Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimalajIgranthamAlA. (25) // pUrvAcAryakRta- saTIkadhI gaccha / cAraprakIrNakasUtram // tyAsa zrI saubhAgyavimalajI sadupadezAt rAjanagara vAstavyazreSTivarya zrIbhagubhAI - suputrajamanA bhAI dattadravyasAhAyyena nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnaMdasUrIzvarapUrandara ziSyamahopAdhyAyazrImadvIravijaya ziSyaratna- anuyogAcAryazrImaddAnavijayagaNibhiH saMzodhitam / prakAzayitrI zrIyA vimalajIgranthamAlA / rAjanagara ( amadAbAda ) madhye caMdulAla moholAla koThArI zrIda yAvimalajI granthamAlAsekreTarI ityanena vIrasAzana prInTIMga presamadhye zA kezavalAla-dalasukhabhAi dvArA mudrayitvA prakAzitam. vIrasaMvat 2450 sana 1924 vikrama saMvat 1980
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustakaprAptisthAnamjhaverI caMdulAla moholAla koThArI. oN. sekreTarI-zrIdayAvimalajIjainagranthamAlA. The. vimalano upAzraya, devasAno pADo-amadAvAda.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ // kiJcidvIjakaM likhyate // 1 mAlAdisvarUpam / 1 akathAkathAvikathAsvarUpam / 7 / rUpam / 18 mAthuravAlabhyavAcanAsvarUpam / pra- | 12 AcAryaguNAH 36 / kizcidvyava- 18 tryaannaaNdumptikrtvsuptikrtv|20 kIrNakamiti ko'rthaH1 kAni vA haarsvruu| 12 19 devAH sadAcArya bandanti AsanAprakIrNakAni 2 katisaMkhyAni vA 14 AcAryopAdhyAyayoH saptasaGgahasthA- ni muzcanti / 21 / tAni ekaikasya tIrthakRtaH AsIran nAni,kizcidvastrasvarUpam / tatra nava- 20 pazcAcArasvarUpa vistrtH| 22 3 kairvA viracitAnIti 4 vicaar|2/ bhAgIkaraNaM, caturvidhakRtasna, mUla- 21 audhikopagrahikopadhijaghanyamadhya3 sadAcAragacchasaMvAse gunnaaH|5 svarUpama, bahumUlyagrahaNAnarthadRSTAntaH, motkRSTabhedAH, 47 doSAH, gurula7 sdgcchsNvaasopdeshH| AcAryapa- kizcidvastropAdAnavidhiH / caturmA- ghusvarUpam / 28 riikssopdeshshc| 6 sakAnantaraM mAsakalpAnantaraM ca mA- 22 caturdA idasvarUpam / 30 1. asadAcAryasvarUpam / tatra Rtuba- sadvayaM yAvattatravastrAgrahaNaM,kiJcitpA- 23 mAsakalpavihArasvarUpama, gItAryA bhayyAsaMstAraka sva0 AlocanA trasvarUpama,kizcidvasatisvarUpaMcA13 divihArasvarUpam,jaghanyamadhyamotkRsva0 / kathA 4 vikathA 7 sv0| 15 dIkSA'yogya 48,yogyanapuMsakasva- ssttgotaarthH| 30
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra // 1 // *** 27 bhAvAcAryAstIrthakarasamA eva sA vadyAcArya sambandhaH, maDaka zrAddhaM prati vIravacaH, dvAdazAGgI ArAdhanAvi 41 yena chadmasthena sArdhaM kevalyapi vi | 57 kavalamAnaM jAtAjAtAkhyapariSTApaharet / 42 nikAtao | tridhaiSaNAdAyakadoSavistAraH, azanapAnayorudare kati 43 bhAgAH / 59 je AsavA te parissavA ityAdi svarUpam / uppanei vA ityAdipadatrayasvarUpam / utsargAdiSaDbhaGgIki- 58 rUpAdyarthaM na bhuJjata / 6 ? JcinnayasvarUpam // 42 59 SaDbhiH kAraNairbhuJjIta SaDbhizca na 44 gItArthopadezaH sarvo'pi zubhaH / 45 bhuJjIta / 62 46 agItArthopadezenAmRtamapi na pi0 46 48 agItArthasaGgatyAgaH, sumatinAgilasambandhava / 46 61 kAraNaM vinA AryAnIta na bhuJjIta / annikAputrasambandhaH / 62 63 tandulavaicArikoktastrIsvarUpam 67 66 lezato rathanemisambandhaH / 68 70 sAdhvIryathAvatpAlayato jinakalpadistdhakanirjarA, sAdhubhiH sArdhaM sAdhvIvihAravidhiH, paJcabhiH sthA rAdhanAphala mU 4 32 saMvignapAkSikasvarUpam / tatra munitrayadRSTAntaH / 37 34 caraNa 70 karaNa 70 svarUpam / 39 37 55 koTayAvadharmAcAryasaGkhyA / 41 38 anodanayA ziSyAH svairiNo bhavanti / 41 39 yaH ziSyAnna nodayati tenAjJAvi 51 sAraNAdizabdAnAmarthaH / 53 52 zItoSNaparISahasvarUpam / 53 rAdhitA / 41 // iti AcAryasvarUpAdhikAraH prathamaH || 53 dazavidha sAmAcArI caturdhAvazyaka svarUpam / 53 K bIjakam // 1 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ G naiH sAdhusAdhvInAmekatravasanAdi / 69 | 80 sArUpikasiddhaputrapazcAtkRta zabdA 71 kSullakadRSTAntaH, 28 labdhisvarUpaM savistaram / 71 nAmarthaH / saGkhyAtajIvAni, asaGkhyAtajIvAni, anantajIvAni puSpANi, kAraNe sacivRkSAdyAlambanam / 84 cakSuSi rajaAdipraveze ca karSaNavidhivistAraH, styAnarddhinidropari 5 dRSTAntAH sA ca kasya syAt, bha jiMkAdyAne duSTavineyadRSTAntA 4 97 88 24 dhAnyAni akalpanIyAni pAtrANi / 102 82 72 sannidhiviSaye kizcidvicAraH, paryupitapUpalikAdiSu lAlAdi saMmUrcchanA dvAdazadhauddizikadoSaH, abhyAhRdoSavicAraH, kalpatrepavicAraH, uccArAdisthaNDilam jaghanyamadhyamotkRSTaM dravyAdyabhigrahAH / 75 74 kSetrAbhigrahAH 8, prAyazcittAni kandarpAdi 5 bhAvanA svarUpam, nAstikavAdaH, jIvasthApanakUlam, dhU- 89 zayanAdIni vastrANi ca / 102 khyAnakama, caNDakauzikasambandhaH, 90 svarNAdikaM haste na spRzet / 103 arhanmitrasambandhaH, paJcabhiH sthAnai- 91 sAdhvyaH kAraNaM vinA gRhasthasadurlabhabodhirbhavati, varAhamihirasambandhaH / 85 84 strISuruSasparzAdivicAraH, sparze rAjaputra sukumArikAdRSTAntau / 86 sAdhusAdhyoH pAde kaNTakAdibhaGge kAzAdvastrAdi na gRhNanti / 103 92 AryAnItaM bheSajamapi na bhojyam / 104 10, laghukamRSAvAdapadAni 15 / 75 77 sacittAgrahaNe kSullakadRSTAntaH / 81 78 21 pAnIyakalpokta 9 pAnIyaharitakyAdipAnIyavicAraH / 82 94 gaNinImapi ekAkI nAdhyApayet / 205 Xin Ban
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 2 // KAKRAHARANTARAN 95 sAdhvIbhiH svAtantryeNa na stheyam, strIduSTasvabhAve revatITAntaH, zrA pratimAH 19 / 105 97 kSamAyA~ skandakAcAryaziSya 1, arjUnamAlAkAra 2, damadantamunisambandhAH 3 / 110 98 mA akAribhaTTAdRSTAM0, mA yAyAM pANDurAryA0, lobhe madhurAmaGgu0, kaSAyopekSAyAM pazu vRndadRSTAntaH / 195 99 kSAmaNe laukikadRSTAntau, udAyaNacandradyotadRSTAntaH / 117 100 jJAnAdibhedAH 3, zIlabhedAH 3, tapobhedAH 12, athavA 360, a thavA 3, bhAvanA: 12 / 100 101 paJcasUnAsthAnAni yatra sa gacchastyAjyaH / 124 102 sAdhUnAmujjavalaveSe mahAndoSaH / 124 103 yatra krayavikrayau sa gacchaH viSayavyAjyaH / 124 104 viSayapaJcakopari paJca dRSTAntAH / 125 106 ekAkikSullakAdervasa tirakSage dossaaH| 127 // iti sAdhusvarUpanirUpaNAdhikAro dvitIyaH // OM 107 ekAki kSullikA devasatirakSaNe doSAH / 127 108 rAtrau ekAkisAdhyA bahirddhihasvamAtrabhUmigamane'pi doSaH / 128 109 ekAkisAdhyA ekAkinA nijabandhunApi sArdhaM jalpane bahavo doSAH 128 110 yA gRhasthasamakSaM jakAramakArAdikaM jalpati sA AtmAnaM saMsAre kSipati / 128 111 sAdhvI gRhasthabhASAbhirbhASate tatra doSaH / 128 112 citrarUpANi vastrANi sevate sA na AryA / 129 193 yA gRhasthAnAM sIvanAdikaM kurute sA'pi na zramaNI, atra subhadrAkAlIsAcyo ISTAntau / 129 BACHYYY bIjakama 2 //
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 114 yA''ryA tUlikAdikaM sevate sA| 127 gaNinIsvarUpam / 141 kena kRtA, jaghanyamadhyamotkaSTAvagacchapatyanIkA / 137 1 31vacanaguptimAzritya saadhvyaacaarH||141 grahakAlamAna, caturmAsake aprApte 115 kAthikalakSaNam / 137 | 132 gaGgAdinadIpaJcakaM mAsAntaH dviH | atikrAnte vA kaiH kAraNaiH nirga116 sAdhvIbhiH rAtrau puruSANAM divase- trirvA uttarItuM na kalpate,mAsakalpe cchanti / 142 pi kevalapuruSANAM dharmakathA na | varSAvAse vA kati saGghaTTAH bhikSA- 133dharmopadezaM muktvA''ryA na jlpet||149 kthniiyaa| 138 cI nopaghnanti, nadyAdyuttaraNa-134 gRhasthabhASAbhiH kalahe sarva tapa:118 svecchAcArIsAdhvInAM lakSaNAni vidhiH, saGghaTalepalepoparoNAM / prabhRtinirarthakam / 149 gAthApaJcakaM yAvat / 139 svarUpam, nAvArohaNAvadhiH, sA- // iti sAdhvyadhikAraH tRtIyaH samApta 123 sAdhvInAM shynvidhiH| 140 dhUnAmUnAdhikA aSTaumAsAH kathaM 124 bAlakAdyartha vastrAdIni arpayanti / bhavanti / jinakalpika 1, sthavira 135 yebhyo granthebhya idamuddhRtam / 149 140 kalpika 2, zuddhapArihArika 3, | 136 etatpaThanavidhiH, phizcadasvAdhyA125 kharaghoTakAdi sthAne vrajanti te'pi pratimApratipanna4,yathAlandikAnAyikasvarUpam, zrAddhAdInAM siddhAtatrAyAnti / 140 mAsakalpAdivihArakAlamAna,paJca- ntAdhyApananiSedhaH / 149 126 kusAdhvIlakSaNAni / 141 kahAniH / caturthI paryuSaNA 137 ythaavduktvRttpaalnopdeshH| 150
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||shti zrIgacchAcAraprakIrNakaTIkAbIjakaM samAptam // 5
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIgacchAcAraprakIrNakam // maU mahAvIraM, tiyasiMdanamaMsi mahAnAgaM / galAyAraM kiMcI, uddharimo susamuddA // 1 // atthege goamA ! pANI, je ummagapaTThie / gammi saMvasittA NaM, jamaI javaparaMparaM // 2 // jAma die pakkhaM, mAsaM savAraM pi vA / sammaggapaTThie gaDe, saMvasamANassa gomA ! // 3 // lIlA samApassa, nirudvAhassa vImaNaM / pikkhavikkhara annesiM, mahANujAgA sAhu // 4 // uGgamaM savvathAmesu, ghoravIratavAithaM / laGgaM saMkaM yaikamma, tassa vIritraM samuhale // 5 // tvA mahAvIraM tridazendranamasthitaM mahAbhAgam / gacchAcAraM kiJciduddharAmaH zrutasamudrAt // 1 // santyeke gautama ! prANinaH ye unmArgapratiSTite / gacche saMvasitvA bhramanti bhavaparamparAm || 2 || 3 yAmArddha yAmaM dinaM pakSaM saM saMvatsaramapi vA / sanmArgamasthite gacche, savasamAnasya gautama ! // 3 // 4 lIlAlasAyamAnasya, nirutsAhasya vimanaskasya / pazyataH anyeSAM mahAnubhAgAnAM sAdhUnAm // 4 // udyamaM sarvasthAmeSu, ghoravIratapAdikaM / lajjAM zaGkAmatikramya, tasya vIya samucchalet // 5 // 6 5
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULam // . vIrieNaM tu jIvassa, samunnalieNa godhamA / jammaMtarakae pAve, pANI muhutteNa nidahe // 6 // tamhA nijaNaM nihAlelaM, gavaM sammaggapaTTiyaM / vasijja tattha Ajamma, godhamA !saMjae muNI // 7 // meDhI AlaMbaNaM khaMnaM, diTTI jANaM sunattamaM / sUrI jaM ho gabassa, tamhA taM tu parikkhae // // jayavaM kehi liMgehi. sUri ummaggapaTThiyaM / viyANijA banamatthe, muNI taM me nisAmaya ||e|| sabaMdayAriM pussIlaM, AraMtu pavattayaM / pIDhayAzpamibarka, thAnakAyavihiMsagaM // 10 // mUluttaraguNannaTuM, sAmAyArIvirAhayaM / adinnAloyaNaM niccaM, niccaM vigahaparAyaNaM // 11 // voryeNa tu jIvasya samucchalitena gautama ! / janmAntarakRtAni pApAni prANI muhUrtena nirdahet // 6 // 7 tasmAnipuNaM nibhAlya, gacchaM sanmArgapasthitam / vasettatra Ajanma gautama ! saMyato muniH||7||8 methirAlambanaM stambho dRSTiryAnaM mUttamam / sUriyasmAdbhavati gacchasya tasmAttaM tu (eva) parIkSeta // 8 // bhagavan ! kailiGgaH, mUrimunmArgaprasthitam / vijAnIyAt chadmasthA, mune ! tanme nizAmaya // 9 // svacchandacAriNaM duHzIlamArambheSu pravartakam / pAThakAdipratibaddhaM, apkAyavihiMsakam // 10 // mUlottaraguNabhraSTa, sAmAcArIvirAdhakam / adattAlocanaM nityaM, nityaM vikathAparAyaNam // 11 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ battIsaguNasamamAgaeNa teNa vi avassa kaayvaa| parasakkhiyA visohI, suvi vavahArakusaleNa // 12 // s/ jaha sukusalo vi vijo, alassa kahezcattaNo vaahiN| vijjuvaesaM succA, pannA so kammamAyara3 // 13 // desaM khittaM tu jANittA, vatthaM pattaM uvassayaM / saMgahe sAhuvaggaM ca, suttatthaM ca nihAlaI // 14 // saMgahovaggahaM vihiNA, na kareza a jo gnnii| samaNaM samaNiM tu dikkhittA, sAmAyAriM na gAhae // 15 // bAlANaM jo u sIsANaM , johAe uvliNpe| na sammamaggaM gAheza so sUrI jANa veriyo // 16 // johAe vilihaMto, na nadayo sAraNA jahiM nhi| daMmeNa vi tAmaMto, sa nadayo sAraNA jl||17|| triMzadguNasamanvAgatena tenApi avazyaM kartavyA / parasAkSikA vizodhiH suSvapi vyavahArakuzalena // 12 // yathA sukuzalo'pi vaidyo'nyasya kathayati Atmano vyAdhim / vaidyopadezaM zrutvA, pazcAt sa karma Acarati // 13 // dezaM kSetraM tu jJAtvA vastraM pAtraM upAzrayaM / saMgRhNIta sAdhuvagai ca, sUtrAthai ca nibhAlayati // 14 // saMgrahopagraha vidhinA, na karoti ca yo gnnii| zramaNaM zramaNI tu dIkSitvA, sAmAcAroM na grAhayet // 15 // bAlAnAM yaH punaH ziSyANAM, jihvayA upalimpet / na samyag mArga grAhayati, sa mUrirjAnohi vairI // 16 // jihvayA vilihan na bhadrakA sAraNA yatra nAsti / daNDenApi tADayan sa bhadrakaH sAraNA yatra // 17 //
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 2 // FRFERFEAR PHFDFXi sIso viveriyo sou, jo guruM na vibohae / pamAyamairAghatthaM, sAmAyArI virADhyaM // 18 // tumhA risA hi muNivara, pamAyavasagA evaM ti jai purisA / teenno ko mhaM, khAlaMbaNa huna saMsAre // 195 // nAma daMsaNa miya, caraNammi yatisuvi samayasAresu / coe jo ThaveDaM, gaNamappANaM ca so zra gnn|| // 20 piM vahiM siddha, uggamanappAyaaisaNAsuddhaM / cArittarakhakhaNDA, sohiMto hoi sacaritI // 21 // parisAvIsammaM, samapAsI ceva hoi kosu / so rakkhai cakkhuMpi va, sabAlabuDDhA ulaM gAM // 22 // yA vihAra, susolaguNehiM jo buddhI / so navari liMgadhArI, saMjamajoe pissAro // 23 // ziSyo'pi vairI sa tu yo guruM na vibodhayati / pramAdamadirAgrastaM, sAmAcArIvirAdhakam // 18 // yuSmAdRzA api munivara ! pramAdavazagA bhavanti yadi puruSAH / tenAnyaH ko'smAkamAlambanaM bhaviSyati saMsAre // 19 // jJAne darzane ca caraNe ca triSvapi samayasAreSu / nodayati yaH sthApayituM, gaNamAtmAnaM ca sa ca gaNI // 20 // piNDamupadhiM zayyAM udgamotpAdanaiSaNAzuddham / cAritrarakSaNArthaM, zodhayan bhavati sacAritrI // 21 // aparizrAvI samyak, samadarzI caiva bhavati kAyaSu / sa rakSati cakSuriva, sabAlavRddhAkulaM gaccham // 22 // sIdayati vihAraM sukhazIlaguNairyo'buddhikaH / sa navari liGgadhArI saMyamayogena nissAraH // 23 // prata mUlam // // 2 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ kulagAmanagararaGa, payahiya jo tesu kuNazhu mamattaM / so navari liMgadhArI,saMjamajoeNa nissaaro||4|| vihiNA jo u coei, suttaM atthaM ca gaah| so dhanno so tha puloya, sa baMdhU mukkhadAyago // 5 // sa eva navasattANaM, cavakhUnUe vidyaahie| daMse jo jiNuddiTuM, aNuTTANaM jahaTThiyaM // 26 // titthayarasamo sUrI, sammaM jo jiNa mayaM pyaase|aannN azkkamaMto, so kAuriso na sppuriso||7|| naTThAyAro sUrarI 1, jaTThAyArANuviskayo sUrIza nammaggaglio sUrI 3,tinnivi maggaM pnnaasNti||shnn|| ummaggaThie sammagga-nAsae jo u sevae suurii| niyameNaM so gozrama! appaM pAmez saMsAre // 29 // kulagrAmanagararAjyaM prahAya yasteSu karoti hu mamatvam / sa navari liGgadhArI, saMyamayogena nissaarH||24|| vidhinA yastu codayati, sUtramartha ca grAhayati / sa dhanyaH sa ca puNya eva, sa bndhurmokssdaaykH||25|| sa eva bhavyasatvAnAM, cakSurbhUto vyAhRtaH darzayati yo jinoddiSTa-manuSThAna yathAsthitam // 26 // tIrthakarasamaH sUriH samyag yo jinamataM prakAzayati / AjJAmatikrAman sa, kApuruSaH na satpuruSaH // 27 // 102 bhraSTAcAra sUribhraSTAcAropekSakaH muuriH| unmArgasthitaH mUristrayo'pi mArga praNAzayanti // 28 // 103 unmArgasthitAn sanmArganAzakAn yastu sevate sUrIn / niyamena sa gautama ! AtmAnaM pAtayati saMsAre // 29 //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ mRlm|| SARALANIKHILEVISEX ummaggaThiyoko vi nAsae nvsttsNghaae|tN maggamaNusaraMtaM, jaha kuttAro naro hoi // 30 // ummaggamaggasaMpaTThiANa, sAhUNa godhamA !nUNaM / saMsAro tha aNaMto, hoza sNmggnaasiinnN|| 31 // suLaM susAhumamga,kahamANo va tshvpkmmi| appANaM, zyaro puNa, gihatthadhammAu cukkti||3shaa | jai navisakaM kAlaM,sammaM jiNanAsiyaM aNuTThANaM / to sammaM nAsikA,jaha nnnishNkhiinnraagehiN||33|| yosanno vi vihAre, kammaM soheza sula nabohI ya / caraNakaraNaM visujhaM, uvavUhiMto parUvito // 3 // sammaggamaggasaMpaTThiyANa, sAhUNa kuNai vacchavaM / yosahanesaUohi ya, sayamannaNaM tu kArez // 35 // unmArgasthita eko'pi nAzayati bhavyasattvasaGghAtAn / tanmArgamanusarantaH yathA kutAro naro bhavati // 30 // 104 unmArgamArgasampasthitAnAM sAdhUnAM gautama ! nUnam / saMsArazcAnanto bhavati sanmArganAzinAm // 31 // zuddhaM susAdhumArga kathayan sthApayati tRtIyapakSe / AtmAnamitaraH puno gRhasthadharmAdbaSTa iti // 32 // yadi nApi zakyaM kartuM samyag jinabhASitamanuSThAnam / tataH samyag bhASet yathA bhaNitaM kSINarAgaiH // 33 // avasanno'pi vihAre, karma zodhayati sulabhabodhizca / caraNakaraNaM vizuddhaM, upabRMhayan prarUpayan // 34 // sanmArgamArgasaMpasthitAnAM, sAdhUnAM karoti vAtsalyam / auSadhabhaiSajyaizca svayaM anyena tu kArayati // 35 // // 3 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ RMANESANATANISHKAHANE nUe asthi vissaMti, kei telukkana mithakamajualA / jesi parahithakaraNika-bajalakkhANa volihI kAlo // 36 // tIbANAgayakAle, keI hohiMti goyamA suur| / josa nAmaggahaNe vi, hoza niyameNa paccittaM // 3 // jayo, sayarI navaMti aNavikkhayAi, jaha niccavAhaNA loe / pamipucchAhiM coyaNa, tamhA u gurU sayA jayaz // 30 // jo u pamAyadoseNaM, AlasseNaM taheva ya / sosavaggaM na coei, teNa ANA virAhiyA // 3 // saMkheveNaM mae soma. vanniyaM gurulakkhaNaM / gaccassa lakkhaNaM dhIra, saMkheveNaM nisAmaya // 40 // bhUtAH santi bhaviSyanti,kecit trailokyanatakramayugalAH yeSAM parahitakaraNaikabaddhalakSANAM vyaticakrAma kaalH||36||106 atotAnAgatakAle, kecidbhaviSyanti gautama ! sUrayaH / yeSAM nAmagrahaNe'pi, bhavati niyamena prAyazcittam // 37 // 107 yataH svecchAcArINi bhavanti, anapekSayA yathA bhRtyavAhanAni loke / pratipRcchAbhizcodanAbhiH,tasmAttu guru:sadA bhajate yastu pramAdadoSeNAlasyena tathaiva ca / ziSyavarga na prerayati tenAjJA virAdhitA // 39 // saMkSepeNa mayA saumya ! varNitaM gurulakSaNam / gacchasya lakSaNaM dhIra ! saMkSepena nizzAmaya // 40 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 4 // the je susaMvigge, aNAlassI daDhavvae / akkha liyacarite sayayaM, rAgaddosa vivaddhie // 41 // miThANe, so sikasAe jiIdie / viha rikA teNa saddhiM tu, cha usattheNa vi kevalI // 42 // je hI paramatthe, go mA saMjaya jave / tamhA te vi vivajikA, duggaipaMthadAya // 43 // gatsvayaNaM, visaM hAlAhalaM pibe / nivvikappo ya jakkhikA, takkhaNe jaM samudave // 44 // paramattho visaM notaM, amayarasAyaNaM khu taM / nivvigdhaM jaM na taM mAre, mo vimayasamo // 45 // agIyatthassa vayaNeNaM, kAmiyaMpi na dhuMTae / jeNa no taM jave zramayaM jaM gIyatthadesiyaM // 46 // gItArtho yo suvijJaH anAlasyI dRDhavrataH / askhalitacAritraH satataM rAgadveSavivarjitaH // 41 // niSThApitASTamadasthAnaH zoSitakaSAyo jitendriyaH / viharettena sArdhaM tu chadmasthenApi kevalI // 42 // yesnadhIta paramArthA, gautama ! saMyatA bhavanti / tasmAttAnapi vivarjayeta durgatipathadAyakAn // 43 // gItArthasya vacanena viSaM hAlAhalaM pivet / nirvikalpazca bhakSayet, tatkSaNe yat samudrAvayet // 44 // paramArthato viSaM na tadamRtarasAyanaM khalu tat / nirvighnaM yad na tad mArayati mRto'pi amRtasamaH // 45 // agItArthasya vacanenAmRtamapi na pibet / yena na tad bhavedamRtaM yadgItArthadezitam // 46 // ka mUlam // 4 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ hassAI, patteabuddhAvi tattiA caiva / se te kAliaM, se taM AvassayavairittaM, se taM aNaMgapaviDhe / athaitat vRttyekadezo yathA'evamAiyA' ityAdi kiyanti nAma nAmagrAhamAkhyAtuM zakyante prakIrNakAni, tata evamAdIni caturazIti prakIrNakasahasrANi bhagavato'haMtaHzrIRSabhakhAminastIrthakRtaH1,tathA sakhyeyAni prakIrNakasahasrANi madhyamAnAmajitAdInAM jinavarendrANAM etAni ca yasya yAvanti bhavanti tasya tAvanti prathamAnuyogato veditavyAni 2, tathA caturdazaprakIrNakasahasrANi bhagavato'rhato varddhamAnasvAminaH 3 / iyamatra bhAvanA-iha bhagavata RSabhasvAminazcaturazItisahasrasaGkhyAH zramaNA AsIran, tataH prakIrNakarUpANi cA'dhyayanAni kAlikotkAlikabhedabhinnAni sarvasaGkhyayA cturshiitishsrsngyaanybhvn| kathamiti cet ? ucyate, iha yat bhagavadarhadu padiSTaM zrutamanusRtya bhagavantaH zramaNA viracayanti tatsarva prakIrNakamucyate, athavA zrutamanusaranto yadAtmano vacanakauzalena dharmadezanAdiSu granthapaddhatirUpatayA bhASante tadapi sarva prakIrNakaM, bhagavatazca RSabhasvAmina utkRSTA zramaNasampadAsIt caturazItisahasrapramANA, tato ghaTante prakIrNakAnyapi bhagavatazcaturazItisahasrasaGkhyAni 1 / evaM madhyamatIrthakRtAmapi saGkhyeyAni prakIrNakasahasrANi bhAvanIyAni 2 / bhagavatastu varddhamAnasvAminazcaturdaza zramaNasahasrANi, tena prakIrNakAnyapi bhagavatazcaturdazasahasrANi 3 / atra dve mate / eke sUrayaH prajJApayanti-idaM kila caturazItisahasrAdikamRSabhAdInAM tIrthakRtAM zramaNaparimANaM pradhAnamUtraviracanasamarthAn zramaNAnadhikRtya veditavyaM, itarathA punaH sAmAnyazramaNAH prabhUtatarA api tasmin tasmin RSabhAdikAle AsIran 1 / apare punarevaM prajJApayanti-RSabhAditIrthakRtAM jIvatAmidaM caturazItisahasrAdikaM zramaNaparimANaM, pravAhanaH punarekaikasmin tIrthe bhRyAMsaH zramaNA veditavyAH, tatra ye pradhAnamUtraviracanazaktisamanvitAH suprasiddhAstadgranthA ata
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra kAlikA api tIrtha vartamAnAH sUtrAdhikRtA draSTavyAH 2 / etadeva matAntaramupadarzayannAha 'ahave' tyAdi athaveti prakArAntaropadarzane yasya RSabhAdestIrthakRto yAvantaH ziSyAstIrthe autpattikyA 1 vainayikyA 2 karmajayA 3 pAriNAmikyA 4 caturvidhayA buddhayA upetAH-samanvitA AsIran , tasya RSabhAdestAvanti prakIrNakasahasrANi abhavan / pratyekabuddhA api tAvanta eva / atraiko vyaacksste| iha ekaikasya tIrthakRtaH tIrthe'parimANAni prakIrNakAni bhavanti, prakIrNakakAriNAmaparimANatvAt , kevalamiha pratyekabuddharacitAnyeva prakIrNakAni draSTavyAni, prakIrNakaparimANena pratyekabuddhaparimANapratipAdanAt / syAdetatsatyekabuddhAnAM ziSyabhAvo virudhyate, tadetadasamIcInama, yataH-pravrAjakAcAryamevAdhikRtya zipyabhAvo niSidhyate, na tu tIrthakaropadiSTazAsanapratipannatvenApi, tato na kazciddoSaH / tathA ca teSAM granthA-" iha titthe aparimANA painnagA paiNNagasAmiaparimANataNao, kiM tu iha sutte patteyabuddhapaNIyaM painnagaM bhANiyavvaM, kamhA jamhA paiNNagaparimANeNa ceva patteyabuddhaparimANa kIrai, bhaNiyaM 'patteyabuddhAvi tattiyA ceva' tti / coyaga Aha-naNu patteyabuddhA sissabhAvo ya virujjhae ? Ayario Aha-titthagarapaNIyasAsaNapaDivannattaNao tassa sIsA havantIti / " anye punarevamAhuHsAmAnyena prakIrNakaistulyatvAtpratyekabuddhAnAmatrAbhidhAnam , na tu niyogataH pratyekabuddharacitAnyeva prakIrNakAnIti 'seta' mityAdi tadetatkAlikaM, tadetadAvazyakavyatiriktaM, tadetadanaGgapraviSTamiti / idamapi gAthAchandaH / para tallakSaNaM cedam-" viSamAkSarapAdaM vA, pAdairasamaM dazadharmavat / yacchando noktamatra, gAtheti tatsUribhiH proktamiti // 1 // " (vRttaratnAkarapaJcamAdhyAye) // 2 // atha gAthAtrayeNa sadAcAragacchasaMvAse guNAnAha.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAmaddhajAmadiNapakkhaM, mAsaM saMvaccharaMpi vA / sammaggapaTTie gacche, saMvasamANassa goamA // 3 // lIlAalasamANassa, nirucchAhassa vImaNaM / pikkhavinai annesiM, mahANubhAgANa sAhuNaM // 4 // ujjamaM savvathAmesu, ghorviirtvaaiaN| lajjaM saMkaM aikvamma, tassa vIriaM samucchale // 5 // gAthAtrayavyAkhyA-yAmAI-caturghaTikaM, yAma-praharaM, dina-ahorAtraM, atra padatraye'pi vibhaktilopaHprAkRtatvAt , samAhAradvandvo vA caturNI padAnAM, pakSa-pazcadaza dinAtmaka, mAsaM-pakSadvayAtmaka, saMvatsaraM-dvAdazamAsAtmaka, apizabdAdvarSadvayAdika yAvat vA zabdo vikalpArthaH, sanmArgapasthite-AgamoktamArgapravRtte gaNe saMvasato-nivAsaM kurvANasya jantoriti zeSaH, he gautama ! kathambhUtasya lIlayA alasAyamAnasya analaso'laso bhavatIti alasAyate alasAyate iti alasAyamAnastasya, atra DAc 'lohitAdibhyaH' piditi sUtreNa lohitAderAkRtigaNatvAt DArthe kyaG pratyayaH / nirutsAhasya-nirudyamasya vImaNaM' ti SaSThyarthe dvitIyA / vimanaskasya-zunyacittasya 'piksavikkhai' ti pazyataH anyeSAM mahAnubhAgAnAM-mahAprabhAvANAM sAdhUnAM, udyama-anAlasyaM sarvasthAmesu-sarvakriyAsu, kathaMbhUtamudyama? 'ghoravIratavAiaM' ti ghoraM-dAruNamalpasatvairduranucaratvAt , 'vIra'tti vIre bhavaM vairaM vIraiH sAdhyamAnatvAdevaMvidhaM tapa AdiryatrataM AdizabdAdvaiyAvRyAdikaM lajjAM-bIDAM zaGkA-jinokte saMzayarUpAmatikramya-parityajya sthitasyeti zeSaH, tasya sukhazIlatvAdidoSayuktasyApi vIrya-pradhAnadharmAnuSThAnakaraNotsAharUpaM samucchaleta 1 Aptokta pra.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra prAdurbhavet , so'pi jinoktamokSamArgakriyAM kuryAdityarthaH, SaSThADoktazailakAcAryavaditi, trINyapi viSamAkSareti gAthAchandAMsi // 3 // 4 // 5 // atha vIryocchalane kiM phalamityAhavIrieNaM tu jIvassa, samucchalieNa goamA / jammaMtarakae pAve, pANI muhutteNa nidahe // 6 // vyAkhyA-jIvasya-janto (to) vIryeNa tu samucchalitena he gautama ! janmAntarakRtAni pApAni prANI-sa eva janturmuhatamAtreNa niIhet-jyAlayet , ahannakavaditi, viSamAkSareti gaathaachndH||6|| yasmAdevaM tasmArika kartavyamityAhatamhA niuNaM nihAleuM, gacchaM smmggptttti| vasijja lattha Ajamma, goamA! saMjae muNI // 7 // vyAkhyA-yasmAt sadgaNe ete guNAstasmAnnipurNa nibhAlya-samyak parIkSya, gacchaM sanmArgapasthitaM, tatra vasetnivAsaM kuryAt / Ajanma-jIvitakAlamabhivyApya yAvajjIvamityarthaH, he gautama ! saMyataH satkriyAvAn muniH-sAdhuriti, vipamAkSareti gAthAchandaH // 7 // samyak parIkSya sadgaNe vasedityanantaramuktaM, tatra gaNasya bahuvrativratinIsamudAyAtmakasya pratyekaM parIkSAkartuM na zakyate / athAcArye ca parIkSite pAyo gaNo'pi parIkSita eva, mevyAdisamAnatvena tatpavartakatvAdAcAryasya, gaNasya ca tadanuvartitvAdityataH prathamamAcAryameva parIkSetetyAhameDhI AlaMbaNaM khaMbha, diTThI jANaM suuttamaM / sUrI jaM hoi gacchassa, tamhA taM tu parikkhae // 6 // vyAkhyA-yadyasmAtkAraNAtsUriH-sadAcAryogacchasya-gaNasya 'meditti methiH-khale gobandhasthUNA tatsamAno bhvti|
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathA'nayA baddhAni pazuvRndAni maryAdayA pravarttante tathA''cAryameyIbaddho gaccho'pi maryAdayA pravartata ityarthaH, tathA''lambanaMhastAdyAdhArastatsamAnaH yathA hastAdyAdhAro garnAdau patajjantuM dhArayati tathA''cAryo'pi bhavagarne patantaM gacchaM dhArayatItyarthaH, tathA 'khaMbha' ti stambhaH-sthUNA atra napuMsakatvaM prAkRtatvAdeva tatsamAnaH yathA stambhaH prAsAdAdhAraH syAt tathA''cAryo'pi gacchapAsAdAdhAraH, tathA 'dihitti dRSTi:-netraM tatsamAnaH yathA jantonatraM zubhAzubhavastupadarzakaM bhavati tathA''cAryo'pi gacchasya bhAvizubhAzubhapradarzaka: syAt, tathA 'jANaM suuttama ti yAnaM-yAnapAtraM mUttama-atipradhAnamacchidramityarthaH, tatsamAno yathA'cchidraM yAnapAtraM samudratIraM nayati jantUn , tathA''cAryoM'pi gacchaM bhavatIraM nayati tasmAtprathama, 'taM tu' tti torevakArArthatvAt tamevAcAryameva parIkSeta gacchaparIkSAmicchussudhIriti anuSTap chndH|| 8 // evaM cAtra granthe trayo'dhikArAH sUcitAH tadyathAAcAryasvarUpAdhikAraH 1 sAdhusvarUpAdhikAraH 2 sAdhvIsvarUpAdhikArazca tatra prathamamAcAryasvarUpAdhikAraM nirupayitukAmaH kaizcinhaizchadmastha unmArgapasthitamAcArya parIkSeteti praznayannAhabhayavaM kehi liMgehi, sari ummaggapaTTiyaM / viyANijjA chaumatthe, maNI taM me nisAmaya // 9 // vyAkhyA-he bhagavan !-paramaizvaryAdisamanvita kailiGga:-cinhairunmArgaprasthitaM-asanmArgasthitaM mUri-AcArya, chAdyate ke. balajJAnaM kevaladarzanaM cAtmano'neneti chadma tatra tiSThatIti chadmastho, vijAnIyAt-parIkSeteti paraprazne gururAha-he mune ! yaizcinhairAcAryamunmArgaprasthitaM chadmasthaH parIkSeta, tat me-mama kathayata iti zeSaH / nisAmaya' tti tvaM nizAmayA-''karNayeti, anuSTup chndH||9|| atha vRttadvayena pUrvoktaziSyapraznottaramevAha--
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra sacchaMdayAriM dussaliM, AraMbhe supavattayaM / pIDhayAi paDibaddhaM, AukkAyavihiMsagaM // 10 // mUluttaraguNabbharTsa, sAmAyArIvirAhayaM / adinnAloyaNaM niccaM, niccaM vigahaparAyaNaM // 11 // ___anayokhyiA -svacchandena-svAbhiprAyeNa na tu jinAjhayA caratIti svacchandacArI taM, tathA duSTaM zIlaMAcAro yasya sa duHzIlarataM, tathA''rambhAH-pRthivyAdravaNAni upalakSaNakhAt saMrambhasamArambhAvapi, tatra saMrambhaH-saGkalpaH, samArambhastu-paritApakaraH, uktazca-" saMkappo saMraMbho, paritAvakaro bhave samAraMbho / AraMbho uddavao, muddhanayANaM tu salvesi // 1 // " tatra svAnyayoH pravartakastaM, tathA pIThaka-phalakamAdizabdAtpaTTikAdayastatra pratibaddhaH kAraNa vinApi RtubaddhakAle tatparibhojItyarthastaM, Rtubaddha kAle ca pIThakAdigrahaNe mahAn doSaH, uktaM ca-"je bhikkhU uDubaddhiyaM sejjAsaMthArayaM para pajjosavaNAo uvAiNei uvAiNita vA sAijai"tti / iti zrInizIthasUtra dvitIyodezake / athaitacaNiH-"uDubaddhagahita sejjAsaMthAraya pajjosavaNarAtIo paraM uvAtiNAvei tassa mAsalahu pacchittaM / sejjAsaMthAravizeSajJApanArthamAha-'savaMgiyA u sejjA, dohatyaddhaM ca hoi saMthAro / ahasaMthaDA va sejjA, tappuriso vA samAso u||1||' sabaMgiyA sejjA aDrAiyaityo saMthAro, ahavA ahAsaMyaDA sejjA acaletyarthaH, calo saMthArato, ahavA tappuriso samAso kajati / zayyeva saMstArakaH zayyAsaMstArakaH saMstAro duvidho ||1||'prisaaddimprisaaddii, duviho saMthArao u nAyavo / parisADI vi ya duviho, ajhusirajhusiro u nAyavo // 2 // ' jattha paribhujjamANe kiM vi parisaDati so parisAdI, itaro aparisADI, so
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ h duviho asi siro ya // 2 // 'sAlitaNAdI siro, kusatiNayAdI anusirato hoti / egaMgio agaM - gio ya duvidho aparisADI || 3 ||' sAlitaNAdI jhusiro kusavappagataNAdI asiro, jo aparisADI so duviho egaMgio agaMgio a || 3 || 'egaMgio u duviho, saMghAtimaeyaro ya nAyavo / domAdI niyamAo, hoti aNegaMgiA ettha // 4 // wifi duvi saMghAtimo ya asaMghAtimo ya dugAipaTTopacAreNa saMghAtitA kapATavat esa saMghAtimo evaM caiva pRthuphalakaM asaMghAtimo, dugAdiphalahA asaMghAtitA vaMzakaMbiyAo vA aNegaM gio // 4 // ete sAmaNNaya raM, saMthAruDubaddhi geNhae jo u / so ANAaNavatthaM, micchattavirAhaNaM pAve // 5 // etesiM saMthAra gANamannataraM jo uDubaddhe geNhati so atikkame vaTTati, aNavatthaM kareti, micchataM jaNeti, AyasaMjamavirAhaNaM pAvati // 5 // ime dosA 'sajjAe palimaMtho, gavesaNANayaNamappiNaMte ya / jhAmiyahiyA vakhevo, saMghaTTaNamAdi palimaMtho // 6 // ' uDubaddhe kAle nikAraNe saMthAragaM gavesamANassa ANeMtassa puNo paJca ppiNaMtassa sajjAe palimaMtho bhavati, aha kahavi jhAmio hio vA, to saMthAragasAmI aNuNNarvetassa suttattheSu vakkhevo, saMsatte tasa saMghaTTaNAdiniSphaNNaM saMjame palimaMtho ya, aha sAmI bhaNejjA jao jANaha tao me aNNaM deha, tAhe aNNaM maggaMtANaM so ceva palimaMtho // 6 // pAyacchittaM dAukAmo bhedamAha-'sireya' gAhA kaMThA 7 etesu imaM pacchilaM 'parisADime' gAhA / parisADiya anusire mAsalahuM / jhusire paDisADie 1 egaMgie saMyAtime 2 asaMghAtime 3 aNegaMgie ya 4 etesu causu vi caulahuyaM / jhAmi hite vA aNNaM dadyAvijjati vahataM sAhUNa dADaM avahaMtayaM pavAhejja obhAsio vA sAhuaTThAe ahAkammaM kareti / AdisahAo kIyakAdi vakkhevo 8 'suttAdi' gAhA gatArthA, ravakena dadhimanthanavat 9 / codaka Aha- ' evaM suttani
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttiH macchA cAra // 8 // baMdho, niratthao codago u codeti / jaha hoti so saatyo, taM suNa vocchaM samAseNaM // 10 // ' saMthAragahaNaM uDubaddha attheNa nisiddhaM evaM suttaM niratthaya, jatto sutte pajosavaNarAtiatikkamaNaM paDisiddhaM, taM gahite saMbhavati evaM codakenokte AcArya Aha-jahA suttattho sArthako bhavati tathA 'haM samAsato vocche ||10||'suttnivaau taNesuM, desagilANe ya uttamaDhe y| cikkhallapANaharite, phalagANi ya kAraNajAte // 11 // ' dAragAhA // desaM paDucca taNA gheppeja 11 'asivAdikAraNagatA, uvahIkucchaNa ajIraNabhae vA / ajhusiramasaMdhibIe, ekamuhe bhaMgasolasagaM // 12 // ' jo visato varisAratte pANieNa plAvito so uDubaddhe ummijjati, jahA-siMdhuvisae UsarabhUmI vA jahAraNakaMThaM taM asivAdikAraNehiM gatA mA uvahI kucchissati tti ajIraNabhayA vA taNA gheppejjetyAdi, tathA akAyA-sacittajalaM tasya vihiMsako-virAdhakastaM, tathA mUlaguNAH-prANAtipAtaviramaNAdayaH, uttaraguNAH-piNDavizuddhayAdayastebhyo bhraSTastam,tathA sAmAcArI-sAdhvahorAtrakriyArupA sadgacchamaryAdAtasyA virAdhakastaM, tathA nityaM adattA-gurupurato'prakaTitA AlocanA-AlocanAhai pApaM yena so'dattAlocanasta, abAlocanAsvarUpaM yathA-jo AloyaNAriho so imo duviho / 'Agama 1 suavavahArI 2, Agamao chaviho a vvhaaro| kevala 1 maNo 2 hi 3 cohasa 4-dasa 5 nava 6 pucI ya NAyavA // 1 // ' AgamavavahArI 1 suyavavahArI ya 2, tattha jo so AgamavavahArI so chaviho imo-kevalaNANI 1 maNapajjavaNANI 2 ohiNANI 3 coisapuvvI 4 abhiNNadasapubI 5 NavaputI ya 6 ee AgamavavahArI paccakkhaNANiNo jeNa jahA aiyAro ko taM tahA atiyAraM jaannti| taM ca AgamavavahArissa Aloejja mANo jadi Aloyago paDikuMcati // 'pamhaDhe paDisAraNA, apaDivajaMtaga Na khalu sAre / jati paDivajati sAre, duvihaiyAraMpi Chang Ban Huan Huan Huan Huan Huan Zhuang Gan
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcakkho ||2||''pmhuddhe' tti vissarie taM paccakkhaNANI NAuM paDivajissai tti tAhe bhaNati amuga te vissariyaM te Aloehi, aha jANai na paDivajjati to Na paDisArei, duviho aiyAro-mUlaguNAiyAro uttaraguNAiAro ya, evaM paccakkhaNANI samma AuTTassa deMti pacchitaM, aNAuTTassa Na deMti, ete paJcakkhavabahArI vuttA ||2||sesaa je te ime suyvvhaarii| 'kappapakappA u sue, AloyAti te utikkhutto| sarisatthe apaliuMcI visrispliuNciaNjaanne||3||' 'kappo'tti dasAkappavavahArA, 'pakappo' tti NisIhaM, tuzabdAnmahAkappasuyaM mahANisIhaNisIhaNijjuttI peDhiyadharA ya evamAdi savve suyavavahAriNo te ya muyavavahArI2 egavArAloie paliuMcie apaliuMcie vA visesaM Na jANaMti teNa kAraNeNa 'tikkhutto' ti NiyamA tiNNivAre AloyAveti / ekavArA bhaNati Na suTTa mae avadhAriyaM, bitiyavArAe niddAvasaMgao, tatiyavArAe bhaNati aNuvautteNa kiMci NAvadhAriya, puNo Aloehi / jati tihiM vArAhiM sarisaM ceva AlotiyaM to NAyavvaM apaliuMcI, aha visarisaM bullavaMto ya Aloeti, to paliuMciyaM jANiyacvaM / tattha jo paliuMcI so imeNa AsadiTTateNa coeyavo, davAicaubihapaDisevaNAe paliuMcI AgamasuavavahArihiM bhANiyaho, suNehi ajjo ! udAharaNaM jahA-ekassa raNNo Aso savalakkhaNajutto dhAvaNapavaNasamattho tassa Asassa guNeNa ya ajeyo so rAyA, sAmaMtarAiNo ya save ajjAveti / tAhe sAmaMtarAyANo appappaNo sabhAmu bhaNaMti-asthi koi eyAriso puriso jo taM harittA ANeti, saddehi bhaNiya so purisapaMjarattho ciTThati gacchati vA, NaNNo sakkati hariu, egassa raNNo egeNa puriseNa bhaNiyaM, jai so mAriyaho to mAremi tti, tAhe raNNA bhaNiyaMmA amhaM tassa vA bhavatu vAvAdehi ti, tatya gato so teNa ya chaNNapadesahieNa DikarubadhaNuhakaMDassa aMte khuddakaMTakaM lAettA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 9 // | viddho Aso, taM isiyAkaMDagaM AhaNittA paDiyaM khuddakI kaMTako vi aassriirmnnupvittttho| so pabhUyajavajogAsaNaM carato vi teNa avvattasalleNa vAhijjamANo parihAiumADhatto / tAhe vejjassa akkhAo, vejjeNa dihro bhaNiyaM ca, Natyi se kotidhAuvisaMvAdarogo, asthi se koi avvattasallo, tAhe vejjeNa jamagasamagaM purisehiM kaddameNa AliMpAvio, so amallapaeso atiuNhattaNo paDhamaM sukko, te phoDitA avaNIo khuddakikaMTakasallo, so a pannatto sajjo jaao| bitio evaM aNuddhiyasallo mao / idANiM upasaMhAro jahA so Aso azuddhiyasallo valaNaM na geNhai asamatyo ya juddhe mao ya / evaM tumaMpi sasallo kareMto kiriyakalAvaM saMjamavuddhiM Na karesi, Na ya kammaNo jayaM karesi, ajae ya kammaNo aNegANi jammaNamaraNANi pAvihisi No ya mokkhatthaM sAhehisi, tamhA savvaM samma Aloehi tti / " iti nizIthacUrNiviMzoddezake, tathA " AloaNA sapakkhe, caukannA iha chakanaparapakkhe / saMviggabhAvieNaM, dAyatva vihIi je bhaNiaM // 1 // " tathA "salluddharaNanimittaM, khittammi asatta joannsyaaii| kAleNa bAra varisA, gIatthagavesaNaM kujjA // 1 // " tathA "AyariyAi sagacche, saMbhoiyaiyaragIapAsatthe / sAkhvIpacchAkaDadevayapaDimAarihasiddhe // 1 // " svagacche AcAryAdau AcAryasamIpe AdizabdAdupAdhyAyAdInAM vA pArthe AlocanA''deyA, iyamatra bhAvanA-prAyazcittasthAnamApannena sAdhunA zrAddhena vA niyamataH prathamaM svakIyAnAmAcAryANAM samIpe Alocayitavyama, teSAmabhAve upAdhyAyasya, tasyApyabhAve pravartinaH, tasyApyabhAve sthavirasya, tasyApyabhAva gaNAvacchedino vA samIpe AlocanA''deyA / atha svagacche paJcAnAmadhyabhAvastarhi kiM kAryamityAha'saMbhoiya' ti svagacche AcAryAdInAmabhAve'nyasmin sAmbhogike ekasAmAcAryAdivati gantavyam, tatrApyAcA dikrameNA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ locayitavyam / sAmbhogikagacche'pi paJcAnAmAcAryAdInAmabhAve 'iyara'tti itaro'sAmbhogikaH saMvigna iti tasmin gantavyam, tatrApyAcAryAdikrameNaivAlocayitavyam / saMvignAnyasAmbhogikAnAM cAbhAve 'gIya 'tti padaikadeze padasamudAyopacArAda gItArthaH, etacca vizeSaNaM pArzvasthasArUpikapazcAtkRtarUpANAM trayANAmapi yojyama, tatazcAyamarthaH-pArzvasthasya gItArthasya samIpe Alocayitavyam / tasminnapi gItArtha pArzvasthe'sati gItArthasya sArUpikasya pArca saMyataveSasya gRhasthasya liGgamAtradhAriNa ityarthaH / tasminnapi gotArthasArUpike'sati pazcAtkRtasya gItArthasya pArthe Alocayitavyama, pazcAtkRtacaraNasya-parityaktacAritraveSasya gRhasthasya pArzva iti yAvat / pArzvasthAdInAM ca madhye yasya purata AlocanA dAtumiSyate tamabhyutthApya tasya purata Alocayitavyam, abhyutthApanaM nAma vandanakamatIcchanAdikaM pratyabhyupagamakArApaNA abhyutthite vandanApatIcchanAdikaM pratikRtAbhyupagame pratikrAnto bhavet nAnyathA, vinayamUlatvAddharmasya / yaduktaM-'viNao sAsaNe mUlaM' ityAdi / atha te pArthasthAdaya AtmAnaM hInaguNaM pazyanto nAbhyuttiSThanti tadA pArzvasthAdInAM niSadyAmAracayya praNAmamAtraM kRtvA''locanIyam / pazcAtkRtasya punaritvarasAmAyikAropaNaM liGgapadAnaM ca kRtvA yathAvidhi tadantike AlocanIyam / yadi pArthasthAdikoDa bhyuttiSThati tadA tenAnyatra gantavyama, yena pravacanalAghavaM na bhavati / tatra ca gatvA tamApannaprAyazcittaM zuddhatapo vAhayati mAsAdikamutkarSataH SaNmAsaparyavasAnam / atha sa nAbhyuttiSThati zuddhaM ca tapastena prAyazcittatayA datta, tatastaM tatraiva tapo bAhayatIti / pArzvasthAdInAmapyabhAve yatra koraNTakAdau guNazilAdau vA bhagavAn munisuvratasvAmyAdiH zrIvarddhamAnasvAmyAdi samayasatastatra tIrthakarairgaNadharaizca bahUnAM bahUni prAyazcittAni dattAni tAni ca doyamAnAni tatrasthayA devatayA dRSTAni tatastatra
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra gatvA tatra ca samyaktvabhAvitadevatArAdhanArthamaSTamaM kRtvA tatra ca samyagAkampitAyA devatAyAH purato yathocitapratipattipurassaramAlocayati, sA ca prayacchati yathAhai prAyazcittam / atha sA devatA kadAcit cyutA bhavet pazcAdanyA samutpannA tayA ca na dRSTastIrthakarastataH sASTamenAkampitA brUte-mahAvidehe tIrthakaramApRcchaya samAgacchAmi, tataH sA tenAnujJAtA mahAvidehe gatvA tIrthakaraM pRcchati, pRSTvA ca samAgatya sAdhvAdibhyaH prAyazcittaM kathayati / tAsAmapi devatAnAmabhAve arhatyatimAnAM purataH svayaM prAyazcittadAnaparijJAnakuzala Alocayati, tatazca svayameva pratipadyate prAyazcittam / tAsAmapyabhAve prAcInAdidigabhimukho'rhataH siddhAnabhisamIkSya jAnan prAyazrittadAna vidhividvAnAlocayati, Alocya ca svayameva prAyazcittaM pratipadyate / sa ca tathA pratipadyamAnaH zuddha eva sUtrokta vidhinA pravRtteriti zrAddhajItakalpe / tathA'yamarthaH savistaraH zrIvyavahAra prathamodezakamAntamUtravRttAvapyasti / tathA nityaM-sadA kathA caturdAzubhA, tadviruddhA vikathA saptadhA, tasyAM parAyaNastaparastaM, kathAvikathAsvarUpaM sthAnAGgAyuktaM yathA-'caubihA kahA, paM0 ta0 akvevaNI? vikkhevaNI 2 saMveyaNI3 niveyaNI 4 / ' vyAkhyA-AkSipyate mohAttattvaM pratyAkRSyate zrotA yayetyAkSepaNI 2, vikSipyate kumArgavimukho vidhIyate zrotA yayA sA vikSepaNI 2, saMvedyate-mokSasukhAbhilASI vidhIyate yayA sA saMvedanI 3, nirvadyate-saMsAranirvinno vidhIyate zrotA yayA sA nivedanI 4 / arthatAsAM bhedA yathA-" AyAre 1 vavahAre 2, pannattI ceva 3 diThivAe ya 4 / esA caubihA khalu, kahAu akkhevaNo nAma // 1 // " AcAro-locA'snAnAdiH 1, vyavahAraH-kathaJcidApannadoSavyapohAya prAyazcittalakSaNaH 2, prajJaptizcaiva-saMzayApannasya madhuravacanaiH prajJApanaM 3, dRSTivAdazca-zrotrapekSayA sUkSmajIvAdibhAvakathanaM 4, anye vAhurAcArAdayo // // 10 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthA eva parigRhyante AcArAdyabhidhAnAt , eSA caturvidhA, khaluzabdAt zrotrapekSayA aacaaraadibhedaanaashrityaanekpkaaraa||1|| asyA rasamAha-" vijjAcaraNaM ca tavo, purisakAro ya samiiguttIo / uvaissai khalu jahiyaM; kahAi akkhevaNIi raso | // 1 // " vidyA-jJAnaM bhAvatamobhedakaM, caraNaM-sarvaviratirUpaM, tapo-'nazanAdi, puruSakArazca-karmazatrUn prati svavIryotkarSalakSaNaH, samitiguptayaH, etadupadizyate khalu yatra kvacidasAvupadezaH kathAyAM AkSepaNyA rsH||1|| vikSepaNImAha-sA caturdA-'puci sasamayaM kahittA parasamayaM kahei, sasamayaguNe dIvei, parasamayadose uvadaMsei esA paDhamA ? / puci parasamaya kahittA tasseva dose uvadaMsittA puNo sasamayaM kahei guNe uvadaMsei esA biiyA 2 / micchAvAyaM kahittA sammAvAyaM kahei, parasamayaM kahittA tesu ceva parasamaesu je bhAvA jiNappaNIehiM bhAvehi saha viruddhA asatA va viappiA te purvi kahittA dosA ya tesiM bhaNiUNa puNo jiNappaNIyabhAvasArisA ghuNavakharamiva kahavi soraNA bhaNiyA te kahei, ahavA micchAvAo natthittaM sammAvAo atthitaM, tattha pucviM nAhiyavAINa diTThIo kahittA pacchA asthittapakkhavAINaM diTThIo kahei esA taiyA / sammAvAyaM kahitA micchAvAyaM kahei, sovi evaM ceva navaraM puzviM sobhaNe kahei, pacchA iyare ti cautthA / saMveaNI kahA caubihA paM0 saM0 AyasarIrasaMveyaNI 1, parasarIrasaM0 2, ihaloyasaM03, paraloyasaM0 4 / tattha AyasarIrasaMveyaNI jahA jameyaM amhaccayaM sarIraM, eaM mukkasoNiyamaMsavasAmedamajaTiphArucammakesaromanahadaMtaaMtAdisaMghAyaniSphaNNattaNeNa muttapurIsabhAyaNattaNeNa ya asui ti kahemANo soyArassa saMdegamuppAei esA attasarIrasaMveyaNI 1 / evaM parasarIrasaMveyaNIi parasarIraM erisaM ceva amui, ahavA parasamayassa sarIraM vapNemANo soyArarasa saMvegamuppAei 2 / iyANi iha loyasaMveyaNI
