________________
२६४
अनुयोगद्वारसूत्रे यः समयैस्तदपहारसंभवात् संख्येयसमयमानमिदं बोध्यम् । तदेतद् व्यवहारपल्योपमं विज्ञेयम् । इत्यं व्यवहारपल्योपमं प्ररूप्य व्यवहारसागरोपमं प्ररूपयतिएतेषां पत्याना कोटीकोटिर्दशगुणिता यदि भवेत् तदा तदेकस्य व्यावहारिकस्य उदारसागरोपमस्य परिमाणं भवति । महत्त्वसाम्यात् सागरेणोपमीयमानत्वादिदं सागरोपममुच्यते । एतावहारिकपल्योपमसागरोपमैः किं प्रयोजनम् एतैःकोऽर्थः साध्यते ? इति शिष्यमनः । उत्तरयति-एवैनास्ति किंचित प्रयोजनम् । किं तर्हि कारण संख्यात समय का होता है। क्योंकि उसमें से जो वे बालाग्र निकाले जाते हैं, वे संख्यात समय में ही निकाले जाते हैं। इस प्रकार व्यवहार पल्यापम का कथन कर अब सूत्रकार व्यवहार सागरोपम की प्ररूपणा करते हैं-(एएहि पल्लाणं कोडाकोडी हवेज्जा दस गुणिया, तं वावहरियस्स उद्धारसागरोयमस्सए गस्तभवे परिमाणं) इन पल्पों की कोटिकोटी दश गुणित जय हो जाती है, तथ एक व्याव. हारिक उद्धारमागरोपम का प्रमाण होता है। अर्थात् दश कोटिकोटी व्यवहार पल्यों का एक व्यावहारिक उद्धार सागरोपम होता है। महत्व की समानता लेकर सागर के साथ इसकी तुलना की गई है इसलिये इसे सागरोपम कहा गया है। (एएहिं वावहारिय उद्धारपलिओखमसागरोयमेहिं कि पोयणं?)
शंका--हन व्यावहारिक उद्धारपल्योपम और व्यावहारिक सागरोपम से किस प्रयोजन की सिद्धि होती है ? કેમકે તેમાંથી જે બાલાછો બહાર કાઢવામાં આવ્યા છે, તે સંખ્યાત સમયમાં જ બહાર કાઢવામાં આવ્યા છે આ પ્રમાણે વ્યવહાર પપમ વિશે ४थन श२ व व्यवसा२ सा५मनी प्र३५। २ . (एएसि पल्लाण कोदाकोड़ी हवेज सगुणिया, तं वावहरियस्स उद्धारसागरोवमस्स एगस्स भवे परिमाण) मा पस्योपभानी - शशित ब्यारे 5 जय छे त्यारे એક વ્યાવહારિક ઉદ્ધાર સાગરોપમનું પ્રમાણુ કહેવાય છે એટલે કે દશ કેટકેટિ વ્યવહાર પાને એક વ્યાવહારિક ઉદ્ધાર સાગરોપમ થાય છે મહત્વની સમાનતાના આધારે સાગરની સાથે તુલના કરવામાં આવી છે. એથી જ मा सागश५म ४३वामा माय छे. (एएहि वावक्षारिय उद्धारपलिओवमसागरोवमेहि कि पोयणं )
શકા–આ વ્યાવહારિક ઉદ્ધા૨પપમ અને વ્યાવહારિક સાગરોપમથી દયા પ્રોજનની સિદ્ધિ થાય છે? -