Page Text
________________
:૧૧:
ગામમાંય ઘૂસી જાય છે. તે પણ ખીલાડીના વવું જ પ્રાણી છે. પરંતુ દીપડા અને ચિત્તામાં ઘણા ફરક છે. ચિત્તા હવે ભારતમાંથી તે નાશ પામ્યા છે દીપડા સિંહ કરતાં નાનું પ્રાણી એટલે ગમે તે શિકાર પર નભે છેક કુકડાથી માંડી ગધેડાં સુધી બધું ખાલે વખતે વાસી પણ ખાય. આમ ગમે તે રીતે પેટ ભરી લેતેા હેાવાથી લગભગ બધે જોવા મળે છે તેની ચાઢાવાળી ભભકદાર ચામડી માટે જ તેના શિકાર થાય છે. તેને રગ ચાઠાં વી. વાતાવરણમાં એત પ્રાંત થતાં હાઇ ઝટ પકડાતા નથી કળા દીપડા સૌરાષ્ટ્રમાં નથી. રોઝડાં અથવા નીલગાય આપણે ત્યાં ડુંગરાને ધારામાં જોવા મળે. માદાના રંગ ભૂખરા પીળેા તે નરના કાળાશ પડતા રાખાડી હાય છે. નરને ગળે કેશવાળીને એ નાનાંવગરની હાય છે... શીંગડાં હાય છે. દોડવામાં ઉસ્તાદ ડુંગરાને લાટમાં કુદતાં અલાપ થઈ જાય. આહારમાં વનસ્પતિ, પાકને પણ બહુ નુકશાન પહેોંચાડે સૂર્યાસ્તથી સૂર્યોદય સુધી ચરે તે પછી પાણી આરે ચાલ્યા જાય,
હરણ
શિકારાને ઘલુડાઃ–આ પ્રાણી નાનાં જેવાં દેખાય પણ હરણના કુટુંબના નથી શિકાર માટીયાળ ર ંગના નીચા કદના તે હરણ કરતાંય પાતળા પગ તે. તેના શીંગડાં ગાળગાળ ચકરી ઉપર ઉપર ગે।ડવી હાય તેવાં ખાસીયત બધી હરણ જેવીજ પણ ઝાઝે ભાગે ઢળાવ ને ઉચ્ચ પ્રદેશમાં દેખાય, માદાને શીંગડા નહિ.
:
ઘટુડા રંગે ઘેરા બદામી ટુકી ખેડી દડીના ને ગાળ ફાફડા કાનવાળા હેાય છે. જંગલની ઉચ્ચ ભૂમીમાં તે થાય છે, ઘટુડાને એ આગળને એ પાછળ નાના નાનાં ત્રીકાણાકારની શીંગડીઓ હાય છે. એટલે અને ચાશીંગા પણ કહેવાય છે. શિકારા ધટુડા ઘણાં શરમાળ, નજર પડતાંજ ઝાડીમાં અલાપ થઈ જાય.
'
સેમર – ડુંગરના ગાળામાં મેટી મોટી ખીણમાં સેમરને વસવાટ છે. અંગ્રેજીમાં • ડીયર'ના વર્ગ કહે છે તેમાં આ પ્રાણી આવે છે અંગ્રેજીમાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
તેને સ્ટેગ કહે છે. ભૂખરા બદામી રંગના નેવૃદ્વાવસ્થામાં કાળાશ પડતાં હોય છે. રાત્રે ધારમાં વખતે સેમરના કીકીયારી જેવા અવાજ પણ સંભળાય નર સેમરને મેટા મેટા ડાળાની માફક ફૂટેલાં શીંગડાં હોય છે. તે દર વર્ષે ખરી જઇ નવાં આવે છે. નવાં શીંગડાં કુણાં હોય તેને વેલવેટ કહેવાય છે. પૂખ્તવયનું સેમર બહુ ઉંચુ માટું પ્રાણી છે મોટાં શીંગડાં ને પાડા જેવા કાંધાટવાળાં ફાટેલ જબરજસ્ત સેમર ડુંગરના ગાળામાં જોવા મળે. સેમરના ચામડાના ખુટ થેલી વી. બને છે તે તેના શિકાર થાય છે. વનસ્પતિ આહારી છે પણ આંબાના મેર તેને બહુ ભાવે. મારની મેાસમમાં આંબાવાડીયામાં સેમર જરૂર આવવાનાં સેમરી ક્ર'ઇક નીચીને શીંગડા
પશુ અથવા ચિત્તલ એ પણ ‘ડીયર’ વર્ગનું પ્રાણી છે. હરણ કરતાં મેાટું તે સેમર કરતાં નાનું ચમકદાર કેસરી રંગની ચામડીને અંદર ધેાળા તલકાંથી બહુ સુંદર દેખાય છે, એટલે તેને ક્રાંચનમૃગ કહે છે, તેમાં પણ નરને શીંગડા ડાળી જેમ ફૂટેલા હાય છે. માદા શીંગડા વગરની. એક કે બે બચ્ચાં તે જન્મ આપે ઝાડીઝાખરાં માં વસે તે ડુ ંગરી ચારા પર નભે પશુ ના નામથી ઓળખાતું આ પ્રાણી ટાળું મેાટ્ટા ઝાડ ઉપર વાંદરા હાય તેની નીચે જાય વાંદરા ખીજાયને પાંદડા ટેટા વી, નીચે ફેંકે એટલે પશુ ચારા કરે. હરણના વર્ગનું પ્રાણી હાવાથી તેને અંગ્રેજીમાં ૮ સ્પેટેડ ડીયર + કહે છે.
વાંદરા :–સૌરાષ્ટ્રના ઝાડીઝાંખર વાળા પ્રદેશમાં કાળા મેઢાંના વાંદરાં થાય છે. આમ દુનિયામાં તે વાંદરાંની લગભગ ૪૪ જાતે થાય છે પણ ભારતમાં ૮–૯ જાતજ છે. સૌરાષ્ટ્રમાં લાંબા પૂછ્યાંનુ રૂપેરીવાળવાળું સૌનું જાણીતું કાળા મેઢાનું વાંદ લગભગ બધે જોવા મળે છે. કુટુંબ વત્સલ પ્રાણી કુંટુંબમાં જ રહે છે. એક નરને ધણી માદા હૈાય છે. ભાસાનાં ઢળેલા જેવાં આ પ્રાણી હવે તે। ગામમાંય ઘૂસી જાય છે.
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 035252 |
| Book Title | Saurshtrani Asmita |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Yogesh Advertising Service |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 1014 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 3 MB |