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 11 // jahA sabameva mANusattaNaM asAramadhurva kadalIyaMbhasamANaM erisaM kaha kahemANo dhammakahI soyArassa saMvega uppAei 3 / iyANi paraloyasaMveyaNI jahA devAvi IsAvisAyamayakohalohamAyAiehiMdukkhehiM abhibhUyA kimaMgapuNa tiriyanArayA, eyArisaM kaha kahemANo dhammakahI soyArassa saMvegamuppAei 4 / niveyaNI kahA caubihA paM0 ta0 iha loge ducciNNA kammA iha loe ceva duhavivAgasaMjuttA bhavaMti, jahA-corANaM pAradAriyANaM evamAI esA paDhamA niveyaNI 1 / iha loe ducciNNA kammA paraloe duhavivAgasaMjuttA bhavaMti jahA-neraiyANaM anami bhave kammaM kayaM nirayabhave phalaM dei biiyA nivveyaNI 2 / paraloe ducciNNA kammA iha loe duhavivAgasaMjuttA bhavaMti, jahA-bAlapabhiimeva aMtakulesu uppannA khayakoTThAiehiM rogehiM dArideNa ya abhibhUyA dIsaMti taiyA niveyaNI 3 / paraloe ducciSNA kammA paraloe ceva duhasaMvivAgasaMjuttA bhavaMti, jahA-puci duccinnehi kammehiM jovA saMDAsatuMDehiM pakkhIhiM u vijaMti, tao te narayapAuggANi kammANi asaMpuNNANi tIe jAIe pUriti pUreUNa narayabhave jati cautthA nivveyaNI 4 / evaM iha logo vA paralogo vA pannavayaM paDucca bhavai, tattha pannavayassa maNussabhavo iha logo avasesAo tinnivi gaIo paralogo 4 / tathA " eyA ceva kahAo,pannavagaparUvagaM samAsajja / akahA 1, kahA ca 2, vikahA 3, havija purisaMtaraM pappa // 1 // " akathA 1, kayA 2, vikathAnAM 3 svarUpaM yathA" micchattaM veyaMto, annANI jaM kaha parikahei / liMgattho va gihI vA, sA akahA desiyA samae // 2 // " mithyAtvamohanIya karma vedayan vipAkena yAM kAzcidajJAnI kayAM kathayati, ajJAnitvaM cAsya mithyAdRSTitvAdeva, kiMviziSTo'sAvityAha liGgasyo vA dravyapravajitogAramaIkAdigRhI vA kacit, sA evamakayA dezitA samaye, viziSTakayAphalA // 11 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvAt // 2 // " tavasaMjamaguNadhArI, jaM caraNarayA kahati sambhAvaM / sabajagajjIvahiyaM, sA u kahA desiyA sme||3||" tapaHsaMyamaguNadhAriNo yaccaraNaratA natvanyatra nidAnAdinA kathayanti sadbhAva-paramArthaM sarvajagajjIvahitaM na tu vyavahArataH katipayasatvahitaM saiva kathA dezitA samaye nirjarAkhyaphalasAdhanAt ||3||"jo saMjao pamatto, rAgaddosavasago parikahei / sA u vikahA pavayaNe, pannattA dhIrapurisehiM // 4 // " yaH saMyataH pramattaH kaSAyAdinA pramAdena rAgadveSavazagataH san na tu madhyasthaH parikathayati kiJcit , sA tu vikathA pravacane prajJaptA dhIrapuruSaiH, tathAvidhapariNAmanibandhanatvAta kartRzrItroriti, zrotRpariNAmabhede tu taM prati kathAntarameva / evaM sarvatra bhAvanA kAryA iti / gAthAcatuSkaM zrIdazavakAlikaniyuktigatam / atha pUrvoktavikathAsvarUpamAha-'vikahA sattahA, paM0 ta0 ityikahA 1 bhattakahA 2 desakahA 3 rAyakahA 4 miukAluNiyA 5 desaNabheiNI 6 carittabheiNI 7 // ' vyAravyA-ityINaM kahA ityikahA, pasaMsAniMdAsarUvA jahA-'sA taNuyataNU subhagA, somamuhI paumapattanayaNillA / guruyaniyaMbA unnaya-paoharA laliyagayagamaNA // 1 // ' tahA 'karahagaI kAgasarA ya, dubbhagA laMbajaTharapiMgacchI / dussIlA dubbhAsA, ghiddhI ko niyai tIi muhaM // 1 // ' asyAM cAtmaparamohoddIraNoDAhasvAdhyAyasaMyamayogaparihANi brahmavatAguptimasaGgAdayo doSA bhaveyuH / bhattakahA jahA-'ghayakhaMDa juyaM khIrassa, bhoyaNaM amiyamahaha maNuyANaM / kayasAlidAliasaNaM, vaMjaNapakkannavayasAraM // 1 // ' asyAM cAhAragRddhilokApavAdarasanendriyAjayaSaDjIvanikAyavadhAnumodanAdayo doSA bhavanti 2 / desakahA jahA- ramyo mAlavakaH sudhAnyajanakaH kAJcayAstu kiM varNyate, durgA gUrjarabhUmirudbhaTabhaTA lATAH kirATopamAH / kAzmIre varamukhyatA sukhanidhau svargopamAH kuntalA, vA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ // / gacchA cAra // 22 // durjanasaGgavacchubhadhiyA dezI kayaivaMvidhA // 1 // ' etasyAM ca rAgadveSotpattisvapakSaparapakSAdhikaraNAdayo doSAH pAduHSyanti 3 / rAjakathA yathA-"rAjA'yaM ripuvAradAraNasahA kSemaGkarazcaurahA, yuddhaM bhImamabhUttayoH pratikRtaM sAdhvasya tenAthavA / duSTo'yaM mriyatA karotu suciraM rAjyaM mamApyAyuSA, bhRyo bandhanibandhanaM budhajanai rAjJAM kayA hIyatAm // 2 // " asyAM ca cauraherikAdizaMkAkautukanidAnAdayo doSAH syuH||4|| * miukAluNiya' ti zrotahRdayamAIvajananAnmRdvI sAcAsau putrAdilApapradhAnakhAtkAruNyavatI mRdukAruNikI yathA-'hAputta putta hAvaccha, vaccha mukkA si kahamaNAhA hai| evaM kaluNapalAvA, jalaMtajalaNe'ja sA paDiyA // 5 // ' darzanabhedinI jJAnAdyatizayataH kutIrthikaprasaMsArUpA yathA-'sUkSmayuktizatopetaM, sUkSmabuddhikaraM param / sUkSmArthadarzibhiSTa, zrotavyaM bauddhazAsanam // 6 // ' cArittabheiNI jIse kahAi paDivannavayassa vA uvaDhiyassa vA dikkhAe cArittaM paibheo bhavai jahA-" kevalimaNohicodasa-dasa navaputbIhi~ saMparya rahie / suddhamasuddhaM caraNaM, ko jANai tassa bhAvaM vA // 1 // " annaM ca 'jaha maMcAo paDiyassa, dehapIDA suthoviyA hoi / girisiharAo mahatI, tahaNaMtabhavo tao bhaTThA // 1 // ' tahA 'kAle pamAyaba hule, desaNanANehiM vaTTae titthaM / vucchinnaM ca carittaM, to gihidhammo varaM kAuM // 1 // " evaM ca ' ithikahamAiAo, bahurUvAo kuNaMti vikahAo / rAgaddosehi muhA-'ikammabaMdha kuNai mUDho // 1 // ' ahavA viviharUvA paraparivAiyANa kahA vikaheti he indrabhRte ! evaMvidhaM mUrimunmArgagAminaM jAnIhIti zeSaH / ime anuSTuviSamAkSareti gAthAchandasI // 10 // 11 // pUrvagAthAyAmadattAlocanatvamadhamAcAryasya cinhamuktamato guNavatA''pyAcAryeNa parasAkSikI vizodhiH kartavyetyAha // 12 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyatadubhayavita pAvanna 17vADI 10 gari chattIsaguNasamaNNA-gaeNa teNaviavassa kAyavvA / parasakkhiyA visohI, suTTavi vvhaarkuslenn||12|| | vyAkhyA-patriMzat ye guNAH mUriguNA AryadezotpannatvAdayaH "desa 1, kula 2, jAti 3, rUbI 4, saMghayaNI 5, dhiijuo 6, aNAsaMsI 7 / avikatyaNo 8, amAI 9, thiraparivADI 10 gahiavako 11 // 1 // jiapariso 12 jianiho 13, majjhattho 14 desa 15 kAla 16 bhAvannU 17 / Asannaladdhapaibho 18, nANAvihadesabhAsannU 19 // 2 // paMcavihe AyAre 24 jutto, suttatthatadubhayavihinnU / AharaNa 26 heu 27 uvaNaya 28-nayaniuNo gAhaNAkusalo 30 // 3 // sasamayaparasamayaviU 31, gaMbhIro 32 dittima 33 sivo 34 somo 35 / guNasayakalio 36 juggo, pavayaNasAraM parikaheuM // 4 // " iti gAthA catuSTayoktastatra AryadezotpannaH sukhAvabodhavAkyaH syAt 1, paitRkaM kulaM sukulodbhavo yathorikSasamArodvahane na zrAmyati 2, mAtRkI jAtistatsampanno vinayAnvitaH syAt 3, rUpavAn AdeyavAkyaH syAdAkRtau guNA vasantIti 4, saMhananayukto vyAkhyAnAdiSu na zrAmyati 5, dhRtiH-cittAvaSTambhastadyuto gahaneSvartheSu na zramaM yAti 6, anAzaMsI na zrotRbhyo vastrAdyAkAGkSati 7, avikatthano na bahubhASI syAt 8, amAyI-tyaktazAThyaH 9, sthiraparipATiH tasya hi mUjamarthazca na galati 10, gRhItavAkyaH sarvatrAskhalitAjJaH syAt 11, jitaparSat rAjAdisadasi na kSobhamupayAti 12, jitanidro'lpanidraH 13, madhyasthA-sarvaziSyeSu samacitto 14, dezakAlabhAvajJaH sukhena viharati 15, 16, 17, AsannalabdhapratibhaH paratIrthikAdInAmuttaradAnasamarthaH 18, nAnAvidhadezabhASAjJo nAnAdezajavineyAn sukhena zAstrANi grAhayati 19, paJcavidhAcArayutaH zraddheyavacanaH syAt 24, sUtrArthobhayajJaH samyagutsargApavAdaprarUpakaH tasyA 25, AharaNaM-dRSTAntaH 26, heturdiyA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArako jJApakaca, tatra kArako yathA-ghaTasya karttA kumbhakAraH, jJApako yathA-tamasi ghaTAdInAmabhivyaakaH pradIpaH 27, upanaya-upasaMhAro dRSTAntadRSTasyArthasya prakRte yojanamiti bhAvaH, kvacit kAraNaM-nimittaM 28, nayA naigamAdayasteSu nipuNaH 29, sa hi zrotAramapekSya tat pratipattyanurodhataH kvacit dRSTAntopanyAsaM 26, kvaciddhetUpanyAsaM vidadhAti 27, kvacit adhikatamarthamupasaMharati 28, nayaprastAve nayAnavatArayati 29 grAhaNAkuzalaH-pratipAdanazaktiyuktaH 30, svasamaya parasamayaM ca vetti pareNAkSipta ubhayaM nirvAhayati 31, gambhIro-'tucchasvabhAvaH 32, dIptimAn paravAdinAmakSobhyaH 33, zivo-mArirogAdyupadravavighAtakRt 34, saumyaH-zAntadRSTitayA prItyutpAdakaH 35, guNazatakalitaH-audAryasthairyAdhanekaguNopetaH 36 taiH samanvAgatena-saMyuktena tenApi-mUriNA'pi anya AstAmavazyaM-nizcayena karttavyA, anusvAralopaH prAkRtatvAt parasAkSikIkA vizeSeNa zodhivizodhinijapApaprakaTanamityarthaH / kiM viziSTena sUriNA suSvatizayena vyavaharaNaM vyavahAraH paJcavidhaH, tatra kuzalo-nipuNastena / vyavahArasvarUpaM yathA "Agama 1, suya 2, ANA 3, dhAraNA ya 4, jIyaM ca hoi vavahAro / kevalimaNohicoddasa-dasanavapubbI a paDhamattho 1 // 1 // AyArapakappAI, sesaM savvaM suyaM viNiddiha 2 / desaMtaraTThiyANaM, gUDhapayAloyaNA | ANA 3 // 2 // gIyatthAo pucviM, avadhArai dhAraNA tahiM dite 4 / pAyacchittaM jIya, jIyaM vA jaM jahiM gacche 5 // 3 // " apizabdAdanekabhavyAnAM vidhinA dattA''locanenApi iti gAthAcchandaH // 12 // kena dRSTAntenA''locanAM gRhAtItyAhajaha sukusalo vi vijjo, aNNassa kahei attaNo vaahiN| vijjuvaesaMsuccA, pacchA sokmmmaayri||13|| vyAkhyA-yathA suSTu kuzalo'pi-bhiSakzAstre niSuNo'pi apizabdAdvayaHprApto'pi vaidyaH-cikitsAkartA AtmanaH-sva RAHANWARYANA
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ sya vyAdhi-rogotpattimanyasya vaidyasya kathayati-yathAsthitaM nirUpayati vaidyopadeza-vaidyanirUpitaM zrutvA-''karNya pazcAt sa vaidyasta vaidyoktaM karmapratIkArarUpamAcarati-karotItyarthaH / evamAlocakaH mUrirapi anyapArthe pApaM prakAzayati / tadarpitaM ca tapo yathAvidhi pratipadyate iti / gaathaachndH|| 13 // punaH sadgurusvarUpaM darzayatidesaM khittaM tu jANittA, vatthaM pattaM uvarasayaM / saMgahe sAhuvaggaM ca, suttatthaM ca nihAlaI // 14 // vyAkhyA-AcAryoM dezaM mAlavakAdikaM, kSetra rUkSArUkSabhAvitAbhAvitAdirUpaM, tu zabdAd glAnAdiyogya dravyaM, durbhikSAdikAlaM, dAtRpariNAmAdirUpaM bhAvaM ca jJAtvA vastraM-cIvaraM, pAtraM-patadgrahAdi, upAzrayaM-muniyogyAlaya, saGgaNhIta, ko'rtha AcAryaH kSetrAdikAraNaM jJAtvA vastrAdikaM melayitvA prAyo gRhasthAnAmadarzayan svapArzve eva saMrakSet, na tu yathAkathaJcidityarthaH / yaduktaM sthAnAGgasaptamasthAne " AyariyauvajjhAyANa gaNasi sattasaMgahaThANA paM0 ta0 AyariyauvajjhAe gaNasi ANaM vA dhAraNaM vA samma pauMjittA bhavati 1, AyariyauvajjhAe gaNaMsi ahArAiNiAe kitikamma deNaiaM samma pauMjittA bhavai 2, Ayariya uvajjhAe gaNasi je suapajjavajAe dhAreti te kAle kAle samma aNuppavAettA bhavai 3, AyariyauvajjhAe gaNasi gilANasehe veAvaccaM an dvittA bhavati 4, Ayariya uvajjhAe gaNaMsi ApucchittacArI AvihavaiNo aNApucchittacArI 5, AyariyauvajjhAe gaNasi aNuppannAI uvagaraNAI samma uppAettA bhavai 6, AyariyauvajjhAe gaNaMsi punvuppaNNAI uvagaraNAI samma sArakkhittA saMgovittA bhavati / " asya kizcidvyAkhyA yathA-saGgraho jJAnAdInAM ziSyANAM vA tasya sthAnAni-hetavaH, AjJA-sAdho ! bhavatedaM vidheyamityevaMrUpAmAdiSTi, dhAraNAM-na vidheyamidamityevaMrUpAM samma-aucityena 1,
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra vatti // 14 // 'ahA'0 yathAjyeSThaM kRtikarma bainayikaM ca 2, 'je'tti yAni zrutaparyavajAtAni sUtrArthaprakArAn 'te'tti tAni 'kAle kAle yathAvasara 'aNuppavAettA' anubhavAcayitA pAThayatItyarthaH 3, abhyutthAtA-abhyupagaMtA bhavaMti 4, ApRcchaya carati kSetrAntarasaGkrama karoti 5, 'aNuppannAI' anutpannAnyalabdhAni 6, 'sArakkhittA' saMrakSayitopAyena caurAdibhyaH 'saMgovittA' saGgopayitA'lpasAgArikakaraNena malinatA rakSaNena ceti 7 / vastrasvarUpaM kizcid yathA-iha yadvastraM prathama labhyamAnaM bhavati, tasya prathamatastrayo bhAgAH kalpyante, bhUyo'pyekaiko bhAgavidhA vibhajyate, evaM navabhAgIkRte vastre / asura ye catvAraH koNakAste devasambandhino bhAgAH, yau dvAvaJcalamadhyabhAgau tau manuSyasambandhinau, | yau ca dvau bhAgau karNapaTTikAmadhyalakSaNau tAvasurasambandhinau, sarvamadhyagataH punareko bhAgo rA. manuSya | rAkSasa manuSya kSasasaktaH / yaduktaM-'cauro diviA bhAgA, duve bhAgA ya mANusA / AsurA ya duve bhAgA, majjhe vatthassa rakkhaso // 1 // eteSu ca navasu bhAgeSu aanakhAnakaI maiH kharaNTiteSu mUSakakaMsA deva asura deva rikAdibhirbhakSiteSu aminA dagdheSu tunniteSu rajakakuTTanena patitacchidreSu jIrNeSu kutsitavarNAntarasaMyukteSu vA phalamidamavaboddhavyam , " divesu uttamo lAbho, maNussesu a majjhimo / asuresu a gelanaM, majjhe maraNamAise // 1 // ' tato yau dvAvasurau bhAgau yazcaiko rAkSaso bhAgaH eteSu triSu bhAgeSu yadvastramaanAdibhirdUSitaM bhavati, tasmin vastre gRhyamANe gurukAzcatvAro bhavanti, AtmavirAdhanAsadbhAvAt , AjJA ca bhagavatAM virAdhitA bhavati, ato yadvastraM nirdoSa lakSaNopetaM ca syAt tatsAdhubhiH saMya naa||14||
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ manirvAhanimittaM grAhyam, na punaH kRtsnaM vastraM / tacca caturdhA, dravyakRtsnaM kSetrakRtsnaM kAla kRtsnaM bhAvakRtsnaM ca / tatra yat sadarza pramANAtiriktaM vA vastraM tadrvyakRtsnaM, yadvasvaM yatra kSetre durlabhaM bahumUlyaM vA tattatra kSetrakRtsnaM, yastriM yasmin kAle'pitaM durlabhai vA tattasmin kAle kAlakRtsnaM, yathA grISme kASAyavalaM, zizire prAvArAdi, varSAsu kuMkamAdikhacitaM, bhAvakRtsnaM dvidhA, varNato mUlyatazca, varNataH paJcavidhaM varNADhavaM yathA-kRSNaM mayUragrIvAsannibhaM, nIla zukapicchasannibhaM, raktaM indragopakasannibhaM, pItaM suvarNacchavisannibha, zuklaM zaddhendusannibhaM, tadevaMvidhaM varNakRtsnaM / dravyAdikRtsne varNakRtsne cotkRSTa caturlaghu, madhyame mAsalaghu, jaghanye paJcakaM / mUlyakRtsnaM punakhividhaM jaghanyaM madhyamamutkRSTaM ca / tatra yasyASTAdazarUpakA mUlyaM tajjaghanya, lakSarUpakamUlyamutkRSTa, zeSaM madhyamaM / rUpakapramANaM cedama-dvIpasatkarUpakadvikenottarApatharUpaka ekaH syAt , tavayena caikaH pATaliputrIyo rUpakA, athavA dakSiNApatharUpakadvayena kAMcipurIyarUpakaH ekaH syAt, tadvayena ca pATaliputrIya ekaH rUpako'trAvagantavyaH / 18 rUpakamUlye vaskhe laghumAsaH, 20 rUpake caturlaghu, 100 rUpake caturgurU, 250 rUpake SaDlaghu, 500 rUpake SaDguruH, sahasrarUpake chedaH, dazasahasrarUpake mUlaM, paJcAzatsahasrarUpakamUlye'navasthApyam , lakSarUpakamUlye pArAzcikam / kRtsnavastrabahumUlyapAtragrahaNe ca caurAdyanarthaH / ittha diTThano-ego rAyA AyariyANa uvasamai, so savvaM gacche kaMbalarayaNehiM pADilAbhira uvaDio, AyariehiM nisiddho na vaTTai tti, atinibaMdheNaM egaM gahiaM, bhaNNai pAueNaM haTTamaggeNaM gacchaha, tahA kayaM teNageNa diTThA, rAti AgaMtuM teNageNa bhaNiaM-jai na deha vatthaM rAyadinnaM to me siraccheaM karemi, AyariehiM bhaNi-vaDiaM daMseha, desi, ruTTho bhaNeti, sivviuM deha annahA me mAremi, taM ca sivvirDa diNNaM, evamaneke doSAH svayaM jeyAH / itizrI soma
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 15 // 404434434 prabhasUriviracitayatijita kalpanAmakaprakaraNazrIsAdhu ratnasUrikRtavRttau / atha gacchavAsI sAdhurvastraM kathaM mArgayati ? kena vA vidhinA ? ucyate yasya sAdhoH kalpAdikaM vastraM nAsti sa tatpravarttinaH kathayati yathA mamAmukaM vastraM nAsti, pravarttyapi AcAryasya kathayati amukasya sAdhoramukaM vastraM nAsti, gacche cAbhigrahikA bhavanti, asmAbhirvastrANi pAtrANi vA AnevyAni / anyadapi vA yena kenacitsAdhunA prayojanaM tadA AcAryasteSAM nivedayati-yathA AryA amukaM vastraM nAsti / atha na santyAbhigrahikAstadA sa eva sAdhurbhaNyate tvamAtmanA vastramutpAdaya / atha sa utpAdayitumazaktaH tato yo'nyaH zaktastamAcAryoM vyApArayati yathA - amukaM vastraM mArgayeti / ya Abhigrahiko yo vA vyApAritastau kena vidhinotpAdayataH ? ucyate sutrapauruSImarthapauruSaM ca kRtvA bhikSAmeva hiNDamAnAvutpAdayataH, yadi bhikSAM hiNDamAnau na labhete tadA'rthapauruSyAmapi mArgayataH, tathA'pyalAme sUtrapauruSyAmapi sUtraM varjayitvA mArgayataH, yadyevamapi na labhyate tadaikaikaM saGgATakaM AcAryoM vyApArayati, AryA ! yUyaM bhikSAmeva hiNDamAnA vastrANAM yogaM kuryAstadA te'pi mArgayanti, tathA'pyalabhyamAne bahUni vA vastrANi utpAdayitavyAni, vRndasAdhyAni ca kAryANIti kRtvA piNDakena sarve'pyuttiSThanti AcArya muktvA, yadyAcAryaH svayaM hiNDate tadA caturgurukA anye ca bahavo doSAH / ye cAcAryavyatiriktAste punaH sarve gItArthAH, athavA arddhA gItAryA arddhA agItArthAH, athavA ekogItArthaH zeSAH sarve'gItArthAH, athavA AcArya muktvA zeSAH sarve'pyagItArthAH, tadA yasteSAmagItArthAnAM madhye vAgmI labdhisampannazca tasyAcAryo vastreSaNAmutsargApavAdAbhyAM kathayati / ityAdi vastrotpAdanavidhiH savistaraH zrInizIthapaJcadazoddezakacUrNi - tosvaseyaH / tathA varSAkAle yatra kSetre cAturmAsakaM sthitAstatpUrttAvapi tatrA'nyatrApi ca saMvinakSetre sakrozayojanapramANe kAraNaM vRttiH / / 15 / /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA mAsadvayaM yAvannopakaraNagrahaNaM kuryuH, pArzvasthAdikSetre tu mAsayamadhye'pyupakaraNagrahaNe na doSaH, RtubaddhakAle ca yatra mAsakalpa sthitAstatrApyutkarSataH kAraNaM vinA mAsayaM parihatyopakaraNagrahaNaM kuryuH| etadapi vistarato nizIthadazamoddezaka cUrNito nirNayam / ' tathA je bhikkhU vatthassa egaM paDiANiaM dei, deMtaM vA sAijjai ' yo vastrasya eka thiggalaM dadAti dadataM vA svAdayati-anumodayati tasya doSAH / dvau kalpau sautriko ekaH auNiko grAhyaH / varSAkAlaM vinA aurNikaH ekako na vyApAryaH, madhye sautriko bahirauNika iti vidhiparibhogaH / auNike zarIre lagne SaTpadikAdijantusaMsaktyAdi| doSAH syuH / 'je bhikkhU vatthassa paraM tiNhaM paDiANiANaM dei deMtaM vA sAijjai / ' yaH kAraNe trayANAM viggalAnAM paratazcaturtha thiggalaM dadAti tasya prAyazrittaM / 'je bhikkhU avihIe vatthaM sivai, sivaMtaM vA sAijjai ' avidhisIvanaM yathA gRhasthAnAM pArthadvaya mIlanena sIvanaM tathA na sIvyet / 'je bhikkhU vatthassa egaM phAli agaThiaM karei, kareMtaM vA sAijjai' pATitavastrasyobhayoraJcalayormIlanena granthi dadAti adhika mA pATayatviti / 'je bhikkhU vatthassa paraM tihaM phAliagaThiyANaM karei, kareMta vA sAijjai ' vastre grandhistAvadutsargato na kAryaH, yadi ca vastrasyAlAbhe granthi karoti, tadA trayANAM granthInAmadhikaM granthiM na kuryAt / 'je bhikkhU vatthaM avihIe gaThei, gaMThetaM vA sAijjai' / sugamam / 'je bhikkhU vatthaM atajjAeNa gaMThei / ' yo'tajjAtIyena vastreNa granthi kuryAt, zvetavastraM raktAdinA na sIvyam-na yojyam, yo yojayati atajjAtIyena sIvyati ca tasya dossaaH| 'je bhikkhU airegaM vatyaM gavesai, gavasaMtaM vA sAijjai / je bhikkhU airegagahiaM vatthaM pareNa divaDDAo mAsAo dharei, dharataM vA sAijjai / ' yo'dhikaM vastraM gRhItvA sAmAsAtparato dhArayet, tasyAjJAdi
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 16 // doSAH mAsaguruprAyazcittaM ca / iti nizIthasUtraprathamoddezake / atha pAtram, tatra ekAditriparyantakArSApaNamUlye pAtre gRhyamANe laghumAsaH, caturAyaSTAdazaparyantakArSApaNamUlye gurumAsaH, agrato mUlyavRddhau prAyazcittavRddhirvastravatpAtre'pyavaseyA / tathA" tuMbayadAruamaTTia - pAyaM ukkosamajjhimajahannaM / upparivADI gahaNe, cAummAsA bhave lahugA // 1 // " pAtraM trividham-tumba kamayaM dArumayaM mRttikAmayaM / ekaikaM trividham-utkRSTaM madhyamaM jaghanyaM, utkRSTaM patadgrahaH, madhyamaM mAtrakaM, jaghanyaM TopparikAdi / ekaikaM punastridhA yathAkRtamalpaparikarma bahuparikarma ca / tatra yathAkRtaM yatpUrvameva kRtamukhaM kRtalepaM tAdRzaM kutrikApaNe labhyate, real vA pratibhAtinivRttaH zramaNopAsako vA tAdRzaM dadAti / arddhAGgalaM yAvadyacchedyaM syAt tadalpaparikarma / yadarddhAGgalAtparataH chedyaM bhavati tadbahuparikarma / eteSAM pAtrANAmutparipAThyA viparyAsena grahaNe catvAro mAsAH laghukA bhavanti, upalakSaNatvAllaghu mAsarAtriMdivapaJcake'pi / idamuktaM bhavati utkRSTasya yathAkRtasya pAtrasyotpAdanAya nirgatastasya yogaM triHparyaTana rUpaM akRtvA'lpaparikarma utkRSTameva gRhAti caturlaghu / bahuparikarma kA prathamata eva gRhAti caturlaghu / yadA yathAkRtaM yoge kRte'pi na labhyate, tadA'lparikarma gaveSaNIyam, tasyotpAdanAya nirgataH prathamata eva bahuparikarma gRhAti caturlaghu / iti trINi caturlaghukAni / evaM madhyamasyApi triSu sthAneSu trINi mAsikAni / jaghanyasya sthAnakatraye'pi trINi rAtriMdivapaJcakAni / yathA yathAkRtAdiviparyastagrahaNe prAyazcittaM tathotkRSTAdInAmapi parasparaM viparyastagrahaNe prAyazcittam / tadyathA - utkRSTasya pratigrahasyArthAya nirgato madhyamaM mAtrakaM gRNhAti mAsikaM, jaghanyaM TopparikAdi gRNhAti paJcakam / madhyamasya nirgataH utkRSTaM gRhAti caturlaghu, jaghanyaM gRhAti paJcakaM / jaghanyasya nirgataH utkRSTaM gRNhAti caturlaghu, madhyamaM gRhAti mAsikaM / ityAdi [1 *** vRttiH // 16 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ yatijItakalpanAmakaprakaraNavRttau // atha kiMcinizIyasUtroktaM-yathA 'je bhikkhU pAyassa egaM tuDiaM taDDei, taDetaM vA saaijji|''tuddiaN'ti thiggalaM / 'taDDei ' dadAti / 'je bhikkhU pAyarasa paraM tiNhaM tuDiANaM taDDei, tahu~ta vA saaijji|" yastrayANAM thiggalAnAM paratazcaturtha thiggalaM dadAti, tasyAjJAdayo dossaaH| ko'rthaH-pUrva tAvatparikarmaNA varjitaM pAtraM grAhyam, tadabhAve saparikarma, tatra kAraNe thiggalaM dAtavyam / asthiraM durbalaM (yat) pAtram, tatra bhaikSye gRhIte pAtraM bhajyate, prAtihArikaMvA pAtraM dhaniko'samaye'pyuddAlayati, athavA yatpAtraM sattAyAM bhavati tallaghu, yatra deze tumbakAdi pAtrANi labhyante tatra mArgAdibhayAt gamanaM duSkaram, evaM prakAraiH kAraNaiH pAtre thiggalamekaM dve trINi vA dadyAt, paraM caturthasya dAne aajnyaadidossaaH| pAtrasya thiggale bandhavidhimAha-'je bhikkhU pAyaM avihIe baMdhai, baMdhetaM vA sAijjai / je bhikkhU egeNaM baMdheNaM baMdhai, baMdhataM vA sAijjai / je bhikkhU pAyaM paraM tiNhaM baMdhANaM baMdhai, baMdhetaM vA sAijjai / ' eSAM samudAyArthaH-svastikabandhaH stenabandhazcAvidhibandhaH / mudrikAsaMsthAno bandho nausaMsthAno bandhazca vidhivandhaH / vidhinA bandhanIyam / utsargatastu bandharahitaM pAtraM grAhyama, tadabhAve eko bandhaH kAryaH, tasyApyabhAve dvau bandhau bhavataH tAdRk pAtraM grAhyam, tasyApyabhAve trivandha grAhyam, caturthoM bandho na kAryaH / 'je bhikkhU airegabaMdhaNaM pAyaM divaDDAo mAsAo pareNa dharai, dharataM vA sAijjai / ' asyArthaH-yo bandhatrayAtiriktabandhanaM pAtraM sArdhamAsAtparato dhArayati tasyAjJAdidoSAH / atiriktabandhanaM payotpalanAbhiyuktaM ca pAtramapalakSaNatvAnna dhAraNIyam / tasmin dhRte zeSopakaraNavinAzaH, jJAnAdivirAdhanA, zarIrasya pIDA, bhaikSyaM na labhyate, ityAdisaMyamAtmavirAdhanAsadbhAvAtsulakSaNaM pAtraM samacaturasra vRttaM vA yadbhUmau muktaM sthiraM tiSThati tad grAhyam / atra vastrasya pAtrasya
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 17 // ca gaNanApramANaM pramANapramANaM ca zrInizIthasUtraSoDazodezakacUrNitaH zrIbRhatkalpatRtIyodezakahatitazca savi- haci staramavaseyam, vistarabhayAha likhitamiti / atha vasatisaGgraho yathA - yadA vasatiH saGkIrNA munayastu pracurAstadA ekadvayAdyAstAH pratilekhanIyAH, caturmAsake'pi vasatitrayaM pratilekhanIyam / atha prasaGgato vasatisvarUpaM kiJcillikhyate"mUlattaraguNasuddhaM, zrIpasupaMDagavivajjiyaM vasahiM / sevejja savakAlaM, vivajjae huti dosAo // 1 // " tatra mUlaguNairazuddhA vasatiryathA - " paTTIvaMso 1 do dhAraNIu 2, cattAri mUlabelIo / mUlaguNe huvaveyA, esA u ahAgaDA vasahI // 2 // " pRSTivaMzo - madhyavalako dve dhAraNyau dve vRhadvelyau catasro mUlabelyo yAvaturSu gRhasya pArzveSu kriyante, ete saptApi mUlaguNAstaizca sAdhumAdhAya kRtairyuktA mUlaguNairupapetA, eSA tviyaM punarAdhAkRtA vasatirAdhAkammikItyarthaH / uttaraguNAzca dvividhA bhavanti mUlottaraguNA uttarottaraguNAzca " vaMsaga 1 kaDaNu2 kaMvaNa 3-chAyaNa 4 levaNa 5 duvAra 6 bhUmI ya 7 / parikammavipakkA, esA mUlattaraguNe // 3 // " atra vRddhavyAkhyA- ' vaMsaga ' tti daNDakAH 1, 'kaDaNaM ti kaTakAdibhiH kuDakaraNaM 2, 'ukaMvaNaM ' ti daNDakopari kaMbInAM bandhanaM 3, 'chAyaNaM' ti darbhAdinA AcchAdanaM 4, 'levaNaM ti cikkhalleNa kuDDANa liMpaNaM 5, ' duvAra ' ti gRhadvArasya bAhalyakaraNaM anyasya vA vidhAnaM 6, 'bhUmi' tti 'bhUmikammaM visamAe samIkaraNaMtivRttaM hoi, esA saparikammA vasahI mUlucaraguNesu / ' tti mUlabhUtottaraguNeSvityarthaH / ete ca pRSTivaMzAdayazcaturdazApi avizodhikoTiH / ime punaruttarottaraguNA vizodhikoTisthitA vasatyupaghAtakAstAnAha - " dUmiyadhUviyavAsiyaujvoviyabalikaDA avattA y| sittA sammaTThAvi ya, visohikoDIgayA vasahI // 4 // " atrApi vRddhavyAkhyA- ' dUmiya T | // 17 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tti ulloiA seTikAdibhiH saMmRSTetyuktaM bhavati 1,'dhRviya'tti duggaMdha tti kAuM agurumAIhiM sugaMdhIkayA 2, 'vAsiya' ti paTavAsakusumAdibhirapanItadurgandhabhAvAH 3, udyotitA ratnapradIpAdibhiH prakAzitA 4, 'balikaDa' ti kRtakUrAdivalividhAnA 5, 'avatta' tti chagaNamRttikAbhyAM jalena copaliptabhUmitalA avyaktasthAnayuktA vA nirvAtA vA 6, siktA kevalodakenArdIkRtA 7, sanmRSTA pramArjitA 8, sAdhvaryAyeti sarvatra prakramaH / viso0 avizodhikoTau na bhavatItyuktaM bhavati / etadanusAratastu catuHzAlAdiSvapi mUlottaraguNavibhAgo vijJeyaH / evamanyadapi kAlAtikrAntAdivasatinavakamAcArAGgAyuktamatra jJeyam / yathA-"kAlAikta 1 uva-TThANa 2 abhikaMta 3 aNabhikatA 4 ya / vajA 5 ya mahAvajjA, 6 sAvaja 7 maha 8 ppakiriyA 9 ya // 1 // uDuvAsA samaIyA, kAlAivaMta sA bhave sijjA 1 / sA ceva uvaTThANA, duguNAduguNaM avajjittA // 2 // " RtubaddhakAle varSAkAle ca yatra sthitAstasyAmRtubaddhakAle mAse pUrNa varSAkAle ca caturmAse pUrNe yadi sAdhavastiSThanti tadA sA vasatiH kAlAtikrAntA bhavet 1 / yasyAM vasatau Rtubaddha mAsaM varSAkAle caturmAsaM ca sthitA yadi tasyAmRtubaddhavarSAkAlasambandhikAlamaryAdAM dviguNAM dviguNAmavarjayitvA bhUyaH samAgatya tiSThanti tadA saiva vstirupsyaanaa| kimukta bhavati-Rtubaddhe kAle dvau mAsau varSAsvaSTamAsAn aparihRtya yadipunarAgacchanti tasyAM vasatau tataHsA upasthAnA bhavati / anye punaridamAcakSate yasyAM vasatau varSArAtraM sthitAstasyAM dvau varSArAtrau anyatra kRtvA yadi samAgacchanti, tataH sA upasthAnA na bhavati, ani tiSThatAM punarupasthAnA 2 / "jAvaMtiAu sijjA, aNNehiM seviyA abhikatA 3 / aNNehi aparimuttA, aNabhikatA upavisaMte 4 // 3 // attaTukaDaM dAuM, jaINa aNNaM karei bjjaao| jamhA taM putvakarya, vaja ti ao mave
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 18 // bajjA 5 // 4 // pAsaMDikAraNA khalu, AraMbhA abhinavA mahAvajjA 6 / samaNahA sAvajjA 7, mahAsAvajjAu sAhUrNa 8 // 5 // jA khalu jahuttadosehi, vajjiyA kAriyA saaTThAe / parikammavippamukkA, sA vasahI appakiriya ti9||6||" AsAM ca navAnAM zayyAnAM madhye prathamamalpa kriyA'nujJAtA lezato'pi sAvadyatvAbhAvAt , tasyA alAme kAlAtikrAntA'nujJAtA, tasyA apyabhAve upasthAnA anujJAtA, evamagrato'pi pUrvasyAH pUrvasyA alAbhe uttarottarA'nujJAtA veditavyeti / tathA 'sAhuvaggaM' ti sAdhUnAM vargo-vRndaM sAdhuvargastaM cazabdAtsAdhvIvarga ca saGgalIta na tu hInAcArivagai / tathA 'suttatyaM ca nihAlai ' tti sUtramAcArAGgAdi arthoM niyukti-bhASya-cUrNI-saGghahaNI-vRtti-TippanAdiH sUtra cArthazceti samAhAradvandve sUtrArtha tat nibhAlayati-cintayatItyarthaH / cazabdAtsAdhUnAmapi sUtrArtha dadAtIti / evaMvidho yaH sa sadAcAryaH syAditi zeSaH / ityanuSTup chndH||14|| atha yaH sUriH ziSyasya vairI syAt taM vRttadvayenAhasaMgahovaggahaM vihiNA, na karei a jo gnnii| samaNaM samaNiM tu dikkhittA, sAmAyAriM na gAhae // 15 // bAlANaM jo u sIsANaM, jIhAe uvaliMpae / na sammamaggaM gAhei so sUrI jANa verio // 16 // ___ anayoAkhyA-'saMgahovaggahaM' ti saGgrahazca ziSyAdInAM saGgrahaNam , upagrahazca teSAmeva bhaktazrutAdidAnenopaSTambhanaM tattathA tanna karoti, cAnna kArayati, vidhinA-AgamoktaprakAreNa yo gaNI-AcAryaH, tathA yaH zramaNaM zramaNI dIkSitvA tuzabdAt pratIcchakagaNamapi sAmAcArI-AgamoktAhorAtrakriyAkalAparUpAM satsvagacchoktAM vA na grAhayeva-nirjarApekSI // 18 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ sanna zikSayedityarthaH, tathA yaH punarbAlAnAM ziSyANAM ziraHprabhRti avayavamiti zeSaH jihvayA - rasanayA upalimpet - gauriSa vatsasya cumbet, atyantaM bAhyahitaM karotItyarthaH / nanu bAlAdInAM pratrAjane niSedho'sti tatkathaM bAlAnAM ziSyatvaM ? ucyate yo yaM pratrAjane bAlo niSidhyate sa UnASTavarSaH, atra tvaSTavarSoparivarttI bAlo gRhyate apavAdapadena tUnASTavarSo'pi / atra * prasaGgAt bAlAdaya ucyante - " vAle 1 buDDhe 2 napuMse ya 3, kIbe 4 jaDDe ya 5 vAhie 6 / teNe 7 rAyAvagArI a 8, ummatte 9 ya adaMsaNe 10 // 1 // dAse 11 duTTe ya 12 mUDhe ya 13, aNatte 14 juMgie i ya 15 / obaddhae ya 16 bhayae 17, sehanippheDiyA i ya 18 // 2 // guhiNI sabAlavacchA, paJcAveDaM na kappae / kAyacA dupayasaMjuttA, eesiM tu parUvaNA // 3 // " tatra saptASTau varSANi yAvadvAlo'trAbhidhIyate 1, saptativarSebhya upari vRddhaH, anye tvAhurarvAgapIndriyAdihAnidarzanAtSaSTivarSebhyo'pyupari vRddho'bhidhIyate 2 na strI na pumAnnapuMsakaM 3, yaH strIbhirbhogairnimantrito'saMvRtAyA vA striyo'GgopAGgAni dRSTvA zabdaM vA manmanollApAdikaM tAsAM zrutvA samudbhUttakAmAbhilASo'bhisoDhuM na zaknoti sa klIbaH 4, jaDastridhA - bhASayA zarIreNa karaNena ca, bhASAjaDaH punarapi tridhA - jalamUkaH manmanamUkaH elakamUkaH, jalamagna iva buDabuDAyamAno yo vakti sa jalamUkaH, yasya tu vadataH khacyamAnamiva vacanaM skhalati sa manmanamUkaH, yastvelaka ivAvyaktaM mUkatayA zabdamAtrameva karoti sa elakamUkaH, yaH pathi bhikSATane vandanAdiSu vA'tIva sthUlatayA zakto na bhavati sa zarIrajaDaH, karaNaM-kriyA tasyAM jaDDuH samitiguptipratikramaNapratyupekSaNAsaMyamapAlanAdikriyAkalApaM punaH punarupadizyamAnamapyatIva jaDatayA yo grahItuM na zaknoti sa karaNajaha ityarthaH 5, bhagandarAtIsArakuSTaplIhazUlArzaHprabhRtirogairgrasto vyAdhitaH 6, khAtrakhana
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ W vRttiH gacchA cAra // 19 // ERFORMANIKHASRANIK namArgapAvanAdicauryanirataH stenaH 7, zrIgRhAntaHpuranRpatizarIratatputrAdidrohavidhAyako rAjApakArI 4, yakSAdinA prabalamohodayena vA paravazatAM nIta unmattaH 9, na vidyate darzanaM-ham yasyetyadarzano-aMdhaH styAnaddhinidrodayavAnapyatra draSTavyaH 10 // 1 // gRhadAsyAH saJjAto durbhikSAdiSvarthAdinA vA krItaH RNAdivyatikare vA'varuddho dAsa ucyate 11, duSTo dvidhA-kaSAyaduSTo viSayaduSTazca, tatra sarpapabharjikAbhiniviSTasAdhvAdivadutkaTakaSAyaH kaSAyaduSTaH, atIva parayopidAdiSu gRddho viSayaduSTaH 12, snehAjJAnAdiparatantratayA yathAsthitavastvavagamazUnyamAnaso mUDhaH 13, yo rAjAdInAM hiraNyAdikaM dhArayati sa RNAtaH 14, jAtikarma zarIrAdibhirdUSito juktiH, tatra mAtaGgakaulikavaruTasUcikachimpakAdayo'spRzyA jAtijuGgitAH, spRzyA api strImayUrakukkuTAdipoSakAH vaMzavaratrArohaNanApitasaukarikavAgurikatvAdininditakarmakAriNaH karmajuGgitA, karacaraNakarNAdivarjitAH paGgukubjavAmanakakANaprabhRtayaH zarIrajuGgitAH 15, arthagrahaNapUrvakaM vidyAdigrahaNanimittaM vA etAvanti dinAni tvadIyo'hamityevaM yenAtmanaH parAyattatA kRtA bhavati so'vabaddhaH 16, rUpakAdimAtrayA bhRtyA dhaninAM gRhe dinapATikAdimAtreNa tadAdezakaraNAya pravRtto bhRtakaH 17, zaikSakasya dIkSitumiSTasya niHspheTikA-apaharaNaM zaikSakaniHspheTikA tadyogAdyo mAtApitrAdibhirananujJAto'pahRtya dIkSitumiSyate so'pi zaikSakaniHspheTikA, ityete'STAdaza puruSeSu dIkSAnahIMbhedAH / eSAM ca bAlAdInAM dIkSApadAne pravacanamAlinyasaMyamAtmavirAdhanAdayo doSAH sukhAvaseyA eveti na drshitaaH| vairasvAmyAdInAM ca pravrAjane kAraNaM nizIthaikAdazoddezakAdavaseyam // 2 // ete eva cASTAdaza bhedAH strISvapi, paraM napuMsakadvAre'yaM vizeSaH-yaH puruSaH napuMsakaH sa pratisevate pratisevApayati ca, strI napuMsikA punaH strIvedaM napuMsakavedamapi vedayati / // 19 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamAno gacchati anyAvapi dvAvimau bhedau bhavatazca, tadyathA-gurviNI-sagarmA, sabAlavatsA saha bAlena stanyapAyinA vatsena vartate iti sabAlavatsA / ete sarve'pi viMzatiH strIbhedA dIkSAnahIMH // 3 // napuMsakAH punaH SoDaza bhedA bhavanti, tatra daza diikssaanaaH| tadyathA-" paMDae 1 vAie 2 kobe 3, kuMbhI 4 IsAlue ti ya / sauNI 6 takkammasevI ya 7, pakkhiyApakkhie i ya 8 // 4 // sogaMdhie a9 Asatte 10, dasa ee napuMsagA / saMkiliTTha ti sAhUNaM, pahAveuM akappiyA // 5 // " tatra paNDakasvarUpaM yathA-"mahilAsahAvo saravannabheo, miDhaM mahataM mauyA ya vaannii| sasaddayaM muttamapheNagaM ca, eyANi chappaMDagalakkhaNANi // 1 // " puruSAkAradhAriNo'pi mahilAsvabhAvatvaM paNDakasyaikaM lakSaNama, tathA hi-gatistasya mandA bhavati, sazaGkazca pRSTato'valokamAno gacchati, zarIraM ca zItalaM mRdu ca bhavati, yoSidivAnavarataM hastollakAn prayacchan jadaropari tiryag vyavasthApitavAmakaratalasya vA upariSTAddakSiNakarakUpara vinyasya dakSiNakaratale ca mukhaM kRtvA bAhU ca vikSipan bhASate, abhIkSNaM ca kaTIhastakaM dadAti, bhAvaraNAbhAve strIvahAhubhyAM hRdayamAcchAdayati, bhASamANazca punaH savibhramaM bhrUyugmamukSipati, kezabandhanaM prAvaraNAdikaM ca strIvatkaroti, yoSidAbharaNAdiparidhAnaM ca bahu manyate, snAnAdikaM pracchanne samA| carati, puruSasamAjamadhye ca sabhayaH zaGkittastiSThati strIsamAje tu niHzaGkitaH, pramadocitaM ca randhanakaNDanapeSaNAdikaM karma pravi dadhAti, ityAdi mahilAsvabhAvatvaM paNDakalakSaNam / aparaM ca svaravarNabhedaH svaro varNazca upalakSaNatvAt gandharasasparzAzca strIpuruSApekSayA vilakSaNAstasya bhavantItyarthaH / me-puruSacinheM mahadbhavati, mudrI ca vANI lalanAyA iva saJcAyate, yoSita ica sazabda mUtramabhijAyate phenarahitaM ca tadbhavati, etAni SaTpaNDakalakSaNAni 1 // vAtikA sanimittamalimittaM vA liGge rizAikSiNakarakUpara dayati, bhASamANa pracchanne samA
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 20 // stabdhe sevAM vinA yo vedaM na dhArayati 2, klIvazcaturdA yo vivastrAM khiyaM vIkSya kSubhyati sa dRSTiklIvaH 1 zabda zrutvA kSubhyati sa zabdaklIvaH 2, evamAzliSTaH 3, nimantritaH 4,3 / yasya mohotkaTatayA dravakAle limaM vRSaNau vA kumbhavadbhavataH sa kumbhI 4, striyamAsevyamAnAmAlokya yasyeAmilApo jAyate sa IrSyAlu 5, vedotkaTatayA yo gRhacaTaka ivAbhIkSNaM maithunAsaktaH sa zakuniH 6, yo galitazukraH zvAna iva svaliGga leDhi sa tatkarmasevI 7, zuklapakSe savedo na kRSNapakSe athavA zuklapakSe kRSNapakSe vA pakSaM yAvadatIvodayaH syAt tAvanmAtrameva ca kAlamalpodayaH sapAkSikApAkSikaH 8, yaH subhagaM manvAnaH svaliGga jighrati sa saugandhikaH 9, yo vIryapAte'pi priyAmAliGgaya tiSThati sa AsaktaH 10 / ete daza napuMsakAH sAdhUnAM pravAjitumakalpitA:-ayogyAH kuta ityAha-' saMkili?' ti avizeSatastAvannagaradAhasamAnakAmAdhyavasAyasampannatvAtsarve'pyamI sakliSTA:-ruyAdyAsevAmAzritya atIvAzubhAdhyavasAyavanta iti dIkSAnoM ityarthaH // 4 // 5 // nanu puruSamadhye'pi napuMsakA UktA ihApi ceti tatka eteSAM parasparaM prati vizeSaH ? satyaM kintu tatra puruSAkRtInAM grahaNamiha tu napuMsakAkRtInAM evaM strISvapi vAcyam / zeSAH SaT napuMsakAH prvrjyaahrhaaH| tadyathA-" vaddhie cippie ceva, maMtaosahi| uvahae / isisatte devasatte, pavAveja napuMsae // 6 // " AyatyAM rAjantaHpuramahallakapadaprAptyAdinimittaM yasya bAlatve'pi chedaM datvA vRSaNI gAlito bhavataH sa varddhitakaH 1, yasya tu jAtamAtrasyAGgaTAMgulIbhirmadeyitvA vRSaNau drAvyete sa cippitaH 2, etayozcaivaM kRte sati kila napuMsakavedodayaH sampadyate, kasyacitta matrasAmarthyAdanyasya tvopadhiprabhAvAt puruSayede strIvede vA samupahate sati napuMsakavedaH samadeti 3-4, aparasya tu madIyatapaH prabhAvAnnapuMsako bhava tvamiti RSizA // 20 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAt 5, anyasya tu devazApAttadudayo jAyate 6, ityetAn SaT napuMsakAn nizIthoktavizeSalakSaNAsambhave sati pravAjayediti 6 eteSAmaSTacatvAriMzataH matrajyA'nahaNAmutsargApavAdapadAbhyAM vizeSavyAkhyAnaM nizIthAd jJeyamiti / tathA sabhyagmArga- mokSapathaM na grAhayati-na darzayati na zikSayatItyarthaH sa AcAryo vairIti jAnIhi, he gautama! tvamiti viSamAkSareti gAthAnu chandasI 15 / / 16 / / atha pUrvoktArthalezaM vizeSayannAha jIdAe vilihato, na jatro sAraNA jahiM nahi / daMgeNa vi tAmaMto, sa jadda sArA jaba // 17 // vyAkhyA--jihvayA vilihan- ziSyaM cumbannAcAryo na bhadrako -na zreSThaH yatrAcArye sAraNA - hite pravarttanalakSaNA, smAraNA vA--kRtyasmAraNalakSaNA, upalakSaNatvAdvAraNA ahitAnnivAraNalakSaNA, nodanA - saMyamayogeSu skhalitasyAyuktametadbhavAdRzAM vidhAtumityAdivacanena preraNA, pratinodanA - tathaiva punaH punaH preraNA, nAsti na vidyate / tathA daNDenApi yaSTrayA'pi kiM punardavaskAdinA tADayan zarIre pIDAM kurvan sa AcAryo bhadrakaH - zreSThaH yatra gaNini sAraNA upalakSaNatvAdvAraNAdi vA'stIti / gAthAchandaH // 17 // atha sUrisvarUpaprakrame'pi prasaGgAd yaH ziSyo'pi gurorvairI tamAhasIso viveriyo so u, jo guruM na vibohe| pamAyamazrAghachaM, sAmAyArI virAhayaM // 10 // vyAkhyA - ziSyo'pi vineyo'pi sa vairyeva-zatrureva turevakArArthI bhikramatha sa ca yojita eva, yo guru-dhamrmopadezakaM na vibodhayati - hitopadezadAneMna dharme na sthApayati, kimbhUtaM gurumityAha-pramAdamadirAgrasta pramAdo - nidrAvikadhAdirUpaH sa BSE
