarAnI agni khUNe AveluM A gAma ghUmalInA jeThavAthyonA tAbe hatuM. enu junu nAma preha pATaNa kahe che. A zahera dharatIkapathI daTAI gayuM ane te nAme navu' zahera vasyu hAvAnu kahevAya che. pachI DhAMka sthAna :-aa zahera prAcIna che; karatA killo che. sUrya maMdira che, tathA vAsUphInAga tathA mAMDiyA elI nAganu' madira che. ahIMyA nAnA nAnAM kaNAM taLAvA che. dAtrANA -junAgaDhanAM chellA rA'mAMDalikanA zrApa ApanAra AI nAgabAInI janmabhUbhi che. ahIMyA nAgabAInI derI ane pALio che. trApaja :-dhiradhAra para mahAdevanuM madira darzana ane yAtrA cAlyA ja kare che. karavA yogya che. dIva :-I. sa. nI 8mI sadImAM cAvaDAenu mathaka hatuM. 12mI sadImAM cAvaDAone vAghelAoe ahIMthI kADhyA. tArIkha-I. sArarTamAM lakhyuM che ke, mahamada egaDAnAM vakhatamAM dIva musalamAneAnA hAthamAM hatuM. sulatAna bahAduAhe kIragIone dIva serpavAnI zarate temanI humAtru sAme madada mAgI hatI. tyAthI dIva kIrgIonA tAbAmAM gayuM hatu. hAla junADha jillAmAM alaga vahIvaTa cAle che. maMdira che, lAla mATI je kuMbhAra lokAne upayogI che. te bagI maLe che. A gAmamaitraka rAjAnI mahena dudA ke je bauddha sAdhvI banI gayA hatA. temaNe vasAvyu che. dudhareja :-sUrya maMdira che. kAThI-darakhArAnI A khAsa jagyA gaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sattAdhAra :-sattanAM AdhAre cAlatA Azrama, ( gIgA pIranA takIo che.) tyAM akhaMDa dhUpa-dIpa dhANI :-kuMDa, pANInuM jharaNuM, junI masjida jovA jevI che. ahIMthI thoDe dUra kheDiyAra Dema ane gaLadharAnA khoDiyAra prakhyAta che. patnAvaDA :-sutrapADAnI najIka A gAme gAyatrI kuMDa tathA eka maMdira che. ahIMnA jI ! khaDiyo parathI lAge che ke mA AbAda zahera ze A sthaLethI agAu saMvata 1514ne phArasI-saMskRta lekha maLI AvyA hatA. pATaNavAva :-ahIMyA AzramanA DuMgarA para bhAMgela killo ane traNa taLAva che. tathA mAtarI mAtAnuM prAcita maMdira che. jagyA pALiyAda :-dAnA bhagatanI prakhyAta che. khAcaranu mULa girAsadArI AbAda gAma che. pAsta 2:-jInuM nAma mu`gI pATavyu hatuM tema kahe che. ahIMyA aMbA mAtAnu maMdira che, t pIMDArA :-dvArakA vasyA pahelAnu gAma hovAnuM kahe che ane ahIMyA ghaNAM R muninA kSAzrama Du'DAsa ;-prAcina mAhera che. vAtu sekInuM hatA. ahIMyA kuMDa ane mahAdeva ane brahmAnAM www.umaragyanbhandar.com Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from : THE BHAVNAGAR VEGETABLE PRODUCTS LTD. P. O. No. 28 BHAVNAGAR ( Gujrat State) Manufacturers of "PRABHAT " & "USHA " Brands Vanaspati "KIRAN " Brand Refined Bunder Road, Groundnut oil, Acid oil, & De-Oiled Oilcake Powder Tele. No 3325-26 & 3327 Gram :- VANASPATI' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zu be cchA pA & ve che zrI kheADA-rAhiMsA jItha sahakArI maMDaLI mu. kheDA sthApanA tArIkha :- 15-3-56 zera bhaDALa :- 39410-00 anAmata krUDa :~ 1999 anya phaMDa H mahuvA tAlukA bhAvanagara jillo noMdhaNI naMbara :- 458 sabhya sakhyA :- 344 255 89 kheDUta H bInakheDUta : maMDaLI mAraphate supara khAtara sabhyAne purU pADe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ve. meA. mahetA 2. 1. vasAyA maMtrI zrI kheDA-hiMsA khe. vi. vi. kA. sa. ma. lI. pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMdira jevA lAyaka che. killo jovA jevo che. ahIyAnI bIksa karIma mIThA pANInIe kuI tene paNa InAM nAme oLakhAya che. lAThI -ahIMnA 1 eka puruSane 96 Ica : lAMbI mUcho hatI. tene vizva pAritoSika maLyuM hatuM. bAlAgAma -baLavA nAmanA Ahire rAma veluM tethI tenA nAma parathI bAlAgAma kahevAya che hariyANA strakhyAta kAzI vizvanAthanuM ahIMyA vaDanagarA nAganI jozIpurA khAnI maMdira che. kaLadevI vAsagadevInuM maMdira che. A alaphakhAne jyAre gujarAta para hallo karyo. bIlakhA -balI rAjAnuM vasAvela (bathIsthAna) te vakhate A maMdiramAMthI TALAbaMdha baMmarAo te mAM khIlakhA : A sthAne che. sAMLane nIkaLI AkhA lazkarane khyA hatA. parINAme khAMDaNiye ke jemAM potAnA putra ceTIyAnuM maratA lazkara bhAgyuM hatuM. khAMDayu hatuM te che. bagaDANA -nAnI traNa nadIonI triveNI che. bhAvIha prAcina nagara che. ramaNIna rIkaccha bagadAlava kuMDa ane bagaDezvara mahAdevanuM prAcina haraNa karavA AvelA te vakhate 2kame tenI sAme maMdira jovA jevA che. thayo ane hA, tethI pitAnI rAjadhAnI kuMdanapura na jatAM A sthaLe bhadrAvatI vasAvI potAnI rAjaya dhAnI sthApI hatI. ane bhadrezvara mahAdevanI sthApanA bagasarA (bhAyANI) -I. sa. 1535 mAM karI hatI. devagAma devalIna vALA mAMcA layAe A gAma jItI lIdhu. tyArathI A zahera bagasarA bhAyANInA nAme oLakhAya che. ahIMnA cepALa ane sAlA bhANava8-ghUmalInA bhANa jeThavAe vasAveluM A zahera che, bhANanAtha mahAdeva che. mAMgaDAvAnA vakhaNuya che. bhUta thaI rahe te bhUtavA paNa ahIM che. bagasarA (hi) -gheDiyA caNA, bITa ane pI mArA dile jevA.je che.(DuMgarIhila) Bga nAmanI puSkaLa vanaspati thAya che. zuM jalI:-pitaLa pAlizanI mATI maLe che. baravALA ;-ghelAzAhe baMdhAvela kilo jevA jevo che. IrA -rAkheMgAra bIjae bApanI pratijJA pALavA A joIne kilo toDa hato. bAbarA :-A zahera arjuna pUtra babruvAhane vasAvI tyAM potAnI rAjadhAnI sthApI hovAnuM kahevAya che. ahIMyA eka babruvAhana kuMDa paNa che. mAlupura -mAdhavarAyanuM prAcina maMdira che. zrIkRSNa-kSmaNInAM ahIM lagna thayelA. bAlaMbhA -I. sa. 1714 me bagAvela rAjulA para khANanuM zahera baMne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 khAkharIyAvADanA haDhANuAnu' mukhya nagara che. rADIsA :-taLAjAnA prakhyAta UgAvALAne citrAsara para pALiyA che visAvadara :gIranA jaMgalanu mukhya zahera che. ahIMthI cha mAIla dUra haiAliyA DuMgara para prakhyAta hAthala-pANInI guphA che. A gAmane pAdara vahetI popaTaDI nadI viSe eka dAho che - pApaTaDI kahe hu pAtaLI. hAlu' dharatI haica, pahelAM nAkhu khATale te pachI vadhAruM peTa." A kahetI visAvadarane pAdara vahetI pApaDI nadI mATe yatheccha che. kAraNa ke A nadInuM pANI gIranA mULIAmAMthI AvatuM hAvAthI bhAre che, ane pIvAthI jaLadharanuM darda thAya thAya che. nagara hAla nAnu gAmaDu che. ahIMyA jInAmAM junAM sUrya'madiranAM khaDiyarA che. rA' vAtane keda karanAra anaMta cAvaDAnI rAjyadhAnInuM zahera hatu. hAla A TApumAM ciyALa kALI lokAnI vastI che. zrInagara:-jeThavA rajapUtAnI prathama rAdhAnInu lAcala ;-bhUrakhI sTezanathI be mAIla dUrathI siMdhanI saMskRtti tarIke oLakhAtI saMskRtinA aMtima samayanA mahattvanAM avazeSo maLI AvyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat A badhAM avazeSo siMdha saMskRttine eTalA khA pramANamAM maLatAM che H- jonArane khyAla paNa na Ave ke A haDappAnI saMskRttinAM avazeSo leAthala mAMthI maLyA haze ! A avazeSo i. sa. pahelAM 5000 va pUrvanA saurASTra-kacchanAM ItihAsa para judA ja prakAza pADaze. tema mAnI lIdhA vinA chUTA nathI. A saMskRtti-paNu sidhasaMskRttinA eka mahatvano vIrapura :-siddharAja jayasiMhanI mAtA mInala-akADA che ane ApaNune I. sa. pahelAM 4200thI devIe badhAvelI mInalavAva, .ane musalamAne e 4500 varSa pUrvenA itihAsa purA pADe che. teDI nAkhesa vizALa maMdiranAM khaDiyA tathA jalArAma bApAnu maMdira che rAjI :-bhadrA-bhAdara kAMThethI maLI AvelI A saMskRtti lothalanI samakAlina chatAM pAchaLathI A nagara vasyuM haze ziyALabeTa :-ziyALa kALAonAM nAma upa-tUTatAM rathI A nAma paDayu che. ahIMyA 80 thI 90 vAva che. temAM eka thAnatrAva che tenu pANI pIvAthI je strIone dhAvaNa AvatuM na hoya tene dhAvaNu Ave che, A sivAya-raMgapura, dezapala, gutalI sureMkATa, ane lakhapata vigere sthaLethI siMdhu-khINunI saskRtti AMkADA maLI AvyA che. mA saMskRtti siMdhuAM nIcalA kinArethI agara dakSiNa siMdhamAMthI keTalAMka khIna haDappI sAthe gujarAtamAM e kAMTe pravezyA 1 phATA kacchanAM raNamAM thai kacchamAM gayA. ro kAMTA bhAlanI paTTImAM AgaLa vadhI saurASTramAM pravezyA ema itihAsakAronu mAnavuM che. have ApaNe mahattvanA banAvAnI tavArIkha joI A lekha pUgu karazuM. www.umaragyanbhandar.com Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) divA sthaLI agatyanAM banAvAnuM aMdAje TIppaNa I. sa. pahelAM Azare 1200 thI 1000 ra (2) magadhanAM caMdraguptanA vakhata (3) azAka rAjA (4) maurIva'zanA rAjyanA ta (5) niSka (6) zaka rAnta eTa (7) saurASTramAM gupta sattA (8) valllabhI vaMza Azare I.sa. 378 thI 423 ( tAmrapatra mujaba ) (9) vaghabhInagaranA aMta Azare 700 74 (10) mahilavADa pATaNuM baMdhAyu' (11) vaMthaLInAM graharIpu ane zAkhAnuM mATI ( smArTakATanAM pALiyA mujaba) 175 I. sa. 200 daramiyAna I. sa. 78 thI 376 (12) gIjanInI sAmanAya savArI (13) jhAlAnuM pATaDImAM Agamana 11 mI sadInI Akhare (14) siddharAjanI rA'kheMgAra para caDAI 130 12 mI sadInI zarUAtamAM (15) gADhelAnuM Agamana * (16) okhA ane nAdheramAM rAThoDanI sthApanA 1200 (1) mAMgarALamAM zANu jeThavAnAM kanyAdAna 1208 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat (18) saiyada loDhAe. mAMgaroLa meLayu (19) kAThIonu` AAgamana (20) mujIkaranI prabhAsa para caDhAI 1401 (21) ahamadazAhanI giranAra para caDAI 1414 (22) jhAlAo) haLavada AvyA 1446 (23) mahamada begaDAnI mAMDalika para is (24) mahamada begaDAnI mAMDalika para prathama svArI 14}} 11 14:0 zrIjI svAmI 1472 (27) porTugIjhoe dIva lIdhuM (28) jAmanagaranA pAyA nAkhyA (25) zAhajAdA khalIzanI jUnAgaDhamAM nimanAka 1487 (26) saravaiyAne amarelInI jAgIra maLI 1494 15:4 1543 (29) bhucaramorInI laDAI (30) Akhare, jajUnAgaDha lIdhu 1591 (31) marAThA sattA ( saurASTramAM) 1760 thI 1819 (32) aMgrejo 1819 thI 1947 (33) saurASTra rAjya sthApanA (24) saurASTranu ema (35) rAjakATamAM rASTriyazALA sthApI 15. 1949 1242 1921 www.umaragyanbhandar.com Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) muMbaI dvibhASI rAjya sAthe saurASTranuM joDANa 1945 (7) kaccha varganuM rAjya banyu 1949 (8) kaccha-saurASTrane navA gujarAta rAjayamAM bheLavyA 1960 (40) saurASTramAM prathama relavenI zarUAta 1880 (41) kacchamAM prathama relave zarU thaI 1950 (42) kaMDalA mahAbaMdaranuM prathama tabakkAnuM kAma pUruM thayuM 1956 (43) 9 lAkhanA kharce jAmanagaramAM sUryagraha baMdhAyu. 1934 (39) kaMDalA baMdara para jeTI bAMdhI 1931-32 saurASTranAM nAmAbhidhAne ... ApaNu purANa khaDakalekha tathA grIka ane keTalAka aMgreja graMthakAree vyAkaraNanAM cInAonAM graMthamAM "surASTra" agara "saurASTra niyamane eka bAju mUkI saurASTranuM arthaghaTana karyuM evA nAmathI ApaNuM mAdare vatananI gauravapUrNa che. te graMthakAra ema kahe che ke-"sau " eTale gAthAo racAyelI jevA ane sAMbhaLavA maLe che. "sUryapUjaka lekone deza." AthI eka hakIkata phalita thAya che ke ApaNI mArI janmabhUmi ati prAcina samayamAM paNa A sthaLe ApaNe paNa vyAkaraNanA niyamane na saurASTra' agara "sarASTra" evA nAmAbhidhAnathI vaLagI rahIe te paN te ghaTAvelo artha baMdha vizvabharamAM nAmAMkita hatI. besatuM nathI. kAraNa ke- samagra saurASTrIyana prajA kAMI "sUryapUjaka" kadI hatI nahIM ane hAla 5NuM nathI, ApaNI devabhUmi "saurASTra agara "surASTranuM rajapUta rAjo paNa sarvazIya ane caMdra zAha arthadhaTana karavAmAM Ave te, (4) eTale 'sAro', rajapUtana hatA. AthI huM pote te aMgrejI graMtha ane (rASTra) eTale deza', Ama ApaNA vatanane kAroe " saurASTra" aMge karela arthadhaTana sAthe "sAra deza evo artha ghaTAvI zakAya che. saMpUrNapaNe maLa vicAra dharAvatuM nathI. have ApaNuM dezanuM sArApaNuM tenI phaLadrupa sauSTranI A dharatI para keTalAe zAsana karI jamInane lIdhe gaNavuM ke tenI pavitratAne lIdhe ? gayA, keTalAe taDakA-chAMyA AvI-jaI gayA. tema te nakkI karavuM kaThina che. kAraNa ke devabhUmi saurASTra tema nAma rUpa paNa badala te rahyA. bhArata ane jeTalI pApa rahita pavitra che teTalI phaLadrupa che. saurASTramAMthI hiMdu rAjadhAsta thayA pachInAM muslima Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuganAM samayamAM saurASTra muslima rAjyAmala nIce evuM nAma Apela hevAnI pratiti thAya che. ane AvatAM saurASTra' nAmane apabhraMza banAvI "tera" pAchaLathI briTIza yuga vakhatamAM junAgaDhanAM mArI evuM nAma ApavAmAM Avela hovAnA ulekhe vaMzanA muslima rAjyakartAonI hukamata taLeno bhAga akabaranAmA', AI-na-akabarI' ane "saraka-I- jasei nAma grahaNa karIne oLakhAto hevAnuM tavArikha nAmanA graMthamAM jovA maLe che. paNa jaNAya che. abulaphajhala paNa pitAnA graMthamAM "soraTha chelle megala samrATa auraMgajhebanA avasAna sarakArana. nava vibhAga' la be che. pachI turata ja muslima sattA astAcala pAmavA mAMDalI. ane paMdara varSa jevA TUMkA samayamAM marAThA abulajhalanAM uparokta vidhAna mujaba navA sattAno udbhava thayele. vibhAgamAM vahecAyelA samama "saurASTra ne "sara, prakAza zubhecchA pAThave che. phona naMbara : 5 6 dAsa jAdavarAya janarala maracanTa ena kamizana ejanTa - unA (saurASTra) zeTha harakIzanadAsa jAdavarAya enDa sansa phensI kApaDanA vepArI unA (sorASTra) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra-kacchanA saMto ane bhakato gorIdAsajI mahArAja vaDAla prAgaautihAsika yugathI ja sArAye vizvane preraNA jevA tIrthakoe Aja bhUmimAM rahIne preraNApAna maLI rahe evA saMte, bhakto ane munivaryone pAya che. kAzInA saMta kabIre paNa A bhUmimAM paurASTrane lAbha maLyo che. vedakALathI laIe te durvAsA. pitAnAM bhajane relAvyAM che. A badhAMnA paripAka rUpe bhagu vagere munioe tapa karavA mATe Anarta dezane saurASTramAM chellA traNacAra saikAomAM rAjakiya pasaMda karela che, pitA hIraNyakazipune satyano pATha aMdhAdhuMdhI ane arAjakatA vakhate AdhyAtmika prahallAde Aja bhUmimAM Ave che. te sthaLa AjanuM jyotane jalatI rAkhI aNIzuddha jIvanagALI mAnavatAlALA (gIra) daitya balIne mahAta karavA bhagavAna jAtane upayogI banyA che. jene kAraNe temanAM sthAno vAmananuM prAgaTaya Aja bhUmimAM thayuM je sthaLa leke Aje paNa vaMde che, puje che. AjanuM vaMthalI seraTha) ne yuddhamAM hakAvanAra mahArAjA mucakuMda Aja bhUmimAM cira niMdrAmAM AvA saurASTra ane kacchanA saMte. bhakto ane piDhavAnuM pasaMda karyuM. Aja bhUmimAM caMdramAe munivaryonA jIvanane joIe. siddhabhUmi giranAramAM te bhagavAna somanAthanuM sthApana karyuM. kAlayavana ane asaMkhya siddho ane te pAyA che. guru datAtreya jarAsaMdhanA dvimukhI AkramaNathI rASTrane bacAvavA gorakhanAtha, velanAtha jevA aneka siddho thaI bhagavAna zrIkRSNa bUhAtmaka draSTie saurASTramAM vasavATa gayA che. karI yuddhane khALyuM. Aja bhUmimAM janmela daridra mitra sudAmAne kaMcananA mahele ApIne garIba ane zrImatinA khyAlo te.DIne maMtrInI gAMTha majabuta karI. bhakata narasiMta mahetA paNa jUnAgaDhamAM thayA che ucca gaNu tI nAgara jJAtimAM janma havA bhagavAna budde paNa saurASTranA girinagaramAM tapa chatAM bhakti mArgane jhaDe laIne achUta gaNAtI karyuM. jIvananA satya mulyane samajAvate mahArAjA kemane AgaNe jaI kiratAla maMjIrAthI bhagavAnanI azokano zilAlekha tenA yAdagAra smaraNa rUpe Aje bhaktimAM raMgAIne abheda bhAvane bedhapATha Ape. paNa vata ubho che, bhagavAna zaMkarArA jJAna svaracita AdhyAtmika satya samajAvatAM pade rahyAM pracAra mATe bhAratanA pazcima cheDA tarIke Aja che. e vakhatanA jUnAgaDhanA rAjA rA' mAMDalikanI bhUmimAM potAnA maThanI sthApanA karI ahIMsAnA AkarI kasoTImAMthI pasAra thaI bhagavata mahImAnuM mahAna upAsaka bhagavAna nemInAtha ane pArasanAtha sAcuM darzana karAvyuM. mahAtmA gAMdhIjInuM priya bhajana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaiSNava jana te tene kahIe pIDa parAI jANe re," pAse bIlakhAmAM teo rahetAM. gRhasthAdharmanuM ema e kRti narasiha mahetAnI che. pAlana karI sAdhu saMtonI khUba sevA karatA. eka sAdhune jamADIne jamavuM tevu AkaruM vrata temaNe bhakata parvatahAsano janma nAgaranAtamAM lIdheluM. e vatanI kasoTI karavA bhagavAna Ave che. metA kuLamAM thayo hato. narasIMha metAnA e samakAlina ekanA eka putra celoyAne vadherI khAMDaNiye khADI. hatA ane tenA upara agAdha prema hato. mAMgaroLamAM bhagavAnanI AgaLa dhare che. AkarI kaseTIthI prabhu te rahetA. bhaktarAja beDANanI mAphaka dara sAla prasanna thaI cauyAne sajIvana kare che. bIlakhAmAM e che, cha mAse jamaNe hAthamAM tulasI laI dvArakA sthaLa prabhunA pIpaLa tarIke oLakhAya che. javuM gamatImAM snAna karavuM ane e tulasIpatra ane haju e khAMDaNiye ane sAMbelAMnA le raNachoDarAyane caDAvI darzana karI pAchuM ghera AvavuM darzana kare che. AvuM kaThina vrata 68 varSanI uMmara sudhI pAvuM. temanI banAvela parvata paccIsI paNa che ke gAya che. bata rehIdAsano janma kAzI pAse harijana temanA vaMzajo hajI sudhI vaiSNava kahevAya che. mAMga- camAramAM thayo hato. teo rAmAnaMda svAmInA ziSya LimAM tenA gharanI najIka :je vAvamAM bhagavAnane hatA. jIvananI uttarAvasthAmAM bhAratanI yAtrAe sAkSAtkAra thayo te vAva atyAre paNa gomatI vAva nIkaLyAne je junAgaDha tAbAnA sarasaI gAme vasavATa kahevAya che. karyo hato. rAjasthAnanAM mahAna kaviyatra mIrAMbAI bhakta hIdAsanA ziSya hatAM. sarasAmAM rahIne devAyata paMDitane janma mAladhArI vargamAM camArakAma karatA. tenA vakhatanA kuMDa Aje sarasAine tha haze. nAnapaNathI ja gAyonI sevAvrata vArasAmAM pAdaramAM rehIdAsanA kaMDa tarIke oLakhAya che. ja maLyuM hatuM. gIranAra parvatathI traNa mAIla dara eka nesaDAmAM teo rahetA. gIranAramAM ja gAyo kacarA bhagatano janma vANada 1 timAM thayo carAvatAM carAvatAM eka divasa teNe anupama duSya hato jInAgaDhathI bAreka mAIla dUra meTa kAjaliyArA joyuM. eka dujaNI gAya enI meLe eka sthaLa upara gAme rahetA hatA. jyAre vaide ke DokaTaro na hatA tevA ba varasAda tI hatI. te sthaLapara zaMkA jatAM kuhADIne yugamAM A ju bAjunA pradezamAM ghera ghera pharI mAMdAdhA karyo. bhagavAna zaMkara bALaka devAyata para prasanna onI mAvajata karata. davA ApatA. sAra sAra thayA ane kRpA dRSTi karI. pitAne ziSya banAvya saMbhALa letA. tene laIne lokapriyatA ghaNI vadhI. e sthaLa Aje dudhezvara tarIke oLakhAya che. devAyataH AvuM sevAkArya joIne lo temane ghera AvIne mAladhArI maTI devAyata paMDita kahevAyA. temanI anAja pahoMcADI jatA. kacarA bhagata agaNe AvelA patinuM nAma devalade hatuM. temanA vaNA ziSya paikImAM bhUkhyA dukhyAne bhojana ApavAmAM teno upayoga karatA rabArI bhakta hAlo, AhIra bhakta suro, Dhage ane mArA gAmanA mera jJAtinA merU bhagata temanA ziSya rAjA vaNavIra mukhya hatA. hatA. moTA kAjaliyArA gAme kacarA bhagatanI jagyA mejAda che. temAM tenI samAdhi jIvaMta che. bhakata sagALazAne janma vaNika kuLamAM thaye hato temanI strInuM nAma caMgAvatI hatuM. jenAgaDha. rAmabAi mAtAnA janma baraDA pradezamAM mahera Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSatriya jJAAMtamAM thayA hatA. saurASTra e tA siddo ane satAnI bhUmi che. temAMye kharA pradeza enI javAMmardI ane aTakIpaNAnI hajIe zAkha pUre che rAmakhAI mAtA aDavANA gAme rahetAM. samatha satA ravisAheba, mArAra sAhebanAM anuyAyI hatAM A janma brahmaya vrata paLI yoga tattvanI sAdhanA ucca kATI pAmyAM hatAM. khIlakhA AnaMdAzramanA sthApaka zrImAna nathurAma zarmA ke je nAtha bhagavAnanA nAmathI oLakhAya che, temaNe aDavANA gAme zikSaka hatA tyAre rAmabAI mAtAnA Azrame satsaMga karavA jatA. ane jJAnanI ucca bhUmikA prApta karelI. Aje aDavANA pAse dahe gAmamAM tenI samAdhI che. ane sahu rAmaguru tarIke oLakhe che. ravataNakhI bhaktanA janma junAgaDha pAse mahAna majevaDI gAme luhAra jJAtimAM thayA hatA samatha devAyata paMDita ratha Rne pravAse nIkaLela rastAmAM rathane dhare tuTayA. devataNakhI luhAre te sAMdhI ApyA. tyArathI devAyata paMDitanA sasathI devataNakhI temanA ziSya banyA ane parama bhakta thayA. Aje paNa samasta luhAra jJAti mavaDImAM temanI tathA temanA putrI lIralabAinI samAdhInAM darzana karI dhanya bane che. sata mAnasvAmIne janma vIsAvadara pAse khAMbhA gAme thayA hatA. nAnapaNathI ja zItaLAnA raMgamAM AMkha gumAvI hatI. medarAra sAdekhatA ziSya gopAladAsajI mahArAje A adha bALakane uDerI 202 nA vizvanuM siMcana karyuM ane kallAnAM mahAna vidyAna anya samaya gAyaka hatA. vaDAlanI jagyAmAM rahelI samAdhI Aje paNa tenI sAkSI purI rahela che. hatA. parabanI prakhya.ta jagyAnA sthApaka sata devIdAsa ragataSItiyAM ane kADhIyAMnI sevA pote jAte karatA. juvAna AhIra kanyA amarabAI sAsare jatAM, rastAmAM parakhanI jagyAnAM darzana gayetra ane sata devIdAsanI sevA niSThAthI AkarSAI sasAranA tyAga karIne A janma tenI sAthe rahyA ane rakatapItava LA mANasonI sevA svIkArI. sata devIdAsanA dhaNA ziSyA hatA. amarakhAI, sAduLa, chANudrAsa, rUDI karamaNu vigere Aje paNa bheMsANuthI be mAIla dUra parabanI jagyAmAM temanI samAdhI pujAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat gIgA bhagatanA janma tArI rAmapara gAme gaddaI kuTuMbamAM thayA hatA. calALAnA samatha bhagata ApA dAnAna' jagyAmAM nAnapazutho ja uryo sevAbhakitane A ApA jJAnA pAsethI meLavI satAdhAra nAme sasthA bAMdhIne rahyA. gausevA, garIbasevA, ayacI vrata e enA jIvananA mukhya dhyeya hatA, amarelI, baLa puru, mAMDavaDA, bagasarA, bhalagAma te sarasaIgere gAmAe AvAM ja sekrame teNe khAlya kuMbhAra jJAtinA karamaNu bhagatane petAne A amulya vArasA sAMpI chatAM samAdhI lIdhI. vIsAvadarathI cAra mAIla dUra satAdhAra nAme relve sTezana che. tyAM hujAro lAkA yAtrArthe jAya che, ane ApA gIgAnI samAdhInAM darzana karI mAnyatAe pUrNa kare che. bhakta sutI lIrabAimAne janma porabaMdara pAse me.DhavADA gAme kSatriya mahera jJAtimAM thaye hateA. prakhyAta saMta devIdAsanA ziSya jIvaddAsa medavADA adhagAme rahetA temanA satsaMgolI-khAI mAtAe vairAgyanI uccatti keLavI baraDA pradezanA eka pUjaniya mAtA anyAM. mANAvadara pAsenA kAraDI gAmanA mahera jJAtinA nathu bhagata temanA ziSya hatA, Aje paNa meDhavADA, rANAkaDANA ane kATaDI gAme sata devIdAsanA janma rabArI jJAtimAM thayA temanAM smAraka che. www.umaragyanbhandar.com Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI rAjaparA sevA sahakArI maMDaLI lI mu. rAjaparA taLAjA tAluke bhAvanagara jillo oDITa vaga a sthApanA tArIkha : - noMdhaNI naMbara :zera bhaMDaLa :- rU. 25315-00 sabhya saMkhyA :- 105 anAmata phaMDa :- rUA. 2634-00 anya phaMDa - rUA. 1000-00 anya noMdha : vepAranuM kAmakAja kare che. jasavaMtarAya bhA. vyAsa goradhanabhAI mAdhAbhAI maMtrI pramukha saubhAgyacaMda DI. zAha menejara zubhecchA pAThave che zrI pAMcapIpaLA che. vi. vi. kA. sahakArI maMDaLI taLAjA tAluke bhAvanagara jillo zera bhaMDaLa :- 16185-00 sabhya saMkhyA :-80 anAmata phaMDa :- 1839-00 anya phaMDa - 600-00 anya noMdha : maMDaLI dhIrANa vigerenuM kAmakAja kare che. harajIbhAI parazotamabhAI jasavaMtarAya bhA. vyAsa maMtrI prakha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from: Arvind B. Doshi, B.Com. Life Insurance Agent And Anil B. Doshi. General Insurance Agent Patwa Chawl Sheikh Memon Street, BOMBAY-2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa73 jIvaNa bhaktane janma goMDala pAse ghoghAvadara bhAta lAkhAne janma ATakoTa gAme garAsadAra gAme harijana kuTuMbamAM thayo hato. nAnapaNathI ja AhIra kuTuMbamAM thayuM hatuM, nAnapaNathI ja uddhata pitAne baMdha karatAM karatAM Apa joDiyAM bhajana ane svecchAcArI svabhAvane hate. parama viduSI banAvatA. AmaraNavALA bhIma sAhebano bheTo thayo, luhAra jJAtinA satI loyaNano satsaMga thatAM lAkhAne temanA ziSya banyA. ane pachI to mIrAMbAinAM jIvana palaTo thaye. leyaNane guru tarIke svIkAryA padonI jhalakavALAM suphIvAdanAM bhajana dAsI jIvaNane ane ucca cAritrayavAna bane. veda ane upanISadanI nAme racavA lAgyA. goMDalanA mArAja kuMbhAjIe marmabharI vANIne leNe lAkhAne saMbodhIne bhajanomAM bhAmanI sATha kerI laheNI rahetAM temane jelamAM pUrela raju karI. lAkhe naguro maTI gure thayo. Aje ane e jelamAM prabhane pikAra evAM bIjAM ghaNuM lAkhA leyaNanAM bhajane sau premathI gAya che. bhajano racyAM. saurASTranA bhajanakAre temAM dAsI chavaNunuM sthAna anokhuM che. ghoghAvadaramAM temanI bhakata rAvata raNasiMhane janma rAjakuTuMbamAM samAdhI che. thayo hate. yuvAnImAM ghoDesvArIne zekhIna hatA. eka vakhata gheDesvAra thaIne jatA hatA. harijana saMta jIvaNadAsa lehalaMgarI uttara pradezanA jJAtinI mahAna svarUpa tI satI tAralade rastAmAM khAkhI mahAtmA hatA. yAtrALuM saurASTramAM AvyA. tyAM svarUpamAM lalacAyuM. cheDe pakaDaye satI pati nadIne kinAre rahIne tapasvI jIvana dAraladee jIvananA hasyane samajAvyuM. rANasiMhane gaLyuM. temane vAvela vaDalAnuM dAtaNuM Aje paNa rUpamAM pataMgiyA banIne mAnava jIvananI amulya temanA ati rUpe vizALa vArUpe ubhuM che. vaiznava takane na gumAva viSene sadabodha karyo. rAvata raNasa pradAyanA carata saMta hovA chatA nAta jAtanA siMha sainika maTI bhakta banyA. Aje paNa ke bhedabhAva bha SavAno Adeza temaNe pitAnA ziSya bhajanomAM vaNAyelA temanA bhaktirasa yAda kare che. mahAtmA mULadAsane ApIne pitAnuM jIvanakArya pUrNa karyuM. Aje "vaDavALA deva tarIke siddha jIvaNadAsa zrImada rAjacaMdrano janma morabI rAjyanA oLakhAya che. vavANIA gAmamAM vaNika jJAtimAM thayo hato nAna paNathI ja eka buddhizALI vidyAthI hatA emanI bhakta jalArAmane janma goMDala pAse vIrapura smRti thI tIvra hatI sAta varSanI a85 vayamAM ja gAme lahANuM jJAtimAM thayo hate. nAnapaNathI ja tattvajJAnanI prAptI thaI hatI. aDhAra ogaNIsa sAdhu saMte upara apUrvabhAva ha. phatehapuravALA varSanI uMmare satAvadhAnI banyA hatA, sAduM ane bhejA bhagatane samAgama thatAM temanA ziSya banyA. tyAgamaya jIvana gALatA, lekhaka ane sAhityakAra ghera sadAvratabAMdhI annakSetra zarU karyuM. saMvata 1934nA hatA darzanika ane sudhAraka paNa hatA. mahAtmA bhayaMkara dukALamAM aneka bhUkhyAM dUkhyAno visAmo gAMdhIjIe 5zuM tenI pAsethI ghaNI preraNA meLavI banIne rahyA. bhagavAnane sAkSAtkAra paNa thaze. Aje hatI. tetrIsa varSanI nAnI vayamAM ja temanuM avasAna paNa temanA pratikarUpe joLI ane aMDe jagyAmAM thayuM. vavANIyAmAM zrImadda rAjyacaMdranuM sma 2ka che. pUjAya che ane emaNe zarU kareluM annakSetra Aje paNa cAlu che. rayAmAM dayAnaMda sarasvatIne janma merakhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 pAse kArA gAme brAhmaNu kuTu khamAM thayA hatA. pitA custa zivabhakta hatA. eka vakhata citarAtrinI rAtre potAnI hAjarImAM ja ziganA liMga upara uMdaraDAne krUratA joyA tyArathI ja mUrti pratyenI anAsthA pragaTa thaI A janma brahmaya vrata pALyu. svAmI pAsethI saMnyasta vrata dhAraNa karIyA sarasvatI kahetrAyA. bhISma te hanumAnanA Adarzonu akSarasaH pAlana karI sArAye bhAratavarSamAM jIdaMgIbhara ajJAna, aMdhazraddhA ane bhraSTAcAra sAme jajumyA. ve dhama ane AryasamAjanI saMsthAnuM sthApana karyuM. nathu bhaktanA janma dhArAjI pase chADavAvara gAme AhIra jJAtimAM thayA hatA. gausevA vRkSa uchera ane bhUkhyAMne anAja ene vArAmAM ja maLe! hatAM. e vratane nibhAvavA mATe potAnI jamIna suddhAM vecIne pazu asIdhArA vrata cAlu rAkhyu hatu. maiyArIvALA mera jJAtinA merU bhaktanA sa MsargathI emanA jIvananI Anaka badalAI gaI eka vakhata ghUmyA.saurASTramAM bhayaMkara TIDAnuM AkramaNu AvyuM, gAmanA ekeeka kheDUte tIDeA uDADavA vaLagyA. nathu bhakate tIDemAM paNa AtmamAva jANI uDADavAnA prayatna na karyAM, jyAre AkhA gAmanA pAkanA TIDAe sadaMtara nAza karyo hatA tyAre bhaktanuM khetara DhaMDAe AnaMda rIte bacAvyuM hatuM. AvA emanA jIvananA dhA prasagA che. Aje chADavAvadara gAmamAM te vADI padaramAM ja bhaktanI vADI tarIke oLakhAya che. vADImAM ja naryu bhaktanI samAdhI mejIda che, dezA bhaktanA janma bAbA pAse garaNI gAme AhIra jJAtimAM thayA hatA. nAnapaNuthI ja sAdhu saMtA ne bhagavAnanI sevA pUjAmAM prema hatA. temanAM patni paNa AjJAMkita hatAM peAtAne ghera bhUkhyAM duHkhyAMne raoNTI ApavAnuM zarU karyuM. Aje pazu garaNImAM tenI samAdhi ane jagyA meAjIda che. temanA va'zajo desANI sAdhu tarIke oLakhAya che. tejA bhaktane janma dhArAjI gAme levA *zukhI jJAtimAM thayA hatA. aDhAra varSanI umare nazvara jagatanuM sAcuM svarUpa ALakhAyuM. vairAgya pragaTa thayA. khabhe kAvaDa pheravI je lATa maLe tenA pete jAte roTalA banAvI bhUkhyAM dukhyAne Apava tu zarU karyuM. dhIme dhIme thukhI jJAtine sahakAra maLavA lAgyuMke, ane dhArAmAM sArA evA annakSetra tathA maMdiranI sthApanA karI Aje dhArAjImAM tejA bhagatanI jagyA prasiddha che rANImA rUDImA ema banne nAmeA sAthe ja khelAya che. khanenuM kAryakSetra ekaja, vicArA ekaja bharavADa jJAtimAM temanA janma thayeA hateA. AjIvana sevAtuM draDha vrata pAlana ryuM, rAjakeTamAM temAM smRti maMdiro che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mepA bhaktanA janma thAnagaDhamAM kuMbhAra jJAtimAM thayeA hateA. ucca prArabdha yuvAvasthAmAM ja mahAsiddha gebInAthane bheTa thayA. dhaMTamAM ajavALu thayu. AtmAnI jyAta jAgI tana ane mana tattvamAM ekarAra thaI gayAM gebInAthanAM Adeza' vairAgyane mepA bhagate pAMcALa dezamAM praznAvyo pa cALamAM thayezA bhakto ApA ratA, ApA jAdarA vagez kuMbhAra bhakta meSAnAM kartavyaniSTha jIvanamAMthI ja preraNA maLI che. Aje thAnagaDhamAM meSA bhaktanI samAdhi che. ratA satanA janma paMcALamAM coTIlA pAse melaDI gAme kADI kAmamAM khAcara darabArane tyAM thaye hato. thAnavALA mepA bhagata melaDI gAma navuM vasavAthI me!saDI rahyA. ratA bhagatane temanA samAgama thayA. jugajInA zubha saMskAro jAgRta thayA. gebI nAthanuM mIsana thayuM. nAthadgurunI dIkSA lIdhI ceTIlAnI e vakI bAma, vataprANImA sAthe nivaira www.umaragyanbhandar.com Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manIne bhagate tAdAtmiya sAdhyu', sAMsArI hAvA chatAM. sata jIvana gALyu. mAlaDI gAme emanI samAdhi hayAta che. jAdarA bhagatanA janma thAnagaDha pAse sonagaDha gAme jaLa zAkhanA kAThI darakhArAmAM thayA. hatA temanI patnina nAma mAkabAI hatuM, ratA bhagatanI mALA dIkarI hatAM. jAdarAnuM chatrana khUba ja uddata hatuM, mAbAinA satsaMgathI ratA bhagatanA saskArI dhIme dhIme jAdarA grahaNa karavA lAgyA. ratA bhagatanA kahevAthI jAdarA cAnavALA kubhAra mepA bhagata pAse gayA. ane tenA samAgamathI jAdarAnAM ajJAnanAM tALAM khullI gayuM. ane mahAna bhakta banyA. jAdarA bhagatane gArakhA bhagata nAme putra hatA. sonagaDhamAM Aje tenu smAraka jIvaMta che. jhAlA bhagatanA janma paMcALamAM khArI jJAtimAM thayA hatA. paMcALa pradezanA bhaktonI para parAmAM jhAlA bhaktanuM nAma visarAya tema nathI. pote mAladhArI hatA. temanAM dharmapatni mahAna satI ha. pUrvanA sayege naranAranA uramAM alakhanAM Asana maMDANAM ekatArathI Izvara ArAdhana ArAdhyuM. mesarIvAnI jagyAmAM temanI samAdhI Aje paNa pujAya che. hAla mAtAnA janma paMcALa pradezamAM buDhAcAraNane tyAM thayA hatA. cAsaTha devIonA avatArI aNuAkharA saurASTramAM 08 thAya che temAMnI dhaNI devAe cAraNu kukhe janmavAnuM pasaMda karyuM che. tapa ane bhaktinA prabhAvathI dhaNAM vargo tene kuLadevI tarIke pUje che. mAjanA macchu Dema pAse temanI vizALa jagyA ane maMdira che. hAla mAtAnu gausevA vratanI bAda khAje pazu tenA darzanathI tAjI thAya che. dAdA bano janma vAMkAnera pAsenA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 55 sIMdhAvadara gAme viSNuka kuLamAM thayela hatA. nAnapaNathI ja sAdhu saMtA ane duHkhIo upara apAra prema hatA. vAMkAneranA sata sevAdAsajI mahArAja pAsethI dIkSA lIdhI. lAlajI mahArAja banyA. A jIvana brahmaya vrata pALyu' ane sAeka jeTalA pavitra tenu aMDaLa sAthe rAkhI gujarAta, saurASTranA eka eka gAme dhumI vaLyA. bhakti ane annadAnane mahImA kAne samajAvyeA. sATheka jeTalAM sadAtratA baMdhAvyo jemanAM aaN atyAre paNa cAlu che. sAyalA gAme pate jagyA badhAvI maMdira badhAvyAM Aje paNa e jagyAmAM dIna du:khIne Azaro maLe che, ane sAyalA gAma bhagatanA gAma tarIke oLakhAya che. vIrai bhagatanA janma ceoTIlA gAme vika kuLamAM thayA hatA. ahIMsA paropakArIpaNu' e temane vArasAmAM maLyAM hatAM. mAtra rAmanu nAma eja enA maMtra hatA. emanI zraddhA ane smRdhdhi paNu rAma nAmamAM ja hatI. ane nAma japanA baLathI dhaNA camatkAra sarjAyA hatA. Aje ceTIlA temanI jagyA che. ane samAdhI jIvaMta che. SaSTama svAmInA janma jhAlAvADamAM dhrAMgadhrA pAse jhAlA rajaputamA thayA hatA. AjanA dudhareja gAme te AvIne rahyA. jabarI tapasyA karI. eka vaDalAnuM dAtaNuM vALyu. Aje e vaDalA dudharejanA diramAM tenI smRti rUpe ubho che. ane vaDavALA deva tarIke oLakhAya che. saurASTramAM dudhareja gAme rahela dudharejanI jagyAmA maMdiza *lAkAragirinI rIte menamuna che. SaSTama svAmInA anuyAyIo dudharejiyA sAdhu tarIke oLakhAya che, ane dudharejanI jagyA samasta rabArI krAma mATe tIdhAma manAya che. zata hAlA ane muraiza e bhakta beDalInAM sAthe ja khelAya che. pAlItANAthI paMdareka mAIla www.umaragyanbhandar.com Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 surA dUra kALa[bAnA pahADa pAse bhAje ma nAme oLakhAya che. tyAM nainA mAladhArI janma thayA hatA. hAle rabArI hatA. ane AhIra hatA ane sAthe ja nesaDAmAM rahetA. nAnapazunI prIta kudaratane khALe jIvana jIvatA. gausevA karatA samaye devAyata pa`DitanA ziSya thayA. A janma brahmacaya vrata pALyu. tenI joDAjoDa samAdhI medAnA tesa pAse Aje paNa jIvaMta che. gIratA varga mAM pIpA bhaktanA janma uttara pradezamAM gAgaragaDha rAjakuTuMbamAM thayA hatA. nAnapaNuthI zakita mAtAnA upAsaka hatA, mATI uMmare samatha guru rAmAnaMda svAmInA bheTA thayA. sAttvika bhaktine uddaya thayo. vairAgya pramaTa thayA. sarvasva cheDayu. dhaNI rANI hatI temAMthI sItAdevI nAmanI rANIe bhagatane na cheDayA. jIdagIbhara te sAthe rAM. jIvanI uttarAvasthA temaNe saurASTramA pIpAvAva gAme vAtAvela che. tenA nAma uparathI pIpAvAva gAmanuM nAma paDayuM. ane temanI bAMdhelI janmA ane sadAvrata Aje paNu cAlu che. vIsAmaNa bhramata pALIyAda gAme kAThI darabAramAM janmyA hatA. nAnapaNathI ja sa MgadeSathI cArI lUTanA dhaMdhA karatA. calALA vALA dAnA bhagatanA bheTA thayA. camatkAra sajAyeA dAnA bhakate upadeza ApyA. jIvananI sAthe katA samajAvI. vIsAmaNu luTA| maTIne vizaLA khIra thayA dAnA bhagatanI preraNA ane AzIrvAda laI ALIyAdamAM jagyA khAMdhI ane gALa cokhAnuM sadAvrata zarU karyuM, parNo hajAro mANaso pALIyadamAM vizaLA pIranI samAdhie na karavA jAya che. je vAlamarAma bhagatanA janma gehIlavADamAM gArIyAdhAra gAme kaNabI jJAtimAM thayA hatA. punA saMskArAne udaya thatAM phatepuravALA bheAjAbhagatanuM milana thayuM. nayane nayana maLyAM AtmAne oLakhyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ane tyArathI vAlamarAmanuM bhaktimaya ane paramAki jIvana banI gayuM. nAta jAtane bhedabhAva maTI gayA. ane peAtAnA gukha bhakta jalArAmanI mAphaka annakSetra zarU karyu. jagyA baMdhI madira dhAvyu' Aje gArIyAdhAramAM vAlArAma bhaktanI jagyA prasiddha che sata dhyAna svAmInA janma sAvarakuMDalA 5senA sejaLagAme thayA hatA. mahAna taparathI hatA saurASTramAM karIne ajJAnane dura karI leAkAte sadbhAg vaLyA. A jIvana brahmacarya vrata pALI sevA parAyaNa samAdhi che. tenA anuyAyI hariyANI sAdhu tarIke jIvana gaLyu seMjaLamAM Aje paNa temanI jIvata oLakhAya che. tyAgamUrti mastarAma mahArAjanI pUrvI vasthA tathA janma sabadhe khAsa hakIkata maLatI nathI. pazu vizeSa karIne ge!hIlavADamAM paryaTana karatA, jagatanA saMbaMdhathI nira Mtara unmukha ja rahetA ane dIyakhara avasthAmAM ja rahetA bhAvanagara nareze ekavAra kI matI zAla oDhADe te paNa teNe Ta DhathI tharatharatA eka kutarAne eDhADI dIdhela. emanI a'tima samAdhi eTAdamAM thaI jyAM temanI yAdI mATe smAraka kArya paNa thayuM che. mahAyogI harirAma gAdaDiyA vaiznava sAdhu kuTuMbamAM pAlItANA pAsenA gAmamAM janmyA hatA. gRhasthAzramanu yogya pAlana karatAM. ucca naisagyanI sthiti prApta thatAM dharabAra zrI putra vageyA tyAga karI masta dazAAM karatA DIna titikSA sahana karI gAmanI bahAra rahetA. phakta eka gAghaDI kAyama pAse rAkhatA jethI godaDIyA bApu tarIke sahu oLakhavA lAgyA Aje jyAM temanu zIra nivRta thayuM, tyAM bADhaDA gAme tenu mAra: rUpe jagyA che. ane pAlItANA pAse samAdhi che. www.umaragyanbhandar.com Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - TelIgrAma-khetI benka TelIphona naM. 78439-78215 gujarAta sTeTa ko-opareTIva lenDa DevalapamenTa benka lI. 489, Azrama roDa, navaraMgapurA, amadAvAda 9 : tA. 31-3-1966 sudhInI mAhitI darzAvatA AMkaDA : 1 adhikRta ane bahAra pADavAmAM Avela zera bhaMDoLa 2 bharapAI thayela zera bhaMDoLa 3 rIjharva phaMDa ane anya bhaMDoLa 4 kula dhIrANa 5 Dibencarsa dvArA ubhuM karavAmAM Avela phaMDajha rU. rUA. rU. rUA. rUA. karoDa-lAkha 5-00 2-98 0-65 43-00 32-59 grAma bacatanA rekANu kAryane vega ApavAnA hetuthI kheDUtone bacata tarapha vALavA benka ATha varSathI grAma Dibencara : rUrala Dibencara nI ejanA hAtha dharela che jemAM vyaktigata rokANa ja thaI zake che. A grAma DIbencasa rAce sarakArazrInI bAMhedharI dharAve che. ane eyDa ane TrasTI sIkayurITIjha tarIke gaNAya che. benka bejA rahitanI jamInanI jAmInagIrI para phakta khetI viSayaka lAMbA gALAnuM dhIrANa kare che. sane 1965-66thI benka khAsa ejanA dvArA gujarAta rAjyanA sAgarakAMThe nALicerInuM vAvetara vikasAvavA mATe kheDUtone lena ApavAnuM zarU karela che. te uparAMta A benkamAMthI rAjyamAM phaLajhADanA bagIcA banAvavA ane drAkSanuM vAvetara karavA mATe paNa kheDUtane lAMbA gALAnuM dhIrANa maLI zake che. vizeSa mAhitI mATe benkanI 179 pikI game te zAkhAne athavA amadAvAda, rAjakoTa kacerIno saMparka sAdhe athavA lakho. udayabhANasiMhajI maganabhAI ra. paTela yuvarAja opha porabaMdara upa-pramukha pramukha hariprasAda ha. trivedI Ai. e. esa. : rITAyarDa: anejIMga DIrekaTara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI gaDhaDA mahAla sahakArI mArkeTIMga sesAyaTI lI. sthApanA tA :- 16-12-57 2jIsTara naMbara 1568 sabhya saMkhyA :- 35 34 maMDaLIo ) 1 vyaktigata ) zera bhaMDoLa :- 16200-00 sarakArazrInA zera:- 25000-00 anAmata bhaMDaLa :- 3214-23 anya kAmagIrI -khAtara, bIyAraNa, jaMtunAzaka davAo. eka Tana jeTaluM rasAyaNIka khAtara ane 50 thI 75 Tana jeTaluM sudhareluM biyAraNa saMgraha karavAmAM Ave che. khAtara :- suparaphebleTa emoniyA salphaTa, mizra khAtara vigere sudharelA bIyAraNa jevA ke magaphaLI, kapAsIyA, C. J. 73 vagere jaMtunAzaka davAo gemekSIna pAvaDara, cIlI e DIlaraeNkasa jaMkaphe pheTa vagere. khAMDa, patarA, sImenTa, goLa, sTezanarI vagere. sarakArazrI taraphathI saMghane madhyama kadanuM goDAuna rU. 20,000-00nuM maLela che. bacubhAI vAjasurabhAI sekreTarI lakSmaNabhAI DAyAbhAI paTela pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ latA bhagatanA janma dheALA gAmamAM zukhI jJAtimAM thaye| hatA. gRhasthAdhama nu yAgya pAlana karatA. ane ghera dIna dukhIyA mATe sadAvRta khAMNyuM, jagyA bAMdhI Aje paNa dhe.LA gAmamAM dhanA bhagatanI jagyA tenA samAraka rUpe UbhI che. * + .. vAlA bhaganA janma sAvarakuMDalA pAsenA mekA gAme taLapadA jJAtimAM thayA hatA. pachAta jAtimAM janma DhAvA chatAM saMskAro dhaNA ucca hatA. mekaDAmAM jagyA bAMdhI sadAvrata zarU karyuM". gAmanA darakhAree tenA zubha kAryamAM dhaNA saMhakAra Apyo temaja kALI jJAtimAM ghera ghera karI emaNe 'dvAna ane dayAnA medhapATha ApyA. Aje mekaDA gAmamAM tenI jagyAmAM sama dhI jIvata che. gAThIlavADanA thayA hatA. khadaDaparanA gemalAna zaktanA janma khadaDapara gAme garAsadAra rAjakuTuMbamAM nAnapaNathI zikAranA zokhIna hatAM. mahAna ceAgI haridAsajI mahAtmAnA sadnadhathI duSkarmathI pAchA vaLyA. ane A jIvana haridAsajI mahArAjanA AzramamAM rahIne sevAparAyaNu jIvana gAjyuM. 'hirane bhajatAM hajI kAInI lAja jAtAM nathI jANI re' e uttama racanA gemaladAsa bhaktanI che. kALasaMga bhaktanA janma gehalavADamAM Avela samaDhIyArA gAme thayo hato. theDI garAsanI jIta hatI. mahAna viduSI gaMgAsatI temanAM dharma patnI hatAM. pati, patni baMne vicAra zIla ane dharma parAyaNu hatAM. gaMgA khAI e prabhu bhaktinA pade ane dhacu bhajatA potAnI putravadhu pAnabhAi ne uddezIne gAyAM che. mAre paNa 'samaDhIyArA gAme bane daMpatInI jIta samAdhi che. ra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat teozrIne sahu kAI ALakhe che. A jIvana brahmacarya vrata pALI para MparAgata rUDhIonI graMthImAMthI mukta banI sevAdhama mAM ja jIvananI sArthakatA mAnI ane zubha kAya ma siddhi rUpe Aje sAnagaDha AzramamAM auSadhAlaya dhamazALA, jJAnazALA vi. jotAM temanI" pavitra yAda tAjI thAya che. mahAtmA muLadAsane janma unA tAlukAnA AmArA gAme luhAra jJAtimAM thayA hatA. luhAra kAma karatA. kAlasA pADatAM eka lAkaDAmAM khya kIDIo saLagatI joI ane temano AtmA kakaLau uThayA te ja vakhate vadhe, dhara vi. cheoDIne nIkaLI paDayA karatAM karatAM gAMDalanA samaya pahe!mA dAsanA samAgama thayA ziSya banyA. AMdeza lakhane amarelI AvyA. jagatane tyAga ane sevA Aza purA pADayA. marelImAM jagyA bAMdhI Aje paNa amarelImAM tenI samAdhi jIvaMta che. aN merAma bhagatanA janma `gAhIlavADamAM kare gAme AhIra jJAtimAM thayA hatA. vArasAmAM ja prabhu bhakitanA zubha saMskAra maLyA hatA. dhama patni jInubhAI paNuM AjJAMti hatAM, atithya dharmanu pAlana karI sAdhu satAnI sevA karI rAmamaya jagata nihALyu. dareDamAM jyAM merAma bhagata rahetA tyAM temaNe trutAM samAdhi lIdhI, Aje pazu temanI samAdhi ane maMdira mejI che. harijana lAkhA bhaMgatatA janma sAvara kuMDalAmAM harijana vargamAM thayA hatA. prabhumaya jIvana gALatA. calALAvALAM muLImA ke je dAnA bhagatanA ziSya hatAM tenA beTA thaye muLImAnA satsaMgathI lAkhA. mahAna banyA. bhAvanagara nareza vajesa'gajI mahArAja tenI jAtti sAMbhaLI parIkSA karavA AvyA. : 7 1 sunimI cAritrya vijyajIe gohIlannADamAM . saiAnagaDha zAme bhavya AzramanuM pradAna karyuM che. javAmamAM lAkhAe kahyuM, Apa jevA mahArAjA uDIne www.umaragyanbhandar.com Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka adanA garIkha mANusane tyAM vagara AmaMtraNe mAnyA eja rAmanAmanA pratApa bIjo zuM camatkAra chatAvuM. bhAje pazu sAvara kuMDalAmAM harijanavAsamAM temanu smRti maMdira yAda tAjI karAve che. bhagavAna bhramatane janma vIsAvadarathI najIka bhalagAma gAme bhukhI jJAtimAM thayA hatA. tenI patnanuM nAma vAlakha kaI hatu. aradhI umara gaI kAMi saMtAna na hatuM. satAdhAranI jagyAmAM ApA gIgA pAse rahIna gausevAnu` kA` upADI lIdhuM dhaNuM vakhate ApA gIgAnI AjJAthI bhalagAma AvyA, ane dAnA bhagata saurASTranA ANu para bhADalA gAme jAdarA bhagata bhakta maMDaLI sahIta AdhyAtmika jJAna pracAra mATe gayela tyAre eka khAi aMdha bALa-marI kane laIne jAdarA bhagatane zaraNe Ave che. bALakane aMdhApA dUra thAya che. jAdarA bhaktanI amIdraSTi pUryuM varasI rahI. te ja samartha dAnA bhagata dhaNA samaya potAnA guru pAse rahI gausevA karI tyAra bAda pacALamAM duSkALa paDatAM gAyA laI sAraomAM AvyA. garamalI gAme rahyA ane tyAra khAda calALA gAme jagyA bAMdhI sadAvrata zarU karyu. paropakArIpaNAne laI jamIna jAgIra dAnamAM maLI. Aje calALAmAM dAnA bhagatanI jagyA ane samAdhI che. sAMja jagyA kAMdha mArja paNa bhalagAma gAme bhagavAna bhagata tathA vAlabAInI samAdhi jIvaMta che. bhAjA bhagata amarelI pAse daMtepura gAme *gukhI jJAtimAM janmyA hatA. nAnapaNathI ja sAdhu saMto pAsethI rAmAyaNu, mahAbhArata vi. kathA sAMbhaLI dhIme dhIme mAtmAnA uddaya thayA. satya samajAyu ane ajJAnatAne nArUM karavA gAmaDe gAmaDe dhukA lAgyA peAtAnA be mahAna ziSyAthI temanI surAsa dhaNI ja prasarI rahI. eka vIrapura bhakta jalArAma ane bhIMjI gArIyAdhara vAlamarAma Aje (tepuramAM bhejA bhagavatanA vaMzajo che. jagyA che ane samAdhi che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mahAsiddha velanAtha athavA velA khAvA tarIke oLakhAtA mahAsiddha puruSa pachAta gaNAtI kALI jJAtimAM janmyA hatA. nAnapathI ja mAtA pitA gayAM, kheDUtAne tyAM majurI karI bALapaNu vitAvyu. yuvAvasthAmAM raMga lAgyo khAra varasa sudhI anAja tyAga karI unnADe page giranAranA pahADane parakramA zarU karI ghaNI auSadhInA pratye gA karI vanaspatizAstra hastamata karyuM. pachAta jAtimAM rahelA kusa'skrArA kADhavA jIgIbhara dhumyA. rAmA nAmanA zIkArIne zikAra ane du`sanA cheDAvI ziSya khanAvyA. ane guru ziSya giranAranA siddha gaNAyA. Aje vaDIyA pAse khaDakhaDa gAme tenI aMtima samAdhi che. mahAsiddha ANadA khAvAnA janma saurASTranA dherAjI gAme sonI jJAtimAM thayA hatA. nAnapaNuthI daridranArAyaNu upara apAra prema hatA. vairAgya uramAM AvatAM dhara cheDI harasiddhi mAtAnA sthAnamAM rahI khubaja tmamathana karyuM". eka mahAtmA maLyA, jIvananI kuMcI jaDI jAmanagara AvyA, sonIkAma karatAM je paisA maLe temAMthI anAthane caNA ApavA lAgyA. jAmanagara zaheramAM sAcA sa Mta tarIke oLakha thaI ane mANI bAra!e carU karela sevAyajJamAM sahu sAtha ApavA lAgyA jAmasAhebe peAtAnAM rAjyamAM mAM mApAM bAMdhA ApyAM. kharAkhara 108 varSanI vaya sudhI atAthAnAM duHkha dura pharavA prabaLa parizrama karyo. Aje jAmanagaramAM khANuMdA khAvA sevA saMsthA vidyAya-cakalA, anAthAzrama ANuddA khAvAno tapaniSThAnA phaLarUpe jIvaMta che. jAmanagaramAM temanI aMtima samAdhi che, www.umaragyanbhandar.com Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa, morAra sAhebano janma uttara gujarAtanA ane bhajana gAvA lAgyo. e ghaNu muslimane rUmyuM vAva tharAda gAme vAdhelA kuLamAM thayo hato. guja. nahi, hethInA pitAnA sahue kAna bhaMbheryA ane rAtanA samartha saMta ravisAhebane bheTe thayo, temanA eka vacana mATe jeNe pitAnuM Apela beluM jhera ziSya banyA. daseka varSa gurudeva pAse sevAmAM rahyA pIdhu. morAra sAhebanA ziSyadAya heyInI samAdhI gurudevanI preraNAthI hAlAramAM dhoLa pAse khaMbhALiyA bAje morAra sAhebanA khaMbhALiyA gAme jIvaMta che. gAme jagyA bAMdhI sadAvrata zarU karyuM. e vakhatanA jAma-raNamala morAra sAhebanA ziSya banyA. ane dAvosama lakatane jama bhANavaDa gAme luhANa jagyAnI laNI sevA karI morAra sAhebanAM banAvela jJAtimAM thaye hate. dalitaduHkhI ane apaMga upara bhajane AtanAdanAM paraja DhALanA sahu gAya che. nAnapaNathI ja prema hato. ane e kArya eNe bhImbe mahInA che, ane mArA mahInA bAra ema potAnA gharathI ja zarU karyuM, jagyA badhI sadAvrata kALa upara vijaya meLavyAna saha kahe che. Aje te vara kayuM Aje paNa bhANavaDamAM temanI jagyA ane gAma morAra sAhebanA khaMbhALiyA nAme oLakhAya samAdhI che. che. jagyAmAM gurudeva ravisAhebanI tathA morAra sAhebanAM samAdhI maMdira che. merAra sAhebanuM nAgA bhakatano janma jAmanagara tAbe kharA ziyamaMDaLa vizALa hatI. jemAMnA prasiddha kArAvALA gAme aAhIra jJAtimAM thaye te jamIna jAgIra chavA bhagata khatrI, musalamAna sumarA saMta hAthI, hatAM. gRhasthAzramI hatA. abhyAgatonI sevA mATe vaDedarAnA mAtA vArANasI tathA caraNa sAheba vigere AjubAjunA pradezamAM pharIne tene sAmArge mukhya hatA. vALyA. Aje khaMDherA gAme tenI jIvaMta samAdhI che. ane khAnadeTaDA gAme tene DhAlIye pujAya che. bhIma sAhebano janma jAmanagara tAbe AmaraNa gAme cAraNa jJAtimAM thayo hate. rUDhIgata nAta saMta nAthajI mahArAjanu ayana nAma jAtanA bhedabhAvanA teo sakhata virodhI hatA ane nAthAjI hatuM. rajaputa jJAtimAM janmyA hatA. luMTa e tevA eNe jammara kAMti karI kasanA mahAna ane cerIne dhaMdho karatA. jUnAgaDhanA mahAna saMta harijana saMta trikama sAhebanI dIkSA svIkArI bhIma tRhimajIno bheTo thayo. ajJAnanAM paDaLa khullI sAheba thayA. yoga vedAMtanI ekAtmabhAvanI alarI gayA ane DuMgaranI dhAra upara akhaMDa tapasyA para kIlosophI loko AgaLa raju karI ane kAlAvada vALA karI kacchanA mahAna saMta mekaraNa kApaDInI preraNAthI mahAna harijana bhakta dAsI jIvaNane pitAno amalla dInadukhI mATe jagyA bAMdhI. sadAvrata 3 ka. tAntiA vAra sAMkhyo. Aje AmaraNa gAme bhIma prakhyAta lUMTAro nAthAjI te nAthajI mahArAja tarIke sAhebanI samAdhi che. oLakhAvA lAgyA. Aje kALAva pAse dANIdhAranI jagyA che, te teNe bAMdhI che ane jagyAmAM tenI suma hAthI bhaktane janma vaTALathI muslima samAdhI che. thayela sumarA jJAtimAM nekanAma gAme thayo hate. morAra sAhebanA saMparkamAM AvyA. eka muslima dezaLa bhagata janma khavAsa jJAtimAM thaye yuvAna masjidamAM javAne badale maMdiramAM javA lAgyo hato. chellA saikAmAM thayela dezaLa bhagata sAmAnya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ polIsanI nokarI karatA. sAdhu saMto upara apAra jesala luMTAre maTI bhakta bane che. pApa prakAzatAM prema ane bhajana kIrtananI bhAre tAlAvelI hatI. bhayaMkara taphAnathI hI sahIsalAmata kinAre pahece ekavAra bhajana kIrtanamAM gayelA ane tyAMja Atma che. ane baMne naranArI alakhanA upAsaka bane che. sAkSAtkAra thatAM nekarI choDI dIdhI. jagyA bAMdhI - jesala toralanuM bhakta yugala saurASTra ane kaccha ane dInadukhInI sevA zarU karI. Aje dhrAMgadhrAmAM dezaLa bhagatanI samAdhI ane jagyA che. leka hAyamAM anupama sthAna dharAve che. Aje aMjAramAM baMnenI samAdhI che. AcArya zrI prANanAthajI svAmInuM muLa nAma maharAja Thakkara hatuM. jAmanagaramAM lohANa saMta mekaraNane janma kacchamAM khaMbhaDI gAme jJAtimAM janmyA hatAnAnapaNathI ja kathA vArtA rajapUta jJAtimAM bhaTI zAkhamAM thayo hate. bAlyAvayamAM upara khubaja prema hato. praNAmI dharmanA AdyasthApaka AzApu tathA hiMgarAja mAtAnA parama bhakta hatA. devacaMdrajI mahArAjano samAgama thayo, tenA ziSya pharatAM pharatAM giranAramAM AvyA. tyAM siddha puruSa rUpe banyA, devacaMdrajI mahArAjanA svargavAsa pachI prANu dattAtreya guru maLyA. sevAno Adeza Ape, sAce nAthajI svAmIe lokone jAgRta karavA ane sadupadeza jIvana paMtha sujyo sevAcihna rUpe kApaDa maLI te dvArA dharma pracAra mATe AkhA bhAratavarSanA nAnA vIkArI kacchanA baMga-laDAI gAme dhuNo dhakhAvyo. moTA zaheronuM paryaTana karyuM. pharatAM pharatAM budelakhaMDamAM krAMtikArI ane nagna satya kahenAra dAdA mekaraNanI gayA.. pannA narema chatrasAlajIne upadeza karyo ane sAkhIo Aje paNa prasiddha che. badhA te karatAM rAjavIe madira baMdhAvI ApyuM. hiMdu muslima saMta mekaraNanI vizeSatA e che ke. lAlIyo gadheDo ekatAnA prakhara himAyatI hatA hiMdu dharmanA kasoTI ane metIe kUtare jevAM pazu prANIo paNa kALamAM aura gajheba jevA bAdazAhane prANanAthajI satsaMgathI anucara banI rahyAM hatAM. Aje paNa svAmIe hiMdu dharmanuM sAcuM rahasya samajAvyuM hatuM. saMta mekaraNanA anuyAyIo kApaDIsa te. tarIke Aje svAmI zrI prANanAthajI svAmInuM samAdhI oLakhAya che. maMdira pajAmAM che. khIma sAhebano janma uttara gujarAtanA jesala torala jesalane janma karacha dharAmAM rAMdhatapura tAbe vArAhI gAme leha NA jJAtimAM samartha jADejA kuTuMbamAM thayo hate theDI marAsanI jamIna bhANa sAhebane tyAM thayo hate. vArasAgata ucca hatI corI lUMTane dha dha karatAM lUTArAne sarakAra saMskAra hatA. koI kAraNathI vArAhI gAmane vega bane saura nI svarUpa vatI kAThIyANI teraladenA karI rApara gAme AvI vasyA. tyAM jagyA baMdhAvI 3 nI mitrAmAM carcA thatAM heDa karI. torala DI sezrama bAMdhyuM citreDanA harijana bhakata trIkamane ne talavAra caravA mATe jesala saurASTramAM AvyA. apanAvI dIkSA ApI pitAnI sAthe rAkhyo e teraladenI mulAkAta thaI jugajuganI oLakhANa tAcha vakhatamAM e kAma ghaNuM agharuM hatuM. nAtajAtanA thaI toralane laIne jesale kacchamAM jAya che. bhedabhAva bhUMsavAna zrI gaNeya khIma sAhebe mAMDavA rastAmAM hAthI Dube che. tarala jesalane karelAM pApanuM Aje rAparamAM darIyAsthAnanI jagyAmAM khIma sAhebanI ' prAyazcita karI prakAza karavAnuM kahe che. banne tyAMthI samAdhI jIvaMta che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIkama sAhemano janma kajamAM rAmAvAva bamAM teo janmyA hatA. umarALA gAmamAM karamaNa gAme harijana brAhmaNa garaDA) jJAtimAM thayo hato. bhakta kuMbhAranA satsaMgathI temanA uiramAM vairAgya pragaTa avAra navAra rApara khIma sAheba pAse jatA ane thaye. gharabAra cheDI kacchanA rApara tAlukAya raMga caDe. ekavAra saurArASTrathI kacchamAM ravisAheba vithArIyA pahADamAM rahI gasAdhana ane AtmaciMtana vigere heDI raste jatA hatA. achUta gaNIne hAkI karI ghaNA varSo rahyA. yogyasiddhi prApta karI jIvanane vALAe trIkamane lIdhA nahi. trIkama page cAlIne kartavya parAyaNa banAvavA aMjAra AvI suMdara raNamAM thaIne kacchamAM khImasAhebanI pahelI pahoMcyA. Azrama bAMdhe. saurASTramAM paNa pharIne morI, AvI utkaTatA joI khIma sAhebe tene dIkSA ApI jAmanagara vi. sthaLAe Azrama bAMdhyA. temanuM sata banAvyA. citreDamAM jagyA bAMdhI tenI chellI ziSyavRMda ghaNuM hatuM, jAmanagaramAM temanI aMtima , IcchA gurudeva khImasAhebanA caraNamAM samAdhI levAnI samAdhI che. hatI. pote achuta hevAne kAraNe temAM ghaNuM vidane AvyAM paNa te IcchA temanI pUrI thaI Aje saMta IzvararAmane janma kacchamAM bhuja tAlu rAparamAM khIma sAhebanI jagyAmAM trIkama sAhebanI kAnA vAMDhAya gAme thayo hato. hamalA gAmanA samartha samAdhI jIvaMta che. saMta devA sAhebanA upAsaka banyA prabaLa puruSArthathI vAMDhAyamAM bhavya AzramanuM sarjana karyuM. aMdha ane saMta harirAyajIne janma kacchamAM mAMDavI tAbe apaMgone mATe jyAre kAMI AzramanI sagavaDa na zIMgarIyA gAme rajaputa jJAtimAM thayo hato. A hatI. e vakhate saMta izvararAmajIe aMdha ane janma brahmacarya vrata pALA samartha guru caraNa sAheba apaMga bALakone rAkho. temane yogya keLavaNI mApI' pAsethI dIkSA laI Azrama ba . haTha yoganI badhI Aje kaccha vAMDhAyamAM temane sthApela Azrama tenI prakriyA jANatA Aje hIMgariyA gAme temanI yAda tAjI karAve che. samAdhaM jIvaMta che. svAmI sahajAna danuM muLanAma ghanazyAma hatuM rasara lakano janma kacchamAM bhujathI paMdareka uttara pradezamAM ayodhyA pAse chapaiyA gAme brAhmaNa mAIla dUra dhANerI gAme AhIra jJAtimAM thayo hato. kuTuMbamAM tene janma thayo hato. bAreka varSanI nAnI khetI kAma karatA nAtajAtane bheda na hato. harijana vaye ja ghara choDI pharatA pharatA saurASTramAM AvyA. vAsamAM bhajana karavA jatA ane prasAda paNa letA zIla pAsenA lejapura gAmanA mahAtmA rAmAnaMdajInA le koe ghaNe vAMdhe lIdhe paNa pitAnA nizcayathI ziSya banyA. hiMdu dharmane punaroddhAra karI svAmI DagyA nahi mRtyu vakhate temanA vaMzane Adeza ApyA nArAyaNa dharmanuM sthApana karyuM kaccha saurASTra ane janmASTamInA divase harijanone ghera bolAvI gujarAtamAM ghaNAM madire bApyAM anuyAyI varga mATe jamADavA Aje paNa dhANeTInA harijanane temanA majabUta naitika badhAraNuM paDayuM. gAmaDe gAmaDe ghUmIne vaMzaje janmASTamInA roja jamADe che. upadezathI lekene duvyasanene tyAga karAvyuM. temanAM anuyAyI vargamAM dhaNuM prasiddha saMte paikI svAmI | saMta muMDiyA svAmInuM muLa nAma vyArAma brahmAna dajI, svAmI muktAnaMdajI, svAmI niSkuLAnaMdajI hatuM. junAgaDha tAbAnA DamarALA gAme brAhmaNa kuTuM. tathA sava nI muratitAnacha vi. mukhya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 eDamalajI svAmI prakhara vadhyAnA upAsaka hatA. temane janma kSatriya kuTukhamAM thayA hatA. jaina dharmanA sauMsamAM AvyA. jainazAstranuM ucca paThana pAThana karI gAmaDe gAmaDe ghumI ahiMsA ane jIvaNyA e mAnavatAnAM ghotaka che ema samajAvyu. tra The he INSIST FOR POLE STAR ILENARY A jIvana mAnavatAnA ane prANImAtranA pujArI rahyA. saurASTramAM jaina ane jainetara vargamAM paNu ucca sthAna meLayu. Aje paNa DhamalajI svAmInI suvAsa prasarI rahI che. With Following Specialites : TORPEDO SHAPE HEAVY M. S. HEADLAMP-DIE CASTING BODY. SELF LUBRICATING BUSHING BRIGHT METALISED REFLECTOR & GUARANTEE OF ONE YEAR AVAILABLE WITH ALL LEADING CYCLE DEALERS Manufacturer : plenary Industrial Corporatian Post Box No. 225 RAJKOT. Tele. No. 4656 ---- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat -- --- www.umaragyanbhandar.com Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTriya bolIo * adhyA. kezavazama ThA. zAstrI vidyAvAcaspati griyarsane enA bhArata varSanI bhASAkIya moja NInA navamAM graMthanA khIjA bhAgamAM gujarAtI bhASAnI vividha khelIo vize paricaya ApatA '* kArDiyADa ' vize evA abhiprAya ApyA che ke " kAThiyAvADanA pakarSanA zikSina leAkA je elInA upayAga kare che te rAtretA mukhma ziSTa gujarAtI melI (bhASA) che. azikSita hiMduo, khIjI bAju * kAThiyAvADI sa'nAthI jANItI suvyAkhya mAlI vApare che........ sthAnika le jhAlAvADI, sAraDI hAlArI ane gohIlavADI evA prakAro prayAje che. priyasana che ke " A peTA prakAzamAM evI krAi gaMbhIra pramANamAM bhedarekhA nathI." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat priyasananA abhiprAya che ke zikSita loA ziSTa gujarAtI khele che-e mate lAge che ke emane nizALanA zikSakA amadAvAdanI pre. rA. TreniMga krAlejamAMthI tAlIma pAmIne dvIpakalpane khUNe khUNe dezI rajavADAonI tAlukA nizALomAM patharAI rahelA mukhyatve jANavAmAM AvelA teonI kheAlI uparathI abhiprAya bAMdhatAnuM saraLa banyu haze. e kharuM che ke Aje have evA agniprAya bAMdhI zakAya paraMtu 1908 mAM uparatA graMcabhAga prasiddha thayA te samaye A abhipraya sarvo ze sAcA nahAtA ja eka mrutya jarUra che ke, samagra gujarAta-saurASTra-kacchamAM prayeAjAtI vividha gujarAtI kheAlIonA vaiyAkaraNuIya bAMdhe eka sarakhA che. ane sthAnika zabda prayAgAmAM ja ane vaLI svarAdhAna paddhatimAM ja theADA jhAjho bheda che tethI bahAranAone bheda joI e tevA samajAya nahi. paNa A traNe vibhAganA lekhuM paraspara maLe tyAre mAtra khAlI uparathI eka bIjAne kyA sthAnanA che e pADI pADe. ane Aje tA zikSaNa kSetre bhAre prabaLa vyApakatA siddha thaI cUkI hAI sAmAnya bhedarekhA ekadama nathI paNa pakDAtI. chatA tyAMnI lAkSaNikatA enA lahekAmAM atI tA nathI ja rahetI. khAvA lakSaNanI dRSTie saurASTriya khelIonA kahe.uccAraNumAM ane prakAranA svarabhAratI utkaTanA varatAyA dhyAna khecyA vinA rahetI nathI. taLa gujarAtanI elIomAM A utkaTatAne sthAne mRdutA ja anubha vAya che. kAraNa ke mAmAM prAkRtika hAvAnuM samajAya. saurASTra patharALa pradeza che. prajA pazu khAtala che ane tethI ja zarIramAM jIssAnI mAtrA vinA rahetI nathI. saurASTramAM moTAbhAganI prajA bahArathI AvelI che. kaccha ane taLa-gujarAtamAM paNa bahArathI ja AvelI che ane e AvI che te mukhyatve pazcima mAravavADamAM thaine ja para tu evuM banyu che ke saurASTramAM AvelI moTAbhAganI prajA kacchamAM thaIne A kacchanI pUrva hrada niTa thaIne AvelI che. eTale cAkkasa prakAranI lAkSaNitA judI tarI Ave che taLa-gujarAtamAM A gamana nA mArga uttara gujarAtanI vizALa sarahadanA eTale ja vistRta hatA. Ama pazcima mAravADa e saurASTra gujarAtanI mArTa bhAganI prajAnu eka samayanuM jAtu www.umaragyanbhandar.com Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 nivAsa sthAna hovAne kAraNe bhASA ane belIonuM (3) seraDI, (4) gohIlavADa ane (5) madhya mathALa paNa pazcima mAravADanuM ja rahyuM che. mAravADamAM saurASTiya e mukhya pAMca prakAromAMthI jhAlAvADI pazcimI eka apabhraMza IsunI pahelI sadIthI vikasatA ziSTatAnI daSTie Akhe AvIne cATe che. AjanI AvatuM hatuM. cothI pAMcamI sadImAM gurjara prajA ziSTa gujarAtI bhASAnA mULamAM paNa "jhAlAvADI" samama pazcima mAravADamAM patharAI gaI hatI. ane saurASTriya bolI paDI che eno bhAgyeja koie tethI ja A pazcima mAravADane pradeza "gujara vicAra karyo che. AjanA gujarAtI gadyane svarUpa pradeza" tarIke sthApita thaye hate. 11 mI sadInA ApanAra te kavIzvara dalapatarAma DAhyAbhAI "buddhi AraMbhamAM araba masAkara abIranI pinAnA prakAzamAM " 1854 thI emaNe gadhane ghATa ApavAno "ala-hiMda' nAmanA pravAsa graMthamAM je pradezanuM Ara bha karyo. amadAvAda TreniMga koleja sthapAI nAma pAra kahe che te AbunI uttara dizAe enA AcArya mahIpatarAya rUparAma nIlakaMTha suratanA che ke bajhAna (jayapura) sudhIne pradeza che. hatA keleja taththI "zALA patra" zarU thayuM temAM gadya lekhanane DhALo "buddhi prakAza"no ja rahyo. prAkRta vyAkaraNukAe naukA aiA e navalarAma paMDayA paNa suratathI AvyA paNuM "zALAeka bhASAbheda rAka pradeza (paMjAba) nA apabhraMza ? patranA gadya zailIne ja varyA. suratI narmadanI gadya belI no sAthe saMbaMdha dharAvate kahyo che te paNa te - zailI ane jase amadAvAda sudhI pahoMcI zakayAM ja mULa e AbuthI jayapura sudhI patharAyele vistRta ' che. latA nahi ane hema vAcanamALA paNa dalapata gadya zailIne pazcima mAravADane ja AbunI dakSiNethI zarU karI ja vaza banI jema suratI ke carotarI amadAvAda kAMkaNu paTTI sudhInA pradezamAM te Anana ane sudhI pahoMcI zakI nahi te pramANe khuda amadAvAdanI lATa pradezamAM te che ke prAkRta bhASAnA zokhIna hatA ja lAkhA paTelanI pALa ane AkAzeThanI poLanA je saMbhavita rIte mahArASTrI prApta sAthe sabaMdha saMskAra saMskArI nAgaronI balI paNa premAbhAI hilane ane dharAvate koI eka apabhraMza hatA. saurASTra ane najIkanI Teni ga kolejane AMbI na zakI. priyarsane taLa gujarAtanA pradezamAM zo-zithiyanohaNa- saurASTranA zikSita leke ziSTa gujarAtI pratye je che gujarone pravAha satata vahete rahyo hato. temAMnI e prakArane abhiprAya Apyo che teno sAce sagaDa prathamanI traNe kAmo saurASTramAM sthira thaI hatI. joI hoya te A rIte maLI rahe. gujaro taLa-gujarAtamAM cheka kaNa paTTI sudhI vistaryA hatA bhinnamAlanA guja2 pratihAronI ja eka zAkhA jhAlAvADI bolInA sa rakSaka iMgadhrA, haLavada, nadeda-bharUcanA gurjarInI hatI e itihAsa siddha vaDhavANa, lIMbaDI, viramagAmanA audIcya brAhmaNe ja hakIkata che Aja kAraNa che ke saurASTra taLa-guja mukhyatve rahyA che ane amadAvAdanI TreniMga kolejamAM rAtanI bhASA prati eka che. eTale ke vaiya karaNIya zikSakanI tAlIma meLavI samagra saurASTra, kaccha, taLa mALakhu eka che. bheda mAtra zabda bhaMDoLa ane sthAnika gujarAtanI gujarAtI zALAomAM mukhyatve eja vikaselA uccAraNo pUte ja che. brAhmaNa, thoDA zrImALI brahmaNa ane vaNike te jhAlAvADa, gehIlavADanI saMdhie rahelA praznorA - saurASTramAM paNa jyAre bhASA-majaNanI dRSTie nAgare. vartamAna gujarAtInuM, ziSTarUpa kevI rIte joIe Lei tyAre (1) jhAlAvADI, (2) hAlArI, sthira thayuM enI A cAvIne vicAra keTalI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca svAbhAvikatA Ape che. e samajavuM tidvaMdAne mATe vadhu saraLa che saurASTranI prAdezika uparanI elIenI AsapAsa keTalIka jJAtiya khelIo paNa pakaDI zakAya che. dariyA kAMThe patharAyelI kacchI bhASAnA vividha jJAtiya khelIone khAjue rAkhIne jotAM pazu dhyAna kheMcanArI eTalI te dariyA kaThiAnI khAravAonI khAlI, seAranA musalamAna ghAMcI ane surata bAjuthI AvI vaselA hiMdu bhAi lekreAnI ane khAsa prakAranI lAkSaNikatA jALavI rAkhatI pazcima saurASTranA kharaDA pradezamAM ane sAraDhanA uttara bhAgamAM TharI ThAma eDelI. mera lakrAnI kheAlI pradhAna na ti metrIe hevAvAne mAtra che. ahIM A badha ne lakSyamAM rAkhI saurASTriya lAkSaNikatAnI amasA kariye. khela enI svarA ane vyaMjanA A sarAmAM saMvRta A vistRta mahasta-dI hrasva . hava 6, hUsta bai (saMda1) sva OM (vistRta) hava o (sakRta) hrasva ' (vidyuta,. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat : 585 4. e haMmezA anudAtta' ja rahyo che. (vidyuta') hamezA ' udAtta ' ja rahyo che. vartamAna jIvaMta bhASAonA khAlIonA vicAra karatAM eka navuM uccAraNu A kAranuM jANuvAmAM AvyuM che. te ladhu prayatna " khAvA A aDadhI mAtrAthI paNa vadhu samaya letA nathI, ane saurASTramAM tA enu` astitvaja bhAgye ja anubhavAya che. taLa gujarAtanI meALI uccAraNa paddhatimAM enA anubhava thAya che ja. Aja kAraNe 'nATo pATo jevA zabdAnA uccAraNamAM saurASTramAM novo jevuM saMbhaLAtu hovAthI taLa gujarAtanA vidyAnA A uccAraNunA cALA pADatA anubhavAya che. upara ApelA nave eka bIjAthI svataMtra mUla ni che. mAmAMnA 6. tre, eN agra svaro che ane sa 21 TM, (vivRta) vra, (vidyuta) a, hUdIdharA A, Tu au ane maiM| pakSa svarA che. mADhAnI gapAtramAM apra svare AgalA bhAgamAMthI uccarita thAya che, jyAre pazva staro pAchalI bAjuethI e (sa zrRta) ane eN (vidyuta) ekaja dhvaninAM e uccAraNu nathI paNu alaga alaga che jevI sthiti A (savRta) ane A (vivRta) nI che. bezaka svarabhAranI dRSTie e ( saMvRta ) ane e (vRita ) svabhAra vihIna ane svarabhAra sahita prayukta thAya che, jyAre A (savRta) prA. bhArata-yurApIya bhUmikAthI prayukta thane mAgye. che. ane vaidika bhUmikAmAM gujarAtanI badhI ja khelIomAM ladhu prayatna 64 a o kAI ane kai rIte uccarita thAya che AmathI 6 3 sarvathA asvarita hovAne kAraNe pUrva spara sAthe saMdhi svarAtmaka dazAmAM AvI rahe che. AmAMthI A+6 ane a + 3 te te lakhavA tre ane o saketo che, paraMtu A 6 3 e o o pachI AvatA lekhanamAM judA lakhavAmAM Ave che. eka hakIkata tarapha dhyAna doravuM. Agya thai raheze ke gar3e tharphe na hala thauM ghauM ane rahyo nathI rahyuM hatu jevA zabda rUpeAmAM lekhanamAM joDaNImAM uccarita svarA juddA lakhAtA chatAM uccA* to eno dho: nauH vagere ja che. sarvatra chellA svara ladhu prayatna hAI pUrva svarita svara sAthe saMdhi svarAtmaka jJAnA ja che ene judu astiva svataMtra rIte nathI. vedakALamAM saMvRta a ane vidyuta A jANItA che, te pArasIonI prAcIna gAthA avestAmAM tA AnAM paNa saMvRta ane vistRta evA be bheda che, eTale ke sanRta, vistRta beu svataMtra uccAraNA che, jhAlAvADa ane gohIlavADane bAda karatA saurASTranI www.umaragyanbhandar.com Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 saMbhaLAtA nathI. Ama chatA khIjI elIomAM anatya dazAmAM vidyuta maiM audeAmAM ja, taLapadA zabvemAM nahi ja mareM anya dazAmAM tA ghe, rAta (vAMDha) jJAtag (jhAMsavu) prAyaH satra e hrasva vistRta che. narasiharAve AvA (64) OM (4) eMr OM (ghecavu) anya OM vize bhedra mAnyA nathI, paraMtu poMcavuM ( dAMcavu' ) vagere ema sarvatra anunAsika prA. mAra. ela. TarnaranuM dhyAna gayeluM ja ane uccAraNa ja che. Aje lekhanamAM anunAsika vyu ja emaNe ' hrasva vistRta ' kahyAM che. mAtra saurASTranI nane sthAne anusvArane sthAne ane manunAsi kheAkSIomAM ja nahi paNu gujarAta samagranI svaradhama banAvavA 'biMdu' vaparAya che. pazu uccAraNa khelIAmAM dIva au te apavAde svarA dIla' uccarita bheda rahelA ja che, je atyata svAbhAvika rUpe thatA nathI; apavAda kavacita ja maLe che ane je jJa ane parakhI zakAya che. T avyayeAnI pUrva svara upara vadhu paDatA prasaMgavazAt bhAra paDatA haiAya tyAre ja jema ke jJi nuM uccAraNa 'inuM zrIkAra hasta ane dI ane kreDiTanA che., jema ke jAAI, AmAM pahele zrI hasva che. bIjo dIdha ane svarita che. chelle akAra ladhu prayatna che te saurASTranI khelIomAM lukhI ja che ahIM Ane hava-dIva mahetA eka yAda Ave che ke jo A svati dakSAmAM majAmAM avestA ane vedanI avestAmAM jema stro samRta hAI judA dhvani vize hucha ApaNe tyAM vahelA A saMvRta hoya ane jema judA dhvani hoya teA satRta che te rIte A | na hoI zake ? A prazna vicAra thayA nathI. anunAsika ane anusvAra--saurAya taLapadAM uccAraNAmAM anusvAra *bhaLavA maLatA nathI. mAtra ziSTa uccAraNAmAM saMzaya, sattAra, tAra dUtta, mAMsa jevA matsama zabdomAM ja che, taLapadA tAM, sattA, jaina, mAMsa jevAM ja uccAraNu che A pAnuM uccAraNu teja anunAsika anusvara e svaranI pachI vadhI pa!tuM uccAraNa che ane mAtra ra rA la haiM pUrve ja hoya che. vargIya vyaMjanA tema ja - 6 thru nI pUrve vargIya anunAsia vyaMjanAnA rUpamAM ane anunAsika r r r nA rUpamAM ja che ane e pazu ziSTa bhASAmAM tatsama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat vyaMjanA : ya tAlavya tAlavyutara mUnya mUtra nyatara data Aya ardhasvara ka kha ga gha e ca cha ja jha Ja z2a Ta Tha Da Dha ga ta tha da dha na pa pha ba bha ma ya ra la va ladhu prayatna ya. uSmAkSara () F (kradeva ) T * DaeNya-uSmAkSara sa jihvA mUkSIa ba upara jJa ane jJa, 4 ane ! kSa ane sa A ambe uccAraNu jIvata bAlIgmAmAM khUba ja svAbhAvika che. siddhAMta tarIke, ziSTone bAda karatAM zuddha tAlabdha jJa-nna lekAmAM zravaNu gocara thate ja www.umaragyanbhandar.com Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ------ nyu navA eralanI jarUrIyAta kayAMthI meLavazeA ? Adhunika mazInarI upara rIkanDIzanIMga karelA erala tamArI navA eralanI jarUrIyAta pUrI pADaze, samayanA ane mUDInA khATA vyaya thatA bacAvI gujarAtanA udyogapatie amArI sevAnA lAbha uThAve che. ApanI jarUrIyAta mATe Aje ja maLeA yA lakhA phona C/o. ephisa : 4356 C/o. ghara * 3456 "" lA i ka erala i nDa sTrI jha presa reDa-bhAvanagara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para caNAnI dALamAMthI kalAke 3 thI 10 guNa uttama prakAranuM besana banAvavA mATenI "taddana adyatana mazInarI " maTe saMparka sAdho :monArka ejInIyarIMga varkasa 13, khAravA galI. muMbaI naM. 4 Te. naM. 333para0 3316 2 MONARCH MICRO PULVERIZER FOR Fine Grinding of dyes, Chemicals, Pharmaceuticals, Rigments, Cosmatics, Sugar, Insecticides etc. And Wet Grinding of Sleenies and Partis. Phone : Office 331652 Phone : Resi : 333520 CONTACT MONARCH ENGINEERING WORKS Manufactures of Pulverizers, Machinery & Spare Parts, & Constructing Engineers. D. V. PARMAR. 13 Karawa Galli 6th Kumbharwada BOMBAY 4. DAA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VALIA For Finest Fashion Fabrics. VALIA & Co. Leading Cloth Merchants Dadar T. T. BOMBAY - 14. Phone No. 4480 Gram : SUPERSTYLE With best compliments from : V. B. KUSUMGAR & Co., PRIVATE LTD. Distributors of Cycles & Accessories Phone : 22904 Gram : "PICKERFIRM" 503, Kalbadevi Road, BOMBAY 2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amarelI jIllA madhyastha sahakArI benka lImITeDa heDa ophisa-amarelI. phena. naM. 102 -: zA khAo : 1. dhArI 5. lIlIyA 2, calAlA 6. dAmanagara 10, rAjulA 3. khAMbhA 7. vaDiyA 11. DuMgara 4. lAThI 8. bagasarA 12. jApharAbAda bharapAI thayeluM zerabhaMDoLa thApaNe kAmakAjanuM bhaDaLa : rU. 47 lAkha : rU. 8 lAkha uparAMta . 52 lAkha uparAMta : rUA. 220 lAkha uparAMta 1. benka taraphathI tamAma prakAranI thApaNe AkarSaka vyAjanA darethI svIkAravAmAM Ave che. 2. gujarAta tathA muMbaI rAjyanA agatyanA zaheramAM ceka, huMDIo, vigere vasula karavAnI tathA gujarAta rAjyanI sahakArI benka upara DrAphaTa lakhavAnI sagavaDa che. 3. dareka prakAranuM beMkIMga kAma karavAmAM Ave che. 4. A benkamAM rokAyela nANA jIllAnA kRSikArane khetIne vikAsa tathA temano Arthika utkarSa karavAmAM madada kare che, ane AthI dezanA anna svAvalaMbananA kAryamAM A benka kALe Ape che. ma, ha. parIkha. menejara. dvA. me. paTela, pramukha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 587 nathI ke jevI sthiti 4-jI nI che ziSTone bAda emAMthI Avato evo 4 zuddha mUrdhanya che. je karate sarvatra kAranuM uccAraNa 7 ane 4-jInuM taLa-gujarAtamAM te mUrdhanyatara ja che; jemake 'uccAraNa daMtya ta kAranA rUpamAM ja thAya che jemake prA. 8 sA. hara paNa taLaguja, mahuM mag (gamag) a (as), aft (G) . prA. 3 > sI. 3 taLaguja. sAduM (chApa) khAvI ja sthiti zuddha ja kAranI re () AnunAsika stara pachI paNa A che, e paNa ziSTone apavAda datya uccarita nI belI bheda spaSTa anubhavAya che. jemake huM thatAM kaMya uccarita thAya che; tatsama zabdanA nI (ja), paNa taLa-guja. : (as) vagere paNa Aja sthiti che. jema ke jA (), sArvatrika-saurASTramAM zuddha uccAraNa , hindu 6i (mArA). te "rahyo ja nathI; kAM te (vahI) chatA bhaNelA che, paDhi ( 4) ene sa thaI na thaI cUkyo hoya che, athavA te bolatA thaI gayA che. 4 nA be uccAraNa upara ardha tatsama dazAmAM nA rUpamAM jemake kAna neSyiAM che eka vedakAlathI UtarI AveluM pUrNa prayatna (karma). samagra bhAratanI badhI ja bhASA belI- uccAraNa, bIju evuM ja uccAraNa tarIke jUnuM omAM mUrdhanya 5 nAza ja pAme che ke pAli- chatA UtarI AvavAnI prakriyAmAM te 4 ane nA prAkRtinA vikAsathI Azcarya che ke pazcima saurASTramAM vikAsanuM jemake saMgati gu. jA apa. A >gu. mAtra meranI bolImAM e punarjanma pAmyo che; Avyi saM. vAta > av-3 gu. lAza > jemake cAhe kahevuM hoya te ziSTatara uccA Na gANa vagere. sAhyA, paraMtu tenI bolImAM ghA vacce sUyavAyelA 3-4 nAM be prakAranA uccAraNa taLa-guja. kAranuM svarAtmaka uncAraNa taLa-gujarAtamAM rAtamAM che. zabdAra je 4 4 mUrdhanya ane zabdomAM che jema ke vA (vaNag) ( ) be svaranA madhyamAM i- mUrdhanyatara hakIkate A re: ( ra), : (aa -jA) vedanA samayathI cAlyuM AvatuM-veda mitra nAmanA phaiI (ga-3) vagere AzcaryanI vAta che vidhAne jene tAlavya "uccAraNa kahyuM hatuM te-che ke saurASTranI keIpaNa belImAM A narasiMharAve jene saurASTramAM 8 nA viSayamAM te tadana spaSTatA che ke vadhu prayatna hakAranuM uccAraNa kahyuM che te sAMbhaLavAmAM zabdAraMbhe hoya ke rakhanA madhyamAM be svara vacce AvatuM ja nathI. hakIkate A "mahAprANi tasvaroccAhAya (ke zabdote heya), je zuddha mUrdhanya che; raNa" taLa-gujarAtanI ja saMpati banI rahyuM che. jemake DhI, Dha Dha Dhapu, vahu (vAta), nAgara uttara gujarAtamAMthI taLa-gujarAta temaja vA, vIi hI vagere zabdAra na hoya tevI saurASTramAM patharAyelA che ane havuM jevA zabdo sthitine A Tu gujarAtI-saurASTriya belIomAM sAcavI rAkhyA che chatA A mahA prANita svareccAraNa madhyavartI 3 uparathI ja Ave che. nA viSayamAM sAcavI zakAyA nathI. jillAmUlIya kAranuM enAthI paristhiti evI che ke saMnA ekavaDA :uparathI UlaTa pakSe, taLa-gujarAtamAM uracAraNa bacyuM ja utarI Avyo hoya te , sarvatra taLa gujarAta nathI; ene sthAne nirapavAda ja uccArita thAya temaja rASTramAM mUrdhanyatara che ja che jemake che. tyAre soraTha-hAlArane apavAde gohilavADa-jhAlAsava guja. za aaN ghaTa guja, ghA vagere, paraMtu vADa ane madhyagujarAtamAM 4 nA ekavaDA ru uparathI je madhyavatI sthitimA heya te saurASTramAM UtarI AvelA tarIke barAbara uccArita thAya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 ane nAgaronA viSayamAM te seraTha-hAlAramAM paNa che nedha -eka vastu sUcaka che ke uttara gujarAtanA e uccarita thAya che; jyAre taLa-gujarAtamAM nAgara pazcima vibhAga-khAsa karI banAsa kAMThAne vicAra paNa uccarita karatA naheAtA taLa-gujarAtanA kariye te balInI daSTie tyAMnuM valaNa saurASTrane 4 - 2nI eka vicitratA e che ke sarvatra maLatuM che. pazcima mAravADamAMthI saurASTramAM pravezavAne Dha > nI sthiti che maDha > taLa-gujarAtamAM e ghorI mArga che tethI ja bhASAkIya mejaNInI makTra vagere seramAM eka lAkSaNi jovA maLe che daSTie banAsakAMThAne saurASTrIya bhASA vartAmAM ke jyAM ka thatA artha bhedano bhaya che yA khuzIthI mUkI zakAya evuM ja eka jhAlAvADInA 4 - 4 ucarita thAya che; jema ke vahu > TU viSayamAM dhyAna upara AvyuM che ane evA vikRta (4) pANIne, e nara (saM. tatsama sAthe uccAraNanA viSayamAM temaja zabdAraMbhe ma (mAra ekarUpa na thavA mATe) maLe (mA ' sAthe (3) R (sA) vagere vyaMjanavALA ekarUpa na thavA mATe ). saunA lAdhava taraphanuM khecANa vartamAna bIjA purUSa eka vacanamAM vALA rU-huM ja zuM vagere e asara AjanA vikRta amadAvAda jillAnI vAghAta che ke ' , (hakIkate caretaranI ) kahI zakAya ema che. bAkInI moTAbhAganI lAkSaNikatA taLa-gujarAtathI nihALI ArohAvarohAtmaka ravarabhAranI (Pitch thaI samagra saurASTriya belI sAthe ekarUpa che. accent) nI prabaLatA saurASTranI badhI belIomAM varatAya che enA mULamAM adhAtAtmaka ke balAtmaka svarabhAra ( Stress accent ) che te paNa tethI ja svara vyaMjana prakriyA prabaLatAthI uccarita thatuM jovA maLe che. taLa-gujarAtamAM A paristhiti taddana mRdu prakAranI che. nIcenI lAkSaNikatAo spaSTa che ? > : che eja kAraNa che ke taLa-gujarAtamAM laghu prayatna kayA? (vivAra,) ja' (vigata) vagere A kAra varatAya che tyAre saurASTranI ekapaNa bolImAM nA (nirana) e jovA maLatA nathI (je vize A pUrve sUcana thaI cUkyuM che) paraMtuM A rIte be prabaLa svarita a : (zt ). () zrutie vaccenI taLa-gujarAtamAM vadhu prayatna vaLI, ' " () anta ( ) e Taka paraMtu saurASTramAM evA a vinAnI vyaMjana saMgavazAta svarita ane svIkAra kare che, jemake ( 6 (e) ti atharU5 (te). = (1)-nine rAjA gi-zuM dajhi' ( jI) paraMtu () vagere. Ama chatAM mo- > 3 jovA maLato nathI. zera -zuM vagere aneka. enAthI UlaTu be ma zrutio vacce madhyavatI (hakIkate te chellA vyaMjana pUne svarita ) taLa-gujarAtamAM vadhu prayatna = > 1: jo ke cheka saura tenI pratathI A bane che, te saurASTramAM lukhI thAya che jema ke lAkSaNikatA cAlI Ave che, chatAM nathI rIte maLelA mA" ba sa mANa paNuM mag ( taLa -guja- tatsama cakAmAM paNa pAchI vikasI' che, jemake rAtamAM) ''-mALa : . saM. da > gu jara (vaTa ), arabI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 589 kAti >> gu. kAM' (nagara). phA. dara zabdamAM Apa kriyA rUDha che, jemake , > > jAna' (re ) AnA AbhAsa > hai. devAMgajA (re . bAkI sAme gu je phu > sI. huM >gu rA " khAravAonI bolImAM te sarvatra A sthiti che. > sau. huM vagere. joI lokonI bolImAM paNa AnI asara ThIka ThIka jovAmAM Ave che, hITa 6i (hindu) vagere 4-4 > a: marAThImAM A prakriyA che ja saurASTra ane uttara gujarAtamAM paNa A che i>a: khAravAomAM vyApaka rIte, jemake saurASTramAM zaherI vistAromAM A keLavaNIne kAraNe vadhu riTu" (hindu). dha>DhaH adrazya thaI cukI che; paraMtu grAmINa prajamAM vyApaka vAghai>sir'rije (ragi ) vagere. che. apavAda thaDA bhaNelAo karavA lAgyA che, paNa uccAraNa karatI veLAe trimatA chAnI rahetI nathI. => sTa: A prakriyA khAravI bolImAM khAsa udA. vADha > sA ( nATag), karI zabdAraMbhe jovA maLe che; bhoI lokomAM paNa sari', chADha > rAya () cha > . AnuM kAraNa dariyA kAMThAne dakSiNa gujarAta sAtheno saba dha kahI zakAya. upara nathI - 40% -> zaherI vistAromAM sabhAnatA nAtha> ar'"i (sTATi) ane naLar4 > kharI bAkI grAmINa vistAromAM mahAprANa umAkSAra apADuM vagere. tarIkenuM aMgrejI 1 (3) jevuM uccAraNa jANItuM che; jemake mag > ' kamag), ya ene zuddha saM svarUpamAM cheja nahi, ane jema fTH (sika ), kare ne badale kA vyApaka gujarAtInI jema jha thaI cUkyo che. je ( 3 ) za ) kAsu (nAka), #g > AgaLa vadhI grAmINa belIomAM sarvatra x nA gujaj" (79) vagere. rUpamAM ja che. jemake vaza kapana>nana- thati > gari > si' vagere. > : A prakriyA khAravAo nI bela mAM ja sImita che. jemake 1La > - (nA. para tu gujarAtI pAse > 4 rIte Avelo haMmezAM vaidika kAmathI cAlyuM AvatuM je laghu prayatna 4 - 4 : A paNa khAravAnI bolImAM ja uccAraNa che te prakArane ja che. upara > jemake tame > rami ( ), te Ta sa ar" (aa) apa, (vi), nATaka tae > rAha vagere.. (2 - saM. ti) vagere aneka sUcaka che ke khAvA ane bhoI le | uccAraNamAM vaghu > , >3 khAravAonI belImAMja jemake nAtho mANuM sTAphag (Athag) e rIte bhUta> hA"i (DhALei (, nathI> DhaDha (gha) kRda temAM vyakta vadhu che suratI jema te musalamAna vagere. vAMcI ane mera lokomAM koI paNa saMjogomAM A uccAraNa sarvathA nathI, bhUtadomAM paNa pa Ta: saurASTramAM zabdAraMbhe saMkhyAbaMdha Rig' at (kAvya > gALe). eja rIte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa90 AjJAthe bIjA purUSa ekavacanamAM ke saM. kArAMta eTaluM kharuM ke arthasaMha jevA sthaLamAM khAsa nAnI jAtinA zabdone aMte che te gujarAtImAM bolavAmAM Ave che. udAharaNa upara yazAsthAna saurASTramAM hovA chatAM suratInI jema musalamAna banAvyAM ja che. vAMcI, khAravA, meramA nathI ja. rUpa prakriyAH nAma, sarvanAma, vizeSaNa tenA 2 kAranuM vadhu prayatna uccAraNa gujarAtI jemaja gujarAtImAM je rIte rUpAkhyAna thAya che te ja rIte sarvatra jANItuM che sTAra vageremAM A ladhu prayatna tenA te saurASTriya bolIomAM che svara-vyaMjana je kAMI uccAraNa bheda che teTale ja taphAvata guja. . rAtI ziSTamAM be va no pratyaya je AgalA-pAchaLa za-jansa> aH suratInI jema zahera ane saMbaMdhita zabdathI vyakta thavAnI sthitimAM hoya te gAmaDAMnA bheda sivAya rIte A uccAraNa zabdamAM vAparavAnuM valaNa nahivata che jyAre , saurASTramAM jANItuM che. jemake zAsana ke saurASTramAM nara-nAnyatara jAtimAM 4 ane nArIjAtimAM ', viva> ghaca (uca, sau prAMtabheda 3-4 () khUbaja vyApaka che, (100), samAcAra saMmata (sAsara) ) jemake che > ' ' ('ke ) vagere bAkI ghaTaNa te gujarAtI jema ja cAluM thAkA TApunuM, evuM bane che kArAMta che. sa visa> kag () te > 'zA nara-nAnyatara jAtinA zabdomAM pratyaya mATe meTe vagere. bhAge prayojAto nathI ane AsapAsanA saMbaMdhita zabdonA baLe ba. va. samajhAya che; jemake ghaot" mANasa le|g-kok meLAM' thyAMm (leka meLAM Li nuM pUrNa uccAraNa paraMparAthI jaLavAI thayA che) vagere. raheluM che. paraMtu narasiMharAva jene ladhu prayatna hrakAra kahe che te saurASTranI belIomAM hazeja che nathI, trIcha-sAtamInA pratyayanuM rUpa 4 ziSTa guja ane tethI ane mAruM (mAi-gr6) vacce - rAta jema che paraMtu e vikAraka nAmomAM aMgamAM keI atara nathI paNAno > vAnagI> najI, maLI gayA hoya tyAre ja jemake para tu je vahI > kaNajhana > vAtkRSi, a> para alaga rahe to ghaNAze. sAtamImAM rAM' Ama > > ) vagere. - prAga jANIne nathI, avikAraka badhA zabdomAM phaeNja pratyaya che jemake jo pUrve huM chuM" vize A pUrve sucana thaI cUkyuM ja che (jANe zuM karyuM) ghATetha di' (gTe ) ke e seraTha ane hAlAramAM temaja khAravA, musala- vagere. mAna ghAcI, meranI bolIomAM paNa nathI, enuM zuddhoccAraNa jhAlAvADa, gohIlavADa, madhya saurASTramAM vizeSaNuM vikAraka hoya che tema chaThThI vibhakti ja thAya che, hA, seraTha-hAlAramAM nAgaronI vastI artha Apate anuma nuM lAgyo hoya che tyAre nara, jyAM karyAya che tyAM sarvatra e jAti zuddha ji hAmUlIya nAnyatara jAtimAM i aMgamAM maLela hoya che te 4 prayoje ja che. bAkIne uccAraNa ja che. vizeSNAtmA zabdomAM paNa da maLela hoya che ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niranuM nAsika svape, jemake re, che, mAre pratyayAMta: mare, , tamAre pAkaeN, rAjAne vagere ziSya gujarAtImAM Ama chatAM ziSTomAM meM, tane, meM, je - sAnunAsika sAMbhaLavAmAM Ave paNa che. che, mArA ghare kAnA ghere e ja prakAranuM prayoga vyApaka thate cAlyo che. taLa mane, tenA ja, tane ane meranI belImAM gujarAtanI bolIomAM A pAchaluM valaNa mu tune sAMbhaLavAmAM Ave che. vyApakatAya che. saurASTranI eka paNa belImAM te sarvanAma bacyuM nathI. mAtra avyavanA rUpa ni ( tethInI chaThThI vibhaktinA anuga nI jema trIjI, arthamAM) vaparAya che, temAM badhA ja sArvanAmika pAMcamIne artha ApatA zuM anuga saurASTranI lAkSa- rUpamAM 6 aMgaja prajAya che tenuM sarvatra utta NikatA che, jUtA gujarAtI sAhityamAM Ane aMga sayaka te e che ke A du-lanAM bahuvacananAM vikAraka pratyaya maLI Ave ja che paNa pachI thI koIpaNa prakAranAM rU5 sArASTriya belIomAM sAMbhaLavAmAM evI avikAraka sthitimAM nizcita thayele utarI ' AvatA nathI. kavacita ja 6 6 ne bAkI nA Avyo che. saurASTramAM jANI' sAthe rA'mari' : 3ya rijhavata che. li (nAmathI vAva, pApu' 'zuM A Dga vyApaka che zikSitemAM ja "zI' avikAraka praznArthe La ne sthAne je pahelI fi' svarUpe uti thAya che. nAmayogItA viSayamAM vibhaktimAM be uccAra pratye jAya che, jyAre rUpamAM paNa, trIjI vibhaktimAM 6 pratyavALA rUpa temaja ji' (Ane , tu' ( ra ) vize za anurAgavALAM rUpa vyApaka chata, trIjamAM nAma (mAM) A traNa maLe che. nArIjAtimAM zi (C) yogI vasa' (vatI) no proga cethImAM nAmayogI che. paNa nAnyataramAM zuM che (ghu < #) 2Dha nAda' ane '4' tarapha vadhu jhoka che. nAmayogI 1lI ziSya A rUpamAM che aMga prasaMda kare che. ma' (mATe) Ama chatAM ghaNe sthaLe saMbhaLAya che sAtamImAM mAM anuga " adara' nA arthamAM ane praznArtha () avikAraka sthitimAM -haiM uparanA arthamAM vyApaka che. sAmAnya sAta- nAnyataramAM saurASTramAM prayojAya che; taLa gujarAtanI mIne artha Ama chatAM -haiM thI paNa banAvAne jema enuM ekapaNa rUpa vaparAtuM nathI , zAthI heya che. 30nA arthamAM sAthe khUba ja sonuM, pAnuM, nA, phAma, rUpa taLa-gujarAtamAM jarUra che vyApaka rIte prayojAya che, jyAre saurASTramAM anukrame jika (mi), bi (mi ) ke vivi? sarvanAme : purUSa vAcaka sarvanAmamAM dakArAMta ri', 'i , fmAM' rUpe jANItA che. zA mATe kahevuM hoya te su-jaa (huM ) kahevAmAM maulika rUpe moTe bhAge kArAMta uccarita thAya che Ave che. ' ara', af, ba, siM ( mesa - re, che, je, athavA je-teM ). anizcita che ? ( zai6) be rUpa che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa92 jemAM je mAtra 1lI vi. mAM ja che; ' nA mATe sthaLa vAcaka , tho. paraMtu ahI mATe rUpAkhyAna thAya che. gAyAM ane tyAM ne mATe moTe bhAge tyAM karyo che (jhAlAvADa vagere tarapha vyApaka ) hAlA-serAmAM A uparAMta ta(=sezy badhAnA arthamAM spaSTa sthAna nirdeza mATe ghAne vyApaka prayoga. 2Dha che, badhuM (jhAlAvaDa tarapha jatAM I-meranI belImAM kALavAcaka atyAre te mATe saurASTramAM vyApaka rIte 'zuM ) vaparAya che. baMne vacce athabheda che ja. ane rUTa che, je "rASTra nI kamInuM rUpa pahelAmAM vyaktine alaga alaga gaNI samUhane che, jhAlAvADa LAnuM ne A arthamAM rUDha che. khyAla che, bIjAmAM eka samUha rUpe jovAno khyAla che. sthAnaka vAcaka : a'- Hy, t g, - kig, bi - mig sArva. vizeSaNa : saurASTrane pitAnA keTalAka (tenA rUpa nathI ) sArvanAmika vizeSaNanI viziSTatA che ane e mukhyatve svaroccAranA bhedamAM, jemake Ag, , rIta vAcaka APK - dara ni kri'. ' sivuM, vivuM, Ayu, zuM, jevuM, tevuM, tevuM), adANuM, 'dAjuM, 4 cahuM kriyApadanAM rUpAkhyAna : ziSTa gujarAtInI peThe ( va rahuM chuM teNuM zaraNuM ) saMgharavuM. kALanA rUpAkhyAna vartamAna kALa ane sArA saMha vadhAryuM, ''vadhu vayaM bhaviSyanAM ja bacyA che. bhUtakALa bhUtakRdaMtathI ja ( AvaDa, , levaDuM, tevaDuM kevaDuM) Ama sAdhavAmAM Ave che; bhUtakALamAM pahelAM bhUtakRdaMta ane A aMgane ane 6 aMga vacceno bheda khyAlamAM ane bIjA bhUtakRdaMtane samaya-bhede pravega e rAkhavAnuM hoya che. lAkSaNika rIte hAlAra -soraThamAM pakaDAya che, vartamAna kALamAM jyAre vizravArtha nathI hote tyAre pAraMparika sArva. kriyA vizeSaNa : zaratavAcaka: kALavAcakaH zuddha rUpe ja prayojAya che paraMtu nivArtha mATe ro, je, ', ' ', -nai, vAre-sthA) 4 vAnaMganA 25 anivArya rIte umerAya che. rUpAkhyAna vartamAnakALa ekavacana bahuvacana 1 " ( 4) 2 jace (-4) 3 = ( -) je-ra (jirca-4) (tv g) 6 (-4) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa93. - - Ama meranI belImAM pahelA purUSa eka jA ane nA rUpamAM "-tta aMge vacanamAM ja mAravADInI jema prayojAya che. sarvadhA abhAva che jANI jANa sarakhAvo suratIrUpa paNa jhAlAvADamAM bIjA pura 'jUnA, zAka-ra- sAvarkU ekava thanamAM carotaranI jema pahelma, purUSa ekavacavanuM 25 tuM ja che ke 2-7) ATale kat'Aja sthiti dvAna (nA) -nI bheda pakaDAya che. saMbhALa rAkhavAnI rahe che bhAyikALa : ekavacana 1 pariMr (4) bahuvacana thag (w) paNa (1) paNa (m) 3 re (jo) zA = vagere A kArAMta dhAtaMgamAM cA vyApaka che paNuM avikAraka sthitimA 'sTa sacavAI rahe che. dara zAtuM-, le- () () arthanI daSTie AmAM vAsA, vAre-vAre, kriyA ane enAthI paNa jUnI kriyA abhipreta che. madhya saurASTra ane jhAlAvADa bAju kaya ka kArane sthAne ziSTo datya sAkAra ane AnuM zravaNa pakaDAyuM nathI; tyAM su' huM ema svAbhAviktAthI e Arya mApavA hara sahAyaka prajavA lalacAya. eTaluM ja bAkI tAlavya pAnuM te samagra saurASTramAM zravaNa ja nathI thatuM.. jANItuM che. - ziSTa gujarAtImAM kriyAti pattine rA' vagere bhUtakALa : pahelAM bhUta kRtanA viSagAtmaka prayoga che, jene sthAne dakSiNa gujarAtamAM cAra rUpa ziSTa gujarAtI jemaja thAya che. enA punaH che jAya che, saurASTramAM khAsa karI baraDA paMthakamAM karmaNi rUpa viSayamAM eka vakhata madhyakAlIna rasa sAMbhaLavA maLe che. ahIM. je kAMi ziSTa gujarAtImAM nATaka vageree vAparelAM cha vALAM rU54 gujarAtI ane taLa-gujarAtIthI bheda jovAmAM Avyo saurASTramAM prajA che, jemake mAruM nahi paNa che. teja banAvavAno A prayatna che. AvA nAnA mAruM zuM nahi paNa vagere. nibaMdhamAM mAtra AchuM citta ja ApI zakAya mArA taraphathI samagra gujarAta-saurASTra-kacchanI bhinna bIjA bhata kara tavuM rUpa avikAraka sthitimAM bhinna prAMtIya temaja jJAtinI bolIonI mejInuM prayojAya che ziSTa gujarAtIne ene vikAraka prayoga kAma AraMbhAyuM che te pUrNa na thAya tyAM sudhI sAcuM muMbaInI deNa che, saurASTranA dariyA kAMThe A khUbaja spaSTa citra rajU karyuM muzkela che, evuM paNa banyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he ke mArA zravaNamAM karyAya khAmI paNa heya pUrNa namatA temaja A graMthanA mArA "gujarAtI bhASA" mojaNI thayeja AvI koI khAmI haze te dUra (kArbasa gujarAtI sabhA-muMbaInuM prakAzana bI. thaI zakaze. AvRtti)mAM me navA paNa namUnA ApA che te saurASTranI bhinna bhinna belIenA thaI joI javA vinaMti karuM chuM. DAM vAye ahIM utAravAno prayatna te jarUra karuM. paraMtu bIbAonI muzkelIne kAraNe e prayatna saurASTramAM taLa gujarAtathI judA paDatA cakkasa jato karavo paDe che; jijJAsuone sara miyananI zabda-dhAtuo paNa che, e vize ahIM kazuM bhAratIya bhASA - samIkSA (Languistic Survey ApI zakAyuM nathI, koI anya prasaMge. of India) graMtha, bhAga 2 nAmanA kAThivAvADI'nA zubhecchA pAThave che. zrI bagoyA gINIyA sahakArI maMDaLI mu: bagayA gINIyA (tAlukA sAvarakuMDalA ) (ji. bhAvanagara) rajI. naM. 1113. sthApanA tArIkha: 12-2-55 zera bhaMDoLa - 13000-00 anAmata phaMDa- 3000-00 sabhya saMkhyA - 28. jagajIvana revAzaMkara kezavabhAI kurajIbhAI pramukha, vya. ka. sabhya :1. pilA memabhAi. 2 zAmajI hIrajIbhAI 3. velajI zAmajIbhAI 4. rAmabhAI vIrAbhAI - maMtrI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zu je chA pAThave che zrI dhANuM navayuga sevA sahakArI maMDaLI li. mu. dhANA taLAjA tAluke bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha : - 8-4-65 noMdhaNI naMbara - se/6806 zeramaDoLa 10340-00 sabhya saMkhyA - 66 anAmata phaMDa 65-12 kheDUta - 56 anya phaMDa - bIna kheDUta :- 10 anya noMdha :- maMDaLI nANA dhIradhAranuM kAma kare che. pi. ha. vaiSNava hAdAbhAI mAyAbhAI mAnad maMtrI pramukha vya. kamiTI AtA vAjasura badhA harajI arajaNa kALAbhAI gaMbhIra hAjA zubhecchA pAThave che. zrI hAjIpara che. vi. vi. kA. sa. maMDaLI li. mu. hA jI 52 taLAjA tAlukA bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 22-7-55 seMdhaNI naMbara :- 1436 zera bhaMDaLa :- rUA. 1115-00 sabhya saMkhyA :- 55 anAmata phaMDa :- rUA. 3134-66, : kheDUta - 50 anya phaMDa - rUA. 1110-72 bInakheDUta - 5 - pi ha. vaiSNava mAnad maMtrI hIpA raNuchAya pramukha vyavasthApaka kamiTI paramAM jIvA jIvA kezava bhavAna lAkhA kALuM mepa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ master-craftsmanship from Europe behind every PES alarm clock --guarantees you accuracy and reliability 11 12 1 Ir Insist on HES: built with precision... built to last. HES Alarm Clocks are made in technical collaboration with Chronctechna, Czechoslovakia, to meet international specifications. Sensibly priced range of models. For time you can trust say yes to HES say yes to HES say yes to HES For full details write to: HINDUSTAN EQUIPMENT SUPPLIERS LTD. JOGESWARI ESTATE, JOGESHWARI, BOMBAY-60 The new 'Slavia' model Lintas-HES. 12-578 Messrs HES Limited. Jogeshwari Estate - Jogeshwari. BOMBAY 60 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjaya tIrtha svarUpa pitAzrI. ApanI saMgha sevA ane vardhamAna tapa khAtA pratyenI ananya bhakita-Apa dehavilaya thavA chatAM saMsmaraNarUpe haju yAda Ave che. Apa jyAM che tyAM dhArmika zubha bhAvamAM che che ane amane preraNA ApatA rahe ke zAsananA kAryamAM ame paNa yathA zakti pravRtti karI jIvana saphaLa karIe. lI. ApanA caraNa kIMkara khAntilAla tathA jyantIlAlanI smaraNAMjalI sva. lAlacaMda gulAbacaMda zeDa zubhecchA pAThave che zA maNIlAla becaradAsa V ( TrepesTI tathA gAdalA pATanA ) kApaDanA vepArI 73-75 82 viThThalavADI (kAlabAdevI) muMbaI naM 2 www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI tareDa sevA sahakArI maMDaLI lI. rajI. naM. 218 tA. 31-12-47 mahuvA : tAlukA mu tareDa. vAyA mahuvA. bhAvanagara : jille sabhya saMkhyA : 163 zera bhaMDaLa : 24565 anAmata phaMDa: 8753-48 anya phaMDa 5046-00 naTavaralAla bhavAnIzaMkara vyAsa maMtrI vijayakumAra prabhudAsa saMghavI pramukha :-anya noMdha:nANA dhIradhAra-(TUMkI mudatanuM) ane khAtara-bIyAraNanuM kAmakAja kare che. vya. ka. sabhyaH dharamazI dAnA goviMda dAnA arajaNa masarI rAmajI gadA bhImA rAmajI na thu pUnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA mAnavasaMskAronA TuMkA prasaMgo - piMgaLazI meghANaMda mahavI. a saurASTramAM vasavATa karatI 20 jeTalI paDI hatI. paraMtu A prasaMge to najIkanA ja jAtIonA mAnava saMskAranAM vaheNa ekadhArA haka takALamAM banI gayA che emAMthI koI vyakti te sudhI cAlu ja rahyAM che. emanI paraMparAnI ane khI hajI vidyamAna che. bhAta paDI che. koIne tyAma te koInuM aNunamapaNuM, koInI birAdarI to koInI bahAdarI kekano * dIkarAnuM pAna-trApaja gAmanA Ayara mepA Atithya saMskAra te koInuM aTaMkIpaNuM te kedanI mobhane tyAM duSkALamAM ThaLIA gAmanA bAroTa lakhanaka Teka, balidAna, vidyAsaMskAra, prema, AsarA dhama, maNu lakhadhIrakAnI vidhavA ATheka varasanA dIkarA daivata, khAnadAnI, khamIra, mAnavabhAvanA, svAmIbhakti ha* bhamane laIne varatavA Ave che. dukALa utaratAM satyanI upAsanA pApanuM prAyazcita, kheALAdharI zIla AIe rajA mAgI, mepe kahyuM AI hajI dIkare ne bhakti upAsanAnI saMskAra vela haMmezAM pAMgaratI mAne che thavA do. tamAro pATale mane bhAre ja 2hI che. nathI. AI tyAM ja rokANuM. dIkare juvAna thaye, mepAne te ene paraNAvI pasaTAvIne ghara vaLAva A rasakasa bharI bhUmimAM ALoTatAM nara-nArI. che evAmAM sara5 karo ne chokaro marI gaye. enI kathA sAMbhaLatAM kALajI kerI UThe che ne dila AI kALuM kapAta kare che, me thI sAMbhaLyuM jAya nAcI uThe che. A bAvana skUlanA bAgamAM khIlI nahIM mepe ane AyarANIe nAnerA dIkarAM devasInuM uThelAM bhAtIgaLa puSponI khuzao mANavA jevI che te dAna ApI AIne ratA rAkhyAM ene vaMza hA. zAna temAM koI eka kAmano IjAro nathI je prasaMga karyuM kaleNa gAmanA vArtAkAra jeThasura devanA pUrvajo juo te ekathI eka caDIyAte mAnavatAthI bhArebhAra Ayara hatA. bhareluM che. * jIvataranA kha:-bAMTavAnA vaida dIvAnarAya, medhANIbhAie saurASTranI rasadhAramAM ApelI enAM patnInuM nAma dhoLIbahena, saMtAnamAM cAra vArtAo devAyata bedala, mANasIvALA, lakhamazI dIkarA. aThavIsa varasanI uMmare dIvAnarAya sakhata ne vIkamazI, devaLIAnA madadarakhAna, saMghajI bImAra paDayA. vaida pitA mULazaMkare davA karIne hAtha kAvaDIo, mAvaTa sAMI nesaDI, kALujI mahera, heThA pachADayAM. AzA choDI dIdhI dIvAnabhAI vigere badhI vArtAo sArAe samayapaTamAM patharAelI chevaTanA zvAsa kheMce ne nAne dIkare sumana kajIye Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caDayo. gheLIbAIe pAsenA oraDAmAM jaI nAnA Dha, bhaMgI, brAhmaNa sau eka ArethI pANI bhare. sumanane dhavarAvavA kheALAmAM lIdhe tyAM kaMpAunDara gaMgAjaLa karate Avyo. vAta sAMbhaLatAM dhanIbAIne bhagI kaNabI ne bhrAmaNu karI tharI keka, ekaja AMcake jIva UDI gayo ne sumana muDadAne are sarakhAM eka je pANI bhare jAnabAI, dhAvata rahyo. dIvAnabhAI sAjA thayA. 65 varasa jIvyA. jaNAe samajAvyA paNa bIjuM ghara na karyuM" AInA dIkarA rANune ja ramAbhaDacheTanuM bhUta eTaluM ja nahI khAvApIvAno svAda to ne palaM- bharAchuM te AI sAme vAMdho laIne beThA ke DhaDha ganI pathArI tajI. bhaMgIne pANI bharavA na dauM ApaNe abhaDAIe. Aie bahuja samajAvyo chevaTa sudhI na mAnyA. ja udAratA:-cArIA gAmane vaNIka lAlajIe AIe peTanA dIkarAne zApa Apyo ne rANe marI 1934 nA dukALamAM dALa-roTalAnuM sadAvrata zarU gaye. enI khAMbhI ne AInuM maMdira mojuda che. karyuM. jetapuranA mahAjanane A vAta gamI nahi maMdiranA pUjApAno kharca haju sudhI gAyakavADa eTale ATha daza jaNA potAnA sagAne A ghela. sarakAra taraphathI maLe che. Aje 22 varasa thayAM chAmAMthI ugArI levA hAlyA. cAraNIAne sImADethI so eka ArethI pANI bhare che samAcAra mokalyA. lAlajI zeTha teDavA AvyA ne kahyuM gAmamAM hAle. mahAjane vacana mAMgyuM ke Tale pANI pIvuM che:-peTI gAmamAM bahAravaTIo baMdha karI de te AvIe. lAlajI ghaDIka muMjhANe ne kAdu makarANI eka sukhI ApanA gharane khare bapore ukela sujI gaye vacana ApyuM ke AjathI reTa luMTI rahyo che, kALelA gAmanI sAsu-vahu beya na ApuM. mahAjana gAmamAM AvyuM. lAlajIe raDe cAraNya AI gAmatare nILI che. gAmane pAdara jaI roTalAnI tAvaDIo utarAvI nAkhIne lApazI ! AvatAM tarasI thaI je dhare bahAravaTIA AvyA che paDa caDAvI dIdhA. tyArathI lApazInuM sadAvrata zarU eja dhare AvIne esarImAM UbhegA AyarANI pAse karyuM ane lAla lapazIo kahevANo. pANI mAgyuM. osarInA pANIArethI bharIne bAIe TADhuM pANI pAyuM. cAra e Azaroda Ape ke * khAnadAnI-mALIAnA ThAkora pAse gAmanA amAruM peTa ThAryuM che evuM tAruM peTa karaje. vaLatAM eka darajIe AvIne phariyAda karI ke ApanA kavare AyarANue javAba Apyo ke AI mArUM peTa te mArI dIkarInI cheDatI karI have ApanA gAmamAM bhaDake baLI rahyuM' che, pAsenA oraDAmAM ja bahArarahevA jevuM nathI. ThAkare kuMvarane bolAvIne aphINa vaTIA mArAM ghareNuM luMTI rahyA che. cAraNuM bAIo dhoLyuM ne kahyuM ke pII ja nahitara huM pIM jAuM, tarata ja oraDAmAM AvI. paTArA upara caDI beThI kuMvara aphINa pI gaye. hAkore e kaMvarane agnIdAha ne kahyuM ke amane mArI nAkhe ne pachI luMTa karo. mATe rAjakuLatI smazAna bhUpImAM nA pADI ke ene ame A gharanuM pANI pIdhu che bahAravaTIo hAthe jude bALaje svargamAM mArA vaDAo abhaDAze. hAthe hAlI nIkaLyA. * ekatAnI bhAvanA-deraDI gAmamAM AI paritApa-modara gAmanA khejA lIrA zeThane jAnabAIe 1778 mAM eka vAva baMdhAvI emAM hAthamAM zeraDInA bhAga pADatAM aTI paDI. thaDiyAvALA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga potAnA dIkarAne ane pachaDAvALe bhAga 4 gaurakSA jUnAgaDhanA kasAIo cAlIsa bhAInA dIkarAne Ayo bA bheda ubho karavA badala jeTalI gAyonuM dhaNa hAMkIne vIrapuranA pAdarathI nIkaLe asahya paritApa anubhavyuM chevaTe mIlakatanA traNuM che. vIrapura darabAra surasiMhajIe gAyane vALI lIdhI bhAga bhAInA traNeya dIkarAne ane eka bhAga potAnA ne e kasAIone mArIne jelamAM purI dIdhA. vajhIra dIkarAne Ape che to paNa mana samAdhAna na thayuM bahAudInabhAIe rAjakoTa ejansImAM phariyAda karI. pazcAtApathI strI pAgala avasthA bhegavI marI jAya che. rAjakeTathI gero amaladAra sarasihajIne samajAvIne kahe che ke gAya ApI gho. surasiMhajIe cokhuM kahI dIdhuM ke vIrapura khAlasA thAya mane jelamAM puro * nAkanI khAtara : sAtama AThamanA tahevAra game te thAya paNa mArA kheALIyAmAM prANa che tyAM upara janAgaDhano navAba bahAdurakhana dhaMdhusara gAma sadhI mA kasAIone na Apu eTale pilITIkala Ave che paraba TANe gAmamAM AyaranI bahena dIkarIo eja rasto kADhayo ke jAnAgaDhanuM mAna rAkhavA rAsaDe rame che navAbane rAsaDA sAMbhaLavA bahu gamyA gAyane eka vakhata jUnAgaDha sudhI mokalavI ne tyAMthI gAmanA paTela Ayara karasana garane bolAvIne kahe che ekeeka gAya tamane pAchI se pAvuM ne gAya dITha daza Aje mAre rAsaDA sAMbhaLavA che gAmanI bAIone belA rUpiyA kiMmatanA ApavAnuM TharAvIne samAdhAna karyuM. karasana DAMgare cokhkhI nA pADI ke e na bane eTale gAyo jAnAgaDha ravAnA thaI ThAkora surasiMhajIe navAba Ayarone hadapAra kare che ucALA bharIne hAlI emanA dIkarA rAmasiMhane ane AMgaNavAnI kura nIkaLyA. navAba pastANe manAmaNuM karavA zarApha zivabhAne bheLA mokalyA ne bhalAmaNa karI che ke IsmAIla khejAne mekale che karasana DAMgare imAlane ge ramAya to marI phITa gAye vinA AvIne javAba ApI dIdho ke navAbane kahI de ke Ayarana mane moTuM banAvatA nahIM ema kahI gAyane vaLAvIne dIkarI hoya te tArA dhaMdhasaramAM na rahe hajI sudhI pote Arya samAjanA saMdiramAM AvI upavAsa upara karasananI yAdamAM keI Ayara dhaMdhusaramAM vasavATa beThA agiyArame divase gAye pAchI AvI.ne pote karato nathI. pAraNya karyuM. *neTaka : jalAlapura mAMDavAnA kaNabI paTela * bhavanI bheTa vAMkiyA gAmanI vidhavA rabAraNunA lIMbA bhagatanA dIkarAe enI dIkarIno saMbaMdha bane dIkarA kSayanA dardathI marI jAya che jyAre karIne kanyAvidAya karyo. lIMbo rIsAine hAlI nIkaLyo nAno dIkaro bhIkhalo maraNa pathArIe chellA zvAsa dIkarIonA dAma na levAya. enA paranuM pANI ghuTe che tyAre paDozI brAhmaNunA dIkarA prabhAzaMkarane pIvAmAMya pApa lAge. jUnAgaDha AvIne majurI karIne pAse besADIne kahe che ke pabhA mArI mAnuM zuM rATale khAya be varase ene dIkaro teDavA Avyo ne thAze? rayake te maratI vakhate mane bhalAmaNuM karato kahyuM ke dIkarInAM vAvA karavA che te dhare hAlo have ke bhIkhA mAnuM dhyAna rAkhaje paNa mAre kone lIbAnI ekaja vAta tArA gharanuM pANI huM na pIu." bhalAmaNa karI bhIkhasAno valepAta joI bhAlo dIkare dezanA lIdhelA rUpiyA vevAIne pAchA ApyA pavitra AtmA jAgI uThane pANI ApyuM ke tArA ane dIkarInA paisA na levAnAM sAgana khAdhA tyAre AtmAne mukita karaje tArA pachI mAno dIkaro huM lIne vIvA karavA mAMDavA gAme gayo. prabhAzaMkara emanA pitAne gharethI rabAraNu bheLo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa Avato rahyo gAyo cArI maiyA karyu te rabAraNa chI tyAM sudhI kuMvArA rahI hAthe roTalA ghaDIne sevA cAkarI karI. * bhakta suttAra:-amiyALI gAmanA tAraNu sutAre cAlIza varasa sudhI sutAranA AkarI dhaMdhe karI rUpiyA 20 hajAra meLavyA te pAIe pAI zaMkaranuM maMdira khaMdhAvIne kharacI nAkhI dIkarA mATe eka pAI na rAkhI ke e to kamAi leze A vAta jyAre bhAvanagara rAjakavi pi'gaLazIbhA4 agiyALI gAme AvyA ne darakhAra pAsethI sAMbhaLI tyAre pi'gaLazIbhAI e nAraNu sutAranA dAharA karyo. mAyA te mahemAna che, samajyA tuM sutAra hAthe vIsa hajAra nA'AM kharacAM nAraNyA. *molanA tAla :- prabhAsa pATTaNane bhUdharajI mahArAja dara mahIne gokaryAnA veDA bharAvavAnI varata ApatA. bhudarajI mAdIgu rI gayA enA dIkarA prANazaMkaranA hAthamAM dukAnane vahITa ANye. dhaMdhA bhAMgI paDayo, dukAna madha paDI prabhA' gAmanI nizALamAM pa.va.LAnI nAkarImAM rahyo sata rUpiyA pagAra badhA e sAteya rUpiyA haveDA bharavA ApI dete te kahetA ke mAre bApa badhI gayA che hu. jIjju chuM tyAM sudhI e badhu kema thAya. khAnadAnaH-lAkhaguzI kavi gAriyAdhAranA ThAkAra upara bahAravaTe caDe che. sUre mArI nAmane rAjaputa potAnA ye dIkarAne laine lAkhaguzI maje karavA jAya che. bheTA mAM surAArI / cho dIkarAne lAkhaNuzI tri mArI nAkhe che e vAta sAMbhaLatAM TaMkAra pAMcaso dhoDesvArane ravAnA karI ke lA khaNuza'nuM maDaduM. hAjara kare sUrAmArIne A vAta sAMbhaLatAM cAraNanI hatyAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat lAgaNI jAgI sonI pahelAM gheADI laIne bhAgyo lAkhaNasI pAse Avye ne kahyuM ke Ale mArI gheADI tu bhAgavA mAMDaya, lAkhaNasI kahe have na bhagAya tArA cha cha dIkarAnA khUnanAM mArA pagamAM jevaLa jaDAI gayAM eTale jasa teAtune apAtuM nathI jAte chevaTa vAra paheAMcI AvIne lAkhaNasIne mArI nAkhyA sUrAmArIne vyAdhI thAya che ke lAkhaNusrInA cheAkarA nAnAM che enu' thAze eTale lAkhaNusInA dIkarA vajAne ane bhAyAne pAtA pAse teDAvI le che. pALIpASI moTA karyAM ne gAhilanA kavi sthApyA AjasudhI lAkhaNasInA vazajo gahilAnA rAjakavinuM sthAna bhogave che. * tekaTeka : jAma rAvaLanI sArI khUjAramAM hAlI Ave sAmeja eka AdamI ujaLAM lUgaDAM paherI hAthamAM rUperI DekA laine ubhA che. dekhItI garAsadAra jevI Tahuka che. jAma rAvaLanI svArI najIka AvIne tAjo bharelA rUperI hAkA joyA ne tasaba caDI hAtha laMbAvIne kahyuM ke dhalaDherA DaoNkre| pIvarAvajo. bApu ! huM to medhavALa chuM. jAma rAvaLe tyArathI vyasananI naphaTAI upara sAgana lIdhA ke jAmanagaranI gAdIe esAra hAkrA na pIe hujI sudhI jAmanagaranA gAdIpati heAkeA nathI pItA. purANAmAM kathA maLe che ke zAMtanu rAjA gaMgAjIne paraNyA, zIbirAjAe zarIramAMthI mAMsanuM dAna ApyuM, harizcaMdra rAjAe satane kAraNe rAjapATa cheDayuM' te dIkarA raidAsanA agnI saMskAra mATe mazANumAM dANu mAgyuM. evI dhaNI dhI kathAo maLe che. pazu e te thaI paurANIka. tyAre saurASTranAM RtihAsamAM tA sAva najIkanA kALamAM evI kaMIka kathA Ale khANI che. raMgapara gAmane kamarasa cAraNa bhAdara nadI www.umaragyanbhandar.com Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudaratI sauMdaryadhAma samuM zrI tAladhvaja tIrtho-paricaya. zrI siddhagiri pAlItANAnI najIkamAM prAcIna javAya che. jyAM sAcAdevanA gabhArAmAM 150 tAladhvaja tItha eka kudaratanAM sauMdaryadhAma samuM varasathI akhaMDa dipakanI jyota kesaravaraNI thAya tAladhvaja saritAne kinAre jANe kesarI siMha ubhe che te eka camatkArIka che. hoya te rIte nAjuka suMdara TekarInAM bhavya darzana A TuMkamAM mahAvIra prAsAda vIsa viharamAna comukhajInI vajAthI AhAkAraka lAge che. gurUmaMdira tathA bAvana jinAlayanI derIo karatI tAladhvaja saritAne kinAre bAbunI jaina dharma AvelI che. A bAvana jinAlayamAM 10 derI ane zALA yAtrikone utAravA mATe suMdara sagavaDavALI 1 derAsara bAMdhavAnuM plAnamAM bAkI che. A che. temAM vacce pAravAnI javAra nIravA mATe tIrthamAM jemane lAbha levo hoya temane A eka baMdhAvele raMgamaMDapa ane prabhAte sUryodaya samaye uttama taka che. seMkaDe kabutarAthI Arogyamaya havA prasare che te A TUMkamAMthI chellI cAmukhajInI TuMkamAM javAya dazya kharekhara AnaMda janaka che. che. tyAM prAcIna kIrti sthaMbha comukhajI derAsara jene bhojanazALAnuM nUtana bhejanagRha sTenalesanAM ane darIyAnI sapATIthI 3000 phITanI UMcAIe vAsaNe IlekaTrIka paMkhA pANInA naLa svarachatA yukata AvelA A zikhara uparathI kudaratI sRSTi saudaryanuM vAtAvaraNa cekhA ghI sAthe bhojana sAmagrI yAtrikone anapama daSya nihALavA maLe che. jANe eroplenamAM saMtoSa prApta karAve che. anDara grAunDa Dreneja paNa ApaNe beThA hoIe ane nIcenI gAmanI zobhA thayela che. nUtana sosAyaTI sumatinagara tathA tAladhvaja jaina Aya bIla bhuvananuM bhavya makAna hamaNuM baMdhAvyuM - vidyArthIgRhanAM bhavya makAnonAM darzana thAya che. che. temAM AyaMbIla tapa karavAnI suMdara sagavaDa che. A TekarI uparathI nirakhatAM zetruMjI saritA tenI upara bhavya upAzraya, sAdhanA maMdira sAmAyika tathA tAladhvaja saritAno bhavya saMgama zrI saltAnapratikramaNa gurU darzana mATe tyAM jJAna maMdira svAdhyAya tathA para baMdarane bheTavA vahI jatI e saritAo sAgamATe zarU karela che. dharmazALAthI eka phala ga dara zrI zAMtinAtha ranuM suMdara dRzya temaja siddhAMcaLa girirAja kada ba girinAM zikharonAM darzane, savAranI suramya havA, bhagavAnanuM bhavya jinAlaya che. tenI bAjumAM zrI jaina zrAvikA upAzrayanuM bhavya makAna bAMdhavA mATe sAMjanI zAMtidAyaka havA ane A anupama dazya nihALatAM cakSuo dharAtI nathI. khAta muhUrta jeTha suda 13 nAM thayuM che. derAsarathI girirAjanI taLeTI eka pharlaMga dara kharekhara taLAjA e saurASTranuM kAzmIra ja che. che tyAMthI girirAja upara javAnAM pagathIyA geITathI AtmasAdhanAnuM anupama sthaLa che. A tIrthane zarU thAya che. A pagathIyA navA rahelAIthI vikAsa dina pratidina ITa yajJa dvArA vadhI rahyo che. caDI zakAya tevA 10 mInITamAM girirAjatAM geITamAM ane tIrtha uddhAranI aneka yojanAomAM yAtrika pahoMcI zakAya tevA che. zrImAnoe khuba ja lAgaNI pUrvaka sahakAra ApI pANI mATe girirAja upara zAMti kaMTha bhavya A tIrthanA vikAsa karavAmAM zrA tAladhvaja jena che tenI sAme prAcIna guphA vizrAMtI mATe bhaya "vetIrtha kamiTIne protsAhana ApyuM che ane haju sabhA maMDapa jevI che. tyAMthI nUtana snAnagRhamAM vizeSa pragatinAM kAryo cAlu ja che caturvidha saMghano javAya che ane sevA pUjA mATe snAna karI sevA pU sAdhu-sAdhvI zrAvaka zrAvikA yAtrikone yAtrA mATe pUjAnA kapaDA tathA kesara sukhaDanAM hAlamAM javAya A tIrtha yoga ane Arogya mATe anupama dhAma che. che. A makAna navesarathI bAMdhavAnI yojanA zarU che. tyAMthI devavimAna jevA zrI ciMtAmaNI pArzvanAthanAM zrI tAladhvaja jaina . tItha kamiTI derAsara tathA tyAMthI mUlanAyaka sAcA devanI TuMkamAM taLAjA ( saurASTra ). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI TADhAvaDa sahakArI maMDaLI mu. TATAvaDa. taLAjAntAlukA bhAvanagara-jille. sabhya saMkhyA :- 34 zera bhaMDoLa : 7180-00 anAmata phaMDa: 4099-80 haka maMDaLI dhIrANa vigerenuM kAmakAja kare che taka sahakArI pravRttine saphaLa banAvavA vya. kamiTI saMpUrNa rIte jAgRta rahIne dekharekha rAkhe che. ha ha. pra. mahetA maMtrI, devIsIMga dAnasIMga pramukha. zubhecchA pAThave che zubhecchA pAThave che zrI egrIkalcarala proDayusa mArkeTa kamiTI zrI lIlIyA kanjhayumarsa ke-opareTIva muM. koDInAra (ji. amarelI) sosAyaTI. rajI. naM. M. R. T. mu. lIlIyAmeTA (tA. amarelI) 151 AI 761 tA. 1-3-57 saMsthAne uddeza potAnA phaMDamAMthI vadhune khAMDa, anAja, caNAdALa, levItela vigere vadhu sagavaDatA pUrI pADavAno che. kheDUtane kanTrala AITamanuM maMDaLI kAmakAja kare che vyAjabIbhAva ApavAnuM che temaja vepArI ne | maMDaLI nAnI hovA chatAM vahIvaTa ghaNoja sAre mAla maLe te mukhya Azaya heIne | sAro cAle che. niyaMtrIta vastuo mArkeTa yArDamAM lAvavA | benkanuM ochAmAM ochuM dhIrANa laIne vinaMtI che. sArAmAM sArU Tarnaovara kare che. "jaya javAna jaya kisAna jayahinda" | # kamiTInA sabhyo grAhakone saMtoSa ApavA ke. je. khatrI nAraNabhAI bhagavAnabhAI bAraDa | satata kALajI le che. (I/cA) sekreTarI upapramukha jayasiMhabhAI sAmatabhAI paramAra vRjalAla ka9yANajI AdamajI alIbhAI pramukha maMtrI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 411?:-MERCHANT Office : 11-171 Resi. : 61-161 mesarsa jayaMtIlAla bhImajI enDa sansa maracanTa enDa kamIzana ejanTa-amarelI. amArI bIjI ephIse - tAra-MERCHANT Office : 3642-4221 Phone C/o.Resi. : 3651 ja yaMtI lA la bhI ma che e nDa sansa, kamIzana ejanTa 5 kemasayala cembara P. B. 269 rAjakeTa. jayaMtIlAla bhImajIbhAI kamIzana ejanTa, lAThI. phena-PCO. jayaMtIlAla bhImajI enDa sansa-dhArI. Phone-9 mesarsa ramezacaMdra dInezakumAra enDa . baramAzela ejanTa. Phone: - amarelI-71 dhArI-9 calAlA-24 ramezacaMdra jayaMtIlAla kamIzana ejanTa, phena C/o. of, 71 Resi. 61 zrI Adarza grAhaka sahakArI maMDaLI lI. calAlA, sthApanA tA. 20 11-61 rajIsTara naMbara 1501 zera bhaMDoLa : 6400-00 anAmata phaMDa : 10738-68 anya phaMDa : 534-04 amAre tyAMthI sastu anAja tathA kerosIna, khAtara, supara phebleTa, yurIyA emenIyama salphaTa tathA mIzra khAtara temajajIvana jarUrIyAtanI cIja-vastuo tathA ejIna perapArTa vyAjabI bhAve maLaze. pramukha zrI anaMtarAya na. mahetA mAnadamaMtrI kezavabhAI ravajIbhAI paTela vyavasthApaka caMdulAla vI. bhUpatANuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI pavALA sevA sahakArI maDaLI ( tA. umarALA) sthApanA tArIkha :- 2-3-1966 zera bhaDALa :- 48830 anAmata kuMDa :- 17000 anya phaMDa : - 5712 - arajaNa devajI jasamata ThAkarazI zAmajI AdhA eTAda tAlukA yu. paravALA managalAla herajIvana maMtrI anya noMdha :-sabhyAnI jarUrIyAta puratA khAtarane saMgraha karI mAlanA rUpamAM dhIrAjItu' kAmakAja kare che. rAjadevabhAI devadAnabhAI maMtrI vya. ka. sabhya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sthApanA tArIkha :- 25-2-64 zera bhaDALa -- 30350 anAmata krUDa 167 anya phaMDa - : mannura eMka leAna :- 125000 aMnakheDUta karaja dhIrANu - para00 mu.ratanapara ( ji. bhAvanagara ) noMdhaNI naMbara :sabhya sakhyA : kheDUta : khIna kheDUta - zubhecchA pAThave che. zrI ratanapara sevA sahakArI maMDaLI lI. 184 155 29 manajI bhagavAna pramukha jAdava dharamazI dharamazI gAviMda premajI devarAja jillA bhAvanagara noMdhaNI na'. :- rajI. naM se 6769 sabhya sakhyA :- 76 kheDUta :- 61 khIna kheDUta :- 15 kheDUta karaja dhIrANa - 106595 mudata vItela karaja sabhya khAkI - 6130 khAcara hAthIbhAi celAbhAi pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe paraNyA. bhAdaranuM mULanAma bhadrAvatI. kRSNanI patI bhadrAnA nAma uparathI paDeluM. jetapuranA pAdaramAM enI namaNAI joine mohI paDayA. bhAdara sAthe vidhisara lagna karyuM. zAMtanu gaMgAne pA hAya te huM bhAdarane zA mATe na paraNuM ? jetapuranA tamAma darabArIe hAjarI ApI mara sane cAMdalA karIne nyAla karI mUkayA. A rahyo enA duhA vaDaya vinAM variye nahi, bhAdara sarakhI bhAmanI, mAre bhalene aMta, kamarasa jevA kata. * jetapura darabAra mANusIthyA vALAne `darA aMdaranA khaTapaTathI bhAdara mahela upara najara keda karIne caDAvI mUkayA. jamavA mATe tyAM thALI mAleke thALI Ave tyAre emAMthI reDhAnAM baTakAM vakhate phe ke te samaDI adhara adharathI cacAM laI mahephIla uDAve.Ama huMmezanI ramata cAle evAmAM thALI baMdha karI, TAchuM thatAM samaDI AvIne ca.cayArI karavA lagI. mANusIe Atithya satkAra krama bhUle. sAthaLamAM jamaiyA hulAvI mAMsatA cAsalAM kADhI kADhIne pheMkavA lAgyA te chevaTe khalAsa thaI gaye. enA maraziyA lakhANA gIramAM uDe garajANu, gekIre gajaLa thayA, mAMsanA pravrutakSa merANu mANusIe maraNa gayA. * bilakhAnA vaNika thagALazAe celaiyAne, taLAjAnA ebhalavALAe aNuAne, ADIdara gAmanA Ayara devAyata Adale vAhaNane Atithya dharmane khAtara vadherI nAkhyA. sAnTa karA vicAra me vALAmAM kayA bhale, zirane| sepahAra / vADhaNuhAra vakhANuve. