________________
५१२.
अनुयोगद्वारसूत्र मीयते । यथा हि-कमलपुष्पमिदं तथाविधगन्धोपलम्भात् पूर्वोपलब्धकमलवः दिति । एवं लवणं रसेन इत्यत्रापि बोध्यम् । यद्यपि मदिरावस्त्रादयोऽनेकविधा: पृथक्पृथगास्वादस्पर्शाः, तथापि तत्तज्नातीयमदिरावस्त्रादेस्तथाविधास्वादस्पर्शीपलब्धेरास्वादेन मदिरायाः, स्पर्शन वस्त्रस्य चानुमानं भवतीति । अथ अवयवे. नावयविनोऽनुमानं दर्शयति-'महिसं सिंगेण' इत्यादि । काऽपि प्रदेशे महिषादृष्ट्वा महिषं च कुडयादिव्यवहितत्वाददृष्ट्वा कश्चिदनुमिनुते-महिषवान् अयं प्रदेशः, तदविनाभूतशृङ्गोपलव्धे, पूर्वोपलब्धोभयसम्मतपदेशवदिति । कुडण्या"धन्यवहितंमहिषसत्तायां तु महिषस्य प्रत्यक्षत्वेन न तत्रानुमानं भवति । एवं अनुमान प्रयोग इस प्रकार से हैं-कमलपुष्पमिदं तथाविधगन्धोग्ल. म्भात् पूर्वोपलब्धकमलवत् । इसी प्रकार रस से लवण का यह लवण अमुक जाति का है-ऐसा अनुमान होता है । यपि मदिरा एवं बस्त्राः दिक अनेक प्रकार के होते हैं और इनका आस्वाद तथा स्पर्श भी विविध प्रकार का होता है-तो भी तत्-तज्जातीय मदिरा एवं वस्त्रा. दिकों को तथाविध आस्वाद एवं स्पर्श उपलब्ध होने से मदिरा का
आस्वाद से और वस्त्र का स्पर्श से अनुमान होता है । 'महिस सिंगेण' इससूत्रपाठ द्वारा अवयव से अवयवी का अनुमान सूत्रकार ने दिखः लाया है। किसी स्थान में महिषश्रृंग को देखकर और कुडय आदि से अवहित होने के कारण महिष को नहीं देखकर किसीने अनुमान किया 'अयं प्रदेशः महिषवान् तदविनाभून गोपलब्धेः पूर्वोपलब्धो. मयसम्मतप्रदेशवत्' जब महिष कुडयादि से अन्तरित नहीं हो और स्पष्ट रूप से प्रतीत हो रहा हो, ऐसी स्थिति में उसका अनुमान नहीं
ही अनुमान प्रयोग प्राय छे. 'कमलपुष्पमिदं तथाविधगन्धोपम्भात् पूर्वोपलब्धकमलवत', 1 प्रमाणे रसथी पर्नु अनुमान थाय छ । લિવણ અમુક જાતિ વિશેષનું છે. જો કે મદિરા તેમજ વસ્ત્રાદિક અનેક પ્રકા૨નાં હોય છે અને એમના આસ્વાદ તેમજ સ્પર્શ ઉપલબ્ધ હેવ થી મંદિरानु भारपायी मन पर्नु २५थी मनुमान थाय छे. 'महिस सिगेण' આ સૂત્ર પાઠ વડે અવયવથી અવયવીનું અનુમાન સૂત્રકારે સ્પષ્ટ કર્યું છે. કેઈ સ્થાને મહિષગને જોઈને અને કુડચ આદિથી વ્યવહિત હોવાથી भलिप di is अनुमान ४. 'अयं प्रदेशः महिषवान् तदविनाभूत शृंगोपलब्धेः पूर्वोपलब्धोभयसम्मतप्रवेशवत्' ल्यारे भरियालियो गन्त. ત્તિ હોય નહિ અને સ્પષ્ટ રૂપમાં પ્રતીત થઈ રહ્યો હોય, એવી સ્થિતિમાં તેનું અનુમાન કરવામાં આવતું નથી. કેમકે તે પ્રત્યક્ષ રૂપમાં જોવામાં આવી
AN