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 21 // eva madirA - vAruNI pramAdamadirA tathA grastastathAvidhatatvajJAnarahita ityarthaH taM punaH kiMbhUtaM ? guruM sAmAcArIvirAdhakaM zailakAcAryavat kiJca mahopakAryapi ziSyAdiH kevaliprajJapte dharme sthApanaM vinA gurvAdeH pratyupakArakArI na syAt / yaduktaM | sthAnAGge -' tiNDa duppaDiAraM samaNAuso taM0 ammApiuNo 1 bhaTTissa 2 dhammAyariyassa 3, saMpAto vi ya NaM kei purise ammApiyaraM sayapAgasahassapAgehiM tellehiM abbhaMgettA surabhiNA gaMdhavaTTaeNaM ubaTTittA tihiM udagehiM majjAvettA savAlaMkAravibhUaiyaM karetA maNu thAlIpAgasuddhaM aTThArasarvajaNAulaM bhoyaNaM bhoyAvettA jAvajjIvaM piTThivarDisiyAe paDivahejjA, teNAvi tassa ammApissa duppaDiyAraM havai' / duHkhena-kRcchreNa pratikriyate-pratyupakriyate iti duHpratikAraM pratyupakarttumazakyamiti yAvat / ' ahe NaM se taM ammApiyaraM kevalipannatte dhamme AghavattA paNNavattA parUvatittA ThAvaittA bhavati, teNAmeva ammApassa suppaDiyAraM bhavati samaNAuso !' sukhena pratikriyate pratyupakriyate iti supratikAraM tadbhavati, pratyupakAraH kRto bhavatItyarthaH / dharmasthApanasya mahopakAratvAt 1 / ' keti mahacce daridaM samukasejjA, tae NaM se daridde samukiTTe samANe pacchA puraM ca vipulabhoga samitisamaNNAgae yAvi viharejjA, tae NaM se mahace aNNayA kayAi dariddI hUe samANe tassa dariddassa aMtiyaM havamAgacchejjA, tae NaM se daridde tassa bhaTTissa saGghassamavidalayamANe teNAvi tassa bhaTTissa duppaDiyAraM bhavati, ahe NaM se taM bhahiM kevalipaNNatte dhamme AghavaittA paNNavattA parUvaittA ThAvatittA bhavati, teNAmeva tassa bhaTTissa supaDiyAraM bhavati 2 / kei tahArUvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtiyaM egamavi AriyaM dhammiyaM suvayaNaM soccA nisamma kAlamAse kAlaM kiccA annataresu devaloesa devattAe uvavanne, tae NaM se deve taM dhammAyariyaM dubbhikkhAo desAo vRttiH // 21 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ subhikkhaM desaM sAharejjA, kaMtArAo vA nikaMtAraM karejjA, dIhakAlieNa vA rogAyaMkeNaM abhibhUyaM vimoejjA, teNAvi tassa dhammAyariyassa duppaDiyAraM bhavati, ahe NaM se taM dhammAyariyaM kevalipaNNattAo dhammAo bhaTTaM samANaM bhujjo kevalipannatte dhamme AghavaittA jAva ThAvaittA bhavati, teNAmeva tassa dhammAyariyassa suppaDiyAraM bhavati 3 / ' tathA sarveSvapi guruH sudusskrtrprtiikaarH| yaduktaM zrIumAsvAtivAcakapAdaiH prazamaratigranthe "duHpatikArau mAtA-pitarau svAmI guruzca lokeDa smin / tatra gururihAmutra ca, suduSkaratarapratIkAraH // 1 // " iti, anuSTapchandaH / // 18 // atha kathaM kathaJcityamAdinaM guru ziSyo vibodhayatItyAhatumhArisA vi muNivara, pamAyavasagA havaMti jai purisaa|tennnno ko amhaM, AlaMbaNa huja sNsaare||19|| vyAkhyA-yuSmAdRzA api he munivara !-zramaNazreSTha ! pramAdavazagAH-pramAdaparavazA bhavanti yadi cet puruSA:-pumAsaH, tena kAraNenAnyo-yuSmadvyatiriktaH ko'smAkaM mandabhAgyAnAM Alambanamatra, vibhaktilopaH prAkRtatvAt , sAgare nauriva bhaviSyati, saMsAre-caturgatyAtmake patatAmiti zeSaH / anena vidhinA ziSyaH pramAdinaM guruM vibodhayatItyadhikArAllabhyate / tathA'tra vibodhana vidhaye AcAryaguNAnapi ziSya AcAryasya darzayati / yathA-puDhavIviva savasaha, meruva akapiraM ThiyaM dhamme / caMduva somalesa, taM AyariyaM pasaMsati // 1 // apparisAvaM Alo-yaNArihaM heukAraNavihinnu / gaMbhIra duddharisaM, ta AyariyaM pasaMsaMti // 2 // kAlannu desannu, bhAvannu aturiaM asaMbhaMtaM / aNuvattayaM amAya, taM AyariyaM pasaMsaMti // 3 // loiya
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 22 // sAmaiesu, satyesu jassa natthi vkkhevo| sasamayaparasamayammi a, taM AyariaM pasaMsaMti ||4||vaarshi vi aMyehiM, sAmAiyamAiputvanibaddhe / laddhaDhe gahiyaTuM, taM AyariaM pasaMsati // 5 // AyariyasahassAI, lahai a jIvo bhavehi bahuehi / kammesu ya sippesu ya, dhammAyaraNesu no kahavi ||6||je puNa jiNovaiTe, niggathe pacayaNami AyariyA / saMsAramukkhamamgassa, desagA te hu AyariyA // 7 // devA vi devaloe, nimga pavayaNaM aNusaraMtA / accharagaNamajhagayA, Ayarie vaidayA iMti // 8 // jaha dIvo dIvasaya, paippae dippaI ya so dIvo / dIvasamA AyariyA, appaM ca paraM ca dIvati // 9 // devA vi devaloe, niccaM divohiNA viyaanntaa| AyariyamaNusaraMtA, AsaNasayaNANi muMcaMti // 10 // " ityAdi candravedhyakaprakIrNakoktaM vAcyamiti / gaayaachndH|| 19 // atha dvAdazatruttamA'dhamAcAryayoH svarUpamAha| nANammi daMsaNammiya, caraNammi ytisuvismysaaresu|coei jo tthvedde,gnnmppaannNcsoagnnii|20 vyAkhyA-jJAne-'STavidhe jJAnAcAre, darzane-'STavidhe darzanAcAre, cakArAd dvAdazavidhe tapaAcAre, caraNe-'STavidhe cAritrAcAre, cakArAt patriMzallakSaNe vIryAcAre, eSu triSvapi samayasAreSu-pravacanapradhAneSu cakAradvayamUciMtatapovIryAcArayozca 'coei ' tti prerayati yaH kiM kartuM sthApayituM ke gaNa-yatisamudAyarUpaM, tathA AtmAnaM cAt zrotRvarga ca, 'so a'ti cakArasyaivakArArthatvAt sa eva gaNI AcAryaH kathyate iti zeSaH / atra jJAnAcArAdisvarUpaM kizcid yathA "kAle 1 viNae 2 bahumANe 3, uvahANe 4 tahA aninhavaNe 5 / vaMjaNa 6 attha 7 tadubhae 8, aTThaviho NANamAyAro // 1 // " // 22 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ yo yasyAGgapraviSTAdeH zrutasya kAla uktastasya tasminneva kAle svAdhyAyo vidheyaH natvakAle tathaiva phalamadatvAt , kRSyAderapi kAla eva karaNe phalaM nAnyathA 1, zrutAdAnaM kurvatA gurovinayaH kAryaH-abhyutthAnAdhridhAvanAdiH 2, tathA zrutAdAne gurorbahumAna-Antaro bhAvapratibandhaH kAryaH, evaM mukhenAdhikaphalaM zrutaM syAt , vinayabahumAnAbhyAM caturbhaGgayatra 3, upadadhAtIti upadhAnaM tapaH tadyatra yatra adhyayane AgADhAnAgADhayogalakSaNamuktaM tattatra tatra kArya tatpUrvakasyaiva zrutagrahaNasya saphalatvAt 4, aninhavaH gRhItazrutenAninhavaH kAryaH yadyasyAnte'dhItaM tatra sa eva vAcyaH nAnyaH cittakAluSyApatteH 5, vyaJjanArthasadubhayAnyAzritya bhedo na kArya iti zeSaH, etaduktaM bhavati-zrutapravRttena tatphalamIpsitA vyaanabhedo'rthabheda ubhayabhedazca na kAryaH, tatra vyaJjanabhedo yathA-' dhammo maMgalamukkiTTha' iti vaktavye 'punaM kallANamukkosaM' ityAdi 6, arthabhedastu yathA'AvantI keyAvaMtI logaMsi vipparAmusaMtI'tyatrAcArasUtre yAvantaH kecana loke-'smin pAkhaNDiloke SaDjIvanikAyAn viparAmRzanti-anekaprakAraM ghAtayantyevaMvidhArthoktau / aghantijanapade keyA-rajjurvAntA-patitA lokaH parAmazati kUpa ityAha 7, ubhayabhedastu dvayorapi yAthAtmyopamardaina yathA 'dharmo maMgalamutkRSTaH ahiMsA parvatamastakaH ' doSazcAtra vyaJjanabhede'rthabhedaH, tadbhade kriyAyA bhedaH, kriyAbhede ca mokSAbhAvaH, tadabhAve nirarthakA dIkSA AcAraH, iti sarvatra yojanIyam 8, aSTavidhaH kAlAdibhedadvAreNa jJAnAcAra iti // 1 // atha darzanAcAraH-" nissaMkiya 1 nikaMkhiya 2-nivitigicchA 3 amUDhadiTThI a4 / uvavRha 5 thirIkaraNe 6, vacchalla 7 pabhAvaNe aTTha 8 // 2 // " niHzaGkitaH-dezazaGkA samAne jIvatve kathameko bhavyo'nyastvabhavya iti zaGkate, sarvazaGkA tu siddhAntasya prAkRtabandhatayA kalpitatvaM manyate na tu-"bAlastrImanda
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttiH gacchA cAra I // 23 // mUrkhANAM, nRNAM cAritrakAziNAm / anugrahArtha tattvajJaiH, siddhAntaH prAkRtaH kRtaH // 1 // " ityAdikAraNAni, tatazcaniHzaGkito jIva evArhacchAsanapatipanno darzanAcaraNAt tatvAdhAnyavivakSayA darzanAcAra ucyate, anena darzanadarzaninorabhedamAha 1, niSkAsitaH dezasarvakAGkSArahitaH, tatrAdyaH eka darzanaM kAGkSati, sarvakAGkSA tu bauddhAdIni sarvANi 2, nirgatA vicikitsA-phalaM prati sandeho yasmAdasau nirvicikitsaH, sAdhveva jinamataM, kintu pravRttasyApi sato mamAsmAt phalaM bhaviSyati na bhaviSyatIti kriyAyA iti sandeho vicikitsA jAtanizcayo nirvicikitsa ucyate, yadvA vido-vijJAste ca tattvataH sAdhava eva teSAM jugupsArahito nirvijugupsaH 3, bAlatapasvitapovidyAtizayadarzanairna mUDhA-svarUpAnna calitA dRSTiH-samyagdarzanarUpA yasyAsau amUDhadRSTiH 4, ayaM caturvidho'pyAntara AcAro / bAhyaM khAha-upahA ca samAnadhAmmikANAM prazaMsanaM-tattadguNaparivarNanam 5, sthirIkaraNaM ca dharmAdviSIdamAnAnAM tatraiva sthApanaM upahAsthirIkaraNe 6, vAtsalyaM ca samAnadhArmikaprItyupakArakaraNaM 7, prabhAvanA ca dharmoktyAdibhistIrthakhyApanaM vAtsalyaprabhAvane 8, ityaSTavidho darzanAcAraH // 2 // atha cAritrAcAra:-" paNihANajogajuttA, paMcahiM samiIhiM tihiM guttIhiM / esa carittAyAro, aTThaviho hoi nAyavo ||3||"prnnidhaanN-cetHsvaasthyN tatpadhAnA yogA-vyApArAstairyuktaH, ayaM ca oghato'viratasamyagdRSTirapi syAdata Aha-paJcabhiH samitibhistisabhizca guptibhiryaH praNidhAnayogayuktaH, etadyogayukta etadyogavAneva, athavA paJcamu samitiSu tisaSu guptisu asmin viSaye etA Azritya praNidhAnayogayukto yaH, eSa cAritrAcAraH / AcArAcAravatoH kathaJcidabhedAt aSTavidhaH syAd jJAtavyaH // 3 // atha tapaAcAra:-bArasavihammi vi tave, sabhitaravAhire kusaladiTTe / agilAi | // 23 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNAjIvI, nAyabbo so tavAyAro // 4 // dvAdazavidhe'pi tapasi sAbhyantarabArbI kuzaladRSTe jinopalabdhe'glAnyA-na rAjaveSTikalpena yathA zaktyA vA anAjIviko niHspRhaH phalAntaramAzritya yaH jJAtavyo'sau tapaAcAraH, AcAratadvatorabhedAt | // 4 // tatra bAhyaM tapa Aha-" aNasaNazmUNoyariyA 2, vittIsaMkhevaNaM 3 rasaccAo 4 / kAyakilemo 5 saMlINayA || ya 6, bajjho tavo hoi // 5 // " anazanaM-AhAratyAgaH, taddhiA -itvaraM yAvatkayikaM ca, tatrAdyaM caramajinatIrthe caturthAdiSaNmAsAntaM yAvat , uttarAdhyayane tu " ittariyamaraNakAlA ya, aNasaNA duvihA bhave / ittariyA sAvakaMkhA, niravakaMkhA | vitijiyA // 1 // " itvarakaM sAvakAjhaM ghaTikAdvayAdyuttarakAlaM bhojanecchayA varttate iti sAvakAGgamityasti, yAvatkathikaM tu AjanmabhAvi, tatpunazceSTAbhedopAdhevizeSatasvidhA, pAdapopagamanaM 1, iGgitamaraNa 2, bhaktaparijJA 3, tatrAnazanina:-tyaktacatuvikSahArasyAdhikRtaceSTA vyatirekeNa ceSTAntaramadhikRtya ekAntanimpatikarmAGgasya pAdapasyevopagamana-sAmIpyena varttanaM pAdapopagamanaM, tacca savyAghAtaM nirvyAghAtaM ca, tatra savyAghAtaM vyAghrasiMhAyupadrave sati kriyate, nirvyAghAtaM tu yatsUtrArthobhayaniSTito niSpAditaziSyaH saMlekhanApUrvameva vidhatte, anyathA ArtadhyAnasambhavaH / tathA iGgite pradeze maraNaM iGgitamaraNaM, idaM ca saMhananApekSaM pUrvoktaM azaknuvatazcaturdhAhAranivRttirUpaM svata evodvartanAdikriyAyuktasya jJeyam 2, bhaktaparijJA tridhAhAracaturdhAhAranittirUpA, sA niyamAt sapatikarmAGgasya dhRtisaMhananavato yathA samAdhibhAvato'vagantavyA 3 // 1 // yadyanazanaM kartuM na zaknoti tadonodaratAM kuryAdityanaza nAnantaramUnodaratAmAha evamagre'pi jJeyam-' uNoyariya ' tti UnodaratA sA vidhA, yaduktaM sthAnAGge 'tivihA omoyariyA paM0 ta0 uvagaraNomoyariyA 1, bhattapANagomoyariyA 2, bhAvomoyariyA 31 asya
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 24 // vRttiH-taba prathamA jinakalpikAdInAmeva na punaranyeSAM zAstrIyopadhyabhAve hi samanasaMyamAbhAvAt , atiriktA'grahaNato vonIdarateti / " appAhAraubaDDA, dubhAgapattA taheca kiMcUNA / aTTha duvAlasa solasa, cauvIsa tahikkatIsA ya // 1 // " alpAhAronodaratA nAma ekakavalAdArabhya yAvadaSTau kavalA, atraikakavalamAnA jaghanyA aSTakavalA tRtkRSTA zeSamedA madhyamA / evaM navabhya Arabhya yAvad dvAdaza kavalAstAvadupArdonodaratA, evaM trayodazabhya Arabhya yAvat poDaza tAvad dvibhAgonodaratA / evaM saptadazabhya Arabhya yAvaccaturviMzatistAvatprAptA, itthaM paJcaviMzatibhya Arabhya yAvadekatriMzattAvatkiJcinyUnodaratA / jaghanyAdikA svadhiyA jJeyA / evamanenAnusAreNa pAne'pi vAcyA 2, bhAvonodaratA krodhAdityAgena 3 // 2 // vRttisaGkepI bhikSAcaryArUpaH yaduktamopapAtike-'bhikkhAyariyA aNegavihA, paM0 ta0 davAbhiggahacarae' dravyAbhigrahaH lepakRtAdidravyaviSayaH, 'khettAbhiggahacarae -kSetrAbhigrahaH svagrAmaparagrAmAdiviSayaH, 'kAlAbhiggahacarae'-kAlAbhigrahaH pUrvAnhAdiviSayaH, 'bhAvAbhiggahacarae' bhAvAbhigrahaH gAnahasanAdipravRttanarAdiviSayaH ityAdi 3, rasatyAgo'nekadhA, yathopapAtike -'Nivittie paNIyarasaparicAI Ayavilie AyAmasitthabhoI arasAhAre virasAhAre aMtAhAre paMtAhAre lUhAhAre' ityAdi 4, kAyaklezo yathA-'ThANaThiie ThAgAie ukkuDuyAsaNie paDimaTThAI vIrAsaNie nesajjie AyAvae avAuDae akaMDuyae aNidubhae sahagAyapaDikammavibhUsavippamukke ityAdi 5, saMlInatA indriyasaMlInatAdibhedAccaturdhA,-"iMdiyakasAyajAe, | paDuccasaMlINayA muNeyavA / taha ya vivittAcariyA, pannatA vIyarAgehiM // 1 // " zrotrAdyairindriyaiH sundaretarazabdAdiSu toSadveSAkaraNamindriyasaMlInatA, kaSAyasaMlonatA tadudayanirodhodIrNaviphalIkaraNarUpA, yogasaMlInatA manoyogAdInAma // 24 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ huzalatAnirodhaH kuzalAnAmudIraNaM, viviktacaryA "ArAmujjANAisa, yIpasupaMDagavivajjiyaM tthaann| phalayAINaya gahaNaM, taha maNi esaNijjANaM // 1 // " etadvAhyaM tapo bhavati laukikairapi AsevyamAnaM jJAyate iti bAhyam, viparItagrAheNa kutIthikairapi kriyate iti bAhyatapaH 5 // athAbhyantaraM tapo yathA " pAyacchittaM 1 viNao 2, veyAvacaM 3 taheva sajjhAo 4 / jhANaM 5 ussaggo 6 vi ya, abhitaro tavo hoi // 6 // " tathA caupapAtike'pi "se ki ta andhitarae tave ?2 chabihe paM0 ta0 pAyacchittaM 1 viNo 2 veyAvaccaM 3 sajjhAo 4 jhANaM 5 viusamgo 6" 'pAyacchitta' aticAravizuddhiH sA cavandanAdinA vinayena vidhIyate, ityata Aha-vi0 karmavinayanahetuApAravizeSaH, tadvAneva ca vaiyAvRttye pravarttate ityata Aha-ve0 bhakkAdibhiruSaSTambhaH vaiyAvRttyAntarAle ca svAdhyAyo vidheyaH ityata Aha-sa0 zobhano maryAdayA pAThaH, tatra ca dhyAnaM bhavatItyAha-zA0 zubhadhyAnaM, zubhadhyAnAdeva heyatyAgo bhavatItyata Aha-viu0 vyutsargaH, "se ki taM pAyacchitte ? 2 dasavihe paM0 ta0 AloyaNArihe 1 | paDikkamaNArihe 2 tadubhayArihe 3 vivegArihe 4 viussaggArihe 5 tavArihe 6 chedArihe 7 mUlArihe 8 aNavaThThappArihe 9 pAraMciyArihe 10 se taM paaycchitte|" AlocanAM-gurunivedanAM vizuddhaye yati bhikSAcaryAyaticArajAtaM tadAlocanAha tadviSayatvAdAlocanAlakSaNA vizuddhirapi AlocanAhamityuktam, tasyA eva taporUpatvAditi, ekmanyAnyapi, navaraM pratikramaNaM-mithyAduSkRtaM 2, tadubhayaM-AlocanA pratikramaNasvabhAvaM 3, viveko-zRddhabhaktAdivivecanaM 4, vyutsargaH-kAyotsargaH 5, tapo-nirvikRtikAdikaM 6, chedo-dinapaJcakAdikrameNa paryAyachedanaM 7, mUla-punavratopasthApanaM 8, anavasthApyaM acaritatapovizeSasya vrateSvanavasthApanam 9, pArAzcika-tapovizeSeNaivAticArapAragamanamiti 10, "se ki ta viNae ? viNara
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 25 // sattavihe paM0 ta0 NANaviNae 1dasaNazcaritamaNadhvaya5kAyalogozyAraviNae 7 / se kiM taM NANaviNae ? NANa. paMcavihe paM0 ta0 AbhiNibohiyaNANaviNae 1, suyaNANaviNae 2, ohiNANaviNae 3, maNapajjavaNANaviNae 4, kevalaNANaviNae, se taM nANa viNae 1 se kiM taM dasaNaviNae ? 2 dubihe paM0 taM0 sussUsaNAviNae ya aNacAsayaNAviNae ya / se kiM taM sussUsaNAviNae ? 2 aNegavihe paM0 ta0 anbhuTThANei vA, AsaNAbhimgahei vA, AsaNappayANei vA, sakkArei vA, sammANei vA, kitikammei vA, aMjalipaggahei vA, itassa abhigacchaNayA, Thiyassa pajjuvAsaNayA, gacchaMtassa paDisaMsAhaNayA, se taM sussUsaNAviNae // " * AsaNAbhiggahei batti, yatra yatropaveSTumicchanti tatra tatrAsananayanaM / 'AsaNapayANa' ti AsanadAnamAtrameveti / "se kiM taM aNacAsAyaNAviNae ? 2 paNayAlIsavihe paM0 20 araItANaM aNaccAsAdaNayA 1, arahatapannattassa dhammassa aNacAsAdaNayA 2, AyariyANaM aNa. 3, evaM uvajjhAyANaM 4, therANaM 5, kulassa 6, gaNassa 7, saMghassa 8, kiriyANa-kriyAvAdinAM 9, saMbhogiyassa-ekasAmAcArIkatayA 10, AbhiNivohiyaNANassa 19, jAva kevalaNANassa 12 / 13 / 14 / 15 / etesiM ceva 15 bhattibahumANe 2, etesiM ceva vaNNasaMjalaNayA 3, se taM aNaccAsAdaNAviNae " bAhyA pratipattirbhaktirucyate, manasi nirbharA prItirbahumAnaH, atizayaguNakIrtanAdibhiryaza utpAdanaM varNasaananamiti / "se kiM taM carittaviNae ? 2 paMcavihe paM0 ta0 sAmAiyacarittaviNae 1, chedovaTThAvaNiyaca0 2, parihAravimuddhica0 3, muhamasaMparAyaca04, ahakkhAyaca0 5, se taM carittaviNae / se ki ta maNaviNae ? 2 duvihe paM0 ta0 apasasthamaNaviNae ya pasatyamaNaviNae ya, se ki ta apasatthamaNaviNae ? 2je ya maNe sAvajje 1, sakirie 2 | 15 / etesimA gayarasa-ekasAmAcArIkajhAyANaM 4, yerA // 25 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakakase 3, kaDue 4, nihure 5, pharuse 6, aNhayakare 7, cheyakare 8, bheyakare 9, paritAvaNakare 10, uddavaNakare 11, bhUtovaghAie 12, tahapagAraM maNaM nopadhArejjA, se taM apasatthamaNaviNae / se kiM taM pasatthamaNaviNae ? 2 taM caiva pasatyeNaM / evaM caiva vaiviNao vi eehiM caiva padehiM nAyabo 7 se taM vaiviNae / " yatpunarmana: - cittamasaMyatAnAmiti gamyate, sahAva - garhitakarmaNA hiMsAdinA varttata iti sAvadyam etadeva prapazyate - sa0 kAyivayAdi kriyopetaM 2, sakArkazya - karkazabhAvopetaM 3, pareSAmAtmano vA kaTukamiva kaTukamaniSTamityarthaH 4, niSThuraM mAIvAnanugataM 5, pha0 snehAnanugataM 6, AzravakaraM-azubhakarmAvakAri 7, kuta ityAha-che0 haratAdicheda nakAri 8, bhe0 nAsikAdInAM bhedanakAri 9, pa0 prANinAmupatApahetuH 10, u0 mAraNAntikabhedakAri dhanaharaNAdyupadravakAri vA 11, bhU0 bhUtopaghAto yatrArita tadbhUtopaghAtikamiti 12, 'tahappagAraM ' ti evaM prakAraM asaMyatamanaH sadRzamityarthaH, 'mano no0 na pravarttayet / " se kiM taM0 kAryAviNae ? 2 duvihe paM0 taM0 pasatthakAryAviNae apasatthakAryAviNae ya, se kiM taM appasatthakAyaviNae 1 2 sattavihe paM0 taM0 aNAutaM gamaNe 1 aNAttaM ThANe 2, aNAttaM nisIdaNe 3, aNAttaM tuyaTTaNe 4, aNAutaM ullaMghaNe 5, aNAuttaM pallaMghaNe 6, aNAuttaM sabiMdiyakAyajogarjujaNatA 7, se taM apasatyakAyaviNae / se kiM taM pasatyakAyaviNae ? pasatyakAyaviNae evaM caiva pasatthaM bhANiyavaM, setaM satyakAyaviNae / se taM kAyaviNae / " " aNAutaM tti ayatanayA 1, 'ullaM0 ' kaImAdInAmatikramaNaM 5, paunaHpunyena tadeva pralaGghanamiti 6, sarvendriyANAM kAyayogasya ca yojanatA - prayojanaM vyApAraNaM sarvendriyakAyayogayojanateti 7 / " se kiM taM logovayAraviNae ? 2 sattavihe paM0 taM0 agbhAsabattiyaM 1, para chaMdANuvattiyaM 2, kajjaheuM 3, kayapaDiki
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ - gacchA cAra // 26 // riyA 4, attagavesaNayA 5, desakAlaNNuyA 6, sabatthesu apaDilomayA 7, se taM logovayAraviNae / se saM vinne|" abhyAsavartitA-samIpavartitvaM 1, parAbhiprAyAnuvartanaM 2, kAryahetorsAnAdinimittaM bhaktAdidAnamiti gamyam 3, kaya0 adhyApito'hamaneneti buddhayA bhaktAdidAnamiti 4, Artasya-duHsthitasya vAnveiSaNaM 5, de0 prastAvabratA-avasarocitArthasampAdanamityarthaH 6, sarvaprayojaneSvArAdhyasambandhiSvAnukUlyamiti 7 / "se ki ta veyAvacce 12 dasavihe paM0 ta0 AyariyaveyASacce 1, uvajjhAya 2, seha 3, gilANa 4, tavarisa 5, thera 6, sAhammiya 7, kula 8, gaNa 9, saMghaveyAvacce 10, se taM veyaavcce|" vaiyAvRtya-bhaktapAnAdibhirupaSTambhaH, zaikSa:-abhinavapravajitaH3, tapasvI-aSTamAdikSapakaH 4, sthaviro-janmAdibhiH 6, sAdharmikaH-sAdhuH sAdhvI vA 7, kulaM-gacchasamudAyaH 8, gaNaH-kulAnAM samudAyaH 9, saMgho-gaNasamudAyaH 10 / "se kiM taM sajjhAe ? 2 paMcavihe paM0 ta0 vAyaNA 1 paDipucchaNA 2 pariyaTTaNA 3 aNuppehA 4 dhammakahA 5, se taM sajjhAe / se kiMta jhANe ? 2 caubihe paM0 aTTa jhANe 1, ruddajjhANe 2, dhamma jhANe 3, sukka jhANe 4, aTTajmANe caubihe paM0 20 amaNuNNasaMpaogasaMpautte tarasa vipaogarasatisamannAgate Avi bhavati 1, maNupNasaMpaogasaMpaune tassa avippaogassatisamamAgate Avi bhavati 2, AyakasaMpaogasaMpaune tarasa vippaogarasatisamannAgara Avi bhavai 3, parijusiyakAmabhogasaMpaogasaMpautte tassa avipaogarasatisamannAgae Avi bhavai 4 / " amanojJo-'niSTo yaH zabdAdistaraya yaH sampayogo-yogastena sampayukto yaH sa tathA, tathAvidhaH san tarayAmanojJasya zabdAdeviprayogasmRtisamanvAmatazcApi bhavati, viyogacintAnugatA syAt, cApItyuttaravAkyApekSayA samuccayAH, asAvArtadhyAnaM syAditi zeSA, dharmammiNorabhedAditi / tathA manoI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamAdi 'tassa'tti manojasya dhanAdeH 'avippao0' vyaktaM, navaraM pArcadhyAnamasAvucyata iti vAkyazeSaH / AtaGko-roga: tasyAtaGkasya 2, juSI prItisevanayoriti vacanAtsevitaH prIto vA yaH kAmabhogaH-zabdAdibhogo madanasevA bA tasya kAmabhogasya 4 / " ahassa NaM jJANassa cattAri lakkhaNA paM0 ta0 kaMdaNayA 1 soyaNayA 2 tippaNayA 3 vilavaNayA 4 / " ka0 mahatA zabdena viravaNaM 1, so. dInatA 2, ti0 tepanatA tiH kSaraNArthatvAdazruvimocanaM 3, vilapanatA punaH punaH kliSTabhASaNapiti 41" rudde jhANe caubihe paM0 ta0 hiMsANubaMdhI 1, mosANubaMdhI 2, teNANubaMdhI 3, sArakkhaNANubaMdhI 4, ruddassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paM0 ta0 osannadose 1, bahudose 2, annANadose 3, AmaraNaMtadose 4 / " osannena-bAhulyenAnuparatatvena doSo hiMsAnRtAdattAdAnasaMrakSaNAnAmanyatama osannadoSaH 1, bahuSvapi-sarveSvapi hiMsAdiSu | doSaH-pravRttilakSaNo bahudoSaH 2, ajJAnAt-kuzAstrasaMskArAt hiMsAdiSvadharmasvarUpeSu graM0 1000 dharmabuddhayA yA praattistallakSaNo doSo'jJAnadoSaH3, maraNamevAnto maraNAntaH AmaraNAntAta AmaraNAntamasaJjAtAnutApasya kAlasaukarikAderiva yA hiMsAdiSu pravRttiH saiva doSa AmaraNAntadoSaH 4 / iha cAtaraudre parihAryatayA sAdhuvizeSaNe dhammaizukle svAsevyatayeti 2 / " dhammajjhANe caubihe caupaDoyAre paM0 ta0 ANAvijae 1, avAyavijae 2, vivAgavijae 3, saMgaNavijae 4." 'caupaDoyAre'ci catuSe bhedalakSaNAlambanAnaprekSAlakSaNeSu padArtheSu pratyavatAra:-samavatAro vakSyamANasvarUpo yasya taccatummatyavatAramiti, AzA-jinapravacanaM tasyA vicayo-nirNayo yatra tadAnAvicayaM prAkRtatvAt ANAvijayaM AjJAguNAnucintanamityarthaH, evaM zeSapadAnyapi, navaraM apAyA rAgadveSAdijanyA anaryAH, vipAkaH-pharmaphalaM, saMsthAnAni-lokadvIpasamudAyAkRtayaH / PRSHANKARYA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 27 // 00 66 dhammassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paM0 taM0 ANAruI 1 nisaggaruI 2 uvadesaruI 3 suttaruI 4 / " A0 niryuktyA stazvazraddhAnaM 1, ni0 svabhAvata eva tacvazraddhAnaM 2, u0 sAdhUpadezAt tasvazraddhAnaM 3, AgamatastatvazraddhAnaM 4 / " dhammassa NaM jhANassa cattAri AlaMbaNA paM0 taM0 vAtyaNA 1 pucchaNA 2 pariyaTTaNA 3 dhammakahA 4 / " AlambanAni dharmmadhyAnasaudhazikharArohaNArthaM yAnyAlambyante - AzrIyante tAnyAlambanAni vAcanAdIni 4 " dhammassa NaM jhANassa cattAri aNuppehAo paM0 taM0 aNiccANuppehA 1 asaraNANuppehA 2 ekattANuppehA 3 saMsArANuppehA 4 / " anityatvAzaraNatvaikatvasaMsArAnuprekSAH pratItAH / " sukkajjhANe caubbihe caupaDoyAre paM0 taM0 pahuttaviyakke saviyArI 1, egattaviya kke aviyArI 2, humafare apafsvAI 3, samucchinnakirie aniyahI 4 / " pRthaktvena - ekadravyAzritAnAmutpAdAdiparyAyANAM bhedena vitarko - vikalpaH pUrvagatazrutAlambano nAnAnayAnusaraNalakSaNo yatra tatpRthaktvavitarka, tathA vicAro'rthAd vyaJjane vyaJjanAdarthe manaH prabhRtiyogAnAM cAnyasmAdanyatarasmin vicaraNaM, saha vicAreNa yattatsavicAri, sarvadhanAditvAdin samAsAntaH 1 / ekatvena- abhedenotpAdAdiparyAyANAmanyatamaikaparyAyAlambanatayetyaryo vitarkaH - pUrvagatazrutAzrayo vyaJjanarUpo'rtharUpo vA yasya tadekatvavitarka, tathA na vidyate vicAro'rthavya anayoritasmAditaratra tathA manaHprabhRtInAmanyatarasmAdanyatra yasya tadavicArIti 2 / sUkSmakriyA yatra niruddhavAGmanoyogatve satyarddhaniruddhakAyayogatvAt tatsUkSmakriyaM, apratipAti- apratipatanazIlaM pravarddhamAnapariNAmatvAdetacca nirvANagamana kAle kevalina eva syAditi 3 / samucchinnA - kSINA kriyA- kAyikyAdikA zailezIkaraNe niruddhayogatvena yasmiMstattathA, anivartti - avyAvarttanasvabhAvamiti 4 / " mukassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paM0 taM0 vivege 1 44483 i // 27 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ viussagge 2 avahe 3 asammohe " dehAdAtmana Atmano vA sarvasaMyogAnAM vivecana-buddhayA pRthakkaraNa vivekaH 1, vyutsoMnissaGgatayA dehopadhityAga 2, devAzupasargajanitaM bhayaM calanaM vA vyathA tadabhAvo avyathaM 3, devAdikRtamAyAjanitasya mukSmapadArthaviSayasya sammohasya-mRDhatAyA niSedho'sammohaH 4|"mukkrs NaM jhANassa cattAri AlaMbaNA paM0 ta0 khaMtI 1 muttI 2 ajave 3 maddave 4 / sukkassa NaM jhANassa cattAri aNuppehAo paM0 ta0 avAyANuppehA 1 asubhANuppehA 2 arNatavattiyANuppehA 3 vipariNAmANuppehA 4, se taM jhANe 5 / " apAyAnAM-prANAtipAtAdyAzravadvArajanyAnarthAnAM anuprekSA-'nucintanamapAyAnuprekSA 1, saMsArAzubhatvAnucintanaM 2, bhavasantAnasyAnantavRttitAnucintanaM 3, vastUnAM pratikSaNaM vividhapariNAmagamanAnucintanamiti 4 / "se ki taM viussagge ? viussagge duvihe paM0 saM0 davvaviussagge 1, bhAvavijssagge ya 2 / se kiM taM davvaviussagge ? 2 caubihe paM0 ta0 sarIraviussagge 1, gaNaviussagge 2, uvahiviussagge 3, bhattapANaviussagme 4, se taM davaviussagge 1" se kiM taM bhAvaviussagge? 2 tivihe paM0 ta0 kasAyaviussagge 1, saMsAraviussagge 2, kammaviussagge 3 / " saM0 nArakAyuSkAdihetUnAM mithyAdRSTitvAdInAM tyAgaH 2, ka. jJAnAvaraNAdikarmabandhahetUnAM jJAnamatyanIkatvAdInAM tyAgaH 3, "se kiM taM kasAyaviussagge ? 2 cauvihe paM0 ta0 kohakasAyaviussagge 1, mANa02, mAyA0 3, lobha0 viussagge 4, se taM kasAyaviussagge 1 / se ki ta saMsAraviussagge ? saMsAraviussagge caunvihe paM0 ta0 neraiyasaMsAraviussagge 1, tiriyasaMsA0 2, maNuyasaMsA0 3, devasaMsA04, se taM0 saMsAraviussagge 1|se kiM taM kammaviussagge 12 aTTavihe paM0 0NANAvaraNijjakammaviusagge 1, darisaNAvaraNIya02, veyaNIya03, mohanIya04, Auya05, nAma06, goya07,
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 28 // aMtarAyakammaviussage 8, se taM kammaviussagge / se taM bhAvaviussagge 2 / " idaM prAyazcittAdi laukikairanabhilaSitatvAt tavAntaraizca bhAvato'nAsevyamAnatvAt mokSamAjhyantaraGgatvAcAbhyantaramiti / atha vIryAcAra:-"aNigRhiyabalavirio, parakkamai jo jahucamAutto / jujai ya jahAthAma, nAyanco voriyaayaaro||1||" anigRhitabalavIryo-'nihutabAhyAbhyantarasAmarthyaH san parAkramate-ceSTate yo yathoktaM zillakSaNaM AcAramAzrityeti gamyam / SaTtriMzadviSatvaM ca jJAnadarzanacAritrAcArANAmaSTavidhatvAt tapa AcArasya ca dvAdazavidhatvAt , upayuktaH-ananyacittaH parAkramate grahaNakAle tata UI yunakti capravarttayati ca yathAsthAma-yathAsAmarthya jJAtavyo'sau vIryAcAraH, AcArAcAravatoH kathaJcidabhedAditi / gaathaachndH|| 20 // pUrvamAcAreSu cAritrAcAraH pratipAditaH, sa tu zuddhapiNDAdigrahaNe syAdityAhapiMDaM uvahiM sijaM, uggamauppAyaNesaNAsuddhaM / cArittarakkhaNaTThA, sohiMto hoi sa carittI // 21 // vyAkhyA-piNDazcaturvidhAhAralakSaNaH, upadhiraudhikaupagrahikalakSaNaH, tatraudhika trividhaH-mukhavatrikA 1 pAtrakesarikA 2 gucchakaH 3 pAtrasthApanaM 4 ceti caturvidho jaghanyaH 1, paTalAni 1 rajasvANaM 2 pAtrabandhaH 3 colapaTTaH 4 mAtrakaM 5 rajoharaNaM 6 ceti SaDvidho madhyamaH 2, patadgrahaH 1 kalpatrayaM 4 ceti caturvidha utkRSTaH 3 / aupagrahikopadhirapi tridhAtatra pITha 1 pAdapoJchana 2 daNDakapamArjana 3 Dagala 4 sUcI 5 nakhaharaNI 6 karNazodhanAdirUpo jaghanyaH, saMsAraka 1 uttarapaTTa 2 daNDaka 3 uccAra 4 prasravaNa 5 khelamallaka 6 yogapaTTa 7 sannAipaTTa 8 cilimilyA9dirUpo madhyamaH, akSa 1 paJcavidhapustakAdirUpa utkRSTaH / vizeSatastu audhikopagrahikaupadhisvarUpaM yatijItakalpaTikAdibhyo'vasepam / zayyA IRCH
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasatiH etatrayamudgamotpAdanaiSaNAdoSazuddham, tatra gRhiprabhavAH SoDazodgamadoSA gRhiNA prAyeNa teSAM kriyamANatvAt, prAyeNetyukte svadravyakrItasvabhAvakrItalokottaramAmityalokottara parivartitarUpadoSAH sAdhunA'pi kriyamANA avaseyA iti, sAdhusamutthAH SoDazotpAdanA doSAH sAdhunaiva teSAM vidhIyamAnatvAt, gRhisAdhujanyadazagrahaNaiSaNAdoSAH zaGkitadoSasya sAdhubhAvApariNatadoSasya ca sAdhujanyatvAccheSANAM ca gRhimabhavatvAt, taiH zuddhaM rahitaM cAritrarakSaNArtha- saMyamaparipAlanArthaM zodhayan - utpAdayanAcAryo bhavati sacAritrI saha cAritreNa varttate yaH sa sacAritrI sarvadhanAdItvAdin samAsAntaH cAritravAnityarthaH / tatrodgamAdi doSasvarUpaM kiJcid yathA - " AhAkammu 1 desiya 2 pUIkamme a 3 mIsajAe ya 4 / aaNA 5 pAhuDiyAe 6, pAoyara 7 koya 8 pAmice 9 // 9 // pariyahie 10 abhiha 11 - bhine 12 mAlohaDe ya 13 acchi 14 / aNisiddha 15 jjhoyarae 16, solasapiMDuggame dosA / / 2 / / " AdhAnamAdhA prastAvAtsAdhupraNidhAnaM amukasmai sAdhave deyamiti tayA, AdhAya vA sAdhUn karma SaDjIvanikAya virAdhanAdinA bhaktAdipAkakriyA AdhAka tadyogAd bhaktAdyapi tathA niruktAyalopaH 1, uddezanamuddezo vA yAvadarthikAdipraNidhAnaM tena nirvRttaM uddizya kRtaM vA auzikam 2, zuddhasyApyavizuddhabhaktamIlanAt pUtikarma, AdhAkarmAdyavayavaH pUtiH tadyogAdvA 3, mizreNa - kiJcid gRhayogyaM kiJcitsAdhUnAmiti vikalpena jAtaM - pAkAdibhAvamupAgataM mizrajAtaM 4, sthApyate sAdhudAnArtha kiJcitkAlaM iti sthApanA 5, pra - itivivakSitakAlAdau A - iti sAdhvAgamanarUpamaryAdayA vivAhAdikaraNena bhRtA-dhAritA yA bhikSA, svArthike kapratyaye prAbhRtikA 6, yatyartha deyavastunaH prakaTIkaraNaM-prAduHkaraNaM 7, krItaM dravyAdinA 8, sAdhvarthamuddhArAnItaM prAmityaM apamityaM HEALT
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 29 // vA 9, parivartita-sAdhvayaM kRtaparAvarta 10, abhimukha-sAdhvAlayaM AnIya dattaM abhyAhRtaM 11, udbhedana udbhinaM sAdhvartha kuzUlaghaTAderudghATanaM tadyogAd bhaktAdyapi tathA 12, mAlAdeH zikyAderapahRtaM-sAdhvarthamAnItaM mAlApahRtaM 13, Acchiyateanicchato'pi putrAdeH sakAzAt sAdhudAnAya gRhyate tadAchedyaM 14, bahUnAM satkaM zeSairananujJAta ekena dattaM anisRSTaM 15, adhItyAdhikyenA'vapUraNaM svArthadattAhaNAderbharaNaM adhyavapUraH sa evAdhyavapUrakaH tadyogAd bhaktAdyapi 16, itaratra gamyamAnatvAdityevaM SoDaza piNDodgama-AhArotpattau doSAHsyuriti zeSaH / "dhAI 1 dui 2 nimitte 3, AjIva 4 vaNImage 5 tigicchA ya 6 / kohe 7 mANe 8 mAyA 9, lome 10 ya havaMti dasa ee // 1 // pudipacchAsaMthava 11, vijjA 12 mate ya 13 cunna 14 joge ya / uppAyaNAidosA, solasame mUlakamme ya 16 // 2 // " bAlAnAM dhAtrIkarma 1, dUtIkarma parasparaM sandiTArthakathanAt 2, nimittaM-atItAdyarthasUcanaM 3, AjIvo-jAtyAdikathanAta upajIvanaM 4, vanIparka-abhISTajanaprazaMsanam 5, cikitsA-rogamatIkAraH 6, krodha 7 mAna 8 mAyA 9 lobhAH pratItAH 10, tathA pUrva pazcAdvA saMstavo-dAtRzlAghanam 11, vidyA-devyadhiSThitA sasAdhanA ca 12, mantrI-devAdhiSThito'sAdhanazca 13, cUrNo-nayanAJjanAdirUpaH 14, yogazca-saubhAgyAdikRd dravyanicayaH 15, eteSAM prayogAt utpAdanA doSAH, SoDazo mulakarma ca 16, tatra mUlaM-dazaprAyazcittAnAM madhye aSTamaM tatmAptinibandhanaM karma garbhaghAtAdyapi mUlakarma, mUlAnAM vA-banaspatyavayavAnAM karma-auSadhAdyartha chedanAdikriyA mUlakarma, ca: samuccaye ||2||"sNkiy 1 makkhiya 2 nikkhitta 3, pihiya 4 sAhariya 5 dAyagummIse 7 / apariNaya 8 litta 9 chaDDiya 19, esaNadosA dasa havaMti // 1 // " zaGkitaM-sabhbhAvitAdhAkarmAdidoSa bhaktAdi 1, mrakSitaM-sacittA // 29 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ raNavatuHpratyayalopAta pANDaniyuktyAdibhyo yathA-tatra sarvagurumUlAmapiNDo'nantava dibhiH 2, nikSipta-nyasta sacittAdiSu 3, pihita-taiH sthagitaM 4, saMhRtaM-tasmAdanyatra kSiptam 5, dAyakA-bAlakAdayaH tairdIyamAnaM 6 unmitha-sacittAcittayuktam 7, apariNataM dravyaM bhAvo vA 8, lima-kharaNTitaM 9, charditaM-parizATanAvat 10, evameSaNAdoSA daza bhavanti 1 / prastAvAd grAsaiSaNA doSA api pazcocyante-'saMjoyaNA 1 pamANe 2, iMgAle 3 dhuma 4 kAraNe paDhamA / vasahibahiraMtare vA, rasaheu dvsNjogaa||1||" saMyojanA-rasagRyA guNAntarArtha dravyAntarayojanaM 1, pramANaM mAnamatikramya bhojanaM 2, aGgAra iti cAritrendhanasya rAgAgninA aGgArasyeva karaNaM 3, 'dhuma' ti caraNendhanasya dveSeNa dhumavatkaraNaM vatuHpratyayalopAt dhUmaH 4, kAraNa-bhojanahetvanAzrayaNaM 5, iti kiJcinyUnagAthArthiH / iti sopeNa saptacatvAriMzaddoSasvarUpaM vistaratastu piNDaniyuktyAdibhyo jJeyam / idaM ca doSasvarUpaM piNDamAzrityoktam / evaM vastrAdInyapyAzritya yathAsambhavaM jJeyam / atha prasaGgato gurulaghudoSasvarupaM yathA-tatra sarvagurumUlakarma, tatra mUlaM 180 / tasmAcAdhAkarmaka karmoddezikacaramatrikaM mizrAntyadvikaM bAdaramAbhRtikA samatyapAyAbhyAhRtaM lobhapiNDo'nantakAyAvyavahitanikSiptapihitasaMhRtamizrApariNatacharditAni saMyojanA sAGgAravarttamAnabhaviSyannimittaM ceti laghavo doSA mUlapAyazcicAccaturthatapovat / etebhyaH kammoddezikAdyabhedo mizraprathamabhedo dhAtrItvaM dRtItvamatItanimittamAjIvanApiNDo banIpakatvaM vAdaracikitsAkaraNaM krodhamAnapiNDau sambandhisaMstavakaraNaM vidyAyogacUrNapiNDAH prakAzakaraNa dvividham dravyakrItamAtmabhAvakrItaM laukikamAmityaparAvartite niHpratyapAyaparagrAmAbhyAhRtaM pihitodbhinnaM kapATonimutkRSTamAlApahRtaM sarvamAcchedyaM sarvamanisRSTaM puraskarma pazcAkarma garhitamrakSitaM saMsaktamrakSitaM pratyekAvyavahitanikSiptapihitasaMhRtamizrApariNatachardivAni pramANollakanaM sadhUmamakAraNa
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 30 // bhojanaM ceti laghavazvaturyAdAcAmlamiva / etebhyo'pyadhyavapUrakAntya bhedadvayaM kRtabhedacatuSTayaM bhaktapAnapUtikaM mAyApiNDo'nantakAyavyavahita nikSiptapihitAdIni mizrAnantAvyava hita nikSiptAdIni ceti laghava AcAglAdekabhaktamiva / etebhyo'pyaudhauzikamuddiSTabhedacatuSTayamupakaraNapUtikaM cirasthApitaM prakaTakaraNaM lokottaraparAvarttitamamAmityaM ca parabhAvakrItaM svagrAmAbhyAhRtaM dardarodbhinnaM jaghanyamAlApahRtaM prathamAdhyavapUrakaH sUkSmacikitsA guNasaMstavakaraNaM mizrakarddamena lavaNaseTikAdinA ca mrakSitaM piSTAdikSitaM kiJciddAyakaduSTaM pratyekaparamparasthApitAdIni mizrAnantarasthApitAdIni ceti laghava ekabhaktAtpurimArddhamiva / etebhyo'pi cetvarasthApitaM sUkSmamAbhRtikA sasnigdhasarajaskamrakSitaM pratyeka mizraparamparasthApitAdIni ceti laghavaH purimArddhAnirvikRtikamiveti / gAthAchandaH // 21 // // punarapyAcAryaguNAnAha-- apparisAvI sabhmaM, samapAsI ceva hoi kajjesu / so khakhai cavakhuMpi va, sabAlabuDDhAulaM gacchaM // 22 // vyAkhyA - na parizravati parakathitAtmaguhyajalamityevaM zIlo'parizrAvI AlocanAmAzritya AcArAGgoktatRtIyabhaGgatulya ityarthaH / bhaGgAzcaite - eko hadaH parigala zrotAH paryAgalatzrotAzca zItAzItodApravAhahadavat, yatastatra jalaM nirgacchatyAgacchati ca 1 / aparastu parigalatzrotA: no paryAgalatzrotA: padmaidavat, padmahUde tu jalaM nirgacchati natvAgacchati 2 / tathA paro no parilagatzrotAH paryAgalatzrotAzca lavaNodadhivat, lavaNe Agacchati jalaM na tu nirgacchati 3 / aparastu nau parigalatzrotA: no paryAgalatzrotAzca manuSyalokAdvahiH samudravattatra nAgacchati na ca nirgacchati 4 / tatrAcAryaH zrutamaGgIkRtya prathamabhaGgapatitaH zrutasya dAnagrahaNasadbhAvAt 1, sAmparAyika karmmApekSayA tu dvitIyabhaGgapatitaH kaSAyodayAbhAvena grahaNAbhAvA dRci // 30 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttapaHkAyotsargAdinA kSapaNApattezca sAmparAyikakarma tu kaSAyakarma 2, AlocanAmaGgIkRtya tRtIyabhaGgapatitaH AlocanAyA apratizrAvitvAt 3, kumArga prati caturthabhaGgapatitaH kumArgasya hi pravezanirgamAbhAvAt 4, yadi vA kevalazrutamAzritya bhaGgA yojyante / tatra sthavirakalpikAcAryAH prathamabhaGgapatitAH 1, dvitIyabhaGgapatitAstu tIrthakRtaH 2, tRtIyabhaGgasthA yathAlandikAH teSAM ca kacidarthAparisamAptAvAcAryAdenirNayasadbhAvAt 3, pratyekabuddhAstUmayAbhAvAccaturthabhaGgasthAH 4, samyak-sarvathetyarthaH, 'samapAsI ceva hoi kajjesu 'tti samaM-aviparItaM pazyatItyevaMzIlaH samadarzI 'dRzo niyacchapeccha' (8-4-181) ityAdinA dRzaH pAsAdezaH evaMvidha eva yo bhavati ka kAryeSu-AgamavyAkhyAnAdisakalavyApAreSvityarthaH, sa AcAryaH rakSati-dhatte kumArge patantamiti zeSaH, ke gacchaM-gaNaM kimbhUtaM sabAlAzca te vRddhAzca sabAlavRddhAH tairAkula:-saGkIrNastaM sabAlavRddhAkulaM kimiva cakSuriva yathA cakSurgarttAdau patantaM jantugaNaM dhatte tathA'yamapItyarthaH / gAthAcchandaH 22 // atha gAthAdvayenAdhamAcAryasvarUpamAhasIyAvei vihAraM, suhasIlaguNehiM jo abuddhiio| sonavari liMgadhArI,saMjamajoeNa NissAro // 23 // vyAkhyA-jo abuddhIo' ti ya AcAryo'buddhikastatvajJAnarahitaH 'sIyAvei ' ti sIdayati-zithilIkaroti, ke vihAraM navakalparUpaM gItArthAdirUpaM ca kaiH sukhazIlaguNaiH sukhazIlasya-zAtAbhilASiNo guNAH pArthasthAdisthAnAni sukhazIlaguNAstaiH atra kiJcidvihArasvarUpaM vRhatkalpasUtrato yathA-" se gAmaMsi vA jAva puDabheyaNaMsi vA saparikkhevaMsi | abAhiriyasi kappai nimgaMthANaM hemaMtagimhAsu eka mAsaM vatthae " mugamaM navaraM saparikSepe vRtyAdirUpaparikSepayukte prAkArabahivaittinI gRhapaddhati hirikA na vidyate bAhirikA yatra tadabAhirikaM tasmin " se gAmaMsi vA jAva rAyahANisi vA sapari
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 31 // kkhevaMsi sabAhiriyasi kappai nigaMyANaM hemaMtagimhAsu domAse vatthae, aMto eka mAsaM bAhiM eka mAsaM, aMtovasamANANa aMtobhikkhAyariyA bAvisamANANaM bAhibhikkhAyariyA / se gAmaMsi vA jAva rAyahANisi vA saparikkhevaMsi abAhiriyaMsi kappai niggaMthINaM hemaMtagimhAsu domAse vatthae / se gAmaMsi vA jAva rAyahANisi vA saparikkhevaMsi sabAhiriyasi kappai niggaMthINaM hemaMtagimhAmu catvAri mAse vatthae, aMto domAse bAhiM do mAse, aMto vasaMtINaM aMto bhikkhAyariyA bAhiM vasaMtINa bAhiM bhikkhAyariyA / kappai nigaMthANa vA 2 puratthime NaM jAva aMgamagahAo ettae 1, dakkhiNe NaM kappai nigaMthANa vA niggaMthINa vA jAva kosaMbIo ettae 2, pacatthime NaM jAva thUNA visayAo ettae 3, uttare NaM jAva kuNAlAvisayAo ettae 4, etAvatA va kappai etAvatA va Ayariyakhette No se kappai etto bAhi, teNa paraM jattha NANadasaNacaritAI ussappati / " sugamam / navaraM ettae vihartta 'teNa paraM' ti tataH paraM bahirdezeSu yatra jJAnadarzanacAritrANi utsarpantisphItimAsAdayanti tatra viharttavyamiti zrIvRhatkalpaprathamoddezake / kizcAcaraNayA tu duHSamAdyAlambanataH zrIharibhadrasUrikADapi mAsakalpo vihAra evAvasIyate / yata uktaM zrIharibhadrasUripAdaireva svopajJapaJcavastukagata 279 gAthAvRttI pratidinakriyAbhidhadvitIyadvAragatapratyupekSaNApramArjanAdhikAre yathA-" avalaMbiUNa kaja, jaM kiMci samAyaraMti gIatthA / thovAvarAhabahuguNa, savvesi taM pamANaM tu ||1||vyaakhyaa-avlmby-aashrity kArya yatkizcidAcaranti-sevante gItArthAH-AgamavidaH stokAparAdhaM bahuguNaM mAsakalpavihAravat sarveSAM jinamatAnusAriNAM tatpramANameva utsargApavAdarUpatvAdAgamasyeti / " atha gotArthAdirUpo yathA-" gIyatyo ya vihAro, bIo gIyatyanissio bhaNio / itto taiyavihAro, nANunAo SARKINARENTINENTERTAINMENT | // 32 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Fei Chu Fei Chu Xi Jian Fei Fei Chang Fa Zuo Chu Zuo jiNavarehiM // 1 // " gItaH parijJAto'rtho yaiste gItArthA jinakalpikAdayasteSAM svAtavyeNa yadviharaNaM sa gItArtho nAma prathamo vihAraH, tathA gItArthasya - AcAryopAdhyAyalakSaNasya nizritAH - paratantrA yadgacchvAsino viharanti sa gItArthanizrito nAma dvitIyo vihAro bhaNitaH, ita UrddhamagItArthasya svacchanda vihArarUpastRtIyo nAnujJAto jinavarairbhagavadbhistIrthakarairiti / athainAmeva niryuktigAthAM vivRNoti / " gIaM muNitegahUM, vidiyatthaM khalu vayaMti gIyatthaM / gIeNa ya attheNa ya, gIyattho vA suyaM gIyaM // 1 // " gItaM muNitamiti caikArthaM tatazca vidito- muNitaH parijJAtArthaH chedasUtrasya yena taM viditArthaM khalu vadanti gItArtha, yadvA gItena ca arthena ca yo yuktaH sa gItArtho bhaNyate / gItArthAvasya vidyete iti abhrAditvAdamatyayaH / atha gItaM kimucyate ata Aha-- zrutaM sUtraM gItamityabhidhIyate etadeva bhAvayati / " gIeNa hoi gII, atthI atthe hoi nAyavvo / gIeNa ya atyeNa ya, gIyatthaM taM vijANAhi // 1 // " iha sUtrArthavaratve caturbhaGgI tadyathA - sUtradharo nAmaiko nAdharaH 1, arthadharo nAmaiko na sUtradharaH 2, ekaH sUtradharo'pyarthadharo'pi 3, aparo na sUtradharo nArthadharaH 4, ayaM caturyo bhaGga ubhayazUnyatvAdavastubhUtaH zeSaM bhaGgatrayamadhikRtyAha - gItena - sUtreNa kevalena samyakpaThitena gItamasyAstIti gIti bhavati, arthena kevalena samyagadhigatenArthI bhavati jJAtavya arthadhara ityuktaM bhavati, yastu gItena cArthena cobhayato'pi yuktastaM gItArthaM vijAnIhi iti / idamatra tAtparyam - tRtIyabhaGgavasyaiva tattvato gItArthazabdamavikalamudroDhumarhati na prathamadvitIyabhaGgavarttinAviti / atha yeSAM gItArthAnAM tannizritAnAM vA vihAro bhavati tAn darzayati- " jiNakappio gIyattho, parihAravisuddhao vi gIyattho / gIyatye iDidugaM, sesA gIyatvanIsAe // 1 // " jinakalpiko niyamAd gItArthaH, parihAra FELLENT
