________________
८२४
अनुयोगद्वारसूत्रे लक्षणायामुत्कृष्टस्थिती वर्तमानोऽनुत्तरसुरः सरवर श्रुत्तर मायिकयोः प्रतियमानकपूर्वप्रतिपन्नश्च लभ्यते । सप्तम पृथिव्यप्रतिष्ठान रव रिश्तो जीवः सम्यक्त्व श्रुतसामायिकयोः पूर्वमंतिपन्नको भवति, षण्मासावशिष्टायुषः पूर्व तथाविधविशुद्धिसम्पन्नत्वात्तयोः सामायिकयोः पतिपद्यमानकश्चापि संभवति । षष्मासावशिष्टायु:काले तु पुनर्मिथ्यात्वं प्रतिपद्यते एवेति । क्षुल्लकमा ग्रहणरूपायां जघन्यायामायु:स्थितौ वर्तमानो निगोदादिश्चतुर्णामपि सामायिकानां नैव प्रतिपद्यमानको न चापि वर्तमान जीव के परिणाम अत्यन्त संक्लिष्ट रहा करते हैं। इसलिये इन सामायिकों की वहां संभवता नहीं होती है। आयुकर्म की उत्कृष्ट स्थिति जो ३३ सागरोपन की है, उसमें वर्तमान अनुत्तरवासोदेव सम्यक्त्व सामायिक और श्रुत सामायिक के पूर्वप्रतिपन्न कही होते हैं। सप्तम पृथिवी का जो अप्रतिष्ठान नाम का नरक है, उसमें स्थित छह मास से अधिक शेष आयुवाला नारक जीव सम्यक्त्व सामायिक और श्रत सामायिक का पूर्वप्रतिपन्नक होता है। और जब वहां जीव की छः मास की आयु अवशिष्ट होने का होती है, तब इसके पहिले परिणामों में इस जाति की विशुद्धि उत्पन्न हो सकती है कि जिसके कारण बह जीव सम्यक्त्व सामायिक और श्रुत सामायिक को धारण करनेवाला भी बन सकता है। परन्तु जिस समय आयु केवल ६ मास की ही बाकी रहती है, उस समय वह जीव पुनः मिथ्यात्वी ही बन जाता है । क्षुल्लक भव ग्रहणरूप जघन्य आयु की स्थिति वर्तमान निगोदा दिजीव चारों भी सामायिकों का प्रतिपद्यमानक नहीं होता है और न સ્થિતિમાં વર્તમાન જીવના પરિણામે અત્યન્ત સંકિલષ્ટ રહે છે, એથી આ સામાયિકાની ત્યાં સંભવતા હતી નથી, આયુકમની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ જે ૩૩ સાગરોપમની છે તેમાં વર્તમાન અનુત્તરવાસી દેવ સમ્યકત્વ સામાયિક અને પૂર્વ પ્રતિપન્નક જ હોય છે. સપ્તમ પૃથિવીનું જે અપ્રતિષ્ઠાન નામક નરક છે. તેમાં સ્થિત ૬ માસ કરતાં અધિક ના જીવ શેષ આયુવાળા સમ્યકત્વ સામાયિક અને શ્રત સામાયિકને પૂર્વ પ્રતિપન્નક હોય છે, અને જ્યારે તે જીવનું ૬ માસનું આયુ અવશિષ્ટ હોય ત્યારે તે પહેલાં પરિણામોમાં આ જાતિની વિશુદ્ધિ ઉપન થઈ શકે છે જેથી તે જીવ સમ્યકત્વ સામાયિક અને શ્રત સામાયિકને ધારણ કરનાર પણ થઈ શકે છે. પરંતુ જે વખતે આવ્યું ફક્ત ૬ માસ જેટલું જ શેષ હેય, તે સમયે જીવ ફરી મિથ્યાત્વી થઈ જાય છે. ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણરૂપ જઘન્ય આયુની સ્થિતિમાં વર્તમાન નિગોદાદિ છવ ચારેચાર સામાયિકનું પ્રતિપદ્યમાનક હોતા નથી અને ન આમાં કાઈ. પૂર્વ
