________________
८३२
अनुयोगद्वारसूत्रे वैक्रियशरीरधारिणस्तियश्ची मनुष्या अपि न तयो देशविरतिसर्वविरविसामायिकयोः प्रतिपद्यमानका भवन्ति, विक्रियामवृत्तवेन तेषां प्रमत्तत्वात् । पूर्वप्रतिपन्नकास्तु चतुर्णामपि सामायिकानां क्रियशरीरधारिणो भवन्त्येव । आहारकशरी. रिणस्तु देशविरविरहितस्य सामायिकत्रयस्य पूर्वप्रतिपन्नका भवन्ति । तैजसकामणशरीरिणस्तु सम्यक्पश्रुतसामायिकयोः पूर्व प्रतिषन्नका भवन्तीति ॥२१॥
तथा-समचतुरस्त्रन्यग्रोधपरिमण्डलादिषड्विधं संस्थानमाश्रित्य क्व कि सामायिकं भवतीति वक्तव्यम् । यथा-सर्वेष्वपि संस्थानेषु चतुर्णामपि सामायिकानां प्रतिपद्यमानका भवन्ति, पूर्व प्रतिपन्नकास्तु सन्त्येवेति ॥२२॥ पूर्व प्रतिपन्नक तो होते ही हैं । तथा देशविरति और सर्वविरति इन दो सोमायिकों के देव और नारकी प्रतिपत्ता नहीं होते हैं। वैक्रिय शरीरधारी जो तिर्यश्च एवं मनुष्य होते हैं वे भी देशविरति सामायिक और सर्वविरति सामायिक के प्रतिपत्ता नहीं होते हैं । क्योंकि विक्रिया में प्रवृत्त होने के कारण उनमें प्रमत्तता आ जाती है । तथा पूर्व प्रतिपन्नक तो चारों श्री सामायिकों के वैक्रियशरीरधारी होते हैं । जो आहारक शरीरधारी होते हैं, वे देशविरतिसामायिक को छोडकर बाकी के तीन सामायिकों के पूर्व प्रतिपन्नक होते ही हैं। तैजस और कार्मणशरीरधारी जीव सम्यक्त्वसामायिक और श्रुत सामायिक इन दो सामायिकों के पूर्व प्रतिपन्नक हो सकते हैं ।२१॥
तथा-समचतुस्रन्यग्रोधपरिमंडल आदि छह प्रकार के संस्थान को आश्रित करके 'कहां कौन सामायिक होता है ? यह भी कहना પદ્યમાનક જીવે ભાજ્ય હોય છે, પરંતુ પૂર્વ પ્રતિપન્નક તે હોય જ છે. તથા દેશવિરતિ અને સર્વવિરતિ આ બે સામાયિકના દેવ અને નારકી પ્રતિજ્ઞા હેતા નથી. વૈક્રિય શરીરધારી જે તિર્યંચ અને મનુષ્યો હોય છે, તેઓ પણ દેશવિરતિ સામાયિકના પ્રતિપત્તા હોતા નથી. કેમ કે વિક્રિયામાં પ્રવૃત્ત હેવા બદલ તેમાં પ્રમત્તતા આવી જાય છે. તથા પૂર્વ પ્રતિપન્નક તે ચારેચાર સામાયિકના વૈક્રિય શરીરધારી હોય જ છે. જે આહારક શરીરધારી હોય છે, તે દેશવિરતિ સામાયિક સિવાય શેષ ત્રણ સામાયિકેના પૂર્વ પ્રતિપનક હાય જ છે. તેજસ અને કામ શરીરધારી જીવ સમ્યક્ત્વ સામાયિક અને મુન સામાયિક આ બે સામાયિકના પૂર્વ પ્રતિપન્નક જ હોય છે. મારા
- તથા–સમચતુરસ્ત્ર ન્યાધ પરિમંડલ વગેરે ૬ પ્રકારના સંસ્થાનને આશ્રિત કરીને કયાં કયું સામાયિક હોય છે? આ વિશે પણ કહેવું જોઈએ
