________________
બાજોઠ ઘડવામાં લેાકકલ્પનાએ અમદાવાદી સુથારીની પ્રશંસા કરી છે. લોકકલ્પનાને બાજોટ પણ કેવા એનમૂન છૅ. સાનિયાને તે એવા જ ખાજેઠ અપાય તે
અમદાવાદી સુથારી તેડાવે તે, રસિયા બાજા બાંઠે બાર સે। ભારાઆ મેલાવા,
આતા
સાન
નાપજે રે.
શાભશે રે.
બાડિયામાં નળિયા મેલાવા,
આવતો
સાજન
શભશે રે. જડ નીચે જાજમ પથરાવે, આવતા સાજન શાલશે
ખોડ ઉપર ઢળાતી.
રમતા રમવા માટે સોગઠાબાજીએ પણ ચાંદી
ઊંચાનીચા બગલા ચાવે,
મેં તા કાડે પણ માડિયાં ૨. બગલામાં જાજમ પથરાવા, મેં તાજ જાજમ ઉપર બાજોઠ ઢળાવે,
ખોડ ઉપર બાજી, આજી ઉપર પાસા ઢળાવે, રમશે. અમરસંગ જમાઇ, સામા રમશે અજિતભાઈ હજારી, જીત્યા જીત્યા અજિતભાઈ હજારી, હાર્યા હાર્યાં બાબુમાઇ જમાઇ, જીત્યા ઉપર વાજા વગડાવે, હાર્યાં ઉપર ગધેડા ભૂકાવા,
..
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
..
..
''
'
""
..
''
33
વરકન્યાનાં રીસામણાં મનામણાનું પ્રતીક પણ રઢિયડળા બાજોઠ ખતે છે. કાડીલી કન્યા વરરાજાને વહેલા પધારવા માટે કાગળ લખે છે. વરરાજૂ સા સુણાવી દે છે, હું તેા માંઘેરા મુરતિયા છું; તારા લાકડ!ના બાજોઠ ઉપર નહિ પરણું.
;\3:
હું તેા લાકડાનેબાજોઠ નહિ પરણું ઘડીએક
ર હી ને પરણીશ;
જો ચાંદીના બાજો
નાપજે.
—-કન્યા કહે છે, બહુ લાડ ન કરશે, નહિ તે લગ્ન લેવા વહી જશે. વળી તમે તે
દીકરી દે ‘તુ’તુ જમાઇ કે તુ તુ
તુ તે
કાણુ ? કાણુ ! વગડાને વાસી,
તારા પમા ગ્યા છે બાસી,
ત્તારાં ઘડિયા લગન રાયવર વહી જશે રે...
લગ્ન પ્રસંગે માંડવા નીચે ખાજોઠી ઢળાય છે. 'કાવરી ભગવાય છે, કાતરી લખાય છે અને નેતરાં અપાય છે.
માંડવડે કંઈ વાળાને ખાજોઠી,
] ફરતી મેલાન કંકાવટી. તેડાવા કંઈ જાણુ પરના જોશી,
આજ મારે લખવી છે કે કાતરી લેકસંસ્કૃતિમાં રઢિયાળા બજોઠ અનેખુ સ્થાન જમાવીને બેઠા છે. સૌરાષ્ટ્રમાં ભાગ્યે જ બાજેડ વિનાનું ધર તમને જોવા મળશે,
મામેરુ
ભારતીય લેાકસંસ્કૃતિમાં અવનવા રીતરિવાજોની વિશિષ્ટ પર’પરા દ્રષ્ટિગોચાર થાય છે, ‘મામેરુ' એ લગ્નપ્રસગને આવે જ એક અનેાખા લાકરિવાજ છે. તે મેસાળાના નામે પણ જાણીતુ છે. માસાળુ એટલે મેાસાળિયા તરફથી કન્યાને લ×પ્રસંગે અપાતી ચીજવસ્તુએ.
કન્યાનાં લગ્ન લખાય છે માંડવે! નખાય છે. માણેકસ્તંભ રાપાય છે. ઢોલ, શરણાઇની મધુર સુરાવલ વાતાવરણને ધીરગંભીર બનાવે છે જાન
www.umaragyanbhandar.com