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pa rAkhiye! ghare rA' umAne aDANe ApiyA, enA gaNu garanArA, vAlama visarIe nahi. maherAmaNuM mAjA mUke, celaiyA sata na cUke. * kuMvara sAraMgajI nAnA che, dhAbAnA rAja kArabhAra rAmajI gAhile saMbhALyuM. amadAvAdanA sulatAna taraphathI khaMDaNInI udharANI AvI, rAja pAse nAnI sagavaDa nathI, khaMDaNInI bhIMsa thai eTale khAnAmAM kuvara sAraMgajIne ApavA paDayA. kurane amadAvAda lai gayA ne najara keda karyAM. rAmajI gAhila kuvaranA bhAva pUchatA nathI, prajAmAM, carcA thai ke ApaNe rAjA te sAragajI che. kALiyAkanA kuMbhAra bAjAe nAtane kholAvIne kahyuM mane sAtha Ape te amadAvAthI kuMvarane upADI Avu. bhAjAe khIDuM jhaDapyu'. gadheDAnA chAlakAM lai amadAvAda gayo, kacarA sAravAnu` kAma karavA lAgyA. ema karatAM jyAM sAraMgajIne keMdra rAkhyA che. tyAM paheAMcyA. kuMvarane kacarAnA chAlakAmAM gadheDA upara lAdIne bahAra nIkaLI gayA. khAvAnI jamAnate se.pIne DeDa cAMpAnera bheLe karyo. sAraMgajI tyAMthI sAtha lakhane kAThiyAvADamAM Avyo te pAnAnu rAja hAtha karyuM ne e kuMbhAranA hAthathI tIlaka lIdhu e para'parA atyAra sudhI cAlu che. mahArAja vIrabhadrasiddhajIne paNa kALiyAkanA kuMbhAranA hAthathI tIlaka karavAmAM Avela. # kuMDalAnA durijana lAkhA bhagatane prabhu maLyA evI vAta vAyo caDIne retI thaI. mahArAjA vajesaMga 5 se A vAta AvatAM dIvAna paramANu - dAsane bolAvA, kahyuM ke enI tapAsa karI. A jamAnAmAM kAMI prabhu maLatA haze ? eNe dhUvAne dhaMdhA Adaryo hoya to ahIM melAvIne zikSA karI. dIvAne kahyuM ke mahArAjA evA bhagata mANukane ahIM sudhI dhADA karAvavAmAM !paNI ze.bhA nahi. mATe www.umaragyanbhandar.com Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 pANI, Apa kaMDalA padhAro te tyAM tapAsa karI laie. ke calyA thaDIyAramAM sAmajI marI gayo enI maiyatane mahAraja ane paramANuMda dIvAna kaMDalA jAya che. gADAmAM nAkhIne deraDI javA taiyAra thayA tyAM sAmalAkhA bhagatanA phaLiyAmAM jaIne bese che. jagatane jInI vahu jaDIbAI phakta tera cauda varasanI mAthuM pUchyuM tamane prabhu maLyA e vAta sAcI che? bhagate udhaDuM mUkIne bahAra AvI gADAmAM besIne sAmajInuM kahyuM ke hA mahArAja, Aja divasa sudhI laMbavalu be mAthu khoLAmAM lIdhuM savA bhagate bahu samajAvI rahetuM hatuM 5NuM Aje khAtrI thaI ke prabhu maLyA paNa juThIbAI kahe bApu tame mane dIkarA sATa te vAta sAcI che. khAtrI zuM? mahArAjAe pUchayuM. lIdhI che, huM te sAthe ja AvavAnI. badhA deraDI bApu ! aDhArase pAdarano dhaNI ane A custa vaiznava AvyA sAmajIne vADImAM daphanAvIne so keme lAgI paramANaMdadAsa dIvAna bhAvanagarathI dhADa karI A gayAM jANe kAMI banyuM ja nathI. savA bhagatanA DhavADAmAM AvIne beThA che enAthI vadhAre khAtrI manamAM eka vicAra AvyA kare ke koI sAruM kaI joIe? javAba sAMbhaLatAM mahArAjA hasI ThekANuM maLe te ahIMthI dIkarInA jema juDIne sAsare mekalI dauM. khAMbhA gAmanA mANuM laIne AvyA juDIbAI ghara bahAra nIkaLIne mahemAnane pUchayuM tame deraDI gAmamAM savA bhagata karIne eka zuM AvyA che, te ke savA bhagatanI dIkarInuM kheja rahe enI gharavALIna nAma mAnabAI nivala sagapaNuM karavA, are bhAI huM savA bhagatanI dIkarI mATe vIzeka vIdhA jamIna che. zAkabhAjInI vADI kare nathI huM te dIkarA-vahuM chuM. meM te sAmajIne je mAsama Ave te vepArIne tyAM bharI diye te paraNI lIdhuM che, vahunAM te kathi mAgA haiya? mahemAna emAMthI sadAvrata Ape bAra mahIne hisAba kare kAka vayA gayA ane juThIbAIe savA bha ga ta nI varasa epADa pUrA thAya te koka varase tUTe. gerahAjarImAM paNa sadAvrata cAlu rAkhI pAMsaTha vasanuM AyuSya bhagavyuM. . eka divasa kaI sAdhu Avela ene jamADayA * barAI upara kesara sIpAhInuM bahAravaTuM sAdhu khuzI thaI mAgavA kahyuM te dIkare mAgye cAle eka divasa aDhAreka jaNanI ToLI laIne gAma sAdhue kahyuM ke AvA magara uThThI phADa rakhatAM. upara trATakyA gAmanA zaMkaranA madirane pujArI zaMkaragara rAte vALu kare ne avAja sAMbha01I. turata savA bhagatane ghare dIkaro A nAma ApyuM UDI gayA hathiyAra mATe phAMphAM mAryA paNa kaMI sAma sAmajI ATha daza varasano thaye tyAM mArAM hAtha na AvyuM. maradane to hAjara se hathiyAra upara mArAM savA bhagate nImALA gAme sagapaNa karyuM. jamavA besatI vakhate tAMsaLI mUkavAnI la kaDAnI kanyAnuM nAma che juhI bAI samajI 5traka varasanA paDadhI upADIne avyo cekamAM. AvatAveta bahArathayo tyAM lagna Adaryo jAna laIne nIMgALA AvyA vaTiyAnA movaDI setAjAmanI khoparI upara paDaghI to mAMDavA haThathI sAmajIne vIMchI karaDe ne TADha bALa ghA karyo te ce kUrayA, sene DhaLI paDaye enI ja thaI gaye. mANase utAre jaI savA bhagatane vAta talavAra kheMcIne eka dhAre maMDAI gaye. te sAta karI che ke sAma ane vIMchI karaDayo. te huM kAMya jaNAne suvarAvIne pachI pote paDaze. ajeya e jaMtara maMtara theDAM jANuM chuM? are TADheboLa thaI zaMkaragarane pALiye sAta jaNane suvarAvyAnI sAkSI gayo te huM una karI devAne ? sa bhagata na halavA pUre che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * janAgaDhane navAba mahAbatane eka rAte DADhALI bhIMsu daI kIdhA te kayA uMdha AvatI nathI paDakhAM pheravI pheravI thAya tyAM bAkaranA baTakA jaDe nagelA chavaNI ziyALI bolyAM eTale khAsadArane bolAvyA ne pUchayuM ke e zA mATe raDe che khAsadAre kahyuM * mANAvadaranA navAbamAladIno vaDAsADA, hajAra ene TADha bahu vAya che navAbe tuta ezikayA gAme jaI rahyA che rastAmAM bhAdara nadI gAvI enA 500 rUpiyAnuM buMgIyuM kADhIne ghA karyo ke e. paTamAM kasaMbo karavA rokANa bhAdaranA paTamAM janmabadhane babala banAvI dyo eTale TADha na vAya khAsadAra pAtharI hAyare beThA che ne kasaba ghaMTAya che nadInA te rUpiyAnI kothaLI bagalamAM mArI jI hajura kahetA vADAmAMthI eka vAdharI piNAka maNanuM pAkela pAche pagale haTate bahAra nIkaLI gayo manamAM samaje cIbhaDuM laIne Avyo ne navAbanA pagamAM mUkayuM che ke navAbane kaMI khabara che ziyALI te bApu ame bIranuM te zuM samAna karIe cIbhaDuM rAtanAM beleja A vAta jANe koI jANatuM ja nathI. khAdhuM ne kamAladInakhAna khuza thaI gayo cAreka mahinA thayA tyAre vaLI ziyALI bAhya khajAnacIne hukama karyo che, ene bAraseha kerI ne navAbe khAsadArane belAvIne pUchyuM ke e zA InAmamAM Apa khajAnacIne hAtha khacavANa eTale mATe raDe che khAsadAre kahyuM hajUra uske bhUkha lAgI navAbe kahyuM ke khajAnacI huM jANuM chuM ke eka che. khAsadArane manamAM thayuM ke Aje paNa ekAda kerInAM saMDo eka vImA maLe che paNa eno chokarI, kothaLI maLI jaze. navAbe kahyuM ke, Aje tane kazuM varasa divasa javAra khAya eTaluM na khAvuM te mArI ApavAno nathI e te te divase mArAthI kaI pAse AvavAnuM zuM kAraNa tArA jIva lAbha levANa * kheriyata thai nahotI enI mane cIMtA thaI hatI ke che. te huM jANuM chuM tyArathI kahevata cAlI je na Aje mAre divasa alekhe gayo e cIMtAmAM nIMdara heta kamAvA te bAbI: aba namAla. notI AvatI eTale e bene utAravA tune rUpiyAnI kothaLI ApI Aje to kheriyata karI nAkhI che. bakSamAM DAM bAraso khAge cari, khAdhA ene mATe bakhola banAvI che ke nahi e eka mAle ujaLA bAba, jaga bAdhA, badhu ya huM jANuM chuMmane evo kamAvA na gaNe. tuM bhaNiye gajarA taNA dede kamAyAdIne bAvanamAMthI bAkhIe tAryA akSara tIna. * saradhAranA thANadAra zekha vAkarakhAne atyAcAranI mAjA mUkI AI jIvaNanA 25 upara bhAvanagaranA pradhAna paTTaNI sAheba kIzora vayamAM kadraSTI karI mADha upara belAvI jIvaNI mATa upara emanA samA mULazaMkara vedane tyAM mANAvadara gAme gai bAkaranI gaLacI pakaDI meDIethI' heThe pachADIne Avela dhaNuM divasa tyAM rokAyA pADozamAM eka kALe mArI nAkhyo AIe paNa sata lIdhu cha NIe luhAra rahe tabIyatane bhAre khIjAra mANasa chokarAne sihaNa jevuM parAkrama batAvyu tethI sImAIne maja khIjavavAnI mana paDe prabhAzaMkara ene bahu herAna evI mANa--enA duhA. kare kALa sAMsI laIne pAchaLa de! palaMgathI prAchaTa bhItara sara bhUkakA bAkaranA bA tuM jamI gaI chavaNI bhAvanagaranA dIvAna thayA pachI kALe yAda Avya ke meM ene bahu cavyuM che kALAne igaLa lakhIne, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6o: bhAvanagara teDAvyo kALAne ghaNA divasathI mAnapAnathI huM tamane zaMkarane gaNa mAnuM chuM jarAka A khurazI rAka ne kahyuM ke zuM IcchA che kAheba! luhArI upara besI java mAre pradakSiNA karavI che. maNI dhaMdhAmAM dhaNu chava bALavAnuM pApa karyuM che tIratha te vacane baMdhAyA khurazI upara besI gayA cAraNe karavAmAM IcchA che paTTaNI sAhebe kALAne cAreya sAta aTA pharI pradakSiNA karI paTTaNI ubhA thaIne dhAmanI yAtrA karAvI loTI ucAra mATe tamAma kahyuM ke vacana mAgI jANe che ke Ape che zuM marcane luhAranI nAtamAM lA'NuM karavA thALIe kharA? cAraNe kahyuM ke vRddha chuM te paNa pAMca daza ApIne vidAya karyo. gAva de jAva ema chuM mATe joIne mAge paTTaNIe paNa te cAraNane khurazI upara besADI pradikSaNA karIne eka se rUpiyAnuM baMDala pagamAM 1956no bhayaMkara dukALa ne 1957nuM varasa mUkayuM cAraNe kahyuM ne khape huM e mATe nathI AvyuM bhInanuM thayuM jeTha mahInAnI ekadhAre varSAda zarU thaye cAraNuM uThIne hAlate thaye karIne kaI divasa zrAvaNa mahInAnI baLeva AvI paNa baMdha na thAya dekhAze nahI. hamezA rela upara rela bharI rahe IsrAvALAnamAM anAja khUTayuM gAma adha bhUkhyA divasa kApe gAmanA vepArI prAMsalI gAmanA premajI Thakarane vepAramAM dhake harajIvana Thakakara, baLevane Agale divase taravaiyA lAgyo cAre bAjunI udharANInI bhIsa thaI hatuM cAraNa mULubhAI e gAranI pAse A baMne vAta karI eTaluM leNadArone ApI dIdhuM te paNa verAvaLanA ke gAma bhUkhe mare che jIvane nirAMta thatI nathI jIvatA memaNa zeTha hAsama amAnanI se karI ubhI jokhama sATe kAma che tame hiMmata karaze te navI badaranA rahI hAsama zeTha dA bharyo hukamanAmuM thatAM harabhAI vepArI upara cIThThI lakhI ApuM ane anAjanI dezAI bajAvaNI laIne Avyo rAtanA sarakArI hADI bharI Ave. maLabhAIe kahyuM ke bhale gAma utArAmAM sutA che hAsama zeTha 5Nu bheLAM che pAseja: bhUkhe mare che ne besI kema rahevAya taNAya gayA to premajI ThakaranuM ghara che jaLa japI gayAM eve TANe 5NuM lakhe che mULabhAI cIDI laIne bhAdara nadInA premajI Thakara gAmanA paTela pAse vAta kare che ke kahetA pUramAM paDayA cha gAva tarIne navIbadara gayA savAre mAre mALe cUMthAze. sAMja paDe tyAM anAjanI heDI bharIne AvyA AkhA gAmane vahecI ApyuM sau kahetAM hatAM ke mULabhAIe paTele kahyuM theDI ghaNuM thAya te sagavaDa karone sAtama sudhArI. are bhAI gharamAM eka pAya nathI nahitara ahI sudhI AvavA daye premajI Thakarane dhalavalATa harabhAI desAI sutA sutA sAMbhaLe pitAnA gharanI puNyazALI gAthA gIranA eka cAraNe AvIne sara prabhAzaMkara paNa sAMbhaLI dAnezvarI pitAnI prazaMsA sAMbhaLIne paTTaNI pAse vacana mAgyuM; paTTaNIe kahyuM ke AvA premajInI sthitinI vAta paNa sAMbhaLI manamAM kahyuM ke kaLa kALamAM vacana apAtA haze. te tamArI marajI A mANasa dAnata kheTa nathI are A garIba, ema kahI cAraNuM hAlata thayo. tarataja paTTaNIe mANasanA gAbhA vikhavA paDaze. pAcho vA ne kahyuM gaDhavI joI vicArIne mAge tamane javA te na devAya. nA e huM marajI paDe savAre uThatA veta zeThane kahyuM ke premajI pAse te mAguM, paTTaNIe kahyuM, bhale mAge. cAraNe kahyuM ke te keTaluM hase kahI. cAla mArI pAse Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama kyAre ? ra'tanI harabhAIe zAnuM leNuM cukavI dIdhu bajAvaNI bhujAvyA vinA cAlI nIkaLyA. jAma raNajIta kalyANapara mahAlanI vIjhITe gayA che meTaramAM sAthe rAjathaLI gAmanA bhAliyA kavi nathubhAi bheLAM che vaLatAM eka haraNanu TALuM jotAM jAma raNujIte zIkAra mATe aMka upADI eTale nathubhAI pacheDI choDI mAthe oDhI gayA jAme pUchyuM saurASTranA mAnava saskAra darzAvatA TuMkA masagA mahuvA tAlukAnA kaLasAra gAmanA eka kALI paDI jatAM paga bhAMgyA. DAkaTaroe nidAna karIne kahyu sudhADavAnI tArA paga kApavA paDaro. kalezAma taiyArI cAlatI hatI. tyAM tA A kALIe jAte ja tAtA paga kApI nAkhyo. Avu che gAhilavADanu UMcu khamIra. bhAvanagaranA ja kArIMga evA che ke kachuMka navuM navuM sazeAdhana karavu. bhUsuM je nakAmI cIja gaNAya che, te pazu upayegamAM Ave ane garIbenI jayAtanu sAdhana bane tevA AzayathI bhUMsAnI sagaDI banAvIne lokeAnA AzIrvAda meLavyA. bhImanAtha asa sTenDa pAse paraba upara eka sukhI gaNutA mANumra nivRttanA samayamAM ese che. aMgata svAya vagara sevAparAyaNutAnA AvAM kAme kema nathubhAI bApu mArUM pUnya' keTalu ke hAya Avu pApa jovAthI maLI jAya. tame te rAjA mANusa che! pAya karIne pAchu pUnya pazu karI ame AvuM pApa jovAthI du:khI thai jAIe. jAma raNajIte ba* mukI dIdhI tyArathI nathubhAi sAthe DrAya tyAre zIkAra na karatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat karanArA mANasA saurASTrane khUNe khUNe pAyA che. dAThA pAsenA rAjiyA gAme ahamarasiMhabhAi peAtAne tyAM mAlaDhora hAvAne kAraNe ghI AjubAju ane dezAvara mAkalatA. kahevAya che ke e ghI hamezAM cekakhu ja apAtu bheLaseLanI anAvRttanA gema chevaTa sudhI spa thayA nahIM. AjanA kaLiyugamAM satyanA AvAM mUlyeAnI kheAja karavAnI rahI. mahuvA tAlukAnA kuMbhaNu gAme eka vepArI rahe. paracuraNa cIjavastunA vepAra kare. paNa aa ane khIDInuM vecANu na kare. pUchIe te kaheze ke je vastu ane te mArA grAhakane nukazAna kare te krama vecI zake ? kevuM sarasa udAharaNu! sihAramAM eka pANInI paraba upara daza varSanI www.umaragyanbhandar.com Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cANa karI vaTemArguone pANI pIvarAve che. bhAvanagaramAM mAmAThA pAse kAzIbene nAme eka pANa- pIne koI eka sajajane khIssAmAMthI pAMca bahena rahe che keTalIka satyane jIvanamAM bacapaNathI ja nayA, paDA kADhIne AkhA to kahe che ke, je zeThe pacAvyAM che patinA svargavAsa pachI eka paNe pasI A paraba baMdhAvI che. temanA pAsethI mahenatANa lIdhA vagara traNa dIkarIonAM lagna karyA che bhANejanuM maLI rahe che. mArAthI A paisA na levAya, abhaNa kadI khAtA nathI AvA aneka Adarzo sAthe jIvI eMkarImAM paNa nImittAnuM kevuM javalaMta udAharaNa ! rahyAM che. ziheranA eka gAmaDAnAM eka DozImA hADakAM bhAvanagaramAM zizuvihAra pAse premakuMvara DezI calAvavAnuM kAma ghaNuM varase thI kare che paNa khUbInI caNA-maTha, zIMga-dALiyA vecavA bese che. umara haze vAta e che ke A kAmagIrI badala dardI pAsethI eka 75 thI 80 varSanI. jIdagIbhara saunI sAthe evI paNa paise letA nathI divase ke rAtre jyAM javuM paDe namratA dAkhavI che ke temane peTapUratuM maLI rahe che. tyAM jaIne paNa pitAnI e sevAmaya pravRti ThaTha vRddhAzramamAM jaIne rahevA karatAM hathapaga calAvIne sudhI jALavI rAkhI che. jIvavAnuM vadhu pasaMda kare che. ' Orennnnnnnnnnnnnnnnnunovacea zubhecchA pAThave che zrI pALIyAda khevi. vi. kA. sahakArI maMDaLI muH pALIyAda (beTA thaIne) (ji. bhAvanagara ) sthApanA tA.16-8-papa paNa naba- 1453 ze. bhaDaLa- rU. 4070-00 sabhya saMkhyA :- 200 anAmata phaMDa:- rU. 546-68 anya phaMDa - rU. 446-13 maMDaLI sastA anAja kendranI dukAna calAve che temAM sabhyane jIvana jarUrIyAtanI cIja vastuo maLI rahe uparAMta rAsAyaNika khAtare, magaphaLI vigere ane sudharela bIyAraNa pUruM pADavAmAM Ave che. pratAparAya aMbAzaMkara joSI. jayaMtilAla sukhalAla vaDeriyA maMtrI pramukha. jAthAnA jarUrI che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranuM kaMThastha lokasAhitya - eDIdAsa bhAi paramAra daka dezane pitAnuM praNAlikAbaddha temaja nitya sAo-saue tene haLatI rAta lagI sAMbhaLe che, nUtana sAhitya hoya che, temAM paNa ziSTa sAhitya taMbUrAne tAle gAe che ane rasabharyA ghUMTaDe temaja lokasAhitya ema be bhAga che. ziSTa sAhitya pIdheya che. tenI saravANIe hajIe gAmegAma jevA bhaNala-gaNelAM lokone je bahatara raMjana kare che. sAMbhaLavA maLI re lekasAhitya sarva grAmajanenu manaraMjana karatuM kastha seminuM sAhitya che, tene vakhANatAM "tAla taMbUre satInA hAthamAM haijI, soraThiye sAcuM ja kahe che. satI kare che alakhanA ArAdha, jADejA he vacana saMbhArI, velA jAgajo hajI' du vasame ve, samaje ene sAle; viyAtanI vezya, vAMjhaNI zuM jANe ?' Ama grAmaprajAnA jIvanamAM u9lAsa che, rasamastI che ane sauthI vizeSa te tene thoDAghaNAya navarAzano A saurASTranI dhIMgI dharatImAM lokasAhityane vakhata maLe che. te vakhatane upayoga A leka, akhUTa bhaMDAra bharyobhAdaya paDayo che. A sAhitya rAsaDA, gIta, garabI ke bharatacItara zIkhavA pAchaLa te jUnuM saMcita kareluM paNa bahu bahoLAzamAM gALe che. Ama gAmaDAMmAM nAnA bAla-bAlikAo vaparAta kavana dhana che. tene koI eka mAlika nathI, bolatAM zIkhe te veLAthI ja mAtA tene joDakaNuM te bIjuM koInuM nathI-te sarva keInuM che. Ama bolatAM karI de che, "pA pagI mAmA DagI" athavA lokasAhityane grAmasamudAyanuM ja kavana kahI zakAya, kAraNe te zahera karatAM vizALa paTa para te gAmaDa- "rAdhe goviMda rAdhe, zIra pUrI rAMdhe, emAM ja uddabhavyuM che ane tyAM ja kaMThastha thaI zIrAne te vAra che, pUrIo taiyAra che. sacavAIne pahoLA paTa para grAmajanatAmAM ja vistaryuM rAMdhe haragoviMda pIrase ! bhoLAnAtha." che. eTale molAtya jema mevatA amI pI pIne be ne be pAke che, tema ja A grAma kavana- Ama nAnapaNathI ja gAtuM, bALaka mRtyunI sayi lokonI UmanA umaLakA jhIlIne, gAmaDAma avasthA dhI lAMbA jIvanamAM kaMI keTaleya gAI ja bharyuM bhAthuM nIvaDyu che. tene meghere kAla sAMbhaLI nAkhe che. te sadhaLuM lekajIvanamAM ghaDAyeluM gAmaDAMnI dhImI juvatIoe ja vadhAre vece che, ne heya che, tethI jIvananA nekhanarALA pAsAne anubhava tene DhaLakatA rAge ane tramajhaTabharyA tAle ghUmIne A lekasahitayamAMthI mANasane maLI rahe che, ane gAI jAya che. marakaDI juvAne ane zuSNu tethI jIvanarasa alavavAmAM A anubhava ghaNuM kAma, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. 5 lAge che, A lokasAhityathI amalekenuM jIvaja- te kavana ke vArtAne te bahoLA grAmasamudAya- samakSa ghaDAya-poSAya che ane jIvAtI jIgamAM avanavA mUke che. A kRtimAM gItakathA ke vaita je hoya raMga pUre che. te grAmasamudAyanI jIbhe-eTale kaseTIe caDe che, tene cholI, maThArIne vyavasthita karI grAmasamudAya lekasAhitya bhale grAmajanatAnuM pradAna hoya eka cokkasa prakAranuM rUpa ApI de che. ane pachI paNa temAM jIvananuM meTebhAge ujajavaLa pAse ja A racanA tejagarUpe gAmegAma pahoMcI jAya chevizeSataH che, mAtra koIka ja vAra kALI bAju AvI racanAomAM mAnavajIvananA dareka pAsAone, nirUpAya che, paNa te satya dhaTanA ja hoya che, te AnuM ke zoka, vinDa ke milana, taDakA ke, chAyA nirUpaNamAM narI vAstavikatA ja hoya che. tethI ane bIjI keTalIya bAbatene mekaLAzathI gAI nAkhe grAmajanatA Ane lAcaDI rAkhe che, ane ketI che. lebalImAM racAyelI A racanAo sIdhI ane samakSa ja mUkI de che. ane A dhArA lAlabattI sAdI heya che, lekene temAM uNapa ke khoDakhAMpaNa dhare che. jevA ke kaMDa prakSaNa ane tenA zeThANIne nathI dekhAtI. temAMnA ghaNAya gIte gUMje bhayo kissoH kaDavI-kaNabaNa ane hanubhA nuM gIta ke elacI jevA sugaMdhamadhura che ja, ane e gIta 'bhavAyAnI sAthe bhAgI janAra javala" nuM gIta lokanArIo gAya che tyAre te madhura avAjathI A rahyuM che . ! = = A gIte dharatInA paTa mAthe tenI sAIthI gUMjI . ! .. UDe che. . . . pAke bhavAyA rame, javala jovA gatI, javalanI sAsu dara kare ATaluM jala daLaje. "kiyAbhAI ghera amarata abe repi, huM te daraNuM daLatI nathI. khAnArA Imaraje kiyAbhAI ghera Ave vaLatI chAya, tuM bele re mArA rUdiyAna kayA.. jINuM daLatAM jADuM daLaje khAnArane khammAM keje . . . aDadhI rAte bhAgI javA, bhavAyAne vai gaI ke pachI raMgabhInI yauvana gAya che, tema "A sivAya apaharaNa temaja bhAbhIne diyaranI gaNu phera phare haLI re .. satAmaNIne gIta paNa che, jevA ke - cuMdaDa, mArI kezaramAM be nI re . : keyUDa bahu nAkhyA coLI re, huM tarajAtI derI ANe AvIo . . . . . ; jamanA jAvA dyo pANI re.' re lola.' ane ( vaLI tenala ramatI gaDhaDAne, zekhe che : Ama lokasAhitya e mAmalekenuM je sAhitya : ramatA jhaMANI sonala garAsaNI. .... che. tethI te graMthastha thayeluM nathI. paNa jayakaka , . sacavAtuM cAlsa avyu che; adhara zade je sahaja jIvananA dareka prasaMge grAmajanetAnI hadamAM lokajIbhe caDI zake tevA hoya tene lekabhaSAnIeka jAtanuM bhAvasaMvedane 'jagADe che, tenuM marthana saraNe ghATa utArI, belavAmAM lekamete bolI zakA hRdayamAM thAya che ane te Urmisabhara bahAra Ave che. tevA banAvyA che: : : : : : : : ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! 1 | 'rAjA janarAte auThA pukI aMguThA pAkayA ne pIDA nna thAya janarakha peTa vAMjhIA.' >>! adalAbadalI thaI che. dA. ta. to . Ama rathanuM janarkha, kaikeyInuM kheMgAra hInu vIrI vagere kA * pazu navA ja nAma rAkhI dIdhA che, chatAM mULa yu" nAma haze tene khyAla te tarata ja AvI jAya che. khIju mRcchakaTika' mAMnA zakAranI jema ghaNA kathAgItAmAM pAtrAnI ,3 oDhAne rANI rAMdala cUMdaDI rAnA deva, krama auDhaza ekalI rAnAM va nahula "subhadrAmAnA vAMdhA AnA deva.' '}} Med kAmanI sAtheAsAtha hAlaraDAMthI mAMDIne chAjISma - marazI sudhInuM dareka prakAranuM sAhitya kAsya karIne sAsare jAya che. A rIte eka gAmathI bIje gAma sAsare jatI kanyA, lA sAhityane phelAvA yudara ja che. Ama gItA - eka gAmathI khIje gAma ane pachI trIje gAma jAya che. tethI lokasAhityanA phelAvo khUba ja jhaDapathI thayA ja kare che. }* ! ? 1 + Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 4. ? *, J rAmaparabhAtIne npora devakIjI mAtAe dAtaNu N mAgI, mAgyA mAgyA te vAra-be vAra; 41 < + TOTAL sItAjIe vacana lepIyA. nAmA Ama peAtAnI rIte bhale majANuthI mUkAyA paNa je kahevAnuM che te te yu ne? pachI bhalene game te nAma hoya ! Ama praphulla - UrminA uchaLe A sAhitya racAyu N che- ane !gavAyuM che, ane adyApi ta jIvata rahyuM che. mAtA potAnI ANAvaLA dIkarIne hIre caDhavANiyA te sAM, jaDAva ghareNAM ne grAkaLA, caMdaravA sAthe gIteA ne vratakathAonA vArasA ya Ape che. vaLI vizeSa grAma+-nyAo, bhAbhIo ane sarakhI sahiyara pAsethI anerI zIkha meLave che temAM vadhu dhaNu AvI jAya che. ! AAma dareka gAmaDAMmAM lekamAMtA, sAhelI ane bhAbhIo cAlI AvatI saMskRtinuM yathA dIkarImAM siMcana karIne lesa hityanuM akhUTa bhoyuM dhAve chejha eTale grAmANikA khavAya top ghaNA lokagItA vizeSataH sAsaravAsI vahuAruAnI aMtaranI bhASA che. . 'vaDhiyArI sAsu te 'sAMkI naNuM' pAse je nathI uccArAtu te A gItA dvArA bahAra Ave che. te badhI ja vanI vANI che, temAM kAMIka je bhAkAta haraze. tethI grAmadhU' pAtA praNaya ke leta, viraha ke milana, sukha ane duHkhane AvA le gItA dvArA ja mAya che te ? zrI gItAmAM ThaMDI krUratA che jevI ke, .. ', ' 4 teA dIThI pAtaLI payare DejI mA hame DiyA me lu mAM re' 1 u athavA AvA ja khIjAM gItanI A rahI '* te kaDIo, sonalA te varaNI thrAnI ceha, khaLe DrAja / rUpalA te varaNI, khAnI rAkhu UDI rAja.' ! * : - : gItAmAM AganA bhaDakAe baLatI kulavadhUe che. te AvAM khIjA keTalAMyagItAmAM rUMvADAM avaLAM karI nAkhe tevI baLukAi, sUratana ane zoSa premanA citra paNa che vaLI te zRMgArabharI vaNuna ! zreNI paNa che ane rUDerI ...raMgamarI- citrAmaNu paNa che. jIvanarasanA talAvaDAmAM jhIlatA leAka prAse chAnI www.umaragyanbhandar.com Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ve bharabhara mastI che, ane gAvAnI halake ane rAge tA kaikanA haiyAne halabAvI ane dharukhakAvI de che temAM AMtaraja vedanA ane Umi A rasa nIMgaLatI vANImAM gavAya che. je kahevAnu che te hradayanI ja sIdhIsAdI vANImAM kahI de che, temAM muddanA camakArA nathI. temAM narI sAdAi uccArAya che. nathI temAM aDavaDiyA ucca AAbara ke vANI jaibhavanA vilAsa, mAtra sAdAithI rasa nIMgaLatI rIte sau e gIte gAya che, jemAM narI sAdAi ane saudaryanA darzana cAya che. te AvA gItA jotAM lAge che, * mAre AMgaNiye taLazInA kerA, taLIne kare rUDA rAma rame, rUDA rAma rame mArI mAttI caNe, mere metI caNe Teblyu' dUMge vaLe.' te zmA karastha leAka sAhitya je hamezAM grAmasamudAyamAM mAkaLAzathI karatuM ane gavAtuM rahe che te lakhyuM kANuM ? A prazna ApaNane jarUra thAne ja, Ane kAI racayatA haze ne? te te krANu ema dareka thavAnuM ja. teA tene javAba te e che ke tenI racanA karanAra AkhA leAkasamUha che je gAya che te aule che, ane, sAMbhaLIne je matabhara mAge che, badhA ja. Ama A lokasAhitya sarvanu-samUhanuM sAhitya che. dA. ta. krAI eka yuvatIne gIta sphUyuM, sAMje cekamAM te gIta ga.ro. sau te jhIlaze, ane sau A gItamAM jyAM kaMThe besI nA zake tevu DAya tyAM sudhArA karIne gAze ane pachI te saune kaMThe ane haiye vasI jaze, AA gItenI racanA sA sAdI ja haze. temAM kASTa aTapaTI phaDI nahi hoya, pazu AnaMdAmiMnA hiloLA teA hoja A gI1mAM saM.dhesIdhuM ane ghaNIvAra te nityakramanuM varNana kramabaddha rIte AgaLa cAlyuM jatu haze. mATe bhAge dAtaNu dADamI, navA gu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat te tAMbAkUDI ke nadIyuMnA nIra. bhAjana te lApazI ke sAkariyA 'sAra, mukhavAsa te elacI ke pAnanA khIDAM, pADhaNu tA DhAliyA ke tarI laMga, ane utArA oraDA ane meDiyuM nA mela ja. Ama kramamAM vyavasthata rIte gavAtuM, saMbhaLAtu vAthI jaldI yAda rahI jAya che. eTale jIvanane rAjI dA vyavahAra gItAmAM paNu gUMthAI gayA che. A sivAya rAma ane sItA, kRSNarAdhAnA virahanA mahinAo sAtavAra ke paMdara divasanuM' pakhavADiyu ema kramAnukrama gavAya che. dA. ta. * kArataka mahine kAna kALA, mohana mIThI moralIALAne odhava 'jo hira Ave.' paDave pe'lI tatha guNu gAva tArA re, ekalaDu kema rahevAya prabhuja mArA re.' 'amAsa te bAijI dIvALI, zuM krAMtu mArI khAIjI re.' A sahita rAmAyaNa ke mahAbhArata ane purANunA kASTha prasaMgAne potAnI rIte varNIta karIne gAze. Ama gItA, vArtA, vrata, vagerene - A. lekA potAnI AgavI lokabhASAmAM chaTAthI rajI karaze; tenA vaSa~nA dareka jaNu * samajI zakaze tevA sAda haze, bhASa mAM paNa kukSI aTapaTI bhagimA nahi hoya, sAghaithI oLakhAtI vanasapatti ane lADIlA pazu pazu sAthe ja vavAyA haze; temAM vizALa 45nA ane gaganamAmI uDDayanate bahuM avakAza nathI, chatAM surekha varNanakalA ane sa dRzyatA, te che ja. gheghUra AMkhe, jADA jAbuDe, - lIlI AMbalI, dherA vaDalA ane pILA khAkharA, DerI, rIte gavAya che. phUlamAM pILA cA, rAtI kareNa, gaMdhIlo. vaDA te maravA, ane gulAmI gala tA vIsaryA vIsare hi www.umaragyanbhandar.com Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI rIte gavAyAM che paNa te enuM medhuM dhana che, sare bhagavAnane rIjhavIne vahelI paroDha sudhI bhajaagaNiyAnI zobhA gorI gAvaDI ane bhagara bheza, nanI dhUna macAvI che, ane rUDI rIta: ghugharamALa ghamakAvatAM dharI DhAMDhA, ane rojI, tejaNa ArAdhya che :ane mANakInA nAca- hahaNATa paNa raDerI rIte varNavAyA che. Ama pAdara sImethI te pANI zeraDe, - bhajanane vepAra dhaNI tArA nAmane AdhAra, ane meniyAbaMdha kheraDInA sudhInuM suMdara darzana A kara mana bhajanano vepAra." tamAM ja jovA maLaze. A gIte, vArtA vagere karaze ThekANe lakhAvAyA kiyA bhAIne mobhAre matI jayA re, te nathI ja, chatAM te bhara pade kapaTha sayAtA rahyA rAjAno baMgalo meDala co re.. che. AnadanI paLe lokee sone mATe racela hevAthI te saunuM dhana che, ane tethI ja abhaNa grAmajanee e dhanane sAcavIne moDhe karI lIdhA che. bhASA, vaLI naranArInAM te laLI laLIne rUpe maDhamAM kaMi kaMI keTalAya gIte racAyA che jemAM levuM* maMDAya DhALa vagere sAdA hovAthI tema padha hovAthI beMkane te rUDe jobana bharyo lADe jenI che. lIMba ta ja8dI maDha thaI jAya che. vaLI A gIta, rAsa gata, rAsa ke vArtA bahu lAMbI na hovAthI gAnAra rahe te mardAnagIbharyo mATI, ane rUpanI ane eka eka kaDI bevaDA chIne khavarAve, gAya che eTale letI lajajALa nArIne supere varNavela che. kALuDA gIta paNa yAda rahI jAya ane racanI lAMbo vakhata bALathI mAMDIne sAdhu-saMtane ane bahAdura 'bahAravaTiyAne paNa gItathI navAjyA che che. Ama samA sudhI laMbAya. je kauTuMbika gIta-- hoya te tenAM janA dareke dareka gharanA no anarALA prasa gene tathA kramavAra dAdA-dAdI, kAkA, mAmA ema darajajA pramANe lene darekane kAvya ke kathAmAM upasthita karI varNavI varNanazreNI goThavelI hoya che jethI gItA saheje yAda rahI jAya che. A gIte kaeNkathA vageremAM vastunuM batAvyA che. Ama lokagItane kathAvArtA vagereno phalakapaTa vizALa che. temAM raNajhaNatI Urmine raNakAra TUMka chatAM saTa khAna sAdI bhASAmAM levAthI lAkene te vadhAre sparza karI jAya che ane tethI ja ja dekhAya che, nathI temAM bhASAno ADaMbara ke. e gIta pinAku lAge che, arthadhana phUTatA. sAdI bhASAmAM so samajI zake tevI vANImAM jIvananA mANelA-anubhavelA prasaMgo varNavIne sAdA akha DajIvanano bhInosUkA citAra Ama A akhA grAmasamAjanu sAhitya che varNavela che. bheLA bhalA zraddhALu loke parathamInA tethI tenA parizIlane AkhI grAmasRSTinuM mAnasa, e bALa, paramakRpALu paramAtmAne taMbUrAne tAle tenA rIta-rivAja, tene AnaMda ane "zoka daMgAra ane maMjIrAnA nAde ArAdhIne gAya che. IzvaranI vagere A sAhitya parathI ja jANI zakAya che. Ama AMkhatA amItA e tarasyA leka bhagavAnane paNa A kaMThastha lokasAhitya dvArA grAmaprajo samastanA arAdhIne gAya che-bhaje che. Izvara taraphanA sneha vicAra vagere joi zakAya che te sa dhajIvananuM gAna jharaNanuM je vaheNu va te bhajana. A bhajanamAM che, mAtra ekala vyaktinuM pradAna nathI ane tethI je mAthaDAM namAvI ane khaLe pAtharI teo devane temAMthI ekadhAruM saMgAvAdI madhuraMgAne cAlyA ja kare Ave che. maMjIrAnA jhaNajhaNuTI ane ekatArAnA che. Ama sanI Umimo ekadhAre pravAhe e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThalavAya che ane je gAmaDAomAM niraNa mAphaka paNa AnaMda ane ullAsa bharyA hatAM, teone paNa vahyA ja kare che. lokajIvanamAM sarvane sarakhuM mAna UrminA uchALA ne spaMdane AvatAM hatA. te che, lokasAhityano racayitA bhale koI strI ke purUSa AnaMda choLonA uchALAne A lokee potAnI hoya teo potAnA nAmano moha rAkhatA nathI, prAkRta bhASAmAM gAya ke kaze te lokasAhitya, je teo mAne che ke haiye sUjhayuM te hoThe AvyuM. ane badhA ja loke gAmaDAnA temaja zaheranA sau loke te gAyuM te mAtra tenA ekalAnA AnaMda mATe nahi samajI zake tevuM saheluM ane sAduM, Urmisabhara vaLI paNa janasamastanA AnaMdane bhAga temAM che mATe saMskRtathI saheluM paNa rasathI bhareluM. je prAkRta mAtra eka vyakti ekalapeTI ja nathI, tene kalA bhASAmAM thayuM te sava lokanuM sAhitya, jemAMnA keI pitAnA khAtara ja che temAM rasa nathI paNa tenA koI gItamAM saMskRta bhASAnI vicArasAmyatA paNa. AnaMda sAthe janasamaratanA Anadane te icche che. heya che. dA. ta. " zAkuntalam 'nA leka jevuM ja ahI racayitA pite ekalo ja AnaMda nathI mATe A araNInuM gIta che. paNa pitAnI racanA parathI te potAno haka ane nAmanizAna upADI tene janasamastanI te banAvI che, "dhanyAstavaMgarajA malinI bhavanti." ane tene Anada te pitAne AnaMda tema te mAne dhanya che te mAtApitAone, jeonAM vastrAbhUSaNo che. tethI ja lokasAhityanI kRtio mAtra ekanI enI (putrI) aMga-raja vaDe memAM thAya che.' nahi paNa sarvanI jAya che. tenA racayitA badhA ja che, jeNe A gAyuM, maThAyuM. saMgharIne kaMTha karI dhoye ke mAre sADalo, rAkhyuM ane AgaLa dhapAvyuM te sarva. meLAne khuMdAla ghane nAde, vAMjhIAnA meNAM dakhaNa deyalA." ' Ama ne Ama sacavAtuM ane vizALa rIte A lokasAhitya sAmAnya lokenuM temaja gavAta, kheDA, vadhatuM A lokasAhitya ekAethI vizeSataH grAmalokone tenI ja bolImAM : hovAthI cAlyuM Ave che. ziSTa sAhitya karatAM A sAhitya kaie te graMthasta te na karyuM. paNa kaThe te jarA nikRSTakakSAnuM hoI grAmajanomAM ja te kUvuM teoe bharI ja rAkhyuM. bhASAno judA judA kramamAM phAvyuM che. prAcInakALamAM jyAre saMskRta rAjabhASA vikAsa thatAM te sAhitya kramAnugata navI paNa te hatI, paMDite ane bhadrajananI te bhASA hatI. tyAre cAlu kALanA :umeraNa sAthosAtha sa vavatu AgaLa sAmAnya loko moTe bhAge prAkRta bolI bolatA. cA. temAM na na umere thate gaye. jema narasiha vidvAnajane saMskRtamAM suMdara sAhityanuM sarjana karatA ane mIrAMnAM gIte prAcIna hovA chatAM adyatana gujarAtI ane so temAM Anada mAnatA, paNa te vakhate jevAM ja che. tema bhASAnA vikAsa sAthe A gIte paNa samAjano amuka kakSAne thara ja saMskRta sAhi- paNa na na. zabdasvAMga dharatA AgaLa cAlyA tyano AsvAda mANI zakato. e vakhate paNa a vyAM che. paNa tenA mULa gItane bhAva je prAcIna sAmAnya kakSAnA leka temaja janapadanA lokonuM vakhata haze te ja temAM mULa sthAne rahI gayA che. zuM ? teo A ugya bhASA mavane saraLa rIte jhIlI Ama A gIlo vagere kaMThastha hovAthI tenI mULa zakatA ke barobara samajI zakatA na hatA temAM racanAo, A zabdo vagere maLatA nathI kAraNa ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanagara DIsTrIkaTa ko-opareTIva benka lI. na heDa ophIsa - darabAragaDha, bhAvanagara thApaNa para AkarSaka vyAja - zAkhAo - hara pAlItANA bIna mudatI (kali) : 3 TakAthI 3rUM TakA. . gArIyAdhAra bacata (seMvijha) H 43 TakA. dara sAvarakuMDalA bAMdhI mudata phIkasa DIpojhITa : 1 varSa daraeN TakA. 2 thI 3 varSa 7 TakA, 5 varSa 7 TakA. taLAjA * mahuvA Avaka sAthe sevA - umarALA A benkamAM rokAyela nAMNA jIllAnAM kRSikAronI khetInAM boTAda vikAsa arthe tathA Arthika utkarSa mATe apAtA heIne haka valabhIpura gaDhaDA dezanAM anna svAvalaMbananAM kAryamAM madadarUpa bane che. DhasA sadhara rokANa ane salAmati * sAnagaDha. jAhera TrasTanI thApaNo svIkAravA rAjya sarakAranI vijapaDI ja pALIyAda maMjurI maLelI che. moTAkhuMTavaDA -: vadhu vigata mATe rUbarU maLavA vinaMti che. - trApaja jIllAnI moTAmAM moTI sahakArI benka jAdavajIbhAI ke. modI prasannavadana mahetA kAMtilAla pArekha ceramena vAIsa ceramena menejara Te. naM. 11 (ophIsa) TelI. eDresa : bAradAnavAlA Te. naM. 73 (raheNAMka) The. goLa bajAra : mahuvA Te. naM. 214 (goDAuna) ( rASTra) ga 2 DI A vra dha saM - oIla mIlarsa - maracanTa enDa kamIzana ejanTa - enIana (kAMdA)nA maracanTa. goraDIA kALIdAsa haragovanadAsanI kaMpanI. (bAradAnavALA) bAradAnanA vepArI. Te. naM. 11 (ophIsa) TelI. eDresa : bAradAnavALA Te. naM. 73 (raheNuka ) The. goLa bajAra : mahuvA Te. naM. 214 (goDAuna ) ( saurASTra) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from: PHONE Off. : 1 Resi.: 12 & 35 P. P. Bhogilal. Gram : 'MAHAVIR' J SHAH KANTILAL JAGIVANDAS GENERAL MERCHANT & COMMISSION AGENT. DAMNAGAR. (Gujarat State ) # zAha kAntilAla jagajIvanadAsa che janarala maracanTa enDa kamIzana ejanTa dA ma na ga ra (saurASTra ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zA pADyuM che rALA khe. vi. vi. kA saha. maMDaLI lI. rALA umarALA tAlukA bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha - 15-1-26 seMdhaNI naMbara - 41 zera bhaMDaLa - 81560-00 sabhya saMkhyA - 276 anAmata phaMDa - 12356-79 kheDuta - 220 anya uha 33410-00 bInakheData - 59 anya noMdha :- sadarahu maMDaLI temanA sabhAsadone khetI-upagI mAla-vastu tathA rasAyaNika khAtaro tathA bIyAraNa puruM pADe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dhI koDInAra tAlukA ko-opareTIva beMkIMga yunIyana lI. ke DI nA ra 2. naM. 16 tAranuM saranAmuM. -yunIyana oDITa vaga-a >> rajIsTarDa naMbara :-20259-7-64 sthApanA : tA. 23-11-1912 sahakArI dharaNe dhirANa karatI beMkIMga saMsthA pramukha : zrI jodhAbhAI mAlAbhAI zera bhaMDaLa tathA Itara phaDanuM bhaMDaLa-tA. 30-6-1967 1. adhikRta zera bhaMDoLa rU. 25,00,000 2. bharapAI thayeluM zera bhaMDaLa rUA. 21,36,100 3 rIjharva phaMDa rU. 2,49,233 4 bIjA phaMDa rUA. 1,64,210 5 sarva prakAranI thApaNa rUA. 42,94,766 6 kula kAryabhaDaLa rUA. 1,42,81904 pi. bha. bAraDa menejara dhI koDInAra tAlukA ke-opareTIva beMkIMga yunIyana lI. keDInAra jyAM svaccha ane suMdara surUcIbharyA calacitro raju thAya che jyAM vivekI sTApha ane adyatana sajAvaTa najare paDe che manoraMjanano rasathALa pIrasatu saurASTranuM agragaNya chabIghara e rUpama TokIjha 8 thavA daravAjA-bhAvanagara, phona naMbara 4266 rasI , , 3545 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te lekhita nathI mATe ja, paNa bhAratanI khIjI bhASAmAM A lokagItA jevAM ja khIjA gItA che, tene sarakhAvatAM te mULa eka ja gIta hoya tema lAge lAge che. rAjasthAnanu sItAvanavAsanu eka prabhAtiyuM A rahyuM H rAmajI pe phATI bhayA parabhAta, mAta kauzavAjI dAMtaNu mAMgiyeH rAmajI mAMgyA che khara dAyaccAra, dU e TIlI suA e na sAMbhau.' kharAkhara uparanA gIta jevuM ja gujarAtImAM prabhAtiyu che. rAma parabhAtIne pe'ra devakIjI mAtAe dAtaNu mAgI, mAgyA mAgyA te vAra e cyAra, sItAe vacana leApIA' temaja vrajabhASAmAM paNu eka leAkagItanA jevu'ja A gIta che : 'sena lA i'DhANI ne rUpalAnu kheDu rAja, rUpalA kheDu'rAja, naNuM bheAjAI pAmyuM. saMcaryoM rAja; pANI bhare te mAralA DhALI DhoLI nAkhe rAja, DhoLI DhoLI nAkhe rAja. gAmethI rAjAnA kuvara joi rahyA rAja.' AAma varSothI le kasAhitya nAnI saravANIrUpe jhamajhama vahyA ja kare che. madhyakAyina madhakArayugamAM zmA sAhitya phUlyu phAlyuM che, vaLI vadhAre vizALa kSetra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sI racAyuM che. ane vividha rUpe viharatuM thayuM che. ma sAhityanAM mULa tapAsatAM guNAyanI paizAcI bhASAmAM lakhAyeya vArto bRhatkathA'mAMthI tenA sagaDa maLI rahe che. A vArtAme paNa leAkabhASAmAM ja racAyelI hatI. ane tethI ja te vakhatanA pazupa'khI ane leAne AkarSI rahI hatI te jUnA saMskRta nATakAmAM paNu grAmajA ane zrI ya prAkRtabhASA ja khele che. strIonA mukhe prAkta bhASAnA zabdoccAra vadhAre ramaNiya lAge che, e bhASAmAM gavAtA gItA paNu lamavAhI ane madhura lAgatA. meTebhAge strIe ja prAkRta bhASAmAM racanA karIne gAtI kAraNa ke e bhASAmAM melavAnA tema vizeSa mahAvaro hato. Ama lokabhASAmAM racAyelu sAhitya mATe bhAge strIoe ja racyuM haze kAraNa ke zrIhadayanA bhAvasa MvedanA temAM vizeSa nirUpavAmAM AvyAM che ane tethI ja grAmanArIe ja te kaMThastha karI kharyuM ane mukta mane gAyuM che A badhu jotAM lAge che moTA bhAge A gIteA vArtA vratakathA, rAsaDA, vagerenI racanA adbhuta: zrI ja karatI haze, ane A dvArA potAnA bALakAnA ane potAnA temaja grAmajaneAnA mananu raMjana karatI haze, ApaNe tyAM mATe bhAge dAdImA ja vArtA kahe che ne? Ama lokasAhitya strI, purUSa ane bALaka sahunu' che, paNa te sahumAM strIo mATenuM vizeSa che. temAM nArIhRdayanA maneAbhAga, manthana, mamatA vagere UMDANu sudhI dekhAI Ave che, A sAhitya mATe- bhAge strIone vadhAre kaThastha che, puruSo to mAtra bhajana, rAsa, duhA, dheALa, rAmavALA ne caLuDhDhA, ATaluM ja gAya che, te paNa badhA ja purUSone ka nathI hatu. jyAre 'gAmaDAnI dareka pa bALakane pAraNAmAMthI sabhaLAve che H' tu sUI jA bALa sUI jA, lADakaDA bALa sUI jA.' A rIte gIte, ghara, zerI ne gAma gajavatI pAtAnA www.umaragyanbhandar.com Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dian zrI saurASTramAM Thera Thera jovAmaLaze, jene e paNa gIta na bhAvatu hAya tevI eka pazu lAkakanyA ke lokanArI kAcha gAmamAM maLaze ja nahi. are, grAma sIee tA lokasAhityane vahetu, vadhatu' rAkhyuM" che. grAmanArIe ja jIe A gIta racyuM-gAyuM cheH nathI gAyeA hATa vANIye re, nathI gAyA cAraNa bhAya ?, gAye kuMbhakhkhu gAmanI kaNabaNu 3, enu amarre'jo nAma re.' A lokasAhitya vizALa ra te loka, pazu, vagerenA viSe paNa vividha rIte are mALAmAMthI paheALA payamAM kheDAyelu che tenA paTa vizALa che. samamajIvana ane tenA suMdara prasaMgAne ahIM vanamAM suMdara rIte jhaDapyAM che sva. zrI jhaveracaMda medhANIe tenA bhAga pADayA che. (1) viziSTa rUDhiprayAga, (2) hevAne jIvanamAM anuni (3) Rtu AtamAM bhalI ya, (4) ukhANA ane varatA, (5) jIvananA dareka kSetranAM gattA, (6) vrata joDakaNAM, (7) vratakathA, (8) lagnagIte, (9) samamuhakA ane zramanA gItA, (10) rAyA, (11) purUSanuM sAhitya, (12) lokavANAnA bha te, A rIte jIvananA dareka kSetrane vadhu vatu. A sAhitya lokAne mATe saMpUrNa sAhitya che. bhATa, cAraNa, rAvaLa ane mIranA vyaktittva kaMI ora ja che ! teo potAnI khullI jabAnathI koi maranI sAcI zuravIratAne biradAve che. kAi vaLI lAMbe sUre ane madhura rIte doharA gAya che. te vaLI kAI AtamarAmane saMbhArIne jIvananaukAne tAravAnI raju kare che. khuda avAje ane kAmaThInA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat dharAne dhamakAre gAtA rAvaNuththAvALA kaMikane bIradAve che. rAmavALAnA lagana AvyA ne bake vAge DhAla, gAjhArA gArI gALA, kANA tyAM rAmavALA, ke rAtre jamAtamAM ke cArA pAse vArtAonA rasamAM tarakheALa karI mUkatA bhATa ane cAraNA, DAkale ke DamakArA mArIne lAkhe rAge devImAnI bhANiyuM gAtA rAvaLapALiyA, A badhAya leAkasAhityanI racanAone jIvaMta banAvI lekAnA hradaya sudhI paheAMcADI de che. lokagItanA ne sAhityanA raMge raMgAyelA A loka jUnu nANlR ane varNamAlu dhana che. AjathI chellA aDAM varSo pahelAM ja lekAnI jIbhe viharatuM hatuM. ziSTaja A sAhityane gAmaDI gaNutA hatA. sva. zrI raNujItabhAI e prathama leAkagItA bhegA karI tenu sa'pAdana karyuM. te pahelAM paNa nama sUratanI stra'nAM gIteA bhegAM karyAM hatAM. eka pArasI lekhake paNa lokasAhityanI vArtAone sa Mgraha khUba muzkelIthI zodhIne saMpAdita karI te vakhate bahAra pADelo. chelle chelle zaDerI ane ziSTa lokAnI sAme ratuM karanAra - sva zrI jhaveracaMdra mevANI, tete te A sAhityane lagabhaga badhu` ke graMthastha karI lIdhuM che. sorASTranA gAmegAma nesaDe nesaDA pharI temaNe A badhuM vINIcu'TIne mahAmunnIkhate bhegu karI zaherI ane ziSTanAnI samakSa mUkayu' che. tenI eka racanAmAM ja pote A badhuM kema bhegu karyu, te kevu che.te tapAsavAmUlavavA lokAnI samakSa mUkI de che, rUpa sudhI huM kAMi na jAju ! DuMgarAneA govALa, AvaLa bAvaLa, kheraDI kaeNrI kAMTayamAM AthaDanAra. mAre ghera Avaje me'nI, nAnI tArI gUthavA veNI:' (zrI jhaveracaMda melANI) www.umaragyanbhandar.com Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama vINI bheguM karIne A sava lokasAhityane temaNe sanI sAme mUkI dIdhu' che. lokasAhitya mULa DhALamAM krAInI pAsethI sAMbha LavAnI teA anekhI majA paDe che, jyAre sAtama Arhama ke mALAkata jevA pAke varatavaratAlAnA jAgaraNa hAya, melADaMbara ghvAkAze jAmyA hoya, sImamA sArA varasAde sIMcyA mola hapte halamalI rahyo rAya, tyAre sarpanA dilamAM AtadanA Adha ubharAtA hAya ne gAmaDegAma juvAna jIvatI mastImAM AvIne rAsaDA, garakhI gAya che, tyAre te dharaNI dhaNadhaNI UDe che. kreDanI lacaka ApI, lahekAthI asaro khetra jevA halakAryo kaThe samagra gAma ane vAtAvaraNane teo bharyuM bharyuM ane Anamaya banAvI de che. AvA gAnArA pAsethI lokasAhitya sAMbhaLavAnI majhA ze mANavI na game ? bhArata svataMtra thayA pachI gAmaDAMomAM Thera Thera nizALeA thaI ane tyAra pachI nAnI prajAmAM thADu akSarajJAna AvyuM hiMdI temaja gujarAtI calacitranI asara paNa gAmaDAMomAM paheAMcI. samAja kalyANanA kA karI temaja zaherI zALAmAM bhaNelA zikSakA gAmAnI zALAmAM AkyA. A badhAnI asara gAmaDAMnA lekA para thaI navajuvAnA temaja gAmaDAMnA sudharelA loA lokasAhityane ekabAju rAkhI devA lAgyA che. have teA cAcitranA gItAnA DhALavALA, svarAjanA, dezanetAnA vagere gItA gAvA lAgyA che. temAM khAsa dama nathI, temAMnAM dhaNAM gItA sAva phIrkA ane mAtra zabdALu jevA lAge che. kasbA ane jallAnI rAsa-garabAnI hariphAiomAM paNa have te| lokagItane badale kaMi avanavAM gIta gAya che. dhaNI. vAra teA gIta ane garabAne meLa ja nathI esatA. have lokasAhItyanA khetaramAM nAnu chIMDuM paDayuM che, dhIme dhIme khetara bheLAvA lAgyuM che. have zrI medhANIbhAI jevA rakheApiyAnI jarUra che. khetara bheLAya te pahelA rahoDyo pAka laNI le. rAjakoTa jillA sahArI benka 1. kAraNa ke benkIMgane lagatI tamAma suvidhAo pUrI pADe che. 2. kAraNa ke bAMdhI mudatanI thApaNA para vyAjanA AkarSaka dara Ape che. 3. kAraNa ke tamArA nANatI saMgIna sAcavaNu te kare che. lI.nA ja Agraha zA mATe? 4. kAraNa ke rASTranA anna svAvala ananA pUNya yajJamAM te pAtAne! phALo Ape che ane temAM tame sahabhAgI khanI zakA che. 5, kAraNa ke jillAnA tamAma mukhya mathake tenI zAkhAe patharAyelI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat tamArA nANAnI pAkI sAcavaNa ane udghAra savalatA mATe : rAjakoTa jillA sarakArI benkane tamArI pAtAnI benka banAvavAnA Agraha rAkhA, saranAmu sahakAra bhavana, DhebarabhAI roDa, 1le mALe, kata na. 4970 : zAkhAo - rAjakoTa-ledhImAM 2. goMDala 3. dhArAccha 4. kATaDA sAMgANI 5 upaleTA 6. jAmakaMDoraNA 7. bhAyAvadara 8 jetapura 9. paDadharI 10. mArI 11 mALIyA miyANA, 12. vAMkAnera 13 TaMkArA 14. jasadaNa 15, viMchIyA. mADarAya trivedI gAviMdabhAI je. paTela vallabhamAI pA. paTela menejara. upapramukha pramukha. www.umaragyanbhandar.com Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mApanA : 1943 kana : 1 [ gharane : papapadAra ophIsa :24ra69. prakaraNa : 5 phona : { mohI rahe pA lI tA NA Ayarna enDa mIkenIka vasa elyuminiyama eDeDa tathA pittaLanA sekasana TAvara belTa banAvanAra PREMIERTra WICH SECTION TOWER BOLTS MADE IN INDIA Allen /actured by: PALITANAHON & MICHANC WORKS phekaTarI : nArAyaNa nagara, AgrA roDa, pAyApara 77. ophIsa : 24/C, phaNasa vADI, muMbaI 2. gharanuM saranAmuM : (1) tribhovanadAsa jeThAbhAI mIstrI pAlItANAvALA) CID mANekalAla mahetA kampAunDa, ghanazyAma nivAla, pleTa naM 27, AvyA re, ghA Tako 5 2 77. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra-kacchanA sAhasika zAhasodAgaro zeThazrI nAnajI kAlidAsa mahetA suprasiddha zAhasAdAgara, mahAna udyogapati ane parama dAnavIra rAjaratna zeThazrI nAnajIbhAI kAlIdAsa mahetAnA 81 mA varSamAM praveza. pUrva AphrikA-yugAnDA, keniyA ane TAMgAnikAmAM arvAcina kRSi udyoganAM prathama pagaraNa mAMDanAra suvikhyAta udyogapati ane dAnavIra zrI nAnajIbhAi mahetA tA. 3 jI Disembara 1967nA rAja eMzI varSoM pUrA karI 81 mA varSoMmAM praveze che. te prasaMge zrI Arya kanyA gurUkuLa, mahilA mahAvidyAlaya ane mahArANA misanA karmacArIo taraphathI temanI janmajayaMti ujavavAnI taiyArIo cAlI rahI che, zrI. nAnajIbhAie zviranI kRpAthI ane svakIya purUSArthathI aDhaLaka saMpatti utpanna karIne karADe rUpIyAnI rakama dAnamAM ApelI che. sauthI prathama yugAnDAmAM kRSi-saMlagna udyoga sthApIne eka mahAna sAhaseAdAgara ane Adi- udyogapati tarIke temaNe kIrti sAMpAdana karelI che ane purUSArtha ane sAhasathI raLelI lakSmInA lAkalyANa kAje upayAga karIne hindu ane AphrikAnI sAmAjika, sAMskRtika, nArika ane dhArmika sasthAete nirmaLabhAve dAnamAM ApaNu karelI che, mahAtmA gAMdhIjInA kIrtima Mdiranu' sudara nirmANu karIne bhAratanA ananya dezabhakta ane mAnavatAnA parama pUjArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mahAtmA gAMdhIjInI janatA janAdananI sevAne temaNe bhavya aghdha arpaNa karelA che. zrI javAharalAla naherU pleneTerIyamanI sthApanA karIne sva. mahAamAtya paDita javAharalAla naherUnAM zAMti ane vizvamaitrInA ArthAta aMjali Apela che, ane, bhArata maMdira"nuM nirmANa karI hindanA zreSTha purUSA, mahAmanISI, RSi, dezabhakto ane saskRti sarja krAnI umaLakAbhera 'skRti-pUjA karelI che. zrI Aya kanyA gurukuLa porabaMdara temaja mahilA mahAvidyAlayanI sasthApanA karIne, bhAratIya saMskRtinA khAsa upara nArI zikSaNa arthe. pUrva-pazcimanA samanvaya cAjelA che. tenI suvAsa ananya rIte hindamAM ane AphrikAmAM eka madhamadhatI sarasvatIne akhaMDa phulavADI tarIke maherelI che. rASTranI bhIDanA samaye, duSkALamAM ke saMskRtinI kaTokaTInA kALamAM te haMmezAM janatA vacce rahyA che ane sva-upArjita sra'pattinA pravAha leAkakalyANa athe vahAtmyA che. mahArANA milsa jevI bhArata vikhyAta TekSaTAIla milane vastra-sarjananA eka mAtabara sAhasa tarIke temaNe vikasAvI che, ane svAtaMtrya pachI saurASTra simenTa enDa kemikala InDasTrIjha, rANAvAvanI sthApanA karIne dezanA pAyAnA udyogane vadhAravAnI rASTriya AkAMkSAne temaNe mUta karelI che. samAjanuM, saMskRtinuM vyApAranuM, udyoganu ke dezasevAnu kAipaNu evu kSetra nahIM hAya / jyAM emanAM sAhasa, sapatti, www.umaragyanbhandar.com Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarjanazIlatA ane dAna pravAhone saMsparza nahIM suMdara sodAgara thayo hoya. hamaNAM ja porabaMdaramAM kamalA naherU bAga kacchanA rudiyALI gAmamAM brahmakSatriya zeTha pAse vijJAnanA ucca zikSaNa arthe zrI navayuga zivajIne tyAM suMdarajIno janma thayo hate. ejyukezana sesAyaTIne mATe maharSi dayAnaMda sarasvatI vijJAna mahA vidyAlaya, kolejanuM bhavya bhAratIya tene theDuM lakhatAM vAMcatAM AvAyuM tyAra pachI kharAba sobatane lIdhe te vyasana ane jugArane raste sthApatyathI zobhatuM makAna baMdhAvI ApIne pora caDhI gaye. lagna karavAthI kadAca tenA upara aMkuza baMdaranA yuvAna jagatanI paNa sevA karelI che. Avaze ema mAnI pitAe nAnapaNamAM tenAM lagna karI nAkhyAM chatAM suMdarachamAM sudhAro na thaye. bApe bAra varSanI kizora vaye kazI paNuM sAdhana tene bhAga ApI tene judo karyo, te paNa tenAmAM saMpatti vinA eka dezI vahANamAM mahAmuzkelIo sudhAre na thaze teo AphrikA pahoMcyA ane eka bahu ja vinamra ane strInA ghareNAM laI jaI, vecI, jugAramAM hArI Avyo. eka mAsamAM te nokarI svIkArI, tyAra pachI ApameLe sAhasa-buddhithI, ane navana-meSazAlinI vyApAra viSayaka ane ApI pAse phUTI badAma paNa na rahI. strIne piyara mokalI agho zika prajJA thI te ma Ne vyApA 2 ane udyoganA eka samartha netA tarIke yugAnDAmAM sthAne paNa tenI vRttimAM AthI palaTo Avya, gAmane jamAvyuM. ane temanAM aMta, utsAha ane sarjana- pAdara zaMkaranuM maMdira hatuM tyAM jaI teNe tapa zIlatAnA pratApe lagAjhI syugara phekaTarI, sAIsala AdaryuM. kamalapUjA karavA jAya tyAM tene preNA thaI plenTezana, TI gArDansa, kophI he dezane ane te ke bhUjanA nagarazeThane tyAM ja eTale te kammIonI athenI kekaTarIo ubhI karI. aneka jInarIe rajA laI bhUja gaye zeTha tene vepAra karavA dasa nAkhI. yugAnDA ne jApAna vikhyAta karyuM, ane hajAra kerI dharI ane suMdarajIne zAlitranuM jJAna pUrva AphrikAnA vyApAra udyoganAM jIvanamAM eka hovAthI cheDAono vepAra zaru karyuM. te vakhate navI jhalaka pedA karI. tyAM raLelI saMpattine tyAMnA mahesUra, marATha, a greja, pheMca, nijhAma, vagere vacce ane hindanA lokenAM bhAlAM arthe vAparIne bhAratIya nAnAM meTAM yuddho thatAM rahetAM hatAM tethI dheDAnI saMskRtinA ucca mUlyane caritArtha karI batAvyA. mAMga puSkaLa hatI. te vyApAra sudajIe zaru karatAM tarata ja tene saphaLatA maLI lAgI aMgrejone te zrI nAnajIbhAI mAtra supasiddha udyogapati ane prItipAtra ane vizvAsu banI gayuM eTale lazkarane mAla pUro pADavAnuM kAma paNa tene maLyuM ane tenI vyApAra vAra nathI paraMtu prakhara dezabhakta ane pAse sArI pUMcha ekatra thavA lAgI te ja arasAmAM saMskati rakSaka paNa che. strI zikSaka samAja sudhA- dezI rA sAthe a grejane karAra thatA hatA temAM raNanA jIvanabharanA himAyatI che ane hindanAM cAre sArI aTa ane zAkhavALA mANasanI jAmInagirinI khUNe vera eka tIrthadhAmanI ananyabhAve yAtrA karIne jarUra paDatI ane rAjyone paNa dubhikSake zatru graha tyAMnA bhUkhyAM duHkhyAne temaNe sAda sAMbhaLe che. mATe nANAM karaje levAnI jarUra paDatI te kAma paNa saMdarajIe upADayuM. Ama kaccha, jAmanagara ane tyAMnI dharma ane saMskRtinI saMsthAone paNa jUnA ga , pa ra baMdara vage re ra o ne dAna ApatAM teo bhUlyA nathI. dhIradhAra karI karnala vekaranA te mitra banI gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAyakavADe tenuM bahumAna karI uttarasaMDA gAma temane pAcho pharyo. te dilano udAra te badhA boranI traNa peDhI sudhI khAvA ApyuM hatuM. dilhInA sAthe eka sarakhA bhANe. jamate, baMdhamAM tenuM bahAdurazAhanA varSAsanamAM temaNe pheraphAra karAvI Apo. avasAna thayeluM. haridvAramAM bhaMDAra karyo hate. badrIkedAranI yAtrA karI. zeTha gayA te paNa peDhI rahI munima ladhA temane bhagaMdarane rema hato, ane temAM ja te rAmajIe tene vikasAvI ane vadhArI. A baMnenI gujarI gayA. kapanA citra ane caritra citra guNavaMtarAya AcAryanI navalakathAmAM che. zeTha jerAma zivajI ladhA rAmajI zeTha jerAma zivajI kacchanA muMdrA zaheranA vatanI hatA. aDhAra varasanI nAnI uMmare Azare sane ladhA rAmajI paNa cha-muMdrAnA vatanI hatA. 1876 nI sAlamAM eka vahANa nAraNapurAmAM besI kuTumbanI. sthiti kharAba tethI jerAma zivajInA te jaMgabAra gayA. tenI hAlata cItharehAla hatI. Azraye dhA rAmajIe AphrikAnI vATa pakaDI dhara AgaLa bApanuM moTuM devuM hatuM, mA mAMDI hatI, raseDhAnA madadanizathI mAMDIne caDhatAM te peDhInA mukhya be bahene paraNAvavA jevaDI thaI hatI. ghara AMgaNe munima thayA. temaNe udhAra paddhati kADhI nAkhI, paNa kaleza hato. te sthitimAM tenAthI chUTavA te jaMgabAranA sulatAnane rIjhavI jakAtane IjAro lIdho, kathI bhAgI jagabAra Avela, tyAM eka vepArIe pachI jakAtanA hitanA rakSaNa mATe sulatAna pAse tene paTavaDiye rAkhe. te svArilI bhASA zIkhyo. naukA sainya rakhAvyuM. ane potAne mANasa te kAma dhIme dhIme vepAramAM phava AvavA mAMDI. pahele varase upara rakhAvyo; sukatAna sAme tenA bhAioe baMDa 20 riyAla bacyA, bIje varase dezamAM paisA mokalI karyuM tyAre ladhAbhAIe aMgreja iMcanI kumaka meLavI bhAInAM lagna karyA trIje varase paracuraNa mAlanI dabAvI dIdhuM. hasana cAMcIyAne kAraNurUpe AgaLa dukAna zara karI, eka bhAIne dezamAMthI teDA karI cAe sulatAnane dhamakI ApI tyAre phreMca teNe potAnI sAkha ane AMTa vadhAya. Arabone ane aMgrejone samAvI temanI madada laI caMcIyAne mAla udhAra ApavA mAMDayo. hAthIdAMta, cAmaDI, nAza karyo, chelle jyAre gulAmI prathAne nAtha jhADane rasa, lavIMga jevI cIjone vepAra karavA karavAnuM nakkI thayuM tyAre badhAe te temAM sAtha na mAM pAse mUDI thatAM dezamAM jaI karaja cUka Ave paNa ladhAbhAie sAta hajAra gulAmane ane henane paraNAvI. mUDI emAM vaparAI jatAM mukta karyA. pAcho jaMgabAra Avyo. pharI vepAra zarU karyo. pitAnuM vahANu rAkhyuM, ane AyAta-nikAsa bane jerAma zivajInI peDhI sthApI temaNe paNa tene vepAra karyA te vakhatamAM gulAmane vepAra vaNe vistArI nAmAMkita karavAne yaza ladhAbhAne che, sAre cAla. kaI kamanasIba paLe jerAma zeThane temaNe gujarAtInI vastI 500 thI vadhArI vIra hajAra A vepAra karavAno vicAra thaye teNe te vepAra karI. te udAra hatA, temaNe anekane UMcI pAyarIe AraMbhe eTale nasIma pharI gayuM. te kaccha muMdrA caDha vyA. te jamavA bese tyAre sAthe 600 patrAvaLi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDatI evA te jAtiya premI hatA. temanuM avasAna sara AdamajI pIrabhAI thayuM tyAre aMgreja pheMca vAvaTA adha kAThiye sara AdamajI pIrabhAInA pitA tene bAratera herAyA hatA. varasane sAthe laI potAnuM vatana dhorAjI choDI muMbaI nasIba ajamAvavA AvyA hatA. tyAre emA prAya temaNe pitAnI pAMca rUpiyAnI mUDImAMthI dIvAsaLI ane junI guNene vepAra zarU karyo. AdamajI bIjA jerAma zivajInI peDhIne selara banAvavAmAM jene herA lukamAnajInI dukAne raMga kAma zIkhavA rahyA. hise gaNAya te trIje mANasa te premajI peDhIne te arasAmAM tenI mAtA sakInAbue pitAne jevAja Azraye te AgaLa vadhyo, ane AgaLa vadhI peDhIne raMkanI kanyA joDe tenA lagna karyA. ekavAra AdamajI saddhara karI. te paNa AgalA benI jema kaccha muMdrAne horamasajI pArasIne tyAM baMgalo raMgavA gayA, ane vatanI hato. tenI vidhavA mA jerAma zeThanI sagI ii kAmanA kedrAka pote lIdhe. temAMthI keTrAkaTathI kAma " thAya. chokare tephAnI te mAne gAMThato nahIM eTale levAnI AvaData AvI ane tevAM kAma karavAnuM mAnA asathI pIgaLI jerAma zeThe tene ApaNA zarU karyuM. aMgrejI sTArakhAtAnA uparI smitha mATe mekalI dIdho. tyAM tenA lakSaNa joI ladhAbhAe temaNe tabu sIvavAnuM kAma rAkheluM teNI e sAhebe prathama tene gAmaDAmAM cokIdAra tarIke mokalyo tyAM khuzI thaI sAhebe tene baMgalA bAMdhavAnuM kAma te svAhilI bhASA bolatAM, hathiyAra vAparatAM, ghoDe ApyuM. te sAruM karI ApavAthI mithe temane lazkara besatAM, zikAra pakaDatAM, talavAra vAparatAM ane baMduka mATe pacAsa beraka bAMdhI ApavAnuM kAma ApyuM. DitAM zIkhe, peDhI jaMgalI leko pAsethI hAthIdAtA tabunuM kAma te cAlu hatuM ja bAvIsa varasanI ane rALa vagere letI ane kApaDa, beTAM motI ummare kAma zarU karyuM ane pacIsame varase te vagere ApatI; AmAM premajI pAvara thayo eTale lakSAdhipati banI gayA temaNe taMbu banAvavAnuM moTuM kArakhAnuM sthApyuM. te uparAMta cAmaDAM keLavavAnI tene udharANanuM kAma maLyuM. peDhIe sulatAna majIda karI UbhI karI. temaNe haja vakhate yAtrALune thatI pAsethI jakAtane IjA rAkhe hate. paNa dANacorI takalIpha joI, IrAkanI sarakAra pAsethI temanA pratye ghaNI thatI. tema eka dANace rane muddAmAla sAthe sArA vartAvanuM vacana lIdhuM. karabalAmAM be meTA pakaDAvI te nAbUda premajIe karI IrAnIonA makAne laI vaherAone yAtrA mATe rahevAnI sagavaDa senApati mahammadakhAne jIva bacAvI. tenI dAstI ApI. makkAmAM paNa temaNe tevI ja sAI udhaDI. svabhAve te ghaNuM sakhAvatI ane udAra hatAM temaNe primajIe sAdhI. tenI mAraphata te sulatAna majIda herAonI unnati mATe vaDA mulAMchane rUA. 24 joDe saMparkamAM AvyuM. mane eka habasI sulatA- lAkha ApavA, vaherAonAM zataNa mATe rUA. 27 nane jera karavAmAM madada karI. e uparathI sulatAne lAkha khalA, temaNe 27 madrasA sthApyAM I. sa. tene ladhAbhA pAsethI mAgI bIja tevA kAma se 1876 nA dukALamAM temaNe ghaNI madada Ape tevI ja rIte chapanIyA dukALamAM nAtajAtanA bheda vinA temaNe ja teNe pAra pADayAM. chele te jerAma zivajInI madada ApelI, hajAreka sagarbhAne suvAvaDane kharya Ale. peDhIno dArAssalAma khAte munima hatuM. AthI dukALanI madadamAM cha lAkha rUpiyA ApavA temanI sakhAvizeSa hakIkata tene vize jANuvA maLatI nathI. tene kula AMkaDo sATha lAkha upara thavA jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI vijapaDI jUtha vi. vi. kA. sa. maMDaLI li. mu. vijapaDI. rajI, na. sthApanA tArIkha :- 30-10-50 zera bhaDALa :- 55740-00 anAmata phaMDa :- 27698-59 haidaraalI jApharaalI muni maMtro mu. bhamarIyA. vya. ka. sabhya dhIrajalAla viThaladAsa vazarAmabhAi desura mAI kALubhAI galAbhAi hAdAbhAI jhaMkhAbhAI khoDAbhAI rAmabhAi arajaNabhAI rANAbhAI sthApanA tArIkha :- 16-361 zera bha'DALa = 19800 100 : meAhanabhAI UkAbhAI mehanabhAi kezavabhAI mAhanabhAi zaMbhubhAI sAvarakuMDalA tAlukA bhAvanagara jillA noMdhaNI naMbaraH- 437/12516 sabhya sakhyA :- 208 177 zubhecchA pAThave che zrI bhamarIyA sevA sahakArI maMDaLI lI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat kheDUta - khIna kheDUta vya. 3. nA sabhyA. : mehanalAla nIdrAsa nagadIyA pramukha 31 noMdhaNI nabara H 6710 sabhya saMkhyA :- 100 :- 58 anAmata phaMDa aya phaMDa kheDUta mIna kheDUta 42 anya noMdha:--zarAphIdhIrANu, grAhaka pravRti, khAtara bIyAraNa, jaMtunAzaka davAonu vecANa ratilAla esarabhAI maMtrI mAhanabhAi ThAkarazIbhAI pramukha vallabhabhAI raNacheADabhAI DAsalabhAI gArIyAdhAra tAlukA bhAvanagara jillo - mehanalAla javeracaMda TapubhAI AdhAbhAI AMkhAbhAi vazarAmabhAI www.umaragyanbhandar.com Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI dhAragaNI vi. kAryakArI sahakArI maMDaLI lI. mu. dhAragaNI. (tA. dhArI) (ji. amarelI) sthApanA tA. :- 20-7-1943 seMdhaNI naMbara - 18805 zera bhaMDaLa - 21420-00 sabhya saMkhyA :- 88 anAmata phaMDa - 4428-42 kheDUta - 88 anya phaMDa - papara-pa3 bIna kheDUta - 0 zAha vazarAma rAmajI maMtrI va. ka. paTela pramukha vyavasthApaka kamiTI maNIzaMkara hIrajI rUkhaDabhAI dAdAbhAI prema jI rAma che ma DAyA zubhecchA pAThave che zrI haDamatIyA ThaMDA sevA sahakArI maMDaLI lI. muM. haDamatIyA umarALA tAlukA bhAvanagara jiddo sthApanA tArIkha - 15-4-64 seMdhaNI naMbara -6779 zera bhaDaLa khAtedAra-17000 sabhya saMkhyA :- 107 anAmata phaMDa - 66 kheDUta - 92 ubhaDa y - 280 bInakheDUta - 15 anya neMdha -khAtara, biyAraNa, anAja, nANA dhIradhAra vi. kAmakAja maMDaLI kare che nAgajIbhAI meghajIbhAi pramukha manasukhalAla mehanalAla maMtrI - vya, ka. nA sabhyo , dayArAma bhakitarAma bhI mA me su su 2 rAmajI nAraNa me rA mAM sA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cu be cchA pA 4 ve che zrI bheAjAvadara sevA sahakArI maMDaLI mu. bhAjAvadara. umarALA tAlukA sthApanA tArIkha:--26-6-62 zerabhaMDALaH rUA. 23820-00 anAmata phaMDa :- rU|. 1500-41 anya phaMDa :-- rU|. 278-20 anya neAMdhaH--maMDaLI dhIrANu, khAtara vigerenuM kAmakAja kare che. kuMvarajI amarazI maMtrI hari becara jasamata lavajI nAnabhA govideza'ga vyavasthApaka kamiTI sukhadeva zaMbhu kezava bhImA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bhAvanagara jillA noMdhaNI naMbara :- 6852 sabhya saMkhyA - 117 kheDUta :- 98 khIna kheDUta H- 19 zubhecchA pAThave che. zrI kuMDhaDA khe. vi. vi. kA. sa. maMDaLI su. kuMDhaDA taLAjA tAlukA sthApanA tArIkha :- 16-1-35 zera bhALa :- rUA. 16000 upara anAmata phaMDa :- za. 5000 anya phaMDa :- rUA. ,, bacubhAI nAnubhA pramukha vyavasthApaka kamiTI jIvubhA rAghubhA ravajIbhAI karazanabhAI kuMvaraMga rUpazaMga anya noMdha - maMDaLI khAtara, khIyAraNanuM ane sabhyAnu utpAdananuM kAmakAja kare che. prANaza'kara kezavalAla zukala hariza kara viThalabhAI pramukha maMtrI bhAvanagara jillo noMdhaNI naMbara :- 68 sabhya saMkhyA:- 101 :- 69 :- 2 kheDUta bInakheDUta khImA puMjA gabhA kuraNAza kara www.umaragyanbhandar.com Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27: 1 zubhecchA pAThave che zrI moTA AMkaDIA vi. kA. sa. maMDaLI li. meTA AMkaDI-( ji. amarelI) sthApanA :- 1959 vArSika relIMga 2jI. naMbara :- 18806 zera bhaMDaLa :- 23500 8,64000 sabhya saMkhyA :- 290 kAryakSetranA gAmo - pIpaLalaga-kAThamA-mAlavaNa. maMDaLI-khetI vikAsamAM. pUratuM dhyAna Ape che. sArI jAtanA khAtaro jevA ke DAyAe phesa, ephesa, emoniyama, salphaTa, yuriyA, kezIyama. sarakAra mAnya supara khAtaranI tamAma jAte vigerene vepAra kare che. pAka saMrakSaNa mATe davAo tathA sudharelI sArI jAtanuM bIyAraNa vigere. vyavasthApaka kamiTi (1) haribhAI mAdhAbhAI (4) jAdavabhAI gobarabhAI bhagavAnabhAI bAvIzI (2) nAraNabhAI jeThAbhAI (5) jIvAbhAI bhAyAbhAI kezIyara (3) haribhAI bhImajIbhAI (6) nAnajIbhAI muLajIbhAI raNachoDabhAI nAraNabhAI talATa nArAyaNarAva ke. cArAskara valabhabhAI rUDAbhAI bAvIzI - maMtrI pramukha zubhecchA pAThave che zrI laMgALA sahakArI maMDaLI muH laMgALA-umarALA tAluko ( ji. bhAvanagara) sthApanA tA. 2-5-37 noMdhaNI naMbara: 120 zera bhaMDaLa :- 57680 sabhya saMkhyA :- 139 maMDaLI nANu dhIradhAranuM kAmakAja kare che, ane sabhAsadone jIvana jarUyAtanI cIja vastuo pUrI pADavAnuM kAmakAja kare che. vizvanAtha pApaTalAla paMDayA maMgaLadAsa vasaMtalAla gohila ghanazyAmasiMha mahebatasiMha - maMtrI sahamaMtrI - pramukha vya. ka. sabhya dhIrUbhA takhtasiMha dharmavIrasiMha phatesiMha viThala zAmajIbhAI premajI vAlAbhAI karazana nAraNabhAI arajaNa harasurabhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 619 jamAla velajI mAla jAmanagaranA rahIza abdula karIma abduvAra kaccha-koThArAnA dazA osavAla vaNika mAlu jamAla mAMDa be traNa copaDI bhaNela. jAmanagaramAM zAha kaccha-mAMDavImAM AvI vasyA hatA. jene velajI pherI kare. temAM barakta na jevAthI ApasUjhe e nAme putra hato tenuM citta bhaNavAmAM lAgatuM nahIM 2gana gaNe. hoTalamAM khAbA denAra tarIke zarUAta e saMbaI mokalyo ' bhaNI thaDe anubhava karI. pachI padaranI cAnI hoTela karI prasaMga AvatAM laI teNe bahArakeTa mAMDavImAM dukAna karI. kAze ane nAnI mila lIdhI temAM dhanamAMthI cokhA pIsAtA. saMdarIne vepArathI zarUAta karI, vepAra vadhAryo. tyAra pachI temaNe rAIsa mIla karI. temAM kasa dekhAtAM pAse cha thatAM mA-bApa sahita yAtrA paMcatIrtha tyAM be mile karI eka badhI ja mInadAranI vecAu hatI karI tene paradeza kheDavAne vicAra thaye. arabastAna temAM tela nIkaLavAnI zakayatA khAtarI karI temaNe javA vahANamAM caDe, vahANane khAro tene mArI laI lIdhI je pachIthI sTola brardha sane ApI. teno mAla laI levA mAgatA hatA paNa rastAmAM eka temaNe eka jarmana kaMpanInI traNa rAIsa a greja manavAra jatI hatI tene yuktithI khabara mila bhADe lIdhI kAgaLanI mila paNa karI paNa ApI, velajIno jAna bacI gayo. ATha mAse mokhA, pAchaLathI temaNe cokhAno saTTo karyo. temAM te phAvyA basarA, beharIna vagerenI mulAkAta laI pAchA pharyA. nahIM ane phaTakAne pariNAme avasAna pAmyA. paradezamAM ADate kholI 56 varasanI vaye te avasAna zeTha jIvarAja bAlu pAmyA, temaNe keThArAmAM baMdhAvela derAsara hajI paNa zeTha jIvarAja bAlu kacchanA eka gAmaDAnI kacchamAM advitIya che. rahIza. saMvata 1843nA kArtika mAsamAM dasa varasanI bALaka uMmare te muMbaI AvyA. kacchamAM kuzaLaca drajI zeTha jAdavajI nAraNajI nAme hastarekhA zAstrIe bAlunA putrano hAtha joI te dhanavAna thaze ema joI chavAne muMbaIme kalavAnI jAma khaMbhALiyAnA rahIza zaTha nAraNajI valabhasalAha ApelI. kacchamAM te e kuTuMbane anane ne dAsane tyAM jAdavajIno janma thayo hato. nAraNujI zeTha dAMtane vera hatuM. muMbaImAM te kAcI gAdInA mukAma paNa moTA vepArI ane vahANavaTI hatA. jAma sAhebanA dhanajIzAhanI najaramAM Avyo. tenI dekharekha nIce mAnatA hatA. paNa kArabhArIne ane nAraNujIne kAma zarU karyuM. aMgrejI ukelatAM zIkhe. kIzekA aNabanAva thatAM te kacchamAM aMjAra AvI vasyA. gAme amaladArane upayegI thaye, ane TAlI kalArka khaMbhALiyAmAM temaNe paga mUke nahIM temaNe deza banyo. pachI majUrI kAmanA pahelA nAnA ke drAka ane paradezane vepAra karyo, jAdavajI zeTha te vepAra vadha.. pachI moTA levA mAMDayA dhanajIzAhanA javA pachI tene anAjane muLa vepAra hato. temanAM vahANe cAMcIyAthI mukAdamI maLo muMbaInA vikAsa sAthe temane paNa vikAsa salAmata rahe mATe vahANunA karone tAlIma ApI. thayo. pachI kapAsano vepAra karyo ane eka kApaDanI sane 1835mAM kacchamAM moTo dukALa paDaze. te vakhate mIla karI ane bIjI mila paNa karI. khaTAu trIkamajI temaNe potAno bhaDAra bahAra kADhayA, temAM pUrAM nANuM temanA bhANeja ane bhAgIdAra thAya chavarAja bAlu ApanAra, ocho ApanAra ane nahIM ApI zakanAra mu laImAM paga mUkana 2 pahelA gujarAtI ane kacchI traNa mATe judA bhaDAre rAkhyA hatA, A rIte temaNe bha riyA mahAjananA pahelA zeTha hatA. dukALanuM saMkaTa dUra kayuM A mATe kacchanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69. goDajIe temanuM bahumAna karI zAla pAlaDI ApyAM vahANanA nAnA moTA kAma karyA. zeThanA eka hatAM temane vaMzaparaMparA eka vADI ApI ane khata khalAsIne zAkanA mukhamAMthI ugAryo. tema karatAM lakhavAmAM jAdavajI nAraNujInuM nAma dAkhala karAvyuM je jaMgabAra paheo ane tyAM jerAma zivajInI peDhImAM haja cAle che, jyAre temano putra ANaMdajI rAvanA rahyo. ahIM tenA jIvanamAM palaTo Avyo te kuMvara rAyadhaNujIno mitra thayo ane rAvanI pitAnA cAlAka hatA. eTale jahadIthI lakhatA vAMcatAM zIkhI napharamAna putra upara itarAjI utarI tyAre have gayo, pachI tene ugharANInuM kAma ApyuM peDhIe jAdavajI zeThane potAnA putrane kAbumAM rAkhavA kahyuM, sulatAna vatI karaTamanI udharANanuM kAma ApyuM zeThe javAba Apyo ke ApanI pAse sattA ane hatuM. te kAma upara dhAriyAne nIme temAM AgaLa saMpatti che chatAM Apa ApanA eka putrane kAbumAM vadhatAM te kasTamsane mukhya adhikArI che. temAMthI rAkhI nathI zakatA te mArI je vRddha pitAnA sulatAnanI pasaMdagI tenA upara utaratAM te mukhya sAtaputrane kAbUmAM kema rAkhI zake? vajIra thaze. sulatAna ane briTiza rAjaya sAthenA saMbaMdhe vilAyata jaI daDha karI ApyA. agrejoe temane nAITahA ApyuM. zeTha ANaMdajI zeTha jAdavajI nAraNajInA putra jayAre rAva goDajInA devakaraNa zeTha kuMvara nApharamAna thatAM temane ajAramAM abhayapAlanA maMdiramAM ekAntavAsamAM rAkhavAmAM AvelA, ane kaccha rAjayanA ItihAsamAM devakaraNa zeThanuM nAma - khAvAnuM paNa ApavAmAM AvatuM hatuM, tyAre avismaraNIya che. ANaMdajIe maMdiramAM paDatA AmalInA jhADa upara caDhI tyAMthI kaMvarane khAvAnuM pUruM pADayuM. e prama:Ne chUpI temaNe kacchanA mahArANAtA kAmadAra tarIke rIte khAvAnuM apAtuM te cekIdAra joI gaye ANaMda nokarInI zarUAta karI. yuvAna vaye te samazera te pakAvAmAM AvyuM tene zeTha jAdavajIe rAvane kaza calAvatAM zIkhyo ane temAM nipUNa thaye. jyAre javAba ApI cheDA ane jyAre rAva rAyadhaNajI amadAvAdane sue zera bulaMdakha ne kacchanA rAva gAdIe AvyA tyAre aNu drajIne emanuM kArabhArI dezaLajI upara pacAsa hajAranuM lazkara laI caDI. pada ApyuM. Avyo tyAre pacIsa varasanI uMmare A yuvAne kacchanuM rakSaNa karavAnI javAdArI svIkArI e vakhate sara thAriyA TopaNa kacchamAM svarakSaNa mATe tAlIma pAmela mANase, puratuM lazkara ke yuddhano saraMjAma kazu hatuM nahIM. devakaraNa kacchanA TopaNa mukhIne dIkarA thAriye ghaNe zeTha dIvAna thayA teNe eka bAju thI hathiyAra tophAnI hatA ekavAra koi dukAnadAranA galAmAMthI paisA taiyAra karAyAM bIjI bAjathI pitAnA sa upAyA, te lokone khabara paDI emAM tene pakaDavA hathiyAra-mANase sahita kaccha lAvyA. bhUja deDayAM. thAriye dariyAmAM paDe ane eka vahANumAM AkhuM jANe saumya nagara banI gayuM. killAmAM caDI gayo ane chupAI rahyo pachI bahAra AvyA. anAja pANI saMgraha karavAmAM Avyo. paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paisAnI kheMca hatI. te vakhate kacchanA rANIone dIvAnagiri levA koI taiyAra thatuM nahIM paNa rANInI samajAvI temanAM strI-dhananI lagabhaga eka karoDa ethi hatI. eTale vAdhA pArekhe te saMbhALyuM. pitAnA kerI A kAma mATe meLavI. zera bulaMdakhAnanI sAthe bhAI karacha (kerA pArekha) ne aMjArane kArabhAra kathI nArAja thayela bhAyAta DAyajI hato. tene seyo. ane rAvane khabara na jAya tema lazkaramAM samajAvI subA paDakhethI haTAvI dIdhA. chatAM bharatI karavA mAMDI. rAva rAyadhaNajI IslAmanA - kadAca vijaya maLata nahIM. paNa hiMgaLAja mAtAne himAyatI hatA. mahamada pannAha nAme hajUrIkulakula dazane jatI bAvAonI jamAta tyAMthI pasAra thatI hatI. teNe rAvanI tahenAtamAM AphrikAthI ANelA hatI. teNe A joyuM jANyuM ane laDAImAM jhaMpalAvyuM sIdI gulAme rAkhelA. rAvanI ItirAja temanA Akhare zuo lazkara laI pAchA gaye. bhAyAta bhArAjI upara utarI tyAre A sIdIonuM kaTaka temanA upara AveluM. temAM bhArajI marAyA gujarAtamAM bhinna bhinna rAjyamAM thaI gayelA AthI bhAyAtane duHkha thayuM. temanI sAthenA samA- maMtrezvaramAM devakaraNa zeThanuM sthAna dhaNuM UMcuM che. dhAnamAM rAve sIdIne kamI karavAno TharAva thayopaNa teNe kheDutone sukhI karyA bhUja, aMjAra ane mAMDavI mahamada pannAra kunehabAja hatuM. teNe sIdIne badale meTA kilAo bAMdhyA. nArAyaNa sarovaranuM moTuM paThANe rAkhyA. Ama eka bAjue rAva lazkara, maMdira bAMdhyuM. kacchano khajAno tara karyo. vadha karatA gayA ane bIjI bAju kArA pArekha ane vALA pArekha paNa lazkara bheguM karatA gayA. mAMDavImAM jyAre pATavI kumAra lakhapatajIe devakaraNa zeTha AvelA suMdaravaranA maMdirane khaMDita karavA rAva : pAse paisA mAgyA ane devakaraNa zeTha te ApavAnI nA lazkara laIne gayA. lakAe dharamAMthI ane bArIopADI tyAre kaMvara lakhapatajInA mANasoe devakaraNa mAMthI pattharamAro karI teono sAmano karyo. maMdira zeThanuM khUna karyuM. bacI gayuM ane rAvane pAchA javuM paDyuM. vAlA pArekha rAvanI pALa je te vakhate ja javAya heta te kacchano ItihAsa judI rIte lakhAta pachI thoDe.' vAdho pArekha bhujano nAno vepArI hatA, vakhate banne pArekha bhAIoe bhUjamAM lazkara : kacchanA rAva rAyadhaNujInA mAthA bhAre sIdIoe mANyuM. rAte daravAja paNa ughaDI gayA. paNa khajAramAM eka bharavADanuM bakarUM gUMTavI lIdhuM. bharavADa rAjamahelamAM kaI dAsI mAraphata vAta phUTI gaI ane sAme thaye tyAre tene mArIne tene bajAra vacce jyAre 400 mANasanuM dhADuM AvyuM tyAre rAva kAcuMne kAcuM khAvA lAgyA. AthI mahAjana uzkerAyuM, taiyAra hatA. dhADuM a'dara AvyA pachI bAra vasAI , ane dhIMgANuM thavuM heta paNa nA pArekha kyAMkathI gayAM ane paThANonI goLImAMthI cArasomAMthI ekapaNa samayasUcakatA vAparI madArIne laI Avyo. ane mANasa bacavA pAmyuM nahIM. vAdho pArekha paNa temAM sAdI tenA khela jovAmAM badhuM bhUlI gayA. A marAyA. je khADAmAM e mudda nAkhavAmAM AvyA samayasucakatAnI vAta rAvanAM rANIne kAne AvatAM tyAM AjapaNa vAghAsara korAsara nAme oLakhAtI teNe tene kArabhArI nImavAno vicAra karyo. A jagyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ; RTER Derencvene renesacnostinecnewanne "vinA sahakAra nahi uddhAra vIrapura jutha sevAdAyI sahakArI maMDaLI li. vIrapura (jalArAma) : tAluko - jetapura ; jille - rAjakoTa pApanA : tA. 9-4-56 jIsTara naM. 1703 heDa ophIsa H vIrapura eka va "' zAkhA : jetapura tA. 30-6-1966 sarakArazrI zera bhaMDALa ... rUA. 9,360-00 : sabhya saMkhyA : sabhAsada zera bhaDaLa .... rU. 60,150-00 kheDuta sabhAsada H 330 anAmata bhaMDaLa ... ... rUA. 20,988-53 bIna kheDuta : 40 anya bhaMDaLa... ... ... rUA. 41,006-38 sarakArazrI : 1 kula rUA. 1,31,504-9 kula 371 vyavasthApaka samitinA sabhyazrIo - - zrI choTAlAla je. paTela pramukha 1. zrI manubhAI pu. caMdrikA sabhya 8. zrI savajI bhImAbhAI sabhya 2. cha jagajIvana ANaMdabhAI 9. i muLajI manajIbhAI 3. , devarAjabhAI muLajIbhAI , 10. juThA manajIbhAI jIvarAja rANubhAI * i dharamazI lAkhAbhAI 5. , velajI haradAsabhAI , 12. harizcaMdrasiMhajI DI jADejA , 6. i nAnajI bAvAbhAI , 13. , kezava ratnAbhAI , 7. >> naTavaralAlagIradhararAma bAvA, 14. , vAlajI muLajIbhAI thorALA , Democnenenevenoneseno $ maMDaLanA kAryakSetranA gAmo 1 virapura - 2 thorALA amArI maMDaLIe daMtALa chApa mIzra khAtara banAvavAnuM kAma cAlu karela che. ghauM mATenuM 10-5-5nuM mIzra vyAjabI bhAvathI maLI zakaze. jarUrIyAta mujaba orDara nodhAvavA vinaMtI che A uparAMta sarakArazrI mAnya rasAyaNIka khAtaro jevA ke, nAIjha dareka khAtara tathA supara koTa vecavAnuM kAma kare che temaja lAITa DIjhala eIla, DIjhala vigere vecavAnuM kAma maMDaLI popaTalAla dayALajI maMtrI, zrI virapura jI. se. e maM.lI. choTAlAla je. paTela pramukha, zrI vIrapura jI. se . maM. lI. 8. 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTravAsIe dezabharamAM kyAM kyAM vasyA che - bAbubhAI caMdArANA, varAjya pachI kAAivADanA nAmathI je mArA lagabhaga traNa varSanA bhArata tathA brahma pradeza agAu oLakhAtuM hatuM, tenuM nAma "saurASTra dezanA paribhramaNa daramyAna, je saurASTranA kuTue evuM jANItuM thayuM. A pradezamAMthI varSo pahelAM ane saMsthAo mArA saMparkamAM AvI che temanI judA judA aneka kAraNosara bhAratanA anya pradezamAM pramANikapaNe, keIpaNa prakAranI atizayokti vagara seMkaDo kuTuo jaine vasyA ane tyAM sthAyI thayA. mAhitI ApavAno A vistRta lekhamAM prayatna keTalAka pradezamAM te A saurASTravAsIonI kAI karavAmAM Avyo che. ghaNuM varSothI ekaThI karelI A AgavI saMskRti have rahI nathI. sAmagrIne kaI gharAka jAgaze tevI mArI kalpanA te hetI; Aje mArI mahenatanI kadara karavAmAM AvI saurASTramAMthI je ko nIkaLyA tenA ghaNA che ane A vistRta lekha zrI naMdalAla devala kAraNe che. (1) Arthika kAraNa-rAjI roTInI zedhamAM jAte rasa laI mArI pAse taiyAra karAvyuM che. huM keTalAka saurASTra choDI bIjA rAjyamAM jaI vaselA emane AbhAra vyakta karUM te khoTuM te nathI ja che. (2) saurASTranA rAjavIo bahAranA rAja sAthe lagna saMbaMdha bAMdhatA; jyAre saurASTranI rAja dezabharamAM vasatA saurASTravAsIo viSe prAMta kanyA bIjA rAjyamAM jatI te vakhate pitAnI sAthe athavA rAjyavAra lakhavAnuM meM nakkI karyuM che. sauthI kaNe rasAle. dAsa, dAsIe, neko vagerene laI prathama pUrva khAnadeza sabaMdhe lakhIza pUrva khAnadezamAM jatI ane A badhAM jyAM jatA tyAM sthira thaI je sthaLoe moTI saMkhyAmAM saurASTravAsIo rahe che jatAM. te amalanera ane naMdarabAra, be ja sthaLo che. mArI DAyarImAM meM samasta gujarAtI bhASA bolato prajAnI saurASTrane mAnavI mahenatu, hiMmatavAna, sAhasika, pravRttinI savizeSa nedha karI che. mAtra saurASTravAsIaTIghUMTIvALe ane tivra buddhino che. A guNone AnI nedha sahaja bhAve lakhAI che.' lIdhe te jyAM jyAM jAya che tyAM potAnuM AgavuM sthAna jamAvI zake che. tenAmAM je vizvAsa rAkhe amalanera-pUrva khAnadezanuM mukhya vepArI che tene ja paDaye pitAnuM mAthuM paNa ApI zake mathaka. ahiM mahArASTriyana kuTuono mukhya vastI che ane tenA pratye verabhAvathI vartanArane te barAbara che gujarAtIo Azare hajAra jeTalAM haze. ahiMA hisAba rAkhe che. 50-60 varSathI saurASTranA jaina bhAIe AvIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 vaselAM che. temanA lagabhaga 90 thI 100 dAsa Thakkara ahi lAkaDAnI lAtI calAve che. lagabhaga ghara haze. 30 varSathI ahiM AvIne vaselA che ane gujarAtI nI pravRttimAM AgevAna vyakti che. anAja ane saurASTranA vIMchIyA pAsenA ajamerA gAmanA kariyANAnA AgevAna vepArI saurASTranA sAyalAnA vatana zeTha nAgaradAsa vAghajIbhAI gujarAtIonuM nAka vatanI zrI naMdalAla kasturacaMda che. hatA. lagabhaga 50-55 varSathI ahiM AvIne vaselA ane temaNe pitAnI pratibhAthI amalaneranA bIna- ahiM saurASTravAsIonuM kaI ju maMDaLa gujarAtIonA hRdaya jItI lIdhelAM: teo 6 varSa jevuM nathI paraMtu gujarAtI samAja badhI pravRttio sudhI myunisipala pramukha hatA. 20 varSa sudhI calAve che. amalaneranI " arabana ke. opareTIva benka" nA DirekaTara hatA. zrI nAgaradAsabhAI amalaneramAM AvyA sAne gurujI ahiM varSo sudhI rahelA ane pachI ja bIna saurASTranA kuTuMbo AvelAM. ahiMnI potAnI sAdhanA karelI. pratApa hAIskUlanI sthApanA zrI nAgaradAsa zeThe karelI ane tene vikasAvavA mATe lAkho rUpiAnuM ahiM saurASTranA jaina kuTue lagabhaga 100 bhaDALa karyuM hatuM. temanuM 28-1-55 nA roja jeTalA 20 varSanI aMdara aMdara AvIne vaselA che. avasAna thayuM. khAnadezanA gAme gAma te divase A bhAI-bahenanI saMkhyA 400-508 nI gaNAya. haDatAla paDI, zALA kolejo baMdha rahyAM. sarakArI kula gujarAtI bhASA bolatI prajA 150-2000 ophIso, kArakhAnAM badhuM ja baMdha rahyuM. paraprAMtamAM jevI gaNAya. saurASTrane eka mAnavI ATaluM badhuM mAna pAme te ghaNI gauravanI vAta kahevAya. saurASTranA vIMchIyA gAmanA zrI maNIbhAI cAMpazIbhAI zAha ahiM lagabhaga 70 varSathI AvIne ahinI myunisipala gujarAtI zAkhAnA mukhya vasela che. zrI maNIbhAI B. A. Hons. che ane zikSaka bagasarA bhAyANInA vatanI zrI maNIzaMkara banI pratApa hAiskulamAM kAma kare che. paMDayA che. atrenI "vesTarna InDIyA vanaspati mohaDasanA cIpha kemIsTa saurASTranA dhaMdhukAnI - zrI mULazaMkara narabherAma dezI mULagAma saurA. pAse AvelA raMgapura gAmanA che. lokasAhityanA mAM gAMDaLa chellA 17 varSathI ahiM AvIne bahu rasIlA che ahinI pratApa mila" mAM zrI vasela pratApa misa lI mAM DAIga blIcIga khAtAmAM manavatara kA sivila eniyara che ane uparI adhikArI che, zikSita ane saMskArI eja milamAM geDInA vatanI zrI muLazaMkara rAzI kuTumba che. DAIga ane khriyIga khAtAnA uparI che. A zrI manavaMtarAya karazanajI ojhA saurASTranA traNeya sajajane gujarAtanI saMskAritA ane lAThI gAmanA atrenI pratApa misamAM kAmakAja asmitAnA cAhaka che. sorASTranA mALIyA gAmanA vatanI zrI tribhuvana- saurASTramAMthI 70 varSa pahelA prathama bahi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvIne vaselA zrI jIvAbhAI kALIdAsa, jayaMta.zALA kelejane bahene saravarAma joDAelI prissi: meDIkala sTAsa nA nAmathI baMdha kare che. sahitanatanA atyAe mAjhA mUkelI cA sarasa . upara baMduke tAMkavAmAM AvI ane uparathI saurASTramAM sAyalAthI AvelA gesaNa gAmanA chUTaro te hAhAkAra macI jaze, e bane ja kema ? vatanI mesasa naMdalAla kasturacaMdanA nAmathI dhaMdhe eka suvAna AgaLa Avyo " khabarakara bahena: karanA zrI naMdalAlabhAI lagabhaga 25 varSathI ahiM . upara goLI calAvI che te " ane bahenanA : AvIne vasyA che. hAthamAMthI rASTradhvaja potAnA hAthamAM laI sarakasanI AgevAnI lIdhI. gorI sarakAranI zeNita yAsI : atrenI jANItI kamizana ejanTanI peDhImAM baMdukamAMthI goLIo chUTI, eka, be ane traNa: kAmakAja karatA zrI zAntilAla jeThAlAla mahetA yuvAna deha lehInA khAbocIyAmAM mardAnagIthI piDhI . saurASTranA bhAvanagara pAsenA satharA gAmanA kapoLa gayo. e sorASTranuM khamIra hatuM. 16 varSanI vayanA vaNika che. A yuvAnane muchano dare paNa kuTayo nahato. ra emaNe bahenanI rakSA karI, potAnA jIvananI zrI hiMmatasiMhajIbhAI jhAlA saurASTranA dhaMdhukA AhutI ApI. : * : : pAse Avela raMgapura gAmanA vatanI ane khetIvADInI kAmakAja kare che. jamIna-jagIra ghaNI che. gulAbI mahAdeva desAI cokamAM mahAdeva pustakAlaya tathA svabhAvanA ane premALa che. bAlakRSNa vAMcanAlaya hiM cAle che, A saMsthAo tamAma gujarAtIonI che. pipaTalAla zivalAla u. va. 55 saurASTranA sAyalA gAmanA 35-40 varSathI ahiM AvI vaselA. vaDhavANuvALA zrI kAntIlAla hIrAcaMda mahetA, atre anAja karIyANAnuM kamizana ejanTanuM ane sevAbhAvI, yuvAna kAryakartA che. varSothI ahiM AvI jeThAlAla zivalAlanA nAmathI kaTalerInuM kAmakAja vase che. saurASTramAM. muLInI bAjumAM Avela umaraDA gAmanA vatanI kAntilAla maNIlAla gAMdhI lagabhaga 30 varSathI ahiM AvI vasyA che, saMskArI naMdarabAra:-pUrva khAnadezanuM moTuM vepArI ane sevAbhAvI che. saurASTramAM Avela nAgadhaNIbAnA mathaka che. ahiM A gujarAtIonI vasatI daseka vatanI veNIza kara umiyAzaMkara joSI atrenI jANItI hajAranI gaNAya paNa saurASTravAsIonA ghara ochAM. Indabhuvana haTala 40 varSathI calAve che. atrenI kanyAzALAnA mukhya AcAryA zrI kAzIbena maNIzaMkara vyAsa junAgaDhanA che. blena utsAhI, mahenata jalagAMva -saurASTranA khamIravaMtA yuvAne zrI ane premALa che. gokaladAsa kAmadAra ane zrI dhIrajalAla bhAIlAla; Ama te A sAmAnya sthitinA ane madhyama varganA 1942 nI AjhAdInI laDatamAM pitAnuM nAma che paNuM saurASTranA saMskAra, me'mAnonuM svAgata, amara karI janAra saurASTravAsI zrIziriSa mahetAnA atithi satkAra ane snehanI suvAsa tenAmAM bharI khAMbhI atre yAtrAnuM dhAma jevI banI gaI che. che. zrI DI. Ara gAMdhI atrenI ANaMdajI harihAthamAM rASTradhvaja jAlI mokhare. AgevAnI laI dAsanI kAM. lI. nA menejara che. boTAdanA vatanI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rASTrIya zAyara sva. jhaveracaMda medhANInA khUba najIkanA A bhAIonI raheNI karaNI haju jaLavAI rahI paricayamAM Avela hovAthI tene loka sAhityano baha che. paraprAMtamAM rahetA hovA chatAM saurASTrane saMskAra zAkha che. ziriSabhAI jI. pedA. zrI kAdina ema. teo bhUlyA nathI, te gauravano viSaya che. A mAsTara ane paTela mohanalAla bhagavAnajI A badhA kuTue vepArIonA che eTale bhaNataramAM lakSa saurASTranA bhAIone jalagAMva javAnuM thAya tyAre ApatA nathI, thoDuM ghaNuM bhaNe na bhaNe ane dukAne maLavAthI dhaNo AnaMda Ave. A uparAMta eka besI jAya. zrI kalyANajI becaravALA, zrI becarabhAI sAthI ane garbhazrImaMta sajana zrI vI. pI. zrI prANajIvanadAsabhAI ahiM varSo pahelAM AvelA: trivedI jAmanagaranA che. varSothI ahiM AvI vaselA tyArabAda tenI pAchaLa pAchaLa bIjA kaTao, temanA che. khAnadezanA lagabhaga dareka moTA gAmamAM temanA sagAM vahAlAM atre AvIne vasyA che. thiyeTara che. udAra dilavALA, vivekI ane saMskArI jIva che. trivedI sAhebane maLavAthI kharekhara khUba ahiM raMgATInuM kAma kAmakAja karatA bhAvasAra mAnada thAya. kuTuonI ghaNI meTI saMkhyA che. Azare batraNa varSa pahelAM Avela A kuTue have taddana dhaLiyA :-khAnadezanuM mukhya vepArI kendra Convert thaI gayA che. paheraveza, dharamAM bolAtI dhuLiyA. ahiM gujarAtIonI meTI saMkhyA che ane bhASA badhuM ja mahArASTriyana TAIpa thaI gayela che. lagabhaga badhAja vepAramAM gujarAtIo agragaNya che. mArA bhAInenI saMkhyA lagabhaga 500-600nI dhULiyA svastika citra maMdira jAmagaravALA zrI haze. vI. pI. trivedInuM che. saurASTravAsIonI saMkhyA laNI ochI che. gujarAtI samAja che. enI pravRttio ahiMnA vikhyA che. khaMdhA mULa te rAjakoTanA bhaNI cAle che. lekIne khaDIA" je lAMbo zabda moDhe caDI zake mATe DokaTare pitAnuM nAma TukAvI che. baMdhA rAjakoTanA zrI zAMtilAla vorA, trivedI sAhebanA evuM rAkhyuM che. DokaTarane maLavAthI majhA Ave, bahena savitA bahena tathA bAdazAha kolDrIMkavALA svabhAve gulAbI ane badhA sAthe haLImaLI jamanAdAsabhAI tathA be kavALA purohita sAheba gayA che. badhA saurASTranA AgaLa paDatA kuTue che ahiMnI denA beMkanA menejara mI. trivedI mAlegAMva - pazcima khAnadezanuM sAruM enA vicAranA uDhAma paNa premALa ane vikI che kArakhAnAnuM A mAMcesTara gaNAya che. nAnI moTI zrA bhImajIbhAI kArIyA, zrI catrabhuja : rAyacurA, ane keTarIo ahiM cAle che ane sADI bajAra zrI amRtalAla zAha, zrI mehanalAla vIracaMda. to sAMjanA muMbaInA bhulezvara jevI bharacaka rahe che. sutaranA vepArI zrI navinabhAI, temaja kaTaka enDa AkhA divasamAM jeTalI sADIo taiyAra thAya che te kaI vALA mI. paMDayA A badhA bhAie ahiMnA badhA ja sAMjanA bajAramAM vecAvA Ave che. A mukhya mANase che. mAlegAMvamAM saurASTravAsIonI ghaNuM moTI saMkhyA che. A badhA jaina kuTue che. lagabhaga 50 ghara che. ahiM saurASTranA gAMDaLanA memaNa bhAIonI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyA ghaNI che. A badhA bhAIo ahiM A jAmanagaranA zrI vI. pI. trivedInI ophIsa ekarUpa banI gayA che. keTalAka moTA vepArIo che. ahiM paNa che. paranI moTara hAvAthI jalagAMvazrI ahemadabhAI memaNa 25 varSanA yuvAna ane bhusAvala vacce pharyA karatA hoya che. baMdho bahu saMsArI vyakti che, vikasele hevAthI jyAM jyAM khAnadezamAM potAnA thiyeTaro che tyAM javuM AvavuM uparAMta muMbaInA pAMca sTezana pAse ja jAmanagaravALAnI proDayusarsa sAthenA vepArI saba be-Ama ghaNI leja che. ahiMnI leja dharmazALA karatAM jarAya pravRtti zrI trivedI sAhebanI khAnadezamAM cAle che. sArI nahiM. vyavasthA sagavaDane pUrate abhAva, ahiM morabInA De. rAvala sahadayI ane sevAbhAvI zrI caMdulAla trivedI bhAvanagaranA eka vakhatanA che. saurASTranI mIThAza tenA svabhAvamAM haju chavaMta uddAma kAryakartA ahiM janatA hima DisTrIbyuTarsamAM che. joDIA (jAmanagara)nA mA maMgaLadAsa Thakkara, menejara che. saurASTranI khamIravaMtI dharatI para, jInavALA yuvAna mitra zrI praviNabhAI De. rAvala rAjakeTamAM grejayueTa thayela yuvAna ane pragativAdI A badhA sorASTavAsIo potapotAnI AgavI kavizrI parAga jAnI jemaNe " huM janma janma pravRttiomAM mazagula che. atrenI jaina pAThazALAnA gujarAtI" gIta gujarAtane ApI gujarAta-saurASTranuM mukhya rikSaka dhrAMgadhrA nivAsI svabhAve bahu mAyALa gaurava vadhAryuM te kavinA zrI caMdulAla khAsa mitra. ane vivekI che. rAjakoTanA zrI vasaMtabhAInA ane zrI caMdubhAIe jANItA samAjavAdI kAryakartAo zrI janarala provijhana sTesa che. milanasAra svabhAvanA zAMtilAle cAturvedI ane zrI rAjagurU sAthe bhAvanagaramAM ane vivekI che. rahI ghaNA varSo sudhI kAma kareluM. zrI caMdubhAIne maLavAthI paNa AnaMda Ave gulAbI svabhAva, ahiMnA saurASTranA paDegAmanA vatanI, rajapUtAina gujarAtIomAM AgevAna che. garviSTa jenuM jIvana che ane rajapUtAInI jenAmAM khUmArI che tevA zrI. kalyANasiMha cAvaDA ahiMnA bhAIo mukhyatve nekarIAto che. varSothI ahiM Avela che te ijanera che. ahiMnA maDa be cheDA bheLA thAya tevI meTA bhAganA kuTumbanI jInamAM kAma kare che. sAhityanA zokhIna ane Arthika paristhiti che. atre jAtA zrI dave sAheba saMskArI jIva che. saurASTranA che temanA patni upaleTAnA che. A kaTumba zikSita ane saMskArI che. rAjakoTanA zrI bhusAvaLa :- pazcima khAnadezanuM mA cheluM lAlajIbhAI ahiM meTara mikenika che. janatA philma senTara. ahiMthI bihAra ane madhayapradezanI sImAo eceijanA hisAbanIza caMdubhAI ghaNuM utsAhI zarU thAya che bhusAvaLa ghaNuM agatyanuM mathaka, racanA ane pavitra mANasa che zrI caMdubhAInA patni nakazAmAM paNa bhusAvala madhyamAM Ave che. ahiMthI puSpAbena paNa sAhitya rasIka che. dezanA khuNekhuNumAM pahoMcavA relavenI saMpUrNa saga vaDatA che. A sagavaDatAne kAraNe lagabhaga tamAma burahAnapura : virADanuM praveza dvAra-bhusAvalathI philma DisTrIbyuTarsanI ophIse ahiMA che A Azare 60 mAIla thAya. relave sTezanathI gAma Azare badhAmAM gujarAtIonI saMkhyA ghaNI moTI che. traNa mAIla dUra che. jenuM aitihAsika zahera che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 gujarAtIonI vasatI lagabhaga 15 hajAranI che. saurASTranu dhara eka paNa nahi dADha lAkhanI vastIvALuM tApI nadInA kinAre Avela A gAmamAM paNa sADI banAvavAnA puSkaLa kArakhAnA che. suratanI mAphka ahIM gRha udyoga dhaNA vikasyA che. sAMje sADI bajAramAM bhAta bhAtanI -sADIe veMcAvA Ave che. A vepArane kAraNe ahiM AkhA bhAratamAMthI lekA pAra Ave che. ahinI bhASA je gujarAtI te zuddha gujarAtI nahi - paMdara vIsa hajAranI vastImAM bhAgyeja pAMca daza kuTumbA haze je zuddha gujarAtI mAlI zakatA hoya. athe' khele che ahiM vaDArA bhAionu titha sthAna che. dezaparadezathI ahiM dhaNA vaheArA kuTumsa jAtrAe Ave che; ahiM pavitra daragAheA che ane te khUba suMdara ane kakSAtmaka che. AkAza : madhya pradezanuM lagabhaga deDha lAkhanI vastIvALuM suMdara cahera rUnu mukhya mathaka vepAra |jagAra NA sArA gujarAtIonI vastI dhaNI moTI, lagabhaga paMdara hajAranI gaNAya saurASTravAsIonA ghara ane kacchI bhASranA paNa dhAdhara che ahiM A eka vakhate saurASTranA me kezavajI karasanajInI peDhI gAmanu nAkaSNAtI zrI ratIbhAi hAla peDhIneA vahIvaTa kare che, tenA meTAbhAinI joDera kSetre ghaNI pratiSThA hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat saurASTra nivAsInI khIjI peDhI me. jagajIvana tulasIdAsa, ahiM dhIrUbhAi lAkhANI vahIvaTa saMbhALe urmizIla, zuddha khAdIdhArI, mamatALu ane karI chuTavAnI tamannAvALA A kAryakartA che. saurASTranA soraThIyA vANIyA ane lehANA jJAtinA dhaNA dharA che, che, lagabhaga 50 varSathI AkrAlAmAM AvI vasennA saurASTranA bagasarA bhAyANInA vatagI zrIyuta vallabhajI gepAkSajI ahiMnA AgevAna vepArI che. mesarsa tArAcada kAlIdAsa mesarsa mahAvIra TreDIMga kaMpanI A badhA AgenAnA saurASTranA che. khAmagAma : varADanuM khIjI gujarAtInu mathaka saurASTranA nAnA gAmaDA jevuM lAge saurASTranA jaina kuTumbe! ahiM varSothI AvelAM; ane eja junI praNAlikA pramANe jIve che. satASI che. dareka lare dujhANuM eTale dudha-ghI pramANamAM sArAM maLe. kAI saurASTravAsIonI saMgaThIta pravrutti nathI. guja- rAjakATa pAse Avela mAdhIkA gAmanA ane rAtIonI sa'khyA dADha e hajAranI gaNAya. badhA 40 varSathI rahetA zrI naMdalAla amaracaMda zAhu ahiM nAnA moTA vepAra kare che. kacchI tathA laiAhANA mahetA TreDasa'nA nAmathI tilaka raeNDa upara baMdhA kuTumbA peAtAnA maMDaLa ane nAtanI vADInI judI judI prattio calAve che gAma sArU ane premALa che. kare che. tAramahamada TAsa'nA nAmathI dhaMdhA karatA zrI IsAbhAi bahu jANItA speTa samena ane saurASTravAsI che. me rajanakAnta kalyANujInI ku.vALA zrI kalyANujIbhAi paNu saurASTranA AgevAna vepArI che. ahi. saurASTranA vheArA bhAinI dhaNI moTI sakhyA che. saurASTranA sAyalAnA mULa vatatI zrI TAkI ebaDabhAi paTela vauthI ahi. AvI vaselA che. emanu dila dhaNuM vizALa ane udAra che. temanI pAse e makAna hatA. eka nAnuM tenI AAsare rUA. 8 hajAranI kIMmata hatI. bIjuM meTu' hatuM tenI rUA. 16 hajAra jevI kIMmata hatI. temaNe udAratAthI gujarAtI prAthamika zALA mATe rUA; 16 www.umaragyanbhandar.com Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moTu makAna dAnamAM ApI dIdhuM. kAi paNa zarata nahi; zALAnA makAna upara nAma lakhavAtI paNa 'nA' pADI. A dAnezvarIne jonAra te ema ja mAne ke A vAta bane ja nahi. taddana sAdA mAjIsa aMte pratiSThAmAM nahi' mAnanArA sAttvika vRttivALA, sajjana che. saurASTranA bagasarA bhAyANInA vatanI zrI vallabhadAsa gApAlajI vakhArI atrenI kariyANA hAlasela sAkara, geLa tathA kamizananuM kAmakAja kare che. lagabhaga 40 varSathI AvIne ahi' vasyA che. saurASTramAM mahuvA pAse Avela moTA khuMTavaDAnA rahIza zrI IsAbhAI ahamadabhAI (mahuvAthI Azare 11 mAIla thAya.) 30 varSathI ADDAlAmAM AvI vasyA che. atre mahamadaalI .cAmAM " tAramahamada sTAsa nA nAmathI vA, kaTalarI vagere kAmakAja kare che. " saurASTranA dheArAja gAmanA rahevAsI vhArA tAheraalI mullAM IbrAhIma lagabhaga 45 varSathI ahiM AvIne vasyA che. ahiMnA plAjhA TokIjha 'nA mAlika che. ane mAnIka TekIjha ' bhADe rAkhI calAve che. AkAlAmAM Azare 400 vaheArA bhAionI sakhyA che. zrI DAhyAbhAI dhIrajalAla zeThe jaina vaNika atre 20-22 varSathI AvI vaselA che. kapAsane mATe vepAra kare che. kamizana ejanTanu zeTha bradharsanA nAmathI kAmakAja kare che. zrI ratIlAla karazanajI zAha saurASTranA jAmanagara tAlukAnA bhADalA gAmanA vatanI 40 vaSa~thI ahiM. AvI vaselA. sva. zrI kezavajI krazanajI, zrI ratIlAlAbhAinA moTAbhAi eka vakhata AkhA gAmanu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat He nAka hatA. saurASTranA kutIyANA gAmanA zrI dhIrajalAla jagajIvanadAsa lAkhANI 30 varSathI ahiM vasyA che. "jagajIvanadAsa tulasIdAsa"nA nAmathI AkhA madhya pradezamAM kariyANA, kapAsa ane rUnA kamizana ejanTa tarIke dhaMdhA kare che. zrI kalyANujI kezavajI jaina ane rajanIkAnta kalyANa"nA nAmathI kariyANA ane kamizana ejanTanu kAmakAja kare che. sAhitya rasIka ane saskArI che. zrI narabherAma pitAMbara sAyANI saurASTranA khAkharA tAlukAnA "AArakhANu" gAmanA vatanI che. 18 varSa sudhI zikSaka hatA. zikSita, sevAbhAvI ane saMskArI jIva che. amarAvatI : madhya pradezanuM agatyanuM zahera amarAvatI gaNAya, lagabhaga 2 lAkhanI vastIvALu A zahera pAdhaDI pane ane vepArI kendra che. saurASTranA cuDAnA vatanI zrI zaMbhuza Mkara dave lagabhaga 60 varSathI ahiM AvIne vasyA che. hinA gujarAtI maMDaLanA pramukha che. gujarAtI vikAsa maThaLa"nI sthApanA 1954mAM thayelI tenA maMtrI saurASTranA goMDaLa gAmanA rahevAsI zrI vineAdarAya paDI che, khUba lAgaNIvALA ane mAyALu svabhAvanA che. sArASTravAsIo buddha gujarAtamAM jyAM vasyA che tyAM temaNe potAnuM Agavu sthAna jALavyuM che. zrI DAhyAbhAI geAkaLadAsa sAhitya rasIka ane vartamAnapatronA pratinidhi che. temaNe atrenI gujarAta ejyu kezana sosAyaTInI 14 varSa ekadhArI sevA karI che. zrI DAhyA mAi goMDaLanA che ahi gujarAtIonI lagabhaga 5 thI 51/2 hajAranI vastImAM sauthI vadhAre saurASTranA vaNIka kuTumbA che. leAhANAnA ghara jevAM che. kSamAga 45 thI 50 www.umaragyanbhandar.com Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ejyukezana sosAyaTInI sthApanA 1946mAM thayelI Aje dhaNe! vikAsa thayo che. surendranagaranA yuvAna DeAkaTara eca. yu. zAha mA sosAyaTInA pramukha che. lagabhaga 65 varSathI saurASTramAMthI AvI ahiM vaselA zrI bAbulAla DAhyAbhAI ahiMnA AgevAna kA kara che ane ghaNI jAhera saMsthA sAthe joDAelA che. saurASTranA khIjA pratiSThita zrI mehanabhAi rAjA che. ahiM kAphe madrAsI " calAve che. ahiMnA bhAiomAM khUba prema ane mamatA bharyo" che. emanI myu. gujarAtI zALAnA mukhya zikSaka verAvaLanA vatanI zrI mULaza'kara jAnI lagabhaga 36 varSathI A zALAmAM zikSaka che. ahiMyA temanI sArI pratiSThA che. saurASTraneA mAnavI krUradUra ajANyA gAmamAM pahoMcI paraprAMtamAM paNa potAnI zaktithI unnatinA zikhare paheoMce che tyAre tene malI chAtI gachamaja phule che. of atrenI vikhyAta DATatha kAnti bhuvana "nA mAlika zrI kAntilAla vasANI lagabhaga 20 vaSa~thI ahi AvI vasyA che. dhaNA ja vivekI ane premALa che. evA ja sajjana lagabhaga 25 varSathI ahiM AvIne vasekSA zrI bhagatrAnadAsa ADatIA che. temane sAhityamAM dhaNA rasa che. atrenA yuvAna eDavokeTa saurASTranA vatanI zrI caturbhuja narasIdAsa jhaverI ardinI yuvaka pravRttinA prANa jevA che; temanA patni prabhAvatI Drena saurASTranA vikhyAta zrI popaTalAla zAhanA putrI che. jemanA nAmathI relvenA sattAvise DaratA mevA relvenA kAyadAnA niSNuAta ane relve sAme phariyAdo ane dAvAmAM saphaLatA prApta karelA. tetrA bahAravaTa " tarIke jANItA thayelA zrI popaTalAla zAhanA putrI prabhAvatI r3ena paNu ahiMnI sAmA- jIka pravRttimAM dhaNA rasa lye che. dhvanitA samAjanI" menejIMga kamiTinA sabhya che. venA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sAhitya rasIka jemaNe vaNu vAMcyuM che ane chatAMya kApaDanA dhaMdhA kare che. tevA saurASTranA gasarA bhAyANI pAse Avea nAjapura nAmanA gAmanA vatanI che. ghaNA varSothI ahiM AvI vasyA che. amarAvatI saurASTravAsIothI bharapura che leke mAyALu ane saMskArI che. saurASTranA saskArAnA ahiM rzana thAya che. dharma bhAvatA paNa dha1 ja. bhakta jalArAmanA ziSyo, bhakto bahu moTI saMkhyAmAM che. pravAsIne madhya pradezamAM AvyA pachI amarAvatImAM judIja bhAvanAnA darzana thAya che. ahiMnA vayATTo ane khUba anubhavI, rASTriya bhAvanA ane joma jenA mAmamAM bharyAM che; vRddha chatAM yuvAna ane atrenI janatA sAthe Atapreta saurASTranA jetapura pAse Avela devakI gAleALanA vatanI zrI bhagavAnadAsa hIrajI ADatIA lagabhaga 25 varSathA atre mahendra sAyakala sTersanA nAmathI dhaMdhA kare che. zikSita, sa MskArI ane sAhitya rasIka che Apa baLe AgaLa AvelA zrI kAntIlAlane mana bharAya tevAmAMnA eka che. thaI gayelA etrA saurASTravAsI zrI mehatakAla bALu kuTumba che, amarAvatImAM keTalAka maLavAthI nAraNadAsa rASTrapitA pU gAMdhIjI sAthe rahelA ane temanI preraNAthI deza sevAnuM dhaNuM kAma karelu. 1942 mAM rASTriya deAlanamAM kArAvAsa bhogavelA, nimiAnI ane sAhitya rasIka che. gAMDaLa, saurASTranA zrI DAhyAbhAI gokaLadAsa paDImA kApaDanA vepArI che pazu emaNe bhUtakALamAM www.umaragyanbhandar.com Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI saratAnapara vahANavaTI zarAphI sahakArI maMDaLo. lI. sthApanA tArIkha :- 21-11-56 zera bhALa :- za. 28250-00 anAmata phaMDa X- za. 1586-55 anya phaMDa :- za. 900-00 - kheDUta bInakheDUta :vahANavaTI - vahANu rIpera karavA mATe 131 anya noMdha ~A maMDaLI sabhAsadane temanA nANA dhIre che chellA dasa varSoMthI pramukhazrI bIna harIpha cuTAtA AvyA che ane temanI vRddha uMmare paNa temanI sevAne lAbha maLatA rahyo che. zivazaMkara dhruvazaMkara paDayA maMtrI zrI jAdava kezava zrI bhavAna becara zrI khIjala punA dhAghA tAlukA sthApanA tArIkha :- 19-7-55 vyavasthApaka kamiTi zubhecchA pAThave che zrI paDavA sevA sahakArI maMDaLI zera bhaDALa :- 11435-00 anAmata phaMDa :- 426-14 anya phaMDa : 6-00 ; anya noMdha : tilAla vanamALIdAsa khATasuriyA maMtrI jAmasaMga vakhatasaMga huM madAsa rAmakRSNadAsa taLAjA tAlukA bhAvanagara jillo noMdhaNI nakhara : 1966 sabhya saMkhyAH 131 zrI jerAma kAnA zrI bhIkhA kAnA zrI TemA vajI vyavasthApaka kamiTI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat mAvA jagA mAraiyA pramukha lI. maMDaLI dhIrANa uparAMta jIvana jarUrIyAtanI vastu ane khAtara, khIyAraNa, sabhya ne purU pADavA vyavasthA kare che pramukha zrI traNa vaSa~thI sevA karatA AvyA che. sajubhA jIlubhA pramukha bhAvanagara jillo 21062 sabhya saMkhyA :- 93 kheDUta HbInakheDUta H- 23 70 noMdhaNI nakhara pIrabhAI jAnamahamada zIvubhA khAlubhA www.umaragyanbhandar.com Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI rabArI kA jutha vi. kA. sa. maMDaLI li. pisTa rabArikA. vAyA unA. khAMbhA tAluke amarelI jillo sthApanA tArIkha - 10-6-1956 seMdhaNI naMbara :- Ara. 1851 zera bhaMDaLaH- rUA. 87,600-00 sabhya saMkhyA :- 250 anAmata phaDa - 8,632-00 kheDUta - 215 anya kaMDaH5657-00 bIna kheDUta - 75 anya neMdha - maMDaLInA kArya vistAranA gAmamAM, maMDaLI kheta utpAdananuM kamizananA dare kharIda vecANanuM kAma kare che, ane jIvana jarUriyAtanI cIja vastuone sahakArI grAhaka bhaMDAra calAve che. sahakArI kSetre pradezanA kheDUte ane anya kArIgara varganA lokone sastA dare nANAMkIya savalata pUrI pADe che. zrI. rabArika jutha. vi. kA. sa. maMDaLI li. nAthA becara mA. maMtrI nAga pAla gAMdhI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (sthApanA tArIkha-21-6-1956) bhAratIya arthataMtramAM khetI sauthI vadhu mahattvanuM kSetra kahI zakAya. khetI utpAdakatA jagatamAM echI hoya tevA dezeA paikI bhArata eka che ApaNe game te adhiniyamamAM niyame ghaDIe paNa Akhare ApaNuM mukhya dhyeya kheDtAne vadhu utpAdana mATe prAtsAhita karI tene vyAjabI vaLatara apAvavAnu che. tene mATe khetI utpanna bajAra samiti agatyanu ane eka ja aMga hoya je thakI kheDUtane khullI hararAjI, kharA tAla ane rokaDAM paisA... ...nAM vidhAnane vAstavika lAbha maLe. A kA mAM sahakAra ApatAM kheDUte temaja vepArIe vizeSa rasa dAkhavI paraspara kavya bajAvatAM deza sevAmAM phALA Ape ane kAryane saraLa banAvI pragatinA paMthe dvAre e ja abhyarthanAM. ajAra samitinA mUka ahevAla samagra UnA tAlukAne (128 gAmAne) mArkeTa vistAra tarIke AvarI levAmAM Avela che. bajAra samiti pAse 9 ekara ane huM guMThA jamIna che. - UnA mArkeTa vistAra mATe bajAra dhArA heThaLa nIce mujaba 11 jaNasIo niyaMtrIta karavAmAM Avela che. zubhecchA pAThave che. zrI khetI utpanna bajAra samiti UnA 1 mArkeTa vistAra 2 mArkeTa yA 3 niyaMtrIta jaNasIo 1. khAjA 2. magaphaLI 3. ghauM 4. vAra pa. aDada 6. kameAda 7. kapAsa 8. geALa 9. tala 10. eraDI 11. maga zrI chakhIladAsa vi. zAha ceramena "" "2 - zrI harakIzanadAsa jA. zeTha ,, hasamukhalAla ha. dezI "2 "" zrI purUSAttama bha. bhAradIA sekreTarI kamITinA anya sabhya jamanAdAsa ke. zAha harajIvanadAsa gI. zAha dAsAbhAI bhupatabhAI purUSAtama bhavAnabhAI paTela Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI dula bhajI haMsarAja "" ,, ,, zrI rAjAbhAI raNamala merI vA-ceramena 22 "" gulAbacaMda meghajI zAhu vIrAbhAI dAnAbhAI maganabhAI punAbhAI mAmalatadAra sAheba sahakArI adhikArI www.umaragyanbhandar.com Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- ----- ---- * zubhecchA pAThave che; zrI tAtaNuM yA jutha khe. vi. vi. kA. sa. maMDaLI li. mahuvA tAluke bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha:- 5-6-1957 noMdhaNI naMbara :- 1987 zera bhaMDaLaH- rUA. 77360 sabhya saMkhyA :- 258 anAmata phaMDa - 1078,15 kheDUta - 231 sarakArazrInA zera- 10000,00 bIna kheDUta :- 27 anya neMdha -maMDaLIe goDAuna bAMdhela che. jIvana jarUrIyAtanI dareka vastu maMDaLI vece che. rasAyaNa khAtara temaja sastu anAja vi. vecANane maMDaLI baMdha kare che. vyavasthApaka samitinA sabhya rUDAbhAI govIdabhAI (5) jeThAbhAI lakhamaNa alArakhabhAI mIrUbhAI (6) osamANa umarabhAI (3) zakurabhAI alImAmada (7) musA IsAkabhAI khImacaMda cakubhAI (8) bhagavAna hamIra zrI. tAtaNIyA jutha che. vi. vi. sa. maMDaLI li. jAdavajI na. dave . abharAmabhAI kAzamabhAI mA. maMtrI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmabhUmi ane zrI kakalabhAI kAThArI sAthe lakharAnuM zarU karyuM. hajIya sAhityane zekha te jALavI rAkhyo che. saurASTranA bagasarA pAse Avela nAjApuranA rahIza zrI narabherAma rAya soraDIyA jJAtinuM kAma kare che. ane kaleAtha macanTa eziezananA upa pramukha che. zrI talakacaMda vAlajIbhAI saurASTranA jU gaDha pAsenA tAlIyA ghara gAmanA che, lagabhaga 45 varSatha ahi AvIne vasyA che. keTalAka pratiSThita saurASTranA sajjanAmAM zrI gokaLadAsa mayAzaMkara dozI, mULagAma mArakhI, madhya pradezamAM 50 varSathI AvI vasyA che. javAhara roDa upara potAnI dukAna che. zrI ratIlAla karazanadAsa dhAbaLAyA, bagasarA bhAyANI pAsenA nAjApura gAmanA che. krApaDanu hAlaselanuM kAmakAja kare che. 40 varSathI ahiM AvI vaselA che. lagabhaga sTAnDarDa TreDIMga kuM. vALA zrI bhagavAnajIbhAi jAma-bhANavaDanA 35 varSathI amarAvatImAM che zrI punamacaMda rAyacaMda mahetA vallabhIpura saurASTranA che. rASTriya caLavaLamAM zALA cheDI atrenI gujarAtI varnAkayulara sAsAyaTInA mukhya kAryakartA che. jAmanagara pAsenA jagAmeDInA vatanI lagabhaga 65 varSathI madhya pradezamAM AvI vaselA che. pratApacAka, javAhara geTamAM potAnI dukAna che, mizana ejanTanu kAmakAja kare che. zrI popaTalAla bhavAnabhAI rAjA saurASTranA thANA devaDInA vibhaoNMgresanA eka mAgevAna ane pratiti kAryakartA che. t Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat kartA che zrI maNIzAla lAlajI mULagAma tarasAI jAmanagaranA ahi javAhara zaeNDa upara takhatamala esTeTa sAme kirANAnI dukAna calAve che. zrI prAzakara aMbAza Mkara saurASTra cuDAnA 50 varSathI ahiM kApaDanA dhaMdhA kare che. cennatamAlaH-metamAla nAnuM paNa gAkuLIyA gAma jevu. madhyapradezanu rUtu agatyanuM mathaka mukhya relve lAIna upara Avela dhAmaNuka vathI Azare 27 mAila dUra Avela A nAnA gAmamAM gujarAtIonI anekavidha pravRtti cAle che. ahiM AvavA Treina nathI, basamAM Avavu paDe. ahi. AvanArA utArA moTe bhAge lohANA mahAjanavADImAM hAya che, A makAna AlizAna ane sudara che. caivatamAlamAM dhArAjI pAsenA meTI mAranA rahevAsI zrI jaTA kara bhaTTa ane zrI maganabhAI DAsAbhAI karAra ane sajjana, vivekI ane mAyALu che. saurASTranA tarasA gAmanA rahevAsI lagabhaga traNa dAyakAthI AvI ahiM vaselA zrI maganalAla DasAbhAi kapAsIyAnA moTAmAM moTA kamizana ejanTa che. temanu Atithya kadI paNu bhUlI zakAya nahiM tevu che. zrI jaTAza`karabhAi varSothI saurASTramAMthI AvI ahiM vasyA che. adghi harijana sevaka sa nuM 9 varSa sudhI sevA kArya karyuM. vaidu' jANatA hovAthI mAMdAnI mAvajata karI. 6 varSa sudhI atrenI zALAnA mukhya zikSaka hatA. saurASTranA thANA-- deDInA zrI TAlAla Takkara atrenI zALAnA mukhya zikSaka che. saurASTranA khaDerA ( rAjakoTa kAlAvaDa vacce) gAmanA vatanI zrI. jayaMtilAla nathavANI zrI vasanajI lavajI mAkhecA rAjakrATanA vatanI,zikSita ane saMskArI che. ahi'nA lahANA mahAjana varSothI ahiM AvI vaselA. lAhANA mahAjananA pramukha ane jAhera kSetramAM ahiMnA AgevAna kA tathA gujarAtI keLavaNI maMDaLanA maMtrI che, temane zarAnA che. www.umaragyanbhandar.com Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara bilakhAnA macI thI dAmajI vAdhelA khUba ja susaMskArI sajajananI chApa kadI paNa na bhUlAya paropakArI jIva, pU. bApujI sAthe ane ThakkarabApA tevI che. ahiM kariyANAne moTo vepAra kare che. sAthe samAgamamAM AvelA, A mahAtmAonA saMskAra dariyApAra paNa vepArI saMbodhe che. vepArI tuM potAnA jIvanamAM utaryA ane A puNyazALI zrI amRtabhAI sAhitya rasIka che. eka suMdara AtmAonI pitAnA gharamAM padharAmaNI karI temanI pustakAlaya gharamAM rAkhyuM che. preraNuM meLavI, AvA zrI dAmajIbhAI khUba bhalA mANasa have te eMzI varSa sudhI pahoMcyA haze. yavatamAlanI 50 hajAranI vastImAM saurASTraatrenA sAmAjIka kAryomAM bahu rasa le che. vAsIo 400-500 jeTalAM haze. ahiMnA mukhya ane AgevAna saurASTravAsIomAM geDila rAjyanA saurASTranA kaMDherA gAmanA vatanI zrI lIlAdhara kelakI gAmanA zrI vRjalAla karasanadAsa 60-65 machaDIA ahiM lagabhaga 70 varSathI AvIne vaselA varSathI ahi AvI vaselA che. jAmanagara sTeTanA che, temaNe atrenI myunisipAliTInIne lagabhaga tarasAi gAmanA vatanI zrI maganalAla DelAbhAI pAMca varSa sudhI vahIvaTa saMbhALe , saurASTravAsIne mesasa jayaMtilAla maganalAlanA nAmathI kamiDhana AvA sajajana maLe tyAre haiyuM AnaMdathI nAcI ejanTanuM kAmakAja kare che ke unnatinA zikhare uThe. 194ra nA rASTriya AMdolana veLA myunisipA- jaI pahoMcelA ane mAyALu, loke dhArmika vRttivALA liTImAMthI rAjInAmuM ApI saurASTranuM gaurava ane bahu vivekI lAgyA. jALavyuM. atrenI lahANu beDiMganA TrasTI maMDaLanA pramukha che. vardhA-rASTrapitA pUmahAtmA gAMdhIjInI puNya bhUmi. pibaMdaramAM janmI, saurASTra cheDI pitAnI zrI devacaMda gaDhIe saurASTranA AgevAna telanA karmabhUmi vardhAne banAvI. kahevAya che ke saurASTramAM ke vepArI che. ahiMyA vahorA bhAIo temaja je gujarAtamAM gAMdhIjI rahyA hatA te mahAtmA banyA bhAIonI vasatI sArA pramANamAM che. muMbaI hota ke kema e prazna che. pU. bApujIe vadho sTezane rAjayamAM ane tyAra pachI gujarAta rAjyamAM pradhAna utarI tyAMthI pAMca sAta mAIla dUra eka grAma maMDaLamAM pitAnuM AgavuM sthAna ane pratiSThA saMpAdana vistAramAM pitAnI chAvaNI nAkhI. A sthaLanuM karanAra zrI ratubhAI adANInA sagA bhAI zrI nAma "sevAgrAma" nA nAmathI jANItuM thayuM. jeThAlAla adANI, ahiMnA yuvaka maMDaLanA utsAhI ane dhagazavALA kAryakartA che. saurASTranA yumana grejyueTa zrI zrI e. pArela ahiMnA jAhera jIvanamAM AgaLa paDate bhAga le A pradezamAM DAhyAlAla mAvajInuM nAma ghaNuM che. aMhi pAMca jeTalA gujarAtI bhAI-baheno vikhyAta che. aneka nirAdhAra mANasane sahAya karI kAma dhaMdhe lagADayA che. A peDhIne vahIvaTa zrA ja haze. teo ahiMnA jIvana joDe vaNAI gayA che. amRtalAlabhAI calAve che. nAma evA guNa che. 1932-3 nA divasomAM ahiM be hajAra gujarAtIo amRta jevI vANI, amRta jevI premALa AMkha, hatA paNa vepAra-dhaMdhAmAM nukazAna javAthI varSA choDI amRta jevuM zuddha hRdaya, 5-7 varSanI vayanA cAlyA gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA mULI pAsenA paDavarA gAmanA vatanI hevAthI vaiSNonI avara javara ghaNI rahe che. De. mANekalAla maganalAla zAha atrenI kemarsa rAyapura gujarAtI janatA khUba premALa ane Atithya kolejanA prinsipAla che. 1930mAM keleja choDI bhAvanAthI bharapura. rASTriya AMdolanamAM jhaMpalAvyuM ane cha mAsa sudhI kArAvAsa bhega. namra svabhAvanA. sahRdayI ane atrenI prA. zALAnA zikSaka zrI jaTAzaMkara khUba vivekI che. prabhAzaMkara AcArya saurASTranA rAjakoTamAM che. zALAnAM kAmamAM racyA pacyA rahe che. zALAne vikasAvavAmAM vadha jIllAnA "harijana sevaka saMdha" nA emano ja mahatvano phALo che. mAdhyamika zALAnA pramukha Do. manubhAI jezaMkara trivedI dhoLakAnA che. mu. zikSaka zrIyuta esa. Ara. paMDayA saurASTranA che. pU. bApujI ane zrI jamanAlAla bajAjane kAraNe A pradezamAM 25-30 varSathI AvI vasyA che. teo rAjakeTanA "navayuga prakAzana gRha" taraphathI nAnI moTI aneka pravRttio sAthe joDAyelA che. prasiddha thayela "paraNyA pachI"nA lekhaka che. bhAnubhAi - gAMdhIjInA custa anuyAyI ane sevAbhAvI che. prabhAzaMkara dave ghaNA varSothI ahiM pitAnuM davAkhAnuM calAve che. saurASTranA rANapuranA vatanI che. 18 atrenI " mahAtmA gAMdhI prAthamika gujarAtI varSanI nAnI vayathI ja lekhana kArya zarU kareluM; Aja zALA" 1926 mAM sthapAI hatI. A zALAnA pazu davAkhAnAnA vyavasAya sAthe sAhityamAM eTalo ja mukhya zikSaka zrI vinodarAya durlabhajI bhaka saurASTranA rasa bhe che. lagabhaga 25 varSathI ahiM AvIne morabI pAsenA vanALIyA gAmanA vatanI che. ahiMnA vaselA che. ahiMnA jAhera jIvanamAM AgaLa paDatuM bacharAja roDa upara Avela " rAma bharose' hoTalanA sthAna dharAve che. mAlika zrIyuta nAraNadAsa valabhadAsa jAmanagaranA rahevAsI che. lagabhaga 60 varSathI A kuTumba ahiM saurASTranA jAmavaMthaLI gAmanA vatanI zrI narabherAma Avela che; te dhArmika pravRttimAM khUba rasa le che. popaTabhAI catavANI lagabhaga 35 varSathI ahi me, sevAgrAmamAM rASTrapitA pU. mahAtmAjInI kuTiranA cakubhAI ghelAbhAInI kuMDanA nAmathI bIDIpattAnuM darzana thayAM. bApunA cazmA ane pAghaDI temanI cAMkhaDIo joyA pachI haiyuM bharAI Ave; have kAmakAja kare che. atrenI gujarAtI zikSaNa saMdhane sevAgrAma prANahIna lAge che. atrenI rASTrabhASA pramukha tathA lehANa mahAjananA upa-pramukha che. pracAra samiti, mahilA Azrama, maganavADI temaja racanAtmaka kabakaratI nAnI moTI saMsthAo pU. dhrAMgadhrA (saurASTra)nA vatanI zrI bAlakRSNa dave bApujInI preraNAthI ja sthapAI ane vikasI che, ahi madhusudana agarabattI'nA nAmathI kArakhAnuM A yAtrA dhAma che. calAve che. te AryasamAjI che. hiMdu strIe ghaNuM muslIma dharomAM beThI hoya tevuM jANuM joyuM che paNa rAyapura : madhya pradezanuM rAyapura bahu prasiha muslIma strIne hiMdu banAvI potAnI patni tarIke che. ahiMthI paiSNava saMpradAyanA sthApaka pracAraka himatapUrvaka rAkhanAra AvA vIralA bhAgyeja jovA mahA prabhujInuM prAgaTaya sthAna caMpAraNya dhaNuM najIka maLe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA unA gAmanA vatanI zrI viSNubhAI thI 75 hajAra gujarAtIo vase che jemAM kacchanA narabherAma joSI atrenI ke. ela. ke. kaMpanInA temaja saurASTranA kuTuonI saMkhyA ghaNI moTI che. bhAgIdAra che. "gujarAtI sevA saMdhanA upa pramukha jaina, lahANuM, pATIdAra, brAhmaNa vagerenI vasatI che. sAhitya rasIka hevAthI pitAne tyAM suMdara mukhya pramANamAM che. nAnakaDuM pustakAlaya vasAvyuM che. ahiMA lagabhaga 25 varSathI rahe che. atrenI "mahAvIra chabalabAI ItavArI gujarAtI kanyAzALA jetapura (saurASTranA vatanI zrI pe paTalAla vikramazI zAhe pitAnI patinA smaraNArthe zrI hiMmatalAla mANekacaMda bATavIA saurASTranA 1930 mAM badhAvI. A zALAnA mukhya zikSaka khAkhIjALIA gAmanA vatanI che atrenA agragaNya morabInA zrI raNachoDadAsa rAccha che. saurASTravAsIo nAgarika che. rAyapuranA jAhera jIvanamAM AgaLa paDatA anya rAjyomAM jaI jAhera hitArthe ane zikSaNa che. atrenA mAlaviyA reDa upara sIvelAM kapaDAnI pAchaLa AvAM AlizAna makAno banAvI; samAjanA dukAna tathA AyurvedanI davAonI dukAna calAve che. atrenI gujarAtI zALAnI sthApanA karI tene pagabhara caraNe dhare che tyAre te saurASTra ane samasta guja rAtIo mATe gauravane viSaya bane che. A kanyAzALA karavAmAM teno mukhya hise che. temanuM potAnuM khAnagI pustakAlaya che. joI mAruM haiyuM phulyuM nahatuM samAtuM. saurASTranA taLAjA gAmanA vatanI janAba valImaha mada nuramahaMmada "valImahaMmada enDa kuM."nA nAme meTara spera pArTasanuM kAmakAja kare che ane AnaMda TrAnsaporTamAM bhAgIdAra che. sAhitya rasIka ane mamatALu che. revenA bahAravaTiyA tarIke varSothI jANItA thayelA zrI popaTalAla bhAIcaMda zAha rAjakeTa pAsenA saradhAranA vatanI che. "nAgapura relve maMDaLanA upapramukha che ane bIjI aneka jAhera saMsthAo sAthe joDAelA che. varuddha hatAM tene jusso yuvAna je che. ahiM saurASTra temaja kacchI bhAIonA ghaNa ane "jalArAma satsaMga maMDaLa"nA kAryakartAo ghara che paNuM bahada gujarAtanA lagabhaga badhAja anIDA (rAjakeTa pAse)nA vatanI zrI odhavajI kendromAM jAhera pravRttio gujarAtI samAjanA nAmathI prAgajI caMda rANA tathA bhAvanagaranI bAjumAM Avela cAle che. saurASTravAsIonA alaga maDaLo kayAMya vAlukAnA vatanI zrI vinodarAya cunIlAla saurASTranA nathI. rAyapura gujarAtI khothI khadabadatuM hovAthI sevAbhAvI sajajane che. bane kariyANAno vepAra ahiM bahArathI AvanArane ajANyA pradeza jevuM kare che. na lAge. rASTranA gauravane senerI akSare ItihAsa nAgapura : madhya pradezanuM mukhya zahera have te AlekhatuM ahiMnuM "jazavaMta smAraka jotAM ja mahArASTra rAjayamAM che. lagabhaga sAta ATha rasa mastaka namI paDe. soLa varSanA A kizoramAM kevI mAIlanA vistAramAM A zahera prasareluM che lagabhaga hiMmata haze ? rAjakoTanA bedANI kuTumbane A 10 lAkhanI vastIvALA A zaheramAM lagabhaga 70 kizora,1942nA rASTriya AMdolanamAM vidyArthIone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgevAna hatA. zrI maganalAla nAraNujIne putra gadiyA :-madhya pradezamAM bIDI pattAnA vepAramAM raghuvaMzInuM kSatriyapaNAnuM tenAmAM khamIra hatuM. sva. ane bIDIonA kArakhAnAmAM gAMdiyA vikhyata che. jazavaMta ahinI janatAne lADa lAla banI gayo. rojanI lAkha bIDIo bane che. ahIMnI lagabhaga Aja jazaMvata tenA sthala dehe nathI paNa tenuM 60 hajAranI vastImAM 5/6 hajAra gujarAtIo che. smAraNa tenI ane saurASTranI gaurava gAthA samuM kacchI kaDIyAnA Azare 130, lehANanA 125. lAlagaMja, bArApurAmAM UbhuM che. sva. jazavatanA paTela pATIdAranA 50 brAhmaNa tema ja saurASTranA pitA zrI maganalAla citrAvanA che. ahiM sAbunI benanA paga dha sAdhunA khajAnA paNuM ghara che. gujarAtIo sukhI che. phekaTarIne dhadho kare che. sorASTravAsIoe nAmanA ane kritI saMpAdana karI che. atrenI jANItI peDhI mesarsa melajI ghelAbhAInI atrenI kilAcaMda devacaMdanI jANItI peDhInA ku. vALA sva. meghajI bApA saurASTranA jeDIyA menejara vIramagAmanA zrI kiracaMda che. atrenI jAhera gAmanA, A lekhanA lekhaka zrI bAbubhAI caMdArANunA pravRttiomAM rasa le che. ane gujarAtI skulanA kuTumbI ane vaDIla hatA. joDIyAnA me. caku ghelAnI upa pramukha che. me. varTa badhAnI nAgaparanI ku. vALA zrI amarazIbhAI caMdArANuM ane bIDI zAkhAmA menejara zrI hiMmatalAla paMDayA rAjakoTanA pattAnuM kAma kare che. lekhakanA vaDIla che. che. ahiMnI ghaNI jAhera pravRttio sAthe joDAelA che. "zrI jamanAbena vasaMta gujarAtI prAthamika zALA," saurASTranA ATakoTanA nivAsI zrIyuta A udyogika ane AsapAsa khUba vikaselA maNalAla ANaMdajI vasate baMdhAvI ApI che. zaheramAM saurASTravAsIone sahelAIthI zodhI zakAya . 