________________
अनुयोगचन्द्रिका टीका सूत्र १९० अवमानगणिमप्रमाण च निरूपणम् ... .. TALE अनावमानशब्दकर्मसाधनो बोध्यः । इदं फेनावमीयते ? इत्याह-तद्यथा-हस्तेन.वा.. दण्डेन वा धनु केण वा युगेन वा नालिकया वा अक्षेण वा मुसलेन वा अवमीयते। तंत्र-हस्ता चतुर्विशत्यशुलात्मकः । दण्डधनुयुगनालिकाऽशमुसलेषु दण्डादिक : प्रत्येक चतुर्हस्तप्रमाणम् । तथा दशनालिकाप्रमाणा रज्जुर्बोध्या। करण साधनपक्षे हस्तादयोऽप्यवमानशब्दवाच्याः। एतदेव सूचयितुमाह- दंडधणुः इत्यादि । दण्डः धनुयुगनालिकाश्चतुर्हस्तममिताः, अक्षंमुसलम्-अक्षं मुसलं च प्रत्येक चतुर्हस्ते... प्रमाणम् । तथा-दशनालिंकां च रज्जु दशनालिकाममिता रज्जु च अवमानसंज्ञयां विजानीहि । हस्तादिरज्ज्वन्ताः शब्दाः अवमानार्थका बोध्या इति. गाथाऽमि:. रखा जाता है तब यह प्रश्न उपस्थित होता है कि ये किससे प्रमाणित किये नापे जाते हैं तो इसका उत्तर. सूत्रकार ने यों दिया है कि ग्रे दण्डादिक से नापे जाते हैं। चौबीस अंगुल का एक हाथ होता है। देड, धनुष, युग, नालिका, अक्ष और मुसल ये सच प्रत्येक चार.२ हाथ के होते हैं। यही यात-(दंडधणुः जुग 'नालिया य अक्खमुसलंच चंउ हत्थं) इस गाथा द्वारा कही गई है । तथा-(दस नालियं च रज्जु वियाणओमाणसण्णाए) दस नालिका की अर्थात् ४० हाथ की एक रज्जु होती हैं। इस प्रकार अवमान संज्ञा में यह प्रमाण कहा गया है। करण साधनपक्ष में अवमान शब्द के वाच्यार्थ हस्तादिक पड़ते हैं। इसी बात की सूचना के लिये दंड घणु इत्यादि गाथा कही गई है। हस्तादि, से लेकर रज्जु. तक के ये शब्द अवमान के अर्थ को कहनेवाले हैं ऐसा પક્ષમાં અવમાન શબ્દ મૂકવામાં આવે છે ત્યારે એ પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થાય : છે કે તેઓ કેના વડે પ્રમાપિત કરવામાં આવે છે? તે આના -ઉત્તરમાં - સકારે આ પ્રમાણે કહ્યું છે કે આ સવે દંડાદિકથી માપવામાં આવે છે .
વશ આંગળને એક હાથ કહેવાય છે દંડ, ધનુષ, યુગ, નાલિકો; અક્ષ અને ? भुशल मामाथी हरे हरे प्यारे यार थान डाय छ यात. (दंडधण: . जो नालिया यं अब मुसलं च चउहत्य) माथा 43.यामा मापी छ ।' तमा (दस नालियं च रज्जु वियाणं ओमाण सण्णाए) शालिनी'मटले કે , હાથની એક રજજુ હોય છે આ પ્રમાણે અવમાન સંજ્ઞામાં આ પ્રમાણું કહેવામાં આવ્યું છે. કરણ સાધને પક્ષમાં અવમાને શંખના વાગ્યાથે હસ્તેદિક હોય છે. એ જ વાતને સૂચિત કરવા માટે દંડ” ધણુ વગેરે ગાંય કહેવામાં આવી છે. હસ્તાદિથી માંડીને રજુ સુધીના શખ અવમાન અને સ્પષ્ટ કરનારા છે. આ પ્રમાણે આ ગાથાને અઢિપ્રાય છે દંડારિક દરેકે