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA kAra // 32 // vizuddhiko'pizabdAta pratimApatipanako yathAlandakalpikazcAvazyantayA gItArthaH, jaghanyato'pyadhItanavamapUrvAntargatAcAranAmakatRtIyavastukatvAdeSAmiti / tathA gacche gItArthaviSayamRddhimatorAcAryopAdhyAyayokiM draSTavyam , sUtre matulopaH prAkRtasvAt / AcArya upAdhyAyo vA niyamAd gItArtha ityarthaH / eSAM sarveSAmapi svAtantryeNa vihAro vijJeyaH / zeSAH sAdhavo gItArthanizrayA AcAryopAdhyAyalakSaNagItArthapAravyeNa viharanti idameva pazcAI bhAvayati-"AyariyagaNI iDDI, sesA gItA vi hoti tannIsA / gacchagayaniggayA vA, ThANaniuttA'niuttA vA // 1 // AcArya:-mUriH gaNI-upAdhyAyaH etau yata Rddhimantau-sAtizayajJAnAdiRddhisampannau atizAyane'tra matvarthI yaH yathArUpavatI kanyetyAdau ataH zeSAH sAdhavo gItAryA api tannizrayA AcAryopAdhyAyaparatantratayA viharanti / atha ke te zeSA ityAha-gacchagatA gacchanirgatA vA tatra gacchagatAgacchamadhyavartinaH gacchanirgatA ' asive omoarie ' ityAdibhiH kAraNairekAkIbhUtAH, athavA sthAnaniyuktAH sthAnAniyuktA vA sthAne-pade niyuktA-vyApAritAH sthAnaniyuktAH pravartakasthaviragaNAvacchedakAkhyAH padasthagItArthA ityarthaH / tadviparItAH sthAnAniyuktAH sAmAnyasAdhava ityarthaH / ete sarve'pyAcAryopAdhyAyanizrayA viharanti / kathamityAha-" AyArapakappadharA, coddasapucI a je ya ta majjhA / tannIsAi vihAro, sabAlavuDssa gacchassa // 1 // " AcAraprakalpadharA-nizIthAdhyayanadhAriNo jaghanyA gItArthAzcaturdazapUrviNaH punarutkRSTAstanmadhyavartinaH kalpavyavahAradazAzrutaskandhadharAdayo madhyamAsteSAM jaghanyamadhyamotkRSTAnAM gItArthAnAM nizrayA sabAlavRddhasyApi gacchasya vihAro bhavati na punaragItArthasya svacchandamekAkivihAraH kartuM yuktaH, kuta iti cet ? ucyate-" egavihArI ajAya-kappio jo bhave cavaNakappe / uvasaMpanno maMdo, hohii | // 32 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ votiTThANo // 1 // " ekaH sana viharatItyevaM zIla ekavihArI sa ca ajAtakalpiko'gItArthastathA cyavanaM - cAritrAt pratipatanaM tasya kalpaH - prakAra yavanakalpaH pArzvasthAdivihAra ityarthaH, tasmin yo bhavet sa ekAkitvamupasampannaH - pratipannaH san mandaH - sadbuddhivikalo bhaviSyati vyutsRSTatristhAnaH vyutsRSTAni - parityaktAni trINi sthAnAni jJAnAdirUpANi yena sa vyutsRSTatristhAnaH / eSA niryuktigAthA athainAmeva vivRNoti - " mruttUNa gacchaniggaya, gIyarasa vi ekagassa mAso u / avigIe caugurugA, cavaNe lahugA ya bhaMgaTThA // 1 // " muktvA gacchanirgatAn - jinakalpikAdIn gItArthasyApi ekakastha - ekAkivihAraM kurvato mAsalaghu avigIte - agItArthe ekA kivihAriNi catvAro gurukAH cyavane- pArzvarathAdivihAre yadi manasA'pi saGkalpaM kurute tadA catvAro laghukAH, ityAdi zrIbRhatkalpavRttipIThikAyAM tathA vyavahAravRttidvitIyoddezake'pi " gIattho a vihAro, bIo gIatthanissio bhaNio / itto taiavihAro nANunnAo jiNavarehiM // 1 // " bihAra: prathamo bhavati gItArthaH gItArthasAdhvAtmakaH, dvitIyo gItArthanizritaH gItArthasya nizrA - saMzrayaNaM gItArthanizrA sA saJjAtA, asya pAThAntaraM gItArthamizrita iti, tatra gItArthasaMyukta iti vyAkhyeyamiti, AbhyAM gItArthagItArthanizritAbhyAmanyastRtIyo bihAro nAnujJAto jinavarendrairityAdi / tathaughanirmuktAvapi yathA - " gIyattho a vihAro, bIo gIatyanissio bhaNio / itto taiavihAro, nANunnAo jiNavarehiM // 1 // saMjama AyavirAhaNa, nANe taha daMsaNe carite ya / ANAlobu z2iNANa, kubai dIhaM ca saMsAraM // 2 // saMjamao chakkAyA, AyA ka~TaTTijI ragelane / nANe nANAyAraM, daMsaNacara gAivugAhe // 3 // " atha kaH kRtvA vihAraM sAdayatItyAha - ' suhasIlaguNehiM 'ti sukhazIlasya - sAtAbhilASiNo guNAH- pArzvasthAdisthAnAni *HAPA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra aiti mukhazolaguNAstaiH, sukhazIlaguNAH punaH upadezamAlAcaturthazatoktA yathA 'bAyAlamesaNAo, na rakkhaI dhAisinnapiMDaM ca / AhArei abhikkhaM, vigaIo sannihiM khAi // 1 // mUrappamANabhoI, AhAreI aMbhikkhamAhAraM / na ya maMDalIi muMjai, na ya bhikkhaM hiMDaI alaso // 2 // " sUra0 yAvadAdityastiSThati tAvat / 2 / " kIvo na kuNai loya, lajjai paDimAi jAlamavaNei / sIvAhaNo ya hiMDai, baMdhai kaDipaTTayamakajje ||3||"prtimyaa kAyotsargaNa 3"gAma desaM ca kulaM, mamAyae pIThaphalagapaDibaddho / gharasaraNesu pasajjai viharai sakiMcaNo riko // 4 // " mamaitaditi manyate, gRhasmaraNeSu-pUrvopabhuktacintameSu sakiJcana:-hiraNyAdiyuktastathApi rikto-nirgranthA'hamiti prakAzayati 4 // "nahadaMtakesarome, jamei uccholadhoyaNo ajo| vAhei a paliyaMka, airegapamANamaccharai ||5||"'jmei ' tti rADhayA samAracayati ayato-gRhasthakalpaH vAhei-paribhuGkte saMstArapaTTAtirikta AstRNAti-saMstArayatIti 5 / "sovai ya sabarAI, nIsaTTamaceyaNo na vA sarai / na pamajjato pavisai, nisIhiAvassiyaM na kare // 6 // " na cA0 svAdhyAyaM na karoti 6" pAya pahe na pamajjai, jugamAyAe na sohae iriyaM / puDhavidagaagaNimAruya-vaNassaitasesu niravikkho // 7 // savaM yo uvahiM, na pehae na ya karei sajjhAya / saddakaro jhaMjhakaro, lahuo gaNabheyatattillI // 8 // " sa0 vikAle jhaM0 kalahaH ga. gaNavighaTanatatparaH 8 / "khittAIyaM bhuMjai, kAlAIya taheva avidinnaM / giNhai aNuiyasUre, asaNAI ahava uvakaraNa // 9 // " khi0 atikrAnta dvigavyUtaM, grahaNakAlAtpauruSItrayAtivAhane 9 / " ThavaNakule na ThaveI, pAsatyehi ca saMgaya kuNai / nizcamavajjhANarao, na ya pehapamajjaNAsIlo // 10 // " ni0 duSTacittaH 10 / riyaI ya davadavAe, mUDho paribhavai taha ya rAyaNie / paraparivAyaM giNhai, niDarabhAsI vigahasIlo
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ * P // 11 // vijjaM mataM jogaM, tegicchaM kuNai bhUikammaM ca / avakharanimitajIvI, AraMbhapariggahe ramai // 12 // kajjeNa viNA uggaha- maNujANAvei divasao suyai / ajjiyakAbhaM bhuMjai / itthinisijjAsu abhiramai // 13 // " ni0 tadutthAnAnantara-mabhiramate / 13 / " uccAre pAsavaNe, khele siMghANaeM aNAutI / saMthAragauvahINaM, paDikamai vA sapAuraNo // 14 // upari sthitaH sapA0 sAcchAdanaH 14 / " na karei pahe jayaNaM, taliyANa taha karei paribhogaM / carai aNubaddhavAse sapaklaparapakkhaomANe / / 15 / / " aNu0 varSAkAle 15 / ityAdi sa 'navari' tti kevale liGgadhArI veSamAtradhArI saMyamaH-AzramanirodharUpastasya yogaH pratilekhanAdivyApArastena rahitatvAt nirasAraya vitatAmbUlavaditi / gAyAchandaH // 23 // kulagAmanagara rajjaM payahiya jo tesu kuNai hu mamattaM / so navari liMgadhArI, saMjamajoeNa nissAro ||24|| vyAkhyA - kulaM - gRI, grAma-sakaraM nagaraM - aSTAdaza kara rahita, rAjyaM saptAGgamayaM, upalakSaNatvAt dhULIprAkAraparikSita kherTa, kunagaraM - kaTaM, sarvatrArddha tRtIyagavyUtAntargrAmAntararahitaM maMDambaM jalapathopetaM jalapattanaM dvIpamiva sthalapayopetaM sthalapattama, lohAdidhAtujanmabhUmirUpamAkaraM, jalasthalapayAbhyAmupetaM droNamukhaM vaNiksamUhavAsa nigamavityAdi zeyam / 'pahiya' ti mahAya prakarSeNa tyaktvA punarya AcAryasteSu kulAdiSu karoti vidhase, huH-punararthe, mamatvaM mamaitadityabhiprAyamityarthaH, sa sUriH 'navari ' kevalaM deSadhArI saMyamayogena missAra iti / gAthAchandaH || 24 // atha punarapi sundarAcAryaprazaMsAmAhavihiNA jo u coei, suttaM atthaM ca gAhai / so dhanno so a puSNo a, sa baMdhU mukkhadAyago // 25 // vyAkhyA - vidhinA 'dhammamaiehiM aisuMdaraMhiM kAraNaguNovaNI ehiM / palhAyaMtI amaNa, sIsaM coera Ayarijo // 1 // "
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ coei' ti caudAvA NimAMgINa vAsavA 2 vaizAyaNe gacchA cAra // 34 // ityAdyAgamoktaprakAreNa 'jo u' ti yaH punaH AcAryaH 'coei' ti codayati-prerayati ziSyagaNaM kRtyakaraNAdau tathA sUtramAcArAgAdizrutaM vidhinetyasyAtrApi sambandhanAt , " No kappati NigaMyANa vA NiggayINa vA khuDagarasa vA khuDDiyAe vA avaMjaNajAyassa AyArapakappe NAma ajhayaNe uddisittae 1, kappati nigaMthANa vA 2 khuDDagassa vA 2 jaNajAyassa AyArapakappe nAma ajjhayaNe uddisittae 2, kappati tivAsapariyAgassa samaNarasa niggayarasa AyArapakappe nAma ajjhayaNe uddisittae 3, cauvAsapariyAra sUagaDe nAma aMge uddisittae 4, paMcavAsapariyAe dasAkappe vavahAre 5, aTThavAsapari0 ThANasamavAe 6, dasavAsapari0 vivAhapannatINAmaM aMge 7, ekkArasa vA0 khuDiyAvimAppavibhattI mahalliyAvimANapavibhattI aMgacUliyA vaggacUliyA vivAhacUliyA 8, bArasa vA0 aruNovavAe varuNovavAe gahalodavAe dharaNovavAe vesamaNovavAe velaMdharovavAe 9, terasavAsa0 uDhANasue samuTThANamue deviMdavivAe nAgapAriyAvaNiyAe 10, cohasavAsa mahAmumiNabhAvaNA-11, pannarasavAsa0 cAraNabhAvaNA 12, solasavAsa0 AsIvisabhAvaNA 13, sattarasa vA0 diTTivisabhAvaNA 14, egaNavIsavAsa0 didvivAe nAma aMge uddisittae 15, vIsavAsapariyAe samaNe nigaMthe sacamuANuvAdI bhavatItyAdi vyavahAradazamoddezakAyuktena vidhinA grAhayati-pAThayati / tathA sUtrapAThanAnantaraM tasya niyuktibhASyacUrNIsaMgrahaNIvRttiTippanakAdiparaMparopalabdhamarthaM ca vidhinetyasyAtrApyabhisambandhanAta " muttatyo khalu paDhamo, bIo nijjuttimIsio bhnnio| taio a niravaseso, esa vihI hoi aNuoge // 1 // " iti zrIbhagavatIsUtrapazcaviMzatitamazatakatRtIyoddezakazrInandisUtrAvazyakaniyuktyAyuktena vidhinaiva grAhayati-bodhayati, athavA sUtramathai ca vidhinA gAite-nirantaraM svayamabhyaspa // 34 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Chang Le Chu Le Chu Le Po Le Yu Fei Fen Qiu Fen tItyarthaH, sa AcAryo dhanyaH - puNyavAn, ata eva ' so a puNNo ya' ti sa ca puNya eva - pavitrAtmaiva 'sa baMdhu 'tti sabandhuriva bandhuH kumatyAdinivArakatvena paramahita kartRtvAt, ata eva ' mokkhadAyago' tti mokSaprAptihetujJAnAdiratnatraya - lambhakatvena mokSadAyaka iti / anuSTup chandaH // 25 // sa eva bhavasattANaM, cakkhUbhUe viaahie| daMsei jo jiNuddiTTha, aNuTThANaM jahaTThiaM // 26 // vyAkhyA - sa eva AcAryoM bhavyasacvAnAM - mokSagamanayogyajantUnAM cakSurbhUto- nayanatulyo vyAhRtaH kathito jinAdibhiH, sa ko yo jinoddiSTaM-AptoktamanuSThAnaM-mokSapathamApakaratnatrayArAdhanamityarthaH, yathAsthitaM - avitathaM darzayati- kumatinirAkaraNena prakaTIkarotIti / anuSTup chandaH / / 26 / / atha pUrvArddhana surerguNavizeSeNa tIrthakarasAmyaM, uttarArddhanAzollaGginastasya kApuruSatvaM darzayannAha - titthayarasamo sUrI, sammaM jo jiNamayaM payAsei / ANaM aikkamaMto, so kAuriso na sappuriso // 27 // vyAkhyA-sa sUristIryakarasamaH sarvAcAryaguNayuktatayA sudharmAdivat tIrthakarakalpo vijJeyaH, na ca vAcyaM catustriMzadatizayAdiguNavirAjamAnasya tIrthaMkarasyopamA surestadvikalasyAnucitA, yathA tIrthakaro'rtha bhASate evamAcAryo'pyarthameva bhASate, tathA yathA tIrthakara utpannakevalajJAno bhikSArthaM na hiNDate evamAcAryo'pi bhikSAyai na hiNDate, ityAdyanekaprakAraistIrthakarAnukAritvasya sarvayatibhyo'tizAyitvasya paramopakAritvAdezca khyApanArthaM tasyAH nyAyyataratvAt / kiJca - zrImahAnizIthapaJcamAdhyayane'pi bhAvAcAryasya tIrthakarasAmyamuktam / yathA - " se bhayavaM kiM titthayarasaMtiaM ANaM nAikamijjA, udAhu
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyariasaMti ? goamA ! caunihA AyariyA bhavaMti, ta0 nAmAyariA ThavaNAyariyA davAyariyA bhAvAyariyA, tatya NaM ne te bhAvAyariA te tityayarasamA ceva daTTavA, desi saMti ANaM nAikkameja" ti sa kaH yaH samyag-yayAsthita jinamataM-jagatmabhudarzanaM naigamasaGgrahavyavahAraRjusUtrazabdasamabhirudaivabhUtarUpanayasaptakAtmakaM prakAzayati-bhavyAnAM drshytiityrthH| tathA AjhAM-tIrthakaropadezavacanarUpAM atikrAmana-vitathamarUpaNAdinollaGghayan sa mUriH kApuruSaH puruSAdhamaH, na satpuruSo-na pradhAnapuruSa iti / iha cAjhollajinaH kApuruSatvamAtramaihalaukikaM phalaM, pAralaukikaM tu tattadanekadussahaduHkhasantatisaMvalitamanantasaMsAritvaM zrImahAnizIthapaJcamAdhyayanoktasAvadhAcAryasyeva jJeyam / tathAhi-asyA RSabhAdicaturvizatikAyAH prAganantakAlena yA'tItA caturvizatikA, tasyAM matsadRzaH saptahastatanurdharmazrInAmA caramatIrthakaro babhUva / tasmizca tIrthakare saptAzcaryANi abhUvan / asaMyatapUjAryA pravRttAyAmaneke zrAddhebhyo gRhItadravyeNa svasvakAritacaityanivAsino'bhavan / tatraiko marakatacchaviH kuvalayaprabhanAmA'nagAro mahAtapasvI ugravihArI ziSyagaNaparivRtaH samAgAt / tairvanditvoktaM- atraika varSArAtrika caturmAsa tiSTha, yayA tvadIyAjJayA'neke caityAlayA bhavanti, kurvasmAkamanugrahaM, tenoktaM-sAvadyamidaM nAhaM vAlmAtreNApi kaI / tadevamanena bhaNatA satA tIrthakRnnAmakAnjitaM, ekabhavAvazeSIkRtazca bhvoddhiH| tatastaiH savarekamataM kRtvA tasya sAvaghAcArya iti nAma dattaM prasiddhi nItaM ca / tathA'pi tasya teSvIpadapi kopo nAbhUt / anyadA teSAM liGgamAtrapravajitAnAM mithaH AgamavicAro babhUva / yathA zrAddhAnAmabhAve saMyatA eva maThadevakulAni rakSanti patitAni ca samAracayanti / anyadapi yattatra karaNIyaM tasyApi karaNe na doSaH / ke'pyAhuH-saMyamo mokSanetA, kecidUcuH prAsAdAvataMsake pUjAsatkArabalividhAnA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dinA tIryotsarpaNenaiva mokSagamanam / evaM teSAM yatheccha malapatAM vivAde'nya Agamakuzalo nAsti ko'pi yo vivAdaM bhnkti| sarvaiH sAvadhAcArya eva pramANIkRta AkArito dUradezAtsaptabhirmAseviharan samAgAt / ekayAryayA zraddhAvazAt pradakSiNIkRtya jhagiti mastakena pAdau saGghayantyA vavande dRSTastairvandhamAnaH / anyadA sa teSAmane zrutArthakathane'syaiva mahAnizIthasya paJcamAdhyayanavyAkhyAne Agateya gAthA, "jatthityIkarapharisaM, aMtariya kAraNe vi uppanne / arihA vi karija sayaM, taM gaccha malagaNama // 1 // " AtmazaGkitena tena cintitaM sAdhvIvandanametaidRSTamasti sAvadhAcArya iti nAma purApi datta, sAmpataM tu yathArthakathane'nyadapi kimapi kariSyanti / anyathA prarUpaNe tu mahatyAzAtanA anantasaMsAritA ca syAtAm, tataH ki kurve, athavA yad bhavati tadbhavatu yathArthameva vyAkaromIti dhyAtvA vyAkhyAtA yathAryA gAthA / taiH pApairuktaM-yayevaM tat tvamapi mUlaguNahIno yataH sAdhvyA vandamAnayA bhavAn spRSTaH, tato'yazobhIruH sa dadhyau kimuttaraM dade / AcAryAdinA kimapi pApasthAna na sevanIyaM trividhaM trividhena, yaH sevate so'nantasaMsAraM bhrAmyati / taivilakSaM dRSTvoce kiM na vakSyasi / sa dadhyau kiM vadAmi / tatastena dIrghasaMsAritvamaGgIkRtyoktam-ayogyasya zrutArthoM na dAtavyaH " Ame ghaDe nihattaM, jahA jalaM te ghaDa viNAsei / ia siddhaMtarahassaM, appAhAraM viNAsei // 1 // " ityAdi tairuce-kimasambaddhaM bhASase, apasara dRSTipathAt / aho tvamapi saGkena pramANIkRto'si / tatastena dIrghasaMsAritvamaGgIkRtyoktaM, utsargApavAdairAgamaH sthito yUyaM na jAnItha / "egaMtaM micchattaM jiNANa ANA aNegattaM / " taiSTairmAnitaM tataH sa prazaMsitaH / sa ekavacanadoSeNAnantasaMsAritvamupAyApratikrAnto mRtvA vyantaro babhUva 1 / tatazyutvotpannaH proSitapatikAyAH prativAsudevapurohitaduhituH kukSau, kulakalaGkabhItAbhyAM pitRbhyAM
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ macchA cAra // 36 // niviSayIkRtA sA kvApi sthAnamalabhamAnA durbhikSe kalpapAlagRhe dAsItvena sthitA madyamAMsadohado'syAH saJjAtaH / bahUnAM madyapAyakAnAM bhAjaneSUcchiSTe madyamAMse ca bhuGkte kAMsyadRSyadraviNAni corayitvA'nyatra vikrIya madyamAMse mujhe / gRhasvAminA rAjJo niveditam / rAjJA mAraNAya prasUtisamayaM yAvadrakSitumarpitA caNDAlAnAM, aprasUtA na hanyate iti tatkuladharmmatvAt / prasUtA bAlakaM tyaktvA naSTA / rAjJA paJcasahasradraviNadAnena bAlaH pAlitaH / kramAt sUnAdhipatau mRte rAjJA sa eva tadgRhasvAmI kRtaH paJcazatAnAmIzaH 2 / tato mRtvA saptamapRthivyAM 33 sAgarAyuH 3 / tata uddhRtyAntaradvIpe ekorukajAtirjAtaH 4 / tato mRtvA mahiSaH 26 varSAyuH 5, tato manuSyaH 6, tato vAsudevaH 7, tataH saptamapRthivyAM 8, tato gajakarNo manuSyo mAMsAhArI 9, tato mRtvA saptamapRthivyAmapratiSThAne gataH 10, tato mahiSaH 11, tato bAlavidhavAbandhakI brAhmaNasutAkukSAvutpannaH, garbhazAtanapAtanakSAracUrNayogairanekavyAdhiparigato galatkuSTI kRmibhirbhakSyamANo garbhAnnirgataH lokairnindyamAnaH kSudhAdipIDito duHkhI saptavarSazatAni dvau mAsau catvAri dinAni jIvitvA 12, mRto vyantareSUtpannaH 13, tataH sUnAdhipo manuSyaH 14, tataH saptamyAM 15, tatazcAkrikagRhe vRSabho vAhyamAnaH kvathitaskandho mukto gRhasvAminA kAkakamizvAnAdibhivilupyamAnaH 29 vaSAyurmRto 16, bahuvyAdhimAnibhyaputro vamanavirecanAdiduHkhairevAsya gato manuSyabhavaH 17, evaM caturddazarajjvAtmakaM lokaM janmamaraNaiH paripUrya anantakAlenA'paravidehe manuSyo'bhavat / tatra lokAnuvRttyA gatastIrthakaravandanAya, pratibuddhaH, siddha atra trayoviMzatitamazrIpArzvajinasya kAle / gautamo'mAkSIt kiM nimittamanena duHkhamanubhUtaM ? gautama ! utsargApavAdairAgamaH ityAdi yadbhaNitaM tannimittam / yadyapi pravacane utsargApavAdau anekAnvazca prajJApyante, tathApi apkAyapari Tian Qiu Gong Tao vRti // 36 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhogastejaHkAyaparibhogo maithunasevanaM caikAntena niSiddhAni, itthaM sUtrAtikramAdunmArgaprakaTanaM tatazrAjJAbhaGgaH tasmAcAnantasaMsArI / gautamo'mAkSIt kiM tena sAvadyAcAryeNa maithunamAsevitam ! gautama ! no sevitaM no'sevitam, yatastena vandamAnAsparza pAdau nAkucitau / bhagavan ! tena tIrthakaranAmakarmmArjitaM ekabhavAvazeSIkRtazcAsIdbhavodadhiH, tatkathamananta saMsAraM sambhrAntaH ? gautama ! nijapramAdadoSAt yataH siddhAnte'pyuktamasti - " cohasavI AhAragAvi, maNanANivIyarAgA ya / huti pamAyaparavasA, tayaNaMtarameva caugaiA // 1 // " ityAdi / tasmAd gacchAdhipatinA sarvadA sarvArtheSu apramattena bhAvyam / iti pUrvAcArya saMskRta sAvadyAcAryasambandhaH / tathA " je NaM mahuA ! arddha vA heDaM vA pasiNa vA vAgaraNaM vA annAyaM vA adi vA asyaM vA aparinnAyaM vA bahujaNamajjhe Aghavei paNNavei parUvei daMsei nidaMsei uvadaMsei, se NaM arihaMtANaM AsAyaNAe vai, arihaMtapaNNattassa dhammassa AsAyaNAe vahai, kevalINaM AsAyaNAe vahai, kevalipaNNattassa dhammassa AsAyaNAe " iti zrIbhagavatyAM aSTAdazazatakasyASTamoddezake // tathA " icceiyaM dubAlasaMgaM gaNipiDagaM tIe kAle anaMtA jIvA ANAe virAhittA cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyahiMsu 1 / icceiyaM dubAlasaMgaM gaNipiDagaM paDuppannakAle parittA jIvA ANAe virAhittA cAuraMtaM saMsArakaMtAraM aNupariarhati 2 / " "parita ' tti parimittA, varttamAne kAle virAdhakamanuSyANAM saMkhyeyatvAt / " icceiyaM duvAlasa~gaM gaNipiDagaM aNAgae kAle aNaMtA jIvA ANAe virAhittA cAuraMtaM saMsArakaMtAraM aNupariyahisaMti 3 / icceiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM tIe kAle anaMtA jIvA ANAe ArAhittA cAuraMtaM saMsArakaMtAraM vIibaIsa 1 / icceiyaM duvAlasa~gaM gaNipiDagaM paDuppannakAle parittA jIvA ANAe ArAhittA cAurataM saMsArakaMtAraM vIivaIti 2 / icceiyaM dubAla HTTP
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 37 // saMga gaNipiDagaM aNAgae kAle aNaMtA jIvA ANAe ArAhittA cAuraMta saMsArakatAraM vIivaissaMti 3 // " iti nndisuutre|| ityevaM vilokyAcAryopAdhyAyapravartakagaNAvacchedakAdinA mokSArthinA bhagavadAjJayA AgamAryoM nirUpaNIyaH, na svamatyA tathAtve'nantasaMsArAvAriti / gAthAchandaH // 27 // atha ke mUraya AjJAmatikrAmantItyAhabhaTThAyAro sUrI 1, bhaTThAyArANuvirakao sUrI 2 / ummaggaThio sUrI 3, tinnivi maggaM paNAsaMti // 28 // vyAkhyA-bhraSTaH-sarvathA vinaSTaH AcAro-jJAnAcArAdiryasya sa bhraSTAcAraH mUriradharmAcAryaH 1, bhraSTAcArANAM-vinaSTAcArANAM sAdhUnAM upekSakaH pramAdapravRttasAdhanAmanivArayitetyarthaH mUrirmandadharmAcAryaH2, unmArgasthita utsUtrAdiprarUpaNaparaH mUriradharmAcAryaH3, trayo'pyete mArga-jJAnAdirUpaM mokSapathaM praNAzayanti-jinAjJAmatikAmantItyarthaH // gAthAchandaH // 28 // arthateSAM trayANAM sevakasyAzubhaphalamAhaummaggaThie sammagga-nAsae jo u sevae sUrI / niameNaM so goama ! appaM pADei saMsAre // 29 // ___ vyAkhyA-unmArgasthitAn sanmArganAzakAn 1 tuzabdAt bhraSTAcArAna 2 bhraSTAcAropekSakAMzca 3 sUrIn yaH sevate-paryupAste niyamena-nizcayena sa naro he gautama ! AtmAnaM pAtayati, saMsAre-caturgatyAtmake iti / gaathaachndH|| 29 // atha bhaGgyantareNa enamevArtha dRSTAntena samarthayabAhaummaggaThio ekko, vinAsae bhavasattasaMghAe / taM maggamaNusaraMtaM, jaha kuttAro naro hoi // 30 // // 37 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ MERAERIERRERARRERAKHREE vyAkhyA-unmArgasthitaH-utsUtraprarUpaNAnirataH eko'pi adhikArAt mUrinarnAzayati-saMsArasamudre anantAnantamaraNapradAnena vinAzayatItyarthaH, kAn bhavyasattvasaGghAtAn kiM kurvatastAn tanmArga-unmArgasthitapradarzitapatha anusarataH-AzrayataH prAkRtatvAdvacanavyatyayaH / atra dRSTAntamAha-yathA kutAra: kutsitatArako naro bhavati / sa bahUn pRSTilagnAn jantusamUhAn nadyAdau vinAzayatIti, gaathaachndH||30||athonmaarggaaminaamevaashubhphlN darzayatiummaggamaggasaMpahiANa, sAhaNa goamA! nRNaM / saMsAro a aNaMto, hAI saMmagganAsaNiM // 31 // - vyAkhyA-unmArgA-gozAlakaboTikaninhavAdayaH teSAM mArgaH-paramparA tasmin athavA unmArgarUpo yo mArgastasmin samiti-ekIbhAvena praiti-prakarSaNa sthitAnAM sAdhUnAM sAdhuliGgadhArakANAM he gautama ! nUnaM-nizcitaM saMsArazcaturgatyAtmakaH ananto-aparyanto bhavati / ca shbdstdgtaanekduHkhmuuckH| kiM bhUtAnAM teSAM ! sanmArganAzinAM-zuddhapayocchedakAnAM mahAnizIyoktamunicandrasAdhuvat iti / gaathaachndH|| 31 // atha kayazcit svayaM pramAdavAnapi zuddhamArga prarUpayan kasmin pakSe AtmAnaM sthApayatItyAhasuddhaM susAhumaggaM, kahamANo Thavai tiaprkmmi| appANaM iyaro puNa, gihatthadhammAu cukka tti // 32 // ____ vyAkhyA-zuddha-avitayaM susAdhumArga-sanmunipathaM kathayan-arUpayan svayaM pramAdavAnapIti gamyate sthApayati-nivezayati AtmAnaM ka? sAdhuzrAddhapakSadvayApekSayA tRtIyapakSe-saMvimapAkSikarUpe itaro-azuddhamArgamarUpakaH punaH 'gihatthadhammAu' tti gRhasthadharmAdAyatidharmAtsaMvignapAkSikapayAcca 'cuka' ti bhraSTaH saMsArapayatrayAntarvItyarthaH / iti zabdo vAkyaparisamAptya
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 38 // thaH / atra prasaGgataH pakSatrayamAzritya kizciducyate " sujjhai jaI sucaraNo 1, sujjhai sussAvI vi guNakalio 2 / osannacaraNakaraNo, sujjhai saMviggapakkharuI // 1 // saMvimgapakkhiyANa, lakkhaNameyaM samAsao bhaNiyaM / osannacaraNakaraNA vi, jeNa kammaM visohaMti // 2 // suddhaM susAhudhamma, kahei nidai ya niyayamAyAraM / mutavassiyANa purao, hoi ya sbomraainnio||3|| vaMdai na ya vaMdAvai, kiikammaM kuNai kArave neva / attaTThA na vi dika ui, dei susAhUNa boheuM // 4 // osaNNo attaTThA, paramappANaM ca haNai dikkhaMto / taM chuhai duggaIe, ahiyayaraM buDDai sayaM ca // 5 // sAvajjajogaparivajjaNAu, savvuttamo jaI dhammo / bIo sAvagadhammo, taio sNvimgpkkhpho||6|| sesA micchaddiTTI, gihiliNgkuliNgdvliNgehiN| jaha tinni u mukkhapahA, saMsArapahA tahA tinni // 7 // " nanu gRhicarakAdayo bhavantu bhavAnuyAyino, bhagavalliGgadhAriNastu kathamityatrAha-"saMsArasAgaramiNaM, paribhamaMtehi savajIvehiM / gahiyANi ya mukkANi ya, aNaMtaso dabaliMgAI // 8 // nanu trayaH saMsArapathAstrayazca mokSapathA iti yaduktaM tatsundaraM, paraM yaH susAdhuvihAreNa bahukAlaM vihRtya pazcAtkarmaparatatratayA | zaithilyamavalambate, te kutra pakSe nikSipyantAmityata Aha-"sAraNacaiyA je gaccha-niggayA ya viharati paastthaa| jiNaSayaNabAhirA vi ya, te u pamANaM na kAyavvA // 9 // " itya didvaito-teNaM kAleNaM teNa samaeNaM tuMgiyA NAma NayarI hotyA / vaNNao,tIe nayaroe ego sAhU khaMto daMto jiiMdio iriyAsamio bhAsAsamio esaNAsamio AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamiyo uccArapAsavaNakhelajallasiMghANapAridvAvaNiyAsamiyo maNagutto vayagutto kAyagutto guttidio guttabaMbhayArI amamo akiMcaNo chiNNagaMyo chiNNasoo niruvalevo kaMsapAIva mukkatoo saMkho iva niraMjaNo jAva iva appaDihayagaI emAiguNakalio, na kAyavA // 2 // mayata Ai-"sAraNaca yA sAdhuvihAreNa bahukAlaM yA // 3 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ majmaNhasamae goyaracariyAe bhamaMto egammi saDakulammi paviTTho, sAviyA ya taM daTTuM haTTatuTThA jAyA, AhAragahaNatyaM gharAmma paviTThA tAva ya sAhU gharadAraM avaloiUNa AhAraM agahiUNa apamANo ceva paDiniyatto / sAviA vi AgayA saMtI taM apAsaMtI apuNNAhaM adhaNNAI evamAiyaM japamANI dAre ThiyA, takkhaNe ceva bIo muNI AhAratyamAgao tamAhAreNa paDilAbhiUNa samaNovAsiyA bhaNai / he muNIsara ! ego sAhU mama ghare Agao teNa bhikkhA na gahiyA pacchA tumha AgamaNaM jAtaM, teNa keNa nimitteNa bhikkhA na gahiyA ? so bhaNai eyArisA bhAvabhaMjaNA pAsaMDacAriNo bahave baddati, samaNovAsiyA tabayaNaM soUNa aJcatyaM dukkhamAvaNNA / tao ya taio sAhU tammi ghare AhAratyamAgao / tamavi paDilAbhiUNa paDhamasAhuvuttaMto kahio / so bhaNai he bhahe ! tumha gharadAraM nIyaM vaTTai, teNa na gahiyA bhikkhA / jao Agame " nIyaduvAraM tamasa, koTTagaM parivajjae / acakkhUvisao jattha, pANA duppaDilehagA // 1 // " ahaM tu vesamittadhArI, mae sAhUrNa AyAro na sakkae pAleU, mama niSphalaM jIviyaM, so puNa dhaNNo kayakicco je NaM muNINamAyAraM pAlei / so vi saTTANaM gao / itya bhAvaNA-jo so paDhamasAhU so sukapakkhio haMsapakkhisamANo, jeNa tassa haMsassa do vi pakkhA mukkA bhavati, evaM sukkapakkhiovi sAhU aMto bahinimmalatteNa duhAvi suko 1 / bIo sAhU kaNhapakkhio o vAyasasAriccho, jeNa tassa vAyasassa dovi pakkhA kaNhA bhavaMti, evaM kaNhapakkhio sAhU vi aMto bAhiM maliNataNeNa duhA vi maliNo 2 // saio sAhU saMviggapakkhio cakavAyasAriccho, jeNaM cakkavAyassa bAhirapakkhA maliNA bhavati abhaMtarapakkhA mukkA bhavati, evaM saMviggapakkhio sAhavi cAhiM maliNo aMto sukko 3 / iti / gaathaachndH||32|| teNa na gahiyA vibhAgayo / tamavi paDilA samaNovAsiyA
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra aya yadyevaM tataH kiM kartavyamityAhajai navi sakkaM kAuM, smmNjinnbhaasiaNannuddhaannN|to sammaMbhAsijA,jaha jnnikhiinnraagehiN|| vyAkhyA-yadyapi na zakyaM kartR-vidhAtuM, kathaM samyak-trikaraNazuddhayA jinabhASita-kaivalyuktamanuSThAna-kriyAkalAparUpa, tato yathA kSINarAgaiH vItarAgairbhaNita-kathitaM tathA samyag-avitartha bhASet-arUpayediti / gAthAchandaH // 33 // atha pramAdavato'pyavitathaprarUpaNe mahatphalaM darzayannAhaosanno vi vihAre, kammaM sohei sulabhavohI ya / caraNakaraNaM visuddhaM, uvavUhito parUvito // 34 // | vyAkhyA-avasanno'pi-zithilo'pi ka ? vihAre municaryAyAM karma-jJAnAvaraNAdi zodhayati-zithilIkarotItyarthaH, mulabhA bodhiH-jinadharmamAptirUpA yasyAsau sulabhabodhiH, evaMvidhazca pratyaH syAditi zeSaH, kiM kurvan ! 'caraNakaraNaM visuddhaM uvavhato parUvito'tti caraNa-saptatibhedaM mUlaguNarUvaM karaNaM-saptatibhedamevottaraguNarUpaM caraNaM ca karaNaM ceti samAhAradvandve caraNakaraNaM tat vizuddha-ni:kalaGkamupabRMhayan-prazaMsayan prarUpayaMzca-yathAvasthitaM pratipAdayanniti / atra caraNakaraNasvarUpaM yathA" vaya 5 samaNadhamma 10 saMjama 17 veyAvaccaM ca 10 baMbhaguttIo 9 / NANAitiyaM 3 tava 12 koha-nigahAI 4 caraNameya // 1 // piMDavisohI 4 samiI 5, bhAvaNa 12 paDimA 12 ya iMdiyaniroho 5 / paDilehaNa 25 guttIo 3, abhiggahA 4 ceva karaNaM tu // 2 // " etayoH krameNa vyaktiH, sabAo pANAivAyAo veramaNaM 1, savvAo musAvAyAo veramaNaM 2, sayAo adinAdANAo veramaNaM 3, savvAo mehuNAo veramaNaM 4, savvAo paringaH F // 39 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAo veramaNaM 5, iti vratAni / 'dasavidhe samaNadhamme paM0 ta0 khaMtI 1, muttI 2, ajjave 3, maddave 4, lAghave 5, sacce 6, saMjame7, tave 8, ciyAe9, baMbhaceravAse 10 / krodhajayaH 1, nirlobhatA 2, mAyAtyAgaH 3, ahaMkAratyAgaH4, parigraha tyAgaH5, satyaM 6, (saMyama:-) prANAtipAtaviramaNarUpaH 7, tapaH 8, tyAgaH-suvihitebhyo vastrAdidAnarUpaH 9, brahmacarya 10. iti zramaNadharmaH pRthivya 12 tejo 3 vAyu 4 vanaspati 5 dvitri 7 catuH 8 pazcendriyANAM pAlanAnnava bhedA:9 ajIvasaMyamaH-pustakacarmapaJcakAdInAM anupabhogo yatanayA paribhogovA hiraNyAdityAgovA 10, prekSAsaMyama:-sthAnAdi yatra cikIttatra cakSuSA prekSya kuryAt 11, upekSAsaMyamo-vyApArAvyApAraviSayatayA dvedhA tatra sadanuSThAne sIdataH sAdhUnnopekSeta-prerayedityarthaH / gRhiNastu Arambhe sIdata upekSeta na vyApArayet 12, pramArjanAsaMyama:-pathi pAdayorvasatyAdeca vidhinA pramArjanaM 13, pariSThApanAsaMyamaHavizuddhabhaktopakaraNAdevidhinA tyAgaH 14, manovAkAyasaMyamA:-akuzalAnAM manovAkAyAnAM nirodhAH 17, zrIumAsvAtivAcakapAdaistu saMyamabhedAH prazamaratAvevamuktAH " pazcAzravAdviramaNaM, paJcendriyanigrahaH kaSAyajayaH / daNDatrayaviratizceti, saMyamaH sptdshbhedH||1||" iti sNymH| dasavidhe veyAvacce paM0 ta0 AyariyaSayAvacce 1 uvajjhAyave0 2 therape0 3 tavassive. 4 gilANave0 5 sehave0 6 kulave07 gaNave0 8 saMghave0 9sAhammiyaveyAvacce 10, iti vaiyAvRzyam / nava baMbhaceraguttIo paM0 taM0 vivittAI sayaNAsaNAI sevittA bhavati No itthisaMsattAI no pasusaMsattAI no paMDagasaMsattAI 1, no itthINaM kaha kahettA havai / no strINAM kevalAnAM kayAM dharmadezanAdilakSaNavAkyapratibandharUpAM 2, no itthiThANAI sevittA bhavati / ThA0 niSadyA 3, No itthINaM maNoharAI maNoramAI iMdiyAI AlotitA nijjhAittA bhavai 4, No paNIyarasabhoI 5, No
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 40 // pANabhoyaNassa aimAyamAhArae sayA bhavati 6, No puvvaraya puvvakIliyaM saritA bhavai 7, No saddANuvAtI No rUvANuvAI No silogANuvAI 8, NosAyAsokkhapaDibaddhe yAvibhavai 9, iti brhmguptiH|jnyaandrshncaaritrlkssnnNjnyaanaaditrik,tpo dvAdazadhA pUrvoktaM 12, krodhamAnamAyAlobhatyAgaH 4 krodhAdinigrahaH, iti caraNa 70 / vastra 1 pAtra 2 vasati 3 AhAra 4 zuddhilakSaNA caturdhA piNDavizuddhiH / iriyAsamiI 1, bhAsAsamiI 2, esaNAsamiI 3, AdANabhaMDamattaNikkhevaNAsamiI 4, uccArapAsavaNakhelajallasiMghANapAriTThAvaNiyAsamiI 5, iti samitiH / anityabhAvanA 1 azaraNabhA02 bhavabhA0 3 ekatvabhA0 4 anyatvabhA0 5 azaucabhA0 6 AzravabhA0 7 saMvarabhA0 8 nirjarAbhA0 9 dharmasvAkhyAtatAbhA0 10 lokamA0 11 bodhibhA0 | 12 iti bhAvanAH / bArasabhikkhupaDimAo paM0 ta0 mAsiyA bhikkhupaDimA 1 domAsiyA 2 timAsiyA 3 caumAsiyA 4 paMcamAsiyA 5 chammAsiyA 6 sattamAsiyA7 paDhamA sattarAiMdiyA bhikkhu08doccA sattarAIdiyA bhikkhu09 taccA sattarAIdiyA bhikkhupa0 10 ahorAiyA bhikkhupa0 11 ekarAiyA bhikkhupa0 12 / iti pratimAH / manojJAmanojJeSu zabda 1 rUpa 2 gaMdha 3 rasa 4 sparzeSu 5 zrotra 1 cakSu 2 oNa 3 jihvA 4 tvagindriya 5 viSayIbhUteSu rAgadveSavarjanAt pnycdhendriynirodhH| 'didvipaDileha egA, chuddddpkkhoddtigtigtriaa| akkhoDapamajjaNayA, nava nava muhaputtipaNavIsA // 1 // ' prathamaM dRSTipatilekhanA 1, tataH pArthadvaye'pi trayastrayaH UrdhvaprasphoTAH kAryAH evaM 7, tato hastatale mukhavatrikAmalagayadbhirAsphoTA lagayadbhiH pramArjanAzca parasparaM trikatrikAntaritAH pratyekaM nava nava kAryAH, evaM 18, iti mukhavatrikApatilekhanA25 syuH| 'pAyAhiNeNa tiatia, vAmeyarabAsIsamuhahiae / asuTTAhopiTThI, cauchappayadehapaNavIsA 2 iti pratilekhanAH 25 / // 40 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ manovAkAyaguptirUpAstistro guptayaH, dravyakSetrakAlabhAvabhedAccatvAro'bhigrahAH, iti karaNamiti / gAyAchandaH // 34 // atha saMvignapAkSikasyaiva kizcitkarttavyaM darzayannAhasammaggamaggasaMpaTThiANa, sAMhUNa kuNai vacchallaM / osahabhesajjehi ya, sayamanneNaM tu kArei // 35 // vyAkhyA sanmArgamArgasaMpasthitAnAM-sanmunimArge samyakmavRttAnAM sAdhUnAM-munInAM karoti-vidhatte svayaM-AtmanA vAtsalyaM-samAdhisampAdanaM adhikArAtsaMvignapAkSikaH, kaiH ? auSadhabhaiSajyaistatrauSadhAni-kevaladravyarUpANi bahirupayogIni vA, bhaiSajyAni-sAMyogikAni anta gyAni vA, cazabdo'nekAnyaprakArasUcakaH / tathA'nye-Atmavyatiriktena kArayati, tuzabdAt kurvantamanyamanujAnAtIti / gAthAchandaH // 35 // athAdhikArAt paravAtsalyakAriNAmatistokatAmAha bhUe atthi bhavissaMti, kei teluknmiakmjualaa| jesiM parahiakaraNika-baddhalakkhANa volihI kAlo // 36 // vyAkhyA-bhUtA-atItakAle 'atyi'tti santi-vidyante vartamAnakAle bhaviSyanti-bhaviSyatkAle kecidatistokA eva, te puruSAH kibhUtAH ? trailokyena-svargamartyapAtAlalakSaNena tannivAsipANigaNenetyarthaH, nataM kramayugalaM yeSAM te trailokyanatakramayugalA, te ke? yeSAM parahitakaraNaikabaddhalakSANAM pareSA-anyeSAM hita-vAtsalyaM parahitaM, parahitasya karaNaM parahitakaraNaM tasmin ,
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 41 // eka advitIyaM baddhaM lakSa vedhyaM tasya ca layahetutvena kAraNe kAryoMpacAsallayo yaiste para hitakaraNaikAnAM parahita kakSA evaMvidhAna satAM 'bolihitti prakRtatvAt vyaticakrAma vyatikrAmati vyatikramiSyati vA kAlaH samayAditya kSaNa iti / gItichandaH / tallakSaNaM cedama- " AryAmadhamadaloktaM, yadi kathamapi lakSaNaM bhavedubhayoH / dalayoH kRtayatizobhAM," tAM gItiM gItavAn bhujaGgezaH " // 36 // atha ye nAmamAtragrahaNenApi parAhitakAriNaH mUrayastAnAha-- tI ANAgakAle, keI hohiMti goyamA sUrI / jesiM nAmaggahaNe vi, hoi niyameNa pacchittaM // 37 // vyAkhyA --- atItakAle te kecidanirdiSTanAmAno'bhUvanniti zeSaH, anAgatakAle ca hohiti-bhaviSyanti, 'AdyantagrahaNe madhyasyApi grahaNa' iti nyAyena varttamAnakAle ca santi / he gautama! sUrayaH - AcAryA nAmadhArakAH yeSAM paricayakaraNAdikaM dUre AstAm, nAmagrahaNe'pi bhavati niyamena - nizcayena prAyazcittam / tathA coktaM zrImahAnizIthapazcamAdhyayane " itthaM cAyariyANaM, paNapaNNaM hoMti koDilakkhAo / koDisahasse koDI, sae ya taha etie caiva // 1 // etesi majjhAo, ege nibuDa guNagaNAiNe / savvuttamabhaMgeNaM, titthayarassANusArigurU // 2 // " iti gAthAchandaH // 37 // athAtra hetumAhajao, sayarI bhavaMti aNavirakayAi, jaha bhicca vAhaNA loe / paDipucchAhiM coyaNa, tamhA u gurU sayA bhayai // 38 // vyAkhyA - ' jao 'tti bhinnaM padaM, yato bhaNitaM, 'sayari 'tti svecchAcArINi bhavanti 'aNavikkhayAi 'ti anapekSayA SA // 41 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikSArahitatvena yathA loke' bhicavAhaNa 'ttiM bhRtyAzca - sevakA vAhanAni ca - hastyazvavRSabhamahiSAdIni itidvandve bhRtyavAhanAni, tathA vineyA gurUNAM pratipRcchAbhiH kAryaM kArya pratipRcchA pratipRcchA tAbhiH coyaNa 'tti prAkRtatvAdvibhaktilopaH codanAbhiva vineti zeSaH svecchAcAriNo bhavantItyarthaH / yasmAtsvecchAcAriNo bhavanti, 'tamhA u ' tti tasmAdeva kAraNAtmati pRcchAmi vodanAbhivAcAryo vineyAn sadA sarvakAlaM ' bhayai 'ti bhajate satyApayati zikSayatItyarthaH / gAthAchandaH // 38 // " atha nodanAyA akarSuH phalaM darzayannAha - jo u pamAyadoseNaM, AlasseNaM taheva ya / sIsavaggaM na coei, teNa ANA virAhiyA // 39 // vyAkhyA - yo gaNI tuzabdAdupAdhyAyAdiH pramAdadoSeNa pramAdarUpo yo doSastena Alasyena tathaiva ca 'cakArAduzeSa mahAdibhizva uktaM ca- " Alassa 1 moha 2 vannA 3, thaMbhA 4 kohA 5 pamAya 6 kiviNattA 7 / bhaya 8 sogA 9 annANA 10, nakveka 11 kuUhalA 12 ramaNA 13 // 1 // " etairhetubhiH ziSyavarga antevAsivRndaM ma merayatiH mokSAnu ina zeSa:, tenAcAryeNopAdhyAyena vA 'Ai (bha) "tti : jinAhA- virAdhitA - khaNDitetyarthaH / anuSTupchandaH // 39 // atha gurulakSaNamupasaMharan gacchalakSaNaM ca vivakSurAha saMveNaM mae soma, vanniyaM gurulakkhaNaM / gacchassa lakkhaNaM dhIra, saMkheveNaM nisAmaya // 40 // vyAkhyA - saGkSepeNa- vistarAbhAvena mayA he saumya ! he gautama! varNitaM prarUpitamityarthaH gRNAti vadati tattvamiti guru FACE
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 42 // stasya lakSaNaM-cinhaM, atheti zeSaH gaccharaya-yatiyatinIsamudAyalakSaNasya lakSaNaM, dhiyA rAjata iti dhIrastasya sambodhana kriyate he dhIra ! saGkhapaNa nizamaya-AkarNayeti / anussttupchndH|| 40 // iti zrImattapAgacchanabhomaNibhaTTArakapurandarazrIAnandavimalasUrIzvaracaraNAmbhojarajazvaJcarIkAyamANapaNDitazrIvijayavimalagaNiviracitAyAM gacchAcAraprakIrNakaTIkAyAmAcAryasvarUpanirUpaNAdhikAraH prthmH|| apazcitamAcAryasvarUpam / atha kramaprAptaM yatisvarUpaM prapazyate / tatrApi prayamaM yena muninA chadmasthenApi sAkaM kevalI viharet tatsvarUpaM gAthAdvayenAhagIatthe je susaMvigge, aNAlassI daDhavae / akkhaliyacaritte sayayaM, rAgaddosavivajie // 41 // niviaaTThamayaThANe, sosiakasAe jiiNdie| viharijjA teNasaddhiMtu, chaumattheNavi kevalI // 42 // anayoAkhyA-gIta:-parijJAto'rthaH chedasUtrasya yena sa gItArthaH, yadvA gItArthAvasya vidyate ityabhrAditvAdamatyaye gI| tArthaH / tatra gItaM sUtraM arthastava yAkhyAnam / uktaM ca zrAbRharakalpabhASyapITikAyAM-"gI muNitega?, vidiatyaM khalu vayaMti gIyatyaM / gIeNa ya atyeNa ya, gIattho vA suaNgii||1|| gIeNa hoi gII, atyI atyeNa hoi nAyavo / gIeNa ya 'attheNa ya, gIatyaM taM viANAhi // 2 // " yaH susaMviggo'tti atyathai saMvegavAn, AlasyamasyAstIti AlasyI na AlasyI anAlasyI Alasyarahita ityarthaH / dRDhAni-nizcalAni vratAni-niyamA uttaraguNA iti yasyAsau dRDhavrataH, askhalitaM-atIcAra // 42 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahitaM cAritraM - mUlaguNarUpaM yasyAsau askhalitacAritraH, satataM - anavarataM rAgadveSavivarjitastatra mAyAlobhAtmako rAgaH, krodhamAnAtmako dveSa iti niSThApitAni kSayaM nItAnyaSTau madasthAnAni - mAnabhedA jAtikularUpabalalAbhazrutatapovibhavamadAkhyA arat niSThApitASTamadasthAnaH, zoSitAH - kRzIkRtAH kaSAyAH - sabhedAH krodhamAnamAyAlobhAkhyAH, nokaSAyA vA yenAsau zopitakaSAyaH, jitAnyAtmavazIkRtAnIndriyANi zrotrahagnAsAjihvAtvagmanorUpANi yenAsau jitendriyaH : syAditi zeSaH / evaMvidhena tena chadmasthenApi sArddhaM kevalaM - eka jJAna pasyAstIti kevalI viharet vicaret, tuzabdAdekatra vasedapi yadvA tena chadmasArddhaM kevalyapi viharet chadmasthastu tena sArddhaM sutarAM viharedityarthaH / iti viSamAkSareti lakSaNe gAthAchandasi // 41 // 42 // atha yaiH saha vihArAdi na vidhIyate tAnAha - je hI aparamatthe, goamA saMjae bhave / tamhA te vi vivajijjA, duggar3apaMthadAyage // 43 // vyAkhyA - he gautama! ye saMyatA api-saMyamavantostpa 'aNahIaparamatya' ti anadhItA-anabhyastAH paramArthAH - AgamarahasyAni yaiste anadhIta paramArthA agItArthA ityarthaH / yat - yasmAt ajJAtadravyakSetrakAlabhAvaucityA bhavantIti zeSaH, tasmAt tAn agItArthAn vivarjayet-vihAre ekatra nivAse vA dUratastyajet / api zabdo'tra bhinnakramaH, sa ca yathAsthAnaM yojita eva / kiMbhUtAn tAn durgatipathadAyakAn tiryagnAra kakumAnuSa kudevarUpadurgatimArgamApakAnityarthaH / atrAgamarahasyAni kAni - ciddarzyante / yathA-" je AsavA te parissavA 1 je parissavA te AsavA 2 jeaNAsavA te aparissavA 3 je aparissavA te aNAsavA 4 / " idamAcArAGgacaturthAdhyayanasUtramasya vyAkhyA - ye Azravati - Agacchati aSTaprakAraM karmma yairArambhaiste AzravAH Xin Cha
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmavandhasthAnAnItyarthaH, ye parisamantAt zravati-galati sacchidraghaTabat yairanuSThAnavizeSaiste parizravAH-karmanirjarAsthAnAnItyarthaH, ayaM bhAvaH-yAnItarajanAcaritAni sragaGganAdIni sukhakAraNatayA tAni karmabandhahetutvAt AzravAH-karmabandhasthAnAni, punastAnyeva tattvavido-viSayasukhaparAGmukhANAM nissAratayA saMsArasaraNidezyAnIti kRtvA vairAgyajanakAni ataH parizravAHnirjarAsthAnAnItyarthaHzaya eva parizravAH-nirjarAsthAnAni arhatsAdhutapazcaraNadazaviSacakravAlasAmAcAryanuSThAnAdIni tAnyeva kammodayAdazubhAdhyavasAyasya jantorAzravA bhavanti-pApopAdAnakAraNAni jAyanta ityarthaH 2 / ye Avebhyo'nye'nAzravAHvratavizeSAH, te'pi karmodayAdazubhAdhyavasAyino na parizravA aprishrvaaH-krmbndhsthaanaaniityrthH| durmukhavyAhRtaprathamadhyAnasthaprasannacandrarAjarSikauGkaNasAdhvAdivat 3 / ye na parizravAH-karmabandhasthAnAni te na AzravA anAzravAH-karmabandhanAni na bhavanti / kenacidupAdhinA pravacanopakArAdinA kriyamANA aparizravAH karavIralatAbhrAmakakSullasyevAnAzravAH-karmabandhanAni na syuriti 4 / tathA "uppanne i vA 1 vigame i vA 2 dhuve i vA 3" vyAkhyA-utpattizcaturdA, jIvAjjIvasyotpattiryathA mAtApitRbhyAM putrasya 1, jIvAdajIvasyotpattiryayA sajIvadehAnnakhakezAdeH2, ajIvAjIvasyotpattiryathA-kASThAt ghuNakasya yadvA drAkSAderilikAdInAM 3, ajIvAdajIvasyotpattiryathA-kalkayogena tAmrAt svarNasyeti 4 / vigamaH-vinAzaH so'pi caturdA, jIvAjIvasya vigamo bhujaGgAnmanuSyasya 1, jIvAdajIvasya nakulasaJcArAt dugdhasya yadvA cirbhaTayogAtkaNikAyAH 2, ajIvAjIvasya viSAnmanuSyAdeH 3, ajIvAdajIvasya takrAt dugdhasyeti 4, vastuno dhruvatA'pyasti, yathA-svarNakaGkaNasya bhagnatvAt tasya vinAzaH keyUrasya ghaTitatvAn keyUrasyotpattiH svarNasyAvasthitatvAt dhruvatA, yadvA takrayogena dugdhasya vinAzo dana utpattiH sni // 43 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ gyA ye pudgalAH te tu dhruvAH, yadvA jIvameruvimAnAdInAM dravyAstikanayamatena dhruvatA / tathA " ussaggasu kiMcI, kiMcI avavAi bhave sattaM / kiMcI tadubhayamurta, muttassa gamA muNeabbA // 1 // " utsargasUtraM 1 apavAdamUtra 2 tadubhayasUtraM dvidhA. utsa pavAdikaM 3 apavAdotsargika 4 ete mUtrasya gamA:-prakArAzcatvAraH, athavA gamAnAmadviruccAraNIyAni padAni, tenotsarautsargika 5, apavAdApavAdikaM 6 / no kalpate sAdhorgocaraM paryaTano gRhadvayApAntarAle niSIdanamityutsargasUtraM 1, trayANAM punaH kalpate ityapavAdasUtraM 2, no kappai gao vA viAle vA sejjAsaMthArayaM paDigAhittae, nannatya egeNaM puvapaDilehieNaM sijAsaMthAraeNaM, idamutsargApavAdikaM 3, yatpunarnigranthInAM kalpate pakvaM tAlapalamba vidhibhinnaM nAvidhibhinnamityapavAdosanika 4, no kappai asaNaM vA 4 paDhamAe porisIe paDigAhittA pacchimaM porisaM uvAiNAvittae se a Ahaca uvAiNA viesiA jo taM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai se Avajai cAumAsi parihArahANamityutsagautsargikaM 5, tathA yeSu mUtreSu apavAdo bhaNitasteSvevArthataH punaranujJA pravartate tAni apavAdApavAdikAni sUtrANi 6, iti zrIbRhatkalpavRttau, iyaM ca mUtraSaDbhaGgI zrInizIthacUrNiSoDazoddezake'pyasti / nayA" negama 1 saMgaha 2 vavahAru 3 jusue 4 ceva hoi bodhavye / sadde 5 a samabhirUDhe 6, evaMbhUe amUlanayA // 1 // " tattha "Negehi mANehi, miNai tti (ya)Negamassa ya niruttii| sesANapi nayANaM, lakkhaNamiNamo suNaha bucchaM // 2 // " naikairmAnamahAsattAsAmAnyavizeSAdinirmigIte minoti vA vastUni parichinattIti naigama itIya naigamasya niruktiyutpattiH1, "maMgahiyapiDiyatthaM, saMgahavayaNaM samAsao viti 2 / vajaMti viNicchayatya, kvahAro saccadambesu // 3 // " saGgrahAti sAmAnyarUpatayA marva vastu kroDIkarotIti saGghaho'yamucyate 2, vizeSeNa mizcayo vinizcayaH