5 hajAra makAna mATe ane rUA. 1 lAkha A zALAnA nibhAva mATe Apela che. zrI vRjalAla nahiM. temanuM koI vyavasthita maMDaLa nathI. maNIlAla vasaMta 1947 thI ahIM AvI vasyA che, bIDI pattAnuM kAmakAja kare che. bhAvanagara pAse bhaDArIyAnA De. kizora trivedI ahinA pratiSThita DokaTaramAMnA eka che. vivekI bilAsapura -nAnuM TamakalA jevuM, saurASTranA ane mamatAvALA che. hiMmatalAla kezavajI kAtarI nAnakaDA gAma jevuM gAma sTezana vistAramAM bharyuM bharyuM saurASTranA jetapura gAmanA kApaDanI jANItI mInA ejanTa che. gujarAtI samAjanA upa pramukha che. lAge che, saurASTravAsIonI ane kacchI kuTumbanI zrI trApurAzaMkara maganalAla zukala vaDhavANa zaheranA, vasatI vadhAre che. zAtie bra hmaNa. A pradezamAM trIseka varSathI AvIne vasyA che. atrenA sItAbaDa vistAramAM mesarsa atrenI sadara bajAramAM me. kitakumAra cunIlAlanA naTavaralAla zAmaLadAsanI ka.mAM bese che sAhityanA nAmathI senA-cAMdInuM kAmakAja karatA zeThazrI cunIlAla zokhIna che. zrI vRjalAla nAthAlAla mahetA saurASTramAM pAnAcaMda pArekha saurASTranA upaleTAnA vatanI che. piribaMdara pAsenA rANAvAva gAmanA che. ahIM lagabhaga 20 varSathI ahIM AvIne vasyA che. sTIlanuM pharanIcaranuM lakaDagaMjamAM kArakhAnuM che. dhArmika vRttivALA ane saMskArI sajajana che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 936 atrenI relave mArkeTamAM "sAkacI sTArsa" bahu jagamala zeTha kacachanA vatanI hatA. nAma kamAI vikhyAta che. kApaDanuM kAmakAja karatA A sTArsanA gayA. mAlika zrI anaMtarAya chaganalAla tejANI saurASTranA dhorAjI gAmanA che. yuvAna, utsAhI ane khUba bilAsapuranI najIkamAM be suMdara ane atihAsika lAgaNIvALA che. sthaLa che. (1) amara kaMTaka (2) meraja rAjAnI rAjadhAnI baratanapura" pavitra narmadA nadInuM ugama atrenA gujarAtI samAjanA pramukha amIra jevA sthAna, billAsapurathI Azare cha mAIlanA aMtare mANasa che. saurASTranA haLavada gAmanA rahevAzI; dhaNuM AveluM che. narmadA nadIne ziva-putrI gaNuvAmAM Ave varSothI ahiM AvIne vaselA zrI cunIlAla nAnAlAla che. amara kaMTaka jaI kudaratane nihALavI e jIvanane mahetA bilAsapuranuM nAma che. paraprAMtamAM ATalI lhAvo che. ahiM AtmAnI kharekhara zAMti maLe che. nAmane prApta karavI saheluM nathI. saurASTra-gujarAtane mATe zrI cunIbhAI gaurava samAna che. zrI cunIbhAI zrI cunIlAla nAnAlAla mahetA ane bhUdAna pha' ane re kenTrAkaTane dhaMdhA kare che. temanA kAryakara zrI jayaMtibhAI ThakakaranA mIThAM saMsmaraNo pani kSamAbahena zikSita ane saMskArI che. bahenanI kadI bhUlAya tevAM nathI. pravRttiomAM ane vizeSa karIne rAsa-garabA vagere saMskAra pravRttiomAM AgevAnI bharyo bhAga le che. rAyagaDha : madhya prade vistAramAM ghaNuM moTuM; bilAsapuramAM zrI cunIlAlabhAine tyAM soneranehabharyo gujarAtIo meTA pramANamAM vasatA hoya tevA kendro AvakAra maLe. paNuM dhaNuM, ahinI vasatI 35-40 hajAranI gaNAya. saurASTranA luNIdhara pAsenA mAyApAdara gAmanA vatanI zrI mANekacaMda vacharAja lagabhaga 50 varSathI para prAMtamAM ghaNI jagyAoe gujarAtIo ahiM AvIne vaselA che. potAnI mAtRbhASA, lakhatAM ke belatAM tadana bhUlI gayA che. AvA kuTumbanI karUNa dazA che. kanyAone bilAsapuramAM zrI mANekacaMda vacharAja AvyA vaLAvavA-paraNAvavA gujarAtamAM lAvavAmAM Ave che tyAre eka be gujarAtI ko hatA Aje tA tyAre gujarAtI nahiM balI zakavAne kAraNe kanyAone ahiM ghaNuM gujarAtIonA ghara che. ahiM vaherA kaI levA taiyAra thatuM nathI kevI karUNatA? kuTumba paNuM ghaNuM che saurASTranA nAnA gAmaDA jevuM rAyagaDha, vepAra A AkhA pradezamAM zrI jagamala zeThanuM nAma rojagAramAM samRddha che atrenA gujarAtI mitra maMDaLanA khUba jANItuM hatuM. "jagamala keDI'nA nAmathI pramukha kachanA zeThathI zAmajI gAmajI junAmAM junA emanI jagyA jANatI hatI. jenA amaladAra, lagabhaga 70 varSa pahelAM vasavATa karanAra sagRhatha gArDa, TI TI vagere badhAja jagamala zeDanuM nAma che. saurASTranA dvArakA gAmanA zrI devazI kAnajI paDe eTale khaDe page ubhA rahI jatA. ahiM lagabhaga 55 varSathI A ni vasyA che, te nAma rahaMtA ThakakarA nANAM nahi raheta; vakhate bilAsapuranI vasatI phakata 8 hajAnI hatI. kiMrata judA keTahAM, pAThayA nahi 5hata. Aje ahiM 35 thI 40 hajAranI vasatI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jArasukhaDA : orisAnI bhUmi, garIba, kaM'gAla, ardhanagna, ane nagna avasthAmAM jIvatI ahiMnI janatA, orIsAnI dharatI khUMdI khUMdatAM rASTrapitA pU. gAMdhIjIe eka vastra paheravAnuM vrata lIdhuM. A bhUmi upara cAra cha dAyakA pahelAM saurASTra kacchamAMthI dArI leATA laIne AvelA vepArIo mAje meTA jAgIradAre| ane zrIma Mte banI gayA che. paraprAMtamAM jai paisA raLavAmAM mAravADIe ane gujarAtIonA joTA jaDatA nathI. zrI nyAlaca 6 khAvAbhAI zAha saurASTra, rAjakATanA lagabhaga 32 varSathI AvIne ahi vasavATa kraryAM che. lakSmI bhuvana hindu keTala" tathA maNIyArInI dukAna che. saraLa svabhAvanA ane mamatALu che. saurASTranA kharaNu esA (jAmanagara tAlukA)nA vatanI zrI DAyAlAla jerAma kATaka A pradezanA AgevAna kAMgresa kAryakartA che. gujarAtI zALAmAM 10 varSa sudhI rahI temAM prANasIMcana karelu' ahiM lagabhaga 45 varSathI khADI pattAnuM kAmakAja kare che. saurASTravAsI na hovA chatAM jArasukhaDAnA prakaraNamAM kacchanA zrI zivajI nathubhAi viSe lakhyA vinA cAle" nahi. 16 varSanI nAnI vaye temAM jaMpalAvI ApabaLe AgaLa AvelA A gRhasthane maLatAM huyamAM TADhaka vaLI jAya. jArasukhaDAmAM peAtAnI meTaramAM kayAMya kAme nIkaLyA hoya ane rastA upara gujarAtI mhena dIkarI kayAMya cAlIne jatI hAya te| zrI zivajIbhAI pAtAnI meTara ubhI rAkhI pAte nIce utarI jAya ane e bahenane dhare pahoMcatI kare. jArasukhaDAmAM khetAja bAdazAha jevA khUba vivekI. namra svabhAvanA zrI zivajIbhAI mujha che, lagabhaga 75 varSanI vaya chatAM taMdurasta, zrImaMtAinu abhimAna nahi. A pradezamAM bIDInA pattAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat jaMgaleA che. ahiMnI aneka kaMpanIomAM DAyarekaTara che. kharekhara khAnadAna che. ahiMnI kregresanA varSothI kAkartA che. temanA cIra jIvI zrI bhIkhubhAI paNa pitAzrInA pagale pagale cAlatA vivekI ane namra svabhAvavALA sajjana che. jArasukhaDAmAM kacchI kuTumbAnI ghaNI meATI vasatI che te badhI mivajIbhAIne AbhArI che. aneka kuTumbene jAhera temaja khAnagI madada te karatA rahe che. saMkhyAbaMdha vidyArthIe temanI sahAyathI bhaNe che. risAmAM zrI zivajIbhAI kaccha gujarAtanA gauravasamA che. saurASTranA khAkharA ( jAmanagara pAse ) nA vatanI ane lagabhaga 35 varSathI ahiM AvIne vaselA zrI bhAnuza Mkara mohanalAla joSI DisTrIkaTa kregreisa kamiTinA eka vakhatanA sekreTarI hatA. rAjakeTanA mAlanamAM bhAga levA khAsa narasukhaDAthI gayelA. vyaktigata satyAgrahamAM jhaMpalAvI kArAvAsanI sajA bhagavelI, AgevAna kArya karyAM ane seAbhAvI zrI bhAnuza kara joSI mamatALu svabhAvanA che. zrI narotama DAhyAlAla mULa khATAdanA lagabhaga 22 varSathI ahiM AvI vasekSA che, bIDIpattAnuM peAtAnuM kAmakAja kare che. jArasukhaDAnI vastI lagabhaga 25 hajAranI gaNAya, temAM gujarAta, saurASTra ane kacchanA maLI lagabhaga 1200-1500 mANasonI vasatI gaNuAya, temAM mukhyatve kacchI bhAruMonI saMkhyA ghaNI moTI che. zrI mAdhavajI DAhyAbhAI kakaDo mULagAma mArI pAsenA dahIMsarAnA lagabhaga 45 varSathI ahiM AvI www.umaragyanbhandar.com Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 hasyA che. sTezana roDa upara bIDI pattAnI pitAnI pAsenA "koTaDA" nA rahIza, ane kirANAne dukAna che. holasela vepAra kare che. khetarAjapuramAM pitAnI dukAna che. zrI manajI haMsarAja paTela bhAyAvadaranI jArasukhaDAmAM saurASTravAsIonI saMkhyA ochI bAjumAM Avela 'khajuraDA 'nA vatanI, 12-14 che. Ama chatAM je mukhya bhAio che. temAM zrI varSathI ahiM AvI vasyA che. galabajAramAM kariyANAnI prabhudAsa ratanazI gAThANI saurASTranA junAgaDha pAse dukAna che. zrI lakSmIcaMda jIvarAja mULa kAlAvaDa vIsAvadaranA vANIyA. lagabhaga 20-22 varSathI ahiM jAmanagara pAse, saMbalapuramAM trIseka varSathI vasavATa bIDIpattAnuM kAmakAja kare che. zrI khImajI narasIMha che. atre dalAIpaDAmAM sonInI dukAna che. sonA saurASTra merakhInA 44-45 varSathI saMbalaparamAM cAMdInuM kAmakAja kare che. vasavATa, bIDInA pattAnuM kAmakAja kare che. zrI jayaMtilAla DI. verA mULagAma vaMthaLI, soraThanA jArasukhaDAmAM jema zrI zivajIbhAI pratye saune 18-19 varSathI ahi AvI vasyA che ane tamAku mAna ane lAgaNI tevI rIte saMbalapuramAM saurASTranA pattAno vepAra kare che, zikSita ane saMskArI che. bhAyAvadara gAmanA sva. bhurAlAla dhanajIbhAI paTela, zrI nAraNadAsa vAlajI jAmanagara pAse joDIAnA temanuM 1955 nA mArcamAM avasAna thayuM. temaNe vatana, ahiM kAgaLanI thelIo banAvavAnuM ane gujarAtIo mATe ghaNuM karyuM. khetarAjapuramAM gujarAtI paracuraNa kAmakAja kare che. zrI satArabhAI kAsama- kalenI baMdhAvI jyAM 22-23 kukho rahe che. bhAI mULagAma amarelI, lagabhaga 17 varSathI ahiM madhyama varganA ane garIba varganA kuTuMbone sasta AvI vasavATa karyo che. ahiM vejITebala ghInI bhADe makAna maLI zake tevA uddezathI A kelenI pitAnI dukAna calAve chezrI nAnajI muLajI paTela baMdhAvI che. zikSikAne rahevAnuM nivAsa sthAna paNa mULagAma jAmakhajuDA (dhorAjI-bhAyAvadaranI bAjumAM zrI bhurAbhAie baMdhAvI ApyuM che. zrI bhurAbhAIne ahiM A 23-24 varSathI AvI vaselA che ane vidyArthIone zikSA ApavAmAM bahu rasa hatuM tethI "ripablIka sTorsa" nA nAmathI janarala sTosanI temaNe bhAyAvadaramAM rA, 40 hajAranA kharce eka dukAna che. atrenI tamAma jAhera pravRtimAM AgaLa zAka mAkeTa bAMdhI ane temAMthI bhADA vagerenA paDate hisse le che zrI karazanadAsa kAnajI, jAma- Avaka ubhI karI te tamAma vidyArthIone zikSaNa nagara tAlukAnA khaMDherA gAmanA, ahi lagabhaga ApavAmAM kharca karatA; AvA paropakArI che 17 varSathI rahe che. kirANAne dhadho kare che. pratye gujarAtI samAjane ghaNuM mana hatuM Aje zrI. bhurAbAI te nathI paNa e nI suvAsa dvArA zrI zAMtilAla kAlIdAsa dezAI jentapura, sorA- enA sudara kAryonI jIvaMta pratiti thAya che. STranA. jaina dharmanA uMDA abhyAsI, kalakattAmAM tahevAra daramyAna zrI zAMtinAlanA pravacane goThavAya sva. bhurAbhAInA meTAmAI sva. chaganalAla che. atre kAcanI baMgaDIonI dukAna che bahu saraLa dhanajIbhAi, atrenI gujarAtIzALA sthApavAmAM svabhAvanA, vivekI ane vidvAna che. agragaNya hatA; varSo sudhI zALA calAvI. gujarAtI samAjanA bhAio zALA calAvavAnA kharca peTe je zro paramANaMda narabherAma sutarIyA, milakhA kaI ApavAnuM hoya te IcchA mujaba Ape ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchAo pAThave che zrI DuMgara jutha che. vi. vi. kA. sahakArI maMDaLI , amarelI jillo muM. DuMgara rAjulA tAluka sthApanA tArIkha :- 30-4-56 noMdhaNI naMbara -1339 zera bhaMDoLa :- 1,12,120/00 sabhya saMkhyA - 317 anAmata phaMDa :- 16,29/10 kheDUta - 283 anya phaMDa - 2541/40 bIna kheDUta :- 34 - maMDaLI khAtara-bIyAraNu-sastA anAjanI dukAna, kApaDa vIbhAga-sImenTa vI. kAmakAja kare che. rANAbhAI DAyAbhAI mora bAbubhAI valabhadAsa mahetA maMtrI pramukha vya. ka. nA sabhya. ratilAla zAmajI mahetA pramukha (bInazarAphI) caMpakalAla raNachoDa mahetA pramukha (kApaDa vibhAga) zAmajI jerAma paTela sabhya kAMtIlAla maMgaLadAsa mahetA harIbhAI prAgajIbhAI paTela kRpAzaMkara muLazaMkara paMDayA lAMgAbhAI rAyamalabhAI rayiAM baDAsAheba saiyada . zivazaMkara bhAyazaMkara ojhA (sahamaMtrI) zubhecchA pAThave che zrI pAMcatalAvaDA saMyukta khetI karanArI sa. maMDaLI. (amarelI-jillo) mu. pAMcatalAvaDA. (lIlIyA-tAluko ) sthApanA tArIkha :- 4-1-61 noMdhaNI naMbara che. - 35 zera bhaMDaLa :- 5000 sabhya saMkhyA :- 11 anAmata phaMDa - 11 kheDUta - 11 anya phaMDa bIna kheDUta :- 0 vya. ka. sabhya lAkhAbhAi hakAbhAI khumANa vAlAbhAI hakAbhAI bhurAbhAI zAmaLAbhAI oghaDabhAI zAmaLAbhAI jehurabhAI lakhamaNabhAI ebhalabhAI vAsurabhAI bhANubhAI nAnAbhAI khumANa maMtrI hAthIbhAI lakhamaNabhAI khumANa pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhI mAsTara sIka mIlsa prAiveTa limiTeDa saurASTranI agragaNya mIlanI suMdara, AkarSIka ane ragaberagI jAtAH -- tAra:-MASTERMILL. bhA va na gara TIvIskAsa sarTIMga, TerIvIskAsa sADI, OM nAyalena, # DhAlpheTA, ra braoNkeDasa gAlDasIlvara sATIna, hu pyAsa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat parameTA, eseTeTa sATIna phalAvara vigere mA sTa 2 phe zrI kasa vAparA te vAparavAmAM TakAu che. menejIMga DIrekaTara ramaNIkalAla bhogIlAla zAha phAna : 3 2 4 3 www.umaragyanbhandar.com Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAdI ane grAmodyoga kamIzana pramANata saurASTra gAMdhIjI grAmodhdhAra TrasTa saMcAlIta grAma udyoga maMdira gaDhaDA (svAmI) ji. bhAvanagara TrasTa ne naM. I. 288 kharIdI mATe sarakAra mAnya naM. SPR 955 khAdI (5) telavANuM akhAdya telano sAbu (6) mATI kAma hAtha kAgaLa (7) zAhI ane DIsTIDa veTara varkazopaH (8) cunA udyoga (lekhaMDa tathA lAkaDAnuM pharnIcara, lakhaMDanA palaMga vagere) vecANa kendro : gaDhaDA (gAmamAM), beTA, lAThIdaDa, lAkhaNakA, zubhecchA pAThave che zrI vAghanagara vIvIdha kA. se. sahakArI maMDaLI li. mu. : vAghanagara mahuvA baMdara : tAluko ji. : bhAvanagara. sthApanA tA. :- 20-5-1959 noMdhaNI naMbara - 2019, zera bhaDaLa :- 21700-00 sabhya saMkhyA :- 180 benka zera :- 6773-31 kheDUta :- 155 anya phaMDa :- 2664-84 bInakheDUta - 25 anya noMdha :-grAhaka bhaMDAra, sudharelA bIyAraNa, khAtaro-rAsANIka khAMDa, anAja kApaDa, kaThoLa vagerenuM kAmakAja che. 2. ma. suMdaraNuM karImakhAM ema. paThANa paM bhImA rAma. maMtrI bIla/kezIyara pramukha vya. kamiTi paMcaLI jAdava gAMDA keLI arajaNa somAta i masarI karazana >> bhANA bhagavAna bhaTa kAntIlAla zIvazaMkara vaLIyA gulAbarAya lakSamIdAsa grAhaka bhaMDAra vibhAga sipAI karIkhAM mahamada paMcALI ANaMda karazana talATa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI gArIyAdhAra tAlukA sahakArI kha. ve. saMgha lI. tAluko-gArIyAdhAra jilla-bhAvanagara sthApanA tA. :- 13-12-158 noMdhaNI naMbara :- 1579 maMDaLI vyakita zera bhaMDoLa :- 42980 sabhya saMkhyA :- 37 + 7 = 44 kheDUta :anya phaMDa tathA thApaNa -24267 bInakheDUta :anya nedha-saMdha-tAlukAmAM khAMDa, lakhaMDa, sImenTa, suparaphAskeTa khAtara, mizra khAtara, rasAyaNIka khAtara, bIyAraNa, jaMtunAzaka davAonuM vitaraNa kare che. temaja saMdha taraphathI grAhaka sahakArI bhaMDAra mAraphata jIvana-jarUrIyAtanI cIjo purI pADavAmAM Ave che. cAlu varSathI saMgha taraphathI mizra khAtaro banAvI bIjA mizra khAtaro karatA vyAjabI bhAve maMDaLIone pUrA pADavAmAM Ave che. rAmajIbhAi paTela maMtrI bAvacaMdabhAI paTela pramukha zubhecchA pAThave che zrI mAMDavI sevA sahakArI maMDaLI li. gArIyAdhAra tAluko mAM. mAMDavI. bhAvanagara-jille. sthApanA tA. : 27-6-59 seMdhaNI naMbara-2017 zera bhaMDoLa : 34000 sabhya saMkhyA :- 157 anAmata phaMDa: 2000 kheDUta- 117 anya phaMDa : 3000 bIna kheDUtaH- 40 anya nedha -zarAphI dhIrANa, mArakeTIMga dhIrANa, grAhaka pravRtti rasAyaNIka khAtara vecANa " jaMtunAzaka davA vecANa vi. habIbabhAI abdulAbhAI dharamazIbhAI dayALabhAI maMtrI. pramukha. vya. ka. nA sabhya prAgajIbhAI harIbhAI lAlajIbhAI vazarAmabhAI velajIbhAI rAmajIbhAI vAlAbhAI mohanabhAI lakhamaNabhAI DAyAbhAI trIkamabhAI vastAbhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAkInuM badhu... kharce sva. chaganalAlabhAi upADI letA. jAhera sakhAvatamAM teo na mAnatA paNa hindumusalamAna temaja uDIyA (orIsAnA) vidyArthIone kAlarazIpa ApatA A banne bhAionA nasvara deha bhale Aje na hAya paNa erIsAnI dharatI upara te mane hajI jIvaMta che. sva. bhurAbhAInu khI. Ara. panInA nAmathI khIDI pattAnu ghaNu mATu' kAmakAja hatuM. erIsAnI dharatI upara AvA puNyAtmAe kamANI karI jANI ane paropakAra arthe. vidyAdAna arthe kharcI jANI. dhanya che temanI janetAne. saurASTranA jetalasara gAmanA zrI kezavalAla goradhanadAsa, ahiM Azare vIseka varSathI AvI vasyA che. zrI kezavalAlabhAI gujarAtI zALAnI menejIMga kamiTImAM hatA ane jAherakSetre sevAnuM kAmakAja kare che. zrI viThThaladAsa cakubhAI paTekSa goMDaLa sTeTanA bhAyAvadara gAmanA, lagabhaga 22 varSathI sabalapuramAM vasavATa karyo che. bhavAnabhAI paTela enDa ku." nA nAmathI bIDIpattAnuM kAmakAja kare che, dheArAjImAM sTezana roDa upara " bhagavAnajI chaganalAla enDa kuM. " nA nAmathI kAmakAja cAle che. gujarAtI zALAnI kAryavAhaka samitimAM khajAnaco tarIke varSo sudhI sevA ApelI jAmanagaramAM paNa culAla mAhanalAla paTela enDa ku. "nA nAmathI mAMDavA TAvara cokamAM pattA tamAkunA dhaMdhe kare che zrI viThThaladAsabhA/e vepAra dhaNA vikasAA che ane ThekaThekANe dukAnA udhADI anekane krAme * lagADayA che. A sabalapuramAM sauthI prathama gujarAtI tarIke paga mUkanAra zrI bhavAnabhAI jerAmabhAI paTela lekhanA lekhaka zrI bAbubhAI cadArANA temane maLyA tyAre temanI vaya 69 varSanI hatI, zrI bhagavAnajIbhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 139 45 varSa pahelAM ahiM AvelA sva. bhurAbhAi ane sva. chaganabhAInA kAkA thAya. sabalapuranA bIDI pattAnA vepArIoe saurASTramAMthI khAvIne sauthI prathama zrI bhavAnabhAIne tyAM nekarI karelI. saurASTranA gAMDI gAmanA zrI viThThaladAsa bhavAnabhAI paTela vIseka varSathI ahi A AvI vasyA che. gujarAtI zALAnI kAryavAhaka samitinA sabhya che zrI rAdhavajI haribhAi mULagAma upaleTA saurASTranA saMkhalapuramAM "paTela enDa kuAM." nA nAmathI 40 vathI peDhI cAle che. jamaropura :-jamazedajI TATAe A gAma vasAvyuM che. bihAramAM ja nahi paNa AkhA bhArata ane vizvabharamAM enI khyAti che. jamarazedapura TADhAnagara ema e nAmathI A gAma eLakhAya A pradezamAM kAcu leAkhaMDa puSkaLa nIkaLe che. A lekhaDane garama karI zuddha karavAmAM Ave che. relvenA paiDA, pATA temaja aneka nAnI moTI vastu ahIM khane che. bIjA vizvayuddha daramyAna A kArakhAnAmAM yuddhanI sAmagrA taiyAra thatI hatI. kArakhAnAnA vistAra RNA moTA che. lAvA rasa jevA lAkhanA lAlaceALa rasa, kuMDIomAM bharelA jyAre yaMtromAM rIDAtA hoya ane e svayaM sa McAlita yaMtro mAraphate e lAkhaDanA rasamAMthI judA judA lATa banAvatA hoya tyAre najare jovAne jIvananA eka laDAve che. A kArakhAnuM' bhAratanI mahAmulI muDI che. have tA AvA prakAranA kArakhAnA aa thayA paNa sva. jamazedajI TATAe te jyAre A zarU karyu haze tyAre eka sAhasaja gaNAtu haze. A kArakhAnAne kAraNe ja gAma vastu majurAnI sa MkhyA dhaNI mATI ane temanA vasatrATanA vistAre| paNa kArakhAnAnI AsapAsa che. dareka pradezamAM ekAda te evA ma Nusa vase che ja ke jemaNe potAnuM ja nahIM paraMtu AkhA kuTumbanu' www.umaragyanbhandar.com Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma dIpAvyuM hoya. ahIM evA ja vIra puruSa che. vAMcavAne dhAja zekha che. vivAthI avasthAmAM zrI narabherAma haMsarAja kAmANIe ItihAsa sarjake te eka sArA kAryakartA hatA. che. amarelInA A vANIAe janmojanmanI kirtI meLavI che. TATAnagaramAM AvanAra kavi, kalAkAra, zrI uttamacaMda narabherAma desAI mULagAma saMgitakAra, nATayakAra, sAhityakAra ke nRtyakAra emane bagasarA, jamazedapuramAM 3-varSathI rahe che. tyAM ja utAravAnA. kaMDakALAmAM lakSmIne chUTe hAthe bisTapura vistAramAM isTa inDIyA sToranA nAmathI upayoga karyo che. eka bAju AkhuM gAma ane dhaMdho kare che. ane eka bAju zrI narabherAma zeTha, kaMDa karanArane jeTalA gAma paisA Ape eTalA ja pate ekalA zrI caturadAsa jagajIvanadAya senI jamaApe aviA udAra dilavALA chatAMya namra, vivekI, zedapuramAM Azare 40 varSathI vaselA biTupuramAM sAhitya ane saMgita prIya mANase kavacita jovAmAM "javelarI hAusa nA nAmathI dukAna cAle che. Ave che. atrenI "narabherAma haMsarAja ema. I. skula" saMgitanA khUba rasIyA ane bhajanIka che. maLatAvaDA zrI narabherAma zeThanA nAma sAthe joDAyelI che. Takkara svabhAvanA ane vivekI che zrI bhAIcadabhAI bApAnI preraNAthI A zALA 1922mAM bAMdhavAmAM gopAlajI pacamIyA mULagAma sAvarakuMDalA, sorASTranA AvI zALAmAM saurASTra, rAjakoTanA zikSakoe prANa jamazedapuramAM 45-46 varSathI AvI vaselA. jamareDayA che. A janma kalAkAra, saujanyamUrti, UMDA zedapura hAIskUlanA upapramukha ane sustI sArvajaabhyAsI ane sadAya rimata jemanA vadana upara nika gujarAtI skulanA upapramukha che ane pharakatuM rahyuM che. tevA zrI cunIlAla sonI tathA sthAnakavAsI jaina sa dhamAM mukhya kAryakartA che. bALapremI zrI nAnubhAI dave no zALA vikasAvavA pAchaLa purepUro zrama ane puruSArtha che. jIvaNalAla khImacaMda mahetA rAjakeTanA mULa rahIza, atrenA TATAnA TAuna DipArTamenTamAM enjaniyara che temanA patni zrA guNIbena sAmAjIka ahiMnI mukhya mukhya vyaktiomAM zrI caMdulAla kAra che. A kamba zikSita ane saMskArI che. vasanajI rAjA bAbarA (jAmanagara tAlukA) pAsenA keTaDApIThanA zrI vasanajIbhAI ahiM A 40 varSa atrenI " sAkacI gujarAtI skula "nA mukhya pahelAM AvelA. ahIM sAmAjIka pravRttimAM rasa le zikSaka zrI dhanajI gaMgArAma pAThaka saurASTranA che. atre lipura vistAramAM meIna roDa upara - koTaDApIThAnA che. ""dhI verAiTI sTorsa " nuM saMcAlana kare che. TATAnagaramAM gujarAtIoe sArI jamAvaTa karI zrI kAntIbhAI vasanajI rAja :-ahiM che. upAzraya. gujarAtI zALA, maMdira vI. aneka "vI. ene. rAja enDa sansa"nA nAmathI dukAna saMkhyAbaMdha pravRttio cAle che. calAve che. zrI maNIta goviMdajI ThAkara mULa jAmanagara tAlukAnA joDIyA gAmanA vatanI temanA pitAzrI khaDagapura(pazcima baMgAla ) -baMgAlanI bhUmi. 50 varSa pahelAM atre AvelA zrI maNIkAMta saMskAra, paheraveza, bhASA badhAmAM navinatA, AkhA konTrAkaTanuM dhamakAja kare che, ane yAtA ejanTa bhAratamAM laMbAImAM me TAmAM moTuM pleTapharmavALuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDagapura che. A kavivara TAgAranI dharatI krAMtikArI khUdInama mejhanI ane subhASa kheAjhanI dharatI, vizvanA zreSTa navalakathAkArA paNa A dharatIe ApyAM; ahinA saskArAja jIA tarI Ave khaDagapuramAM gujarAtIonI sakhyA ochI ane je che temAM saurASTravAsIonA te jIja para che. temAM mukhya ktiomAM atrenI gujarAtI zALAnA joInTa sekreTarI zrI ramaNalAla khAlAza'kara vyAsa lAThI pAse Avela virapuranA che. zikSaNa pravRttimAM dho! rasa ye che. zrI kAntIlAla prabhAzaMkara vyAsa lAThI pAsenA virapura gAmanA 1918 thI ahIM AvelA. ahIM gujarAtI hAla calAve che. atrenA gujarAtI mitra maMDaLanA krAya - vAhaka samitinA varSo sudhI sabhya hatA sAmAjIka kAkartI che. zrI gAkuladAsa hakubhAI sonI mULa preALa gAmanA Azare 65 varSa pahelAM tenA pitAjI sAthe AvelA. hakubhAI Avela tyAre ahIM gaNyA gAMThayA 8/10 krUra hatAM. atre gAladharamAM * jI. eca se.nI enDa sansa "nA nAmathI dhaMdho kare che zALAnuM zikSaNa ochuM hAvA chatAM vacanamAM ghaNuM rasa dharAve, che. sAhityakAra, kirtanakAra ane sAmAjIka sevA pratye dhA ja sadbhAva dharAve che. zrI khImajIbhAi chaganalAla mULa gAma dhroLa, atretIme. puruSe ttama mathuradAsa enDa ku!. lI. nA menejara che. ' haraDa'tu' kArakhAnuM che. A kArakhAnAnA mAzika zrI jamanAdAsa khImajI kAThArIe atretI gujarAtI zALAne / . 25001/- nuM dAna Apela che. zrI hiMmatalAla bhImajI vAdhelA mULagAma khAla bhA saurASTra, 1975 thI ahIM AvI vasyA che. atretA gujarAtI mitra ma`DaLanI pravRttimAM sakriya kAryakara che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat rAya sAnDreba narasI khecaranA mukhya hisAbanIza che. jharIyA mAnabheAma DisTrIkTa-bihAra A pradezamAM lakSmIjInI pUrI kRpA che, dharatInA peTALamAMthI lAkhA Tana kAlasA nIkaLe che; jenAthI dezanA udyoga ane rehave cAle che. dharatInA peTALamAM paDela A khanI ja saMpatti joSane mana bharAI jAya kAlasAnI khANu jovI e jIvanane lAvA che dharatInA peTALamAM sekaDA phITa uMDe utaravAnI majhA Ave jamI nAM e pAMca ke sAta mALa A kAsAnA haiya che. A pradezamAM kacchI bhASAne mukhya vasavATa che. thADA saurASTranA dhara che temAM zrI sA'kara girajAzadhara trivedI mULa gAma cuDA, ahIM vaidyarAjanu kAma kare che. zrI lAdhAbhAI mAvajI pAka mULa preALa gAmanA lagabhaga 55 varSathI ahIM AvI che. peTrola, kerArDana, Tyuba, TAyara, lAkhaDa tathA moTara AIla vIgerenu kAmakAja cAle che. zrI maNIlAla khecaralAla sAvI mULa gAma merakhI 1915 mAM ahiM AvelA. kAlasAnA vepArI che. zrI jayaMtilAla kezavalAla dozI mULa gAma rAjakoTanA ahIM 18 varSathI vasavATa karyo che. zrI zaMkaralAla umIya za kara mahetA mArabInAM, lagabhaganuM 60 varSothI ahIM AvelA atre " umIyAzaMkara kezavajI mahetA''nA nAmathI hArDavera ane kaTalerI sTenuM kAmakAja kare che. zra! veNIza'kara dayALajI mahetA meTAda pAse jamarALAnA vatanI 45 varSathI jIriyAmAM AvI vasyA che. ( kAla maracanTa ane krAlayArI enasa) krAlayArInA mAlika che ane kAlasAnA dhaMdhA kare che. zrI parasettama devazIbhAi sAnapAla mULa gAma hariyANA gujarAtI samAjanA upa pramukha che. pAMca krAla'yArIna! menejIMga DAyarekaTara che. zAMta, saumya ane pavitra bhAvanAvALA, Atithya bhAvanA, dharmika vRtti saMskAritAvALA khAnadAna kuTumbanA che. emane maLavAthI mana prasanna thAya. zrI ramaNIkalAla mehanalAla udANI merakhInA jaina, '* raDIyA vIjhana'nA www.umaragyanbhandar.com Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phesa nANI tathA " jayahiMda sTArsa "nA nAmathI sTezanarI, ilekaTrIka, manIArI, meDisIna ii, nuM kAmakAja cAle che. 50 varSa pahelAM : kuTumba yiAmA Avela, zikSita ane saskArI kuTuMba che. zrI jIvarAja mAdhavajI paTela jAmanagaranA kAlAvADa - DIsTrIkaTamAM Avela " dhArA" nA jhariyAmAM 45 varSathI AvelA ' paTela enDa kaM: ''nA nAmathI lakaDAtA vepAra kare che. zrI kezavalAla maganalAla zAha - mULa varSa pahelAM AvelA ane kAnTrAka'nuM kAmakAja karavA zrI zAmajIbhAinA janma dhanabAmAM; te dhanabAmAM hArDavera sTArsanI dukAna calAve che. temane nATaya pravRtti ane phuTakhAlanI matamAM nA rasa che. zrI mulajI jerAma kDa saurASTramAM mezmI pAse TaMkArAnA rahIza; dhanabAdamAM 1953 thI AvelA; cAra sIvIla enjIniyara che. bihAra rAjyanA speziyala ophIsara che; dhanabAda veTara kheDanA gAma dhrAMgadhrAnA lagabhaga rUpa varSathI me. TI! emaenjIniyara che. hAlamAM zrI mulajIbhAI amAvAdamAM AvI vasyA che. jyAre A lekhanA lekhaka ta bAdamAM gayelA tyAre zrI muLajIbhAIne maLyA hatA. zrI muLajIbhAine sahaja ane saraLa svabhAva, premALa hRdaya ane AtithyabhAvanA kadI paNa visaraNa nahi zAhanA nAmathI aAlasAnuM kAmakAja kare che. jaina dharmamAM sArA rasa dhAve che, dhanabAda;-jhariyA ane dhanamAda taddana najIkamAM ja che. eka maganI e dhADa jevAM A banne vibhA ganI pravRttie saMyukta rahe che, chatAM dhanabAda vistAramAM keTalAka kuTumba vase che. zrI jaya"tikSAya harivallabha pAsa mULagAma haDImANuA jAmanagara pAse dhanaLadamAM 1945 thI AvI vaselA che.meTara mikenIka che. ahiM peAtAnu varkazopa calAve che sa Mmita sAhityanA khUba rasIyA ane 5 Dita ema kAranAthajInA bhakta che, sTAnDarDa TAmeAbAilsa"nA nAmathI ahiM kAmakAja kare che. zrI bhAIlAla lakSmIzaMkara dave saurASTranA lIMbaDI saplAI. mAM resIDanTa enjIniyara ane menejara gAmanA, ahiM A jhariyA kAla philDa ilekaTrIka che. dhanabAda zALAnA 8 varSa sudhI sekreTarI hatA. gujarAtInI tamAma prattiomAM sauthI AgaLa paDano bhAga lye che. agAu " bAla " nA upanAmathI ghaNuM sAhitya sarjana kareluM, bahuja premALa ane mAyALu che. zrI mahipatAla amRtazAla verA mULagAma rAjakoTa-bhA padAdA dhroLanA, dhaNA varSothI rAjakATamAM nivAsa che. dhanabAdamAM 60 varSa pahelAM zrI amRta-ariyAthI Azare pa mAIla dUra Avela lAlabhAI Ave, hAla be-traNu kAlIyArImAM bhAga che ane kAlasa.nuM kAmakAja kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI zivakumAra vijayazaMkara paMDita rAjakoTanA karaketa '' mAM zrI viza karabhAI 1960-12 mAM AvelA. sauthI prathama zrI thrivakumArabhAinA dAdA (mAtAnA pitAjI ) zrI khImajIbha I rAvalanuM ahiM konTrAkaTanu kAmakAja hatuM. zarUAtamAM kAlIyarI sTeTasa saplAyarsa, TImbara marcanTa ane bilDIMga krAnTra kaTaranuM kAmakAja hatu; dula kranica', reDiye; meTara pArTasa, moTara seIla enDa paraceijha vI. nu kAmakAja kare che. 16 varSanI nAnI vayathI zrI zivakumArabha jI zrI devacaMda viThThaladAsa vaDerA saurASTranA humatIyAmeTu gAmanA ahiMcyA. meilara inspekaTaratI sarakArI nokarI kare che. sAhityanA zokhIna che, saMskArI ane vivekI che. zrI zAmajI bhavAna rAThoDa jAmanagara tAthe dhuLakATa gAmanA zrI bhavAnabhAi ahi 75 www.umaragyanbhandar.com Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vepAsmAM maLyA che. dhArmika vRttinnA ane dayALu zrI jazavaMtalAla harilAla upAdhyAya rAjakaI svabhAvanA che. pAse saradhAranA vatanI, lagabhaga 45 varSathI ahiM AvI vaselA. ahiMA "prabhAzaMkara jIvarAja'' nA jhariyA ane dhanabAdamAM kacchI kaTao haNA che nAmathI cha TI. reDa upara kalIyArI sTorsa. paTela, ane Izvara kRpAthI badhA sArI sthitimAM che. bahArathI moTarakAra vI ne dhaMdho kare che. svabhAve mAyALa, Avela koI paNa atithinuM yathAyogya svAgata dayAnI bhAvanAvALA. ane vivekI che. homIyopethInI, sanmAnanI bhAvanA che. ahi nuM nANa' AkhA dezanA maphata haja darane bApe che, bhAvI che. khuNekhuNAmAM pahoMcyuM che. kacchI bhAIo bahu udAra che. * thI gaurizaMkara catrabhuja rAvala mULagAma merabI, saurASTranA, AsanaselamAM lagabhaga 45 varSathI Avela Asanasola (pazcima baMgAla):- Asanasola che. zarUAtamAM nekI karyA pachI pitAne vepAra saurASTravAsIothI ja bharyuM che, sakhyA vaNa ochI * zarU karyo che. "jI. sI. rAvala" nA nAmathI ghaTa che paNa je che temAM saurASTranA kuTuo vadhAre che. ja Traka reDa upara IlekaTrIka mAlane sTArsa calAve che. AsanasalanI . vastI lagabhaga 1 lAkhatI temAM gujarAtI samAjanA kAryakartA che.. gujarAtIo 500 haze. zrI parazurAma jIvarAja jAnI mULagAma khAkharecI mALIyA, morabI pAse. uM, varSa Azare para nI che, ahiMnI gajarAtI sALAne kacchanAM zrI dAdara- AsanasolamAM 30 varSathI AvelA che. zarUAtamAM dAsa viThThalabhAI parakhANIe maphata jamIna ApI, judI judI peDhImAM nokarI karyA pachI hAla zALA 1948 mAM baMdhAvI. zALAnA mukhya zikSaka , " jAnI enDa kuM" nA nAmathI potAno dhaMdho zrI jayaMtilAla gokaladAsa paMDayA rAjakoTanA che.' kare che. jenA kokaTara che gujarAtI zALA ane samAjamAM sahamaMtrI tarIke sevA bajAvI che. zrI gaurizaMkara tribhovana paMDita u. varSa Azare dukAnamAM lAkaDA, meTara sperapArTasa ane peTrelanuM 75, AsanasolamAM 50 varSathI bhAvI vasyA che. kAma kare che. zarUAtamAM jude jude sthaLe nokarI karI anubhava meLavyA bAda 1921 mAM "paMDita bradharsa" nA zrI zAMtilAla jamanAdAsa zeTha mULamAma rAjanAmathI cha. TI. roDa upara moTara vecavI, durasta koTana jI. TI. roDa upara "zeTha moTarsa sTArsa" nA karavI tathA pharanIcara . ane vuDa vasanuM kAmakAja nAmathI moTara sperapArTasanuM kAmakAja kare che. zrI kare che. gajarAtI samAja ane zALAnA 30 varSathI zAMtibhAInA moTAbhAI zrI chabIladAsabhAI nATaya pramukha che. ahiMnI roTarI kalaba temaja bIjI prarati ane saMgitamAM sAre rasa le che. aneka jAhera saMsthAomAM temanI sevAo che. . 8 varSanI nAnI vayathI. mAtApitA gujarI gayelA. zrI mathurAdAsa vIrajI datrANI mULagAma jAmaApabaLe AgaLa AvyA. AkhA kuTuMbamAM thI salAyAnA, ahiM lagabhaga 30 varSathI AvI vaselA, pahevA aMgrejI bhaNanAra zrI gauriyaMkarabhAI hatA. "ema. vI. dAsa ena ke " nA nAmathI TIMbara, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 vuDavarkasa ane krUranIcaranuM kAmakAja kare che. ahIMnI gujarAtI zALAmAM Arthika sahAya paNa kare che. pravRttiothI gamatuM, jANe mAnava maherAmaNu zaMkAI jatA hoya tevu A zahera che. Tra ma, khasa, leAkalaTrena, rakSI, kayAMya paga mUkavAnI jagyA na maLe evu' A zahera ' hugalI'' nadInA kinAre vastu che 'hugalI" sAthe gagA maLavAthI zraddhALue A nadIne pavitra gaMgA" nA nAmathIja sa medhe che ane evAja zraddhApUrvaka rAja seDA yAtrikA snAna kare che. kalakattAnuM relve sTezana 'hAvarA" hAvarA paNa gIdha vastIvALu zahera anI gayu che. hAvarAthI kalakattA gAmamAM javA mATe bAMdhela nadI uparanA pUla adbhUta che. ahIMnI lagabhaga 60 lAkhanI vastI gaNAya che; temAM lagabhaga 1 lAkha : jeTalA gujarAtIe che. ena.gujarAtIonI ahIMA aneka leAkeAyegI pravRttie che gujarAtane gaurava apAve evA dAnavAro che. udyogapati che, kalAkAro che, nATayakA che, lekhakA che, Ama mAnavasa pattithI kalakattA chalakAI gayu che-kayAMya paga mUkavAnI jagyA nathI. mAthA upara TApI na paheranAra A pradezanA lekAmAM pazu pAghaDIne pracAra thaI gayA che. navA AvanAra ahIM dvArA rUpIA kharce tyAre ja rahevAnu maLe, lakSmIjIe ahIM chUTe hAthe nANAM veryAM che. AvA kalakattAmAM ekAda lAkha jeTalA gujarAtIomAM saurASTravAsIonI paNa dhaNI moTI sa MkhyA che. zrI giriSabhAI harilAla kheSI mULa gAma rAjakATa, ahIM 15 varSothI Avela che. reDiyA TreDasa' '' nA nAmathI jI. TI. reADa upara dukAna che DiyA, TAIparAITIMga, rIperIMga tathA navA riyAnA vecANu vI, tu kAmakAja kare che. zrI navalagna kara prabhAza kara vyAsa mULa gAma rAjakoTanA 40 varSathI ahIM AvI vasyA che. uMmara varSe Azare 60 varSanI 25 varSathI pI. byAsa "nA nAmathI peAtAnu kAmakAja kare che. roTarI kalabanA sabhya che. narI mejIsTreTa che. gujarAtI samAjanA upa pramukha che. 'Asanasela basa enasa esa(maithUna nA upa pramukha che. peAtAnI eka basa cannAve che. janatAe cuMTI kADhela 2 pratinidhie mAMhenA eka, 'vijhITarsa Tu dhI jeila ' zrI navalabhAie saurASTranu gaurava vadhAyu che. khUba mAna mobhe maLyA che. yurepiyana penTanA ane miliTarI mAinDeDa hevA chatAM vivekI ane saMskArI che. 44 zrI revAzakara pAnAcaMda mahetA mULa gAma jAmanagara tAlukAnu kheDIyA baMdara. AsanasolamAM lagabhaga 50 varSathI AvelA che. ahIMyA jI TI roDa upara kAlIyArI sTArsa ttathA hArDaveranuM kAmakAja che. mata gamata ane krikeTanA zekhIna che. gujarAtI samAjanA khajAcI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat kalakattA ( pazcima bhaMgAla ) :-duniyA ane bhAratamAM kalakattAnuM AgavuM sthAna che. vadhumAM gIca vastIvALuM A zahera. ahiM mAravADI, gujarAtI, paMjAnI ate bhAratanI badhI ja prajAnuM ' kAmbIneza" che. la khaI paDALAImAM khUba vistareluM ane zrI vRjalAlabhAi bhavAnabhAI rAjA mULa gAma sa vAbhI -khIjaDIA, geDaLa sTeTanA kalakatta mAM 1938 mAM AvyA jAmanagaramAM maTrIka sudhI bhaNyA kAlejamAM bhaNatAM bhaNutAM 1932mAM viramagAmanI satyAgraha chAvaNImAM gayA. ke leja cheDI deDheka varSanI sajA bhogavI. rANapura mIThAnA satyAgrahamAM pazu sajA bhAgavI. 1933 mAM jelamAMthI chUTayA khIDI pattA; tamAkunI lAInamAM kalakattAmAM AvI nekarI zarU karI paNa A jIvane nIrAMta tahotI. 1935mAM orisAnI payAtrA pU. bApujIe carU karI te vakhate www.umaragyanbhandar.com Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vajubhAI pharIthI tyAM pahoMcI gayA. 1938mAM kalakattAmAM lagabhaga 18 varSathI AvI vasyA che me. kalakattAmAM pattA tamAkunI dukAna karI. hAla "vRjalAla viThThaladAsa bhImajI caMdArANu"nI peDhImAM bhAgIdAra che. bIDIparA ane tamAkunuM kAmakAja kare che. chaganalAla enDa ku.nA nAmathI 24-25 mAramanIyana sTrITamAM dukAna cAle che. ahIMnI saMkhyAbaMdha jAhera zrI bhImajI nathubhAI pipa8 muLagAma "garu pravRttiomAM zrI vajubhAI agragaNya che. "baDA coravADa" atyAre junAgaDha pAse "zerabAga"nA nAmathI bajAra" vistAranI kAMgresa kamiTinA kAryavAhaka oLakhAya che. kalakattAmAM 1948 thI 5ttA-tamAkunuM samitinA sabhya che bIDI-pattA tamAku maracanTa kAmakAja calAve che. zikSaNa mATe ghaNuM dAna Apela che. eseziezananA janarala sekreTarI che zrI vajubhAI zrI devacaMda dAmodara saMdhavI mULagAma rAjakeTanA udAra ane nikhAlasa svabhAvanA che. kalakattAnI lagabhaga 50 varSathI kalakattAmAM hatA. cA, lekhaMDa, gujarAtI prajAnA sAcA sevaka che. bahArathI kirANA (karIyANuM) ane zera bajAranuM kAmakAja AvatA keIpaNa gujarAtInuM temane tyAM svAgata hatuM. Aje te temane deha vilina thaye che paNa thAya che. temaNe kalakattAnA garIba ane madhyama varganA lokone khUba madada karI. "DI. DI saMdhavI vaNika bhojanAlaya." zrI maganalAla aMdarajI kkaDa mULagAma TaMkArA ta calAvatA. A bhAjanAlayanA lAbha kAra gujarAtI laI zakate. ghaNI moTI khoTa sahana karI, kalakattAmAM lagabhaga 15 varSathI che. "maganalAla enDa paradezamAM cAlatA garIba mANasone te madada karatA. ka"nA nAmathI bIDI pattAnuM kAmakAja cAle che. zrI devacaMdabhAInA dharmapatni zrI narmadAbahena saMghavI A sevA kAryamAM hamezA AgaLa rahetA. A saurASTrazrI lAlajI viThThalajI zIMgALA rAjakoTanA. vAsI pati-patie khAnagI rIte paNa lokone madada 136 thI kalakattAmAM AvI vaselA. zarUAtamAM ghaNI karI che. skUla, madira, davAkhAnuM vI. sArAM 57 varSa nokarI karyA pachI potAno dhaMdho zarU dhArmika kAmamAM khulA dilathI temaNe madada karI, karyo, "vI. sI. lAlajI"nA nAmathI rUpacaMdaraya ke'ka kuTuone tAryA che. kalakattAnA gujarAtIonA sTITamAM bIDIpattA tathA tamAkunuM kAmakAja kare che. ItihAsamAM zrI. DI. DI. saMghavI ane a. so. dhArmika vRti LA, saMskArI ane sahRdayI che. narmadAbena amara thaI gayAM che. zrI devazI tulasIdAsa somaiyA mULa gAma jAmanagara zrI maganalAla kapuracaMda dezI, naM. 17 Ara. tAlukAnA "padharI" kalakatAmAM 35 varSathI AvI melIyana sTamAM prasa che, bhayA che the paNa jIva vasyA che. atre sutApaTTAmAM maganalAla popaTalAlanA saMskArI ane sAhitya premI khare.. saurASTranA nAmanI kApaDanI dukAna che. "eya. harilAla enDa mANa dara gAmanA vatanI che, nAnapaNathI ja kalakattAmAM kaM."nA nAmathI patA tamAkano dhadho kare che. lehANA AvIne vasyA che. yuvaka maMDaLamAM eka kAryakartA che. saurASTranA bhAyAvadara gAmanA zrI govIMdajI mulajI bI amRtalAla samajI mULa gAma rAjakeTa DAhyAbhAI paTela ahiM lagabhaga 25 varSathI AvyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. "bhurAbhAI rUganAthaprasAda"nA nAmathI cAlatI nAmathI amaratalAmAM paDhI che. kalakattAnA gujarAtIomAM peDhImAM bhAgIdAra che. saurASTranA jAma khajuraDImAM. te che ja; paNa AkhA kalakattAnA vepArI samudAyamAM che. 7 gujarAtI sudhI abhyAsa karyA pachI rojI- AgaLa paDatA che. baMgala rAjya temane 1963 mAM raTInI zodhamAM A tarapha AvyA che. je pI nI mAnada padavI enAyata karI bahumAna karyuM. saurASTrane mAnavI paraprAMtamAM jaI, rAjaya ane rASTranA jAmanagara tAbAnA jAmakhaMbhALIA janatAno ATalI cAhanA prApta kare te adbhuta gAmanA vatanI zrI chaganalAla lAdhAbhAI gAMDIta gaNAya. zrI savAIlAlabhAInuM hRdaya picuM che. mAnavaahiMnA sAmAjIka jIMvanamAM AgaLa paDatA che sevA- premI ane saMskArI che. te che ke, bhAvI, vikI, namra svabhAvanA ane saMskArI che. lagabhaga 5 vairSathI kalakattAmAM AvI vasyA che. saurASTranA amarelI gAmanA zrI prAguM jIvanadAsa mesarsa dvArakeza enDa kuM.nA nAmathI sutaranuM kAma lamIcaMda dezAI, bALapaNathI ahiM vaDI sAthe lagabhaga 30 varSathI kare che. "kalakattA yAne maracanTa AvelA. ahiMnI gujarAtI zALA ''kalakattA eMglo ezoziezananA pramukha ane upapramukha tarIke gujarAtI skUlamAM bhaNI kalakattA yuniva sevAo ApI che. jagannAthapurI gauzALAnA tathA thayelA. lagabhaga 20 varSathI "prANajIvanadAsa enDa gajarAtI zALA zikSaNa kamiTImAM varSo sudhI rahI kanA nAmathI "cA"ne dhaMdhe kare che. badhA bhAI e kAma karyuM che. zrI chaganabhAI nAma kamAI gayA. kalakatAmAM ja che. kema ke jAte bhega ApanArA ane sadguNI che : saurASTranA jAma khaMbhALI nA zrI. tulasIdAsa khaTAu me jeThAbhAI khaTAubhAI'nA nAmathI sutaranuM - zrI chaganalAla bArAI, saurASTranA jAma- holasela (jaththAbaMdha vepAra) kAmakAja kare che. lagabhaga khabhALIyA gAmanAM- junA vakhatamAM InTara sudhI 35 varSathI A peDhI cAle che. abhyAsa karele kalakattAmAM lohANA jJAtinA dhaNI - moTI saMkhyAmAM dhare che ane A bhAio sAmAjIka saurASTranA mAMgaroLa gAmanA zrI nagInadAsa kSetre ane sevA bhAvanAmAM vaNA AgaLa paDatA che. kezavajI zAha ame kezavajI enDa kuM."nA nAmathI rapahiM judI judI jJAtionA ghaNA vADA che paNa naM. 3 pileka sTrITamAM lagabhaga 60 varSathI vepAra darekanI dRSTi Arthika jarUrIAtavALAne madadarUpa dha dha kare che cA, cekhA, hArDavera, ganIma lI.nuM thavAnI vizeSa hoya che. bahANA yuvaka maMDaLa"nI ekasape TenuM kAmakAja cAle che. A peDhI dhaNI zarUAta zrI chaganalAla bArAIe karelI. teo jANItI cheahiMnA lagabhaga 10 hajAra jeta pAyAnA kAryakara che. bhAI emAM zrI nagInadAsa AgaLa paDatA che. navadvIpa (ba gAla), muMbaImAM ane bIje ThekaThekANe vepArI - zrI savAilAla kezavalAla zAha je pI mULagama peDhI che. dhArmika vRttivALA che. sthAnakavAsI jaina bhAvanagaranA kalakattAmAM lagabhaga dAyakAthI AvyA saghanI kamiTinA membara che. haze. A murabbI bI e. enarsa IglAMDamAM thayelA kalakattAnI jutAmAM junI peDhI, jaina dharmamAM khUba rasa saurASTranA jetapura gAmanA vatanI zrI vanecaMda levAvALA. bahu jIvaTabharI draSTi chatAMya jyAM kharcavuM jhaveracaMda desAI 50 varSanA vRddha chatAM yuvAna yogya hoya tyAM sauthI AgaLa ratanazI chavadAsa"nA jevA utsAhI ane jJAtinI pratimAM Age 1 * bhAre. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaccha saurASTranI bhAtIgaLa asmitAnA prakAzana prasaMge zubhecchA pAThave che inDasTrIcala sTIla TreDarsa 32 2, lA hA bha va na pIDI me leA rADa muMbaI - 9 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat E www.umaragyanbhandar.com Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phena:- pI. sI. e. oDITa varga -ba sabhAsada saMkhyA maMDaLI vyakti nAmadAra sarakAra - 25 17 zerabhaMDaLa maMDaLI vyakti nAmadAra sarakArazrIne zeraphALo rIjharva tathA anya phaDe 18,240-00 9100-00 140 9000-00 21,409-31 amArA saMdhamAMthI nIce jaNAvela vastuo je hAjara sTomAM haze te maLaze (1) rasAyaNIka khAtara - (1) supara phAskeTa (2) emonIyA salapheTa (3) DrAya emephepheTa () nAITro phepheTa (5) ema phesipheTa (6) mera mizraNa (2) kuDa oIla, mobIla oIla, grIsa, (3) mazIna enDa hArDavera vagere (4) eIla ejana, ilekaTrIka moTarsa pampa (5) reDImIkasa kalara, belatela sapheda, kalara Tyuba vigere (6) ge-pAIpa, rabbara paTTAo, hejapAIpo plAsTIka pAIpa, AlakethIna pAIpa (7) A saMgha nAmadAra sarakArazrInA khAtA taraphathI je cIja vastuo saMghane ApavAmAM Ave che tenuM paNa sarakAzrInA khAtAnA niyamone AdhIna rahIne kAmakAja karI grAhakone saMtoSa ApIe chIe. e. DI. kapAsI vallabhabhAI arajaNabhAI paTela menejara pramukha zrI lAThI tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI. lAThI zubhecchA pAThave che bAbarA tAlukA sahakArI kharIda vecANa saMgha bAbarA tAluko amarelI jillo saDa. maMDaLI 1928 sabhya saMkhyA : vyaktIgata 9 sthApanA tArIkha : 15-9-1956 noMghaNI : naMbara 1551 zera bhaMDaLa : rU. 8640-00 anAmata phaMDa : rUA. 29,613-pa7 anya phaMDa : rU. 8,823-79 anya noMdhaH-cha zAkhAomAM sastA anAja, khAMDa, zIMgatela, kerosIna. sAbu, vigere vecANa karAya che. uparAMta heDa ophisa tathA vepAra vibhAga zAkhAmAM jaththAbaMdha, levI zIMgatela, sImenTa, nAITrojhana ane supara phephTa khAtara jaMtunAzaka davA, bIyAraNa vigerenuM jaththAbaMdha ane chuTaka kAmakAja thAya che anya kAmakAja vikasAvavA vicAraNA heThaLa che. hiMmatalAla ha. savANuM kALIdAsa bha. devamurArI menejara pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeTha tribhavanadAsa bhANajI jaina garlsa hAIskula bhAvanagara sthApanA zikSaNa vidyArthInIonI saMkhyA sane 1909 bALa maMdirathI 11 dhoraNa 1200 thI vadhu strI e saMsArI jIvananuM madhyabiMdu che. kuTuMbajIvanamAM zAMti, sukha, AnaMda, ArAma ane saMtoSanuM nirmaLa ane svaccha vAtAvaraNa hoya te devakanuM sukha A duniyAmAM sau ke mANI zake. janmathI ja bALakane uchera mAtA kare che. mAtA eka se zikSakanI garaja sAre che, mAtAmAM zikSaNa, saMskAra, prema, dayA ane mamatA hoya to tenAM saMtAnonAM jIvana paNa unnata ane saMskArI bane che. jeTalA avatArI purUSo saMte, vIraddhAo, dezanetAo, paMDite, rAjyakartAo tathA udyogapatio ke saMzodhake thaI gayA teonA ghaDataramAM pUrvajanmanAM puNyakarmo, sAnukuLa saMcAge, gharanuM vAtAvaraNa ane purUSArthano jeTalo phALo hoya tenA karatAM mAtAne phALe sauthI vadhu hoya che. mATe ja strIkeLavaNInuM sthAna AgavuM che ane bahu mahattvanuM che. zeTha tribhovanadAsa cAra copaDI bhaNyA nahotA. chatAM jJAnI, DAhyA ane vicAraka hatA. garibAImAM janmyA ane ucharyA. mAmulI nekarImAMthI vadhatA vadhatA nAnA dukAnadAra banyA. temAMthI moTA vepArI ane zAha sodAgara banyA. paisA kamAtA gayA ane sAthe sAthe kharacatA gayA bhAvanagaranA zrImaMta nAgarikomAMthI keIe te samayamAM AvI svataMtra khAnagI saMsthA ATalI moTI rakama ApIne zarU karI hatI. A gRhasthe sauthI pahela karI hatI. pite baha bhaNyA nahotA paraMtu, vAMcana, vidvAno ane sAkSarono sahavAsa, sadguruone upadeza, ane lekakalyANa karavAnI tivra utkaMThA-A badhI anukuLatA ane sAthe zikSaNaprema ane dilanI udAratAnA pratika rUpe A saMsthAnI sthApanA thaI. saMsthA krame krame vikAsa pAmI. temanA vAraso ane kuTuMbIjane saMsthAne vividhalakSI hAIskula banAvavAnI bhAvanA rAkhe che. zikSaNa saMsthAnI mahattA AlazAna makAna, vidyArthIonI moTI saMkhyA, TreinDa zikSakone sTApha, puratA zikSaNanAM sAdhana ke bahAranI pravRttio ke kAryakramamAM ja samAI jatI nathI ke purI thatI nathI. A badhA aMge jarUranA che, upayogI paNa che paraMtu jyAM sudhI temAM zista, saMskAra, sAruM zikSaNa, buddhi ane zaktino vikAsa kAmano utsAha, saMpa, sneha, sahakAra ke saMgaThana - A ane AvA sadguNone vikAsa na thAya, jIvananuM ghaDatara na thAya tyAM sudhI te Adarza saMsthA na kahevAya. amArI bhAvanA A saMsthAne Adarza banAvavAnI che, paraMtu jyAM sudhI sarakArI keLavaNIkhAtuM, sarakArI amaladAro ane zikSaNane aMgenA AjanA sarakArI kAyadA-kAnune anukuLa ane pratsAhana Ape tevA na thAya tyAM sudhI gujarAtamAM koI paNa vyakti ke saMsthA Adarza saMsthA sthApI na zake ke banAvI na zake. sArA zikSako vinA zikSaNa sAruM thAya nahi. Aje cetanavaMte AtmA nathI rahyo. je saMsthAo che te mAtra jaDa deha tarIke kAma karI rahI che. chatAM temAM cetana lAvavAnI amArI utkRSTa bhAvanA che. TrasTI maMDaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With best compliments from: PARDON is the Virtue of Victory - J. MAZZINI AR A wwwwwwwwww NAAMANN M wwwwwwwwwww w Indian Rubber Regenerating Co. Ltd; Kamani Chambers, Nicol Road, Ballard Estate BOMBAY - 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryakta che. jaina zvetAMbara saMdhanA pahelA joInTa AvI vasyA che. "InTara nezanala TreDIMga kuM."nA sekreTarI hatA. kalakattA lAsTa ejansInA nAmathI nAmathI naM. 28, cAinA bajhAra sTrITamAM sTava, vepAra rojagAra kare che. vinayI ane premALa phAnasa, Torca, beTIjha vI nuM kAmakAja kare che. zrI svabhAvanA che. kalakattA bAlamaMdiranI vakIga kamiTinA sabhya che. saurASTra visA zrImALI mitra maMDaLanI kAryavAhaka saurASTranA jAma khaMbhALIyAnA mULa vatanI zrI samitinA sabhya che. hIrajI ThAkarazI rAjaDA ane moTAbhAI zrI suMdaradAsa ThAkarazI A bhAie lagabhaga 35 varSathI kalakattAmAM zrI nAnAbhAI viThThalabhAI pArekha jUnAgaDhamAM zikSaNa AvI vasyA che. nAnI vayathIja vepAramAM paDelA A prApta karI 1939 thI kalakattAmAM AvI vasavATa bhAIe vepAramAM nAma kamAyA che. sutara kApaDanuM karyuM che. jaththAbaMdha kAmakAja kare che muMbaImAM paNa "suMdaradAsa ThAkarazI"nA nAmathI peDhI cAle che. "morArajI vallabhajI saurASTranA junAgaDha gAmanA zrI nAnAbhAI rAjaDA"nA nAmathI khaMbhALIyAmAM eka dharmAdA viThThaladAsa pArekha 1939 thI kalakattAmAM AvI vasyA davAkhAnuM calAve che. A kuTumba dhArmika vRttivALuM che. mesarsa parIkha bradharsanA nAmathI naM. 1 pocugIjha ane saMskArI che. carca sTrITamAM vepAra rojagAra kare che. Friends of Burma Society nA sekreTarI che. saurASTranA vaDIyA pAsenA jUnAgaDha sTeTanA, terI gAmanA vatanI zrI motIcaMda harakhacaMda zeTha, saurASTranA amarelI gAmanA zrI bAbubhAI 1921 thI kalakattAmAM AvI vaselA zarUAtamAM bhAIca da saMdhavI 1919mAM kalakattAmAM AvyA, "kesarIyA ku."mAM bhAgIdAra hatA. have "umedabhAI ahiM me. jIvaNalAla lI.mAM nokarImAM joDAyA. enDa ka.mAM bhAgIdAra che, kapoLa vaNIka jJAtinA zrI bAbubhAIe jIvanamAM dhaNuM taDakA chAyA joyA che. 1944 thI potAnuM zrI jagajIvena zIvalAla desAI, saurASTranA sAyalA ravataMtra kAmakAja me. nyu. orIenTala sTArsanA (bhagatanuM gAma) gAmanA vatanI che. je varSanI nAnI nAmathI kare che. vaye kalakattAmAM AvelA, atyAre lagabhaga 60 varSanI umara che. zarUAtamAM jagajIvata naMbakalAla enDa saurASTranA vAMkAneranA vatanI zrI manubhAI rAyacaMda kuM."nA nAmathI kolasAnuM kAmakAja kareluM. hAlamAM saMgalI- milanasAra svabhAvanA, sevAbhAvI ane atrenI naM. 129, rAdhA bajAra sTrITamAM, e. je. esa. gujarAtI zALA (bhavAnIpura) tathA bALamaMdiranI dezAI enDa ka"nA nAmathI kolasAne vepAra kare che. pravRtimAM paNa sakriya kAryakartA che zikSaNu puruM karI : kalakattAmAM jaina sthAnakavAsI jaivetAMbara sa dhanA pitAzrInA cAlu dhadhAmAM paDI gayA che. me. rajanIkannAla sekreTarI che. gujarAtI sahAyakArI davAkhAnAnI kAryavAhaka enDa kanA nAmathI dha dha kare che. ' samitinA sabhya che, jJAti kSetre AgaLa paDatA che. zrI gIradharabhAI becaralAla jasANI rAjakeTanA ' zrI amRtalAla jIvaNadAsa mahetA saurASTranA jANItA jhaverInA putra ahiM varSothI AvI vasyA che. jetapura gAmanA vatanI, kalakattAmAM lagabhaga varSathI lagabhaga 50 varSa pahelAMnI ahiM jhaverAtanA vepAranI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peDhI che. zrI. khecarabhAi jasANIne tyAM 1939 mAM pU. bApujI AvI rahyA hatA. A kuTumba sAduM, saraLa, khAdIdhArI ane saMskAra che zrI gIradharabhAi jhaverI mAMDaLanA pramukha hatA. bhavAnIpuranA gujarAtI bhAIonI pravRttimAM AgaLa paDatA kAryakartA che. saurASTra merakhInI eka khUba pratibhAzALI vyakti zrI cheoNTAlAkha DI. ThAkura B. Com. LL. B. ApaLe AgaLa Avela zrI cheTubhAI kalakattAnA gujarAtIomAM khUbaja jANItA che. Indian Chamber of commerce, Calcutta mAM AsI. sekreTarI hatA. vepArI saMsthA, zikSaNu saMsthA, ane gujarAtInI dhaNIkharI saMsthAomAM te mukhya sevA ApanArAmAM eka che. sI. DI. Tekkara'nA nAmathI kemIkalsa lAInamAM ImporTanu tathA 'menyuphekcararsa' ejansInuM kAmakAja kare che. kalakattAmAM leAhANA jJAtinI dhaNI mATI vastI che. temAM lehANA yuvaka maMDaLanA pramukha che. atrenI eglA gujarAtI zALAnA pramukha hatA sAmAjIka. vaipArika ane zikSaNa kSetre zrI TubhAi kalakattAmAM zreNI AgaLa paDatI vyakita che nirAbhimAnI, sevAbhAva, sajjana ane saskArI che. deza paradezamAM bahu karyA che. saurASTranA gaurava samA zrI choTubhAI kala'tta nA gujarAtIomAM prANa samAna che saurASTranA UnA gAma pAse Avela ' sImara ' gAmanA vatanI zrI bhAIcaMdabhAI hemacaMdra zAha atre vyA te jaththAbaMdha vepAra kutI peDhA mesasa maganabhrAkSa enDa mAM bhAgIdAra che. dhArmika pravRttimAM sArA rasa ye che. '7 saurASTranA lIMbaDI gAmanA zrI hiMmatalAla maNIlAla zAha ahiM mahetA bilDIMga, kenIMga sTrITamAM "phemasa kremIsTa " nA nAmathI vepAra dhaMdho kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat saurASTranA khIjaDI pAse khArI' gAmanA zrI nAthAlAla zAmaLajI bhaTTa ahiM "me amara hira enDa kuM " nA nAmathI 'cA' nuM kAmakAja kare che. saurASTranA verAvaLa gAmanA vatanI zrI trIbhAvanadAsa rAyacaMda dvArA me. jamanAdAsa tribhovanadAsanA nAmathI cA' nuM kAmakAja kare che. saurASTra jetapuranA zrI kezavalAla durlabhajI zeTha atre vesTana TreDIMga krarporezananA nAmathI peAtAnu kAmakAja kare che. svabhAve dayALu ane dAnezvarI che. saurASTranA rAhIzALA-vAyA nIMgALAnA mukhya vatanI zrI kAThArI nadalAla kezavajI ahiM " kAsa eDa menyu. " nA nAmathI ekasa banAvavAnA kArakhAnAmAM bhAgIdAra che, atrenA gujarAtImAM AgevAna vyakti che. dhArmika vRttivALA ane mIlanasAra svabhAvanA che. saurASTranA jAma-khaMbhALIyAnA mULa vatanI zrI goradhanadAsa bhagavAnadAsa temanA khAdAdAnA vakhatathI ahiM AvI vasyA che. varSoM sudhI vrajamAM rahyA. chellA 50 varSathI ahiM DAlamela temaja rITeka sunanuM kAmakAja kare che. dharmika vRttivALA, saraLa, ane nirAbhimAnI che. saurASTranA rAjakATanA jANItA 31. maNIlAla zAhanA suputra zra caMdrakAnta M. B. B S thayA pachI ahiM AvI vasavATa karyo che, ahiMnI gujarAtI janatAmAM khUba jANItA ane sAmAjIka kAryakartA che. gujarAtIonI ghaNI sasthAomAM zrI cadrakAnta AgevAna kAya karyo che. www.umaragyanbhandar.com Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA jANItA "thAna" pAsenA thadhalapuranA moTA lagabhaga 12 chellA che. A pradeza bahuja mukhya vatanI zrI prANajIvanadAsa turakhIyAnA suputra garIba che. ahiMnA leke jIvana ane saMskAra zrI bhogIlAla prANajIvanadAsa ahiM "prANajIvanadAsa gujarAtane ghaNu maLatAM Ave che. A pradezamAM ghaNA enDa sansa' nA nAmathI sAyakala tathA tenA spera dAyakAo pahelAM gujarAtIo AvelA ane te A pArTasane jaththAbaMdha vepAra kare che. temanA patni sthAnika janatAmAM mizrita thaI gayAM che, ane A so. sarajabena ane zrI bhogIlAla premALa orissAmAM puruSArtha ane sAhasikatAthI pa nuM ane saMskArI che. AgavuM sthAna jamAvI, janatAnI sevA karI che. kaTaka cha -zrI amRtalAla gokuLadAsa dAvaDA rAjakoTanA jANItA zrI harakhacaMda khaTurIyA mIThApura saurASTranA kaTaka sAhebajAdA bajAramAM nokarI vakIlanA kuTumbI zrI kezubhAI khaMjarIyA ahiM kara che. varSothI AvI vasyA che. kemikalsa lAInanuM ghaNuM moTuM kAma kare che. atrenA gujarAtI samAjanA zrI anaMtarAya prAgajI dezI bhAvanagaranA, bakSI pramukha che ane eka agragaNya vyakti che. bajAramAM sAyakalanI dukAna che. zrI araviMdakumAra kezuradAsa saMghavI amarelInA phoTogrAphI mAlasAmAnanI dukAna che. verAvaLanA zrI kanaiyAlAla haragovIMdAsa kalakattAnA lagabhaga lAkheka gujarAtIomAM je. mahetA dalIcaMda enDa bradharsanA nAmathI vepAra kare che. sorASTravAsIonA saMparkamAM huM Avyo chuM te zrI kanaiyAlAla harajIvanadAsa bhAvanagaranA, uparAMta bIjA bhaNuM bhAI-oNne haze paNa tenI e pUratI mAhitI mArI pAse na hovAthI ahiM ceDAja. elyuminiyamanuM kArakhAnuM che. bagasarAnA zrI kAntIbhAI virajIbhAI zeTha sonA-cAMdInuM kAma ja kuTumbano saMkSiptamAM paricaya Ape che. kadAca kare che. cItalanA (saurASTra) zrI caMpakalAla mohanalAla A 2 thanuM punaH prakAzana thaze tyAre bIjI eDizanamAM mahetA atre naMbakalAla enDa kanA nAmathI vepAra vadhu kuTuene paricaya vAMcaka varga samakSa rajU karazuM. kare che. mahuvAnA zrI jayaMtilAla rAmajI dezI sonA-cAMdIne dhaMdho kare che. mahuvAnA ghaNuM kuTuMbo zrI amRtalAla sAyANa ane kalakattA plAsaTIka che. ghaNAkharA sonA-cAMdInA dhaMdhAmAM paDayA che. bI. ena verAyaTI sTasanA nAmathI kAmakAja kare che. bAbulAla kezavajI zeTha, bAburAla enDa ku. nA saurASTranA vatanI che. ahiMnI sAmAjIka pravRttiomAM nAmathI sonA-cAMdInuM potAnuM kAmakAja kare che. khUba rasa le che. udAra svabhAvanA ane paropakArI teo mahudhAnA che ane gujarAtI samAjanA AgevAna jIva che. kAryakartA che, zrI bAvacaMda maMgaLa mahetA, ama relInA che. bAvacaMda ena ko nA nAmathI sonAorissA athavA kaThala pradeza - A cAMdInuM kAmakAja kare che. sAmAjIka ane zaikSaNika pradezanA judA judA jIllAomAM lagabhama 12 hajAra pravRttimAM sAro rasa bhe che. mahuAnA zrI vRjalAla gujarAtIo vase che. temAM saurASTravAsIonI ghaNI gopAlajI gAMdhI kalyANajI gopAlajInA nAmathI moTI saMkhyA che. hiMdu-musalamAna ane anya jAtio sonA-cAMdInuM kAma kare che. sAmAjika sevAnA kAryomAM maLIne lagabhaga 7000 saurASTravAsIo che. nAnA sArA rasa dharAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 ahi khATavA, dhArALa ane gAMDaLa taraphanA memaNu ane muslima bhAionI vasti dhaNI che khakSI bajAra ane maMgaLabAga vistAramAM sArASTranA vasatA kuTumbA madhyamavarganA ane AkarIyA vadhAre che. zrI nAnajI haribhAi paTela upaleTAnA, mahiM jAjapuramAM kArDiyAvADa sTAranA nAmathI dhaMdhA kare che. saurASTra gujarAtI hATala calAve che. latIpuranA zrI mahAza'kara kALIdAsa ahiM bhImA AIsa phekaTarInA nAmathI kharaphranuM kArakhAnuM calAve che. zrI muLajI kAnajI tannA jAmanagaranA che. ahiM orissA sarakAranA Dio ane TelIgrApha khAtAnA cIpha ophIsara che. thAna ( saurASTra ) nA vAdharI sAmaMta sAdu ahiM khetInuM kAmakAja kare che. saurASTranA vAdharI kuTumbe paNa A pradezamAM vase che. akhA umara abdula zakura tathA abdula gaphAra royA mahaMmada dhArALanA che ane mAla goDAuna vistAramAM dalAlInuM kAma kare che. zrI habIba ismAila vIrANI junAgaDhanA ahiM mAla gAdAma vistAramAM lAlInu kAmakAja kare che zrI prabhulAla nAthAlAla pATaDIyA khAlabhAnA vatanI che. zrI prImIyara kAla ejansInA nAmathI kAlasAnuM kAmakAja kare che. zrI bhagavAnalAla jeThAlAla dave, haLavadanA zrImALI brAhmaNa atre nayA jAramAM potAnA dhaMdhA kare che. upaleTAnA jIkara abdula latIph memaNu che; peAtAnA karIyANAnA vepAra che. ajIja abdula latIphanA nAmathI kAmakAja kare che. pAlItANAnA mahamadabhAI uMmarabhAI memaNu kAThIyAvADa leAra milanA nAmathI kaTaka bAjumAM " codanAra " gAmamAM vepAra kare che. zrI jeThAlAtha kALIdAsa paDayA kaeNTeka jIllAnA jAjapura gAmamAM jeThAlAla kALIdAsanI kuTuM. nA nAmathI konTrAkaTaranuM kAmakAja kare che. sIhAranA mukhakara usamAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat emAnA zrI gAravanadAsa lakSmIdAsa viThThalANI DAmIopethIka DeAkaTara che. jAjapura rIDa, DI kraTakamAM dhaNAM varSothI AvI rahyA che. upale|nA memaNu abdula gaphAra abdula karIma kaMTaka jIllAnA bhInajArapuramAM rahe che ane vepAra kare che. phLAhAMDI jIllA (orissA) A vistAramAM lagabhaga savAbaso para gujarAtIeAnA che, temAMnA thADA saurASTravAsIone ahiM TuMkamAM yaricaya ApyA che. saurASTravAsIonA lagabhaga pANAbaso kuTummA che ane lagabhaga 800 mAbhusAnI vasatI che. TaMkArAnA catrabhuja darajI kakaDa catrabhuja enDa kuTuM.nA nAmathI bIDIpattAnA vepAra kareche. keroAdanA zrI choTAlAla vIraca sonI khAmunnAla vIracaMdanA nAmathI sonInuM kAmakAja kare che. kaLAhAMDI jIllAnA kharIyAra gAmamAM rAjakeTanA zrI naTavaralAla cunIlAla bhaTTa DeAkaTara che. kharIyAramAM bIjA zrI zAmajI dayArAma Thakkara dhroLanA che, konTrAkaTaranuM kAmakAja kare che. majeDInA 'mArAmabhAI hAsama anAjanA kamIzana ejanTanuM kAma khaDIyAra roDa, phaLAhAMDA jIllAmAM kare che. abdula karIma hAsama mahANI lAkhanuM kArakhAnu cAve che, orIssA zaikSaleka www.umaragyanbhandar.com Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ InDasTrIjha, lAkha paradeza khAte ghaNuM moTA pramANamAM saurASTranA che. marIyAra rADamAM caMdrakAnta bI. kAmadAranA ekasaporTa thAya che. nAmathI karIyANune vepAra kare che. vAMkAneranA jaina semacaMda catrabhuja zAha saurASTra provIjhana sTArsanA atrenI kasturabA sArvajanika gujarAtI skulanA nAmathI anAja karIyANAnuM kAmakAja kare che, zikSaka zrI gaNapatarAma gaMgAza kara jozI haLavadanA che. ceTIlAnA zrI kAntIlAla popaTalAla parIvAra junAgaDha(kALAMhAMDI chalo)sAvarakuMDalAnA sumana reDamAM ja calAve che, tAramahaMmada, bAvANI sTArsanA nAmathI phensI guDajhanuM kAmakAja kare che. valImahaMmada abdula karIma paTela amarelInA zrI bhAnulAla ratIlAla mANeka janatA sAvarakuMDalAnA ane karIyANAnuM kAma kare che. sAyakala sTArsanA nAmathI kharIyAra rAma dukAna calAve che. ahiM sArASTranA lohANA kuTuo bhavAnIpaTanA (kaLAhAMDI jIllo):- morabInA cImanalAla bhAIcaMda mahetA atre meIna bajAramAM zrI ramaNIkalAla nAthAlAla kAmadAra rANapura karIyANAne vepAra kare che. ghaNuM che. { oIla ejananA utpAdakone khuza khabara $ "jaya zrI inDasTrI jha" grAma :- jayakendra phona-phekaTarI-C/o 4863 , gharane 4307 spezIAlIsTa lIsTara tathA pITaranI DAyapheIma grAInDa phInIza kaeNnka zAphaTa - lakhe yA maLo - 10 - bhaktinagara sTezana pleTa, rAjakeTa - 2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHIP YOUR CARGO FROM BEDI TS CHEAP AND QUICK Phone :- 120 & 551 Grams :- ARVIND Co. ARVIND & Co. Station Road, JAMNAGAR. Bunder Road, VERAVAL. Mill Phone :- 52 Office Phone :- 24 With Best Compliments Erom . SHREE MADHAV OIL MILLS Co., . . BAGASRA (Dist. Amreli) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTra-kacchanA udyogonI samIkSA. - caMdrakAnta manalAla pAThaka bhAratanA audyogika vikAsamAM mahArASTra, baMgALa ane madrAsa pachI gujarAtanuM sthAna Ave che. gujarAtamAM amadAvAdanI AsapAsa ghaNu udyoga kendrita thayA che. rAjakoTa, surata, bhAvanagara, jAmanagara, porabaMdara, vaDodarA, vagere zaheromAM paNa udyoga sArA pramANamAM che. gujarAtanA cha hajAra jeTalA udyogamAMthI behajAra jeTalA udyoge saurASTra ane kacchamAM AvelA che. temAM vividha vidyogodareka jIllAmAM keTalA che teno kaThe nIce Apela che saurASTra tathA kacchanA-lai ughoga e cha lAvAra ane udyogavAra ( mbara 1965). jkAca, mATIbIna lehayaha bAta vIjaLInA rasAyaNa kAma ane sAtha-kAca, mATI padArtha | kApaDa dhAtu | yaMtra sahitI uSA | yaMtro - J. jale sImenTa | amarelI | 1 |- 1 | 1 | 1 | 2 | - 4 | 1* bhAvanagara | 9 | | 7 | 71 | 20 | 11 74 | 214 jAmanagara 1ra | 4 | 7 | 6 | 144 | 18 :. 13 | ra7ra | 476 junAgaDha | 2 | 1 | 5 | 4 | 8 | 12 | 8 | 75 115 kaccha | - - - - 5 | * | 1 | 2 | 40 rAjakoTa * 8 '14 25 | 18 | 90 | 111 | 48 | ra1 | pa76 surendranagara | . - 1 | ya | 8 | 11 / 18 | cha | ra (171 kule | 33 |25T 57 | 44 5 43 | 185 | 88 | 744 { 159 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654 amerikA, IglAMDa, jApAna, jarmanI, raziyA udyoga khAtuM bhAre jahemata uThAvI rahyuM che. phAunDa, ityAdi vikasIta dezo udyoga dvArA ja pragati sAdhI kemIkala, TekSaTAIlanA niSNAto audyogika vistAranI kayA che. udyoga vikAsa mATe dareka paMcavarSIya mulAkAta le che. bhAvanagara, jAmanagara, rAjakoTamAM yojanAmAM vadhune vadhu bhAra makAne ja rahyo che. TekanIkala TreInIMga mATenI saMsthAo che. vadhu utpAdana pariNAme udyoga mATe utsAha ane vAtAvaraNa kArya hAtha dharavA mATe rAjakeTamAM proDakaTIva jaI rahyuM che. saurASTra tathA kacchamAM udyoga kAunsIlamAM mArgadarzana maLe che, jAmanagara, rAjakeTa, - sthApavA sagavaDa ApavA gujarAta sarakAre keTalIka junAgaDha, porabaMdara, bhAvanagara, amarelI, mahuvA, audyogika vasAhate sthApI che. keTalIka vasAhatanA jApharAbAda, merakhI vagere sthaLoe TekanIkala zikSaNa kAryo cAlu che tyAre keTalIka vasAhatonA kArya vidyAthIone apAya che haju paNa TekanIkala zALA prAthamika kakSAe che. sthapAya te vidyArthIomAM TekanIkala kSetra mATe bIja vavAya te jarUrI che. vasAhate :-bhAratanI prathama audyogika vasAhata e manubhAI zAhanA prayAsathI rAjakeTamAM 1955mAM zAdhana zALAo :-udyogano vikAsa sthApAyela che. A vasAhatanA pariNAme sAdhana para che. bhAratamAMthI prApta thatI kAcI dezamAM seMkaDe vasAhata, ubhI karavAnA kArya hAtha vastumAMthI sadara ane sArI vastunuM nirmANa karavA mATe dharavAmAM Avela che. gAMdhIdhAma, bhAvanagara, surendra- paddhatisaranuM saMzodhana anivAryo che. nagara, lIMbaDI, jAmanagara vagere sthaLoe vasAhatanA bAMdhakAma cAlu che. tyAre junAgaDha, khaMbhALIyA, (1) saurASTramAM mIThanuM utpAdana bhAratanA mAdhApura (kaccha), surendranagara, goMDala, mahuvA, AjI mIThAnA utpAdananA 50% che. mIThAnA agarAmAMthI odyogika vasAhata-rAjakoTanuM kArya prAthamika kakSAe ADa pedAza mATe, vadhu utpAdana mATe, bhAvanagaramAM che je ekAda be varSamAM AkAra leze. marIna rIsarca ITIyuTa che. tenI bhAratamAM sArI evI gaNanA thAya che. bhAvanagara, porabaMdara ane jAmanagarane keTalAka vistAra audyogika vistAra tarIke jAhera thayela che. temAM eka udyoga khIlavI zakavAnI zakayatA che. (2) phAunDrI-amadAvAdamAM naroDA khAte meTara sakala leboreTarI TuMka samayamAM zarU thanAra che. plAsTIka udyoga eka audyogika vistAramAM sArA tene lAbha phAunDrInA saMcAlake gujarAtabharamAMthI pramANamAM khIlavI zakAze. peTrokemIkarasanA vikAsathI leze ja plAsTIka udyoga sArA pramANamAM vikasAvI zakAya tema che (3) galAsa ane mIremIkanI saMzodhana zALAnI 9dyoga mATenI sagavaDa :-pANI, vIjaLI, jarUrata che. ana-vAMkAnera, ke mArI pAse rIjInala rastA, tAra TapAlanI sagavaDa vi. badhI sagavaDavALI rIsarca leboreTarI zarU thAya te piTarIjha udyogone odyogika vasAhate sthApI nAnAnAnA udyogapatione ghaNe lAbha maLaze temaja keTalIka navI zarU thatI AkarSe che. navI yojanA mATe mArgadarzana ApavA piTarIjhane mArgadarzaka nIvaDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 5 (4) sImenTa rIsarca leboreTarI-dvArakA, para- thANA udyoga pura jhaDape khIlI nIkaLyA che ane baMdara, jAmanagara, ke ravADa, verAvaLamAM kaI sthaLe nIkaLe che. sthapAya te gujarAtanA sImenTa udyoganI sArI sevA thaze. vIjaLI ane pANuM -gujarAtanA udyogomAM vijaLIne prazna prANaprazna che. ghaNA udyogapatio (5) gujarAtamAM khanijo vipula pramANamAM che. sAjA kaccha ane gujarAtamAM saurASTra, kaccha ane gujarAtamAM udyoge khaseDavA mInarasanA saMzodhana mATe eka saMzodhanazALA mAge che athavA zarU karavA Icche che. paraMtu vijaLI aMjAra, jAmanagara, bhAvanagara vase che ane pANInA prazno vicAra khoraMbhe rAkhe che. choTAudepuramAMthI koI sthaLe thAya te khanija udyoga udyoga ane khetIno vikAsa vijaLI para rahe che. 'vikasI zake tema che. dhuvAraNathI vijaLI ThIka pramANamAM maLI che paraMtu bhukha saMtoSANI nathI. ukAInI vaijanA 1970mAM purI thaze tArApura aNukendramAMthI vijaLI maLaze (6) TekSaTAIla rIsarca leboreTarI aTIrA ane ukAI narmadA yejanA thaze tyAre gujarAta vidyuta Tayare amadAvAdamAM che. ne pANI mATe svAvalaMbI banaze macchu nadInA baMdhanuM kAma zarU thayuM che te saurASTra mATe zubha (7) vaDodarAmAM InDasTrIyala rIsarca leboreTarI cihna che. vijaLI sArA pramANamAM sAdhya banyA bAda paNa vividha vastunI tapAsaNI ane saMzodhana mATe ilekaTro-kemIkala tathA chela-meTarIMchakala udyoga vikasAvI zakAze. pANI ane vijaLInI savalata sAruM kArya bajAve che. male te jarUra A kSetre jhaDapI vikAsa thaI zake tema che. bajAra ughogomAM taiyAra thayela vastuonuM bajAra sAruM hovuM joIe. hariphAImAM navA udyoga- khanijo para AdhArIta udyoge saurASTramAM patine vadhu sahana karavuM na paDe te mATe laghuudyoga dariyA kinAre talA, jApharAbAda, caravADa, mALIyA, maLanA niSNAto najIvI phI laI mArakeTa sarve mAMgaroLa, porabaMdara, jAmanagara, temaja lIMbaDI, karI Ape che. mAlanI guNavattA jALavavA tathA vAMkAnera, vagere sthaLe cunAnA patthara male che. tenA nikAsa mATenA mAla viSenI mAhitI gujarAta para AdhAra rAkhatA somenTa, seDAeza, keTIkaseDA, sarakAranuM udyoga khAtuM ApatuM rahe che. ejInIyarIMga kelazyama kArabAI vagere udyogenuM sakSepamAM varNana guDjha, kemIkalsa, vejITebala oIla, kheLa, mIThu karela che. verAvaLathI koDInAra paryata kemIkala greIDa TekSaTAIla, sIleka, reyona, henDIkrAphaTa, jarI vagerenA cunAnA patthara male che. mAla nikAsa karavA mATe maMDaLanI racanA thayela cheja. bhAratamAthI vadhu mAla nikAsa karI mahAmuluM huMDiyAmaNa sImenTa -saurASTramAMthI prApta thatA cunAnA kama vadhu meLavAya te mATe kendra sarakAra lakSa ApI pattharonuM rasAyaNuika baMdhAraNa sImenTa, banAvavA rahela che. kacchamAM kaMDalA baMdarane mukata baMdara tarIke mATe anurUpa che dvArakA, porabaMdaramAM e. sI. sI nA jAhera karI huMDiyAmaNanI prApti mATenI dizAmAM kArakhAnA sthapAyA che ane vikAsa pAmyA che. ndra sarakAre pagaluM bharyuM che. kaMDalAnA mukata pradezamAM rANAvAvamAM saurASTra sImenTa tathA sikkAmAM digvIjaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +- - - - sImenTa kaMpanIe paNa badhira pragati sAdhela che. I. saurASTra ane kacchamAM puSkaLa jaLe che. paradezamAM saurASTramAM sImenTanuM kula utpAdana 10 lAkha TanathI nikAsa karI sAruM evuM huM kyAmaNu meLavAya che. vadhu che. verAvaLa, coravADa, jApharAbAda tathA bhAvana- baMdara para mAlane caDAvatA bhaNe sAro samaya vyatitta garamAM sImenTanA, navA kArakhAnA zarU karavAnI kendra thaI jatuM hovAthI paradethI AvatI ghaNI sTImarone sarakAranI anumatI macI gaI che. khetI thAya che te mATe mAlanA caDAvavAnI kriyA Adhunika rIte maMtrIkaraNa dvArA jAmanagara, dvArakA, - sahAeza kansorASTra kemIkalsa, tAtA kemIkalsa okhA, navalakhI, ribaMdara, bhAvanagarathI thAya te tathA dhrAMgadhrA mIkalsa kula sADAtraNa lAkha Tana ghaNI vastuonI nikAsa karavA ApaNe saphaLa thazuM. soDAecanuM vArSika utpAdana kare che je bhAratanA kula utpAdananA 8-skAthI vadhu che. traNe kAranAmAM kAmaNiI tathA gujarAta mInaralsa DevalapamenTa vistRtIkaraNanIjanA hAtha dharavAmAM AvI che. kerAna paradezI kaMpanInA sagathI kacchamAM A uogasaurASTramAM sArA pramANamAM vikasI zakaze kaMDalA pAse elyumInIyamanuM kArakhAnuM daroka karoDanA che tenuM kAraNa temAM vaparAtI kAcI vastuo, khece zira karanAra che. jethI ghaNe bekasAITa yunAnA patthara tathA mIThuM joIe teTalA pramANamAM ahiM ja vaparAze. mulI rahe che. ' kale - cAInAkale, phAyarale, belakale, : navA kRtrima blIcIMga ejanTanA pracAra ane paurASTramAM sArI rIte prApta thAya che, kAre , prasaraNathI blIcIMga pAvaDaranI mAMga echI thayela merabI, thAna, dhrAMgadhrA AjubAju paTarIjha udyoga che tethI A udoga mATe eTalI badhI jamarIyAta sArA pramANamAM sthapAye che. paraMtu phakata ekAda be mane lAgatI nathI. udyogamAM Adhunika yaMtrIkaraNa vyavasthita vyavasthAtaMtra tathA mAlanuM dhoraNa jALavavAnI kALajI rakhAya che. kelazya kArakhAIDa mATe saurASTrano cane ya anya udyoga AnuM anukaraNa kare tema huM IcchuM nathI. temaja tenI banAvaTamAM vijaLa' sArA pramANamAM chuM. dezamAMthI prApta thatI kAcI vastuomAMthI ucca vAparavI paDe che. : prAranI vastu banAvavA mATe tathA vaijJAnika suja-samaja meLavavA mATe kalaktAmAM che tevI glAsa kAsTIka seDAnuM utpAdana soDAeza " banAvattA ane sIremIkanI rIsarca InTaTITayuTanI jarUrata kArakhAnAo kare che. te phakata dhaMdhomAM vaividhyatA jarUrata gujarAtamAM che. piTarIjhaudyoga jyAM vadhu lAvavA ja kare che. pramANamAM che tyAM AvI chezALAmAM sthapAya te udyoganI dhaNI sevA thaI zakaze? : : bokasAiTa :-amadAvAdamAM anila sTArca bokasAIDamAMthI phaTakaDI, elyumInIyama salphaTa banAve retI kAca banAvavA mATe tathA seDIyama che, sImanagara pAse eka be udyoga sthApI zakAya sIlIkeTa banAvavA mATe vAMkAnera, thAna, suraja devaDI tema che tathA kacchamAM sArA pramANamAM sIlIkA senDa prApta thAya che. strImAMthI seDIyama sIla keTa banAvavAne . dhAtu ane rasAyaNika udyogane anurUpa ekasA- udyoga sArA pramANUmAM khIlyuM che paraMtu soDA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIlIkeTanA mukarara pramANuvALA seDIyama sIlIkeTa saurASTra tathA kaccha utpanna kare che. mIThApuramAM te banAvatA kArakhAnA nathI. kale tathA retInI vipulatA kemIkalsa lImITeDa, porabaMdaramAM saurASTra seTa , ne kAraNe glAsa. ane sIremIkanA kArakhAnA vadhu saurASTra kemIkalsa, jAmanagaramAM digvIja selTa hAlAra sthApavAnI zakayatA che. selTa, jayalakSmI selTa vakarsa, seTa enDa elAIla InDasTrIjha bhAvanagaramAM bhAvanagara sela isama : sImenTa tathA piTarIjhamAM vaparAtI enDa inDasTrIyala vAsa, kaDalA tathA jakhAunA jIpsama saurASTramAM ja mIThAnA agaronI ADapedAza kaccha seTa enDa eplAIDa InDasTrIjha, bherAImAM che tathA darIyAnI jIpsama paNa keTaleka sthaLe vApa- junAgaDha seTa vakarya, muMdrAmAM bhArata selTa varga, ravAmAM Ave che. ityAdi 23 moTA ane 6 nAnA agare che. kolaso ane lIgnAITa :-merabA, vAMkAnera saurASTramAM mIThAnI vipulatAne kAraNe dhrAMgadhrA tathA kacchamAM-kalasA tathA lIgnAITanI zakayatA che. kemIkala tathA 1939mAM tAta kemIkase chevAnA seDA paraMtu te dizAmAM joIe tevA pagalAM bharAyela nathI. (seDAetha) ane kAsTIka seDA banAvavAnA kArakhAnA 15 thI kolaso prApta karavA prayAsa thaI rahyA zarU karyo. ane Aje baMne kArakhAnAoe saurASTrache. khanija udhoganA vikAsa mATe baMdara para mAlanI vAsIne gaurava laI zakAya tevI pragatI sAdhI che. heraphera jhaDapI banAvavA maMtrIkaraNa jarUrI che. vidyutazakti sastI maLavI joie tathA sarakArI kAyadA mIThApuranA agaromAM aDhI lAkha Tana mIThuM kAnuna saraLa banAvavAnI jarUrata che. utpanna karela che. haju vadhu ne vadhu utpanna karavA paddhatisaranA vikAsa kAryakrama hAtha dharavAmAM Avela che. mIThAne udyoga khorAkamAM vAparavAmAM AvatuM mIThuM anya kSetre bhAvanagaramAM senTrala seTa risarca InsTiTayuTa teTaluM ja upayogI haze tenI kalpanA ghaNAne AvatI nAmanI saMzodhanazALA bhAratamAM eka ja saMsthA che. nathI. jaMtunAzaka tarIke khAtaramAM ane seDAeza je mIThuM jAmI gayA bAda vadhelA drAvaNamAMthI ADatathA kAsTIka seDA. jevA rasAyaNa udyogamAM mITha' pAso kema utpanna karavI te mATenuM paddhatisaranuM muLabhuta kAcI vastu che. saoNdhana kArya kare che. A saMsthA bhAvanagaramAM moDela phArmamAM prayoga karI banAve che. enezyama kaccha ane saurASTranA vizALa sAgarakAMThAnI kalorAIDa, paTAzyama kalerAi, soDiyama salTa, jamIna DugarALa nathI paraMtu sapATa che. ochI soDiyama kAboneTa, sama ItyAdi bAyaDakaTasa varasAda tathA daseka mAsanI sUphI mosamane kAraNe meLavI zakAya che. mabalakha mIThAno pAka sAro utare che. kaMDalA, mIThApura jAmanagara, porabaMdara, bhAvanagara, dhAmareja, mIThAnA saurASTramAM banatA mIThAmAM 98 TakA seDiyama agara mATe jANItA che. kalorAIDa hoya che. tethI vadhu zuha mIThuM ghaNuM rasA yaNa udyogane jarUra paDe che te dizAmAM pagaluM bhAratanA mIThAnA kula utpAdananA 50 Ta paDAya te jarUrI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ranI vanaspatio mIThA banAvavA mATe vaparAtA pANInI ghanatA. 25 IMca AsapAsa che. zetruMjI tathA bhAra janA seTapena-DisTaralAIjhara)nI yogya laMbAI-pahoLAI siMcAI kSetre sArI sevA bajAvI rahela che ane tathA uMDAI bAya proDakaTasa banAvavAnI AvaData, machunI jaLasiMcana janAnI zarUAta AyAnA mIThAnI banAvaTa mATe AvatI muzkelIonuM nivAraNa, kiraNo pragaTAve che giranAra, baraDe, zetruMjya parvata mIThAnI viziSTa prakAranI jAtanI banAvaTa vagerenuM tathA giranA jaMgalamAM vividha prakAranI vanaspati jJAna mIThAnA agara vALAne kArIgarone paddhatisara ane vRkSe thAya che sauSTramAM magaphaLInuM utpAdana ghaNuM apAya te dhAruM karI zakIzuM. bhAvanagaranI mIThAnI sArUM che, paraMtu ekara dITha upAdana ghaNe sthaLe saMzodhana zALAno lAbha leko vadhu ne vadhu prApta ochuM che. mATe egya khAtarano vaparAza anivArya kare ane ekaradITha 60 Tana sAmAnya utare che tenAthI bane che. gujarAta khetI pradhAna prAMta che. khetImAM vadhu utaravA prayAsa thAya ane hArvesTara jevA maMtrothI utpAdana vadhu paDatuM thAya te mATe kheDuta vaijJAnika mIThuM ekatrIta karavAmAM Ave ane zakya teTaluM rIta rasama, khAtaranA vaparAza ityAdi bAbatamAM utpAdana kharca yAMtrika vyavasthAthI ghaTADAya te moTA vadhu ne vadhu rasa letA thAya te jovAnuM che, agara vALA megnezyama jevA rasAyaNika tattvanI azuddhi dUra karavA devAnA yaMtra vApare te vadhAre saurASTramAM telanI milemAM khAsa karIne boTAda zuddha mIThuM meLavI zakAya. rAjakoTamAM nimala, bhAvanagaramA umadA, abadulA musA, mANAvadaramAM prabhAta vagere gaNuvI zakAya jemAM khAsa karIne magaphaLInuM tela ja kADhavAmAM Ave che. mahuM bhAratamAM joIe teTaluM pAke che tethI koparela, eraMDIyuM. cekhAnA bhuMsAmAMthI tela kADhavAnI bhAratanI jarUriyAtane pahoMcI vaLI. cAra lAkha Tana sArI evI zakyatA che. mIThuM jApAna kaMDalA, porabaMdara, bhAvanagara, jakha9 baMdarethI nikAsa thAya che ane kiMmatI haDiyAmaNa dariyA kinAre nArIyeLInA plAnaTezana karAvI, meLavAya che. hajI paNa vadhu mIThuM jApAna mokalI khIlavAya te kerAlAnI jema nArIyeLIne vividha zakAya tema che te mATe utpAdakatA, utpAdana kharca udyoge vizALa pAyA para khIlavI zakAya tema che. herapheranI savalata, baMdara 5. yAtrAthI heraphera ityAdi A mATe lIlI nAgheranA mAMgaroLa. ceravADa verAvaLa, lakSamAM rAkhavuM jarUrI che. mIThAnA agara kepareTIva pirabaMdara AjubAjunI jagyAnI pasaMdagI karavI joIe. saMsthAo dvArA vadhu ne vadhu vikasAvAya te 5NuM nArIyeLImAMthI * kAthI, sIMcaNIyA, sIMdarI kArapeTa, - jarUrI che kacchanA nAnA raNamAM varSa dahADe cha sAta nArIyelanuM tela sAvaraNA, TopalIo ItyAdi asaMkhya hajAra Tana poTAzyama salphaTa banAvI zakAya tevI udyoga zarU karI zakAya tema che. zakayatA che. eraMDAnA vRkSo mATe lAyaka jagyA pasaMda karI phaLa phaLAdi tathA khetI ane kerI udyogo enuM paNa vAvetara vizALa pAyA para vadhu utpAdana era Diyu tela kADhavAnI dRSTie thAya te sTApa che. gujarAtamAM kapAsa, telabIyA tathA tamAku mukhya paka che jenA para mile. telanI mile, vagere ANaMdanI amula DerI, muMbaI Are kelenI udyoga AdhAra rAkhe che. saurASTramAM sarerAza varasAda ane amadAvAdanI DerI jema DerI udyoga gIranA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI bhANavaDa sevA sahakArI maMDaLI mu, bhANavaDa mahuvA tAluko eDITa vagera bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha - 26-3-1955 zera bhaMDaLa - rUA. 43,470-00 anAmata phaMDaH- rU. 10,750-68 anya phaMDa :- rU. 163-37 seMdhaNI naMbara - 1219sabhya saMkhyA - 157 kheDUta - 119 bIna kheDUta - 38 anya neMdhA-maMDaLI pitAno vepAra vibhAga calAve che. sabhyone kheti utpanna mAlanuM kharIda-vecANa temaja sastA anAja vi. jIvana-jarUrIAtanI cIja-vastuonuM vecANa ane rasAyaNika khAtara puruM pADavAnuM kAmakAja kare che. savajIbhAI bhagavAnajI pAMcANI maMtrI. ravajIbhAI ThAkarazIbhAI gaudAnI pramukha. vyavasthApaka kamiTInA sabhya zrI bAubhAI jIvAbhAI darabAra zrI bhAyAbhAI jIvAbhAI darabAra zrI kAnajIbhAI raNachoDabhAI prajApati zrI bhagavAnabhAI bhAyAbhAI paMcoLI Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI kADInAra tAlukA sa. kharIda vecANu saMgha lI. mu. koDInAra ( tA. kADInAra ) (ji. amarelI) sthApanA tA. :- 21-1-1957 zera bhaDALa : anAmata phaMDa Hanya phaMDa : 237900 25990 17532 anya noMdha :-A tAlukA saMghe cAlu sIjhanathI oila mIla zarU karela che. A sahakArI eila mIla tA. 17-11-66thI zarU karela hatI. ane tA. 21-2-6thI zIganA jaththA pIlI baMdha karela che. cAlu sAla varasa nabaLu` heAI zIMganA pAka AchA thayela, chatAM paNu A tAlukAnA kheDUtAnI khAMDI 3010 jAhera hararAjIthI kharIDhavAmAM AvI hatI. A sahukArI eIla mIlathI A tAlukAnA kheDutane bhAgamAM meTa phAyado thayela che. temaja saMsthAe paNa sArA evA naphA karela che. sahakArazrInI levImAM zIgatela TIna 4500 Apela che. AvatA varase varasAda puratA pramANamAM thaze te AvatI sAla A oIla mIla vadhAre samaya cAlaze tevI dhAraNA che. jagamAla ukAbhAI jhaNakAra menejara sudhALA sthApanA tArIkha :- 1-2-36 zera bhaDALa zubhecchA pAThave che zrI dheALA sevA sahakArI umarALA tAlukA anAmata phaMDa anya krUDa :- 6030/00 :- 857/18 :- 302/83 noMdhaNI nAMkhara :- 24411 sabhya saMkhyA :- 909 kheDUta :- 847 sa. ma. tathA sa sasthA :- dara jerAjabhAi mAvAbhAI vIrajIbhAI rayAbhAI nAnajI nathubhAI kuMvarajI amarazI maMtrI siMhabhAi sAmaMtabhAi paramAr pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat anya noMdha :--maMDaLI vIsa varSathI sthagita thayelI chellA traNa cAra varSoMthI maMDaLI zarU karI che. nANA dhIradhAra, khAtara, khIyAraNa vigerenu' kAmakAja kare che. vya. 3. nA sabhya. maMDaLI bhAvanagara jillo noMdhaNI naMbaraH-- 80 sabhya saMkhyA :- 55 kheDUta :- 43 bInakheDUta :- 12 kALubhAI haribhAi nAnajIbhAI jeThAbhAI vanarAvana maneAradAsa jAdavabhAi raNacheDabhAI pramukha www.umaragyanbhandar.com Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che zrI ucaDI che. vi. kA. sahakArI maMDaLI (tA. taLAjA). ma. uMDI. (ji. bhAvanagara) sthApanA tA. - 25-6-38 seMdhaNI naMbara :- 167 zera bhaMDoLa - 51490-00 sabhya saMkhyA :- 61 anya neMdha: maMDaLI khAtara, biyAraNa, anAja, khAMDa, kerosIna, davA vigerenuM kAmakAja kare che. dudAbhAI prAgAbhAI lakhamaNabhAI karazanabhAI maMtrI pramukha vya, ka. sabhyo kAnajI harajIbhAI karazana nAraNabhAI premajI nathubhAI mohana goviMdabhAI mAdhA mAvajIbhAI jha ve 2 pilAbhAI kAntilAla prabhAzaMkara muLajI nAnajIbhAI zubhecchA pAThave che. zrI lAkhaNukA sevA sahakArI maMDaLI bhAvanagara tAluke mu. lAkhaNakA. bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 31-3-65 seMdhaNI naMbara :- 193 zera bhaDALaH- rU. 29780 sabhya saMkhyA - 15 anAmata phaMDa -rUA. 1358 anya noMdha -maMDaLI nANA dhIradhAranuM kAmakAja kare che. dhanavaMta zAha maMtrI prAgajI bhAbhA pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemAM saurASTranI khumArI ane khAnadAnInA prasaMgeA pragaTa thai rahyAM che te prakAzana prasaMge~~ zubhecchA pAThave che zrI AMgaNakA khaDasalIyA sevA sahakArI maMDaLI li mu. : AMgaNakA zerabha MDALaH- rUA. 13430 sthApanA tA. :- 24-10-63 rajIsTrezana naM. 67 / 46 sabhya saMkhyA 68. vya. ka. sabhya bhagatabhAI ApAbhAi nathubhAi gIlAbhAI kAkhAbhAI pUnAbhAi bhavAnabhAi gIgAbhAi amRtalAla akhAzakara jozI maMtrI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat tAlukA : mahuvA ( ji. bhAvanagara. ) ma'DaLI dvArA sabhAsadeAne khAtara tathA bIyAraNanI jarUrIyAta pUrI pADavAmAM Ave che grAhaka pavRtti. jaMtunAzaka davAo dhIrANa tathA anya jarUrIyAtanI vastuenA vecANunA saMkalananuM kAma kare che. -- jayaMtilAla vanamALIdAsa rAvaLa pramukha. www.umaragyanbhandar.com Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 659 jaMgalenI AjubAju unA, delavADA, junAgaDha, jJAna prApta karI udyoga zarU karAya te IcchanIya che porabaMdara, ke bhAvanagara sthaLe e moTA pramANamAM khAdya khorAkanI jALavaNI tathA bagADa na thAya te bhesene uchera thAya ane ekakhuM ghI, mAkhaNa, mATenI sAvacetI bahu jarUrI hoya A udyoga zarU dudhano pAra vagere banAvaTo banAvAya te sAro karatAM pahelA gujarAta sarakAranI paravAnagI levI vikAsa DerI kSetre saurASTra karI zake tema che. jo ke paDe che. verAvaLathI majAnuM ghI, porabaMdarathI bhANajI lavajInuM ghI ane jAmakhaMbhALIyAnu ghI muMbaI paryata A phaLanA rasano pAvaDara tathA jALavaNu mATenA che. AnI Avaka vadhu pramANamAM thaI zake te mATe yaMtramAM boIlara, DrAyara, kaTara, bATalI dhAvAnuM paddhatisaranA sahakArI maMDaLI dvArA be-cAra DerI udyoga yaMtra, hevI DayuTI krAuna kekIMga yaMtra ityAdimAM zarU thAya te jarUrI che. ekAda lAkhanuM saheje rokANu thaI jAya che. te mATe tamAku tathA tapakIrane udyoga - saurASTra sahakArI saMsthA sthApavI jarUrI lekhuM chuM. ane kacchanI dharatInI AbohavA tamAkunA vAvetara mATe anukuLa nathI. sihoramAM mahAsugaMdhI, mahAlakSmI, gujarAtamAM magalA baMdarethI keLAnI nikAsa vorA velajI kezavajI tathA bhAvanagaramAM Izvara snapha thAya che tema ceravADa tathA tenI AjubAjunA vagere tapakIranI banAvaTa mATe jANItA che. tapakIrano pradezanA keLAnI nikAsa verAvaLa baMdarethI sArA udyoga sArA pramANamAM khIlavI zakAya tema che. pramANamAM karI zakAya tema che. gA phaLaphaLAdinI sAcavaNIne udyoga:-kerI, khAMDa tathA goLane udyoga:- saurASTramAM abaLA, mosaMbI, jamarUkha, dADama, anenAsa, keDInAra khAte opareTIva saMsthA dvArA khAMDanuM ItyAdi asakhya phaLaphaLAdinI banAvaTo tathA jALa- eka kArakhAnuM che tene vistRtIkaraNa mATe maMjurI vaNI mATenI sArI evI zakyatA che. coravADa tathA Apela che. khaDanA kArakhAnAo vadhune vadhu sthapAya mAMgaroLanI kesara, jamAdAra, AMbaDI suvikhyAta che. te mATe gujarAta sarakAra taraphathI sakrIya prayAsa thaI giranAra para AMbaLA sArA thAya che. bhAvanagaranA rahyA che. zeraDInA pAka mATenI anukuLa jamIna, dADama, coravADanA keLAM vagerenI sAcavaNI rasa ane AbohavA tathA siMcAIthI pANInI sagavaDane thaDanamAM vividha banAvaTa mATenA udyogone purepure avakAza rAkhI keTalAka sthaLanI khAMDanA kArakhAnA mATe rAI che. eraTAITa DabbAomAM sArI rIte peka karI sArA che. temAM saurASTramAM goMDala pAse supeDI, unA, pramANamAM nikAsa paNa karI zakAya tema che. athANu, tAlAlA, verAvaLa, amarelI pAse gAvaDakA, taLAjA, caTaNI, supa, masAlAo maracAno bhukko ItyAdi. mahuvA ane gAriyAdhAranI gaNanA thayela che. khAMDa udyogo vyavasthita pAyA para banAvavAthI saurASTra banAvavA joItI yatra sAmagrI bhAratamAM vAlacaMdanagara, bahAranI sArI evI mAMga sa teSI zakAze. mahesuramAM ena. AI. DI. sI -punA (N. I. D. I.) senTrala phUDa rIsarca insTITayuTamAM vividha udyogonuM vagere be-traNa kaMpanIo banAve che jethI baMDanA jJAna meLavI zakAya che. tyAM cAra, cha, nava mAsanA kArakhAnA mATenI sAmagrI mATe vadhu paDatuM hADavImaNa laNa TuMkA kesa paNa che. khAdya khorAkanA udyoganuM kharcavuM paDatuM nathI. khaDa banAvavA mATe zeraDI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cunAnA patya, sara, mana, dhala vagere mukhya jaMgale, baraDAnA DuMgara ceTIlA ane evuMjaya kAcI vastunI jarUra paDe che. pahADa pAse kiMmatI lAkaDAnA plAnaTezanathI viziSTa prakAranA vRkSo ugADI zakAya ke kema tenI tapAsa mahArASTramAM kolhApurano goLa banAvavAno udyoga karavI joIe. saurASTrane sarerAza varasAda 25" ica bahu sArA pramANamAM khIlyo che. te udyoga saurA. jeTaluM hoya dhaNA vRkSo ugADavAnI zakyatA nathI. mAM ghaNe gAmaDe che, kolhApuranA gALa karatAM pANInA sTorejamAMthI pANInI sagavaDatA hoya te saurASTrane goLa lAlAza paDatA ane kSAravALA hoya ghaNuM jAtanA tAnasTezano ubhA karI zakAya. che. zeraDIne pAka vyavasthita rIte vadhu pramANamAM utAravA, sahakArI saMsthAo sthapAya te sArU. 3. mahuvAmAM lAkaDAnA raMgIna ramakaDAo, surendra60 thI 70 hajAramAM khAMDasarIne udyoga zarU karI nagaramAM bA la maMdira ne la ga tA ramatagamatanAM zakAya che, te mATe gujarAta sarakAranA udyoga khAtAnI sAdhanA ane rAjakoTa, morabImAM ghaDiyALanA salAha levI jarUrI lekhuM chuM, sekesane udyoga dhyAna kheMce tevo che. ImAratI lAkaDAMo para ketarakAma karela vastuonI paradezamAM pIparamenTa tathA cokaleTano udyoga hAla mAMDavI ThIka ThIka mAMga che. A jAtanA ketarakAma karela tathA jAmanagara gnA -cAra sthaLe nAnA pAyA vastuonI hastaudyoganI vastuonI nikAsa karI para cAle che. saurASTramAM khAMDanA vadha kArakhAnAo sArA pramANamAM huMDiyAmaNu prApta thaI zake tema che. thayA bAda A udyoga moTA pAyA para khIlavI vividha vastuonI mAMga kevA prakAranI che ane kayA zakAya tevo che. zahera tathA gAmaDAomAM bALake dezamAM che vagerene abhyAsa kare jarUrI che. mATe pIparameTa tathA cokaleTanI sArI mAMga che. zahera tathA gAmaDAonA vikAsanI sAthe zALA gujarAta rAjya cothI paMcavarSIya yujanA mahAzALAonI saMkhyA vadhatA tathA udyogakSetra vikAsa daramyAna annakSetre svAvalaMbI banavA sakrIya pagalA sAdhatA vividha ophise mATe Tebala, khurazI kabATa, bharavAne kAryakrama che. bAjarI tathA makAinuM utpAdana saphA, ItyAdi pharanIcaranI mAMga vadhatI ja jAya che, bamaNuM karI vadhu kuvAo karI, rokaDIyA pAka para te dizAmAM muMbaImAM gereja, khIra tathA vaDodarAmAM niyaMtraNa lAvI, vadhu pramANamAM khAtara khetene cakrana inDasTrIjha jema saurASTramAM lAkaDA tathA pahoMcADI annakSetre svAvalaMbI banAvAze. kara le khaDanA karanIcarane meTo uMdyoga zarU karI zakAya oilanI achata ane vijaLInA joDANa mATene tema che, te mATe gujarAta rAjayanA udyoma niyAmakanI vila ba khetInA vikAsamAM ghaNIvAra ADe Ave che. salAha tathA paravAnagI levI jarUra' che. lAkaDA para AdhArita udyogo:- kAkA kApaDa tathA rena vagere udyoga- bhAratanA kApavAnI mIle tathA lAkaDA para AdhAra rAkhatAM mAnacesTara tarIkenI gaNanA amadAvAdanI thAya che. udyoga saurASTramAM bahu ochA pramANamAM che. lAkaDuM amadAvAdamAM kApaDanI dharthI mI thavAthI tenA para bahArathI maMgAvavuM paDatuM hoya A udyoga joIe AdhArIta asaMkhya nAnA udyoge jevA ke rIbana, teTalA pramANamAM khI nathI. giranAra, gIranA DAIga prInTIMga yArna bebIla, raMga ane rasAyaNuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItyAdi khIlI nIkaLyA che, pariNAme gujarAta rAjyanA vistRtIkaraNanA kArya hAtha dhare te ghaNuM thaI zake trIjA bhAganA udyoga phakta amadAvAdamAM ane tenI tema che. AjubAju Avela che. udyogonuM kendrIkaraNa na thAya te mATe gujarAta rAjyanA anya bhAgomAM udhoga khulemAM yunIphorma, pilIsa, homagArDa, ena. sthapAya tathA grAmodyoga zarU thAya te mATe gujarAta sI. sI. ItyAdi ghaNuM kharI saMsthAomAM taiyAra kapaDA rAjyanuM udyoga khAtuM vyavasthita pagalA bharI rahyuM kharIdavA sugama paDe che te mATe taiyAra kapaDAno che. ghaNA kharA vijaLI tathA pANI para AdhArIta udyoga sArA pramANamAM khIlavI zakAya tema che. mApa moTA udyoga tArApura aNukendra, narmadA yojanA, pramANe kApaDa kApavAnA yaMtrono AyAta karavI UkAI yojanA vagere be-cAra varSamAM purA thatAM jarUrI banI rahe che. moTA zaheramAM taiyAra kapaDAonI gujarAtamAM vikasAvI zakavAnI zakyatA che. mAMga bahu vadhu paDatI hovAthI A dhaMdho bahu khIlI zake tema che. TekSaTAIla mIlamAM joItA prakAranA rU achata, sakhata hariphAI, mAlane bharAvo, rena TerIlIna mejA gaMjI, maphalara, chatrI banAvavAne udyoga, ItyAdi mAnavasarjIta reSAthI kApaDanA udyoga eka mAchalI pakaDavAnI jALa ItyAdi vividha udyogo kaTokaTInA kALamAMthI pasAra thaI rahyo che. pahelAM vikasAvI zakAnI saurASTramAM sArI take che. jeTaluM A kSetramAM Avaka rahI nathI, utpAdana kharca ane vecANa ki mata vacceno gALe saMkaLA rena, rIlIna, nAyalena, ItyAdi mAnavasarjIta jAya che. reSAonA bahu ja pracalIta banela che. verAvaLamAM InDIyana reyonanuM karoDo rUpIyAnA kharce kArakhAnuM jAmanagaramAM vulanamIla, rAjakoTa, pirabaMdara ane zarU thayela che. jene vikAsa dhAryA anusAra jhaDapI bhAvanagaramAM TekSaTAIla mIlo AvI che. amarelI, banyuM nathI. hAlamAM vahIvaTa badalAya havAthI morabI, junAgaDha, Adipura (ka) mAM spInIMga AzAnA kiraNo pragaTayA che. mile zarU karavAnI maMjurI maLI cukI che. ekAda be svayaMmasa cAlita kAgaLa tathA Adhunika yaMtra rAjake Ta tathA jetapura prInTasa tathA jAmanagaranA sAmagrIvALI eka be karoDanI pablIka lImITeDa kaMpanI kalAtmaka rIte raMgAyela bAMdhaNI tathA laherIyA karI TekSaTAIla mIla zarU karavAnI zakayatA che te mATe suvikhyAta che. sAvarakuMDalAmAM kAmaLI, zAla, zetaraMjI gajarAta sarakAranI paravAnagI bAda ja kaI karI ane suzobhita cAdaro banAvAya che. kacchamAM bhuja, zakAya mAMDavI, muMdrA tathA aMjAramAM rezama upara raMgATa bagasarAmAM azaka InDasTrIjhamAM khAdInuM sArA kAma thAya che. raMgArakAma mATenuM vaijJAnika pAyA - pramANamAM utpAdana thAya che. ArTasIkanA dyogamAM para kArIgareDane punAnI sarakArI prayogazALAmaM rikSaNa apAya che. tene lAbha gujarAtane kArIgara varga bhAvanagara khAte zrIdIpa TekSaTAIla, ratnapradIpa, vokA- meLave te ghaNo jhaDapI vikAsa sAdhya banI. neramAM sureza ane subhASa TekSaTAIlanA kArakhAnAo jANItA che. AvA kArakhAnAo bhaviSyamAM vadhu saurASTramAM pharIye, aMbara carakhA para kAMtaNuM , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArA pramANamAM thAya che. hAthasALAmAM ghaNuM vaNakare paDatA che. paraMtu saurASTra ane gujarAtamAM mazInarokAyela che. bhAratanuM kAcuM una ghaNu paradeza TUlsanuM dhAraNuM sAruM jaLavAya te bhAvi ati mokalAya che. temAMthI dhAbaLA, dhAbaLI, zAla, kusAlA ujajavaLa che. ItyAdi vividha vastuo paradeza vahI jatI kAcI vastumAMthI banAvI zakAya tema che. kArabhAITa TulasanI mAMga paNa bahuMja meTA pramANamAM che. sTAnDarDa Tulsa, InDIyana Tulsa, tathA enjInIyarIMga tathA dhAtu AdhArIta senDavIka eziyA vigere A kSetramAM nAmanA meLavela anya udyae. che kArabAIDa Tusa mATenAM kArakhAnA mATenI zakyatA saurASTramAM ejInIyarIMga udyoga rAjakoTa, mATe gujarAta sarakAra udyoga khAtAmAMthI salAha sucanA bhAvanagara, surendranagara, jAmanagara vi. pAMca sAta ane mArgadarzana meLavavuM jarUrI che. dhaNu dyoga zahera puratuM maryAdita che. pAvara pampasa, DIjhala pratibaMdhIta hoya che tethI koIpaNa udyoga zarU karatAM eIla ejIna, beDIMga tathA yaMtra sAmagrInA spera pahelAM te viSene hAna, tathA bhaviSyano kAryakrama pAka banAvavA mATe rAjakoTa jANItuM che. te kSetranA niSNAta samakSa carcAya ane tenuM mArga, jAmanagaramAM prAsanA bhAge sArA pramANamAM banAvAya darzana levuM jarUrI che. che. rAjakoTamAM paTela mAvajI kAnajI, vizvakarma. gAyatrI, jayabhArata, arUNuM, AzApurA, azvIna, elAya ane 55la sTIlanA utpAdana bhArata, cohANa, chanIyArA, dIvyA, gajajara, nutana mATe terahajAra Tana mATe lAyasansa gujarAtamAM saurASTra, vaDagAmA, paTela enjInIyarIMga ItyAdi apAyela che paraMtu tethI betraNa gaNuM vadhAre utpAdana doDhaso jeTalI phAunDromAM Avela che. phAunDrIomAM karI zakAya tema che. vijaLIne puravaThe puratA gADarIyA pravAhanI jema becAra gaNIgADI vastuonuM pramANamAM male te ilekameTaraijIkala udyoga utpAdana thatuM hovAthI hariphAI ghaNuM jAmI che. khIlavavA purepura sTepa che. bhAvanagaramAM sTIlakAsTa utpAdana kSetre vaividhyatA lAvavAnI jarUra che. mazIna keperezane mukunda Ayarna enDa sTIlanA sogathI Tulsa, pAIpa phITIMga, oTomabAIsanA kAsTIMga, pAMca varSamAM neAMdhapAtra sidhdhI hAMsala karI che. pilAdanA kAsTIMge ityAdi kSetromAM vaLAMka levAnI gujarAtamAM pilAdanA kAsTIMgo banAvatI kaMpanI tarIke jarUra che. sTIla kAsTa korporezane nAmanA meLavI che. letha mIlIMga mazIna, deze, DrIlIMga, zeraga relIMga mIla -vijaLInI bhaThThImAM sTepa mazIna henara ityAdi mazIna Tusa banAvatA gaNyA pIgALI-polAdanA tathA anya dhAtu ! InageTa banAvI gAMyA kArakhAnA saurASTramAM che. rAjakoTamAM anila rola karI zakAya tema che. rAjakeTamAM bhArata sTIla, ejInIyarIMga, himAlaya, rUpakalA, sonekSa, vila yunIvarsala para enDa sTIla, rolIMga mIsa tathA chagana, surendranagaramAM lakSamaNuM kaDavA, paramAra, vaDha- bhAvanagaramAM lakSmI sTIla enDa vAyara Ina vANamAM pIDA, tathA kezodamAM eka kArakhAnu gaNatrI thaI zake tema che. rolIMgamIlamAM yaMtrasAmagrImAM mazIna Tulsa banAve che. paMjAbamAM be lA ane betraNa lAkhanuM kAma karavuM paDe tema che ane te mATe ludhIyANa mazIna TulsanA utpAdanamAM bahu AgaLa gujarAta sarakAranI jamazedapura, durgApura, bhIlAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udyogapatio ane agraNI vyApArIe. zrI zrI ramaNabhAI pI. zAha ke pI. zAha jAmanagara, verAvaLa. zrI trIbhovanadAsa jeThAbhAI mistrI ( pAlItANAvALA ) muMbaI. sva. pI. pI. jhaverI (kaccha muMdrAvALA) zrI gautamalAla TI. mahetA bhAvanagara. 