________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ३ उ. १ केशलुचनाऽसहत्वनिरूपणम् २२
अयं भावः-परलोकस्तु प्रत्यक्षतो नाऽवगम्यते, अनुमानादिकमपि नास्ति, एवं च परलोकस्तु नैव प्राप्तः । केवल मेतादृशदुःखसहनेन मरणमेव फलम् । नान्यत् , मरणाऽतिरिक्तं फलमेव न स्यादित्यगि चिन्तयेत्, कोऽपि साधुः देशकालादिपीडितः सन्निति ॥१२॥ मूलम्--संतत्ता केसलोएणं बंभचेरपराइया।
तत्थ मंदा विसीयंति मच्छा विट्ठा व केयणे ॥१३॥ छाया-संतप्ताः केशलंचनेन ब्रह्मवर्यपराजिताः। ____ तत्र मन्दा विषादन्ति मत्स्या विद्धा इव केतने ॥१३॥
आशय यह है-परलोक प्रत्यक्ष से प्रतीत नहीं होता और न उसका साधक कोई अनुमान आदि प्रमाण है । इसप्रकार परलोक तो प्राप्त नहीं है, इस दुःख को सहन करने का फल मृत्यु ही है, अन्य कुछ भी नहीं । देशकाल आदि से पीडित कोई साधु इस प्रकार विचार करता है ॥ १२॥
शब्दार्थ --- 'केसलोएणं-केशल चनेन' केशलुश्चन से 'संतत्ता-सन्त. प्ता' पीडित बभचेरपराइया-ब्रह्मचर्यपराजिता' और ब्रह्मचर्य से परा जित होकर 'तत्थ-तत्र' केशलुचन में दुर्वल 'मंदा-मन्दाः' भूख पुरुष 'केयणे-केतने' जाल में 'विट्ठा-विद्धाः' फसी हुई 'मच्छा व-मत्स्याइव' मछली के जैसे 'विसी यति-विषीदंति' क्लेश का अनुभव करते हैं ॥१३॥
આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે પરલકનું અસ્તિત્વ પ્રત્યક્ષ તે દેખાતું નથી, અને તેનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ કરનાર કોઈ અનુમાન આદિ પ્રમાણ પણ મજદ નથી. આ રીતે પરલેક સુખની પ્રાપ્તિ થવાની વાત તે દૂર રહી પણ આ દુઃખ સડન કરવાના ફળ રૂપે મૃત્યુને તે ચોક્કસ ભેરવું પડશે ! મિત સિવાય બીજું કોઈ પણ ફળ મળવાનું નથી ! દેશ, કાળ આદિધી પીડિત કોઈ સાધુ આ પ્રકારને વિચાર પણ કરે છે. ગાથા ૧રા
Avati'-'केस कोण-केशढुंचनेन' ३श युयनथी 'संतत्ता-सन्तप्ताः' हुमा अर्थात पडायमान 'बंभचेरपराइया- ब्रह्मचर्घ्यपराजिताः' मने ब्रह्मय था ५. छत ने तत्य-तत्र' शयनमा 'मंदा-मन्दाः' भूम ५३५ 'केयणेकेतने' मा 'विद्वा--विद्धाः' याये । 'मच्छा व-मत्स्या- इव' भा७eीनी कम 'विसीयंति-विषोदेति' २५ मति मनो मनुल ४२ छ. ॥१३॥
For Private And Personal Use Only