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti gacchA cAra // 44 // evaMbhUtanayaH 7 ||5||"saavaan vyaJjana / AbAlagopAlAGganAdhavabodhaH, na katipayacidviSayastadarthaM vrajati vyvhaarnyH3||3||" paccuppannaggAhI, ujjusuoNayavihI muNeyavbo 4 / icchai visesiyataraM, paccuppannaM No saddo 5 // 4 // " sAmpratamutpanna pratyutpannamucyate vartamAnakAlabhAvItyarthastadgrahItuM zIlamasyeti pratyutpannagrAhI RjusUtro nayaH 4, zabdanayaH pratyutpannaM vartamAnaM tadapi RjusUtrAbhyupagamApekSayA vizeSitataramicchati 5 // 4 // "vatthUo saMkamaNaM, hoi avatthU Nae samabhirUDhe 6 / vaMjaNamatthatadubhae, evaMbhUo viseseti 7 // 5 // " vastuna indrAdeH saGkramaNamanyatra zakrAdAviti dRzyaM bhavatyavasvasadityarthaH 6, vyaanArthazabdayoya'stanirdezaH prAkRtatvAt vyAnaM zabdo'rthastu tadgocarastacca tadubhaya-zabdArthalakSaNaM vizeSayati naizcityena sthApayati evaMbhUtanayaH 7 ||1||"svvesipi nayANaM, bahuvihavattavvayaM nisaamettaa| taM savvanayavisuddhaM, jaM caraNaguNaSTriosAhU // 6 // " sa0 sarvanayasammattaM / ca0 cAritraM kriyAguNo'tra jJAnamiti // 6 // ityAvazyakaniyuktau-tathA "ittha patthagadihato jahA-se jahA nAmae kei purise parasuM gahAya aDavihutto gacchejjA, taM ca kei pAsittA vaejjA kahiM bhavaM gacchai ? avisuddhoNegamo bhaNai, patthagassa gacchAmi / taM ca kei chijjamANaM pAsittA vaejjA ki bhavaM chiMdasi ? visuddhataroNegamo bhaNai, patthagaM chiMdAmi / taM ca kei tacchijjamANaM pAsittA vaejjA ki bhavaM tacchasi ? visuddhatarAo Negamo bhaNai, patthagaM tcchemi| taM ca ukkiramANa pAsittA vaejjA kiM bhavaM ukirasi ? visuddhatarAo Negamo bhaNai patthagaM ukiraami| taM ca kei lihamANaM pAsittA vaejjA kiM bhavaM lihasi ? visuddhatarAo Negamo bhaNai patthaga lihAmi, evaM visuddhattaranegamassa nAmA uDiyapatthao7" evamanena prakAreNa tAvanneyam, yAvadvizuddhataranaigamasya 'nAmAuDiya' tti AkuTTitanAmA prasthako ayamityevaM nAmAzrito niSpannamasthaka iti 1 / "evameva vavahArassavi 2 saMgahassa cio mio gAvazyakaniyuktI-tathA caraNaguNaTThibhosAhU // 6 // // 4 //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ mejjasamArUDho patthao " sAmAnyarUpatayA sarvaM vastu saGgrahAti - kroDIkarotIti saGgraharatasya matena citAdivizeSaNaviziSTa eva prastho bhavati nAnyaH, tatra cito-dhAnyena vyAptaH, sa ca dezono'pi bhavati, ata Aha mitaH- pUritaH anenaiva prakAreNa meyaM samArUDhaM yatra sa AhitAgnyAderAkRtigaNakhAt meyasamArUDhaH, ayamatrabhAvArtha:- prAktananayadvayasyAvizuddhakhAt prasthakakAraNamapi prasthaka ukto, aniSpannaH prasthako'pi svakAryAkaraNakAle'pi prasthaka iSTaH, asya tu tato vizuddhatAddhAnyamAnalakSaNaM svArthaM kurvanneva prasthakaH 3 / " ujjusuyassa patthao vipatthao me pi patthao / " RjusUtrasya niSpannasvarUpo'rthakriyAhetuH prasthako'pi prasthakaH tatparicchinnaM dhAnyAdikamapi prasthakaH, ubhayatra prasthako'yamiti vyavahAradarzanAttathA pratIteH 4 " tiNDaM saddanayANaM patthagAhigAjANao patthao, jassa vA vaseNaM patthao nippajjai 5 / 6 / 7 / " tathA ca - " se jahA nAmae kei purise kaMci vaejjA kahiM bhavaM vasasi ? avisuddha gamo bhaNai loe vasAmi / loe tivihe paM0 taM0 aholoe tiriyaloe ur3aloe, eesu sasu bhavaM vasasi ? visRddhatarAo gamo bhaNai tiriyaloe vasAmi / tiriyaloe jaMbuddIvAiyA sayaMbhUramaNapajjavasANA asaMkhejjA dIvasamuddA tesu sarvvasu bhavaM vasasi ? vimuddhatarAo gamo bhaNai jaMbuddIve vasAmi / jaMbuddIve dasa khittA paM0 taM0 bharahe 1 eravara 2 jAna videhe eesa sadhesu bhavaM vasasi ? vimuddhatarAo Negamo bhaNai bharahe vasAmi / bhArahe vAse duvihe paM0 taM0 dAhiNaddhabharahe uttaraddhabharahe ya eesa dosra bhavaM vasasi ? vimuddhatarAo gamo bhaNai dAhiNabharahe vasAmi / dAhiNabharahaddhe aNegAIM gAmAgara nagarajAvasannivesA ya tesu savvesu bhavaM vasasi ? vimuddhatarAo Negamo bhaNai pADaliputte vasAmi / pATaliputte aNegAIM gharasayAI tesu savesu bhavaM vasasi ? visuddhatarAo Negamo bhaMNai devadattassa ghare vasAmi / devadattassa ghare aNegAIM koTThAgArAI tesu sasu ***
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 45 // bhava vasasi ? vimuddhatarAo Negamo bhaNai ganmaghare vasAmi / evaM visuddha Negamassa vasamANI vasaI 1 / evameva vabahArassa visaM gahassa saMthAraMgasamArUDho vasai 3 / ujjusuyassa jesu AgAsapaesemu ogADho tesu basai 4 / tinhaM sahanayANa AyabhAve vasaI 5 / 6 / 7 / " iti anuyogadvArasUtre / evamanyAnyapi saptabhaGgayAdInyAgamarahasyAni svayaM jJeyAni iti / viSabhAkSareti gAthAchandaH // 43 // atha gItArthoMpadezaH - sarvo'pi sukhAvaho bhavatItyAha I atha vayaNaM, visaM hAlAhalaM pibe / nivikappo ya bhakkhijjA, takkhaNe jaM samudave // 44 // paramatthao visaM notaM, amayarasAyaNaM khu taM / nivigdhaM jaM na taM mAre, mao vi amayasamo // 45 // anayorvyAkhyA - gItArthasya vacanena - upadezena tadviSaM - garalaM, kiM bhUtaM ? hAlAhalaM - sthAvara viSabhedarUpaM nirvikalpo - gatazaGkaH san sudhIH pibet bhakSayecca, tatra dravarUpaM pibet, adravaM tu bhakSayet, gItArthopadezena viSamiva dRzyamAnamasundaramapyanuSThAnaM samAcarediti paramArthaH, yattatkSaNe - bhakSaNakSaNa eva samudrAvayet paJcatvaM prApayet / viSabhakSaNe hetumAha - paramArthataH - tazvatastad gItArthopadiSTaviSaM viSaM na syAt, khu-nizcitaM tadviSaM amRtarasAyanamamRtameva rasAyanaM - jarAvyAdhijidauSadhaM, amRtarasAyanaM hitakArItyarthaH, yadviSaM nirvighnaM karoti tadviSaM na mArayati / yataH sa mRto'pi maraNaM prApto'pi amRtasamo - jIvanneva bhavatItyarthaH / gItArthopadezena viSabhakSaNasyApyAyatau zAzvatamukha hetutvAditi / prasaGgAd gItArthasaMvignayoratra caturbhaGgI yathA - saMviggA nAma ege no gIatthA 1, no saMviggA nAma ege gIyatthA 1, saMviggA nAma ege gIyatthAvi 3, no saMviggA nAma ege no **** ci // 45 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItthAvi 4 / tattha na tAva paDhamabhaMgillA dhammAyariyA, jao nAma kiM teNa saMviggeNaM jo gIyatthattavirahio, jao suyaM "paDhamaM nANaM tadayA, evaM cihna sngghsNje| annANI kiM kAhI, kiM vA NAhI cheyapAvagaM // 1 // " tahA / "jo heuvAyapakkhammi, heuo Agame ya Agamio / so sasamayapannavao, siddhaMtavirAhago anno // 1 // " tahA " ussaggasuyaM kiMcI, kiMcI avavAiyaM bhavet / tadubhayamuttaM kiMcI, suttassa gamA muNeyavA // 1 // " tahA " sAvajjaNavajjANaM, vayaNANaM jo na jANai visesaM / vRttaM pi tassa na khamaM, kimaMga puNa desaNaM kAuM // 1 // " je AgamarahassavigalAvi hoUNa gacchaM pariyahaMti, bAhiM bahussuyANugiMIkutAvina te bhavadhavAo jIvANa uttAraNAya alaM, kiM bahuNA chammAsiyAi dukarakiriyArao vi agIyatyoH gurU visaM va visaharuvva khalasaMgudha kulaDAsaMbaMdhuva bhImamasANaM va dussAhiyapisAubva DajjhamANamahAranaM va parihariyadhvu tiH / eSa prathamabhaGgaH 1 / tahA anne gIyatthA no saMviggA, tatya kiM nAma teNa suraNa attheNa vA NAeNa ! na. jamhA saMvego AyA vA payaTTai, kevalaM galatAlusosaNaphalaM / jao - " jahA kharo caMdaNabhAravAhI, bhArassa bhAgI na hu caMdaNassa / evaM khuH nANI caraNeNa hoNo, nANassa bhAgI na hu suggaIe / / 1 / / " tahA ujjanakusalAvi, naTTiyA taM jaNaM na tosei / jogaM arjujamANI, niMda khiMsaM ca sA lahai // 1 // ia liMganANasahio, kAiyajogaM na jujaI jo u / na lahai sa mukkhakkha, laha ya niMda sapakkhAo // 2 // jANato vi ya tariu~, kAiyajogaM na jujai naIe / so bujhai soeNaM, evaM NANI caraNahINo // 3 // " jaha sAlI mahayA parissameNa niSphAittA kuTTAgAre chubhittA, jai tehiM sAlIhi khajjapijjaio upabhogo na kIraha to sAlisaMgaho aphalo havara, aha tehiM upabhogo kIraha to saphalo bhavai, to evaM nANeNa nAUNa heyamuvAdeyaM ca
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 46 // ENG vatthaM he hicA uvAde paryaTTijjati, ahavA ittha 'saMviggapakkhavAI suddhaparUvago vaMdai na ya vaMdAve ' iccAiguNagaNasaMgao bhavara, tao AgAmiyattAe sulabhavohiyatteNa ArAhago bhavai / eSa dvitIyo bhaGgaH 2 / je te saMviggA gIyatthA te nANasaMpayA saMpauttayAe caraNaguNappahANayAe ArAhagatteNa dhammAyariyA bhavaMti / naNu te evaMvihA gaNaharA cauddasapuvviNo vA, saMpa kAlena tahavihaM suyaM, na tahA appamAyappahANA kiriyA, kahaM dhammAyariyataM ? gurU bhaNai soma ! suNasu- vaTTamANe kAle jaM nANaM vaTTaI tassa sutthehiM sutatthAo gahiyaTThA pattaTThA viNicchiyaTTA gIyatthA samahebaTTAINamaNubhAvao vIriyamagoviMtA saMviggA jao suyaM-" ko vA tahA samattho, jaha tehi kathaM tu dhIrapurisehiM / jahasI puNa kIrai, dRDhappainnA hava evaM // 1 // kAlociyajayaNAe, macchararahiyANa ujja tANa / jaNajattArahiyANaM, hoi jaitaM jaINa sayA // 2 // " jaM puNa ja |yaMtANa vi pamAyabahulattayAe kahavi khaliyaM na teNa cAritavirAhaNA / jao - " kaMTayapahivva khalaNA-tullA hujjA pamAyachala / jAo viNaNo, cArittaM na uNa sA haNai // 1 // " tahA avavAyapayA laMbaNe vi suddhacaraNo caiva jahA - " kAussago uddhaTThANa kAyavvo, avavAraNa ataraMto u nisanno karijjA / taha vihu asahU nivanno u saMbAhuvassae vA kAraNe sahU vi ya nisanno / " ityAdi zrAddhapratikramaNacUrNigatamiti / eSa tRtIyabhaGgaH 3 / ye tu na saMvignA na gItArthA jJAnakriyobhayavikalAH, kevalaM liMgamAtropajIvino dharmasyAnArAdhakatvena na te dharmAcAryA ityeSa caturthabhaGgaH 4, atra tu tRtIyenAdhikAra iti / anuSTu viSamAkSareti gAthAchandasI // 44 // 45 // atha gItArthopadezaH sarvo'pi duHkhAvaho bhavatItyAha -- agIyatthasta vayaNeNaM, amiyaMpi na ghuMTae / jeNa no taM bhave amayaM, jaM agIyatthadesiyaM // 46 // vRtiH | // 46 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramatthao na taM amayaM, visaM hAlAhalaM khu tN|n teNa ajarAmaro hujA, takkhaNA nihaNaM vae // 47 // anayorvyAkhyA-agItArthasya pUrvoktaprathamacaturthabhaGgatulyasya vacanena ,amRtamapi na ghuTae' ti na pivet agItArthIpadezenAmRtavad dRzyamAnaM sundaramapyanuSThAnaM na kuryAditi paramArthaH, yena kAraNena na tadamRtaM bhavet / yadagItArthadezitaM-agItArthopadiSTaM etadeva vizeSeNAha paramArthataH-tattvato na tadamRtaM na guNakArItyarthaH / tadviSaM hAlAhalaM, khu-nizcitaM na tena ajarAmaro-mokSasukhabhAga bhavet , tatkSaNAdeva nidhanaM-vinAzaM anantajanmamaraNalakSaNaM vrajet-ApnuyAt / agItArthopadezenAmRtapAnasyApi anantasaMsArahetutvAt / ukta ca-" jaM jayai agIyattho, jaM ca agIyatyanissio hoi / vaTTAvei ya gacchaM, aNaMtasaMsArio hoi // 1 // kaha u jayaMto sAhU, vahAvei ya jo u gacchaM tu / saMjamajutto hou, aNaMtasaMsArio bhnnio||2|| davaM khittaM kAlaM, bhAvaM purisapaDisevaNAo ya / na vi jANai agIo, ussaggavavAiyaM ceva // 3 // jahaThiyadatvaM na yANai, saccittAcittamIsiyaM ceva / kappAkappaM ca tahA, joga vA jassa jai hoi // 4" ityAdi upadezamAlAyAmiti / viSamAkSareti gAthAchandasI // 46 // 47 // atha gAthAdvayenAgItArthasaGga sarvathA tyAjayannAhaagIyatthakusIlehi, saMgaM tiviheNa vosire / mukamaggassime vigghe, pahamI teNage jahA // 48 // vyAkhyA-agItArthAzca kuzIlAzca tairagItArthakuzIlairatra zIlagrahaNAta tulAmadhyanyAyena sabhedapArthasthAvasanasaMsaktayathAchandaizca saha saGga-milanaM trividhena-manovAkAyalakSaNena yogena karaNakAraNAnumatilakSaNena karaNena vA vyutsRjet tyaje
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA caar||47|| Zhu Zuan Zhu Ban Fei Fei Fei Fei Jian Fei Zi dityarthaH / tathA coktaM mahAnizIthaSaSThAdhyayane - " vAsalakkhaMpi sUlIe, saMbhinno acchiyAmuho / agIyattheNa samaM, ekaM khaNaddhaM pi na saMvase // 1 // " nanu svaguroH pArzvasthAditvamAptasya kiM kriyate ucyate AgamoktavidhinA tyAgo vidhIyate yaduktamupadezamAlAyAM 376 gAthAheyopAdeyavRttau - " gIyatthaM saMviggaM, AyariyaM suyai valai gacchassa / guruNo ya aNApucchA, jaM kiMci vi dei gioes vA // 1 // " gItArtha - adhitAgamaM saMvignaM mokSAbhilASiNamAcArya - nijaguruM muJcati - niSprayojanaM parityajya gacchatItyarthaH / iha ca gItArthasaMvignagrahaNamagItArthAsaMvinaM punarAgamapratipAditakrameNAtmAnaM mocayitvA muJcato'pi na doSa iti jJApanArthamiti / tathA sthAnAGgatRtIyasthAnake'pyuktaM, yathA-" evaM vijahaNA " - asya vRttiH evamiti AcAryatvAdibhedena tridhaiva vihAnaM - parityAgastaccAcAryAdeH svakIyasya pramAdadoSamAzritya vaiyAvRttyakSapaNArthamAcAryAntaropasampacyA bhavatItyAdi, yato mokSamArgasya - nirvANapathasyeme pUrvoktA 'vigdha' tti vighnAH kAraNe kAryopacArAt vighnakarA ityarthaH / dRSTAntamAha-yathA pathi mArge ' teNage 'tti caurA vighnakarA bhavantIti / viSamAkSareti gAthAchandaH // 48 // pajjaliyaM huyavahaM dahuM, nissaMko tattha pavisiuM / attANaM niddahijAhi, no kusIlassa allie // 49 // vyAkhyA- prajvalitaM hutavahaM vaizvAnaraM duhumiti dRSTvA - vilokya niHzaGkaH tyaktazaGkastatra hutavahe pravizya-pravezaM kRtvA AtmAnaM nirdahet-jvAlayedityarthaH / paraM no - naiva ' kusIlassa ' tti ' kvacid dvitIyAdeH ' ( 8-3-134) iti prAkRtasUtreNa dvitIyAsthAne SaSThIvidhAnAt kuzIlaM ' allie ' ti Azrayedananta saMsArahetutvAt / uktaM ca zrImahAnizItha dvitIyAdhyayanaprAnte - " jIve saMgamAiNe, ghoraM vIraM tavaM care / acayaMto ime paMca, kujjA savaM niratyayaM // 1 // pAsatthosannahA chaMde, kusIle PRESE dRti: // 47 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabale tahA / diTThIe vi ime paMca, goyamA na nirikkhae // 2 // " atra caturthAdhyayanoktasumatidRSTAnto yathA - " se bhayavaM ! kahaM teNa sumaiNA kusIlasaMsaggI kayA AsIo jIe u erise aidAruNe avasANe samakkhAe jeNa bhavakAyaThiIe agorapAraM bhavasAyaraM bhamihI, se barAe dukkhasaMtatte alabhaMte sahannuvaesiyaahiMsA lakkhaNakhamAidasavihe dhamme bohiti ? goyamA ! NaM ime taM jahA - asthi iheva bhArahe vAse magahA nAma jaNavao, tattha kusatthalaM nAma puraM, tammi ya uvaladdhapunnapAve sumuNiyajIvAipayatthe nAilasumainAmadhijje duve sahoyare mahiDie sar3age ahesi / aha annayA aMtarAyakammodaeNa viliyaM vihavaM tesiM, na uNa sattaparakame / evaM tu acaliyasattaparakamANaM tesiM acaMtaparalogabhIruNaM virayakUDakavaDAliyANaM paDivannajahovaidANAica ukkhaMdhauvAsagadhammANaM apisuNANaM amaccharINaM amAyAvINaM kiM bahuNA ? goyamA ! te uvAsage NaM Avasahe guNaraNArNa pabhAvatI nivAse suyaNamitINaM, evaM tesiM bahuvarisavannaNijjaguNarayaNANaM jAhe asuhakammodaraNaM na pahuppae saMpayA tAhe na pahuSpaMti aTThAhiyA mahimAdayo iTThadevayANaM jahaTThie pUyAsakAre sAhammiyasammANe baMdhujaNasaMvavahAre a / ahannayA acalaMtesuM atihisakAresuM apUrijjamANesuM paNayajaNamaNorahesu vihaDatesu ya suhiyaM sayaNamittabaMdhavakalattaputtaNattuyagaNesuM visAyamuvagaehiM goyamA ! ciMtiyaM tehiM saGgehiM taM jahA - 'jA vihavo tA purisassa, hoi ANApaDicchao logo / galiodayaM varNaM vijjulA vi dUraM paricaya // 1 // ' evaM ca ciMtiUNa avarupparaM bhaNiumAraddhe, tattha par3hamo- 'puriseNa mANadhaNavajjieNa, parihINabhAgadhijjeNa / te desA gaMtavA, jattha savAsI na dIsaMti // 1 // ' taha bIo - 'jassa gharNaM tassa jaNo, jassattho tassa baMdhavA bahave / dhaNarahio a maNUso, hoi samo dAsapesehiM // 1 // ' aha evaM avarupparaM saMjojeUNa goamA ! karya
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 48 // HK desapariccAyanicchayaM tehiM jahA baccAmo desaMtaraM ti, tattha NaM kayAi pujjaMti ciracitie maNorahe havai ya pavajjAe saha saMjogo ja divo bahumannijjA, jAva NaM ujjhiUNa taM kamAgayaM kusatthalaM paDivannaM videsagamaNaM / aha annayA aNupaheNa gacchamANehiM diTThA tehiM paMca sAhuNo chaTTai samaNovAsagaM ti / tao bhaNiyaM-nAileNaM jahA - bho bho sumaI bhaddamuha ! piccha keriso sAhusatyo tA eeNa caiva sAhusattheNaM gacchAmo, jai puNo vi nRNaM gaMtavaM / teNa bhaNiyaM evaM hou tti, tao saMmiliyA tattha satthe, jAva NaM payANagamegaM vahati, tAva NaM bhaNio sumaI nAileNaM-jahA NaM bhaddamuha ! mae harivaMsatilayamaragayacchaviNo sugahiyanAmadhijjabAvIsahamatitthagarassa NaM ariTTaneminAmassa pAyamUle muhanisanneNaM evaM avadhAriyaM AsI, jahA-je evaMvihe aNagArarUve bhavaMti, te a kusIle, je kusIle te diTThIe vi nirikkhiuM na kappaMti, tA ete sAhuNo tArise, maNAgaM na kappara eesi samamamhANa gamaNasaMsarga, tA vaJcaMtu ete, amhe appasattheNaM caiva vaissAmo, na kIrai titthayaravayaNassAtikamo, jao NaM sasurAsurassAvi jagassa alaMghaNijjA titthayaravANI, annaM ca jAva etehiM samaM gammai tAva NaM ciTThau tAva darisaNaM AlAvAdINi nimA bhavati, tA kiM amhehiM titthayaravANI ullaMghaittA NaM gaMtavaM ? evaM niamaNe bhAviUNa taM sumati hatthe gahAya nivaDio nAilo sAhusatyA niviTTho a cakkhu visohIe phAsugabhUpaese / tao sumaiNA bhaNiyaM jahA - ' guruNo mAyAvitta (piara) ssa, jibhAyA (uNA) taheva bhayaNINaM / jatthuttaraM na dijjai, he deva! bhaNAmi kiM tatya // 1 // Ae samavAmANa, pamANa puDhaM taha tti nAyacaM / maMgalamamaMgalaM vA, tattha triyAro na kAyavo // 2 // navaraM ittha ya me vI, dAyacaM ajjamuttaramimassa / kharapharusakakasAniTTha-duTThanihurasarehiM tu // 3 // ahavA kaha ucchalau, jIhA me jiTThabhAuNo purao / jasmucchaMge viNiaM, siNeharamio'muivilico // 4 // ahavA 1443 vRttiH // 48 //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ * kIsa na lajjai, esa sayaM caivameva pabhaNaMto / jaM nu kusIle ete, diTThIe bI na daTThave // 5 // ' sAhuNo tti jAva na eva iyaM bAgare, tAva iMgiyAgArakusaleNa muNiyaM nAileNaM, jahA NaM aliyakasAio esa maNAgaM sumatI tA kimahaM paDibhaNAmiti ciMtiu~ samADhatto / jahA-' kajjeNa viNa akaMDe, esa pakuvio hu tAva saMciTThe / saMpai aNuNijjaMto, na yANimo kiM va bahu maNNe // 1 // tA kiM aNuNemi miNaM, udAhu bolau khaNaddhatAlaM vA / jeNuvasapiyakasAo, paDivajjai taM tahA sarvva // 2 // ahavA patthAvamiNa, eyassa bi saMsayaM avaharemi / esa na yANai bhaddaM, pAvavisesaM na parikahiyaM // 3 // vi ciMteUNa bhaNiumADhatto- 'no demi tujjha dosaM, na yAvi kAlassa demi dosamaIM / jaM hiyabuddhIi sahoyarA vi bhaNiyA pakurvvati // 1 // jIvANaM ciya itthaM, dosaM kammaTThajAlakisiyANaM / caugainipphiDiyANaM, hiovaesaM na bujjhaMti // 2 // ghaNarAgadausakuggaha- mohamicchattakhavaliamaNANaM / bhAi visaM tAlaurDa, hiovarasAi mannati // 3 // evamAyaniUNa tao maNiyaM sumahaNA jahA- tumaM caiva sacavAI bhaNasu eyAI, navari na juttameyaM jaM sAhUNaM avaNNavArya bhAsijjai, annaM ca kiM na picchasi eesiM mahANubhAgANaM ceTThiyaM-chaTTaTThamadasamaduvAlasamamAsakhavaNAihiM AhAragahaNaM gimhAyAvaNaTTANavIrAsaNaDakuDuyAsaNAdinANAbhiggahadhAraNeNa uktivANucaraNeNaM ca sukaM cammamaMsasoNiyaM ti ? mahADavAsago si tumaM ! mahAbhAsAsamividiyA tae ! jeNerisaguNovauttANaMpi mahANubhAgANaM sAhUNaM kusIla ci nAma saMkappiyaM ti / tao bhaNiyaM nAileNaM jahA- mA vaccha ! tumaM eteNa paritosammuvayAsi, jahA ahiyaM alIyAcAreNaM parimusio akAmanijjarAe bi kiMci kammakravayaM bhavai, kiM puNa jaM bAlataveSNa, tA ete bAlatavassiNo daTThavA, jao NaM kiM kiMcI ussutaM maggayAtiritametesiM padI -
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 49 // sai / annaM ca sumaI ! natthi mama imANuvari kovi muhumovi maNasAvi paoso jeNAhaM eesi dosaggahaNaM karemi, kiMtu mae bhagavao titthagarassa sagAse erisaM avadhAriyaM jahA kusIle adaTTave, tAhe bhaNiyaM sumaiNA jahA-jArisao tuma nibuddhio tAriso so vi titthayaro jeNa ya tujjhameyaM vAgariyaM ti, tao evaM bhaNamANassa sahattheNaM jhaMpiyaM muhakuharaM sumairasa, nAileNaM bhaNi o a jahA-bhaddamuha ! mA jagikaguruNo titthayarassAsAyaNaM kuNasu, mae puNo bhaNamu jahicchiyaM, nAhaM te kiMpi paDibhaNAmi / tao bhaNiyaM sumaiNA-jai ete vi sAhuNo kusIle, tA ittha jage na koi susIlo asthi / tao bhaNiyaM nAileNaM-bhaddamuha sumaI ! ityaM jai'laMghaNijjavakkassa bhagavao vayaNamAyareyatvaM, jaM cettha kayAi na visaMvaejjA, no NaM bAlatavassINaM ceTiaM, jo NaM jiNidavayaNeNaM niyamao tAva kusIle ime dIsaMti, paJcajjAe puNa gaMdhapi no dIsai eesi, jeNa piccha piccha tAveyassa | sAhuNo biijjiyaM muharNatayaM dIsai, tA esa tAva ahiMgapariggahadoseNa kusIle, na eyaM sAhUNaM bhagavayA AiTa, jamahigapariggahadhAraNaM kIrai, tAvettha hINasatto hu~to esevaM maNasA'jjhavase, jahA-jai mameyaM muhaNatagaM vippaNirisahitA bIyaM kattha pAvijjA? no evaM ciMtei mUDho, jahA ahigANu vaogovahIdhAraNeNa mAjha parigahavayassa bhaMga hohI / ahavA kiM saMjame'bhirao esa muharNatagAdi saMjamovaoggadhammovagaraNeNa vi sIejjA? niumao NaM visIeNa ya sattANa ya hINasatto hamii pAyaDei ummaggAyaraNaM ca payaMsei pavayaNaM ca mailei tti / esa puNa picchasi sAmannavanno? eeNa kallaM tIe vi nisaNAe itthIe aMgaM diDhe, nijjhAiUNa jannAloiyapaDikaMta, taM kiM tae na viSNAya ? esa uNa picchasi parUDhaviSphoDagavimhiyANaNo? eeNa saMpayaM ceva loyadvAe sahattheNaM adinnacchAragahaNaM kayaM tae vi diTTameyaM ti| eso uNa picchasi saMghaDiyakanno ? eeNa aNuggae mUrie uDhei | // 49 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ baccAmo upayaM mariyaM ti tayA vi hasiyamiNaM / eso upecchasi ? imesiM jeTTasaho esoajjarayaNIe aNuvautto pamutto vijjukkAe phusio na eteNaM kappaggahaNaM karya, tahA pabhAe hariyataNaM vAsAkappaMcaleNa saMghaTTiyaM, tahA bAhirodagassa paribhoga karya, bIakAyassopareNaM parisakio, avihIe esa khArathaMDilAo mahuraM thaMDilaM saMkamio, tahA pahaM paDivaNeNaM sAhuNA kamasayAikame iriyaM paDikamiyA / tahA careyavaM, tahA ciTThayA, tahA saeyatvaM, tahA bhAseyatvaM, jahA chakAyamaigayANaM jIvANaM mahamabAyarapajjattApajjatta [gamAgama] savajIvapANabhUyasattANaM saMghaTTaNaM pariyAvaNA kilAmaNoddavaNaM vA na bhvejaa| tA etesiM pavaiyANaM eyassa ekamapi na itya dIsai / jaM puNa muhaNataya paDilehamANo ajjamae eso coio jahA-erisa paDilehaNa karesi jeNa vAukAyaM phaDaphaDassa saMghaTejjA sariyaM ca paDilehaNAe saMtiaM kAraNaM ti| tA bhaddamuha ! eeNa samma saMjamaTThANaMtarANaM egamavi | no parirakkhiyaM tA kimesa sAhU bhannajjA ? jaraserisaM pamattattaNaM, na esa sAhU jasserisa niddhammasaMpalattaNaM / bhaddamuha ! piccha piccha sUNo iva niddhaMso chakkAyavimaddaNo kahAbhirame eso / ahavA vara sUNo jassa NaM suhumamaviniyamavayabhaMga no bhavijjA eso u niyamabhaMga karemANo keNa uvamijjA / tA vaccha sumai bhaddamuha ! na erisakattavAyaraNAo bhavaMti sAhU / etehiM ca kattavehi titthaaravayaNaM saremANo ko etesiM vaMdaNagamavi karijA / annaM ca eesi saMsaggeNaM kayAi amhANapi caraNakaraNesu siDhilattaM bhavejA, jeNaM puNo puNo AhiM Demo ghoraM bhavaparaMparaM / tao bhaNiyaM sumaiNA-jai ee kusIle tahAvi mae eehi samaM paJcajjA kAyavA / jaM puNa tumaM karesi tameva dhamma navaraM ko ajja taM samAyari sakko / tA muamu kara mae eehi samaM gaMtavaM jAva NaM no dUraM vayaMtime sAhuNo tti / tao bhaNiya nAileNaM-bhaddamuha mumai ! no kallANaM etehiM samaM gacchamANassa tujhaM
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 50 // ti, ahaM ca tujjha hiyavayaNaM bhaNAmi / evaM Thie jaM ceva bahuguNaM tameva aNusevaya, nAhaM tava dukkheNa dharemi / aha annayA aNegovAehiM nivArijlaMto na Thio, gao so maMdabhaggo sumaI goyamA ! paddaio ya / aha annayA vacaMteNaM mAsapaMcageNaM Agao mahAroravo duvAlasasaMvacchario dubhikkho, to te sAhuNo tatkAladoseNa aNAloiyapaDikkaMtA mariUNovavannA bhUyajakkharakkhasapisAyANaM vANamaMtaradevANaM vAhaNattAe, to caviUNa mecchajAIe kuNimAhArakUrajjhavasAyadosAo sattamAe puDhavIe, to ubaTTiUNa taIyAe cauvIsagAe sammattaM pAvihaMti, taosammattalaMbhabhavAo taiyabhave cauro sijjhihiMti egona sijjhihIjo sopaMcamago sabajeTTo, jaoNaM so egaMtamicchaddiTTIabhavo Ase bhayavaM!jepase sumaI se bhave uyAhu abhave? goyamA ! bhave, se bhayavaM ! jai NaM bhave tANaM mae samANe kahiM samuppaNNe ? goyamA ! paramAhammiyAsuresu / se bhaya ! kiM bhave paramAhammiyAsuresuM samuppajjai ? goyamA ! je kei ghaNarAgadosamohamicchattodaeNaM sukahiyaM pi paramahiovaesa avamanettA NaM duvAlasaMgaM ca suyanANamappamANIkariya ayANittA ya samayasambhAvaM aNAyAraM pasaMsittA NaM tameva ca ucchappijjA, jahAsumaiNA ucchappiyaM-na bhavaMti ee kusIle, ahANaM ee vi kusIle to ittha jage na kovi susIlo atthi, nicchiyaM mae eehiM samaM pavajjA kAyavA, tahA jAriso tumaM nibbuddhio so vi titthayaro tti, evamucAremANeNaM se NaM goyamA ! mahaMtapi tavamaNuDhemANe paramAhammiyAsuresu uvavajjijjA / se bhayavaM ! paramAimmiyAsuradevANaM ubaTTe samANe sumaI kaha uvavajjijjA ? goyamA! teNaM maMdabhaggeNaM aNAyArapasaMsucchappaNaM karemANeNaM sammamgapaNAsaNaM abhinaMdiyaM takkammadoseNa aNatasaMsAriyataNaM ajjiyaMto kittie avAe tassa sAhejjA ? jassa NaM aNaMtapumgalapariyaDesu vi natthi caugaisaMsArAo avasANaM ti, tahA vi saMkhevao 1 aNega pra. // 5 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ * suNa-goyamA ! iNameva jaMbuddIvaM pariviSiUNaM kie je esa lavaNajalahI, ebassa NaM jaM thAmaM siMdhumahAnaIpaviTThA tappaesao dAhineNaM disAbhAne paNapaNAe joyamesuM vezyAe maJyaMtaraM asthi paDisaMtAcadAyAM nAma addhaterasajoyaNapamANaM hatthikuMbhAgAraM thalaM / tassa ya lavaNajalovareNaM aduTThajoyaNANi usseho / tarhi ca NaM acaMtaghoratimisaMthavArAbhI ghaDiyAlagasaM ThANA sIyAlIsaM guhAo, tAsuM caNaM juga jugaM nirantare jalayAriNo maNuyA parivasaMti / te ya vajjarisahanArAya saMghayaNe mahAbalaparakame zraddhatterasarayaNI pramANeNaM saMkhijjavAsAU mahumajjamaMsappie sahAbao itthi lole paramaduvannamuDamAla aNiddhakharapharusiyataNU mAyaMgavaikayamuhe sIhaghoradiTThI kayaMtabhIsaNe adAviyapiTThI asaNiddaniDurapahArI dappuddhare ya bhavati / tesiM jAo aMtaraMgoliyAo tAo gahAya camarINaM saMtiehiM seapucchabAlehiM guMthiUNaM je kei ubhayakanne nirbaMdhiUNaM mahagghuttamajaccarayaNasthI sAgaramaNupacisijjA / se NaM jalahasthimahisagAhagamagaramahAmacchataMtusuMsumArabhiIehiM duTThasAvaehiM abhesie ceva sarvvapi sAgarajalaM AhiMDiUNa jahicchAe jancarayaNasaMgahaM kariya ahayasarIre AgacchilA / tANaM ca jaina raMgoliyANa saMbaMdheNaM te varAgA goyamA ! aNormaMsughoradAruNaM dukkhaM puSvajjiyarudda kammavasagA aNuivaMti / se bhayavaM ! keNaM aTTaNaM ? goyamA ! te siM jIvamANa kI samatyo tAo goliyAo gaheDaM, je jayA uNa te dhiSyati, tathA bahuvihAhiM niyaMtaNAhiM mahayA sAhaseNaM saMnaddhabaddhakaravAlakuMtacakAipa haraNADovehi bahusUradhIrapurisehi buddhipaogeNaM sajIviyaDolAe dhippaMti / teci dhippamA jAI sArIramANasAI dukkhAI bhavaMti, tAI sabesu nArayadukkhesu jai paraM uvamejjA se bhayavaM ! ko uNa tAo aMtaraMgoliyAo gihijjA ? goyamA ! tattheva lavaNasamudde atthi rayaNadIvaM nAma aMtaraddIvaM, tasseva paDisaMtAvadAyagAo thalAo
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttiH gacchA cAra // 51 // egatIsAe joyaNasaehi, tannivAsiNo maNuyA sati / bhayavaM! kayareNa paogeNa ? khittasambhAvasiddhaputvapurisasiTTeNaM ca vihANeNaM / se bhayaba ! kayare uNa se putvapurisasiTTavihI tesiM ti ? goyamA ! tahiyaM rayaNadIve atyi vIsaM egUNavIsaM aTThArasa dasa aTTha satta dhaNupamANAI gharaTTasaMThANAI varavairasilAsaMpuDAI, tAI ca vihADeUNaM, te rayaNadIvanivAsiNo maNuyA puddasiddhakhittasahAvasiddheNaM ceva jogeNaM pabhUyamacchiyAmahUe abhaMtarao accaMtalevaDAI kAUNa, tao tesiM pakkamasakhaMDANi bahaNi jaccamahumajjabhaMDagANi pakkhivaMti / to eyAI kariyamuruMdadIhamahaDumakaDehiM AruhitANaM sussAyaporANamajjamacchigA mahumaMsapaDipunne bahue lAuge gahAya paDi saMtAvadAyagathalamAgacchaMti / jAva NaM tatthAgae samANe te guhAvAsiNo maNuA picchati, tAva NaM tesiM rayaNadIvaga nivAsimaNuyANaM vahAya paDidhAvati / tao te tesiM mahupaDipunnaM lAuga paicchiUNaM abbhatthapaogeNaM te kaTThajANaM jayaNayaravega dutaM kheviUNa rayaNadIvAbhimuhaM vaccati / iyare yataM mahumajamasamAsAiya puNo suTTayara tesi piTThIe dhAvati / tAhe goyamA ! jAva NaM accAsanne bhavaMti, tAva NaM sussAubahugaMdhadavasaMsakAriyaporANamajjalAugaM pamuttUNa puNo vi jayaNayaravegeNa rayaNadIvahutto vaccaMti, iyare ya ta susAubahugaMdhadavasaMsakAriyaporANamajjamaMsamAsAiya puNo suDDayaraM tesi piTThIe dhAvaMti, puNo vi tesiM mahupaDipunnaM lAugamegaM muMcaMti, evaM te goyamA ! mahumajalolae saMpalagge tAva NayaMti jAva NaM te gharaTTasaMThANe vairasilAsaMpuDato jAva NaM tAvaiyaM bhUbhAga saMphusaMti, tAva NaM jamevAsannaM vairasilAsaMpurDa jaMbhAyamANapurisamuhAgAraM vihADiyaM ciTThai, tatyeva jAI mahumajjamaMsapaDipunnAI samudariyAI sesAI lAugAI tAI tesiM picchamANANaM tattha muttUrNa nianilaemu varcati / iyare a majjamahulolae jAva NaM tatya pavisaMti, tAva gaM goyamA ! je te | // 51 //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaDa mata tuDhi mahataM pamoya bhavaiyA ege sannaddhabaddhasAuhakarammA tamaya melijjamANe goyamA ! jai NaM | putvamukke pakkamasakhaMDe je a te mahumajjapaDipunne bhaMDage, jaM ca mahue ceva AlittaM satvaM te silAsaMpuDaM pikkhaMti, tAva gaM tesiM mahaMta pariosaM mahaMta turvhi mahaMta pamoyaM bhavai, evaM tesiM mahumajjapakkamaMsaM paribhuMjemANANaM jAva NaM gacchati sattadasapaMca vA diNANi, tAva Na te rayaNa dIvanivAsI maNuyA ege sannaddhabaddhasAuhakaraggA taM vairasilaM veDhiUNa sattadvapaMtIhi acchati / anne taM gharaTTasilAsaMpuDhaM majjhaTThiyANaM tANaM jalamANusANaM egaheM milati / taMmi ya melijjamANe goyamA ! jai NaM kahavi tuDivibhAgAo tesiM ekassa duNhapi vA nippheDaM bhvijjaa| tao tersi rayaNadIvanivAsimaNuyANa saviDavipAsAyamaMdire sa cauppayANaM takkhaNA ceva tesi hatyANaM saMhArakAlaM bhavejjA / evaM tu goyamA! tesiM teNa vajjasilAgharaTTasaMpuDeNaM miliyANapi tahiyaM ceva jAva NaM sabaTie daliUNaM na saMpIsie sukumAliyA ya tAva NaM tesiM no pANAikkama bhvijjaa| teu aTThIvairamiva duddale tesi tu tattha ya vairasilAsaMpuDhaM kaNhagagoNagehi AuttamAdareNaM arahaTTagharaTTakharasanhigacakkamiva parimaMDalaM bhamADiya tAva NaM kheDaMti jAva NaM saMvacchara, tAhe taM tArisa accataghoradAruNaM sArIramANasaM mahAdukkhasannivAyaM samaNubhavemANANaM pANAikkama bhavai tahAvi te tesiM aTTio no phuDaMti no dophale bhavati no saMdalijjati, no pahirisaMti, navaraM jAI kAI vi saMdhisaMdhANabaMdhaNAI tAI sahAI vicchuDetA vijajjarIbhavaMti, tao NaM iya uvalagharaTTasseva parissaDiyaM cunnamiva kici aMgulAiyaM advikhaMDaM daDaNaM te rayaNadIvage pariosamubahaMti / silAsaMvuDAI ubihADiUNa tAo aMtaraMDagoliyAo gahAya je tattha tucchavihave te pabhUyadavvasaMdhAraNa vikiNati / eeNaM vihANeNaM goyamA te rayaNadIvanivAsiNo maNuyA tAo aMtaraMDagoliyAo giNhati / se bhayavaM ! kaha te barAe taM tArisaM accaMtaM ghoradAruNaM sudussahaM du
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ dyAta gacchA cAra // 52 // kkhaniyara visaramANe nirAhArapANage saMbaccharaM jAva pANevi dhArapaMti ? goyamA ! sakapakammANubhAvAmI, zevaM tu navyAkaraNavRddhavivaraNAdavaseyam / se bhayavaM ! sao mae samANe se sumaI jIve kaha uvavAyaM labhejjA ? goyamA ! tatveva parisaMtApradAyagathale teNeva kameNaM sattabhavaMtare to vi dusANe 1 tao vikaNhe 2 tao vi vANamaMtare 3 tao vi liMbatAe massaie 4 tao vi maNuesu isthitAe 5 tao vi chaThThIe 6 tao vi maNuyattAe kuTThI 7 tao vi mahakkAe jUhAhibaI mae 6 saJco vi mariUNa mehuNAsatte aNaMtavaNapphaIe 9 tao vi aNaMtakAlAo maNuema saMjAe mahAnemittI 10 tao pi satapAe 11 tao vi mahAmacche caramoyahimmi 12 tao sattamAe 13 tao vi goNe 14 tao maNue 15 tao viDavikoi liva 16 tao vi jaloyaM 17 to vi mahAmacche 18 tao vi taMdulamacche 19 tao vi sattamIe 20 tao rAsahe 21 tao vi sANe 22 tao vi kimI 23 tao dahure 24 tao teukAe 25 tao vi kuMbhU 26 tao vi mahuyare 27 sao vi ciDae 28 to vi uddehiga 29 tao vi vaNaphaI 30 tao bhaNaMtakAlAbho maNuesa itthIrayaNaM 31 tao vi chaTThIe 12 tao vi kareNU 33 tao vesAmaMDiyanAmapaTTaNaM tatyovajjhAyagehAsanne liMbatteNa vassaI 34 tao vi maNuemu khujjitthI 35 tao vi maNuyattAe paMDage 36 so vi maNUyatteNa duggae 37 taovi damae 34 tao vi puDhavAdIsu bhavakAyaThiie patteyaM 39 tao vi maNue 40 tao bAlatavassI 41 tao vANamaMsare 42 taovi purohie 43 tao vi sattamAe 44 tao vi macche 45 tao vi sattamAe 46 tao vi goNe 47 tao vi maNue mahAsammadiTTI avirae cakkahare 48 to paDhamAe 49 tao vi inme 50 tao vi samaNe aNagAre 51 to vi aNuttarasure 52 tao vi cakkahare mahAsaMghayaNI bhavicANaM nidina // 52 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ FOLLAP kAmabhoge jahovai saMpunnaM saMjamaM kAUNa goyamA ! se NaM sumai jIvo parinivvuDijjA / tahA ya-je bhikkhU vA bhikkhuNI vA so vA sar3o vA parapAsaMDINaM pasaMsaM karijjA, je A viNaM ninhagANaM pasaM karijjA, jeNaM ninhagANaM aNukUlaM bhAsijjA, jeNaM ninhagANaM AyayaNaM pavesijjA, jeNaM ninhagANaM gaMthasatyapayakkharaM vA parUvijjA, jeNaM ninhagANaM saMtIe kA kilesAie tave vA saMjame vA nANe vA vinnANe vA sUe vA paMDice vA abhimuhamuddhaparisAmajjhagae silAjjA, seya NaM paramAhammiesuM uvarajjejjA jahA sumaI, ityAdibhAvanA zrImahAnizIthacaturthAdhyayanAdevAvaseyA / se bhayavaM ! so uNa nAilasaDo kahiM samuppanno ? goyamA ! siddhIe / se bhayavaM ! kahaM ? go0 ! teNa mahAbhAgeNa tesiM kusIlANaM niyaTTiUNa tIe caiva bahusAvayataruDasaMkulAe ghorakaMtArAe aDavIe saDapAvakalimalakalaMka vippamukaM titthayaravayaNaM paramahiyaM sudullAhaM bhavaravi iti kaliUNa acaMtavisuddhAsaeNa pAsuddesaMmi nippaDikammaM nirAyAraM paDivanaM pAyavovagamamaNasaNaM ti, annayA teNetra pase NaM viharamANo samAgao titthayaro ariTThanemI (graM0 2000) tassa ya aNuggahaTThAe, teNa ya acaliasatto bhaisatto tti kAUNa, uttamaTTasAhaNI kayA sAisayA deNA tamAyannamANo sajalajalaharaninAyadevaduMduhInigghosa titthayarabhAraI suhajjhavasAyaparo ArUDho khavagaseNIe avulvakaraNeNaM aMtagaDakevalI jAo, eeNa adveNaM evaM buccai jahA NaM goyamA ! siddhae / teNa goyamA kusIlasaMsaggIe vippahiyAe evaiyaM aMtaraM bhavati iti sumatisambandha iti / viSamAkSareti gAthAchandaH || 49 || atha gacchasyAgacchatvaM syAt tathAha pajalaMti jatthaM dhagadhaga dhagasta guruNA vi coie sIsA /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra rAgadAseNa viaNu-saeNa taM gAyama! na gacchaM // 50 // vyAkhyA-prajvalanti agnivat yatra gacche 'dhagadhagadhagassa' ti anukaraNazabdo'yaM dhagaddhagiti-dhagadhagAyamAnaM yathA syAttathetyarthaH, prAkRtatvAccaivaM prayogaH, guruNA-AcAryaNApizabdAdupAdhyAyAdinA'pi ' coie 'tti bhavAdRzAmayuktametadityAdinA prakAreNa nodite sati ke ziSyA:-antevAsinaH kena prajvalanta rAgadveSeNa atra samAhAradvandvAdekavacanaM, tathA'nuzayenApi-hA kathaM nirantarAtiduHsahaduHkhasantApavyApavyAkulIkRtAntaHkaraNAH pravajyorarIkRtA mayetyAdi pazcAttApakaraNena cetyarthaH, apizabdaH cazabdArtha, yadvA rAgadveSeNa kimbhUtena ? 'viaNusaeNa' ti vigato'nuzayaH-pazcAttApo yatra tad vyanuzayaM tena pazcAtAparahitenetyarthaH, he gautama ! sa gaccho na bhavatIti / gAthAchandaH // 50 // atha gacche vasatAM bahI nirjarA syAdityAhagaccho mahANabhAvo, tattha vasaMtANa nijarA viulaa|saarnnvaarnncoann-maaiihi na dosapaDivattI 51 vyAkhyA-gaccha:-muvihitamunivRndarUpaH mahAnanubhAvaH-prabhAvo yasyAsau mahAnubhAvaH, 'tattha' ci tatra gacche vasatAM-vAsaM kurvatAM nirjarA-karmakSayarUpA bhavatIti zeSaH kimbhUtA vipulA-mahatI kuta ityAha-yatastatra vasatAM smAraNAvAraNAcodanA| dibhiH mo'lAkSaNikaH na doSapratipattiH-na doSAvAptirbhavati / tatra vismRte kvacitkarttavye bhavatedaM na kRtamiti smAraNA, akartavyAnAM niSedhI-vAraNA, saMyamayogeSu skhalitasyAyuktametadbhavAdRzAM vidhAtumityAdisvaramadhuravacanaiH preraNaM codanA, AdizabdAttathaiva punaH punaH preraNarUpA praticodaneti / gaathaachndH||51|| pUrva gacche vasatAM bahvI nirjarA doSApratipatti| thoktA / atha sA kiMvidhAnAM syAditi gAthAcatuSTayenAha- . // 53 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruNo chaMdaNavattI, suviNIe jiaparIsahe dhIre / navi thaddhe navi luddhe, navi gAravie vigahasIle // 52 // khate daMte gutte, mutte veraggamaggamallINe / dasavihasAmAyArI, AvassagasaMjamujjutte // 53 // kharapharusakakasAe, aNiTThaduTThAi nidrgiraae| nibbhacchaNaniddhADaNa-mAIhi na je paussaMti // 54 // je a na akittijaNae, nAjasajaNae nakajakArI a|n pavayaNuDDAhakare, kaMThaggayapANasese vi||55|| AsAM vyAkhyA-guro chandAnuvartinaH-gurorabhiprAyAnuyAyinaH suvinItAH-zobhanavinayayuktAH jitAH-parAjitAH parISahAH zItoSNarUpAH yaiste jitaparIpahAH / yaduktamAcArAGganiyuktau-" itthIsakAraparIsahA ya do bhAvasIyalA ee| sesA vIsaM upahA, parIsahA hoMti NAyacA // 1 // je tivaparINAmA, parIsahA te bhavaMti uhaao|je maMdaparINAmA, parIsahA te bhave sIyA // 2 // " dhiyA rAjanta iti dhIrAH, nApi stabdhA-naivAiMkAraparAH, nApi lubdhA-naivAhAropadhipAtrAdiSu lolupAH, nApi gauravilA-naiva Rddhi ? rasa 2 sAta 3 gaurava-trikAnvitAH,nApi vikathAzIlA-naiva viruddhkthaakthnsvbhaavaaH| kSAntAH-kSamAyuktAH skandakAcArya ziSyavat , dAntAH-damitendriyA dhanyAnagAravat , guptA-guptendriyAH jJAtAdharmakathAGgoktakUrmavat , muktAH-nirlobhatAyuktA jambUsvAmivajrasvAmyAdivata, vairAgyamArgamAlInA-vairAgyapathamAzritA gajasukumAlAtimuktakakumArAdivat , dazavidhasAmAcAryudyatAstatra zrIuttarAdhyayanoktA dazavidhasAmAcArI ceyam " AvassiyA nAma paDhamA 1, biiyA hoi nisIhiyA 2 / ApucchaNA ya taiyA 3, cautthI paDipucchaNA 4 // 1 // chaMdaNA paMcamA hoi 5, icchAkAro ya