3 harilAla narottamadAsa saMghavI mahuvAnI AMkhanA hospITalanA dAtA zrI ke. vI. sepArIyA mahuvA. zrI jIvanalAla gajajara porabaMdara, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TelIphona : 25498 | 99 grAmaH 'amalabijalI dhI amalagameTeDa ilekaTrosiTI ku lI. chellAM pAMtrIsathI vadhu varSathI rASTranI sevA bajAvI rahI che ajamera, dAhoda, jalagAMva, bhusAvaLa, mAlegAMva, bhIvaMDI, cAlIsagAMva, valasADa, belagAMva ane khAnadeza e ka Tre zana. ( 1966-67 huM kula akyAmata che karo. 4,58,15,382 kula Avaka ( rUA. 3,14,08,106 menejiMga ejanTasa ena. sI. jhaverI enDa ku. 17 bI, hanimena sarkala, koTa, muMbaI. | Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTramAM lAyansa, roTarI ane anya zaikSaNika pravRttiomAM jemane yazasvI phALo rahyo che. zrI che. janakarAya nANAvaTI junAgaDha zrI ena. ena. oNyArelA porabaMdara zrI Do. bhaganabhAI jI. goMDalIyA bagasarA zrI vAlajIbhAI mistrI muMbaI zrI jagajIvanabhAI vI. jhaverI (Adarza adhyApaka) bhAvanagara zrI govIMdajIbhAI rANIMgA bagasarA zrI bhImajIbhAI paTela amarelI zrI kutubabhAI AjhAda bagasarA zrI hasamukharAya traMbakalAla dAmanagara ree Sudhamaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAhATaTaTaTaTaTaTaTaTa ja.4 zrI kezarIyAjI-vIraparaMparA maMdira AdinI bhavya yojanA pAlItANAmAM talATInI atyaMta najIkamAM nivRtti nIvAsanI sAme, * traNa mALanuM sudara manahara derAsara temAM ekAvana IcanA zrI kezariyAjI bhagavAna tathA bIjA bhavya biMba tathA bha. mahAche vIranA zAsananI AcArya paraMparA vigerethI sabhara maMdira 8 taiyAra thaI rahyuM che tenI bAjumAM vizALa upAzraya. zeTha zrI prAgajIe bhAI jhaverabhAI jaina dharmazALA tathA bhejanazALA vigere khuba ja sundara yojanA AkAra laI rahI che. AvanAra yAtrikone Ane sundara lAbha levA amArUM che hArdika AmaMtraNa che. li. drasTIo zrI zaMkhezvara pArzvanAthanI peDhI) mahetA samarAMda zaMkaralAla je delatanagara berIvallI | zAha dhIrajalAla cunIlAla che. muMbaI-66 vasaLIyAThAkarazIbhAI chaganalAla che. zAkhA : zAha manasukhalAla oghaDabhAI.. - zrI zatruMjaya vihAra | zAha zAntilAla mohanalAla na pAlItANA desAI caMdulAla kasturacaMda che DAkAhArAjA jAhahahaha. pAlItANAnI pavitra bhumimAM.... zrI zaMtrujyanI zitala chAyAmAM, tIrthayAtrA ane dharma sAdhanA mATe yAtri ane sAdhamikene AvakAre che zrI vRddhi-nemi-amRta-vihAra sagavaDa karI dharmazALA havA ujAsavALuM makAna gAdalA-vAsaNabattI ne pANInI sagavaDa # svaccha ane vizALa paTAM ga Na, mAhitI ane mArgadarzana mATe anubhavI munima, zaherano naMchaka ane talATInI pAse evuM suvidhA bharyuM sthAna che ! che yAtrA kare che saMtoSa pAme ! saMthAne sahAyaka bane, zrI vRddhi-nemi-amRta-vahAra ja najarabAga pAse, :: pAlI tA Na = Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere sthaLe khIleTa taiyAra mIkramAM pharIthI duHkhAvI joie sapATa guMcaLA, saLIyA, khIlavI zakAya tema che. maLe che. tene rIlIMga tevA AkAranA gALa, banAvavAne hRdyoga gujarAtanA audyogika vikAsanI sAthe ilekaTrokanI mAMga vadhatI ja rahevAthI che te mATe dADha-be lAkhanA rokANathI vividha prakAranA ilekaTroDa banAvavAnA udyoga sthApI zakAya tema che. hAya kAsTIMga-mATenI zakayatA paNa bhulavI na joI e DAya kAsTIMga yayaMtrathI kAsTIMgA banAvatA ATAmAbAIlsa( gaNIgAMThI cArapAMca kaMpanInA lAkhanA paradezathI AyAta karavAmAM AvatA yaMtranI kharIdI karI zarU karI zakAya tema che. bhAratamAM nAnA DAya kAsTIMga mazIneA trIsa cAlIsa hunara AsapAsa paNa male che. A udyoga mATe sArA DAyamekI tathA opareTaranI jarurata rahe che. pAvaDara meTaralathI kArakhAnA saurASTramAM nathI. te mATe be traNu varcasvathI ekahaththu sattA te kSetre AvI gai che. A kSetra mATe ghaNA ja sArA skApa che. TAme- mAilsanA vividha bhAgeA jevA ke vAtra, pIsTana, spArka plaga sIlenDara lAInara, vIla, reDIyeTara, yula pamma, sTArTara, DAyanemA, brekanI esemblI, IlekaTrIka DAna, kalaca esemblI, gAsakreTa, propelara zAphTa, sTIrIMga gIyara, haba, prekaTrama, ekasAila zAphTa ityAdi nAnA-moTA bhAgeA banAvI zakAya tema che. nAnA kAsTIMgA banAvavAnI zarUAta karavA pAchaLa paNa dADha e lAkhanA kharca saheje thAya tema che. jAmanagaramAM suDI, cappu ane kaTalerInI NI vastuo dhAtumAMthI bana vAya che. rAjakoTamAM tathA mArImAM briDayALanA paTTA, keIsa tathA anya bhAge anAvAya che. telanI mIle mATe rAjakAmAM e kArakhAnA yaMtra sAmagrI banAve che. taiyAra pannAdanA patarAmAMthI pAiyA, sTrakacarala varka tathA kansTrakazana kArya mATe bahu ja si avakAza che paratu kAcA mAla malavAnI zakayatA hAya tA ja A udyoga zarU karI zakAya tema che dhAtu para AdhArItA udyogo sthApI- vikasAvavAnI purI zakayatA che. 5 trA, vAhana vyavahAranA sAdhanA, spezyala sTIla, sTenalesa TIla, kAsTa Aryana pAipa, papsa, gIyara, elIveTara ana kanveyasa, meTala ane zalara berIMgjha, lAkaDA tathA dhAtu kApavAnA yaMtra, bloara, 5'khA, phekalIsTa, ceAkhAnA dukhA, jamIna khAvAnA yaMtra, TrekaTara. Dampara, sAvela, roDa rAkSasa, moTara sAyakala ane skUTarsa, tathA vividha InsTrumenTa banAvavAnA skopa traNa ja sArA gaNAya tevA che. kaccha, saurR ka gujarAtamAM karyAya paNu uparAta udyoga zarU thAya tema huM RcchuM chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bhAratamAM insTrumenTasanI mAMga khuzna ja vadhI gayela che. 100 karoDa rUpiyAthI vadhu kiMmatanA insTrumenTa dara varSe Ave che. A udyoga sthapAya ane vikase te sArUM evuM huMDiyAmaNu khacAvI zakAze. opTIkala, esTrAneAmIkala, sarve Droiga, ilekaTronIka, maTIrIyala TesTIMga, inDasTrIyala insTrumenTa meDIkala ane sarjIkala insTrumenTasa, meTa)nA DroiMganA skula ane krAleja nA InmenTuTara, mAikrAkApa, vATaramITara presara geija, www.umaragyanbhandar.com Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaH raMga rasAyaNa tathA thAnA udyoga :-- rAjATamAM krAphsIka lekhereTarI khAma, AMkhanA TIpA, marakaghurIkroma dAjhIgayA para lagADavAnuM TenIka esIDa, mIlkaepha megnezyA vagere anAve che. varateja mAM jayata kemIkalsa, goMDalamAM rasazALA oSadhAzrama, amarelImAM mRtyujya phArmasI, jAmanagaramAM lakSmI auSadhaDAra tathA peregona lebereTarI, yunAiTeDa premIsa dAvAo ane vividha auSadha banAve che. uttara gujarAtamAM IsapagulanuM moTA pAyA paranuM utpAdana thAya che, tevA kaI auSadha mATe saurASTra jANItu khate tema huM Icchu chu. krAsTIkaseDA, nAiTrIkaesIDa, salphayurIka esIDa, hAiDro kalArIka esIDa, vagere hevI kemIkalsanu utpAdana karavA jevu' che. raMga mATe junAgaDhamAM AnaMda prunDasTrIjha, bhAvanagaramAM senTrala DAyajha. navIna inDasTrIjha, surendranagaramAM vesTana inDIyA ejoDAyajha tathA anya ragA banAve che. gujarAta okasIjana ane esITIlInanI kaMpanI bhAvanagara khAte che tenI kAmagIrI nedhapAtra che, okasIjana esITIlIna, kArbana DAyeAkasAiDa vagere audya gika gesa banAvavAnA udyoga dhyAna khece tevA che. vAiTIMga ejanTa, veTaDAI, tathA elopathInI vividha davAo mATe saurASTra aNuAvakasIta che. kRtima rejhIna banAvavAnuM kArakhAnu brahAra khAte saurASTra IlekaTrIphsa ane meTala kaMpanInu che je vidha prakAranA rejhIna banAvI dhaNA udyogane paDhAMcADe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat raMga aMte vAranosanA udyoga :-saurASTramAM zaheranI vikAsa sAthe raMga ane vAranIsanI mAMga bahu vadhela che. muMbaithI embe peInTasa, Ara. Ara. peinTasa, krAsamAsa, guDalAsa peInTasa saurASTranA dhaNA zaherAmAM raMganA DakhkhA vecavA Ave che. vAMkAneramAM pArijAta, arUNu, esosIyeTeDaTreDara, morabImAM kAThIyAvADa peITa,pAradaramAM nareza pIgamenTa ityAdi sAteka kArakhAnA che. raMga udyogamAM ati jarUrI vastu jhIMkakasAiDanI rahe che. amarelInA suvikhyAta udyogapati kAmANI muMbaimAM jhIMkaekasAiDa ghaNA varSothI banAve che. saurASTramAM jhIMkamAMthI jhIMkaekasAiDa banAvavAnuM kArakhAnu teo garU karI zake tema che athavA krAi kaMpanIne sahayeAma ApIne A kArya pAra pADavuM joie. te mATe kAcI vastu jhIMkanI jarUrIyAta purI paDavI joie nahi tA A udyoga zarU karI zakAya tema nathI. suga'dhI telA, attara, sAbuA ane esansAnA udyoga : rAjakATa sugadhI tele, attA ane sASuonA udyoga mATe jANItu che. rAjrakeTamAM je, pI. pArekha enDa sansa, ema. ela. rAThoDanI kaMpanI, mukunda inDasTrI, Ara, Ara. DAbhI enDa kapanI, vAlajI nathavANuMI prImIyara are meTIka, rAja enDa kaMpanI sugaMdhI telA ane attA mATe jANItA che. bhAvanagaramAM vAlA enDa kapanI, jAmanagaramAM DAhyAlAla velajInI kaMpanIe paNa A kSetramAM utpAdana kare che. mAlanI jAta sudhArAya TakAvI zakAya ane meTA pAyApara tAtA, lIvara ane svastika ityAdi kapa www.umaragyanbhandar.com Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIonI jema utpAdana thAya tA sAjI tathA sumadhIta padArthomAM sArI evI pragati sAdhI zakAya tema che. zaherA tathA gAmaDAomAM sAmu tathA tenI sArI evI mAMga che. tethI guNavattAnI dRSTie sudhAraNA thAya tA saurASTranI mAMga satASI sArA pramANamAM saurASTranI bahAra mokalI zakAze. sAbu banAvavAnA paMdara vIsa zaherAmAM kArakhAnAo che. rAjakATamAM khADIyAra, vasaMta, sejapAla kumAra, kizAna, gopAla, kAThiyAvADa, maheza TAIgara, rameza ItyAdi nAnA meATA sAbunA kArakhAnAo che. bhAvanagaramAM bhAgyeAya, bhArata, dineza, kizera, varteja, zIvaza'karanA sAbunA kArakhAnA jANItA che. jInAgaDhamAM azAka, kAhItura, kAmadhenu, pravAsI, jAmanagaramAM gelDana, gulAba, jAmanagara zepa, vijaya, kanaka, rameza tathA verAvaLamAM pramAda, pravAsI, surendra nagaramAM jagadIza, sarvodaya, dvArakAmAM bhAratI, dhArAmAM nezanala, vasaMta, mArakhImAM janatA, ane pAlItANA, vartejamAM sAbue nA kArakhAnA che. sAbunA dhaMdhAmAM bahu sArI hariphAI DhAya guNavattAnu dheAraNa NA sAbuomAM jaLavAtu nathI. sAbunA udyogamAM riphAI ghaTADavA mATe vaLAMka levA jarUrI che. dhovAnA vividha sA, nahAvAnA sAmu, dADhI banAvavA mATene sASu, sugaMdhI-raMgIna sASu, kArpholIka sAzru glIsIrInanA pAraka sAbu, sukhaDatA sAbu vagera NA vikasAvavA jevA kSetre che. sAbunA udyoga mATe vaparAvI vividha vastu jevI ke sADIyama sIlIkeTa, kaiAsTIka soDA, kAsTIka peATAsa, sADA bAyakAteTa, carakhI, kAparela tela, makuDAnu, aLasInuM, magaphaLInu tela, sTArca, sApasTAna, tathA raMgAnI umerA vagerenuM pramANu judI judI jAte mATe mukarara karyAM bAda tenI jALavaNI karatA rahevAthI mAlanI jAta jaLavAi raheze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat - $$4 pADharIjha:-mArakhI, vAMkAnera, thAnagaDha pAse sArA pramANumAM krAyara kale tathA ghaNI kale maLatI hevAthI A udyoga sArA pramANumAM khIlyA che. parazurAma poTarIjhanAM merakhI, thAna, vAMkAnera ane dhrAMgadhrAmAM kArakhAnAo che. jAmanagara, coravADamAM, kAThiyAvADa InDasTrIjha, mArakhImAM bhaDIyAda, vAsukI thAnagaDhamAM vITA peTarIjha jANItA che. athANAnI baraNIo, khATalA, DIsA tathA pyAlA rakAtrI, gleIjha TAilsa senITarI vera, phAyara brIsa, ileka ane glAsanI soAdhana zALA saurASTramAM sthapAya TrIkala pAsaleina sAdhane banAvAya che. sIrektaka tA poTarIjha udyoga sArA pramANamAM khIlI zake tema che. sImenI banAvaTA:-zaherI tathA udyoganA tathA bAMdhakAma vadhavAne kAraNe vikAsa sAthe makAne mejheka TAIlsa, jALI, tathA sImenTanI judI judI banAvaTanI jarUrata ubhI thatI jAya che. Tara nI banAvaTamAM sImenTa, Tu DelemAiTa pAvaDara tathA sapheda cIpsa choTAudepuranA, vaDedarA zrIna, ane ceravaDa yalA raeNDanI umeraNI karavAnI prathA mubainI TAilsa phekaTarImAM che. junAgaDhamAM jaMgala sImenTa pAIpa, jAmanagaramAM gehIla TAilsa ane khetANI TAilsa, perabharamAM hyuma pAIpa, rAjakreTa peTro, pepyulara, mAMgaroLamAM selara inDasTrIjha aphaoNTA damAM saurASTra kArIMga TAilsa, goMDalamAM rIDa sImenTa InDasTra jha vagere jANuMItA che. divAsaLInA kArakhAnAo saurASTramAM ekAda kArakhAnA che, divAsaLI banAvavAnA kArakhAnAnI zakayatA vicAra mAgI le che. divAsaLInI saLI banAvavA mATe devadAranA pecA lAkaDAnI, gaMdha, phAspharasa ane anya rasAyaNAnI www.umaragyanbhandar.com Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ achata A udyogane bahuja maryAdIta banAvI rahI kAphI banAvavAnuM kArakhAnuM, DAyakAsTIMgane udyoga, che. rojIMdA vaparAzanI vasta hoya, ane A kSetra pANInA mITara banAvavAne udyoga, pI. vI. sI. aNuvikasIta hAya rU karavAnI sArI taka che paraMtu kebalsa banAvavAnuM zarU thanAra che. upasthita thatI agaNIta muzkelIone A udyogamAM sAmano karavAnuM raheze. gujarAtanA jAhera kSetre udyoga gharSakA-jAmanagaramAM esosIyeTeDa ekrejhIvamAM 30 karoDathI vadhu muDInA rokANuvALuM gujarAta judA judA prakAranA ebrI. grAinDarsa-Sake banAvAya kaTalAIjhara korporezananI sthApanA vaDodarA khAte che. mAInala ekrejhIva jema A udyoga paradezI thai che jenuM utpAdana TUMka samayamAM thaze. A che kaMpanInA sahayogathI vaijJAnika pAyA para lAvI vistRta gujarAta rAjyanuM prathama jAhera sAhasa. A pahelA karavAnI zakyatA che. vadhu mAnavIone rojagArI maLe tevA ekeya jAhera kSetranA udyoga na hatA. have te bAbata lakSa apAvA suzIla-amadAvAdamAM prAgajI nAnajI DosA lAgyuM che. bhAvanagara khAte bAra karoDanA kharce eka zakAiTanI kasIbala banAve che. gujarAtanI cAra vizALa mazIna Tulsa phekaTarI nAkhavAne nirNaya pAMca phAunDrIomAM sIbalanI sArI mAMga che. levAI cukyuM che jemAM Azare 2000 kArIgarone thAna ane porabaMdara pAse cIkaNI mATI ane phAyara rojI maLaze. kale maLatI hoya tenI kusIbala banAvavAne udyoga vikasAvavAnI jarUra che. rAjamahendrI musIbala banA bhAvanagara khAte 11 karoDanA kharce 3 lAkha Tana vavAnA soeka kArakhAnAo che. bhAratamAM traNa cAra pIma Aya batAvavAnA plAnTanI yejanA hajAra phAunDrIomAM kasIbalanI mAMga sArI hoya AkAra laI rahI che. govA-mubaInI pArTInA sahaA udyoga sAruM pralebhana Ape te che. gathI thatuM A sAhasane gujarAta sarakAre AvakAryuM che. bhaThThI paradezathI maMgAvavA mATenI vATAdhATo thaI tAMbA pittaLanA vAsaNo, bIlDIMga maTIrIyasa, rahI che. ane phITIjha banAvavAnA saurASTramAM Azare se jeTalA kArakhAnAmAM che. jemAM khAsa karIne merI, zihora, bagasarA, vaDhavANa, rAjakoTa, dhrAMgadhrA, thAna, ejayumInIyama kompalekSa pAchaLa rU. 65 lIMbaDImAM ja mukhya che. A dhaMdhAmAM vaividhyatA tathA karoDa ethI yejanA daramyAna kharcAze, temAM 2 vaLAMka lAvavAnI jarUrata che. koDa . bokasAiTa mAInIMga tathA 13 karoDa jAmakhaMbhALIyAmAM eka peDhI rUA. dasa bAra elyumInA plAnTa mATe kacchamAM kharcAze tathA rU. lAkhanuM rokANa karI unane dhanA tathA ucca kakSAnI 50 karoDa rUpiyA dhuvAraNanI sagavaDatAne lIdhe khaMbhAta banAvavAne udyoga zarU karanAra che. pAse elyumInIyama plAnTamAM kharcAze. elyumInIyama kompalekSamAM Azare 10 karoDa rUpiyAnA huMDiyAmaNanI jAmakhaMbhALIyA tathA hApAnI udyoga vasAhatamAM jarUrata raheze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayA ne sa rDo da ya pA tra sarvodayapAtra vasAvIne huM saMkalpa # huM mArA gharamAM svecchApUrvaka sarvodaya pAtra sthApu chuM. sarvodaya pAtra sthApavAmAM mArA kuTuMbanI saMmati che. 1 samAjane prathama arpaNa karyA pachI anna grahaNa karavAne saMskAra kuTuMbanAM nAnAM moTAM saune nitya anAyAse maLaze e vAtane mane parama saMteSa che. ja ahiMsaka samAja racanAmAM mArI saMmati che. ja mArA kuTuMba taraphathI azAMtine avasara nahi Apu ane zAMti sthApavAne satata prayatna karIza jaya jagata' sarvodaya pAtra bhikSA nathI paNa dIkSA che. khAdI grAmodyoga bhaMDAra maNAranA saujanyathI | [ tAluke taLAjA ] [ ji. bhAvanagara. ] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI pANIyALI dhAbaLA utpAdaka sa. maMDaLI li. taLAjA tAlukA mu. pANIyALI. jille bhAvanagara sthApanA tArIkha :- 11-7-19 zera bhaMDaLa :- 5440-00 anAmata phaMDa :- 560-00 anya phaMDa - pa00-00 noMdhaNI naMbara - 4432 sabhya saMkhyA :- 17 vaNakara - 15 anya noMdhA-vaNakare dara varase Azare 80 hajAra rUpiyAnA garama dhAbaLAnuM utpAdana kare che ane teone vaNakarI rU. ra0 hajAranA Azare cukavavAmAM Ave che. umIyAzaMkara paijanAtha rAjyagurU maMtrI mukuMdarAya che. mahetA, gIgA DAyA pramukha mAnad maMtrI zubhecchA pAThave che zrI gArIyAdhAra uccatara khetI karanArI sahakArI maMDaLI lI. gArIyAdhAra tAlukA mu. gArIyAdhAra. bhAvanagara jillo sthApanA tArIkha :- 25-9-55 noMdhaNI naMbara - F. 42 zera bhaMDaLa :- 82000 sabhya saMkhyA :- 231 anAmata phaMDa - 7500 kheDUta :- 231 anya phaMDa :- 3000 bIna kheDUta - 0 anya noMdhaH-zarAphI dhIrANa, khAtara, bIyAraNa vecANa, grAhaka pravRti, jaMtunAzaka davAo, khetI upayogI sudharela ejAre, eIla ejIna, vagere sabhAsadone sastA dare ApavAmAM Ave che. ThAkarazI u. paTela DAyAbhAi paramAra pramukha maMtrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amarelI jillA sahakArI saMgha che. jIvarAja mahetA reDa, amarelI sahakArI pravRttine saMgIna banAvavA ane vega ApavA mATe amarelI jillA sahakArI saMghane uttejana Ape ane nIcenI bAbate lakSamAM rAkhe. 1 je sahakArI maMDaLIo naphAnI vaheMcaNI karI hoya maMDaLIe vahelI take zikSaNa phaMDa mokalI ApavuM jarUrI che. 2 vArSika sabhya lavAjama na bharyuM hoya to mokalI ApavA prabaMdha karavo. 3 saMghanI kacerIethI ja sAhitya ane kAyadAnA pustako kharIdavAno Agraha rAkhe. 4 navI sahakArI maMDaLIo racavA mATe saMghanI kacerIethI mArgadarzana meLavo. 5 sahakArI pravRttine rUMdhanArA savAlonA ukela mATe saMghanI kacerIe hodedArone saMparka sAdho. amarelI jillA sahakArI saMgha khetI viSayaka, bIna khetI viSayaka ane audyogika evI tamAma sahakArI maMDaLIo pragati kare tema Icche che, mATe saMghanI pravRttimAM sahakAra ApavA tamAma sahakArI kAryakarane bhalAmaNa karavAmAM Ave che. arajaNa velajI paTela TapubhAI sAvalIyA guNavaMtarAya purohita mAnada-maMtrI upAdhyAkSa adhyakSa a ma re lI jillA sahakArI saMgha, amarelI zubhecchA pAThave che zrI zeLAvadara vi. kA. sevA sahakArI maMDaLI (tA. taLAjA) mu zeLAvadara (ji. bhAvanagara) sthApanA tArIkha - 18-1-1955 neghaNuM naMbara :- 1126 zera bhaMDaLa :- 15805-00 sabhya saMkhyA :- 100 anAmata phaMDa :- 7850-42 kheDUta :anya phaMDa - -: 2804-31 bInakheDUta - 14 anya noMdha :- maMDaLI khADane vepAra kare che ane thoDA vakhatamAM grAhaka bhaMDAra zarU karavA vicAra che. traMbakalAla bhImajIbhAI vyAsa dAdabhA malajIbhAI ma trI pramukha vya. ka. sabhya muLubhA merUbhA nAraNu lakhamaNa bheja devAyata jIvana hAdA zeLAvadara vi. kA. sa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. zrI sAvarakuMDalA egrIkalacarala proDayusa mArkeTa kamiTi sAvarakuMDalA (ji. bhAvanagara) (saurASTra) sthApanA 1959 TelIphona naM. 29 - sAvarakuMDalA mArkeTyArDa - che khetIvADI utpAdanane Avate mAla roje roja jAhera hararAjIthI vecAya che. vecANa thayela mAlane tela te ja divase mArkeTa yArDamAM ja thAya che. ja vecANa thayela mAlanA nANA mAla vecANa thAya ke tarata ja rekaDA cUkavAya che. mArkeTa yArDanA kAmakAjamAM kamiTinA sTAphanI satata dekharekha rahetI hovAthI kharIdanArane joItA pramANamAM sApha mAla maLe che ane vecanArane vyAjabI dAma maLe che. e rIte rASTriya vikAsamAM mArkeTa kamiTi namra pharaja bajAve che. prema che. trivedI bhImajIbhAI kezavabhAI ceramena sekreTarI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udyogA mATenuM anukuLa vAtAvaraNa aphrikAthI dhaNA vepArI gujarAtamAM sthira thavA Avela che. ane Ave che. temaja muMbaimAM vasatA ghaNA gujarAtI udyogapatie pAtAnA udyoga jIddA sthaLe-gujarAta khAjI khaseDavA icche che. te mATe saurASTra, kacchamAM sArU evuM audyogika vAtAvaraNa sarjavAnI mane jarUra jaNAya che. te mATe ekAda emAMDA racAya ane kAryakartA thAya te Avazyaka che. * gujarAta rAjyamAM udyoga vikasAvavA mATe udyogakhAtuM avirata kA karI rahyuM che. gujarAta rAjyanA laghu udyoganA niSNAto navI yAjanAnI tapAsaNI, yatranI jarUrata, kAcA mAlanI samavaDa, nANAnuM rAkANu, vaLatara, ane riphrAI vagerenA khyAla ane mAdarzana Ape che. to tenA lAbha sau kAI uThAve ane udyoganI sthApanA tathA vikAsa mATe avadhA ochA thaze. kuzaLa kArIgaro para ja udyoge avalaMbe che. phrITara, Tarnara, mazInIsTa, velDara, luhAra, ilekaTrIzIyana vAyaramena, suthAra, peTana meIkara, mAlDara dhAtu gALanAra tyAdi vividha prakAranA kuzaLa kArIgaronI mAMga dinapratidina vadhatI ja jAya che. kuzaLa kArIgarA banAvavA eparenTIsa skIma mujaba sekA kArIgare dara varSe bahAra paDe che. saurASTra ane kacchamAM vidyArthIonuM valaNa udyogo tarapha thAya te mATe sarjAvu joie, TekanIkala skulA-jAmanagara, rAjATa, bhAvanagara, junAgaDha, amarelI, mArakhI, jApharAbAda, mahuvA, zAradAzrAma, surendranagara vagere sthaLeA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 7 vegIlA banAvavA joie. jamanI, iMglA, jAvAnuM vagere nAnA dezonI pratimAMthI medhapATha levA jeva che. nakAmI vastumAMthI navI AkarSaka ane upayAgI vastu khanAvavAnI kalA sAdhya karI che. AvI prakRti bhAratanA mANasAmAM Avaze te vikAsa * dUra nahi rahe. saurASTre mIThu, sImenTa, vanaspati, krAsTIka seDA racena udyogamAM pragati nAMdhela che. peTrokemIkalamanA udyoganA ciMkAsanA kAryakrama hAtha dharavAmAM Avya che. tenA para AdhArIta plAsTIka kRtrima khara, khetInA rasAyaNA, jaMtunAzaka, pesTIsAiDa ane eromeTIka selavanTasanA udyogA khIlI nIkaLavAnI zakyatA che. udyogAne joitu baLataNa peTrolIyamane zuddha karavA jatAM prApta thatuM geseAlIna, kAzIna, hAIspIDa DIjhala oIla ane bhaLI jatAM vadhelA vAyuo vi. malI raheze. saurASTra ane kacchamAM kyA udyogA zarU karI zakAya tema che? A vistArapUrvaka lekhamAM vividha udyogeAnI chaNAvaTa karatAM karatAM udyoganA vikAsa tathA navA sAhasanI vAtane ullekha karAyela che. taduparAMta keTalAka udyoga viSenI zakayatA nIce saMkSepamAM jaNAvI che. (1) bhAI sAyakalanI banAvaTanA pUra ughogA jevA ke peDala, Tyuba nAnA nAnA DAya kAsTIMgA, kramIyama pleTIMga DAyanemA pratyarvAda udyAgo vikasAvI cakAya tevA che. (ra) strI purUSa ane ekabIjAne sudara dekhADavA mATe vividha prakAranA sau vadha sAdhane DIplomA ane sarTIphIkeTa krauM vadhu ne vadhu vApare che. ane saurya ane zRMgAranA sAdhanenI www.umaragyanbhandar.com Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r maga sArI che. A udyogamAM vadhu paDatu kANu paTTA vi. nI mAMga vadhatI ja jAya che. te mATe thatuM nathI. cama udyoga moTA pAyA para khIlavI zakAya tema che. camArakuMDane badale vaijJAnika rIte cAmaDuM TuMka samayamAM kamAvavAnI paddhati apanAvAya ane vividha raMgA caDhAvAya te A udyoga khIlI nILe tema che. (3) vidyArthIothI mAMDI phrIsa paryaMta sudhI kAgaLa para lakhavAnuM kAya' InDIpenathI ja thAya che. InDIpenanA ane kheAlapenane udyoga sArA pramANumAM khIlavI zakAya tevA che. pareka hajAra rUpiyAnA trAmAM A udyoga zarU thai zake che. barphIMga mazIna, kaTIMga mazIna, letha grAinDara vi. nI jarUrata rahe che. (4) bhAratanI vadhatI jatI vastInA vadhArA (10) chatro tathA reInakoTanA udyoga--varasArokavA saMtatiniyamana vyApaka banatuM jAya che tethI rakSaNa meLavavA mATe trI tathA reinakreATa moTA mATenA sAdhanA tathA davAnA utpAdananuM kArya bahu pAyA para joI e che te mATenA udyogane purepurA cArA rIte cAle tema che. avakAza che. (5) plAsTInA khaTane banAvavAmAM jAmanagara agrasthAna bhAgave che. plAsTIka udyogamAM vaividhyatA Ava ane riphAI ochI thaI tadurasta vAtAvaraNa thAya te jarUrI che. vidyutanI svIco, ramakaDA, TelIphona seTa, Tuthabrase, Tebala kaeNlanDarA, eTre, davAnI khATalA phrilmanI slAIDA, cAmaDA jevu. kApaDa pratyArpAda vividha vastu plAsTIkamAMthI ja banAvAya che te te bAju vaLAMka levA joie. (6) bIDI tathA sIgAreTanA udyA-khIlavavA jevA che. (7) ilekaTrApleTIMga-vijaLI dvArA grITa caDhAvavAnI kriyA vAsaNA tathA asakhya dhAtu para rasAyaNika ra|te vajaLI dvArA DhALa caDavavAnu hu ja pracalIta banatu jAya che. tyAre A udyAgo sarA pramANamAMM vaLatara Apaze te niHza' che : (cAmaDAnA udyogA :-TyuTa, ca'pala, bhega ane (9) kaccha tathA vAMkAnera pAse sIlIkA senDa sArA pramANamAM maRRtI hovAthI kAmane udyoga thaI zake tema che. paraMtu temAM rAkANu vadhu joie tema che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat (11) kAMTALA tAra--saurASTramAM ekAdame kaMpanI A banAve che. bilDIMga maTIrIyalsanI achata tathA khetarA bagIcAmAM kAMTALA tArane udhyeAga baheALA pramANumAM thAya che. A tAra banAvavA mATe bhAratamAM " maikA " nAmanuM yaMtra banAvAya che. jenI kiMmata rUA. pacIseka hajAra haze. (12) khetI mATe vaparAtA TrekTaranA bhAgeAnI mAMga vadhatI jaze TrekaTaranI banAvaTa mATe sArA evA kApa che. paraMtu te mATe sarakAranI paravAnagI Avazyaka che. (13) ATAmAbAilsamAM ijArAsAhI jema cArapAMca udyoge| ja bhAratamAM varcasva dharAve che. prImIyara, sTAMDaDa, hindustAna, TekA, roka lalenDa, ityAdi bhAratanI mAMga satoSI zakatA nathI . vadhu vAhaneAnI jarUrata che paraMtu te mATe paravAnagI maLatI nathI. te dizAmAM gujarAtamAM kaMi karI zakAya www.umaragyanbhandar.com Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema che. oTomebAIla udhoga zarU thAya te tenA ekAda be dhaMdhAmAM gADariyA pravAha jema phAunDrI ane puraka udheAge ghaNuM zarU thaze. ejInIyarIMga udyoga paDI gayuM che. ilekaTrIka bATa, mazInahukasa, Ina, TrAnsaphorama, (14) melAyebala phAunDrI :-amadAvAdamAM pAIpa phITIMgsa, palAdanA kAsTIMga ItyAdi rahitagRpanI Ara. ema. enjanIyarIMga tathA pradIpa vividha kSetre jhaMpalAvAnI jarUra che. jethI enajInIyarIMga korporezana vagere traNa cAra melIyebala hariphAI ochI thavA pAmaze. saurASTramAM e rIyaphAunDrIo che. saurASTramAM melAyebala phAunDrI rUA. rIMga udyogamAM vaividhyatA Avaze te sAruM evuM pAMca-sAtanA rokANathI zarU karI zakAya tema che. vAtAvaraNa sajAze. ane audyogika pragati haM pala pAIpaphITIMgjha ane oTomabAIlsanA kAsTIganI thaze neIlara tathA rephrIjareTara ane yaMtra ojAra sArI evI mAMga hoya sArU cAle tema che. mATe sAruM evuM bajAra che. melIyebala kAunsI mATe bhaThThI. enIlIsakaranesa, zihera khAte tAMbA-pIttaLanA vAsaNo banAvata malkIMga mazIna vagere aMgenI jarUra paDe che. bhAratamAM vano udyoga ghaNo vikasyo che. sTenalesa sTIlanA dhaNI kharI yaMtrasAmagrI prApya che. melIyebala vAsaNonI mAMga khuba ja vadhatI jatI hoya te dizAmAM pAIpakITIjanA nikAsanI sArI evI zakyatA hoya vaLAMka levAnI jarUrata che camacA, sANasI, tavIthA A kSetramAM jhaMpalAvavA jevuM che. vi. gharanA sAdhano, tathA haspITalanA sarjIkala ojAro ItyAdi vastuo sTenalesa sTIsanA kAsTIMjha dvArA banAvI zakAya tema che. (15) zahera ane kasabAomAM mahilA maMDaLo sthApI udyoganI vividha vastuo jevI ke seva, (19) enemalanA vAsaNa-ane sAdhano mATe pApaDa, vaDI, phaLonI sukavaNI, kerI, bIjA vagerenA saurASTramAM ekAda kArakhAnuM zarU karI zakAya tema marao, athANuo, gulakaMda vagere banAvI sArA che. AyAta karepaNa kAcI vastuo A udyogamAM pramANamAM bajAramAM mukI zakAya tema che. AthI dhaNI vaparAtI hAya utpAdana kharca vadhI javA pame che. madhyama varganI baheno tathA vidhavAone rojI roTala maga, hAlA. besIna, beDapAna, vATakA, thALI, vagere maLaze. vastuo banAvI zakAya. kalakattA bAju A udyoga sArA pramANamAM khIlyo che. A udhoga mATe guja(16) pAkI IMTa patthara tathA sImenTa rAtamAM phelsa pAra, phaloraspAra, kavATarsa, soDAeza, AdhArita udyoga-zahera ane gAmaDAnA bAMdhazramamAM meMgenIjha DAkasAIDa suprApya che, paraMtu bokasa mAre ene vaga maLe te mATe patharo ane ITAnuM keba, ekasAiDa, kriolAITa, TIna ekasAiDa, vadha bhAdana thAya te mATe lakSa ApavuM joIe. vagere AyAta karavuM paDe tema che. A udhegamAM presa sImenTanA cosalAo jALIo tathA vividha batA- mIlIgamazIna, pharasa prIkalI ganA sAdhano tathA nAvaTe bAMdhakAmane sArA eve vega Apaze A anya yaMtrasAmagrImAM Azare doDha be lAkha saheje udyogamAM sAruM evuM AkarSaNa che. kharcAya. kace mAla-polAdanA patarA meLavavA mATenI zakyatA tapAsavAnI jarUra rahe che. gujarAta sarakAranI (1) rAjakeTamAM oIla enanA pavi paravAnagI AvA udhoga mATe jarUrI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. (20) nArIyerInuM vAvetara:- plAnasTezane verAvaLathI zarU karI pArakhaMdara paryaMta samudra kinAre karI zakAya tema che. ane tema thatA asaMkhya udyogA DhAcInA, nArIyeLanA vikasAvI zakAya tema che. udyoga mATe sahakArI saMsthAe rasa leya te jhaDapathI vikasAvI zakAze. A emanIyama (21) khanIjo para AdhArIta udyogo jevA ke sImenTa, poTarIjha, krAca, phularaatha salpheTa, kelazyama kArakhAiDa mIThuM ityAdi puSkaLa udyogo sArA pramANamAM vikasAvI zakavAnI saurASTramAM zakayatA che. (23) kacchamAM kaMDalA pAse gAlIcA tathA sTenalesa sTIlanA vAsaNA ityAdi banAvavAnI paravAnagI eka udyogapatine majurI apAyela che tevI tathA nikAsa karA zakAya tevI vividha vastu banAvavAnI zakayatA kaMDalAnA phrI jonamAM che. te mATe guNavattA pramANe maMjurI maLe che, te zarU karavAnI vastunA mArakeTa sarve karavA jarUra che. tyAra bAda nakkara svarUpa apAya te dhaNu thai zakaro, nyuyArka, kaeNpanahegana, hempambaga, sAMnamIsIsakA, leAsa ejasa ityAdi vizvanA phrIonenI jema kaMDalA paNa udyoga-dhadhA ane AyAta nikAsamAM a gaLa vadhAravA mATe kacchanA dhanADhaya vepArIo ane udyogapati vadhu paDatA rasa leze te jarUra bhAratanu prathama TrIpoTa nAmanA kADhaze. kaMDalAmAM udyoga zarU karanAre vyavasthApaka, kaMDalA phrI TreiDa tena, gAMdhIdhAma (kaccha)mAM arajI karavAnI rahe che. (23) kacchamAM guvAranu' vAvetara karI guvAragama banAvavAnuM kArakhAnuM zarU karavAnI zakayatA che. muMbaImAM kurto khAte iTAlIyana peDhInA sahakArathI inDIyanagama nAmanA kArakhAnAmAM rAjasthAna-kacchanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat guvAramAMthI guvAragama banAvAya che. taiyAra thayela guvAragama moTA pAyA para nikAsa thAya che. AMtaradezIya bajAra jotA kacchamAM mA jAtanA udyoga khIlavavAne purepurA avakAza che. A udyoganI moTA udyogamAM gaNutrI thai zake, temAM rUA. 10 thI 15 lAkha saheje rAkANu thaI jAya tema che. (24) gaMjI, meAjA, maphalara, taiyAra kapaDA mATe saurASTra ane kacchamAM sArI evI taka che. udyogamAM bahu muDInA rokANanI jarUrata rahetI na hovAthI sahelAIthI khIlavI zakrAya tema che. A ( 25 ) peTrokramIkalsanA udyogA zarU thatA plAsTIka ane kRtrima baranA udyoga! khIlI za: tema che. IthIlIna, ithAienjIna pelIvI. nAila leArADa, klorIna, DI. DI. TI., pelIthIna, IyAdi asaMkhya vastue peTromIkalsanA krekara, yunITa, lArIna yunITa emeTIka yunITa, pAlI)na yunITamAMthI prApta thaze. jethI karoDA rUpiyAnA kharce tenA para AdhArIta udyogo zarU thaze. navA zarU thatA kSetre abhyAsa karI nAnA-moTA pAyA para jhaMpalAvAya teA NAja vikAsa TuMka samayamAM prApta karI zakAze (26) mekasAiTa, mIThuM kApA, khAMDa, AlkAkAla, una, kheALa, sIMgatela, plAsTIka ityAdi saurASTra ane kacchanA baMdarAthIza. 25 karoDathI vadhu nikAsa thAya che. dhI vastuonI nikAsa karavA mATe ujaLA saMjogo che. te mATe gujarata sarakAra tathA kendra sarakAra nikAsa mATe pretsAhana Ape che. khanijonI, kAcI vastuonI nikAsa karI huMDiyAmaNu meLavI Aya ta-nikAsanA pAsA sarakhA karavA yatna thAya che. kAcI vastuo AdhArIta udyogA zarU karavAnI ghaNI takA aDapI levI joie. www.umaragyanbhandar.com Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6LI bhAratanI lehanI kAcI dhAtu jApAna, kahevIkA (27) matsya udyoga-verAvaLa khAte sArA caDhAvavAmAM Ave che ane tyAMthI temAMthI ja banelI pramANamAM khIlya che, kama-saurASTrane vizALa yaMtra sAmagrI bhAratamAM anya svarUpe Ave che jenI dariyA kinAro hoya A udyoga judA judA baMdaroe nedha levo jarUrI che. khIlavavA je che. kaMDalA mAMDavI, navalakhI, okhA, sikkA, beDI. (28) raMga, rasAyaNa, Ayuvedika tathA elopathI porabaMdara, verAvaLa, bhAvanagara vagere baMdare sArA davA banAvavAnA ujaLA saMjoge che. gaNAvI zakAya tevA che. bIjA vIzeka nAnA baMdare paNa kArya karI 2hyA che, temAMthI be-pAMca (29) adyatana yaMtra sAmagrIvALI piTarIjhanI banI sudhAraNA karI zakAya tema che. hANe zakyatA nakArI zakAya tema nathI. bAMdhavAne udyoga-zIpabIlDIMga) moTA pAyA para ubhI karavAnI zakyatA che, paraMtu temAM karoDo (30) bhAratamAM InsamenTanI mAMga bahuja vadhu , rUpiyAnuM vijAgApaTTamanI jema rokANa thAya tema che paDatI hoya ane lagabhaga 90 TakA mAla paradezathI te mATe jAhera kSetre A sAhasa thAya te sArI evI AyAta karavA paDane heya naherakSetre athavA 5blIka maLatA maLe tema che baMdaranI sagavaDatA, gADAnA, lImI kaMpanI tarIke A udyAma saurASTra, kaccha hIda, pasara jeTariADa pANInA puravaThA mAma) athavA gujarAtamAM koI sthaLe zarU karI zakAya eproca roDa ItyAdi sagavaDa ApavAmAM gujarAta tevo che. sarakAre zakaya teTalAM pagalA bharyA che, bhare che ane bharaze zubhecchA pAThave che. zrI upaleTA jutha vi. kA. sahakArI maMDaLI lI. upaleTA ( ji. rAjakoTa) sthApanA tA. 19-9-56 seMdhaNI naMbara - R. 119-rarara3 zerabhaMDoLa-vyati- rUA. 13640-00 sabhya saMkhyA - vyakita 1004 >> sarakArazrInA rUA. 10000-00 sarakAra- 1 anAmata phaMDa rU. 34413-36 rUA. ra9395-96 - lAlajI nAnajI paTela aMbAvI devazI paTela pramukha 1005 maMtrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #837 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranI junI peDhInI tejasvI vyaktio aAMgaLIe acUka rahenArA gaganavihArI kyAreka emane dezavidezamAM bhAratanI zAna vadhAranAra ane e vize puchAtA praznonA javAba ApatA "sTImara ane pazcimI chAvaNImAM paNa mAna-Adara meLavI sAthe hADakuM hoya ja ne ? pitAnA gADha mitra janAra bhAratanI eka ananya vyakti zrI gaganavihArI gopAlakRSNa gokhale sAthe paNa emane nAnapaNathI ja lalubhAI mahetA mULa bhAvanagaranA e rahIza! nikaTane nAto baMdhAyelo. muMbaI tathA pUnA, vizvalaMmAM prati yaza puruSa tarIkenuM mAna khATavA nAsika vagere sthaLoe atratatra je abhyAsa karI mATe anokhI vikatA joIne badhAne jItI levAya tevI emaNe laMDananI skUla opha IkonomikasamAMthI ema. hRdayanI saraLatA joIe. gaganavihArI mahetAne e e.nI padavI meLavI. A uparAMta temaNe DokaTara baMne guNo mAtA tathA pitA pAsethI vArasAmAM eka lejhanI mAnArha padavI paNa meLavI che laMDana maLyAM che pRthvIrAja rAsonA lekhaka bhImarAvanA putrI skula ikenomikasanA teo ke 5Na nimAyelA. satyavatI tathA bhAvanagaranA dIvAna zAmaLadAsa mahetAnA patrakAratvanuM kSetra zrI gaganabhAI sArI rIte kheDI putra lalubhAInA e putra 1900nA eprilanI cUkayA che 1926 thI 1928 sudhI teo ' bombe paMdaramI tArIkhe amadAvAdanI sAMkaDI zerImAM lAkhA kronikala'nA madadanIza taMtrI hatA, te pachI sIdhA paTelanI paLamAM mAtAmaha bhoLAnAtha sArAbhAInI gayA hindI vahANavaTAnI duniyAmAM, 1969 thI '7 havelImAM emano janma thayo. paNa uchera te bhAvana- sudhI teo kalakattA khAte sidhiyA sTIma nevigezana gara ke amadAvAda nahi paraMtu muMbaImAM thaye. kapanI li nA menejara pade rahayA A sivAya emanI bALapaNamAM bahu kajiyALA ane haThIlA svabhAvanA dakSatA ane kuzAgratAnI vividha kSetrAne sevA gaganavihArI bALapaNamAM sAta varSanI kamaLI vaye maLI che, InDiyana cembara opha komarsa pheDarezana mAtAne gumAvI beThelA te ekavIsa varSanI bhayuvAna opha inDIana cembara opha komarsa, pheDarezana vaye avasAna pAmanAra vaDIla bahena sumatibahenanI opha InDIana cembara opha komarsa enDa mamatA heThaLa karyA. jayeSTha baMdhu ThamAInuM pAMDitya, unDaTIjha, vagerenA pramukha banelA. temanI buddhi pitA lalukAkAnI vidvatA ne sumatibahenanA prakAMDa pratibhAnI aAMtararASTrIya kSetre paNa sevA levAI che. vicArazIlana emane kahIe to gaLathuthImAM ja maLyAM jInivA khAte vepAra ane rojagArane lagatI AMtarache hi dI vahANavaTA sAthe temaNe bAvIsa varSa nA rASTrIya pariSadamAM temaNe bhAratanuM pratinidhitva che. paraMtu e bhAvinA eMdhANa emane nAnapaNamAM saMbhALeluM. Teripha kamizananA adhyakSapade paNa temanI ja maLelA. kAkA viThThalabhAIne maLavA jatA pitAnI nitI thayelI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #838 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra nA sapTembaramAM emane amerikA tathA tathA temanA patnI zrImatI triveNIbene aneka varSo mekisake khAtenA bhAratanA elacI tarIke mukAyA e gAMdhIjI sAthe gALelAM tenI khAtarI rU5 zrI jagajIvana emanI sevAne ucita Adara hatuM. sAmaTa cha varSo bApA para mahAtmA gAMdhIjInA prema ane lAgaNIbharyA sudhI e pade rahI tyAM potAnI kuzAgratA tathA AtmIyatA darzAvatA aneka patra mejAda che. nAnAM saraLatAthI emaNe amerikI rAjapanAM haiyAM eTalAM moTAM zikSaNanAM chAtrAlaye calAvavA, rela saMkaTa ke te jItI lIdhelAM ke e pahelAM bhArata pratye sadA duSkALa saMkaTa nivAraNamAM mAnavI ane pazuone upekSA tathA duzmanAvaTathI jotA amerIkI taMtrane rAhata pahecADavI. khAdI ke harijana sevA dvArA dIna hRdaya paTo karAvela. e daramyAna teo kayubA duHkhI tarachoDAyelAenI vahAre dhAvuM. yuvAnono mATenA ya bhAratanA pratinidhi rahelA. e padethI sarvAgI vikAsa, sAve ane te kAraNe zibira ane nivRtta thayA bAda temanI sevA bhAratanI audyogika- akhADA, vyAyAma pravRttio calAvavAM, apaMge che kiraNa ane rokANu saMsthA inDasTrIyala kreDiTa enDa vRddhonI bhakita bhAve sevA karavI, dezI rAjyo ke InvesTamenTa oparezana opha InDiyAne prApta thaI che. briTiza satanatanA julamono sAmano karavo vagere bhArata sarakAre emane A saMsthAnA adhyakSa tarIke anekavidha kAryo zrI jagajIvanabApAe niSkAma bhAve nImyA che teo ApaNuM gaurava samAna che. jIvananAM 70-75 varSo sudhI aviratapaNe karyA che ane A badhuM karavA mahAna purUSa mAphaka yAtanAo 'parama vaiSNava,sva, jagajIvanabApA, paNa sahana karI che zrI jagajIvanabApA gujarAta saurASTranA eka ananya sevaka "dha grAMDa olDamena' haju hamaNu ja jemane amarelIe biradAvyA tarIke oLakhAtA ane A badhI sevAo uparAMta ane jemanI sevAonuM RNa cUkavyuM evA amarelInA pite parama vaiSNavajana paNa hatA. vahelI savAranA eka sanniSTha, vayevRddha samAja sevaka ane jillAnA pAMca vAgyAthI ATha vAgatA sudhI temanI prArthanAo jAhera jIvananA vaTavRkSa samA zrI jagajavanabApAe cAlatI. ociMtI vidAya lIdhI, gujarAtanA eka saputra che. jIvarAjabhAI mahetAnA vaDIlabadhu hovAne kAraNe gayA Disembara mAsamAM jagajIvanabApAne amarelInI nahi, paraMtu pitAnI AgavI pratibhA ane sevAne ane amarelInI muMbaI tathA anya sthaLe vasatI kAraNe sAthe amarelI jillAmAM lekapriya ane saunA prajAe Azare rUpiyA traNa lAkhanI rakamanI bheTa AzvAsana rU5 banelA zrI jagajIvanabApAne vIranagara Apela zrI jagajIvanadAsa mahetAe A rakamamAMthI khAte du:khada dehavilaya thayo zrI jagajIvanadAsa rUpiyA 75000 amarelImAM eka strI chAtrAlaya ubhuM mahetAnI umara Azare 85 varSanI hatI jidagInI karavA tathA calAvavA mATe ApelA. bAkInI rakama : zarUAtamAM cAreka varSe khAnagI vyApArI jIvanamAM gozALAo, pustakAlaye, harijana udAra, vAra gaLyA bAda sukhaduHkhanI TADha-taDakAnI chAMyaDI pravRtti vageremAM vaheMcI dIdhelA. gujarAta-saurASTravitAvyA pachI jagajIve bA pA rItasaranA AzramamAM kaccha pAMjarApoLa ane gauzALA saMdhanA teo pramukha joDAyA nathI paNa bA pAe Azrama bahAra rahIne hatA. jagajIvanabApAnI dhagaza, utsAha, saMto, bharatanI mAphaka Azrama jIvanane dhyeya banAvI prajAnI cIvaTa, svacchatA, niyamitatA je pahelAM hatAM tevA ane sevA karI che. A sevAno raMga temane gaI kAla sudhI hatAM. amarelI jillAnA aneka mahAtmA gAMdhIjI sAthenA saMparkathI ja lAgele teo vidyAthI grahe, vyAyAma zALAo, rAleja, pustakAlaye, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #839 -------------------------------------------------------------------------- ________________ davAkhAnAM. hAIskala zrI jagajIvanadAsa mahetAnA meLavI pitAnuM jIvana sarvasva sevAmAM arpaNa karI, prayAse zarU thayA che. navyAM che. zrI jagajIvanabApAe mAnavasevA eja kartavyane nAra lagAvI A karmavIra 19ra7nI sAlathI zaiDAM varSo sudharAInA ceramenanA tana, mana, dhanathI kArya AraMbhI jUnAgaDhamAM kaI hoddA dvArA paNa amarelInI aneka sevAe karI che. paNa mAnava dehane Azaro ApatI saMsthA na hatI tyAranA kaparA saMjogomAM paNa anAtha mATe eka jatA vaDodarA rAjyamAM paNa teo vaDodarA rAjya vizALa maharSa gurukuLa brahmacaryA Azrama nAmanI prajAmaMDaLanA pramukha hatA. amarelI ji9lA zALA saMsthAnI sthApanA karI.. maMDaLanA pramukha tarIke paNa temaNe amarelI jillAnI aneka sevAo karI che. zrI jagajIvanabApA ja mAyArAmadAsajIe sevAnA jhaMDA dhArI banIne, tA. 6 ThThIeja phalachAba'nA prattinidhi zrI dethAne bhekhadhArI banIne ekadhArI satata 44 varSa sudhI maLyA hatA ane jaNAvyuM hatuM ke mArA eka garasamAM jAtI dekharekha nIce vedAMtane jApa leI annapUrNA mahAtmAnA darzane gAMDala jaI rahyo chuM. tyArathI ane sarasvatInA upAsaka banI anAtha, bALake, mArI AMkha nabaLI che eTale niSNAtane batAvavA strIo, vidyArthIo ane yAtrALuone vividha rIte vIranagara javAne chuM. paNa tA. 11-3-67 nA roja sevAo ApI mukasevaka banI AzIrvAda meLavela. zrI jIvarAjabhAI mahetA AvavAnA che. te pahelAM to 1939mAM jyAre rAjAzAhI hatI. ane jyAre vALa pAcho jarUra amarelI khAvI jaIza. pravRtti cAlatI tyAre hijarata karatI hindu janatAnI bahena-dIkarIone sAme cAlIne Azaro Apela. zrI jagajIvanabApAnI A AkAMkSA hatI, paNa kemIvAdamAM vayamAM jyAre keI harapha uccArI zakatuM e pUrI thAya te pahelAM ja viranagaramAM temane hadaya. nahi tyAre jAheramAM mardAnagI vAparI lokone madada rogano humalo thaye ane amarelInA dakhiyAnA A avela. A samAjasevake dehanI paNa khevanA karyA visAmo-vaTavRkSa A pRthvI parathI ciravidAya laI gaye. vagara jiMdagI AkhI rASTrasevAmAM gALI. mAnavasevAnA A jIvana bhekhadhAro zrI AtmArAmabhAI bhaTTa zrI mAyArAma svarAjyanI laData daramyAna-jemanI saccAI ane ajoDa satyAgrahI tarIkenI kAmagIrIne kAraNe seraThanA pATanagara jUnAgaDhamAM navAbI yuganA gohilavADanI prajAe "vIra AtmArAma" nuM virada kamivAdI tatramAM hiMduone Azraya ApavA ughADI ApyuM -e zrI AtmArAmabhAI nAnapaNathI saccAI mInagI dekhADanAra ane javAbadAra rAjataMtranI prathama tarapha vaLelA hatA. sukhI kaDhabanA A patra sabhA pitAne tyAM khUnI dhamakIone ThAkare mArI pU. bApunA satyAgraha AMdolanathI prerAIne mA-bhomanI maranAra, mA navasevAne AjIvana bhekhadhArI. anAthano- bukti jaMgamAM jhUkAvyuM ane bhAI-bahenanI joDIe nAtha, nijha vAna, saMskArI karmavIra paMDita mayArAmadAsa dhagadhagatA aMgAra jevI vIratAthI riyAsatI rAjyanI kezoda pAsenA mANekavADA gAme Ahira kuTuMbamAM laDatano Adeza hoya ke gAMdhIjIne Adeza hAyajanmIne UnI umare saMsAra vaibhavano tyAga karI svasva kurabAna karIne mokhare ja hoya temane satya pu. vyAsabApA pAsethI anAthanI sevAno dhyeya maMtra pratyene Agraha-khAdI taraphanI mamatA ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #840 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. gAMdhIciMdhyA mArge nakhazIkha vyavahAramAM vartavAnA AvyA pachI sattA tarapha javA mATe najIkanA mAnanIya Agrahe temanA jIvanamAM dhAe jhaMjhAvAta pasAra sAthIo taraphathI aneka take rajU karavAmAM AvI thayA che. hatI, tene namratApUrvaka temaNe inkAra karI sattAthI dUra rahI kesanI sevA kAnuM ja cAlu rAkhyuM. mIThAnA satyAgraha daramyAna eka muThThI mIThuM temanA hAthamAMthI levA mATe briTiza polIsanI aDaga vIratAnI A mUrtine svargava ananya TukaDIne divase tArA jevA samAna puruSArtha karavo keLavaNIkAra zrI nAnAbhAI bhaTTa eka sthaLe temane paData. riyAsatI rAjyanI polIsa hoya ke briTiza ullekha karatAM kahyuM che ke, " AtmArAma to sAcane salatanatanI polIsa heAya paNa satyanA Agrahane kAraNe kaTake che.' temane zArIrika mAra khUba ja sahana karavo paDayo che. satyAgrahIo sAmenA jAmanagaranA duvaMtarinI varAjyanI laData daramyAna ane svarAjya prApti tapAsa mATe jyAre zrI AtmArAmabhAIe nirNaya pachInA kALanA vaheNa sAthe temanI rAjazI kSAtra jAhera karyo tyAre saurASTranI prajAnAM mana UI cA thaI vRttinI vIratAno pUrvAdha pUro thaye ane AdhyAtmika uMDANuM ane amegha zAntithI manane uMcI bhUmikA gayAM bALakRSNane kesanI rAjadhAnImAM ekalatAM mathurAnI prajanI mana uMcA thai jAya tevI sthiti para laI javAnI temanI prakriyAe saMtaTImAM temane hatI. e vakhate parAkramI mAtA zrImatI uttamaprabhAe mUkI dIdhA che. svabhAve haLAhaLa ugra chata bALaka kahyuM, " mA bhemanI mukita kAje marI phITa pAcho sulabha nirdoSatAvALA A saMtanA hRdayamAM, cetarapha pharato nahi" e parAkramI mAtAne patra eka vIranI cAlatI-phUlIphAlatI sAmAjika asamAnatA, bhedabhAva adAthI jAmanagaranI dharatI upara utaryo. camakAra ane jIvana ane kavana vaccenI khAIe- sAmAjika badIe akaLAvI nAMkhe tevuM manomanana cAlI rahyuM kahe ke IzvaranI preraNA kahe paNa jAmAra riyAsatI rAjya zrI AtmArAmane mAnabhera rAjanA mahemAna che. dArUnI badIne dUra karavAno temanA manamAM e tarIke AvakAryo paNa temaNe to sIdhA satyAgrahIonI sa bhALa kADhavAnuM ja svIkAryuM. ane vijayI banAne bhAvanagara AvavAne tAra Avyo tyAre paNa A zrI AtmArAmabhAIe temanA jIvanamAM aneka vAta mAnavA kAI svajana taiyAra na hatuM. jhaMjhAvAtano sAmano karI ekale jAne re" jevI vIra adAthI saMta-prakRtithI gAMdhI ciMdhyA mArge Ama svarAjanI laDatanA A vIratAnI e pUjaya javAna eka anerI pagadaMDI ubhI karI che. sarakAra para bhAvanagaramAM thayeka hIcakArA humalA samaye pitAnI jAtane ADI dharI ane satya kahevAnA Agrahane pariNAma eka vakhata saradArazrIe paNuM sa pAradarzaka niSpApa jIvananI saurabhabharyA temanA koIne kaheluM ke " jo he AtmArAma ekale na jIvanamAM DekiyuM karavAno koI puruSArtha kare te preraNupaDI jAya." dAyaka to- ro meLavavAnI pUrI zakayatAo paDI che. so koIne temanA tarapha mamatA, mAna ane svarAjayanI laDatanA mAM vIra samakSa svarAjaya Adara . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #841 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saujanyamUti vaikuMThabhAI vipula kahevAya evI che. sahakArI pravRtti tema ja bekiMga, vImA vagere vyavasAyanA te teo niSNAta bhAvanagaranA mutsadI mahetA kuTuMbanA sara lallubhAI hatA. dezanI AjhAdInI laDatamAM "haDI jAva hiMdamAMthI zAmaLadAse e rAjyano meTa heddo cheDIne muMbaInA laDatamAM temane sAtha hato. audyogika jIvanamAM jhaMpalAvyuM ane aneka udyogane pAyo nAkhanArA ane janakalyANanI aneka pravRtti gAMdhIjInI vicArasaraNInA temanA jevA custa enA praNetA tarIkenuM sthAna teoe jhaDapI lIdhu . himAyatIo dezamAM eAchA ja che. AjhAdInI zarUpaNa e saumAM sahakArI pravRttinA pitA tarIke sva. AtanA kALanA vizALa muMbaI rAjyanA zro. sara lallubhAI zAmaLadAsanI nAmanA janatAnA bALagaMgAdhara kheranA pradhAnamaMDaLamAM teoe nANAM, nIcAmAM nIyA thara sudhI phelAI hatI ane emanA sahakAra ane grAmodyoga khAtAnAM pradhAna tarIke kimatI saujanyanI suvAsa paNa romera prasarI rahI hatI e sega ApI hatI. racanAtmaka pravRttinI koI paNa sara lallubhAI zAmaLadAsanA moTA putra lakhe zrI zAkhA evI nathI jemAM zrI vaikuMThabhAInuM eka ke vai bhAIe pitAne vArase sArI rIte saMbhALyo. bIjA prakAranuM pradAna na hoya. rAjakAthI sAmAnya dipAvyo, eTaluM ja nahi paNa, aneka kSetre pitA rIte teo alipta rahetA hatA eTale pahelI sAmAnya karatAM paNa pite savAyA thaIne pitRRNa uttama rIte Smaja cUMTaNImAM dezanetAonA dhaNuM Agraha chatAM teoe adA karyuM. sara lalubhAInA bIjA putra atira- umedavArI karavAnuM pasaMda karyuM na hatuM. khAdI rASTraya khyAti dharAvatA zrI. gaganavihArI mahetAe grAmodyoga beDa ane pachIthI khAdI grAmodyoga ' paNa pitAnA nAmane savizeSa ujALyuM e sau koI paMcanA adhyakSapade 1963 sudhI teo hatA ane jANe che. zrI. vaikuMThabhAIe sahakArI pravRttine pitAne e racanAtmaka kSetramAM temanI kAmagIrInI yazasvI prANu Ape. grAmaprajAnAM arthokANune DA nAMdha lIdhA vinA cAle ema nathI, briTiza sarakAre abhyAsa emane AmAM sahAyabhUta thayo ane Aje emane khitAbathI navAjyA hatA paNuM rASTriya sahakArI pravRttinAM mULa je dezamAM UMDA nakhAyAM AMdolanamAM teNe gujArelA damananA virodhamAM temaNe hoya ane e pravRttine pariNAme kheDUte temaja e khitAba phagAvI dIdho hato. bhArata sarakAre temane grAmaprajAne kazo paNa lAbha thaye heya te temAM zrI padmabhUSaNa banAvIne temanI racanAtmaka sevAonI vaikuMThabhAIno hisso meTa che. kadara karI hatI. jvalaMta zaikSaNika kArakirdI pachI 21 varSanI zrI mohanabhAI virajIbhAI paTela uMmare zrI vaikuMThabhAI bee senTrala ke-opareTiva beMkanA menejara tarIke joDAyA ane pachI te enA amarelInA eka jUnI peDhInA, vaDodarA rAjyanA menejiMga DirekaTara tarIke 24 varSa sudhI sevA ApI. samayathI eka prajAsevaka che. mahAtmA gAMdhIjI, saraddhAra varSo sudhI bee sTeTa ko-opareTiva yuniyananA valalabhAI paTela, zrI Dhebarabha I, harilAla goviMdajI teo adhyakSapade rahyAM, nANAM paMca, karaverAne lagatI parIkha jevA prakhara rASTranetAo sAthe temaNe prajAnI tapAsa samiti ane evI evI bIjI aneka sami. sevAo karI che ane Aje eMzI varSanI uMmare tionA adhyakSa ke sabhyapadethI temaNe karelI sevAo paNa teo zikSaNakSetre pitAnI sevAo ApI rahyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #842 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. svarAjyanI ahiMsaka laData daramyAna temaNe A uparAMta amarelI jillA paMcAyata, amarelI jelayAtrA paNa bhogavI che. keLavaNI maMDaLa, saurASTra pATIdAra leuvA jJAtinA maMDaLa-saurASTra paTela keLavaNI maMDaLa, amarelI jillA - zrI mohanalAlabhAI paTelanA pitA zrI vIrajIbhAi madhyastha benka, amarelI rAmakaMvarabA jimakhAnA paTela paNa jUnA vaDodarA rAjya daramiyAna amarelI vagere aneka saMsthAnA pramukha tarIke tathA anya jillA kala beDanA pramukha hatA. zrI mohanalAlabhAI gujarAta, saurASTranI saMsthAnA sabhya tarIke rahI paTele paNa A saMsthAnA pramukha tarIke amarelI sevAo ApI che. jillAnI anekavidha sevAo karI che, ane temanA putra zrI dvArakAdAsabhAI paTela paNa Aje amarelI zrI mehanalAlabhAI paTela Aje 80 varSe paNa jillA paMcAyatanA pramukha che. keLavaNI saMsthAomAM rasa le che, ane AkhuM varSa ThekaThekANe vRkSa vAvatA, ucheratA jovA maLe che. amarelI jillA paMcAyata zrI mohanalabhAI paTelanuAje traNe peDhIthI sevAkSetra banI rahyuM che. sva. zaMbhubhAI trivedI, gAriyAdhAra zrI mohanalAlabhAI paTelano janma amarelImAM gAMdhIvAdI peDhInA sAcA be :pratinidhi : -eka I. sa. 1888 mAM thayuM hatuM. temaNe amarelI, zrI AtmArAmabhAI ane bIjA zrI zaMbhubhAI-gohi jUnAgaDha ane muMbaImAM keLavaNI laI, muMbaI lavADanA A be sapUtee gAMdhIvAdanA siddhAMte, yunivarsiTInI bI. e ela. ela. bI. nI padIo jIvanaprANalI, ane parAne pacAva jema adhara prApta karI hatI, ane tyAra pachI amarelInI nyAya tevA jIvananA sanAtana atyane pacAvIne zrI bhuadAlatamAM vakIlAta zarU karI hatI. teo amarelInA bhAI e je satyAgraha ane aniSTonA mAtA bAra esosIezananA pramukha hatA. 1921thI 936 karavAnI pagadaMDI UbhI karI che-te yuvAna peDhI mATe sudhI amarelI zahera sudharAInA pramukha tarIkene kharekhara preraNAdAyI banI raheze. haddo bhogavI amarelInI janatAnI sevA karI hatI. I. sa1930 nI sAlamAM vaDodarA nareza zrImata zrI zaMbhubhAI gAMdhIyuganA maharSI hatA. temanA sayAjIrAva gAyakavADe zrI me hanalAlabhAi paTelanI zuddha pAradarzaka jIvananI saurabhatAnI vigata koIe sevAonI kadara karI temane rAjyasananA ilakAba te kaI rIte kaMDAravI paDaze-te saurASTranI dharatInI bakyuM hatuM. vaDodarA rAjya daramyAna amarelI jillA saMskRtinA paya pIne UcharelI A vyaktie gAMdhI. prajA maMDaLanA 1929 thI 30 sudhI pramukha hatA. vAdanI gagane pacAvIne riyAsatI rAja sAme jehAda jagAvI hatI, eTaluM ja nahi paNa sAmAjika ane Arthika kSetre jayAM jyAM azakti dekhI che te te I. sa. 1952 nI sAlamAM teo gujarAta pradeza sthaLe pracaMDa puNya prakopa mitro sAthe paNa temaNe kAMgresanA ekasa-ophisi sabhya hatA. ane te ja bata hai hatA. sAla teo amarelI jillAnA okhA, dhArI, khAMbhA mata vistAronA muMbaI rAjyanI dhArAsabhAmAM temanI tarapha mAtra pAlItANAnI ane gAriyApratinidhi tarIke cUMTAyA hatA. dhAranI prajAnA lekahadayanI premanI saritA nahetI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #843 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa samasta gujarAtanI prajAnA hRdayamAM A saMta kAmamAM pitAnI jAtane zrI baLavaMtabhAInI jAjaramAna puraSa mATe Adara ane mAna hatAM. gAMdhIvAdanAM pratibhAmAM samAvI rAjakIya ane khUba ja kasoTI jIvananA mUlyane pacAvavAmAM kALajIpUrvaka jIvana mAgatA praznone ukelavA, aneka jhaMjhAvAtanI sAme jIvI gayA. pitAnI jAta dharI daIne A bahene je pitAnI virala zaktio batAvI che tenuM mUlyAMkana karavuM sA. rajabahena mahetA khUba ja muzkela che. mULa nAma sAvitrIbahena, pitAnuM nAma jIkabhAI zrImatI bhaMDAranAyaka, vijyAlakSmI, IndirA gAMdhI ane mAtAnuM nAma tApIbahena. zrI sarojabahena ke evI aneka bahene jyAre bhAratanA rAjakAraNa, daNIbhAI ane baLavaMtabhAIe zarU karela vidyAlayamAM samAjakAraNanA nabhomaMDaLamAM pota-potAnI rIte eka prathama vidyArthIomAMnAM eka. tAralAnI jema camakI rahela che tevI ja zakitaothI bharapUra zrI sarojabahena pitAnI samakSa paDela AvAM zrImatI ramAbahena trivedInA sauthI moTI bahene pralobhanene Thokare mArI eka preraNuM banI rahela che. tApIbahenanAM putrI. mAsI, bhANeja ane anya temanA jIvananA nAnA moTA prasaMgone bhASAmAM sAhelIoe dezanI kAramI kaMgAliyata, strIonI kaMDAravAnuM kAma khUba ja muzkela che. zrImatI surejasthiti vagere praznonI bhItaramAM UtaratAM temanA dilamAM bahena pAse navayuvAnone mAtAne prema maLe, samakakSane Aga lAgI ane kaMIka evuM karavAnI mahattAkSAM- bahenane bhAva maLe ane vaDIlane eka vinayI suzIla enA nakazA karavAnA manasubA karatAM sarojabahene dekhAtI A bharyuM nArInuM vyakitatva khUba ja A khare temanA jIvanamAM e mahattvAkAMkSAne sAkAra aneruM lAge. karI batAvI. ratana kuMDalAnA ghaDavaiyA vIra maNibhAI temano svabhAva zAMta hatA. temanI tIvra buddhizakti 5lamAtramAM rAjakAraNanI hoya ke samAjajIvananI nUtana kuMDalAnA dhAyA vIra maNibhAI, AkhuM koI paNa samasyA hoya tenuM tarava pakaDI zakatAM. nAma zrI maNizaMkara zAmajI trivedI paNa temane A zaktio zrI baLavaMtabhAInA jAjaramAna vyakti- badhA vIra maNibhAI'nA lADIlA nAmathI oLakhe. tvanuM alopana karI eka paDachAyAnI jema gehi temano janma eka dharmapremI, zraddhAvAna ane Astika lavADa ke dezanA utthAnanI kai laData hoya ke koI kaDhaMbamAM thayo hatopitAzrI zAmajIbhAI pite ja prazna hoya tene ukelavAnA tANAvANAmAM zrI saroja vidyA vyAsaMgI hatA. eTale putra khUba ja vidyAbhyAsa hA '3ii ta che. bahenanI zaktio pAyAmAM paDI hatI. karIne AitamAM khape tevI mahatvAkAMkSA dharAva, zrI maNibhAI bALapaNathI ja abhyAsa karatA raheta. zrI sarojabahena svabhAve khUba ja hAsyarasika abhyAsakrama daramiyAna bhAratamAM nezanala kegresamAM hatAM tenI pahecAna bahu ja ochAne khabara che. bAla, pAla ane lAlanI tripuTInuM varcasva hatuM. e gehilavADanA ekamAtra ajAtazatru jevA lekamAnya tarapha teo AkarSAyA. rASTrIya bhAvanAthI prerAIne temaNe netA zrI baLavaMtabhAI mamatAe upADela bhagIratha sAvarakuMDabhAmAM "bAlamitra maMDaLanI sthApanA karI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #844 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A maMDaLamAM zrI maNibhAI, DaoN. vrajalAla medhANI, DaoN khAnubhAi vaidya, zrI kapuracaMdra mahetA, zrI chaganabhAi saMdhavI, zrI baTukabhAi mahetA, zrI harilAla vivedI, zrI kanajI mAstara ane zrI mathuraprasAdabhAI vagere joDAyelA. A 'khAlamitra maDaLe' marmANubhAinI AgevAnI nIce kuMDalAmAM sevAkAya zarU karyuM. nirakSaratA nivAraNa, prauDha zikSaNa ane dardIonI sevA jevAM kAryo upADayAM, kuMDalA vibhAgamAM e vakhate inphalyu-AdhArabhUta graMtha manAya che enjhAnA rAga cAlatA hatA. jemAM rAja pacAsa jeTalA mANasAnAM mRtyu tharyAM hatAM. tethI A maDaLe ghera ghera pahoMcI. dardIone A-pANI-phaLA vagere pahecADIne sevA karelI te vAta te vakhatanA leAkeA hejI bhUlyA nathI. jyAre mahAtmA gAMdhIjIe bhAratanA rAjakAraNamAM praveza karyo tyAre zrI maNibhAi ema. e.ne abhyAsa karatA hatA. mahAtmAjInI trividha buhiSkAranI hAkalane mAna ApI laDatamAM jhaMpalAvyuM. jIvanabhara rASTrIyatA kAje jhajhUmyA ane chevaTe muMbainI eka sabhAmAM acAnaka mRtyu thayuM. sva. kezavajI haribhAI mAdI :- zrI kezavajIbhAI janma saMvata 1996 mAgazara zud 10nA roja thayA hatA. mAdhyamika abhyAsa pUro karyo bAda vakIlAta aMgenA abhyAsa zarU karyAM. hAikA plIDara tarIkenI parIkSAmAM 700 umedavArI beThA hatA, temAMthI phakata 13 umedavAro pAsa thayenA temAM zrI kezavajIbhAruM prathama naMbare pAsa thayelA evA teozrI vidvAna hatA. sarUAtamAM thoDA samaya temaNu vakIlAta karelI, tyArabAda vAMkAnera rAjyI tekarImAM joDAyA tyAM e varSa mAro karelI tyArabAda temane bhAvatagara rAjyamAM nimaNuka maLatAM gehilavADamAM pAchA AvelA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat He bhAvanagara rAjyamAM nyAyAdhIza tarIkenI temanI kArakidI ghaNI ja yazasvI ane kSatApUrNa hatI. teo nyAyAdhIzanA padethI nivRtta thayA bAda rAjye temanI vidvatA ane nyAya khAtAnA kAyadA, paripatrA ane TharAvAtu UMDuM jJAna joI tenu sazAdhana, saMkalana ane saMgraha karavA mATe temanI athaga mahenata bAda eka moTu' pustaka pragaTa kareluM'. je bhedI saMgraha" tarIke lekeAkitamAM khelAya che. vAstavikatAmAM A graMtha nyAya khAtAnA kAmane mATe zro prabhudAsa zrI prabhudAsabhAIne janma pAradaramAM sane 1900 mAM gAMdhI kuTuMbamAM thayA. emanA pitAmahu jIvanalAla gAMdhI ane gAMdhIjInA pitA karama'da gAMdhI e khate sagA bhAIo hatA. zrI prabhudAsabhAi bAlyAvasthAmAM gAMdhIjI sAthe rahyA hatA ane temanI gherI asara zrI prabhudAsubhAi para paDelI che. ane tenuM pratibiMba emaNe lakheA 'jIvananu paDha'mAM jovA maLe che, A pustakanI prastAvanA zrI kAkAsAheba kAlelakare lakhI che ane A pustakane zrI narmada sAhitya sabhAe, nada suvarNa caMdraka ApIne navAjyuM che. hindI bhASAmAM paNa temaNe DA. rAjendrabAbunI AtmakathA lakhI bhArata sarakAra taraphathI inAma meLavyuM che. teo svabhAve namra ane sIdhA sAda che Aje temanI 66 varSa uMmare paNu gAmegAma phate gAMdhIjInA Adarzane mUrtimaMta karavA aviratapaNe kA karI rahela che. AjhAdInI caLavaLamAM temaNe jemAsa paNa bhegabyo che. rAmabhAi bhAyAbhAi dhArAyA lIlIyA mahAlanA hAthIgaDhanA vatanI zrI rAmabhAi www.umaragyanbhandar.com Page #845 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je jamAnAmAM paradezI hakumatanI dhAka besatI- gujarAta-saurASTramAM teNe pitAnI nAmanA kADhelI. AgaLa AvI koI hiMmatapUrvaka belI zakatuM nahi TIpu sulatAna sAthe dostI karelI. jamAdAra phatehatevA gAgAlI yuganAM pragatizIla vicAra dharAvanArA mahamadane "kacchanA kramala" tarIke oLakhavAmAM eka AgevAna kheDUta hatA. Ave che. e vakhate rAjya taraphathI temane jamIna khAlasAne samAjasudhAraka sva. zrI bhImabApA hukama Apyo hovA chatAM tene macaka nahi ApatA niDaratAthI tene sAmane karyo e arasAmAM svargasthane janma sane 1888 nA okaTobaranI 3jI tArIkhe meTI mAraDa mukAme thayo hato. pUrI InkIlAbane bAda jyAre gujate hato tyAre prAthamika keLavaNI laI zikSaka tarIke the samaya ApaNuM sva. baLavaMtarAyano lIliyA vistAramAM kAma kareluM, paNa e kAma temanA rASTrIya vicArone pravRtti hoya tyAre sva. mahetAne utAre mA rAmabhAIne ADe AvatuM heI, zikSakanI nokarI choDI 18 tyAMja hoya, rAmabhAInI ananya rASTrabhakita ane varSanI uMmare temaNe jAhera jIvananI dIkSA lIdhI badhI ja jAtanA preraka sahakArane lIdhe zrI baLavaMtabhAI hatI. saurASTranA eka kisAna AgevAna hevA chatAM jIvananA keTalA varSo sudhI temane jAte haLa calAvIne lIlIyAne kAryakSetra mathaka banAvyuM hatuM. khetI karI hatI. svarAjya pahelA sAmAjika pravRttinI daSTie teozrI A bahenanI pharajiyAta keLavaNInA 80 varSanI vaye zrI rAmabhAI svargavAsa thayA kAmamAM samAjanI aMdara kuratI jevI ke bALalagnanI suvAsa mUkatA gayA. temanuM vizALa kaTuMba parivAra nAbUdI, maraNa pAchaLa bhajana ane aspRzyatA Aja sArI sthitimAM che. nivAraNanuM kAma 60 varSa sudhI kareluM. teoe aspRzyatA nAbUdIne kAmamAM potAnA vatanamAM jamAdAra phatta mahamada gAmamAM eka vizALa samelana 1916 mAM pUjaya mahAtmA gAMdhIjInA pramukhapade che te dvArA te kacchanA itihAsamAM vivhiTa sthAna meLavanAra vicAranA pracArane vega Ape. rAjakIya dRSTie vyakti che jamAdAra phattehamahamada Ama te phoha- svargasthabaMe kAThiyAvADanA kheDUte dezI rAjaya sAme mahamada eka garIba mANasa, bakarAM cAravA e ene nirbhaya bane e dRSTie saMgazcita karavA mATe sane vyavasAya hato. bakarAM cAratAM-cAratAM eka samaye 1921 mAM rAjakoTa mukAme sva. zrI viThThalabhAI samagra pradezane rAjakIya dora potAnA hAthamAM lIdhela. paTelanA pramukhapade maLela kAThiyAvADa =jakIya pari SamAM asaMkhya kheDUtone laI gayelA ane te jamAdAra phatehamahamadanI eTalI ANa vatI ke saMmelananA svAgata maMtrI tarIke kAma kareluM . tenAthI duzmane DaratA rahetA. siMdhanA mI para temanI hAka vAgatI. duzmanonA humalAthI kacchanI rAjakeTa satyAgraha pachI dezI rAjayenI aMdara dharatIne bacAvavA mATe jamAdAre lakhapatane kile je rAjakIya jAgRti AvI te dRSTie gAMDala rAjayanI baMdhAvelAM e dile Aje paNa tenI vijayagAthA aMdara prajAmaMDaLanI racanA karI tenA pramukha tarIke gAra Ubho che. teoe cheka sudhI kAma kareluM. teoe lokabhAratI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #846 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 681 saMsthA ubhI karavAmAM madada karI ane tenA TrasTI meghajI jeThA tarIke kAma karyuM hatuM. saurASTranA bheMsANanA eka saMta purUSa yAda Ave che daseka varSa para devagata thayA paraMtu tenuM jIvana dezI rAjyonA ekIkaraNa veLA jUnA goMDala dhipAtra che. bhesANa ane AjubAjunA pradezanA rAjyanuM saurASTranA ekamamAM visarjana thavAnuM hatuM sAmAnya leke ene mare che. e satyAgrahI hatA, te pahelAM teoe mahesula saMbhALI vahIvaTa kAu- ane emaNe junAgaDha navAbI jelanI bhAre vAtanA nsilanA sabhya tarIke kAma karyuM hatuM. saurASTra sahI hatI. vidhAnasabhAmAM sau prathama teo dhorAjI upaleTA e visati najara sAme tare che. meghajI jeThA vistAramAMthI ane pachI bhAyAvadara kAraNe gAmanA kheDUta, sanaMda meLavI le sANamAM vakIlAta vistAramAMthI cUMTAyA hatA. ane saurASTra rAjyanuM karatA. mejIsTreTa kaheluM "tame kalIphAIDa nathI. muMbaI sAthe joDANa thatAM tyAMnI vidhAnasabhAnA sabhya cAnaka caDI eka varSamAM meTrika, bIjA varSe eDakeTa thayA. dhUnI mANasa yAdadAsta abhUta-gItA, bhAItarIke paNa amuka samaya teo rahyA hatA. bala, jainamu kaMThastha, ekavAra vAMcyuM basa kaMThastha. bacapaNamAM junAgaDhamAM bhaNyA tyArenA temanA mitra gujarAta sarakAre kheta majUranA dara sudhAravA purUSotama pAThaka caravADa-junAgaDhavALA je kalakattAmAM mATe minimama veIjhasa ekTa mATe nimela samitinA jIvanalAla lI. nA menejara hatA. te temanA mitra sabhya tarIke teoe kAma karI teno ahevAla ghaDavAmAM ane bhakta paNa teo kahetA, meghajIbhAInA sAhityano teozrIe mahatvano phALo Apyo hato. temanuM upayoga karaze ane te mATe paisA joIe te sArU jIvana janatAnI sevAmAM pasAra thayuM hatuM. maMgAvI lezo. eka pustikA 5Na prakaTa karelI. saurASTranI je pAyAnI sudhArelI khetI che enA svAyata zAsana' (1937) meghajIbhAie gharabAra akhatarA pite jAte emanA khetaramAM karatA ane chAyA khetaramAM "pArvatI Azrama' karIne rahyA. zaddha kheDUta tarIke maraNaparyata jIvyA che. A rIte koI paNa rAjataMtrane I-kAra karatA tethI karaverA na saurASTranA sAmAjika rAjakIya ane Arthika iti- bharI zakAya e mATe jamIna tenA pati ane sALAne ThAkamAM saurASTranAM kheData emane yAda kare che. sepI khetaramAMthI ? | vagereno sa karI bAphIne sarakArI nokarI ane sAmAnya prajAjana vacce kAryakara khAtA 8-9 varSa mauna pALyuM, khAdInI hAthe sIvelI kaDIrUpa ke have joIe e eka namUnedAra caDI paheratA. cemAsAnA 2-3 mAsa bAda karatA nizAna je koIpaNa hoya te te sva. bhImajIbhAI khullA AkAza nice khetaramAM pacheDI pAtharI sUI hatA. sarakArI nokarIne prajAnI vadhAremAM vadhAre sevA rahetA. karatA karI mUkavA mATe emaNe pitAnI ati suja ane akkala, heziyArIne meTo phALo e jamAnAmAM kherAkamAM 2-3 vastuo khAtA. masta jIvana ApyA hatA. emanA jevA AgevAna ane loka jIvatA TolsToya enA priya gura hatA ema kahI * lAgaNIvALA kAryakaranA javAthI saurASTranA te zakAya. navajIvana, harijanabaMdhu vAMcatA, 10-15 vistArane ghaNuM moTuM sahana karavuM paDayuM che. minITa reTiyo kAMtatA, jhADu laIne nitya vALavAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #847 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara karatA paisAnA sagaja nahi pAtAnA patni bhAta mAkalatA te svIkAratA kharA. patrikA hekhita te kADhatA enA 15-20 grAhakI hatA te saurASTrana cAcu. ratana hatu. harilAla dvArakAdAsa saMghavI amarethI : sane 1944mAM jAhera chatranAMthI nivRtta thayAM che. chatAM tenA mitrAe temane jAhera jIvanamAMthI mukta karyo nathI. chellA sAta varasathI puSTI saMpra|te dAyanI havelInuM bahArathI saMcAlana kare che. yathAzakti sevA Ape che. ane hamaNA amarelI gauzALAnI sevA temane sepivAmAM AvI che. sane 1912nI sAlathI amarelInA jADera jIvanamAM joDAIne sane 1944tI sAlamAM temAMthI nivRtta thaya che paNa chatAM hajI sudhI temane mitrae temAMthI chUTA thavA dIdhA nathI. krAi ne kAI bahAne temAM dhasaDI jAya che ane temane ghasaDAvu paDe che. amarelI cembara epha kAmasa'nI sthApanAthI cAra varSa temaNe sevA ApI che. A badhA samaya 6HmyAna dhaNA mahApuruSonA sahavAsamAM AvyA che. sAhityanA temane zekha che. rAjakAraNanI lIlI surI te temaNe joi che. vaDedarA rAjya prajA maMDaLo ane pachI 3 gresanA sakriya sabhAsade ravAM che. prasiddhathI sadAye kara tthA che. khuzAmata karatAM temane AvaDatu nathI ane spaSTa vaktavyamAM temane kASThanI zarama AvI nathI ke phrAInA bhaya lAgyuM nathI. zvaranI kRpAthI saraLa jIvana jIvI rahyAM che. sevA jIvananA lekhadhArI ApA ThakkarabApA bhAvanagaranI saurASTranI, gujarAtanI tathA samagra bhArata dezanI eka mahAna vibhUti khatI gayA. bApAe gujarAtamAM AjIvana bhekhadhArI leAkasetrakanI paraparAnA prAraMbha karyo ane hindasevaka samAjanA AjIvana sevaka tarIke tathA pAchaLathI upAdhyakSa tarIke dezasevAnA vratadhArIonA AgevAna tarIke leAkeAnI bhavya sevA karI. bApAe samAjamAM je leke! haDadhUta thayA hatA, avagaNunAne pAtra banyA hatA, dalita ane zASita hatA, tevA leAkeAne apanAbyA, 'rijateAnA gera'nu* biruda mahAtmA gAMdhI pAsethI pAmyA, aDhI kareDa AdivAsIonA utkaSanA mA saraLa karyo ane harijanA tathA AdivAsInA kalyANu mATe harijana sevaka sadha tathA Ayi jAti sevaka sadhanI sthApanA karIne temaNe A jAtionA udghAra mATe dezamAM anekAneka sasthAonI sthApanA karAvI ane tenI dvArA pachAta vargonI sevA karI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat dezamAM duSkALa paDe, rela sakaTa Ave, dharatIkaMpa thAya ke evI koIpaNu kudaratI kApane kAraNe AkRta Ave, tyAre saMkaTa paDatAnI vhAre TakkarabApA avazya paheAMcI jAya ane dukhiyAMnuM dukha dura karavAmAM temanAM su heAtrAmAM ane temane pagabhara karavAmAM madadagAra thAya. AvA e kkarabApA bhAvanagaranu ane saurASTranu gaurava hatA. sva. parIkSItalAla majamuAra gujarAtanI hajina pravRttinA prANasamA ane gAMdhIjInA cUsta anuyAyI zrI parIkSa'tannAlabhAI nA janma pAlItANAmAM thayeleA rASTriya pravRttiomAM peAtAnuM samasta jIvana nyochAvara nu temanA jIvana kavana upara eka juduM ja pustaka lakhavu paDe. gujarAtanI rija pravRttinA prANu kSamA hatA. www.umaragyanbhandar.com Page #848 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 683. zrI lAlacAra verA videzI kApaDa ane dArUnA bahiSkAranI pravRtimAM bagasarAnA sukhI garbhazrImaMta kaTuMbamAM janma sAtha pUrAvya. 1971mAM bagasarAmAM bAlamaMdiranI hovA chatAM nAnapaNathI ja jIvanamAM sAdAI ane sthApanA karI, 37mAM bAlapustakAlaya sthApyuM, sevAnA saMskAro vaNAI gayA hoIne yuvAna vaye kanyA keLavaNI upara bhAra mUke. bhUdAna pravRttimAM kalakattAmAM vaDIlonI dhamadhokAra cAlatI peDhImAM kAma paNa mIkhara rahyu AjadIna sudhI teo nisvArtha, karavA chatAM jIvanamAM sadAye aja che rahyA karato zubha bhAvanAthI bhekha laIne aviratapaNe samAja sevAnuM hatA. daramyAna 1925mAM kalakattAmAM mahAtmA gAMdhIjInA kAma bagasarI karI rahyA che. junI peDhInA A bujharga Agamana vakhate rASTriya raMga lAgyo ane aMdhArAmAM AdamI pAse jAherajIvananA aneka anubhavenuM pu kaLa bhAtuM paDayuM che. sAhitya ane patrakAritvano prakAza sAMpaDaze. khAdIno vyavasAya zarU karyo. 5Nu jIve che. ugatA yuvAnanI zubha pravRttiomAM, 1930nA AdelananA bhaNakArA vAgyA ane saurASTra tana, mana vigere mUkI hamezAM lAgaNIo vahAvI AvyA. dholerA satyAgrahamAM bhAga lIdhe 31mAM rahyAM che. zrI rAjakoTa lodhIkA sahakArI kharIda vecANa saMgha lI., rAjakeTa. rajIsTarDa ophisa, vecANa vibhAga. phekaTarIe, paTela dharmazALA bilDIMga, 10, lAtI pleTa, sahakArI udyoga nagara, rAjakeTa. rAjakoTa, gaMgA, rAjakoTa tAluko. phona naM. 4875 phona naM. 3905 pI. sI. e. - 4 - khetI viSayaka cija vastuo jevA ke rasAyaNIka ane "dharatI chApa" mizra khAta, zuddha sArA ane geiDavALA biyAraNe ane pAka saMrakSaNa davAo purI pADavA uparAMta kheDUtone pitAnA utpanna thayeluM mAlanuM pupurUM vaLatara maLe te mATe temanA utpanna nayelA kAcA mAla, kapAsa, magaphaLI, zeraDInuM saMdhanI bA gAme cAlatI phekaTarIo dvArA prosesa kharca laI prosesa karI prosesa thayela mAlanuM vecANa saMpa karI Ape che. prosesa thavA Avela mAla sAme sabhAsadone saMdha dhirANa Ape che. A rIte kheDune utpanna thayela mAlanA kharIda vecANamAM thatuM temanuM zoSaNa aTakAvI temanI Arthika sthiti ucI lAvavA A saMdha namra prayAsa kare che. A yojanAnA pariNAmonA pratyakSa darzana karavA A pravRttimAM rasa lenAra dareka saMsthAne A mulAkAte AvavAnuM amAruM hArdika nimaMtraNa che. valabhadAsa pa. paTela pramukha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #849 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA ciMtako, sArasvato,vivecako ane patrakAro leka-sAhityanA amara gAyaka bagasarA, vaDhavANuM ane bhAvanagara emanAM zikSaNa sava averacaMda meghANI. kendro hatAM. nAnapaNathI gaLuM mIThuM ane gAvAno jemaNe saurASTranA kalyane puna saMpAdita karyuM. zekha sAre, eTale sarvatra emane Adara thata. jemane kaThe leka-kati nAM veNa vahyAM jenAM bulaMda avAje gujara sAhitya-saMjamAM navacetana camakaya. meTAbhAInI bImArI sAMbhaLI kalakattA gayA ane jemanI kalame lokakathAne vAcA ApI, jenI kavitAo jIvaNalAla kAM.mAM joDAyA vilAyatano lahAvo mANI janatAnAM dila harI lIdhAM, jenA zaurya gItoe lIdhA tyAM aMtaramAM avAja jAge ke "mAruM jIvananidritane DhALI, rASTraprema vattA banAvyA, jenA kArya kSetra te saurASTra-' ane teo dezamAM pAchA dilamAMthI UrminI akhaMdhArA strota pAmI, jenI phayo haDALAnA darabAra vAjasUravALA saMge paricaya rasadhAra-kathAone zabda pALiyAone vANI dIdhI, jAgyA, emane kaThethI vahetI jokakathAo sAMbhaLI jeNe dalitanAM UnA AMsu luchI emane hasatAM karyA, ane meghANIbhAInuM pAtALa jharaNuM phUTI uThayuM. jeNe sahIdInI suMdaratAno kasuMbI raMga jagabe-e A kALamAM ja emane saurASTranuM mitramaMDaLa soraThI rASTrazAyara ane lekadilanI mUMgI kavitAnA lAgyuM. "kurabAnInI kathAo" ane "DozImAnI amara gAyaka jhaveracaMda medhANIne kaMTha, kalama ane kavitA soraThanI premadharatInuM amUluM dhana che, boTAdanA vAta e sAhityamAM navo raMga pUryo. bhAvanagaranA emanA mitra sva. amRtalAla dANIe emanuM dila itihAsanuM eka suvarNa ati pAna che jaryuM ane mahilA vidyAlayamAM notaryA. e protsAhanabeThI daDInI kAyA, maratIvI AMkho, vAMkaDiyAM maMthI pragaTayAM-kilela, ane 'veNInAM phUla.' emane kahAM zaramAI jAya ane sadAya hata pAtharanuM lokasAhityano nAda have eja nAda have rASTra mulAyama haiyuM eTale meghANIbhAI sevAno, jherano kaToro' gAMdhIjIe amara banAvyuM. zrI medhANInuM bALapaNa gIranI kadarA jevuM ( siMdhU' e svAta ra1 yuddhanAM raNazimAM kyAM, gomukhInA akhaDa pravAhathI yAtrAmArga baneluM juvAnImAM na ja preryo. lAkhApAdara. e pradezanI nadIoe, vanarAjIoe, dharatIe enA dilamAM kavitA bharI dIdhI hatI. 193mAMboTa danI dharatInI emane mAyA baMdhANI, pahADonA paththarae emanAmAM, zIya puchyuM , saritA dhara karyuM ane sAhitya-vivecananI emanI kaTArAe ninAde emanAmAM gAyu prayuM ceka, dAThA, roTIlA sarvane mugdha karI dIdhA. 1947mAM emano jIvanadIpa ane lAkhApAdara, Ama emanI pratimatInA pAyAmAM bujha I gayo beTa danI dharatInA kaNekaNamAM enI akhaMDa smRti rUpe jaDAyeThAM hatAM. mRti muMjI rahI. (jamubhAI dANInA saujanyathI ' sevAnA. 'jheranA kaTArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #850 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sI-zikSaNanA aneka bhekhadhArI mUDI vagara jANIzAyae pitAnA vyaktitvanI mahora sva. amRtalAla dANI e saMsthA para mArI pAse varSamAM te A vidyAlaya maherI uryuM. surata ane bhAvanagaramAM emanuM zikSaNa strIzikSaNanA eka saniSTha sevaka bhAvanAzIla pAmelI aneka baheno, Aje sevAnA kSetre anupama kAyaeNkara ane anekanA apUrva mitra-dANIbhAi phALo ApI rahela che. gujarAta-saurASTranI bahenone jAgRta, zikSita saMskArI ane baMdhanamukta karavAnI bhAvanAnI siddhi mATe tapa anekane sevA-bhaginIo tarIke gujarAtane karanArA tapasvI hatA. pitAnA rakatanuM pratyeka bindu caraNe dharavAnA emanA keDa adhurAM rahyA. emaNe bIjIvanamAM ullAsa. pragaTAvavAnI ja pravRttimAM gALyuM hatuM. gujarAtI patrakraravatA nAmano bhaktipUrNa mukhamudrAthI e badhAmAM tarI AvatA tejasvI tArale sva. kaThalabhAI kekArI hatA. saurASTranA patrakAritvamAM mukhya phALo zrI amabhAI upara gAMdhIjInA jIvanacadeze uDI kakalAbhAI kArIne hate. asara karelI. yuvakemAM navI bhAvanA ane utsAha prera, e emane gamatuM. bahenanAM samAja-baMdhana zrI kakkalabhAie rASTrIya mahAvidyAlayamAM rAjaane aMtaranAM asu emane asvastha banAvI detAM. kAraNa ane arthazAstra sAthe snAtakanI padavI mATe grejyueTa thayA pachI yuvake pratyenA AkarSaNathI abhyAsa pUro karyo hate. teo bhAvanagaranI dakSiNAmUrtimAM joDAyA. vicArabhedane kAraNe jyAre emaNe e saMsthA choDI tyAre vidyArthIonI azra -aMjali, emanI lokapriyatAnI vidyArthI avasthAmAM temaNe gAMDalamAM eka : pratIti karAvI gayuM. baMgAlanI krAMtikArInuM vyAkhyAna sAMbhaLeluM ane tyAra pachI jaliyAMvAlA bAganI katala ApI. mahAtmAjInuM tatva hiMdane sAMpaDayuM A badhAnI eka kALanA custa svAminArAyaNupaMthI amubhAI vidyAthI zrI kamalabhAI para bhAre asara thaI ane suratamAM che. hasamanabhAI mahetAnA paricayamAM AvyA rASTrIyatAnA raMge raMgAyA. ane emane thIosophIne nAda lAgyo, e divasomAM suratamAM thayelI yuvaka pariSada, pradarzana ane saptAha dANubhAInI preraNAnuM phaLa hatuM. e divasomAM pratyeka juvAnI mahatvAkAMkSA punAnI sarvanTasa epha sAyaTIne AjIvana sabhya banI paNa emanuM kharuM svapna e hatuM ke saurASTramAM garIbAinuM vrata laI dezane jIvana arpavAnI rahetI zikSaNanuM eka kendra racavuM ame mitroe bhAvanagara hatI. rASTrIya mahA vidyAlayamAM rahI zrI kkalabhAie mahilA vidyAlayanI sthApanA karI. eka pAinI paNuM paNa e mahatvAkAMkSA sevI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #851 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 1923nA mArca sudhI zrI kilabhAI vaDhavANanI hatA A uparAMta rANapura satyAgraha prasage pilIse rASTrIya zALAmAM rahyA tyAM zikSaka tarIke kAma karyuM. karelA atyAcAranI tapAsa samitinA teo maMtrI hatA. paNa temAM temane rasa paDe nahi temanI najara sAme te "beo kronIkasa," "navajIvana ane "saurASTra amadAvAdamAM temaNe "navasaurASTra" sAptAhika dekhAyA karatAM hatAM. " prabhAta" dainika zarU karyA jenA Aja sudhI taMtrI rahyA hatA, dezI rAjyanI prajAnA utkarSa mATe jANItuM temaja dezI rAjavImAM aLakhAmaNuM gaNAtuM sva. zrI kakalabhAI pAse AjhAdI saMgrAmanA saMbhA saurASTra' sAptAhika temanA akhabArI jIvananuM raNAne bhaMDAra hatA. rAjAsAhI sAmenI AkarI sopAna banyuM hatuM. tAvaNanI anubhavasiddha kahANIo hatI. e kahA NIono zabda deha ApI zake tevI tIkhI kalama zrI kamalabhAInI kalama krAMtikArI hatI. temanI hatI. patrakAritvane kSetre emaNe saurASTra gujarAtanI kalamamA umalatA hatI ane tethI dezI rAjayonI bhAre meTI sevA karI che. prajAmAM jagRti phelAvavAmAM temanI kalamane phALe ghaNe hate. saurASTranA patrakAratvanuM vAra karavAmAM sAhitya jagatanA jevI rIte sva. meghANInI kalamano phALo che tevI sAhityapriya sva. cunilAla vardhamAna zAha rIte prahAro karavAmAM ane loka jAgRti lAvavAmAM sAhityajagatamAM "cunIkAkA'nA nAmathI suparicita zrI mukalabhAInI kalamane phALe noMdhanIya che. evA sva. cunIbhAIne janma vaDhavANa zaheramAM bhAvanAnI sRSTi laine patrakAratvanA kSetramAM thayo hato. AvelA zrI kamalabhAI krAMtikArI sAhityanA abhyAsI jIdagInI zarUAta zikSaka tarIke karI hatI. hatA, temaNe ITAlI, raziyA, phrAMsa, vagerenI krAMtinA paNa temane jIvanarasa hate sAhitya ! paNa sAhityane ItihAsanI vAne petAnI kalame leke samakSa raju sAhitya-vyavasAya banAvAya te jamAne tyAre na karI ane te ghaNI lokapriya banI. hato. AthI zrI cunIlAlabhAIe "rAjasthAna" * sva. zrI amRtalAla zeTha ane sva. zrI melANInI nAmanA patramAM kAmagIrI zarU karIne patrakAratvanI preraNAnA sIyana dvArA teo "sorANa" sAptA kArakIdI AraMbhI. traNa varSa bAda 1909 mA hikanA saMcAlaka ma DaLanA AgevAna sabhya banyA prajabadhu" sAptAhIkamAM teo joDAyA ane lAgahatA "so-'ne briTIza sarakAre pratibaMdhIta loTa 44 varSa sudhI e patra 19 57 mAM baMdha thayuM karatAM teo tene badale zarU thayela "kulachAba" nA tyAM sudhI emAM ja satata kAma karI rahyAM hatA. tatrI banyA hatA. tyAra bAda saurASTra TrasTa taraphathI muMbaImAM zarU thayelA agraNI akhabArI "ilIsana"nA lekhanakArya temaNe kavitAthI zarU karelu. pratiSThita mAsIke "vasaMta", "samAcaka" mAM emanI teo jeDIyA taMtrI banyA hatA. kavitAo AvatI. aMgrejI, gujarAtI, saMskRta, - 1931 mAM gAMdhI Ivana vATAghATa prasaMge teo prAkRta, marAThI, hiMdI, ane thoDuM udu bhASAnuM jJAna rAjasthAnanI prajAnA pratinidhi tarIke hAjara rahyA dharAvatA gujarAtI patrakAratvamAM "sAhityacarcAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #852 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 687 samAvalokana" mathALAthI sAhitya viSayaka carcA bhegIlAla sAMDesarA, yazavaMta zukala veNubhAI pure temaNe ja sauthI pahelI " prajAbaMdhu" mAM prAraMbhelI. hita, ane uparAMta vividha kolejamAM kAma karatA e kaMDIkAomAM temanuM bhASAjJAna ane sAhityajJAna prAdhyApake paNa emanI doravaNI heThaLa pitAnI : dIpI nIkaLyuM, lekhanazakitane vikasAvI che. zrI cunIbhAI siddhAMtaniSTha hatAM. navalahiyA lekhane kalamanI kasarata karavA mATe sva. cunIbhAi makaLuM medAna ApatA. jUnI peDhInA jUnI peDhInA rahyA chatAM sAhityakAramAM teo A pIDha lekhake saurASTranA nAmane ujajvaLa kyuM che. sahuthI vRddha murabbI hatA. cIvaTa, nISThA, satiSa. sAdAI. ane nIrADaMbara temanA sadaguNo hatA. teoe navalanaza zrI mohanalAla cu. dhAmI jIvanamAM, raheNIkaheNImAM paNuM sAdAI apanAvelI. temanI sAdAI tejI chavananI hatI. vyavasAya tarIke jenI navalakathAothI gujarAtIbhASI sAthe, lekhanakArya svIkAyu chatAM dravya aMge koI lelupatA samAja suparicita che te ApaNuM loka lADilA - batAvI na hatI. sAhityakAra zrI vaidya mehanalAla cunIlAla dhAmIne bAlyakALa ane kizora avasthAne ghaNuM maTe gALo zrI cunIbhAIne temano sAhityasevA mATe ane saurASTranA coTIlA gAme vyatita thayela hatuM. temanI navalakathAo mATe 1937ne raNajItarAma suvarNacaMdraka gujarAta sAhitya sabhAe apaNa karI bacapaNathI ja dhAmaka kuTuMbamAM uchera thavAnA bahumAna karyuM hatuM. temanuM vyAkhyAna patrakAratvanA kAraNe emanA sAhitya nirUpaNamAM dhArmika ane anubhavanA nIcADa samuM hatuM. temanA jIva nA sAtvIkatA vadhu pramANamAM hoya che. aMtIma varSa sudhI teo kAryarata rahyA hatA. temaNe pitAnA sAhityika jIvana daramIyAna lagabhaga 50 zrI dhAmIbhAIne bacapaNathI ja sAhitya pratye jeTalI etihAsIka, sAmAjIka navalakathAo ane ghaNo moTo anurAga rahyo che ane temaNe mAtra saMkhyAbaMdha TUMkI vArtAo lakhela che. temanI "jIgara agIyAra varSanI ja umarathI kAvyo lakhavAnI zarUane amI" nAmanI navalakathAo te eka samaye Ata karI hatI. uparAMta vizALa pRthvIpaTanAM aneka bhAre cakacAra jagAvI hatI ane e pustaka khuba paryaTana karI tenA anubhavo ApaNu samakSa sAya lekaprIya banyuM hatuM. temanI "nIlakaMThanuM bANa', rUpe mUtA rahyAM che. emanI vIsa varSanI uMmare te kagI rAjezvara", "rUpamatI" vagere paNa khuba ghaNuM kAvya ane tenA anya prakAranuM sAdhana ucca koTinA navalakathAo tarIke jANItI che. karavA mAMDayuM hatuM. zrI cunIbhAimAM mANasanI zakti pArakhavAnI tyAra pachI gujarAtI sAhitya upara gAMdhIvAdanI kSA hatI tethI teo zrI. guNavaMtarAya AcAryane asara upasavA lAgI ane tenAthI dhAmI paNa sAhityakSetre lAvI zakAya tema ja zrI Izvara peTalIkara raMgAyA . ane te tyAM sudhI ke zrI dhAmIe pUjya jevAnI lekhanazakitane biradAvI zakyA. A uparAMta gAMdhIjInI hAMkalane upADI pote paNa AjhAdInI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #853 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ... laDatamAM joDAyA hatA. ane sakriya rIte sAhityanI abhyAsI, temaNe nAnA meTA lagabhaga 60 uparAMta AjhAdInI laDatamAM umAgItA sAbIta karI batAvavA pustake lakhelA che. jemAM atiSTriya paristhitinA tanatoDa mahenata karavA lAgyAM. vicAra vistArathI ApelAM hoya che. AjhAdInI laDatamAM rasa lIdhA pachI zrI dhAmI- teo mAtra darzanika vidvAna che, eTaluM ja nahIM, bhAInI navalakathAonA pAtro paNa deza dAjha ane paraMtu eka sArA zikSaNazAstrI paNa che e viSenA dezasevAnAM ahaleka jagAvatA jovA maLavA lAgyA. temanA vicAro dhaNa ucca che. AjanA vijJAna ane jIvana dhoraNa vize tulanAtmaka vicAraNuM paNa e kALa daramIyAna pUjya gAMdhIjInA ahiMsaka 2jI karI aa aa , rajI karI zake che. dareka prasiddha dharmanA uMDA abhyAsI ane rASTra mATe phanAgIrInA vicAronI dhAmIbhAI tarIke paNa jaNAi Ave che. upara khUba ja' esara thaI ane te tyAM sudhI ke eka vakhata mA dhAmIbhAI sarvasva choDI vairAgya kahI atyAranI ApaNI paristhiti tathA aAMtararASTriya hImAlaya bhaNI hAlI nikaLyAM hatA, paraMtu sAhityanA paristhiti viSenI teonI tulanA ajoDa jaNAI e jIvane vairAgya karatAM sAhitya rAga vadhu asarakAraka Ave che. nivaDa ane Akhare nAmanA meLe ja mAthuM kAvavuM paDayuM. arthazAstra, samAjazAstra. rAjyanIti, bhAratIya itihAsa vigerenI teonI vicArasaraNuM ApaNane zrI yAmIbhAInI prathama ja aitihAsika navalakathA ' camatkArIka jevI bhAse tevI che. kaNa ghaNuM temAM " amara balIdAna" pitAnI cAvIsa varSanI ja vaye gujarAtI sAhityanA khoLe dharI ane tyAra bAda eka ja varSa pachI sAmAjIka viTabaNAo ane bhAratanuM muLabhuta arSa purUSArSa, arthataMtra anyAye sAme masAla dharatI kAntikArI navalakathA ane AjanuM bhAratamAM lAgu pADavAmAM AveluM lehInA lekha" ApaNI samakSa mUkI. tyAra pachIthI bahAranuM arthataMtra e banneyamAM zA be che? te aviratapaNe zrI dhAmIbhAInI kalama gujarAtI sAhityanI anupama sevA bajAvatI ja rahI che. ane ApaNuM prajAnA jIvana para baneyanI judI judI zI asara paDI rahI che? ane tenA bhAvi pariNAme viSe temanI vicAradhArA khAma jANavA saMskRtinA ciMtaka ane prakhara abhyAsI zrI prabhudAsa becaradAsa pArekha ane manana karavA jevI che. bhAratamAM bahAranA AdarzanA lAgu karavAmAM vartamAna arthataMtranI bhaNaka ApaNA jIvanamAM prAcInakALathI vaNAyelI mahA ane bhAratanI prajA mATe tenA bhAvI duHkhada saMskRtine ciMtaka ane prakhara abhyAsa prabhAsa pariNAma viSe khAsa jANavA jevI che. becaradAsa pArekha mULa rahIza rAjakoTanA che. bhAratanI prajAnI sArAye jagatamAM 400 varSo prAcIna bhASAo tathA tatvajJAnanA paNa sArA pahelAM aje prasiddhi hatI. temaja mAnavajAtane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #854 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe anukramIyA prajA tarIkenuM sthAna dharAvatI hatI. te mAje utaratA sthAna para kema sarakatI jAya che ? tenA ArAnI sImAMtA vicArAe khAsa vicAravA jevI che. sneha sau ya ane praskAranA rAsava dAmadAsa boTAdakara kAvyadevInI paramakRpA pAmanAra dAmeAdaranA janma khATAdamAM dazA meDha viNaka jJAtimAM khuzAladAsa mULa te tyAM 1970nA naveMbaramAM thayA. kuTu bane dhaMdhA tamAkunA vepAranA, paNa lakSmInI lAlace rUnA vepAra karavA jatAM pitAjIe khATa khAdhI ane dAmeAdara, sAta varSanA thayA tyAM pitAe lIlA saMkelI lIdhI. huM gujarAtI dhAraNa pUruM karI, cauda vaSa~nI vaye dAme 2 madadanIza zikSakanI nArI, mAsisTa rU. aDhIthI svIkArI. cyA pachI eka suMdara taka enane maLI. gAMcAjInA kArabhArI tarIke emane muMbaInuM Ama traNa matyu. ahIM saratane abhyAsa karyo ane saMskRtamAM ka-racanA karavA mAMDI. sA jeTalI gujarAtI kahevatone emaNe saskRtamAM leha karI nAkhI te bhAnu phaLa emanuM mApu' jIvana bhAvanagara rAjyanA eTAda mahAlanAM juduM juduM gAmaDAmAM prAthamika zikSakanI neAjarImAM ja thayuM pacAvaname varSe, emanA avasAna samaye pagAra mahAra rUpiyAnA havA, emanA nekarInA saca-pagAra jIvanane chatakALe temane sAsa hatAH jAsa khAMe mATe huM ke dhruja bacata mUkI jaI zakatA nathI.' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Ama ne ke lakSmIdevI e vi para amI najara phekI nahi tA bhagavatI sarasvatIe enA para potAnA varada hasta thApI emane peAtAnA bhakta banAvyA. ane tethI AvI gArthika avadazA hevA chatAM emanI kAvya-saravANI akhaDa vahetI rahI, moTI banIne nadI rUpe vahetI ja rahI. vadhu abhyAsanI emanI taka gai pNu devaza karabhAi uTTa pAsethI piMgaLa zAkhyA hatA tenI upara dAmedare kiM.tAne vepAra kheDavAnu AraLyuM attara varSanI vaye emaNe krAvyA lakhyAM ane pragaTa paNa urmilatAnI preraNAdAtrI hatAM. karyA. mitre ene 'kavi' kahevA lAgyA. pAmyA hatA. mAtA gujara kalAsAdhakonA kabIravaDasama pratisAstra ta lAgu padma zrI viza kara rAvaLa sArASTranA saMskRtidhAma samA bhAvanagaramAM I. sa. 1892nI pahelI ogasTe A kalAkArane janma thayA. pitA mahAza kara rAvaLa kevaLa svAzrayathI heDa posTa mAstara ane ekra-menejaranA pada sudhI paDeAMcyA hatA; ane sarakAra taraphathI rAva sAhebaneA khitAba ane umamA sasAra zizna vayamAM ja temanA bhAvi kaLAkAranAM bIja joIne pramika zALAnA mukhya zikSake vidyArthIne citra doravAnA khUba zekha che.' evI naidha karI hatI. DhAlejanA pagathiye paga mUkatAM sudhImAM teA temaNe peAtAnI citrakalAnI zakitathI sura prabhAzaMkara paTTaNI sudhInAnI prazaMsA prApta karI, * subaInI je. je. skula opha bhATa mAM mAtra 19 varSanI vaye dAkhala thaI bhAratIya temaja magna kalA guruenA hAtha nIce tAlIma letA- temanI samI pratimA pUchyuM tathA pAMgarI ane citrakalAnAM vidyAthI tarIkenI emanI yazasvI kArakIrti prakAzamAM khAvI. www.umaragyanbhandar.com Page #855 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratanI prAcIna" citrakalAnA abhyAsanA paripAka temanI kIrti vizvanA anya kalApArakhu deze sudhI rUpe " ajaTA kalAmaMDapa'nA citrasaMpuTa temaNe pragaTa prasarelI che. gujarAtanI asmitA pragaTa karatI temanI karyo. gujarAtanA sAhitya sarjakane tasavIra saMpuTa kalAe vizvamAM gauravavaMtu sthAna meLavyuM che teo ane zrI kanaiyAlAla munazInI 75mI jayaMtI prasaMge mAtra kalAkAra ja nathI, eka ucca keTInA kalApragaTa thayela Munshi's World of Imagi- vivecaka ane kalAmImAMsaka paNa che. gujarAtamAM nation'mAM zrI munazInI navalakathAo ane nATake- kalAviSayaka sAhityanuM kheDANa khUba ja ochuM thayuM nA mukhya pAtro ane prasaMgenI 75 kationAM che. evA saMgomAM temanA kalAviSayaka lekhenuM mUlya citrasaMpuTa e paNa temanuM noMdhapAtra pradAna che. mAtra sthAnapUraka tarIke ja nahi paraMtu svataMtra dRSTie kharekhara ucca che. "kumAra'mAM chellAM sADA traNeka gujarAtamAM kalAnuM navanirmANa sAdhavAnI adamya varSathI lakhAtI AvatI temanI 'jIvajhapaTamAM che anAthI temaNe i. sa. 1934mAM amadAvAdamAM smRticitra AtmakathA temanA kalamauzalano saMdara * gujarAta kalAsaMdha citrazALAnI sthApanA karI. khyAla Ape che. vinA mUlya kalA kSiNa ApatI A zALA aneka nAmI kalAkAronI sAdhanAbhUmi banI rahI. vANijya pradhAna gujarAtamAM kalAnAM sarvocca teo gujarAtanI tema ja bhAratanI aneka kalA- siMkhare prApta karanAra, pUrvagrahamukta .daSTi dharAvanAra, saMsthAonA mArgadarzaka ane preraka rahyA che. muMbaInA zAnta, saumya ane saraLa svabhAvanA nirAbhimAnI phAIna ArTa enDa kAkaTasa maMDaLanA ane navI A kalAgurue citra ane lekha dvArA gujarAtanI diDInI "eNla InDIyA phAIna ArTasa enDa krAphaTasa peDhInI jIvananA cha dAyakA satata sevA karI che. sosAyaTInA upapramukha tarIke, muMbaI ane madhyastha bhArata sarakAre tA. 26mI jAnyuArI 1915nA sarakAranA "ArTa eDavAIjharI boDa 'nA tema ja gaNataMtra dine temane pAchInA ilakAbathI vibhUSita vaDedarAnI ma. sa. yunivarsiTInA seneTagrahanA sabhya karIne temanI kalAnuM sanmAna karyuM che. A sanmAna tarIke, bhAratanI lalItakalA akAdamInA sabhya tema ja nanA anusaMdhAnamAM amadAvAdanI 25 jeTalI sAMkasalAhakAra sabhya tarIke e ja saMsthAnA kalApari- tika ane sAhityika saMsthAoe temane samAnIne saMvAdanA vyAkhyAtA tarIke emaNe eka ke ethI vadhu pitAne umaLake vyakata karyo. e veLAe ravibhAIe varSo sudhI sevAo ApI che. e uparAMta hAla javAbamAM kaheluM : 'rAjya sanmAnano A samAraMbha teo gujarAta rAjyanI lalitakalA akAdamInA upa- mArA manathI eka pavitra prasaMga che. mArA jIvananA pramukha tarIke, saradAra vallabhabhAI vidyApIThanA seneTa sevA samaye rAjyanA prakAzanuM kiraNuM mArA para ane vaDodarA mAM sa. yunivariTI kalAvibhAganI paDayu tethI huM ajAI jAu ke parama sateSane abhyAsakrama samiti, nirIkSaka ma DaLa vagerenA sabhya gava dhAraNa kare te mArI sAdhanA lAje, paraMtu tarIke, vallabhavidyAnagaranA kalAkendranA adhyakSa tarIke. AthI gujarAtamAM kalAkSetranI pratiSThA vadhI che, kalAamadAvAdanA bhArata mula,maMLa ceramena tarIke, kAranuM sthAna ane mAna samAja tathA rAjayanI gujarAta citrazikSaka maMDaLanA pramukha tarIke ane najaramAM ucca kakSA pAmyAM che. te hakIkatane bIjI aneka kalAviSayaka pravRttionA preraka tarIke AvakArI, tenuM gaurava karavAno mAro dharma che. sevAo ApI rahyA che. - ema samajuM chuM. temanA A zabdo kalAkAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #856 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t" jagatanA gauravane pUrNa rIte pragaTa kare che. aMgrejI uparAMta prAMtIya belIonA niSNAta A bhASAzAstrInI Izvaraprada pratibhA tathA avirala puratemanI kalAsAdhanA gujarAtamAM hajI vizeSa kALa SArthanI jhAMkhI AjanA chelabaTa u yuvakene preraNa sadhI saMskAra sIMcatI rahe e mATe parama kRpALu Ape tema che. koleja athavA yunivarsiTInuM zikSaNa paramAtmA temane nirAmaya dIrdhAyuSya arpe e ja ke upAdhi meLavyA vagara Aje thI keleja tathA abhyarthanA ! yunivarsiTInuM zikSaNa ApanAra zrI zAstrIjI guja( sa kalita ) rAtamAM ajoDa dAkhalo pUro pADe che. (prA. natama vALaMdanA saujanyathI ) IzvaramAM atUTa zraddhA ane jAtamahenatamAM mAnanArA zrI zAstrInuM jIvana anukaraNIya che. pratibhA ane puruSArthanuM temanAmAM subhaga milana thayuM che, dhagaza saurASTranuM gaurava ke. kA. zAstrIjI ane sakriyatAthI meLavelI zrI zAstrIjInI jIvanake. kA. zAstrInA nAme gujarAtamAM tathA akhila siddhio virala che. bhAratanA vidvAnomAM vikhyAta, beThI daDInA saumyamUrti zrI kezavarAma kAzIrAma zAstrIjI vinamratA, saurASTramAMnA seraThanA nagara mAMgaroLamAM zrI sAdagI tathA saralatAnI pratimUrti ane gujarAtanI kAzIrAma zAstrIjIne tyAM thayuM. "kezava' ane 'rAma" saMskRtinA pratIka samA che dubrikeNamAM parama bhAratIya baMnenAM nAme ne dIpAvatuM "kezavarAma' nAma sAtheka rAkhavAdI, ane vyavahAra tathA AcaraNamAM parama karanAra zrI zAstrIjIne vidyA-saMskAra vArasAmAM ja vaiSNava evA zAstrIjI vidyAmUti che. "yu" mArkavALA maLela che ema kahevuM sarvathA ucita ja che. saMskRtinA vaiSNava-tilakadhArI taddana sAdA pozAkamAM rahenArA paMDita zrI kAzIrAma dAdAthI saMskRta bhASA ane zAstrIjIne joI bhAgyeja koI ajANyA mANasa vaiSNavI saMskAra mahAmUle vAra temane maLyo kapanA karI zake ke A koI bhArataprasiddha vidvAna, ane enA thakI ja zrI zAstrIjInA jIvananuM ghaDatara pI.eca. DI.nA mArgadarzaka, bhASAzAstrI ane kale- thayuM che. janA prAdhyApaka haze. jemanAM caraNomAM besIne sUTabuTadhArI AjanA pAzcAtya saMskRtimAM raMgAyela tathA vyAkaraNa ane bhASAnA kSetre temanI sevA kathita vidvAna prAdhyApake jJAna meLavI DokaTareTanI- ajoDa che. gujarAtI bhASA ane prAcIna sAtvinAM vizvavidyAlayanI uccatama pAMDityanI padavI meLave che. saMzodhana tathA svataMtra sAhitya-sarjananA kSetre evA paropakArI zAstrIjI guru, mArgadarzaka ane emanI vividha sevA uparAMta emanA vaiSNava saMpradAyane mitra tarIke ajoDa che-e te mArA jevo . jAta paNa teo pitAnI sevAo satata ApatA ja rahyA anubhavI ja kahI zake. che. ane e viSayanA sA khyAba dha graMthe temaNe prasiddha karyA che. zuddhAdvaita saMsada-gujarAtanA maMtrI raheNI karaNI badhAmAM prAcInatAnuM anusaraNa tathA anugrahanA tatrI tarIke sevA ApavAnuM paNa karavA chatAM zAstrIjI arvAcInatAnA anumodaka che. cAlu che. sAthe sAthe vizva hindu pariSadanI gujarAta saMta pAli, pAkata, apabhraMza gujarAtI hindI, prAMtIya zAkhAnA eka maMtrI tarIke paNa potAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #857 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevA ApI rahyA che. gujarAta sadAcAra samitinA rAjakavi pIMgaLazI pAtAbhAI paNa teo sabhya che. bhAvanagara rAjyanA kAjakavi pIMgaLazI pAtAbhAi sAcA ane pUrA vaiSNava hovA chatAM zAstrIjI lokasAhitya ane cAraNI sAhityanA ajoDa jANunAmatavAdIonI vacce rahIne paNa ajaba udAratAthI kAra, ane aneka prakAranA kAvya, kavitA, cha, saunI sAthe bhaLI jaI potAnA A vAra akabaka duhAo ane bhajane lakhI gujarAtI sAhityane sAcavI rAkhe che. samRddha banAve che. vRjabhASA upara emane kAbu ghaNuM ja ucce hate. emanI vAta kahevAnI zailI sAhityanA kSetre prauDha vidvAnane ke ugatA lekhakane khUba ja preraka ane cetanavantI hatI. zrI zAstrIjI pratye pUrNa mAna che. teo ajAtazatru ane lokapriya murabI che. emanA ghara vidvAno, sArAye bhAratamAM moTA moTA rAjyamAM pIMgaLazI vivecaka, sAhityakAra, kavio ane saMzodhako- pAtAbhAinuM viziSTa sthAna hatuM. emanA bhajana saune mATe vizvAsmathAna rU5 che. vizALa hadaya ane dezamAM te pracalIta hatA paraMtu videzamAM paNa bhAratanA lAgaNI tathA mamatA emanAM eTalAM badhAM sahaja che vasatA leke gAtA e enI kalamanI siddhi hatI. ke pitAnAM dravya ane samayanA bhoge paNa paropakAra svabhAve sarala, namra ane mIlanasAra hovAthI emanI karyA vagara rahI zakatA nathI, atithisatkAra mATe DelIe khUba ja DAyarA jAmatA ane ghaNuM ghaNA te teo eTalA badhA sAvadhAna rahe che ke mahemAna AzItA emane tyAM rahI lAbha meLatA. teo mATe TikiTanI vyavasthA svayaM karAvA Ape ane bhAvanagara rAjyanA rAjakavi hatA. jAte sTezane jaI vidAya ApIne ja pAchA phare. ghera mahemAnanI khAsa kALajI rAkhavAnI emanI kaDaka emanI sevAthI ane ucca kavi zaktinI sUcanA hoya che. pote jemanA mArgadarzaka na hoya kadara nAmadAra mahArAjA sAhebe emane zeDhAvadara gAma evA saMzodhananA vidyArthIone paNa teo nikhAlasa mApI ane karI hatIvaLI teo ajAcaka hatA. bhAve ane khullA dile mArgadarzana ApatA rahe che ghaNA ghaNA rAjA mahArAjAonA paricayamAM AvavAnuM vidyArthIone upayogI banI rahevAnI temanI khAsa banatuM te paNa teo koInI pAsethI kAMI paNa bheTa bhAvanA che. vastu letA nahi. pIMgaLa kAvya bhAga -1, bhAga-ra, cItaracetAvanI harirasa, vigere aneka kAvya saMgraha hindInA pracAra mATe emane khAsa prema che. bahAra paDayA che. saurASTranuM teo kharekhara eka guNiyala gurjarInA kheLa sAhityakSetre mahAmale na hatAM. phALo ApanAra zrI zAstrIjInuM jIvana sukhI ane samuha rahyuM che. gaDhavI meghANaMda kheMgAra (ela. vi joSInA saujanyathI) janma 1918 mAM bAMTavA pAse AvelA chatrAvA gAme thayo hate. pitA mAlaDhorane uchera karatA ane thiI gIrAsanI jamIna hatI temAMthI jIvananirvAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #858 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlatA jIvana sAdu ane sateSI hatuM nAnI vayamAM zrI trijayagupta mau+ :-akhaMDa AnaMda'mAM mAtApitAnuM sukha gumAvelu' ane te be bhAi'jJAnagoSThi' vibhAga dvArA, ane navacetana, ramakaDu, saMsAramAM chatrachAyA vagaranA thai gayA. aneka taDakA khIja, vagere sAmiyakAmAM, tevI ja rIte dainikamAM chAyA vaTAvIne muzkelIomAM paNa dhIraja ane rAjakAraNu, ane pazupakSI viSenAM temanAM saMkhyAbaMdha sahanazIlatA keLavI sarasvatInI upAsanA cAlu lekhAthI Akhu gujarAta temane sArI rIte oLakhe rAkhI. jIjIbhAi nAmanA eka cAraNa kavi pAsethI che. temane janma porabaMdaramAM 1909mAM thayele. cha, vArtA, kavitA vigere zIkhyA. mAdhyamika zikSaNa parakhaMdaramAM ja laI zrI vijagupta mauya` mu`kharjImAM abhyAsa karI eDavokeTa thayA ne sa meLavI pachI poraba Mdara rAjyamAM nyAmUrti jevI gaMbhIra javAbadArI vALI padavI zeAbhAvI. '42nA AMdelanamAM tAkI mUkI prajAkIya jIvanamAM bhaLyA te AMdAsanamAM bhAga levA mAMDayA. 1964 thI janmabhUmi patramAM pravAsImAM lekhana pravRtti upADI. prakRtinAM lADakavAryA' nAmanuM pakSa jIvananuM pustaka, ja galanI keDI, meAtanA sAmaneA, kavinA parAkrame, zikAra ane zikArI, jAdugara khIra, tarApa vagere temanA pustaka pustIkA jANu tAM che gujarAta prakRti maMDaLa, ane membe necarala hisTarI seAsAyaTImAM tee :dhaNA samayathI sabhya che. janmabhUminA taMtrI vibhAgamAM ne pravAsInA sahAyaka taMtrI tarIkenI temanI patrakAratvanI krAmagIrI paNa prasiddha che. AI nAgabAI ane jIjabhAInA AzirvAdathI mezvAdabhAInI jIbhe sarasvatIe vAsa karyAM ane kuLa paraMparAmAM utarI AvelI sAhityanI saravANIo tenA mukhamAMthI nIkaLI ane jIvananA aMtima divasA paya ta vahetI rahI. temane jeTaluM sAhitya ke Tastha hatu. eTalu' sAhitya kAi sAkSaro paNa 'ruM nahi hoya. lekasAhityathI la"ne ziSTa zrathA, pIMgaLa, sa MskRta ztrakA, chaMdA kavitAo, ramujI TUcaka e ane sAThanA itihAsanA nAnA meTA prasa ge temanI jIbhe hatA paDachaMda bhAMdhA, gaurava, tAmravarNI tvacA, bharAvadAra mukha upara zAbhatI zveta dADhI, jhINI jhINI paNa tejasvI AMkhA, marmALI paNa mIThI vANI, paMDita sukhalAlajI saMghavI :-paDita vALA medhaNuMdabhAi jyAre khelatA tyAre samartha vidvAne paNa mAtramugdha thai DAlI utA bulaMda chatAM tukakavALA kaDha ane hasatA mukhaviMdra-sukhalAlanuM nAma tatvajJAnanA kSetrama ke Ne na sAMbhaLyu hoya? janma jhAlAvADamAM 1890 mAM sAta ce paDI bhaNI dukAne kheDA. paMdara soLa vaSa~nI vaye khaLayAnA phugamAM aMdha thayA. paraMtu sukhalAlajI te gujarAtanA rAhula sAMkRtyAyana jevA paMDitavarSa thavA sarjAyA hatA. temaNe jaina sAdhu-sAdhvI pAsethI prAkRta te saMskRta zIkhavA mAMDayuM. 1904mAM kAzI gayAne tyAM vyAkaraNu, nyAya, sAhityanA UMDA abhyAsa karyo. pachI gayA mithilA tyAM paNa saMskRta-prAkRta vyAkaraNa kAvyA ane vArtA dvArA nIti, zuravIratA, dezaprema dharmasevA vigerene pracAra karavAneA che ane cAraNu eka spaSTa vaktA niDara ane nyAyapriya vyakti che tema mAnatA. temanA dIkanamAM te niSkAma, nirde nisvArtha ane nirmaLa cAraNa hatA, manuSya hatA, RSi hatA, deva hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #859 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ane tatvajJAnane abhyAsa karyo, 191 thI 1921nA ane "janmabhUmi' nA kAryakArI taMtrI tarIke 1946 varSomAM temaNe jude jude sthaLe jaina sAdhumahArAjane sudhI kAma karyuM. tyAra pachInA be varSa "sAMja Agama zIkhavyA. 1922mAM gujarAta vidyApIThanA purA- vartamAna ', ane '51 thI 12 sudhI 'janazakita' nA tanya maMdiramAM tattvajJAnanA adhyApaka tarIke joDAyA. taMtrI tarIke paNa kAma karyuM. chevaTe vaLI pAchA 193mAM zAnita niketana tathA 1973 thI lagabhaga dasa "janmabhUmi'nA taMtrI banyA. keTalAMka kAvya, nibaMdha agiyAra varSa temaNe banArasa hindu yunivarsITImAM ne vArtAo temaNe lakhyAM che. jIvananI kalA' ane jaina darzananA adhyApaka tarIke kAma karyuM. 1947 "gRhajIvananI nAjuka kalA' e temanAM pragaTa thayelAM pachI amadAvAdanA bho. je. vidyAbhavanamAM aSA pustake che. eka be paricaya pustikAo paNa temanI 5ka thayA. kalame lakhAI che. tatvajJAnanI aneka zAkhAo para paMDitajInuM zrI caMdrakAnta zAha prabhutva adbhuta che. sanmatita, tAvArthasUtra, yogadarzana, darzana ane ciMtana, karmagraMtha, vagere trIseka gujarAta samAcAra', vageremAM deza ane duniyAnA jeTalA pustako ane graMthe temanI UMDI vidvattA ane vahetA pravAha viSe kaTAro lakhatA zrI candrakAnta AmUva vicAraNAnA dhotaka che. muMbaI yuni. mAM zAha mULa bhAvanagaranA, janma 1938 mAM. bhAvanatemaNe haribhadrasarI viSe yuni. vyAkhyAne paNa ApelAM garamAM ja temaNe mAdhyamika ane ucca zikSaNa meLavyuM che. darzana ane cintana" nAmanA temanA pustakane ane bI. koma. thayA. tyAra pachI pI. TI. Ai.nA 1956-57mAM sAhitya akAdamInuM te varSanA zreSTha bhAvanagaranA pratinidhi tarIke temaNe thoDo samaya pustaka tarIke pAritoSika paNa ApavAmAM AvyuM che. kAmagIrI bajAvI, ane bhAvanagaramAM pahelIvAra zarU thayelA "saurASTra samAcAra' nAmanA dainikamAM samAzrI ravizaMkara viThThalajI mahetA cAra taMtrI tarIke joDAyA. 1961 pachI "gujarAta samAcAra'nA taMtrI vibhAgamAM joDAyA, ne pachI te ame rakana mAhitI kacerI muMbaInA pustaka prakAzana janma 1904 mAM gAMDaLamAM thayeluM. 1922 mAM vibhAgamAM sahAyaka saMpAdaka tarIke kAma zarU karyuM, meTrika thayA ane 1927 mAM saMskRta sAthe bI. e. temanI rAjadvArI banAvo paranI kaTAro buddhimattA enarsanI upAdhi meLavI. te bAda muMbaImAM ema.e. pUrvakanI ane pUratA abhyAsa pachI lakhAyelI hovAthI ane ela. ela. bA. ne abhyAsa karavA sAthe tyAMnI eka hAIskUlamAM zikSaka tarIke nokarI karavA lAgyA. ghaNI lokapriya che. 1930 mAM temaNe sAmyavAdane uDo abhyAsa karyo ne vipula pramANamAM tenI upara lakhAyelA graMtha zrImatI dhIrubahena paMDita vAMcyA. vacce vacce temaNe hindustAna prajAmitra" prajAmitra kesarI', ane eDavokeTa vagere judA judA janma 1914 mAM bhAvanagaramAM, bI. e. nI patromAM taMtrI tarIke kAma karyuM. vacce 'AjakAla' upAdhi temaNe arthazAstra jevA agharA viSayamAM nAmanuM eka sAptAhika paNa temaNe prakAzita karavA prathama varga meLavI prApta karI. muMbaInI skUla opha mAMDayuM paNa te lAMbuM na cAlyuM. pachI "pravAsI' chake nomikasa, laMDana skUla opha Imikasa ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #860 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amerikAnI yela yunivarsITImAM pAtAnI apUrva muddhi-nAmanAM hindImAM paNa svataMtrapaNe pustako lakhyAM che. mattAne paricaya ApatAM ema. e. nI anusnAtaka upAdhi e vAra prApta karI. bhAvanagaranI zAmaLadAsa kAlejamAM, . amadAvAdamAM aTIrAmAM, ane gujarAta yunivarsITInA samAja vidyAbhavanamAM adhyApana kArya karyuM. IMgleMDamAM nIla nI samarahila jevI nUtana zikSaNanI himAyata karatI zALAnA, temaja prarAna, TarkI, yuropa, amerikAnI zikSaNu saMsthAe ane majura prattione jAta paricaye abhyAsa karyo. artha kANu, udyogonA vikAsa, vagere viSaye para saMskRti, chakAneAmika vikalI, vageremAM temanA lekho Ave che. DA pramAtra paDita jevA bhASAzAstranA vidvAna sAthe temaNe lagna karyA che, 1956mAM Ala inDiyA rianTala kAnpharansanA navI dilhImAM maLelA adhivezanamAM prAkRta ane jaina vibhAganAM pramukha tarIke cUMTAvAnuM paNa temane mAna maLyu' che. ardhuM mAgadhI, pAlI, saMskRta hindI vagere bhASAo upara temA asAdhAraNa kAbu che zrI dalasukhabhAi mAlavaNiyA 1910 mAM sAyalAmAM janma. surendranagaramAM tyAra pachInA sAta varSe temaNe potAnA pitA temane nAtA mUkI mRtyu pAmyA, tene kAraNe bhAre viSama paristhitimAM gALyA. jayapura, bikAnera ane kAzImAM temaNe sa MskRta ane prAkRta bhASAnA abhyAsa karyo 1938 thI banArasanA hindu vizvavidyAlayamAM jaina darzananA adhyApaka tarIke seA ApavA mAMDI tyAra pachI amadAvAdanA lAlabhAI dalapatabhAi bhAratIya saMskRti vidyAma MdUiranA DAyarekaTara thayA temaNe je darzana ane jaina sAhitya rviSe mananIya lekhA prabuddha jIvanamAM lakhyA che tene zrI dalapatabhAI jaina saMskRti sa Mzodhana maMDaLanA maMtrI, prAkRta TeksTa sosAyaTItA matrI, ane Agama prakAzana mALA, tathA 'jaina sAhityanA itihAsa'nA janarala eDiTara che. temaNe gaNudharavAda, sthAnAMga samavAyAMganA anuvAdo karyA che. vaLI nyAyAvatAra vArtikatti, pramANa vAtika, dharmAMtara pradIpa vagerenuM saMpAdana karyuM che. AtmamImAsA, jainAgama ane jaina sAhityI pragati 695 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI jayabhikhkhu gujarAta-saurASTramAM peAtAnI AgavI vArtA, ane navalakathAthI jANItA ' ja bhikhkhu ' nuM mULanAma che. zrI khAlAbhAi vIracaMdra desAI janma 1908 mAM temanA meAsALa saurASTranA viMchiyA gAmamAM thayelA varaseDA, ane amadAvAdamAM prAthamika ne thADu' mAdhyamika zikSaNa meLavyA pachI mu AI, kAzI, AgrA ane gvAliyara rAjyanA zivapurImAM kaNA varSe saMskRta, hiMdI, vagere bhASAonA abhyAsa karyo. nyAyatI ane taka bhUSaNlR upAdhi prApta karI. vAcana ane lekhananeA jayabhikhkhune ghaNe zekha che temanAM sAhityamAM kizorezane taravarATa utpanna thAya tevu... joza che, meTAMne gamI jAya tevu rta- ra che. nuMbai khAte sAkSarava`dI. kha. zrI kRSNulAla jhaverInA haste temane 2009 nI zreSTha kRti baddala zrI buddhisAgarajI suraNu cadraka apAyA che temanu gadya madhura ane zailI maneAhara che. pahelI sAhitya kRti temaNe ' bhikSu sAyalAkara' nAmathI lakhelI; ne te vijayadha riTatuM jIvanacaritra svamAnI sAhasI ne bhAvanAzIla jayabhikhkhue kalamane khALe ja peAtAnu mastaka mUkI jIvana pasAra karyuM che jaina dharmanAM tyAga, tapazcaryA, bhUta kANunAM tatvothI temanuM sarjana khaMDita che. mAdare vatana, javAMma, bhagavAna RSabhadeva, narakesarI vA narakezvarI, DhALa vijetA sthUlabhadra premabhakta kavi jayadeva, Agekama, vIradharmanI vAtA, www.umaragyanbhandar.com Page #861 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMha puruSa. beTho baLa, vagere temanI saMkhyAbaMdha rAjyanA mahesulI khAtAmAM joDAyA. temaNe rASTrIya katiomAMnI keTalIka atyaMta prasiddha kRtio che. laDatamAM ane kAThiyAvADa rAjakIya pariSadamAM paNa bhAga lIdhela. teoe 1826mAM "somanAthano gherA" zrI zaMbhuprasAda haraprasAda desAI nAmanuM sAta sarganuM mahAkAvya lakheluM, te pachI prabhAsayAtrA varNana nAmanI pustikA paNa prasiddha purAtana pavitra prabhAsanA agragaNya dezAI karelI. te sivAya temaNe saMkhyAbaMdha nATake, navalikaTu mAM zrI zaMbhuprasAda dezAine 108 mAM janma kAo, kAvya vagere lakhyAM che. temanA zreSTha sarja thaye temanA pitAzrI haraprasAda udaya kara dezAI mukhyatve be gaNuAvI zakAya. (1) prabhAsa ane somanAtha junAgaDha rAjayamAM eka ucI paDI dharAvatA amalahAra (1965). (2) saurASTrane ItihAsa (1958) hAlamAM hovA chatAM saurASTranA lekasAhityamAM jANItA che. teo saurASTranA itihAsanuM sudhArA-vadhArAvALuM teo itihAsa, dharmazAstra ane kAvyanA rasiM mana saMskaraNa prasiddha karavAnA prayatnamAM che zrI zaMbha puruSa hatA. temane phArasI, arabbI ane urdI para prasAdadesAIe prabhAsanA sAmAjika kSetre paNa ghaNuM asAdhAraNa prabhutva hatuM. zrI zaMbhuprasAdabhAInA mahattavanuM kAma karyuM che. teo ghaNuM mahenatu vidvAna mAtuzrI paNuM sAhitya rasika ane sevAbhAvI sannArI che. je viSaya para temanI kalama cAle temAM temaNe hatA AvA mAtApitAne tyAM avatarelA zrI zubha. puSkaLa vAcana manana karyuM hoya che. saurASTranA prathama prasAdabhAI paNa mAtApitAnA saguNa ne vidvatA patinA vidvAnomAM zrI zaMbhuprasAda desAInuM sthAna vArasAmAM dharAve che. temaNe muMbaI yuni nI bI e. che. teo sojanyamUrti che eTale nAnAmeTA harakeIne ela, ela. bI. upAdhi prApta karela che. temaNe De | temanA pAsethI protsAhana ane preraNA maLyA kare che. samaya prabhAsamAM vakIlAta karI. tyAra pachI jUnAgaDha zubhecchA pAThave che. = zrI bAvApIpaLiyA sevA sahakArI maMDaLI = mu. bAvApIpaLiyA ( jetapura tAluko ) ( ji. rAjakoTa) sthApanA tA. 26-3-1955 noMdhaNI naMbara : 1216 zerabhaDaLa : rU. 46230 sabhya saMkhyA - 153 anAmata phaMDa : rU. 6724 kheDUta - 68 anya phaMDa : rU. 1136 bIna kheDUta - 85 maMDaLI -dhIrANa, rasAyaNika khAtara, jaMtunAzaka davA sudhArela bIyAraNa, grAhaka bhaMDAra vagerenuM kAmakAja kare che. bhagavAna vIrajI nAthAbhAI somAbhAI matrI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #862 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA prajAvatsala nRpatio bhAratano zreSTha rAjavI bhagavAna rAmanI jema zIya dharmanuM avicina pAlana sva kRSNakumArasiMhajI sAheba karI mahAnatA prApta karI che. sau koI mATe daSTAMtarUpa pitAnI mahAnatA mUkI gayA che. - paraduHkhabhaMjana, puNyazloka ane tatvajJa evA bhAvanagaranA sva. mahArAjAzrI kRSNakumArasiMhajI A mahArAjA kRSNakumArasiMhajI sarvanA zubhaciMtaka cana eka zIlasaMpanna ane prabhAvazALI rana hatuM. ane duHkhIjanonA Azraya sthAna hatA. temane bIjAnA duHkha joI emanuM hadaya dravIbhUta thatuM. gAdha tarapha viraha ma have, eka sanakartA keIpaNa jAtanA varNanA bhedbhAva vagara temane hAna nArobhA aihika kAyI niSkAma bhAve AcaratA, pravAha satata cAlu rahe te madhyamavarganI jarUrIAta- temanI dRSTi ha mevA paralaukika ane AtyaMtika zreya vALI vyaktione nAmano nirdeSa karyA vagara pratye sthira rahetI hatI. temanI hAjarI temanA sahAya mekalatA. DlaTavAsione kaI devAMzI tatvavibhUtinA darzana thatAM. aneka sAdhusaMte ane mahAtmAone kRpA prasAda bhUtakALamAM je puraka AtmAo thaI gayA pAmyA hatA. ane potAnI prajAne paNa te lAbha temanA Adarzone najara samukha rAkhI potAnuM apAkhe . aMtarI teo tatvazedhaka hatA. jIvanaDatara karyuM hatuM. zAstromAM vitaMDAvAdamAM pAyA vinA dharmanA sAcA - bhagavAna rAmacaMdranI prajA prItinA, harizcaMdratA to tAga laI le evI paragAmI emanI vacanapAlanana, yudhiSThiranA dhamana, karNanA dAnezvarInA, prajJA hatI. ane bharatamuninA sAhaSNutAnA mArgane anusaravAmAM 4. mahArAjA AjIvana prayatna karI rahyAM hatA. jemanA pagale pagale zAMti prasaratI, jemanI temanI saMpatti saujanyathI. emanuM vyaktitva vinayathI ' hAjarIthI praphala vAtAvaraNa sarjAtuM, jemanA vacane emanI upara kSamAthI ane temanuM vividha talapa sAMbhaLI preraNA maLatI. ane jemanA mukha paMDaLanA jJAna emanA zAMta svabhAvathI jo ke zobhatA hatA tejathI prakAza phelAte evI bhavya ane virATa paraMtu e badhA karatA paNa caDe tevuM A yugamAM mUrtinuM jIvana tyAga ane sAMdhalakSI hatuM. ArAja. dalasa evuM emanuM zIla hatuM je ke emanAM jIva- vInA jAnA bhAvanagara rAjathI mAMDIne teozrI madrAsanA nanA vividha pAsAe.nuM paththakaraNa karavuM e sAmAnya rAjyapAla thayAM tyAM sudhInI rAjapurU tarIkenI buddhithI para che paraMtu sattA, lakSmI, yuvAnInA kArakIrdine ahevAla ApavA jaIe te juduM ja triA dha saMgamamAM mahArAjA kRSNakumArasiMhajIe pustaka lakhavuM paDe... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #863 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Office : 326753 Works : 375847 With Best Compliments From H. P. MODY & COMPANY. MODY HOUSE 177-79, NAGDEVI STREET BOMBAY-3 (B. R. ) . Meet Mody For CONTAINERS Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #864 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAyata ane sahakArI pravRttinA kAryakaro zrI bAlubhAI gaDhIyA khAMbhA. zrI jayaMtibhAI rAvaLa zrI TapubhAI sAvalIyA zrI kALIdAsabhAI devamurArI AMgaNakA. vIsAvadara. devaLIyA. che zrI bI. eca. gohela zrI jAdavabhAI raNachoDabhAI dhALA. zrI lakSmaNabhAI paTela rahe. veNIbhAI mahetA gaDhaDA. DA, zrI bI. Ara. pa thA zrI bAbubhAI valla madAsa DuM gara zrI vallabhabhAI ke. paTela dhAragaNI. zrI aMbAzaMkarabhAI joSI pALiyAda. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #865 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina zve. mU. pUjaka zrI zAMtinAtha bhagavAnanI peDhI zeTha bAbulAla khemacaMda zrI hiMmatavihAra jaina dharmazALA TrasTa (rajIsTara na e 664) phe. talATI roDa, ] zrI saMghane namra vijJapti [ pAlItANA (saurASTra) tA. tIrthAdhirAjazrI zatruMjayanI pavitra bhUmimAM taLeTI raste jaina bAlAzrama sAme zrI hiMmatavihAra jaina dharmazALAne mATe pa203 vAra jamInanA vizALa ploTa che. temAM 60 TakA khullI jagyA rAkhIne 40 TakA bAMdhakAma thaI zake che. A vizALa jagyA bInakhetImAM pheravAi gai che. 11x16 nI rUma ane 7 phuTanI ezarovALI 51 rUmA mATe jagyA che. kAIpaNa bhAgyazALa` bhAI-bahunA A rUmamAM peAtAnA Aptajana smRtimAM rUma baMdhAvI kAyamI yAdagIrI rAkhI zake che A vizALa jagyAmAM zrI zAMtinAtha bhagavAnanuM manerana suMdara daherAsara che. dharmazALAnA makAnanA pahele mALe janarAlAkA karAvela bhavya camatkArI mULanAyaka zrI zatinAtha bhagavAna tathA zrI ajItanAtha tathA zrI vimalanAthanA maneAhara bime hajArA yAtrikAne darzanano lAbha ApI rahela che. sa. 2024 nA kArataka zukra 5 semavAranA savAre 5-15 mInaTe pAlItANA khAte talATI roDa para Avela zrI hiMmatavihAra dhama zALAnA vizALa kampAunDamAM Ala daherAsaranA TrITamAM byAvara nivAsI zrImAn zaurIlAlajI nAhara tathA temanAM dharmapatnI a. sau. zrI vimalAbenanA zubhahaste khAtamuddata vidhi bhavya rIte thai hatI, zrI zaurIlAlajIne tA. 3-12-67 nA rAja TrasTI maMDaLe TrasTI tarIke svIkArela che. kArataka vada 11 somavAra savAsanA 8-10 mInITe vidhividhAna sAthe zrI navakAra maMdiranI zIlAropaNa vidhi saMsthAnA pramukhazrI khAbhubhAI zeThanA zubha haste thaI hatI. daherAsaranu kAma bhavya rIte zarU karavAmAM Avela che. tA. 3-1267 nA sAMje 5-30 mInITe saMsthAnI vArSika janarala mITIMga zeTha ANu DhajI kalyANajI peDhInA heDa munIma zrI khasa`tilAlajI zrImAlanA pramukhasthAne ce| I hatI. DA. phulazaMkarabhAi tathA pramukhazrIe pravacane karyAM hatAM. sIvIlasarjana Do. zrI dave sAheba, zra naTavarAlabhAi vakIla, Amatrita memAneA tathA gAmanA pratiSThita AgevAnonI vizeSa hAjarI hatI. sasthAnA hisAba, ahevAla kAmakAja ane vikAsa vagere hakIkatanI rajuAta thai hatI. A dharmazALAmAM kAIpaNa sadhADAnA pUjya munimahArAjene utAravAno nirNaya thayela che. bhavya daherAsaranA nibhAva mATe pUjya AcArya pravA. pattha, suniyeo upadeza ApI sahakAra mApaze temanI preraNAnA phalasvarUpa ArasanI takatI daherAsara para lagADavAmAM Avaze. A dharmAMzALAmAM rUmo baMdhAvanAra bhAgyazALI bhA-bahene!nA Aptajane-kuTuMbIjaneAnuM nAma paNa ArasanI takhtImAM mUkavAmAM Avaze. tathA mahAnazrI navakAramaMdira eka lAkha pIstAlIza hajAranA kharce apUrva ane bhavya derAsara banAvavAte nirNaya thayela che. puNyanA puNyodaye maLela lakSmInA AvA kalyANakArI dha kAryomAM daherAsara-dhazALA AdimAM phALA ApI siddhakSetramAM amara nAma karavA amArI bhAvabharI prArthanA che zrI A nivedana mekalela che. tamAma mAhItI samajAvaze. te sArAmAM sArA phALA ApI mahAna punya upArjana karaze! e ja vinaMtI. : manIorDara tathA DrAphTa nIcenA nAmathI mekalavA : zeTha bAbulAla khemacaMda bhavadIya sa dhasevaka, hiMmatavihAra jaina dharmazALA TrasTa, pAlItANA zeTha bAbulAla khemAM pramukhanA yajanendra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #866 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryo-vaidho ane zubhecchako zrI dvArakAdAsa vI. mahetA pAlItANA. zrI navInacaMdra kAmadAra bhAvanagara , zrI bhAnuprasAda ThAkara bAbApura. zrI sI. Ara. bhaTTa | nyu dilhI. mejara vI. pI. saravaiyA | ( rAyAvALA ) zrI kanubhAI vaidya gaDhaDA. zrI naunidharAya eca. vaidya bhAvanagara. zrI amRtalAla raMgANI hADavaidya pAlItANA. zrI DI. e. mahetA bhAvanagara. zrI ke. jI. cekasI calAlA. zrI maganalAla lAlabhAI zrI harIbhAI Ara. paTela bhAvanagara, bhAvanagara. (AgevAna konTrAkaTara) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #867 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sana 1938nI sAlamAM mahArAjA sAhebane * nAITa 'nA IljhAma maLelo. saurASTranA ekrama vakhate teozrIne bhArata sarakAre * tenala kAmeADAra'nA kAba enAyata karelA. tyArabAda 1955mAM bhArata sarakAre emane `la ' banAvyA hatA. mahArAjA sAhebanA aDhAra varSanA rAjya amala daramyAna junA bhAvanagara rAjyamAM khAsa viziSTha kAmagIrI ane pragati karela temAM (1) kheDuta-RRNa rAhata, (ra) dArUkha`dhI, (3) grAmapaMcAyatAnI sthApanA, (4) mIlITarI ane peAlIsa khAtAonI puna racanA, (5) vepAra --udyoga khAtAnI sthApanA, (6) samudra vepAranI vRddhi, (7) adyatana oDITa prathA, (8) keLavaNInI nUtana praNAlikAe ane udAra skolarazIpeA, (9) kArAmArI khAtAthI nyAya khAtAnu vibhAjana, (10) prIvI pasanI rakama mukararatA, (11) dhArAsabhAnI sthApanA. (12) jaLa sIMcAInA taLAvAnI ceAjanA, (13) navI TreIneja cejanA, (14) kRSNanagaranI TAuna plAnIMga ceAjanA, (15) navA phIlTara plAnTa, (16) leAkeAne masta vaidikaya sahAya, (17) yuvAnAne lazkarI tAlIma ane sIvIla gArDanI sthApanA, (18) grAma sudhAraNA phaMDa ane kheDuta sakaTa nivAraNa kuMDanI sthApanA, (19) javAbadAra rAjya taMtra vakhate judA judA akApayogI TrasTInI sthApanA ane (20) leAkeAnA pratinidhie dvArA javAbadAra rAjya taMtranI sthApanA ane tyAAda saurASTra rAjyamAM bhAvanagara rAjyanuM vilInIkaraNa gaNAvI zakAya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Sh mata-gamatanI duniyAmAM ane skAuTIMga tathA anya yuvaka pravRttiomAM mahArAjA sAhebane nAnapaNathI ja uMDArasa hatA. pAse eka sArA ramatavIra hatA. gAMdhIjI mukti mATe dezane AkhAda karavA snApaNanI bhAvanAthI kAma karavA medAne paDayA hatA. sva. saradAra vallabhabhAI paTela pazu te vakhate badhAne cetanA ApI rahyA hatA ane janatAne jamAdAra rAjataMtra aMge vadhu sajAga thavA prerI rahyA hatA e palTAtA yugane nAmadAra mahArAjA sAhebe 'pIchAnya ane pAte pAtAnu aDhArase pAdaranuM rAjya mahAtmA gAMdhIjInA caraNe ekeya jI zarata vagara dharI dIdhuM. emanA A nizcayathI ane bhavya tyAgathI saurASTranA dareke dareka rajavADAo vicAratA thaI gayA. saurASTranu ekama thayu. ane A rIte nAmadAra mahArAjA sAhebe eka navA ja ItihAsa ghaDayA. bhAratIya ItihAse eka navA ja vaLAMka lIdhA. nAmadAra mahArAjA sAhebanI jAhera sevAo paNa khuba ja dhyAna kheMce tevI che. sAmAjika kSetre, sAMskArika dhArmika kSetre, temaNe dezanI ghaNI ghaNI sevAo karI che. bhAvanagaranI saMskArI prajAnu' ucca sa`skAradhana nAmadAra mahArAjA sAheba ja hatA. bhAvanagaranI je bhavyatA jovA maLe che, bhAvanagarane dara maLe che, tenA muLamAM bhAvanagaranA rAjavIonA zuddha cAritryanA sarakAra khIe rApAyelA che, www.umaragyanbhandar.com Page #868 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'rAjarSi sara lAkhAjIrAja saurASTranA puNyazloka rAjarSionA merU samA sara lAkhAjIrAjanu nAma saurASTranA itihAsamAM amara raheze. sara lAkhAjIrAjanI sAdAI" pavitratA, prajAkalyANanI tejasvI pravRtti, umadA svabhAva, zreSTha cAritrya, sarvadharma samabhAva, nIDaratA, sAhasapriyatA AvA eka eka guNa upara pRSThonA pUcho bharI zakAya. temanA janma saradhAramAM 1885mAM thaye. aDhIvarSanI uMmare mAtA ane sADAcAra varSanI uMmare pitA khA ekelA temanA rAjyamAM menejameTa eThuM, dharamapuramAM teozrI meATA thayA. moTA thatAM rAjakA ranI rAjakumAra kAlejamAM temane dAkhala karavAmAM AvyA ne tyAM paNa kuzaLatA, sAdAI, ane capaLatAe temane Adara apAvyo, te pachI deharAdunamAM lazkarI tAlima lIdhI, temane rAjyAbhiSeka 1907mAM temanA 21mA varSe thayA. jyaniSTha ane rAjavI tarIkenA AdarzIta varelA temaNe mAjoAkha ane bhagavaivane sthAne prajAsevAmAM satata jAgrati tAvI. sTeTa gejheTa temaNe chapAvavuM zarU karyuM. rAjyavyavasthA sudhAravA te dhArAdhoraNanA suzAsana mATe sTeTa kAunsIla nImI 1919mAM amasihajI sekreTariyaTa zarU karyuM. nokarInA greDa, penzana ne grecyuITInI prathA dAkhala karI. nAkariyAte.nI tAlima mATe parIkSA zarU karAvI. satrika matadhikAranA dhAraNe prajA pratinidhi sabhA sthApI te agabhUta majuramaMDaLa, vyApArImaMDaLa, kalA kauzalyama`DaLa, dhArAsabhA, kheDUta mahAsabhA, khinna dharmAMsabhA, myunisipala korporezana sthApyAM. rAjakoTa, saradhAra kuvADavAnI myunisipAliTI prajAne sepI 1824mAM prajAkIya kADaeNnsIlane sattA sepI. grAmapacAyata zarU karAvI. sITI sarvenI skIma dAkhala karI. 1917mAM sTeTa ekanI sthApanA karI. 1918mAM narendra maMDaLamAM 9 tApeAnI salAmIALA maMDaLanA pratinidhi cUMTAyA, 1921mAM gArAmAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat gamyuM nahIM chatAM nIDaratAthI paDelI kAThiyAvADa rAjakIya pariSad rAjATamAM bharavA dIdhI ane hunnara udyoganu, tathA bALa uchera ne ArAmyane lagatu prazana bharavA dIdhuM ne temAM sava` madada ApI. 1929mAM yuvaka pariSad bharavAnI rajA ApI. kavivara ravIndranAthane rAjakATamAM satkArI temane vizvabhAratI mATe madada karI. 1925nI 15 phebruArIe gAMdhIjI rAjakeTamAM padhAratAM temanuM sanmAna karI rASTrIya zALA khullI mUkI. gAMdhIjIne petAne tyAM padharAvyA. prajAkalyANane mATe sTeTanI ja pesTa vyavasthA aMgrejonA virAdha hAva UbhI karI. ane tyAM badhe rAjyamAM TelIphona nakhAvyA. kheDUtAnA karajane dUra karavA phreMDamAka miTi nImI 10 TakA karaja mAkU karyuM. veThanI prathA nAbUda karI. bhAgabaTAinI prathA dAkhala karI. khetIvADI mATe risarca InsTITayuTa sthApyuM. 