________________
अनुयोगचन्द्रिका टोका सूत्र १९३ आत्माइगुलप्रमाणप्रयोजननिरूपणम् १६५ सरांसि-स्वयं संजातो जलाशयः सर इत्युच्यते, सरपक्तिका:पङ्क्तिभिः श्रेणिभिव्यवस्थितानि सरांसि, सरः सरः पङ्क्तयःयासु सरः पक्तिषु एकस्मासरसोऽस्मिन् सरसि ततोऽन्यस्मिन सरसि जलं कयाटादि संचारेण गच्छति, एवंविधाः सरः पङ्क्तयः सरासरःपतय उच्यन्ते । विलपङ्क्तयः-विलानीव बिलानि सङ्कीर्ण मुखकूपास्तेषां पतयः ।
तथा-आरामोद्यानकाननवनवनषण्डवनराजयः-तत्र-आरामः-आरमन्ति-क्रीडन्ति स्त्रीपुरुषादयो यत्र सः, उधानम्=पुष्पफदिसमृद्धानेकक्षसङ्कुलमुत्सवादी बहुजनपरिभोग्यं राज्ञः सर्वसाधारणं बनम्, काननं-सामान्यवृक्षजातियुक्तं नगरसमीपवत्तिं यत् तत् , यद्वा-स्त्रीणामा पुरुषाणामेव वा परिमोग्यं काननम् , अथवा होता है किसी के द्वारा बनाया नहीं जाता वह सर कहलाता है । श्रेणिरूप में व्यवस्थित जलाशयो का नाम सरः पंक्ति है । जिन सर पंक्तियों में एक तालाब से अन्य तालाब में उसले भी अन्य तालाब में नालियों द्वारा जल जाता रहता है इस प्रकार की जो सरः पंक्तियां होती हैं वे वे सरासरपंक्तियां कहलाती हैं । जिन्न कूपों के सुख बिलों के समान संकीर्ण होते हैं वे चिल कहलाते हैं इनकी जो पंक्तियाँ होती हैं वे बिल पंक्तियां कहलाती हैं । जिसमें स्त्री पुरुष आनंद से क्रीडा करते हों, वह आराम है । पुष्पफल आदिक से समृद्ध ऐसे अनेक वृक्षों से युक्त जो स्थान हो, उत्सव आदि के समय में जहाँ पर बहुत सी जनता जाकर उत्सव मनाती हो ऐसे स्थान का नाम जो कि राजो के द्वारा आम जनता के उपभोग के निमित्त धनवाया जाता है उद्यान है । जिसमें अनेक वृक्षों का झुंड का झुंड लगा हो, ऐसे स्थान का नाम जो नगर રમાં ખૂબજ લાંબી–અને પહેલી હોય છે જે વાવ આકારમાં વક હોય છે, તે શું જાલિકા કહેવાય છે. જે જલાશય પિતાની મેળે જ તૈયાર થઈ ગયેલ હોય તે સર કહેવાય છે શ્રેણિરૂપમાં વ્યવસ્થિત જલાશ સરઃ પંકિતના નામથી ઓળખાય છે. જે સર પંકિતઓમાં એક તળાવમાંથી બીજા તળાવમાં તે પછીના અન્ય તળાવમાં પણ નાલિકાઓ વડે પાણી વહેતું રહે છે તે સરઃ સર પંકિતઓ કહેવાય છે જે કૂવાઓના મુખ દરોની જેમ સંકીર્ણ હાય છે તે બિલ પંકિતઓ કહેવાય છે. જેમાં સ્ત્રી પુરુષો આનંદપૂર્વક કીડા કરે છે, તે આરામ છે પુષફળથી સભર એવાં અનેક વૃક્ષેથી યુકત જે સ્થાન હોય છે, અને ઉત્સવાદિના સમયમાં જ્યાં નાગરિકો એકત્ર થઈને ઉત્સવ ઉજવે છે એવા સ્થાનનું નામ ઉદ્યાન છે. રાજા લેકે આવા ઉદ્યાને નગરજનોના આમોદ-પ્રમોદ માટે તૈયાર કરાવડાવે છે જેમાં ઘણું વૃક્ષ હોય, એવા નગ