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 54 // chaTTo 6 / sattamo micchakAro ya 7 tahakAro ya aTTamo 8 // 2 // abhudvANaM ca navamA 9 dasamA uvasaMpayA 10 / esA dasaMgA sAhUNaM, sAmAcArI pavediyA || 3 || gamaNe Avatsiya kujjA 1, ThANe kujA nisIhiyaM 2 / ApucchaNA karaNe 3, parakaraNe paDipucchaNA 4 // 4 // chaMdaNA davvajAeNaM 5, icchAkAro ya sAraNe 6 / micchAkAro ya jiMdAe 7, aekAro pasiere 8 // 5 // abhuTTANaM gurupUyA 9, acchaNe uvasaMpayA 20 / evaM dupaMca saMjuttA, sAmAyArI pavediyA // 6 // " ga0 AvazyakeSu - apramattatayA avazyakarttavyavyApAreSu satsu bhavA AvazyakI tAM gamane kuryAt 1, sthAne-upAzraye pravizan iti zeSaH, naiSedhika kuryAt, tatra niSedhaH pramAdebhya Atmano vyAvarttanaM tatra bhavA naiSedhikI 2, AmacchanA - idamahaM kursI na vA ityevaMrUpA svayamiti-AtmanaH karaNaM kasyacitkAryasya svayaMkaraNaM tasmin 3, anyasya kArya vidhAne pratipracchanA - guruniyoge'pi punaH pravRttikAle guroH pracchanA pratipracchanA sa hi kAryAntaramapyAdizet siddhaM vA tadanyataH syAditi 4 // 4 // chaM0 dravyajAtena dravyavizeSeNa pUrvagRhItena chandanA - nimantraNA 5, icchA-svAbhiprAyaH tayA karaNaM - tatkAryanirvarttanaM icchAkAraH sAraNe iti-aucityenAtmanaH parasya vA kRtyaM prati pravarttane, tatrAtmasAraNe yathecchAkAreNa yuSmacikIrSitaM kAryamidamahaM karomIti, anyasAraNe ca mama pAtralepanAdi icchAkAreNa kuruteti 6, mithyAkAraH - Atmano nindAyAm vitathAcaraNe dhigidaM mithyA mayA kRtamiti 7, tathAkAra - idamitthamevetyabhyupagamaH pratizrute-pratizravaNe vAcanAdInAM guroH pArzvat 8 // 5 // a0 AbhimukhyenotthAnaM - udyamanamabhyutthAnaM tacca gurupUjAyAM sA ca gauravArhANAM AcAryaglAnavAlAdInAM yathoci tAhArAdisampAdanam 9 ' acchaje ' tti Asane prakramAdAcAryantirAdipAzrvavirathAne upa-sAmIpyena sampAdanaM gamanaM upasampat KANAKAT Wan vRttiH // 54 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyantaM kAlaM bhavadantike AsitavyamityevarUpA evaM dvipaJcakasaMyuktA-daza saMkhyA yuktA sAmAcArI praveditA-kathitA / 10 // 6 // tathA anyA paMcavastukapravacanasAroddhArAdyuktA dazavidhasAmAcArI yathA-"paDilehaNA 1 pamajjaNa 2-bhikkhi 3 riyA 4 loya 5 muMjaNA 6 ceva / pattagadhuvaNa 7 viyArA 8, thaMDila 9 AvassayAIyA 10 // 1 // " tatra pratyupekSaNA upadheH 1, pramArjanA vasateH2, bhikSA-vidhinA piMDAnaya 3, iryA-tatsUtroccAraNapurassaraM kAyotsargaH4, AlocanaM-piMDAdinivedanaM 5, bhojanaM caiveti-pratItaM 6, pAtrakadhAvanaM-alAbvAdiprakSAlanaM 7, vicAro-bahi migamanaM 8, sthaMDilaM-parAnuparodhimAsuko bhUbhAgaH 9, Avazyaka-atikramaNaM 10, AdizabdAt kAlagrahaNAdiparigraha iti sakSepArthaH vistarArthastvasyAH sAmAcAryAH paJcavastukagatapratidinakriyAbhidhadvitIyadvArAdavaseyaH, tathA avazyaM kartavyamAvazyakama , athavA guNAnAM A-samantAdRzyamAtmAnaM karotItyAvazyakam, athavA guNazUnyamAtmAnaM A samantAt vAsayati guNairityAvAsakama, tatra udyuktA-udyatAH, anAvazyakasvarUpaM kizcit zrIanuyogadvArasUtroktaM yathA-" se kiM taM AvassayaM? AvassayaM cauniha paM0 ta0 nAmAvassaya 1 ThavaNAvassayaM 2 davAvassayaM 3 bhAvAvassayaM 4 / se kiM taM nAmAvassayaM ? nAmAvassayaM jassa NaM jIvassa vA ajIvassa vA jIvANaM vA ajIvANaM vA tadubhayassa vA tadubhayANaM vA-Avarasae ti nAma kajai se taM nAmAvassayaM 1 / se ki taM ThavaNAvassayaM ? ThavaNAvassayaM jaNaM kaTTakamme vA 1 cittakamme vA 2 potthakamme vA 3 leppakamme vA 4 gaMthime vA 5 veDhime vA 6 pUrime vA 7 saMghAime vA 8 akkhe vA 9 varADae vA 10 ego vA aNego vA sabbhAvaThavaNA vA asambhAvaThavaNA vA Avassae tti ThavaNA Thavijjaise te ThavaNAvassayaM / " kASThakAdiSyAvazyakakriyAM kurvanto yatsthApanArUpAH sAdhvAdayaH sthApyante tatsthApa
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 55 // XXXNN nAvazyakamiti / 'kamme 'ti tatra kriyate iti karmma kASThe karmma kASThakarmma kASThaniSkuTTitarUpakamityarthaH 1, citrakarma-citralikhitarUpakaM 2, potaM - vastramityarthaH, tatra karma tatpallavaniSpannaM DhIulliyArUpamityarthaH, athavA potthaM-pustakaM 3, lepyarUpakaM 4, granthimaM kauzalAtizayAd granthisamudAya niSpAditarUpakaM 5, ve0 puSpaveSTanakrameNa niSpannarUpakaM ekaM dvayAdIni vA vastrANi veSTayan kacidrUpamutthApayati tadveSTimaM 6, pUrimaM bharimaM pittalAdimayapratimAvat 7, saGghAtimaM - vastrAdikhaNDasaGghAtaniSpannaM kaGcukavat 8, akSaH - candanakaH 9, varATakaH - kapardakaH 10, atra vAcanAntare anyAnyapi dantakarmAdipadAni dRzyante, eteSu kASThakarmmAdiSvAvazyaka kriyAM kurvan ekAdisAdhvAdayaH sadbhAvasthApanayA asadbhAvasthApanayA vA sthApyamAnAH sthApanAvazyakaM tatra kASThakarmAdivAkAravatI sadbhAva sthApanA sAdhvAdyAkArasya tatra sadbhAvAt / akSAdiSu tvanAkAravatI asadbhAvasthApanA sAdhyAdyAkArasya tatrAsadbhAvAt / " nAma ThevaNANaM ko paiviseso ? nAmaM AvakahiyaM ThavaNA ittariyA vA hojjA AvakahiyA vA havejjA se taM ThevaNAvassayaM 2 | se kiM taM daddAvassayaM ? daddAvarasayaM duvihaM paM0 taM0 Agamao ya 1 noAgamao ya 2 / " Agamata AgamamA 1 | " se kiM taM Agamao davAvassayaM ? 2 jassa NaM Avassae tti payaM sikkhiyaM ThiyaM jiyaM miyaM parijiyaM nAmasamaM ghosasamaM ahINakkharaM aNaJcakkharaM avAiddhakkharaM akkhaliyaM amiliyaM avaccAmeliyaM paDipuNNaM paDipuNNaghosaM kaMTo vippamukaM guruvAyaNovayaM se NaM tattha vAyaNAe pucchaNAe pariyahaNAe dhammakahAe no aNuppehAe, kamhA ? aNuvaoogo davamitikaTTu / Negamassa NaM ego aNuvautto Agamao evaM dadyAtrassayaM, donni aNuvattA Agamao donni daddAvassayAi~, tinni aNuvauttA Agamao tinni davAvassayAIM, evaM jAvaiyA aNuvattA Agamao tAvaiyAI davAvassayAI 1 / eva C vRttiH // 55 //
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ meva Agamao vavahArassa vi 2 / saMgahassa NaM ego vA aNego vA aNuva utto vA aNuvauttA vA Agamao dahAvassaya vA dahAvassayANi vA se ege dahAvassae 3 / ujjusuyassa ego aNuvautto Agamao ega dahAvassayaM puhattaM necchai 4 / tihaM saddanayANaM jANae aNuvautte avatthu, kamhA ? jai jANae aNuvautte Na bhavai jai aNuvautte jANae Na bhavai, tamhA nasthi Agamao dahAvassayaM, se taM Agamao daddAvassayaM 7 / " mUtrAdita Arabhya paThanakriyayA yadantaM nItaM tat zikSitaM, tadevAvismaraNatazcetasi sthitatvAta sthitaM, parAvartanaM kurvataH pareNa vA kacitpRSTasya yacchIghramAgacchati tajjitaM, vijJAtazlokapadavarNAdisakhyaM mitaM, parisamantAt sarvaprakArejitaM parijitaM-parAvarnanaM kurvato yat krameNotkrameNa vA samAgacchati, nAmaabhidhAnaM tena samaM nAmasamaM yathA svanAma kasyacicchikSitaM sthitaM jitaM mitaM parijitaM bhavati tathaitadapItyarthaH, yathA guruNA abhihitA ghoSAstathA ziSyo'pi yatra zikSate tad ghoSasamaM ekadvyAdibhirakSarIna hInAkSaraM na tathA ahInAkSaraM, ekAdibhirakSarairadhikamatyakSaraM na tathA anatyakSaraM, viparyastaratnamAlAgataratnAnIva vyAviddhAni-viparyastAni akSarANi yatra tadvyAviddhAkSaraM na tathA'byAviddhAkSaraM, upalazakalAdyAkulabhUbhAge lAlamiva skhalati yat tatskhalitaM na tathA arakhalitaM, parAvartamAnasya yatra padAdivicchedo na pratIyate tanmilitaM na tathA amilitaM, asthAnaviratikaM vyatyAneDitaM na tathA'vyatyApreDitaM, mUtrato bindumAtrAdibhiranyUnamarthatastvadhyAhArAkAGkSAdirahitaM pratipUrNa, udAttAdighoSairavikalaM pratipUrNaghoSaM, kaNThauSThavipramuktaM bAlamUkabhASitavadyadavyaktaM na bhavati, gurupadattayA vAcanayA upagataM prAptaM guruvAcanopagataM na tu karNAghATakena zikSitaM na vA pustakAtsvayamevAdhItamiti / 'se NaM' ti yasyAvazyakazAstraM zikSitAdiguNopetaM bhavati sa jantustatrAvazyaka
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 56 // zAstre vAcanayA pracchanayA parAvartanayA dharmakathayA vartamAno'pi anupayuktatvAdAgamato dravyAvazyaka 'no aNu' anuprekSayAgranthArthAnucintanarUpayA tatra vartamAno na dravyAvazyaka anuprekSAyA upayogamantareNAbhAzat, 'avatthu' ti na sambhavati / "se kitanoAgamao dahAvassayaM ? noAgamao davAvassayaM tivihaM paM0 te jANagasarIradavAvassayaM 1 bhaviyasarIradavAvassayaM 2 jANagasarIrabhaviyasarIravairittaM davAvassayaMse kiM taM jANagasarIradadyAvassayaM? jANagazarIradavAvassayaM Avassae tti payasthAhigArajANagassa jaM sarIrayaM vavagayacuyacAviyacattadeI jIvavippajaha sijjAgaya vA saMthAragayaM vA nisIhiyAgayaM vA siddhisilAyalagayaM vA pAsittANa koi vaenjA-aho NaM imeNaM sarIrasamussaeNaM niNovaiTeNaM bhAveNaM Avassae tti payaM AyaviyaM pannaviyaM parUviyaM daMsiyaM nidaMsiyaM uvadaMsiyaM, jahA ko diDhato? ayaM mahukuMbhe Asi ayaM ghayakuMbhe Asi, se taM jANagasarIradabAvarasaya " AvazyakazAstrArthAdhikArajJazarIraM dravyAvazyakaM bhavati, vyapagatacyutacyAvitatyaktadehaM, vyapagataM-acaitanyalakSaNaM paryAyAntaraM prApta, cyutaM-ucchAsaniHzvAsaparibhraSTaM, cyAvitaM-balIyasA AyuHkSayeNa paribhraMzitaM, tyakto deha:AhArapariNatijanitopacayo yena tat tyaktadehaM, 'jIvavi0' jIvarahitaM, zayyA-mahatI sarvAGgapramANA tAM gataM zayyAgataM, saMstAro-laghuko'rddhatRtIyahastamAnastaM gataM, naipedhikI-zabaparisthApanabhUmistatra gataM, yatra sAdhavastapaHparikammitazarIrAH svayameva gatvA bhaktaparijJAdyanazana pratipannapUrvAH pratipadyante pratipatsyante ca tatsiddhizilAtalamucyate tatra gataM, ahozabdo dainyavismayAmantraNeSu varttate sa ceha triSvapi ghaTate, tathA hi-anityaM zarIramiti dainye, AvazyakaM jJAtamiti vismaye, anya pAzcasthitamAmantrayamANasyAmantrage, anena zarIrameva pudgalasaGghAtatvAt samuccha pastena jinopadiSTena-tIrthakarAbhimatena bhAvena-karmani // 56 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ PELAPAPE raNAbhiprAyeNa Avazyaka padAbhidheyaM zAstraM, Agha0 guroH sakAzAdA gRhItam, panna0 sAmAnyato vineyebhyaH kathitam, parU0 tebhya eva sUtrArthakathanataH, 'daMsiaM' pratyupekSaNAdikriyAdarzanataH, iyaM kriyA ebhirakSarairatropAttA itthaM ca kriyate ityevaM vineyebhyaH prakaTitamiti bhAvaH, nirda0 kathaJcidagRhNataH parayA'nukampayA nizcayena punaH punaH darzitaM, uvadaM0 sakalanayayuktibhiH, atrAtItaparyAyAnuvRttyabhyupagamaparanayA'nuvRttyA'tItamAvazyakakAraNatvaparyAyamapekSya dravyAvazyakam zayyAdigataM taccharIraM syAt / yadyatrArthe kazcid dRSTAntaH syAditi vikalpya pRcchati yathA ko'tra dRSTAntaH ? iti pRSTe satyAha-yathA ayaM madhukumbha AsIdityAdi, etaduktaM bhavati yathA madhuni ghRte vA prakSipyApanIte tadAdhAraparyAye'tikrAnte'pyayaM madhukumbho'yaM ca ghRtakumbha iti vyapadezo loke pravarttate, tathA''vazyakakAraNatva paryAye'tikrAnte'pyatItaparyAyAnuvRttyA dravyAvazyakamidamucyate iti bhAvaH 1 / " se kiM taM bhavisarIradavAvassaya ? 2 je jIve joNIjammaNanikkhate imeNaM caiva AttaeNaM sarIrasamussaeNaM jiNovaidveNaM bhAveNaM Avassaeti payaM se kAle sikkhissai na tAva sikkhai, jahA ko dihaMto ? ayaM ghayakuMbhe bhavissai ayaM mahukuMbhe bhavissara, se taM bhaviyasarIradavAvassayaM 2 | se kiM taM jANagasarIrabhaviyasarIravairittaM davAvassayaM ? 2 tivihaM paM0 taM0 loiyaM 1 kuppAvayaNiyaM 2 louttariyaM 3 | se kiM taM loiyaM davvAvassayaM ? 2 je ime rAIsaratalavaramArDa biyakoDaMbiyainbhaseTThiseNAvaisatyavAha bhaio kala pAupabhAyAe rayaNIe suvimalAe phulluppalakamala komalummiliyaMmi ahapaMDure pahAe rattAsogappagAsa kiMsuyasuyamuhaguMjaddharAgasarise kamalAgaranaliNisaMDabohae uTThiyaMmi sUre sahassarassiMmi diNayare teyasA jalate muhadhoyaNadaMta pakkhAlaNaphaNihasiddhatthayahariyAliyA addAgadhUvapupphamallagaMdhartabolavatthamAjhyAI davAvassayAI karenti, 2 tao pacchA rAyakulaM vA devakulaM E
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ vottama gacchA cAra vA sama vA parva vA ArAma vA ujjANaM vA gacchaMti, se taM loiyaM davAvassaya (anuyogdvaare)|" phaNihA-kaMkatakastaM mastakAdau vyApArayanti, siddhArthAH-sarSapAH, haritAlikA-durvA etad dvayaM maGgalArtha zirasi prakSipanti, 'adAga' ti Adarza mukhAdi nirIkSante, zevaM sugamam // 1 // " se kiM taM kuppAvayaNiyaM davAvassayaM? 2 je ime caragacIriyacammakhaMDiyabhikkhoNDapaMDuraMgagoyamagovaiyagihidhammadhammaciMtagaaviruddhaviruddhavuDasAvayapabhiio pAsaMDatyA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva teasA jalaMte iMdassa vA khaMdassa vA ruddassa vA sivassa vA vesamaNassa vA devassa vA nAmassa vA jakkhassa vA bhUtassa vA mugudassa vA ajjAe vA duggAe vA kohakiriyAe vA uvalevaNasammajjaNAvarisaNadhUvapupphagaMdhamallAiyAI davAvassayAI karenti, se taM kuppAvaNiya davAvaspayaM (anuyogdvaare)|" dhATivAhakAHsanto ye bhikSAM caranti te carakAH athavA ye bhuAnAzcaranti te carakAH, rathyApatitacIvarapa| ridhAnAH corakAH, carmaparidhAnAcamakhaNDikAH,ye bhikSAmeva bhuate na tusvaparigRhItagodugdhAdikaM te bhikSoNDAH, bhasmoddhUlitagAtrAH | pANDurAGgAH, gautamo-isvo balIvaIstena gRhItapAdapatanAdivicitrazikSaNena janacittAkSepadakSeNa bhikSAmaTanti ye te gautamAH, gocaryAnukAriNo gotratikAste hi vayamapi tiryakSu vasAma iti bhAvanAM bhAvayanto gobhinirgacchantIbhinirgacchanti sthitAbhistiSThanti AsInAbhirupavizanti bhunAnAbhistadeva tRNapatrapuSpaphalAdi bhunate, gRhasthadharma eva zreyAnityabhidhAya tadyathoktacAriNo gRhidharmAH, yAjJavalkyaprabhRtiRSipraNItadharmasaMhitAzcintayanti tAbhizca vyavaharanti te dharmacintakAH, devatAkSitIzamAtApitRtiryagAdInAmavirodhena vinayakAritvAdaviruddhAH-vainayikAH, puNyapApaparalokAyanabhyupagamaparA akriyAvAdino viruddhAH, sarvapAkhaNDibhiH saha viruddhacAritvAt vRddhA:-tApasAH, zrAvakA:-brAhmaNAH prathamaM bharatAdikAle zrAvakANAmeva satAM // 57 //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazcAdrAhmaNatvabhAvAt , sivaH-vyantaravizeSaH, AryA-prazAntarUpA, durgA-saiva mahiSArUDhA, tatkuTTanaparA koTTakriyA, atropacArAdindrAdizabdena tadAyatanamapyucyate, u0 chagaNAdinA saM0 daNDapuJchanAdinA AvarSaNaM gandhodakAdinA zeSa spaSTam 2 / " se kiM te loguttariyaM davAvassayaM ? 2 je ime samaNaguNamukkajogI chakkAyaNiraNukaMpA hayA iva uddAmA gayA iva niraMkusA ghaTTA maTThA tuppoTThA paMDurapaDapAuraNA jiNANaM aNANAe sacchaMda vihariUNa ubhao kAlamAvassagassa uvaTuMti, se taM loguttariya davAvassaya / se taM jANagasarIrabhaviyasarIravairittaM davAvasmayaM / se taM noAgamao davAvassayaM / se taM davAvassayaM / " gajA iva-duSTadviradA iva niraMkuzA-gurvAjJAvyatikramacAriNa ityarthaH, 'ghaTTa' ti yeSAM jar3e zlakSNIkaraNArtha phenAdinA ghRSTe bhavataste'vayavAvayavinorabhedopacArAt ghRSTAH, tathA 'maTTa' ti tailodakAdinA yeSAM kezAH zarIra vA mRSTate tathaiva mRSTAH, 'tuppoTTa ' ti tumAH-mrakSitA madanena vA veSTitAH zItarakSAdinimittamoSThA yeSAM te tumoSThAH, tathA malaparIpahasahiSNutAdUrIkRtatvAt pANDuro-dhautaH paTa:-prAvaraNaM yeSAM te tathA, ubhayakAlaM pratikramaNAyopatiSThante 3 / " se kiM taM bhAvAvassaya ? 2 duvihaM paM0 taM. Agamato ya noAgamao ya / se kiM taM Agamao bhAvAvassaya 12 jANae uvautte, se taM Agamao bhAvAvassayaM / " 'jANae uvautte' tti jJAyaka upayuktaH Agamato bhAvAvazyaka idamuktaM bhavati-AvazyakapadArthajJastajjanitasaMvegavizudayamAnapariNAmastatraivopayuktaH sAdhvAdirAgamato bhAvAvazyakam / "se kiM taM noAgamao bhAvAvassayaM ? 2 tivihaM paM0 ta0 loiyaM 1 kuppAvayaNiyaM 2 louttariyaM 3 / se kiM taM loiyaM bhAvAvassayaM ? 2 puvaNhe bhAraI avarahe rAmAyaNaM, se taM loiyaM bhAvAvassayaM se ki taM kuNpAvayaNiyaM bhAvAvassayaM ? 2
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 58 // je ime caragacIriyajAvapAsaMDatyA ijjaMjalihomajapondurakkaNamokAramAiyAI bhAvAvassayAI karenti, se taM kuppAvayaNiyaM bhAvAvassayaM / " yajanamijyA-pUjA gAyatryAdipAThapUrvakaM viprANAM sandhyArcanamityarthaH, 'uMduraka' devatAdipurato vRSabhagajitAdikaraNamityarthaH, namaskAro-namo bhagavate divsnaathaayetyaadikH2|" se kiM taM louttariyaM bhAvAvassaya 12 jaNNaM sama go vA samaNI vA sAvao vA sAviyA vA tacitte tammaNe tallese tadajjhavasie tattitvajjhavasANe tadaTThovautte tadappiyakaraNe tabbhAvaNAbhAvie aNNatya katyai maNaM akubamANe uvautte egamaNe avimaNe jiNavayaNadhammarAgarattamaNe ubhao kAlaM AvassayaM karenti, se taM loguttariyaM bhAvAvassayaM / se taM noAgamao bhAvAvassayaM / se taM bhAvAvassayaM / " 'samaNo' tti zrAmyatIti zramaNaH-sAdhuH1, zramaNI-sAdhvI 2, zRNoti sAdhusamIpe jinapraNItAM sAmAcArImiti zrAvaka:zramaNopAsakaH 3, zrAvikA-zramaNopAsikA, vA zabdAH samuccayArthAH, tasminnevAvazyake cittaM sAmAnyopayogarUpaM yasyeti sa taccittaH, tasminneva manovizeSopayogarUpaM yasya sa tanmanAH, tatraiva lezyA zubhapariNAmarUpA yasyeti sa tallezyaH, tasminevAvazyake adhyavasitaM kriyAsampAdanaviSayamasyeti tadadhyavasitaH, tattIvrAdhyavasAnastasminnevAvazyake tIvra prArambhakAlAdArabhya pratikSaNaM prakarSayAyiprayatnavizeSalakSaNaM adhyavasAnaM yasya sa tathA, tadarthopayuktastasyAvazyakasyArthastadarthastasminnupayuktastadarthopayuktaH, tathA tadarpitakaraNaH karaNAni-tatsAdhakatamAni deharajoharaNamukhavatrikAdIni tasminnAvazyake yathocitavyApAraniyogenArpitAni-niyuktAni yena sa tathA samyag yathAsthAnanyastopakaraNa ityarthaH, tadbhAvanAbhAvitastasyAvazyakasya bhAvanA tadanuSThAnarUpA tayA bhAvitaH, tadevaM yathoktaprakAreNa prastutavyatirekato'nyatra kutracinmano'kurvannupalakSaNatvA // 58 //
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAcaM kAya cAnyatrAkurvannekAthikAni vA vizeSaNAnyetAni prastutopayogakarSapatipAdanaparANi, amUni ca liGgapariNAmataH zramaNI zrAvikayorapi yojyAni, tasmAttacittAdivizeSaNaviziSTAH zramaNAdaya ubhayakAlaM-ubhayasandhyaM yadAvazyakaM kurvanti tallokottarika bhAvamAzrityAvazyaka, bhAvazcAsAvAvazyaka ceti vA bhAvAvazyaka, atrA'vazyakaraNAdAvazyakatvaM, tadupayogapariNAmasya sadbhAvAd bhAvatvaM, mukhavastrikApratyupekSaNarajoharaNabyApArAdikriyAlakSaNadezasyAnAgamatvAnoAgamatvaM bhAvanIya, 'se taM' ityAdi nigamanaM, tadevaM svarUpata uktaM bhAvAvazyakamityalaM prasaGgena ! / atha prakRtaM tatra saMyamaH saptadazabhedo yathA-"paMcAsavaveramaNaM, paMciMdiyaniggaho kasAyajao / tiyadaMDaviramaNAo, satarasahA saMjamo hoi // 1 // " tasminnAtAH-udyatAstathA kharaparuSakarkazayA aniSTaduSTayA niSThuragirA nirbhatsananirdhaTanAdibhizca mo'lAkSaNikaH, ye munayo na pradvipanti-na pradveSa yAnti tatra kharA-zUcItulyA, paruSA-bANatulyA, karkazA-kuntatulyA, aniSTA-kAkazabdavat , duSTA-sakopavyAghrazabdavat, niSThurA-prastarAgamanavat , ekAthikAnyeva vA prAyo girvizeSaNAnyetAni prastutaniSThuratvArthaprakarSapratipAdanaparANi, athavA'nyopyoM yathA sampradAyamavagantavyaHnirbhartsanaM-aGgAlyAdinA tarjanaM, niTinaM-vasatigaNAdibhyo niSkAzanaM, AdizabdAdanye'pIdRzAH prakArA grAhyAH, tathA ye ca munayo nAkIrtijanakAH cazabdAnnAvarNajanakAH nAzabdajanakAH nAzlAghAjanakAH, tatra sarvadigvyApyasAdhuvAdo'kIrtiH, ekadigvyApyasAdhuvAdo'varNaH, arddhadigvyApyasAdhuvAdo'zabdaH, tatsthAna evAsAdhuvAdo'zlAgheti, tathA nAyazojanakAstatrAyazo-nindanIyatAdi, tathA nAkAryakAriNaH-vAsadanuSThAnakartAraH, tathA na pravacanoDDAhakarA:-naiva pravacanamAlinyakarA AvazyakoktakASTasAdhuvat , kaNThagataprANazeSe'pi kaNThe gataH kaNThagataH kaNThaga
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 59 // ANTONY tazvAsau prANazeSazca kaNThagataprANazeSaH, tasminnapi maraNAntakaSThe'pItyarthaH, te bahutaranirjarAbhAjo doSAbhAvavantazca bhavantIti zeSaH / catvAryapi gAthAchandAMsi // 52 // 53 // 54 // 55 // atha ziSya svarUpapratipAdanadvAreNa gacchasvarUpameva pratipAdayannAha - guruNA kajjamakajje kharakakkasaduTThanihuragirAe / bhaNie tahatti sIsA bhaNati taM goyamA gacchaM // 56 // vyAkhyA--guruNA-AcAryeNa kAryaM ca akAryaM ca kAryAkArya tasmin makAro'lAkSaNikaH, khara karkazaduSTaniSThuragirAatyarthaniSThurataravANyA bhaNite pravRttinivRttyarthe kathite sati ' taha tti ' tatheti yadyathA yUyaM vadatha tattathaiveti yatra gacche ziSyAHvineyAH bhaNanti - pratipadyante ityarthaH taM gacchaM he gautama! ghaNTAlAlAnyAyena bhaNantIti kriyAyA atrApi saMbandhAd bhaNantipratipAdayanti tIrthakara gaNadharAdaya iti zeSaH / gAthAchandaH // 56 // atha gacchasvarUpAdhikArAdevedamAhadUrujjhiyapattAisumamattae nippihe sarIre vi / jAyamajAyAhAre bAyAlIsesaNAkule // 57 // vyAkhyA - ' dUrujjhiyapattAisumamattae ' ti dUrata ujjhitaM tyaktaM pAtrAdiSu mamatvaM yena sa dUrojjhitapAtrAdimamatvaH sUtre tvArSatvAdvibhakteralopaH athavA dUrata ujjhitaM pAtrAdiSu su-atizayena mamatvaM yena sa dUrojjhitapAtrAdisumamatvaH tathA niHspRhaH-IhArahitaH meghakumArAdivat ka zarIre'pi svavapuSyapi kiM punaranyatra tathA 'jAyamajAyAhAro' tti makArasyAlAkSaNikatvAt, jAtaH - saMpanno'jAtazca - asampanna AhAro yasyAsau jAtAjAtAhAraH kadAcitkRtAhAraH kadAcidakRtAhAra ityarthaH / tatra zuddhalabdhe jAtAhAraH, alabdhe'zuddhe vA labdhe'jAtAhAraH, uktaJca - " alabdhe tapaso vRddhirlabdhe dehasya dhAraNe " vRttiH // 59 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA 'jAyamajAyAhAre' ti yAtrAmAtrAhAraH yAtrAyai mAtrayAhAro yasyAsau yAtrAmAtrAhAraH ArSatvAcetthaM siddhiH, tatra yAtrA-saMyamasvAdhyAyAdirUpA mAtrA tu-tadarthameva puruSasvIpaNDAnAM krameNa dvAtriMzadaSTAviMzaticaturviMzatikavalapramANAhAramadhyAdekadvivyAdikavalenAhAragrahaNamiti / kavalapramANaM kukkuTacaNDakamAnena tathAhi-iha kukkuTI dvidhA, dravyabhAvabhedena, dravyakukkuTI dvidhA, udarakukkuTI ? galakukkuTI (ca) 2, tatra sAdhorudaraM yAvanmAtreNAhAreNa na nyUnaM nApyadhikaM sa AhAraH udarakukkuTI, udarapUraka AhAraH kukkuTIva udarakukkuTIti madhyamapadalopisamAsAzrayaNAt tasya dvAtriMzattamo bhAgo'NDakaM tatpamANaM kavalasya 1, gala kukkuTIva galakukkuTI tasyA antarAlamaNDakaM ayaM bhAvaH avikRtA''syasya puMso galAntarAle yaH kavalo'vilagnaH pravizati, tatpamANa kavalasya 2 athavA zarIrameva kukkuTI tanmukhamaNDakaM tatrAkSikapolabhruvAM vikRtimanApAdya yaH kavalo mukhe pravizati, tatpamANaM kavalasya athavA kukkuTI pakSiNI tasyA aNDakaM tatpamANaM kavalasya 1 / bhAvakukkuTI tu yenAhAreNa bhuktena na nyUna nApyatyAghrAtaM syAdudaraM dhRtiM ca samudhati jJAnadarzanacAritrANAM ca vRddhirupajAyate, tAvatpramANa AhAro bhAvakukkuTI, atra bhAvasya mAdhAnyavivakSaNAdeSa prAndravyakukkuTayapyuktaH iha bhAvakukkuTI uktaH, tasya dvAtriMzattamo bhAgo'NDakaM tatpramANaM kavalasyeti 2 piNDaniyuktivRttiprAnte tathA bhagavatI saptamazataprathamoddezakavRttAvapi yathA 'kukkuDiaMDagapamANamettANa' ti kukkuTapaNDakasya yatpramANaM mAnaM tanmAtrAparimANaM mAnaM yeSAM te tathA athavA kuTIva-kuTIrakamiva jIvasyAzrayatvAt kuTI-zarIraM kutsitA azuciprAyatvAt kuTI kukkuTI tasyA aNDakamivANDakamudarapUrakatvAdAhAraH kukkuTayaNDakaM tasya pramANato mAtrA dvAtriMzadUpA yeSAM te kukkuTacaNDakapamANamAtrAH atasteSAM ayamabhiprAyo-yAvAn yasya puruSasyAhArastasya dvAtriMzattamo bhAgastatpuruSA
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 6 // pekSayA kavala idameva kavalamAnamAzritya prasiddhakavalacatuHSaSThayAdimAnAhArasyApi puruSasya dvAtriMzatA kavale pramANaprAptatopapannA syAt nahi svabhojanasyAI bhuktavataH pramANaprAptatvamupapadyate, prathamavyAkhyAnaM tu prAyikapakSApekSayA'vagantavyamiti / athavA 'jAyamajAyAhAre' ti makArasyAlAkSaNikatvAt jAtAjAtAdhAraH AvazyakapAriSThApanikAniryuktyuktajAtAjAtAravyapAriSThApanikAvidhijJa ityrthH| tatra jAtAjAtasvarUpaM yathA "AhArammi ujA sA, sA duvihA hoi ANupubbIe / jAyA ceva suvihiA, nAyavvA taha ajAyA y||1|| AhAkamme a tahA, lohavise Abhiogie gahie / eeNa hoi jAyA, vocchaM se vihIi vosiraNaM // 2 // " AdhAkarmaNi ca tathA lobhAd gRhIte vipakRte gRhIte makSikAdivipacyA jJAte Abhiyogike vazIkaraNAdimatrAbhisaMskRte ceto'nyathAtvAdiliGgato jJAte sati etenAdhAkarmAdidoSeNa jAtA syAt 'se' tasyA vidhinA putsarjana vakSye 2 / 'egaMtamaNAvAe, accitte thaMDile gurubaiThe / chAreNa akkamittA, tiDhANaM sAvaNaM kujjA // 3 // ' trIna vArAn zrAvaNaM kuryAt amukadoSAdidaM tyajyate iti triruccaret 3 / 'Ayarie agilANe, pAhuNae dullahe sahasalAbhe / esA u khalu ajAyA, vocchaM se vihIi vosiraNaM // 4 // ' AcAryAdyarthe tathA durlabhe viziSTe dravye sati sahasA ca tallAbhe jAte sati ityAdihetoradhikagrahaNaM syAt , eSA'jAtApAriSThApanikA 4 / 'egaMtamaNAvAe, accitte thaMDile guruvaihe / Aloe tiNNi puMjA, tihANaM sAvaNaM kujA // 5 // ' Aloke-prakAze zuddhAhArasya trIn puJjAn kuryAt , AdhAkarmAdimUlaguNaduSTe eka uttaraguNaduSTe tu dvau iti vizeSaH, pUrvavatriH zrAvaNaM ca kuryAt , evamupakaraNaviSaye'pi jAtAjAte pAriSThApanike jJeye iti / tathA dvicatvAriMzadeSaNAkuzala:-dvicatvAriMzadeSaNAdoSavarjanacatura upalakSaNatvAt paJcagrAsapaNAdoSavarjanacaturazcetyarthaH / evaMvidho gacchavAsI muniH syAditi zeSaH, tatra epaNA // 6 //
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturdA, kasyApi epaNeti nAmeti nAmaiSaNA 1, epaNAvataH sAdhvAderayameSaNeti sthApaneti sthApanaiSaNA 2, dravyaiSaNA sacittAcittamizrabhedAt tridhA 3, bhAvaiSaNA'pi gaveSaNaiSaNAgrahaNaiSaNAgrAsaipaNAbhedAt tridhA, tatra gaveSaNaiSaNAyAM prathame bAtriMzadoSAH grahaNaiSaNAyAM zaGkitAdidazadoSA jJeyAH, tatra dAyakadoSasya kizciducyate, tatrotsargeNa bAlAdicatvAriMzadAyakAnAM hastAd grahaNaM na kalpate, apavAde tu bAlAdipaJcaviMzatisaMkhyAnAM hastAd grahaNaM bhajanIyam, anyeSAM pazcadazAnAM hastAdagrahaNamiti / bhajanA yathA-yadi bAlo dakSaH syAt tadA tena mAtuH parokSe bhikSAmAtre dIyamAne yadi vA pArzvavartinA mAtrAdinA sandiSTe sati tena dIyamAne'vicAritameva grAhyam, atiprabhUte tu bAlena dIyamAne kimadya tvaM prabhUtaM dadAsIti vicAraNe sati yadi pArzvavartimAtrAdi sAnukUlatA syAt tadA grAhya nAnyathA 1, sthaviro yadi prabhurbhavati yadi vA kampamAno'nyena dhRtaH syAt svarUpeNa vA dRDhazarIrastadA tataH kalpate 2, yo manAg mattaH sa ca yadi zrAddho'vihvalazca tataH tasmAt kalpate yadi sAgAriko na vidyate nAnyatheti 3, unmatto dRzAdiryadi zucirbhadrakazca tadA taddhastAtkalpate nAnyathA 4, vepito'pi yadi dRDhahastastadA tasmAtkalpate 5, jvaritAdapi grAhyaM jvare zive sati 6, andho'pi yadi deyamanyena dhRtaM dadAti svayaM zrAddhazca yadi vA sa evAndho'nyena vidhRtaH san dadAti tarhi tato grAhyam 7, maNDalapamUtikuSTI sAgArikAbhAve ceddadAti tarhi tataH kalpate na zeSakuSTinaH 8, pAdukArUDho'pi yadi bhavatyacalastadA kAraNe sati kalpate 9, pAdayorbaddho yadi itazcetazca pIDAmantareNa gantuM zaktastato baddhAdapi tasmAt kalpate, yastu itazcetazca gantumazaktaH sa cedupaviSTaH san dadAti na ca ko'pi tatra sAgAriko vidyate tadA tato'pi kalpate, hastabaddhastu bhikSAM dAtumapi na zaknoti, tatra pratiSedha eva na bhajanA 10, chinnakaro'pi
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA // 6 // yadi sAgArikAbhAve dadAti tarhi kalpate 11, chinnapAdo yayupaviSTaH san sAgArikAsampAte prayacchati tatastato'pi kalpate 12, napuMsako yadi liGgAdhanAsevakastahi tataH kalpate 13, ApannasatvApi yadi navamamAsagarbhA tadA sthavirakalpikaiH parihAryA, tadviSarItAyAH karAd grAhyam 14, yA bAlavatsA stanyamAtropajIvizizukA sA tyAjyA, yasyAstu bAla AhAre'pi lagati tasyA hastAtkalpate jinakalpikAstu mUlata evApannasattvAM bAlavatsAM ca sarvathA pariharanti 15, bhunAnA anucchiSTA satI yAvadadyApi na kevalaM mukhe prakSipati tAvattaddhastAt kalpate 16, bhRjyamAnA'pi yatsacittaM godhUmAdikaDillake kSipta tat bhRSTvottAritaM anyaccAdyApi haste na gRhAti atrAntare yadi sAdhurAyAtaH sA cet dadAti tarhi kalpate 17, dalayantI sacittamudgAdinA dalyamAnena saha ghara muktavatI atrAntare sAdhvAvAgate sA yAttiSThati acetanaM vA bhRSTamudgAdikaM dalayati tarhi taddhastArakalpate 18, kaNDayantyAH kaNDanAyotpATitaM muzalaM na ca tasmin muzalake kApi kAzyAM bIjaM lagnaM syAdatrAntare sAdhAvAgate yadi sA'napAye pradeze muzala sthApayikhA bhikSAM dadAti tarhi kalpate 19, piMpatI yadi peSaNaparisamAptau pAsukaM vA piSatI dadAti tadA kalpate 20, asaMsaktaM dadhyAdimanthatyAH kalpate 21, karttayantyapi yadi sUtraM tantuzvetatAvidhAyitA zaMkhacUrNena hastau na dhavalayati dhavalitau vA zaucanAgrahazIlatayA na prakSAlayati tadA kalpate 22, loDhayantI 23, vikIjayantI 24, piMjayantI ca kasaM 25, yadi tadasthikAn na saMghaTTayati deyadravyakharaMNTitakaradhAvane jalaM ca na virAdhayati tadA kalpata iti, zeSeSu 15 SaTvAyavyagrahastAdiSvapavAdAbhAvAdagrahaNamiti 2 / grAsaiSaNAyAM saMyojanAdipazca doSAH tatra saMyojanApramANayoH kiJciducyate viziSTasvAdanimittaM dugdhadathyodanAdInAM viziSTadravyANAM mIlanaM saMyojanA / sA ca dvidhA // 6 //
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaterantarbahirmedAt , antaH saMyojanApAtrakavalavadanabhedAta vidhA, tatra pAtre maNDakaguDaghRtAdirasamRdathA saMyojya bhakSayati eSA pAtrasaMyojanA, etAnyeva kakle hastasthite saMyojayati eSA kavalasaMyojanA, vadane kavalaM prakSipya tataH zAlanaka prakSipati, yadvA maNDakAdikaM pUrva prakSipya pazcAt guDAdikaM prakSipati eSA vadanasaMyojanA, kizca upakaraNaM gaveSayata eva sAdhozcokapadRkAyAptau vibhUSApratyayamantarakarapaM yAcitvA paribhuAnasya bahirupakaraNasaMyojanA dasatau cAgatya tathaiva paribhubhAnasya antarupakaraNasaMyojanetyAyapi draSTavyamiti / kAraNe tu saMyojanApi bhavati / yadAha-" rasaheuM saMjogo, parisiddho kappae gilANahA / jassa va abhaktachaMdo, suhocio'bhAvio jo ya // 1 // " rasahetoH pratiSiddhasaMyogo glAnArya tu kalpate yadvA yasya abhaktachando-bhaktAruciryazca sukhocito rAjaputrAdiryazcAdyApyabhAvito-'pariNatacAritraH zaikSastanimittai saMyogo'pi kalpate iti, pramANadvAre sAmAnyena sarvasudaraM pabhirbhAgaivibhajyate tatra bhAgatrayamazanatakazAkAdinA pUryate dvau bhAgau pAnIyena SaSThaM tu bhAgaM vAyumavicAraNArthamUnaM kuryAta, vizeSeNa tu kAlApekSayA atizItakAle dravasyaiko bhAgaH 1 catvAro bhaktasya 4 eko'nilAya 1, madhyame tu zItakAle dvau bhAgau pAnIyasya 2 trayastu bhAgA bhaktasya 3 eko'nilAya 1, atyuSNakAle trayo bhAgA dravasya dvau bhaktasya eko'nilAya, madhyamoSNakAle dvau bhAgau pAnIyasya trayo bhaktasya eko'nilAyeti / gaathaachndH|| 57 // pUrvagAthAyAM 'bAyAlIsesaNAkusale'tti anena muninirdoSamAhAraM bhuJjIteti paramArthata uktam, atha tamapi na rUpAdyarthamaznIyAditi darzayannAhataM pi na rUvarasatthaM, na ya vaNNatthaM na ceva dappatthaM / saMjamabharavahaNatthaM, akkhovaMgaMva vahaNatthaM // 5 //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 6 // vyAkhyA-tamapi nirdoSAhAramapi na rUparasAthai rUpaM ca-lAvaNyaM rasazca-bhojanAsvAdastadartha, na ca-naiva varNArtha-zarIrazlAghArtha gauratAdyartha vA, na caiva dappArtha-anaGgavRddhayartha, kintu saMyamabharavahanArtha-cAritrabhAranirvahaNArtha zarIrasyAdhAramAtrabhRtaM sAdhurdadyAditi zeSaH / atra dRSTAntamAha-'akkhovaMga va vahaNatthaM' ti akSopAGgamiva vahanAtha ayamabhiprAya:-yathA akSasya-dhura upAGgo-'bhyaanaM navanItAdi tacca tAvanmAtrameva dIyate yAvatA zakaTamanAyAsena bhAramubahati, na cAstIti kRtvA prakAmaM navanItAderabhyaanasya dAnaM niSphalatvAt , evaM sAdhunApi yAvatA dazavidhacakravAlasAmAcArIsvAdhyAyabhikSAcakramaNAdikriyAsamartha zarIrAdi bhavati tAvanmAtramevAbhyavahArya, nAtiriktaM rUpAdyarthamiti / gAthAchandaH // 58 // ayeha padbhiH kAraNaiH sAdhorAhAramAhArayati-pabhireva ca kAraNairAhAraM parityajati tatra yaiH SabhiH kAraNairAhAramAhArayati tAni darzayativeaNa 1 veyAvacce 2, iriaTThAe ya3saMjamaTThAe / taha pANavattiAe 5, chaTuM puNa dhammaciMtAe // 59 // vyAkhyA-padaikadeze padasamudAyopacArAt 'veaNa'tti kSudvedanopazamanAya bhuJjIta, yato nAsti kSutsadRzI vedanA / ukta ca-"paMthasamA natthi jarA, dAriddasamo a paribhavo natthi / maraNasama natthi bhaya, chuhAsamA vedaNA natthi // 1 // natthi ja na vAhai, tilatusamittapi ettha kAyarasa / sannijhaM sabaduhAi, diti AhArarahiassa // 2 // "1, tathA bubhukSitaH san vaiyAvRttyaM kartuM na zaknoti ata AcAryAdInAM vaiyAvRttyakaraNAya 2, tathA Irtha-Isimityartha 3, tathA saMyamaH-pratyupekSaNApramArjanAdilakSaNaH sAdhuvyApAraH tatpAlanAthai, bubhukSita enaM kartuM na zaknotIti 4 , tathA mANA-jIvitaM prANo vA-sthAnaM tatpratyayArtha-tatsandhAraNArtha yato bubhukSitassa tad dvayamapi parihIyate 5, tathA SaSThaM punaH kAraNaM dharmaci // 62 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ ntArtha-mUtrArthAnucintanAdilakSaNazubhacittapraNidhAnArtha etadapi bubhukSitaH kartuM na zaknotIti 6, atra-mujIteti kriyAzeSaH sarvatra smbndhniiyH| atra prasaGgato'bhojanakAraNAnyapi paDucyante-" Aryake 1 uvasagge, titikkhayA 2 baMbhaveraguttIsu 3 / pANidayA 4 tavaheu~ 5, sarIravoccheaNaTThAe 6 // 1 // " AtaGke-jvarAdAvutpanne sati na sunIta 1, tathA upasarga-rAjasvajanAdikRte devamanuSyatiryakkRte vA sajAte sati titikSArtha-upasargasahanArtha 2, tathA brahmacaryaguptiSviti atra SaSThyarthe saptamI tato'yamarthaH-brahmacaryaguptInAM paripAlanAya 3, tathA prANidayArtha-vRSTimahikAmUkSmamaMDUkAdirakSArtha 4, tathA tapoheto:-tapaHkaraNanimittaM 5, tathA caramakAle zarIravyavacchedArtha 6, sarvatra na bhuJjIteti kriyAsambandha iti / gaathaachndH|| 59 // atha punarapi gacchasvarUpamevAha jattha ya jiTThakaNiTTho, jANijai jiTThavayaNabahumANo, divaseNa vi jo jiho, na ya hIlijjai sa goamA gaccho // 60 // vyAkhyA-yatra ca gaNe jyeSThaH kaniSTazva jJAyate, tatra jyeSThaH-paryAyeNa vRddhaH kaniSTaH paryAyeNa laghuH, tathA yatra jyeSThasya vacana-Adezo jyeSThavacanaM tasya bahumAna:-sanmAnaH jJAyate, 'jiviNayabahamANo'tti pAThe tu jyeSThasya vinayabahumAnau jJAyate, tathA yatra ca divasenApi yo jyeSThaH sa na hIlyate, cakArAdyatra paryAyeNa lagharapi guNaddhau na holyate siMhagiriziSyairvajazizuriva, he gautama ! sa gaccho jJeya iti / gIticchandaH // 60 // athAryAvyatikaraNa gaccha svarUpameva gAthAdazakenAhajattha ya ajjAkappo, paannccaaevirordbhikkhe|ny paribhujai sahasA,goyama gacchaM tayaMbhaNiyaM // 1 //
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 63 // vyAkhyA -- yatra ca gaNe AryANAmeva sAdhvInAmeva kalpate ityAryAkalpaH - sAdhyAnItAhAra ityarthaH, prANatyAge'pi - maraNAgamane'pi roradurbhikSe - dAruNaduSkAle na ca naiva paribhujyate sAdhubhiriti zeSaH, kathaM sahasA -'vimRzya saMyamasya virAdhanA'virAdhane yataH - sarvatra saMyamameva rakSet, saMyame ca tiSThati AtmAnameva rakSet, AtmAnaM ca rakSan hiMsAdidoSAd mucyate, muktasya ca prAyazcittapratipazyA vizuddhiH syAt na ca hiMsAdidoSapratisevana kAle'pyaviratiH tasyA''zayavizuddhatayA vizuddhapariNAmatvAt / uktaM caudhaniryukto 81 gAthAyAM - " savvatya saMjamaM saMjamA u appANameva rakkhejjA / muccai aivAyAo, vi sohI na yAviraI // 1 // " tato vimRzya parinujyate'pi arNikAputrAcAryairiva, yadAha - "anniyaputtAyario, bhattaM pANaM ca puSpacUlAe / uvaNIyaM bhuMjato, teNeva bhaveNa aMtagaDo || 1 || " he gautama! sa gaccho bhaNitaH, sUtre napuMsakatvaM prAkRtatvAditi / aNikAputrAcAryasambandhavAyam - atthi iha bharahavAse, bahubhaddA pupphabhaddiyA nayarI | jasu parisaraM mi defra, ass supayoharA gaMgA // 1 // tatthAsi sakulakeU, rijakulakeU a pupphakeunivo / jassa karessI rehai, vijayasirIveNidaMDa va // 2 // suddhamaI haMsagaI, viNayavaI nayavaI susIlavaI / devaguruvihiapaNaI, tassa pi Asi pupphavaI // 3 // bisayahamaNuhatANa, tANa mihurNaM maNoharaM jAyaM / taNao a pupphacUlo, taNayA puNa pupphacUlA ya // 4 // samagaM ramamANANaM, samarUvANaM pavaTTamANANaM / nizvamapimmaparANaM, vANaM vaccaiti diahAI // 5 // kaiyA vikAmalIlA - vaNammi tAruNyaMmi vahU'tA / te niyavi nivo niamANasaMmi ia ciMtiu~ laggo // 6 // jai eyANa parUppara, pimmaparANa samANarUvANaM / kahavi hu kIrai viraho, tA NUNamamaMgalaM huA // 7 // to eyANaM karagaha- maMgalakaraNammi nimmie saMte / / vRtiH // 63 //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihiNo avinANa, payaDaNaM sahalayaM hoi // 8 // ahamavi virahaM eyANa - makkhamo pikkhiu~ maNAgaMvi / taNayataNayANa pANigahaNamao kAravemi lahuM // 9 // to maMtiSamuhanAyara - kora saddAviDaM nivo bhaNai | aMteraMbhi rayaNaM, utpajjai tassa ko sAmI // 10 // te vi hu bhaNati sAmiya ! sayalammi vi maMDalammi jaM rayaNaM / uppajjai tassa pahU, nivo kimaMteuragayassa // 11 // niyadese jaM rayaNaM, jAyai jaNau va taM jahicchAe / viNivesaMto sayayaM, vArijjai keNa dharaNidharo // 12 // iya taccayaNachaleNaM, chalappahANo naresaro hiTTho / loyasamakkhaM niyadAragANa kAreha karagahaNaM // 13 // pupphabaI tabbhajjA, sAvayadhammujjuyA akajjAo / vAraMtI vi na gaNiyA, bhUvaiNA kuggahaggahiNA // 14 // siripupphacUlakumarI, visayahaM tIi puSpacUlAe / saddhiM aNuhavamANo, gamei kAlaM nimesu ca // 15 // kamaso akittikaddama-maliNe nivapupphakeyami mae / siripupphacUlarAyA, pAlai nIIi mahivalayaM // 16 // taiyA akajjakaraNA-vasare paiNA'vamANiyA saMtI / pupphavaI niveyA, paDivannA jiNavaracarittaM // 17 // miravajjaM pavajrjaM, pAliya khAliyapamAyamalapaDalA ! sA marikaNaM suhajhANa-saMgayA divi suro jAo // 18 // ohiM jAva pauMjai, so tiyaso tAva soyareNa samaM / pikkhe vi pupphacUla, bhogaparaM citiuM laggo || 19 // mama AsI pucabhave, pANAu vi vallahA suyA esA / vA taha karemi aDuNA, jeNa na narae phuDaM paDai // 20 // iya ciMtiya paDibohaNa - vihiyamaI pupphabaivaro amaro / nisisutAe bIe, naraduhe sae evaM // 21 // sAhAviya tisu unhA, mIsa cautthI isIya uvari tige / paramAhammiya annunnudIraNA veNA tattha // 22 // aisakaDamuhaghaDiyAlayA asurehi kaDuraDaMtasarA / kaTTijaMti hu keI, jaMtAo lohaMtaMtu va CATE
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 64 // 1444 // 24 // // 23 // tADijjaMti ya keI, silAyale vajjakaMTayAine / asurehi gahiyacalaNe, khAlaNapAraddhavasaNaM va pIDijjaMti ya keI, ucchuSi va lohajaMtamajjhami / karavattehiM keI dAruba viyAriyajjati // 25 // AliMgAvijvaMtI, keI lohitthimaggitaviyataNuM / khAvijvaMti samaMsaM chiMde ke vi churiyAhiM // 26 // tiNhAtaralA keI, pAijjaMtI ya uNhatajayAI / ke vi hu jaliraMgAre, khAvijvaMtA chuhakilaMtA ||27|| rAiyapamANakhaMDe, kAU ke vi kaDuraDatA vi / kuMbhIpAe pAvA, pacati ya sAgapattaM va // 28 // accuNhatAviyAsuM, kevi taliti pappaDa va phuDaM / cUrijjaMti ya keI, ghaDu va muggarapahArehiM // 29 // kevi taviyadavihuyataMva - tauyasamanIrapUra bhariyAe / veyaraNIpadaddha ti, pukaraMtA vivijjati // 30 // keI tAe puliNe, vasahu va mahAbharaM vahijjatA / palayANalapajja lie, bhaTThe caNaya va phuhaMti // 31 // chAyAtthiNo ya keI, asivaNapattA samIrakhittehiM / savaMgaM chijjatI, paharaNarUvehi pattehi // 32 // aMbe 1 aMbarisI ceva 2, sAme a 3 sabale ttiya 4 / ruddo 5 varudda 6 kAle ya 7, mahAkAle tti yAvare 8 // 33 // asi 9 pattadhaNU 10 kuMbhe 11, vAlU 12 veyaraNIi ya 13 / kharassare 14 mahAghose 15, ee paMnarasAhiyA // 34 // dhADaMti pahArDati ya, harNeti vidhati taha nisuMbhaMti | muMcati aMbaratale, aMbA khalu tattha neraie 1 ||35|| ohayae ya tahiyaM, nissanne kappaNIhi kappaMti / vidalamacaDulagacchinne aMbarisI tattha neraie || 2 ||36|| sADaNapADaNatoDaNa - viMdhaNa rajjUtalappahArehiM / sAmA neraiyANaM, pavatta-" yaMtI apuNNANaM 3 // 37 // aMtajaraphiphisANi ya, hiyayaM kAlijjapupphasevake / sabalA neraiyANaM, pavattayaMtI apunnANaM 4 // 38 // asisattikuMtatomara - mUlatisUlesa saiaggesu / poyaMti ruddakammAu, naragapAlA tarhi ruddA 5 // 39 // jaMti vRttiH // 64 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgamaMgANi, Uru bAhU sirANi karacaraNe / kappaMti kappaNIhi, uvaruddA pAvakammarae 6 // 40 // mIrAma suMThaemuM kaMDUsu ya payaNagesu ya pyNti| kuMbhomu ya lohIsu ya, payaMti kAlA u neraie jaa4||kppti kAgiNI maMsagANi chidaMti sIhapucchA. Ni / khAviMtI neraie, mahakAlA pAvakammarayA 8 // 42 // hatthe pAe UrU, bAhusirA taha ya aMgamaMgANi / chidi pagAma tU, asineraiyA u neraie 9 // 43 // kannoDhanAsakaracaraNa-dasaNa taha thaNaputorubAhUNaM / cheyaNabheyaNasADaNa, asipattadhaNUhi pADiti 10 // 44 // kuMbhIsu ya payaNesu ya, lohIsu ya kaMdulohakuMbhIsu / kuMbhI u naragapAlA, haNaMti pAcaMti naraesu 11 // 45 // taDataDataDassa bhajjati, bhajjaNikalaMbavAluyApiTTe / vAluagA neraie, lolatI aMbaratalammi 12 // 46 // vasapUyaruhirakesahi-vAhiNIkalakalaMtajatusoyA / veyaraNinarayavAlA, neraie U pavAhiti 13 // 47 // kappati karakaehiM, kappaMti paruSparaM parasugehiM / saMbaliyamArahaMtI, kharasarA tattha neraie 14 // 48 // bhIe ya palAyaMte, samaMtao tattha te niraMbhaMti / pasuNo jahA pasuvahe, mahaghosA tattha neraie 15 // 49 // iya neraiyasarUvaM, sudAruNaM pAsiUNa paDibuddhA / surahi va vagyataTThA, sai va parapurisakarabhaTThA // 50 // hasi va seNanaTThA, mUsi va viDAladasaNapalANA / sA puSphacUlajAyA, jAyA bhayavevirasarIrA // 51 // appANaM nayaragayaM va, pikkhamANA maNami saMbuddhA / savaM suviNasarUvaM, sA sAhai niayadaiyassa // 52 // so vi hu tIe dusuviNa-uvasamaNatthaM paY=yavihavehiM / saMtiyaniuNajaNehiM, kArAvai saMtiyaM kammaM // 53 // purva va puSphacUlA, suyApabohAya puSphabaitiyaso / vAraM vAraM narae, daMsai sA vi hu bhaNai paiNo // 54 // tA so gose ni| yapiya-yamAisahio sahaMgao satve / dasaNiNo ANAviya, narayasarUvAi~ pucchei // 55 // te vi hu bhaNati naravara,