1913mAM bALa lagna pratidhaka dhArA karyo. kheDUta eka sthApI, gujarI bharavAnuM zarU karAvyuM, rAjakoTa jasaSNu relve mATe yeAjanA taiyAra karAvI. lamAM skAuTanI TreInIMga dAkhala karAvI, kune mATe keTalAMka makAna badhAvyAM. gAmaDe gAmaDe amala dArA mATe UtArA taiyAra karAvyA philTaranI vyavasthA karAvI, 1969 thI AphyUDa hAiskUlanuM rUpAMtara karyuM. 1914mAM gasa hAIskula dhADI. rAtrizALao, bALamaMdiza gAma emAM paDuAMcADayAM. 1929mAM zikSaNu sa Mmezvana khelAvyuM. te zaikSaNika carcA gAvAvI sTeTanA 35nA te jamAnAmAM sArA gaNutA pagAradAronA bhALakAne mAphI apavI. gAmaDe gAmaDe kherIMga nakhAvyA. 1071mAM 16 lAkha pAuDa brAsa saste bhAve nabaLA varSamAM purUM pADayu pleganA samaye rAjakATamAM ja rahI ghera ghera karyAM. ajavAsamAM paNa gayA te potAnA upayeganI maccharadAnIe tyAM me kakSAvI lega saMbadhI byuro sthApI DeTa phrAnsamAMthI philmA magAvI prajAne jJAna ApyuM. lAkhAjIrAja dharmomAM, aAtha, apaga vidhavAonA poSaNa mATe sArI rakama kharcatA. sara www.umaragyanbhandar.com Page #869 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA pAMjarApoLa ane anAthAzramene paNa bhAre udAra thayela paNa aMbAIdAse temane dattaka lIdhA ane madada karatA. sTeTanA nokarane kAmagIrImAM niSThA gopALadAsa vasonA rAjavI banyA. nAma emanuM mATe inAmo ApatAM. zALAo ane kacerIonI goradhana. A goradhanabhAi urphe gopALadAsanI upara niyamita mulAkAta letA. prajAnA sAmAnyamAM sAmAnya be vyaktione bhAre UDe prabhAva paDaye ne te mANasane maLatA, sarvadharmanA meLAvaDAo eka sAthe vyaktio emanA guruzrI motIbhAI amIna ane bolAvI temAM badhA saMpradAyanA dhArmika kRmAM mahAtmA gAMdhIjI. 1905mAM goradhanabhAIne dattaka sAmela thatAM. AvI yodhavala kArakIrdi ane prajAne levAmAM AvyA ne pachI aMgrejo vaDe saMcAlita ne bhavya satkAra saMpAdana karI 1930mAM rara varSanI agreja raheNI karaNI zIkhavatI garAsIyA skUlamAM lAMbI rAjakIya kArakIrdI pachI videha thayA. sara gayA tyAM paNa temanA svamAnI svabhAva ane satyaniSThAnA lAkhAjIrAja parama pavitra RSisamA rAjavI, uttama kAraNe temanAthI agreja paNa zeha khAvA lAgyA. vahivaTakartA, bhagavAna rAma jevA prajA premI, vArtA- meTrikamAM nApAsa thayA, lagabhaga be vAra nApAsa thayA enA vikrama samA paraduHkhabhaMja, udAtta ane bhavya pachI Idora jaIne prinsIpAla kiMganI prIti meLavI vibhUti hatA. aMgrejone sUrya madhyAhnakALe tapa meTrika thayA. temanA pAlaka pitA aMbAIdAsane hato tyAre paNa pitAnA rAjyamAM lokazAhI mRtyu pachI temanA ja saMbaMdhIoe gopALadAsanuM paraMparAne uttejanAra ane ghaNI bAbate mAM pahele dataka vidhAna juThuM che evA bahAnAM batAvI khaTapaTa Adarza UbhuM karanAra sara lAkhAjIrAja prajAjIvanamAM karI paNa saM. 1967mAM vijyAdazamInA divase amara mahApuruSanuM sthAna pAmyA che. temano abhiSeka thayo. darabAra sAhebanuM paheluM lagna saM. 1955mAM caMcaLabA sAthe thayeluM, bIjuM lagna mahArAjA bhagavatasiMhajI--goMDala 1969mAM bhaktibA sAthe thayuM. darabAra sAhebanA UrdhvagAmI jIvanamAM bhaktibhAne phALe nAnerune aneka DIgrI meLavI hatI sAdAI, namratA nathI. DhasA rAyasAMkaLIne temaNe ayodhyA jevAM ane viveka mATe je mazahura che. ochAmAM ochA banAvyAM trAsa vartAvanAra kArabhArIne kADho, prajAkharca ane prajA mATe vadhAremAM vadhAre sagavaDa gAme jane darabAra sAhebanA matathI viruddha nirNaya gAma khule, rastAo, jaLAzayo vigere baMdhAvyA, levaDAvI zakata, gopALadAsa chupA veSe nagaracarcA teo niDara svamAnI ane svadezAbhinI hatA. jetA, viThana racavAja hatuM nahIM. kheDutonA jAmIna aMgreja amaladArone teo karI AmaMtraNa ApatA thaI karajamAMthI mukta karAvyA. darabAra sAheba pite nahIM. lekanI prakRti sArI meLavI hatI. prajAnA Amavarga sAthe dAMDiyArAsa paNa letA. darabAra sAheba ghaNu krAntikArI puruSa hatA. temanuM tya nI rAjavI darabAra sAheba gopALadAsa bhaktibA sAthenuM lagna ja krAnti hatI. bALavivAha, ane bhakitabA dArU cAnA sakhta virodhI darabAra sAheba prajA mATe datarUpa hatA prajAjanone preraNA ApavA saukAo pachI pRthvI para AvatA virala puSamAM DhasAmAM sAruM kAma karanArane DhasAra, DhasAdIpaka vagere darabAra gopALadAsane paNa gaNuvA ja joIe temano dahaka ApatA, janma te aMbAIdAsanI putrI samajIbA ane DhasA rAyasAMkaLIne tAlukAdAra kAzIbhAI desAIne tyAM gAMdhIjInA saMparkamAM AvyA pachI darabAsAheba - bAlI." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #870 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUsta khAdIdhArI ane mahAsabhAnA ananya sevaka manyA. haripurA keMgresa adhivezananA svAgatAkSa banavAnuM mAna temane maLeluM. mahAsabhAnA hukamane peAliTikala ejanTa ane ejanTa Tu dha gavanara janaralanA hukama karatAM vadhu dUra pAtra gaNAvA mATe temanI tAlukadArI lai levAmAM AvI, te darabAragaDha vagere para sIla lAgI gayAM. peAtAnA aMgata upayAganI cIjo levA mATe savinaya bhaMga karI sIla ukheDI nAkhavA mATe temanA para kAma calAvavAmAM AvyuM. temAM khUda gArAe bhoMThA paDayA. tyAgrahanI laDatamAM cAra cAra vAra jelayAtrA karI. paccIsa varSa pachI 1947nA me mAsamAM temane rAjyazAsata mAna pUrvaka pAchuM soMpAyu . saurASTranA ekamane sarjavAmAM ne saurASTra sarakArane mArgadarzana ApavAmAM darabAra sAhebanA moTA phALA hatA. 1951nI 5 DIsembare darabAra sAheba potAnI pAchaLa ujaLI dezaktinI. dezakhAtara tyAganI, Adarza rAjavInI, prazuAlikA bhaMjaka krAntikAra tarIkenI, meghaTA dAnavIranI, prajApriya leAkasevakanI ema anekavidha suvAsa mUkI cAlyA gayA. yuddha ane khetImAM mAkhare sva. rAjendrasiMhajI rAjakuTukhamAM janmavu' chatAM nirAbhimAnI hetu', yazasvI senApati banavuM chatAM dhamaMDa na rAkhavA, yuddhamAM sapaDAi javuM, chatAM hiMmata na hAravI, zastromAM niSNAta banavu chatAM haLa DhAMkavAnA paNu zAkha keLave. AvA sadguNe saumAM navI hatA. tA. 15 jIta 1889nA rAja jAmanagara 3 jADejA rAjakuTuMbamAM janmelA mahArAjA zrI rAjendrakumArasiMhajI rAjasiMhAsane besavA nahAtA janmyA tema chatAM teo keTalA badhA leAkeAnA hRdayamAM sthAna pAmyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat rAjakoTanI rAjakumAra kAlejamAM rAjendrasiMhajIe lazkarI kSetra pasaMda karyu. te briTanamAM melavana kaoNlejamAM ane senDahanI lazkarI kAlejamAM snAtaka thaI 1921mAM briTiza lazkaramAM joDAyA, 1939mAM bIjo vizvavigraha phATI nIkaLyA tyAre ghaNA hiMdI sainikAne pAtAnI zakti batAvavAnI taka maLI. mahArAjA rAjendrasiMhajIne uttara AphrikAma musAlinina senA sAme laDavA ijipta mokalavAmAM AvyA. 1941nuM varSa pazcimI rAjyo mATe ghaNu kharAma tuM. uttara AphrikAmAM ijipta chatI levA hiTalare peAtAnA prakhyAna senApati remelane mekalyA hatA. tenI sAme briTiza senApati hatA philDa mArzala vAvela, temanI senAmAM hiMdI sainya paNa hatuM. 1941nA eprikSamAM mejara rAjendrasiMhajI trIjI dvindI me Tara brigeDa sAthe jarmana ane iTAlIyana senA vaDe gherAi gayA. duzmaneAnI saMkhyA ghaNI meATI hatI. temanI pAse caDhiyAtu zastrabaLa hatuM. 42 varSanA yuvAna paNa pIDha prakRtinA mejara rAjendrasiMhajIe bahu gaMbhIra niNaeNya levAnA hatA rAjendrasihajInI kuzaLa saradArI nIce trIjI hiMdI moTara brigeDanI TukaDIe je bhISaNa dhasArA karyo tenA vega, hiMmata, zauya ane yuddha kauzalyathI duzmaneA DadhAI gayA. jyAre mejara rAjendrasiMdujI patAnI yazasvI TukaDI sAthe duzmananI dIvAlane bhedIne bahAra AvyA tyAre te parAjayane vijayamAM pheravIne AvyA hatA, eTaluM ja nahi paNa te rAtre pharIthI temaNe duzmanA para chApeA mA ane 6 duzmanAne kedI tarIke pakaDI lAvyA hatA. www.umaragyanbhandar.com Page #871 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'philDa mArzala leDa vAvela mejara rAjendrasiMhajInA mAMhenA eka gaNAtA. sAhitya ane saMskArane A parAkramathI khUba prabhAvati thaI gayA. temaNe akhUTa khajAno mevANIe jemanI pAsethI meLavyo pitAnA ahevAlamAM temanI khUba prazaMsA karI ane te sva. darabAra vAjasuravALA haDALAnA darabAra hatA. briTiza sarakAre rAjendrasiMhajIne D.S.O.cAMda Ape. kAThI hatA, kuzaLa hatA, vaiduM karI jANutA, svadezInA ( vAkaSTa sevA badala ) AvuM moTuM mAna meLavanArA cAhaka ane uttejaka hatA, saurASTramAM thIosophIkanA teo pahelA hiMdI hatA. te pachI rAjendrasiMhajIe vargo temaNe zarU karelA. saurASTranA aneka navajuvAna vividha kakSAe ane kSetre noMdhapAtra sevAo bajAvI sarasvatI upAsakene temanA agiNe kheMcI ANelA hatI. temAM yAda rahI jAya evA sevA hatI nijhAma ane pachI te emAMthI vahI-saurASTranI rasadhArAe. para meLavelA vijayamAM. 1953mAM janarala kariappA premazauryanI jhIMdAdilI ane khuTAmaNunI bhavya kathAnivRtta thatAM rAjendrasiMhajI bhAratanA bhUmidaLanA saritA. temaNe kaDavI mADI joI hatI. ghaLI sara senA pAta banyA hatA. te vakhate mAtra 24 ghoLIne viSa ghuTaDA pIdhA hatA. soraThI saMskRtinA kalAkanA lazkarI paNa batAvI ApyuM ke nikA. e ratnabhaMDAramAMthI dhaNue preraNAnA pAna pIdhA manA rajhAkare hArI gayA che. ochAmAM ochuM che. teo sArA kalAkAra hatA. kathAkAra ane keLalohI reDAya ane sArI vyuha racanAmAM ApaNI vaNIkArone AvakAratA, bhajana maracA vagaranuM tAkAtanA pradazanathI vijaya maLe e rAjendrasiMhajInI sAdu letA. dhaNuM niyamita rahetA. emanuM vAMcana nIti hatI, vizALa hatuM. temanI lAyabrerI adyatana hatI. e paraba dUranA eDamInIsTera banelA paNa khaTapaTanA kuzaLatAthI zastro vAparI zakanAra rAjendrasiMhajIe bhAga banI gayA. bagasarA AvyA pachI emaNe nivRtta thaIne haLa hAthamAM lIdhu. krikeTa, pAle ane mevANI vigeranA sAtha vaDe eka pate vasAvelA navA ane nizAnabAjInA mardAnagI bharyA zokha dharAvanAra gokuLa grAmanA vAsI thavuM hatuM paraMtu kauTuMbika rAjendrasiMhajIne khetI karavAno eTale ja zokha hato. kaDavAzamAM teo nirAza banyA. temane sporTasa, vikarALa janavara a. pazupaMkhIne pALavA ghaNeja raNagADImAM duzmane para caDhAI karanAra yoddho TrekaTaramAM zekha hato. ArajhI hakumata vakhate ane sIdhI loko besIne dharatI pAsethI uttama pAka 5NuM letA hatA. bahAravaTe caDelA tyAre bahu durI batAvI hatI. AthI 64 varSanI vaye mRtyune paNa nAnaMdathI AvakArya kAThiyAvADanA zivAjI tarI paMkAyA. ane rAjapUtI ane bhAratanI bhavya praNAlikA zobhAvI gayA, sva. vAjasuravALA kavi kalApInA nikaTanA -pRthvIsiMha jhAlA mitra hatA. 1953mAM temanA acAnaka avasAnathI temanI sAthe ja emane sAhityabhaMDAra paNa vaNuprI ( ja. pravAsImAMthI saMkalana ) ne vaNako lAMbI nIMdaramAM paDI gayo. ane e soraThI zAyaranA murazida ane kAThiyAvADanA seraDI saMskRtinA khajAnAne khaMbhAtA tALA zivAjI darabAra sAheba sva vAjasuvALA lAgI gayAM. 1940mAM temane gAdI sukhada thaI tyAre ATha saurASTrane eka se varSane ItihAsa jenI varSanI kArakIrdi daramyAna temaNe ghaNuM sudhArAo karyA bhe hato. lekasAhityanI akhkhalita saravANI jene hatA. eka sAhityakAra tarIke ane keTalAMka rAjavI mukhethI vahetI hatI je kAThiyAvADanA mutsaddIo enA salAhakAra tarIke teo ThIka saphaLa thayAM hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #872 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaI bharyA gItane rAjavaMzI sajIka rIte raju karI zakatA. aMgrejI kAvyane anuvAda paNa evI svataMtra rIte karatA ke tene oLakhI na zakAya ke A te anuvAda ke maulika aMgrejI kavine rAjavI hovA chatAM sAhityanI sevA bajAvIne mAtra bhAva laI letA ane pachI pitAnI zailImAM bhamaratva pAmanAra e deza dIpaka hatuM. prapaMca, goThavatA. vaibhava ane sattAnA madane temaNe tilAMjalI ApI hatI. nagaracarcA jevA sArUM jhUMpaDe jhUMpaDe ane kalyApInA kAvyamAM kharekhara hRdayanuM darda samAkhetare khetare ghUmI vaLatA hatA. A mahAkavie darda yeluM che. virahano ArtanAda che. kalApI je rAjA bhaya kAvya rUpI kAra karIne samasta vizvamAM prema vinA sarva sarva vaibhava nakAmA che' ema pitAnuM "kalApI" nAma sArthaka karyuM. kahe tyAre prajane jarUra navAI lAge. temanAM kAvya kalApI' e te emanuM upanAma hatuM. saraLa ane jhaTa samajI zakAya tevI che. temanuM vakatavya emanuM mULa nAma surasiMhajI hatuM. temanA pitA temaNe sIdhI ane sAdI bhASAmAM rajU karI kAThiyAvADanA lAThI rAjyanA rAjavI hatA. batAvyuM che. hRdayanI Urmione temaNe akhalita paNe vahevA dIdhI che ane tene alaMkAranA vastro kalApI" pATavIkuMvara nahotA. paraMtu temanA na paherAvatAM jevI che tevI sthitimAM janatA samakSa moTAbhAI avasAna pAmavAthI temane gAvAsa mUkatAM teo jarApaNa acakAyA nathI. TharAvavAmAM AvyA. I. sa. 1885 nA jAnyuArI mAsamAM temaNe akhila bhAratanA temanA pravAsa daramyAna rAjyasattA hAthamAM lIdhI. pitA rAjyaamala daramyAna kAzmIramAM temane manapasaMda vastu maLI gaI kudarata prajAnI sukhAkArI ane sagavaDa tarapha teo khAsa premI hatA ane kudaratI kalA chUTe hAthe verAyelI lakSa ApatA. dukALa prasaMge pitAnA rAjyanuM eka eTale teo naisagika kalA ja rAmAM masta banyA hera ke mAnavI bhUkhe na mare e viSe khUba saMbhALa sUryodaya thatAM sUryamukhI khIlI uThe tema A AlhAdaka rAkhatA. lekenI sAcI hAlata nihALavA teo dRSya joI temanuM kavi hAya khIlI UyuM. pote gAmaDe gAmaDe ane kadAca koI ajANe kaDavo bola khUba prasanna thayA ane temanI prasannatA temaNe bole che te paNa udAra bhAve sahana karI letA. kAzmIrane pravAsa athavA svarganuM svapna' e lekhamAM temanA AvA vartanathI rAjA prajA vacceno saMbaMdha patra rUpe pragaTa karI. jaLavAI rahe te hate. daramyAna vizALa vAMcanane lIdhe temanI lekhana pravRtti zarU thaI gaI hatI. temaNe lakhelA sAhityamAM mAtra pAMca varSa, cAra mAsa ane 20 divasa kAvyo ane pa.ne meTo hisso che. emanA jevA rAjya sukha bhogavI i. sa. 1900nA juna mahimAnanIya patra haju koI sAkSare lakhyA jAyA nathI nAnI 10 mI tArIkhe temanuM jIvana puSya akALe teo janmathI ja kavi hatA. pitAnA kAvyamAM karamAI gayuM. chavIsa varSa jeTalA alpAyuSamAM vizALa navInatA ane hadayanA UMDANanA bhAva teo sarasa vAcanane aMte sAhityano jabara dhodha vahevarAvanAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #873 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane potAnI prajAne prema saMpAdana karanAra A be-cAra agraNIo ema mAnatA hatA ke yuvarAja yuvAna rAjavI ApaNane sadAne mATe yAda raheze. 5Nu "bApu" ja haze ane saMsthAmAM zobhAnA gAMThiyA jevA haze; A AgevAnoe jyAre yuvarAja AvA dardabharyA gItane rAjavaMzI sarjakane sAthe khetInA praznonI carcA karI tyAre teo meMThA ApaNI premamarI aMjali he ! paDayA ane saurASTranI jamIna vikAsa beMkane judI rAkhavAnI vAtano svIkAra karI muMbaI pAchA pharyA. -pRthvIsiMha jhAlA. mRdubhASI yuvarAja kaDavI vAta paNa mIThAzathI kheDAnA be yuvarAja ) udayabhANasiMhajI kahI zake che; junAgaDha jIllA paMcAyatanA pramukha tarIke teo sarvAnumate cUMTAI AvyA che, AjanA nakhazIkha saujanya, saralatA, ane sAdAInI yugamAM jAhera jIvanamAM vivAdathI para rahI svamAna mUrti gaNAvI zakAya tevA yuvarAja udayabhANasiMhajI sAthe hoddo sAcava e viralatA lekhavI joIe. rASTrIya sahakArI saMghanA pramukhapade binaharipha cuMTAyA AvI viralatA yuvarAjane maLI che. temAM gujarAtanI sahakArI pravRttinuM pratiSThAna thayuM che. zrI anakacaMdra bhAyAvALA gujarAtamAM je mUMgI khetakrAti sajaI rahI saurASTranA keTalAMka rAjavIoe kalA, sAhitya che tenI dhorI nasa gujarAtanI jamIna vikAsa saha . . . , saMskRti vigerane jema uttejana ApyuM che ema kArI beMka che. lagabhaga cAreka lAkha kheDUtonA keTalAMka te jAte ja emAM uMDe utarI saMzodhananI parivArane sAMkaLI letI A saMsthAnA teo vaDA che. dizAmAM yazakalagI meLavI che. khagoLazAstramAM jenI vidvAna abhyAsI tarIke khetIvADInA snAtaka yuvarAjane sAhitya, saMgIta, ane kalAmAM paNa khetI eTale ja rasa che. saurAi gujarAta ane bhAratamAM gaNanA thaI che te nATaka akAdamI eLe kaLAe khIlI hatI tyAre zrI anakacaMdra bhAyAvALAthI sArUe saurASTra paricita rAjakoTanA AMgaNe nRtya ane saMgItanA tadavido che. sAkSAronI haroLamAM temanuM sthAna rahyuM che. AvatA ane temanI sAthe kalAka sudhI e kalAnI 16 dharmazAstrone paNa eTaluM ja zekha che jenA prakAzana khUbIo ane khAmIonI carcA karanAra vyaktiomAM ane pracAra mATe Aja chellA paccIza varSathI paNa yuvarAjano samAveza thato hato. temanA avirata prayAsa cAlu rahyA che. vaijJAnika saMzodhanamAM temanI AgavI sUjha dekhAI dvibhASI muMbaI rAjyanI racanA vakhate tyAMnI Ave che. saurASTranI anya khamIravaMtI ke ane sahakArI pravRttinA aDIkhama kAryakare saurASTranI khAsa karIne kAThI kema uparanuM saMpUrNa jJAna sasthAonuM vilInIkaraNa karavA ke punaracanA karavA mAhitI pite dharAve che. rAjakoTa utaryA; rAjavaMzIo eTale "ArAma ane vilApriya zrImati" evI graMthI dharAvatA muMbaIne je te viSaya uparanA temanA AkarSaNa agrejI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #874 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -Se? sAmayika "bhArata ti'mAM hindI sAmAyika A lokapriya rAjavI thoDA samaya pahelA ja dharmayugamAM, gujarAtI sAmAyika muMbaI samAcAramAM svargavAsI banatAM pAlItANAnI prajAne bhAre AghAta ane kamAmA marAThI sAmayika navazaktimAM avAra ane acike lAgelo. temanI udAra manovRtti navAra pragaTa thatA rahyAM che. hamezA yAda raheze. amarelInA myujhIyamamAM temanI sevAnA darzana thAya che. pUnAnI era nemIkala sosAyaTInA teo vAMkAneranuM rAjyakuTuMba AjIvana sabhya che. zrI vAMkAneranuM rAjayakuTuMba jhAlAkuLanI dhrAMgadhrAnI vaDIla zAkhAmAMthI Ave che. dhrAMgadhrAthI AvI ola inDIyA ArolojI nI vAMkAneranuM rAjya sthApI vAMkAnerane rAjadhAnInuM mukhya racanA thaI temAM gavarnamenTa noTIphIkezanathI temanI gAma banAvyuM. rAja bhArAjIe vAMkAnera pharate gaDha nimaNuka thayelI. te lIsTamAM teozrInuM AgaLa paDatu banAvI gAmane surakSita banAvyuM ane teramI peDhIe nAma che. saurASTra saMzodhana maMDaLanA ceramenapade paNa hIjha hAInesa mahArANuM rAjasAheba zrI amarasiMhajI sevA ApI che. sAheba gAdIe AvatA navA kuvAo, rastA, nizALe, hAIkula vigere maTI saMkhyAmAM karyA gujarAta ane bhAratanI vikhyAta vibhAtionA hatA keLavaNI kSetre ane nizALo kholIne akSa'. nikaTanA paricayamAM che. bhASA upara kAbu ajoDa jJAnane baheLo phelAvo karyo. vahIvaTanI paddhatimAM che. ugatA yuvAnane temanA pAsethI prasa gopAta pAyAnA pheraphAro karIne samayane anukuLa banAvI. preraNA ane mArgadarzana maLatuM rahyuM che. nyAya sasta ane svataMtra bane. macchu nadI kAMThe saLaMga jaLasiMcana yojanA banAvI. utpAdanamAM ghaNe mahArAjA sAheba zrI bahAdurasiMhajI. vadhAro karyo. vAsanA saMgrahasthAne banAvI anAja (pAlItANa sTeTa) dhAsanI nikAsane vega ApI utpannamAM sAro evo vadhAro karyo. teo sAhebanA vakhatamAM amarasiMhajI prajAvatsala ane vidyApremI rAjavI tarIke kApaDamIla, tathA parazurAma poTarI vigere udyogo saurASTranA rAjavIomAM temanuM sthAna haMmezA sthApana karI majUra vargane ane anya vargane rAjI AgavuM hatuM. pAlItANuM zahera ane pAlItANuM - kamAvavAno rasto khule karyo tenI pAchaLa khAsa rAjyane adyatana opa ApavA mATe temaNe hameza dhyAna ApavAmAM AvatuM. baMdha-pALA, sicAI eka jAgRta rAjavI tarIke saghaLA prayatna karyA hatA. nA kuvAo vigere kAmomAM kheDUtane adhika madada ApIne utpAdana vadhAryuM. teozrI eka kuzala te ovana brIjha, vilIna zAka mArakeTa, vilIMgana vahIvaTakartA ane rAjyakartA hatA. temanI khyAta lAyabrerI, vijaLI ghara, sTeTa benka ItyAdI bhavya cAretarapha phelAyelI hoIne AsapAsanA rAjayanA makAno dvArA zaheranI renaka palTI nAkhI su dara rAjayakamAro vahIvaTI ane rAjya sa cAlatanI tAlIma rAjayavahIvaTa sthApI cunaMdA kAryadakSa adhikArIo levA vAMkAnera AvatA. taiyAra karyA ane ucca zikSaNane protsAhana ApI pragatizIla nAgarika aDapyA. teonA meTA rAjakumArazrI pratApasiMhajI sAheba Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #875 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 1948mAM saurASTra rAjyanuM ekikaraNa thatA saurASTrarAjyanI dhArAsabhAnI prathama cUMTaNImAM vijayI banIne dhArAsabhyapade rahyA hatA. kaccha, kArDiyAvADa kSatriya--garAsiyA ezoziezananuM pramukhapada paNu zAbhALyuM che. keLavaNImAM sArA rasa lIdhe che. kanyA vidyAlayeA, hAIskula vigeremAM chUTe hAthe nANAnI madada karI che. vAMkAneranI pUrNa caMdra gAsIyA kheDI ganA vahIvaTa pAtAnI jAta dekharekha nIce cAle che. vidyArthIone zArIrika tAlImA mATenA sAdhano udAratAthI ApI dezanI sevA karI zake tevA lAyaka bALakA taiyAra karavA tarapha aMgata lakSa Ape che. ephIsa : 19389 - phekaTarI : 308296 : phekaTarI sItAphaLa vADI, magAma-10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat A nAmadAra mahAraNA sAhebanA moTA yuvarAjazrI digvijayasiMhajI sAhebe paNa paradezanA dhaNA baheALA pravAsa karyo che, duniyAnA cAlIza dezeAnI mulAkAta lIdhI che. G 1962nI gujarAta vidhAnasabhAnI cuMTaNImAM svataMtra umedavAra tarIke cugaI AvyA che. eka acchA vakta che. tAlukAnI nAnI meATI aneka. sAMskRtika prakRti sAthe saMkaLAyelA che. ane lokonA prazno samajavA satata prayatnazIpa rahyA che. lAkazAhI yuganI sAthe 46ma milAvI jAheravanamAM AgaLa vadhavAnI khvADeza dharAve che. zubhecchA pAThave che dhIrajalAla enDa ku. dareka jAtanA mInaralsa, kemIkalsa, sImenTa, vATIMga, mATInA vepArI ane grAinDarsI * ophIsa H jI kAvela krAsa leta dAdIzeThe agIArI lena, kAlabAdevI, muMbaI-2 www.umaragyanbhandar.com Page #876 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zubhecchA pAThave che $ zrI pAMcapIpaLA sevA sahakArI maMDaLI lI. mu. pAMcapIpaLA ( tAluke jetapura ) (ji. rAjakoTa) sthApanA tA. 3-1-1956 zerabhaMDoLa : rU. 56260 anAmata phaMDa : rUA. 4530 anya phaMDa : rU. 2150 seMdhaNI naMbara : 1672 sabhya saMkhyA - 258 kheDUta - 155 bIna kheDUta - 103 anya nedha:dhIrANa, rasAyaNika khAtara, jaMtunAzaka davA, grAhaka bhaMDAra, sudhArela bIyAraNa, davAI chaMTakAva vagerenuM meTA pramANamAM kAmakAja kare che. vAmajIbhAI bI. hirANI maMtrI rAjAbhAI savajIbhAI pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #877 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranuM mahAjana ane khAnadAna nagarazeTho sva. bhagavAnadAsa bhavAnabhAI, bhAvanagara agrejoe rAjakATamAM kAThI sthApI te pUrvenA 1857nA baLakALanA madhyama sakrAMtikALamAM sArAe saurASTra-kacchamAM rAjavizAsanakALanI samAMtara mahAjana saMsthAnuM varcasva hatuM. rAjA ane prajA vacce madhyasthita vaDIle pAjIta nagarazeThanu pada jene hoya te mahAjananA agraNI nagarazeThe kahevAtA- manAtA ane sarvoparI lekhAtA. kArabhArU--nAgarAnu, phojadAra.--brAhmaNe nu kAmadArU-vANIyAnuM ane mAddhajanatA kapALAnu te vAyeAnu hArda te kALanI janatA pIchAnatI. nAgara amAryA paNa nagarazeThAne DAratA DaratA rahetA ane mahAjana sasthAne apanAvatA rahetA. nagarazeTha tarIkenuM mAnabharyuM sthAna bhogavI te kALanI janatAne eka tejasvI vyaktittvanAM darzana karAva para zezrI bhagavA-dAsanA janma bhAvanagaramAM 1876nA mAgazara su-4 te sAmatrAre thaye mugaTarAma nAmanA dezI mAstaranI gAI zALAmAM vyavahAra keLavaNI laI Azare sa. 1993-9 mAM petAnA pitAzrInA karIyANu'nA dhadha mAM dAkhala thayAM. potAnI haiyAukalata gRNuzakti, tIvra ane izrRvatta preraNAthaktie temane khUba ja TUMka samayamAM baheLA anubhava apAvye. zeThThIe peAtAnA pita,zronI AjJAnusAra bhAvanagarathI pAMca mAIla dUra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sIdasara gAmamAM mATI vAva khAdAvI. DhArAne pIvA mATe pANInA moTA aveDA badhAtmyA. temanA pitAzrI 1904mAM kuTuMba sAthe meTI yAtrAe gayA ane te vakhatanA samayAnusAra relve vigere vahevArU khAmIne lIdhe e va yAtrAmAM gALI moTA kharca karI pAchA AvyA. 1902mAM teA vepAra zarU karyo. 1904mAM bhAvanagaranA te vakhanA ThAkArasAheba zrI vajesiMhajIe zeThe bhagavAnadAsanI sevAbhAvanAe AkarSI ane mahAjananA agresara tarIkenuM khIruda prApta karyuM", 1906mAM gAdAvarInI moTI yAtrA karI. 1908mAM telanA vepAramAM jhaMpalAvI nAmanA meLavI te vakhate temanA kAkAnA kuTuMbanA je viThala ravAnA nAmathI dukAna calAvatA tene halakA pADavA vAste telanA keTalAMka vepArIee ekasapa karI lIdheA. te veLAe petAnA kuTuMbane jhAMkhapa na lAge eTalA mATe pete vacamAM paDI dareka vepArI pAsethI tela kharIdI lIdhuM hatuM ane sAmAvALAne haMphAvI kheTane badale sArA pharyo. zeThe bhagavAnadAsa ane temanA kuTuMbanI kIrti dezadezAvaramAM prasarI. zetrane dharmamAM pazu anya zraddhA hatI, 1915thI bhAvanagara zarDaramAM AvatA paradezI sAdhu khAvAone jamADavA pe.tAnA para AgaLa temaNe lADunuM sadAvrata zarU karyuM je hajI paNa cAlu ja che. 1916mAM khe kharA! DuMgaramAM mahAdevanu DerU www.umaragyanbhandar.com Page #878 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e baMdhAvI-dharmazALA baMdhAvI hatI. baMdhAvI. bhAvanagaramAM gaurakSA sabhAnA pramukha tarIke keTanA agresara tarIke ane myunisipAlITInA 1918mA kuTuMba sAthe mere saMdha kADhI prabhAsa membara tarIke yazasvI kAma karyuM. pitAzrInA sva. paNa, dvArakA, vigere ThekANe yAtrA karI sAre kharca karyo. teja sAlamAM temaNe muMbaImAM karAze ADatane vAsa pachI bhAvanagaramAM jJAtinA vaMDAne moTA pAyA moTo vepAra zarU karyo. te paLa zaTha maMgaLadAsa tathA C5ra caNAvI potAnA pitAnuM nAma kAyama rAkhavA bIjA eka be gRhastho sAthe maLI eka joInTa mATe rU. 4750 nI mAtabara rakama ApIne yazasToka kaMpanI sthApI e arasAmAM bhAvanagara kalagI prApta karI. rAjyamAM sara takhtasiMhajInI nAnI umarane lIdhe 1948mAM AkhA kuTuMe pharI cha mAsa mATe sarakAra taraphathI joInTa menejamenTa cAlatuM hatuM. tIrthayAtrA karI. A vakhate mukhya divAna rAjezrI gaurIzaMkara udaya . 1948-49mAM sara takhtasiMhajI IlAMDanA pravAse zaMkara tathA rA. zAmaLadAsa paramANaMdadAsa sAthe baMne jatAM bhAvanagaranI prajAe zeTha bhagavAnadAsanA pramubhAIo ghaNuM ja dhADA saMbaMdhamAM AvyA hatA. ApaNuM nIce eka moTuM pravAsadaMDa upADI temAMthI 1924mAM DAkorajInI yAtrAe jaI moTo kharca karyo hato. takhtasiMhajI mahArAjanA AkhA kadanuM ArasanuM bAvaluM pIlagArDanamAM Ubhu karAvyuM hatuM. 1928mAM bhAvanagaramAM yu. khAtA mATe rAjaya takhtasiMhajInA devaloka pachI zeThanA pramukhapaNA takathI phayata upara vadhAre sakhtAIvALe kharaDA nIce bhAvanagarI prajAe eka memorIyala phaMDa ubhu taiyAra karavAmAM Avyo. tyAre teno virodha karavA karyuM hatuM te phaMDamAMthI bhAvanagaramAM takhtasiMhajI eka pratinidhi maMDaLa racAyuM jenA pramukha hiMda seneTeriyama baMdhAyuM 1956nA duSkALa vakhate tarIke rahIne yazasvI sevA bajAvI ane takarAranuM garIba mANasane ghaNI ja madada karelI. pariNAma sArU lAvI ApyuM. bhAvanagaramAM vaijanAtha maMdiramAM, dAujInI bhAvanagaramAM vaDavAne nAke viThalanAthajInuM maMdira ane bhAnezvaranuM zivAlaya temaNe baMdhAvyuM. bhAva havelImAM viThalanAthajInA maMdiramAM prasaMgopAta sArI nagaramAM eka sutaranI mIla zarU karI je Aje rakama kharcA hatA; saM. 19karanA mAgazara vadI 7ne semavAre zeTha bhagavAnadAsa 86 varSanuM lAMbu AyuSa nyu ja gIra mIla tarIke jANItI che. bhegavI potAnI pAchaLa bahe La kuTuMba mUkI svargavAsI 1977mAM pharIthI vrajabhUminI yAtrAe gayA hatA. thayA. bhAvanagaranI raiyate temanA mAnArthe sukha haDatAla te pachI mAtuzrInA avasAna nImitto ane potAnA rAkhI hatI temanA nAmane kAyama + avA mATe putra prabhudAyanA lagna prasaMge moTA jamaNavAra karI putree bhAvanagaramAM zeTha bhagavAnadAsa kapALa be Diga trAMsanA hANa karelA. uparAMta zrInAthajInA maMdiramAM, sthApI. dANApIThamAM eka cabutaro ane pANInA kAzInA dhATa upara, ane muMbaImAM anya sthaLe e kavArA vigere paNa baMdhAvela. dAnagaMgA vahAvI hatI. zeThanA AvatA pahelA mAMdagInA divasomAM 194mAM zeThanA bhAI harajIvanadAsa devaka mahArAjA sAheba zrI bhAvasiMhajI zeThanI khabara thatAM lAThImAM temanA smaraNArthe moTI dharmazALA kADhavA mATe te padhArelA, je temanA vyakitatvanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #879 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - pratIti karAve che. mahuM zeTha bhagavAnadAsa svabhAve divasa joyA sivAya prajA hitanuM temaNe kAma karyuM. zAMta, sahanazIlatAvALA ane ' atI saMbhALathI nAnAmAM nAnA mANasa temanI pAse nisa kecapaNe cAlanAra, jUnA vicAranAM dIrdhadaSTivALA gRhastha jate ane duHkha darda raja karato. koIne kaMDakALAmAthI 'hatA. pote bhAvanagaranA uttarottara rAjyaktaonI rakama apAvavAnI heya, koInI vidhavAne rAjya taraphathI tathA amaladAranI ane prajA varganI priti tathA varSAsana joItuM hoya ke koIne. abhyAsa arthe vizvAsa saMpAdana karela hatuM. ziSayavRtti joItI hoya, te badhA kAmamAM zeThanI jahemata paDI ja heya. hajIe bhAvanagaranI prajA temane yAda kare che. bhAvanagara rAjyanA divAna sara prabhAzaMkara prajAnA sara varga pratye bhaLI javAnI temanI paTTaNIne gAmamAM lAvanAra ane rAjyane oLakhAvanAra kAryapaddhati saune yAda Ave che temanuM ativya nagarazeTha hatA. zrI kRSNakumArasiMhajI sagIra vayanA hatA. anupama hatuM. temanI pAse janAra yAcaka bhAgye ja sarakAra taraphathI polITIkala ejanTa tarIke eka nirAza thate. pAtra pramANe dAna avicaLa cAlyA aMgreja vena TayuDara tarIke hatA. tyAre temanI karatuM. jJAni hatA tema dAnI paNa hatA. dharmacusta sAthe A nagarazeTha kuTuMbane ghaNo ja sAre sabaMdha gRhastha hatA; temanA preraNAdAI jIvanathI bhAvanagara hatA. rAjyanA eDamInIsTreTara zrI prabhAza kara paTTInI zaherane temaNe gauravAnvita karyuM che. nimaNuMkamAM nagarazeThe AgaLapaDo bhAga bhajavyo zrI vRjalAlabhAi zeTha -ApaNe tyAM loka. have. A rIte mahArAjAthI mAMDIne sara nyAyAdhiza zAhIne eka abhinava prayoga maMDAye paNa mahAjana sAthe ghaNuM ja sArA sabaMdhe hatA. vepArIAlamanane paNa eTalo ja vizvAsa saMpAdana karela jJAtinA saMsthAnI ApoApa nAbudI thatAM te prathAnA ISTa, to paNa nAza pAmatA gayA. rAjya ane prajA vacce jhagaDAone temaNe ja zamAvyA ane so vacce sumeLa sadhAvyo. bIlorI kAca jevuM temanuM nirmaLa cAritrya jIvatu jAgatu zidha nivAraNa ka tuM taravuM rahyuM nahi ane satyapriyatAne kAraNe ja sAro e prabhAva e saune sAlyA kare che. jyAM jAya tyAM pADI zakatA. rAjyadhArAsabhAnA prajAnA sukhaduHkhanA nAnAmoTA prazno prajAvatI teo eka zaktizALI membara hatA. raju karatA ane tenA parasapara sahakAra ane sama rAjaya sa the ghaNA ja sArA saMbaMdha hovA chatAM jAtIthI rAjya pAsethI ukela paNa lAvatA te jyAM jyAM anyAya je tyAM sAme thayAM. ghInI vakhatanA mahAjanomAM nagarazeTha zrI vRjalAlabhAInI suvAsa monopolI vakhate rAjyamAM ThIka bumarANa maceluM. Aja paNa mahekatI rahI che vArasAgata maLelA prajApakSe rahIne rAjya sAme sArI evI laData ApI sevAbhAvanA aMtare temanAmAM navapalita thayAM. rAjya taraphathI A kuTuMbane dheDAgADI, gharanI rakhebhAvanagaranI nagarazeThAI kharI rIte be jaNAe ja vALI gera veNI ja savalato maLatI chatAM evI bhagavI eka zrI bhagavAnadAsabhAI ane bIjA savahateAne kare mArI prajAavAjane vAcA ApavRjalAlabhAI. bhagavAnadAsamAM phakta bhalAI ane vAmAM pitAnI jAtane ghasI nAkhI lohInuM pANI bIjAnA duHkha pratyenI dilasejha hatA paNa buddhipUrva karyuM hatuM kanuM mutsaddIpaNuM ane karmazIlatA te vRjalAla rAjya taraphathI temanA kuTuMbamAM jyAre jyAre zamAM ja jovA maLatI. tanamana visAre mUkI rAta lagna prasaMga hoya tyAre moTI bheTa sogAde, AbhUSaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #880 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAMdalA apAtA ane mahArAjA sAhebanI maMDapamAM hAjarI hAya e badhu jatuM karIne spaSTa vAtA rahevAmAM ane prajAnA nyAyI praznone samajavAmAM A leira AdamIe haMmezA prayatno karyA che. myunisipAlITI sAthe vAraMvAra ghaNuMmAM AvavuM' patuM hatuM. AvA vIra, dhIra ane atizaya premALa jIvananIM sadA preraNA pAnArA zrI vRjalAlabhAi roDa potAnI casavI kAra daramyAna rAjya ane praznanA sahakArathI 25 thI 30 dujAnuM eka ejyukezana krUDa u kareluM, jevA vyAjamAMthI haju paNa skAlarazIpa apAya che. evu ja eka bIjI phaMDa paTTI ziSTa padAredugu smAraka phaMDa ubhuM karelu. jemAMthI bhAvanagaranI prajAne hunnaraudyoga mATe mA maLatI rahI che. evI ja khIjI imAratA. takhtasiMhajI mahAjana sAnika dharmazALA, seneTAriyama, gAmanA taLAvamAM zAbhatI ga'gAderI, vaiSNava mahAjananA vaDA, bhIDabhaMjana pAsene cabutarA, siddhasara pAsenA DhArane pANI pIvAnA aveDA e badhA temanI jahemata, ane nisvArtha sevAnA pratIka che jemAM temanA hisso eka yA khIjI rIte pUrAyelA che. nR. zeTamAM dhama pratyenA bhaktabhAva evA gajaaneA hatA ke teo potAnA juvAnIna! risesamAM pazu sAdhu satAnA samAgamamAM kAyama rahetA. savAra sAMja madire javu, rAmAyaNu jevA prathAnuM niyamIta adhyayana, dharanA khALAne dhArmika zikSaNa, saMskRtanu jJAna ane ucca vicAra maLyA kare tenI satata kALajI rAkhatA. temanA jIvananA AcAra-vicAra paheraveza vigere taddana sAdA hatA. vyAparamAM paNa ane taDakA chAyA joyA paNa jIvanamAM nitimattAne haMmezA sthAna Apyu. siddhAMtathI DagyA nahi. paisA 1934-35mAM ADa hAIskulamAM eka khAtara kuTuMbanI khAnadAnIne jarApaNa jhAMkhI na harijanane dAkhala karavAnA prazne satyAgraha karIne paDavA dIdhI. e paisA pAse hatA tyAre paNu lakSmInI paNa e niNyamAM pheraphAra karAvyA hatA. 1942mAM madabharI chAMTane jIvanamAM 25 pazu thavA dIdhA. lAThIcArja vakhate bahena dIkarIonI AbarU luMTAtI nahi. AvI : paDelA kaparA samayamAM pazu te tyAre ata tarAyabhAine kahIne pUratA aMdekhata aDIkhama vIrane chAje te rIte ubhA rahyAM ane karAtmyA hatA. peAtAnuM cAritrya aNIzuddha jALavIne jIvanamAM svecchAe garIbI svIkArI lIdhI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 1942mAM TarmInala Tekasa nAkhatA e Tekasane sakhata virodha karI paTTaNI sAhebanI khaphagI vahArI lIdhI eTalu ja nahi paNa prajAkIya kAmeA karavA jatAM bIjuM dhaNu sahana karavu paDayuM chatAM prajApakSe rahIne kAma karyAnA sa MtASa mANyA. kaMTrolanA samayamAM eDavAijharI kamiTimAM rahI tevA kaparA samayamAM prajAne anAja-jIvanajarUrIyAtanI vastuo maLatI rahe tevI khAtA mAraphata vyavasthA karAvavAmAM ghaNA ja agatyatA bhAga bhajavyeA hateA. 1938mAM vallabhabhAi paTelanA pramukhapaNA nIce je prajAkIya laDatA thai ane prajApariSada bharAyelI tenA kAmamAM paNa A nagaraze kuTu khate hisso dhaNA ja mArA hA. zrophe onararI mejIsTreTa tarIke paNa sthAna zobhAvyuM hatuM saurASTra cembara eka prAmasanA pramukha tarIke paNa sArI kAmagIrI karelI 1954-55 mAM temanI mahaMdagI vakhate sva zrI kRSNukumArasiMhajI temanI takhItanI khabara kADhavA AvelA. zeThe gujarI gayA tyAre temanI 82 varSanI umara hatI. vakhata vakhatanI prajAkIya laDatomAM A ku www.umaragyanbhandar.com Page #881 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgevAnIbharyo bhAga bhajavIne kharekhara saMskAra tarIke, chabIvAjInI havelI, uSNava havelI, mahAjana vArasAne dIpAvyo che. rAjyamAM ane prajAmAM temanI vaDe, vidyoteja phaMDamAM sekTara tarIke. kapALa bahoLI lAgavaga hatI paraMtu A lagavagane upaga beDI gamA, cembara emanI menejIMga kamiTimAM, temaNe samAja kalyANanA kAmamAM ja karyo che. A AbhaDa hAIskUlanI eDavAIjharI kamiTimAM, cerITebala paragaju gRhasthano jeTalo paNa ujaLo gaNate. amadA saMsthAmAM, roTarI kalabamAM DAyarekTara tarIke sonI pratyenI temanI IrdhadaSTi ane snehALa mamAnI ane be varSathI Trejharara tarIke mANekalAla cakucha vAta sAMbhaLatA amAruM mastaka jhUkI paDe che. TrasTa nA TrasTI tarIke, harajIbhAI khena sAva janika skulanI kamiTimAM potAnI sevA ApI zrI kAntilAla vRjalAla -rAjAzAhI zAsana vyAM che. kALamAM mahAjana saMsthA pAchaLa prajAnuM dhIMgu jillA grisamAM ane aneka dhArmika pravRttiomAM pIThabaLa hatuM. gohilavADamAM be dAyakA pahelA mahA- . emanI zakti meLekaLAe khilatI rahI che. jananuM varcasva vyApaka hatuM. gohilavADanA nagarazeThane nija nija mahAlanA hAjatenA praznanI ziza 1976-77mAM prajApariSada vakhate. kaparAkALamAM vicAraNuM karI saphaLa nivAraNa karyA che. te nagara- sva. zrI baLavaMtabhAI sAthe gAmaDAomAM ghUmatAM. zeThanA mubAraka nAmamAM bhAvanagaranA zrI kAntilAla 17 thI 1952 sudhI vacce cAra varSa bAda bhAI paNa bhUlAya tevA nathI. karatAM satata bhAvanagara myunisipAlITInA sabhya tarIka, bhAvanagara zahera kegreisa kamiTimAM upapramukha ke temanI prathama mulAkAteja saMskAra saujanya tarIke, maMDaLa samiti ceramena tarIke, DIsTrIkaTa lAIpha ane vAtsalyatAnI chApa laine jaie e hakIkatane isyu. ejanTa esosIezananA pramukha tarIke smola koI InkArI zake tema nathI. ela kamiTimAM, nAnI bacatanI eDavAIjharI : pitAe ubhI karelI samAjasevAnI paNa kamiTimAM, nezanala DIphensa kamiTimAM. thIerIkala upara nagarazeThAInI AvI paDelI javAbadArI sosAyaTImAM vigere aneka saMsthAomAM temanA temaNe svastha ane niSThApUrva: ahA kaza che. vyaktitvanA darzana thatAM rahyAM che. 16nA mAryanI 22mI tArIkhe vatamAne ugatI yuvAvasthAmAM ja bhAvanagaranI nAnI moTI mahArAja sA gAdInazIna thayAM pachI soga utArIne aneka saMsthAonA prANasamA banI gamA. svarAja kaheba sAthe temanA ghera padhAryA hatArAjyajAyuM paNa prajAkIra praznoe avAranavAra DokIyA karyo kuTaba sAthenA temanA saMbaMdhe evA ja mIta tyAre prajAnA vyAjabI praznAnI paDakhe rahyAM che. rahyA che vecANaverAnI atihAsika laData vakhate, phI vadhArA zrI kAMtibhAI zeTha Aja vyakti nathI paNa laData vakhate. honArata ke duSkALa, Aphata ke sAmA saMsthA banI gayA che. temanI sAdAI ane sa AtA jika sevAno jyAre jyAre sAda paDayo che tyAre tarI Ave tevA che sArvajanika kAmomAM temanI eka yuvAnanI mAphaka temanuM lehI uchaLyuM che. cokamAi ane cIvaTa namUnA rUpa che. Ada ane vyavahArane suMdara samanvaya karavAnI temanAmAM zakti - bhAvanagarI takhtasiMhajI dharmazALA, paTTaNI che. jUnI peDhInuM gaurava ane navI peDhInuM jema smAraka phaMDa ane bhAvanagara ejyukezana phaMDanA pramukha temanA dila dimAgamAM prakAzI rahela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #882 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. catrabhuja kAmadAra -saurASTramAM valla bIpura pAse camAraDI gAmanA aNuukelyA krAyaDA te mukhyatve kaThina gaNuAtA sAmAjika praznAnI dareka rIte hyuAvaTa karavAmAM je niSNAta gaNAtA. vAtAvaraNune anurUpa thavAnI jemanI kti pratye kharekhara mAna upajyA vagara rahe nahi. e vakhatanA jamAnAmAM e prakAranA svajJAna keLavavA kevaLa karTina hato. eTalu ja nahi; bhAgye ja anya janeAmAM dRSTigocara thatA, vyaktigata mUjhavAmAM te sAcA madadagAra tarIke UbhA rahetA. temanI amUlya salAhanI upayoga ucita samaye karatAM dhaNu karIne te saphaLatAmAM ja pariNamatA. TANA teozrIe samAjanA eka kuzaLa ane snehabAja kArya kartA tarIke kArti saSAdana karI hatI tathA radhALA mukAme bharAyela akhila vizA zrImALI jaita jJAti adhivezanAmAM temaNe agragaNya bhAga lIdhA hatA. temane je kAma soMpAyela. te lagabhaga aNizuddha pAra utarela; ema adhivezanAmAM hAjara rahelA bhASaoe AnapUrvaka jag2Avyu che; krAi pava', tithI ke dhirAja paryuSaNanA divasamAM paNa krANu jANe kema, tapasyA karI zakatA nahAtA temanA kuTuMba paikI kASTha vizeSa tapasyA karavAnA Agraha rAkhatuM te teo temAM saMmata na thatA. AthI ema nahAtu` ke temane azraddhA hatI Ama te darAja te jinapUjA-bhakti karyAM sivAya bahu kharU jamatA nahi. vaLI adhika halana-calana na thaI zakavAne kAraNe pathArImAM ja kAusagga tathA caityavAnAdi kriyAe karatAM. tetranI jIvana-viziSTatAo paikI atithi satakAra ane * prANImAtra pratye dayAbhAvanA ' pradhAnasthAne hatI. temAM vadhu UMDA utaratA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat jaNAya che ke temanA parama svabhAve ja temane ATalI mahattA apAvavAmAM sakriya bhAga bhajavyeA hAya ! kAi mahemAna ke snehI-sabadhI Ave ane tenI AgatA svAgatA thAya te kharAkhara ane svAbhAvika thAya ja paraMtu hemAne lAvanAra gADAvALA ke khabara aMtara lAvanAra phrAI khepiyA paNa bhAgye ja jamyA sivAya athavA cA-nArA lIdhA sivAya gayA nahi hoya. TUMkamAM bIjAnI ciMtA temane viSaya thaI paDatA. A svabhAvane kAraNe temanA kuTuMba-sabhyeAmAMnuM kAI nArAjI darzAvatuM. te paNa temane Agraha ane hukama samAnya gaNAtA temanI AjJAnuM ullaMdhana karyAMnuM temanA AkhAye jIvana daramiyAna krAInA mATe prasa'ga UbhA thayA nahAtA. AAma thavAnu` kAraNa temanA milanasAra svabhAvane ja dhaTe che. gusse thavu temanAM svabhAvamAM hatuM ke kema te Aja krina paryaMta eka kAyaDA ja rahyo che. harakAnA prema sapAdana karavAmAM AtA kAraNarUpa nahi hAya ne ? dayAbhAvanAnA sAcA pratika tarIke temanI prerAthI ane madadathI pakSI sukha-sagavaDathI cI zake ane rahI zake tevA cabUtare! Aje paNa temanA vatana camAraDImAM mejIka che. A khAye gAmane nahAvA dhAvA mATe puSkaLa pANI maLI zake tevA hetuthI gAmanI madhyamAM ja cabUtarAnI aDADa eka jammuradasta vAva temanI yAda devaDAvatI khaDI che ceomAsA daramiyAna agni saskAra karavAmAM vikSepa na paDe ane ane avarodha UbhA na thAya te rIte ' avakSa~-maMjananI vyavasthA paNa temane ja AbhArI che. pAramArthika kAryo temanAM jIvananuM aMti Avazyaka aMga hatu. danALAnAM divase daramiyAna cekasa sthaLeAe pAmyuMInA 'kha'nI sagavaDatA temane khUba khuzna UMDA AzIauthI navAjatI. eka www.umaragyanbhandar.com Page #883 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "hA" vADInI upajanA bhAge Avate phALe kabutarano thayA hatA. bAjumAM Avela valabhIpura rAjya paNa caNamAM ApI de evI temanI aMtima icchAnusAra ekaveLA temane uccAdhikArI tarIke nImavA amala thaI hyo che. Ama, temanuM jIvana sAmAjika mATe temane kaheNa mokalAvela, jene temaNe namratAane pAramArthika kAryo tathA svasamapattimAM ota- pUrvaka asvIkAra karyo hato. bA' rIte camAraDomAM prita hatu; ema saune lAgyA sivAya nahi rahe AvA teoe eka heziyAra mejIsTreTanI adAthI kAma eka kAryata hevA chatAM vyavahAra ane ghara bAba- karyuM hatuM. AsapAsanA gAmaDAomAM ( teoe tanAM anivArya kAmathI kadApi vimukha rahyA nahetA lavAda tarIke ghaNuM jhaghaDAone ) saMtoSakAraka nikAla e kharekhara adabhuta hatuM. sAmAnya rIte Itara karyo hate. pravRttiomAM mazagUla raheto mAnI gharake kuTuMba pratye temanA jIvananI eka nedhapAtra viziSTatA e bedarakAra banI jAya che. hatI ke teo svAvalaMbI ane kAryamagna hatA. briTiza rAja amala daramiyAna camArI svAzrayatA temaNe jIvananI aMtima paLa sudhI rAjakeTa polITikala resiDenTanI sIdhI dekharekha nIce jALavI rAkhI hatI. chellA keTalAka varSothI takalIpha hatuM "camAraDI" ne sparzatA savAlo-kese sonagaDha uThAvI zakatA nahi, te paNa pitAnuM kAma bane tyAM ane vaDhavANanI adAlatamAM cAlatA-carcAtA. vaDhavA. sudhI jAte karavuM evI mAnyatA dharAvatA. paMcotera NanI e vakhatanI adAlatamAM paNa sAkSI tarIke ke varSanI umare zArIrika tema ja mAnasika kAbu koI evA kesamAM temane mATe sogaMdanAmu na hatuM. dharAve e saraLa vAta nathI. A kAbu meLavavAmAM ATaluM ja temanI apUrva lokapriyatA ane kAbe temanAM niyamitapaNue vizeSa phALo Apyo haze liyata mATe benamUna pUrAvo che. A bAbatamAM ane tema jaNAya che. A rIte yuvAvasthAmAM teo keTalA na kAryarata rahetA haze ema vicAratAM maMthana jAge che, bIjA ghaNuM prasaMgomAM temanI kuneha ane kAryakaraLatAnAM darzana thayA hatA. sarvazikha pravRttiomAM uccattama vikAsa pAmelA - rASTrazAyara jhaveracaMda meghANInA jIvananI yuvA temanAM jIvanamAM Experience is great TeachernI pratIti thAya che. temanAM samagra jIvavasthA daramiyAna be traNa prasaMgemAM teo saphaLa mArgadarzaka pUravAra thayA hatA nanI kSaNekSaNamAM anubhavane nAda gUMjato haze tema jyAre sva. meghANInAM bhAse che temanI ghaNIkharI vAte anubhavasiddha ja pitA zrI kAlIdAsa meghANI camAraDImAM mukhI hatA haze ema sAMbhaLanArane lAgyA sivAya rahetuM hi. te samayanI keTalIka bAbatono ullekha sva mevANIe makAna bAMdhaNI age paNa teo sArUM jJAna dharA tA. temanAM kASTha pustakamAM karyo che. sva. mevANInA vidhavA-vivAhane temanA AzI da sAMpaDayA hatAM. e temanA e aMgenAM jJAnanAM pUrAvA rUpe temaNe saMvata 1974mAM baMdhAvela makAna hacha camAraDImAM jamAnAmAM AvA sudhArAno puraskAra karavo, e dhArIe tevuM saraLa kAya nahatuM. mojuda che alabata, have e emanI mAlikInuM nahi hovAthI temAM samayocita keraphAra thayo hoya te chehalA lagabhaga aDhI varSathI camAraDI gAmano banavA joga che. vahIvaTa kAmadAra karatA Avela. paNa pachI teo teonA vaividhyapUrNa jIvananI amuka vastuo ekamAtra saphaLa ane yazasvI kAmadAra tarIke jANItA chavanamAM anukaraNIya che ema jANI ane vistRta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #884 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullekha karyo che. AvA eka pratibhAsaMpanna puruSanAM vyavasAyamAM joDAyA hatA. ane temAM potAnI kuneha putra tarIkenuM mAna meLavavAmAM zrI ramaNIkabhAi mahetA ane prAmANikatAthI sArI saphaLatA meLavI hatI. pitAnI jAtane dhanyavAda gaNe che. teo paNa eka saurASTranA judA judA gAme jevAM ke mahuvA, jA. sArA lekhaka, paraga bane masta jIvana mANatA rAbAda, sAvarakuMDalA, amarelI, bhAvanagara tathA gulAbI vyakita che. zihera ke jyAM kapoLa vaNIka ati janene mATe samudAya vasavATa karI rahyo hato tyAM temaNe pitAnA jIvananA aMtima divase najIka jaNAta sva. sAMsArIka vyavahAro yogya rIte ujavI pitAnuM catrabhUjabhAIe cAra divasa agAu kuTuMbanA sabhyane anokhuM sthAna prApta karyuM hatuM. chele vepAra arthe temane prabhunAM dhAmamAM javAne divasa kahI dIdho muMbaIne vasavATa thatAM vilepArlenI paLa temaja hate. saMvata 20"nA piSa vada 8 ne guruvAra itara kemamAM potAnI suvAsa phelAvatA rahI mAnavaMtu sAMjanAM 10 kalAke e pUjanIya vyaktine jIvana sthAna prApta karyuM hatuM. hIpa sArI jIdagI daramiyAna satata prakAza ane kajhAi gayo. anya samaye paNa te epala, ravabhAve mIlanasAra mAyALuttinA ane pArakAne upara zAMti ane gAMbhIryanAM AbhA virAjatI hatI dukha duHkhI thAya tevA dilanA hatA. - zrI haraviMdabhAI pAnAcaMdabhAi mahetA A vRjalAla jIvarAja saurASTranA dakSiNa dIvAne sImADe Avela rAjulanI janatAnA lokaprIya vahIyA -teo atyAre lIlIyAnA nagarazeTha che. AgevAna nagarazeTha zrI. vRjalAla jIvarAja jAnA pitAne varanI khetI che. jeo ja na bhAvanagara bhAvanagara rAjyanA gRha la kuLanA rAjavIoe rAjyanA dhArA sabhya tarIke rahIne prajAkiya kAryo temanA kaTabane rAjulAnA nagarazeThanI mAnada padavI karela ane lIlIyA myunisipAlITImAM 1945 thI varSo pahelAM enAyata karelI te uttarottara Aje va ceramena tarIke rahI niH5kSa paNe kAma sAtamI peDhIe paNa tene anurUpa potAnA jIvana karela duSkALanA vakhatamAM gAyane niraNa nahIM daramiyAna lekasevAnA Adarzane draSTi samakSa kempa maLavAthI gAyo mATe kempa kholIne niraNa vigere zAkhA ApI rahyA hatA. svargastha zrI vRjalAlabhAI meLavIne gAyane jIvatadAna ApavAmAM pite agra pitAnI nAnI vaye pitAnA vaDIle pachata vyApArI bhAga lIdhe hate. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #885 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA kavio-lekhake ane sAhityasaMzodhako - "sIagara vAMkAnerI. ApaNA bhAratamAM ne temAMya saurASTramAM je praNayarAsa baMsarI tathA rAma pAbhiniSkramaNa lakhI mahAna kavi, lekhaka tathA sAhityakAra thayA te A5NuM che. teo "rAjahaMsa nA upanAme ghaNuM suMdara saurASTra mATe gaurava rUpa che. lekha lakhI gayA che. te ja nAmanA hAlanA kavizrI hara cittalakara jANItA che. te phulachAba tathA tanaApaNA lekhako-kavio ne sAhityakArI muja saurASTra naMkamAM avAranavAra bALa kAvya tathA rAtI bhASAnA acchA kavio che. jemAM UmiM kAvya, bIjA dhaNA kAvyo lakhe che. prema kAvyo, sortha kAvyo ke pIgaLa tathA geya kAvyone sArU sthAna maLe che. jemAM premanA, bANa jemAM ApaNuM saurASTranA sAhityakAre varNanAtmaka bhaTTa jevAnA lAMbA kALe eka amara vArase mUkI tathA ciMtanAtmaka kAvya lakhI gayA che jemAM kavIe gayA che. je ApaNuM saurASTranA kavA-lekhone kAvya dvArA preraka baLa dvArA eka spaSTa AkarSaNa temAMthI nUtana dRSTi jANavA maLe che. jamAve che. je bhASAne tathA sAhItyane accha jANakAra hoya te bhAvArtha hRdayamAM utArI zake che.. ApaNA saurASTranA lAThInA rAjavI na zrI surasiMhajI gohela "kalApI"nA upanAme khUba atyAranA hAlanA kavI zrI suMdarama umAzaMkara prakhyAta che. jeNe kAzmIrane pravAsa tathA daLadAra ' ke dezaLajI paramAra tathA karasanadAsa mANeka jevAe graMtha "kalApIno kekArava" lakhI gayA che kalApInA eka amara vArase Apyo che. "harInA leniyA" kekAravamAM hamIrajI gohela' para lAMbuM kAvya lakhI ke suMdara bhAva batAve che. gayA che. dezaLajI paramAra e geDanA vatanI che. teo temAMe ApaNane gamI jAya tevI kRti "jyAM bI. e. sudhIne abhyAsa karela ne ea esa. bI ne jyAM najara mArI Thara' tathA hArI sanamane khudA vadhu abhyAsa mATe muMbaI gayeluM. para tuM tarasatI" hAphIjha te khUba masta gajhala che. kalApI priyatama barAbara na hovAthI tathA nApAsa thavAnA kAraNe premI heya prema para ajaba jAdu verI gayA che. pitAnA vatana pAchA pharyA. pite pitAnA jIrthanamI temanA vaMzajo rAjavI " rAjasa"nA nAme zikSaka kSetre vyavasAya AdarI sarasvatInA upAyaka jANItA hatA. teo e mAnasaranA metI, maMdAkinI, bamelA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #886 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezaLajIbhAI paramAra "mRgacarma" kAvya lakhI rAjendra zAha, indulAla gAMdhI, prahalAda zukala, sudhAMsu, hadayanI vedanA ThAlavI che. mRga vavAyuM, kevuM tarakAyuM pUjAlAla vagere kavioe kavitA racI che, paNa temA haze. keTaluM mahAna dukha vyakta karyuM che, ne eka A kavioe geyatvanI para vadhAre dhyAna doryuM che. lavAelA haraNAnA mRmacama netA kavI keTalA hadayathI jyAre suMdarajI beTAI ke beTAdakaranA ne jhaveracaMda dukhI thayA che. mevANInAM prAsa maLatA tathA ibadhatA hoI gAI zakAya, jema ke "jananInI joDa sakhI nahi jaDe re jyAre tenA sAme sarakhAmaNImAM "harinA lola. locaniyA" garIbonI vyathAne cittAra ApI hRdayanA bhAva ThAlavI nAkhyA che. te hamaNA hamaNuM umAzaMkara joSIe eka pAMcama kAvya saMgraha bahAra pADe che e vAMcavA lAyaka che, ApaNu Adyakavi zrI narasiMha mahetA jevA kAraNa ke e pAMcamA kAvya saMgrahamAM prakRtinAM guNakavioe saurASTramAM paNa gIta nI dhUna macAvI che, gAna gAI manabhAva ThAlavyA che. temAM ya sauthI ne mAravADa-mevADanI rAjarA kaviyatrI zrI mIrAMbAIe uttama goMDalanA vatanI dezaLajI paramAranuM kavitvamaya dorakAmAM padhArI prabhunI dhUna macAvI "meM te luTa zaktine abhivyakti ApI thIjAvI che. tenAM dasamAM gaI lAjI mArI" tathA akhiyAM hari darazanakI dhoraNamAM AvatI kavitA "mRgacarma " keTalI badhI pAsI ne "belAmAM be mAM" tathA "mAro haMsalo sarasa ne bhAvavAhI che. temAM kavi pitAnAM pUjAnA nAno ne devaLa" jevI kavItA gAI lokenA jigara rUmamAM eka mRgacarma jue che ne hRdayamAM karUNunA bhakitabhAvathI bharI dIdhA ja. bhAva unna thatAM kavitA race che ane kavi A mRgacarma joIne temanuM hRdaya du:khIta bane che, te ' jyAre narasiMha mahetAne nAgarI nAte nAta bahAra A kavitA uparathI khyAla Ave che. temAMya tene makayAM, patnI mANeka dhAma gaI ne kaMvarabAIne vaSane rAsa mane AnaMda Ape che. sAsare vaLAvI prabhu bhakitamAM lIna banyA. tyAre narasiMha mahetA AnaMda pAmyA 'bhaluM thayuM ne bhAMgI sudarama tathA umAzaMkara UrmikAvyamAM AtmAnuM jaMjALa sukhe bhajazu' zrI gopALanI prabhu dhUna bhAvathI mane vihare che ene AdhyAtmika satya macAvI. zodhavuM che paraMtu suMdaranA to daryatAmAM vaNAI jAya che. jemAM karazanadAsa mANeka paNa eja koTinAM che Adyakavi zrI narasiMha mahetAe "jaLa kamaLa teo yoga dvArA gauravazIla saMyamanuM darzana karAve che. daLa" kavitAmAM beu baLiyA bAthe vaLagyA kRSNa kALinAga nae, sahastra pheNa phuve jema gagana gAje jayAre atyAranAM umatA kaviomAM zakti che, hAthIo AvI mazagula kavitA racI saurASTranAM lake paratu te zakti geyatanI vadhAre che. zabda citAmAM samakSa mUkI che. ne vahelA maLaske prabhAtiyA jevAM ke AtmAnA ekyatAnA kAvyanuM bhAvamAM ekalA ravaraja jAmane navA kRSNa govALiyA AvA masta prabhAtiyA nIkaLatA hoya che. jema ke narasiMha mahetA, kamApI, gAya che. e jyAre kAvyo racatA tyAre emane e khabara na hatI ke A kAvya kayAMthI pragaTa thAya che. mAtra - jyAre atyAranA kavio gItA parIkha, saroda, Atma zabda ja hatAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #887 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane temAMe amRta ghAyala, abhubhAI zekhANI, sahastradA puSpasamAM gAMdhIjI ApaNuM saurASTramAM ganI dahIMvAlA, barakata vIrANI, valI lAkhANI, pedA thayA e saurASTra mATe eka amUlya ratna hatuM. jevAM kavio gajhalamAM ke musAyarAmAM medAna mArI bAlyakALamAM tenAM jIvanamAM satyatAnAM saMskAra reDAyA jAya che hatA. ane e satyatAnA saMskAra dvArA mahAna banyA. gAMdhIjInA jIvanane rAmanAma maMtrae eka ' kavi lapatarAme, " kArbasa viraha" lakhI eka ajaba zakti pedA karAvI. gAMdhIjI gItAnA eka anekhI bhAta paDI jAya che jyAre boTAdakara acchA adhyayanakAra hatAM. gAMdhIjI pate dakSiNa mAtRbhASAnI mamatAne nIcoDa dAkhavyo che. saurASTra AphrikAmAM satyAgraha mATe gayA tyAre tene be bhAgamAM ne temAM jhAlAvADanAM vatanI zrI devazaMkara mahetAe AphrikAnA satyAgrahano itihAsa lakhela che, temaja grAmyavArtA lakhI eka nUtana bhAta pADI che. devaza kara pitAne jelamAM thayelA anubhavo uparAMta pitAnA mahetAe grAmyabhASA upara sadara kAbu meLavyo che. jIvana viSenI keTalI cepaDIe lakhela che. temAMya tenI "mIThI vIraDI" te khUba prasaMzanIya che, ane "eLe gaye avatAra ' sAhitya jagatamAM anekhI TaMkArAnA vatanI dayAnaMda sarasvatI jevA vira bhAta pADe che. uparAMta sagarIne mALa' vAMcavA janatAne aneka lekha ApI brahma viSenA ceTa je che.. dAkhalA Apela che. uparAMta "satyArtha prakAza" dvArA janatA samakSa navI cinagArIne prakAza phelAvI guNavaMtarAya AcArya, devazaMkara mahetA, mohanalAla gayelAM che. potAnI mAtAnuM nAma sarasvatI hatuM. dhAmI tathA hAsya lekhaka dAma sAMgANI jevA nAmAM teo mAtRbhakta hatAM, tenI pitAnA nAmanI sAthe kti lekhakoe saurASTramAM sAhitya kSetre sAro evo sarasvatI lagADI dayAnaMda sarasvatI lakhatAM. phaLa Ape che. anavara AgevAna geDi tAlukAnA zivarAjazrI ramaNIka mevANI baMdhubena medhANI jevA gaDhanAM vatanI che. teo cAMdanImAM temaja bIjA lekhane paNa A prasage bhUlI zakAya tema nathI. vArtA mAsikamAM ucca kerInI vArtA ApI saurASTranI - mahAtmA gAMdhIjI jevA mahAna rASTrapitA paNa janatAne sAhityane rasathALa pIrase che anavara ApaNuM saurASTranI dharatI upara porabaMdara zaheramAM ja AgevAnanI dareka vAta hadayagamya che. pAkayA che sudAmA jevA bhakta paNa piraba daramAM ja pAkayA che. mahAtmA gAMdhI e sudAmAne avatA. kacachanAM I. zA. dezAIe kacchanAM zUravIratAnI ja hatAM. kyA lakhI che. jemAM kArAyela tathA kapUrI, sehinI mahIvAla jevI premakathAo lakhI saurASTra ane kacchanI - mahAtmA gAMdhIjIe potAnI AtmakathA dvArA janatA samakSa nA prANa pUryo che ane kacchanI pitAnA jIvananI satyatA rajU karI che. gAMdhIjIe saMskRtine vAraso Ama jaLavAya rahyo che. e AtmAnI aMdara satya, ahiMsA, sarvadharma mahAtmA gAMdhIjInAM bhAI khuzAladAsa gAMdhInA samabhAvanI pupa pAMkhI AtmakathAmAM varNavI che, pautra prabhudAsa gAMdhIe gAMdhI kuTuMba viSe jIvananuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #888 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paroDha lAkhI prajA samakSa sAhityamAM mahattavano phALe vibhAgamAM "gAmaDAnI. najare" tathA sahakAramAM Apyo che. "abela vANI" e nAme dara aThavADiye te dainikamAM lekha heAya che. grAmyabhASA upara temane chavananA paraseTanI aMdara mahAtmA gAMdhIjI vize sAro evo kAbU che. eTale tenI grAmya vAta e tamAma hakIkate prasiddha karI che. dakSiNa AphrikAnI vAMcavA lAyaka che. jayaMtilAla mAladhArIe "sAMbharyuM | nIti gama vigere nodhanIya rUpALuM mAruM gAmaDuM" tathA "saMta vinobA bole" ukhe che, masta kavitAo lakhelI che. Ama teo lekhaka tathA kavi paNa che. hAlamAM teo rAjaparA gAmamAM svahaste - kRSNa ne balarAma, mathurAthI dvArakA padhAryA kRSNa khetI kare che. potAnI nagarI dvArakAmAM sthApI ne mevADanI rAjarAzi kavayitrI zrI mIrAMbAIe dvArakAmAM sata mahAtmA guNavaMtarAya AcArya rAjakoTanA vatanI che. vacce gIta relAvI dIdhAM, je gIte ApaNe hAla teonI navala kathAo khUba UMca koTinI ane atyAre paNa gAIe chIe. jevAM ke "paga ghughara khyAtanAma che. A lekhake jaLa samAdhI, "giranArano bAMdhI mIrAM nAcI re" tathA Avata merI.. kho". daridranArAyaNavahetI gaMgA, therAtA vAdaLI, galiyameM gIradhArI jevAM suMdara bhAvavAhI gIta rAmakahANI, nIlakhA ane bhUtakALanA paDachAya lakhI hadayane, AtmajJAnanuM bhAna karAve tevI che. rAjarANI che. temAMya "daridranArAyaNa" ucca koTinI navalakathA heya ane kavayitrI hoya te A prathama dAkhalo che che. temaNe kahata kathIra dhamAke" e nAmanI navalakathA lakhI che, temAM A lekhake kesa viSe no vAMkAneranAM cheTAlAla mAnasiMga kAmadAra teothI khyAla Apela che. vAMkAneranA ja vatanI che pitAnAM jIvana daramyAna zikSaSyakSatra mahAvanA kALA ApyA che. choTAlAla bhAI dAmu sagANI e eka acchA hAsya lekhaka che. vAMkAnera hAIkalanI a ra zikSaka tarIke kArya karatAM teozrI rAjakeTanA vatanI che. teo aMjalima ane chelle vAMkAnera hAIskulanAM heDamAstara paNa hAsyalekha avAranavAra Ape che. thayelAM. te e zikSaka jIvana daramyAna avAranavAra mAsikAmAM cheTalAla mAnasiMganA nAme lekha lakhatAM, abubhAi zekhANI morabInA vatanI che. teo teNe duniyAnuM avanavuM jANavA jevuM pustaka lakhela eka acchA gajhalakAra kavi che. pitAnuM amata che ne eka acchA anuvAdaka che jIvana garIbI bhareluM che. chatAM gajhala. e emane emanA niyamita paNa khUbaja mahAna guNabhareluM che. temaNe priya viSaya che tethI svAtaMtraya dine ke chavIsamI " mane nirakhavA game " navalakathA lakhI che. jAnyuArInA dine phulachAba ane nUtana saurASTra dainikamAM rASTrIya gIta ane "garIbI zuM che." tenI gajhalo Ape che. javAharalAla neharUnAM mRtyu yaMtilAla mAladharI rAjakoTa jillAnAM vakhate eka masta gajhala lakhI che. je vAMcavA rAjaparA gAmanA rahevAsI che. varSothI pate rASTriya jevI che. caLavaLamAM bhAga lIdhela ane keTalIya vakhata jela bhagavI. te eka mahAna lekhaka che. teo kulachAba A uparAMta saurASTranA bIjA ghaNA lekhake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #889 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA kavio che. je nIce pramANe vigatavAra puM chuM. F zrI dolata bhaTTa zrI zAMtilAla zAha zrI gaNezabhAi paramAra...prabhusmaraNu, pAraNu jevI kavitAo lakhI che. ...dharmanA vAyarA zrI rasika zrI zakara kavi ... dhanya dharA sAra '' ...abhilASa, vaNujhAra, ekaja DALanA paMkhI jevI kavi tA: lakhI che. zrI krAMti; joSI ...thA janama ( kavvAlI ) lakhI che. netAjInA janma dina bApu te enI hAka lakhI che, ApaNA vA ,, zrI manubhAi paMcALI ( darzIka ) saurASTranAM ja vatanI che. teo dakanAM upanAmathI dhaNA lekho lakhyAM che. "sAkreTIsa " e pAThe dasamAM dhAraNamAM cAle che. ApaNI sarakAre temane hAIskula mAM cAlatA pAThya pustakAmAM sthAna Apyu che. " jhera teA pIdhA che jANI jANI" e navalakathA temaNe lakhI che. tribhAvana gaurIza kara vyAsa rAjakATanAM vatanI che. teoe bAlagIteA lakhyA che. temanA aNI gIte paheya pustaka!mAM cAle che. A uparAMta temaNe ghaNA gItA lakhyA che. " rA' nagaN " e vArtA buka lakhI che. "sauraSTra dharaNI " e kAvya jIvanane AnaMda Ape che. vaDI ' e gIta dIlanA du:kha hare " mAruM ghara " " amArI .. tevu che. - padmazrI kavi dulA bhAyA kAga e saurASTranA seAraDha vibhAganA gAma "majAdhara"nA vatanI che. teo khate cAraNu che. gAyo cAravA javI te priya viSaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat hA nAnApaNumAMthI ja gIta gAvA tathA kAvya racAnA khUba zokha hatA. cAraNu jJAtine teA saraskRtI varelI ja DAya. paMtu dulAbhAine e ane khI sarasvatI hatI. teoe ' kAgavANI " sAta bhAgamAM lakhI che. uparAMta bhajaneA paNa lakhelA che. : paga dhAvA dyote raghurAya vi. bhajatA khUba ja prakhyAta che. humaNuA hamaNA temaNe '* baLavaMta biradAvalI " lakhI che. . zrI " jIvana prakAza tathA " svataMtra zikSaka mAsikanA taMtrIzrI mohanalAla dhanezvara dave eka acchA lekhaka che. teo varSothI zikSaka samAjanI sevA kare che. teo rAjakATamAM rahe che. teoe navalakathA tathA navalIkA saMgraha bahAra pADela che. je vAMcavA jevA che. r ceta maccha dUra nA taMtrI. zrI 'ni" temanA bhAI thAya che. te acchA citrakAra tathA sAhityakAra che. davee "dubhAyelA haiyA" lakheluM che paNa mehatAi bhUpata vaDAriyA " phulachAbu " kare che teo paNa vArtA tathA lekhA avAranavAra mAsikamAM pragaTa thAya che. vibhAgamAM kAma lakhe che. te ,,. indulAla gAMdhI saurASTranAM vatanI che . te rAjakeTanA reDiye| sTezana upara, kAma karI rahyAM che. indulAla gAMdhI eka acchA kavi che. chavIsamI jAnyuArInA dine phulachAba daineikanA pahela pa te A kavinI kavitA haiAya ja che. egaNIne chAtI pa'daramI ogasTe kAThiyAvADa TAimsamAM "svAdhIna' zu che. te bAbatane nIceDa khUba sAro Ape che. + /** makaraMda dave tathA nAthAbhrAkSa ve sArA kava che. nAthAlAza, ve mArakhI ha. Tre lejamAM prInsIpAla hatAM. tyAre mesama AvI mahenatanI' jevAM masta gItA lakhelAM che. temAMya tenI sauthI # www.umaragyanbhandar.com Page #890 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama gajhala "amArI vAta thai pUrI pitAnA vatana vAMkAnera AvelAM che. tyAra pachI hRdayagamya che. hAla teo rAjakoTanA zALAdhikArI hamaNuM paMdaramI ogaSTa nImIte phulachAbamAM "AjhAdI hatAM paraMtu hamaNa DAka samaya pahelAM teonI uSA" e nAmanuM gIta lakheluM che. badalI mAMgaroLamAM thaI che. teo tyAM bejhika TIcarsa 2. kolejanA prInsIpAla che. lavajIvananI saumya parvaNa maMgala ugI Aja uSA devakRSNa pItAMbara joSI "sUrajamukhI" gItamAlA rU5 nItaratI divya gaganamAM lakhI che. devakRSNabhAI kaTAkSa kAvyanAM eka acchA kavi che. teo sarakArI nokarI karatAM hatAM tyAre, temAMthI aura ugI che Aja uSA. mukita maLyA pachI saurASTranA gohilavADa jillA - kevI bhAvanAyukta paMktio che. prauDha zikSaNanA matrI tarIke kAma karyuM "devakRSNabhAIe pachAta varganA mATe khUba mahenata lIdhI che ane thoDAka - hiMmata khATariyA sAmyavAdI yuvAna che kavi samayamAM A pachAta vargana sakArakendra jovA leke umaTI tema ja lekhaka che. teo zrI varatejanAM vatanI che. paDayA pachAta vargamAM kAma karatAM karatAM "sarajamukhI bI. e. ela, ela. bI. thayeDyAM che. prajAnI sevA Alekhana karyuM A "sUrajamukhInI aMdara zikSa- karavI te tene mukhya dhyeya che. ne lagatAM gIto racavAmAM AvyA che temAM tenuM zrI hIMmatabhAI cAMdanImAM lekha lakhe che. tathA "rAMkaDA bALuDA vALane kAje" "bIDI abhaDAya" che, e gIta khUba bhAvanA yukta che. soviyata deza" mAM kAvyo lakhe che. - rAjakeTa ela InDIyA reDiyo sTezanamAM kAma baLavaMta jAnI "khudaka' e upAme kAvya karatA kavizrI mehanakama ra maMDorA eka sarasa kavi lakhe che. teo rAjakeTanA vatanI che. tenuM che. ane gAyaka paNa che. teoe "cAMdanI" tathA "netana kurabAna hai" kulachAbamAM AveluM temAMjharaNu" gItasa graha lakhyA che. temAM bhAvavAhI "terI baratI hatI gIta, bhajano, rAsa ane bALagIta che. teonI "janame jamamatAM sathavArA" e gIta te jigara je phajA jAnA hai" halabalAve tevuM che, tathA "AzAne dIpa' e gIta keTalI masta 5 katI che. bhAvanA yukta che. jayAnaMda dave eka saurASTranA acchA kavi che. saurASTranAM vatanI caMpakalAlAla deSiIe "gIra teo prinsIpAla che. "pu javAlA paMdaramI tirtha che jemAM" tane name A avizeSa mastaka. nAranuM mahAtmaya" banyuM che. dIlahA saghanI bhAtamA" phUlachAbamAM 15mI vAMkAneranAM vatana zrI jayaMta Thakkara "jayamaMgala" e nAme avAranavAra kAvya lakhe che. teonuM mana ogasTanuM ApaluM gIta che. gIta "AvI vasaMta enA jue chakalA" e pIgaLazI mevANaMda gaDhavI eka acchA kavi che. gIta prakRtinuM bhAvatAyukta che, hamaNA thoDAka samaya dahA temaja zorya vArtAnA lekhaka che. "mAM bhema pahelAM AphrIkA hatI para tu hamaNA thoDA samaya mATe hisAba mAge che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #891 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pikala jarIvALA rAjakoTanA vatanI che. te kAvya svahaste hAramoniyama para gIta gAya che. gItanA lakhe che. "bhAratakI zAna"mAM saMgrAhaka che. teo yu. pI. TI. sI. tathA saMgIta kSetre pAsa thayela che. gItAkA Adeza jagAkara sudhAruM pirabaMdaranA rahevAsI che. temanA kAvya hame kadama hai baDhanA avaranavAra akhaMDa AnaMdamAM navA kAvya vibhAgamAM Ave che. tathA bIjo mAsIkemAM pragaTa thAya che. A paMkti ke bhAva batAvI AgaLa vadhavAnuM ne teo kAThiyAvADamAM svAtaMtrya dine "sudhAMsu" e kahe che. nAme lakhe che. - vAMkAneranA vatanI bI. e. trivedI "nAdAna" temAM "bhomakA" kAvya vAMcyuM. lekhaka che. tathA acchA AdhyAtrikajJAnanA anubhavI che. pote lekhaka tarIke vadhu prakAzamAM AvavA mAgatA bhemanA saMbhArUM sele ghaDI ghaDI nathI temaNe saurASTramAM nATaya pravRtti tathA saurASTranA senala hIralA nakAmajI. baro para lekha lakhelA che. tathA gajhale vi. padhdhanA thare prANu mukAmajI. kAvya paNa lakhela che. paraMtu A badhA apragaTa che. e kAvya paMktimAM bhomakA viSe no prANa morabInA vatanI zrI pI. sI makavANA prajA patharAve che. pati jJAtinA che. teo 58 varSa sudhI jAmanagara sahakArI khetI ke khetImAM sahakAra e lekha jIllAmAM keLavaNI nirIkSaka hatA. chelle morabI mRdalA koThArIe lakhela che temAM khetI tathA khetInA viI sI. hAiskulamAM ne hAla vaDiyA surakAvALA sahakAra viSe chaNuvaTa karavAmAM AvI che. hAiskulamAM che. teo zAta semya tathA premALa che. teo lekhaka che teoe eka hindustAnanA Iti vAta vajeganI navalakIzora vyAsanI. hAsanI jhAMkhI karAvate lekha 300 pAnAmAM lakhela saurASTranA navajIvananI navalakathA lakhI che. che haju apramAM che. svabhAve mIlanasAra che; teo " umaLakA" abhinava gIte prAgajIbhAI DA. bI e esa.TI.sI. ela esa jI.DI. tathA kevIda ne paTela "parAga" nA nAme lakhelI che. tathA "parAga" sAhityaratna vizArada thayelA che. nA nAme lakhe che. teo saurASTranA gohilavADa zrImati kAntAbena je. pATaDiyA lekhikA che. jIllAnA ziheranA vatanI che. teo vAMkAnera tAlukA zALA naM. 1 mAM zikSIkA atarekhA" ke caMdranAthanI aMDhAra navalakathA tarIke nokarI kare che. teoe kAThiyAvADa TAImsamAM sAthe hasamukha rAvaLa (nUtana saurASTranA taMtrI)nA hadaya palaTo' vArtA TUMkI navalIkA lakhI hatI. nibadha navalikAnuM kalevara lakhe che tathA strImAM "manakI AMkhe khela manavA" nAnI tavalIkA lakhI hatI. teoe hArI cuMdaDI" zA. kA. jImeDa tathA tArAbena jamADa "dhara. tathA " sanama cauda lekamAM gotuM" jevA gIte zALAnA bALake" nAmanI pustIkA bhAvanagarathI lakhyA che. teo eka acchA saMgItakAra che. tathA pragaTa karela che. A pustIkAmAM bALake aMge tamAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #892 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mAhitI ApavAmAM AvI che. pra. 20 : kRNizaMkara ratatAjIDha egaNIsamI sadIne cheka valI lAkhANI "aramAnA nAmanI gajhala aMta bhAgamAM bhAvanagara rAjayanI nokarImAM joDAyA saMgraha pustIkA lakhI che. bhAvanagarathI prasiddha thayelA hatA te vakhate khaMDa kAvyanA kavi tarIke te jANItA che. valI lAkhANI AyNA saurASTranA vatanI che. thaI cUkayA hatA, temaNe tAjetaramAM lakhela zikSaNane jeo " valI lAkhANI nA nAmathI gajhale pragaTa ItihAsa vidvAnomAM pratiSThA meLavI cUkala hatA. kare che. 4 , ; ; . . , - bIjI tarapha sva. mahArAjA bhAvasiMhajI, jemanAmAM virala mAnavaH parikSA hatI. teo potAnI AsapAsa bhejAbhagatane kAvya saMgraha manasukhalAla bhAie navAM ane kAbela mANasonuM jUtha zodhatA hatA. e phatepura (arelI)thI pragaTa karyo che. 5 : rIte temaNe potAnA maMtrI tarIke prabhAzaMkara paTTaNIne pRthvInI pradikSANA " " vaizvAmitra" revAzaMkara zodhI kADhelA. saMgItakAzimAM mokhare gaNAya tevA zAstrIe pragaTa karela che. teo rAjakoTanA vatanI che DabalyalAle zivarama" kalAvatI candraprabhA, ustAda ne "vizvAmitra" e upanAmathI lekha lakhe che. rahImakhAM. 'goviMdapATha vagerene jema meLavyA temAM : : : maMjhizakarane paiNu AkarSA. zrI gIjubhAI tathA tArAbena "rAma, dakSiNa" - - mUtimAM kArya kare che. teoe bALakone lagatA vArtA che lekhe lakhyA che uparAMta 'nAnAbhAI AvA vIsamI sadInA bIjA dAyakAmAM bhAvanagara grAma dakSiNA mUrti mahAbhAratanA pAtro vadha rAjayanI saMskAra pravRttimAM kAMta, mokhare hatA je nAnAbhAI gAma dakSiNa mUrtinA saMsthApa hatAM nA sabhAmAM vakI gulAbarAya ane kAna bane bolanAra, sauthI pahelA bhAvanagara A sAsaNApI te pachI heya tyAM janatA hase hese sAMbhaLavA jatI. samIgatimAna banatA abalA tathA saNosarAmAM A sAMjanA temanuM ghara aneka sAhitya rasika jijJa su. sasthA thApa A gharazALAne pragatimAna karavA mATe enuM milanasthAna banI jatuM. saMgItakAra maganalAla, nAnAbhAI mA te maTI jAya che ke ** sevAbhAvI, choTAlAla tribhuvana, vyApArI zeTha gira A uparAMta mULa ka I ma.bhikanI navalakathA dharalAla gA hIrA, mastakavi tribhuvana premazaMkara sAgara samrATa tathA pAtALa praveza tathA sAhasike nI nArUbhA amarasiMhajI rAyajAdA sa gItakAra DAhyAlAla sRSTi jevI jevI kathA lakhI che zivarAma, dalasukharAma vastArAma, geviMdaprasAda gopA laprasAda, ustAda rahImakhAM vagere tyAM vAraMvAra - sva. zrI gIjubhAInI kIzora kathAo vAMcavA AvatA. te uparAMta kolejanA yuvAne paNuM agrejI jevI che. bhagavAna buddha uparAMta rakhaDu ToLI tathA sAhityanI carcA karavA AvatA temAM razi kara dharmAtmAnA caritra kathA lakhI che cAvaDA ane , kapivarAya Thakarane gaNAvI zakAya. mahArAjA bhAvasiMhajInA kAnta prati pAtra hatA. dAmubhAI sAMgANanA trAhImAma adalAbadalI, svabhAve te svataMtra mijAjanA ane nirbhaya hatAM. dazamIgraha khUba hasAhasanA ne AnaMda dAyaka che. temanuM vyakti pracaMDa ane asara paDe tevuM hatuM. zrI ge kudAka rAyacurAnA jogamAyA ma ra nA mahArAjA kAnane ghera ghaNIvAra AvatA; zaheranA simaDe kuLadIpaka tathA bakhAI vAMcavA jevI che. rANIkA vibhAgamAM lIbaDIvALI saDaka nAme oLakhAtA maNizaMkara ratanajI bhada; ( vikA) rastA upara temanuM makAna hatuM. A rastAnuM nAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #893 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanagaranI kRtajJa prajAe pAchaLathI kavi kAnta teo saurASTranA prAcIna saMdhana samitimAM rastA evuM nAma ApyuM che. cUMTAyelA. te uparAMta muMbaI rAjayanI etihAsika mahArAjA sAhebanI preraNAthI temaNe traNa nATake dastAvejo ane prAcIna bhASAnI samitimAM saurASTranA pratinidhi tarIke gayelA ane dilhInI lakhyA. (1) salImazAha (2) romana svarAjya ane bhAratIya aitihAsika dastAveja pariSadanI saMdhina (3) guru goviMdasiMha temanAM pahelA be takhtA ke ane prakAzana samitinA sabhya nImAyA hatA. ' upara bhajavAyA hatAM ane pAchalA be pachI pustakAkAre prasiddha thayela che te uparAMta duHkhI saMsAra nAme temanAM lakhelAM nATakanI be pustikAo tAjejAdapaNurUkheluM temAM eka praveza DAhyAlAla zivarAma nATakanA lakhevA che. temaNe pitAnA taramAM prakaTa thayelI che. sIranI hakIkatanuM saze dhana kAvyono saMgraha pUrvAlApa' nAme prakaTa karavA chApa temaNe kareluM che. kalApInI 144 patro, ane temanA pitAnAM pUrvAlApa ane be nATake temaNe prakAzita khAne mokalyA ane pitte kAzmIranI musApharIe karela che. nIkaLyA tyAM jAhera pAse TrenamAM tA. 16--23 roja temanuM avasAna thayuM. saurASTranI saMskRtine ke vAMkAneranA vatanI zrI nathurAma suMdarajI zukalanuM eka AdhAra sthabha tuTI paDyuM. vatana vAMkAnera che. nathurAmabhAI pote vAMkAnera rAjayanA rAjakavi hatAM. uparAMta pirabaMdara, bhAvanagara, vAMsadA, manikamAra mAksa : kAntanA moTA putra lIMmaDI rAjyanA paNa karI hatAM. muni kumArano janma vIsamI sadI beThA pahelA thaye 'hata sAhitya zokha vArasAmAM maLyo hate theDA A rAjakavizrI nathurAmabhAIne janma vAMkAneramAM vivecana lakhe lakhyA bAda temaNe Traka vArtAo tA. 18-3-1892 mAM thayele. mAtAnuM nAma zrI lakhI eka be nATako lakhyA ane kaTAkSa lekhe AnadIbAI hatuM. para karyo te pravRtti lAMbe vakhata cAlI. nathurAmabhAIe prAthamika keLavaNI gAmaThI zALAmAM ItihAsa ane purAtattave e temanA abhyAsanA lIdhelI nAnapaNamAM kA5 lakhavA, lekha lakhavA, khAsa viSa hatA. tyAra pachI saurASTranuM ema na nATaka lakhavA vi. priya viSaya hato. thatAM rAjakeTamAM saurASTranA daphatara khAtAnA vaDA tarIke gayA hatA tyAMthI gohilavADanA purAtattva vAMkAneranA vatanI zrI usmAna ahamada mesavAkhAtAnA vaDA tarIke nImAyA hatA eTale te sArAkhUna purA khAtAnA vaDA tarIke rAjakoTa gayA NIyA "benAmI" vAMkAneranA nAme kAvya tathA ane tyAMthI nivRtti lIdhI, gajhala lakhe che. teo visAvadara sTeTa beMka saurASTramAM zikSaNa e temane priya vyavasAya che temaNe nekarI kare che. zarUAtamAM dakSiNAmUrti vinaya maMdiramAM sevA ApesI bhAvanagaramAM mahilA vidyAlaya sthApavAmAM utsAhabhera mA manAI cAlI : manubhAI rAjAsama bhAga lIdhele chelle zrI naMdakuMvarabA kSatriya kanyA pacelI aA sAhityakAra che. teo sAhityane vidhAryamAM joDAyelA. zikSagunA kSetramAM hImagIri zikhara sara karyuM che.' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #894 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1930 rASTrIya laDatamAM teoe pAMcamAM gheraNane (lekha viSenI anya nedha je A abhyAsa paDatuM mUkI satyAgrahanA sainika banyA hatA. meLavI zakyA chIe te nIce mujaba che. ' teo A rASTrIya laData karatA karatAM anekavAra - saMpAdaka) jelamAM jaI AvyA che. teo sAbaramati, visApura ne nAsika jelamAM jaI AvyA che. Ama gAMdhIyuganI laDAI pUrI thaI. zrI puSkarabhAi haradAra gekANI ane bhAvanagaranI cAlatI saMsthA zrI rAma . sAhitya ane purAtatvanA zokhIna evA zrI dakSiNAmUrtimAM joyA. tyAra pachI A saMsthA dhIme gAkANI dvArakAnI AgevAna gaNAtI vyakitaomAMnA dhIme vikAsa pAmavA lAgI ne bhAvanagara rAjyanA eka che. bIralA vizvakarmA mahAvidyAlaya-vallabhababalA tathA sasarA leka bhAratImAM joDAyA. vidyAnagaramAM ejInIyarIMgano abhyAsa karI 1953mAM bI. I. (sIvIla) thayA. gujarAtI sAhitya nAnAbhAI bhaTTanA avasAna pachI A rasthAnI pariSadanI madhyastha samitimAM be varSa sabhya hatA, javAbadArI tenA hAthamAM AvI che. te te javArI "mAra' mAM pazcika varSathI vArtAo Ape che. hamaNAM kartavyaniSThA tathA bhAvanAthI barAbara bajAvyuM jAya che. guhAzodhanamALA cAlu che dharmayugamAM tenuM bhASAMtara paNa cAle che InaDIyana rojha kegresa navI dilhI, manubhAI paMcelIe sau prathama parazurAma raNakA prakRti maMDaLa amadAvAda, gujarAtI sAhitya pariSada na Taka lakheluM paraMtu pite A nATaka lakhIne phADIne amadAvAda, gujarAta itihAsa pariSada amadAvAda nAkhI dIdhuM ne tyArathI sAhityakSetre pagaraNa mAMDayA. vigerenA sabhya che. chellA nava varSathI dvArakA myuni. teoe visApuranI jelamAM "baMdidhara" navalakathA sipAlITI ane have nagarapaMcAyatamAM sabhya che tathA lakhelI. tyArathI atyAra sudhImAM nATaka, navalakathA, pahelA menejIMga kamiTi ane have bAMdhakAma samitinA praNuM kAvya, ItihAsa, nibaMdha vi. 29 jeTalI kRti ceramena tarIke kAma kare che yuvaka maMDaLanA pramukha gujarAta saurASTranA caraNe dharI che. temAM sauthI tarIke, lohANu vidyArthI bhuvana-sArvajanika pustakA"jhera te pIdhA jANI jANI" navalakathA uttama che. laya, mahilA pustakAlaya tathA bALa pustakAlayanA chellA daza varSathI mAnadamaMtrI tarIke sevA kare che. manubhAI paMcelInA lakhANamAM vilesatA hoya che, kalakattAmAM gujarAtI sAhitya pariSadanA 21 mA ne vicAra ciMtananuM uMDANa jovA maLe che. Ama adhivezanamAM zrIkRSNanI dvArakA viSe nibaMdha vAMco manubhAInuM pradAna gujarAtI sAhityamAM mUlyavAna ne je pariSadanA ahevAlamAM svIkAro. cirasmaraNiya banI rahe che. 1964mAM manubhAIne raNajItarAma suvarNacaMdraka enAyata thavAmAM hate. 1964-65-66 daramyAna gujarAtI sAhitya pariSadamAM madhyastha samitimAM cuMTAI kAma karyuM. manubhAI svabhAve zAMta dhIra, gaMbhIra ne premALa okaTo. 1966 mAM dvArakAmAM gujarAtI sAhitya vRttivALA che teonI bhASA mAMDI che ne AnaMdadAyaka pariSadanA jJAna ane nimaMcu ' tathA svAgata maMtrI sAM maLavI khUba game, kalAkonA kalAko sAMbhaLavAnI tarIke Ayojana karyuM. raDI upara purAtatva viSe icachA thAya. vArtAlApa avAranavAra Ape che. lAyansa kAbathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #895 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 - - mAMDIne dArakAnI nAnI moTI aneka saMsthAo sAthe 1938 mAM okhA maMDala DI.ela. bI. nA prathama saMkaLAyelA zrI gokANI gauravabhera paherajIvana jIvI pramukha tarIke cuMTAyA. dvArakA myuninA upAdhyakSa rahyA che tarIke paNa cuMTAyA. 1940 mAM , vaDodarA rAjyanI dhArAsabhAmAM svataMtra rIte cUMTaNImAM cuMTAyA. bIjI - zrI Do. jayaMtilAla jamanAdAsa ThAkara vakhata prajAmaMDaLa taraphe 1946mAM cuMTAyA. dvArakA myu. nA pramukha tarIkenI yazasvI sevA paNa bajAvI. dvArakAnA vatanI che. zrI jayaMtibhAI ThAkara 1949 sudhI dhArAsabhya tarIkenI kAmagIrI karI. yazasvI kArakIrdi sAthe mAnavasevAnA umadA yeyane najara samakSa rAkhI cheka nAnI vayathI ja AtmazraddhAnA 1954 pachI sAhityasaMzodhananI dizAmAM pagaraNa baLe pragatine paMtha kApatA rahyAM che. maDiyAM, "dvArakA da ", "sAdhanA ane sAkSAtkAra" "bhISma pratijJA" e emanI kRtio che. dvArakA 1928 mAM dhI nezanala meDIkala kolejamAMthI mahilA maMDaLa, bAlamaMdira, kanyA vidyAlaya, jJAtinI ela. sI. pI. enDa esa. nI upAdhI meLavI. keLavaNInI saMsthA, jUdI jUdI devasthAna kamiTio, kegresa pakSa, elainDIyA reDIye, lAyansa kalaba 1929 mAM mesarsa grehAmsa TreDIMga kama meDIkala vigere saMkhyAbaMdha saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. raprITeTIva tarIke nekarImAM joDAI hiMbharamAM lenDamegeja enA upapramukhathI mAMDIne sakriya rIte paryaTana karyuM. haju Aje paNa ghaNI ja moTI javAbadArIo temanI 62 varSa uMmare vahana karI rahyAM che. baheLo parivAra 1930mAM nokarImAMthI nivRtta thaI svadezInI che ane sukhI che. caLavaLamAM joDAyA. 1931 mAM dvArakAmAM okhA ma DaLa sevA samAjanI sthApanA karI, vilAyatI kApaDa sAme jozI lAlazakara DuMgaraH rAjasthAna pIkeTIga karAvyuM. dArU upara paNa pIkeTIma karAvyuM taraphanI A vidvAna vyaktie jIvananA aneka taDakA chAyA vacce paNa sarasvatInI upAsanA zarUja rAkhI 1931 mAM bhAratabharamAM banatI sa dezI vastuonuM pariNAme jAdI jAdI bhASAnA bhASA upara apUrva dvArakAmAM bhavya pradarzana pu. siddhio hAMsala karI gujarAta, rAjasthAna ane - 1933mAM dvArakA myunisipAlITImAM sabhya tarIke muMbaInI aneka zaikSaNika saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che saMkhyAbaMdha evI sAhityaka ane zaikSaNika cuMTAyA. pravRttio karatI saMsthAone temanuM satata mArgadarzana 1934 mAM zrI zAradA emerakesa ka banI ane preraNuM maLatA rahyAM che judI judI bhASAmAM sthApanA karI nATayakalA pravRtti jAgRta karI. pra"Ta thatA sAmayikomAM temanA mananiya lekha vAMcavA maLe che. - 195 mAM okhA maMDaLa DI. ela. bI. nA brAhmaNa hovA chatAM nyAta-jAta ke dharmanA vADAmAM sabhya tarIke cuMTAyA. dvArakAmAM prajA maMDaLanI mAnatA nathI, bhASA ke prAMtanA jhagaDA emane pasaMda rasthApanA karI. nathI. sAdAIthI rahe che. meLavelI vidyA ane pitA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #896 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAse bhaNI gayelA seMkaDA vidyArthIone prema eja emanI muDI che. saurASTra upara hamAM hamAM ThIka pazrima laine sazodhana karyuM che. " pucika" mAM te aMge vistRta rIpoTa chapAMce che. bhAratIya lekhakAmAM temanuM sthAna sArU evuM rahyuM che. DAhyAlAla a'bAlAla brahmabhaTTa; mahesANA taraphanA vatanI paNu leAkasAhityamAM sArA eve! rasa dharAve che. gujarAtI bhASAnA dhaNA sAmAyikAmAM temanI leAkavArtAo avAranavAra pragaTa thatI rahI che. prasa'geApAta raDhIyA para pazu temanI vArtA prasArita thAya che. mahesANA jillAmAM pustakAlayanI pravRttine vikasAvavAmAM temanI sevA yazasvI manI che. saurA-tarIke emaneA janma ane uchera thayA. sTramAM zatruMjayatIrthanI rakSA kAje khAroTa krame ApelI zahIdInI puSkaLa hakIkatA emanA pAse paDI che. saurASTranA anya zuravIratAnA prasaMga upara lekhavA temanu sa'zAkhana kArya zarU che. zrI devajIbhAi vAjA peparama daraH- khacapaNathI kalA-sAhitya pratyene prema eTale kala'guru ravibhAi tathA sva. medhANInI preraNA meLavI sArlR jIvana ane jIvana jIvavAnI ziA-sUjha meLavI temanA sAhitya sazodhana kAryamAM khAsa karIne * saurASTranuM' lAjIvana" e emanA khAsa viSaya banI gayeA che. gAmaDAo ghUmIne paNa lekagIte, lagna gIte, vigere upara sArA evA abhyAsa karIne temAM AnaMda anubhavI peAtAnI jAtane dhanya gaNe che zrI mAhanalAla ii, mANekaH- rAjakoTa taraphanA vatanI che, bhAvanagarano leAkeAlejanA AcAya ane bhAvanagara keLavaNI maMDaLanI sacAlana ane vidyA samitinA sabhya che. vIramagAmanAM nyAyAdha`za tarIke upapramukha !! haMsIyatathI tyAMnI hAiskulanuM traNa varSa saMcAlana karyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat A 1934thI 62 sudhI mubai rAjyanA nyAyakhAnAmAM sivila jaja tarIke ujavaLa kArakIrdi zarU karI. kaccha rAjyanA jillA nyAyAdhiza ane sezansa jaja tarIke paNa kAma karyuM. gujarAta yunivarsiTimAM 5-6 daramyAna kAyadAzAkhAnA DIna tarIke kAma karyuM. hindu aMte meheAmeDana le! uparanA gura pustakA 1930-31 thI bahAra pADelA che je kAyAnA vidyArthIo ane vakIlemAM AvakAra pAmyA che. dilAthasiMha dAnasiMha DejA:- pIpaLiyA (dhroLa) taraphanA vatanI, saurASTranI rAjapUta jJAtinA eka mAgevAna zikSita kuTu khAM sauthI nAnA putra temanA pitAzrInI preraNA ane hukthI tathA gurUvaryAnA mArgadarzInathI abhyAsamAM tejanA vidyArthI tarIke nAmanA kADhI ramatagamatanA zekha ethIye vizeSa. vidya thI pravRttinA sa McAla te paNa anubhava meLavyo. Aja teo adhyayana ane adhyApanamAM A anubhave che gujarAtanA keTalAMka sAmAyikAmAM lekho pragaTa thrAya che saurTUnA jADejAe upara temana ane khIjI dhaNI mAhitI emanI pAse paDI che zrI zrI puSkarabhAi caMdaravAra:-caMdaravAnA vatanI puSkarabhAine ema. e sudhInA abhyAsa che. petAnA haiyA ukalata ane svabaLe zikSaNu ane sAhityane kSetre dhaNIja moTI siddhi hAMsala karI che. satata vAMcana, manana, bhramaNa ane mAnavasamAja pAsethI navu navuM jANuvAnI jIjJAsAme jIvanamAM bahuja jJAnabhAthuM meLavI zakyA vagara nAkarIe nokarI choDavAnA prasaMge e jIvanane sAhasika batAvyu. tevA prasa Mge jIvanamAM ThIka ThIka AvyA. pariNAme muzIbate paNa evIja veThavI paDelI aneka sAhi tyika saMsthAo sAthe bhUtakALamAM ane Aje paNa zaMkaLAyelA che. lagabhaga 26 jeTalI kRtiAnA www.umaragyanbhandar.com Page #897 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarjaka che temAMthI "bAvaDAnA baLenuM>> bAhu- kegreisa kAryakara che. mAtA svAmInArAyaNa saMpradAyanAM bala nAme hiMdImAM bhASAMtara thayuM che. raDyAkhaDayA custa bhakta temanuM zikSaNa svaprayatnanuM che, vArasAlekhenA bhASAMtara urdUmAM thayA che. saurASTranA gata nathI. panI, eka bAbo ane eka bebI che.. khAMbhIpALIo upara temane ghaNo sAro abhyAsa che. vidyApIThamAM adhyayana adhyApana ane saMzodhana zrI dharmendra madanalAla (madhurama) :-bharUca sAthe saMkaLAyelA sevakanuM eka abhyAsa vartuLa taraphanA vatanI paNuM saurASTranA lokajIvana ane juna 1966thI zarU karyuM che. jenA teo nimaMtraka che. lokasAhityanA pravAha vize jANavAnI ghaNI ja che e varSathI ekasapirImenTa Ina InTara utkaMThA. saurASTranA kAvya jharaNAo upara temane te nezanala liviMga'nI aAMtararASTrIya saMsthAnI bhAratIya sAro e abhyAsa che. gujarAta sAhityasabhA zALAnA upakrame pUrvasnAtaka kakSAnA videzI vidyAgujarAtI sAhitya pariSada saMskRtabhASA pracAra samiti thao (khAsa karIne, amerikana) vidyApIThamAM rASTrabhASA pracAra samiti evI aneka saMsthAo svAdhyAya saMkalpa'- Independent Study sAthe saMkaLAyelA che zikSaNakSetre judI judI DIgrIo Progamme Project' mATe Ave che, jenA prApta karI che. nibaMdha hariphAImAM inAmo meLavyA thA saMcAlananI javAbadArI teo saMbhALe che. te che. judA judA kAvya saMgraha pragaTa karyA che. surata bhASA uparanuM temanuM jJAna ajoDa che. gujarAta itihAsa pariSada"nI 19 thI kArobArI sabhAnA sabhya che. 1962 thI 1966 nA zrI ramezabhAI caturabhAI jamInadAra - cAra varSa sudhI koSAdhyAkSa hatA. ema. e. sudhIno abhyAsa che-bahu ja nAnIvayamAM sAhitya saMzodhananI dizAmAM AgaLa vadhelA che. ' "gujarAta itihAsa pariSada'nA sau prathama * gujarAta vidyApIThamAM mahAdeva desAI samAjasevA prakAzana " gujarAta itihAsa saMdarbha sUci'nA traNa mahAvidyAlayamAM itihAsa ane saMskRtinA adhyApaka saMkalanakAramAM eka che. kSatrapAlIna gujarAta ItitarIke juna 1963 thI kAma kare che., hAsa ane saMskRti' upara mahAnibaMdha taiyAra karIne gujarAta yuni rsiTIne temaNe suparata karyo hate. A uparAMta Disembara 1965 thI vidyApITha zarU teno gujarAta yunivaTIe svIkAra karyo che ane karela jJAnakeza vibhAgamAM saMpAdana samitimAM paNa mAtamAM paNa pI.eca DI.nI DIgrI mATe mAnyatA ApI che. kAma kare che. - 1952 thI 1958 sudhI " lekamata" (aTha caMdrakAnta mehanalAla pAThaka :- phAunDrI' vADika. naDiyAda ), gujarAta samAcAra' ane 'saMdeza' nAmane udyogane lagatA suvikhyAta pustakanA lekhaka mAM pIjanA khabarapatrI tarIke kAma kareluM 195thI tathA prakAzaka tarIke zrI caMdrakAMta mehanalAla pAThaka 15 sudhI rite pesasa esosiezana mAM gujarAtamAM sArI rIte jANItA thayA che. teonA vase vibhAganA pratinidhi tarIke kAma kareluM". janma saurASTramAM kAzmIramAM ramaNIya pradeza vADamAM I. sa1936mAM thayo che. junAgaDhanI bahAuddIne - pitA khetI karatA hatA. be bhAIo hajI kelejamAMthI bI.esa sI nI DIgrI 1957mAM meLavI, khetI kare che. jemAMnA eka ka5DavaMja tAlukAnA muMbaImAM bhAratanI khAnagI kSetre polAdanI mahAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #898 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $30 gaNAtI phAunDrI-mesasa mundarAya AAyana sTIla kaMpanImAM dAkhala thayA, mukundanI sAdhana sajja nainiyaMtraNa prayAgazALAnuM saMcAlana chellA nava varSathI kare che. phAunDrImAM ati mahattvanuM aMga lekhAtu'- phaitaniya MtraNu- mAlDIMga mATe vaparAtI vastunu tathA kAsTIMganI jAta sudhAraNA mATenA sazodhana pAchaLa varSI vyatita karyo che. retI. melDIMgamaMDa, kheTAnAiTa, kAraoIla, DekSTrIna, seDIyamasIlIkeTa, molDapeTa, tathA kAsTIMganI sapATI ityAdi viSayA para teozrI e bhAratIya paristhiti anujJAra maulika lakhANe! lakhyA che. gujarAta mahArASTra ane maMgALanI eka sauthI vadhu kAunDrIe joyela che. bhAvanagaranI beTAnAITanI khaNu, melDIMgaseMDa tathA dhrAMgadhrA, thAna, surajadevaDInI retI tathA phAyarakale, krANu, ratnAgI. rInI sIlIkramseDanI khANA, rUDInI lekhaDanI kAcI dhAtunI khANA ityAdri dharatInu daTAyeluM amulya dhana-khanijo mATe paNa sArA rasa dharAve che. zrI pArka phAunDrI pustaka dvArA temanA sa Mzodhana jJAna tathA vizALa vAMcananA lAbha gujarAtanI janatAne ApyA che. gujarAtamAM temAM khAsa karIne saurASTramAM vividha udyoga sthapAya ane vikase tevI bhAvanA dharAve che. ane jijJAsuone yeAgya mArgadarzana Ape che. 5. bhi!! gaudAnI :-mahuvAnA vatanI hAla amadAvAdane kArya kSetra banAvI sArI pratiSThAyeLavIne tyAM vase che. satyAgraha ane asahakAranA AMdolaneAnI temane khUba asara thayela. dholerA satyAgrahamAM bhAga lIdhe. leAkasevA mATe tabhiSmane vyavasAya svIkArI amadAvAdamAM sarasapuramAM davAkhAnuM zarU karI le ke sAthe asAdhAraNu dilacaspIthI krAma karyu. amadAvAda jApAnamAM traNa traNa vakhata cuMTAi AvyA te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat temanI pratiSThAnI jhAMkhI karAve che. temanuM kAya kSetra khuba ja vistRta khanatu' gayu che. pablIka vaka kamiTInA DepyuTi ceramena tarIke, gujarAta rAjya hastakalA maMDaLanA sabhya tarIke, myunisipala myujhi yama kamiTinA sabhya tarIke, gujarAta rAjya raes meDikala esosiezananA pramukha tarIke, saurASTra keLavaNI maMDaLanA pramukha tarIke, sArASTra lena TUTa krUDanA sabhya tarIke. maMgaLaprabhAta seAsAyaTInA pramukha tarIke, jyoti vidyAmaMdira TrasTanA pramukha tarIke anAja salAhakAra khAInA sabhya tarIke vagere aneka kSetramAM kAma kare che. sAdhanakAra ane sAhityakAra paNa che. sa'tathAmAnA lekhaka zrI naiyAlAla vrajalAla vAghANI ;zrI kanaiyAlAlabhAI vAdhANIe saMtakathAo-purANa kathAnA lekhaka tarIke gujarAtabharamAM khyAtI meLavI che. bhAvanagaranA ja vatanI che. bhAvanagaranA leADhANA kuTumbamAM edhavajI lAlajIbhAI!kkaranA pautra che. zrI karabApA jevA mahAna netAnA bhatrijA thAya che. kkarabApAnA pitAzrI ane zrI kanaiyAlAlabhAInA dAdA ane sagAbhAio thAya che. bhAvanagaranI sanAtana dharma hArkaskulamAM 39 varSa sudhI ekadhAro sevA bajAvI nivRtta thayA che. temanI kuTumbIka aTaka vAdhANI hAI ne teozrI sAhitya jagatamAM vAdhANIthI vikhyAta thayA che. temanI sIdhI sAdI saraLa bhASAthI temanA lekhA khuba lAkapriya banyA che. zrI vAdhANInI kalame lakhAyeluM. prathama pustaka " alakhanA ArAdhakro " khuba lokAdAra pALyuM che. www.umaragyanbhandar.com Page #899 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha bIjuM pustaka "kAjalanA kaMka" muMbaIthI prakaTa haradevagiri mAsvAmI - gAriyAdhAra pAse thatAM suvikhyAta mAsika "kismata"nA bheTa pustaka meTI vAvaDInA haradevagiri gosvAmI sInIyara TrenDa tarIke i. sa. 1966mAM prakaTa thayuM hatuM. trIjI zikSaka che. saMgIta, citrakalA ane sAhityanA zokhIna pustaka "alakhanA avadhUta" 6-1-18nA roja che eTaluM ja nahi, saMta-mahAtmAonA preraNAtmaka prakaTa thayuM che. prasaMge upara ThIka lakhyuM che. 'ra : e pustakamAM kavizrI sarara 'bhAIe zrI vAghANuM- zrI zAMtibhAI AMkaDIyAka2 - amarelI bhAI mATe lakhyuM che " zrI vAghANInA paricayamAM jillAnA moTA AMkaDIyAnA vatanI che. gujarAtI AvanAra sau koIne pratIti thaI haze ke hamezA saMskRta sAthe ema. e. sudhI bhaNelA che. sAhitya temanA caherA upara anokhA prakAranI dipti heya saMskRtanuM saMzAdhana e emane khAsa zekha che. che. temanuM jIvana saMtuSTithI sabhara che temanuM aMtara zikSaNakSetre emaNe ThIka pramANamAM pustIkAo pragaTa jANeke paramakRpAthI abhiSikta thayA kare che." karI che. " , . . . , 3 , , zrI ratubhAI kesarI -goMDala pAsenA bIlaDI zrI karasanadAsabhAI mANeka 5Na zrI vAghANI viSe kahe che "bhakto ane temAM temane jIvaMta gAmanA vatanI che. snAtaka kakSA sudhIne temane abhyAsa che. rASTriya AMdolanamAM mahatvano bhAga rasa che; ane eTale emanI vAta sAMbhaLavAnI bhajavyo hato. chApakAma paddhati uparano emane uMDe IcchA hoya evA saune saMbhaLAve tyAre ja emane cena paDe che. karti ke prasiddhi e temanI mukhya abhyAsa che. preraNuM nathI. huM lekhaka chuM evuM kaMI kalamAbhimAna jUnAgaDhanI lokakrAMti ane vAnarane temane nathI." saMpUrNa kAyado e pustake temaNe pragaTa karyA che. pravAsa, phoTogrAphI ane sAhitya e emanA zokhanA zrI vAghANIbhAInuM jIvana khuba sAdudhe nirA- viSa che. bhimAnI che; pacAsa uparAMta sAmavike.mAM emanI kRti prakaTa thaI cukI che. dara mahine kaI kaI dara mahine ke kaI zrI premacaMdabhAI gela:- amarelInA premasAmayikamAM te camakyA vagara rahe ja nahi. caMdabhAI gehele " anubhava prakAza nAmanI pustIkA pragaTa karIne AtmakhojanI dizAmAM sone bhAvanagarathI prakaTa thatA dainika " sArA samA. manana karavA preryA che. cAra'mAM zrAvaNa mAsamAM emanI dharmakathAo hAyaja mata phakIra -e te emanuM upanAma hatuM, je khuba lokapriya banI che. emanuM muLanAma hariprasAda gaurIzaMkara bhaTa. saurASTramAM laDI pAse AvelA cAvaMDanA vatanI hatA. suprasiddha zrI kanaiyAlAla vAdhANI leka sAhityamAM paNa kavi kAntanA teo bhatrIjA hatA. vAMcana emanuM rasa dharAve che evI kRti paNa camakAve che. vizALa hatuM. ghaNI bhASAo jANatA hatA. 1914mAM AvA eka sAhityakAra bhAvanagarane AMgaNe akhabAre sAdAgara patranA taMtrI vibhAgamAM kAma alakhanI dhUNI dhakhAvI beThA che karyuM te pachI hiMdustAna, jayabhArata, muMbaI samAcAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #900 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 vigeremAM krAma karyu. hAsyarasanA lekhaka hatA, vaktA hatA, kaDavA mAThA anubhavAne temaNe Avazyaka gAMbhIthI mUlavyA hatA. agavaDAne temaNe hasI kADhI hatI. kAI vADA emaNe bAMdhyA na hatA, svabhAve masta ane nRttie phakIra jevA udAra ane nisRhi hatA harai paristhitimAM Ana masta rahIne peAtAnA takhallusane temaNe sathA sArthaka karyuM. gujarAtane varSI sudhI hasatu rAkhanAra A pIDha lekhaka huMmeza mATe yAda raheze. zrI caMdubhAi lAkhANI:-rASTriya raMge raMgAyelA utsAhI ane bhAvanAzALI yuvAna che. sevAmaya daSTithI temaNe potAnA svAnubhavanA keTalAMka yAdagAra prasa Mge dharatInA lalakAra nAmanI pustikAmAM pragaTa karIne temanI zaktinA darzana karAvyA che. jayamalabhAI paramAra pAsethI preraNA laIne lesaMskRti, lekasAhitya ane saMskRitika pravRttiemAM AgaLa dhapI rahyAM che. zro mAhanabhAI ema. sela'kIH- lIlIyAnA vatanI che. jUnA jamAnAnA sikkA, bhASA, patro ane jANuvA jevI jAnI hakIkatAnA sagrahakAra che, vaidya che. Akhu` kuTuMba saMskArI che. sAhityasa'zAdhanamAM dhaNAja sArA rasa dharAve che. bhAratanA mukti sa MgrAnA aneka laDavaiyAonI jIvanakathAe temanA pAsethI maLI zake che. zrI jayendra ema. nANAvaTI:-janma 1920nA egaSTanI 26 mIe thayA hatA. amadAvAdanI sITI hAIskula, gujarAta kAleja, ela. DI. kAleja temaja khIje rIsarca InsTITayuTamAM abhyAsa karI 1949mAM prAcIna bhAratiya saMskRti-kaLA ane purAtatvanA khAsa viSaya sAthe muMbaI yunivarasiTInI ema. e. nI DigrI meLavI. rAjya sarakAranA purAtatvakhAtAmAM chellA 17 varSathI peAtAnI sevA ApI rahyA che. zarUAtamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat te rAjakATa, jAmanagara. ane kacchanA myujhIyamAnA kyureTara temaja mubai sarakAramAM purAtattvavidranA pade hatA. hAla teo gujarAta rAjyanA purAtattva vibhAganA vaDA tarIke kAma bajAvI rahyA che. bhArata sarakAranA purAtattvanA senTrala eDavAijharI kheDa temaja rAjya purAtatva ane myujhIya temaja kArDasa viSaya-1 niSNAta kamITImAM sabhya tarIke kAma bajAvyuM che. purAtattva triSaya aMgenI aMtararASTriya pariSade temaja akhila bhAratiya kakSAnI pariSademAM temaNe avAranavAra gujarAta rAjyanA pratinidhi tarIke bhAga lIdhe che temaja sabhya pade rahyA che. gujarAta RtihAsa pariSadanA teo eka vakhatanA upa-pramukha hatA purAtattva viSayamAM temaNe ThIka ThIka phALA ApyA che ane te viSayanA lagabhaga 100 jeTalA lekho temaja vAyuArtA, kAvye prasiddha karyo che. 'meAnyu menTala lenDamArkasa opha gujarAta ' nAmanuM eka khAtAkiya prakAzana temaNe bahu r pADayuM che. moTa pustakA jevAM ke * sIsIMgasa epha dhI 2pasa opha gujarAta ' ane e broyaDarI enDa khaDa varkasa eka saurASTra enDa kaccha'' temanA saddakAkarI sAthe khAtAMkiya prakAzane pragaTa karelAM che A uparAMta temaNe agAu 1942 mAM rASTriya pravRttimAM paNa bhAga lIdhela ane amadAvAda majura mahAjana rASTriya vidyArthI maMDaLa bhArata sevaka samAja temaja anya maDaLAmAM sAmAjIka sevAo Apela che. yazaya ta mahetAH-surendranagara jillAnA lIlApura gAmA vatanI che. jANItA khAlasAptAhika 'jhagamaga'nuM te sa pAdana kare che. zrI maDuMtAnu manovaijJAnika dRSTibiMdu ane sAjikatAnA darzana ApaNane jhagamagamAM thAya che. temanI nikhAlasapaNAnI chApa emane maLanArane prathama darzane ja paDe che. saurASTranA www.umaragyanbhandar.com Page #901 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka navAditAmAM temanI AgavI ane aneAkhI, saraLa ane bhAvavAhI zailI jUdIja tarI Ave che temanI sarjana zakti ajoDa che. lAbhazara veNIzaMkara rAvaLa:- vaDhavANu taraphanA vatanI che, ema. e. sudhanA abhyAsa karyo che. temanA zuA lekhA, zAradA, strIjIvana, jIvana mAdhuri, akhaDAnada vigere sAmAyikrAmAM pragaTa thatA rahyAM che. navalikAnA sAhityayathA-vasuMdharA, pataMgIyu, pratikSa', pathika, kavilAka ityAdI bhAratIya sAhitya saMsAramAM pragaTa thayA che, AkAzavANI uparathI temanI kAvya racanA ghaNI vakhata prasArIta thAya che. navalakathA tathA sAhityanI spardhAmAM ghaNA ja inAma meLavyA che. kAvya jagatamAM temanuM AgavuM sthAna rahyuM che. jayatibhAi dhAyAiH-okhAnA vatanI zra jayaMtibhAi dhAkAine lekhanakalAne bhayapaNuthI zekha che. khAsa karIne TUMkI vArtA, kaTAkSikA, kAvyeA nATikA gujarAtanA keTalAMka sAmAyikA raMgataraMga, sujAta, nUtanagujarAta vigeremAM avAranavAra prathAya che temanI eka suMdara vArtA hamaNAM ja naceva mAM pragaTa thai che. jAhusena sudarANI:-mahuvA taraphanA vAdhanagaranA vatanI che, Aje te khetI ane sahakArI G33 temanuM khAlyakALanuM jIvana amadAAdamAM pasAra muMbaI yunivarsITInI enTransa parIkSA pasAra karIne thaelu. teoe bhAvanagaranI phUDa hAiskUlamAMthI vaidya dinakararAya kezatralAla 'mInapiyAsI': temanu' muLavatana cUDA, janma jetapuramAM thayeA ela. bhAvanagaranI zAmaLadAsa kAlejamAM-prIvIyasanA vargamAM dAkhala thayA. te krolejanA prIvIyasanA vargamAM parIkSA pasAra karI gujarAta kaoNlejamAM InTara sAyansanA khI sI pI esa. sudhInA abhyAsa che. prakI sAhitya grupamAM dAkhala thayA. tyAra pachI bhAvanagara AvIne zAmaLadAsa kaeNlejanA InTara ArTasanA vargomAM dAkhala thayA te trijJAna cheDIne 1935 mAM itihAsa ane arthaza stra laI zAmaLadAsa 1lejamAMthI bI. e. kayAreka yAreka lakhe che. AkAzavANI uparathI prasArita thatA vArtAlApa Ape che, sAmAyikAmAM pazu lekhA lakhe che. temanA prathama kAvya saMgraha varSAjala tAjetaramAM ja pragaTa thayA che. 5 khI jagata uparanA ghaNAja uMDo abhyAsa che. kheMgALa-bAgAyata ane phileAse phI e emanA khAsa viSaye che. thayA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat pravRttimAM paDayA che paNa acapaNanA sAhityane zekha e nathI thayA. bhUtakALanA zUravIra puruSonI jIvana noMdha avAranavAra lakhe che. bhASA upara sArA evA jANyu che. nItimattA pramANikatA vigere uccattama vicAro dharAve che. lAgaNIvALA ane nisRhi vyakti che. zrI pIlAla mAdhavalAla mahetA - AjathI lagabhaga ardhI sadI ane dasa varSe paDelAM amadAvAdamAM temanA meAsALamAM vi. sa. 1962 te vaizAkha suda 2 ne mudhavAranA rAja janma thayA. pachI gujarAta krAlejamAM je eka varSa rahyA te daramiyAna temane pre. asAtA pAsethI ane pre, sutarIyA pAsethI je prakRti viSenuM jJAna maLyuM te temanA tyAra pachInA jIvanamAM khUsa upayogI ane rasamaya thayuM. gu rAta vrajamAM eka varSanA vijJA nanA abhyAsathI temane eka taddana navAja prakRtinA viSayamAM rasa letA karyAM ane te Aviculture e-le pakSI pAlananu niM.na. A zekhane lIdhe teo pote jemane pAtAnA gurU gaNe che te bhAvana garanA saddgata vaDanagarA nAgara gRstha zrI kaMcanalAkSa gIrAza kara desAi, je sagapaNamAM temanA banevI thatA vrata. temanA aMgata khubaja paricayamAM AvyA te www.umaragyanbhandar.com Page #902 -------------------------------------------------------------------------- ________________ c34 pakSI jagatanuM kaMIka navuM nokhuM jJAna teo temane kamITInA sabhyapade paNa cUMTAIne khuba ja namunedAra ApatA. temanA gurUne pakSI zekhIne kaMcana kAkAnA nAmathI oLakhatA hatA. teoe kaMcana kAkA pAsethI tyAra pachI teo amadAvAdanA kelIke mIlanA sArUM jagata jyAre bharanidrAmAM peDhayuM hoya tyAre zeTha sAheba zrI caMpakalAla sArAbhAIne tyAM temanA pleTa ane ane tenA ziSyomAM jema saMvAdane carcA khAnagI mU-gArDananA suparInTenDanTa tarIkenI kAmagIrI dvArA jJAna apAtuM te pramANe aneka akhaMDa rAte karelI. tyAra pachI teoe judI judI zikSaNa jagIne teoe prazna ane 'taranI paddhati pramANe zAmAM zikSaka tarIke joine kAma kareluM paNI aMgenuM samaya jJAna meLavelu AvAja gurujana baMdaranI garakaLa saMsthAmAM zikSaka tarIkenI kAmagIrI jevA hatA. zrI kapIndrabhAI mahetAnA bIjA guru karIne hamaNAM ja nivRtta thayA che.. sadagata jamAdAra hasanamIyAM jeo mama mahArAjA bhAvasiMhajInA cIDIyA khAtAmAM kAmagIrI karatA hatA. zrI jorAvarasiMha jAdava (ema. e) -judAM jAdAM sAmAyika ane nikAne pAne satata camakI zrI kapIdrabhAI mahetAnuM mitra maMDaLa-bhAvanagaranuM rahelA 24 varSanA navajavAna zrI jorAvarasiMha jAdave te vakhatanuM eka khuba ja prakhyAti pAmeluM-lITararI sa skRti ane itihAsanA khAsa viSaya sAthe gujagrupa hatuM. rAta yunivarsiTImAMthI ema. e.nI DigrI prApta karI mitronA sahavAse ne paricaye temane sAhityanuM che. teo lekavArtAo, vivecana lebo, huM parAMta kalA, saMgIta ne nRtya tara paNa zekha ne rasa nATaka lakhe che, ane bhajave paNa che hAsya ane umAM thayAM. kaTAkSa lekhe para paNa temanI kalama cAle che. temanI katio agrejI ane marAThImAM anuvAdita thavA lAgI teoe DroIganI InTaramIDIeTa ane iMTaramI che. kayAreka hiMdImAM paNa teo lakhe che. temaNe DIeTa parIkSAo paNa pasAra karI che. teonA atyAra sudhImAM lagabhaga 2000 jeTalAM lekagItanuM prakRtinA zokhane lIdhe temane dezI rAjAonA saMzodhana karyuM che. lekasAhitya ane saMskRti paranA paricayamAM paNa AvavAnuM thayuM hatuM. jemAM khAsa lagabhaga 200 u rota lekho prasiddha thaI cUkI che. nadhipAtra gaNuya tevAM-dhrAMgadhrAnA rAja sAheba zrI ghanazyAmasiMhajInA dharamapuranA mahArAjAnA pratApagaDhanA sadagata mahArAjA zrI rAmasiMhajI bahAduranA jhAlarA sane 1959mAM muMbaI mukAme maLela akhila pATaNa (bIjanagara )nA mahArAja sAhebanA ane bhArata lekasAhitya pariSadamAM gujarAta nA pratidhi thI tarIke hAjarI ApI hatI gujarAta sAhitya dhalapuranA mahArAja sAhebanA A raja DimAthI temane jeTaluM prakRtinA lADakavAyAM ja galI prANIo samiti taraphathI prasiddha thayelA lokasAhityamALA bhAga 2-3 ane 4 mAM bhAla pradezanA le kagItanuM viSe jANavA maLyuM teTaluM ja te vakhatanA rajavADAno saMpAdana karyuM che. temane priya viSaya sazodhanano paNa adbhuta anubhava prApta ie. che. ema. e. thAyA bAda amadAvAdanI senTa jheviyarsa tyAra pachI teo bhAvanagara zahera sudharAInI kelejamAM prAdhyApaka tarIke thoDAM varSo kAma karyuM che cUMTaNImAM svataMtra umedavAra tarIke cuMTAyA ane hAlamAM teo gujarAta rAjaya sahakArI saMdhamAM uttarottara kAmagIrI bajAvI. tenI te vakhatanI Doga prakAzana adhikArI tarIke kAma kare che ane sahakAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #903 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAptAhika tathA grAma svarAja' mAsikanuM saMpAdana pyArI mArI che. e kAvyo pragaTa thayelA che. temaja kAya sabhALI rahyA che. lokamAnyamAM sva. caMpakabhAinA mRtyu vakhate kAc pragaTa thayela. Ama " sI-jigara " vAMkAnerI vi tathA lekhaka che. zrI vazarAmabhAI lavajIbhAI vAdhelA :zrI vazarAmabhAInu vatana gAdhakaDA ( tAlukA kuMDalA) che, hAlamAM temanI umara 32 varSanI che ane zikSaka tarIkenA dhaMdhA kare che. temanA pitAzrI khetInA dhaMdhA karatA AthI teo zALAmAM niyamita rahI gujarAtI traNa cepaDIneA abhyAsa mAMDa karI zakayA. kArTumbika pari sthitinA kAraNe abhyAsa cheADI majUrI karavA javAnI pharaja paDI. thoDA samaya kheta-majUrI karI, tyAM gAma kaDA tA. zALAmAM paTTAvALAnI jagA khAlI paDatAM temanAM vidyA guru dhanezvara amarajIe hRdayanI lAgaNIthI sahAya karI ane temane tA. zALAmAM e jagyA upara nimanAka apAvI chelle Aje traNa gujarAtInA abhyAsamAMthI bejhIka TreniMga lejanAM e varSa pUrNa karI teo TreinDa zikSaka banyA che. te phurasadanA samayamAM khUNe-khAMcarethI jItAM, navA pustakA zAdhI teneA abhyAsa karavA lAgyA ane nAnAM nAnAM kAvyo lakhavA lAgyA. jene zizuvihAra prasiddhi ApI sahaTAra ApyA. temanuM keTaluka lakhANu cAMdanI, AnaMda, nUtana saurASTra ane pagadaMDImAM prasiddha thayu che. zro jeThAlAla cakubhAI pADiyA :-"sI - jigara " kavi tathA lekhaka che. vAMkAneranA vatanI che. te prajApati jJAtinA che. peAte cikSaka kSetre khaMtathI kArya kare che. tenI kRti kADhiyAvADamAM avAra navAra "sI-jigara' vAMkAnerI e nAmathI Ape che. teonI kRti 'kIle e latamAMthI cheDAvyA tyAre ! tathA e gayA ? te bhaNavAnA krADa' jevI vArtA pragaTa thaI che. uparAMta lAkhamAM kANuMbanAvyA tathA dIvALImAM beThe luM kAvya banAvelA te pragaTa thayelA, A uparAMta leka sAgaramAM hAya garIbI, priyA, priyatamA ke navavadhU tathA divALI tathA prabhu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 735. teozrIe hasta lekhita 10 jeTalA kAvyanA pustakA lakhelA che. (1) jigara lIlA (2) jigara lIgnAMjali bhA. 1-2 (3) jigaranI kAntI (4) lIkSA prasananI khe (5) jigarane gu jArava (7) jIvana kAvya (6) paddAnI (8) ciMtana vigere. kAvya pustakA lakhelA che. haju apragaTa avasthAmAM che. (9) jakhme--jigara hAla lakhAI rahyA che. prItamalAla lakSmIzaMkara vi H- bhUja (kaccha) nA vatanI che. khI e. sudhIteA abhyAsa che. gujarAta rAjyanA mAhitIkhAtAmAM surendranagara jillAnA mAhitI adhikArInA hAddo dharAve che khAsa karIne temanI pragatimAM mAnava svabhAvanuM adhyayana sAhitya sAdhanA, patrakAritvane abhyAsa, vakatRtva zakti, vahINI anubhava tathA vividha mAdhyamo dvArA prajAmAnasane laDavAnI dRSTie adhI khAkhaneAe mahatvanA bhAga bhajavyeA che. temanA jIvananuM sauthI yAdagAra va 1950nu jyAre temanu prathama kAvya zrI iMdulAla gAMdhIe temanA mAsika tithipUrNImAM pragaTa karyuM eja varSamAM strIjIvanamAM temanA gItene niyamIta levAnuM zarU karyuM. 1951mAM temanI prathama navalikA navacetanamAM pragaTa thai. 1954 mAM akhila kaccha sAhitya spardhAmAM kAvya mATe prathama pAritoSika maLyu ane eja varSamAM suNuM cadraka maLyA. 1957 mAM prathama kAvyasaMgraha nizcita dhA pragaTa thayA ane AkAzavANI sAthe karAra cayAM, ane 1959-60-61 mAM savitA tathA ArAma cejita www.umaragyanbhandar.com Page #904 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 931* vArtA spardhAomAM khIjI' InAma maLatu rahyuM. 1963 mAM prathama navalakathA graMtha kArezvara', 1964 mAM geAtra napIThanA zrImad jagadgurU graMkarAcArya mahA rAjanA ArzivA; sAthe zrI saMskRta kAryAlaya adhdha taraphathI sAhityAla kAranI mAnada upAdhI maLI. gujarAta sAhitya pariSadanA sabhya che, kacchanI saMkhyAbaMdha sAMskRtika pravRtti ane maMDaLeA sAthe saMkaLAyekSA che. hAla jhAlAvaDamAM sAhitya sabhAnA upapramukha che. prA.zvaralAla ve:-navI vidvAna abbApAnI peDhImAM IzvarabhAInuM AgavuM sthA che gujarAtI sAhityanA itihAsa upara kAvya prakAzananA prathama traNa ullAsa upara temanA pustakA uparAMta tAjetaramAM ja temanA nAnAlAlanA bhAvapradhAna nATakA uparanA mahAnibandha temanI yazasvI kRti che. dakSig bhAratanA saurASTrI upara temanA zodhagraMtha thayA che. IzvarabhAI svabhAve te tabiyate nAjuka che. temanI mRdutA ane sukumAratA temanI pratimAtA AgavA lakSaNA che. prA. ve mahenatu ane bhAre krika che. pragaTa temanI sakhyAbaMdha kRtie pragaTa thai cUkI che. gujarAtanA khyAtanAma lekhaka ane sAhityakArAmAM temanu Agavu sthAna rahyuM che. bhAvanagaranA sAhityika ane sAMskRtika pravRttinA praNetA che ugatA lekhakAne temAM dhaNI huka maLatI rahI che have mAtra saurASTranuM nahi paNa gujarAtanuM jhaLakatu zrI OMna che. dhIrajalAla jeThAlAla mahetA mULa tata varateja-bhAvanagaramAM kendrIya namaka ane sAbudrika rasAyaNika saMzodhanAtrayamAM eka vaijJa.tika tarAke. sAgaranA tathA nAna kacchanA raNunA khArA pANImAM rahela poTAsyamA kSArane sArI ane sarannatAthI meLavI zakAya te upara kAma karI Aje vaijJAtaka kSetre kula nahi te phula pAMkhaDI rUpe phALA ApI rahyAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ' temanI pragatimAM vijJAna triSaya upara uDA jJAnanA anubha ane vijJAnanA pusta! ane megejIna vAMcavAnI Teva mukhyatve che. A kSetramAM jUdI jAdI DIgrI prApta karI bhAvanagaramAM chellA 12 varSathI saMzAdhananA kSetra, A saMze.dhAlayamAM, Tebala solTa, DreTeDa kalasyama sIlIkeTa, poTAyama kaleArAiDa, peTAyama zAnAiTa vigere upara kAma karI sArI evI siddhi hAMsala karI che A badhA viSayeA upara dhaNuM sArU lakhI zake che aLavatarAya kALIdAsa zukla:- mULavatana pAlItANA. kendrIya namaka ane samurphika rasAyaNika sAdhanAlayamAM eka vaijJAnika tarIke mIThA udyogamAM vaparAtA kSArA banAvavAnI judI judI paddhati upara kAma kare che. A uparAMta davAmAM vaparAtA megsesDama eka sAIDa, mIlka ek megnesyA, megneTyama sIlIkeTa vigere khAvAnI paddanu saMzAdhana kAya karela che. kendrIya namaka ane sAmudriya rasAyaNa sazodhatAlayanA carcAsabhAnA chellA pAMca varSathI matrI che. sva. rAmubhAi Thakkara:- " saurASTra' sAptA hikanA patrakArittvanA eka tejasvI tAraka hatA. zrI rAmu kkara trIsInA gALanA " saurASTra " "rAzanI" tathA * phUlachAba'nA sapAdaka maMDaLanA agraNI sabhya eka hatA. " haLavA lekho " temanI kalamane vizeSa phAvatA. 'huM khAvA ane maMgaLadAsa ' nA leAkapriya khanelI lekhamALA rAmubhAinI ramatiyALa kame lakhAtI. Aje paNa e lekhamALAne sabhArAya che. e uparAMta zrI rAmubhAie keTalAMka pustako lakhyA che. sarasa anuvAdo ApyA che. philavijJAna kSetre paNu temaNe khyAti meLavI hatI. te sagItatA uDA abhyAsI hatA. tharDa samaya '" janmabhUmi " mAM paNa rAmubhAie kAmagIrI khajArI hatI saurASTranA khamIravatA, prApU ane prakhara patrakAratvanA dhaDataramAM zrI rAmubha,Ie ghaNA moTA phALA Apyo che. www.umaragyanbhandar.com Page #905 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adarza mahilAo kasturabA gAMdhIjIne jIvanapravAha tyAga, mahAtmAjInI chAyArUpa banIne temanI sAthe ne vairAgya ane saMnyAsa pratye abhimukha hatA. bAe sAthe ja rahetAM hatAM, e te ApaNe jANIe ja e pravAhane anukuLa ane ISTa mArge vahevA dIdhe. chIe noAkhalInA gAMdhIjInA pravAsa daramiyAna paNuM temAM aMtarAyo na nAkhyA. ane chatAM prasaMga AvatAM savinayasatyAgrahanA rUpamAM "ISTa aMtarAyo' UbhA manubahena gAMdhIjInI sAthe ja hatAM. karIne kasturabAe bApunA jIvanapravAhane aniSTa dizAe vahete paNa roke che. temaNe namra prArthanA - rojanA banAvanI nedha lakhatAM. bApu A nityanedha tapAsI jaI, emAM sudhArA karI pitAnI dvArA, somya Agraha dvArA ane nirUpAya heya tyAre sahI karI ApatA. e rIte manabahenanI rojanizIne AMsuo dvArA paNa bApune kaThera ane karkaza banatA rokyA che. bApunI vicakSaNa dRSTinI kaDaka kasoTImAMthI pAra UtarelI aNIzuddha nityadhi lekhI zakAya ane e kAraNe ja bApunAM aMtima varSone kalamamAM UtAravAnI pitAnI aMgata jarUriyAta mATe to bA sadA, - AkAMkSA sevanArA aneka lekhake e pramANabhUta aparigrahavrata pALatAM rahayAM che. e pAlana emane sAhitya mATe manubahena gAMdhInI sahAya lIdhI che. mana jANe sahaja ane svAbhAvika banI gayuM hatuM. A pitAne custa AzramavAsI mAnanArA ane manAvanArA, manubahena gAMdhInI nityanoMdhane amuka bhAga paNa pUjya banI sAdAI joine zaramAtA hatA. A to gujarAtImAM cha pustakamAM pragaTa thayuM che. bhautika parigrahanI vAta thaI. paNa bApu joDe rahIne bAe dhIre dhIre potAnI AkAMkSAo ane abhilASA mane gAMdhInI jIvanakitAbanAM pAnAM paNa keTalAM mATe parigraha paNa tajI dIdhuM hatuM. A tyAma te preka che? bAra ja varSanI nAnI vaye jela janAra sAce ja uccatama ane bhavya hate. hiMdu dharmanA saMskAra kasturabAmAM khuba UMDA hatA. saurASTra kadAca e prathama ja kizorI haze sevAgrAmamAM anya gujarAtanuM ane bhAratanuM gaurava samAna hatA. bahene joDe enI dharapakaDa thaI hatI ane pachI gAMdhIrUpI vaTavRkSanI virATa chAyAmAM vIteluM emanuM bApunI jIvatI jAgatI kitAba jIvana vividha anubhavena virATa vaTavRkSa jevuM manubena gAMdhI :-mahuvAne potAnuM kAryakSetra khIleluM che. manubena gAMdhInuM sAhitya ane bhAratanuM banAvIne rahetA. mahAtmAjInAM pautrI manubahena gAMdhI saMskAradhana che saunI majhIyArI milakata che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #906 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che che ja zI kaMTAsara che. vi. vi. kA. sahakArI maMDaLI. * che. 5. kAra ( tAre mahuvA ) (ji. bhAvanagara) sthApanA tA. 25-3-1936 rajIsTrezana naMbara : 103 oDITa varga 4 tA. 01-11-16 zerabhaMDoLa : rU. 215-00 anAmata phaMDa : rUA. 2658-49 benka lena : rUA. 22634-24 sabhya saMkhyA - 49 maMDaLI khAtara-bIyAraNa vigerenuM kAmakAja kare che. jIvana jarUriyAtanI cIjavastuo sabhAsadene pUrI pADe che. madhyama mudata-TUMkI mudata vigere sabhAsadene dhIrANa kare che -: vyavasthApaka kamiTi:(1) paTela vAlajI gaNeza (2) parazotama dayALa (3) zAmajI prAgajI (4) gaNeza ravajI ! = (5) odhA muLajI (6) kALu velajI (7) jerAma dayALa. hIrajI mAvajI paTela maMtrI paTela vAlajI gaNeza pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #907 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hasAbena mahetA bhAratIya strIoe anu- bahena mahetAnuM nAma gujarAta sArASTramAM asIma karaNa karavA yogya jIvana ApaNane haMsAbena mahetAnA samAjasevIkA tarIke jANItuM che. teo paNa prabhAsanA tejasvI vyaktitvamAMthI maLI raheze. pUrva pazcimanA jANItA desAI kuTuMbanA zrI haraprasAda udayazaMkara vizvavidyAlaye avalokIne varSonI tapathyane aMte dezAinA suputrI che. temaNe ema. e. sudhI abhyAsa bhAratanA gurjara pradezamAM vizvavidyAlayanI sthApanA karyo che. junAgaDha mATe racAyela ArajhI hakumata veLA emaNe karI che. temaNe nIDaratAthI temAM AgaLa paDato bhAga laI A svAtaMtrya saMgrAmAM jhaMpalAveluM. pachI te teo e bhaNyA, ucca keLavaNInI prApti mATe videza junAgaDha rAjyanI kAunsIlamAM pradhAna thayelA temane gayAM-zikSaNasaMsthAonuM nirIkSaNa karyuM. rASTranA paNa temanA bhAInI jema pitAjInI pAsethI muktisaMgrAmamAM yAhema kadI paDIne mahatvano bhAga pragADha vidvattA ane mAtAjI pAsethI sevA bhAvanA bhajavyo, sadAya smitabha" prasanna vadana, tejasvI prApta thayA che. gujarAtanI mahilA pravRttinA AgevAna netro ane kartavyaparAyaNa jIvanathI gujarAta gaurava kAryakara aneka abaLA, tyakatA vidhavA ane nirAlaI zake che. AryAtvanA ojasathI jhagamagatu emanuM dhAra bahenene AzirvAdarUpa banyA che. saurASTra ane vyaktitva dezavideze camakI uThayuM che. bhAratane gujarAtamAM temanI sevAo cirasmaraNIya banI raheze. sAMskRtika ItihAsa ghaDavAmAM, bhAtatIya saMskRtinuM prasAraNa karavAmAM zikSaNa kSetre apAyelI ananya durgAbahena :-te jANItA sarvodaya sevA ane janatAjanAtanA hita mATe bajAvelI kAryakara zrI AtmArAmabhAI bhaTTa ! dharmapatnI hatA. vizALa kAmagIrIne najaramAM rAkhI bhArata sarakAra temaNe svAtaMtra saMgrAma samaye aneka satyAgrahomAM temane gujarAtanA kIlasaka ane samAjasevikA tarIke bhAga lIdhA hatA. ane aneka vakhata jela yAtrA padmabhUSaNane mAnabharyo InkAba ApI sanmAna meLavI hatI. A kAryakara tarIke jIllAbharamAM karyuM che. emanA jIvunasAthI Do. jIvarAjabhAI mahetA nAmanA meLavI hatI ane sattAthI para rahIne samAja emanA mukhya dhyeya mAge eka banyA che. bane ane strI uddhAranA kAryo karyA hatA ekaja mArganA pravAsIo che. pachAtavarganI bahenamAM temaNe prasaMzanIya kArya vaDodarAnI mahArAjA sayAjIrAva vidyApITha ubhI karyuM hatuM bhAvanagara rAjaya vakhatanI aneka laDatamAM karavA pAchaLa bannee potapotAnI taponiSThA arpaNa temaNe AgevAnI lIdhI hatI. karI che. svarAja prApti bAda, strIonA ane bALakonA utthAnanI pravRttimAM, jallAbharamAM cAlatA samAjavakhate vakhatanI rASTriya laDatamAM, dezamAM, kalA - kalyANanA kendromAM rasa laIne, A pravRtti vikasAvI sAhitya ane anya saMskRtika pravRttione baLa ApavAmAM, jUnI rUDhIone daphanAvI daI navA jamAnA hatI. rAjakAraNamAM paNa temaNe sakriya rasa lIdho sAthe tAlabaddha cAlavA bahenone sAcI TheravaNI hato je jIvananI chellI paLa sudhI cAlu raheze ane mArgadarzana ApanArA. hate ane chatAM teo hamezA hAdA ane sattAthI padmabhUSaNa puSpAbahena mahetA-zrI puSpA para rahetA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #908 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * saralAbena trivedI -pIDha gAMdhIvAdI kAryakara saMvata ra011 nI sAlamAM paryuSaNamAM saMvatsarInA zrI zaMbhuzaMkara trivedInA dharmapatni saralAbenanuM vatana pavitra divase muMbaImAM temane nAnI uMmare svargavAsa bhAvanagara che. gAriyAdhArane pitAnuM kAryakSetra thayo che. paramAtmA AvA dhArmika ane sakhI benanA banAvyuM che. AtmAne parama zAMti Ape. vaDhavANuvALA phUlacaMdabhAInI sAthe bAra varSanI veNIbena jagajIvanadAsa jhaverI pAlItANA uMmarathI ja teo pIkeTIMgamAM jatA hatA 1930 nI temano janma sIhora vAsA trIbhovanadAsa pItAMdAMDI kucamAM mahAtmAjI sAthe paNa temAM joDAyA hatA. bane tyAM thayo che. temaNe potAnI putrImAM babhikALathI rASTrabhAvanAnA raMge raMgAI teo svarAjanI laDatamAM dhArmika saMskAra karyo che. pAlItANA zrI vijayajI joDAyA hatA ane rAjakoTa, sAbaramatI vagere sthaLe jaina garUkuLanA AjIvana ane sevAbhAvI zikSaka zrI 8 thI 9 varSa kaTake kaTake jelayAtrA bhagavI hatI. jagajIvanadAsa vIracaMda jhaverInA te dharmapatnI che. mArIyAdhAranI jAhera pravRttio sAthe saMkaLAyelA che. teozrI saMsthAnA bALake pratye mamatA ane sneha bhAva rAkhe che. potAnI zakita pramANe garIba sva. cacaLabena prAgajIbhAI zAha sIhara mANasane annadAna tathA nAnI moTI sahAya kare che temano janma pAlItANAmAM zeTha harIcaMda suMdara ane guptadAnamAM mAnanArA che. teNe sAdhu-sAdhvIjIe ane tyAM thayo che. bAlyakALamAM teNe zrI buddhisiMhajI pratye dharmarAga keLavyo che. potAnI bena tathA bhANeje jaina pAThazALAmAM sAro dhArmika abhyAsa karela che. bhAgavatI dikSA grahaNa karI che. kuTuMbamAM pitAnI sIhAranA dAnavIra zeTha prAgajIbhAI javeracaMdana te be putravadhune sArA saMskAra ApI : saMyukta kuTuMba dharmapatnI che. udAradila zeTha prAgajIbhAInA dareka prathAmAM mAnyatA dharAve che dhananA kAmamAM hamezAM sAro sahakAra ApatA hatA. nAnapaNathI suMdara ane saMskArI sAhitya dhArmikavRttivALA hovAthI sAdhu sAthIjI mahArAja vAMcavAne zekha hovAthI. vyavahAranA aTapaTA praznomAM tara, te bhaktibhAva rAkhatA hatA dInaduHkhI mANase buddhithI kAma karI tene sAce ukela lAva zake che. tarapha dayAbhAva rAkhI gupta sahAya karatA hatA. chellA pacIsa varSathI haMmezAM sAmayika karavAnuM pIstAlIsa varSanI nAnI uMmare temane muMbaImAM temane vRtta che. svargavAsa thayA che. potAnI janmabhUminI yAdagIrI aThAvana varSanI prauDha uMmara hovA chatAM te mATe temanA pati zeTha prAgajIbhAie pacAsa hajAranI Atithya bhAvanA rAkhI zakyA che. gaMjAvara rakama kharacI pAlItANAmAM caMcaLabena jaina ga, sva. kamaLAbena nAnajI boTAdarA zrAvikA upAzraya baMdhAvela che. (mAladhArI :-aneka kSetromAM kAma karyuM che, atyAre pAlItANA ejyukezana sosAyaTI tathA zrI je. kasturabA grAma sevAnuM svAvalaMbI kendra calAve che. sevA saja davAkhAna ane zrI buddhisiMhajI jaina mahAtmA gAMdhIjInI preraNAe je je anabha pAkazALAmAM temanI smRti mATe kAyamI tIthInI karAvyA e baLathI jIvana ghaDAtuM gayuM. rASTranA rakama prAgajI zeThe ApI temanI yadagIrI zALavI sainika thaI jela bhegavI, sevA karI, ne Aje rAkhela che. gAmaDane kAme lAgyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #909 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nama dAkhena ca pakalAla desAi muMbai. LOTER LITERISPY veNIbahena je. jhaverI pAlItANuA. pUjya zrI ha`sAthena mahetA { with courtesy of Lotte Mitner-Graf London ) sva. lalItAbena eca. trivedI bhAvanagara. zrImatI revAbAI harIlAla saMghavI AMkhanI hospITala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Irachki pUjya prabhAbahena paramAra muMbaI Kur ho sva. rUkSmaNIbena bI. joSI khATA A REVABAL EYES HOSPITAL MANUA www.umaragyanbhandar.com Page #910 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA saMta-ratnA zrI harihara munimahArAja bhAvanagara. zrI amRtasUrizvarajI | pAlItANuM. zrI dharmadhura dharasUrizvarajI pAlItANA, zrI gajAnana mahArAja | (gurUmaMdira-unA) mahaMtazrI devagirijI (ghelA somanAtha) maharSi prabhAzaMkara nAnabhaTTa vaidya (gaDhaDAvALA) sAdhu jJAnajIvanadAsajI mahaMtazrI gApanAtha. Shree Sudhamaswami Gyanbhandar-Umara, Surat gAMDala. zrI kanaiyAlAla vAdhANI (saMta kathAonA lekhaka) www.umaragyanbhandar.com Page #911 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA jAhera jIvananA ghaDavaiyAo zrI rasikalAla parIkha sva. baLavaMtarAya mahetA zrI jagubhAI parIkha zrI jAdavajIbhAI modI zrI ucharaMgarAya Dhebara zrI gaganavihArI mahetA che to A zrI prasannabhAI mahetA zrI nAnAbhAI bhaTTa zrI manubhAI paMcoLI (blekasa-pagadaMDInA saujanyathI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI devendrabhAI desAI www.umaragyanbhandar.com Page #912 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI IdulAla durlabhajIbhAI bhUvA zrI bAlubhAI mehanalAla mahetA saMbaI, zrI ena. sI. jhaverI muMbaI. muMbaI. zrI ratilAla viThaladAsa gosalIyA muMbaI, sva. kizanalAla harilAla saMghavI muMbaI. zrI kAntilAla mohanalAla kapAsI. muMbaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #913 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujA ApaNuM dezamAM svarAjya pahelAM dezI rajavADAM- joSIne rAjakoTa khAtenA rAjataMtranAM satyAgrahamAM enuM mApa kADhavA rAjakoTamAM javAbadAra rAjyataMtranI javA mATe rajA ApelI ane aneka vakhata yuvAna je laDAI thaI emAM emaNe bahenanI AgevAnIbharyo avasthAmAM caLavaLanAM gALAmAM temaNe jela bhegavelI. bhAga lIdhe ane je veThI jelamAM paNa badhI chatAye temaNe tenA nAnA bALakane hIMmatathI ucheryA bahenane baLa ApyuM pachI dezanA kAmamAM satata AvelA saMkaTono sAmano karyo. strIoe sAmAjIka joDAyelAM rahyAM. 1942 nI lokakrAnti veLA jelamAM ane rAjakiya kAmamAM bhAga levo joIe tema teo gayA gharakheraDA heDamAM mukyAM ane tyAra pachI mAnatA hatA ane tene kAraNe bhArata sAthenAM gInI, gAMdhIjInA Adeza pramANe kasturabA grAmasevAnuM kAma pAkIstAnI AkramaNa samaye kendra ane gujarAta laIne gAmaDe AvyAM. rAjyanA gRhakhAtane temaNe jaNAveluM ke strIo laDAyaka tAlIma meLavI hathIyAra dhAraNa karIne deza , zrama ane sevAno emane svabhAva hevAthI, sAmenA AkramaNamAM bhAga laI zake tevuM nathI je rASTriya daSTie gepAlanamAM khetImAM ane vastraudyogamAM bahene sazakta hoya te chAvaNImAM ghavAIne AvelA otapreta rahyAM. Aje 78 varase paNa pitAnuM kApaDa senikanI enakena rIte sevA karI zake. " AvI pote ja kAMtI le che, eTaluM ja nahiM paNa kuTuMbaneya yuha race sevA ApavA amAruM kuTuMba taiyAra che" madada kare che. sAmAjIka kSetre temanI evI mAnyatA hatI ke sva. lalItAbena haragoviMdadAsa trivedIH- strIoe samAjane parAdhIna rahIne bhIkSAvRtti ke. teo svabhAve namra, paragaju, sahanazIla ane premALa koInI maherabAnI para jIvana jIvavuM joIe nahIM, hatA. bhAvanagaramAM jAnI mANekavADI vistAra ke jyAM parata svAvalaMbI-udyoga ke zikSaNathI samAjamAM rabArI bharavADa bhAIone vasavATa che tyAM temaNe svamAnapaNe jIvuM joIe. I bahene eThuM temanA jIvanano moTo bhAga vitAvI temanA strI- anna ke dANA ke lugaDAlatA ApIne temane gulAmI samAjane khubaja madarUpa ane mArkedazeka banyA manodazAmAM jIvADavA karatAM tenA jIvanane udyogathI hatA. pagabhara karavA, potAnI rojIroTIthI potAnuM peTa bharavA tAkAtavAna banAvI enAM azirvAda meLavAya sva. lenDa Devalepa benkanA menejIMga DIrekaTara te ja stra pratyenuM sAmAjika RNa ApaNe adA zrI ema. ema. trivedI tathA bhAvanagara hospITalanA karyuM che evuM gaurava laI zakIe. jANItA DokaTara zrI mAdhubhAI trivedInA bahena ane che. ko-opareTIva benkanA siniyara inspekaTara zrI dIlIpabhAI ojhAnA mAtuzrI thAya. jIvana pachale bhAga temaNe ghaLA grAmapaMcAyata saMcAlIta bAlavADI ane mahilA maMDaLotAM vargo sva. rUkSamaNI bhAnuzaMkara jozI boTAda - calAvela ane te dvArA ghaNI bahenone gRhaudyoganI nAnakaDA brAhmaNa kuTuMbamAM kAzIrAma rAvaLane tyAM tene janma nesaDA gAmamAM thayo hato. 1937mAM tAlIma ApI che. samAjamAM ziSTa sthAna, pratiSThA, sAmAjIka kAryakara zrI bhAnuza kara joSI sAthe temanuM ane lekacAha - meLavI e emanAM AkharI jIvananuM lagna thayela. tyAra bAda eka mAsamAM temaNe zrI vyaktitva hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #914 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narabheruMvarabena caMpakalAla ajameramuLa dAmanagaranA, temanuM piyara jetapura dAmanagara 4. kAzIbenaH-lIlIyAnA sAhitya saMgrAhaka AjubAjunA pacIsa gAmomAM temanI khAtI hatI. ane vaidya zrI mehanabhAInA putrI kAzIbena nAnapaNathI temanI vaidakIya sevAo ghaNIja jANItI che. temanA ja A ja bhagavatI pratyenI AsthAvALA hatA. bhagavatIpUjana kuTuMbanI daza peDhIthI nagarazeThAi cAlI AvI che. e emane nityakrama hato. emanA vahAlasoyA pote dhArmika pravRttionA mahAna upAsaka hatA vIza svabhAvathI ghaNI bahenonuM eka saMsaMga maMDaLa jevuM varSa sudhI ghI nahi khAvAnI bAdhA lIdhelI gharamAM ubhuM karI zakyA hatA. nirAzA temanA mukha upara akhaMDa dI rAkhatA je Aja sudhI cAlu che. kadI dekhANuM nathI. temanI vyahavArakukSaLatA anukarasAta varSa sudhI anAja nahIM lIdheluM. dAmanagaranuM NIya hatI. bIjAnuM duHkha joI emanuM hRdaya dravI gaurava hatuM. uThatuM. temanI jJAtimAM teo saujanyamUrti gaNAtA Shastecco in samej edy phika TakAu majabuta vedharaypha ane sarva rIte saMpakAraka heya che. avanavA adyatana tathA vyAjabI bhAvanA sTIla phanIcara mATe saMparka sAdhavA vinaMti che. vil by nAra:zAstrI, , ' , * keLa:phekTarI: kaDache . raheThANa 60 'zAhaTIla kapALa rUkhaDIyA haimALa sAme, kAgaDI vADI, vedakarageTa polIsa cokI pArsa, bhAvanagara www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #915 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saurASTranA rAjakIya kAryakaro 4. baLavaMtarAya go. mahetA - 1865 nA ane dezabharamAM bhAre me. juvALa uThe. A juvAsapTembaranI 19 mI tArIkhe bhArata-pAkIstAna saMdharSa LanA eka bhAga rUpe, zrI baLavaMtabhAIe dholerA khAte daramyAna amara zahIdIne varelA, gujarAtanA sva. mIThA satyAgrahamAM bhAga lIdhe hatuM, je badala temane mukhya pradhAna zrI baLavaMtarAya mahetAnI agraNI be varSanI kedanI sajA thaI hatI. 1942 mAM "hinda rAjakIya netA tarIke, 40 varSanI ujajavaLa kArakIdI choDo" nI yAdagAra laDatamAM bhAga levA badala, zrI hatI. mahAtmA gAMdhIjIe te, sva. zrI baLavaMtarAya baLavaMtabhAIne traNa varSanI kedanI sajA thaI hatI. mahetAne, " kAThiyAvADanA bIja saradAra" tarIke bhAratanA rAjakIya jIvanamAM zrI baLavaMtabhAI gaNavelA, mahetAne sauthI moTAmAM moTo phALe, javAbadAra 19mI phebruArI 18 nA roja janmelA zrI rAjataMtra mATenI rAjasthAnI prajAnI laDatanA rAhabara baLavaMtarAya mahetAnI jIvanayAtrA ghaNI jvalaMta banavAne, tenI AgevAnI levAmAM rahele hate. hatI. teo jyAre muMbaI yunivarsiTImAMthI grejyueTa keTalAka varSo sudhI zrI baLavaMtabhAI akhIla bhArata thayA tyAre, mahAtmA gAMdhIjIe AdarelI asahakAranI rAjasthAnI prajAkIya pariSadanA maMtrIpade rahyA hatA.' caLavaLano nAda dezabharamAM guMjI rahyo hato. zrI zrI baLavaMtabhAI pAchaLathI A pariSadanA upapramukha baLavaMtabhAIne paNa A caLavaLane cepa lAgyo. paNa banyA hatA. bhAvanagara prajA pariSadanA AgevAna temaNe asahakAranI caLavaLamAM jhaMpalAvyuM, yuniva- tarIke temaNe javAbadAra rAjataMtra mATe, bhAvanagara sIMTInI DIgrI levAno InkAra karyo. alabatta, rAjyanA divAna sAthe vATAghATe karI hatI. teo pAchaLathI gujarAta vidyApIThe temane snAtakanI padavI bhAvanagaranI dhArAsabhAmAM cUMTAyA hatA. ane vidhi enAyata karI hatI. pakSanA netA banyA hatA bhAvanagaramAM relve karmacArI maMDaLanA saMgaThana A dhArAsabhAno bahiSkAra karavAmAM AvyuM maMtrI banyA. pAchaLathI temaNe harIjana kalyANa ane hatuM. jayAre javAbadAra rAjataMtra maLyuM tyAre teo mahilA keLavaNInI pravRttio hAtha dharI hatI. saradAra dhArAsabhAnA netA cuTAyA hatA ane bhAvagaranA valabhabhAI paTelanI AgevAnI heThaLa, nAgapura khAte prathama mukhya pradhAna banyA hatA. zrI baLavaMtabhAI jhaMDA satyAgrahamAM paNa zrI baLavaMtabhAie bhAga kAMgresamAM varSo sudhI sakriya rahyA hatA. 1948mAM lIdhe hatA, ane dharapakaDa vahorI lIdhI hatI A jyAre saurA'dranA ekamanI racanA thaI tyAre teo ja rIte, temaNe bAraDolInA satyAgrahamAM paNa bhAga tenA prathama nAyaba mukhya pradhAna banyA hatA. lIdho hato 1930 mAM mIThAno kAyado teDavA mATe, 1946 mAM te bhAratanI baMdhAraNa sabhAnA sabhya gAMdhIjIe "dAMDI kuca 'no kAryakrama amalI banAvyuM, cuTAyelA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #916 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1952 ane 1957mAM ema babbevAra teo jaMgamAM jhaMpalAvyuM. be varSa jelavAsa bhogavya, bhAvanagaramAMthI lokasabhAnA sabhya tarIke cUMTAyA hatA. 1942 mAM bhArata choDonI laDatamAM bhAga lIdhA ane teo kesa saMsadIya pakSanA maMtrIpade hatA ane pharI be varSa jelavAsa bhogavyo. 1946 mAM muMbaI lokasabhAnI aMdAja samitinA adhyakSa pade paNa rahyA vidhAnasabhAmAM cUMTAyA. 1948 mAM vaDodarA rAjayanA hatA. gujarAta rAjyanA mukhya pradhAna paNa banyA divAna nimAyA, 1949 mAM muMbaInA pradhAna maMDaLamAM hatA te pachI vidhinI vicitratA e ke barAbara be jAhera bAMdhakAmanA pradhAna thayAM 1952 thI 1956 varSe temanI A ujajavaLa kArakIdIe sutharInA sudhI muMbaI sarakAranA nANAMkhAtA uparAMta dArUbaMdhI dariyA kinAre soDa tANI. saurASTranuM gaurava hatA. ane udyoga khAtAnA pradhAna tarIke pharajo saMbhALela, te pachI gujarAta rAjyanA mukhya pradhAna banyAM. zrI ucharaMgarAya naDhebara:-saurASTranA ghA. saurASTra ane gujarAtamAM temanI sevAo ghaNI che. taramAM jemanuM AgaLa sthAna che te zrI DhebarabhAI rAjakoTamAM ve. I. e. ejansInI korTamAM vakIlAta zrI rasikulAla umedacaMda parIkha- jemanA karatA hatA. dezamAM rASTriya adelananA nagArA vAgyA pAsethI saurASTranA svAtaMtrya saMgrAmanI kaDIbaddha ene vakIlAtane tIlAMjalI ApI. 1928mAM 2i- vigate maLI zake che. jeoe lIMbaDI satyAgrahanA nA sainika banyA. te pachI kAThiyAvADa polITIkala praNetA ane saurASTranA eka aDIkhama rAjakIya kenpharansanA sekreTarIpade paNa rahyAM. 1947mAM gujarAta kAryakara tarIkenuM sthAna prathama haroLamAM meLavyuM che, pradeza koMgresanA maMtrI tarIke kAma karyuM. rAjakoTa tevA zrI rasikabhAI 1937, 1939 ane 194ranI satyAgraha vakhate traNa vakhata jelamAM gayA. 1941mAM rASTrIya caLavaLamAM agrabhAga bhajavyo hato ane chamAsanI jelayAtrA bhegavI hatI. 1942-45 mAM traNe vakhata jelavAsa bhogavyuM hatuM. 1948 mAM paNa jelamAM gayA. 1948 thI saurASTra rAjyanA saurASTra rAjyasabhAmAM pradhAna tarIke levAyA. 1952mAM mukhya pradhAna banyA. tyAra pachI akhila hiMda kAMgresanuM jhAlAvADamAMthI lokasabhAmAM cUMTAyA. saurASTra rAjayanA pramukhapada saMbhALyuM, gujarAta ane bhAratanI jUdI gRhapradhAna tarIke paNa kAma karyuM. 1954mAM saurASTra jAdI sAmAjika saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. rAjyanA mukhya pradhAna thayAM. 1956 thI muMbaI hAlamAM khAdInuM saMcAlana karI rahyAM che. rAjyanA mahesula pradhAna tarIke paNa sevA ApI. gujarAtanuM alaga rAjya thatAM gujarAta rAjyanA jIvarAja nArAyaNa mahetA- pitAnA gRhapradhAna tarIke paNa sevA ApI hatI. abhyAsakALa daramyAna dara varSe ke.leja skolarazI ane suvarNacaMdraka meLavIne tejasvI vidyArthI tarIke zrI manubhAI zAha:-saurASTranuM rAjya racAyuM nAmanA kADhelI. samAja sevAnI pravRtti paNa abhyAsa- tyAre nAnAmAM nAnA pradhAna tarIke je gaNutA hatA kALathI ja apanAvelI. laMDana InDIyana esa. nI te zrI manubhAI zAhe dilhImAM zarUAtamAM dilhI sthApanA karI iMglenDamAM hiMdI vidyArthIone naDatI kaletha ane janarala mIlsa kuka mAM uMcA darajajAnI muzkelIo aMge laMDanamAM khUbeza uThAvI hatI. jagyA upara bAra varSa kAma karyuM. saurASTramAM nANuM1915 mAM muMbaI AvI kansalIMga prekaTIsa zarU pradhAna thayAM, rASTriya laDatamAM temaNe ghaNI sevAo karI. 1921 mAM vaDodarA rAjyanA cIpha meDIkala ApI che. bhArata sarakAranA udyoga vikAsa khAtAnA ophisara tarIke joDAyA. 1932 mAM bhAratanA mukti- pradhAna pachI bhAre udyoga khAtAnA pradhAna thayAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #917 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1957thI bhArata sarakAranA udyogakhAtAnA pradhAna tarIke paNa sevA ApI che bhAre udyogamAM temaNe naherUnA svapnAo sAka karyAM, kApaDa udyogane duniyAmAM bIju` sthAna apAvyuM. nikAsa vyApAramAM navA zikhaza sara karI khatAvyA audyogika krAMtinA mazAcI tarIke ane Adhunika saurASTranA zilpI emAM temanuM nAma mokhare raheze zrI ratubhAI adANI:- gAMdhIyuganI khaDatala vyaktimAM zrI ratubhAInuM nAma mekhare che . 1930mAM abhyAsa cheADayA ane satyAgrahanI caLatraLamAM bhAga lIdhA ane jelamAM gayA. jelamAMthI bahAra AvI rAjakIya ane sAmAjika pravRttio zarU karI, 1942 mAM bhUgarbha kAyakara tarIke kAma karyuM, saurASTranuM rAjya racAyA pachI vikAsa ane plAnIMga khAtAnA pradhAna tarIke sevAo ApI. muMbai rAjyanA vIkeja paMcAyata ane kreTeja InDasTrIjhanA pradhAna tarIke paNa kAma karyuM. chelle gujarAta rAjyanA pradhAna maMDaLamAM paNa joDAyA. Aje jUnAgaDhamAM rahIne saurASTranI racanAtmaka pravRttione vega ApI rahyAM che. 1. zAmaLadAsa gAMdhI:-jUnAgaDhanI ArajhIhukumatanA saranazIna gaNAtA zrI gAMdhI muLa porabaMdaranA sAhitya ane patrakAritvaneA nAnapaNathIja zAkha jAgelA. gAMdhIjInI asahakAranI laData vakhate te leTavALAnA '"hiMdustAna" patramAM joDAyelA hatA, paNu temAM temane phAvyuM nakrieTale chuTA thaIne kathabhUmi nAme sAptAhika zarU karyuM, te pachI janmabhUmimAM paNa joDAyA hatA. " vaMdemAtarama '' paNa calAvyuM. saurASTra rAjyanA pradhAna ma`DaLamAM paNa temanI sevAo noMdhAyelI che. temanI kalama mulAyama nhAtI, tIkhI ane tamatamatI bhASAe temaNe brA pratispaSinA hRdaya ciMdhI nAkhyA hatA bhASA upara temane prabhAva sArA hatA. zailI lAkSaNika hatI ane kalpanA jyAre Icche tyAre bhabhukI uThatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat SAN vAMcana vizALa hatuM. gAMdhIjI ane saradAranA proti pAtra hatA. karAMcImAM maLelI gujarAtI sAhitya pariSadamAM patrakAritva vibhAganA teo ceramena hatA. mukhaine gumAstAdhArA lAvavAmAM temanA ghaNA parizrama che. vyaktitva adabhUta hatu`. vicArakta aneAkhI hatI. jIvanamAM kaDavA mIThA anubhave thayAM tyAre magajanI samatulA adbhuta rIte jALavI zakatAM. purUSArthI hatA, saurASTranI pragati mATe avirata zrama letA. zrI kAntilAla pI. zAha:- InTara ArTsa sudhInA abhyAsa paNu pAtAnI tIvra buddhimattAne kAraNe dhadhAmAM ane jAherajIvanamAM yazasvI siddhio hAMsala karI che. 1927 mAM muMbai khAte zIpIMga ejanTasa tarIke jIvananI kArakIrdInI zarUAta karI 1938 mAM jAmanagara khAte A ja dhaMdhA zarU karyo. haiyAukalata ane kuzaLatAthI dhaMdhAnA vikAsa thayA, ane e lAInamAM sArI khyAti meLavI. jAmanagara cembara eka kAmasa, jAmanagara, bAlkana jI mArI ane jAmanagara pI. enDa TI varkasa yuniyananA pramukha tarIkenI emanI sevAo jANItI che nyu lhiI senTrala ekSape pramezana eDavAijharI kAunsIla, lAipha insyu. korporezananA vesTana jhenanA jhenala eDavAIjharI kheDanA hAlAra trikAsa tathA keLavaNI kheDa nA ane rAjkATa vibhAganA spAr TI. etA sabhya tarIke rahIne sArI kAmagIrI ajAvI che. saurASTra smAla InDasTrIjha, kA-opareTIva benka alIyAbADA vidyA maDaLa vigerenA ceramenapade niSThAthI kAma karyuM. 1957 mAM muMbai vidhAnasabhAmAM sabhya tarIke cuMTAyA hatA. hAlamAM gujarAta sTe TrAnsapeTa korporezananA ceramena tarIke paNIja umadA sevA khanavI rahyAM che. jAtagaranuM, sau dranuM ane gujarAtanu gaurava che. www.umaragyanbhandar.com Page #918 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jAdavajIbhAi ke. modI :-bhAvanagara javAharalAlajInA vicAronI dhUna lAgI ne kegreisane jillA paMcAyatanA hAlanA pramukha ane bhAvanagara sainika thavAnuM mana thayuM, muMbaI pradeza koMgresanI jilA kesamAM baLavaMtabhAI mahetA pachInuM sthAna zAkhA muMbaI "bI" vaDe mAMDavI vibhAga kAMgresa dharAvatA zrI modInI saccAI, pramANIkatA ane samitinA sabhya tarIke joDAI janasevAnI dikSA sadabhAva mATe sArUe saurASTra paricita che. 1928 lIdhI sane 1937 sudhI A juvAne koMgrese je thI 1941 sudhI vakIlAta ane jAhera pravRttio, kaMi sepyuM te deza sevAnuM kAma karyuM te juvAna 1928 thI kAThiyAvADa vyAyAma pracAraka maMDaLanA eja AjanA zrI paramANuMdadAsa jIvAbhAI ojhA. maMtrI, 1938 thI bhAvanagara rAjaya pariSadanA maMtrI, sane 1937 mAM tabiyata bagaDavavAthI svarAjaya pachI jillA kesanA matrI, 1941 mAM parivAranI premabharI mIDI udha cheDI, mitramaMDaLa vyaktigata satyAgraha mATe jelayAtrA 1942 mAM cheDI ArAmano roTalo choDa, mahenata kavITa InDIyA age DITezanamAM, 8mAM bhAvanagara karI tabiyata sudharavA potAnI janma bhUmi unA rAjyanA mahesula pradhAna-eja arasAmAM saurASTra tAlukAmAM AvyA, tyAre keI jANatuM na hatuM ke rAjayanI eDamInIsTreTIva kAunsIlanA ceramena 48mAM A juvAna mANasa samaya unA tAlukAnI janatAne jillA kalekaTara, 50 thI 5ra sudhI saurASTra dhArA- agraNI banaze. te jatAgaDha jillAne agraNI kAryasabhAnA spIkara para thI pa6 sudhI keLavaNI temaja kara banaze. varSonI sevAne lIdhe gIranA mAladhArIo, jAhera bAMdhakAma khAtAnA pradhAna tarIke paMcoLI, garavI. gohele, Ahera, kAraDIyA, kaNabI, yazasvI kAmagIrI bajAvI. nAthadvArA TeslI borDa mArUkabhAra, harijano, kALI, ane pachAta vargathI gopAlaka saMdha, bhAvanagara keLavaNI maMDaLa, gAMdhI smRti mAMDIne unAnI vaNika brAhmaNa dareka kemanA haiye TasTa AvI anekavidha sAmAjika saMsthAo sAthe sadhI zrI paramANaMdabhAInI sevAnI sugaMdha ane saMkaLAyelA che temanuM Akhu e kuTuMba cUsta khAdI dilanI AtmiyatA pahoMcI che. dhArI che. pote kesanI zistane varelA che. rAjya lAvavA mATe je phanAgIrIne vArI | zrI paramANaMda ojhA :-mukta hAsya karatA tenAra sevAbhAvI izya bhAratamAM ? lenAra sevAbhAvI jutha bhAratamAM kegrese UbhuM karyuM pratibhAzALI puruSane jue eTale samajI levuM temAM zrI ojhAe paNa unA tAlukAmAM rahIne AmanAnA e paramANabhAI ojhA che. jeNe sthAna janatAne gulAmImAMthI mukata thavAnI vAta samajAvava - pada ke sattA meLavavA kadI nAnA sarakho paNa prayatna mAM mahatvano phALo Apyo hate junAgaDhamAM jyAre nathI karyo. chatAM AmajanatA kejhe che pakSa ane guja- navAbazA pIne suraja tapato hate. adhikArIe rAta sarakAre haMmezA agatyanA rathAne tene pasaMda navAbI mijAjamAM ane ThaThamAM rahetA hatA tyAre karyA che, te zrI paramANuMdabhAI jIvAbhAI ojhA unA tAlukAnI janatAne prazna zrI ojhA potAnI lokajIvananI preraNAtmaka hakIkata che. sevAnI zakitathI hala karatA hatA. svarAjaya AvyA bAda zrI ojhA jana sevAnAja ka mamAM gaLe DUba Arthika rIte saddhara evA mULa unA tAlukAnA rahetA hovAthI temanI khetI sukAI gaI, Arthika sImara gAmanA vatanI ne muMbaI vasatA unevALa rIte ghasAyA temanuM pazadhata aradhuM nAza brAhmaNa parivAranA eka navajavAnane sane 1929 temanA gharanI ciMtA izvarane soMpI dIdhI. svarAjayanA divasamAM pUjaya rASTrapitA gAMdhIjIne ane paMDita 19 varSa unA tAlukAmAM gAme gAma vADIe vADIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #919 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oIla enjine mukavAmAM AvyA ane unA tAluke saurASTranI zreSTha paMcAyata tarIke inAma gujarAta rAjayamAM prasiddha pAme. tyAre zrI meLavyuM hatuM. ojhAnI vADI upara pANInuM mazIna nahotuM pahoMcyuM gayA maMtrImaMDaLamAM temaNe kRSi ane nAgarika game te mANasa Ave tene jamADI madada karavAmAM pUravaThA khAtAnA nAyaba maMtrI tarIke kAmagIrI dhanyatA anubhavatA ughara ane khAnadAna lokasevaka bajAvI hAlamAM gujarAta rAjyanA khetI sIMcAIupara samagra unA tAlukAnI janatA, ane bAbarIyA vijaLI khAtAnA nAyaba maMtrI tarIke sevA ApI vADanI janatA gaurava anubhave che. hAlamAM teo rahyAM che. gujarAta rAjayanA vana ane mArga vAhana vyavahAra khAtAnA nAyaba maMtrI tarIke sevA ApI rahyAM che. zrI cittaraMjana rAjA -bacubhAI rAjAnA hulAmaNA nAme saurASTrabharamAM kapriya thayelA zrI zrI jayarAmabhAi ANaMdabhAI paTela - cittaraMjana rAjA eka garbhazrImaMta kuTuMbanA nabIrA saurASTranA goMDala najIka kelI gAmanAM kheDuta che. junAgaDha jillAmAM temanI peDhI lagabhaga be kuTuMbanA zrI jayarAmabhAI paTelano janma navembara roka junI che. zrI kAnajI bhavAnI peDhI junAgaDhamAM tA. 14. 1927nA roja brahmadezamAM svamAM thaye. ekadhArI 17 varSa ane zAhapuramAM zrI mAdhavajI hatuM. temaNe saurASTranI gujarAtI zALAmAM ane brahma- kAnajInuM presa 7ra varSathI junA ane jANItA che. dezanI mIzanarI skulamAM 11 dhoraNane abhyAsa karyo. tyAra bAda bIjA vizvayuddhane kAraNe temane savinaya kAnunabhaMganA divasomAM dezanA AgevAbhAratamAM AvavuM paDayuM. A pachI 1942nA rASTrIya nenI hAkalane mAna ApI temaNe InTaramiDiyeTa adelanamAM sainika tarIke laDatamAM phALo Apyo ane ArTasamAMthI abhyAsa paDato mUDa ane 1930mAM 1947 mAM AMbalA grAma dakSiNAmUrtimAM lekasevaka teo akhila bhAratIya kegreisamAM joDAyA. zrI bacu tarIkeno abhyAsa karyo, bhAI rAjAnI rAjakiya, sAmAjIka, Arthika ane sahakArI kSetre sevAo junAgaDha jillAnA gAmaDe gAmaDe zrI jayarAmabhAInI rAjakIya kArarkidIno prAraMbha jANItI che. mAthAM | mAra bha jANItI che. hAlamAM teo junAgaDha ji9lA ke-etemaNe jInA geDala rAjyanA kAyadAno bhaMga karIne pareTIva benkanA pramukha che. bhArata sarakAra niyukata pustakAlaye sthApavAmAM AgevAnIbharyo bhAga bhajavya roDa TrAnsaparTa lesana InkavAyarI kamiTinA ane tyArathI thayo. A pachI temaNe gAMDala prajAmaMDaLanI AkAzavANInA reDiyo eDIzana borDanA sabhyapadethI sthApanAmAM temaja goMDala rAjya pratinidhI sabhAnI pitAnI sevAo ApI rahyA che. lIlItakalA kSetre racanAnA kAryamAM mahatvano phALo Ape hato. A temanuM pradAna jANItuM che. lakhanaunI bhAta khaDe uparAMta jAmajutha yojanA viruddha le kamata pragaTa kaleja opha myujhIkanI kAryavAhaka samitinA vyakaravAne a de ne.mAM temaNe agragaya kAmagIrI padethI paNa zrI bacubhAi Aje sevA ApI rahyAM che. bajAvI hatI. saurASTra kheDuta maMDaLanA maMtrI tarIke zrI jayarAmabhAIe aDhI varSa kAmagIrI bajAvyA saurASTra oIla mIla onarsa esosIezana, bAda teo potAnA vatana kolakI gAmanI paMcAyatanA junAgaDha cembara opha komarsa verAvaLanA pramukhasthAsarapaMca tarIke cUMTAyA hatA 1954 thI 57 sudhInA tethI ApelI temanI sevAo paNa khUba jANItA A traNa varSanA gALA daramiya A kelakI paMcAyate che. svarAja pUrvenA junA samayamAM paNa junAgaDha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #920 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahamaMjananA zrI bacubhAI rAjA agraNI sabhya abhyAsa karyA pachI mahArAva zrI zrImaMta sayAjIrAva hatA. bhUtapUrva saurASTra rAjyanI vidhAna sabhAnA gAyakavADe temane 1937 mAM nyAyakhAtAmAM probezanalasabhya tarIke 19parathI 1957 mATe junAgaDhanI jana- sivila jaja tarIke nimaNuMka ApI ane temane vadhu tAe, . zrI zAmaLadAsa gAMdhI sAmenI sIdhI abhyAsa arthe IglAnDa mokalyA. vaDodarA rAjyanA hariphAimAM cuMTIne mokalyA hatA. javAbadAra rAjyata mAM zikSaNa ane paMcAyatanA pradhAna tarIke joDAyA. 1959mAM vaDedarA rAjyanuM - zrI vADIlAla DagalI :-jAhera kAryomAM zrI muMbaImAM joDANa thatA teoe muMbaI hAIkorTamAM DagalI cheka zALAnA abhyAsa kALathI bhAga letA prekaTIsa zarU karI hatI A kALa daramiyAna muMbaInA AvyA che. 1942nI laDatamAM temaNe amadAvAda ane myunisipala majuronAM yuniyana sAthe ane majurInA surendranagara vistAramAM kAma karyuM hatuM. surendranagaranI DitanI pravRttiomAM sakriya rasa lIdhe. saurASTragAsapAsanA vistAramAM tabIbI rAhata pahoMcADavAnuM rAjyanA pachAta varga kalyANa borDamAM paNuM temaNe rASTrabhASAnuM zikSaNa ApavAnuM, hADamArImAM sevA ApI hatI. temaNe gujarAta rAjya pablIka lekene madada karavAnuM kArya karyuM, . AdIvAsI AdivAsI savIsa kamIzananAM adhyakSa tarIkenI javAbadArI vistAromAM kAma karyuM. amerikA hatA tyAre bhAratamAM saMbhALI. ane lAgalagATa cha varSa sudhI saphaLatApUrvaka dukALa ane relasaMkaTanI jANa thatAM tenI rAhata mATe A kAmagIrI bajAvI. teo sAmAjIka ane zaikSaphaMDa ekaThuM karavA tyAM saMsthA ubhI karI ane tenA Nika saMsthAo sAthe saMkaLAyelAM che. amarelImAM pramukha banyA. kele calAvatI amarelI jIlalA vidya sabhAnA * zrI DagalI sva. nAnAbhAI bhaTe AMbalAmAM teo maMtrI che. sthApelI pAyAnI keLavaNInI saMsthA grAma dakSiNa A uparAMta teo vaDodarAnI mahArAjA sayAjI mUMtinA tUTI che. A uparAMta zrI DhebarabhAInA pramukhapade sthapAyelA zrI vaibhAI mahetA smAraka rAva yunivarsiTInI seneTanA 1949thI sabhya che. ane TrasTanA teo TrasTI ane maMtrI che. be karanI saMrathA gujarAta yunivarsiTInI seneTanA 1961 thI sabhya che nA Arthika trimAsika "jarnala opha InsTiTayuTa A uparAMta navI sthapAyelI saurASTra yunivarsiTInI opha bejasa"nA taMtrI che. A uparAMta teo salAhakAra samitinA paNa sabhya che. gujarAta rAjyanA Ayojana salAhakAra maMDaLanA zrI ratilAla tannA :-saurASTra rAjyanA sabhya che muMbaInI sa khyAbaMdha saMsthAo sAthe himAyatI ane prakhyAta berIsTara zrI ratila tannA saMkaLAyelA che. mULa rAjakoTanA. deza jyAre paradezI zAsana heThaLa gulAmI dazAmAM hatuM tyAre 1938mAM rAjakoTa satyAzrI rAghavajI levuM te temanI vidvatA ane sevAnA sAcA ane ucita Adara samAna che. grahathI rAjakIya pravRttinA zrIgaNeza maDiyArAjakoTa ane vidhAna sabhAnA adhyakSa temanI sarvAnumati satyAgrahanA divase mAM deDheka mahine rAja keTalI pasaMdagI karIne rAjya dhArAsabhAe gauravazALI jelana kArAvAsa bhogavyo. 1940nA duSkALa vakhate "praNAlI pADI che. * aspRzyatAnA anichanI samAja rAhatakAyanI gUMbeza upADI. paranI pakaDa chatAM zikSagu sAdhate calu rAkhIne 1940 thI 44 sudhImAM rAjakoTa sevA-maMDaLa teo bI, esa. sIela. ela. bI. thayA. ane rAjakeTa zaheranI judI judI majura saMsthAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #921 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgevAna banyA hatA. presa kAmadAra yunIyana, mIla noTIsa nIkaLI. paNa hAjara na thayA. chevaTe jamIne kAmadAra maMDaLa vagere dvArA cAlatI majAra pravRttimAM hararAja thaI pachI te kAThIAvADa ejansI, muMba rasa laI anekavidha praznonI patAvaTa karI hatI. sarakAra vagere dharapakaDa mATe raTa kADhayAM paraMtu te zrI tannA kAThIyAvADanI rajakIya samiti sAthe saMka- na pakaDAya te na ja pakaDAyA. A rIte cAra varSa LAyela hatA I. sa. 1938 thI Aja sudhI saurA- bhUgarbhavAsa sevyo e daramyAna kAzI vidyApIThamAM STranA rAjakAraNa sAthe saMkaLAyela che. saurASTranA jaine samAjazAstrane abhyAsa paNa karyo. 1947mAM anekavidha praznomAM atIzaya rasa dAkhavIne tene svarAja AvatAM vatana mahuvAmAM AvyA. paraMtu thoDA ukela lAvavAnI bhAre jahemata uThAvI rahyA che. zrI ja samayamAM jAnAgaDhanI ArajhI hakumata thaI ene tannA kogresapakSanA AgaLa paDatA netA hatA. chellA traNa karI zrI jazabhAI e laDatamAM gayA ane agrahisse varSa thayAM akhila bhAratIya kegresa mahAsamitinA ApI laData saphaLa banAvI. ematA jAhera jIvananA sabhya hatA. zrI tannA 1957mAM rAjakoTa zahera sudha- sIdho AraMbha 1948thI mahuvAmAM zarU thayuM. majura rAInA pramukha banyA ane Aja samaye pravRtti, kheDUta pravRtti, sAmAjIka prati vagere kSetramAM kogresanA prathama vatana ja rAjakoTa sudharAinI sattA emaNe utsAhabhera kAma zarU karyuM ane e paNa kabaje karI hatI. zrI ratibhAInuM vyakitatva virala te upADI lIdhuM. 195ra mAM prathama cUMTaNI mAM teo mahuvA vidhAnasabhAnI beThaka laDI saurASTra dhArAsabhAnA ane alaga saurASTranA prazna teo ane nirALuM che. virodha pakSanA dhArAsabhya banyA. virodhapakSamAM emane Aje koMgresamAMthI RA thayA che. AgevAnIbharyo bhAga hate. 1955mAM dIva mukita adilanamAM bhAga lIdhe ane satyAgraha mATe be mAsa zrI jazavaMta mahetA -mahuvAmAM emaNe jIma jelamAM gALyA. sesaTekasa AMdolana vakhate vidyArthI jIvana gALeluM. nAnI vayathI taravarATa ane paNa jelamAM gayela. anyAyane sAmano karavA tatpara rahevAnA guNee emane netA banAvI dIdhela. mahuvAnI vidyArthI pra. zrI jazubhAI 1949thI 1959 sudhI eTale ttiomAM mokhare rahetA tyAra pachI bhAvanagaranI dasa varSa mahuvA myuni nA pramukha pade rahyA ho. zAmaLadAsa kolejamAM dAkhala thayA ane bhAvanagaranI mahA myunisipAlITIe AjhAdI pachI je ddhi che vidAthI laDato ane vidyArthI maDaLamAM AgevAnI haMsala karI che tene sAro ane sacoTa - 1 bharyo bhAga bhajavele, 1942mAM pU bApue agre jevA sivAya AvI zake tema nathI suAra e hiMda choDonI hAkala karI. A lekakrAMtimAM eka pachI lokamata keLavI lekaphALAthI jAhera kAme karyo che te eka AgevAno joDAyA zrI jazubhAI koleja cheDI abhinaMdanIya che mahuvA keLavaNI sahAyaka samAjanI A laDatamAM kudI paDayA. paNa emane sIvA sAdI prasaMzA sarvatra thAya che. rIte pakaDAI kArAvAsamAM javAnuM pasaMda na hatuM. emaNe bhUgarbhamAM jaI agreja sarakAra sAme zrI chabIla mahetA:-42 varSanA zrI chabIladAsa baData calAvye rAkhI A vAtanI gadha jatAM bhAva- mahetA saurASTranA ge hilavADanA taravariyA ju nAnA nagara rAMjaye emanI dharapakaDa mATe voraMTa kADhayuM juthanA eka sabhya che jemaNe pitAnA sAthIdAra paNu varaTa rInuM baje? rAjaya kaDaka thayuM. emane sAthe rahIne mahuvA # 3ra sudhI 4 mAM sa gIta ke gIrI hAjara thavA ane nahitara jamIna hararAja karavA karIne saunA hadaya jItI lIdhA hatA mahuvAmAM kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #922 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatI pragatizIla juvAna mitronI pravRttimAM zrI teozrI cempIyana thayA che. saurASTramAM beDaminTananA bbIladAsa paNa nAnapaNathI AkarSAyA ane temaNe teozrI cempIyana hatA. teozrI ramatagamatanA acchA jAhera jIvananAM maMDANa karyA badhA mitro sAthe khelADI che. rAjavI kuTuMbamAM zobhe tevI abhyAsamaLIne mahuvAne saurASTranuM Adarza nagara banAvyuM niSThA paNa teo dharAve che. rAjakumAra kolejamAM mahuvA sudharAinA saMcAlanamAM temane phALe dhaNe sIniyara kembrIjano abhyAsa pUro karI teonI mahatvano che. zrI chabIladAsa A uparAMta ahIMnA muMbaInI savikhyAta elaphInsTana kolejamAMthI bI. sahakArI sapanA paNa agresara rahyA che. Ama te e. (onarsa) thayA pachI rAjakeTamAM abhyAsa karI temane mATe agrasara jevuM che ja nahIM divasa rAta ela. ela. bI. thayA. lokazAhI te pAyAne majabUta teo lokonI pravRtti mATe lokonI sAthe ja pharatA karavA, lokazAhIne sthira karavA ucca Adarza sAthe ghumatA hoya che. sane 1962 nI sAlathI jAhera jIvanamAM pravezI kriyAzIla dhArAsabhya tarIkenI yazasva' kArakIrdi yuvakheDUtanI majuronI pravRttimAM paNa temane bahu rAjazrIe saMpAdita karI che. rasa che. mahuvAmAM Aje cAlatI hospITale, zaikSaNika saMsthAo, vagerenAM phaMDa mATe saMcAlanamAM zrI chabIla- zrI pratApa zAha -pI. TI. nA TuMkA nAme dAsabhAino kALo khUba agatyano che. jAhera jIvanamAM mitravargamAM saMdhAtA zrI pratAparAya tArAcaMda zAhanI hevA chatAM temane ramatagamatane paNa bhAre zokha che rAjakIya kArakIrdI bhale bahu lAMbI na hoya paNa teo TenIsa, krikeTa ane svImIMgamAM khUba rasa dharAve atyaMta tejasvI hovAnuM svIkAryA vinA cAle evuM che. chabIladAsa mahetA bRhada muMbaI rAjya vakhate nathI. emanI kArakIrdI svasarjita kAkI: che. muMbaI vidhAna pariSadanA sabhya hatA ane atyAre nAnapaNathI ja emane rAjakAraNamAM rasa. 1942nI gujarAta dhArAsabhAnA sabhya che. hiMda choDonI laData vakhate emanI pravRttie emane keleja choDavI paDe evI paristhitimAM mukelA. yuvarAjazrI manaharasiMhajIH-gujarAta vidhAna abhyAsa pUro karyA pachI nAnA me Ta aneka vasAe sabhAnA sabhya yuvarAjazrI manoharasiMhajInuM nAma eka pachI benkamAM teo sthira thayelA, 1952-53 mAM sakriya dhArAsabhya tarIke saurASTramAM jANItuM che. bhAvanagara cembara opha komarsanA ma trIpade ane vartamAna rAjakAraNamAM pakSo je rIte vikasI rahyA che pa3-54 mAM myunisipala kAunsIlara tarIke cuMTAI temAM ghaNIvAra pakSanA hita khAtara prajAnuM hita kAma kareluM. paDatuM mUkavAne prasaMga Ave che. AvI paristhitithI alipta rahevA khAtara yuvarAjazrIe pakSamukta rAja. A badhAM samaya daramyAna beka kama cArIo kAraNane apanAvyuM che. yu rAjazrIne janatAe eka sarakArI karmacArIo sAmAjika pachAtavargo vagerenA acchA dhArAsabhya ane janatAnAM dukhe ne vAcA saMgaThana ane sahakArI pravRttimAM rasapUrmAka kAma karatA ApanAra tarike pichAnyA te pahelAM janatA yuvarAja hatA. zrI pratApa zAhe bhAvanagaranA vyAjabI prazno zrIne ramatagamatanA kSetre eka achA khelADI tarike age je jAgRti evI che te noMdha pAtra che. jANatI hatI eTaluM ja nahiM paNa cAhatI hatI. raNachadrophI mATenI sauSTranI TImanA kepTana banavA zrI masarIbhAI zAma:-zrI masarI mAI nAjAbhAI uparAMta muMbaI yunivarasiTImAM TenIsa (Dabalsa ) nA rAma khaDatala, utsAhI ane taravarATavALA cabarAka, 34 Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #923 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSanA navayuvAna kAryakara che. kezoda mahAlanuM bhATa lekanI Arogya viSayaka pravRttimAM uDe rasa sImarelI gAma temanuM janmasthAna nAnA AvA dharAve che. temane janasevA badala "sevAbhUSaNa'nI gAmaDAmAMthI AvatA A yuvAnane, mAdhyamika kakSAethI padavI paNa prApta thaI che. bhArata paranA cita zikSaNa cheDI, kuTuMbane madadarUpa thavA, nAnI evI ane pAkIstAna AkramaNa vakhate lekajAgRtinuM ane nekarIthI jIvanano prAraMbha karyo. paraMtu ATalAthI saraMkSaNanidhi samitinA maMtrIpade rahIne noMdhapAtra A yuvAnane saMtoSa thAya ema na hatuM. temanAmAM kAmagiri bajAvI hatI te vakhate saMrakSaNa bha DALa paDeluM hIra temane AgaLane AgaLa laI gayuM. e mATe eka ja divasamAM 3* telA senuM ekaThuM karyuM taravarIyA kAryakara yuvAna, nAnI nokarImAMthI AgaLa hatuM. tAlukA grAma rakSakadaLanA mAnada adhikArI che.. vadhavA lAge ane jIvananI lIlA sukI ane teo AkAzavANI'ne paNa pitAnI sevAo AkarI kasoTIo kha tapUrvaka pAra utArI AjathI aDhI ApatA rahyA che. eka saphaLa patrakAra paNa che. ane varSa pahelAM kezoda tAlukA paMcAyatanA pramukhasthAne gujarAta-saurASTranA khyAtanAma dainikanAM jAmanagara pahoMcI gayA. jillAnA pratinidhi tarIke paNa pharaja bajAvI rahayA che. atyAra sudhImAM gujarAtI sAhityapriya janatAne sahakArI kSetre A yuvAnanI najara ane pAMca saurASTranI khamIravaMtI kathAe the kabaMdha ApI che. vedhaka che. ane Aje e keze mahAla kharIda teo saphaLa vArtAkAra uparAMta navalakathAkAra paNa che. vecANa saMghanA pramukha tarIke saMdhanuM khUba suMdara saMcA lana karI rahyA che. grAma prajAnI khetI viSayaka lokonA prazno samajavAnI ane tene jhaDapI Arthika praznonI pUrI raga pArakhatA hAi zrI masarI- ukela lAvavAnI anekhI bUjha sajha dharAvatA A bhAI rAmanuM e dizAnuM kArya ujavaLa hoI teo yuvAna kAryakara e vistAramAM sArI cAhanA ane Aje kezoda tAlukA lenDa mArageja benkanA pramukha lAkamata prApta karI thayA che. zrI masarIbhAI rAma, yuvAna vayamAM eka pachI eka lokahita khAtara te haMmezA avAja uThAvatA meTAM pada prApta karatA jAya che chatAM teo nirabhi- rahyA che tethI temane lekene saMpUrNa sAtha ane mAnI che ane grAmajano sAthe, teomAMnAM eka sahakAra maLI rahayo che.' hovAne kAraNe, turatA tarata sAthe besI. teonA - zrI vajubhAI zAha:- gAMdhIvAdanI philasuphIne prazno samajI tenA nirAkaraNa arthe khuba mahenata jIvanamAM pahelethI ja utAranArA zrI vajubhAI zAha uThAve che. 19 varSe rASTrIya AjhAdI mATenAM saMgrAmamAM zikSaNa, zrI dolatabhAI bhaTTa :- jAmanagara jillAnA sAdhanA cheDI tyArathI leka sAdhatAnAM kAme lAgI AgevAna kAMgresa kAryakaromAMnA eka che teo jAma gayA che 19mAM varSathI Aja sudhI zrI vajubhAIne nagara jillA paMcAyatamAM sIdhI cUMTaNImAM bhANavaDa jIvana ItihAsa rASTrasevA ane jAgRtinAM ItihAsanuM mata vistAramAMthI bIna harIpha cUMTAI Avela che. eka aMga che. AjhAdInI laDAI e temanA jiva. ane jillA upAdana samitinuM adhyakSapadra desA taranuM ghaDatara karyuM, gadhIjInA aMtevAsIonAM traNa varSathI sabhALI rahyA che. jillA zikSaNu sahavAsathI temaNe lekasevAnI dikSA lIdhI che ! satinAM sabhya che. bhANavaDa maMDaLa kogresanA tyArathI AjasudhImAM saurASTra, gujarAta pramupa che. rAjakAraNamAM are rAjakAraNa ja zuM paNa samagra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #924 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jAhera jIvanamAM zrI vajubhAI zAhanuM ghara jAhera vadhu rAjakIya kSetramAM ane temAM khAsa karIne jIvanane dikSAmaMtra denArU sthaLa banI gayuM che. potAnI racanAtmaka kAryamAM temanI sevA ajoDa che. AkarSaka vakatRtva kTA ane vyaktitvathI tathA vicAronI spaSTatAthI zrI vajubhAI zAha yuvAnomAM svarAjya AvyuM ane bhAvanagaramAM prajAkiyA khUba jokapriya rahyA che. saurASTra dharAsabhAmAM gherA rAjyanI zarUAta thaI ane tyAra bAda saurASTranuM chanA dhArAsabhya tarIke ane 1962mAM gehala vibhAganAM rAjya astitvamAM AvyuM ane tenI "ba" varganA dhArAsabhya tarIke cuMTAyA hatA ane 1964thI gujarAta rAjayamAM ApaNuM dezanA baMdhAraNamAM samAveza kararAjayamAM paMcAyata, sahakAra ane myunisipAlITI vAmAM Avyo tyAM sudhInA be aDhI varSanA gALAmAM khAtAnAM maMtrI tarIke temaNe kuzaLatApUrvaka sevA ApI zrI jagubhAI kevaLa pitAnI Athaka kamANInA ' hatI. zrI vajubhAI zAhanI A uparAMta racanAtmaka bhege ja nahi paraMtu taMdurastIne paNa bhega ApIne kSetranI sevA paNa khUba nedhapAtra rahI che. saMkaH saurASTranuM arthataMtra vyavasthIta karavAnA kSetra 5 amUlya samiti, bhUdAna samiti, saurASTra racanAtmaka samiti sevA bajAve che. rASTrIya zALA TrasTa, vagere gAMdhIvAda, sa yavAda ane racanAtmaka pravRttione varelI saurASTra gujarAtanI zrI choTubhAI mahetA-jApharAbAda hAIskUlamAM aneka jANItI saMsthAomAM teo eka yA bIjI varSonI ekadhArI kAmagIrI ane anubhavane kAraNe rIte sevA ApI rahyA che. zrI vajubhAI zAhanAM temaNe A hAIkulane gujarAta bharanI anya meTI jIvanasaMgInI zrI jayAbahena zAha paNa dAyakAothI ane adyatana gaNAya tevI hAIskUlanI hoLamAM gujarAtanAM jAhera jIvanamAM khUba AgaLa rahyAM che pahoMcADI che gAmaDAnA. lekene akSara jJAna ApavA ane satata traNa cUMTaNImAM amarelI jillAmAMthI gAmaDe gAmaDe zALAo ubhI karI te maTe phaLo meLa lokasabhAmAM cUMTAtAM AvyAM che. lokasabhAmAM teo ane zALAo zarU karAvI Adarza maya ane saMyamI khUba AgaLa paDatAM rasa dAkhavI rahyAM che. zrI jayA- jIvanathI aneka leke saMsthAo temanA tarapha AkarSAI bahene paNa saurASTra rAjyanAM samayamAM nAyaba zikSaNa muMbaImAM sArA pagAranI lalacAvanArI ne karI mATenI maMtrI tarIke sevA ApI hatI. mAgaNIo thaI paNa pavitra jIvana ane a da vyakti tarIke ane sAthe sAthe khAsa karIne le kAnI zrI jagabhAI parIkha -svAdhInatAnI laDatamAM sevA karavAnI taka maLe e hetu mATe ukata tamAma uccakakSAnA ane kevaLa nisva rtha sevakanI je jaja mAgaNIo hoddAonI taka jatI karI eka bIjI saMkhyA hatI temAM zrI jagubhAI parIkhanI gaNanA aneka saMsthAo che judI judI rIte ja bArI thAya che amadAvAdanI kolejamAMthI je yuvAno temanI upara rahI che. jemAMnI mAchImAra sahakArI svAtaMtrayanI caLavaLamAM bhAga letA temAM kolejanA maMDaLInA ceramena, jApharAbAda kanjhayumarsa sToranA abhyAsanI prathama kakSAnI kArarkidI hoya evA vidyA sthApaka, sabhya, gujarAta matsyodyoga kendrIya sahakArI thaemAM zrI jagubhAI mokhare hatA. tyAra pachI saMsthAnA DAyarekaraTa, amarelI jIllA madhastha beMkanA vabhivAtanA dhaMdhAmAM joDAyA pachI paNa svAtaMtryanI DAyarekaTara, DuMgara, rohIsA tathA rAjulA suparavAIjha laDatamAM temane sakriya kALo cAlu rahyo ane jema yunIyana beMkanA pratinidhi tarIke, na gebI sadhanaasIlane temaNe potAnA kAyadAnI sevAthI saMpurNa kSetranA sabhya, vikAsa ghaTakanI che. sa. ne sanma, saMtoSa ApI nAmanA meLavI tevIja ba9 tethI harijana sevA samitinA sabhya, bacata salAhakAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #925 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samitinA sabhya, gAMdhI bhavana mAraka samitinA ate himatabharyuM zrema karyuM. pharI 1948mAM. kAzI pramukha, tAlukA koMgresanA pramukha, sArvajanika pustaka vidyApIThamAM joDAyA ane 14hmAM zAstrInI upAdhi layanA sthAnika pramukha, tAlukAzALA samitinA sabhya. meLavI parIkSAnA chellA varSamAM prAcIna hiMda rAjyataMtra, udyoga maMdira rAjadhAnI me. ka mAM sabhya tarIke viSaya upara nibaba lakhyo che. 1949 thI 1957. anekavidha pravRttimAM sakriya rasa laI madadagAra sudhI relavenA karmacArIonA maMDaLamAM kAma karyuM. salAhakAra vyavasthApaka vigere aneka jAtanI javAba- chele rASTrIya relve majadura saMdhamAM maMtrI. tarIke dhArI saphaLatA pUrvaka upADI rahyA che. temanI ekadhArI kAmagIrI bajAvI che. amarelI jillAnI sahakArI sevA, sAdu jIvana Adarzamya vyaktinI uMDI chApa pravRttinA pratA che.. A vibhAganI prajA samakSa che bI ratilAla suMdarajI zAha-vaDodarA rAjya zrI guNavaMtarAya sAkaralAla purohita - prajAmaMDaLanA amarelI prAMta prajAmaMDaLanA maMtrI tarIke janma ghoghA tAlukAnA bhIkaDA gAme 1919 nA ane amarelI jillA koMgresanA maMtrI tarIke kAma okaTobaramAM thayo hato. 13rathI rASTrIya caLavaLa kayuM vaDodarA rAjyanI vecANa verAnI laDatamAM tathA ane grAma sevAnA kAryamAM joDAyA hatA. prAmasevaka - zikSAnA prazno mATe temanI sAthe rahI laData vidyAlaya vardhAmAM eka varSa sudhI abhyAsa karyo che. ApI sane 1990 ane 1942 nI satyAgrahanI bhAvanagara mahuvA drAmanA bhADA vadhArAnA AdelanamAM te mAM bhAga lIdhe. AjhAdI pachI jUnAgaDhanI kAma karyuM hatuM. ArajhI hakumatamAM kArya kareluM hatuM. amarelI samartha vyAyAma madira, sArvajInika pustakAlayamAM, bIDI 1938-39 rAjakoTa satyAgrahanI banne laDatamAM kAmadAra maMDaLa, basanA kAmadAro, vepArI peDhomAM bhAga lIdho, jelavAsa bhoga laDatamAM temanA kAma karatA karanA yuniyana sthApyAM ane pramukha upara khUba mAra paDayuM hatuM ane trAsa vitADa, upapramukha tarIke kAma karyuM. amarelI jillA madhyastha hato chatAM teo aDanama ane aDaga rahyA. prajA saMdhanA DirekaTara, homagArDajha kamiTinA sabhAsada kamANI pariSadanA adhivezanamAM AgaLa rahI kAma karyuM. khAdI pheravaDa hAIskUlanA sTI, racanAtmaka gRhaudyoga ane avanitA abhyAsa karyA bAda bhAvanagaramAM grAme dhoma mahilA dinapravRttiomAM rasa lIdho. amarelI jillA pravRtti ane vAtAvaraNa ubhA karyA. beMtAlIzanA. prAthamika zikSaka saMdhanI sthApanA karI ane tenA adAlatamAM zarUAtamAM muMbaImAM rahI ane pAchaLathI pramukha tarIke Aja sudhI kAmagIrI karI. saurASTra, gujarAta ane rAjasthAnamAM kegresanA Adeza mujaba potAnI rIte mAIlanA vistAra mAM tAranA zrI valalabhAI popaTalAla paTela:-zrI vA. deraDao kApavA ane thAMbhalA ukheDavA, TreIne bhabhAI popaTalAla paTelane janma goMDala tAlukAnA upasAvavI ane lUMTavI, TapAle luMTavI, pilIma ya zA kolIthaDa game tArIkha 23-3-1923nA roja thayelo. lUMTavA vagere pravRttio karI. umarALAnI jelamAMthI temaNe prAthamika zikSaNa dhorAjImAM meLavI, arthazAstranA pIMDanI lakhaDI beDI sAthe ane bIjI vakhata viSaya sAthe 1947mAM bI. e nI upAdhi meLavelI. pAlIsa thANAmAMthI polIsa menenI vaccethI nAsI bI. e. thayA. 1949mAM temaNe ela. enna bI. ane TayA hatA. 1947mAM jAnAgaDhanI loka krAntimAM eca DI sI, bane DIgrI meLavI AgaLa ema.e. ArajhI hakumatanA senAnI tarIke zrI purohite zaurdha sudhIno abhyAsa pUrNa karyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #926 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 754 sahakArI pravRttinA UMDA abhyAsI tarIke ane pragatizIla kheDUta AgevAna tarIke teo pAyAnA kAryakara tarIke kAma karatA, saMdhanA pratinidhioe temanI sahakArI pravRtti pratyenI UMDI sUjha tathA nisvArtha bhAvanA joI temane A sapanu saMcAlana 1959-60 thI sepyuiM. Aje te saMdhanA pramukha tarIke cAlu ja rahyA che. sadhe temanI netAgIrI nIce apratima pragati karI che. zrI jayantibhAI vaDAdarIyA-meTAnA A vepArIe koMgresanA anekavidha kAmeAne peAtAnA karI temanI zaktine paricaya karAvye che. sahakArI ane saMsthAkIya racanAtmaka kSetre temanI vepArI buddhi prabhAnA paricaya karAve che. jillA paMcAyatanA pramukha thayA pachI jillA paMcAyatanI vividha pravRttio, jevI ke khetI, mAMdha grAma, vikAsa, zikSaNa, sahakAra, Arogya ane samAja kalyANa vagere pravRttiomAM teoe UMDA rasa laI pravRttione vega Apyo che. zrI vallabhabhAI phakta gAmaDAnA ja netA rahyA che tevuM nathI. teo zaheranI zaikSaNika ane anya sAmAjika pravRttiomAM pazumatI, sakriya rasa laI rahyA che zaherAnA audyogika ane Arthika vikAsa mATenA paNa temanA prayAse| jANItA che. AvA eka nikhAlasa, nirdeza, nirAbhimAnI ane nUtana rAjakATa jillAnA navajuvAna dhaDavaiyA zrI valabhabhAI paTela kuzaLa hIvaTakartA, benkiMga ane sahakArInA UMDA abhyAsI, za ane duniyAnA praznomAM UMDI sUjha dharAvanAra saccAIbharyuM rAjakAraNI ane mAnavatAthI bharyAbharyAM athAka lAkasevakane Aje te rAjakATa jillo AdarathI jue che. tvarIta kAma karavAnI temanI praNAlikAne kAraNe bhAvanagara lAla kheDanA pramukha tarIke, ji. kha. vecANusabanA pramukha tarIke, bhAvanagara jIllA paMcAyatanA pramukha tarIke temaNe je kAmagIrI bajAvI che. te prazasanIya che. Aja te jillA paMcA yatanA upapramukha che. sau kAI temanI sAme AdarathI jue che. jAhera kAyakarA ane vepArIo vacce te eka sAMkaLa rUpa banI rahyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI jorasiMha kaviHsAta gujarAtI sudhIne abhyAsa, khacapaNathI dharma ane AdhyAtmikatA tam sahaja rIte valaNa hAvAthI eka jaina muni sAthe eka varSa sudhI kaMDAra dehamana karIne rahyAM. pAchaLathI vaDhavANunA phulaca'dabhAIne maLyA ane temanA sahavAsathI mahAtmA gAMdhIjInA paricayamAM AvyA. e pachI satyAgrahanI laDatamAM temanA patni sAthe kheDAyA, temaNe khAkharecI, lIMbaDI, rAjakATa, dhroLa ane viramagAma satyAgrahamAM bhAga lIdhe hatA. ane sAbara jelamAM, yaravaDA jela, vIsa pura, rAjakATa, dhrAMgadhrA ane pAlItANAnI jelamAM sAteka varSa gALyA hatA. 1944 mAM mAnava rAhata maDaLanI sthApanA karI hatI. hajAro rUpiyAnA krALA karI duSkALa vakhate sastA anAjanI dukAne khAlI hatI temaNe kanyAzALA, leAMkazALA, jAhera pustakAlaya, vAMcanAlaya, zramazikhI, prIzibira vageremAM emanI sevA noMdhAyelI che. geAhilavADanA rAjakAraNamAM eka khAddeza vyakti tarIke Aje paNa tene lekA yAda kare che - zrI jorasiMha nArasiMha gehelaH-bhAvanagara jillAnI sahakArI pravRttimAM je keTalAMka agraNIonI sevA paDI che. temAMnA eka jasaparAnA vatanI zrI jorUbhAI gADela sAta gujarAtI ane traNa aMgrejInA abhyAsa paNa cheka zarUAtathI jasaparA pathakanA gAmaDAomAM eka talATI tarIkenI sAmAnya kAmagIrI daramyAna emaNe je mugI sevA karIne yazasvI kArakIrdI prApta karI ane sahakArI pravRtti dvArA gAmaDAnA vikAsa thavAnI enI ekamAtra sahAne kAraNe teo jillA leva%0 paDhAMcI zakayA che. www.umaragyanbhandar.com Page #927 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 755 - zrI prasannavadanabhAI mahetA-zrI prasanna relI hAIskUlamAMthI meTrIka sudhIno abhyAsa karyo, bhAinA jAhera jIvananI zarUAta 194ranI loka- hatA. ane tyarapachI pune pharagyusana kolejamAM krAMtithI thaI temaNe 1942nI bhAratanI AjhAdInI phasTa Iyara sAyansane ane pachI punA khetIvADI kolejamAM cAra varSamAM abhyAsa karI, sane 1942 mAM ' laDatamAM sAre evo phALo Apyo. theDA jalada kAryakramamAM bhAga lIdhe. gadhI sAhityano vigatavAra khetIvADI grejayueTa thayela che. khetIvADI grejyueTa abhyAsa karyo ane jema jema e sAhitya pacAvatA thayA pachI amarelImAM temanA dAdA svargastha rAjaratna gayA tema tema temanA vicAramAM gAMdhIvAdI buniyAda vIrajIbhAI zI dAse sane 1921 mAM sthApela vIrajI nakhatI gaI ane A vicAre rUDha thatAM ja gAMdhA. A . zIvadAsa enDa sansanI peDhImAM kamIzana ejanTa vAdI kAyama apanAvI kArya zarU kayA tarIke kAma karela che, ane sAthe sAthe amarelImAM A daramiyAna majura pravRtti tarapha temanuM mana DhaLatA temaja rAjasthaLI gAme je pitAnI khetI che tenA lAgyuM saurArASTra rAjayamAM zrI jagubhAI parIkhanA vikAsa mATe kAma karI rahela che. pitAnA kamIzana mArgadarzana nIce majura pravRttimAM paDavA mAMgatA kArya ejanTa tarIkenA tathA khetIvADInI mazInarI aMge karIne eka tAlIma varga zarU karyo. temAM zrI prasara dhadhe je sane 1904 thI cAlato hato tene vikajabhAi joDAyA ane saphaLatApUrvaka tAlIma lIdhI. sAvavA uparAMta jAhera jIvananI paNa zarUAta ke gresanA kAmamAM temane uttarottara saphaLatA maLatI * sane 1954nI sAlathI zarU karela che. ane teja gaI bhAvanagara jillA kogresanA maMtrI banyA. sAlathI amarelI jillA lokala borDamAM sabhAsada teonI kAryadakSatAnI pradeza ke grese paNa kadara karI tarIke temaja pramukha tarIke cUMTAI AvIne sane, ane pradeza kogresa samitinA maMtrI tarIke varaNI thaI. 1960 sudhI A varSa sudhI pramukha tarIke saMtoSa teoe sahakArI pravRttinuM kAma vizALa pAyA para kAraka te kAma karI A ji9lAnI sevA bajAkhela che. karyuM. che gRha nirmANa maMDaLIonA sarjanamAM temaNe viziSTa kAmagIrI bajAvI che ane gujarAta rAjyanuM - amarelI jilA lela borDanA pramukha tarIkenI kAmagIrInI sAthe sAthe sane 1954 thI amarelI pheDarezana banAvavAmAM paNa saphaLatA maLI che. saMkhyA jillA sahakArI benkamAM DAyarekaTara tarIke ane pramukha baMdha sahakArI jillA kakSAnI maDaLImAM temaNe kAma ta ke Aja sudhI kAma karI rahela che. ane A gIrI karI che ane keTalAkanA pramukha, upapramukha sahakArI benkane vikasAvavAmAM tanatoDa mahenata karI rahIna patAnI sevAne lAbha Ape che. : rahela che. ane keDInAra sivAya A jillAnA zrI prasannavadana mahetA jokasabhAnA sabhya che. vahI tamAma te lu o mAM A benkanI zAkhAo kholI, vaTanA anubhavI ane zistanA cAhaka che. svamAna, sahakArI maMDaLIone vikAsa karI rahela che. ane aDagatA, saMyama-niyama ane dhArmika saMskAranuM pAna te saMsthA A ji9lAnI khetI ane nAnA cheka gaLathuthImAMthI maLyuM che. ne saurASTranuM gaurava 3 udyogane vikasAvavAmAM paNa meTo phALo Apela che. gujarAta jaLa lenDa megeja benkamAM amarelI samAna che. ji9lAmAM DAyarekaTara tarIke cUMTaNImAM A sAlathI zrA kAkAdAsa mehanalAla paTela :-jama DAyarekaTara tarA ke caTAI Avela che. gujarAta sTeTa amarelImAM thayo amarelInI prAthamika zALAmAM ke- pareTIva benkamAM zarUAtathI ja DAyarekaTara gujarAtI cethA dhoraNa sudhI abhyAsa karI amana tarIke kAmagIrI sane 1962 thI InDIyana senTrala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #928 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oIla ena sIDa kamITInA sabhAsada tarIke, upaleTA lAyansa kalabanA upapramukha, ilekaTrIsITIDA amarelI keLavaNI maMDaLa je sane 1942 thI ama- sTeTa kensareTIva kAunsIlanA sabhya sTeTa, egrIkalyarelImAM hAIskala. miDalaskara, komarzIyala kalAsIjha rala komeDITI kamiTinA sabhya, jillA pUravaThA tathA prAthamika zALA calAve che. tenI menejIMga samitinA sabhya, jillA polIsa salAhakAra samikamITImAM sabhAsada tarIke, amarelI jillA vikAsabhA tinA sabhya, vigere aneka saMsthAo sAthe saMkaLAjenA taraphathI A cAra varSathI ATasa koleja sAyansa celA che. tenA prazno ukelavA ThIka jAgRti batAvI koleja ane AvatA varSathI kAmacala keloja cAle ane chellA daza varSamAM kesamAM kheMcAyelA yuvAna che te amarelI jillA vidyAsabhAnA jamIna saMpAdana lohImAM zrI dhAmIne samAveza thAya che. samitinA ceramena tathA bAMdhakAma samitinA ceramena tarIke kAma kare che, ke je mATe temanI dekharekha zrI bacubhAi (hamatalAla dAmodaranIce makAno bajAvavAmAM tathA kolejanA vahIvaTa ane rAsa zeTha ) boTAda teo samAja sevAnA kArya mAM dekharekha rAkhavAmAM aAAtathI kAma karI rahelA che. kAyama amAtyane bhAga letA AvyA che. kuTuMbe sukhI tA. 1-4-14 thI amarelI jillA paMcAyatanA pramukha vyavasAya khetI, jIniMga phekaTarI, vigerene vahIvaTa tarIke kAmagIrI bajAvI rahela che. calAve che. hAlamAM boTAda tAlukA paMcAyatanA pramukha che temane tyAM boTAda tAlukAnI grAma zrI ramaNIkalAla ke. dhAmI : rAjakoTa janatAnA prANaprazno ukelavA teo avirata zrama jIllAnA paMcAyatanA upapramukhazrI ramaNIkalAla dhAmI ** haye che. eTaluM ja nahIM paraMtu baTAdanI khetInI upaleTAnA jaNItA dhArAzAstrI che. dhAmIe vidyA paNa parA sAmAjIka saMsthAonI komITamAM ? kALa daramyAna netRtvanI tAlIma lIdhI hatI tema savA to sevAo ApI rahayA che. kogresanAM ananya bhakta che. ApI rahela kahI zakAya, jIllA sahakArI, sAmAjika, rAjakIya pate paMcAyatanA pramukhapade AvyA tyArathI temane ane zaikSaNika kSetre Aja teo pitAnI sevAo maLatuM vetana teo svikAratA nathI paraMtu A ApI rahyA che. akhila saurASTra paTela vidyAthI rakamamAMthI ardha rakama kAgresanAM kAmamAM vApare che. maMDaLanA maMtrI tarIke jJAtinA karivAje choDAvavA kinAre eka navA ane bAkInI rakama bimAra dardIone davA apAvavAnAM ane bAkInI rakama "i tathA zikSaNakSetre abhirUcI keLavavA yazasvI kAmagIrI kAmamAM vApare che jenI vyavasthA paNa bIjAne bajAvI che. spaSTa vaktA ane sAcI hakIkate rajU seMpavAmAM AvI che. te temanAM mATe gaurava levA jevI karavAmAM kayAreya koInI zehamAM taNAyA nathI, pitAne vAta jarUra kahevAya. bhakita parAyaNa vAra zrI ramaNIkabhAImAM utaryo che rAjakeTa jillA kesanA matrI, upaleTA kharIda svabhAve namuM saraLa ane sAdA chatAM samAjane vecANa saMdhanA pramukha, e. AI. sI. sI. nA khuba upayogI che. Adhunika samayamAM paNa teo sabhya. TuMbaniyojana rAjya kAunsIlanA sabhya deva ane maMdiranA darzanArthe niyamita jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #929 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidvAno, DokaTara, vaidyo, lAyansa ane roTarI pravRttinA kAryakaro ane je te kSetranI vyaktio tho chAlAla triAvanA zAha - bhagatamo giradhArAya harirAma (vIrapurasaMsAramAM keTalAka cirAga e hoya che ke je para jalArAma bApa nuM) jemaNe vAjapa ane varSathI kAje nijanAM te la vAparI, sadAya jayAprajabhA saMyamanI divAla racI che ane potAnA beyalakSI kare che A nirvata upane navI vAyara DeghavI jIvana dhArA tane preraNArUpa banyA che. saurASTra nI ' zakatA nathI. e mAyA-gAhanAM ja mane dhIre sAMskRtika tavArIkha pAM soTIyana prajAnuM viziSTa pitAnA mevA ne vApaNanA kaTALA ke hoMzathI guNoe bhAre huM mAna ubhu karyuM che. temanI khe che. e gRhastha hoya che paNa saMnyAsInI tIrthabhUmie keTalAMka ta ranonI je bheTa dharI temAM badAthI jIve che e vepArI hoya che. paNa pAra bhagatapIridhararAma bApAnuM nAma mere gaNI zakAya. emanA para upakAranA hoya che. e zAha hoya che. ra35' paraNAthI emane ubhI karavI teNIo dha' chata sevakadharmamAM sadAya zacatA hoya che. AvA pratyenI pUrI thatA ane rASTrabhakti che pratIti karAve eka niSakAma karmavegI tarIke bhAvanagaranA mA che. A TuMbanI sujanatA ane dilAvarInA darzana sevaka zrI choTAlAlabhAine dekhI zakAya khAdI. temaNe rAjapI ubhI karelI mAnavatAnI suvAsa bhaMDA aMtyajamevA, vilAyatI mAlane adhikAra prasarAvatI imAranA 3 thI thAya che. vilAyatI kApaDanI heLI. prabhAta pharI patha vAcanane nisahAya mANasanI muzkelI e pI ne samapacAra e emanI nijAnaMdanAM kAma hatA chatAM zrI ne hara hAtha je mANase saMpatti vAparI jANe che. TAbhAInuM eka kAma te kadI vIsaraze nahi evA viraha khAtmAo bahu ochA hoya che, te eka pasAmAM dardInI mAvajata karatuM metArIne vIrapuramAM AvelI jalArAmabApunI jagyAna nAre AveluM sevAmaMDaLa davAkhAnuM ! paLa saMcAlana ane suMdara vahIvaTa temanI niSThA bane dIpadaSTine AbhArI che. jalArAmabApAnA nAmano - zrI choTAlAbhAI sAdhucarita hatA caMdanakASThanI mahImA ane te jagyAnA khyAtI mAtra saurASTrajema 83 varSa sudhI sevA mATe kAyAM hasI ne gujarAtamAM ja nahi paNa dezabharamAM temanI rozanI e sudhI prasarI. teonA cha sihati hatA, parajanuM ajavALA pAtharyA che, jabAgamabApAnI prathA ane bhAna, pramANikatA, parAsara, udAratA bAtmasaMyama ne bhakitathI prAIne sekaDonI saMkhyAmAM AvatA dhamasahijatA, yAtrI ane saMgIe mojana-prasAda lIdhA vagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #930 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 758 na jAya tenI satata takedArI ane kALajI rAkhavAmAM che. sAdhu sevAnuM rUpa che. ane roTalAnuM pUnya che. Ave che. A dhArmika jagyAnI viziSTatA e che ke ema mAnanArA A udAra manavRttivALA kuTuMbamAM bheTa AvelI rakamane kevaLa jagyA mATe ja upayoga paramArthika jIvananuM spaSTa pratibiMba najare paDe che, karavAmAM nathI AvatuM. jagyAmAM bheTa tarIke maLatI rakamamAMthI jayAnI anivArya jarUrIyAtone pahocI zrI narendrabhAI nathavANI :-zrI nathavANI vaLyA bAda bacatI rakamane zikSaNa, Arogya ane 30 varSa pahelAM muMbaInI vaDI adAlatamAM dhArAanya sAmAjika-dhArmika pravRttimAM ITathI upayoga zAstrI tarIke taidhAyA hatA. svAta -yuddha 1932thaI rahyo che. pU. zrI giradharalAlabApAmAM rahelI '33 nA satyAgrahamAM teo jelamAM gayA hatAM. zrI. divyatAnA darzana temaNe karelA kAryo uparathI thAya nathavANIe rAjakIya pravRttimAM sakriya bhAga lIdho che. ' che. temanA samagra jIvana-kavanamAM pUrvasaMskAranI 1947nA ogasTamAM junAgaDha rAjayanI ArajhI utkRSTatA dekhAI Ave che. dhArmika ane zaikSaNika hakumatamAM teo kAyadA khAtAnA pradhAna hatA. pravRttio pAchaLa jIvana samarpaNa karavAnI abhisA- jAnyuArI 1950 thI mArca 1952 sudhI zrI thI ja judA ja hetuo mATe temaNe aneka TaTo nathavANI haMgAmI sAsadamAM seraTha ji9lA mAMthI cUMTaubhA karyA che ane A TrasTa taraphathI aneka vidha celA koMgresI saMsada sabhya hatA. te pachI teo sevAnI suvAsa prasarAvatI pravRttio cAlI rahI che. lokasabhAnA (1952-57) sabhya hatA. rAjakoTamAM zarU thayelI mAtuzrI vIrabAI mahilA 1955mAM tathA 1958mAM kaMpanIjha bilanI kelejamAM zrI giradhararAmabApAe pAMca lAkha rU jogavAIo viSe vicAraNuM karanArI saMyukata pravara uparAMtanI sahAya ApI che. je tenuM ujajavaLa samitinA ane aMdAja samitinA sabhya daSTAMta che ane kuTuMbanA jIvana saurabhanI pArAzIzI che. hatA. zrI nathavANI gujarAta rAjayanI Ayojana meraTha kSanivAraNa samiti taraphathI kSanivAraNanI pravR tta hAtha dharavAmAM AvI. kezodamAM TI.bI. samitinA sabhya hatA. te che InDiyana kAI- la hepITala zarU karavAmAM zrI giradharabApAe soraTha epha AphrikAnA eka sthApaka sabhya che. e kAukSayanivAraNane rU. 10000nI udAra sakhAvata karI nsIlanA te vakhatanA pramukha zrI baLavaMtarAya mahetA sevAbhAvanAnI akhaDa jItane jalatI rAkhI che sAthe temaNe 1960 mAM a..phrakAnA prayAsa zrI giradharAma bApAe lagabhaga pacIseka lAkhanA karyo hate. TrasTa samAja jIvananA judA judA tharanA le kenI zrI narendrabhAI eka zAMta racanAtmaka ane utkarSa mATe ubhA karyA che. chatAM mahattA nI kadI tejasvI kAryakara che. temanI pravRtti, AvaData koya vAMchanA karI nathI rAjakoTa khAte "setubaMdha' ane buddhimattA saMgIna che. atyAre muMbaInI vaDI mAtR vIrabAI mahilA koleja, bara'nAtha dhAme adAlatanA vadhArAnA nyAyamUrti tarIke se ApI dharmazALA tathA annakSetra mayugamAM dharma zALA tathA rahayA che. annakSetra che ane ka saMsthAo emanI preraNAne acANa vaidyarAja 9I pAMgaranI jatI hovA chatAM citramAM pote kayAMya che nahi eTalI parAkASTA e nirAbhImAnI paNAne , dha navanAdhava 2jIvanadAsa moDe che - sadaguNa keLavyuM che je kaI pUNadharmanuM kAma thaI purUSArtha, jJAna prAptinI dhagaza ane sakha parizramanA rahyuM che. e badhuM pU jalArAma bApAnA tapanuM phaLa pariNAme, mArI pragatinA so pAnAM bharI eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #931 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upa: Agavo ItihAsa sarjI zake che te mu. zrI vaidya paNamAM kADhI. aMdagInI kSitija para pahoMcatA pahelAM navanItarAya harajIvanadAsa mahetAnI jIvanayAtrAnA ja damanA rogI banI gayA ane eja bimArInA keTalAka pRSTho ApaNane kahI jAya che. bhoga paNa I. sa. 1999 nI sAlamAM thayA. sva. navanIdharAya harajIvanadAsa mahetAne janma emanA avasAna bAda ene vyavasAya emanA umarALAmAM thayelo. nAnI umare pitAnuM chatra gumAvyuM. putra nAraNadAse saMbhALI lIdho. temAM emaNe paNa mAmAne vyavasAya vaidyo ane kariyANAno heI cAra sArI pragati karI. pratiSThA saMpAdana karI, AjubAjunA aMgrejI sudhInA vidyAbhyAsa karI vaidyaka ane vana vistAramAM emanI pherama prasare e pahelAM ja e phUla , spatinuM pratyakSa jJAna saMpAdana karavAne purUSArtha 38 varSanI kumaLI uMmare ja karamAI gayuM. Aje . Aryo. saMskRta sAhityamAM vaidakanuM sthAna anokhuM paNa e mAnavInI pratiSThA kema evI namelI che hevAnA kAraNe jJAnapipAsu cha saMskRta bhASAne ke emanA putra kRSNalAla nAnI vayathI AkhI peDhInuM abhyAsa juvAnasiMha jazavaMtasiMhajI pAThazALAmAM saMcAlana karI rahyA che chatAMya "bhAra" che, lAge zarU karyo ane tyAra bAda sva vaidyarAja bhadrIzaMkara che. emanI prakhyAta kAThiyAvADI bAlAmRta sAgaThI rAmazaMkara bhaTTa pAse AyurvedikanA graMthanuM jJAna Aje e pitA putranuM sAcuM smAraka Aja paNa saMpAdana karyuM. saMvata 1974 nI sAlamAM potAnA bhAvanagaranAM AMbAcokanI javAbajAramAM racAyeluM che. nAnAbhAI zAMtilAla harajIvanadAsa mahetAne sAthe anya banAvaTe umerAtI jAya che. rAkhI svataMtra dhaMdho zarU karyo ane dhIme dhIme emAM svargastha cunIlAlajaganalAla mahetA- pragati karatA rahyA. thoDA ja samayamAM bALakonA ApabaLe AgaLa vadhI anyanA jIvanamAM yAdanA dardonAM niSNAta tarIkenI kIrti saMpAdana karI ane pagalA pitAnA sukRtyothI paDI jAya evA purUSo bALakanA dardI mATe 3 Aja paNa prakhyAtinI Teva AjanA jamAnAmAM khUba ochA sAM paDe che. bhAva. para biMra jatI kAThiyAvADI bAlAmRta segaDInuM garatA jANItA vakila sva. naMdalAla paramANu dAsa nirmANa karyuM. vaidyakiya dhaMdhA uparAMta vanati mATenuM mahetAnI chAyAmAM, zaizavathI ja mAtApitAnuM sukha sArU saMcAlana karyuM. temanuM vanaspatizAstranuM jJAna gumAvI beThelA zrI cunIlAlabhAIe emanA jIvananI agAdha hatuM. jyAre jyAre koI saMdigdha vanaspati - vikAsa mAtrAnA eka pachI eka se pAna sara mATe keIne zaka thatI temAM vaidyakiya dhaMdhAvALA karyA hatA. bhAIone teo sArU mArgadarzana ApI temanI zaMkAnuM sAcI rIte samAdhAna karI batAvatA. AvA bhAvanagaranI kapALa beDa ganA sekreTarI tarIke anupama jJAnane lAbha emaNe bhAvanagaranI jIvaNadAsa varSo sudhI emaNe sevA ApI. taduparAMta kapI prabhudAsa pAThazALAnA vidyArthIone junAgaDha gIranAranA jJAtimAM paNa vividha kSetre emanI sevA jANItI che. jaMgalonI vanaspati dazanathI karAvI ApyuM hatuM. Aja muMbaImAM vilepArlamAM sthapAyelA satsaMga maMDaLa' mAM rIte vaidyakiya cikitsAno temaja nidAnano lAbha emano phALo ghaNo moTo hato. dharma pratye emanI bhAvanagara tathA AjubAjunA gAmomAM sArI prazaMsA bhAvanA ghaNI uMcA prakAranI hatI ane jIvananI meLavI. rasa rasAyaNa, bhasmanI banAvaTanI vidyAmAM aMtima dha e citamAM prabhu maraNa sIvAya bIjI paNa temaNe sArI evI nipuNatA meLavI hatI. kazI ja vastune sthAna na hatuM maLyuM. emanA AkhI jiMdagI vaidyakiya jJAna saMpAdana ane sama- sAmAjika sevAe. bhakta 1, pare kAra vRtti, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #932 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kauTuMbika vAtsalya ane satata pravRttizIla rahevAnI heya nahi te temanAmAM rahelI zakti hoja ttie Aje paNa che anekanA jIvananI pragatinA vikAsa sAdhI zake tevI AzAspada che, bagasarAnI pathadarzaka banI anekanA haiyAmAM jIvI rahela che. lagabhaga saMsthAone temane A zaktine lAbha maLatuM rahe che. che. pagalAla cha. gAMDalIyA: pitAnA vaDavAenA gAma jetapurathI AvIne bagasarAmAM eka eka vanIya vibhUtiH -saurASTra bhUmi sadA khristI DokaTaranA davAkhAnAmAM kaMpAunDara tarIke sehAgaNa che. teNe Aja sudhImAM aneka vaMdanIya nokarI karanAra eka utsAhI yuvAna maganalAla bhitione janma Apyo che. yoga, aprAma, gapatIyAna' jIvana saurASTanA cetanavaMtA jIvananI ciMtana, dhama, nIti, sAhitya ddhA Adi kSetramAM eka yaza kalagI samu che. pAkAramAMthI Dema-2 khAje je kaMI pamata thaye brA jevAya che, te A banyA pachI bagasarAnA e yazasvI DokaTara tarIkenI vibhUtione AbhArI che. A ja evI ja eka karI labhI karanAra ane samAja jIvananA pratyeka vibhUti AcArya zrI vijayadharmadharadharabhUrIzvarajI kSetre AgevAnI bhogavI suvAsa prasAranAra DokaTara mahArAja, sAhebanuM jIvana khUbaja pragati ane bAzAonuM pratika che. bhArata svataMtra thayA pachI bagasarAnA prathama e tyAgI che. saMta che, jJAnanI gaMgA che ane myunisipAlITInA beDamAM pramukha tarIkenI sevA namratA tathA prayatAnI jIvatI jAgatI mUrti che. e bajAvI cukyA che, ane baha ragAmathI dhana lAvI sahune samabhAvathI nihALe che, sahanA kadayANanI bagasarAmAM kanyAzALA hospITaba vagere saMsthAonI kAmanA kare che ane nAnI-moTI aneka vyaktionA sthApnA karI che. ' saMzayenuM nivAraNa karIne, temanAmAM apUrva Ama zraddhAnuM baLa paDe che. e vaMdanIya vibhUninuM nAma chedarabAranA samayamAM paNa temanA sAthe deza AcArya zrI vijayadhama dhuraMdharasUrIzvarajI videzamAM sAthe rahI pitAnA tabIbI anubhave mahArAja. UMDANa prApta karyA che, vaLI svabhAvamAM rahelI saraLatA ane kalAgaNInA kAraNe ja baheALu pitAnuM saMsArI nAma dhIrajalAla had jama mitramaMDaLa dharAve che. pote dhAre te kAma pAra pADa- bhAvanagaramAM thaze. temaNe tera varSanI bALavaye saMsAra vAnI temanI lagana AvakAradAyaka che. saurASTranA moha choDa, pUjaya pitA pItAmbaradAsa sAthe lokasAhityanA paNa pAsI che. lokakavi bhakta kavizrI zramaNAvasthAno svIkAra karyo ane zAadhyayana tathA kAga, zrI merUbhA tathA piMgaLazI gaDhavI jevA ApaNuM cAritranimaNamAM pitAnuM citta paDyuM. dAdAgura thI kavionA teo parama mitra che. bagasarAmAM Apa vijayanemisUrIzvarajI mahArAja, dIkSa guru zrI samAjamAM temanuM sthAna hamezA sarvopari rahyuM che. vijayaamRtamarIzvarajI mahArAja tathA gaNivarya lenA saMparkamAM AvI pitAnI miSTavAnIthI sAmA zrI puNayavijayajI mahArAjanI pavitra nizrAmAM pakSethI kaMi ekaThuM karavAnI kaLA e temanI eka temaNe jJAna ane kriyA baMnene anupama vikAsa viziSTatA che. teo potAnI A kaLAnA baLe samAjanA sAthe teo zAstra -sihAnamAM pravINa thavA, khyA aneka kAma karI A pavA samartha banyA che. De. karaNamAM vizArada banyAM, kAyaracanAmAM kazaLatA maganalAla jI. gAMDalIyA bagasarA jevA nAnA kSetramAM darzAvavA lAgyA, darzanazAstramAM ajoDa pratibhAne, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #933 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricaya ApavA lAgyA, tathA tiSAdi anya sAMpaDaze. sAhitya, nItizAstra, vyAkaraNa vidyAmAM paNa naipuNyane camatkAra darzAvavA lAgyA. ane jyotiSanA prakhara abhyAsI ane vidvAna keIne kalpanA na hatI ke saurASTra bhAvanagaranA eka che. Aja betera varSanI umare paNa eka yuvAnanI sAmAnya sthitinA vaNika kuTuMbamAM janmele dhIraja mAphaka cAda kalAka kAma kare che. preraNA ane Ade lAla bALavayamAM tyAgI-vairAgI banIne Taka samayamAM zathI pAlItANuM, boTAda, amadAvAda, muMbaI vigeraja pAMDityanA kSetramAM ATale, prabhAva pAtharaze ! paNa * sthaLoe upAzrayo, jena derAsare ane dharmanI ImAkharekhara ! tema banyuM ane teNe hajAro hayAne chatI rate ubhI thaI che. hAlamAM pAlItANumAM zatrujya lIdhAM. temanuM sAhitya-sarjana ghaNuM vizAla che ane vihAramAM bIrAje che. teoe muMbaImAM jainasAhitya te vividha viSayane vizadatAthI sparzanAruM che. vadhaka sabhAnI sthApanA karI che A sabhAe Aja 1 sudhImAM 51 graMthe pragaTa karyA che. suri samrATa AcArya zrI vijaya nemisurIzvarajI:-mahuvAmAM dezI kuTuMbamAM janma thayo bALaka mahaMtazrI devagIrIjI:-zrI ghelA somanAthanA nemacaMda bhaNavA karatAM ramatanA zokhIna hatA yovanane hAlanA mahaMtazrI devagIrIjI vigIrIjIne janma AMgaNe vezavALatI vAne cAlatI tyAM eka ane ghelA somanAthanI pAse eka phalaga dUra pIpaLIyA prasaga baje saTTAno zokha lAgyo. ane eka divasa jemAM jemAM gAme thayela che. temaja gujarAtI temaja agrejI hArI javAthI jIvana hArI javA jeTale sa tApa jaya zikSaNa jasaNa mukAme lIdhela che temaja saMskRta che ane temacaMdabhAInA aMtaramAM dharmane nAda temaja saMpradAyika vidyAne abhyAsa temanA pUjya gujavA lAge mAtA pitAnI rajA maLe tema na hatI pitAthI viragIrIjI mahArAja pAse temAM paNa yukti pUrvaka rAto rAta uMTa upara svAra thaI mitra praviNatA meLavela che mahaMtInA moTAbhAI sevAsAthe bhAvanagara pahoMcyA zAsananA zaNagAra zAMta garajI hAlamAM umarALA gAmamAM zrI dhoLAnAtha mahAmUrti sAdhu pugamAM zreSTha zrI vRddhicaMdajI mahArAjane devanI jagyAmAM mahaMta tarIke kAma kare che. mahaMtazrInI dIkSA mATe prArthanA karI mAtA pitAnI rajA sivAya nImaNuka thatAM gRhasthAzramano, sapradAya anusAra tyAga e munirAja dIkSA ApatA nahAtA pite saM. karI phakata zrI ghelA somanAtha dAdAnA pUjana arca1945 jeTha sudi sAtame ya sAdhuveza paherI namAM samaya vyatita karI lAMbA samayathI Atma lIdhene gurUnA AzIrvAda mAgyA muni nemavijayajI kalyANa karI rahela che teo mahaMtazrI tarIke AvyA gurU senA ane abhyAsamAM lAgI gayA vidvAna pachI jagyAmAM ghaNo ja sudhAro vadhAro ane yAtrALu banyA 1960 mAM gaNi parathI vibhUSita karavAmAM mATe rahevA mATe tathA suvA besavA mATe tana teDa AvyA saM. 1964nA zrI jaina zvetAMbara konpharansanA mahenata karI A jagyAne ghaNuM ja ucca kakSAe adhivezana samaye bhAratabharanA jenenI hAjarImAM tIrtharUpa banAvela che yAtrALa bhAIo mATe annamunizrIne AcArya padavIthI vibhUSita karavAmAM AvyA kSetra khullu mukavAmAM Avela che. saurASTranA dareka sujJa jaina saMdhanA ghaDataramAM teozrIno mahatvano phALo che * bhAIone suvIdIta che. AcAryasUrizrI amRsUrizvarajI mahArAja :- zrI harihara muni mahArAja:-bhAvanagaramAM boTa nA vatanI 19 varSanI vaye jaina dharmanI dikSA eka chupe saMtaratna tarIke jANItA e che ane lAdhI dezamAM paNa bhAgamAM karavAno prasaMga keTalAe ziSya samudAya vacce nispRhI jIvana jIvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #934 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahelA zrI muni mahArAja AjIvana bAlabrahmacArI dhenuM sAhItya muMbaImAM tAjetaramAM ja prasiddha thayela che. bacapaNathI ja saMsArane vairAgya lAge, mAnava che. zrI kALubhAI khasiyAe pitAnI tamAma milkatanI jIvanane sAyaM karavA nAnI vayamAM ja manomaMthana rakama pitAnI jJAtinI boDIMgamAM arpaNa karela che. jAgyuM. dhArmika tIrthone pravAsa karyo, saMta mahAtmA (tribhavana kaTArIyAnA saujanyathI) enA samAgamamAM AvyA. varSothI monavRtta dhAraNa karela che, rAma sivAya bIjuM kAMI bolatA nathI. zrI kalyANajIbhAI sopArIyA:-zrI kalyANajAta jAtanA bhedabhAva nathI. meTrIkane abhyAsa jIbhAI ImAratenA bahoLA bAMdhakAma a genuM bahALu paDato mUkI rAmanAmanuM raTaNa zarU karyuM. Aja jJAna dharAve che. eka anubhavI konTekTara tarIke sudhImAM patriI roDathI paNa vadhAre rAmanAma lakhI mahavA ane gohilavADamAM sArI khyAti meLavI che. nAkhyA che. bhajana kIrtana ane satsaMga maMDaLamAM mahuvA sudharAInA sabhya tarIke, mahuvA guDajha TUMka temanI hAjarI acUkapaNe hoyaja, ghaNAja uMDa esosIezananA mAnada maMtrI tarIke, yazasvI sevA tatvajJAnI che. dInadu:khI mANasanI sevAmAM ane bajAvI che. keTarInA rAjaya sarakAra sAthenA yegasAdhanAmAM potAne samaya vyatIta kare che. temanA sabadha vacce AvatI jaTIla samasyAonA ukela sasaMgane lAbha levA jevuM che. lAvavA je kamiTInI racanA thaI che temAM sabhyapada dharAve che. kejekaTa lAInamAM vahIvaTI ane TekanIkala zrI narottamadAsa nAthAbhAI zeTha (mahuvA) sAna sAra heThane A kSetramAM ThIka pragati karI che. mahuvAnA jAhera jIvanamAM kiMmatI kALa ApIne mahAjananA AdaraNIya mahAnubhAva tarIke. myunisi. zrI amRtalAla muLajI kanADA - pAlIpAliTInA upapramukha tarIke, gauzALAnA TrasTI tarIke, tANAnI mALI jJAtimAM janma thayo. kuTuMbanI bAlamaMdiranA AdyasthApaka tarIke sArvajanika sAdhAraNa sthitimAM paNa abhyAsa-vAMcana ane nirAzrIta phaMDanA vyavasthApaka tarIke, zrI mahuvA keLa- sAMskRti pravRttiomAM otapreta thaI, pitAnA mIlanavaNI sahAyaka samAjanA upAdhyakSa tarIke temaja sAra svabhAvathI sonA pratipAtra banyA meTrIka jJAti samAja ke dhArmika saMsthAonA onararI sudhInuM zikSaNa mahAmusIbate meLavyuM. ucca zikSaNa saMcAlaka ke mArgadarzaka tarIke judI judI javAba mATenA thanaganATa bacapaNathI hatA jJAti / ja eka dArIo saMbhALIne lAkSaNika rIte bhAta pADatI sadagRhasthanI pretsAhaka lAgaNIthI ane abhyAsamAM sevAo pite ApI sahunI mAnArI lAgaNIonA pitAnI tejasvItAne laI ejInIyarIMga lAInamAM adhikArI banyA che. teozrInuM zubhanAma Aje pragatinA sopAna sara karavA izvare yArI ApI. paNu sahune heThe ane have ramI rahyuM che. jema jema pragati sAdhatA gayA tema tema vadhune vadhu vinamra banatA gayA, keLavaNInuM hArda samajI e jAta pravAsI:-vaDIAthI cha mAIla dUra dizAmAM ane kane sahAya karatA rahyAM che te B. E. Avela bheMsANa tAlukAnA gaLatha gAmanA vatanI zrI (Civil) thayAM tyAM sudhI vidyArthI pravRttio mAM kALabhAI basI jemaNe jagatanA aneka dezomAM netRtva laI pe tAnA vyakti:vatA darzana karAvatAM rahyAM. pravAsa karela che. je raziyAne pravAsa raziyAnI thoDo samaya nokarI karI paNa kAMIka karI chUTavAnA sarakAre sAmethI ja A jagata pravAsIne jevA maratha sevatA yuvAna haiyAne nokarI e baMdhana Ama traNa ApyuM hatuM. temAMnA jamata pravAsa rAba lAgyuM, kanADAM kansTrakazana nI sthApanA karI ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #935 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 ka0 5 . . . . . . . . . . e suSupta zaktie saMkhyAbaMdha bAMdhakAme nAnI preraNA ane hathiI 1949thI kensekaTa lAInamAM vayamAM pUrA karyA. zrI je. je. mahetAnI bhAgIdArImAM zrIgaNeza mAM Aja sudhI, vagabhaga vIseka karo bhAgIrathI e-cha kAM nI sthApanA karI, kAma vadhatuM rUpIyAnA kAme pUrA karyA. gujarAta ane mahArASTramAM gayuM. mAnavatAvAdI A yuvAna ucca vicAro sAthe temanuM kAma vistRta thatuM jAya che temanA nAnA vatanane bhUlyA vagara maMjhIle pahoMcavA temanA avirata bhAI bI. I. sIvIlamAM che. Akhue kuTuMba khUbaja prayatno zarU che. bhAvanagaranA saMskArI ane khAnadAna premALa ane saMskArI che. kuTuMbanA eka nabI zrI jayasukhalAla mahetA paNa temanI sAtheja bhAgIdArImAM samAnabhAve zubhaniSThAthI zeTha juThAbhAI morArajI - prabhAsa kSetranA kAma karI rahyA che. pustakamAM jene sAre e ullekha che te zrI juThA bhAI morArajI delavADAmAM eka jamAnAmAM khUbaja I rAmajIbhAI paTela -amarelI lokapriya AgevAna gaNutA, sAmAjika, rAjakIya jillAnA dhArI pAsenA sarasIyA gAmanA vatanI ane dhArmikakSetre paNa ja meTuM emanuM pradAna rahyuM paNa konTekaTa lAInamAM temanuM kAryakSetra ghaNuM ja moTuM AjanI peDhI temane yAddha kare che. navAbI kALamAM banatAM bhAvanagaramAM ghaNA varSothI sthira thayAM che, temanI hAka vAgatI e ja virala purUSa emanA putra meTrika sudhI abhyAsa paNa IjanerI buddhinA lakSaNa jAgaradAsabhAI jAherakSetre mUkasevaka gaNutA ane eka temanAmAM bacapaNuthI dekhAtA hatA. ucca zikSaNa dhArmika kAmane laI navAbIkALamAM jUnAgaDhamAM che. prApta nahi karyuM hovA chatAM A dizAmAM pitAnI mahIne kAramI kArAvAsa bhogavyuM hatuM. temanA buddhi pratibhAnA darzana karAvyA che. zrI savajIbhAI vArasadAra zrI virajIvanadAsabhAI delavADA ane unAnI paTelanI sAthe rahIne nAnI umaramAM kansTrakazananA anya pravRttiomAM mahatvanI sevA ApI rahyAM che. saMkhyAbaMdha kAmo pUrA karI saurASTramAM eka Age- paMcAyata ane sahakArI pravRttimAM mekhare rahyAM che. vAna kerekaTara tarIke jANItA thayA che. temanA 1960 nA TrolI satyAgraha vakhate jelavAsa bhogavyo hastaka thayelA khAsa kAmomAM zetru jI DAbA kAMTha hate. naheranuM arthavarka ane sIvIla varka, kerI ekaDakaTa, DolaphInsa navAbaMdara bhAvanagara, nezanala hAIve mora mejara lajA pathubhA saravaiyA - taLAnabIthI mALIyA, mALIyAthI sarajabArI, navAbaMdara- dAThA pAse rAjIyAnA vatanI. gIrAsadAra kemamAM bhAvanagara uparane kAunTara veiTa pleTaphorma vigere kuTuMbanI sArI sthitimAM ucca abhyAsa sudhI paheaneka bAMdhakAmamAM temanI zaktinA darzana karAvyA che. cavAnI sArI take sAMpaDI lazkaramAM joDAine rASTranI sevA karavAne thatamana Ta bacapaNathI hato. vidyArthIkALa zrI zAmajIbhAI zivachAI paTela -vala- daramyAna matagamatanI ittara pravRttimAM khAsa karIne bhIpura pAse zApuranA vatanI, bI, kema sudhIne krikeTa ane sIvIkArDamAM me khare hatA prasaMgopAta abhyAsa, vidyArthI pravRtti daramyAna vyAyAma pravRttimAM, ye jAyela khemudanI spardhAomAM tejasvItA batAvatA. rAjakIya caLavaLomAM. 42 nI muvamenTamAM, kemI gayA. bIjA vizvayuddha vakhate bhAvanagaranA mahArAjA ramakha, mAM zAMti arthe mahatvano bhAga bhajavya, sAheba preraNA ane AzirvAda meLavI hiMdI lazkaramAM paTela jJAtinA bALakanI keLavaNI ane sArI eve joDAyA. sAhasikavRttine laI bhAratIya chatrIdaLamAM . emanA kALo rahyo che. zrI mAdhavajIbhAI paTelanI . joDAyA, samaya jatAM temAM sArU evuM sthAna pAmyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #936 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 064 dezanAkAmI ramakhANA vakhate, kArIyAnI laDAI vakhate, jammu kAzmIranA mAmalAmAM jIva saTAsaTanA enka ek saurASTranI pratimAM temanI ajoDa krAya kSatAe mahattvane bhAga bhajavyo che. atyAre nivR prasaMgAmAM niDaratAthI AgevAnI bharyo bhAga bhajAtinA samayamAM kAyade vahIvaTa ane atha ane lagatA lekhA lakhe che. temanA dharanu AtithyasatkAra ajoDa che. kAThiyAvADI khamIrane dezabharamAM jhaLakAvyu, aneka anubhave, rAmAMcaka prasa Mge| ane temanA jIvananI preraNAdAI vAtA mATe juduM ja pustaka lakhavu paDe tevu che. zrI mAhanalAlabhAi dave :-zrI ve muLa luNAvADA taraphanA paNa svarAjya mATenI rASTriya caLavaLa vakhate amadAvAdamAMthI vakIlAta cheDI saurASTramAM dezI rAjayonI teAkarImAM joDAyA tyArathI ahiM potAnu vatana gaNyuM che. dezI rAjyAmAM rAjAnI gADI bAjumAMthI pasAra thAya te| mAthethI TepI Nu utArI levI paDe evI paristhitimA svarAjanI caLavaLamAM paDelA mANusAne aneka muzkelIo veThavI paDatI chatAM zrI davenI svataMtra prakRtti ane anyAya sAme na jhUkavAnA aNunama svabhAvanuM ghaDatara kema thai zakayuM te eka Azraya che zrI dave ane temanA patni manemA bahena sAthe maLIne sabhA sarabaMge. 5 dezI mAlanI hALI pIka TIMga vigeremAM mahatvatA bhAga bhajavyA hatA. asahu kAranI laDatamAM bhAga laI te emanI kitanA dana karAvyA hatA. vakIlAtane sameTI lai te pachI temaNe judI judI jagyAe vahIvaTItaMtramAM sevA ApI che. kAyadAnA Neja uMDA abhyAsa karI te jamA nAmAM kAyadA viSayamAM vaidyaka prakAza pADayo saurASTranA ekIkaNu vakhate hI TI sthiratA mATe leAkanetAenA sAMparkamAM AvA temaNe dhaNI ra yazasvI sevA bajAvI che. audyogika pravRttinA vikAsa mATe zrI davenA sUcanene svIkArI sarakAre kAyadAnI gUMcavALA nA kAme ukelyA. bhAvanagaranI sTeTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI jugaladAsa vI. mahetA H-vaiSNava saMpradAyanA anuyAyI hovA chatAM sarvadharma samabhAvamAM mAnanArA zrI jugalabhAimAM nAnapaNathI ja dhArmika zraddhA ane buddhinA camakrArA dekhAtA hatA abhyAsa daramyAna rASTrIya AMdolananA paribaLAthI zrI mahetA alipta na rahI zakayA. mahuvA yuvaka sa dhamAM joDAyA. potAnI kAryazaktithI saMsthAnA pramukha tarIke varSo sudhI rahyAM. bhAvanagara prajA pariSadanA sakriya sabhya banyA, rAjya dhArAsabhAnA sabhya banyA, sahakArIkSetre paNa se| ApI. maMDaLIe ane benkIMga pravRttinI sthApanA thaI khetI sudhAraNA, khALakonI keLavaNI, sasthAne arthika rIte saddhara karavA nakkara yojanA, anya sAmAjika pravRttimAM acUka hajarI ane mArgadarzana ane grAmaprajAne sAcu mA"na jemanA pAsethI AjasudhI matuM rahayu che te zrI mahetA mahuvA-gehilavADanu khare ja gaurava che. zrI ca'pakalAla gIradharalAla mahetA :amarelInA prakhyAta ane khAnadAna saddagRhasthazrI ane onararI mejIsTreTa zrI dhanajIbhAI dhoLAbhAinA kuTuM amAM janma lai khacapaNathI ja sAMskRtika ane sAmAjika pravRttione raMga lAgyo hato. kalAsaMskRti ane sthApatya ane pra!satA mAtra zekhIta che eTalu ja nahi evI pravRttiomAM temanu mArga darzana, preraNA ane anya rIte sahAyabhUta thatA rahyAM che. amarelInI ekapaNu evI pravRtti hiM duSya jemA zrI ca'pakabhAi sAkaLAyelA na hAya, mArkeTIMgayArDa, www.umaragyanbhandar.com Page #937 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1765 bAlapustakAlaya, sArvajanika pustakAlaya, buka benka thayA pachI amarelIne pitAnuM kAryakSetra banAvyuM che. amarelI kaLa yuvaka maMDaLa, cembara opha komarsa. jAhera jIvanamAM sAro e rasa dharAve che. eTaluM greInamaracaMTa esosIezana, amarelI tAlukA pusta- ja nahi pragatizIla dRSTibiMduthI vicAranAra vyakti kAlaya, bAlasaMgrahAlaya, citala keLavaNI maMDaLa, che. dazeka varSathI vakIlAta kare karatAM karatAM rAjakArabhANajI vazarAma TrasTa, ratanabAI sevaka maMDaLa davA. mune paNuM eka mahattavanuM aMga gaNune svataMtra umekhAnuM, nUtana skula, ke ke. pArekha vidyAlaya. phoravarDa davAra tarIke dhArAsabhAnI cuMTaNI paNa laDayA hatA. skula. mahilAmaMDaLa, gauzALA. vigere aneka 1954 mAM lekasevAnI eka vakatRtva spardhAmAM prathama saMsthAomAM TrasTI, pramukha, upapramukha, sekreTarI ane naMbare AvI pitAnA vyaktitvane paricaya karAvyo menejIMga sabhya tarIke saMkaLAIne sevA ApI rahyA che. khUbaja umadA svabhAvanA ane sAhityika pravRche. samAdhAnakArI, manovRtti ane milanasAra svabhAva ttiomAM sahAnubhUti dharAvanAra vyakti che. che. temane Atithya satkAra benamUna che. alANA jusaba lAkhANuM :-mULa bhAvazrI divyAnaMdajI bAlAnaMdajI -ekalerAnA nagaranA vatanI kAyadAnA abhyAsa pachI vakIlAta karavAnI ghaNI icchA paraMtu te jamAnAmAM muslIma vatanI kelejano abhyAsa karI nAnI vayamAM ja (memaNa ) vepArI kema hoI bhaNavA tarapha ochI darIyAkAMThe moTAgopanAthanI jagyAmAM brahmacArInI vRtti. evA saMjogomAM bhaNyA ane bhAvanagara sTeITa jagyA upara chaeka varSathI bIrAje che. AdhyAtmika jevA vizALa manavALA rAjyamAM muslImo paNa uMcA vAMcana ane dhArmika karmakAMDa uparAMta AjubAjunA hoddA upara hoya tevI IcchA, tethI nyAyadhIza tarIke gAmaDAonI paMcAyata ane sahakArI pravRttimAM paNa nokarI zarU karI. IzvarI saMta kAMI judo ja hoya sevA ane mArgadarzana ApI lekazAhI yuganI sAthe kadama mIlAvyA che. che ne karImAMthI rITAyara thayA pachI vepAra karavAne badale jotiSa hastarekhA vigerene dhaMdho zarU karyo. zrA caMdrakAnta narottamadAsa trivedI - rananaMganI vaijJAnika asaro aMge salAha ApavAnuM trApajanA vatanI ane bhAvanagaranA jANItA eDavokeTa kAma kare che zrI caMdrakAntabhAI vakIlAtanA dhaMdhAnI sAthe potAne zrI kezavajI gopALajIbhAI :-calAlAmAM maLelA samAja sevAnA vArasAne 5 Na barAbara sAcavI dhArInI saDaka upara rokaDIyA hanumAnanI jagyA upara che jANyo che. keLavaNI maMDaLamAM sAro evo rasa le dharma zALA ubhI karavAmAM jemanI akhUTa mahenatane che. zahera sudharAI kogresa pakSanA ma trI tarIke yazasvI bhoga apAya che te zrI kezavajIbhAI bahu lAMbu sevA bajAvatA rahayA che TreDayuniyana jevI zaheranI bharavA nathI paNuM pitAnI haiyA ukalata ane A 5 anya saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. sAmAjika sUjhathI AgaLa vadhI bALakane keLavaNI aMpavAmAM sevAmAM agALa AvavAmAM mukhyatve temanI nikhAlasa sadbhAgI banyA che. samAjasevAnA dhagazavALA ane vRtta. mitrone sahakAra ane AtmazraddhA, temaja dhArmika pravRttiomAM agresara tarIke gaNAtA thayA che. kauTuMbika vArasAgata praNAlIkAne AbhArI che. prasaM. ke vyasana nathI. sAdAIne mUrti samA zrI gopAta saune upayogI bananArA dilera AdarI che kezavajIbhAInA putra zrI vinubhAI paNa evA ja zrI bhImajIbhAI meghajIbhAI paTela - nikhAlasa ane paropakAra vRttinA ane sevAbhAvI lIlIyA pAsenA pUjApAdaranA vatanI che. eDavokeTa sajajana che. lIlI teo rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #938 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GIF kutuba AjhAda:-kutuba 'AjhAda ' eTale dAudI vAharA samAja mATe eka vidyutanI garaja sAranArU nAma che, kAraNa ke dharmanA vadhu paDatAM AvaraNa nIce jIvatA samAjane sane 1957 mAM bhagasarA khAte akhIla bhArata samelana bharIne eka krAMtinA sarjake tarIke teoe NAja agatyanA bhAga bhajanmyA che. samAjanA vikAsane rUMdhatA khaLA sAme pratikAra karatI ane agni varSAvatI temanI zAyarI sAMbhaLavI e eka hAvA che. teoe 'lehInI khuztra" ''barabAdInA pathe" ane "Aga ane khAga' nAmanA pustakA pazu pragaTa karyAM che. chellA vIsa varSAthI akhabArI kSetre paNa kAmagIrI bajAvatA rahyA che. cha varSa sudhI pukAra nAmanuM mAsika, eka varSa sudhI eka philmI mAsika ane hAlamAM chellA 5dara varSathI tamannA nAmanuM akhabAra pragaTa kare che. 9 amarelI jIllAnA sarakArI vartuLamAM ane bagasarAnA jAherajIvanamAM temanu eka Tharela ane cArAka kAryakara tarIkenuM sthAna che. bagasarAmAM 5dara vaSa~thI koMgresa saMsthAnI lagAma temanA hAthamAM che. e vakhata sudharAInA kheDa'mAM upapramukha tarAke sevA bajAvI che, hAlamAM paNa te eja dAddA nIce bagasarAnI janatAnI uttama sevA kare che. potAnI jJAtinI aneka sasthAo sAthe sAMkaLAelA che, te sAmAnya abhyAsa karyo hai|vA chatAM keLavaNItA kSetre te uDA rasa dharAve che sevAbhAvi svabhAva ane kaTTara zatru sAthe paNa doratInA hAtha laMbAvavA harapaLe taiyAra rahetAM bhAi kutuba AjhAdanu mukha ane paradezamAM vizALa mitrama DaLa che. lekhaka, kavi, patrakAra, ane saMsthAAnA sUtradhAra evA aneka kSetre havAelA kuttuLa AjhAda eka AgavA vyaktitvano paricaya che. zrI bhogIlAlabhAi narasIdAsa vakIla oTAdaH temanA janma emAM eka khAnadAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sukhI kuTumbamAM sa. 1964 mAM thayA che. peAtAnI kuzaLa buddhithI ane kAyadAnA talasparzI jJAna vaDe ane potAnAM maLatAvaDA svabhAvathI eka sArA ane khADAza vakIla tarIkenI pratiSThA prApta karI ane sthAnika vakIlAta maDaLamAM prathama pagatinuM sthAna prApta karyu che. svabhAve sAjanyapUrNa ane anyane upayegI thavAnI vRttivALA che. sthAnika eTAda khAte moDha jJAtinA agresara che. meATAdanI zrI prabhudAsa geviMdajI mADha vaNika eDIMganI sthApanAmAM ane A saMsthAnAM saphaLa sacAlanamAM tee nA agatyanA kALA che. teoe A meTiMganI sthApanAthI Aja sudhI tenA matrIpade che ane A sasthAmAM abhyAsa karatA vidyArthIonAM utkarSa mATe ane saMsthAna vikAsa mATe je tatparatA ane mamatA dAkhave che te kharekhara praza'saniya che, temanI rAhabarI nice A saMsthA kAyama pragati sAMdhatI rahI che. meTAda tAlukA keLavaNI maMDaLanI eDahoka kiMma TInAM teozrI sabhya che. temaja mahAjananAM mAvaDI maDaLa paikInAM agresara che. eTAda khAtenI bhAjabhAi dharmazALA tathA mastarAmajI mahArAjanI dhArmika jagyAnAM dhaNA samayathI draSTIpade rahI sevA ApatA rahyA che. jAhera jIvanamAM evu manabharyuM sthAna pratiSThA apUrva buddhi kauzalpa, pratibhA sukhI ane gauravayukta jIvana hevA chatAM temano nirAbhimAna kRtti puSpavATIkAnA sumananI jema suvAsa prasarAvI rahI che ane lekArnA hRdayamAM mAna ane pritibharyuM sthAna meLavyuM che. temanuM Arika jIvana sarala, sAmya, dha'parAyaNa ane gupta sakhAvata bharyuM ane IzvarAbhimukha che. zrI klyANajIbhAi narottamadAsa bahetA:amarelI jillAnA DuMgara gAma ane A paMthakana cAlIsa gAmaDAMonI traNa traNa dAyakAothI avirata anasevA karIne " bhAI " nuM mahAmUlu birada meLavI www.umaragyanbhandar.com Page #939 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sImA janatAnA hRdayamAM aneruM sthAna meLavyuM che. uparAMta zrI amRtalAla merUbhAI raMgANI -zeDyuM gujarAta rAjyanI nAmadAra sarakAre paNa temanI sevAnI jyanI zItala chAyAmAM pAlItANA mukAme teozrI kadara karIne onararI mejisTreTa" (je. pI.)nI hADavaidhanI nadhipAtra kAmagIrI karI rahayA che. sIdhu, padavI enAyata karI. sAdhavI ane zrAvakenITrITamenTathI jaina samAjamAM DuMgaranA panotA putra suzIla dAnavIra bhAI zrI suMdara cAhanA meLavI rahayA che. pAlItANAmAM jamanAdAsa nAnacaMda mahetAe A pradezanA laka- samasta AkhI jJAti tathA brahmabhaTTa jJAtimAM varSothI hitArthe aneka janakalyANanI saMskAra sasthAo : phrI sevA Ape che. taddauparAMta pAlItANA tAlukAmAM kanyAzALA, bAlakrIDAMgaNa, bALamaMdira, davAkhAnuM, hADakAonA I mATe sArI sevA ApI rahayA che. sUtigRha, hAIkula vagerenI sthApanA mATe udAra hAthe A uparAMta zaheranI racanAtmaka, sAmAjika, tathA, hajAra rUpiyAnI sakhAvata karI che. A zabha kAryomAM dhArmika kAmagIrImAM gaNanApAtra Lo Ape che. mukhyatve ApanI preraNA, pretsAhana ane prayatno teo Apa baLe AgaLa AvyA che. ane temanI rahelA che. jethI ame gaurava anubhavIe chIe. dina-pratidina pragatI vaNathaMbhI. rahI che. hajI teo nAnakaDA DuMgara gAmane AMgaNe hAiskUla jevuM+dvivyA. temanuM kSetra viksAvavAnI bhAvanA sevI rahayA che. maMdira sthApavAnuM varSo jUnuM svapna siddha karIne. A badhI sArvajanika saMsthA para kaLaza caDAve che. ane zrI nAthAlAla nAraNusi gyAla - koI paNa jAtanA sthAyI phaMDa vagara AkAzavRttithI porabaMdaranA jANItA roTarIyAna zrI reyArelA samAjacAlatuM sArvajanika chAtrAlaya, sArvajanika davAkhAnuM sevAnA keIpaNa zubha kAma mATe ati utsAhI ane ane anya gAmAyata saMsthAo e temanI hiMmatapUrvaka samaya zaktinA bhAge paNa kaIka karI chUTavAnI netAgIrInuM zubha pariNAma che e jAhera karatAM garva manAvALA che. 1959 thI rASTrIyakaraNa pAmelA anubhavAya che temaNe anyane lokakalyANa mATe dAna jIvana vImA kepIrezananA vimA vikAsa adhikArI che. karavAnI preraNA ane protsAhana ApyA che. uparAMta te pahelA pitAzrInA dhaMdhAmAM besIne dhaMdhAne AgaLa ghara AMgaNethI paNa udAra sakhAvata karI che. zrI dhapAvyA hatA. paNa samAja sevA karavA thanaganI lamIbAI narottamadAsa sArvajanika davAkhAnuM tathA rahelA A yuvAna haiyAne dhaMdhAmAM cena na paDayuM. sva dhanakuMvarabAI narottamadAsa vyAyAma madiranI eka pachI eka sAmAjika saMsthAone baLavattara sa sthAo sthApI che davAkhAnAnA makAna, DokaTarazrIne banAvatA gayA. divyajIvana saMdha RSIkeza)nA pramukha raheNAkanA sagavaDa ApI ane daza varSathI pitAnA tarIke, InDIyana reDakrosa sesAyaTI porabaMdara zAkhAnA kha davAkhAnAnuM saMcAlana karI rahyA che. maMgaLa bhUtapUrva maMtra ane AdhasthAnaka tarIke, thiyosophIzerImAM lAdI jaDAvI lokone sagavaDatA karI che kala sA sA ya TI ble veTa phI le ja, naTavaravikaTarane raste vAva banAvI lekane pANInI sagavaDatA sihajI kalaba, haTakicara, purAtatva sa zAdhana maDa ApI che ane dareka prasaMgoe thatAM nAnA mAM navayuga keLavaNI maMDaLa, yuvaka koMgresa, AkhA dezanA lekalita kALAmAM udAra hAthe rakamo ApI che ane A kAnA pravAsathI meLavela anubhava ane rAjakIya, sAmAjika ane dhArmika evA aneka kSetra mAM temanI vekezanala saravIsathI ghaNuM lokapriya banI zrI kabANajIbhAI me. kharenuM sthAna dharAve che zakayA che. vidyArthI pravRtti-majhadU pravRtti ane nAnI che e divase paNa cAlyA jaze evuM eka meTI dezabharanI konpharansamAM temanI hAjarIe sUtra apanAvIne janasevA karyuM jAya che. siddhinA so pAna sara karAvyA che, Akhue kuTuMba Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #940 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 68 saMskArI che. temanA dharmapatni lalitAdevI InaravhIla tema gaDhaDAmAM kanubhAI jevI vyaktine maLavuM e paNa kalabanA sabhya che. eka lahAvo ja che. che. zrI praviNabhAI vI. gaDhIyA :-rAjarAjavaidyazrI kanubhAI prabhAzaMkarabhAI bhaTTa- keTanA prakhyAta kuTuMbamAM janmI zarUAtanI keLavaNI sva. maharSi prabhAzaMkarabhAI nAnAbhAI bhaTTanA suputra rAjakoTamAM laI karAMcInI amerikana DenTala kolejamAM rAjavaidya zrI kanubhAI prabhAzaMkarabhAI bhaTTa hAlamAM daMtavidyA prApta karI che. muMbaImAM che. ADatIyA temanA pitAzrInI AjJAthI gaDhaDAmAM ja dhavaMtarI sAthe DenTala sarjana tarIke kAma karI vadhu anubhava oSadhAlaya calAve che. ane temanA pitAzrInA ane nipuNatA saMpAdana karI vatananI sevAbhAvanAthI Adeza pramANe taLa gaDhaDAmAM paisA vinA niHsvArtha bhAve prerAIne porabaMdaramAM paNa potAnI sevA ApI rahyAM sevA kare che. zuddha AyurvedanI vAta ghaNI thAya che. che. saurASTra kemIkalanA onararI DenTala sarjana tarIke paNa zuddha Ayurveda zuM che te tyAM (gaDhaDA svAmInAmAM kanyAkuLa lahANuM begi tathA bAlAzrama vigere jovA maLe che. temanI traNacAra peDhIe AyurvedathI saMsthAomAM nisvArtha bhAve premapUrvaka sevAo ApI lekenI sevA karI che. tema kanabhAI paNa Ayurve. rahyAM che. pU. raNachoDadAsajI mahArAjanA ziya che. dane ja potAnuM jIvana mAnI lo kenI sevA kare che. leka sevAnA umadA dhyeyane najara samakSa rAkhI AjubAjunAM vistAramAM "kanudAdA" tarIke oLa. lohANA jJAtinA dAnavIra sadagrahasthAnA protsAhita khAtA rAjA zrI kanubhAI pitAne tyAM rajavADI sahArAthI daMtayajJo dvArA amUlya sevAo ApI che. sAghanI hovA chatAM khubaja sAdAIthI jIvana pasAra porabaMdaranI sAmAjika saMsthAonA prANasamAM kare che. ane dIlAvara dila tema ja vaidaka pratyenI che. bahoLo parivAra dharAve che. porabaMdaramAM so eka niSThatA temanAmAM jovA maLe che. eka temanA tarapha lAgaNI dharAve che. vAta lakhyA vagara rahI zakAya tema nathI. teo paNa temanAM pitAzrInI jema darzanazAstranA De zrI maheza zrI prasAda bhaTTa :-amarelImAM niSNAMta (rogIne joIne nidAna karavuM) che. AjI- tabIbIkSetre jANItA evA zrI mahezabhAInuM jAhera bAjunAM vistAramAM temanuM nidAna saceTa ane keluM jIvana ghaNuM ja vistRta rIte patharAyeluM che. hemagaNAya che. saMjanAe je roga oparezanathI nathI gArDajhanA jillA kamAnDara tarIke jillA kegreisa maTADayA te roga A rAjavaide za AyurvedathI kamiTinA upapramukha tarIke, jillA paMcAyatanI maTADayA che sajana ane hakIe je rogane Arogya peTA samitimAM sabhAsa ane ceramena tarIke asAdhya mAnela teja rage temaNe jaDamULathI maTADela elaInDIyA meDIkala esosIezana gujarAta zAkhAnA che tenA dAkhalA baTAda, pALiyAda, bAbarA, rAja- pramukha tarIke, maMtrI tarIke, ji9lA audyogika keTa, bhAvanagara, dhoLakA, gaDhaDA vagere gAmamAM mojuda saha saMdhanA sabhAsada ane adhyakSa tarIke temaja che. A yuda sAcuM che, tenA sa pUrNa jANakAro bahu amarelInI judI judI sa khyAbaMdha zaikSaNika ane ochA haze ! sAthe sAthe eka vAtanuM duHkha thAya sAmAjika saMsthAomAM sabhyapade rahIne ghaNuM ja che AvA mANasenA jJAnane lAbha Ayurveda vidyAthI. yazasvI sevAo ne dhAvelI che. 1930-32nI ene maLatuM nathI gaDhaDA jaIe tyAre jema havAmI. rASTrIya laData 4ranI hinda cheDAnI laData e badhAmAM nArAyaNa dAdA darzana karavA e eka lahAve che. sakriya rIte bhAga bhajavyo che. Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #941 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IT DaoN. janakarAya nautamalAla nANAvaTI : junAgaDhanA vatanI zrI nANAvaTIe 1936 thI tabibi adhikArI tarIke junAgaDhanI sarakArI hAspITAlamAM sevAo ApIne 1946 thI svataMtra rIte AMkhanI DeAspITAla calAve che. saurASTranA jillAemAM prasa geApAta rITarI ane lAyansa jevI sAmAjika sasthAonA Azraye yeAjAtA dRSTidAna yoAmAM temanI sevAo maLatI rahe che. seArAyanivAraNa samiti svaramilana maDaLa, zizuma gala, vanavAsI sevA maDaLa, jillA hemagArDajha, vigere aneka saMsthA NA varSothI saMkaLAyelA che, jene laSTha gujarAta sarakAre mAna mejIsTreTanI nimaNuMka ApI che. ArajhI hukumatanI laData vakhate junAgaDha zaheranA prajAmaMDaLanA maMtrI tarIke, 1959mAM jItAgaDha zahera sudharAinA pramukha tarIke, yazasvI sevA neoMdhAyela che. mANIkatA, zuniSThA ane svAthaeNrahita A sada gRhastha tarapha sau kAI pUjyabhAvathI jue che. rAjakAraNathI para rahIne sAmAjika kAmeAmAM temanI bhakti dIpa' uThI che. zrI nANAvaTInA pitAzrI paNa rAjya sAthe zrI dalapatabhAI paMDayA bhAvanagara rAjye dhaNA niSThAvAna ane pramANika sarakArI kama cArI ApyA che. temAM sTezana mAstara zrI paMDayAne nakhate ucca adhikArI hatA. saMskArI kuTu MbanA ullekha karI zakAya. teoe bhAvanagara, viramagAma vArasadAra zrI janakabhAI milanasAra svabhAvanA che. ane amadAvAdanI kAmagIrI bajAvela ane lekeAnI cAhanA meLavelI dvAla teozrI nivRttimaya jIvana gALe che. temanA jayeSTha putra zrI harSadarAya paDayA gujarAta jamIna vikAsa beMkamAM AsI. menejara che, ane teemAM paNa pitAnA guNo rahelA che. -- jJAna meLavyu'. sane 1958mAM smArTIkala tarIkenI karajo pUrNa karI 'pamAM temanA sahAdhyAyI zrI mohanalAla jainanA sahakAra sAthe bhAgIdArImAM me, jaina pArekha enDa kuM. cArTarDa ekAunTanTasa' nAmanI peDhInI zarUAta karI phakata cotrIsa varSanI vaye temaNe prApta karela siddhi samAna dhaMdhAdArIne kharekhara irSA upajAve tevI che. hAlamAM brA udyogapati ane vepArIonAM inkamaTekasa ane selsaTekasanAM teo salAhakAra peDhI ane :lImeTeDa kaMpanIo aMgenu khasALu jJAna dharAvavA uparAMta TekSezanaplAnIMga emane khAsa viSaya che. ApabaLe AAgaLa vadhelA ane temAye cArTarDa ekAunTanTasanI mahA javAbadArI bharI peDhInu" sukAna eTalI nAnI vaye saphaLatApUrvaka saMbhALyu te ja temanI buddhipratibhAnI dyotaka che. thayA. bhAgIdArI zrI kAntilAla khAlacaMda pArekha :-pATaDInA vatanI che, raMgUnamAM temanuM ekasaporTa-imporTa sArU kAmakAja hatuM. barmAnI rAjakIya paristhati palaTAtA raMguna khAtenA dhaMdhA sameTI lIdhA che. jaina gurukuLa ( pAlItANA )mAM meTrika sudhIno abhyAsa pUrA karI te vadhu vidyabhyAsArthe muMbaInI mazahura siDanahAma kAlejamAM joDAyA. krAlejanA A varSomAM temanI kArakIrdI dhI suMdara hatI. prativarSa uMcA nabare pAsa thaI khI. kAmaneA abhyAsa pU karyA, cArTaDa ekAunTanTa thavAnI tIvra utkaMThAne lIdhe muMbaInI jANI peDhI mesasa' chegamala enDa kumAM ArTIkala tarIke joDAyA. jyAM temaNe peDhIne pUrNa vizvAsa, sapAdana karyAM, ane icchita kSetrenuM tuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI jitubhAI joSI :-1942nI sAlamAM rASTrIya caLavaLamAM bhAvanagaramAMthI je keTalAMka yuvAne e jhaMpalAvyuM temAM zrI jitubhAI joSInA ullekha smaraNIya banI rahe che. janma 1923nI sAlamAM bhAvanagaranA jodhI kuTuMbamAM thayele. pitA bhAvanagara rAjyanA bAMdhakAma khAtAmAM ane kAkA vagere darabArI tekarImAM, 15 varSanI nAnI vaye teo rAjakAya satyAgrahamAM javA taiyAra thayelA. bacapaNathI khAdIdhArI khanI svarAjyanI bhAvanA sevatA zrI jitubhAI www.umaragyanbhandar.com Page #942 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bI.e.ne abhyAsa pU na karI zakyA, ane rajISTrAranA kAma uparAMta teozrIne rAjyanA mukhya 1942nI caLavaLamAM jhaMpalAvyuM. temAM pakaDAyA ane paMcAyata adhikArI tathA saurASTra grAmapaMcAyata bhAvanagara najIka koLiyAka jelamAM rAkhyA. amadAvAda, maMDaLanA maMtrInI vizeSa kAmagIrI soMpavAmAM AvI. viramagAma, billImerA ane chelle gaNadevI pAse vizeSamAM zrI hariprasAdabhAie kalekaTara tarIke paNa sAmarAvADI gAme bhUgarbha pravRtti ane bhAMgaphoDanA sevAo ApelI che. teozrI junAgaDha tathA rAjakoTa kAmamAM joDAyA. hAla amadAvAda hAIkorTamAM vakIlAta jIllAnA kalekaTara hatA. i. sa. 1955mAM bhAratIya kare che, paraMtu bhUtakALanA rASTriya sevAno temanA mulkI vahivaTI sevAo mATe teozrI pasaMda thayA. AtmA haju tene tevo jAgRta che. AI. e. esa. thayA. 