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 66 // dAridaM rogasogasaMtAvA / paravasabhAvo guttIi, ThANamiya narayacinhAI // 56 // mumiNavisaMvAyAo, tabayaNamasavayaM viyANittA / moDeUNaM vayaNaM, te lahu devI visajjei // 57 // rannA aniyaputtA-pario hakkAriUNa ahapuTTho / jahaThiyanarayasarUvaM, tesiM purao parUvei // 58 // devI bhaNei bhayavaM, mamaM va tumhehi suviNamajhami / kiM narayANa sarUvaM, sayalapi paloiyaM eyaM // 59 // mUrIvi bhaNai bhadde ! suviNeNa viNAvi jiNavarAgamao / jANijjai amhehiM, loyasaruvaM asesaMpi // 60 // to nivajAyA pucchai, bhayavaM vihieNa keNa kammeNa / jIvA pAvaMti imANi, narayadukkhANi tikkhaanni||61|| anniyaputto sAhai, kuNimAhAre sayA pavattANaM / maharaMbhamahapariggaha-pasattacittANa sattANaM // 62 // paMciMdiyaghAINaM, gurupaDiNIyANa ruddajhANINaM / narae havei paDaNaM, ullAliyadaMDanAeNa // 63 // iya kahiUNaM aniya-puttAyariyA gayA niyaM ThANaM / jaNaNI devo vi tao, tIse daMsei saggAI // 64 // tattha ya tiyasA maNimaya-vimANamAlAnivAsasuhasahiyA / amarataruniyarapUriya-samIhiyasthA aipasatthA // 65 // kuMDalatirIDahAra-pamuhAharaNehi bhUsiyasarIrA / niyakaMtakaMtipUrehi, pUriyAsesadisividisA // 66 // arayaMbaravatthadharA, aNamisanaliNovamANanayaNajuyA / amilANapupphamAlAgholiragalakaMdalA sayayaM // 67 // devaMgaNAgaNehi, saha visayamuha sayA samANatA / bahuvihajalAikIlA-pasattacittA duhaccacA // 68 // gAmasaratANamucchaNa-mucchiyavaragIyasavaNanihuamaNA / tAlalayamANarammaM, naTTAraMbha paloyaMtA // 69 // sayalajaNalolalolA-koDIhiM pi huna pani sakkaM / IsariyamaNuhavaMtA, ciTThati pagiTThimayA // 70 ||chhi kulayaM // iya pikkhiUNa sumiNe, devasarUvaM sakougA devI / paDibujjhiUNa paiNo, jahaDiaM kahai vuttataM // 71 // gose toseNa nivo, // 65 //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ daMsaNiNo Ahavittu pucchei / kiM saggassa sarUvaM, tesiM ego kahai evaM // 72 // piyasaMgamAu avaro, saggo no atyi itya bhuvaNammi / avaro bhaNei jaM jaM, suhajaNayaM sa sa have saggo // 73 // evaM saggasarUvaM, takahiyaM puSphacUlanivadaiyA / no mannei jao sA, taddiThiI sayaM suviNe // 7 // aha ikkAriya rannA, anniyautto namittu paripuTTho / tiyasAlayassarUvaM, jahaDiyaM sAhae saI // 75 // taM suNiya puSphacUlA, viNayAvaNayA bhaNei gurupurao / bhayavaM ! mamaM va suviNe, kiM tumha vi pikkhiyA samgA // 76 // vAgarai gurU bhadde ! jiNavayaNapaIvabhAsiyamaNANaM / saggasarUvaM anaM pi, sabamamhANa puNa payarDa // 77 // nivadajhyA vi pamANaM, jiNavayaNaMmi jANittA / pucchei guruM saggo, pAvijjai keNa kammeNa // 78 // to vAgarai gurU vi hu, bhadde ! jiNadesiyAi dikkhAe / sabasuhANaM ThANaM, labbhai saggo pavaggo vi // 79 // iya suNiya bhaggaduggaimaggA raMgaMtaraMgasaMvegA / siripupphacUlanaravara-pANapiA vinnavei guruM // 8 // bhayavaM daiyaM pucchiya, pavajaM tumha pAyamUlammi / gahiu~ narajammadumaM, suhaphalaphaliyaM karissAmi // 81 // iya bhaNirI nivabhajjA, namiUNa guruM visajjae harisA / tatto niyadaiyaM pai, jaMpai mahurAi vANIe // 82 // tumha pasAyaM sAmiya ! bhoguvabhogA mae sayA bhuttA / inhiM kuNaha pasAyaM, pavajaM jeNa giNhemi // 83 // tamayaMDavajjapAya, piva suNiya vayaM nivo payaMpei / suyaNu maha pimmapaumaM, mA ummUlesu kariNi va // 84 // sattaMgasaMgayaM pi hu, rajaM aMteuraM tahA nayaraM / maha tuha virahe sasimuhi ! sunnaM rannaM va paDihAi // 85 // aha ciTThasi na kahaM pi hu, tA taM aMgIkayatvayA saMtI / givhasu maha gihi bhikkha, jeNaNujANAmi dikkhaDheM // 86 // ranno tahatti paDiva-jiUNa taM vayaNamamayapANaM va dINAiyANa dANaM, dAUNaM kappavalli b|| 87 // savatthAbhayadANa, ugghosiya ceiema
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 66 // taha pUyaM / kAUNa daiyakAriya-nikkhamaNamahussavukkarisA // 88 // gaMtUNa anniyAya - gagaharapAsammi pupphacUlA sA / paDivajjai pacajjaM, bIyaM piva mukkharukkhassa // 89 // gahaNAsevaNasikkhaM, sammaM sA sikkhiuM mhaadkkhaa| saMjAyA guruyANaM, saMgo hi guNAvaho hoi // 90 // aha nANeNaM nAuM, bArasasaMvaccharAi dubbhikkhaM / anniyauttAyario, gacchaM para jaMpae evaM // 91 // vaccha ! gacchaha tumme, dubbhikkhAo subhikkhadesesu / jaMghAvalaparikhINA, ciTThissAmo ihevamhe // 92 // puhavitalaluliyasIsA, sIsAvi bhaNati nerisa juttaM / tumha payapa umamUlaM, muttuM amhANa puNa gamaNaM // 93 // to namiya pupphacUlA, vibhava guruM muNiMda ! tumhANaM / punnodaeNa laddhaM, surasusamahaM karissAmi // 94 // ussaggaghavAyaviU, aNucimavi tI sAhuNii giraM / paDivajjiUNa gacchaM, subhikkhadesaMmi paTThavai // 95 // aha pupphacUla aMte - urAu gahiUNa suddhamAhAraM / viyarei pupphacUlA, gurUNa paramAi bhattIe // 96 // evaM sayA gurUNaM, egamgamaNeNa sA paramabhaci / kuNamANA suhajhANA, pAvai varakevalaM nANaM // 97 // sA jAyakevalA vi hu, vaiyAvaccaM visesao guruNo / AgamabhaNiyaM atyaM, saccavayaMtI viNimmei // 98 // jo jassa ya jArisayaM, puchi bhatiM kurNatao hoi / so tassa tArisaM ciya, kuNei jA najjai na nANI // 99 nANeNa sA gurUNaM, sahAi~ maNicchiyAi~ pUraMtI / tehiM vRttA vacche ! kahaM tuhaM iya viyANesi 1 // 100 // pabhaNei pupphacUlA, bhayatraM ! pagiIM tumANa jANemi / jo jaM khu sayA sevai, so jANai tarasa sambhAvaM // 101 // kaiyA sA varisaMte, ghaNessaNaM ANiUNa viyaraMtI / guruNA vRttA jANaM-tiyAvi kiM vacchi bhullesi // 102 // sA vi paryaMpai bhayavaM ! AkAraNa vajjie magge / piMDaM ANaMtIe, tumbhaM doso na ko vi have // 103 // accittaM puNa maggaM, jANesi tumaM kahaM ti A vRttiH // 66 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ se mUrI, uvavisa sUra / poei timule mana // 10 // to nivvuI | gurupuTThA / sA bhaNai kevaleNaM, saI paJcakkhayaM majha // 104 // mUrI vi ciMtaja, bhae durappeNa kevlnnaagii| AsAibho to kiM, abbhavo dUrabhavo vA // 105 // to jANiUNa guruNo, 'bhipAya sA bhageha surasariyaM / tumhataratANa phuDaM, bhavissaI kevalaM naannN||106||ah sUrI gaMtUNaM, gaMgAe bahu jaNa pariyasthio / ArUhai nAvAe, lo(lA)hatye ko na ujjamai // 107 // jattha parase mUrI, uvavisaI tattha buhue nAvA / to loo niyajoviya-luddho taM khivai jaLamajhe // 108 // tattha paDataM pavayaNa-paDiNIyA khuddavaMtarI mUri / poei timUleNaM, jo khalANaM ko karuNA // 109 // mUrI vi niyaM pII, avaganniya ciMtae kahaM deho / AukkAyAINaM, jovANa khayaMkaro majjha // 110 // iya jIvadayAsAraM, bhAvaMtao maNe sUrI / Aruhiya khavagaseNiM, aMtagaDo kevalI jAo / / 111 // siyajhANaMmi cautthe, Thio tao nivvuI gao suurii| tatya ya nivANamaI, devA devIu akarisuM // 112 // tappabhii tattha ThANe, loiyatitthaM payAga iya nAma / supasiddhaM saMjAyaM, kAmiyadANAu loyammi // 113 // itto a pupphacUlA, siyajhANeNaM khavittu kammAI / nivANamaNatasuhANa-bhAyaNaM jhaci saMpattA // 114 // iti anikAputrAcAryacaritramiti / gAthAchandaH // 61 // jattha ya ajAhi samaM therA vina ullavaMti gydsnnaa|n ya jhAyaMtitthINaM, aMgovaMgAi taM gacchaM // 2 // ___ vyAkhyA-yatra ca gacche AryAbhiH-sAdhvobhiH sama-sArdha sthavirA api sAdhavaH kiM punastaruNA: nollapanti-nAlApasalApAdi kurvanti, kiMbhUtAH gatAH-naSTAH dazanAH-dantAH yeSAM te gatadazanAH na ca dhyAyanti-cintayanti strINAM-nArINAM aGgopAGgAni, tatrAGgAnyaSTau bAhudvayaM UrudvayaM pRSTiH ziraH hRdayaM udaraM ca, upAGgAni-karNanetranAsikAdIni taM gacchaM vadanIti
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zeSaH iti / gaathaachndH|| 62 // vajjeha appamattA, ajjAsaMsamgi aggivissrisii| ajANucarosAha,lahai akittiM khu acireNa // 3 // vyAkhyA-varjayata-muzcata apramattA:-pramAdavarjitAH santo bho sAdhavo yUyaM kA AryAsaMsargI:-sAdhvIparicayAn atra zaso lopaH prAkRtatvAt kathaMbhUtAH AryAsaMsargIH agniviSasadRzIrupalakSaNatvAt vyAghraviSadharAdisadRzIzca yata uktaM triyo'dhikRtya taMdulavaicArikamakIrNake-" jAo ciya imAo itthiyAo aNegehiM kaivarasahassehiM vivihapAsapaDibaddhehi kAmarAgamohehi vaniyAo vi erisAo taM jahA-pagai visamAo, piyarUsaNAo, piyavayaNavallarIo, kaiavapemagistiDIo, avarAhasahassadharaNIo, pabhavo rogassa, viNAso balassa, sUNA purisANa, nAso lajjAe, saMkaro aviNayassa, nilao niyaDINa, khANI vairassa, sarIraM sogassa, bheSo majjAyANaM, Asao rAgassa, nilao ducariyANa, mAIe sammoho, khalaNA nANassa, calaNaM sIlassa, vigyo dhammassa, arI sAhUNaM, dUsaNaM AyArapattANa, ArAmo kammarayassa, phaliho mukkhamaggassa, bhavaNaM darihassa, avi ya imAo Asoviso viva kuviyAo, mattagao viva mayaNaparavasAo, vagdhI viva duddahiyayAo, taNacchannakUvo viva appagAsahiyayAo, mAyAkArao viva uvyaarsybNdhgaauttaao| AdarisaciMdha piva duggijhasambhAvAo, phuphumA viva aMtodahaNasIlAo, nagamago viva aNavaTThiyacittAo, aMtodavaNo viva kuhiyahiyayAo, kiNhasappo viva avissasaNijjAo, saMjhambharAgo viva muhuttarAgAo, samuhavIcI viva cavalasabhAvAo, maccho viva dupparivattaNasIlAo, vAnaro viva cavalacittAo, maccU viva nivisesAo, kAlo viva niraNukaMpAo, varuNo // 7 //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ viva pAsahatyAo, salilAo viva ninnagAmiNIo, kitraNo viva uttANahatyAo, narao triva uttAsaNijjAo, kharo iva dussIlAo, duTThasso viva duddamAo, bAlo iva muhuttahiyayAo, aMdhayAramiva duppavesAo, visavallI viva aNalliyaNijjAo, duTThagAhA bAbI iva aNavagAhAo, ThANabhaTTho viva issaro appasaMsaNijjAo, kiMpAgaphalamiva muhamahurAo, rimuMDI viva bAlalobhaNijjAo, maMsapesIgahaNamiva sovadavAo, jaliyacuDilI viva amuccamANaDahaNasolAo, ariTThamiva dullaMghaNijjAo, kUDakarisAvaNo viva kALavisaMvAyaNasIlAo, caMDasIlo viva dukkharakkhiyAo, aivisAo, duggaMchiyAo, duruvacArAo, agaMbhIrAo, avissasaNijjAo, aNavatthiyAo, dukkharakkhiyAo, dukkhapAliyAo, araikarAo, kakasAo, daDhaverAo, rUvasohaggamaummattAo, bhuyagagaikuDilahiyayAo, kaMtAragaiThANabhUyAo, kulasa yaNa mittabhayakAriyAo, paradosapagAsiyAo, kayagghAo, balasohiyAo, egaMtaharaNakAlAo, 'caMcalAo, jAibhaMDovagAro viva muharAgavirAgAo, aviyAIMtAo, arajjuupAso a (i) dAruyAaDavI, aNAlassa nilao, aitikkhaveyaraNI, aNimio vAhI, aviugovippalAvo, arUbauvasaggo, raito cittavinbhamo, sabaMgio dAho, aNanbhapasUyA vajjAsaNI, asali - lappalarat samuddarao, aviyAI tAsiM itthiyANaM aNegANi nAmaniruttANi, purise kAmarAgapaDibaddhe nANAvihehiM vAyasa yasa hassehiM bahabaMdhaNamANayaMti / purisANaM no anto eriso arI asthi tti nArI o, taM jahA - nArIsamA narANaM arIo nArIo 1, nANAvihehiM kammehiM sippayAi hiM purise mohaMti ti mahilAo 2, purise ( pa ) matte karati tti pamayAo 3, mahaMtaM kaliM jaNayaMti tti mahiliyAo 4, purise hAvabhAvamAIhiM ramaMti ci rAmAo 5, purise aMgANu na 5
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 68 // sore rAe kati ti aMgaNAo 6, nANAvihesu juDabhaMDaNasaMgAmADavIsu muhANa ginhaNasIunhadukkha kilesamAI purise lAlati ti lalaNAo 7, purise joganiuNehiM base ThAvaMti tti josiyAo 8, purise naguNAvihehiM bhAvehiM vaNNaMvi ci vaNiyAo / 9 " ityAdi tathA dazavaikAlike'pyuktaM " vibhUsA itthisaMsaggI, paNIaM rasabhoaNaM / narassacagavesissa, visaM tAuDaM jahA // 1 // " tathA'nyairapyuktaM - " AvarttaH saMzayAnAmavinayabhavanaM pattanaM sAhasAnAM, doSANAM sannidhAnaM kapaTazatagRhaM kSetramapratyayAnAm / svargadvArasya vibho narakapuramukhaM sarvamAyAkaraNDaH, strIyantraM kena sRSTaM viSamaviSamayaM sarvalokasya pAzaH // 1 // no satyena mRgAGka eva vadanIbhUto na cendIvaradvandvaM locanatAM gataM na kanakairapyaGgayaSTiH kRtA / kiM tvevaM kavibhiH pratAritamanAstatraM vijAnannapi tvaGmAMsAsthimayaM vapurmRgadRzAM matvA janaH sevate // 2 // yadetatpUrNandudyutiharamudArAkRtidharaM, mukhAbjaM tanvaGgayAH kila vasati yatrAdharamadhuH / idaM tatkimpAkamaphalamivAnIva virasaM vyatIte'smin kAle viSamiva bhaviSyatya sukhadam // 3 // vyAdIrgheNa calena vakragatinA tejasvinA bhoginA, nIlAbjaghutinA'hinA varamahaM daSTo na tacakSuSA / daSTe saMti cikitsakA dizi dizi prAyeNa puNyArthino, mugdhAkSokSaNavIkSitasya nahi me vaidyo na vA'pyauSadham // 4 // saMsAra tava nistAra- padavI na davIyasI / antarA dustarA na syuryadi re madirekSaNAH // 5 // nUnaM hi te kavivarA viparItabodhA, ye nityamAhurabalA iti kAminInAm / yAbhirvilolataratArakadRSTipAtaiH zakrAdayo'pi fararaaor: kathaM tAH // 6 // jalpanti sArdhamanyena pazyantyanyaM savibhramAH / hRdaye cintayantyanya, priyaH ko nAma yoSitAm // 7 // smitena bhAvena ca lajjayA bhiyA, parAGmukhairarddha kaTAkSavI kSitaiH / vacobhirorSyA kalahena lIlayA, samasta bhAvaiH vRttiH // 68 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ khalu bandhanaM striyH||8|| AryAsaMsagavarjane kAraNamAha-khuH-yasmAdarthe tato'yamarthaH yasmAtkAraNAt AryAnucaraH sAdhu:munirlabhate-pApnoti akIrti-asAdhuvAda acireNeti-ratokakAleneti / gaathaachndH||6|| therassa tavassissa va, bahussuassa va pamANabhUyassa / ajjAsaMsagIe, jaNapaNayaM havijAhi // 64 // vyAkhyA-sthavirasya-vRddhasya tapasvino vA-tapoyuktasya bahuzrutasya vA-adhItabahvAgamasya pramANabhRtasya vA-sarvajanamAnyasya evaMvidhasyApi sAdhoH AryAsaMsA-sAdhvIpa ricayena 'jaNapaNayaM' ti janavacanIyatA-janApavAda ityarthaH bhvediti| gaathaachndH|| 64 // atha yadyevaMvidhasyApyAryA saMsA janApavAdaH syAt tarhi etadviparItasya kA kathetyAhakiM puNa taruNo abahussuo anaya vi hu vigitttthtvcrnno| ajAsaMsaggIe,jaNajapaNayaM na pAvijA 65 vyAkhyA-taruNo-yuvA abahuzrutazca-AgamaparijJAnarahitaH na cApi hu vikRSTatapazcaraNo-na dazamAditapA-kartA evaMvidho munirAsiMsaryA janavacanIyatAM kiM punarna prApnuyAt api tu maapnuyaadevetyrthH| gaathaachndH||65|| etadapi kuta ityAhajaivi saya thiracitto, tahavi saMsaggiladdhapasarAe / aggisamIve va ghayaM, vilija cittaM khu ajaae|66| ___ vyAkhyA-yadyapi svayamAtmanA sthiracitto-dRDhAnta:karaNaH sAdhuH tathApi tasyeti zeSaH, AryAyAH saMsA prAkRtatvAt vibhaktilopaH, labdhaprasarayA-prasaraNavatyA agnisamIpe ghRtamiva khu-nizcayena cittaM-mano vilIyeta-zaithilya bhajet athavA saMsargilabdhaprasarayA AryayA tasya cittaM vilIyeta / tatra saMsoM gamanAgamanAdinA saMgatyAM muninA labdhamasara:-kiyatkA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 69 // lamaGgopAGgAlokanAlApAdikaraNarUpo yasyAH sA tathA tayA dRSTamAtrayA rAjImatyA sthanemimuneriva tathA hi-yadA zrInimiH pravrajitastadA rathanemijyeSThabhrAtA rAjImatImupacarati sA mAmicchediti sA bhagavatI nirvibhakAmabhogA anyadA tadamimAya jJAtvA madhughRtasaMyutA peyA pItA tasmin Agate tathA madanaphalAghrANena vAntA uktazca-etA peyAM piba, rayanemisace kArya vArta pIyate ? sA pAha-ahaM zrIneminA vAntA kathaM pAtumicchasi / ghira tthu te jasokAmI, jo taM jISiyakAraNA / vaMta icchasi AveuM se te maraNaM bhave // 1 // dhigastu te tava pauruSamiti gamyate he yazaskAmin ! sAsUrya kSatriyAmantraNaM athavA'kAraprazleSAdayazaHkAmin dhigastu tava yastvaM jIvitakAraNAra-asaMyamajIvitahetorvAntamicchasyApAtuM zreyaste maraNaM bhavet / rathanemiH sambuddhaH pravrajitaH rAjImatyapi pravrajitA, anyadA rathanemiravatyAM bhikSAmAhiNDa ya svAmisakAzamAgacchan vRSTayAbhyAhato guhAmanupaviSTaH, rAjImatI svAminaM panditvA pratizrayamAgacchantI vRSTayAntarA tAmeva guhaamaayaataa| sthanemistAM dRSTvA'dhyupapannaH, sA jJAtvedama vocat // 2 // ahaM ca bhogarAyarasa, taM ca si aNdhgvnhinno| mA kule gaMdhaNA homo, saMjamaM nihuo cara // 2 // ahaM ca bhogarAjJa:-ugrasenasya duhiteti gamyate, tvaM ca bhavasyandhakakRSNe:-samudravijayasya suta iti gamyate, ato mA ekaikamadhAne kula AvAM gandhanau bhUvaH-jaghanyasarpatulyAvityarthaH, ataH saMyama nibhRtazcara" ityAdi gaathaachndH||66|| savattha ithivaggami, appamatto sayA avsittho| nittharai baMbhaceraM, tavivarIo na nittharai // 7 // vyAkhyA-sarvatra-sarvasmina prajitApavajitarUpe strIvarga apramattaH-nidrAvikathAdipramAdarahitaH sadA-sarvakAlaM avizvasto-vizvAsarahitazca san nistarati-pAlayatItyarthaH, brahmacarya-maithunatyAgarUpaM tadviparIta:-uktavizeSaNarahito na nistarati // 69 //
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ na nirvahati brahmacaryamiti / gothaachndH|| 67 // | savatthesu vimutto, sAhU savvattha hoi appvso| so hoi aNappavaso, ajANaM aNucaraMto u||6|| vyAkhyA-sarvArthaSu vimuktaH-sarvapadArtheSu mamatArahitaH sAdhumekSisAdhakaH sarvatrAtmavazo bhavati na kutrApi paravazaH, sa punarmunirbhavatyanAtmavaza:-paravazaH kiM kurvannityAha 'ajjANaM 'ti'kacid dvitIyAdeH (8-3-134) iti prAkRtasUtreNa dvitIyAsthAne SaSThIvidhAnAt AryAH-sAdhvIranucarana-sAdhvInAM kiGkaratvaM kurvannityarthaH tuH-punararthe iti / gAthAchandaH // 6 // khelapaDiamappANaM, na tarai jaha mAcchiA vimoeuN| ajANucaro sAha, na taraha appaM vimoeu|69 / vyAkhyA-zleSmapatitamAtmAnaM na zaknoti, yathA makSikA vimocayituM-pRthak kattu evamAryAnucaraH-sAdhvIpAnabaddhapAdaH sAdhuna zaknoti AtmAnaM vimocayituM jinAjJayA prAmAdiSu viharaNArthamiti / gAthAchandaH // 69 // sAhussa natthi loe ajjAsarisI hubaMdhaNe uvmaa| dhammeNa saha ThavaMto, naya sariso jeNa asileso|70| vyAkhyA-loke-jagati sAgho:-munerAsahazI hu-nizcita bandhane upamA nAsti, avidhinA AryA parivartayataH | sAdhorA-sadRzamanyatkarmabandhasthAna nAstItyarthaH, tathA dharmaNa saha vartamAnasyeti zeSaH, 'Thavito'tti vibhaktivyatyayAt AryAH | sthApayataH prakramAddharma eva yAsAM sahazo'zleSo-abandhanaM naca naivAsti, ko'rthaH yaH svayaM dharmavAn vidhiparivarttanenAryA dharma || sthApayati tasyAsa dazamanyat karma(mA)bandhasthAnamupalakSaNatvAtkarmanirjarAsthAnaM ca naivAstItyarthA,tathA coktaM-nizcIthapaMcadazo
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciTa gacchA cAra ||70 // dezakabhASyacUryoH pralambAdhikAre-"puccha sahubhIapariso, caubhaMge paDhamage annunnnnaato| sesatige nANuNNA, gurugA pariyaTTaNe jaM ca // 1 // etya sIso pucchati, jaM sutaM dohavi vaggANa dosu khittesu tti ettha puDho ThitANaM saMjatINaM vA dukkhaM vAvAro bujjhati, dosadaMsI ya puDho khitte Thaveha jato adosA samuppajjati, taM na ghettatvaM Agame ya pahAvejjA, ato saMsato kiM pariyaTTiyavAo na pariyaTTiyavAo ? Ayario bhaNai-nasthi koi niyamo jahA avassaM pariyaTTiyavAo na va tti, jai puNa pahAvettA NAyao pariyaTTati to mahatIe NijjarAe vaTTati, aha aNAyao pAlei to atimahAmoha pakucha i dIhaM saMsAraM Nivattei, to keriseNa pariyaTTiyavAo ? ko vA pariyaTTaNe vidhI? ato bhaNati, sahU bhIyapariso tti etehiM dohi padehiM caubhaMgo kAyadyo-sahU bhIyapariso 1 sahU abhIyapariso 2 asahU bhIyapariso 3 asahU abhItapariso 4 ghitibala| saMpaNNo iMdiyaniggahasamattho thiracitto ya AhArovadhikhecANi ya tappAuggANi uppAeu samattho eriso sahU, jassa sadyo | sAhuNivaggo bhayA na kiMci akiriyaM kareti bhayA kaMpati eso bhItapariso, etya paDhamabhaMgillarasa pariyaTTaNaM aNuSNAyaM, sesesu tisu bhaMgesu nANuNNAyaM, aha pariyati to caguruM 'pariyaTTaNe jaM ca ' ti bitiyabhaMgillo appaNA sahU paraM abhItaparisattaNao jaM tAo sacchaMdapayArAo kAhiti taM pAvati, tatiyabhaMgillo puNa asahubhItattaNao tAsiM aMgapaJcaMgasaMThANacArullaviyapehiya dahuM jaM samAyarati taM pAvati, carime ya bitiyatatiyabhaMgadosA daTTavA / paDhamabhaMgillo jati puNa pavAvetI, jAvajjIvAi tAo pAleti / aNNAsati kavi hu, gurugA jaM nijarA viulA ||2||'jti 'tti ambhuvagame kimabhuvagacchati, tAo pahAveuM jati tA pahAveti to vidhIe jAvajjIvaM pariyaTreti, 'puNa' ti visesaNe kiM viseseti imaM so paDhamabhaMgillo jai // 7 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAPHERDINNIPRINNER jiNakappaM paDivajiukAmo aNNaM ca ajAo pariaTTiyavAo to kiM kareu ? jai atthi gacche anno pariaTTago to ciradikkhiyAo ahiNavAo dikkheu tassa samappeuM jiNakappaM paDivajau, aha natyi anno pariyaTTago to mA jiNakappaM paDivajjau tAo ciya pariyaTTau evaM viseseti kiM evaM bhannai, ucyate-annavaTTAvagassAsati jati jiNakappaM paDivajati to caugurugA / aNNaM ca jiNakappaTTiassa jA nijjarA tao vidhIe saMjatIu aNupAletassa viulatarA NijjarA bhavatIti / " tathA'tra prasaGgato nizIthASTamoddezakabhASyacUrNIgataH sAdhubhiH sArdhaM sAdhvIvihAravidhiryathA-"idANiM gacchassa ANaNa ti dAraM-paDilehie a khitte, saMjativaggassa ANaNA hoi / nikAraNami maggau, kAraNi purao va samaga vA // 1 // jayA khettAo khettaM saMjatIu saMcArijaMti tadA nibbhae-nirAbAdhe sAhU purato Thito tAo a magmato ThitA, AgacchaMti, bhayAikAraNe puNa sAhU purato maggato pakkhA pakkhi vA samaMtao vA ThitA gacchati // 1 // nippaccavAisaMbaMdhi bhAvio gaNaharo pabitaito / Neti bhaye puNa satthega saddhiM kayakaraNasahio vA // 2 // saMjatINa saMbaMdhiNo je saMjayA tehiM sahito gaNadharo appabitio appatitio vA niSpaccavAe Neti, sapaccavAe satyeNa saddhiM Neti, jo vA saMjao sahassajohI satthe vA kayakaraNo teNa sahito Neti // 2 // ubhayaTThA viNiviTTha mA pelle samaNi teNa puravege / taM u na jujjai aviNayaviruddhaubhayaM ca jayaNAe // 3 // eme AyariyA bhaNati purato vi ThitA saMjatIu gacchaMtu kiM kAraNaM, Aha-kAiasaNNAviNiviTTha saMjataM mA vaiNIpellihi ti / sovA vaiNiM tamhA purato gacchaMtu taM na jujati // kamhA tAsiM aviNato bhavati logaviruddhaM ca tamhA ubhayaM jayaNAe kareja kA jayaNA ? jattha ego kAiasaNNaM vosirati, tattha savvevi ciTThati, tato savvevi cir3hate
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 72 // daDha maggao ceva ciTuMti, tAo vi piTThato sarIracitaM kareMti evaM dosA na bhavatIti / " ayaM ca sAdhvIvihAravidhibRhatkalpavRttiprathamakhaNDamAnte'pyasti / tathA sAdhusAdhvInAmekatra sthAnAdhAzritya sthAnAGgapaJcamasthAnake'pyuktaM, yathA-" paMcahi ThANehiM nigaMthA ya niggaMdhIo ya egaMtao ThANaM vA seja vA nisIhiyaM vA ceyamANe nAikkamaMti, taM jahA-atthegaiA | nigathA ya niggaMthIo ya egaM maI AgAminaM chinnAvAyaM dIhamaddha maDavimaNupaviTThA, tatthegayato ThANaM vA sejjaM vA nisIhi vA cepramANe nAikkamaMti 1, atthegaiyA niggaMthA ya nigaMthIo ya gAmaMsi vA nagaraMsi vA jAva rAyahANisi vA vAsa uvAgayA egaiyA jattha uvassayaM labhaMti egaiA No labhaMti tatthegayato ThANaM vA jAva nAikkamaMti 2, atthegaiyA niggaMthA ya niggathIoM ya nAgakumArAvAsaMsi vA suvanakumArAvAsaMsi vA vArsa uvAgayA tatthegayao jAva NAikamaMti 3. AmosagA dIsati te icchaMti NiggaMdhIo cIvarapaDiAe paDigAhittae tatgayao jAva NAikamaMti, 4, juvANA dIti te icchati NigaMthIo mehuNapaDiAe paDigAhittae tatthegayaoThANa vA jAva NAikkarmati 5, iccetehiM paMcahi ThANehiM jAva NAikkamaMti tathA paMcahiM ThANehi samaNe Niggathe acelae saceliAhiM NiggaMthI hiM saddhiM saMvasamANe NAikkamaMti, taM jahA khittacitte samaNe nigaMthe niggaMthehiM avijamANehiM acelae saceliAhiM NiggayIhiM saMvasamANe NAikkamai 1, evameteNaM gamaeNaM dittacitte 2, jakkhAiDe 3, ummAyapatte 4, niggaMthI pavAvie samANe niggaMthehiM avijjamANehiM acelae saceliAhiM nigathohiM saddhi saMvasamANe NAikkamati 5 / " iti, gAthAchandaH // 70 // pUrvamAryAdhikAre 'jaivi sayaM thiracitto' ityAdinA kasyacidAryayA rAgAdimAdurbhAvena cAritrabhraMzo'pi syAdityuktamaya vAGmAtreNApi bhraSTacAritrasya daNDapratipAdanadvAreNa prastutamevAi 72
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vAyAmittaNa vijattha, bhaTThacariassa niggahaM vihinnaa|bhulddhijuassaavii, kIrai guruNA tayaM gacchaM 71 vyAkhyA-vAjhmAtreNApi kiM punaH kAyenetyapi zabdArthaH, yatra gacche bhraSTacaritasya-khaNDitacAritrasya sAdhoH 'nimA ti, napuMsakatvaM prAkRtatvAt , nigraho-daNDo vidhinA AgamoktaprakAreNa, kayambhUtasya bahulabdhiyutasyApi-AmapauSadhyAyanekalabdhisamanvitasyApi kriyate-vidhIyate guruNA AcAryeNa kSullakasyeva pitrA sa gacchaH syAditi kSullakasambandhazcAyam vasantapure devapriyaH zreSThI, yauvame bhAryA mRtA, putreNASTavArSikeNa saha prabajitaH / itazca sa kSullakaH parISadAdhyayAno vakti-tAta ! na zaknomi bhikSATanaM karta, tataH pitA AnIya dace, evaM bhUmau na saMratArayituM zaknomi, tataH pitA phala| kamarpayati, evaM locasthAne kSaura kArayati, prakSAlayatyanaM prAsukanIreNa, punarvakti tAta ! na zaknomi brahmavrataM pAlayituM, tato'yogyo'yamiti pitrA niSkAzitaH, mRtvA mahiSo jAtaH, pitA cAritramArAdhya devo jAtaH, avadhinA sutaM mahiSa pazyati, sArthavAharUpaM kRtvA taM mahiSaM gurubhAraM vAhayan tAta ! na zaknomItyAdipUrvabhavoktaM punaH punaH kathayan smArayati, tasya jAtismaraNaM utpannam, gRhItAnazano mahiSo mRtvA vaimAnikadevo jAta iti callakakathA / atrAdhikArAt AmauMpadhyAdilabdhisvarUpaM likhyate___Amosahi 1 vipposahi 2 khelosahi 3 jallosahI 4 ceva / sabosahisaM bhinne 6, ohI 7 riu 8 viulamAbaddhI 9 // 1 // cAraNa 10 AsIvisa 11 kevalI a 12, gaNadhAriNo a 13 pubadharA 14 / arihaMta 15 cakkavaTThI 16, baladevA 17 bAsudevA 18 y||2|| khIramahusappiAsava 19-koTTayabuddhI 20 payANusArI y| taha bIyabuddhi 22
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 72 // teyaga 23-AhAraga 24 sIyalesA ya 25 // 3 // veuvidehaladdhI 26, akkhINamahANasI 27 pulAgA ya 28 / pariNAma-. tavavaseNaM, emAI huMti laddhIo // 4 // iha labdhizabdasya pratyekamabhisambandhAt 'Amosahiladdhi' ti Amarzo-hastAdinA sparzaH auSadhiryasya sa AmauMSadhistasya sa eva vA labdhilabdhimatorabhedavivakSaNAllabdhiH-sampadAmapauSadhirevamagre'pi jJeyam 1 / 'vipposahi' ti vipuD-uccAraH purISamiti yAvat auSadhiryasya sa tathA tasya sa eva vA labdhiH vighuddaussdhilbdhiH2| | 'khelosahi'tti khel:-shlessmH3|'jlloshi' tti jallA-karNadantanAsikAnayanajihodbhavaH zarIrasambhavazca malA 4 / 'sabosahi' ti. sarve vipmUtrakezanakhAdaya uktA anuktAzca auSadhayo yasya sa tathA, uktaM ca yogazAstraprathamaprakAzavRttau zrIhemacandrasUripAdaH" yoginAM kAyasaMsparzaH, siJcanniva sudhArasaiH / kSiNoti tatkSaNaM sarvA-nAmayAnAmayAvinAm // 1 // yoginAM yogamAhAtmyAt , purISamapi kalpate / rogiNAM roganAzAya, kumudAmodazAli ca // 2 // tathAhi yogamAhAtmyA-dyoginAM kphbindvH| sanatkumArAderiva, jAyante sarvaruchidaH // 3 // malA kila samAnAto, dvividhaH sarvadehinAm / karNanetrAdijanmaiko, dvitIyastu vapurbhavaH // 4 // yoginAM yogasampatti-mAhAtmyAd dvividho'pi saH / kastUrikA parimalo, rogahA sarvarogiNAm // 6 // nakhAH kezA radAzcAnya-dapi yogizarIragam / bhajate bheSajIbhAva-miti sauSadhiH smRtA // 6 // tathAhi tIrthanAthAnAM, yoga| bhRccakravartinAm / dehAsthizakalastomaH, sarvasvargeSu pUjyate // 7 // " kiJca-meghamuktamapi vAri yadaGgasaGgamAtrAnnadIgatamapi sarvarogaharaM bhavati, tathA viSamRcchitA api yadIyAGgasanivAtasparzAdeva nirviSI bhavanti, viSasampRktamapyannaM yanmukhapaviSTamaviSaM bhavati, mahAviSamavyAdhibAdhitA api yadvacaH zravaNamAtrAddarzanamAtrAcca vItavikArA bhavanti, eSaH sarvo'pi savauMSa // 72 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhiprakAra iti 5 / tathA 'saMbhinne'tti padaikadeze padasamudAyopacArAt sambhinnazroto labdhiH sambhinnAni-ekaikaza: sarvaviSayaiH saMgatAni zrotAMsi-indriyANi yasya sa tathA tasya labdhiHsambhinnazroto labdhiH, uktazca-"sarvendriyANAM viSayAn , gRNhAtyekamapIndriyam / yatprabhAveNa sambhinna-zrotolabdhistu sA matA // 1 // 6, tathA 'ohitti avadhijJAnala bdhimUrtadravyaviSayaM jJAnam, uktaJca-" dravyANi mUrtimantyeva, viSayo yasya sarvataH / naiyatyarahitaM jJAnaM, tatsyAdavadhilakSaNam // 1 // " 7 tathA RjumatilabdhirarddhatRtIyocchyAGgulanyUnamanuSyakSetravartisajJipaJcendriyamanodravyapratyakSIkaraNaheturmanaHparyAvajJAnabheda:, / vipulamatilabdhistu vizuddhataraH sampUrNamanuSyakSetravartisajJipaJcendriyamanodravyapratyakSIkaraNaheturmanaHparyAyajJAnabheda eva, uktazcasyAnmanaHparyayojJAnaM, manuSyakSetravartinAm / mANinAM samanaskAnAM, manodravyaprakAzakam // 1 // Rjuzca vipulazcati, syAnmanaHparyayo dvidhA / vizuddhayAtipAtAbhyAM, vipulastu viziSyate // 2 // 8, 9, tathA 'cAraNa'tti atizayacaraNAzcAraNAste ca dvidhA, jaMghAcAraNA vidyAcAraNAca, athavA'nye'pi bahabhedAcAraNA bhavanti, tathA coktaM yogazAstravRttAveva "dvividhAzcAraNA jJeyA, jaMghAvidyotthazaktitaH / tatrAdyA rucakadrIpaM. yAntyekotpAtalIlayA // 1 // valaMto rucakadvIpAdekenotpatanena te / nandIzvare samAyAnti, dvitIyena yato gatAH // 2 // te corddhagatyAmekena, samutpatanakarmaNA / gacchanti pANDukavanaM, meruzailaziraHsthitam // 3 // tato'pi valitA eko-tpAtenAyAnti nandanam / utpAtena dvitIyena, prathamotpAtabhUmikAm // 4 // vidyAcAraNAstugaccha-tyekenotpAtakarmaNA / mAnuSottaramanyena, dvIpaM nandIzcarAhuyam // 5 // tasmAdAyAnti caikenotpAtenotpatitA ytH| yAntyAyAntyU mArge'pi tiryagyAnakrameNa te // 6 // " anye'pi bahubhedAzcAraNA bhavanti,
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 73 // PARENVERNANDANSKTMri tadyathA-AkAzagAminaH paryazAsanAvasyAniSaNNA: kAyotsargazarIrA vA pAdotkSepanikSepakramAdinA vyomcaarinnH| kecitta jala 1 janA 2 phala 3 puSpa 4 patra 5 zreNyagnizikhA 7 dhuma 8 nIhArA 9 vazyAya 10 megha 11 vAridhArA 12 markaTakatantu 13 jyotIrazmi 14 pavanAthAlambanagatipariNAmakuzalAH 15, jakamupetya vApInimnagAsamudrAdiSvakAyikajIvAnavirAdhayanto jale bhUmAviva pAdotkSepanikSepakuzalA jalacAraNA: 1, bhuva upari caturaGgalapamite AkAze jaGgAnikSepokSepanipuNA jasAcAraNAH2, nAnAdrumaphalAnyupAdAya phalAzrayamApyavirAdhanena phalatale pAdotkSepanikSepakuzalAH phalacAraNAH3 nAnAdrumalatAgulmapuSpANyupAdAya puSpasUkSmajIvAnavirAdhayantaH kusumataladalAvalambanasaGgagatayaH puSpacAraNAH 4, nAnA vRkSagulmavIrullatAvitAnanAnAmavAlataruNapallavAlambanena parNasUkSmajIvAnavirAdhayantazcaraNotkSepapaTavaH patracAraNAH5, caturyojanazatocchritasya niSadhasya nIlasya vA'dreSTakacchinnAM zreNimupAdAyoparyadho vA pAdanikSepotkSepapUrvakamuttaraNAvataraNanipuNAH zreNicAraNA: 6, agnizikhAmupAdAya tejaHkAyikAnavirAdhayantaH svayamadahyamAnAHpAdavihAranipuNA agnizikhAcAraNAH 7, dhUmavattidirathInAmUIgAM vA AlambyAskhalitagamanArakandino dhUmacAraNAH 8, nIhAramavaSTabhyApkAyikapIDAmajanayanto gatimasaGgAnuvAnA nIhAracAraNAH 9, avazyAyamAzritya tadAzrayajIvAnuparodhena yAnto'vazyAyacAraNAH 10, nabhovarmani pavitaMtajaladharapaTalapaTAstaraNe jIvAnupAticaGkamaNaprabhavo meghacAraNAH 11, prAdRSeNyAdijaladharAdervinirgatavAridhArAvalambanana mANipIDAmantareNa yAnto bAridhArAcAraNAH 12, kubjavRkSAntarAlabhAvinamaHpradezeSu kubjavRkSAdisambaddhamaTakatantvA 1 pracalita pra0
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ lambanapAdoddharaNanikSepAvadAtA markaTakatantUnacchindanto yAnto markaTakatantu cAraNAH 13, candrAkaMgrahanakSatrAdyanyatamajyotirazmisambandhena bhuvIvapAdavihArakuzalA jyotirazmicAraNAH14, pavaneSvanekadigmukhonmukheSu pratilomAnulomavattiSu tatmadezAvalImupAdAya gatimaskhalitacaraNavinyAsamAskandanto vAyucAraNAH 15, iti cAraNAzca sAtirekAni saptadazayojanasahasrANi Uddhamutpatya pazcAttiryaggacchanti, uktazca samavAyAMge," imIseNaM rayaNappabhAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo sAiregAI sattarasajoaNasahassAI uI uppaittA tao pacchA cAraNANaM tiriyagatI pavattati tti"10|tthaa AzIviSalabdhiH -nigrahAnugrahasAmarthya yadAha-" tapazcaraNamAhAtmyAta, guNAditarato'pi vA / AzIviSAH samarthAH syuH, nigrahe'nugrahe'pi ca // 15 // 11 / tathA kevalilabdhi 12, gaNadharalabdhi 13, pUrvadharalabdhi 14, ahallabdhi 15, cakravartilabdhi 16, baladevalabdhi 17, vAsudevalabdhayaH pratItAH 18 / 'khIramahasappiAsava' tti puNDe kSucAriNInAM gavAM lakSasya kSIramaddhiMkrameNa dIyate yAvardakasyAH kSIraM tat cAturikyamityAgame gIyate tadiha kSIraM jJeyam, madhvAdyapyajIvasampAtizarkarAdi kiMcidviziSTaM dravya jJayam, tato yeSAM pAtrapatita kadannamapi kSIramadhusapIrasavIryavipAka jAyate, vacanaM vA zArIramAnasaduHkhaprAptAnAM dehinoM kSIrAdivatsantapaikaM bhavati, te kSIrAzravA madhvAzravAH sarpirAzravA upalakSaNavAdamRtAzravA ikSurasAzravAzca 19 / tathA 'kohabuddhi 'tti koSTabuddhayaH koSTAgArikasthApitAnAmasaGkIrNAnAmavinaSTAnAM bhayasAM dhAnyabIjAnAM yathA koSTe'vasthAna tathA paropadazAdavadhAritAnAM zrotAnAmarthagranthabIjAnAM bhUyasAmanusmaraNamantareNAvinaSTAnAmavasthAnAt koSTabuddhayaH 20 / tathA 'payA|: zusAri 'tti padAnusAriNatridhA anuzrotaHpadAnusAriNaH 1 pratizrotaHpadAnusAriNaH 2 ubhayapadAnusAriNazca 3, tatrA
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA lloyli dipadasyAthai granthaM ca parata upazratya A antyapadAdarthagranthavicAraNAsamarthapaTutaramatayo'nuzrotaHpadAnusAribuddhayA, antyapadasyArthaM granyaM ca parata upazrutya tataH prAtikUlyenAdipadAdAarthagranthavicArapaTavaH pratizrotaHpadAnusAribuddhayaH, madhyapadasyArtha granthaM ca parakIyopadezAdadhigamyAdyantAvadhiparicchinnapadapadasamahamatiniyatArthagranthodadhisamuttaraNasamarthAsAdhAraNAtizayapaTuvijJAnaniyatA ubhayapadAnusArighuddhayaH 21 / 'taha bIyabuddhi' tti tathA bIjabuddhayaH utkRSTasumatIkRte kSetre kSityudakAdyanekakAraNavizeSApekSa bIjamanupahataM yathA'nekabIjakoTImadaM bhavati tathaiveha jJAnAvaraNAdikSayopazamAtizayapratilambhAdekArthebIjazravaNe sati anekArthabIjAnAM matipattAro bIjabadayA bIjavaddhirekapadArthAvagamAdanekArthAnAmavagantA, padAnusArI svakapadAvagamAt padAntarANAmavagantati vizeSaH 22 / tathA 'teyaga' ti tejolezyAlabdhiH krodhAdhivacAt pratipanthinaM prati mukhena viziSTatapojanyAnekayojanapramANakSetrAzritavaratudAnasamarthatejojvAlAmocanazaktiH, sA tu yo yamI nityaM SaSTaM tapaH karoti pAraNake sanakha kulmASamuSTayA jalaculukena cAste tasya SAmAsAnte siddha yatIti 23 / tathA ' AhAraga' tti AhArakalabdhiA -AhArakazarIrakaraNazakti, AhArakazarIraM ca hastapramANamekasmin bhave dviH, saMsAre ca catuHkRtvaH, tIrthakarasphAtidarzanAdyartha caturdazapUrvavidA vidhIyate, nAnAjIvApekSayAtvekasmin samaye teSAM navasahasrANi labhyate, antaraM jaghanyaM samaya utkRSTaM tu SaNmAsAH 24 / tathA zItalezyAlabdhiragaNyakAruNyavazAda nagrAhyaM prati tejolezyAmatighAtapratyalaM zItatejovizeSavimocanazaktiH 25 / tathA 'veuvidehaladdhiti vaikriyazarIrakaraNazaktiH sAcAnekadhA, aNutva 1 mahatva 2 laghutva 3 1 sukRSTasumatI, pra0 I74 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ - gurutva 4 prApti 5 prAkAmye 6 zitva 7 vazitva 8 apratighAtitva 9 antardhAna 10 kAmarUpitvAdi 11 bhedAt , tatrANutvaaNuzarIravikaraNaM yena bisachidramapi pravizati, tatra ca cakravartibhogAnapi bhukte 1, mahatvaM-merorapi mahattarazarIrakaraNasAmarthya 2, laghutvaM vAyorapilaghutarazarIratA 3, gurutvaM-vajrAdapi gurutarazarIratayA indrAdibhirapi prakRSTavaladuHsahatA 4, prAptiH-bhUmisthasya aGgulyagreNa meruparvatAgraprabhAkarAdisparzasAmarthya 5, prAkAmyaM-apsu bhUmAviva gamanazaktiH, tathA apsviva bhUmAvunmajananimajjane 6, IzitvaM trailokyasya prabhutA tIrthakaratridazezvaraRddhivikaraNaM 7, vazitvaM-sarvajIvavadhIkaraNalabdhiH 8, apratighAtitvaM-adrimadhye'pi niHsaGgagamanam 9, anta(na-adRzyarUpatA 10, kAmarUpitvaM-yugapadeva nAnAkArarUpavikaraNazaktiH 21 / 26 / tathA 'akkhINamahANasa'tti akSINamahAnaso mahAnasaM-annapAkasthAnaM tadAzritvAdrAddhAnamapi mahAnasamucyate, tatazca yeSAmasAdhAraNAntarAyakSayopazamAdalpamAtramapi pAtrapatitamannaM gautamAdInAmiva puruSazatasahasrebhyo'pi dIyamAnaM svayamevAbhuktaM na kSIyate, te akSINamahAnasAH, uktaM ca-" akkhINamahANasiAbhikkhaM jeNANiaM puNo teNa / paribhuttaM ciya khijjai bahuehiM vi na puNa annehiM // 1 // " upalakSaNatvAdakSINamahAlayAca te ca yatra parimitabhUpradeze'vatiSThante, tatrAsakhyAtA api devAstiryaJco manuSyAzca saparivArAH parasparacAdhArahitAstIrthakaraparSadIva sukhamAsate iti 27 tathA 'pulAga' tti pulAkA:-pulAkalabdhiyuktA ye saMghAdikArye cakravartinamapi cUrNayeyuH, uktaM ca-bhagavatIvRttI "saMghAiyANa kajje, cuNijjA cakkavaTTimavi jiie| tIe ladIi jutto, laddhipulAo munneydo||1||"28 / evametA aSTAviMzatisaGkhyA AdizabdAdanyAzca manovAkAyabalilabdhyAdayo jIvAnAM zubhazubhatarazubhatamapariNAmavazAdasAdhAraNatapaH
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAvAca nAnAvidhA labdhayaH-RddhivizeSA bhavanti, tatra prakRSTajJAnAvaraNavIryAntarAyakSayopazamavizeSeNa vastuddhatyAntarmahartana sakalazrutodadhyavagAhanAvadAtamanaso manobalinaH |antrmuhuurten sakalazrutavastUcAraNasamarthA vAgbalinA, athavA padavAkyAlajhAropetAM vAcamaccairuccArayanto avirahitavAkkramA ahInakaMThA vAmbalinaH / vIryAntarAyakSayopazamAvirbhatAsAdhAraNakAyabalatvAta pratimayA avatiSThamAnAH zramalamavirahitA varSamAtrapratimAdharA bAhubaliprabhRtayaH kAyabalinaH 3 tathA prakRSTatAvaraNavIryAntarAyakSayopazamAvirbhUtAsAdhAraNamahApArTilAbhA anadhItadvAdazAGgacaturdazapUrvA api santo yamartha caturdazapUrvI nirUpayati tasmin vicArakRcchrepyarthe'tinipuNaprajJAH prAjJazramaNAH, anye adhItadazapUrvA rAhiNImajJahayAdimahAvidyAdibhiraGgaSTaprasenikAdibhiralpavidyAdibhizcopanatAnAM bhUyasInAmRddhInAmavazagA vidyAvegadhAraNAvidyAdharazramaNA ityAdi / tathA bhavasiddhiapurisANaM, eyAo huMti bhnnialddhiio| bhavasiddhiamahilANavi, jattiya jAyaMti te buccha // 1 // " arihaMta 1 cakki 2 kesava 3-bala 4 saMbhinne ya 5 cAraNe 6 puvA 7 / gaNahara 8 pulAya 9 AhAragaM ca 10, na ha bhviymhilaannN||2|| abhaviyapurisANaM puNa, dasa pubillA u kevalittaM ca 11 / ujjumaI 12 viulamaI 13 terasa payAna // 3 // abhaviyamahilANaM puNa, eyAu na Tuti bhaNiyaladdhIo 13 / mahukhIrAsavaladdhIvi, neva sesA u avirudAlA , iti labdhisvarUpaM pravacanasAroddhAra-yogazAstrayAdyavalokya likhitamiti, gaathaachndH||72|| atha sannidhyAyaneka. dopaparivarjanaM guNapratipattiM cAsAdhAraNAM pratipAdayana gAthAtrayeNa gacchatvameva samarthayatijattha yasanihiukkhaDa-AhaDamAINa nAmagahaNe vi / pUIkammA bhItA, AuttA kappatippesu // 7 // // 7 //
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ maupa nihuasahAve, hAsadavavivajjie vighmukke| asamaMjasamakarate, goarabhUmaTTa viharati // 73 // muNiNaM naannaabhiggh-dukkrpcchittmnnucrNtaann| jAyai cittacamakaM, deviMdANaM pi taM gacchaM // 7 // vyAkhyA-yoti prativAkyaM sambandhanIyama, caH samuccaye sannidhirnizAyAmazanAdidhAraNaM, 'ukkhaDa 'tti auddezikaM AhRtaM-abhyAhRtaM AdizabdAtpUtikarmavyatiriktA doSAH pUtikarmaNaH pRthaguktatvAt, eteSAM nAmagrahaNe'pi sati tathA ' patikamma 'tti pUtikarmadoSAcca yatra gacche munayo bhItAH-pApabhIrutayA bhayavanto bhavanti, tatra sanidhiviSaye kiJcinizIthaikAdazodezakoktamucyate, "je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA diyA paDigAhettA diyA muMjai 1,je bhikkha asaNaM vA 4 diyA paDigAhettA rAo bhuMjai 2, je bhikkhU asaNaM vA 4 rAo paDigAhettA diyA bhuMjai 3, je bhikkhU asaNaM vA 4 rAo paDigAhettA rAo bhuMjai 4, caumuvi bhaMgesu ANAdiyA ya dosA cauguruM ca pacchittaM tavakAlavisesiyaM diti / tathA je bhikkhU pAriyAsiya pippaliM vA pippalicuNNaM vA miriyaM vA miriyacuNNaM vA siMgaberaM vA siMgaveracaNaM vA bilaM vA loNaM ubbhiyaM vA loNaM AhArei AhArataM vA sAijjai // asya cUrNiH-pAriyAsiyaM NAma-rAo pajjusiya abhiNNA pippalI sA eva muhamA bhedakayA cuNNA, evaM mirIyasiMgaverANapi siMgaberaM-suMThI, jatya visae loNaM Natyi tatya Uso paccai ta bilaloNaM bhannati, ummetimaM puNa saryaruhaM jahA sAmuI siMghavaM ve"tyAdi / tathA bRhatkalpapaJcamoddezakamAnte'pyuktaM, yathA "no kappati nigaMyANa vA 2 pArivAsiassa AhArassa jAva tayappamANamitcamavi bhUippamANamittamavi to
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 76 // EKKKKK45441 abiMdupamAnamittamavi AhAraM AhAritae nannatya AgADhesu rogAyaMkesu "tti etadvRttilezo yathA - " tvakpramANamAtraM nAmatilatuSatribhAgamAtraM taccAzanasya ghaTate, bhUtipramANamAtraM saktukAdInAM, toyabindupramANamAtraM pAnakasya, idamevApavadati AgADhebhyo rogAtakebhyo'nyatra na kalpate" teSu punaH kalpate iti sUtrArthaH / atha niryuktivistaraH- " parivAsia AhArassa maggaNe" syAdi bahuta paraM kiJcillikhyate - "micchattA saMcaie, virAhaNA sattupANajAIo / saMmucchaNA ya takkaNa, dave a dosA ime huti // 1 // azanAdiparivAsyamAnaM dRSTvA zaikSo'nyo vA midhyAtvaM gacchet, uDDAhaM vA kuryAt aho amI asaMcayikAH, parivAsite tu saMyamAtmavirAdhanA bhavati, saktukAdiSu dhAryamANeSu UraNikAdayaH prANajAtayaH sammUrcchanti, pUpalikAdiSu lAlAdisammUrcchanA ca bhavati, udaro vA tatra tarkaNaM- abhilASaM kurvan pArzvataH paribhraman mArjArAdinA bhakSyate, evamAdikA saMyamavirAdhanA, AtmavirAdhanA ca tatrAzanAdau lAlAviSaH sarpoM lAlAM muzcet, tvagviSo vA jighran niHzvAsena viSIkuryAt udaro vA lAlAM muzcet, drave cAhAre ete vakSyamANA doSA bhavantItyAdi / " atha audezikamoghavibhAgabhedAd dvidhA, tatra svArthamagnijvAlanasthAlyAropaNAdikapAkAdyArambhe yaH kazcidAgamiSyati, tasya dAnAthai yaH kriyAnapi bhAgaH kalpate tadoghaudezikaM vibhAgauddezikaM tu uddiSTa 1 kRta 2 kamme 3 ti mUlabhedAnAM pratyekaM uddezasamuddezAdezasamAdezarUpottarabhedairdvAdazavidhaM yathA uddiSToddezaM 1 uddiSTasamuddezaM 2 uddiSTAdezaM 3 uddiSTasamAdezaM 4 kRtoddezaM 5 kRtasamuddezaM 6 kRtAdezaM 7 kRtasamAdezaM 8 kamme deza 9 karmasamuddezaM 10 karmAdezaM 11 karmasamAdezaM 12 iti / uttarabhedAnAM arthoM yathA samastArthinAM nimittaM kalpitamazanAdyuddezaM 1, carakAdInAM nimittaM vivakSitamazanAdisamuddezaM 2, nirgranthazAkya tApasagairikAjIvikAnAM 134343 ci // 76 //