195mAM paMcAyata paddhatinuM saMgaThThana karI tene cetanavaMtI banAvI. 1960 mAM zrI hariprasAda haragAvIMda trivedI:-saurASTra gujarAta rAjyanI sthApanA pachI lokazAhI vikendrIrAjya prathama paMktinA aneka kuzaLa vahivaTakartAo karaNa samitinA sabhya saciva tarIke temaNe sevAo ApyA che. zrI hariprasAdabhAI niHzaMka temAMnA eka ApI. gaNI zakAya. 1930mAM temaNe kAyadAnA snAtakanI ela. ela. mI. nI upAdhI meLavI. I. sa. 1971thI I. sa. 1962mAM mulkI sevAomAMthI teo temanI nokarInI kArakIrdine prAraMbha thayo. e varSanA nivRtta thayA, rAjya sarakAranI anumatithI gujarAta julAI mAsamAM bhAvanagara rAjyanA nyAyakhAtAmAM jya sahakArI jamIna vikAsa benkanA menejIMga / teozrI nyAyAdhiza tarIke niyukta thayA. Aja varSamAM DirekaTara tarIke joDAyA. saurASTramAM sahakArI maMDaLIrAjyanI mahesulI sevA mATe temanI varaNI karavAmAM nA rajISTAra hatA tyAre je benkanI sthApanA tathA AvI ane I. sa. 1943 sudhI tAlukA mAmalatadAra- vikAsamAM teone gaNanApAtra phALe hato tevI A vahivaTadAra tarIke temaNe kAma karyuM. benkanA menejIMga DirekaTara tarIke teozrI chellA traNa varSathI kArya karI rahyA che. ane temanA vahivaTa saurASTra rAjyanuM nirmANa thayuM tyAM sudhI teozrI daramiyAna benkanI kAmagIrI dara varSe vikasatI rahI mahesulI temaja AnuSaMgika khAtAonA nAyaba divAna che. eka bAhoza vahivaTakartAmAM je daSTi, dharva, rahyA. saurASTranAM rajavADAMonuM ekIkaraNa thayuM ane samatA tathA nyAyapriyatA vagere guNa joIe te te saurASTra rAjya astitvamAM AvyuM. A navA rAjyanA temanAmAM che. zrI hariprasAdabhAI prathama sahakArI maMDaLIonA rajI. TrAra nimAyA. temanI vahIvaTI kAryadakSatAne dIpI zrI tanasukharAya cunIlAla mahetA- zrI nImaLavAnuM vizALakSetra sAMpaDyuM. temanI kuzaLatAe tanasukharAyabhAIno janma bhAvanagaramAM thaye abhyAsa sahakArI pravRttine A navA rAjyamAM saMgIna pAyA bI. e. sudhI. zarUAtamAM muMbaImAM bombe para mUkI saurASTramAM rAjyakSetre A pravRttinI prAra, senTrala ko-opareTIva be ka"mAM rahyAM. bIje ja bhika saphaLatAne yaza te temane jAya che te A varase I. sa. 1923mAM temanI kAmagIrI joI te pravRttinA saMgaThThana ane pragatimAM temaNe Apele beMkanI ahamadanagara jIllAnI belApura zAkhAmAM phALe eTale ja yazasvI ane mahatvano che. sArASTramAM menejara tarIke temanI nimaNuMka karI tyAMnI sahakArI paMcAyata paddhatino vikAsa ane saMgaThThana paNa sAdhavAnAM maMDaLIonA kheDUte sAthe beMkanA dhIrANa ane hatAM. tethI I. sa. 14mAM sahakArI maMDaLIonA vasalAtanI levaDa-devaDa mAlanA rUpamAM karI sahakArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #943 -------------------------------------------------------------------------- ________________ has, mArkeTIMgane pratyakSa anubhava meLavyo. temaja jIllAnA darzanazAstramAM teo niSNAta hatAM. dardInI ane tAlukAnA kharIda vecANa saMghene bhaviSyamAM parIkSA mATe teone nADI jovAnI jarUra paDatI nahi. yogya mArgadarzana ApavAmAM saphaLatA prApta karI. mAtra dardInuM he joIne ja saceTa nidAna karatAM tyAra bAda I. sa. 1940 mAM gujarAtanI benkanI ane te sAMbhaLIne dara paNa AzcaryamAM garakAva thaI zAkhAonA inspekaTara tarIke temanI nimaNuMka jatAM. keTalAMye veda, dAktare temanA ziSya thavAmAM karavAmAM AvI. gaurava letAM hatAM. teone zastrakriyA, agnikarma vagerenuM bhAvanagaranA nAgarika sahakArI benkanuM nirIkSaNa jJAna hatuM. AMkhanAM motiyA utAravAmAM teo karavAnuM ane te beMkanA mAnad salAhakAra tarIke niSNAMta hatI. temaNe netrayajJa paNa karelAM. temanI rahevAnuM kAma zrI jazabhAI parIkhe temane sepeluM che. lAyabrerImAM vaidakane lagatA Azare lAkhathI doDhalAkha temaNe AnaMda ane utsAhathI kareluM. A rIte rUpiyAnI kiMmatanAM judI judI bhASAnAM pustake temaNe teozrI saurASTranI ane mukhyatve bhAvanagara jIllAnI muzkelI veThIne 5Nu vasAvelAM che. temaNe temanI AkhI sahakArI pravRttinA abhyAsI banyA hatA. i. sa. jIdagI maharSi tarIke pasAra karI che. pitAne tyAM 1964mAM teo beMkamAMthI nivRta thayA che, chatAM RSi munio jema vidyArthIone vaidaka zikhavatAM bhAvanagara jIllA sahakArI kharIda vecANa saMdhana hatAM. temane tyAM kAyama cAlIzathI pacAsa vidyArthIo sacAlana Aje paNa kare che. * vaidakane abhyAsa karatAM hatAM. temane rahevA ane jamavA vagerenI sagavaDa paNa maharSi prabhAzaMkarabhAI ja sva. maharSi prabhAzaMkara nAnabha. rAjavaidha karI ApatAM hatAM. vidyAthIo gaDhaDA temaja amadA4. maharSi prabhAzaMkarabhAI nAnabhaTTa rAjavaidha 3:: vAdamAM temanI pAse abhyAsa karatAM hatAM. vALa temano janma saMvata 1939mAM mahA vada 4nAM roja thayo hate kahevAya che ke teo dhanavaMtarInAM avatAra hatAM, judI judI cauda bhASAo jANatAM - vaidaka uparAMta saMskRtanAM bI. e. nAM vidyAthIo, hatAM. teomAM (1) ArogyazAstranuM apUrva jJAna, nyAyazAstra, vicArasAgara, raghuvaMza vagere bhaNatAM lAlasA rahita, nirlobhI ane koleja bheda chUpAvavAnI saMgIta vidyAnAM vidyArthIo paNa AvatAM hatAM. kalA rAkhyA sivAya nijajJAnanI lahANI karavAnuM temanI pAse AmAM sAmAnya varganA mANase paNa audArya temanAM uttama guNe hatAM. teo elopethI, hatAM. garIba hoya ke amIra, koInI pAsethI zikSaNa homiyopethI, necaropethI, jatuzAstra vagere pAzvAtya za lIdhA vagara kevaLa maphata bhaNAvatAM hatAM. dardIo aMgrejI dAktarI vidyAthI paNa teo pAraMgata hatAM yunAnI zAstrone paNa teoe abhyAsa karyo hato. dvArA temanAM AMgaNe anargaLa dhana lavAtuM ane teo cAra veda, upaveda, cha zAstra, upaniSad ane eTalAja udAra bhAvathI kharI kamANInuM e dhana purANano paNa temano abhyAsa gahana hato. Iti- gaMgA pUNyane pa5kAranA mArge...vidyArthIonAM hAsa, bhUgoLa, khagoLa ane jotiSanuM are...tiraMdAjI abhyAsa mATe ane garIba dardIone maphata davA ane baMdAnAM nizAnanuM paNa teo abdu jJAna : A pavA pAchaLa vaparAI jatuM. temanAmAM pratiSThAnI dharAvatA hatA temane saMgIta kaLA paNa varelI hatI rAMdhaNa kaLAmAM teo pAraMgata hatAM ane Adhunika paravA nahatI. kautinI kAmanAM paNa nahotI. dhanayaMtrakaLa' paNa teo jANatAM hatAM. saMcayanI svArthavRtti nahatI. hatI kevaLa ni:svArtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #944 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevAbhAvanA ja. teo meTA sAthe moTA ane nAnA karavAmAM Ave che. sva. maharSi vai prabhAzaMkarabhAI ? sAthe nAnA banIne jIvana jIvI jANatAM, sau sAthe nAnabhaTTanuM pAraMe gujarAta RNI che ane raheze. Adara, samabhAva ane ekasarakhApaNuM e emanAM tapabhUmi gaDhaDA ane sArAye gujarAtanAM ahobhAgya guNe hatAM. che ke jyAM AvA maharSi janamyA. e amara AtmAne sArUMe gujarAta dara varSe yAda kare che ane temanI yAdagIrImAM dara varSe temanI pUNyatIthie veda saMmelana maLe che, temAM raganAM nidAna ane sadAye yAda karatuM raheze. A tejamUrtinI janmatIthI vanapatienI oLakhANa ApavAmAM Ave che. geDala mukAme zuddha Ayurveda saMmelana phebru. 1968mAM maLI rahyuM che. chelluM saMmelana IDaramAM maLeluM atyAre paNuM jayahiMda, (pratAparAya che. jozInA saujanyathI ) janasattA, nutana gujarAta vagere patromAM Ayurveda vizenA temanAM kimatI pravacane avAra-navAra pragaTa 6026 8 sahakArI saMsAyaTI e ghadha karavAnI che. eka racanA che - ane temAM kAma che. jU karavAnI khAsa viziSTa paddhati hoya che. ? 26. pramANikatA, udyoga, karakasara, DahApaNa niyamitatA che ane arasaparasa madada karavAnA viziSTa guNe che * vadhAranArI A viziSTa jAtanI pravRtti che meM 00000~~~ ~~STha - zrI paDavA sahakArI maMDaLI. * | mu. paDavA (bhAvanagara jile ) rajI. naM. 1062 tA 18 -7-55 dhIrANu vasulAta tathA saha. bhaMDAranuM kAmakAja karIe chIe. tIlAla vanamALIdAsa sajubhA jIlubhA maMtrI. pramukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #945 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAjika, paMcAyata ane sahakArI pravRttinA kAryakaro sva. zrI veNIbhAI mahetA : grAmavikAsanA bhUMsAyA na hatA. AvA pAMcasehanI vastIvALA navA nakazAne najara samakSa rAkhI pitAnI svataMtra | nAnA gAmaDAMomAM khUnakharAbA, lUMTaphATa-dArUnI badI buddha ane zaktithI jeo mAnavasevAnI pagadaMDIne ane aneka asAmAjika tatte potAnI nitirIti ane grAma sevAnI bhAvanAne navo opa apI gayA laDAvI. abhaNa bhaLI nirdoSa prajAne raMjADatA hatA. te sva. veNIbhAI mahetA mULa beDAnA vatanI A badhA duSaNe pitAnI AgavI pratibhAne laIne vArasAmAM maLelA haiyAukalatta ane vyavahAra dakSatAthI baMdha karAvyA. premathI snehathI konA ghare lAvIne game tevA jaTila praznone ukela lAvavAnI kAbeliyata majabuta loka saMgaThana ubhuM karyuM dhIre dhIre jIvana teonI anokhI ja hatI. nAnapaNathI grAmya jIvana pagatharinA eka eka sapAna caDI chevaTe mahuvA jIvelA eTale jIvananI aneka taDakI chAMyIo tAlukAnI paMcAyatanA pramukha thayA ane vatana mATe sAme jhajhUmI potAnA khetInA vyavasAyamAMthI ? samaya ane tAlukA mATe kaIka karI chUTavAnI tamannAe kADhI grAmasenAnI tarIke rASTrIya navanirmANamA mekha aneka gAmaDAonAM paradeza vasatA tyAMnA 5 ubhA rahyA vakhate vakhatanI prajAkIya laDate vakhate pAsethI sArI rakama dAnamAM meLavI. grAmavikAsanA eka adanA svayaMsevaka tarIke kAma karyuM ane rASTrIya kAryone gatizIla banAvyAgresanA eka saMniSTha kArya javALa ane dezabhakitanA pravAhamAM tana, mana, dhanathI kara tarIke lokakalyANanA adanA sevaka tarIke aneka akAyuM ane bALapaNanA A umadA saMskArane grAmavikAsani pravRttinA sutradhAra tarIke rahyA. teo lIdhe AjhAdI pahelA sana 1945mAM teo lokasevAnA tAlukAnI aneka vidha pravRttinA prANurUpa hatA, A jIvana vratadhArI banyA. paMcAyatanA pramukha lenDa merageIja benkanA pramukha zrI boDI sahakArI maMDaLInA pramukha ane AvI aDaga puruSArtha ane pramANikatAnA dhyeyane najara aneka nAnI moTI saMsthAomAM rahI leka hItanA samakSa rAkhI pitAnI trivabuddhi zakti e grAma * kAryone teoe ujavAya che. vikAsanA mahAna kAryamAM, agrasthAna apAyuM. sane 1952mAM beDAmAM grAma : paMcAyatanA pagaraNuM zrI bAvacaMdabhAI nAraNabhAI paTela :maMDAyA temAM sarapaMcanI javAbadArI saMbhALI te teo moTA cAroDiyAnA vatanI che ane bI. e. jamAnAmAM haju rAjAzAhI- sAmatazAhInA nizAne sudhI abhyAsa temaNe kare che. vidyAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #946 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasthAmAM AkhI kelejamAM sarvazreSTha vidyArthI tarIke zrI bhAnuprasAda jayazaMkara trivedIH- sAvara suvarNacaMdraka prApta kare che. yuvA zakitane yogya kaMDalAmAM rAjakIya ane sAmAjika kSetre kAmagIrI dizAe vALavA yuvaka saMgaThana, vidyAthI pravRtti ane bajAvelI. gujarAta pradeza koMgresa samitinA sabhyapada, kesinA kAryakramomAM Aje gAriyAdhAra tAlukAmAM chellA ke. samitinA sabhyapade, jIllA vikAsa kAma karI rahyA che. koMgresa ane sahakArI pravRttiomAM maMDaLanA sabhyapade, tAlukA paMcAyata, sahakAra samichellA ghaNAM varasothI joDAyA che, gohilavADa tinA adhyakSapade, lenDa riphormsa ekaTa anvaye koMgresamAM temanuM sArU evuM mAne che. (dharakheDa salAhakAra samitinA sabhyapade)nI samitinA darabAra sAheba zrI baLavIrasiMhajIbhAi sabhyapade, vAhana vya. sahakArI maMDaLInA adhyakSa pade, muLajA suparavAIjhIMga yuniyananA pramukhapade, sahakArI mudraNakArya hela-sAdA ane saraLa svabhAvanA che. maMDaLanA maMtrIpade, bhAvanagara jIllA sahakArI beDanA vallabhIpura pAse meNupuranA vatanI che, nirAbhImAnI matrIpade, vaidyakIya rAhata maMDaLanA maMtrIpade kAmagIrI sadAcArI ane cAritryavAna darabAra che. AjhAdI bajAvI rahyA che. sAvarakuMDalA nAgarika saha, beMkanA pahelA temanA pAMca gAme vaDodarA rAjayamAM AvelA maMtrIpade, sAmudAyika sahakArI khetI maMDaLanA pramukhapade, hatA AthI teo 1956 sudhI amarelI jillAnA prAMta paMcAyatanA sabhyapade rahelA tyAMthI teo paMcA majura sahakArI maMDaLanA maMtrIpade, tAlukA kegresa samitinA maMtrI pade jIllA, kegresa samitinA sabhyapade yatanA kAryavAhaka ma DaLamAM paNa gayelA, tyAM sArI sevA ApI che. evI kAmagIrI bajAvI hatI. vallabhIpura tAlukA paMcAyatamAM sahakAra ane nAnA udyoga samitinA zrI khImacaMda mANekacaMda vaidya - 1930thI ceramena tarIke temaja bhAvanagara jillAnI ghaNI surendranagaranA jAherajIvana sAthe saMkaLAyelA zrI saMsthAo sAthe saMkaLAyelA rahyAM che. khUba ja khImacaMdabhAI vaidya ghaNuja junA kAryakara che. cuDAmAM tabhAvavALA che. bhAlanA gAmaDAonA eka agraNI yuvaka maMDaLanI pravRttithI temanA jAherajIvananI zarUtarIke sAro evo kAbu dharAve che. Ata thaI. kAThiyAvADa rAjakIya pariSadanA nejA nIce manaharalAla kANakIyA- meTA khuMTavaDAnA kAma karyuM hatuM. cuDAnA e vakhatanA ratibhAI bhUrAbhAI gAMdhInI preraNuthI jAherajIvanamAM praveza vatanI che. mahuvA vibhAgamAM sahakArI pravRttinuM kAma karyo, yu rAjyanA kabaje lIdhe tyAre te vakhatanA laine beThA che. sahakArI nIti-niyama mujaba kAryakaro A kSetramAM niSThAthI kAma kare te dezanI sIkala divAna sAthe eDavAIjhara tarIke kAma karyuM 1930thI badalI jAya tevI tenI daDha zraddhA che. bhAvanagara sTeTa 42 sudhI kALa daramyAna harijana pravRtti, sthAnika vakhate temanA vaDavAoe kobADIyA gAmanI AbAdI svarAjyanI saMsthAo, yuvakenuM saMgaThThana, dukALamAM rAhata samiti dvArA kAmagIra, jamIna sudhAraNAnA arthe gAmane punaHvasavATa zarU karAvyo hato. kAyadA vakhate kheDUta ane gIrAsadAro vaccenA prazno zrI bacubhAI jamannanAtha tavArIka-yu. pI. sabaMdhamAM, vikAsa yojanA aMgenI kamiTimAM, lImaDI * taraphanA vatanI che. bhAvanagara sTeTa vakhate temanA tAlukA kesamAM, te pachI jillA ke gresamAM ane vaDavAo A tarapha AvIne sthira thayA. sAmAjika jillAnI sahakArI pravRttimAM temanI kAmagIrI ane sahakArI pravRttinA AgevAna kArya kare che. moTA nadhinIya che. vRddha uMmare Aje judI judI saMsthAo khuMTavaDAmAM rahe che. sAthe saMkaLAyelA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #947 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a:. zrI arajaNabhAI velajIbhAI paTela - phorama phI karAvI AbAdI apAvI. rasanALanA rASTrabhAvane jagADanArI karAMcI zAradAmaMdiramAM kheDUtane tyAM vasAvI saune sthira karyA. temAM abhyAsa daramyAna jAhera kSetre kAma karavAnA koDa jAgyA. cAhanA sArI evI hatI. evI ja loka priyatA vidyAthI maMDaLanI AgevAnI laIne jAhera jIvananI temanA putra monajI jeThAnI paNa hatI. AjubAjunA zarUAta bacapaNathI ja karI. netAonA pravacane. dazabAra gamomAM temanuM nANA dhIradhAranuM kAmakAja ane nATake, dvArA jIvananuM ghaDatara thayuM. 1947mAM cAtuM. gaDhaDA mahAlamAM rAjya eka karajakamiTi bagasarA AvyA. majura saMgaThana ane bIjA : savA- nImI temAM temane paMca tarIke paNa niyukta karyo lemAM rasa levAnuM zarU karyuM. 24 varSanI umare cAra putro hatA. nAraNu ThAkarazInA bIjA eka putra sudharAImAM jhaMpalAvyuM. sudharAI kabaje karI samA zrI goradhana nAraNane paNa cAra putre. bhagavAnabhAI, javAdI vicAro dharAvatA A yuvAne pachI te tAlukA parazotamabhAI haribhAI ane prabhudAsabhAI bhagavAna ane jillA levala sudhI temanI kAryazakitanI pratIti bhAIe 1967 mAM bhAIcaMda nAraNanA nAmanI kamikarAvI ApI. jillA sahakArI saMghanA mAnadamaMtrI ane kI bhANa jananI peDhI bhAvanagaramAM zarU karI, saMyukta kuTuMbamAM tarI, jillA audyogika sahakArI saMghanA pramukha so sAthe saMpasalAhathI rahetA peDhI zarU thayA pachI tarIke, madhyastha benkamAM DIrekaTara tarIke, jillA ATheka varSane vahIvaTa karI zrI bhagavAnabhAI mAtra suparavAIjhIMga kamiTimAM gujarAta rAjya hAthazALa chatrIza varSanI umare gujarI gayA bhAIcaMda nAraNanA maMDaLamAM, bagasarA mArkeTiMga yArDamAM, sudharAInA traNa putromAM muLajI bhAIcaMdanuM paNa nAnI vayamAM ja pramukha tarIke, madhya saurASTra prajA samAjavAdI pakSanA avasAna thayuM, bIjo putra maMtrI tarIke paTela jJAtimAM AMdhaLA karIvAjo baMdha karazanadAsa rasanAvamAM khetI karatA ane trIjA putra zrI karavA aMge upADelI jehAda, sthApIta hitene jhera narotama bhAcaMda cha aMgrejI sudhI ja abhyAsa karavA sahakArI pravRttinI AgevAnI, yuvaka kegreisamahine ke gresa vigere aneka pravRttiomAM temanI sevA karI nAnI vayamAM ja bhAyaca da nAraNunI peDhIe Aja sudhImAM nedhAyela che pitAnA jIvana ghaDataramAM besI gayAM khaMta ane utsAhathI vyApAramAM mana kRSNakAnta vakhArIyAno mahatvano hisso gaNe che. parAvuM (chana) kapAsa u ra nANuM dhIradhAranuM kAma TIma spIrITathI mitro sAthe rahIne kAma kare che. paNa kuzaLatAthI vadhAyuM kuTuMba parivArane sAthe rAkhI judA judA kSetre temaNe karelA kAmanI saphaLatAne kAzI banArasa vigere sthaLe tIrthayAtrA prasaMge pAta yaza temanA mitrane phALe jAya che. je che. 2000nI sAlamAM bhAvanagara rAjya taraphathI zrI nattama bhAIcaMda mahetA -mahAjana jyAre rezanIMga dAkhala thayuM tyAre anAja kharIda sa sthAomAM AgaLa paDatuM mAna prApta karanAra karavA mATe nimAyelI kamiTimAM paNa temanuM sthAna kuTuMbamAM DhasA pAsenA rasanALa gAmanuM nAraNa mokhare hatuM. 2005mAM jItharI TI. bI. hospITAlanA ThAkarazI mahetAna kaba paNa jANItuM che. pAyo nakhAyA tyArathI Aja sudhI temanI nisvArtha sAdhAraNa sthiti paNa dhArmika saMskAro nItimattAnI sevA zakitano lAbha aharniza maLa rahyo che. ujaLI chApane laI teo pAMcamAM pUchAtA temanA gohilavADamAM keTalIka sArvajanika dharmazALAo ane cAra putromAMnA eka zrI jeThA nAraNe nAnI vayamAM ja seneToriyamamAM TrasTI ane sabhya tarIke rahIne temanI zraddhA ane hiMmatathI rUnA dhaMdhAmAM jhaMpalAvyuM. khAte kAmagIrIe saunA kapriya banI zakyA che. pIte sukhI thayAM e arasAmAM 1905 mAM gaDhaDA satharAvALA bhAjI abajIne kapALa ninAta tAlukAnA pADApANa gAmane bhAvanagara rAjya pAsethI davAkhAnuM vigeremAM sArI evI rakamanuM dAna apA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #948 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HIT zro jerAmabhAI maNuMdabhAI mANuAvadara tAlukAnA vatanI, pAMca aMgrejI sudhIne ja abhyAsa, 1947 thI jAherajIvanamAM praveza karyo. sahakArI pravRttinI zarUAta karI, 1954 thI tAlukA saMdhanA pramukha tarIke bInaharIpha AvatA rahyAM.veLavA paMcAyatamAM daza varSa sudhI sarpa'ca tarIke, AMdhakAma zrI manubhAi zivubhAI saravaiyA:- dADhAnA vatanI ane pAMca aMgrejI sudhIne ja vyavasAye khetI sAthe sAmAjika pravRttinI javAbadArI, abhyAsa. dADhA paMcAyatanA sarapa`ca tarIke, tAlukA levale kamiTinA ceramena tarIke hAddAnI rUe tAlukAnI pUravaThA kamiTimAM ane jillA saha. saMdhanI kAro khArImAM sabhya tarIke, leAkeAnu hita thai zake tevI eka mAtra bhAvanAthI sahakArI pravRtimAM bhAga laI rahyAM che. eTalu ja nahI tAlukAnI nAnI meATI sasthA sAthe saMkaLAyelA che. khUbaja nikhAlasa tAlukA paMcAyatamAM kArobArInA sabhya tarIke, sahu kArI kSetre cha varSathI sahakArI maDaLInA pramukha tarIke khInaharIpha cu'TAtA AvyA che. nAnI bacata kamiTimAM, gohilavADa rAjapUta samAjanI kArobArImAM, ane pragatizIla kheDUta tarIke jANItA banyA che. gAmAyata krAmeAnA vikAsa mATe dAnavIrA pAsethI dAna meLavavA mitrAne sAthe rAkhI sArI evI jahemata lai rahyAM che. vRttinA che. vavAmAM temanI preraNAne AbhArI che. TI.khI, hAspI TAkSa ane anya kreTalIka sasthAonA kuMDakALA karI chApavAmAM kAma karyuM che. zrI bhUpatabhAI vRjalAlabhAi desAiHsurendranagara jillAnA pATaDI gAmanA vatanI,meTrIka sudhInA ja abhyAsa. 1928thI jAherajIvanamAM praveza zrI jAdavabhAi raNacheDabhAI:-dhoLAnA vatanI khAvIza varSoMthI jAherajIvanamAM praveza, umarALA keMgresa, leAkalaDatamAM agra bhAga bhajavyeA ane gu miTamAM, kharIda vecANa saMdhamAM, dheALAmAM sattara varSathI paMcAyatanA sarapaMca pade bInaharIpha cuMTAtA AvyA che. te temanI lAkapriyatA khatAve che. prajA pariSada vakhatathI koMgresamAM mAnanArA, jJAtinA samAjasudhArAmAM bahu nAnI vayathI zarUAta karanAra lAlaData vakhate bhUgarbha pravRttimAM bhAga lenAra junI peDhInA eka niDara vyakti hatA. sahana karyuM. 1939-42 daramyAna amadAvAda jillA leAkala mAM vahIvaTI sudhAraNA artha' yazasvI kAma karyuM. 1950-51 mAM mIThu utpAdana karanArI sahakAra maDaLI racI, 19pa2thI 56 saurASTra rAjya vakhate dhArAsabhya tarIke, sepTa ekasaparTa kamiTinA upapramukha tarIke, saurASTra ane kacchanA saoNlTa rIjyonala kheDanA sabhya tarIke, kaeNpTana eDavAijhara erDanA membara tarIke, 1956mAM jillA lokala zrI vijayasiMha madArasiMha gehela:-karImAnA vatanI ane ek. vAya. sudhInuM zikSaNa pAmelA navayuvAna kA kara umarALA tAlukA paMcAyatanA pramukha tarIke, jillA levalanI Agya samitimAM sabhya tarIke, rAjapUta samAjanA sabhya tarIke rasa lai rahyAM che. vidyArthIjIvana daramyAna sva mirAvanI AgevAnI nIce satyAgraDAmAM paNa bhAga lIdho hatA. sahakArI pravRttimAM paNa 1958 thI joDAyA che temanI khenA pramukha tarIke, jillA kroMgresa samitinA pramukha tarIke, 1957thI 60 muMbaI rAjya vakhate dhArAsabhya tarIke, 1960-62 mAM gujarAta rAjyanA dhArAsabhya tarIke, 1963-69 mAM jillA paMcAyatanA pramukha tarIke, lenDa DevalepamenTa benka, jillA ka-opareTIva benka, dasADA tAlukA sahu, kha. ve. saba vigere sa MsthAenA adhiSThAtA khatIne e jillAnA sAthe lagALAnA vatanI dhanazyAmasiMhayumaDAbatasiMha jAhera jIvanamAM su Mdara ane mahatvane bhAga bhajavye kAma karI rahyAM che. che. Aje paNa eja kheladIlIthI kAma karI rahyAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #949 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI muLajIbhAi kALIdAsa paTela.- dezI rAjyo sAme satyAgraha cAlatA hatA tyAre javAbadAra rAjyataMtranI laDatamAM mokhare rahIne agra bhAga bhajavanAra zrI muLajIbhAi vaMthaLInA vatanI che. 1946 thI gAMdhIjInA vicArane amalamAM mUkavA prayatna karI rahyAM che. khAdI, harijana pravRtti, gAyeAnI sevA, e badhuM potAnI janmabhUmi moTI mAraDa ane tyAMnA AgevAna zrI bhImajI rUDAbhAinI preraNAthI jAherasevAnA keDa jAgyA. tAlukA paMcAyatanA pramukha tarIke, lenDamorTageja enkanA pramukha tarIke, kharIda vecANu saMdhanA pramukha tarIke, nAgarika benkanA pramukha tarIke, vaMthaLI saha. maMDaLInA pramukha tarIke vigere sa MsthAmAM sevA ApI, vikAsa yojanAnI zarUAta vakhate sArA evA rasa lIdheza, vikAsa salAhakAra samitimAM upapramukha ane pramukha tarIke, nAnI bacatamAM, duSkALa rAhata kamiTimAM, jillA pa'cAyatamAM, jillA kA-e. benkamAM, hindustAnamAM ghaNIja jagyAe pravAsa kheDayA che. jAherajIvana khUbaja Ana dathI pasAra karyu che. zrI kALIdAsa bhagavAnadAsa devamurArI: moTA devaLIyAnA vatanI 194thI rAhata samiti dvArA jAherajIvanamAM praveza karyAM nava varSa sudhI devaLIyAnA sarapaMca tarIke, lenDameTageja khenkamAM, tAlukA kharIda veMcANu sadhamAM, jillA saha. kheDa ane jillA kha. ke. sadhamAM, ane pratizIla kheDUta tarIke jANItA thayAM che. gIrAsadArI nAkhudI vakhate suMdara kAma karyu che. grAmarakSaka daLa, harijana ane bhUmana pravRtti, khetI vikAsa ane sarakAranI zakaya teTalI cejanAonA abhyAsa karI leAkrAne lAbha apAvyo che. AzAvAdI vyakti che. zrI valasabhAI ThaMDavAbhAI paTela:- dhAragaNInA vatanI, 1944mAM karI cheDI leAka adAlanamAM jhapakSAzru., 1947thI Aja sudhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat hyy ekadhArA pacAyatanA sarapaMca tarIke, tAlukA levale adhikAma samitinA ceramenapade, zikSaNa samitinA sabhyapade, jillA saha. benkanA sabhya tarIke jillAnI utpAdana kamiTimAM sabhya tarIke, gujarAta lenDa megeja benkamAM jillAnA DAyarekaTara tarIke, maMDaLa gresanA pramukha tarIke, paTela meDiMganI vyavasthApaka kamiTimAM, nAnI bacata miTa, dhAragaNI saha. ma`DaLI ane nAnA moTA gAmAyata kAmAmAM haMmezA mAkhare rahyAM che. sarakArazrInI yojanAone bane teTale lAbha levarAvI dhAragaNImAM sau prathama DaMkIe dAkhala karAvI che. johukamI ane guMDAonu varcasva hatuM tyAre naitika hiMmata dAkhavI sArU kAma karyu che. duSkALa vakhate leAkAne phruTe hAthe ApyuM che. svayaM sphuraNAthI AgaLa vadhyA che. zrI rAjAbhAI raNamalabhAI mArI:-utA pAse amedrAnA vatanI che, pragatIzIla kheDsa che. potAnI vizALa khetInA kAmakAja sAthe dhaNAM varSothI jAherajIvana sAthe saMkaLAyelA che. tAlukA krAMgresa kamiTinA pramukha tarIke, sugara phekaTarInA pramukha tarIke, khetI utpanna bajAra samitinA vAIsa ceramena tarIke, lenDa meTa geja benkanA sabhya tarIke, sadhanakSetra yAjanA delavADAnA sabhya tarIke, utA keLavaNI maMDaLa, sArvajanika chAtrAlayamAM, sahakArI kharIda vecANa saMdhamAM, jillA leAkala kheDamAM ane jillA pacAyatamAM sabhya tarIke, zikSaNa samitimAM, sprinTIMga presa junAgaDhanA sabhya tarIke, kezAMdanI TI khI. haeNospITalamAM sabhya tarIke vigere aneka saMsthA sAthe sakaLAyelA che. temanI kartavyaparAyaNatA dAda mAMgI lye tevA che. zrI bhAnuza ra kALIdAsa joSI-vIsAvadara tAlukAnA daherIyA gAmanA vatanI. sAta gujarAtI sudhIneA ja abhyAsa. paNa trIzeka varSanA jAherajIvananA anubhathI paDatara thayuM. jItI 'cAvaDa www.umaragyanbhandar.com Page #950 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GOL sahakArI maMDaLInA pramukhapade, zikSaNa samitinA ceramena pade, tAlukA salanA pramukha tarIke, tAlukA paMcAyatanI kArokhArImA vyavasthApaka kramiTimAM sabhya tarIke, lenDa meTa geja enkamAM sabhya tarIke ema aneka sAmAjika saMsthAomAM sakaLAyelA che. zrI vazIbhAi aDavANA:- suredranagara jillAnA dhALAnA vatanI, grAma dakSiNAmUrti AMkha lAmAM abhyAsa kyoM. grAmasevAnA kSetre sarvodaya yojanA lokazALA, vimukta jAtI AzramazALAnuM saMcAlana, vigeremAM ane sAmAjika kurIvAjo tyajavA mATe lajAtinu kAma karyuM. sAyalA tAlukAnA pAMcALa pradezamAM zikSaka saMsthA, grAmavidyAlaya, lokazALA, saMsthA sthApI: ane dhajALA grAmapaMcAyatanA sarapaMca tarIke zreSTha 5cAyata tarIke rUA. 2500)nuM inAma meLavela. e gAmane mAdaza grAma banAvavA temanA satata prayatna rahyAM che. dhajALAnA lokagItAnI TeparekaDa rAjakoTa AkAzavANI uparathI raju karAvela che. dhajALAnI dastAvejI phIlma paNa utArela che. zrI zra'mAzara vanamALI 5DayA:-rAjulA pAse krATaDI vatanI che. 1936thI jAherajIvanamAM praveza. vaDAlAnA mIThA satyAgrahamAM nAnI vayamAM ja jhapalAyu.. moTAbhAi cUsta kregresI. eTale e saskArI pAtAne paNa maLyA. gaNAtadhArA ane gIrAsadArI praznomAM AgaLa paDatA rasa lIdhe, sarapaMca ane saha. maMDaLInA pramukhane nAte RNu' kAma karyu vikAsa salAhakAra sAMmatimAM, jillA saha. enkamAM, rAjulA suparavAijhIMga yuniyanamAM, tAlukA paMcAyatanI * sahakAra kamiTinA ceramenapade, ela. ema. khI. zAkhA samitinA pramukha tarIke, jillA oNMgresanA maMtrI tarIke, jillA kharIda vecANa saMdha ane madhyastha ekamAM DAyarekaTara tarIke yazasvI kAmagIrI bajAvI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zrI AlubhAi kALIdAsa maDhI:-tAtaNI yAnA vatanI ane khAMbhA tAlukA paMcAyatanA yazasvI sukAnI tarIke e vibhAmamAM jANItA banelA zrI gaDhIyAe chellA pacIza varSathI jAherajIvanamAM praveza karyo che. rASTriya caLavaLamAM kAma kareluM. sarakAranI rastA anAjanI dukAneAnA saMcAlanamAM lAMbA samaya kAma karyuM tenAthI prasiddhi maLatI gaI. 1950thI sahakArI pravRttimAM joDAyA. paMdarathI vIza sahakArI maMDaLI cAlu karI. amarelI jillA audyogika sadhanA pramukha tarIke, sahakArI sadhamAM upapramukha tarIke, gujarAta rAjya audyogika sadhamAM sabhya tarIke tAMtaNIyAnA sarapaMca tarIke e badhA dUraje samAja vAdI vicAradhArAmAMthI yazasvI kAma karyu. nAnI umaramAM khApA'nuM biruda prApta kayu . pAtAne humekSA nA sevaka mAnyA che. zrImata pAse kadI lAMo hAtha karyo nathI. rAhata kamiTaemAM, zALA enA makAnamAM, sarakSagu kuMDAmAM, aneka sAmAjika prasagAe umadA sevA bajAvI che. anaMtarAya narabherAma mahetA:- calALAnA vatanI che, cAra agrejI bhaNyA che. vIzeka varSathI vyApAmAM paDayA che, chatAM te sevAbhAvI vyakti calALAnI sAmAjika saMsthAo, hAIskUla, pustakAlaya, zaikSaNuika saMsthA, satsaMga maMDaLa vigeremAM se ApI rahyAM che. zrI TapubhAI bhurAbhAI sAvalIyA:- khAMbhA pAse vIsAvadaranA vatanI che, vyavasAye khetI pazu grAmyaprajAnA niyara netA tarIkenA badhAja lakSagrA temanAmAM jovA maLyAM che. 193thI vaDedarA rAjya prajA ma`DaLamAM (jAherajIvanamAM) praveza karyo, duSkALa rAhata samitinA sabhya tarIke, nAnI bacata kimiTamAM agrasthAne, lenDameDa geja benka zAkhA samitinA pramukha tarIke, ke-opareTIva benkanA DIrekTara tarIke, 1945 thI kheDUta maMDaLanA maMtrI tarIke, yazavI www.umaragyanbhandar.com Page #951 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmagIrI bajAvI che harijano pratye pUre bhadabhAva bajAvela, A uparAMta majAra aMdhakAma sAra ane kemavAda pratye pUrI napharata che. temanI pratibhAne maMDaLI tAlukA suparavAIjhIMga yunIyana, sahakAle laI vasAvadara gAmamAM saMpa sahakArarthI ane eka kharIda vecANa saMdhamAM pramukha tarIke varasa sudhI sevA rAsathI kAma thAya che. 1950thI, sahakArI prakRtinA Apela hatI. pAlItANA hya hAusIMga ko-opa. zrIgaNeza mAMDayA. svataMtra thayA pachI vaDodarA rAjyanA TIva sosAyaTInA 75 baMgAonuM sarjana temanI alaga vahIvaTamAM tAlukA samiti, jillA samiti nigAha taLe thavA pAmela che. rAjakIya kSetre sane ane pradeza samitimAM temanuM sthAna hatuM. enTI 1947 thI 1957 sudhI tAlukA koMgresa saMsthAmAM karazananA mAnada adhikArI tarIke, jillAmAM DI, maMtrI tarIke tathA sane 1957thI 1960 sudhI pramukha DI enA pratinidhi tarIka, sahakArI benka, egrisa tarIke temaNe pharaja bajAvelI hatI. 1942thI 1947. kamiTi. tAlukA paMcAyata vigere aneka kSetre temaNe sudhI mAnava rAhata samitimAM kAma karyuM. sthAnika ghaNAja AdarapUrvaka niSThAthI kAma karyuM che. svarAjyanI saMsthAnA vikAsa mATe junAgaDhamAM bhArata sarakAra taraphathI cAlatA kempamAM temane sarakAra taraphathI zrI bacubhAI ukANI -bI, bacubhAI jAdava pasaMdagI ApavAmAM Avela. A anekavidha pravRttio bhAI ukANIne janma sane 1933mAM amarelI sAthe temanI dharmaparAyaNatA, niSThA ane mAnavatA jillAnA lIlIyA tAlukAnA nAnakaDA gAma pujA- rAMdhapAtra che. pAdaramAM thayo. gujarAtI dhoraNa 7 sudhIno abhyAsa - zrI manasukhalAla ke. pArekha - janma tA. [pachI nAnapaNathI ja rAjakAraNamAM rasa jAgatA zrI. bacubhAI 196thI lenDa megeja benkamAM cUMTAtA 167-1934 abhyAsa meTrIka vidyAthI pratti 1950 thI 54 pAlItANuM hAIskUla vidyAthI maMDaLanA Ave che. sane 1964thI amarelI jillA paMcAyatanA sabhyapade cUMTAyA che. A uparAMta pitAnA ja vatananI pramukha tathA maMtrI, khAdI svIkArI, 1955mAM yuvaka moTA lIlIyA pIpaLavA ane puMjApAdara jutha che. kesa matrI, 1955 thI 1962 tAlukA koMgresa vi. kA. sa. ma. lI. nuM sukAna saMbhALI pramukha samiti kAryAlaya maMtrI, tathA racanAtmaka maMDaLanA maMtrI tarIke, sarvodaya pustakAlaya, harIjana chAtrAlaya, tarIkenI javAbadArI adA karI rahyA che. sabhyane khAtara, biyAraNa ane khetI viSayaka sAdhano ane sarvodaya lekazALA vi. saMsthA sAthe kAryavAhaka kamiTimAM mahatvano bhAga, sahakArI pravRtti ane kheta-utpAdanamAM vadhAro thAya te dizAmAM satata dhyAna pachAtavarga pravRtti A bane zekhanA viSaya hatA ApI kAma karI rahyAM che. ane che, sane 196ramAM cuMTaNI pachI rAjakIya zrI vRjalAla jagubhAI mistrI -AjhAdInA nirAzA ane svataMtra vepAra mATe muMbaI sarvodaya vicAradhArA sAthe hajI saMkaLAyela che. pAlItANAnA ugama sAthe sAthe bhArata Arthika AbAdI tarapha prayANa zarU karI rahela hatuM. sahakArI pravRtti dvArA AgevAnI lAgaNI hajI rahela che. bhAvanagaramAM navA samAjanI racanA cAlI rahelI hatI. pAlItANA lakhaMDanA dhaMdhAmAM nAnI umaramAM ThIka pragati sAdhatA tAlukAmAM sahakArI pravRtti vikasAvavAmAM temaNe uDI rahyAM che. svabhAve khUba ja premI ane dilAvara kAmagIrI bajAvela hatI. pAlItANuM gArIyAdhAra 1 vibhAga vAhana vyavahAra sahakArI maMDaLImAM maMtrI zrI raNajItasiMha bhAvasiMhajI - lImaDA ane pramukha ema 10 varasa sudhI ekadhArI sevA (hakubhA) nA vatanI zrI raNajItasihajIbhAIne kAMtikArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #952 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana viSe have pachInA velyumamAM ThIka rIte ullekha pramukha tarIke, jillA utpAdaka samitinA pramukha karAI rahyo che. paNa tema chatAM ahIM Achere paricaya tarIke, tAlukA kharIda vecANa saMghanA pramukha tarIke ApyA vagara nathI rahI zakatA. teozrI umarALA jillA ko-oparekIva benkanA DAyarekaTara tarIke, egrI. tAlukA paMcAyatanA upapramukha tarIke, umarALA lenDa che. mArkeTa kamiTinA pramukha tarIke, keDInAra kheDuta megeja benkanA pramaka tarIke ane jillAnI ke-opareTIva sosAyaTInA pramukha tarIke noMdhapAtra saMkhyAbaMdha saMsthAo sAthe saMkaLAyela che. 1922thI sevAo ApI che. be varSathI je. pI. nuM bIruda jAhera jIvanamAM praveza karyo, mA-memanI mukti mATe maLyuM che. keDInAra tAlukA pazusaMvardhana nidhi phaMDanA bacapaNathI ja rASTriya raMge raMgAyA. abhyAsa, vatana, Trejharara tarIke ane rAjyakakSAe sIDajha phArma kamiTimAM kaTuMba ane jIvananI paravA karyA vagara bhADavA temanI sevAo jANItI che. sahakArI kSetre eka navI darabAra sAheba sAthe rahIne judI judI jagyAe judA oIla mIla ubhI karIne bhAre saphaLatA meLavI che. judA ezosIezananA pramukha ane maMtrIpade rahIne A jillAnuM gaurava che. aneka laData ApI. Aje gujarAta vidhAnasabhAmAM dhArAsabhya tarIke bIrAjela che junAgaDhanI ArajhI zrI manubhAI puruSotamadAsa casI-sAdA: hakamatanA eka prakhara senAnI tarIke temanuM nAma ane ane saumya mUrti zrI manubhAI vIrapura (jalAbApAnuM) kAma mokhare gaNAya che. jIvasaTosaTanA bhayaMkara jha jhA- nA vatanI che. jAhera jIvananA yazasvI kAryo kare ane vate vacce emaNe vIratAbharyuM je kAma karyuM che, grAmya netA tarIkenA badhA ja guNa temanAmAM jovA gavarnamenTanA anyAyI nirNaya sAme paDakAra pheMkatA maLyA che. temanuM nivAsasthAna arajadAro mATenuM rahIne aneka prasaMgomAM je niDaratA batAvI che te AzirvAdasamuM sthaLa gaNAyuM che. sattara vayanI nAnI gaurava levA jevI hakIkata che. uMmarathI rASTriyatAne raMga lAgyo zrI maganabhAI caMtA vakhate vakhatanI laDatamAM bhAga letA hatA. zrI jayasiMhabhAi sAmatabhAI paramAra :- tenAthI e kauTuMbika saMskAronuM siMcana temanA saurASTramAM sahakArI pravRttine sAcA arthamAM samajI paNa thayuM. rAjakeTanI laDatathI emanI kArakIrdinI sahAra pAyA upara mUkanAra praNetA zrI jayasihabhAI zarUAta thaI. svayaM sevaka tarIke kAma karyuM gAMdhImaya keDInAranA vatanI che. abhyAsa paDato mUkI 1930nA vicAro ane AdhyAtmika vocananA jabarA zokhIna dholerA satyAgrahathI jAherajIvanamAM praveza karyo ane che. vIrapuramAM pitAnA oIla mIlanA dhaMdhAnI vakhatevakhanI lokalaDatamAM agra bhAga bhajavyo A sAthe sAmAjika sevAomAM temane mUlyavAna phALe pradezamAM sahakArI pravRttinA maMDANa paNa temanA hAthe che. paMcAyatanI sthApanA ane tenA sa25ca tarIkenI thayAM. sthApita hite sAmenA saMgharSa vacce paNa kAmagIrI, jetapura tAlukA paMcAyatanA pramukha tarIke dhIrajathI kene bahAra kADhayA ane sahakArI kSetre ji9lA sahakArI benkamAM DAyarekaTara tarIke, ji9lAM eka pachI eka kadama uThAvyo. 1972mAM keDInAra saha saMkhamAM ane ji9lA prakAzana sahakArI saMsthAmAM benkamAM nokarIthI emanI kArakIdI thara thaI. benkIMga sabhya tarIke, tAlukA kharIda vecANa saMdhamAM, vigeremAM yuniyananA mukhya menejara sudhInI kAmagIrI bajAvI. temanI yazasvI sevAo noMdhAyela che. 1961-62nA 1958 pachI A vibhAgamAM sahakArI dhoraNe khAMDa phalaDa vakhate rAmakRSNa AzramanI sahAyathI A tAluudyoga ubhuM karavAmAM dila daIne kAma karyuM. koDInAra kAmAM jahematanuM kAma kyuM. harijane ane bhaMgI khAMDa udyoga borDamAM sabhya tarIke, tAlukA paMcAyatanA kuTuMbane joItI madada apAvI, jillA paMcAyatanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #953 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 yojanA anusAra A tAlukAmAM ghaNuM ja kAma karyuM rASTriyatAno raMga bacapaNathI lAge eTale vadhu che. dukALa vakhate jetapura tAlukAmAM zrI desAe abhyAsanI taka na sAMpaDI. 1924 mAM amadAvAdanI rAta divasa joyA sivAya jahemata uThAvIne je kAma- majura pravRttithI temanI kArakIrdinI zarUAta thaI. gIrI karI te kharekhara dAda mAMgI bhe tevA che. gulAmInI jaMjIro na tuTe tyAM sudhI bIjI koI vAta virapuramAM e Tu jheDa sudhInI badhI ja savalate agatyanI nathI ema mAnIne kAThiyAvADa rAjakIya UbhI thavA pAmI che. je temane ane TIma spIrITathI pariSadamAM joDAyA. harijana samitimAM kAma karyuM kAma karatAM temanA mitronI AbhArI che. 1930nI laDatamAM jhapalAvyuM. 1932 mAM eprIlanI 6 ThI e temanI dharapakaDa thaI ane daDheka varSa zrI 2maNalAla prabhudAsa zAha :- seraThanA jelavAsa bhogavyo- 1934-35 mAM gAMdhIjI ane jAherajIvana sAthe 1976 thI saMkaLAyelA ane ThakakarabApAnI sUcanA mujaba jUnAgaDha harijana pravRtti verAvaLamAM agraNI udyogapati tarIke jANItA thayelA mATe zrI trivedIe maMtrI tarIke kAma karyuM sAdhana zrI ramaNabhAI anDara grejyueTa thayelA che. temanA hatA-kita maryAdita hatI. TIma spIrITathI kAma pitAzrI viSe sArUe saurASTra paricita che. Akhue karI zakAya tevuM kaI jutha na hatuM evA saMjogomAM kaba sArI ane keLavAyeluM che. rAjakeTa-sara- 5Nu niDara paNe dhUNI dhakhAvIne beThA. kaTokaTInA ndranagara ane jAnAmaDha e emanA jAhera jIvanakAma samaye, ke amaladAranI tuMDamIjAjI sAme sIkatathI daramyAnanA kAryakSetre harijana pravRtti ane dalitanuM kAma levAmAM bhAre pAvaradhA gaNAtA. 1938 mAM kAma karavAmAM mokhare hatA Ucca vicAra ane prajAmaMDaLanI racanA thai-svataMtratAno nAda vadhu vAtAvaraNa vacce temano uchera thaye navajIvana hari. gUMjate thaye e vakhate pharI temanI dharapakaDa thaI jana baMdhu ane gAMdhIyana sAhityanA satata vAMcanathI ane jelavAsa bhogavyo. te pachI seraTha sevA samirASTriyatAne raMga vadhAre lAgatA gayA. dakSiNa sivAya tinI racanA thaI temAM paNa agraNI kAryakara tarIke dezanI aMdaranA badhAja bhAgonuM paribhramaNa karyuM che. rahIne sAro evo bhAga bhajavyo. 1947 mAM kasturabA mahilA maMDaLane A kuTuMba taraphathI sArUM ArajhI hakumata vakhate satata kAmagIrI karI. thoDo evuM Donezana maLyuM che. 1947 pachI sa samaya rAjakoTa gayA. junAgaDha rAjyanuM prajAmaMDaLa rAjya vakhate myunisipAlITInA pramukha tarIke 1962 visarjana karIne kAMgresanI sthApanA karI. jillA thI 1967 sudhI dhArAsabhya tarIke rAjya kakSA e kegresanA ma trI tarIke kAmagIrI zarU karI. 19paramAM vyApArane lagatI je.kamiTimAM racavAmAM AvI temAM ji9lA paMcAyatanA adhikArI tarIke joDAyA 1958 kahIne ghaNuM kAma karyuM che. enI baoNnTa saurASTramAM sau thI 60 sudhI muMbaI rAjyanI kAunsIlamAM kAma prathama AvyA tyAre nAgaDhamathI zAhanA mahemAna 19 57 thI sahakArI pravRttitA zrI gaNezA mAMDayA. banelA temanA vaDavAo A pradezamAM sArI evI jillA sahakArI benka zarU thaI tyArathI upapramukha khyAti pAmyA che. se nI sAMskRtika ane sAmAjika tarIke sahakArI borDanA Upapramukha tarIke, jillA aneka saMsthAo sAthe saMkaLAyelA zrI zAha vinatI paMcAyata upapramukha tarIke, jillA kha che. saMdhanA ane atipriya che. pramukha tarIke ane bIjI saMkhyAbaMdha saha. saMsthAo sAthe saMkaLAyelA zrI trivedInI jAhera jIvananI zrI dvArakAdAsa nAnajIbhAI trivedI - kArakIni ghaNu prasago bhAvI peDhIne preraNA Ape amarelInA mukhya vatanI meTrIka sudhInuM zikSaNa lIdhuM te che pAMca kAmadAra maDaLa saphei kAmadAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #954 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMDaLa vigeremAM temanI sevAo paDI che. junAgaDhamAM zrI mehanabhAI joSI -jara thI 48 sudhImAM sahakArI pravRttinA pAyonIyara tarIkenuM mAna temane sakriya rAjakaraNamAM praveza. bhAdroDa paMcAyatanA upaphALe jAya che. ane saMgharSo vaccethI pasAra thayelA sarapaMca tarIke, sahakArI maMDaLInA maMtrI tarIke emanA jIvananA jIvasaTosaTanA keTalAMka romAMcaka bhAdroDa kheDUta maMDaLanA maMtrI tarIke, mahuvA janarala prasaMge vistRta rIte have pachInA gujarAta saMdarbha hospITalanI kamiTimAM koMgresanA sakriya kAryakara tarIke graMthamAM AvarI levAmAM AvyA che. kAmagIrI karI che. temanA grupamAM zrI baMsIdAsabhAI jasAbhAI, dabAbhAI, nAraNabhAi, narabherAmabhAI, zrI jayavaMtasiMha jADejA - pU nAnAbhAI maNIbhAi, lamaNubhAI ane De. mehanabhAI vigere ane zrI manubhAInI lekabhAratI saMsthAnA junA kAryakara sAthe maLI gAmAyata kAmamAM rasa le che. sarvodaya vicAradhArAne varelA, kasAyelA ane Aye zrI lakSamaNabhAI paTela :-jUnI peDhInA AgejananI dRSTie sArI evI vyavasthAzakti dharAvatA vAna kAryakara paMcAyatanI sthApanAthI sarapaMca tarIke, zrI jADejA maNAra sadhanakSetra yojanAnA saMcAlaka che. bhAvanagara rAjyanI javAbadAra dhArAsabhAnA sabhya pade, taLAjA vibhAganA dhaNu gAmaDAomAM khAdI ane kheDuta saMkaTa nivAraNa kempa, grAma sudhAraNuM phaMDamAM grAmodyoganI pravRttine gUMjatI karI che. sahakArI rAhata samiti, zALA samiti, lenameMTagejabenka, pravRttinA vistRta saMgaThThana dvArA saMcAlana karI rahyAM che. taLAjAnA jAherajIvana sAthe chellA ghaNuM samayathI Ahira jJAtinA pramukha ema aneka rIte mahuvA ane gehilavADamAM kAmagIrI karI che. saMkaLAyelA che. rAjakAraNanA cAlu pravAhathI pUrA vAkepha che ghaNuM ja vicakSaNa ane bhAvI netA asAdhAraNa vyaktitva zrI. ema sI. tarIkenA lakSaNo temanAmAM jovA maLyA che. bhaTTa :- bhArate meLavelI AjhAdI bAda ejansInA vilInIkaraNanA samaye zrI bhaTTanI dilhInI sTeTasa zrI dalAbhAI AtAjA :-bhAdroDanA vatanI mInIsTImAM varaNI thaI. tyAM temaNe saradAra paTelanA ane sAta gujarAtI sudhIno ja abhyAsa jAhera. rahasyamaMtrI tarIke kAryo bajAvyuM. bhAratanA lokhaMDI kSetre paMcAyata ane sahakArI pravRttimAM ghaNuM varSothI puruSa saradAra paTela jevA dhuraMdhara rAjapurUSanI paDyA che paNa murabbIone vizvAsamAM laI TIma- nikaTavartI sevA karavAno adhikAra maLyo ene zrI pIrITathI kAma karanArA yuvAna kAryakara che. ji9lA- bhara pitAnI jIMdagIne amUlya lahAvo samajatA. lekaborDanA sabhya tarIka, mahuvA kha. 1. saMdhanI sa. saradArazrInI aMtima paLa sudhI zrI bhaTTa temanA kArobArImAM, paMcoLI Ayara jJAtinI beDiga ane sAnidhyamAM ja hatA. tyArabAda zrI bhaTTa sIlena jJAtinA maMtrI tarIke, dukALa vakhate sthAnika khAtenA hiMdI hAikamIznara zrI sI. sI desAInA maMtrI tarIke, mahuvA khAdI borDanI kamiTimAM ane matrI tarIke kAla be gayA. tyAMnI temanI prazasya kheDUtanA je te praznomAM satata jAgRta rahIne kAmagIrInI noMdha letA tyAMnA prakhyAta dainika The ceulon observer' e lakhyuM ke kolaMbe kAmagIrI karI che. zrI devAyatabhAI, AtAbhAI khAte hiMdI hAI kamIznara zrI. sI sI desAIne arasIbha I vigere murabIone vizvAsamAM laI kAma temanI ekIsamAM maLavA janAra sIlAsavAsIone temanA rahasyamaMtrI zrI ema. sI. bhaTTanI khoTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #955 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNAyA vinA raheze nahIM temane caherA huMmezA AnaMdI rahe. temanA svabhAvamAM sahakAranI bhAvanA khUba ja hatI. teo patrakAra mATe asAdhAraNa prakAranAM rahasyamaMtrI hatA. AjapaNa te dilhImAM ucca hAdA bhogavI rahyA che. zrI gALadAsa mAThuMnalAla paTela - taTastha manettithI ane sattAnI kayAreya paNa apekSA rAkhyA vagara nirapekSapaNe AvI paDelu kAma pramANikapaNe adA karye javAmAM gehilavADanA keTalAka yuvAna lIlIyAnA vatanI ane hAla amarelIne kAryakSetra banAvI kAma karatA zrI gokaLadAsa paTele bhAvanagaramAM mAdhyamika zikSaNa meLavI amadAvAdamAMthI grejyueTa thayelA hAIskulamAM vidyArthImaMDaLanA pramukha sthAnethI mAMDI nAnAMmeTAM aneka sa MgaThanamAM AgevAnIbharyuM bhAga bhajavyeA hatA. thADe! samaya lIlIyA myunisipAlITImAM ane te pachI amarelI sahakArI pravRttimAM rasa lai maMDaLIone orgenAijha karavAmAM ThIka jahemata lIdhelI, Aje amarelI nAgarika DolarabhAi mahAprasAda vasAvaDA :- (bI. e. ela. ela. mI.) :- temaneA janma raMgutamAM enkanA menejIMga DIrekaTara tarIke tAlukA kharIda vecANa sadhanA eDamInIsTeTara tarIke, mArkeTIMga yArDanA maMtrI tarIke tathA amarelInI aneka nAnImoTI saMsthAe sAthe sakaLAelA rahIne kArya karI rahyA che. thayelA etALIzamAM kharyuM cheADI mahuvA AvyA, ane ela ela. khI thayA. vakIlAtane dhaMdho zarU karyo sane 1957 mAM myunisipAliTamAM joDAyA. atyAre vAisa presIDenTa che. meDIkala eDa nA ceramena paNa che. keLavaNI sahAyaka samAjanA maMtrI che. cAra varSathI sITI kalabamAM ekajhIkayuTiva membara che. lAie ImAM kArAbArInA sabhya che. rAjakAraNamAM pravezekSA zro vasAvaDA 'paDhathI vadhAre sakriya che nAgarika benkanA kheDa opha DIrekaTaramAMnA tegeDAuteAnA kAmeA ane zALAonAM makAtAnAM AMdha lakSmaNabhAi paTela :- teozrI aNIDAnA vatanI che. Aje gaDhaDA tAlukA paMcAyatanA pramukha tarIke sthAnazeAbhAvI rahyA che. gaDhaDA mahuAlamAM eka che. janatA kA-epareTIva hAusIMga sosAyaTInA mAnada maMtrI, vagere aneka kSetre tenI sevA ApI rahyA che. kAmomAM sArI evI jaDemata laine baNuMkharUM kAma puru karAveluM che. gaDhaDA sahakArI sabanA pramukha tarIke, kaoNMgreSTha kamiTimAM matrI tarIke, lenDameTa geja benkamAM ane mokSaparA sadhanazetra yojanAnAM nAnI bacana |janA kamiTimAM sabhya tarIke sevA ApI che. jillAnI judI judI kiMmAMTaemAM samaye samaye rahIne sArU evuM kAma karyuM che mAlaparA sadhanakSetra, aNuIDA sahu maDaLI, duSkALa rAhata kamiTi vigeremAM mA zazIkAMta jaTAzaMkara vyAsa :- (khI. e.ela ela.bI.) :- vaDAdanA vatanI ane mahuvA kAkSetra khanAvIne tyAM rahe che. vajrajJAtane dhaMdhAmitrAmAM kare che, ane mahuvA myunisIpAlITimAM sabhya che. meTrIka thayA pachI bhAvanagara kAlejamAM bI. e. thai amadAvAda kAyadAnI DIgrI meLavI. mahuvA myuni.mAM upapramukhapade tathA sTenDIMga kamiTinA ceramena tarIke sevA Ape che. mahuvAnI anekavidha kamiTiomAM temanuM javAbadArIbharyuM sthAna che. zrI rahImabhAi musANI :- tee lelIyAnA vatanI che. vallabhIpura tAlukAmAM sahakArI ane sAmAjika kSetre kAma karanArAomAMnA te eka che. bahu ja nAnI uMmaramAM rAjakAraNamAM temaNe 783 praveza karyo che. bhUtakALamAM vallabhIpura tAlukAmAM prajA samAjavAdI pakSanA maMtrI tarIke ane sAmAnya cuMTaNI vakhate bhAga bhajanmyA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #956 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 784 besIne pitAnI pharaja bajAvI che. temanuM kAryakSetra bhAI vaidyane gurU mAnyA che. hAusIMga sosAyaTInA vikatRta thatuM jAya che. sekreTarI tarIke, ane saMdhanA menejara tarIke temanI sevAo noMdhapAtra che mAM sahakArI ane paMcAyata pravRttimAM je kAryakaro kAma karI rahyAM che teonI TUMka noMdha A - zrI zAMtilAla bhoLAnAtha - dhrAMgadhrAnA nIce mujaba che). vatanI 194ra thI jAherajIvanamAM praveza zahera sudha rAInA pramukha tarIke, tAlukA keMgresanA pramukha zrI chaganabhAI nAraNabhAI paTela - mahA tarIke, ejyukezana sosAyaTInA sekreTarI tarIke vAnA DuMDAsa gAme paMcAyata ane sahakArI pravRttimAM kalachAba janmabhUminA eka patrakAra tarIke mahilA jillA benkanA DIrekaTara tarIke, lenDamArTageja maMDaLanI salAhakAra kamiTimAM sabhya tarIke, jillAnI enkanI kamiTimAM tAlukA kakSAe pragatizIla kheDuta vikAsa eDavAijharI kamiTimAM, nAnI bacata kamiTi: maMDaLanA pramukha tarI ke, jillA paMcAyatanA sabhya ane bhUtakALamAM duSkALa rAhata kamiTamAM, tAlukA tarIke ane gAmanA sarapaMca tarIke kAmagIrI daramyAna paMcAyatamAM zikSaNu samitinA pramukha tarIke jillA vikAsa kAmo ane khetInI AbAdI arthe dhyAna koMgresanA maMtrI tarIke, jillA benka DIrekaTara ApyuM. tarIke, prasaMge pAta je kAMI javAbadArIo AvI lAbhAkara jezaMkara paMDayA :- pharIyAdakAnA paDI te saumAM tAlukA ane ji9lA levale aneka vatana zrI lAbhubhAI gAmanA pragatizIla kheDuta vidha pravRttimAM kAmagIrI karI che kAThiyAvADa rAjakIya tarIke chelA ogaNIsa varSathI ekadhArA bInaharIpha pariSada, kheDuta samelanaH cuTaNuonuM saMcAlana gAmanA sarapaMca tarIke, pAMceka varSathI sahakArI majura caLavaLa vageremAM paNa rasa lIdho. mIThA utpAmaMDaLanA pramukha tarIke, kRSNakumAra grAmasudhAraNuM daka maMDaLIo hAuga ma DaLIo ane saMdhanA kaMDanA sabhya tarIke lenDamegeIja enI kamiTamAM pramukha tarIke ane bIjI dharmI saMsthAo sAthe sabhya tarIke rAhata samitio ane koMgresanI ittara saMkaLAyeao che.. pravRttiomAM sevA ApI che ane haju cAlu che. sarakAranI yojanAono lokone lAbha apAvyo zrI jamanAdAsa bhagavAnadAsa :-taLAjAnA che-tenA vibhAgamAM eka jAgRta kAryakara tarIke vatana che pragatizIla kheDuta tarIke sahakArI pravRttinA sArU evuM mAna pAmyAM che. AgevAna kAryakara tarIke, bhUtakALamAM harijana pravRttinI AgevAna, TrAmave satyApahamAM mahatvane zrI nAthAlAla bhagavAnajIbhAI gAMdhI :- bhAga baja tAlukA koMgresa ane duSkALa rAhata dhArInA vatanI paNa ghaNA samayathI dAmanagarane vatana samitimAM kAma karyuM jIllA saha benkamAM DIrekaTara banAvyuM che 20 varSathI sahakArI pravRttimAM paDyA tarIke, myunisipAlITI pamukha tarIke, nAgaribenka che. vyApArane bahALo anabhava che. sahakArI caLa ane mArkeTa sosAyaTInA pamukha tarka, lenDameTavaLa vakhate sthApita hitone pUro sAmano kara geIja benka zAkhA samitinA pamukha tarIke, anapaDe che. dhArmika pravRttiomAM mokhare hoya che. kSetranI kamiTinA pamukha ane havelInA TasTI ane 1931 thI kesamAM custa rIte mAne che vyAyAma pamukha vigere darajaje kAma karyuM traNa varSa muMbaI ane ahiMsaka pravRtti tarapha laI javAmAM zrI bAbu myunisipAliTIne kejekaTanA kAme karyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #957 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArASTranA dAnavIro ane udyogapatio sva. vRjalAla durlabhadAsa kANukIyA AtmAti evAja mANuse! sAdhI zakayA che jemaNe jJAna bhakti ane karmanA samanvaya sAdhI guNagrAhI banyA che, jemaNe vRta-japa ane tapanA baLathI sayamanI divAla racI-peAtAnA dhyeyalakSI jIvana dvArA jagatane preraNArUpa banyA che. saurASTranuM sAvarakuMDalA gAma aitihAsika gAmanA kANukIyA kuTuMbanA ekasA varSanA ajoDa ItihAsa kaMDAravA jevA che. A sAdhana sa panna kuTuMbanA agraNI gIgAbhAI ghaNAja sama purUSa gaNAtA. gAMdhI karIyANAnA vepAra karatA hatA. mahAjanamAM temanI hAka vAgatI hatI. jevA samartha evAja zuravIra ane sAhasika paNa hatA. A saskAra vArasAne barAbara pacAvI jANunAra temanA suputra rUganAthabhAI paNa evAja pratibhAzALI vyakti hatA. sAvarakuMDalAmAM acAnaka vepAramAM moTI Aphata utarI, Arthika paristhitie judAja vaLAMka lIdheA. cAlyA AvatA vArasAgata mAlAne TakAvI rAkhavA ane dhaMdhAnA hetusara A kuTue muMbaI tarapha prayANa karyuM. je kuTubamAM ucca vicArA, priyavANI ane nItimaya vartananA satata darzana thatAM rahyAM che e kuTuMbanA prANasamA zrI rUganAthabhAi ane temanA suputra durlabhadAse sAmAnya nAkarInI zarUAta karI ane uttarAttara pragatinI haraNafALa bharatAM rahyAM. zrI ane sarasvatInA sAthe vAsa thavA e te kAikane tyAMja hoya che. sva. durlabhadAsanA suputra vRjalAlabhAI paNa evAja tejasvI ane pUrI dezadAjhavALAM, potAnI yazasvI kArakIrdI dvArA kuTuMbane yazakalagI caDAvanAra A virala vyakti kudaratanI bheTa ja samajavIne sva. vRjalAlabhAi nAnapaNathIja auzrayanI kRti hatA. svadharma pratye dRDha abhIrucI ane jIvanamAM kAMika karI chuTavAnA tIvra talasATa ane divyaprabhAnI temanA mukha upara jhAMkhI dekhAtI hatI. nAnapaNamAM chApAnI pherIthI mAMDI sTezanarI vigerenuM kAma upADayuM samatA ane zAMtithI vananaukAnuM saMcAlana AbAda rIte zarU karyuM. A sAhisaka vIre ekavIza varSanI uMmare jApharAbAdanA zeThazrI gApALadAsa dhyALa gAraDIyAnI suputrI harakuMvarabena sAthe lagna graMthathI joDAyAM. potAnI kamANImAMthIja A kharca karyA. bApadAdAnI muDImAMthI amana--camana mhANavAnI kayAreya IcchA nahAtI karI. 11 thI 21 varSa sudhInI umaramAM haiyA ukalatathI dhaMdhAne kuzaLatA pUrvaka vikasAvyA ane e paisA prApta karyA. je saupatti temaNe sanmAge vAparI kuLa ane kuTuMbane kharekhara pAvana karyuM che. A kuTuMba na rahyuM paNa saMsthA banI cUkayuM hatuM temanA dAdAe peAtAnI dhaMdhAkIya pravRttinI sAthe sAthe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #958 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaImAM kaMDalA zubhecchaka maMDaLanI sthApanA karI. mA bhoma pratyenuM RNa cUkavavA rAta divasa joyA sivAya aharniza sevA ApI hatI. je saMsthAne Aje 51 varSa pUrA thAya che. phalIlI vaTavRkSa mAphaka A saMsthAnI suvAsa Aja comera prasarI rahI che je A kuTuMbane vadhAre paDatA mamatva ane lAgaNIne ja AbhArI che. vRjalAlabhAI A saMsthAnA AjIvana pramukhapade rahIne eka majabUta saMgaThThanamAM saMpa sahakAra ane bhAIcArAnI udAtamaya bhAvanAnA bIja ropatA gayAM. amarelImAM pitAnA mAlIkInI 16 vIghA jamIna samathe vyAyAmamaMdirane dAnamAM ApI vyAyAmazALA sthApavAne lhAvo paNa lIdhuM hatuM. A vyAyAmazALAnI pAMgaratI jatI pravRtioe ghaNAne AkarSyA che. ane preryA che. varSo pahelAM saurASTranA ane paMkAyelA tIrthakSetra tulazIzyAmamAM temanA meTAputra zAMtilAlanAM nAma pADavAnA prasaMge moTI rakama gauzALA sthApavA mATe ApI. gaudhananI sAcavaNI Aje tyAM sArA pramANamAM thaI rahI che. samAja jIvananuM ekapaNuM kSetra evuM nahi hoya ke jyAM A kuTuMbanI sadabhAvanA ane kartavyaparAyaNatAnI suvAsa pahoMcI na hoya ke jyAM temaNe dAna na karyuM hoya. bAvIsa varSanI uMmare dAdAnI sAthethI judA paDI eka bhATIyAnI sAthe svataMtra dhaMdhAnI zarUAta karI. prArabdhanuM cakra pharyuM ane lakSmIdevInI kRpA thaI. jema jema sakha sAhyabI prApta karatA gayA tema tema mananI udAratA ane dilanI amIrAta vadhu ne vadhu khIlatA gayAM. dayA ane karUNuM pragaTatA gayAM ane dAnagaMgAnI saravANI vahetI thaI kuTuMbanA sabhyone paNa svArpaNanI A yazagAthA racavAmAM bhAre moTo hisso hatA. kaMDalA kapoLa jJAtinA borDiMganA TrasTI tarIke sArI sevA bajAvI borDiMga sthApavAmAM moTI sevA ApI hatI muMbaInI kapALa jJAtinA 1946 thI TrasTI hatA. temanI sAmAjika sevAoe temane vadhu lokapriya banAvyA hatA. 1933-34mAM jarmana ane aMgreja kampanIonI ejansI rAkhI. pratApa kemIkalsanI sthApanA karI ane muMbaInA audyogika jagatamAM A pArTInuM nAma AgaLa AvyuM. vRjalAla enDa durlabhadAsa enDa kuM. ne samaya jatAM muMbaImAM kanaka kemIkala InDasTrIjhanI paNa cAra brAnco muMbaI kalakattA madrAsa ane dilhImAM kAma karatI rahI che. chellA vIseka varSathI bIralA bradharsanA sTokIsTa che. kemIkalsanA vepArane sArA pAyA upara vikasAvIne vepArI jagatamAM Ana ane zAna prApta karyA che. vRjalAlabhAInA suputro A badhI peDhIonuM saphaLatApUrvaka saMcAlana karI rahyA che. kANakIyA kuTuMbanI ujajavaLa tavArIkhamAM nedhavA jevI koI mahatvanI ghaTanA hoya te te kuLadevI mAtA kanakAI pratye addabhUta bhaktibhAva. gIranI lIlI hariyALI dharatInA peTALamAM kanakAI mAtAnuM prAcIna dhAma jenI saMsthAnI sthApanA 1950mAM vRjalAlabhAInA pramukhapade karavAmAM AvI dharma vairAgyanI bhAvanA hRdayanA uMDANamAMthI pragaTelI hatI eTale jIvananA aMta sudhI temaNe A saMsthAnA navanirmANathI mAMDI badhu karI chuTyA hatA. rU. 50,000 sudhInI rakama dAnamAM ApI maMdiranuM zilAropaNa tathA vAstumahotsava sattacaMDI yAga vigere emanA zubha haste thayuM hatuM tyAM emanA pitAmahanA nAmanuM eka Adarza seneTarIyama paNa AkAra laI rahyuM che. ane bIjA anya bAMdhakAma paNa taiyAra thaI rahyA che. kanakAInA punaHnirmANa vakhate hajAro mANasane bhojana prasAdI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #959 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 787 ApI dharmAM pratyenI pUrI zradhdhAnI A kuTuMbe pratIti karAvI che. dAna etA unnata ane bhavya jIvananI cAvI che. e cAvI jene hAtha lAge che. e TharIThAma thaine bese che. kANukIyA kuTuMbanuM aMdara DhaMkAi raheluM hIra AvA eka pachI eka dAnAthI vadhAre jhaLakI uThayuM ane lAkha lAkha vaMdananA adhikArI banatuM gayuM. mAtA kanakAInI pUrI kRpA A kuTuMba upara varasI ane vrajalAlabhAinA jIvatarane urdhvagAmI paMthe mUkI dIdhuM muMbaImAM ujavAtA navarAtrI mahotsavanI zarUAta temanA pramukhapade thai hatI rAjya ane prajAmAM temanI kIrti ceAmera patharAyelI hatI. rASTrabhaktinA khIja paNa sa`skAramAMja rApAyelA eTale 1942mAM hiMda cheDAnI laData vakhate sahakAra ApyA che, leAkacAMhanAnI pratItirUpe temanA bIjA putra dhIrajalAlanA lagna prasaMge muMbaIthI spezyala TrenamAM jayapura jAna laI gayAM tyAre hAthI-gheADA-uMTa vigere bAdazAhI ThAThamAThathI svAgata varadhoDA nIkaLyA hatA ane jAnanI vidAya samaye 21 tApAnI salAmI ApavAmAM Avi hatI, jayapura rAjye bhAremADhu mAna ApyuM. jayapuranA gujarAtI samAje tyAranA divAna sAhebazrI mIrajhA isamAilanA pramukhapade sanmAna karyuM hatuM. temanA dharma patninA nAme tyAM pustakAlayane sArU eka dAna ApyuM hatuM je pustakAlaya Aje paNa jayapuranA samAjane viziSTa vAMcana pUrUM pADe che. temanI saujanyazilatA ane mIlanasAra svabhAvane kAraNe baheALu mitramaMDaLa ane ghaNI oLakhANA ubhI karI hatI temanA ekamAtra ela upara sAmAnya leAkeAnuM vagara paise kAma thaI jatuM. janasamuhane temanI kiMmatI sevAo prasaMgeApAta bhAre upayAgI nivaDatI. kANukIyA utkarSa maMDaLanA pramukha tarIkenuM sthAna zAbhAvI vidyArthIone skAlarazIpa ApavAnI Ada` ceAjanA amalI banAvI je AjepaNa cAlu che samayanA eMdhANa pArakhI, AvI rahelI jamAnAnI mAMgane barAbara pIchAnI kANukIyA kuTuMbe harakAi prasaMge ane harakeAi pravRttiomAM deNugIonI paraMparA zarU rAkhI che. kANukIyA kuTuMbaneA vaMzavelA taiyAra karAvI eka eka prata saune paheAMcatI karI che. sva. vRjalAlabhAi eTale jJAtinuM amUlya ratna ane samAjanA AdhAra sthaMbha. temanI divyatAnA dana temaNe karelA kAryo uparathI thAya che. dhArmika ane zaikSaNika pravRttio pAchaLa jIvana samarpaNu karavAnI abhIpsAthIja teo Atmika zAMtinI kheAja karI zakayA hatA. muMbaimAM moTApAyA upara rAmacaMdra DAMgare mahArAjanA AcAryapade zrImad bhAgavata saptAha temanA pramukhapade thai hatI. ane potepaNu 1961mAM bhAremoTA kharce muMbainA mAdhavabAgamAM jJAnayajJanA lAbha leAkAne saptAha yeAjIne levarAvyeA hateA. A saptAhanI vyavasthA ane saMcAlana ajoDa hatA. haiye haiyuM daLAya eTalI vizALa janamedanIe rAja rAja A jJAnayajJamAM meAkaLe mane vhANu lIdhI hatI. DAMgarejI mahArAje e divaseAmAM kAI anaMta svarUpa dhAraNa karI zrotAonA hradayamaMdirane hacamacAvI mUkayuM hatuM. pUrNAhUtinA divasomAM A kuTuMbanA nivAsasthAna pAse bhajanakInanI je raMgata jAmI hatI tenAthI muMbainA itihAsamAM eka anokhu prakaraNa rAkAyuM che. cekamAM ekaThI thayelI janamedanIe bhakitarasamAM taramALa banI je maneAhara draSya khaDu karyu hatuM tenAthI devA gu jANe potAnA vimAnA lane nirakhavA AvI gayAM hoya evI narI divyatA patharAI gaI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #960 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 788 abAla vRddha sau koIe pAgala banI prabhubhajananI dhUna macAvI kharekhara bIju vaikuMTha khaDu karyuM hatuM. kaba dhanya banI gayuM.........kaDavA prasaMgo, aNachAjanA banAvo ane apamAnita ghaTanAone gaLI jaIne hasate mukhe saptAhanA AkhAe prasaMgane je rIte AnaMdamaMgaLathI pUro karyo eja A kuTuMbanA jIvana saurabhanI pArAzIzI che. pUNyakarmanA baLe AvelI saMpatti bhale sApha thaI jAya paNa divya nirdoSa bhAve paramapadane prApta karavA, brahmadhAmanuM vAstivIka sukha mANavA ane sarvoparI upAsanA siddha karavA jIvananuM sarvasva luMTAvI devuM evA vizuddhabhAve A kuTuMba vicAraka rahyuM che. sva. vRjalAlabhAIne daivI paise jyAM jyAM game che. tyAM tyAM riddhi siddhi ane samRddhinA DaMkAnizAna gagaDayA che. tenI pAchaLa tenI sadabhAvananuM preraka baLa hatuM tema kahIe te paNa atizyokti nathI. sevAbhAvanAnI akhaMDa jyotane jalatI rAkhI ghaNI saMsthAo ane vyaktione gupta madada paNa karI che. saunA muMgA AzirvAda eja amArI sAcI kamANuM che ema A kuTuMba draDhapaNe mAne che.mahattAnI kadI vAMchanA karI nathI. agarabattI AkhI saLagI jaIne jagatane madhamadhatI suvAsa jema ApatI jAya, tema paramAthikajIvana jIvIne 1966nA mArcanI rajI tArIkhe e pUNyazALI AtmA svarge saMcaryo. kapALa samAje eka tejasvI tAralo gumAvyo. dezane khoTa paDI, nAnI moTI seMkaDo saMsthAoe raDatA radaye zraddhAMjalI arpI. pitAzrIe ubhI karelI mAnavatAnI pagadaMDI upara cAlavA putroe madhyamavargI kuTuMbone rAhata mATe judA judA kSetre maLIne lAkheka rUpIyAnI udAra sakhAvata karI. Aje paNa muMbaImAM lagna ane anya prasaMgo upara jagyA meLavavAmAM temanA putro samayazakitanA bhoge paNa saune madadarUpa banatA rahyAM che. dilAvarI dilanA temanA yuvAna suputro paNa e saMskAra vArasAne najara samakSa rAkhI kaba gauravane ane tenI asmitAne vadhAre opa ApI rahyA che. AvA jIvatara bahu ochA hoya che. sAdhAraNa zikSaNa ane sAdAInI muti - samA mAnavInI javalata pragatikuca :- -mahamadabhAI isuphabhAI bagasarAnI eka vyaktine ahIM paricaya ApatAM AnaMda thAya che saurASTranI vyakti vizeSa tarIke temanuM jIvana eka AgaLa chApa ubhu karanAruM che. parizrama karI jIvana nirvAha karatAM temanA pitAzrI yusapha bApA pAse koI sAdhana nhotA. kaI saMpatti hatI mAtra cAra ATha AnA mATe pagapALA lAMbI yAtrA karanAra ane kuTuMbanI javAbadArI vahana karanAra pitAzrInA khUmArIbharyA saMskAra ane cAritryane najara sAme rAkhI temanA putra mahamadabhAIe mAtra prAthamika keLavaNI prApta karI jIvananI zarUAta karI ane muMbaImAM nokarIe rahyA. Aje sAmAnya mANasa rojanuM jeTaluM jeTaluM kamAI zake eTalI skulanA mAsika pagArathI teoe kaparA jIvana saMdharSane AraMbha karyo, eka nAnI evI koTaDImAM ceDAMka sAthIdAro sAthe rahI teo muMbaIne dhabakatAM jIvana sAme mAMDI kAma karatAM rahyA. khaMta utsAha ane pramANikatAnA sadaguNone varelA mahaMmadabhAI nokarI karatAM rahyA ane muMbaInA jIvanamAM vadhu vyavasthita thavAnA prayatane raratAM rahyAM. teo nirAzA bharelI ane kAMTALI keDI para cAlatA hatA. paNa temanI draSTi eka bhavya maMjhila prati maMDAyelI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #961 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 789 garIbIe temanA haiyA upara ghaNA ujharaDAo pADayA hatA, AkarA ane kaparA jIvananI kaDavAza dUra karavA temanA mAyale jIva jANe hatheDA laIne navaghaDatarane ghATa ghaDI rahyo hato. purUSArtha dvArA prArabdha sarjavAnA temanA svapnAo hatA, ane dhIme dhIme teoe jIvananA navA navA mArgo para prayatano ane prayAso dvArA pagalAM pADI dArUkhAnAmAMthI pitAnI yazasvI jiMdagIne prAraMbha karyo ane TUMka samayamAMja muMbaInA dArUkhAnAnA eka AgevAne lokhaMDanA vepArI tarIkenI bhAre jhaLahaLatI kArakIrdi prApta karI, meTI meTI sTImare kharIdI tene teDAvI eNpane vepAra karavo e temanI pradhAna vepArI pravRtti hatI. zrImaMta thayA pachI teo potAnI janmabhUmine kayAreya bhUlyA nahi bagasarAmAM teoe potAnI jJAtinA kSetre te eka gujarAtI nizALanI sthApanA karI, ane tenuM saMcAlana zrI kutuba AjhAda jevA thanaganatA yuvAnanA hAthamAM sepI samagra saurASTramAM keLavaNInI suvAsamAM bagasarAnI saMsthAne prANavAna banAvI hatI. A saMsthAnuM badhuja kharca pote bhogavI rahyA che AvatA varSamAM A saMsthA rajata jayaMtinA Are AvI pahoMcaze AvI ekadhArI sevAne ItihAsa e preraka gaNAya. zrI mahamadabhAI isuphabhAIe jayAre sau prathama annataMgI ane vastrataMgI ubhI thaI tyAre lAkhe. rUpiA rekIne bagasarAnI janatAne sarakAramAnya annavastra prApti thAya te mATe pitAnI aMgata dekharekha nIce kAma zarU karI bagasarAne potAnI bhAvanA bharI sevAno lAbha Apyo hato. atyAranA bagasarAnA davAkhAnAmAM temanI taraphathI ekSa-re plAna maTI kIMmate mUkavAmAM Avyo che. bagasarAnA jAhera kSetre jyAM ane jyAre jarUra paDI che tyAre teo jabhUmine sAda sAMbhaLI potAne sahakAra ApyA vinA rahyA nathI bagasarAmAM sva jhaveracaMda meghANI smAraka hAIskUlanI sthApanA karavA mATe teoe rUA.21000, nu udAra dAna ApyuM che ane A kArya karatI saMsthAnA muMbaI zAkhAne pramukha tarIke paNa teo potAnI sevA ApI rahyA che bagasarAmAM teo taraphathI 24 varSa thayA eka vAMcanAlaya cAle che. muMbaImAM paNa teo pitAnA bhalA namra ane dayALu svabhAvanA kAraNe aneka saMsthAone tathA jarUrIAtavALAone banatI sahAya karatA rahe che dharma tarapha paNa teone kUNI lAgaNI che potAnA dharma gurUo tarapha paNa prema ane hAnabhUti che, jJAtinA eka varga taraphathI je AMdolana cAlI rahyuM che. te thALe paDe ane samAjanI ektA sthApAya ema teo hRdaya pUrvaka vAMcchI rahyA che. saurASTranA eka nAnA gAmaDAmAMthI paherela kapaDe muMbaI jaI samRddhi ane saMpatti prApta karanAra zeTha mahaMmadabhAI yusuphabhAinI sAdAI ane saraLatA dhyAna kheMce che paisAnA baLe temanAmAM rahelA mANasAInA guNene saheje japhA pahoMcADI nathI ane haMmezA potAnA pAchalA divase saMbhArI samajI vicArI vicArIne jIvanapaMtha para pagalAM pADatA zeThazrInI jiMdagI e eka sAhasika saurASTravAsInI yazagAthA che. bagasarAnA pAlavamAM je thoDI ghaNI yaza gAthAo paDI che. temAM A eka saumyajIvananI gAthA paNa saMbhAravA jevI che zeTha mahamadabhAInI zakti ane pratimAne tenA jIvanamAM uMDe utaranAra salAmI ApyA vinA rahe nahi evI preraNAdAyI ane AdaraNIya temanI jiMdagI che. lokhaMDa ane krepa tathA sTImaro teDavAnA dhaMdhAmAM Aje paNa teo agragaNya dhaMdhAdArI tarIke jANItA che. ane pitAnA umadA svabhAva ane sadaguNo dvArA saurASTravAsI tarIkenI chApa aMkti karI rahyA che. Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #962 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 760 zrI dvArakAdAsa viThaladAsa zAha zAMta ane saujanya prakativALA mIlanasAra svabhAvanA ane ekaniSTha sevAne varelA unA paMthakamAM keTalAka AgevAna sadagRhasthomAM zrI dvArakAdAsabhAInuM sthAna mukhya gaNI zakAya. zikSaNa saMskRti ane koMgresanA racanAtmaka kAmone vega ApavAnI manetivALA sevakanI haroLamAM zrI dvArakAdAsabhAIne paNa besADI zakAya. gujarAta rAjyanA mAjIpradhAna zrI ratubhAI adANI ane hAlanA nAyabapradhAna zrI paramANaMdabhAI ejhAnI preraNA ane haMphane kAraNe A kuTuMbanuM sthAna ane mAna unAnA jAherajIvanamAM AgaLa rahyuM che. zrI zAha mAMgaroLa taraphanA zIla gAmanA vatanI paNa ghaNA varSothI unA tarapha AvIne vasyA che. nAnapaNamAM aMgrejInuM jarUra pUratu jJAnasaMpAdana karI bahuja nAnI vayamAM jInIMga mIlanA dhaMdhAmAM jhaMpalAvyuM je dhaMdhe kAMIka jokhamavALA ane kAMIka samajadArI ane cokasAIvALe che. potAnI ApasUjhathI temAM pragati karatA rahyA. dhaMdhAkIya pravRttinI sAthe samAjasevAnA umadA dhyeyane paNa bhUlyA nathI tamAma gAmaDAonA satata saMparkamAM rahyAM che. garIba dardIone davA-IjekazananI sagavaDatA ke sevA ApatA uparAMta vinobAjIne bhUdAna kAryakrama hoya ke kogresane dArUbaMdhI kAryakrama hoya zahera ane tAlukAnI badhIja racanAtmaka pravRtionA uttejanamAM niraMtara tAlAvelI batAvI che. (unA keLavaNI maMDaLamAM sevA ApatA rahyA che.) unAnI TI.-bI.hospITAla, vaiSNavahelI, tulazIzyAma, ane anya nAnA moTA prasaMgoe temanA taraphathI dAnamAM nAnI moTI rakama maLatI rahI che. unAnI kAMgresa kamiTi, unA sugara phekaTarI, tulazIzyAma vikAsa sArvajanika chAtrAlaya vigere saMsthAone paNa temanI sevA zaktine ananya lAbha maLyo che. ane maLato rahyo che. ghaNA mahAnubhAvone paricayamAM AvyA che. potAnI haiyAukalata ane svabaLe dhaMdhAmAM paNa ThIka pragati sAdhI che. temanA bhAIzrI chabIladAsabhAI paNa evAja nikhAlasa kAryakuzaLa ane dIrdhadaSTivALA dilera AdamI che. unA khetI utpanna bajAra samitinA ceramenapade rahIne temaNe paNa kheDUto ane vepArIomAM sArI suvAsa ubhI karI che. nAnAmoTA sArA prasaMgoe unAnA vikAsamAM mahAjananI sAthe rahIne A kuTuMba saunuM AdaraNIya banyu che. mAtApitA hayAta che. bahoLe parivAra che. sukhI che. rAjya ane prajAmAM temanuM sAruM evuM mAne che. sva. zeThazrI amRtalAla popaTalAla ojhA sva. amRtalAlabhAI eka prabhAvazALI vyakti hatA. teo duHkha saMtapta jJAtijanone sahArA samAna hatA. koI paNa jJAti bhAI bahena te zuM, paraMtu koI paNa jJAtinA bhAI bahena temanI pAsethI khAlI hAthe pAchA pharatA nahIM. sasmita vadane ane AzvAsana, saMteSa ane rAhata anubhavatA teo bahAra AvatA. temane keLavaNI pratye anurAga khUba ja hato. temaNe ane temanA nAnA bhAI zrI bhAnuzaMkara popaTalAla ejhAe temanA vatana umarALAmAM kanyAzALA tema ja miDala skUlane mATe kALo ugharAvanArAone aneka sthaLe pharavuM na paDe eTalA mATe banne bhAIoe maLI joItI rakama svecchAe ApI vatana pratyenI hAlapa batAvI hatI. A rakama aDadhA lAkha jeTalI hatI. uparAMta vatanane mATe bIjI paNa aDadhe lAkha jeTalI eTale ekaMdare lAkha jeTalI rakama ApI umarALAnA gaurava rUpa banyA hatA. pUnAmAM che. jayazaMkara pitAMbaradAsa atithi gRhane paNa temaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #963 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 sArI evI rakama ApI che. muMbai zrImALI brAhmaNa samAjane temaNe sattara aDhAra hajAranI rakama ucca zikSaNa nidhi mATe ApI che ane dareka prasa'ge samAjane pALI, peSI praphullIta karela che. Aje ucca zikSaNa nidhi. 40,000 sudhI paheAMcavA pAmela che te sva. amRtalAlabhAinI jJAti sevA ane keLavaNI pratyenA anurAga puravAra kare che bhAvanagaranI premazaMkara dhanezvara zrImALI brAhmaNa erDIMga tarapha temanA madada rUpI pravAha avirata vahyA ja karyo che. A uparAMta vaidyakIya saMsthAo, ispItAlA, anAthAzrame, dharmasthAnA ane evI aneka khIjI sasthAone temaNe udAra dIlathI madada karI che. Ama teo dayA ane udAratAnA sAgara samA hatA. sAmAnya mANasamAMthI teo dhanADhya udyogapati banyA hatA, chatAM tenI raheNI karaNI sAdI hatI ane dhananA unmAda thanaganATa, abhimAna, vilAsItA ke ataDApaNuM vagere temanA hRdayamAM saMcAra karavA pAmyAM na hatA. te milanasAra, madhuvAcI, vinamra ane adanA sevAbhAvI ja eka sudhI rahevA pAmyA hatA. temanAM dharmazIlatA ane dharAga paNa eTalAM ja prasaMzanIya hatAM. yajJa yajJAdi, zrImad za karAcAryajInI padharAmaNI ane sarabharA, kathA z2Ina, madirA ane dharmasthAnAne bheTa vagere aneka dhArmika sadkAryo karI temanI dhArmika bhAvanAne bhavya banAvI hatI ane pAvana thayA hatA. tad uparAMta deza pratyenI, samAja pratyenI temanI pharaja majAvavAnuM tee! haragIjha cUkayA nathI. temaNe dezanI, rAjyanI ane samAjanI pravRttione paNa apanAvI, pASI, pUratuM uttejana ApyuM. teo temanA kuTuMbIjanA pratye paNa haMmezAM atyaMta mAyALu, snehabhInuM, zAMta vana rAkhatA ane je krAi mitro, saMbaMdhIe dhaMdhAdArIe temanA paricayamAM AvatA te badhA ja temanA vyaktitvathI prabhAvika banatA ane kuTuMbanA bALakAnI peThe zeTha dAdA" tarike sakheAdhatA. emanA sneha, emanI saumyatA, emanI dhIra gaMbhIratA vagerenI temanA paricayamAM AvatA sau kAnA hRdhdha upara uMDI chApa paDatI. te Aja paNa temanAM bhAre|bhAra vakhANa kare che. ane temanuM pratibhAzALI vyaktitva Aje paNa te yAda karyA kare che. temanA dhaMdhAdArI sAthIdArA ane mitrA temanA aneka guNAnI mukta kaMThe prasaMzA kare che. temanI dhaMdhAdArI sAhahikatA tee sau sabhAre che. temanI muzkelIomAM te AvIne mArgadarzIna ApatA, ane temane sAthe rAhe vaLavA preratA ane nirAzA cheADI prayatnazIla banavA preAtsAhita karatA. badhAne mATe teo temanA pratye kRtajJatAnI bhAvanA anubhave che. ane temanA guNA yAda karI bhAvabhInI ane AdarapUrvakanI a'jalIe Ape che. A svargastha amRtalAlabhAIe kamAi jANyu. ane jIvI paNa jANyu che. temaNe bhaviSya upara rahevA devAne badale jIvana daramyAna ja je kAMi dAna dharma bajAvavA hoya te khajAvI dIdhA che. ane e rIte jIvanane dhanya karyuM che. saMsAramAM aneka jvAtmAe Ave che ane vilaya pAme che. mAtra thoDA ja evA bhAgyazALI punyAtmAe hoya che ke je "marajIvA" bane che ane mRtyu bAda paNa jIvaMta rahe che ane amara nAmanA mUkI jAya che. sva. amRtalAlabhAI amRta grUpa samAna hatA. amRta e saMjIvana che. te dehAvasAna bAda paNa mAnava hRdayeAmAM vAseA karI rahyA che. ane jIvana sArthaka karI amaratA pAmyA che. AvA eka pratApI, purUSAthI, pUNyazALI, dariyAIlinAM kAmaLa rayanA sneha mUti samA zrI amRtalAlabhAi kharekhara saurASTra nA ki`matI ratna hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #964 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra dAnavIra zeThazrI IndulAla dulabhAi bhuvA zeTha zrI bhuvA indulAla durlabhajI bhavya purUSArtha, avicaLa AtmazraddhA akhUTa dhIraja ane viziSTa vyApArI kuneha dharAvatA cIttaLanA panotA putra che. zeThazrIne janma ardhI sadI pahelAM cIttalamAM thayo hato paNa temaNe muMbaIne potAnI karmabhUmi banAvelI che ane Ama chatAM cittalane temaNe kadIya visAyuM nathI. pitAzrI durlabhajI karazanajI bhuvAnI chatrachAyA nIce temaNe brahmadezamAM vyApAra ane vANijyanuM jJAna prApta karyuM ane 1930 mAM meTrIka sudhIno abhyAsa karyA pachI teo svadezabhaktithI prerAI satyAgrahamAM joDAyA, dholerA satyAgrahamAM bhAga laI temaNe jelayAtrA paNa karI hatI. kapoLa jJAtine vyApAra vANijyamAM sAhasa varelAM che. zrI. bhuvAe barmA, kalakattA, muMbaI vagere sthaLe pitAnI vyApArI zakti ane kunehane prazaMsanIya paricaya karAvela che. vyApArI siddhi uparAMta, mAna, kIrtI ane saujanyapUrNa vyavahAramAMthI prApta thatI lekanI cAhanA paNa temaNe prApta karelI che. emanuM vyaktitva anukaraNIya rIte vikaseluM che. pitAnI uMDI sujhathI kalara kemIkalsanA kSetre jhaLakatI siddhi meLavI zeTha zrI bhuvAe jApAna jevA audyogika rIte vikasIta dezavAsIone dhaMdhAkIya sahayoga meLavela che. hAlamAM zeTha zrI. jApAnI bhAgIdArI vALI muMbaInI InDonIpone kemikala kAM. lI.nuM saMcAlana karI rahyA che. bhAratanA vikasatA rAsAyanika udyogamAM emane phALe che. AvI bhAre audyogika peDhInA menejIMga DAyarekaTara jevAM uccatama sthAna para teo Aje bIrAje che e temanI prazaMzanIya saMcAlana zaktine javalaMta purAvo che. vyApArI kSetra sivAya anya sAmAjika ane zaikSaNika kSetre zeThazrIe ApelI sevA sau koInA Adara ane prazaMsAne pAtra che. amarelI kapALa borDIganA saMcAlana maMDaLa, muMbaInA zikSaNa prasAraka maMDaLa, muMbaInA zIvAjIpArka sTeTasa klaba vigerenA saMcAlanamAM emanI zaktino paricaya sAMpaDe che. zeTha zrI. indulAle lAyansa kalaba muMbaInA DAyarekaTara tarIke e saMsthAnA upakrame yojAyela cerITI hAiva'nA ceramena tarIke rUA. 75000/- nA karavA dhArelA bhaMDoLane 1,55000/- jeTaluM moTuM karI ApyuM che. temaNe inTaranezanala lAyansa kalabanA upakrame jApAna, jarmanI, IMglenDa ane phrAMsa vagere daLomAM "sAcA lAyana" tarIkenI suvAsa phelAvelI che. zeTha zrI. IndulAle inDIana marcanTasa cembara opha komarsanA sabhyapade rahI vyApAra vANijyanI yathAzakti sevA bajAvI hatI. teo muMbaInI reDiyo kalabanA paNa peTrana sabhya che. zeThazrI bhuvAne vepAramAM atiAvazyaka evI sAhasikatA svAbhAvika rIte varelI che. tAjetaramAM eka vizvavikhyAta jApAnI kaMpanInA keleborezanathI vaDodarAmAM eka kemIkala plAnTa nAMkhavAne Ayojana temaNe karyuM che. AthI emanI suMdara kAryazaktine udyogapriya janatAne anupama lAbha Avazyaka maLaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #965 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 zeThazrI indulAle peAtAnA sva. pitAnA pitRtapaNurUpe temanA peAtAnA sanmitrA, svajanA, vyApArI mitrAnA sahakArathI udAra sakhAvata ApI sva. bhuvA durlabhajI karazanajI hAiskUlanAM tathA makAnane budhAvi ApyuM che. A rIte temaNe keLavaNIkSetre vikasI rahelA cittala zaheranuM nAma savizeSa ujjavala karela che. A pravRtti emanI kIrtinI yazakalagI samAna che. zrI govIMdabhAi mAvajIbhAI rANI'gA bhArata svata Mtra thayA pachI sAhaseAnI je paraparA zarU thai. temAM saurASTranA udyogapationI gaNanA karI zakAya tevI che bagasarA. dhorAjI. zApura ane DhAMka ema cAra cAra sthaLAe pArTanarazIpamAM eila mIla calAvatA ane bagasarAmAM sthAyI thaelA zrI gAvIdabhAi nA paricaya ullekhanIya che. zarUAtamAM tee pAtAnA vaDavAonA sthApelA dhadhAdArI mathake eTale ke paradezamAM phIjI AyalenDa khAte 1936mAM gayA hatA. ane tyAM traNeka varSa abhyAsa karI dhaMdhAmAMja joDAi gayA hatA ane sane 1948 mAM chelle bhArata AvI saurASTranA judA judA zaherAmAM bhAgIdArIthI oila mIleA sthApI kAmakAja kare che. sAhasanI sAthe namra svabhAva ane milanasArI e temanA tarI AvatA lakSaNA che, game tenA sAthe hasIne vAta karatA geAvIdabhAi bagasarAnI janatAmAM paNa sArI evI lAkapriyatA prApta karI zakayA che. ane bagasarA vikAsa samitinA teo pramukha che. A saMsthAnA dAnathI bagasarAmAM eka hAiskulanuM sva. zrI jhaveracaMda medhANI smAraka tarIke nirmANa kAryaM zarU thaela che. zrI gAvIdabhAie bagasarAnA jAhera jIvanamAM sArA bhAga bhajavavA uparAMta peAtAnI jJAtinA gIranArA seAnI sevA samAjanA" sekreTarI tarIke rahI sArI evI sevA bajAvI rahyA che. ane A saMsthAe saurASTranA ghaNAye zaherAmAM keLavaNIne uttejana ApavAnA hetuthI borDIMgA vagere sthApI che. sAhasa e temanA svabhAvamAM heAya eTale chelle chelle amarelI jIllAmAM sau prathama ezIyana inDasTrIjha nA nAme karI ke ane jAnyuArImAM A udyoga utpAdana karatA thai jaze. zrI gAvIdabhAi rANIMgA vepAra udyoganA kSetre saurASTranA ItihAsane gaurava Ape evA se.pAna caDatA rahe ane vadhu ane vadhu pratiSThA prApta kare ema IcchIe. zrI khAbubhAi (jayaMtilAla) jIvarAja mahetA sva. bAbubhAinA janma saurASTramAM kuMDalA gAme meADhavaNIka jJAtinA eka jANItA kuTuMbamAM sane 1910mAM eprIla mAsamAM thayA hatA. bAlapaNamAM teozrInA vyApArI buddhinA nirdeza thatA hAvAthI sadagatanA pitAzrI zrI jIvarAjabhAIe temane TuMku zikSaNa ApI potAnA junA lAkhaDanA dhaMdhAmAM lagADI dIdhA ahiM temane vyApAra kSetramAM bahoLA anubhava ane vahIvaTI jJAnane lAbha maLyA temanA kuzaLa vahIvaTathI temanI peDhIe leAkhaDa bajAramAM TuMka samayamAM agragaNya sthaLa sthAna prApta karyuM ane te lokhaMDa khajAranA esesIezana dhI huzAmI elDa Ayana marcanTasa esosIezananA daza varSa sudhI teo upa pramukha tarIke ane pAMca varSathI pramukha tarIke pharaja bajAvatA hatA eka zarAphanI peDhI mA jyAre jyAre te vepArIne madadanI jarUra paDatI temane game te samaye Arthika madada ApI sahAyabhuta banatA hatA. dArUkhAnAnA khIjA esAsIezana dhI Aryana manTasa esesIezana lI. nA tee varSo sudhI vAisa ceramena ane chellA pAMca varSathI ceramena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #966 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 tarIke pharaja bajAvatA hatA. ahIM paNa vepArIone temanI vyavahArika budhdhi ane dhaMdhAnI kuzaLatA nA lAbha maLatA hatA ane nAnA meTA dareka vepArIne upayAgI salAha ApavA kAyama satvara rahetA dArUkhAnA lAkhaDanA jaththAmAM karnAka baMdara navA lAkhaDanA jaththAmAM Ayana skrepa esasIezana, dArUkhAnA Ayana marcanTasa esesIezana vigere tathA nAgadevI, hArDaveranA vepArI ane junI tathA navI mazInarI tathA lAkhaDanA vepArIonI sAthe khUba sa`kaLAyelA hatA. jentunI sTIma ahIM tuTavA ane vecavA AvatI je jInI mIlA tuTatI ane vecAtI te badhI junI mazInarI temaNe navA kArakhAnA ane mIlAmAM evI kunehathI upayogamAM levaDAvI ke jethI lAkha rUpIyAnuM videzI huMDIyAmaNu kharca bacyu' ane dezane Arthika lAbha thayo. keLavaNI nA kSetre paNa sadagate sArI sevA karIche, keTalIe samAja upayogI ane keLavaNInI saMsthA sAthe teo saMkaLAyelA hatA. muMbaimAM mADhavANIka jJAtInA vidyArthIo mATe mADhamornIMga sthApavAmAM temaNe agragaNya bhAga ApyA hatA. uparAMta mahAtmA gAMdhIjInA tIlaka kuMDamAMpUnA rAhata krUDa duSkALa vakhate temaja ativRSTi vakhate teoe pAtAnA phALA ApI khIjA pAsethI sArI rakama meLavI ApavA prayatna karyA hatA. teozrI mANekacaMda jIvarAjatI kuAM. nA mukhya saMcAlaka hovA uparAMta jhaMDu phArmA vasa lI. sTAra TreDIMga kuAM. prA. lI. mAdhavanagara ATana mIlsa. azoka naTabelTa inDasTrIjha kresanTa Ayana varkasa vigere kampanIomAM DAyarekaTara ke bhAgIdAra tarIke rasa dharAvatA hatA. sva. zrI gulAbaca`dabhAI zeTha rAjATa jIllAnA dhArAjI tAlukAnA pATaNavAva gAmamAM sane 1906mAM bhAizrI gulAbabhAI zeThanA janma thayelA. dhuLa ane kAdavavALA pachAta vistAramAM eka anAkhuM kamaLa khIlI uThaze evI te vakhate kAne kalpanA paNa nahiM esamanAM DuMgaramAM ghumatA khALavaye ja emaNe bhAre manAraNu sevyA haze. bALa avasthAmAM gAmaDAmAM zikSaNa lIdhuM temaja mAdhyamika sudhInuM zikSaNa lIdhuM. temanI prabaLabuddhi ane tejasvItAne kAraNe temaNe jIvanabAga khIlavI jANyo, paMdara varSanI uMmare sane 1921mAM moTAbhAi zrI kezavalAlabhAI sAthe dhaMdhAmAM joDAvA eDIsaabAkhA ( kthApIA ) gayA. pAMca varSa pachI hIMdustAna pAchA AvyA ane rAjakoTa pAtAnuM nivAsa sthAna banAvyuM. rAjATa temanI ka*bhUmi banI. khAnadAna kuTuMbanA jainadhArmika saMskAranA bALapaNathIja siMcana thayelAM eTale kizAra vayamAM jaina dharmanAM abhyAsanA rasa jAgyA. pragatIzIla munI mahArAjazrInA satasaMgamAM rahI jaina dharmInA uMDA 5rmArthane samajavAnA prayAsa karyA temAMthI jaina samAjamAM navacetana lAvavA jaina yuvaka saMghanI sthApanA karI. jaina yuvaka saMdha mAraphata bALalagna, vRddha lagna, pretabhAjana vagere kurivAjone tilAMjalI ApavA navayuvAnonAM jutha racI racanAtmaka kArya hAtha dharI pravRtti zarU karI. sAthe sAtha yuvakasaMdha mAraphata zikSaNa, pustakAlaya garIkhAte madada, pIDItAne rAhata evI aneka-vidha pravRtti hAtha dharI. saphaLatA pUrvaka saMcAlana karyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #967 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sane 1926mAM teo zrI kAntAbena sAthe lagna graMthIthI joDAyA. mAMDa be varSanuM lagna jIvana bhagavyuM tyAM devasaMjoge 1928mAM zrI kAntAbena 20 varSanI vaye svargavAsI thayAM. patnInI bImArImAM gulAbabhAIe pitAnI badhI pravRttio choDI pitAnA jIvana sAthInI sevA karI paraMtu zrI kAntAbenane jIvanadIpa TuMkA gALAmAM bujhAI gayo. gulAbabhAInAM vahAlaseyAM mAtuzrIe pharI lagna mATe khUbaja Agraha karyo paNa temane nizcaya aDaga hato. ane e rIte bhAratIya saMskRtine eka patnI vratane Adarza caritArtha karI batAvyuM. ane patnI pratyenA anahada premanA pratikanuM jIvaMta smAraka racavA arthe bahenonA utkarSa mATe eka namunedAra mahilA saMsthA sthApavAne manamAM saMkalpa karyo. zrI gulAbabhAInI jIvananI pragatizIla jIvana dRSTi mAtra jaina samAja ke kuTuMbamAM samAyela nahotI. rASTra mATe kaMIne kaI karI chUTavAnI temanAmAM athAga tamannA jAgI hatI. evAmAM rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjInI saradArI nIce 1930mAM asahakAranuM AMdolana zarU thayuM. zrI gulAbabhAIe temAM purajozathI jhukAvyuM. uparA uparI kAravAsane AvakAryo. satyAgrahanA divase daramyAna basa musApharImAM akasmAtamAM potAne DAbo hAtha gumAvyo. garIbone vaidakIya sahAya bahenanAM udyogavargo, ItyAdI pravRttio suMdara rIte vikasAvI ane calAvI A rIte teo sevA saMghanA sthApaka ane praNetA hatAM. junavANI samAjanA purAtana rIta rivAjomAM bahene pIlAtI hatI. aneka vyakitao ane vidhavAonA keyaDAo zrI gulAbabhAI ane mitro pAse AvatA hatA AvI bahene mATe AzrayasthAna anirvAya hatuM. zrI gulAbabhAIe te bIDuM jhaDapyuM ane temanA sadagata patnI zrI kAntAbenanA smAraka mATe rUA. 50,000nuM dAna ApI zrI kAntA strI vikAsagRhanI pravRti zarU karI. te saMsthAnA vikAsanAM te pachInA varSomAM temaNe bIjA rUA. 4 lAkha ApyA. dAna te ApyuM paNa sAthosAtha temanA bhatrIjI hIrAbenanI sevAo A saMsthAne arpaNa karI. Ama zrI kAntA strI vikAsa gRha, zrI gulAbabhAI zeThanAM tana-mana ane dhanathI Aje aneka duHkhI henane zItaLa chAyA ApI rahela che. hene pachI bALakone mATe kaMIka karI chUTavAnI temanI abhilASA hatI. rASTriyazALAnAM bAlamaMdira sthApanA vikAsamAM zrI gulAbabhAInI sevAnA ane dAnanAM bIja ropAyAM bALakanA zikSaNa pachI Arogya mATe rAjakoTamAM temanAM moTAbhAInA smAraka arthe zrI kezavalAla TI. zeTha cIna hospITalanI sthApanA karI. ane Aje hajAro garIba kuTuMbe temane lAbha meLavI rahyAM che. rAjakoTamAM gaurava sAthe cAle che. zaheranAM vistAra sAthe majuronAM vistAra paNa vadhyAM. majuronA zikSaNa ane Arogya mATe paNa saMsthAo ubhI karavAnI zrI gulAbabhAInI bhAvanA hatI. te mATe bhaktinagara sosAyaTInI bAjumAM koThArIyA kelenIna majura vistAramAM sAruM evuM dAna ApI zrI zeTha hAIskUlanI sthApanA karI ane tenI bAjumAM ja bahene mATe prasutigRha ane Arogya kendra paNa meTuM dAna ApI cAlu karyA. vikAsagRhamAM jema temanA eka bhatrIjI zrI hIrAbena sevA Ape che tema A Arogya ane prasutigRhane temanAM bIjI bhatrIjI zrI suzIlAbenanI sevA maLe che. zrI gulAbabhAInI sevAonI nAmAvalI purI thAya tema nathI, bhArata sevaka samAja, harIjana sevaka saMdha, pAMjarApoLa ane gauzALA, janatA sosAyaTI vigere ane saMsthAonuM suMdara saMcAlana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #968 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 nA karI jAhera saMsthAone temaNe eka Adarza puro pADela che. zrI gulAbabhAI eka kuzaLa udyogamatI ane vepArI satyAgrahI ane racanAtmaka kAryakara sevaka, ane saMcAlaka, dAnavIra ane . hamadarda mAtra na hatAM paraMtu eka zabdamAM kahIne te e "ajAta za" mAnavI hatAM. zrI dhIrajalAla harilAla saMghavI - kAThiyAvADanA kAzimara gaNAtA mahuvAnI lIlI hariyALI dharatI paNa keTalAMka dAnavIra navaratno ane rAjakIya agraNIonI ujajavaLa kArakIdithI bhAre gaurava anubhave che. keTalAMka nAmAMkita bomAM mahuvAnA A saMghavI kuTuMbe paNa mahuvAnA bhAtIgaLa ItihAsamAM eka anokhI bhAta pADI che. A jANItA kuTuMbanI sujanatA ane dilAvarInA darzana mahuvAmAM temaNe ubhI karelI mAnavatAnI suvAsa prasarAvatI ImAsto uparathI thAya che. AjathI vIsa varSa pahelA zrI dhIrUbhAInA mAtuzrIne AMkhanI kAMIka takalIpha ubhI thaI AvA asAdhya roganA humalA vakhate dhIrUbhAInA sva. pitAzrI harilAlabhAie samaSTino vicAra karyo. jIvanamAM be paisA prApta thAya te vatanamAM AkhanI hospITAla karavI ane manasubA jAhera karyo. saurASTramAMthI dhaMdhArthe muMbaI AvelA zrI sva. haribhAIe zarUAtanA keTalAMka taDakA chAMyA vaTAvI khaMta pUrvaka dhaMdhAmAM barakata maLatAM lakSmIdevInI A kuTuMba upara kapA thaI dhaMdhAne maTA upara vikasAvyo. samaya jatAM hospITalanA lIdhelA nirNayane yArI maLI paNa A kuTuMbanA kamanasIbe e yojanA amalI bane te pahelAMja haribhAIne svargavAsa thayo. kauTuMbika javAbadArIo ane dhaMdhAne boja zrI dhIrUbhAI upara AvI paDe. Ama to dhaMdhAnI tAlIma te 1940 thI maLatI rahI che paNa 1961mAM pitAzrInA avasAna pachI kAmane boja vadhyo. sAmAnya dInahIna mANasene AzirvAda rUpa thaI paDe ane grAmya pradezamAM jyAM anya sAdhano paNa TAMcA hoya che tyAre AMkhanA roga sAthe sAravAra ApatI AvI suvidyA mahuvA jevA zaheramAM AMkhanI hospITAla hovI te paNa tyAMnA rahevAsIo mATe eka lhAvo che. pitAzrIe seveluM svapna siddha karavA temaNe kamara kasI, manamAM gAMDa vALA ane hospITAlanI yojanAne vegavaMta banAvI, mAtRbhUmi pratyenuM RNa pheDavavA manamAM dhUna jAgI. nAnAbhAI kisanabhAInuM paNa yuvAna vaye avasAna thatAM temanI yAdagIrI rUpe paNa kAMIka ciraMjIvI smAraka ubhu karavuM e mATe tIvra lAgaNInA bhAva manamAM ubharAyA. mahuvAmAM zrImatI revAbAI harilAla saMdhavI AMkhanI hospITAla haribhAI TAvara vigeremAM moTu dAna ApI A saMghavI be yazakalagI prApta karI che. ane e dvArA zrI dhIrUbhAIe potAnA dhanya banAvyuM che. mahuvAmAM rAjarAjezvaranuM maMdira, sAmudrI mAtAnuM maMdira, vidyArthIgRha vigere ImArate temanI dharmazraddhAne AbhArI che. mahuvAnA raLIyAmaNA darIyA kinAre sva. harilAla narotamadAsa saMghavInA smaraNArthe bhavAnI mAtAnA maMdira pAse darzanArthe AvatA bhAvika bhakta janone ane anyane ArAma-sagavaDatA maLI rahe tevA zubha ane nirmaLa AzayathI eka vizALa dharmazALA A kaTuMbe baMdhAvIne saunA AzirvAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #969 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta karyA che. AnaMda pramodanA sAdhanathI. bALake killola karatA rahe tevA zubha AzayathI nAnAbhAI kisanabhAInA smaraNArthe moTI rakamanuM dAna ApI kisana pArkanI janatAne mahuvAmAM amalI banAvI. aghatana pArkanI yojanAne mUrta svarUpa ApavAmAM pahela paNa karI che. mahuvAmAM zarU thayelI kisana pArkanI A yojanA kadAca saurASTrabharamAM sau prathamaja haze. mahuvA yuvaka samAja muMbaI davArA cAlatI vividhalakSI vikAsa pravRtiomAM temanI zakti ane bhakti Aja epI uThI che mahuvA myunisipAliTI ane mahuvAkeLavaNI sahAyaka samAjanA kAryakramamAM sakriyapaNe rasa laIne saunI vadhu najIka AvatA rahayA che tana mana dhana visAre mUkI A badhI pravRttiomAM rasa levA uparAMta dhaMdhAmA paNa potAnI dIrdha draSTi ane lAMbI sUjane kAraNe pitAzrIe zarU karelA mInaralanA dhaMdhAne vizALa pAyA upara mUkela che muMbaImAM gaMjAvara pattharAIjhiMga phekaTarIna Aje teo saphaLatApurvaka saMcAlana karI rahayA che ane vyApArI jagatamAM nAma rozana karyuM che bahujana samAjanA kalyANa arthe emaNe karelA kAryo mATe mitro ane murabbIoe temane mAnapa paNa arpaNa karyA che emanI yazakalagImAM prazaMsA kasama umerAtA rahe tema sau radayathI Irache che. uDI samajazakita vyavahAra kuzaLatA ane anyane sahAyarUpa banavAnI temanI jhaMkhanAe samAje temane bhAre Adara karyo che. saunA cAhaka banyA eTaluja nahi paNa potAnA mIlanasAra svabhAvathI bahoLA mitravarga paNa ubho karI zakyA che. zrImAna vinayakumAra amRtalAla ojhA janma bhAvanagara mukAme thaze. temanAM pitAzrI amRtalAlabhAI muMbaImAM junA lokhaMDane vepAra karatAM hoI, bhaNatara tathA uchera, muMbaImAM thayo hato. teoe hAIkulamAM meTrIka sudhI abhyAsa karyA bAda teonAM pitAzrInI peDhImAM joDAI, dhaMdhAdArI anubhava meLavyuM. pitAnAM buddhIbaLathI TekanIkala jJAnane saupayoga karI temaNe muMbaImAM prathama "naTa belTa ' nAM kArakhAnAMnI sthApanA karI. utsAha pUrvaka zramadvArA temaNe dhIme dhIme "rI-rolIMga mIsa" zarU karI, ane temAM khUbaja saphaLatA prApta thatAM teoe yuropanI yAtrA karI ane ITAlI temaja jarmanIthI jarUrI mazInarI magAvIne " zIpa ceInanuM kArakhAnuM......" ezIyA bharanuM paheluM ja sthApyuM. ane dezanA ughogIkaraNamAM eka amulya phALe A. 1961 nI sakSamAM pharI yuropanA judA judA sthaLanI musApharI karI, meLavela jJAnathI adhyatana paddhatIo aMgIkAra karI, kArakhAnAM, tathA proDakazanamAM vadhAro karyo, temaja khaMta ane umaMgathI bIjA kArakhAnedArane paNa cogya mArgadarzana ApavAnI temanI vRttI kharekhara dhanyavAdane pAtra che. teoe pitAzrInAM dhaMdhAmAM joDAI uparokta pragati sAdhI ane 1962nI sAlamAM teonAM zIrachatrarUpa-pitAzrI devaka pAmatAM-temanAM zIre mahAna javAbadArI AvI paDI. temanAM pUNyazloka pitAzrI ke jeoe potAnI hayAtI daramyAna lAkho rUpiyAnAM sArvajanIka lokagI kAryomAM dAna Apela, temane ja pagale cAlIne zrI vinayakumAra paNa eka dAnavIra tarIkenuM pItAzrInuM yogya tapaNa karI rahyAM che. zrIyuta vinayakumArabhAInI keLavaNI pratyenI abhIrucInAM phaLa rUpe nAnI moTI zISyavRttI temaja keLavaNInAM pustake uparAMta nIcenI saMsthAone-gaNanApAtra arthIka sahAya teozrIe Apela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #970 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 798 (1) zrI amulakha amIcaMda vividhalakSI vidyAlaya (mATuMgA-muMbaI) mAM vANIjya vibhAganuM saMpUrNa yunITa. (2) zrI rgyuMjhana Aleja (punA) zISyavRttI nImItte sArI evI rakama. (3) mAtuzrI ajavALI khA, bALamaMdIra-muMbaI. taduparAMta teozrI muMbaInI judI judI lAyansa kalame ne avAranavAra Arthika sevA ApI rahyA che. zrI vinayakumArabhAI, zrI candrakAntabhAI eca. trIvedInA pAtrA/ bhAI che ane teoe lAyansanI pravRttIethI AkarSAIne A varSanAM "lAyansa kalaba bhAvanagaranA gAlDana enIvarI preAjekaTanAM lAyansanI polIkalInIkamAM eka yunITa bheTa karela che je ApaNe mATe utsAha temaja AnaMdanA viyaya che. zeThazrI cunibhAi bha. mahetA jana samudAyamAMthI meLavelI mArI pAsenI mUDI upara mAtra mAro ja nahIM paraMtu mArA deza bAMdhavAnA paNa adhikAra che ane dezane AbAda banAvavA mATenA vikAsa kAryamAM Arthika madada karavAnA mArA dharma che. tema samajI dAna ApavAvALA kuMDalA tAlukAnA pIThavaDI gAmanA vatanI dAnavIra zeThazrI cunilAla bhagavAnadAsa mahetAnuM nAma saurASTranA nAmAMkti dAnavIrAmAM sadA aMkita raheze. sAdA ane saraLa svabhAvanA aprasiddhane cAhavAvALA zeThazrI cunibhAe pUrvA vasthAmAM Arthika mUzkelI, duHkha ane aneka viTaMbaNAne sAmane karatAM lokhaMDanA vyApAra udyogamAM pragati sAdhatA gayA che. vepArI sAhasiktA, nitImaya pramANika jIvana, sAdA ane saraLa vicArA tathA dalItava pratye haMmezA sahAnUbhUti ane sevA sahakAra ApavAvALA A dAnavIrUM gujarAtanI aneka saMsthAe, vikAsanA kAryo tathA lAkA upayogI kSetrAnAM chUTA hAthe dAna ApI yazasvI kIrti prApta karI che. peAtAnA vatana pIThavaDI gAme zrI yu. bha. mahetA prA. zA. tathA muktAbena yu. mahetA bAlamaMdira tathA potAnA pitAzrInA smaraNArthe bhagavAnadAsa na. mahetA davAkhAnuM tathA sA. ku.mAM muktAbena cu. mahetA mahilA maMDaLa tathA ke. ke. hospITala eparezana thIyeTara tathA kALabheADiMgamAM sArA kALA ApyA che. A sivAya jesaramAM cu. bha. mahetA dharmazALA, tathA chAparI gAme zALAnuM makAna tathA ke. ke. hAIskulamAM sArA phALA ApyA che. A sivAya aneka gAmAmAM tathA zaherAmAM aneka vidha kSetrAmAM dAna ApyA che. zrI IsmAIla ganIbhAi rAjakATa jillAnA jasadaNunA rahiza che cAra gujarAtI bhaNela che khAdInA laMdhe ane jhabhbhA ane TApI paherelA nikhAlasa ane hasatA zrI ismAilabhAI peAtAnA krAnTrAkTaranA kAma sAthe lAka sevAnA kAmeAmAM paNa joDAelA rahe che. IsmAIlabhAIe saurASTramAM aneka bAMdhakAmAmAM konTrAkaTa rAkhI khaMtathI sArI rIte kAma pUrA karyA che.hAla muMbaImAM lAkha rUpiyAnA bAMdhakAmA karI rahyA che AvA phakta cAra gujarAtI bhaNelA lAkhA rUpiyAnA kAmA cIvaTa pUrvaka vizvAsa ane khaMtathI kare tyAre ApaNane saurASTranA sapUtAnA khyAla Ave che. A IsmAIlabhAI ghAMcI kAmanA che te peAtAnI jJAtinA maMDaLeA vidyArthIone mA vigere aneka 'keLavaNInA kAmeA karI rahyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #971 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvarAja ujamazI zeTha geAMdiyAnA vyApArI kSetre jemanA nAmanI suvAsa Aja jeNe haMmezA dipAvI jANyuM che, ane jemanI jAhera sevAo kuTuMbanI ujjavaLa noMdha letA Anada thAya che. 79 saurASTrIyanA dhaMdhArthe jyAM jyAM gayA che tyAM tyAM peAtAnI kuzAgra buddhi, aDaga Atma zrI ane prabaLa purUSArthanI jhAMkhI karAvI che. saurASTrane gauravazALI banAvanArA keTalAMka mahAnubhAvAmAM jIvarAja ujamazI zeTha ne paNa yAda karyA vagara nathI rahI zaktA. svAminArAyaNa gaDhaDAnA vatanI ghaNAM varSothI ahIM sthira thaIne bhAre meATI cAhanA meLavI che. paNa maheke che, mAtRbhUmi saurASTra ne yazalagI samAna banI che, tevA gujarAtI rASTrIya keLavaNI maMDaLanA upapramukha tarIke ghaNIja yazasvI kAmagIrIne laI janasamudAyamAM sArA evA mAnanA adhikArI banyA che. atrenI gujarAtI rASTrIya zALAnA menejIMga TrasTI ane sarasvatI mahilA vidyAlayanA varSothI menejIMga TrasTI tathA pramukha tarIke rahIne jana sevAnI pagadaMDI upara ujjavaLa bhAta pADI che. geAMdiyA nagaramAM cAlatI dareka sAMskRtika keLavaNI, vaidika ane dhArmika pravRttimAM rasa dharAvI temAM sevAnA meTA hissA ApI rahyA che tenuM kAraNa temanA svabhAva, saraLa, sadAcArI, sahiSNu, suvivekI, satyapriya che. samAjasevAnA nAnA meTA prasaMgeAmAM temanI hAjarI acuka heAya ja. A pradezamAM 1925 mAM AvyA pachI bIDInuM kArakhAnuM zarU karyuM, khata, mahenata ane pramANIkatAne laine vrajalAla maNIlAla enDa kaMpanI, peDhInA menejIMga pArTanara banyA. ane pAtAmAM rahelI kArya dakSatAnA lIdhe peAtAnuM satva A peDhImAM hajAro majadurA ane puSkaLa karmacArIo kAma kare che. sIheAranA udyogapati-- nagarazeThazrI jyaMtilAla kezavalAla mahetA temanA putrA tathA putrIe zikSita ane saMskArI che, eTaluja nahIM dAnagaMgA prasaMgeApAta vahevaDAvavAmAM peAtAneA dharma samajyA che. gAMdiyAmAM A kuTuMba AgaLa paDatuM sthAna dharAve che. gediyA saurASTranA nAnA gAma jevu lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat nagarazeThazrI jayaMtilAlabhAI mahetA jAhera jIvanamAM sane 1920mAM sIhAra kaoNMgresa samItInA maMtrI tarIke cuMTAyA. khAdInI jhu Mmeza vakhate gujarAtanA mukhya maMtrI sva. zrI baLavaMtarAya mahetA sAthe lAkA khAdI vadhu pahere ane khAdInA upayoga khubaja vadhe te hetusara sIhAramAM temaja Aju bAjunA gAmaDe jaI khAdInI mahattA samajAvatAM sAhera myunIsIpAlITImAM ghaNA varSo sudhI www.umaragyanbhandar.com Page #972 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - pramukha tarIke pitAnI sevA ApI hatI sIhara mahAjana pramukha tarIke paNa pote ghaNI sevA ApI rahyA che. sIhAra cembara opha komarsanA pramukha hatA. teozrI aneka nAnI moTI saMsthAnA TrasTI che dhI beDIyAra piTarI varkasa lI. sIheranA teo DAyarekaTara che. ane sIhara ilekaTrikasITI varka sa lI.nA DAyarekaTara borDanA ceramena che. mAnava sevA temanA jIvanamAM vaNAI gaI che. dukhInA visAmA rUpa che rAjyanA vakhatamAM rAjya sAthe sabaMdha khUba hoI rAjya ane prajA vacce sAMkaLarUpa hatA teozrI dharmAmA ane udAra vRttinA che. temanA pitA kezavalAla pItAMbaradAsa mahetA ne nAme sIhAramAM bALamaMdIra baMdhAvI ApyuM che. sIhAra ejyukezana sosAyaTInA pramukha che. jyAre sIhoramAM duSkALa hoya tyAre tyAre sAruM evuM phaMDa karI pazudhana ane mAnava ne rAhata apAve che teo saurASTranuM gaurava che. ApabaLe AgaLa AvelI eDananI veharA tripuTIne paricaya - hirA kAma e vahevAra ane sAhasika koma tarIke jANItI che. saurASTramAMthI tadana sAmAnya abhyAsa karelA ane sAva nAnA gAmaDAMomAM vasatA bhAIo vahANunI musApharI karI dUra paradezomAM jaI dhaMdhAo kheDI, pratiSThA ane saMpatti prApta karyAnA aneka draSTAMta Aje paNa maLI Ave tema che. svabhAvamAM rahelI saMpati bAMdhachoDanI bhAvanA dIrgha draSTi vahevAra nIti, nyAya parAyaNatA vagere guNe dharAvatA AvA dAudI voharA kAmanI aneka vyakitaomAMthI eka tripuTIne paricaya ane ApatA AnaMda thAya che, saurASTranA amarelI jIllAmAM AvelA bagasarA ane calAlA jevA nAnA gAmanA sAmAnya abhyAsa karelA sAhasika bhAIoe khaMta mahenata ane pramANikatAthI eDana khAte sthApelI attaranI eka peDhInI vAta paNa mIThI sUvAsa jevI mahekatI che. 1921mAM zaraphaalI kamarUdIna bagasarAvAlAe 22 varSanI vaye eDana jaI tyAM dhaMdho zarU karyo ane temanA be bhAIo najaraalI kamarUdIna tathA phIdA husena kamarUdIne jeo paNuM anukrame 18 tathA 14 varSanI umaranA hatA temane bagasarAthI eDana bolAvI lIdhA e arasAmAM zItaLAnI mAMdagImAM moTAbhAI zaraphaalInuM dakhada avasAna thayuM eTale bALakanA pitAzrI kamarUdIna rahemAnajI jeo mADAgAskara hatA teo erana AvyA ane kamarUdIna rahemAnajInA nAmathI dhaMdho zarU karI, bane bhAIone kAmakAja soMpI daI pate bagasarA AvIne rahyA, bane bhAIoe sane 1940 sudhI temanA pitAzrInuM mRtyu thayuM tyAM sudhI sAthe rahI baMdha karyo ane sane 1940nI AkharamAM nurabhAI zamazIna calAlAvAlAe eka paNa pAInI muThI vagara A peDhI sAthe bhAgIdAra tarIke joDAyA ane ke. Ara bagasarAvAlAnA nAme peDhI rajIsTarDa thaI. 1940 thI 1946 sudhI laDAI daramiyAna teo kaMI kAmakAja karI zakyA nahi. kALAbajAra, ke dhaMdhAkIya chaLakapaTathI haMmezA dUra rahevA traNeya bhAgIdAro ne svabhAva hato. ane tenA parikSAme 1946 sudhImAM nAnI evI je bacata hatI te paNa kharcamAM ja pUrI thavA AvI laDAI pachI A bhAgIdAroe khUbaja vyavarathIta rIte ane cokakasa gaNatrIpUrvaka attaranA bIjhanesanuM Ayojana karyuM. ane samasta eDanamAM gaNanApAtra peDhInI suvAsa ubhI karI. sAmAnya pragati thatAja khaMta mahenata ane ApabaLathI AgaLa AvelI A tripuTIe samAjasevA prati potAnuM lakSa kendrIta karyuM ane calAlA gAmamAM voharA samAja mATe eka sarasa majIda baMdhAvI ApI. A peDhInA eka bhAgIdAra bhAI najharaalI kamaraDIne bagasarA khAte harA kAmanA kolejane abhyAsa karatA vidyArthIone oNlarazIpa ApavAnuM paNa eka TrasTa karela che ane bagasarAnA jAhera kSetre keLavaNI mATe rUA. 31000 nuM dAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #973 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa tAjetaramAM ja karela che ane A dAna sAthe lekaphALA tathA sarakArI sahAya meLavI pitAnA nAme keLavaNI saMsthA ubhI thAya te mATe TrasTa karela che. A uparAMta traNeya bhAgIdAronI khAnagI sakhAvate emanI zakti maryAdA karatA vizeSa hoya e rIte ane tene lAbha maLato rahe che. caMcaLa svabhAvanI lakSmI hAthamAM hoya tyAre yathAyogya upayoga karI levAnI temanI vRtti Adarane pAtra che. keI paNa dharma paMtha vADA ke kemavAdanA vicArothI teo para rahe che. rASTra prema ane mAtRbhUminI lAgaNuM temanA lohImAM vaNAelI che. bhAratanI mATIthI ghaDAelA sarva mAnavIe paraspara baMdhuo che evI sarvodayanI bhAvanA temanuM jIvanasutra che. bagasarAnA jAhera kAryomAM haMmezA teo AgaLa rahyA che. bhalA svabhAva ane sevAbhAvanA kAraNe teo aDhaLaka saMpati dharAvanArA na hovA chatA leke upara temanI evI chApa che, evA sadabhAgya varelA A traNeya bhAgIdAra zrI najharaalI kamarUdIna. zrI phIdA husena kamarUdIna tathA nurabhAI zamazudIna nA paricayamAM AvavuM e paNa eka hAvA samAna che. ane sairASTramAMthI mahelA kapaDe paradezamAM jaI AvI pragati karanArA mAnavIe A rIte ApaNA rASTranuM gaurava banI rahe che e nirvivAda che. zrI jagahanadAsa mAdhavajIbhAI saMghavI umara 57 abhyAsa sAta copaDI karacha kAThiyAvADanI dhanya bhUmie je keTalAka dharmazraddhALu mahAnubhAvo ane dAnavIra nara ratnanI samAjane suMdara bheTa dharI che evA nAmAMkita kuTuMbamAM jagamehanadAsa saMghavInA kuTuMbe audyogika ane zaikSaNika kSetre eka anokhI bhAta pADI daI saurASTranA bhAtIgaLa ItihAsamAM navuM teja pUryuM che sAvarakuMDalA pAsenuM vAMzIyALI gAma temanuM mULa vatana jIvanamAM kAMIka karI chUTavAnI khvAeza dharAvatA A kuTuMbane vizALa kSetra joItu hatu eTale 1941thI bhAvanagaramAM AvI vasavATa karyo che ke Amato chellA pacAsa varSathI A kuTuMbe raMga rasAyaNane kSetre muMbaImAM jANItA banyA che. bhAvanagaramAM dhaMdhAnI keTalIka zakyatAoja tapAsI tyAM paNa raMgaudyoganI zarUAta karI ane temanA kAryadakSa putrae bhAvanagarane vahIvaTa saMbhALe zarUAtathI ja sArI evI pragati hAMsala thatI rahI tethI prerAIne te vakhate zrI manubhAI zAhe A kArakhAnAnI mulAkAta laI saMcAlanI dIrghadraSTinI mukatakaMThe prazaMsA karI hatI samaya jatA A kArakhAnAnuM vistaraNa karI navIna InDasTrIjha 1961mAM bhAvanagaramAM kogresa adhivezana vakhate sthApI ane navIna InDasTrIjhanuM kAma vizALa pAyA upara regyulara rIte cAlavA mAMDayu 1965 sudhImAM raMganI ghaNIkharI AITamo AvarI lIdhI bhaviSyamAM vadhu rIsarca ane mazInarI saMbaMdhe prayatna zarU che. dhArmika ane paramArthika saMskAra vAraso paNa A kuTuMbane maLe che kelejanuM ucca riMkSaNa nahi lIdhA chatA khUbaja jJAti ane anubhavI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #974 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 902 ochu bolavu chatA amRtabharI vANu thoDA zabdomAM ghaNuM kahevuM e emane khAsa guNa che lakSmI dIna dukhIyAone ApavAmAM ane dAna karavAmAMja zobhe e maMtra jIvanamAM vaNyo ane AjasudhI pALI rahayAM che. koIpaNa samAjanI pragati ane AbAdI pUrI keLavaNI vagara zakaya nathI ema paNa teo mAne che. ane tethIja bhAvanagaramAM saradAranagaramAM hAIskUla bAMdhavA mATe bhAvanagara keLavaNI maMDaLa mAraphata saMghavI mAdhavajI ravajIne nAme rUA. 51,000nI udAra sakhAvata jAherAta karI potAnA kuTuMbane dhanya banAvyuM che. muMbaImAM cAlatI aneka prakAranI nAnI moTI saMsthAone prasaMgopAta Arthika baLa ApIne protsAhIta karI yazakalagI prApta karI che. zrI jAdavajIbhAI semacaMdabhAI jAdavajI somacaMda mahetA bhAvanagara jillAnA kuMDalA tAlukAnA vaMDA gAmane rahiza che teo meTrika sudhI abhyAsa pAlItANu karI raMguna vepArathe prayANa karyuM raMgunamAM bIjA vizvayuddha vakhate raMgunathI temanA mitra bhAIzrI manasukhalAla rAghavajI dezI surendranagaranA gIva enDa Teka muMbaI vALA banne sAthe cAlatA bhArata AvyA temAM teo anekane madadarUpa thayA dezamAM AvI temanA vatI vaMDA gAme ja rahI vepAra zarU karyo sAthe sAthe grAma vistAramAM melerIyA vi. aneka dardI mATe lekenI sevA karI pachI muMbaImAM ekasaparTa-ImporTanuM kAma zarU karyuM ane tyAM sthira thayA sAthosAtha rASTra ghaDataranA aneka kAmomAM rasa laI pitAnA vatananA grAma vistAramAM prAthamika zALAo hAIkula pANInI jana sevA lokone upayogI aneka kAme karavAmAM pitAe moTI rakamanuM phaMDa ApyuM uparAMta phaMDa phALo ugharAvI sArA evA kAmo karyA ane hara haMmezA kALajI rAkhe che. potAnA vatanamAM ja AvA kAmo uparAMta sArAe saiArASTramAM teo kaMDa phALAmAM madada rUpa thAya che. sAvarakuMDalA pAlItANA surendranagara vigere sthaLoe keLavaNI hospITala vigere aneka kAmomAM pUratA madadarUpa thaI kAma pAra pADayA. teo jaina vidyArthI gRha sAvarakuMDalA pAlItANA jaina bALAzramanA maMtrI tarIke kArya karI anekanA jIvanane ujALavAnuM kArya kare che. kharekhara jAdavajIbhAI rASTravAdI nikhAlasa saccAI ane vizvAsa zradhdhA dharAvatA bhAratanA lADakavAyA che. teo racanAtmaka vRttinA che. keLavaNu pAmelA ke abhaNa ke bhaNela ke DIgrIkesa thayelA vidyArthI o thAkelA hoya che tyAre te madadarUpa thaI tene kAme caDAvavA mahenata karI prANa pUravAnuM paNa kArya kare che. teo muMbaImAM rahetA hovA chatA sAdAIthI jIvana calAvI rahyA che. A badhA kAryomAM pAchaLa temanA dharmapatnI prabhAbahena ne saMpUrNa sAtha che teo jaina vANiyA jJAtinA che. zrI mehanalAla jamanAdAsa parIkha mAnavInI mahattAnuM darzana tenI pAse keTalI saMpatti ke samRddhi che tenA upara thatu nathI. paNa deTalIvAra jIvanamAM pachaDATa khAdhA pachI paNa pharI pharIne utsAhapUrvaka je beTho thaI zake che temAMja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #975 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 803 temanI pratiSThA samAyelI che. jiMdagInA kaparA divaseAmAM paNa niSThAne vaLagI rahevuM, sahiSNutAne TakAvI rAkhavI, bhASA uparanA kAbu jALevave. dUkhI divaseAmAM paNa kudaratamAM ananya zraddhA dharAvavI emAMja mAnavInI pratibhA seALe kaLAe khIlI uThe che. AvA udAharaNa rUpe zrI mAhanabhAi parIkhanuM taDakA chAMyA vacce pasAra thayeluM jIvana jana samAjane eka ArasIrUpa banI raheze. mULa ( dheAdhA )bhAvanagaranA vatanI. mAtapitAnI sAdhAraNu sthiti ane kALI garIbI sAme jaMga khelIne mAtra meTrIka sudhIne abhyAsa karI zakyA AjIvikA mATe potAnA eka snehInI preraNAthI nAkarI arthe karAMcI gayA Akasa enDa krAM. mAM cha mAsa kAma karyuM... paNa svataMtra dhaMdhA karavAnA thanaganATa anubhavanA e yuvAna haiyAne na gamyuM eTale cheDayuM. kAMika AzA ane zradghA sAthe tyAMthI lAhAra gayA ane eka imporTa krmamAM joDAyA. preAvIjhana sTAramAM peAtAnI sevA ApI dADha varSa sAheAramAM keTaleka anubhava meLavyA pachI karAMcInI eka kmAM peAtAnA purUSArthanA baLe menejaranI padavI prApta karI samaya jatAM 1921mAM peAtAnI najIvI muDImAM ema. sukhadeva enDa kuAM.nA nAme khIjhanesa zarU karyo ane nasIbanuM pAMdaDu karyuM. peAtAnA bhAgyabaLe ane dIrdhadraSTie sapattinI relachela ane dAma dAma sAghukhInAM zrI gaNeza maDAyA. eTalI hade kauzalya prApta thayuM hovA chatAM temanI mahAttvAkAMkSA temane jhaMpavA de tema na hatuM. lekhaMDa, pAIpa, hArDavera ImpoTa vigere dhadhAmAM adhika sUjha ane praviNu banAvatA gayA tema tema navuM navuM kAma zarU karatA gayA, navI ejansI meLavatA gayA. jarmanI aphaghAnistAna vigere dezA sAthe dhadhAkIya enDa phoravarDIMganA kAmamAM paNa jamAvaTa karI paNa kudarate kAMika bIjIja nirmANa karyuM haze. 1937 mAM ekhIsInIyAnI veAra vakhate badhAja sAdhana sapatti nAza pAmyA, kuTuMba mehAladazAmAM mUkAI gayu` patninI mAnasika khImArI, bALakAnA ucheranI javAbadArI peAtAne zIre AvI paDI ane khIjA aneka tANAvANA vacce dhIMgA saMkaTonA sAmanA karavA paDayA. jarApaNa hatAzA anubhavyA vagara purUSArthanA pradipa avirata jalatA rAkhI saMskAra vArasAmAM maLelA saccA pramANikatA ane ekavacanIpaNAne lai kreTAkaTImAM paNa pArTI pheIla karyA vagara peDhI cAlu rAkhI. 193nI vAra AvI ane pharI bhAJane sitArA camakayA mAna maratabeA TakI rahelA eTale tyAMnI gujarAta benkanA DIrekaTara batI zakayA. gujarAtI samAjanI hAusIMga sesAyaTInuM ceramenapaduM zAbhALyuM, mADha zubhecchaka badhu maMDaLanA ceramenapade paNa birAjayA,vyApArI jagatamAM bhAreme Tu bahumAna meLavyuM. karAMcInI aneka nAnI meATI saMsthAonA prANasamA banyA. dhaMdhA paNa AbAda rIte jAmatA gayA paNa pharI kamanasIbe 1947 nA hinda-pAkIstAna nA bhAgalA paDayA kAmI ramakhANo phATI nIkaLI kareDA hinduoja mAlamilkata mUkIne rAteArAta bALabaccA sAthe bhAgavu paDayu e vakhate karAMcImAM AthIdaza lAkha rUpIyA mUkIne paherelakapaDe bhAvanagara AvyA. bALakAne ahIM sthira karI karI dezATana karavA nIkaLI paDayAM amadAvAdamAM Ara. meAhanalAlanI 'nA nAme dhaMdhAnI zarUAta karI paNa temAM niSphaLa gayA. dhaMdhukAmAM paNa prayAsa karI joye tyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #976 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04 paNa pAchA paDayA eTaluja nahI. 1947 thI 1951 sudhImAM kudarate je thapATa ApI tenAthI bhalabhalA AdamI paNa muMjAya yuvAna putranu ka mRtyu thayuM. dIkarI vidhavA thai khIjA aneka jhaMjhAvAtA ubhA thayA chatA nirAza thayA vagara sagAsabaMdhInI ekapaNa pAI lIdhA vagara jIvanabhara avirata purUSArthanI je dhUNI dhakhAvI hatI temAMthI 1951mAM saMjIvanInA pharI chAMTA uDADayA ane bhAvanagaramAM zarmA meTala rolIMganI zarUAta karI paNa temAM kArI phAvI nahiM dhadhAmAM khoTa AvI chatA A sAhasikavIre hiMmata khAI nahi ane temAMja dhyAna parovyu. eja arasAmAM jayalakSmI sAlTa varkasa prA. lI. nI sthApanA karI Aja sudhI DAyarekaTara tarIke kAmagIrI cAlu che. pharI lakSmInI kRpA thaI. meLavelI sapatti sArAe samAjanI che sa`pattinA pAte TrasTI che :--evI vineAkhAjInI vicAra saraNIne anulakSI bhAvanagaramAM DAyamanDa cokamAM na DhAbAi jamanAdAsa parIkhanA nAme prasutigRhamAM mATI mAtabara rakamanu dAna karyuM` peAtAnI udAra nikhAlasa maneAvRttine kAraNe temaNe baheALA zubhecchaka varga ubhA karyA che. emanA bALakAe paNa zera jamIna ane leAkhaMDanA dhaMdhAmAM rasa jALavI rAkhyA che. Aje sau sukhI che. zrI parIkha bhAvanagara ke saurASTranuM ja nahi, samagra, gujarAtanu gaurava che. zrI manaharalAla narabherAmabhAI pArekha bhAvanagara-muMbaI-mahArASTra ane keTalAMka anya sthaLoe Inaorgenika rasAyaNanA kSetre ane marIna kaeNmIkalsanA utpAdana jagatamAM jemaNe asAdhAraNa vyakitatvanA darzana karAvyA che te manaharalAla pArekha saurASTranA ceTIlAnA vatanI che. grejyueTa banIne ceAvIza-pacIza varSoMnI uMmare vyApAramAM DhAMka sAhasikatA ane navInatA batAvavAnI umeda ane AkAMkSA sevatA e thanaganatA yuvAna haiyAne parAdhIna tamarI karavI kema game. satata traNu varSa sudhI sAhasa dhairya ane ekamAtra zraddhAne baLe mAsanI dizAmAM pAradaza ka anubhava meLavyo. pAtAnI haiyA uklata ane vyApArI kAryadakSatAne sAgAnya rasAyaNanuM upAdana vA zaktimAna thayAM. khUbaja sahelAithI puSkaLa pramANamAM A cIja utpanna karI zakAya che ane paradezI huMDIyAmaNumAM meATA phAyadA meLavI zakAya che tevI cokakasa pratIti uttarAttara thatI rahI. dara varSe traNathI cAra lAkhanuM paradezI huMDIyAmaNu khacAvIne te kharekhara te rASTranI sevAja karI rahyA che. temanA kArakhAnA dvArA taiyAra thatA megnezIyama kArakheneTa rabbaranA udyoga mATe, raMganA ane mIkalsanA kArakhAnA mATe ghaNAja AzirvAdarUpa thai paDela che. dharma ane zvaramAM ananya zraddhA dharAvanAra mAtA pitAnA saskAra paNa temanAmAM utaryA bhAIonI preraNA ane sahAnubhuti maLyAM. vyApAramAM nIti pramANIktAne peAtAnuM dhyeya banAvyuM. svabaLe AgaLavadhI rahelA zrI pArekhe peAtAnA jIvanamAM zaikSaNika ane sAmAjika pravRttione paNa bhArAbhAra mahattva ApyuM che. mAdarevatana coTIlAmAM pitAzrI narabherAma gulAbacaMda pArekhanA nAme kanyAzALA ( sarasvatI maMdira ) ubhuM karAvyu. pArekha kuTuMbanu e rIte sArUM' evuM Denezana maLyu che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #977 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 805 paryuSaNanA ane anya nAnAmoTA prasaMgoe ane dhArmika pravRttiomA paNa pote meare rahyA che. bhAvanagaramAM dhaMdhAkIya rIte pitAnA be yuniTa sTAnDarDa kemIkalsa ane senTrala kemIkalsa InDasTrIjhanA saphaLa saMcAlana uparAMta sAmAnya janasamAjanAhitArthe potAne tyAMthI davAnI kAMI paNa vastu maLI zake te prabaMdha karyo che. kaNabIvADa vidyAthI phaMDamAM emaNe yazakalagI caDAvI che. bhAvanagaranI ola Ila InDasTrIjha saurASTra cembara opha komarsa ane kuMbhAravADAnI sAmAjika pravRtiomAM hamezA rasa letA rahyA che. temanI karUNA ane paropakAravRti uparAMta vyavasthA zakita jabarI kArakhAnAnA vizALa sTApha pratye sahAnubhUti ane vizvAsathI kAma levAnI AvaData zrI pArekha saune sanmAnI banI zakayA che. zrI zAntilAla khuzAladAsa gesaliyA ghaNA thoDA ja mANase zrImaMta mAtA pitAne tyAM janmelA hoya che. zrI zAntilAla AvA sadbhAgI thaDA mANasanA eka na hatA teo sAmAnya Arthika sthitinA mAtA pitAne tyAM jamyA hatA. temanI zarUAtanuM jIvana ghaNI muzkelIothI bhareluM hatuM paraMtu muzkelI sAme jhukI na paDavAnI sudraDha IrachA zakitae ane bhAre muzkelIo sAme jhajhumavAnI temanI hiMmate temane zrImaMta tathA sukhI banAvyA che. ane temane govA pradezanA agragaNya udyogapationI haroLamAM mUkI dIdhA che. teo saurASTramAM AvelA lIMbaDI tAlukAnA pANasaNa gAmamAM janmyA hatA. teo dhaMdhArthe yuvAna vaye govA pradezamAM AvyA hatA te samayamAM gAvA eka pachAta pradeza hatuM ane keIne paNa tenI vipula khanija samRddhino khyAla paNa na hata zeTha zAntilAle temanI kArakIrdine vyApArI kSetramAM prAraMbha karyo temanI khaMta pramANika sevA ane saniSTha sakhta kAme temane vividha vyApArI peDhIonA saMparkamAM ANyA ane pachI teo temanI potAnI peDhI sthApavAne zakitamAna banyA pachI zeTha zAntilAla temanA yuvAna nAnA bhAI zrI bApAlAla khuzAladAsa ane temanA kuTuMbane bIjA sabhyone paNa mAragovA lAvyA ahIM A baMne bhAIoe te divasomAM gAvAmAM sAhasika vepArIne sahana karavI paDatI hatI tevI sarve muzkelIo sahana karatA gayA ane temAMthI mArga kADhIne AgaLa vadhatA gayA temanI sUccAI sevAnI bhAvanA prayAsa Ayojana ane dIrgha dRSTie temane sArI yArI ApI ane temanI peDhInI uttarottara pragati karI. Aje zeTha zAntilAla gAvAmAMnA sauthI vadhAre agragaNya udyogapatiomAMnA eka che temaNe govAmAM tema ja bhAratamAM ane videzomAM sArI pratiSThA meLavI che. teo esa. kAntilAla enDa kAM nA eka DAyarekaTara ane gesaliyA enDa kAM nA eka bhAgIdAra paNa che. teo vadhumAM govA pradezanA eka AgevAna dainika akhabAranA "rASTramata"nA eka bhAgIdAra che, Ama chatAM temaNe namratA sAdAI pramANikatA mAyALupaNu vigere temanA sadaguNo jALavI rAkhyA che. teo sAmAjika ane sAMskRtika pravRttiomAM paNa sakriya rasa le che. ane jAhera janatAne jarUrI sagavaDa pUrI pADavAmAM sahAyakare che teo aneka saMsthAo sAthe joDAyelA che. ane A saMsthAo temanA uddeza sAdhavAmAM niSphaLa na jAya tenA upara dhyAna ApavAnI kALajI rAkhe che. teo aneka dezonA pravAse jaIne tyAMnA vyApArIo sAthe sArA saMbaMdha sthApI AvyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #978 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAMtilAla suMdarajI zeTha kAThiyAvADIo vyApArI kSetre sAhasa ane zauryatAnI yazagAthAthI jagatabharamAM mazahura banyA che. temAM keTalAka dharmAnurAgI mahAnubhAvonI Adhunika yugane je suMdara bheTa maLI che temAM muMbaInA jANItA dAnavIra zrI zAMtilAla suMdarajI zeThane AgalI haroLamAM mUkI zakAya prAcIna zahera tarIke paMkAyelu (siMhapura) AjanuM zihora e emanuM muLa vatana, traNa aMgrejI sudhIneja abhyAsa paNa temanI budhdhi pratibhAe siddhinuM sopAna sara karavAmAM yArI ApI ane jaina dharmanI vijaya patAkAne uMce laharAvavAmAM yazabhAgI banyA. cAlIza varSa pahelA potAnI sAdhAraNa sthiti, garIbAImAM divase vitAvelA eTale sakhta parizrama ane vRta-japa-tapathI jIvana ghaDataramAM satata jAgRti batAvavI paDI hatI. varSo pahelA muMbaImAM vAsaNanI lAinamAM nekarInI zarUAta karI. niSThA ane pramANIkatAthI kAma karyuM jaina dharmanA vArasAgata saMskAranA darzana bacapaNathIja karAvyA hatA. emanI e dizAmAM bhAre moTI tapazcaryAe pragatinI maMjhIla vegavAna banI. samaya jatAM nekarI karatA teja peDhImAM bhAgIdAra thayA. bhAgyanuM cakra kayuM" lakSmInI kRpA thaI ane dhaMdhAne AbAda rIte khIlavyo. purUSArthathI meLavelI saMpatine jarA paNa moha rAkhyA vagara chUTe hAthe dAnapravAha vahete rAkhe. vizeSa karIne gupta dAnamAM mAnanArA che. jaina jJAtinA garIba mANasone prasaMgopAta anya prakAranI nAnI moTI madada karatA rahyA che. 1966nA mArcamAM upadhyAna samAraMbha vakhate pramukha sthAna zobhAvI kuTuMba gauravane vadhu ujajavaLa karyuM che. ghoghArI jaina sevA samAjanA upakrame yojAtA nAnAmoTA kAryakramamAM atithivizeSa tarIke hAjara rahI saune protsAhIta karyA che. sidhakSetra bAlAzramamAM, AyaMbila khAtAmAM, dharma zALAomAM, emanI deNagIoe bhAta pADI che. kuTuMba paNa dhArmika raMge raMgAyelu che. nitya navakAramaMtranuM smaraNa karanArA zrI zeThe navANu yAtrAne paNa lhAvo lIdhe che. jaina munimahArAjenA sArA evA paricayamAM AvelA che. jaina jJAtinuM kharekhara teo amUlakha ratna gaNAya che. cAlu varSamAM zrI AtmAnaMda jaina sabhA (bhAvanagara) nA mAnadda pena banyA che. tAjetaramAM cembara (muMbaI) khAte nUtana jina-prAsAdanI bAjumAM ja "zrI zihera nivAsI zeTha zAMtIlAla suMdarajI ma. mu. jaina dharma zALA ane Arogya bhavana" nuM uddaghATana samAjanAM jANItA dAnavIra zrI prAgajIbhAInA zubha haste karavAmAM Avela che ane atithivizeSa tarIke zrI mANekalAla cunIlAla padhAryA hatA. zrI zAMtIbhAI e AvelA udAra ane agra zALAnA kAraNe bruhada muMbaImAM cAlatI dharmazALA ane ArogyabhavananI khoTa pUrI zakAya che je temanI samAja pratyenI uMDI lAgaNI ane dhagazanuM ananya nirAbhimAnapa ane pratibiMba samAM lakhAvI zakAya nirADaMbara-temanA vyaktitvanI khAsa viziSThatA che. sva. lAlajIbhAI jAdavabhAI cauhANa janma vaMthalI gAme junAgaDha jillAmAM I. sa1919mAM thayo hato. nAnapaNathI teo dhaMdhAmAM joDAI gayA. dhaMdhA mATe vaMthalI choDI ane muMbaI AvyA paNa tabiyatanA kAraNe teo sAMgalI gayA. sAMgalImAM temanI tabIyata sudharI ane havA mAphaka AvavAthI teoe atreja nA saro baMdha karavAno vicAra karyo. AraMbhamAM sImenTamAMthI banatI nAnI vastuo banAvavA lAgyA. vadhu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #979 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 807 anubhava maLatAM te ja dhaMdhAmAM bIjI cIjavastuo tathA TAIlsa banAvavAnI zarUAta karI. kArakhAnAmAM anukULatA AvatA teozrIe sImeMTanI pAIpo banAvavAnI zarUAta karI. pAIponA utpAdana upara lakSa ApI te vadhAravA lAgyA. AthI te dhaMdhAne utkarSa khuba vegathI thavA lAgyo. kArakhAnAnAM mAlanI vadhune vadhu mAgaNI thatAM tene pahoMcI vaLavA mATe teozrIe sAMgalI pachI kolhApuramAM pAIsa ane TAIlsanAM kArakhAnAM zarU karI vikasAvyAM, tyArabAda temaNe junAgaDha (saurASTra)mAM paNa moTA pAyA upara pAsa ane TAIlsa banAvavAnA kArakhAnAM sthApyAM. hAlamAM 450 mANase A kArakhAnAmAM kAma karI rahyA che. dhaMdhAmAM yaza prApta sAthe sAthe kuTuMbamAM saMpa ane sahakAranI bhAvanA jAgRta karIne teozrI aTakayA nahI, paNa pachI pharaja samajI sAmAjIka kArya tarapha teo vaLyA ane vikAsa pravRttio karavA lAgyA. vizeSamAM keLavaNI upara vadhu lakSa kendrita karI samAjanA bALakone sArAmAM sArI keLavaNI maLe e mATe satata prayatna karatA rahayA. samAjanA bALake bhaviSyanA mahAna nAgarika bane evI temanI maherachA hatI, te pUrNa karavA teozrI niHsvArtha bhAvathI tana-mana-dhanathI prayatna karavA lAgyA. sadagata zrI "zrI gujarAtI sevA samAja' (sAMgalI)nA mAnanIya TrasTI hatAM. samAjanA joInTa sekreTarI temaja zALA samitinA ceramena hatA. gujarAtI sevA samAjanA dareka kAryamAM AgaLa paDatuM bhAga letA hatA teozrIe pote te saMsthAne dAna ApyuM ja paNa bahArathI dAna meLavavA satata prayatna karatAM hatAM. zrI sarvodaya zikSaNa maMDaLa (sAMgalI)nI salAhakAra samitinA teozrI ceramena hatA. sAthe sAthe bilDiMga kamiTinA paNa ceramena hatA. zrI altAphahusena rajabaalI maracanTa bhAvanagara saurASTranA vyApArI jagatamAM sau prathama potAnA purUSArthanA baLe berala inDasTrIjhane kSetre zrI gaNeza mAMDIne nAnI vayamAM avirata paNe zrama uThAvI sArI evI pratiSThA prApta karanAra zrI altAphahusena maracanTa muLa bhAvanagaranA vatanI u. va. 32, inTara sudhIne ja abhyAsa paNa pitAnI tIvra buddhi, ane kArya kuzaLatAthI tela ane telIbIyAnA dhaMdhAmAM jhukAvIne sAre evo anubhava meLavyo. koleja keLavaNI daramyAna paNa ittara pravRttiomAM haMmezA eka AzAspada vidyArthI tarIke temanI gaNanA thatI hatI. mitabhAvI ane milana sAra svabhAvanA A yuvAnanuM svataMtra rIte baMdha karavAnI jhaMkhanA karatu mana InDasTrIjhamAM kAMIka navI cIja samAjane caraNe dharavA jhaMkhI rahyuM hatuM. dezamAM beralanI ghaNI ja taMgI vartAI rahI hatI. A dizAmAM udyogapatioe koI moTu sAhasa karyuM nhotu ethI prerAIne berala rIkanDIzanane eka navo ja vicAra spharyo ane kudarate yArI ApI. enjInIyaro ane TekanIzIyananI madada vaDe pote A dizAmAM svataMtra sAhasa AdaryuM ane nasIbanuM pAMdaDu pharyuM-- deza bharamAMthI mAMga vadhI ane dhaMdhAne sArI sthitie mUko. ane huMDIyAmaNa bacAvyuM. svabaLe AgaLa vadhanAra A anubhava vyaktinA jIvanamAMthI dhaMdhAnI zarUAta karanAre preraNA levA jevI che. zarUAtamAM temaNe muzkelIo sAme paNa bAtha bhIDI. na dha bIjA AvaDatavALA kArIgaro-mazanarI bhAMga koDa revenI muzkelIo vigere vicAra pUrvaka kAma karI sAro mAla ane eka ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #980 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 808 bhAvanI grAhakemAM chApa pADI dhaMdhe vikasAvyuM. temanI dIrdha draSTi ane vyApArI buddhi ajoDa che ema kahyA vagara nathI rahI zakAtuM. zrI bAlacaMda gAMDAlAla dezI zrI bAlacaMdabhAI dozI mAM AvelA gohIlavADa jIllAnA ghobA gAmanA vatanI che. teozrIe potAnuM bALapaNa gAmaDAmAM pasAra karela che. te vakhate temanI ArthIka sthiti nabaLI hovAthI pAlItANA zrI yazovijaya jaina gurUkuLamAM dAkhala thayA ane tyAM mAdhyamika zikSaNa laI meTrIka sudhI abhyAsa karyo. tyAra pachI AgaLa abhyAsa vadhAravA muMbaI jaina mahAvIra vidyAlayamAM dAkhala thaI bI. kAma sudhIno abhyAsa karyo. muMbaImAM inkamaTekasa prekaTIzanara tarIke potAnuM kAma zarU karyuM. zAMta saraLa svabhAvathI potAnA dhaMdhAmAM ApabaLe AgaLa vadhyA. teozrI zrI mahAvIra vidyAlayanA pAsTa TuDanTasa" yunIyananA pramukha tarIke varSothI kAma kare che zrI jaina gurUkuLanI muMbaInI kamITImAM eka varSa upa-pramukha tarIke temaNe kAma karela che. zrI jaina gurUkuLa mitra maMDaLanA pramukha tarIke teozrI hAlamAM kAma karI rahyA che. kuTuMbanA sAdhAraNa sthitinA bALakane keLavaNuM ApavA saMsthAemAM dAkhala karAvI ane Arthika sahAya ApI keTalAka bALakane jIvana temane sudhAryA che. garIba mANasone gupta sahAya ApavAmAM teozrI AgaLa paDato bhAga le che. AvA eka sevApremI mahAnubhAvanuM jIvana aneka sevA pravRtiothI suzobhita ane surakSita bane che. zeTha harakIzanadAsa jAdavarAyabhAI - unA saMskAranI pratimAzA unAnA kapriya nagarazeThazrI harakIzanadAsa (bAbubhAI) zeThanA jIvananI jhAMkhI ApaNI ugatI prajAne preraNA ane prakAza ApI zake tevI che. dIrdhakALanI ekadhArI nagarazeThAI ke je rAjya ane prajAe ApelI tenA kIrtikaLaza sAthe khAnadAnI bharyA bhUtakALa dharAvanAra A kuTuMbamAM zrI bAbubhAIne saheja paNa paricayamAM AvyA pachI bhAgye ja koI bhUlI zakatuM. unA tAlukAmAM nisvArthabhAve karelI sevA ane kartavyaparAyaNatAne kAraNe teo vadhAre jANItA thayAM temanI prajAvatsalyatA apritama che. jUnA sTeITa vakhate temanI salAhanuM bhAre vajana paDatu, rAjya sAthenA saMbaMdha sArA hovA chatAM gupta prayAganI laDatamAM paNa agrabhAga bhajavyo hato. ane e rIte emaNe nikAnI pratIti karAvI hatI. unA mahAjana ane unA keLavaNI maMDaLa sAthe teo ghaniSTa rIte saMkaLAyelA che. thoDuM bolavA chatAM emanI vicakSaNatA ane vatsalyatA evI hatI ke koIpaNa mahattvanA kAryomAM ke prasaMge temanI hAjarI anivArya banI rahe che. temane A satkAra benamUna che. saurASTranI dharatIne e vArase emaNe barAbara sAcavyo che. temane tyAMthI ke nirAza thaIne pAchu gayuM nathI. rAjya ane prajAne saMpUrNa paNe vaphAdAra rahIne A kuTuMbe garIba lokeAnI yAtanAo tarapha haMmezA vadhAre dhyAna ApyuM che. unA TI. bI. hospITala dIva, unA, delavADA mahAjana pAMjarApoLa vigere saMsthAonA prANa samA banI gayA che. temanI ananya sevAne lAbha zaheranI aneka saMsthAone maLato rahyo che. kuTuMbanI paraMparAgata praNAlikAne teo jALavI rahyA che. temanA dilanI amIrAta ane sujanatAe saunuM mAna tathA cAhanA meLavI zakyA che. kAMgresa premI che unAnA racanAtmaka ane kalyANakArI kAryo tarapha temane haMmezA AkarSaNa rahyuM che. badhAne mAna ane mobhe sAcavIne prajAhIta kAryomAM sahakAra meLavI rahyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #981 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjaratna zrI pratAparAya gIradharalAla mahetA kalA sthApatya ane saMskRtinA prakhara himAyatI zrI pratApabhAi amarelInA vatanI che. jyAM zALA tyAM pustakAlaya e sUtra zrImaMta sayAjIrAva mahArAjAe uccAyu hatuM. tene murtimaMta karavAmAM zrI pratAparAyabhAIe suMdara phALe ApyA che. amarelImAM sArvajanika pustakAlayanI sAme 'tApIbAi mahIlA pustakAlaya ane tenI seDamAM khAlapustakAlayanI sthApanA e zrI patubhAIne AbhArI che uparAMta pustakAlaya pradarzInA ane pariSada temaNe yojyA che pariSadanA pramukha sthAnethI sara prabhAzaMkara paTaNI sAheba 'pustakAlaya dhelA kahIne temane biradAvyA che. ane zrImaMta sayAjIrAva mahArAjA sAhebe rAjya ratnanuM bahumAna ApIne vibhUSita karyA che dhaMdhAnA kSetramAM jANItA udyogapatI zrI rAmajI haMsarAja sAthe joDAyA che rAjasthAnamAM jayapura meTala InDasTrIjha lI. nAmanu kArakhAnu zrI pratAparAya calAve che. ane A dhaMdhAnA vikAsArthe InDoneziyA jApAna jarmanI sIlena bamAM yugeAslAviyA ITAlI IglAMDa vageredezeAnI musApharI karI che. A kuca haju cAlu che. hamaNAMhamaNAM'bAla saMgrahAlayA' ubhA karavAnA temane zAkha lAgyA che. amarelImAM giradharabhAI saMgrahAlaya, jayapura pAse sAgAnera gAme bAla sauMgrahAlaya anebhAratanA vaDApradhAna javAharalAla naherUnA AjAna bAhue khullu mukyu. Abu pAse nayA sanavADA bAla saMgrahAlaya zrI pratApabhAine AbhArI che. hamaNAja ApaNI sarakAre padmazrI banAvyA che. abhInaMdana 20 zrI pratAparAya khuzAladAsa mahetA hajI hamaNAMja jemane je. pI. nA kAba maLyA te zrI pratAparAyabhAI saurASTranA taLAjAnA vatanI che. muMbaImAM ghaNA varSothI audyogika vikAsanI pravRtti sAthe bALapaNathIja spesa ane sAhityanA jAgelA zeAkhane AjasudhI jIvaMta rAkhyA che. nAnI vayamAM amerikA sivAya vizvanA lagabhaga moTAbhAganA dezonI sara karI che. pitAzrInA pagale pagale dAna pUNyanuM bhAthu bAMdhavAmAM paNa pAchI pAnI karI nathI. muMbaImAM kapoLa kA-epareTIva benkanA DAyarekaTara tarIke, kaMpeALajJAtinA vAisa presIDenTa tarIke, ghaNIja umadA sevA bajAvI che. kalA saMgItamAM paNa temane khubaja rasa che. zrI nara|ttamaghAsavAlAnA zabdomAM kahIe teA "zrI pratApabhAi tejasvI ane taruNa lekhaka che 'zrInAtha' ane ' sa'dIpa'pachI 'navaraMga' temanI trIjI kRti che. haiyAmAM aramAna ane kalamamAM vijaLI laIne gujarAtanI TuMkI vArtAnA kSetre pravezelA A sarjaka pAse vAratA-tatvanI sUjha che kathA hevA mATe svarUpanuM vAhana roAdhavAmAM temane takalIpha paDatI nathI. TUMkI vAratAnA kSetre temanI kalama navI bhAta pADe che. sAhitya sarjanane vyAsaMgarUpe vikasAvyuM che. eTaleja temanI kathA AgaLa viziSTatA jALavI rAkhe che.'? dhArmika vRtti, sevA parAyaNatA. uccakakSAnA vicAro, krAinu dU:kha harI levuM evI mananI uddAttamaya bhAvanA, Akhue kuTuMba ghaNuMja premALa ane saMskArI rahyuM che. zrI dhIrajalAla vrajalAla mahetA, jee lIlIA dhrAMgresa samitinAM tA. 5-6-1963nI hatA. temaja lIlIA myunisipAlITInA pramukha tarIke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sAlamAM bIna harIpha pramukha cUMTAyA teo rahyA hatA. teezrI vRjalAla www.umaragyanbhandar.com Page #982 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 810 prAgajIbhAI mahetAnA suputra che temanA mAtuzrI sva. saddagata zrIM zAntA mhenanA smaraNArthe zrI amRtabA vividha lakSI vidyAlayanA chAtrAlayane pUNyArthe rUA. 11,000-00 kIMmatanI khetaranI 30 vIghA jamInanuM dAna saMsthAne ApI chAtrAlaya sAthe temanA mAtuzrInuM nAma joDayuM che lIlIAnA audyogika vikAsamAM temanA namra phALe che. zrI durlabhajIbhAI khetANI, gujarAtanI virala vyaktimAM vaDIyAnA zrI durlabhajI kezavajI khetANInI gaNanA thAya che AjhAdI pachI junAgaDhanI navAbazAhI ukheDI nAkhavA saurASTra prajAmaMDaLanI racanA thai te prajAmaMDaLanA zrI durlabhajIbhAi khetANI pramukha hatA. temanI rAhabarI nIce junAgaDha rAjyanA amarApura gAmanA kabjo levAmAM AvyA hatA jemAM zrI durlabhajI khetANI meAkhare rahyA hatA. loka saMskRtinA kSetre bhagIratha prayAsa kare che. lAka keLavaNI tarapha temanuM dRSTibindu ajaba che ane tene sAkAra banAvavA mATe rAta divasa mathI rahyA che. lAkhA ane karoDA rUpIAnA leAka keLavaNInA kAryomAM mATI rakamanuM dAna ApI bhAga lIdhela che. ane A kArya pAchaLa temanA dAnanA pravAha cAlu ja che. te janmabhumi phulachAba patrAnA TrasTI paNa che.( kaTArIyAnA saujanyathI ). zrI vRjalAla prAgajIbhAI mahetA. zrI lIlI mahAla keLavaNI maMDaLa saMcAlita zrI amRtabA vividha lakSI vidyAlayamAM eka chAtrAlaya bAMdhavAmAM chAtrAlayanA mukhya dAtA zrI vRjalAla prAgajIbhAi mahetA ke jemaNe potAnA sva. sadgata pUNyazALI patni zrI zAntAaenanA smaraNArthe ane puNyArthe rUA. 11.000 08nI kIMmatanI khetaranI 30 vIghA jamInanuM dAna saMsthAne ApI chAtrAlaya sAthe jemanuM nAma joDayuM che. zrI khuzAladAsa je, mahetA ( muMbai ) saurASTra gujarAtamAM TI. khI. nA dardIone yeAgya sAravAra maLI rahe ane tamAma jAtanI suvidhAe prApta thAya evA zubha AzayathI ane dilanA umaLakAthI bhAvanagara jillAnA senagaDha pAse jItharImAM TI. khI. hAspITalanA pAyA nAkhIne AjasudhI saMsthAne jeNe cetana ane sphurti ApyA che. eTalu ja nahi lAkhA rUpIyAnA dAna karIne jeNe peAtAnI pratibhAne ujALI che. evA udAra dAnavIra zeTha zrI khuzAladAsabhAi mahetA Ama te muLa taLAjAnA. bacapaNamAM kALI garIkhI sAme jaMga khelIne gheADu ghaNuM prAthamika zikSaNu lIdhu. AjIvikA mATe dhANImamarAnA lADavA ke evI paracuraNa cIjavastuenI pharI karIne purUSArtha dvArA Atmasa MtoSa ane AnaMda anubhavatA. vRddha mAtAne paNa parAyA kAmakAja ane daLaNA daLIne jIvana pasAra karavuM paDatuM. samaya jatA muMbai javAnuM sadabhAgya sAMpaDayuM. dhaMdhAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #983 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 811 jhaMpalAvyuM ane nasIbanuM pAMdaDu karyuM potAnA bhAgyabaLe ane dIrdhadaSTie saMpattinI re chela ane dema doma sAhyabI ubhI thaI lakSmInI caMcaLatAne ane dhanakatAnI madabharI chAMTane jarApaNa sparza thaye nahi. lakSmInA pote TrasTI che ema mAnI saMpattine kahitanA kAmomAM vahevaDAvavA mAMDyA, aneka samAjasevI saMsthAonA phaMDaphALAmAM dAnagaMgA zarU karI, nAnA moTA puNyanA paropakArI kAmamAM lagAtAra lAgI gayA, sArvajanika pravRtiomAM mana mUkIne Arthika sagavaDatAo pUrI pADI, sAMskArika kAryakramamAM sAme cAlI uttejana ApyuM. garIba vidhavAonA AMsu luMchagyA. AvA emanA bhAtIgaLa jIvananI saurabhathI ane aneka sakhAvatethI bhAvanagara jile dhanyatA anubhave che ke A dharatImAM AvA nararatna ubhA thavAthI ja A bhUminI asmitA jaLavAI rahI che. temane dAna pravAha kayAreya aTakyA nathI. vatana taLAjAmAM mahilA maMDaLanI pravRti hoya ke zALAnI zaikSaNika pravRti hoya, haMmezA joItI savalato pahoMcADI che. putranA lagna prasaMge jItharI hospITalamAM TAvara baMdhAya, pitAzrInA nAmanI dharmazALA baMdhAvI, dharmapatni vImaLAbahenanA nAme tAjetaramAM ja 50 bIchAnAnA eka vaDI mATe 50000 jAhera karyA. nikhAlasa radayanA, garIbo pratyenI hamadardI, dharmazraddhALu ane udAratAne umadAruNa jenI nasenasamAM Aja dhabakAra laI rahyo che, evA zeThazrI khuzAladAsabhAIne bhAre moTA bahumAnathI sanmAnI rahyo che. zAha prAgajIbhAI jhaveracaMda-sihAra zrI prAgajIbhAI zAha mAtra ziheranuM ja nahi paNa samagra bhAvanagara jillAnuM bhUSaNa gaNue te jarAya atizyokita nathI. hAlamAM ghaNA varSothI muMbaI che paNa tyAM beThA beThA janamamakAnA caDelA RNane cUkavavA mana mUkIne udAra hAthe dAnagaMgA vahevaDAvI rahyA che. cheka sAdhAraNa sthitimAM muMbaI gayelA rezamI kApaDanI pherInA dhaMdhAmAMthI AgaLa AvyA ane jotajotAmAM garbhazrImaMtanI haroLamAM ubhA rahyAM chatAM tenA mAnasa upara garIbo pratye uDI hamadardI ane sahAnubhUtinA darzana kAyama thayA kare che. mUMgA pazu paMkhIo mATe ghAsa pANInI vyavasthA karavAnuM kayAre ya cUkayA nathI. garIba vidyArthIone abhyAsanA sAdhano pUrA pADavAmAM kadI pAchuM vALIne joyuM nathI jarUratavALAne anAjakapaDA-davAdArU pahoMcADavAmAM teo jAte rasa letA hoya che. sihoranA bALake zikSaNakSetre AgaLa vadhe te mATe satata ciMtA sevIne paNa banI zake teTalI Arthika sagavaDatA ubhI karI ApavA haMmezA prayatnazIla rahyAM che. sihoramAM zrI jayaMtibhAi zAhanI sAthe pAMca ja mInITanI vAtacIta pachI sihora hospITala mATe rUA. 51,000/- ApavA saMmata thayA tenA uparathI udAra manavRttino khyAla Ave che. moTAI kadI batAvI nathI. nAnAmAM nAnA mANasanI vAtane sAMbhaLI yogya jaNAya tyAM tana-mana-dhana visAre karyuM che evA e prAgajIbhAI A jillAnuM gaurava che. zrImAna zeTha vADIlAla catrabhUja gAMdhI , bhAvanagaranA mULa vatanI zeThazrI vADIbhAInI nava varSanI vaye mAtA pratyenA AgAdha prema ane bhaktibhAvane kAraNe mAtAnuM traNa pheDavA keLavaNI pAchaLa kAMIka karI chUTavAnA manomaMthana pacAsa varSa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #984 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelA muMbaI gayA. zikSaNa lIdhuM na lIdhuM tyAM muMbaInI muLajI jeThA mArakeTamAM kApaDanA dhaMdhe lAgI gayA. dhaMdhAe yArI ApI-vepArI AlamamAM nAmanA kADhI, pitAnI tejasvI ane kuzAgra buddhine baLe muMbaImAM khyAtanAma banyA. dhaMdhAmAM sthiratA ubhI thatAM potAnA rASTrIya vicAroe jAhera jIvanamAM praveza karAvyo. rAjakIya adelanamAM paNa eka sItArAnI mAphaka camakayA. 1930nI sAlathI aneka laDatamAM agra bhAga bhajavyo. koMgresanA ananya bhakta banIne jUdI jUdI sArvajanika saMsthAone doravaNI ApatA rahyAM. pAyAmAMthI ubhI thatI aneka zaikSaNika ane sAMskArIka pravRttiomAM temanI udAra sakhAvate bhAre moTuM bahumAna meLavyuM-hospITale, strI saMsthAo vigeremAM emane phALo mokhare rahyo che. bhAvanagaramAM potAnA mAtuzrI narmadAbAI catrabhUja gAMdhIne nAme mahilA koleja vizALa makAna bAMdhavAmAM rUpiyA eka lAkhanI sakhAvata karI, gohilavADanI aneka jaina saMsthAomAM temanI preraNA pAyAmAM paDI che. rASTrIya zALAnuM makAna bhAvanagaramAM temanA prayatnothI thayuM. sarakAramAM paNa temanuM uMcuM sthAna rahyuM che. kadararUpe je. pI. tarIke niyukata thayA che. teo cuMbara-ghATakopara-bhAMDupa vibhAgamAMthI mahArASTra dhArAsabhAmAM sabhya tarIke cUMTAI AvyA che. saMpattine sAce mArge vALavAnI sadabuddhi Izvare ApI che. garIbo ane anekavidha pravRttiomAM temanI hamadardI haMmezA rahI che ane raheze. AvA udAracarita dAnavIro dAnagaMgA vahevaDAvavAmAM haMmezA kAryarata rahe tema IcchIe. nAnI uMmare dhArmika vRttinA baLe aparigrahanI pratijJA karI. tethI je kaI vadhu kamAya tenuM jAhera kSetre dAna karI devuM. A pratijJAnA pariNAme ghaNI saMsthAo phAlIlI che. zrI ratilAla viThThaladAsa gosaLIyA zrI. ratIlAlabhAI viThThaladAsabhAI gesaLIyA (gaDhaDA nivAsI) jeo saurASTra temaja muMbaithI ghaNe dura nAnA evA zahera (mAdhavanagara) mAM vasatA hovA chatAM temane potAnA vatana tthA jJAti mATe, kaMIka karI chUTavAnI tAlAvelI ane dhagaza niraMtara rahe che. dharma pratyene temane prema paNa jarAya utarate nathI kAraNa ke aMdherI upAzraya, kAMdIvalI upAzraya, bhAMDupa upAzraya ugAmeDI vi. dharma sthAnamAM AvI ja moTI pate tthA pitAnA snehIo taraphathI zAhI sakhAvate karI che. A uparAMta sAmAjIka saMsthAomAM paNa temane phALe jAya che nathI jevA ke kAMdIvalInI cAlImAM sAMgalI jIllAmAM hAIskUle, davAkhAnAo, boTAdanA chAtrAlayamAM vi. vi. mAM temanuM nAma haMmezA mokhare ja rahyuM che. saurASTramAM keLavaNI athe temanI ghaNI udAra sakhAvate che. A badhAja mahAna kAryonA praNetA ane sadAya preraNArUpa banatA temanA dharmapatni, dharmapremI a. sa. kaMcanagaurI bahenane hIsso jarAya ocho nathI. sva. hIrAlAla purUSotamadAsa sidhdhapura saurASTranI bhUmie bhUtakALamAM je keTalAka dharmazraddhALa navaratnanI samAjane bheTa ApI temAMnA eka sva hIrAlAlabhAI sidhdhapura che. zatruMjayanI chAMyaDImAM pAlItANuM pAsenuM sAtapaDa gAma temanuM muLa vatana abhyAsa phakata cAra gujarAtIne paNa A sidhdhapurA parivAramAM kalAkArIgarInI paraMparA cAlI AvI che. te saMskAra vArasAne barAbara sAcavI jANI emanI vicakSaNa buddhi ane haiyA ukelate saurASTrabharamAM je kAmanA zrI gaNeza mAMDayA tethI rAjA mahArAjAone paNa prema ane vizvAsa saMpAdana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #985 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 karI zakayA seALa varSanI nAnI vacce pAlItANAmAM eka anAjavALAnI dukAne nAkarIe rahI purUSArthanA pradIpa pragaTAvyA pAkAnAmAnuM jJAna TuMka samayamAM meLavI lIdhu, kalAjagatamAM nAmanA kADhavAnI maheccha sevatA A yuvAna haiyAe eka varSa bAda bhAvanagaramAM sthira thavA. paga mUkayA sutAravADamAM trIbheAvana jagAne tyAM nAkarIe rahyA paNa samaya jatA svamAnapUrvaka rahenArA hIrAlAlabhAie nAkarI cheDI paracuraNu sutArI kAma zarU karyu ane kheranA kITAne vyApAra zarU karyA. bhAvanagaramAM mastarAmabhAinI preraNA ane huMkathI lAkhaMDanA kAmanI zarUAta karI ane sau prathama taLAjAnA relve gAdAmanA kAmakAjamAMja temanuM vyaktitva sALe kaLAe khIlI uThayuM. AAtsAhaka baLa maLyuM navuM saMzodhana kara jIjJAsA ane laganI lAgI vikrama saMvata 1981-82mAM jALI daravAjAnA kAmanI zarUAta karI. mAMga vadhatI gaI temanI dIrdha draSTie kRSNanagaranI meATI mATI pArTI ane bhAvanagaranuM rAjya kuTuMba temanA tarapha AkarSAyu -nilamabAganuM ghaNu mAru kAma meLavyu. 1938mAM IlekaTrIka velDIMganI zarUAta sau prathama temanA hAthe thaI cAravaDalAnuM kAma temaNe karyuM. sAMDhIDA mahAdevanu maMdira pote baMdhAvyuM. eTaluMja nahi thADI rakama jUdI mUkAvI che jemAMthI dara varSe` sAMDhIDA mahAdevamAM ceArAzI jamADavAnI vyavasthA AjasudhI cAlu che. duSkALa vakhate sastA anAjanI dukAna zarU karI meATI nukasAnI vaherI hatI. gAMdhIjInI mATI asara hatI. sAdAIthI rahetA, svadezI kApaDanuM jIvanabhara vrata hatuM. samaya jatAM siddhapurA Ayarna vasanI zarUAta karI je Aje paNa temanA putra prANujIvana bhAe e kalAne jIvaMta rAkhI che.phebrIkezana ane DaeNkArezananA kAmamAM saune sa MtApa ApyA che. zrI trIbhAvana jeThAbhAi mistrI zikSaNa mATe khUbaja pAlItANAmAM luhArajJAtimAM garIba kuTuMbamAM janma lai. keLavaNImAM prAthamika zikSaNathI AgaLa vadhyA brAsa sTAparanI e phekTarIe calAve che. paradezanI harALamAM ubheA rahe tevA mAla taiyAra kare che. bhAratanA najIkanA dezAmAM tenA mAlatI gaNanA thAya che. lAgaNI ane mamatA batAve che. gujarAta saiArASTramAM luhAra jJAtinA chAtrAlayA zarU karavAmAM ane sakhAvatA ApavAmAM 'mezA agresara rahyAM che. dhArmika kAryonA DaphrALAmAM temanuM nAma haMmezA mAkhare rahyu. vatananA dInahIna mANasAne joitI savalatA guptarIte paNa pUrI pADIne garIba haiyAone AzirvAda levAnuM kyAreya cUkyA nathI. anekavidha kSetramAM dIrgha draSTi khatAvIne kharekhara temaNe temanI pratibhAne ujALI che. sva. hIrajI ratana mesarsa manajI nathubhAinI kuAM. mAM eka sAdhAraNu nAkara darajje 'dagInI zarUAta karI, niSThA, pramANikatA kha Mta ane sAhasikapaNAe uccapadavI prApta karI samaya jatA kampanImAM bhAgIdAra banyA temanA ucca kATInA udAra mAnasanI pratIti karAve che. jIvanamAM AvelI aneka jAtanI muzkelIone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #986 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ApasujhathI sAmane karI haiyA ukalatathI bhAvI mAga anukuLa banAvyeA. kaMpanInA nAnA nAkara pratye hammezA sadabhAvanA ane karuNA batAvatA e emanA viziSTha guNA A samaya zakitanA bhAga paNa kaMpanIne sadhdhara karavA mATe tana mana visAre mUkI athAga prayatnA karelA temanI pratiSThA vadhatI gai chelle taLAjAmAM ghaNA varSothI hIrajI stanajI eila mIlanuM saMcAlana tee jAteja karatA ane taLAjAnI sAMskRtika pravRtione hammezA uttejana ApatA rahetA temanA suputrA paNa pitAne pagale cAlI rahyA che. sva. zrI phateca'da jhaverabhAI bhAvanagara ane muMbaInA jaina samAjamAM jemanu Agavu sthAna hatu dhArmika pravRtiomAM jee hammezA mAkhare hatA. vidavAna abhyAsIe mATe jemanuM nivAsa sthAna carcA ane ciMtanathI sabhara rahetu aneka sAmAjika pravRtionA sa'cAlanamAM jemane sIdheA yA ADakatarA hissA hatA, evA zrI EtecaMdabhAInu pAlItANA janma sthAna hatu. pUrva pUNyanA yAgathI ane munivaryonA samAgamathI aneka jaina zikSaNa saMsthAenA adhiSThAtA banyA hatA. eka yazasvI vepArI tarIke temanI sArI evI pratiSThA hatI. temanA dhArmika abhyAsa vizALa hateA lekhana zakita su Mdara hatI ane ghaNe bhAge sthita prajJa rahetA temanuM bahoLu kuTuMba khubaja saMskArI ane keLavAyelu che. zrI paramANubhAI dayALabhAI hakANI traNeka dAyakA pahelA jUnA gAyakavADa rAjyanA dAmanagaramAM eka jAjaramAna vyakita tarIke jenI gaNanA thatI hatI rAjyamAM jemanuM sArU evuM mAna hatuM te zrI hakANI ekalArAnA vatanI paNa dAmanagarane kAyamI vatana banAvyuM. kheDUtAnA uddhAra mATe nimAyelI karaja nivAraNa samitinA e vakhatanA pramukha tarIke, DhasAnI dharmazALAneA pAyA nAMkhanAra peAte hatA. salaDI, DhAMgalA, ekalArA vigere sthaLAe ubhI thayelI dha zALAe emane AbhArI che. dezanA bhaya'kara rogacALA vakhate, duSkALanA samaye, dhArmika pravRttiomAM, sAmAjika kAmeAmAM karelI yazasvI sevAnA phalasvarUpe temanA vArasadArA Aje dAmanagaramAM oila mIla phekaTarI kArakhAnA calAve che. kuTuMbanA kIrtisthaMbha hatA, dAmanagaranI Ama prajAnA vayeAvRddha netA hatA. rAjya ane prajA vaccenA sabadhA jaLavAi rahe e mATenA nizadIna prayatnA hatA. pracaMDa vyaktitva, nirmaLa draSTi ane tejasvI pratibhA e byA tyAM sudhI mAnavasevAnI jyeAta jalatIja hatI. zrI jasava'tarAya ratIlAla citalIyA te ziheAranA sva ratIlAla pItAMbaradAsa cItalIyAnA putra che. phakata pAMca aMgrejI bhaNIne bApIkI tapakIranI dukAnamAM temanu mana mAnatuM na hatu. eTale aneka muzkelI paDI hovA chatAM ApabaLe teo nAkarImAM uttarezauttara AgaLa vadhatA gayA. temaNe lIlIA meATAvALA zrI dhIrUbhAi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #987 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 815 mahetAnI bombe hArDavera kaMpanImAM eka dhArI 15 varasa sudhI sevA karI. ahIM emane aneka jAtanA anubhava maLyA temanI pramANIkatA ane kArya kuzaLatA joIne temanA zeThazrIe ane zrI baTukabhAIe eka bIjI peDhI mesarsa dhI nyu irA TreDIMga ejansInA vAyaraneTIMganA kArakhAnA mAM temane bhAgIdAra banAvyA. maLela anubhavone lIdhe phakta beja varasanA gALAmAM AvI jAtanA moTA kArakhAnAonI haroLamAM potAnI kaMpanIne mukI dIdhI dhaMdhAnI sAthe teo aneka sAmAjIka maMDaLamAM bhAga letA rahyA ane keTalIka pravRtiomAM pitAne ArthIka bega paNa ApatA rahyA. teo eka sArA yuvAna kAryakara paNa che. ghaNA maMDaLone jagAnI agavaDa hoya to potAne raheThANa bolAvatA ane darekane yathAzakti satkAra karatA. uparAMta koI paNa kAma hoya te te atyaMta khaMtathI jAta mahenata laine karI ApatA. dara varase aneka vidyArthIone neTabuke ochI kiMmate maLe tevI vyavasthA karI Ape che. zrI bAlubhAI gulAbabhAI bAroTa vatana pAlItANuM eka sAmAnya sthitimAM muMbaI jatA dhaMdhAo yArI ApI ane paise Take sukhI thayAM e pachI zrI bAlubhAIe hamezA saMpattine sadaupayoga karI jAya che. vidyArthIone pusta, bImAra dardIone davAdArU, sArAmAThA prasaMgoe temanI sahAnubhUti. svabhAve udAra ane nirAbhImAnI sadAya hasamukhA svabhAvanA bAlubhAI pAlItANAnI bAroTa jJAtinuM gaurava che. dhaMdhAmAM be paisA kamAyA te saMpattine dhArmika kArya mAM sAro evo upayoga karI rahyA che. zrI eca. ke. dave pitAnI svayaM zakitathI vyApAra kSetra saurASTrabharamAM sArI evI nAmanA meLavanAra zrI eca. ke. davenuM muLa vatana bhAvanagara che. mAtra traNa aMgrejI sudhI ja abhyAsa paNa bacapaNathI eka yazasvI vyApArI tarIkenA lakSaNa dekhAtA hatA. zarUAta judI judI jagyAe TuMkA pagArathI nokarI dvArA jIvananI zarUAta karI khaMta, ane pramANIkatAthI kAma karI saunA radaya jItI lIdhA ane baMdarane lagatA kAmakAjamAM mAlanI jhaDapI heraphera mATe kAmamAM mana parovyuM. thoDI muzkelIone sAmane paNa karo paDyo ane chevaTe vepArI AlamamAM sArI evI pratiSThA prApta karI sAhasiktAne siddha prApta thAya ja che evI daDha pratIti thatI pitAnA uttama AdarzothI ane purvanA puNyathI meLavelI lakSmIne paNa samAjopayogI kAmomAM sadaupayoga karatAM rahyAM. jyotiSanA prakhara abhyAsI tarIke lekacAhanA pAmyA che. temanA parivAra traNa putro zaMkarabhAI dave, zrI dhanabhAI dave, dInakarabhAI dave, be putrIo, be sahedare ane anya bahoLu kuTuMba Aja sukhI che. vasANuM kAntilAla khImacaMda boTAdanA vatanI ane mAtra cha aMgrejI sudhInAja abhyAsa paNa bacapaNathI sAhasikatAnA gAjara laI vyApAramAM AgaLa vadhavAne manasubo sevatA hatA. zikSaNamAM joke AgaLa paDatA paNa rASTriya caLavaLanI hAkalane mAna ApIne 194ramAM zALAne tyAga karyo. samaya jatAM temanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #988 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahasikavRtti baMdhAmAM sthiratA apAvI. gohilavADamAM sau prathama oIla enjane banAvavAnuM kArakhAnuM zarU karyuM. chellA eMzI varSanI junI peDhI vasANu haricaMda nassIdAsanI peDhInA bhAgIdAra che. A peDhIe audyogika kSetre ghaNeja vikAsa sAthe che jaya bhavAnI ejI. enDa phAunDrI varkasa beTAda jya bhavAnI ejI. sTArsa, vasANI bradharsa bhAvanagara, vasANI TrAnsaporTa ku. beTAda vasANI mazInarI eDa. kAM. beTA uparokata peDhI tathA kArakhAnAmAM vyakitagatarIte paNa rasa lya che ane uttarottara vikAsa kema thAya tenI jhaMkhanA che. mIstrI mohanalAla nAraNadAsa (holavALA)- boTAda temanI uMmara 40 varSanI che. teo ThaMDA prakRttinA che ane sAhasika vRtinA che temanA vaDavAe jyAre kAI hindustAnamAM eIla ejIna banAvatuM nahi ane bahAI darTa karatAM hatAM tyAre temane oIla enjIna banAvela hatuM. jemane bhAvanagaranA mahArAjA taraphathI caMdrakA paNa maLelA je mejuda che. temanA vaDavAnI kalAne vAraso temaNe sArI rIte jALavyo che. gujarAtamAM Aje vizvakarmA oIla enjana ane khAsa karIne boda, gaDhaDA. pAlItANuM aju bAju khubaja cAle che. temAM temane mukhya phALo che temAM temane nAnA pATethI moTA lAyajALa sudhI dareka pArTasamAM jAta mahenata karIne jIvana reDayuM che. uparanA kArakhAnAnA vikAsamAM temane mukhya phALo che. zrI ramaNIkalAla chaganalAla paTela - rAjakoTa jillAnuM bhAyAvadara gAma temanuM mULavatana InTara sAyansa sudhI abhyAsa paNa saurASTramAM audyogika dizAmAM chellA dazakAmAM ja yuvAnoe hAma bhIDI che. te haroLamAM zrI paTelane mUkI zakAya kAraNa ke dhaMdhA aMgenA UMDA abhyAsane laI nAnI umaramAM ThIka ThIka pragati sAdhI zakyA che. tAjetaramAM paiTarIjha udyoga, solvanTa ekasaTekzana plAna, bIDIpattA tathA tamAkunA vyApAramAM kAmagIrI karI che. erissA rAjyamAM cAlatI gujarAtI samAja saMsthAonI sthApanA ane saMcAlanamAM agragamya bhAga bhajavela che. merabImAM bhIyAda peTarIjhanI sthApanA 1959mAM bhaDIyAda nAmanA 257 mANasanI vastIvALA gAmamAM karavAmAM AvI Aje gujarAta rAjyamAM naLIyA banAvavAnuM meTAmAM meMTa kArakhAna, thaI gayuM che. kArakhAnAmAM sevA ApI rahyA che. paTela jJAtimAM tenuM AgavuM sthAna rahyuM che. eTaluja nahi. merabInI sAMskRtika pravRtione sArU evuM uttejana temanA taraphathI maLatuM rahyuM che. zrI. zAmajIbhAI harajIvanadAsa mahetA : saurASTranI alabelI bhUmie je keTalAMka sAhasika nararatnanI samAjane bheTa ApI temAM amarelI jillAnA DuMgara gAmanA vatanI zrI. zAmajIbhAI eka bhadra puruSa tarIke ja nahi paNu yazasvI udyogapati tarIke dezabharamAM sArI evI kIti saMpAdana karI che. sattara varSanI uMmarathI dhaMdhAkIya anubhava meLavo zarU karyo-karIyANAnI dukAnamAM pAMceka varSa kAma karyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #989 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya jatAM mInaralsanI lAInamAM mana parovyuM ane eja lAInamAM ekadhArU pacAsa varSathI dhUNI dhakhAvI besI gayA che. AkhA hindustAnamAM temane prathama naMbara Ave che. keIpaNa kAmamAM tapazcaryA vagara siddhi prApta nathI thatI ema zrI. zAmajIbhAI daDhapaNe mAne che. eka paNa divasa emaNe rajA lIdhI nathI. ArAmane harAma ga che, AkhuM yuropa-AphrikA jApAna vigere dezano pravAsa kheDyo che. putraparivArane sArI evI keLavaNI ApI paradezanA pravAsa karAvyA che. bhAvanagara ane madrAsamAM, dilhI ane kalakattAmAM temanA kemIkalsane lagatA dhaMdhAnI zAkhAo cAle che. sAmAjika sevAomAM paNa mokhare rahyAM che. DuMgara sevA samAjanA pramukha che. zrI gaNapatabhAInI sAthe rahIne DuMgaramAM dharmazALA, mahuvAmAM keLavaNI athe rUA. 25000/- kuMDalA beDiMgamAM rUA. 10000 mahuvA DuMgaramAM anya nAnA meTA dAne saurASTra ane muMbaInI saMkhyAbaMdha saMsthAone temaNe sArI evI huMpha ApI che. zrI. gAMdhI jagajIvanadAsa geviMdajI pAlItANA pAse samaDhIyALAnA vatanI. nAnI umaramAM mAtA pitA gujarI gayA. ekalavAyAM jIvanathI bhAre moTA AMcake anubhavyo-ghara choDIne khAlI gajave cAlI nIkaLyA-muMbaImAM paga mUka--kaI bAMdhI oLakhANa nahIM. mAtra hiMmata ane zraddhAe kaparA dADA pasAra karI derA baTanane dhaMdho zarU karyo. sakhta parizrama ane mahenatathI kuTuMbanuM bharaNapoSaNa karyuM. aneka taDakA chAMyA joyA pachI paNa dhArmika mUlyone kadI na bhUlyA. jIvananA chellA zvAsa sudhI cauvihAra cAlu rA -kabUtaranI javAra ane anya madada karavAnuM samAjasevAnuM vrata kyAreya cUkyA nahI pachI te Izvare yArI ApI-dhaMdhAmAM barakata vadhatI gaI, temanA putra parivAra (11 mANasanuM kuTuMba) Aje khUba ja sukhI che. AkhuM kuTuMba dharmapremI, samAjapremI ane gupta dAnamAM mAnanArUM che, zrI, nAraNadAsa haragoviMdadAsa vaLIyA saurASTramAM mahuvA pAse vIrabhUmi vAghanagaramAM eka khAnadAna kuTumbamAM janma laI, amarelImAM thoDo abhyAsa karI nAnI uMmaramAM ja muMbaI tarapha prayANuM karyuM, dezamAM rASTriya caLavaLa pUrabahAramAM cAlatI hatI. tevA saMjogomAM dhaMdhAmAM jhaMpalAvyuM. vatananI garIbI ane ajJAnatAmAM sabaDatI prajAne kaMIka upayogI banavAnI umadA lAgaNI sAthe dhaMdhAmAM pragati sAdhatA gayA. lakSmIdevInI kRpA thaI ane saMpattine sad upayoga karatAM rahyAM-gAma vAghanagaramAM zekSaNika savalate ubhI karI. duSkALa ke anya Aphato vakhate yogya madada mokalIne saunA AzIrvAda rUpa banyA. rAmajI maMdira ane dhArmika kAryomAM paNa ene hisso jarAya ochuM nathI-paMcAyata mahilA pravRtti ke sahakArI pravRtti temanA derIsaMcAra ane mArgadarzana nIce cAlu che. vADAbaMdhI ane komavAdanA teo kaTTA zatru che. gAmanI anya jarUrIyAta seneTarI velsa, rAsamaMDaLa jevI saMskArika pravRttiomAM uttejana ApatA rahyAM che. prasaMgopAta vatanane yAda karIne mAtRbhUmi pratyenuM RNa cukavI rahyAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #990 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. bhagavAnajI suMdarajI nathavANI - kezodanivAsI zrI bhagavAnajIbhAI nAthANInuM jIvana bhaviSyanI peDhIne bedha, baLa ane preraNA Ape tevuM che. seraThanA itihAsamAM nAthANI kuTuMba sAhasikatAnA UmadA guNae eka anokhuM prakaraNa rahyuM che. bahu ja nAnI uMmaramAM pitAzrI sAthe AphrikAmAM vepAramAM joDAyA. kArya kuzaLatAnA bIja bacapaNathI ja ropAyA. potAnI uttarottara pragatine laI nAnAbhAIo zrI savajIbhAI, lIlAdharabhAI zrI mohanalAlabhAI vigerene AphrikA teDAvyA ane TAMgAnIkA, yugAnDA ane kenyAmAM koTana jInIMga presIMganA udyogomAM tathA kApaDa, keTana ane lokala proDayusanA AyAta nikAsanA vepAramAM khUba ja haraNaphALa pragati sAdhI. zrI bhagavAnajIbhAInI dIrdhadaSTi ane ApasUjhathI siddhine pAna sara karatA, gayA vatanamAM ane muMbaImAM meLavelI saMpattine chUTe hAthe upayoga karyo, dhArmika ane mAnavatAnI pravRttiomAM mana mUkIne udAra dile phALo Apyo. sauthI nAnAbhAI zrI mohanalAlabhAI AphrikA rahe che. A kuTuMbanI moTI sakhAvatemAM kezodamAM mIDalaskUla, hAIskUla, janatA hospITala bAMdhavAmAM moTI rakama kharco che. AkhuM kuTuMba khUbaja saMskArI, keLavAyela che, ane temanuM Atizya ajoDa che. zrI nemacaMdabhAI bhurAbhAIne mANuM - pAlItANAnA jaina saMghanI vartamAna yuganI keTalIka agragaNI vyaktiomAM zrI nemacaMdabhAInuM sthAna mokhare che. purUSArthI pitAne amUlya vAraso temaNe barAbara sAcavI jANIne pAlItANAnI vepArI AlamamAM sArI evI nAmanA meLavI che. abhyAsa bahu oche paNa nAnI vayathI ja vyApArI pravAhane samajavAnI tIvra budhi zakitanA satata darzana thatA rahyAM che. meLaveluM anubhavanuM bhAthuM mAtra pitAnA dhaMdhAmAM ja upayoga nahi karatA sakaLa saMdhanI ittara pravRtio davAkhAnuM lAIbrerI dhArmika utsa, vyApArIone naDatI muzkelIonuM nivAraNa-garIba vidyArthIone pustakonI madada ApI apArIne eka yA bIjI rIte suMdara phALo ApI rahyAM che. ejyukezana sosAyaTI ke myunisipAlITI mahAjana ke yuvaka maMDaLe, e badhAmAM emanuM mArgadarzana ane hAjarI acUka hoyajaM. nirmaLa ane nikhAlasa vayanA bI nemacaMdabhAI jInIga presanA dhaMdhAmAM mokharAnuM sthAna dharAve che. gAmaDAo sAthe temane jIvaMta saMparka rahyo che. putrane sArI keLavaNI ApI pragatine rAhe laI gayA che. zrI ramaNIkalAla bhogIlAla zAha saurASTranA jANItA udyogapati ane dharmapremI zeThazrI bakubhAI bhogIlAlabhAI sarala, vinamra, dayALa ane paropakArI svabhAvane kAraNe teo janatAmAM khUba ja lokapriya thaI paDyA che. bhAvanagarane AMgaNe evI ejya saMsthA nahi hoya ke jemAM emane sahakAra na hoya. lAkSetre, sAhityakSetre saMgItakSetre sArA sArA kalAkArone emanA taraphathI uttejana maLyuM che, maLatuM jAya che ane bhaviSyamAM paNa maLatuM raheze teo kalApremI AtmA che... bALakomAM zistasaMyama ane cAritryanI bhAvanAdaDha thAya te mATe keLavaNI kSetre paNa teo uDe rasa lai bhegIlAla maganalAla kAmarsa hAIkalane vikasAvI rahyA che. bALamaMdirathI mAMDI.11 zreNI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #991 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhInA vargo cAle che. kheDutavAsa saMskAra kendramAM zALAnI sthApanA paNuM bhArataH sevaka samAja dvArA emaNe karI hatI. zrI bhogIlAla maganalAla ejyukezana sosAyaTI saMcAlIta ghaNuM ghaNuM zubha pravRttio thaI rahI che. ane dakSiNa kaSNanagara vistArane aneka rIte cetanavatu karela che. . sva. zeTha narotamadAsa bhANajI garIba kuTuMbamAM janma lenAra ghaNA manuSya pUrvajanmanA puNyaga vaDe uttama prakAranuM jIvana chavI jagatamAM amara nAmanA meLavI gayA che. zrI. narotamadAsa paNa temAMnA eka hatA. temanA meTAbhAIe bhAvanagarathI muMbaI AvI mAsika rU. aDhInA pagArathI nokarI zarU karI. mahenata, khaMta hiMmata ane sAhasa vaDe muMbaImAM dhIme dhIme kApaDane dha dha jamAvIne sArI jamAvaTa karI. pote be paDI ja bhaNyA hatA. paraMtu jJAnanA upAsaka hovAthI sArA sahavAsa ane paricayathI anubhava jJAna ghaNuM meLavyuM. temanI pAse jyAre mAtra eka lAkhanI pUjI hatI tyAre rU.60 hajAra kharacI bhAvanagaramAM eka rajavADI vizALa baMgalo baMdhAvyo ane rU. 20 hajAra keLavaNInI saMsthA sthApavAmAM kharacyA. jenAmAM kamAvAnI zakti hoya che. te paisAne saMgraha karatA nathI paNa loka kalyANamAM udAra dile pisA kharace che. ane je paisA kharace che. tene kudarata paNa adhika-adhika Ape che. bhAvanagaramAM zeTha tribhavanadAsa bhANajI jaina kanyAzALA-hAIskula je temanA jIvananA smAraka tarIke atyAre paNa cAle che. temanA ladhu baMdhu zrI narotamadAsa kolejane abhyAsa karI temanA jyeSThabaMdhunA kApaDanA dhaMdhAmAM bhAvanagaramAM joDAyA. ghaNe vikAsa karyo keLavaNIne uttejana ane sahAya arthe temaNe ghaNAone madada karI che. temanA milanasAra svabhAva ane udAra dilane laIne vepArIo, zikSita, sAhityakAra, saMgItakAro vizArada, kalAkAra, keLavaNIkAra ane aneka dezanetAo vagere sAthe temane aMgata saMbaMdha sAro hato ke kahetA ke temanAmAM rAjayavaMzI guNo ane lakSaNe hatA. temano janma rAjavaMzI kuTuMbamAM tho joI te hate. tene badale vepArI vaNika kuTuMbamAM thaye te navAI jevuM che. udAra hAthe temaNe saune ApyuM che. teo ApIne khuzI thatA khavaDAvIne rAjI thatA. temane tyAM rojanA 5 ke 25 jamanArA ke mahemAna hoyaja AgatAsvAgatA ane atIthisatkAra ane temanA AkhA kuTuMbanI viziSTatA che. ane vArasAgata A paraMparA haju jaLavAI rahi che. sva. gAMdhI meMtIlAla gagala pita, muLa goghAnA vatanI. paraMtu godhAne vepAra bhAvanagarane laIne bhAMgato gayo eTale te goghA choDIne bhAvanagara AvyA. sthiti sAmAnya hatI ane kuTuMba vistArI hatuM. chatA snehI saMbaMdhIo pADozIo ane vepArIo vagere eTalA sArA hatA ke temanI sahAya ane sahakArathI pote sthira thayA, nekarI meLavI ane saMtAnone zikSaNa paNa ApI zakayA. meMtIbhAImAM udAratA, sevAparAyaNatA, sAhasa ane milanasArapaNAnA evA guNe hatA ke jene laIne vepArIvargamAM, prajAmAM rAjyamAM ane amaladAromAM temane mAna mobho ane pratiSThA bahu sArA hatA. game tenu nAnu moTuM game te kAma hoya che te jAte jaIne karatA. duSkALa, anAvRSTi, meghavArI ke muzkelInA dareka prasaMge. phaMDaphALo karI paisA udharAvI tenAthI anAja, kApaDa, davA ke rokaDa madada badhAne ApatA. duSkALamAM maphata 2ADuM paNa khelatA, A badhA phaMDaphALAmAM potAne phALo sauthI pahelo che. pachI bIjA pAse phALo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #992 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharAvavA jAya. AvuM paropakArI jIvana ane AvI dAnavRti mAsika rU. 62.50 nA pagAramAM kema poya? eTale zeThanI anumatithI thoDe ghaNe rU no vepAra paNa bIjAnA bhAgamAM karatA. bhAvanagara rAjyanI darabAra beMka sthApavAne darabArazrIe nirNaya karyo tyAre zrI motIbhAIe rU. 5 lAkhamAMthI rU. 2 lAkhanA beMka beDa vepArIvargamAMthI bharAvI dIdhA hatA ane beMkamAM ghaNAya vepArIonA khAtA kholAvI ApyA. Aje temanA vaMzamAM nAnA moTA sau kaI pitro ane prapAtro sukhI, saMskArI ane janakalyANanI bhAvanAvALA muMbaImAM vase che. jemAMnA eka zrI vADIlAla catrabhuja gAMdhIne ghaNuM saurASTravAsIo jANe che. A badhu vADalanI punyAyI ane sukRtyanuM phaLa kahi zakAya. zrI prANajIvana haragoviMdadAsa gAMdhI bhAvanagaramAM sAmAnya kuTuMbamAM janma, muzkelIo veThIne paNa grejyueTa thayAM. abhyAsa pUro karI kApaDamAM nekarIe lAgyA. buddhizALI, khaMtIlA ane niSThAvAna hovAthI be varSamAM badhI jAtanA kApaDanA vepArano anubhava meLavI lIdhe te pachI muMbaInI eka sArI mIlanA pite sesamena banyA ane uttarottara temAM ghaNI ja moTI siddhi hAMsala karI. mANasa draDha saMka9pa kare ane pUrNa niSThAthI kAma kare to keipaNa vastu siddha karI zake che. keIpaNa sArU kAma karavAmAM hiNapata nathI, krame kame temaNe zrIrAma milsa ane anya milomAM potAnI zaktinI pratIti karAvI mIlanA kAmakAja pachI svataMtrarIte kApaDane dhaMdho zarU karyo. sArA pramANamAM tene khIlavyo ane dhana tathA kIti meLavyA temAM paNa bhAgIdAronI mahenata, AvaData anubhava ane nekIne hisso nAne suno nathI. muMbaI ane amadAvAdanA ane vahIvaTanI bhAgIdArI amuka varSo sudhI sArI cAlI zrI gAMdhI Aje 74 varSanI uMmare nirmaLa ane nivRta jIvana jIvI rahyAM che. zrI khAntilAla lAlacaMda zAha taLAjAnA vatanI paNa dhaMdhArthe muMbaimAM ghaNuM varSothI vasavATa karI rahyA che. dhaMdhAkIya siddhi karatAM temanI bIjI koI viziSTa nedha je kAMIpaNa hoya te dhArmika pravRttiomAM tana-mana-dhana visAre mUkIne yazasvI sevA ApI rahyA che. muMbaInI ghoghArI jaina jJAti, taLAjA tAladhvaja vidyArthIgRha, muMbaInA goDIjI jaina snAtra maMDaLa, jaina dhArmika zikSaNa saMgha, kRSNavilAsa jaina pAThazALA, muMbaInuM zrI taLAjA nAgarika maMDaLa vigere saMsthAonA prANasamAM che. taLAjA garlsa hAIskUlamAM 35,000 jevI moTI rakamanuM moTu dAna apAyuM che. zrI mAdhavajI morArajI mahuvA pAse baDAnA vatanI cAra aMgrejI sudhI ja abhyAsa nAnI uMmarathI ja vyApAranI kaLA hastagata karI muMbaImAM jaththAbaMdha sopArInA vepArIomAM temanuM nAma prathama haroLamAM gaNI zakAya che. A kaTuMbanA zrI aMtubhAIe temanA vatana boDAmAM ane mahuvAnI keLavaNInI saMsthAoe dhaNI rIte prasaMgopAta moTI sakhAvata karI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #993 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhaverI padamazI premajIbhAI kaccha mudrAnA vatanI ane muMbaInA zaNunA praSThita vepArI zrI jhaverIe 25 varSa pahelA saurASTramAM jInIMga presanA kArakhAnA zarU ryA. sAta gujarAtI ane ekAda be aMgrejI sudhI ja abhyAsa paNa pitAnI dIrdhadraSTithI dhaMdhAne sArA pramANamAM vikasAvyuM. mIlanasAra svabhAvanA hatAM. nAnAmAM nAnA mANasa pratye lAgaNI ane hamadardI batAvatA hatA. sAmAnya sthitimAMthI potAnA svabaLe ane sArA parizrama vaDe AgaLa vadhyA hatA. nAnapaNathI khUbaja hiMmata ane AtmazraddhA dharAvatA hatA. peDhInuM sukAna saMbhALavAnI sAthe sAmAjika kAmomAM paNa rasa letA hatA. paradezamAM temanuM mAna ghaNuM ja hatuM. eka lokapriya sajajana tarIke vyApArI AlamamAM sArI evI chApa jIvananA aMta sudhI rAkhI hatI. temanA vArasadAro boTAdamAM janapresa calAve che. zrI dalIcaMda lakamIcaMda koThArI - saurASTramAM jhAlAvADanA vatanI ane phakata cAra aMgrejI sudhIneja abhyAsa paNa vicakSaNa buddhi ane vyApArI kunehane laI muMbaImAM zarUAtamAM nokarI daramyAna thoDI muzkelIo veThI zAMti ane dharyatA keLavI kaparAdivasa pasAra karyA. muMbaImAM IsTa inDIyA kaMmpanImAM rahyAM paNa tyAM saTempa DayuTIe temanuM jIvana sudhAyuM. samAjanAM dArUkhAnAmAM naMbakalAla kasturacaMdanI peDhImAM nokarIe rahyAM tyAMthI paNa bahuja najIvA kAraNasara karI chaDI lekhaMDa bajAramAM dalAlI zarU karI. amRtalAla popaTalAla enDa sansanA sahakArathI dalAlInA kAmamAM yaza ane kIrti prApta thatA thayAM. cimanalAla jAdavajInI temanA pratyenI bhAvanAthI dArUkhAnAmAM 2008 mAM bhAgIdArIthI dukAna zarU karI. 2013mAM rAjIkhuzIthI chaTA thayA. traNa bhAIonA nAmane vahIvaTa zarU rAkhe, kauTuMbika vyahavArika javAbadArIo pUrI karavAmAM, dhAdAparanA jaina derAsaramAM, jemAM samAjanA jarUrIyAtavALA kuTuMbone anAja, viMdyArthIone pustakanI sagavaDatA karI ApIne saMtoSa anubhave che. sakaLa saMghanI pravRttimAM AgaLa vadhavAnI vAyeza dharAve che. zrI caMdrakAnta vI. parIkha saurASTranA agraNI udyogapatiomAM zrI parIkha prathama haroLanA rANAyache. amarelInA vatanI che. bIkoma sudhI temane abhyAsa che. 1979thI sTIlanA dhaMdhAnI zarUAta karI. muMbaI, kalaktA rAjakoTa vigere sthaLoe tenI zAkhAo naMkhAyelI che. zrI parIkha dhaMdhAnA vikAsathe 1964mAM yuropane pravAsa kheDyo che. 1956thI bhAvanagaramAM potAnA A dhaMdhAnI zarUAta karI che. je vesTarna InaDIyAmAM sTIla kerporezane nAme cAle che. gujarAtabharamAM prathama draSTie temanuM A sAhasa moTu hovAnuM gaNAya che. sAmAjika kSetre paNa zrI parIkhanI sevAo noMdhAyela che. amarelInA bAlamaMdiramAM rUA. 50,000nuM dAna ApyuM che. jJAtinI begamAM ane keLavaNInI anya saMsthAone nAnI moTI rakamanI madada karI. saMtoSa anubhavyo che. bhAvanagaramAM saurASTra cembara opha komarsanA menejIMga kamiTinA sabhya che. ghaNAja bAheMza ane nikhAlasa vRti dharAvatA A sajajane vyApArI AlamanuM gaurava che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #994 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h zrI jApharaalI phAjalabhAi maracanTa saurASTranA kAzmIra gaNAtA mahuvAmAM temanA janma thayA jarUrIyAta pUratI keLavaNI meLavI nAnI uMmaramAMthIja dhaMdhAkIya kSetre jhaMpalAvyu. oIla mIlanA dhaMdhAmAM ghaNA varSothI potAnI ApasujhathI AgaLa AvI dhaMdhAne sthira karyA che. 26-6-66nA rAja temanA svargavAsa thayA paNa temanA jIvana kALa daramyAna sAmAjika sevA paNa bhulyA nathI mahuvAnI nAnI meATI sAmAjika saMsthAone ane jJAtinA bALakAnI keLavaNImAM prasagApAta Arthika sahAya ApIne eka suMdara yAda mUkatA gayA che. temanA putra paNa ghaNAja premI, mAnavatAvAdI che. zrI zivalAla kALIdAsa zAha dhrAMgadhrAnAja vatanI cha gujarAtI sudhIneja abhyAsa karI arthe muMbaI AvyA. daza varSa nAkarI karIne potAnI svayaM zaktithI dArUkhAnAmAM zAha enjI. kuAM. nAme leAkhaDanA dhaMdhAnI zarUAta karI kudarate yArI ApI e paisA prApta karyA dAna dharma ane samAja sevAnA ka:memAM prasaMgeApAta madada karI rahyAM che. zrI TAlAla rUganAtha hakANI pAlItANA ejyukezana seAsAyaTIne jemanI preraNA, preAtsAhana ane anyarIte Arthika madada maLI che, muMbaInI lAkha bajAramAM jemanuM nAma eka pratiSThita vyApArI tarIke chellA dazakAmAM AgaLa AvyuM che te zrI oTAbhAi hakANI pAlItANAnA vatanI che. cAra aMgrejI sudhInAja abhyAsa paNa pUrvanA pUNya nAnA pAyA upara dhaMdhAnI karelI zarUAtathI dhaMdhAnuM svarUpa vaTavRkSa banyuM inDIyana sTIla saplAIMganuM saMcAlana kare che. bhAvanagara ane kalakattAnI tenI zAkhAe zarU karI che. dhArmika prasaMgeAmAM guptadAnamAM meAkhare rahyA che, nAnA moTA sAmAjika kAmeAmAM ane tenA krUDaphALAmAM haMmezA AgaLaja hAya vidyArthIone zALAnI phI, pustakA ane jarUrIAtavALAne khAnagI madada ApIne peAtAnI pharaja banAvyAne satASa anubhave che. zrI jIvanalAla geAradhanadAsa gajjara pArabaranA vatanI ane phakata gujarAtI bhaNelA paNa klAkArIgarI lAdanamAM gujarAtanA khyAtanAma kasabI tarIke jANItA thayA che. 3khIneTa kakSAnA pradhAneAthI mAMDIne aneka rAjAmahArAjAe ane zrImaMtA temanI kaLA joine tAjuba thayA che eTaluMja nahi. caMdrA paNa prApta karyA che. temanA mazInarI enjI. varka zApamAM namUnA pramANenuM kAma thAya che. huMDIyAmaNu paNa bace che. sImenTa phekaTarIne lagatI mazInarI temaja pAsa, temAM vaparAtA maTIrIyalsa, henDalIMga iMkavIpamenTa vigere banAvAya che. AkhA deza pharyA che. khUbaja anubhava meLavyeA che. pArabaMdaranI roTarI kalaba, cembara eka kAma, enjI. egenAIjhezana vigere sa MsthAe sAthe saMkaLAyelA che. eziyAbharamAM sau prathama roTalI vaNavAnuM mazIna emaNe banAvyuM. potAnI haiyAlatathI navI ze:dhakheALa karI rahyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #995 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zrI jagajIvana kezavajI dezI taLAjA pAse dAThAnA vatanI cha gujarAtIne ja abhyAsa dhaMdhAthe muMbaI gayA. rA. 15 nA pagAranI nekarIthI jIvananI zarUAta karI. sakhta parizrama ane akhUTa zraddhAe 1991mAM bhAgIdArImAM sopArInI dukAna zarU karI 2000mAM bhAgIdArImAMthI chuTA thayA ane 2003mAM cimanalAla jagajIvanane nAme dukAna zarU karI. dhaMdhAmAM be paisA kamAyA ane chUTe hAthe dAna dharmamAM e saMpattine upayoga zarU karyo. dAThAnI hospITalamAM, taLAjAnI vidyArthI borDiMgamAM, kadambagiri ane paMcaginimAM merazikhara baMdhAvavA arthe sArU evuM dAna karyuM che. mIThuM ane roTalo khA paNa kAInI madada na levI evI eka AtmazraddhAe, potAnA svabaLeja dhana dolata ane kIrti prApta karyA. pAlItANAnI dareka dhArmika saMsthAomAM temanuM dAna gUMjatuM rahyuM che. putrone sArI keLavaNI ApI che. zrI bhImajI rUganAtha mahetA amarelI pAse nAnA AMkaDIyAnA vatanI che. khetIne vyavasAya karatA sAdhAraNa kuTuMbamAM janma thayo. 1968mAM duSkALa paDaye khetI vecI nAkhavI paDI ane nekarI arthe muMbaI tarapha prayANa karyuM thoDA samaya sukA pagAramAM nekarI karI paNa chevaTe nekarI choDIne raMgane vyApAra zarU karyo. sArIevI Avaka thaI bhAgIdArImAM cAlatuM A kAma samayajatA e paNa cheDayu ane kApaDanI mIla zarU karI e paNa vecI. dhaMdhAmAM be paisA kamAyA meLavelI e saMpatine upayoga amarelImAM hAIskula mATe, sara harakIsana hospITalamAM jItharI hospITalamAM ane nAnA AMkaDIyAmAM zALA mATe ane cAre taraka nAnI moTI saMsthAomAM dAna ApyuM che, atyAre arTisIlkanA meTA vyApArI che. bhAvanagaramAM velAinDasTrIjhamAM pArTanara che. kapALa jJAtinI nAnI moTI kamiTiomAM sArU evuM sthAna dharAve che. sAhasika vRti, svayaM purUSArtha haiyA ukela ane IzvaranI kRpAthI AgaLa vadhyA che. zrI ratIlAla chaganalAla gAMdhI taLAjA pAsenA khaMDherAnA ane pachIthI mahuvAnA vatanI banelA zrI ratilAlabhAIe ATha dhoraNa sudhI ja abhyAsa karyo che. nAnapaNamAM mAtA pitA gujarI gayA. AvI paDelI kauTuMbika javAbadArI ee jIvanane vadhu jAgRta karyuM. 1939mAM muMbaImAM Agamana thayuM ane dArUkhAnAmAMja ema IsmAIlajI abdulahusenamAM nekarIthI jIvananI zarUAta karI lokhaMDanI A lAInamAM jJAna ane anubhava maLatA 194rathI Ara. rAyacaMdane nAme svataMtra dhaMdhe zarU karyo ane kudarate yArI ApI dhaMdhAne uttarottara vikAsa the sthiratA saMkaLAyela che. mahuvA yazavRdhi jaina bAlAzramanA TrasTI tarIke, muMbaImAM mahuvA yuvaka samAjanA upapramukha tarIke. dArUkhAnA Ayarna maracanTa esosIezananA DAyarekaTara tarIke sevA ApIne saune prItipAtra banyA che. vatananI koIpaNa sAMskRtika pravRtiomAM temane protsAhaka sahakAra ane sahAnubhUti haMmezA maLatA rahyAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #996 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 824 zrI nAgaradAsa muLajIbhAI desAI ' kAThiyAvADa e dAnavIra nararatnanI khANa che. jyAM jyAM najara kare tyAM tyAM mAnavatApremI paragaju mANasonA darzana thatAja rahyAM che. boTAda pAse jhamarALAnA vatanI zrI nAgaradAsabhAIe AjathI 40 varSa pahelA rUA. 20,000 eka dharma zALA banAvavA. 3,500 pArevAnI chatrI banAvavA, rAmajI maMdira ane hospITala, tathA anya gAmanA kAmamAM suMdara phALo ApIne lokasevAnI yaza ii prApta karI. cArAnA jirNoddhAramAM, tyAMnI eka vAvanA bAMdhakAmamAM, kapALa jJAtinA prasaMgamAM A kuTuMbe udAratA bakSI che, A badhA kAmamAM temanA bhAIo cheTAlAla muLajI, kalyANajI muLajI vigerene paNa hisso jarAya ocho nathI. zrI caMpakalAla nAgaradAsa desAI pitAnA paropakArItinA saMskAre temanAmAM paNa utaryA ghaNA varSothI dhaMdhArthe muMbaImAM vasavATa hovA chatAM mAtRbhumi pratye RNa cUkavavAnuM bhUlyA nathI pitAzrIne nAme jhamarALAnA davAkhAnAmAM rUA. 5,000 nuM dAna, hanumAnajInA maMdiramAM traNe bhAIo taraphathI 1,000 nuM dAna, narmadAbena caMpakalAla desAInA smaraNArthe jItharI hospITalamAM 5,001 nuM dAna, hospITalamAM cAra pathArI ane be rUma mATe mAtuzrInA smaraNArthe rUA. 1,400 nuM dAna, prAthamika zALAmAM eka rUma mATe pitAnA taraphathI dAna, beTAda koleja mATe rUA. 501 dhoLakA kaLa borDiMgamAM mAtuzrInA smaraNArthe rU. 2,500 A uparAMta aneka nAnA meTA phaMDa phALAmAM udAra sakhAvata karI che. zrI kAntilAla jagajIvanadAsa - dAmanagaranA vatanI che. traNa aMgrejI sudhI ja abhyAsa edalamIlanA vArasAgata dhaMdhAmAM bacapaNathIja joDAI gayA. te vakhate dhaMdhAnI sthiti sAdhAraNa paNa sAhasa ane zraddhAthI ane haiyA ukalatathI dhaMdhe TakAvI rAkhyo ane tene laIne dhaMdhAmAM pragati thatI rahI. saurASTramAM dAnagaMgAnA je jharaNAo vahetA rahyAM temAM zrI kAntibhAIne paNa hisso che. kAmanagarathI zaikSaNika saMsthAomAM, sthAnika jaina upAzrayamAM, ane anya nAnA moTA prasaMgoe jyAM jyAM ane jyAre jyAre jarUrata ubhI thaI che tyAre A kuTuMba dharmabhAvanA ane saMskArothI raMgAyeluM che. pitAne kAMI vyasana nathI. saMyukta kuTuMba tarIke A paMthakamAM sArI khyAti pAmyuM che. zrI dvArakAdAsa muLajIbhAI pArekha amarelInA vatanI che. sAdhAraNa abhyAsa dAmanagaramAM ghaNA varSothI sthira thayAM che. oIla mala, telabIyA anAja vigerene vepAra kare che. gAmanA pratiSThita AgevAna tarIke ane dhArmika pravRttiomAM AgaLa paDate rasa lIdhA che. samAja sevAnI draSTi najara samakSa rAkhIpaMcAyatamAM paNa rasa letA rahIne hAIskUla, kanyAzALA, davAkhAnuM, vigere ubhA karavAmAM AgaLa cAlIne kAma karyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #997 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 jyAM jarUra paDI che tyAM pote paNa Arthika madadanI pahela karI che. kazA paNa bhedabhAva vagara. gAmAyata kAmAne baLa maLe te sArU temanA niSThAbharyA prayAseA prazaMsA mAgI lye che. dAmanagara ane amarelI jillAnA agraNI vyApArIomAM temanI gaNanA thAya che. zrI hIrAlAla harIlAla gAMdhI sAdhu satAnI sevA ane pUrI dharmabhAvanAthI ra'gAyelA unApathakanA vikAsa kAryAnA praNetA zrI hIrAlAlabhAI gAMdhI 14 varSanI uMmare nokarI arthe muMbaI taraka prayANa karyuM. pepara ane sTezanarI lAinamAM nAkarIthI sArA evA anuvabha meLavye 1942thI pepara mIlsanI ejansIne svataMtra dhaMdhA zarU karyAM ane temAM be paisA kamAyA. temanA banevI gIradharalAla narAtamadAsa gAraDIyA pAsethI mATI rakameAnA dAna meLavI ApIne ghaNI meATI sevA bajAvI che. jApharAbAdamAM hospITala, navAbaMdaramAM dharmAdAnuM davAkhAnu', TI. khI. hAspITala, delavADAnI hAIskula ane chelle unAmAMja gurUmadiranI sthApanA e badhu temane AbhArI che. khAvA pIvAnA ke haravA pharavAnA zokha nathI. svAmi samarthanA teeka ananya upAsaka che, mubaImAM peAtAnA nivAsasthAnane paNu gurUmaMdira tarIke sthApyuM che. AnI pAchaLanA udeza leAkAnI gurU pratyenI bhAvanA jAgRta karavAnA tathA nisvArtha bhAve lekAnA du:khadarda ochA karavAnA che, temane tyAM kAipaNa mANasa nyAtajAtanA bhedabhAva sivAya zrI gurUzrInI pAdukAonu ane citrAnu' dana karI zake che. rASTriyanetA sAthe temanA sArA saMbadhe che. khubaja dharmapremI sajajana che tevAja temanA dharma patni paNa saumya mUrti che. zrI khImajIbhAi nAnajIbhAI mahetA saurASTranA agraNI udyAgapatiomAM zrI khImajIbhAI mahetAne prathama harALamAM mUkI zakAya. pArabaMdara pAsenuM rANAvAva emanuM janmasthAna sAhasika pitAnA saMskArA paNa temanAmAM bhArAbhAra utaryA. pitAzrIe ubhI karelI audyogIka vikAsa ane dAnagaMgAnI pagadaDIne pote paNa anusaratA rahyAM. 10 varSanI nAnI vayathIja dhaMdhAkIya jJAna prApta karyuM ghaNA varSa pUrva AphrikAmAM gALyA. peArabaMdara cembara opha kAmanA adhiSThAtA 1,000 Tananu sImenTa preADakazana karatI rANAvAvanI sImenTa phekaTarInA sa`cAlaka, gujarAta ekasaporTanA vikAsa mATe gujarAta gavarnamenTamAM sImenTa ese sIezananA vAIsa presIDenTa, pArabaMdaranI roTarI kalaba, Arya kanyA gurUkuLamAM TrasTI vigere aneka saMsthAonA prANa che. sarasvatIbahena paNa sthAnika mahilA pravruttinA agraNI kAOkara che. zrI khImajIbhAInI sAdAi acakhe! pamADe tevI che. temane tyAM khuba samRddhinI cheLe uDatI hovA chatAM mAtra sAtvIka khArAka sivAya ghaNA varSothI kazu paNa letA nathI. bhaviSyamAM sADAeza-peTrAkemIkalsanA dhaMdhAmAM javA vicAre che. zrI icchAzaMkara prabhAzaMkara rAvaLa rAjakATanA vatanI che. meTrIkathI AgaLa gayA nathI sAdhAraNa sthitimAMthI pAtAnA purUSArthanA baLe ane IzvaranI kRpAthI agarabattInA dhaMdhAmAM pragatine vikrama noMdhAvyA che. dvArakAthI imphAla sudhI ane zrInagarathI AcIna sudhI AkhA hindustAnamAM temaneA mAla paheAMce che. temanA vyavasthA zakti, cIvaTa ane khaMta dAda mAgI lye tevA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #998 -------------------------------------------------------------------------- ________________ } 'kAkubhAi kALIdAsabhAI rADIyA Clip saurASTranA audyogika kSetre kAma karatI vyakitanI evI kAMIka viziSTatA hoya che je uDIne AMkhe vaLage. zrI kAkubhAInI jIvanakitAbanA pAnA bhAvI peDhIne preraNArUpa bane tevA che. pArakha dara pAsenA aDavANA gAmanA vatanI zikSaNa paNa pUrU' lIdhA vagara svabaLeja jhaMjhAvatonI vacce dhaMdhAmAM jhaMpalAvyu sudhAnI zarUAta vaDIlAe karelI, paNa e dhaMdhAne samRddha banAvavAmAM zrI kAkubhAinI dIva praSTie aura tu 1911mAM AphrikA gayA. kApaDanA dhaMdhAmAM sArI evI khyAti pAmyA. isTa AphrikA- leAMhAsanAtinA pramukha tarIke, kampAlAnI myunisipAlITImAM ceramena tarIke, senTsa kAunsIla esesIezananAM ceramena pade, inDIyana maracanTa esesIezana, yugAnDA phAunDezana blAinDa esesIezananA membara tarIke, AphrikAno ane perabaMdaranI aneka sAmAjika saMsthAe sAthe sAMkaLAelA che.. tana-mana-dhanathI madada paNa karatAM rahyA che. pitAzrInA nAme kanyAzALA, sastA bhADAnI cAlIe, ane evA aneka sakhAvatA temaNe arpI che. prekaTIkala lAithI aMgrejI zIkhyA, yugAnDAnI bhASA upara ghaNAja sArA kAbu dharAve che. rANA sAhebanA kALa daramyAna ghaNIja pravRttiomAM mAkhare rahyAM hatAM. jIMdagInA ghaNA varSoM AphrikAmAM gALyA che. tyAM vasatA bhAratIjamAnA sAmA rAhabAra tarIke bhAre mATI pratiSThA pAmyA che. bhAratanI vyApArI AlamanA eka agresara tarIke paNa ghaNuja meATu sthAna meLavyuM che. zrI jaya'tilAla prAgajIbhAI pArekha mahuvAnA jANItA pArekha kuTuMbamA zrI prAgajIbhAi pArekhane dhera emanA janma sAdhAraNu abhyAsa karI dhaMdhArca, muMbai AvyA kApaDa lAinamAM khuba ja TuMkA pagAramAM nAkarInI zarUAta karI, khaMtathI kAma karI saunA hRdaya jItI lIdhA. uttarAttara vikAsa sAdhI muLajI jeThA mArkeTanI agragaNya peDhImAM bhAgIdArImAM joDAyA ane i.sa. 1940thI svataMtra dhaMdhAnI zarUAta karI, upArjana karela dravyanA sadupayoga emaNe potAne hAthe ja karavA mAMDayA kApaDa bajAranA mahAjananI sabhya tarIke teo varSo sudhI rahyA hatA mahuvA keLavaNI sahAyaka samAja dhvArA mahuvAmAM zaikSaNIka saMsthA ubhI karavAmAM temanu* sAme evuM dAna che dazAzrImALI jJAtinA vikAsa pratye emanI UMDI sahAnubhuti che. chellA 25 varSathI teo tana, mana dhanathI sakriya rasa lai rahyAM che. zrI dasAzrImALI beDiMga mahuvAnI teoe judA judA hoddAo para rahi apUrva sevA karI che taduparAMta dazAzrImALI vaNika velphera seAsAyaTImAM teo AgaLa paraMtu bhAga le che. - tribhuvanadAsa durlabhajI pArekha bhAvanagaramAM TI. sI. bradharsa nAmanI khyAtanAma peDhInA agraNI zrI papubhAie peAtAnA dhaMdhAne viksAvavAmAM jeTalA rasa lIdho che eTaleAja rasa sAmAjika ane dhArmika pravRtiomAM paNa letA rahyA che. saurASTre caeNmbara eka kAmanI kArobArI samitinA sabhya temaja peTrana che. bhAvanagara Ayarna enDa sTIla meracanTa esasIezananA pramukha che. peTrolIyama preADakaTasanA vepAra sAthe 35 varSathI saMkaLAyelA che. pAlItANA jaina bAlAzramane Arthika ane vahIvaTI je madada karI che tenI e udAra sevAnI noMdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #999 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIdhA vagara cAle tema nathI sAhityika pravRtione uttejana ApavAmAM teo ane temanA putrazrI ramezabhAie hamezA sakriya sahakAra Ape che. unAmAM pArzvanAthanuM derAsara baMdhAvyuM. 60 varSathI TI. sI. bradharsanA nAmanI ekaja peDhI cAle che. zrI harSadarAya tribhavanadAsa trivedI muLa umarALAnA paNa bhAvanagarane ghaNA varSothI vatana banAvyuM che. TuMkI muDImAM dhaMdhAnI zarUAta hAthavaNATa ane sutarathI karI, krame krame kApaDanI lAInamAM pitAnI vyavahArakuzaLatAne laI saphaLatA hAMsala karatA rahyAM. 1944 mAM bhAvanagaranI rabbara phekaTarI dvArA be varasamAM kenavAsa rakhara zujhanuM sArU utpAdana karyuM temAM paNa sArI evI saphaLatA maLI sAhasika vRti ane niSThA vaphAdArI e khAsa guNone laI A siddhi hAMsala karI temanI namratA mIThAza ane grAhakanI cAhanAe teo Aje mahArASTra gujarAtanA kuTaranA DIsTrIbyuTarsa tarIke khyAtanAma banyA che. je temanI saujanyazila prakRtine AbhArI che. temaNe vatanamAM ubhI karelI deNagI prazaMsA ane dAda mAMgI bhe tevA che. muMbaI vasatA mitro pAsethI vatananI jarUrIyAto ane vikAsa mATe moTI rakama maLatI rahI che. je temanI preraNAne AbhArI che. nAnI moTI aneka saMsthAone Arthika madada ApI che. zeThazrI parazurAmadAdA * parazurAma dAdA" nA mAnavaMtA nAmathI saurASTra gujarAtamAM jANItA evA zaheranI dhI khoDIyAra paTarI varkasa lI. nA Adya sthApaka zeThazrI parazurAma baLavaMta gaNapulene kaNa nahi jANatuM hoya? janma mahArASTramAM paraMtu potAnI kartavyabhUmI tarIke gujarAtane apanAvela che, evA "parazurAma dAdA" Aje 90 varSanI vaye paNa yuvAnanA joma ane utsAhathI satata kAryarata rahe che. vaDodarAnA sva. mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADanI preraNAthI ITanA nAnA kArakhAnAthI zarUAta karI dhagaza ane ekAgratAthI pragatI karI pazcima hadamAM prathama meMglora TAITasanuM kArakhAnuM bIlImorAmAM sane 1916mAM sthApyuM. tyArabAda saurASTramAM AvyA ane parazurAma poTarI varkasa kAM. lI. nI sthApanA karI je Aje morabI, thAna, vAMkAnera tthA dhrAMgadhrA vigere sthaLoe vizALa vaTavRkSa jema vistarela che. ane sArAye bhAratamAM poTarI udyogamAM mokharAnuM vizISTa sthAna bhogave che. 1946mAM teozrIe zaheramAM kheDIyAra piTarI varkasa lI. tthA dhI zIhora IlekaTrIsITI varka sa lI. nI sthApanA karI zahAranuM A kheDIyAra piTarI varka sa lI. tenA senITarI velsa mATe sArAye bhAratamAM mazahura hoI mokharAnuM sthAna bhogave che. tAjetaramAM ja phAnsanA mesarsa esTAblIzamenTa picara sAthe videza sahayoga karI zIhoranA dhI kheDIyAra piTarI varkasa lI. nuM moTuM vistRtikaraNa teozrInI kALajIbharI dekharekha nIce pAra paDayuM che. parazurAma dAdAe temanA kuzaLa pramANIka ane karakasarayukta vahIvaTathI audyogika vahIvaTamAM eka udAharaNarUpa AgavI chApa pADela che. Aje teozrI dhaMdhAmAMthI nivRta thayela che chatAM temanA vizALa anubhavane lAbha dIrdhakALa sudhI saune maLatA raheze evI AzA rAkhIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1000 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 A mAsumaalIbhAI maracanTa mahuvAnA vatanI zrI mAsumaalIbhAI svabhAve saujanyazIla ane udAra mativALA che. bhAvanagara vejITebala proDakaTasa lI. mAM muLa sthAyakemAMnA eka che. dhaMdhAne saMgIna pAyA para mUkavAmAM temanI vicakSaNa buddhine AbhArI che. mahuvA bhAvanagara ane gohilavADamAM anya sthaLe sAhitya zikSaNa ane dhArmika pravRtiomAM dAnano pravAha vahevaDAvatA rahyA che. saurASTramAM AgevAna udyogapati tarIke gaNanA thAya che. aneka saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. cImanalAla harIbhAI zAha teo. nAnapaNathI ghoghAne AgaLa lAvavAmAM utsAha rAkhI rahyA che ane ghoghAne vatanIe jeo hAla muMbaI rahe che. teo saMve bhegA maLIne ghoghAnAM sAmAjika kArya tathA pANInI sagavaDatA temaja skula davAkhAnuM vI. dareka sagavaDatA mATe tyAM ghoghAnivAsI mitra maMDaLa tathA ghoghA pragati maMDaLa mAraphate pravRti zarU che. teo tana mana temaja dhanathI paNa ghoghAnAM utkarSa mATe haMmezA prayatnazIla rahe che. bhAvanagaramAM phIlIsa kAM. nA reDIye temaja lempanI ejansI dharAve che. temaja lokone haMmezA vyAjabI bhAve vecANa kare che. temanA hAtha nIcenA anukuLa sTAphathI darekane haMmezA saMteSa rahe che. hIrAlAla juThAlAla zAha bhAvanagara - saMbaImAM gAdhArI samAjanI pravRttio dvArA jemanI bhakti Aja ApI uThI che. ane isyuransa jagatamAM jemaNe potAnA vyaktitvanA darzana karAvyA che. te hIrAlAlabhAI bhAvanagaranA vatana che. dhArmika ane sAmAjIka kSetre muMbaInI keTalIye saMsthAomAM chellA 20 varasothI pitAnI sevAo ApatA rahyA che. khAsa karIne zrI agAzI jaina derAsara, zrI adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa, zrI jena vetAmbara konpharansa, zrI goghArI jaina mitra maMDaLa, zrI jaina udyoga gRha zrI jaina sevA saMdha, zrI bhArata jana mahA maMDaLa vagere saMsthAomAM mahatvanA hodAo upara rahI zrI hIrAbhAI sevAo ApatA rahyA che. zrI caMdrakAnta harSadarAya trivedI zrI baTukabhAIne nAme jANItA thayelA zrI caMdrakAntabhAIne janma bhAvanagaramAM khAnadAna kuTuMbamAM thayo. umadA Adarzo dharAvatA A navayuvAne abhyAsa paDato mUkI rASTriya caLavaLamAM joDAvAnuM vadhu pasaMda karyuM1942-43 nA arasAmAM pitAzrInA kApaDanA dhaMdhAmAM beThA ane mesarsa eca. TI. trivedIne nAme dhaMdhAnI pragati cAlu rAkhI. AjasudhImAM dhaMdhAne AbAda rIte vikasAvyo che. A kabanI khAsa viziSTatA to e che ke dhaMdhAmAM be paisA kamAyA to vatana umarALAmAM saMpattine chaTe hAthe sadaupayoga karyo. davAkhAnuM, bAlamaMdira ane evA sArvajanika kAmamAM sArI evI rakamanuM dAna ApyuM. zrI trivedIe lagabhaga AkhA dezane pravAsa karyo che. yuropanA keTalAMe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1001 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 dezAmAM gayA che. bhAvanagaranI lAyansa klabanAM AgevAna kAryakartA che. vyApArI samAjamAM temanAM mAna ane meze! sArA che. khUbaja nikhAlasa ane sAMskRtika pravRttiomAM AgaLa cAlIne rasa ce tevA dilAvara vyakti che. zrI paTela karasanadAsa becaradAsa bhAvanagaranA vatanI che. phakta cAra gujarAtIneAja abhyAsa paNa mAnavI purUSArtha ane parizrama dvArA kevI siddhi hAMsala karI zake che tenA A namUnA che. bAra tera varSoMnI uMmare dANuAbajhAramAM nokarIthI jIvananI zarUAta karI. samaya jatA gIradhara devakaraNa paTelanI bhAgIdArImAM lAtInA dhaMdhA zarU karyo. thoDA samaya relve slIpara saplAyanuM kAma zarU karyuM. e va kAnTrekTa lAinamAM joDAyA. pAMtrIza varSa pahelAM temaNe baMdaranA gADAunA bAMdhyA, Ara. sI. sInu kAma bhAvanagaramAM temanA hAthe thayuM. saurASTra bharamAM sau prathama gaDhaDA (svAminA) madiranI Dreneja lAinanuM kAma temanA hAthe thayu.. te pachI sau prathama bhAvanagaramAM peAtAnA TekanIkala jJAna ane anubhavane AdhAre phAunDrInI sthApanA karI temAM paNa caDatI paDatInA prasaMge ghaNI vakhata nihALyA te pachI sImenTa pAIpa preADakazananu zarU karyu temAM eka dhArI pragati thatI rahI je temanI haiyA ukalatane AbhArI che svabaLeja AgaLa vadhanAra A sAhasika AdamInA sAmAjika ane sAMskRtika kSetre paNa mUlyavAna kALA rahyo che. jJAtinA pramukha hatA. garIbene davAdArU, jJAtinA bALakAne pUratI keLavaNI mATenA DeDha sudhInA prayatnA hatA. kheDutene mATe rUvA sahakArI saMsthAnI sthApanA karI. lIphTa irIgezananA kAmane vega ApyA. guptadAnamAM mAnanArA hatA. zAMta ane mIlanasAra svabhAvanA hatA. dhArmika kSetre paNa temanA phALA ananya ane ajoDa che. temanI gerahAjarIthI samAjane bhAre khoTa paDI che. temaNe ubhI karelI audyogika peDhInu saphaLa saMcAlana temanA suputra zrI kAntilAlabhAi karI rahyA che. inDIyana hyuma pApa je mAla AkhA saurASTramAM jAya che. paTela pAipa sImenTa proDakaTasa e emaNe sthApelI peDhInuM nAma che. zrI mANekajI dhanajIbhAI kaccha terA abaDAsAnA vatanI che. vidarbhanA jAhera jIvanamAM sArI evI nAmanA meLavelA ane rUnA dhaMdhAmAM eka saikAthI paDelA zrI dhanajI kAnajIbhAinA suputra che. ucca keLavaNI prApta karavAne sadabhAgI banyA che hAlamAM pArakhaMdaranI jagadIza eila inDasTrIjhanA janarala menejarane mAnavatA hAdA bhogavI rahyA che sArA pAradaranA sAMskRtika vikAsamAM paNa eTalAja emanA hissA dekhAya che. pArabaMdaranI reTArI kalabamAM pramukha maMtrInA hAddAthI mAMDIne anya sAmAjika sasthA sAthe sakaLAyelA che. muMbaInI ana MtanAthajI jaina derAsaranA TrasTI tarIke, zrI virajI ladhAbhAi, 3. da. A jaina vidyArthI gRha muMbainA TrasTI ane pramukha tarIke, zrI ka. 6. e zikSaNu prasAraka samitinA TrasTI tarIke praza'saniya sevA bajAvI che. temanA dharmapatni prabhAvatIkhena je InaravhIla sa MsthAnA pramukha hatA. ane zaTarI kalacarala seAsAyaTInA pramukha rahyA che. temanA paNa A badhI sAmAjika pravRttimAM sArA evA hissA che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1002 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 830 | zrI naunitarAya cunilAla jhaverI surata taraphanA vatanI ane muMbaImAM audyogika jagatamAM prathama haroLanA udyogapati tarIke mazahura banelA zrI jhaverI sonagaDhamAM AvelI kAnajIsvAmInI adhyApanamaMdira saMsthAnA pramukha tarIke suMdara sevA ApI rahyA che. ane saurASTranI ghaNI sAmAjika saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. InTara ArTasa sudhIno abhyAsa ane bahu nAnI vayamAM vyApAramAM jhaMpalAvyuM tejasvI buddhi ane vicakSaNa draSTine laI TuMkA samayamAM nAmanA meLavI che. AphrikA ane yuropane pravAsa kheDayo che. hindustAnamAM badhI jagyAe ryA che muMbaImAM digambara jaina mumukSu maMDaLanA vAisa presIDenTa tarIke, kAnanagara hAusIMga sosAyaTI dAdaranA pramukha tarIke, jaina sahakArI benkanA pramukha tarIkenI yazasvI sevAo neMdhanIya che. dhaMdhAkIya kSetre amalagameTeDa ilekaTrIsITI ku. nA ceramena ane menejIMga ejanTanA sInIyara pArTanara tarIke, surata IlekaTrIsITImAM DAyarekaTara tarIke, inDIyana markanTAIla Isyuransa ku.mAM DAyarekaTara tarIke, pheDarezana opha IlekaTrIsITI kAM. mAM menejIMga kamiTinA membara tarIke, InDIyana maracanTa cembaramAM chellA vIsa varSathI menejIMga kamiTinA membara tarIke, 15 thI 17 varSa sudhI je. pI. tarIke mAnavate he bhogavI cukyA che. bIjI saMkhyAbaMdha saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. sonagaDhamAM temanuM sArUM evuM Donezana apAyuM che. ghaNI saMsthAone temaNe Arthika huMpha ApI che. Akhue kuTuMba khUbaja saMskArI che. zrI bhAlacaMdra jI. vyAsa:-bhAvanagaranA vatanI sAmAnya abhyAsa paNa pitAnI dIrghadraSTi ane TekanIkala anubhavane laI ilekaTrIsITInA dhaMdhAmAM yazasvI kekaTara tarIke saurASTrabharamAM sArI evI nAmanA meLavI che. jAtaghaDatara ane jAta anubhavothI pramANIkapaNe nekarIthI jIvananI zarUAta karI, 18 varSanA anubhave svataMtra rIte dhaMdho zarU karyo ane cIvaTa temaja khaMtathI kAmanI goThavaNa karatA gayAM. uttarottara pragati thatI rahI. atyAre gaNanApAtra meTA kAme jevA ke bhAvanagara yunisipAlITIne 150 2. pA. nA traNa paMpa zetruMjI skIma mATe saplAya karI kITa karI ApavAnuM kAma jillA paMcAyata ane esa. TI. basa sTezanane ilekaTrIka vAyarIMgathI suzobhIta karavAnuM kAma, tathA agatyanA udyogo jevA ke sTIla kAsTa kerporezana, vesTarna InaDIyA sTIla InDasTrIjha, saurASTra Ayana enDa sTIla InDasTrIjha, ullAsa oIla InDasTrIjha vigerenA kAma karyA. A badhA jaMgI udyogonA kAme temanA ejInIyaranA saMteSa pramANe karI ApavAthI grAhakanA saMtoSa sAthe A kAmane lagatA anubhavemAM vadhAre thayo. vadhu moTA kAme rAkhavAnI jvAza dharAve che. A dizAmAM thayela pragatine yaza teo mesarsa zAha tathA zrI rasikabhAI nA. zAhane Ape che. zrI ravIdAsa nAraNabhAI paTela:-amarelI jillAnA hAthIgaDhanA vatanI ane cAra aMgrejI sudhI ja abhyAsa paNa potAnI vicakSaNa buddhi pratibhA, haiyA ukalata ane vArasAgata maLelA khAnadAnInA saMskArane laI vepArI samAjamAM AgaLa AvatAM rahyAM. sIMgatela, sIMgadANAnA jaththAbaMdha vepAramAM ane pragatizIla khetImAM emane mukhyatve rasa rahelo che. amarelImAM vIracha zIvadAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1003 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 831 enDa sansanI peDhInA yazasvI saMcAlana sAthe prasaMgopAta sAmAjika, sAMskRtika ane sAhityika pravRttiomAM thaI zake te madada karatA hoya che. zrI devIbhAI khUbaja udAraThIlanA ane gulAbI vyakti che. zrI harIcaMda mIThAbhAI -muLa bhAvanagaranA vatanI pAMca gujarAtIne ja abhyAsa tera varSanI uMmare muMbaImAM paga mUko ane turataja ANaMdajI jhaveranI kAkAnA nAmanI dukAne anubhava maLavA lAye samaya jatAM potAnA nAmanI e dukAna zarU rAkhI pUrvanA pUNyayoge be paisA kamAyA 1882nI sAlamAM devagANAmAM pratiSThA karAvI, ghArI samAjanA kAryakramamAM ane jJAti hitanI pravRtiomAM mahatvano bhAga bhajavye gupta dAnamAM khAsa mAnanArA che, vrata ja5 ane tapazraryA karanArA che. ghoghArI jaina mitra maMDaLamAM khajAnacI tarIke ane keLavaNIkSetre sAro e rasa le che. daravarSe dazeka hajAra rUpIyA jevI rakama gupta dAnamAM jarUrIyAtavALAone ApI dhe che. dhanya che. e jIvana. zrI vinayacaMda khImacaMda zAha :- kALIyAkanA vatanI che. dhaMdhAthe muMbaImAM vasavATa karyo lokhaMDanA sperapArTasanA dhaMdhAnI sAthe sAmAjika sevAomAM mekhare rahyA che. ghoghArI jaina mitra maMDaLanA sekreTarI ane ghoghArI jaina sevA samAjanA cAreka varSa thI sabhya che. bhAvanagara keLavaNI maMDaLa mAM cAlatA kAmomAM avAra navAra madadarUpa thAya che. pustake phI vigere apAya che. sAmuhika lagna mATenI khAsa yojanAo heya che. keLIyAka nA jaina derAsaranA jirNodhdhAranA kAmamAM ane anya keLavaNInA kAmomAM AgaLa paDate bhAga laI rahyA che. zrI lakSmIcaMda bhImajI viThalANI :- amarelIne dAnavIramAM ane jAherajIvananA agraNIomAM zrI lakSmIdAsabhAI prathama paMktinA gaNI zakAya, kurajI mAdhavajI enDa ku. nA mukhya pArTanara che, lahANu vidyArthI bhuvanamAM TrasTI ane vAIsa presIDenTa tarIke, cembara opha komarsanA pramukha tarIke, kAmANI phoravarDa hAIskula TrasTanI kArobArInA sabhya tarIka, buka beka pravRtinA presIDenDa tarIke, amarelI vidyAsabhAnI kArobArInA sabhya tarIke, koMgresa saMsthAmAM e. AI. sI. sI. nA sabhya tarIke jillA koMgresanA mAjI khajAnacI tarIke, zahera sudharAImAM agAu ghaNuM varSa sabhya tarIke, ileTrIsITI eDavAIjharI kamiTinA sabhya tarIke, gujarAta rAjya laghu udyoga maMDaLanI kArobArI sabhya tarIke, gujarAta vepArI mahAmaMDaLa amadAvAda kArobArInA sabhya tarIke, nAgarIka saha. benkanA DAyarekaTara, lAyansa kalabanA vAIsa presIDenTa vaDodarA rAjya prajAmaMDaLa vakhate sekreTarI tarIke, ane amarelImAM roTarI kalabanA AgevAna kAryakara tarIke yazasvI sevA bajAvI che. zrI rAmabhAI vanamALIbhAI paTela:-audyogika dizAmAM yuvAnoe je zarUAta karI che. temAM zrI rAmabhAInI sAthe dAmodara bAlubhAI paTela paNa joDAIne sAthe maLI yunivarsala kavolITI InDasTrIjhanI 1966nA navembaramAM zarU karI zarUAtamAM anubhava na hovAthI khubaja muzkelIo ane gharSaNe vaccethI pasAra thavuM paDayuM hatuM. bahAranI pArTIone paricaya karavA jAteja javuM paDatuM hatuM. dhIraja ane zAMti keLavI Aja dhaMdhAmAM avirata prayAso pachI kAMIka aMze saraLatA thatI rahI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1004 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83ra che ka t zayada zAha:--jAmanagara taraphanA vatanI che. meTrIka sudhI ja abhyAsa vidyArthI avasthA daramyAna sAmAjika pravRttio, lAyabrerI, gauzALA vigeremAM rasa lIdha. 1961 thI 1965 mudhI kocIna khAte ekorTa ImporTanI peDhInuM saMcAlana karyuM tyArabAda 1965mAM muMbaInI peDhImAM meTAbhAinuM ekasIDanTathI avasAna thatAM muMbaI AvavuM paDayuM ane muMbaI peDhInuM saMcAlana karyuM. daramyAna gujarAtamAM keAIka sthaLe mala karavAno vicAra AvatAM bhAvanagaramAM 1966mAM koparAnI mIla zarU karI. gujarAta saurASTramAM phakta ke parela telanuM utpAdana karatI A ekaja mIla che. zrI gautamalAla ThAkarazI mahetA -saurASTranA agraNe vyApArIomAM zrI gautamabhAInuM sthAna mokhare che. rAjakeTanA vatanI paNa ghaNA varSothI bhAvanagaramAM rithara thayA che. InTara ArTasa sudhI abhyAsa nAnI vayathI ja samAjasevAnA bIja ropAyelA duSkALane kaparA divasomAM rAjakoTa sevAsamAja dvArA anAja vigere garIbone apAtu ne saMdhanI mAnavatAvAdI pravRttithI mAMDIne Aja sadhImAM jUdI jUdI rIte aneka saMsthAone samayazaktinA bhoge mUlyavAna sevAo ApI rahyA che. sthAnakavAsI jainasaMdhanI menejIMga kamiTinA membara tarIke, gujarAta rAjya porTa eDavAIjharIborDanA membara, relve sTezana kansaTezana kamiTinA membara tarIke, elaIDIyA sTeTa pIpala konpharansamAM keSAdhyakSa tarIke yazasvI sevA bajAvI che. muMbaImAM ghATakoparanI jAherajIvananI pravRttimAM mekhare hatA. kAMgresanA mukhya anuyAyI che. jilAkAMgresanI badhIja pravRttiomAM temane sahakAra hoya che. zrI bhANajIbhAi Thakkara:-gIra gaDhaDA najIka ghera jhADInI vacce nAnakaDuM gAma koNa Avela che. te droNamAM jamAveluM kArabhAra ane meLavelI paTalAIvALA kuTuMbanA mukhya mavaDI paTela jAnamahamada zAmajI, pitA gujarI jatAM vidhavA mAtA mosALa vAghanagaramAM AvyA. mAM dIkarAe kALI, majArI karIne kapa dahADA pasAra karyA. samaya jatAM izvare sAnukULatA ApI nAnI evI hATIthI vepAra zarU karyo. ane riddhi siddhine varyA. pachIta meLavelI e saMpattine kyAreya ahaMkAra Avyo nathI, gAmanA dUkhe dukhI ane sukhe sukhI banIne rahetA jarUriyAtavALAne tyAM anAja davA dArU pahoMcI jatAM, sArA narasA prasaMge e emaNe ghaNAne Arthika madada gupta rIte karI che. vAghanagara gAmanA pAlaka pitA hatA, eka sajajana vyApArIja tarIke ja nahi paNa dAnezvarI bhANajI Thakakara tarIke e paMthakamAM Aje paNa loko temane yAda kare che. bI. zAha sTIla perezana -bhAvanagaramAM zAha raTIla korporezanane nAme jANItI peDhInA bhAgIdAra che. ramezacaMdra amRtalAla zAha ane surezacaMdra amRtalAla zAha inTara sudhIne banne bhAioe abhyAsa karIne bIna anubhavI vyakita tarIke chatAM pitAnA protsAhaka sahakAra ane preraNAthI sTIla pharnIcaranuM utpAdana karavAnA kAmamAM khaMta ane utsAhathI lAgI gayA, AvaraNe ane muzkelIo AvI paNa dhIrajathI kAma cAlu rAkhyuM. potAnA sva anubhava ane akhatarAonA bhoge navI navI DIjhAInanI avanavI AiTamo banAvIne Ape che. mAsika rU. 50,000nuM utpAdana dharAve che. gujarAta tathA para prAMtamAM sarakArI ane bIna sarakArI pArTIomAM mAla saplAya kare che janatAne sastAmAM sastu, nAnI jagyAmAM ghaNeja samAveza thAya tevuM pharnIcara banAvI pUrU pADavAnI khvAheza rAkhe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1005 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 833 zrI tulasIdAsa harivallabha parIkha :-peTa khAtAmAM nokarI samaya daramyAna pUrI niSThAthI kAma karyuM. sevAparAyaNatA ane pharaja pratyenI satata jAgRtie temaNe sArI pratiSThA ubhI karI hatI. temanA suputra pramodarAya hAlamAM kalIyarIMga, phoravarDIMga zIpIMga enDa TrAnsaporTanA ejanTa che. pa~rAIjhIMga mInaralesamAM khAsa rasa dharAve che. jIvananA udayakALa vakhate apratikULa saMjogo sAme vairyatAthI kAma levAnI haiyAphatathI dhaMdhAmAM AgaLa vadhyA. Aje teo potAnA kSetramAM sArI pragati karI rahyA che. zrI DI. e. mahetA:-cAra aMgrejI sudhI ja abhyAsa paNa badanamAM hAma bhIDI ekamAtra zraddhAne baLe jIvanamAM aneka taDakA chAyA vacce nAnI uMmaramAM ghaNuM ja anubhavanuM bhAthuM meLavyuM. karIyANanA vyApAramAM lAkha rUpiyA kamAyA ane vAparyA paNa eTalAja. mA-bApe duniyAbharanI yAtrA karI. evA dhanya prasaMgathI vizeSa sAre prasaMga zuM hoI zake? duSkALa vakhatamAM eka svayaMsevakanI adAthI lekene anAja pahoMcADayuM che. kudaratI Aphate vakhate zakaya hoya tyAM madada karI che dezATana paNa eTaluM ja karyuM. jJAtinA kurivAjone tilAMjalI ApavA ane anya sudhArAo mATe jhuMbeza calAvI chevaTe bhAvanagaramAM sthira thayAM reDIyA-sAyakala sTIla pharnicara vigere vyApAra dhaMdhAmAM paDayA che. - zrI kAntibhAI DAhyAbhAI paTela -bhAvanagaramAM kRSNa. ke-opareTIva hAusIMga sosAyaTInA pramukha ane bhAvanagara moTara guDajha esosIezananA pramukha tarIke jANItA thayela zrI kAntibhAIe kaparA saMjogomAM TrAnsaporTanA dhaMdhAmAM jhaMpalAvyuM. potAnA purUSArthathI TuMkA samayamAM gujarAtabharamAM potAnI dazeka ophisanuM saMcAlana karI rahyA che. ane bahoLo sTApha dharAve che. bhUtakALamAM vaDodarA sTeTa DAyarsa enDa prinTarsa pheDarezana vaDodarAnA maMtrI pade kAma karyuM che. zrI vorA ramaNIkalAla jamanAdAsa :-sihoranA vatanI che. cAra aMgrejI sudhI abhyAsa-nAnI umarathI vyApAramAM tamAkunA dhaMdhAmAM jhaMpalAvyuM. ekaso varSathI vaDIloe sthApelI - velajI kezavanA nAmanI peDhInuM bAvIsa varSathI kudaratanI sAnukuLatAe saMcAlana karIne ekadhArI pragati karI rahyA che. guptadAnamAM mAnanArA che. garIbone davAdArU ane jarUrIAtanI vastuo ane gAyonI sevA karavAmAM khAsa rasa dharAve che. sihoramAM temanI ekaja zAkhA che-bhaviSyamAM audyogika kSetre AgaLa vadhavAnI khvAeza dharAve che. zrI mohanalAla jIvAbhAI--lInA vatanI che. hAlamAM boTAdamAM kukaDA chApa pIvAnI tamAku banAve che. 1920mAM sthapAela A prakAranA dhaMdhAmAM saurASTramAM sau prathama A peDhI che. piote dazAzrImALI jaina sthAnakavAsI jJAtinA kejarara che. dhaMdhAmAM paNa temaNe keTalAMka siddhAMto keLavyA che. deNuM na rAkhavuM, zakya hoya teTaluM ja karavuM. mAlamAM ekaja TesTa rahe te jovuM vigere. baheLo parivAra dharAve che. * zrI trIvanadAsa menadAsa bhUtA-rAjulA taraphanA vatanI ane kapALa jJAtimAM temane uchera paNa varSothI dhaMdhArthe muMbaI pUnA tarapha rahe che. bhAvanagaramAM bI, TI. zAha nA nAmanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1006 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 peDhIne vahIvaTa kare che. hakIkate A peDhInuM saphaLa saMcAlanazrI jezaMkara trIkamajI dikSitane AbhArI che. 1932 thI A peDhImAM sevA ApavI zarU karI te pahelA zikSaka tarIkenI kAmagarI karelI.. mahenata ane purUSArthathI pAMca varSamAM A peDhIne saddhara pAyA upara mUkI dIdhI pote eka ajANyA pradezamAM ahIM AvelA paNa pitAnA milanasAra svabhAvathI ane saunI sAthenI mitrAcArIthI dhaMdhAmAM dhIme dhIme pratiSThA ubhI karatAM gayA. potAnA vyavahArika kAmamAM zeThane mUlyavAna phALo che. pote game te nirNaya le e haMmezA mAnya rahyo che. vepArI AlamamAM zrI dikSitanuM sArU mAna che. zrI maganalAla lAlajIbhAi -bhUtakALamAM judA judA kArakhAnAmAM karelI karI bAda potAnA prayatnathI. kAma karavAnI preraNAthI presa reDa upara mazInarI tathA sperapArTasa banAvavAnuM kArakhAnuM ane phAunDrI zrI mahAlakSmI Ayarna enDa brAsa varka sane nAme zarU karyuM. mUzkelIo AvI paNa nirAza thayA vagara kAma cAlu rAkhyuM. pArasI bhIstA pAse Avela goraDa smazAnane pharIthI vyavasthita rIte zarU karavA phaMDa ekaThuM karavAnI kAmagIrI hAtha para lIdhI bajaraMga vyAyAma zALAnA pramukha che. kRSNaparADamAM pitAnA udAra ane mIlanasAra svabhAvane kAraNe ghaNIja cAhanA meLavI che. chellA vazavarSathI pitAnA svabaLe ja ekadhAre purUSArtha dhaMdhAmAM karyo che. ane je pragatimAM parINamyo. zrI dAmodara vAlajIbhAi - pAlItANa taraphanA vatanI che. gAMdhIjInI caLavaLa vakhate keleja che ane kareMge yA mareMge mAM bhAga lIdhe. samaya jatA pitAzrI joDe muMbaImAM pitAnI kalaramIlamAM vakhatovakhata javAthI kAma karavAnI jUdI jUdI mazInarInuM jJAna saMpAdana karyuM. khera caNAnI dALamAMthI kalAke traNathI daza guNuM uttama prakAranuM bezana banAvavA mATenI adyatana mazInarI banAvanAra tarIke muMbaImAM jANItA thayA. ejInIyarIMga-menyuphekacarIMga opha pavarAIjharsa enDa elAIDa mazInarInA agraNI vyApArI che. jesara hAiskulamAM A kuTuMbanuM sArU evuM dAna aMkita thayeluM che. zrI mahamadaalI nuramahamada maracanTa-bhAvanagaranA vatanI che. iMglenDa, amerikA ane anya dezomAM ucca abhyAsa prApta karavA sadabhAgI banyA. dhaMdhAthe paNa paradezamAM pravAsa kheDe che. bhAvanagaramAM sohIlarAja inDasTrIjhanuM saphaLa saMcAlana karI rahyAM che. temanI sAmAjika sevAo paNa noMdhanIya che. roTarI kalabanA presIDenTa tarIkenA bhAvanagara myunisipAlITInA membara tarIke ane bhAvanagara oIla mIlarsa esosiezananA pramukha tarIke jhaLakatI kArakIrdi pasAra karI che. saune upayogI banI rahenArA pratiSThita udyogapati tarIke temanI sArI evI gaNanA thAya che. zrI ramaNIkalAla kezavalAla zeTha-mahuvAnI anekavidha saMsthAo sAthe saMkaLAyelA ane mahuvAnA jAherajIvanamAM eka agraNI tarIke suMdara chApa che. zrI ramubhAI presIDanTa zrI mahuvA dazAzrImALI jJAti, vAIsa presI. dhI mahuvA egrIkalcarala proDayusa mArkeTa kamITI, mahuvA cembara, kAryavAhI samItIH zrI mahuvA keLavaNu sahAyaka samAja, mahuvA. beDa opha DIrekaTara, zrI mahuvA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1007 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 gaurakSaka sabhA membaraH dhI porTa eDavAIjharI kamITI gujarAta sTeTa-mahuvA. presIDanTa: cembara opha kAmarsa, Trejharara : lAyansa kalaba opha mahuvA. presIDanTa, zrI oIla mIsa esosIezana mahuvA. membara vakIga kamITI: dhI bhAvanagara DIsTrIkaTa eIla mIlsa esosiezana ane anya sthaLe suMdara sevA ApI rahyAM che. muMbaI 16 varSa rahIne dareka kSetre maLela anubhavone lIdhe pragati karavAmAM bhAga bhajave che. khUbaja paropakArI vRtinA paragaju AdamI che. zrI vanarAvana harilAla modI:-taLAjAnA vatanI ane ghaNA varSothI muMbaImAM dhaMdhArthe vasavATa karyo che. kApaDanI lAInamAM dhIme dhIme AgaLa vadhyA che. dharmabhAvanA ane AdhyAtmika vicArothI raMgAyelA che. echu bolavuM ane kartavyaniSThAthI potAnI pharaja bajAvya javI e emane mudrAlekha che. vatanavAsIo ane vatananI sAMskRtika, zaikSaNika pravRtimAM paNa prasaMgopAta rasa lya che. AgaLa cAlIne samayazaktinA ge paNa anyanuM kAma karI ApavAmAM saMtoSa anubhave che. khUbaja udAradIlanA paragaju AdamI che. zrI surendrasiMhajI vijyasiMhajI gohela -rAjavaMzI kuTuMbanA nabIrA ane chellA gheDA samayathI saurASTranA agraNI vyApArI tarIke sArI evI khyAti prApta karanAra zrI surendrasiMhajI gohela lazkarI tAlImanA bacapaNathI zekhIna hatA. 195ra sudhI daherAduna InDIyana ArmImAM sevA ApI che. nezanala DiphensanI A uccattama tAlIma uparAMta peTasanI pravRtiomAM paNa haMmezA mokhare rahyAM che. dhaMdhAkIya draSTie hAlamAM bhAvanagaramAM lalIta TreDarsanA nAme IlekaTrIkala, vAyarsa pampIMga seTa vigere AITama sAthe dhaMdhAne vikasAvyo che. gIrAsadAra samAjanI kArobArImAM sabhya che. gIrAsadAra samAjamAM dhaMdhAmAM bahu ochA mANasoe jhaMpalAvyuM che jyAre A vyaktie noja rAha apanAvyo che je abhInaMdanane pAtra che. zrI rUpalAla Ara. bhATIyA -paMjAba taraphanA vatanI. meTrIka sudhInuM zikSaNa laI sattara varSanI nAnI vaye amadAvAdamAM sau prathama Agamana. vIsa varSanI vaye sInemA lAInamAM nekarIthI jIvananI zarUAta karI. menejara tarIke yazasvI kAmagIrI bajAvI. 1954mAM bhAvanagaramAM ane 11mAM amarelI rUpama TekIjha zarU karyuM. temanI dhaMdhAkIya pragati karatAMe sAmAjika sevAomAM temanA mUlyavAna phALe rahyo che. saurASTra cembara opha komarsanA membara che, gujarAta sporTasa ' kalabanA lAIpha membara che, lAyansa InTaranezanala kalabanA membara tarIke, kRSNakumAra motIbAga kalabanA sabhya tarIke sArI evI sevA ApI che. lAyansa kalaba mAraphata cAlatA davAkhAnA kamiTImAM membara . ane temanuM dAna amadAvAdamAM paMjAba sevA samitimAM bhATIyA kemyuniTanA hitArthe dAna. dezanA vikaTa prasaMgoe tana-mana-dhanane bhege paNa sevAo ApavAnI hamezA tAlAvelI. svayaMparUSArthathI 'AgaLa vadhelA zrI rUpalAlabhAI mAtA khoDIyAranA ananya bhakta che. dharmabhAvanAthI paNa raMgAyelA che. temanA putroe vizvanI musApharI karI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1008 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 836 zrI nirmaLatu puMDarIkarAma mahetA - bhAvanagaranA vatanI che. sarvodaya vicAradhArA che. patrakAritvane kSetre ghaNA varSothI kAma kare che. bhAvanagara samIsAMja-lakarAjanI sthApanA karI, dharmarAja pAkSika calAve che. bhAvanagaranI keTalIka sAmAjika saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. svayaMpurUSArthathI AgaLa vadhanAra ghaNAja mahenatu mANasa che. zrI jAdavabhAI narasIbhAi dave -meTA khuMTavaDA taraphathI paMcAyata ane sahakArI pravRtimAM ghaNA varSothI kAma kare che. mahuvA tAlukA saha. maMDaLInA maMtrI, keDaranA pramukha tarIke, sihera saMpradAya audicya borDiMga-mahuvAnA pramukha tarIke, khuMTavaDA zikSaNa samitinA pramukha tarIke ane e vibhAgamAM sAmAjika kAryakara tarIke ghaNA varSothI kAma karatA AvyA che. zrI hasamukharAya TI, ajamerA -dAmanagaranA vatanI che. ghaNA varSothI dAmanagaranA sarapaMcapade, duSkALa rAhata samiti ane niraNakendronuM saMcAlana, tAlukA paMcAyata, mArkeTIMga yArDa, lenDa morTageIja benka, ke-opareTIva benka vigere saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. zaikSaNIka saMsthAo ubhI karavAmAM, gAmAyata kAmonA vikAsamAM, ane nAnI moTI sAmAjika pravRtiomAM mekhare hoya che. zrI bAlAbhAi bhANAbhAI:-devaLIyAnA vatanI che. ghaNA varSothI paMcAyata ane sahakArI pravRtimAM paDyA che. pragatizIla kheDUta tarIke ane e vibhAgamAM nAnI moTI sAmAjika pravRtiomAM AgaLa paDatuM mahattva dharAve che. temanI sAthe zrI caMdubhAI paMDita sahakArI pravRtimAM ghaNA varSothI kAma karI rahyAM che. utsAhI yuvAna che. maMDaLIne saddhara pAyA upara mUkavAmAM ThIka jahemata lIdhI che. zrI ratIlAla khATasurIyA:-paDavAnA vatanI che. paMcAyata ane sahakArI pravRtimAM ghaNuM varSothI rasa laI rahyAM che. zikSaNa samiti, dhArmika pravRtiomAM, dharmazALA ane gAmanA anya vikAsa kAmamAM yathAzakti phALo ApI rahyAM che. zrI bhIkhAbhAI hIrAbhAI:-IzvarIyAnA vatanI che, pragatizIla kheDUta che, paMcAyata ane sahakArI pravRtinA kAryakara che. duSkALa rAhata samitimAM, dhArmika pravRtiomAM ane gAmanA anya nAnA meTA kAmamAM hamezA mokhare hyAM che. zI saratAnajI ANaMdajI:-varatejanA vatanI che. paMcAyata ane sahakArI pravRtimAM ghaNuM varSothI rasa le che. rAjapUta samAjanA mAnadamaMtrI, zikSaNa, ekAya, pheraprAijha zopa vigere kSetre jadI jadI kAmagIrI bajAvI che. khetIvADImAM rasa dharAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1009 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 897 sAmAjika kAryakaro paTela ukAbhAi muLajIbhAI merabAnA vatanI che.' satyAgraha vakhatanA 'junA aDIkhama kAryakara che. jillA saha. borDanA sabhya tarIka, meTara sarakArI maMDaLInA sabhya tarIke, ane ghaNuM vaheMthI bInaharIpha sarapaMca tarIke cuMTAtA AvyA che. paMcAyata pravRti ane sarakArI pravRtimAM ghaNA varSothI sevA che. zrI kalAbhAI nAraNabhAi:-kamalejanA vatanI che-paMcAyata ane sahakArI pravRtiomAM ghaNAvarSathI rasa bhe che jillA koMgresamAM, saha. benkamAM, jillA ane tAlukA paMcAyatamAM vigere aneka saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. zrI Ara. ela. gehela -varatejanA sAmAjika AgevAna kAryakara che sAmAjika, sahakArI ane paMcAyata pravRtimAM ghaNA varSothI paDyA che. samAja sudhArAnA prakhara himAyatI che, bhUtakALamAM jude jude kSetre ghaNI sevAo ApI che. zrI bAbubhAI popaTabhAI paTela : vAverAnA vatanI che, rAjulA tAlukA paMcAyatanA pramukha tarIke, paMcAyata ane sahakArI pravRtine aMge judI judI kamiTiomAM sabhya tarIke kAmagIrI karI che. tAlukA kharIda vecANasaMgha, lenDa morTageja benka, duSkALa rAhata samiti, prAmarakSaka daLa vigere aneka saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. zrI vIsAbhAi muLubhAi :-baraDAnA vatanI che. paMcAyatanA sarapaMca pade ane saha. maMDaLInA pramukhapade ghaNA varSothI cuMTAtA AvyA che, jJAti sudhAraNu pragatizIla khetI, koMgresa kAma, nATaya pravRtine zokha, ane anya sAmAjika kAmomAM mekhare hoya che. zrI bhagavAnajI bhavAnabhAi paTela sulatAnapuranA vatanI che. vaDIyA ghaNA varSothI sahakArI pravRtimAM paDayA che. dhArmika sAmAjika ane paMcAyata pravRtiomAM kAma karyuM che, lekasaMskRtinA himAyatI che. khetI mukhya vyavasAya che. - zrI zAMtilAla je. mahetA :-kukAvAvanA vatanI che, tAlukA ane jillA levale sahakArI pravRttine aMge judI jAdI kamiTiomAM agrasthAna dharAve che. kAMgresa vicAradhArA dharAve che. ghaNI pravRttio sAthe saMkaLAyelA che. zrI dhIrajalAla ke. zAha :-paratAparAnA vatanI che, AgevAna vepArI che. nAnI vayathI paMcAyata ane sahakArI pravRtimAM paDayA che gAmAyata kAmamAM khUbaja rasa che jillA vRkSa hariphAImAM prathama InAma meLavyuM che, pragatizIla khetI ane khetInA navA akhatarAo dvArA grAma prajAne doravaNI ApavAmAM pahela karIne pote mokhare rahyAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1010 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bacubhAI gohela;-pIthalapuranA vatanI che. zakitamaMDaLanA Aghapramukha, paMcAyata ane sahakArI pravRttimAM ghaNA varSothI rasa dhe che. khetI ane kerekaTa lAInamAM paNa joDAyA che. gopanAtha TrasTamAM ane rAjapUta samAjanI saMsthA sAthe saMkaLAyelA che. - zrI savajIbhAi pAMcANI -jADInA vatanI che. kaMDalA grAma sevaka maMDaLanA saghana kSetromAM, kAma karyuM che. 1960 thI mahuvAmAM sahakArI kSetre vividha kAmagIrI karI rahyA che. khAdI grAmadyogane pracAra ane grAmasahakAra AyojanamAM vadhu rasa dharAve che. zrI vijayakumAra prabhudAsa saMghavI--tareDanA yuvAna kAryakTa che. paMcAyata ane sahakArI pravRttimAM nAnI uMmarathI paDayA che. gAmAyata kAmamAM rasa laIne ghaNA vikAsanA kAmo purA karAvyA che. zrI savajIbhAi ThAkarazIbhAI:-bhANavaDanA vatanI che. rAjakIya, sAmAjika temaja sahakArane kSetre jillA, tAlukA saMghamAM sabhya, tAlukA paMcAyatamAM sabhya, ane kheDuta samAjanA utkarSa mATe ghaNA varSothI sevA ApI rahyA che. zrI narmadAzaMkara joSI: umarIyAnA vatanI che. jANItA eDavokeTa che. grAmasudhAraNA, sahakArI juthape, zaikSaNika vargo vigeremAM khubaja rasa hyuM che. paMcAyata pravRttinA AgevAna kAryakara che. grAmya jIvana tarapha bacapaNathIja AkarSaNa hatuM. zaherIjIvanane meha choDIne prAmaprajA sAthe ekarUpa banyA che. * zrI aMbAzaMkara joSI -pALIyAdamAM paMcAyata pravRttimAM ghaNA varSothI paDayA che. gIrAsadArI gharakheDanA savAlamAM, brAhmaNajJAtinA kAmakAjamAM, ane sahakArI pravRttimAM dhArmika ane bIjI sAmAjika pravRtiomAM mokhare hoya che. - zrI bAlAzaMkara trivedIH-paMcAyata ane sahakArI pravRttimAM ghaNA varSothI kAmagIrI kare che. grAmapaMcAyatamAM temanI pratiSThita sArI che. milanasAra svabhAvanA ane saune upayogI bananArA ane sarvodaya vicAradhArA dharAvanArA zrI trivedI ujjavaLa kArakIrdi sAthe AgaLa dhapI rahyAM che. zrI ramaNikalAla, ke. zAha -pAlItANa hAIskUlamAM meTrika sudhIno abhyAsa karI hAla teo sahakArI pravRttimAM joDAIne pAlItANAnI vaNakara sahakArI maMDaLI tthA ke. e. hAusIMga sosAyaTImAM kAma karI rahyA che. A sivAya teo sAmAjika kSetre paNa kAma kare che. teo niSThAvALA ane navayuvAna kArya kare che. pitAnuM soMpAyela dareka kArya cIvaTapUrvaka karavAmAM mAne che. zrI mehanalAla muLajIbhAI:-pANIAnA vatanI che. amarelI tAlukA paMcAyatamAM pramukha upapramukha tarIke, khetIvADI utpanna bajAra samitinA pramukha tarIke, tAlukA grAma rakSakadaLanA mAnada adhikArI tarIke, pANIyA saha. maMDaLInA pramukha tarIke bhUtakALamAM jALIyA saghanakSetra yojanA * samitinA pramukha tarIke, jillA audyogika saMdhamAM upapramukha tarIke vigere ghaNI sAmArjika saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1011 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 839 zrI vIrajIbhAI dharamasIbhAI paTela :~ghaNA varSothI jAhera jIvanamAM praveza karyo, baraDA rAjyanI prAMta paMcAyatamAM, ane pachI jillA kala borDamAM sabhya tarIke 1956 sudhI grAmapaMcAyata keLavaNI maMDaLanA pramukha tarIke, pustakAlayanA pramukha tarIke, calAlA sahakArI maMDaLInA pramukha tarIke ane jillA levalanI saplAI kamiTimAM kAma karyuM AgevAna kAMgresI che. racanAtmaka ane sAmAjika pravRtio sAthe saMkaLAyelA che. 64mAM sarakAre je. pI. ne IlkAba Apyo che. dhArI tAlukA paMcAyaMtanA upapramukha tarIke khetIvADI utpAdana bajAra samitinA pramukha tarIke, jAhera jIvanamAM ghaNA varSothI kAma kare che zrI chelazaMkara zukala -gaDhaDAmAM jAhera kAryakara tarIke ghaNAM varSothI kAma karI rahyAM che. grAma sevAmaMDaLa kuMDalAmAM nesaDImAM sahakArI pravRti, 50-paranA duSkALa vakhate gAmaDAone saMparka ane e pachI gaDhaDA grAmodyoga maMdiranA saMcAlaka tarIke yazasvI sevA ApI rahyAM che. duSkALa vakhate gAmaDAonI behAla dazA joI mahuvAnA gAmaDAomAMthI preraNA maLI jillA saMghamAM, ke-opareTIva benkamAM ema ghaNI saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. * zrI raNamalajIbhAi vALA -satharAnA vatanI meTrIka sudhIne abhyAsa svecchAe nAnI uMmaramAM lazkaramAM joDAyA sekazana kamAnDara tarIke pUnA, jayapura, taraphanI kAmagIrI. satharA paMcAyata nA sarapaMca tarIke, taLAjA tAlukA paMcAyatanA pramukha tarIke, jillA paMcAyatanI Arogya kamITInA ceramena tarIke, taLAjA mArkeTIMga sosAyaTI ane mArkeTIMga yArDanA pramukha tarIke, nAgarika saMrakSaNa samiti ane nAnI bacata kamiTinA sabhya tarIke, garAsIyA borDiMgamAM kArobArInA sabhya tarIke. rAjapUta samAjamAM, ane taLAjA vibhAganI anya saMsthAo sAthe saMkaLAIne kAmagIrI karI che. - zrI lavajIbhAI vIrajI jozI - amarelI jillAnA lhAsAnA vatanI vaDodarA rAjyamAM paMcAyatanI sthApanA thaI tyArathI lhAsA paMcAyatanA sukAnI tarIke, pragatizIla kheDUta tarIke, -- jillA kala bArDamAM sabhya tarIke, zikSaNa samitimAM sabhya tarIke kAma karyuM che. gIdArI . ane tAtaNIyA vaccene reDa emanA prayatnone AbhArI che. samAjasevAmAM ghaNA varSothI joDAyelA che. zrI bhejabhAI hAthIbhAI khumANa -aaN rASTriya caLavaLa vakhate netAonuM nivAsasthAna hatuM. mahAtmA gAMdhIjIe je gAmanI mulAkAta lIdhI che e pAMcatalAvaDA gAmanA sarapaMcapade, sahakArI maMDaLIo ane sAmudAyika khetI maMDaLIonA saMcAlanapade, tAlukA sahakAra kamiTinA ceramenapade. duSkALa rAhata kamiTinA sabhyapade, sArI evI kAmagIrI bajAvI che. temanA pitAzrI jAnA bhAvanagara rAjyanA thANAdAra tarIke suMdara kAma karyuM che. A aitihAsika gAmanI vistRta dha, have pachInA gujarAta saMdarbhagraMthamAM AvarI lIdhI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1012 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrI pAnAca' cheThAlAlaH--theADA samaya pahelAja gujarAta rAjyanI bAjarAnI hariphAimAM pragatizIla kheDUta tarIke prathama InAma meLavIne mAna meLavI gayA che te zrI pAnAbhAIneA vasavATa grAmya prajA sAthe ghaNA varSothI rahyA che. abhyAsa gheADA paNu nAnapaNuzrI pravAsa paryaTana, ApasUtrathI prekTIkala anubhava vigerene lai atyAre paMcAyata ane sahakArI pravRtinA methaLAnA AgevAna tarIke, tAlukA ane jillA kakSAe meLavela nAmeA, prajA pariSada vakhate sabhya tarIke, 2004 nA duSkALa vakhate kAmagIrI, gAmaDAnA bhelANanA prazno ane taLAjA vepArI mahAmaMDaLanA prazno vigeremAM agrabhAga, methaLAmAM rAmajI madira ane zivAlayanA jirNoddhAra karAvyAM temAM meAkhare. jUnA ritarIvAjo baMdha karavA ane jJAti sudhAraNAnA jhaMkhara hImAyatI ane niDara vyaktitva temanA paricayathI jovA maLe che. zrI dulAbhAi ke. paTelaH--zAMtinagaranA vatanI, gAmapa'cAyatanA upasarapa'ca, sahakArI maMDaLI nA pramukha, moTAkhuMTavaDA zALA samitinA sabhya, jillA paMcAyatanI bAMdhakAma kamiTinA sabhya vigeremAM kAmagIrI karI zakaranuM devAlaya temane AbhArI che. svAmi nArAyaNa maMdiramAM paNa tema yazasvI phrALA che. dhArmika bhAvanAthI raMgAyela che. sAdhu satAnI sevAmAM mAnanArA che. temane zo ujaLA che. mahemAnagatI ajoDa che. zrI ceAgeza citrakalA maMdira, pAlItANA suparaphrAina, marAjhaDa, ejadAra spezyala kavAlITInA kenavAsa upara athavA makarANAnA sapheda pharsTa kavolITInA Arasa-patthara upara sAcA seAnAnA varakha sAthe pAkA epala kalarsanA racanAtmaka, kalAtma temaja dAnika paddhatithI kAi paNa tIthaeN paTa taiyAra karI ApavAmAM Ave che. jarUrIyAta mATe lakhA agara rUbarU maLeA :- preA. jayasiMha bI. siseAdi 30 jaina bheAjanazALA pAse, pAlItANA (saurASTra) zubhecchA pAThave che zrI lakSmIpurA gApAlaka sahakArI ma`DaLI mu : lakSmIpurA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat tAlukA umarALA (jI. bhAvanagara.) www.umaragyanbhandar.com Page #1013 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhecchA pAThave che. sthApanA tA. 27-4-54 zerabhaMDoLa 50000 anAmata phaMDa 8000 ne dhaNI naMbara 843 sabhya saMkhyA 337 kheDUta 206 bIna kheDUta 131 zrI turakhA Atha vi. vi. kA. saha. maMDaLI mu. turakhA (tAluke beTAda) (ji. bhAvanagara) vya, ka. sabhyo zrI sagarAma vihAbhAI zrI zAmajI prAgabhAI zrI rAghava khoDAbhAI zrI mAlA AlAbhAI zrI hIrA nAjAbhAI zrI bhIkhA sukhAbhAI lA, la. rAThoDa khImAbhAI nAraNabhAI pramukha / bhatrI Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #1014 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAradarzana. koIpaNa eka bhagIratha kAryane saphaLatA ane vijayanI yazakalagI caDAvavA aneka vyaktionA prabaLa puruSArthanI, baheLA samudAyanI, khUbaja jahematanI ane anubhavI murabbIonA preraNA, mArgadarzana ane salAha sUcanAnI ghaNIja AvazyakatA rahe che. - jyanI saMskRtinA pAyAmAM premarasa ane mAdhurya bharyA | paDayA che evI karacha kAThiyAvADanI naMdanavana bhUminA samagra bhU-bhAganA sArvatrika gaurava ane sAMskRtika citra AlekhananA prabaLa sAhasamAM, jUnA mUlyone graMthastha karavAmAM aneka vyaktionI sahAnubhUti ane zubhecchA, mitro ane snehionA mArgadarzana, nikaTanA sAthIone parizrama, aneka nAnI meTI saMsthAonI preraNA maLavI joIe te vagara sAhityika pravRttinuM A moTuM sAhasa siddha thaI zake ja nahi. saurASTranI asmitAnA prakAzanamAM eja sahakAra ane huMka dhaNA pAsethI maLyA che te sarvane aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. zubhecchA pAThavIne murabbIoe pretsAhaka baLa ApyuM che, jAherakhabara ApI apAvIne je ranehio ane sadagRhasthoe nANAkIya sahAya karI che, je vyakita ane saMsthAoe plekasanI sagavaDatA karI ApI che, je te viSayanA sAkSa ane vidvAnoe mAhitI pUrI pADI che ane chelle anya kAmagIrI vacce paNa kALajI rAkhI judA judA mudraNAlayAe kAma karI ApyuM che, eka yA bIjI rIte jemane jemane A prakAzanamAM yatkiMciMta kALe che te saune pharI vakhata hArdika AbhAra mAnuM chuM. naMdalAla devaluka saMpAdaka, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com