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ HEARRESEARCHRIERIES nimittaM kalpitamazanAdyAdezaM 3, sAdhUnAM nimitta kalpitamazanAdisamAdezaM 4, tata evaM yojanA vivAhAdiprakaraNe svajanAdibhuktoddharitamodanatImanadadhimodakacUrNAdibhaktaM tadavasthameva caturNA pUrvoktAnAM nimittamuddizati-manasA saMkalpayati vAcA vA nirdizati gRhasthA, yathA samastabhikSukebhya idaM dAtavyamityuddiSTauddezika 1, pAkhaNDikebhya idaM dAtavyamiti uddiSTasamuddezikaM 2, zramaNebhya ida dAtavyamityuddiSTAdezikaM 3, nigranthe ya idaM dAtavyamityudiisamAdezika 4, tathA vivAhAdiprakaraNe bhuktoddharitamodanamodakacUrNAdikaM dadhitImanavikaTaphANitani anaghRtAdinA tadarthameva mizraM karambakAdilakSaNaM kRtvA manasA saMkalpayati, vAcA vA nirdizati, pUrvoktanyAyena yathA idaM samastabhikSukebhyo dAtavyamiti kRtodezikaM 1, pAkhaNDikebhyo dAtavyamiti kRtasamuddezikaM 2, zramaNebhya idaM dAtavyamiti kRtAdezaM 3, nirgranthebhya idaM dAtavyamiti kRtasamAdezaM 4, tathA ca vivAhAdiprakaraNopabhuktAvazeSa yanmodakacUrNamudgaudanAdikaM tadarthamevAgnitApitaguDAdinA punarmodakAdi vidhAya mRdgAdIn vA punaH saMskRtya sacittajalalavaNaprabhRtidravyasanmizradadhyAdinA karambakaM vA kRtvA caturNI pUrvoktanyAyena saMkalpayati nirdizati ca, yathA samastabhikSukebhyo dAtavyamidamiti kammauddezika 1, pAkhaNDikebhyo dAtavyamiti karmasamuddezikaM 2, zramaNebhyo dAtavyamidamiti kAdezikaM 3, nirgranthebhyo dAtavyamiti karmasamAdezikamiti / atha abhyAhRttamAcIrNAnAcIrNabhedAd dvidhA, tatrAcIrNamapi jaghanyamadhyamotkRSTabhedAt tridhA, tatra mahatyAmbhoktRjanapaGktau darapraveze tathAvidhagRhe vA paGktisthitagRhatraye vA sAdhusaGghATakasya bhikSAM jighRkSostahAnArtha yadbhaktAdi kazciddhastazatAdAnayati tadutkRSTamAcIrNAbhyAhRtaM tatropayogasambhavAt, hastaparivartarUpaM tu jaghanyAcIrNAbhyAhRtaM, zeSaM tu madhyamamiti / anAcIrNa tu hastazatAt paratA samAnItaM tatropa
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra 119911 C yogAsambhavAt, tacca svaparagrAmAdimedAdanekavidham, tatra jalasthalapayayorapkAyAdisaravopamardanAt saMyamavirAdhanA, jalanimajjanamakaratantukaNTakAhicaurazvApadajvarAdyutpAdakazramAdibhyastvAtmavirAdhanA / atha AdhAkammaudezikAMtimatrikamizraNAsAdhyavapUrakAntimadvikabhaktapAnapUrtibAdaramAbhRtikalakSaNA'vizodhikoTInAmavayavena milita zuddhamapyazanAdyazuciveneva pUtikarma syAt, tacca sUkSmabAdarabhedena dvividhama, tatra zuddhamadhyazanAdikamAdhAkarmabhaktAdigandhabASpAgnidhUmaiH saha militaM sUkSmapUtistacAcIrNamAdazakyaparihAratvAcca na doSakAri / upakaraNabhaktapAnabhedena bAdaramapi dvividham, tatrAdhArmikacullIsthAlyAdicahukakaDacchukodukhalikAdiSu gataM zuddhamapyazanAdi upakaraNapUtiH syAt, tatta svayogena pRthak saMkrAmitaM kalpate, AdhAkampikavadhArahiMgulavaNajIrakAdiyuktaM bhaktapAnapUtiH syAt / tathA ' AuttA kappatippe 'tti AyuktA - udyatAH sAvadhAnA vA yatra gacche sAdhavaH syuH kayoH kalpazca trepazca kalpanepau tayoH tatra kalpo - bhojanAnantaraM pAtrAdidhAvanarUpaH, sa ca sAmAnyena sarvatra kalpasaptakarUpaH vizeSatastu jaghanyamadhyamotkRSTabhedena tridhA, kathaM odanamaNDakayavakSodakulmASarAjamudgacava lakacava likAvRttacaNakasAmAnyacaNaka niSpAvatubarImasUramudgAdyalepakRdAhAre gRhIte sati ekaH pAtrasya madhye kalpo dvitIyo bahiH tRtIyastu sarvatreti kalpatrayarUpo jaghanyaH 1, zAkapeyAyavAgU kodravaudana rAjamud gadAlyAdisauvIratImanAdyalpalepa kRdAhAre gRhIte sati dvau kalpau pAtrasya madhye tato dvau bahiH tata ekaH sarvatretikalpapazcakarUpo madhyamaH 2, tathA dugdhadadhikSIreyItailaghRtaguDapAnakA di bahulepakRdAhAre gRhIte kalpatrayaM madhye tato dvau vahiH tato dvau sarvatretikalpasaptakarUpa utkRSTaH 3, iti vRddhavAdaH / haste tu maNibandha 1 rAjabhASa, pra0 2 yavAkagU pra0 // 77 //
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43% yAvat kalpo deya iti / trepo - apAnAdikSAlanalakSaNo'tra kiJcinnizIthasUtra caturthoddezakagataM likhyate - " je bhikkhU 2 sANuppA uccArapAsavaNabhUmiM Na paDilehei na paDilihataM vA sAijjai / asya cUrNi:- sANuppAo NAma- caubhAgAvase|sacaramA tI uccArapAsavaNabhUmIo paDileheyavAo 1 // je bhikkhu 2 tao uccArapAsavaNabhUmio Na paDilehei na paDileItaM vA sAijjai 2 // je bhikkhU 2 khuDDAgaMsi thaMDilaMsi uccArapAsavaNaM parivvara pariThavataM vA sAijjai // 3 // asya cUrNi:rayaNipamANAo jaM Arao taM khuDaM tattha jo vosirai tassa mAsalahuM ANAdiyA dosA | vitthArAyAmeNaM thaMDilaM jaM bhave raryANimettaM / cauraMgulamogADhaM, jahannayaM taM tu vicchinnaM // 1 // vitthAro- pohattaM AyAmo- digghattaNaM rayaNI hatyo tammANe ThitaM syaNimittaM jassa thaMDilassa cattAri aMgulA ahe acittA taM cauraMgulAvagADhaM eyappamANaM jahaNNayaM vicchiSNaM / etto hINatarAgaM, khuDDAgaM taM tu hoi nAyavaM / airegayaraM etto, vicchiSNaM taM tu nAyavaM // 2 // samyukosaM vicchiSNaM bArasajAyaNaM taM ca jattha cakkavaTTikhaMdhAvATha 3 / je bhikkhU uccArapAsavaNaM avidhIe pariThadei parivataM vA sAijjai / asya cUrNi :- thaMDilasAmAyANa karei esa avidhIe vosirati, tassa mAsalahuM ANAiyA ya dosA / imA vidhI sAmAriya saMrakhakhaNaTThA uDDamahotiriya ca disAvalogo kAyavo aha Na kareti to davaappakalusAdiehiM uDDAho bhavai iccAi 4 / je bhikkhU 2 uccArapAsavarNa parivittANa puMcha Na chataM vA sAijjai / asya cUrNi:-Na puMcchati - Na NiDugalei / 5 / je bhikkhU 2 uccArapAsavarNa parivittA kaTTeNa vA kaliceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA puchati puMcchataM vA sAijjai / asya cUNiH- kalico kaparI aNNatara kaghaDiyA salAgA tarasamAsala huM 6 / je bhikkhU uccAra pAsavaNaM pariThavittA NAyamai NAyamaM vA sAi PETLAN
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 78 // | ji| asya cUrNi:-uccAre bosirijamANe avarasaM pAsavaNaM bhavati ti teNa gahiyaM pAsavaNaM puNa kAuM asAgArie NAyamaMti jahA uccAre // 7 // je bhirakhU uccArapAsavaNaM pritthvittaa| tastheva Ayamati AyamataM vA saaiji| asya cUrNiH-tattheva tti thaMDile jattha sANA vosiriyA 8 / je bhivaskhU 2 uccArapAsavaNaM pariThavittA atidUre Ayamati AyamaMtaM vA sAtijjati, asya cUrNi:-ati dUra-hatyasayapamANamaMte 9 / je bhivatra 2 uccArapAsavaNaM pariThavittA paraM tihaM NAdApUrANaM Ayamati AyamaMtaM vA sAijjai / asya cUrNi:-NAva tti pasatI tAhi tihiM AyamiyaI, aNe bhaNaMti aMjalI paDhama NAvApUra tihA kareti avayave vikiceti, bitiyaM NAvApUrai tihAkarettA sahAvayave visohati, tatiyaM NAvApUra tihAkarettA tiSNikappe karei suddha ato paraM jai to mAsalahuM / uccholaNupilAvaNapaDaNaM tasapANatarugaNAINe / kurukuadosA ya puNo, pareNa tiNhAyamaMtassa // 1 // uccholaNA padhovimsa dRSTabhA sugaI tArisayarasa / uccholaNA dIsA bhavati, pipIlagAdINaM vA pANANa appiLAyaNA havati, siSTaraMdhe tasA paDati, tarugaNapattANi vA pupphANi vA phalANa vA paDati, AdigahaNeNaM puDhaviApteukAUNa ya / yatrAgniratatra vAranA bhavitavyamiti kRtvA kurakura karaNe ya vAusattaM bhavati, kAraNe atiritteNa Ayame bitiapadaseharohagaha risA AgArasoavAdIsu utthANosahapANe / pareNa tinhAyamejjAsi / jeNa vA NillevaM NiggaMdha bhvtiityrthH||10|| kAraNe tu mutreNApi kalpate / etaM ca vRhatkalpapazcamoddezake "NI kappai niggaMthANa vA nigathINa vA apNamaNNarasa moyaM Aiyattae vA Ayamittae vA NaNastha gAsu agAdesu vA rogAyakesu // no kalpate nigranthAnAM nirgranthInAM vA'nyonyasya-parasparasya moka-mutraM vA pAtuM vA AcamituM vA, kiM sarvathaiva netyAha // 7 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ gADhA ahiviSavisUcikAdayaH agADhAzca jvarAdayo rogAtakAstebhyo'nyatra na kalpate, teSu kalpata ityrthH|" iti kalyavepasvarUpaM / yadvA kalpatrepazabdenAtra caitramAsAdyatvAdhyAyikottaraNAnan tarakarttavyaH paramparAgamyaH kazcitkartavyavizeSa iti / tathA yatra gacche mRdukA:-mArdavopetA vinayAdisamanvitA ityarthaH nibhRtasvabhAvA-AlocanAdau rahasye'pi prokte gambhIrasvabhAvAH nizcalacittA vA hAtyaM-sAmAnyena dravaH-parihAsaH parotyAsanaM paropahAsa ityarthaH hAsyaM ca dravazva hAsyadravau tAbhyAM vivajitA-rahitAH, viruddhA kathA vikathAstAbhirmuktA-vivajitAH asamaJjasaM-gujJiAbhaGgAdyanyAyamakurvantaH evaMvidhAH santaH sAdhavo gocarabhUmyarthaM tAtsthAttavyapadeza iti gocarabhUmilabhyA'zanAdyartha na niSpayojanamityarthaH, atra vibhaktilopaH prAkRtatvAt / athavA gocarabhUmayaH, RjvI 1 gatvA pratyAgatikA 2 gomUtrikA 3 pataMgavIthikA 4 peTA 5 arddhapeTA 6 abhyantarazambUkA 7 bahiHzaMbUkA 8 rUpAH kSetrAbhigrahabhedavizeSAstAsAM, 'aTTatti aSTakaM tasmin viharantivicaranti bhikSArthamiti zeSaH, tathA yatra gacche nAnAbhigrahAn duHkaraprAyazcitaM cAnucarato munIn kvacid dvitIyAdeH (83-134) iti prAkRtasUtreNa dvitIyArthe SaSThIvidhAnAt dRSTvAti zeSaH devendrANAmapi kiM punaranyeSAM cittacamatkAra:-antaHkaraNAzcarya jAyate, he gautama ! sa gacchaH / atrAdhikArAdabhigrahaprAyazcitasvarUpaM kizciducyate, tatrAbhigrahA:-dravya 1 kSetra 2 kAla 3 bhAva 4 bhedAccaturvidhAstadyathA-levaDamalevarDa vA, amugaM davaM va aja ghetyAmi / amugeNa va daveNaM, aha davAbhiggaho nAma // 1 // lepakRtaM-jhagArimabhRtikamalepakRtaM vA vallacaNakAdi amukaM vA'nirdiSTanAmaka maNDakAdi dravyamadya grahISyAmi, amakena vA darvIkuntAdinA doyamAnamahaM grahoSye, athAyaM dravyAbhigraho nAma-bhikSAgrahaNaviSayapatijJAvizeSa iti, dravyA yArthaSaSThIvidhAnAt davA vitasvarUpaM kizciducyate, yAdaveNaM, aha davAbhiggahI
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA vApara cAra // 79 // bhigrhaaH||1|| aTTha u goyarabhUmI, elugavikkhaMbhamittagahaNaM va / saggAmaparaggAme evaiyagharA ya khittammi // 2 // aSTau gocarabhUmayo bhavanti, tAzcaitAH-RjvI 1 gatvA pratyAgatikA 2 gomUtrikA 3 pataMgavIthikA 4 peTA 5 arddhapeTA 6 abhyantarazaMbUkA 7 bahiHzaMbUkA 8 / tatra yasyAmekAM dizamabhigRhyopAzrayAnnirgataH (paM0 3000) mAalenaiva pathA samazreNivyavasthitagRhapaDau bhikSA paribhraman tAvadyAti yAvat pakau caramagRha, tato bhikSAmagRhanneva aparyApte'pi prAJjalayaiva gatyA pratinivartate sA RjvI 1, yatra punarekasyAM gRhapakau paripATyA bhikSamANaH kSetraparyantaM gatvA pratyAgacchan punarditIyasyAM grahapaGau bhikSAmaTati sA gatvA pratyAgatikA, gatvA pratyAgatiryasyAM sA galA pratyAgatiketi vyutpatteH 2, yasyAM tu vAmagrahAikSiNagRhe dakSiNagRhAca vAmagRhe bhikSAM paryaTati, sA go:-balIvardasya mUtrarNa gomUtrikA, tadAkArA gocarabhUmirapi gomatrikA 3. yasyAM tu tricaturAdIni gRhANi vimucyAgrataH paryaTati sA pataMgavIthikA, pataGga:-zalabhastasyeva yA vIthikA-paryaTanamArgaH sA pataGgavIthikA, pataGgo hi gacchannatplutyotplutyAniyatayA gatyA gacchati evaM gocarabhUmirapi yA pataMgoDDayanAkArA sA pataGgavIthikati bhAvaH 4, yasyAM tu sAdhuH kSetraM peTAvaccaturasraM vibhajya madhyavartIni ca gRhANi muktvA catasRSvapi dikSu samazreNyA bhikSAmaTati sA peTA, arddhapeTA'pyevameva navaramapeTAsadRzasaMsthAnayordigdvayasambaddhayoguhazreNyoratra paryaTati, 6, tathA zambUkaH-zastadvadyA vIthI sA zambUkA sA dveSA, abhyantarazambUkA bahiHzambUkA ca, tatra yasyAM kSetramadhyabhAgAt zaGkhavRttayA paribhramaNabhaGgacA bhikSAM gRNDan kSetrabahirbhAgamAgacchati sA abhyantarazambUkA 7, yasyAM tu kSetrabahirbhAgAt tathaiva bhikSAmaTan madhyabhAgamAyAti sA bahizambakA 8, tathA elukaH-udumbarastasya viSkambha-AkramaNaM tanmAtreNa mayA grahaNa karttavyamiti kasyApyabhigraho bhavati yathA zrI
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ HTTP manmahAvIrasvAminaH, tathA svagrAme vA paragrAme vA etAvanti gRhANi mayA praveSTavyAnItyeSa kSetraviSayo'bhigraha iti kSetrAbhigrahAH // 2 // kAle abhiggaho puNa, AI majjhe taheva avasANe / appatte saikAle, AI biio a caramammi // 3 // kAle kAlaviSayo'bhigrahaH, punarayaM Adau madhye tathaiva cAvasAne bhikSAvelAyAH etadeva vyAcaSTe, aprApte bhikSAkAle yatparya AdAviti AdyabhikSAkAlaviSayaH prathamo'bhigrahaH, yattu sati prApte bhikSAkAle carati sa dvitIyo madhyabhikSAkAlaviSayo'bhigrahaH, yatpunazcarame'tikrAnte bhikSAkAle paryaTati, so'vasAnaviSayo'bhigrahaH, kAlatraye'pi guNadoSAnAha-dintagapaDicchagANaM, havijja suhurmapi mA hu aciyattaM / iya appatte aie, pavattaNaM mA tato majjhe // 4 // dadatmatIcchakayoriti bhikSAdAturagAriNo bhikSApratIcchakasya ca vanIpakAdermAbhUta sUkSmamapyaciyattaM- aprItikamityasmAddhetoramApte'tIte ca bhikSAkAle'TanaM na zreya iti gamyate, ' pavattaNaM mA tato majjhe 'tti aprApte atIte vA paryaTataH pravarttanaM puraHkarmapazcAtkarmAdirmAbhUt etena hetunA madhye -prAptabhikSAkAle paryaTantIti kAlAbhigrahAH // 4 // ukkhittamAicaragA, bhAvajuyA khalu abhigahA hoMti / gAyaMto va rudato, jaM dei nisannamAI vA // 5 // utkSiptaM pAkapiTharAtpUrvameva dAyakenoddhRtaM tadye caraMti - gaveSayanti te utkSiptacarakAH, AdizabdAnnikSiptacarakA saMkhyAdattikAH pRSTalAbhikAH dRSTalAbhikAH ityAdayo gRNante, ete guNinaH kathaJcidabhedAdbhAvayutAH khazvabhigrahA bhavanti bhAvAbhigrahA iti bhAvaH, yadvA gAyan yadi dAsyati tadA mayA gRhItavyam, evaM rudan vA niSaNNAdirghA AdigrahaNAdutthitaH sampati sthito yaddadAti tadviSayo'bhigrahaH sa sarvo'pi bhAvAbhigraha ucyate // 5 // tathA osakaNaahasakaNa-parammuhAlaMkieyaro vAbi / bhAvannayareNa juo, ahabhAvAbhiggaho nAma // 6 // avaSvaSkan - apasaraNaM kurvannabhiSvaSkan REACHE
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttiA gacchA cAra // 8 // sammukhamAgacchan parAGmukhaH pratItaH alaGkRtaH kaTakeyUrAdibhiH itaro vA'nalakukRtaH puruSo yadi dAsyati tadA mayA grAhyamityeteSAM bhAvAnAmanyatareNa bhAvena yutaH athAya bhAvAbhigraho nAmetibhAvAbhigrahAH // 6 // ete ca dravyAdayazcaturvidhA apyabhigrahAstIrthakarairapi yathAyogamAcIrNatvAnmohamadApanayanapratyalatvAcca gacchavAsinAM tathAvidhasahiSNupuruSavizeSApekSayA mahatyAH karmanirjarAyA nibandhanaM pratipattavyA iti / tathA prAyazcittaM dazadhA, tadyathA-AloyaNArihaM 1, paDikkamaNAriI 2, tadubhayArihaM 3, vivegArihaM 4, ussaggArihaM 5, tavArihaM 6, chedArihaM 7, mUlArihaM 8, aNavaThThappArihaM 9, pAraMciyArihaM 10 / tatya AhArAigahaNe tahA uccArasajjhAyabhUmiceiyajaivaMdaNatthaM pIDhaphalaga paccappaNatyaM kulagaNasaMghAikajjatthaM vA hatthasayA bAhiM niggame AloaNArihaM / tatra AlocanA-gurunivedanAM vizuddhaye yadarhati bhikSAcaryAyatIcArajAtaM tadAlocanAhai tadvizodhakamAlocanAlakSaNaM prAyazcittamapyupacArAdAlocanAhamityuktaM evamanyAnyapi 1, paDikkamaNa-micchAdukkaDadANaM taM ca sahasA | aNAbhogeNa vA guttisamiipamAe, guruAsAyaNAe, viNayabhaMge, icchAkArAisAmAyArIakaraNe, lahu samusAvAyaadinnAdANa| mucchAsu, avihIra khAsakhuyajabhiyavAesu, kaMdappahAsavikahAkasAyavisayANusaMgemu, AbhoeNavi appesu nehabhayasogavAu-: sAIsu ya kIrai / tattha lahusamusAvAyapayA payalA 1 ulle 2 marue 3, paJcakkhANe a 4 gamaNa 5 pariAe 6 / samudesa 7 saMkhaDIo 8, khuDDaga 9 parihAria 10 muhoo 11 // 1 // avasagamaNe 12 disAmu 13, egakule ceva 14 egadave a 15 / ee savvevi payA, lahusamusAbhAsaNe huMti // 2 // itigAhAduguttA panarasa nisIhapIDhAu NeyA, aNikAcie lahusamusAvAo bhavai, NikAcie bAdaro musAvAo tti / lahusaadiNNaM aNaNunaviya taNaDagalachAralevAigahaNaM / lahusamu // 8 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ cchA sijjAyarakappaDagAisu vasahisaMthArayaThANA isu vA mamattaM 2 / sahasANAbhogeNa vA saMbhamabhayAIhiM vA saGghavayAIyAresu uttaraguNaiyAresu vA duviciMtiyAisu vA karasu mIsaM pacchittaM 3 / piMDobahisejjAI gIeNa uvautteNa gahiyaM pacchA amuddhaM tti nAyaM ahavA kAladdhAIyaM aNuggayatthami ya gahiyaM kAraNagahiyaM vA udyariyaM bhattAI viciMto suddho 4 / kAussaggo hatyasayA bAhi gamaNAgamaNe vihAre nAvAna saMtare sAvajjasumiNAisu a 5 / taba pacchittaM nivigAiyaM jIyakappAu NeyaM 6 / tavagaddviya va asamatthatavaduddamAisu paMcarAyAipajjAyachedaNaM chedo 7 / AuTTiyAe paMcidiyavahe dappamehuNe adiNNamusApariggaheNa ukkosAbhikkhasevaNe usannayAvihAre iccAisa mUlaM, bhikkhussa navamadasamAvatIe vi mUlaM caiva dijjai 8 / sapakkhe parapakkhe vA niravekkhapahAre atyAdANahatthalaMbadANAIsu ya aNavaTTappo kIrai, tattha atthAyANaM davovajjaNakAraNa aganimittaM tassa pajajaNaM itthAlaMbadANaM puNa puragehAiasive tappasamaNatthamabhicAramaMtAdippaogo, eyaM puNa pacchittaM uvajjhAyasseva di 9 | vitthayarAI bahuso AsAyago rAyavahago rAyaggamahisipaDisebao saparapakkhakasAyavisayapaduTTho thINaddhIniddAvaMto annonnaM kuvvANo ya pAraMciyamAvajjai, eyaM ca pacchittaM Ayariasseva dijjai 10 / tattha tavaaNavaTuppo tavapAraMcioya paDhamasaMghayaNe cauddasapuvadharammi vocchinnA / sesA puNa liMgakhettakAlaaNavaTTappapAraMciyA jAva titthaM tAva vahirhiti / tree vittharo jIyakappAu Neu ti / trINyapi gAthAchandAMsi 72 / 73 / 74 // atha vRttasaptakrena pRthivyAdiSaDjIvaghaTanAmAzritya prastutamevAha puDhavidgaagaNimArua - vAuvaNassaitasANa vivihANaM / maraNaMte vi na pIDA, kIrai maNasA tayaM gacchaM75 rA TA
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 8 // thA teSAM vividhAnA-anadasaccopadravakArI samIraNA mAratavAyuzca priyante kSudrajantavo'ne vyAkhyA-pRthivI ca-pRthvIkAyaH, dakaM ca-udakaM, agnizca-vahniH, mArutavAyuzca mriyante kSudrajantavo'neneti marut marudeva mArutaH sa cAsau vAyu:-aticaJcalatvena kSudrasavopadravakArI samIraNaH, vanaspatizca-pratyekasAdhAraNarUpaH,trasAzcadvitricatuHpaJcendriyarUpAH te tathA teSAM vividhAnAM-anekamakArANAM pIDA-bAdhA maraNAnte'pi yatra gacche manasA upalakSaNatvAdvacanakAyAbhyAM ca na kriyate munibhiH, he gautama ! sa gacchaH syAditi / gaathaachndH|| kvacidvAutti padaM na dRzyate, tatra vyAkhyAnaM sukarameva, | chandastu upagItiH, tallakSaNa cedaM-"AryA dvitIyakai, yadgaditaM lakSaNaM tata syAt / yadyubhayorapi dalayo-rupagIti tAM munibUte // 1 // " iti // 7 // khajjUripattamuMjeNa, jo pamajje uvassayaM / no dayA tarasa jIvesa, sammaM jANAhi, goamaa!||76 // ___ vyAkhyA-'khajjUripattamuMjeNa'tti khajUrIpatramayapramArjanyA muJjamayabahukaryA vA yaH sAdhurupAzrayaM-vasatiM pramArjayati tasya muneH jIveSu dayA-ghRNA nArita, he gautama ! tvaM samyag jAnIhIti / anuSTup chandaH // 76 // jattha ya bAhirapANia-biMdamittaMpi gimhmaaiisu| tanhAsosiapANA,maraNe vimuNI na giNhaMti // 77 // ___ vyAkhyA-he gautama! yatra gacche bAhyapAnIyabiMdumAtramapi-sacittajalalezamAtramapi grISmAdiSu kAleSu tRSNayA-dvitIyaparipaheNa zoSitAH-glAni prApitAH prANA-indriyAdayo yeSAM te tRSNAzopitamANAH maraNAnte'pi munayaH-sAdhavo na gRhanti kSullakavat , tathAhi-ujjeNI nayarI, sastha dhaNamitto nAma vaNiyaA, tarasa putto dhaNasammAnAma, so dhaNamitto putteNa saha paJcaio, aNNayA ya te sAhU viharaMtA majjhanhasamae elagatthapurapahe paDiyA, so vi khuDDao tisAe abhibhUo saNiyaM sa
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ NiyaM ei, so vi se khatao siNehANurAgeNa pacchao ei / sAhuNo vi purao vaccaMti, aMtarA ya naI samAvaDiyA, khaMtaeNa bhaNiyaM, ehi puttA piyamu pANiya, nittharesu AvaI, pacchA Aloejasi, so na icchati, khaMto naIuttinno ciMtei, aosarAmi maNAga jAyesa khuDDago pANiyaM piyai mA mamAsaMkAe na pAhI, egate pahicchai jAva khuDDo patto naI, dRDhavayayAe sattasArayAeHNa pIyaM / anne bhaNaMti-aIva bAhio haMta pibAmi pANiyaM pacchA gurumUle pAyacchittaM paDivajjissAmi ti ukkhitto jalaMjalI, aha se ciMtA jAyA kahamee halahalae jIve piyAmi, jo "ekkammi udagabiMdummi, je jIvA jiNavarehi paNNattA / te pArekyamittA, jaMbuddIve na mAejA // 1 // " jattha jalaM tatya varNa, jattha vaNaM tattha nicchao tejAteU vAusahagao, tasA ya paccakkhayA ceva 2 // tA iMtuNa parapANe, appANaM jo karei sappANaM |appaannN divasANaM,kaeNa nAsei appANaM // 3 // " tathA jA ahiMsA bhagavaI sA aparimiyanANadasaNadharehiM sIlaguNaviNayatavasaMjamanAyagehiM titthaMkarahiM sabajagavacchalehiM tilogamahiehiM jiNacaMdehi muhudiTTA 1 ohijiNehiM viSNAyA 2 ujjumaIhiM vidihA3 viulamaI hiM viiyA 4 puvadharehiM ahIyA 5 veuddIhiM paiNNA 6 AbhiNivohiyanANIhiM 7 suyanANIhiM 8 maNapajjavanANIhiM 9 kevalaNANIhiM 10 AmosahipattehiM 11 khelosahipattehi 12 jallosahipattehiM 13 vipposahipattehiM 14 sabosahipattehiM 15 bIyabuddhIhiM 16 kuTUbuddhIhi 17 payANusArIhiM 18 saMbhiNNasoehiM 19 suyadharehiM 20 maNabaliehiM 21 vayavaliehiM 22 kAyabaliehiM 23 nANabaliehiM 24 dasaNabaliehi 25 carittabaliehiM 26 khIrAsavehi 27 mahuAsavehiM 28 sappiyAsavehiM 29 akkhINamahANasiehi 30 cAraNehiM 31 vijjAharehiM 32 cautthabhattiehiM 33 evaM jAva chammAsabhattiehiM 34 uvikhattacaraehiM 35 nikkhittacaraehiM 36 aMtacara
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ ipita gacchA cAra // 8 // mAyaMbilehiM 11 16 deNiehi 46 gAgalAehiM 41 moNacarapati ehiM 37 paMtacaraehiM 38 lUhacaraehiM 39 samudANacaraehiM 40 agilAehiM 41 moNacaraehi 42 saMsahakappiehiM 43 tajAyasaMsaTThakappi ehiM 44 uvanihiehiM 45 suddheNiehi 46 saMkhAdattiehiM 47 diTThalAbhiehiM 48 adiTThalAbhiehiM 49 puTThalAbhiehiM 50 AyaMbilehiM 51 purimaDiehiM 52 ekAsaNiehiM 53 niviiehiM 54 bhiNNapiMDavAtiehiM 55 parimiyapiMDavAiehiM 56 aMtAhArehiM 57 paMtAhArehiM 58 arasAhArehiM 59 virasAhArehiM 60 lUhAhArehiM 61 aMtajI. vihiM 62 paMtajIvihiM 63 luhajIvihiM 64 tucchajIvihiM 65 uvasaMtajIvihiM 66 pasaMtajIvihiM 67 vivittajIvihi 68 akkhIramahusappiehiM 69 amajjamaMsAsiehiM 70 paThANAiehiM 71 paDimaTThAiehiM 72 ThANukaDiehiM 73 vIrAsaNiehiM 74 NesajjiehiM 75 daMDAyaiehiM 76 lagaMDasAiehiM 77 egapAsagehiM 78 AyAvaehiM 79 appAuehiM 80 aNiDDabhaehiM 81 akaMDuyaehiM 82 adhuyakesamaMsulomanakhehiM 83 savvagAyapaDikammavippamukkehi 84 samaNuciNNA evaM bhAvaM teNa aisaMviggeNa na pIyaM uttinno naI, AsAe chinnAe namokAra jhAyaMto suhapariNAmo kAlagao devesu uvavanno / ohIpautto jAva khuDDagasarIraM pAsai tahimaNupaviTTho khaMtamaNugacchai / khaMto vi ei ti patthio / pacchA deveNa anukaMpAe sAhUrNa gokulANi viubiyANi, sAhUvi tAsu vaiyAsu takAINi giNhaM ti, vaiyA paraMparaeNa jaNavayaM pattA / pacchimAe vaiyAe deveNa viTiyA pamhusAviyA jANAvaNanimittaM, ego ya sAhU nivatto tayavatthaM pecchai viTiyaM natthi vaiyA, AgaMtUNa sAhiyaM teNa, pacchA nAyaM tehiM sA divaM ti / ityaMtare deveNa sAhU vaMdiyA khaMto na vaMdio, tehiM pucchio kimeyaM na vaMdasi, tao savaM parikahei niyavaiyaraM, bhaNai a ahaM eeNa paricatto vayaloveNa dogaibhAyaNaM ko Asi, tumameyaM piyAhi japateNa jai taM pA // 82 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ NiyaM pito to saMsAraM bhamaMto, devo paDigao tti / he gautama! sa gaccho jJeya iti zeSaH / gAthAchandaH // 77 // icchii jattha sayA, yipaNA vi phAsUyaM udayaM / AgamavihiNA niuNaM, goama ! gacchaM tayaM bhaNiyaM // 78 // vyAkhyA - iSyate - vAJchyate yatra gaNe sadA-nityaM utsargapadApekSayA dvitIyapadaM- apavAdapadaM tenApi kimpunarutsargapadenetyapi zabdArthaH, pragatA asavaH - prANA yasmAt tatmAsukaM kiM udakaM - jalaM tacca utkAlatrayotkalanAdiprakAreNa prAmukI syAt natu taptamAtram | yata uktam dazavaikAlike - "gihiNo veyAvaDiyaM, jAyayAjIvavattiyA / tattAnibuDabhoittaM, AurassaraNANi ya // 1 // " taptAnirvRtabhojitvaM taptaM ca tadanirvRtaM cA'tridaNDoddhRtaM ca udakamiti vizeSaNAnyathAnupapacyA gamyate, tadbhojitvaM mizrasacittodakabhojitvamityarthaH / AgamavidhinA-siddhAntoktaprakAreNa nipuNaM yathA syAt tathA he gautama! sa gaccho bhaNitaH, prAkRtatvAnnapuMsakatvaM, atra pAnIyamAzritya AgamoktaM kiJcillikhyate tatrA''cArAne " se bhikkhU vA bhikkhuNI vA jAva samANe sejjaM puNa pANagajAyaM jANijjA taM0 usseimaM vA 1 saMseimaM vA 2 cAulodagaM vA 3 annataraM vA tahapagAraM pANagajAtaM aNA ghotaM avilaM avokanaM apariNataM aviddhatthaM aphAyaM jAva No paDigAhejjA / aha puNevaM jANejjA cirA ghoyaM kiM pariNayaM vidvatthaM phAmuyaM jAva paDigAhejjA" sabhikSurgRhapratikulaM pAnakAryaM praviSTaH san yatpunarevaM jAnIyAt vadyathA - 'usseimaM va' tti piSTotsvedanArthamudakam 1 'saMseimaM va' ci tiladhAvanodakaM yadi vA araNikAdisaMsvinnadhAvanodakam 2 tatra prathamadvitIyodake prAsu eva tRtIyacaturthe tu mizra kAlAntareNa pariNate bhavataH / 'cAulodagaM' ti taMduladhAvanodakam 3 atra ERYON
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 83 // *CRT ca trayo'nAdezAstadyathA - budbudApagamo vA 1 bhAjanalagnavinduzoSo vA 2 taMdulapAko vA 3 AdezastvayaM udaka svacchIbhAvaH tadevamAdyudakaM anAmlaM - svasvabhAvAdacalitaM avyutkrAntaM - apariNatamavidhvastamamAsukaM yAvanna pratigRhIyAditi / etadviparItaM tu grAhyamityAha-ahetyAdi sugamam / tathA " se bhikkhU vA 2 jAva samANe sejjaM puNa pANagajAyaM jANejjA, taM jahA - vilodagaM vA 4 tusodagaM vA 5 javodagaM vA 6 / AyAmaM vA 7 sodhIraM vA 8 suddhaviyarDa vA 9 aNNataraM vA tahappAraM pAgagajAye vAmeva AloejA Autti vA bhagiNitti vA dAhisi me eto apNataraM pANagajAyaM se sevaM vadaMtassa paro vapajjA, AusaMto samaNA tumaM cevedaM pANagajAyaM paDiggaheNa vA ussiMciyANaM ovattiANaM vA giNhAhi taha pagAraM pANagajAyaM sayaM vA gijjA paro vA se dijjA phAsUyaM lAbhe saMte paDigAhejjA / " tilodakaM - tilaiH kenacitmakAreNa prAsukIkRta mudakameva tudhairyavairza tathA AcAmlaM - avazyAmaM, sauvIraM- AranAla, zuddhavikaTaM- mAsukamudakaM, anyadvA tathAprakAraM drAkSApAnakA dipAnakajAtaM - pAnIyasAmAnyaM pUrvamevAlokayet - pazyet / tatazca dRSTvA taM gRhasthaM amuka iti vA bhaginIti vA ityAmantryaivaM brUyAt, yathA dAsyasi me kiJcit pAnakajAtaM ? sa parastaM bhikSumetraM brUyAt yathA''yuSman ! zramaNa ! tvamevedaM pAnakajAtaM svakIyena patadgraToriyA kaTAna vorTisacyA'pahRtya vA pAnakabhaNDakaM gRhANa / sa evamabhyanujJAtaH svayaM gRhIyAt paro vA tasmai dadyAt tadevaM lAbhe sati parigRhIyAditi / " se bhikkhu vA 2 jAva samANe sejjaM puNa pANagajAtaM jANijjA taM0 pANa vA 1 aMbADagapANagaM vA 2 kaviTTapANagaM vA 3 mAuliMgapANagaM vA 4 muddiyApANagaM vA 5 dAlimapANagaM vA 6 khajjUrapANagaM vA 7 NAlierapANagaM vA 8 karIrapANagaM vA 9 kolapANagaM vA 10 AmalagapANagaM vA 11 ciMcApANagaM vA 12 annataraM ci ||821
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ vA tahappagAra pANagajAyaM sIDhiyaM sakaNuyaM sabIya assaMjae bhikkhupaDiyAe chanveNa vA dUseNa vA cAlageNa vA AvaliyANaM parapIliyANa parissAviyANaM AhaTTadalaejjA tahappagAraM pANagajAtaM aphAsuyaM lAme saMte No pddigaahejjaa|" aMbapANagaM ve'tyAdi sugamam / navaraM 'muddiyA' drAkSA kolAni-badarANi eteSu ca pAnakeSu drAkSAbadarAmlikAdikaticitpAnakAni tatkSaNameva sammadha kriyante, aparANi tvAmrAmbATakAdipAnakAni dvivAdidinasandhAnena vidhIyanta ityevaMbhUtaM pAna kajAtaM, tathAprakAramanyadapi sAsthika sahAsthinA-kulakena yadvarttate, tathA saha kaNukena-tvagAdyavayavena yadvarttate, tathA bIjena saha yadvartate, asthivIjayozcAmalakAdau pratIto vizeSaH, tadevaMbhUtaM pAnakajAtamasaMyato-gRhastho bhikSupratijJayA-bhikSumuddizya sAdhvatha drAkSAdikamAmadha vaMzatvagniSpAditacchadakena vA tathA dusa-vastraM tena vA tayA 'cAlagaNa'ti gavAdivAladhivAlaniSpannacAlakena sugharikAyahakena vetyAdinopakaraNenAsthyAdyapanayanAtha sakRdApoDaya punaH punaH paripIbya tathA parizrAvya-nirgAlyAhRtya ca sAdhusamIpaM dadyAdityevaM prakAra pAnakajAtamudgamadopaduSTa satyapi lAbhena pratigRhIyAditi vRttI, cUNau~ tu golavisae aMbagANi phAlittA sukavijjati tesiM dhovaNaM aMbapANagaM evaM aMbADagAiNaM savesi dhovaNaM rasamIsa vA ityasti / ayaM cAcArAMgoktaH sarvasmin kAle sAdhUnAM sAdhAraNaH pAnakagrahaNavidhiH, tathA varSAkAlamAzritya zrImatkalpe'pyuktaM, tadyathA-"vAsAvAsaM pajjosaviyANaM nicabhattiyassa bhikkhussa kappati sabAI pANagAI paDigAhittae 1 vAsAvA0 cautthabhattiyassa bhikkhussa kappaMti tao pANagAI paDigAhittae taM jahA usseimaM 1 saMseimaM 2 cAulodagaM 3 vAsAvA0 chaTThabhattiyassa bhikkhussa kappati to pANagAI taM0 tilodagaM 1 tusodagaM 2 javodagaM 3 / 3 / vAsAvA. aTThamabhatti0 tao pANagAI taM0 AyAma 1 sovIraM 2
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 84 // watashigaiinda. muddhaviyaDaM 3 / 4 / vAsAvA. vikiTThabhattiyassa bhikkhussa kappai ege usiNaviyaDe paDigAhittae se vi ya NaM asitye no vi ya NaM sasitthe / / vAsAvA0 bhattapaDiAikkhiyassa kappai ege usiNaviyaDe paDigAhittae, se vi ya NaM asitye no ceva NaM sasitthe, se vi ya NaM paripUe no ceva NaM aparipUe, se vi ya NaM parimie no ceva NaM aparimie / 6 / " 'sabAI pANagAI 'ti pAnaiSaNoktAni vakSyamANAni vA nabotsvedimAni, tatrotsvedima-piSTanala piSTabhRtahastAdikSAlanajalaM vA 1, saMsvedima saMsekima vA-yatparNAyuktAlyasItodakena sicyate tat 2, cAulodaka-taMduladhAvanodakaM 3, tilodaka-mahArASTrAdiSu nisvacitatiladhAvanaM jalaM 4, tupodakaM-bIhyAdidhAvanaM 5, yavodaka-yavadhAvana 6, AyAmako-prazrAvaNaM 7, sauvIraM-kAzikaM 8, zuddhavikaTa-uSNodakaM varNAntarAdiprAptaM zuddhajalaM vA kevaloSNaM tu usiNaviyaDa ityanenaivoktamiti / 'ege usiNaviaDe' ti / ekamuSNodakaM tadapya siktha, yataH prAyeNASTamoddharva tapasvino deha devatAdhitiSThati, bhattapaDi pratyAkhyAtabhaktasyAnazanina ityarthaH / tathA harItakIprabhRtiphalAdibhirapi jalaM prAsukaM syAt / yata uktaM zrIbRhatkalpaprathamoddezakabhASye-"tubare phale a patte, rukkhasilAtappamaddaNAIsu / pAsaMdaNe pavAe, Ayavatatte vaheyavahe // 1 // " adhvani vartamAnaiH kAmikAdipAsukapAnakA'prAptAvIdRzAni pAnakAni gRhItavyAni / tadyathA-tuMbaraphalAni-harItakIpabhRtIni tuMbarapatrANi-palAzapatrAdIni taiH pariNAmitaM, tathA 'rukkhe' ti vRkSakoTarakaTukaphalapatrAdipariNAmitaM, evaMvidhasyAbhAve 'sila' ti zilAjatubhAvitamityAdi, etacca nizIthabhASyapIThe'pyasti iti / gAthAchandaH // 78 / | jattha ya sUlavisUiya-annayare vA vicittmaayke| uppaNNe jalaNujjAlaNAi, kIraina muNi tayaM gacchaM79 // 84 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ do vyAkhyA-yatra ca gaNe zUle vizUcikAyAM prAkRtakhAdvibhaktilopaH, anyatarasmin vA vicitre-'nekavidhe AtaMke-roge utpanne-prAdurbhUte sati jvalanasya-agnerujjvAlanaM jvalanojjvAlanaM tadAdi na kriyate, utsargapadeneti zeSA, he mune ! gautama ! sa gacchaH syAditi / gItichandaH // 79 // bIyapaeNaM sArUvigAisAimAiehiM ca / kAriMtI jayaNAe, goyama! gacchaM tayaM bhaNiyaM // 8 // vyAkhyA-yatra gacche munayo dvitIyapadena-utsargapadApekSayA'pavAdapadenetyarthaH, sArUpikeNAdizabdAt siddhaputrakeNa pazcAskRtena ca, tatra muNDitazirAH zuklabAsaparidhAyI kacchAmabadhnAna abhAryAko bhikSAM hiNDamAnaH sArUpikA, sabhAryAko'bhA ko vA zuklAmbaradharo muNDitazirAH sazikhAko'daNDako'pAtraka siddhaputrakA, tyaktacAritraveSaH pazcAtkRtaH, tathA zrAddhena| gRhItANuvratena AdizabdAt samyagdRSTinA yathA bhadrakena ca tRtIyAdizabdAdanyatIrthikena tadgRhasthena ca zUle vizUcikAyAmanyatarasmin vA roge utpanne jvalanojjvAlanAdIti pUrvagAthAta AkarSaNIyam, yatanayA pUrvapUrvasyAbhAve uttarottareNetyarthaH / 'kAriMti' ti kArayanti atra chandobhaGganivRttaye prAkRtatvAddIghaH, ecamanyatrApi jJeyam / athavA nizIthapIThoktA yatanA sA ca tata evaavseyaa| he gautama ! sa gaccho bhaNita iti / gaathaachndH||8|| pupphANaM bIyANaM, tayamAINaM ca vivihadavANaM / saMghaTTaNapariAvaNa, jattha na kujjA tayaM gacchaM // 8 // vyAkhyA-puSpANi dvividhAni jalajAni sthalajAni ca, tatra jalajAni sahasrapatrAdIni, sthalajAni koraNTakAdIni, tAnyapi pratyeka dvividhAnitabaddhAni atimuktakAdIni nAlabaddhAni ca jAtipuSpaprabhRtIni, tatra yAni nAlabaddhAni tAni sarvANi sNkhye22
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra 1185 // yajIvAni yAni tu tabaddhAni tAni asaMkhyeyajIvAni, snuhyAdInAM puSpANi anantajIvAnIti teSAM tathA bIjAni zAligodhamayavAdIni teSAM, tvagAdInAM ca AdizabdAt mUlapatrAGkuraphalAdInAM vividhadravyANAM-nAnAvidhasajIvapiNDAnAM vnsptikaaybhedaanaamityrthH| saGghaTTanaM-manAksparzanaM paritApanaM-sarvataH pIDanam, yatra na kuryAt muninikaraH sa gaccha syAditi shessH| kAraNe tu vRkSAdInAM saGghahAdikaM kuryAdapi yaduktamAcArAGgadvitIyazrutaskandhatRtIyeryAdhyayanasya dvitIyoddezake "se bhikkhU vA bhikkhuNI vA gAmANugAma duijjamANe aMtarAse vappANi vA phalihANi vA pAgArANi vA toraNAni vA aggalANi vA aggalapAsagANi vA gaDDAu vA darIu vA sati parakkame saMjayAmeva parakamejjA No ujjuyaM gacchejA, kevalI bRyA AyANameyaM, se tattha parakkamamANe payalejja vA pavaDejja vA se tattha payalamANe pavaDamANe vA svakhANi vA gucchANi vA gummANi vA layAu vA vallIu vA taNANi vA gahaNANi vA hariyANi vA avalaMbiya avalaMbiya uttarejA,je tattha pADipahiyA uvAgacchati te pANI jAejjA, tato saMjayAmeva avalaMbiya avalaMbiya uttarejA, tato saMjayAmeva gAmANuggAma dUijejjA / asya vRttiH-sa bhikSuAmAntarAle yadi vapAdikaM pazyet tataH satyanyasmin saMkrame tena RjunA pathA na gacchet , yatastatra gadiau nipatan sacittavRkSAdikamavalambeta taccAyuktam, atha kAraNikastenaiva pathA gacchet kathaMcitpatitazca gacchagato valyAdikamapyavalambya prAtipathika hastaM vA yAcitvA saMyata evaM gacchediti / gaathaachndH||81|| atha hAsyAdityAjanadvAreNa prastutameva vizeSayatihAsaM kheDDAkaMdappa, nAhiyavAyaM na kIrae jattha / dhAvaNaDevaNalaMghaNa-mamakArAvaNNauccaraNaM // 8 // vyAkhyA-hAraya-hasanaM khelA-krIDA zAricaturaGgadyUtAdyA antyAkSarikAprahelikAdAnAdijanitA vA indrajAlakagolakakhe 185 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ lanAdyA vA kaMdappa' ti kAndIbhAvanA vibhattilopaH prAkRtatvAt , upalakSaNatvAdAbhiyogI 2 kilbiSikyA 3 surI 4 mohI 5 bhAvanAzca, etAsAM bhAvanAnAM vyAkhyAnagAthA uttarAdhyayanaprAntoktA yathA-"kaMdappakokuyAI, taha sIlasahAvahAsavigahAhi / vimhAvito a paraM, kaMdappaM bhAvaNaM kuNai // 1 // " kandarpo-aTTahAsahasanaM, anibhRtAlApAzca gudinApi saha niSThuravakottayAdirUpAH kAmakathA-kAmopadezakAmaprazaMsAzceti, kAkucyaM dvidhA, kAyakaukucyaM vAkkaukucyaM ca, tatrAdyaM yata svayamahasanneva bhrUnayanavadanAdi tathA karoti yathA'nyo hasati, yattu tajjasati yenAnyo hasati, tathA nAnAjIvavirutAni mukhAtoyavAdyatAM ca vidhatte tadvAkkaukucya tataH kandarpazca kaukucyaM ca kandarpakaukucye kurvanniti shessH| 'tahati yena prakAreNa parasya viramayaH upajAyate tathA yacchIlaM ca-phalanirapekSA vRttiH svabhAvazca paravismayotpAdanAbhisandhinaiva tattanmukhavikArAdikaM svarUpaM hAsazca-aTTAhAsAdiH vikathAzca-paraviramApakavividhollAparUpAH zAlasvabhAvahAsavikathAstAbhirvismApayaMzcavismitaM kurvan param-anya kandarpayogAt kandappaH prastAvAddevArateSAmiyaM teputpattihetutayA kAndapI tAM bhAvyate-AtmasAnnIyate AtmA anayeti bhAvanA, tadbhAvAbhyAsarUpA tAM karoti, evamuttaratrApi bhAvanIyam // 1 // " maMtAjogaM kAuM, bhUIkamma ca je pati / sAyarasaiDDiheuM abhiogaM bhAvaNaM kuNai // 2 // " maMtrANAmAyogo-vyApAro mantrAyogastaM yadi vA mantrAzcayogAzca-tathAvidhadravyasaMyogAH sUtratvAnmantrayoga tatkRtvA-vidhAya vyApArya vA bhUtvA-bhasmanA upalakSaNatvAnmRdA sUtreNa karmarakSArtha vasatyAdipariveSTanaM bhRtikarma ca zabdAt kautukAdi ca yaH prayukte, kimarthaM sAta-sukhaM rasA-mAdhuryAdayaH, RddhirupakaraNAdisaMpadetA hetavo yasmin prayojane tatsAtarasadihetuko bhAvaH, sAtAdyartha mantrayogAdi prayuta evamAbhiyogI bhAvanAM karoti
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 86 // Per iha ca sAvAdihetorabhidhAnaM niHspRhasyApavAdata etat prayoge pratyuta guNa iti khyApanArtham ||2||" nANassa kevalINa, dhammAyariyassa saMghasAhUNaM / mAI avaNNavAI, kivisiya bhAvaNaM kuNai // 3 // " jJAnasya zrutajJAnAdeH kevalinAM dharmAcAryasyadharmopadezakasya saGghazca sAdhavazca saGghasAdhavasteSAM avarNavAdIti sarvatra yojyam, tatrAvarNo-azlAghArUpaH, sa caivam zrutajJAnasya punasta eva kAyAstAnyeva vratAni tAveva ca pramAdApramAdAvihAbhidheyau mokSAdhikAriNAM ca kiM jyotiyaniparijJAnenetyAdi bhASate kevalinAM ca jJAnadarzanayoH krameNopayoge parasparAvaraNatA yugapadupayoge caikyApattiriti, dharmAcAryasya jAtyAdibhiradhikSepaNAdIni saGghasya ca bahavaH zvazRgAlAdisaMghAstatko'yamiha saGkaH, sAdhUnAM ca nA'mI parasparamapi sahante tata eva dezAntarayAyino'nyathA tvekatraiva saMhatyA tiSTheyuratvaritagatitayA mandayAyino'ta eva bakavRttiriyameSAmityAdi, evaMvidhamavarNa vadituM zIlamasyetyavarNavAdI mAyA - asya svabhAvavinigUhanAdirUpAstIti mAyI kilbidhika bhAvanAM karotIti // 3 // " aNubaddharosapasaro, taha ya nimittaMmi hoi paDisevI / eehi kAraNehiM, AsuriyaM bhAvaNaM kuNai // 4 // " anubaddhaHsatatamavyavacchinno roSasya - krodhasya prasaro - vistAro yasya so'nubaddharopaprasaraH nityaM virodhazIlatayA pazcAdananutApitayA kSAmaNAdAvapi manaH prasatyaprAptyA ceti bhAvaH tathA ca nimittaM atItAnAgatavarttamAnabhedAt tridhA tasmin viSaye bhavati jAyate pratisevIti - avazyaM pratisevako'puSTAlambane'pi tadAsevanAt / etAbhyAM kAraNAbhyAmAsurIM bhAvanAM karoti // 4 // mobhAvanAmA - "sattharagahaNaM visabhakkhaNaM ca, jalaNaM ca jalapaveso a / aNayArabhaMDasevA, jammaNamaraNANi baMdhaMti // 5 // " zastraM-khaDgAdi tasya grahaNaM-svIkaraNamupalakSaNatvAdasyAtmani vadhArthaM vyApAraNaM zastragrahaNaM, viSaM- tAlapuTAdi tasya bhakSaNaM viSa VACAN haci // 86 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhakSaNaM, caH samucaye, jvalanaM bhasmIkaraNamAtmana iti gamyate, jale pravezo-nimajjana jalapravezazvazabdo'nuktabhRgupAtAdiparigrahAthaiH, AcAra:-zAstravihito vyavahArastadabhAvo'nAcArastena bhANDasya-upakaraNasya sevA-hAsyamohAdibhiH paribhogo'nAcArabhANDasevA gamyamAnatvAdetAni kurvanto yatayo janmamaraNAnyupacArAt taddhetukarmANi bannanti-AtmanA zleSayanti, saGklezajanakatvena zastragrahaNAdInAmanantabhavahetutvAt / etena conmArgapratipattyA sanmArgavipratipattirAkSiptA, tathA cArthato mohabhAvanoktA / yatastallakSaNaM-"ummaggadesao magganAsao, maggavippaDIvattI / moheNa ya mohitA, sammohaM bhAvaNaM kuNai // 1 // " nanu pUrva tadvidhadevagAmitvaM bhAvanAphalamuktaM, iha khanyadevAsyA iti kathaM na virodhaH ucyate-anantaraphalamAzritya taduktamidameva tu paramparAphalaM sarvabhAvanAnAmiti jJApanArthamitthamupanyAsastathA coktaM-" eyAu bhAvaNAo, bhAvitA devaduggaI jati / tattoya cuyA saMtA, paDaMti bhavasAgaramaNataM // 1 // " iti||tthaa 'nAhiyavAya'miti nAstikavAdaH-cArvAkamatA'bhyupagama ityarthaH, sUtre napuMsakatvaM prAkRtatvAt / yatra na kriyate iti kriyAbhisambandhaH pratyeka vidheyaH / atra nAstikavAde ca pUrvapakSasamAdhAne yathA-"saMti paMca mahabbhUyA, ihamegesimAhiyA / puDhavI 1 AU 1 teU3, vAU 4 AgAsapaMcamA // 1 // saMti-vidyante mahAnti ca tAni bhUtAni ca mahAbhUtAni sarvalokavyApitvAt mahattvaM vizeSaNa, anena ca bhUtAbhAvavAdinirAkaraNa draSTavyam, ihAsmin loke ekeSAM bhUtavAdinAmAkhyAtAni-pratipAditAni tattIrthakRtA tairvA bhUtavAdibhirAkhyAtAni svayamagIkRtAnyanyeSAM ca pratipAditAni, tAni cAmUni, tadyathA-pRthivI kaThinarUpA 1 Apo dravalakSaNAH 3 teja uSNarUpaM 3 vAyucalanalakSaNaH 4 AkAzaM zupiralakSaNamiti 5 tacca paJcamaM yeSAM tAni tathA etAni ca AgopAlAGganAprasiddhatvAt pratyakSapamANAvaseyatvAcca na
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra 112011 *KA kaizcidapyapanhotuM zakyAnIti // 1 // ee paMcamahanbhUA tabbho ego tti AhiA / aha tesiM viNAseNaM, viNAso hoi dehiNo // 2 // etAnyanantaroktAni pRthivyAdIni paJcamahAbhUtAni yAni tebhyaH kAyAkArapariNatebhya ekaH kazciccidrUpo bhUtAvyatiriktaH AtmA bhavati, na bhUtebhyo vyatirikto'paraH kazcitparaparikalpitaH paralokayAyI sukhaduHkhabhoktA jIvAkhyaH padArtho'stItyevamAkhyAtavantaste, nanu ca yadi bhUtavyatirikto'paraH kazcidAtmAkhyaH padArthoM na vidyate kathaM tarhi mRta iti vyapadeza ityAzaMkyAha - athaiSAM kAyAkArapariNatau caitanyAbhivyaktau satyAM tadUddha teSAmanyatamasya vinAze apagame vAyostejaso vobhayorvA dehino devadattAkhyasya vinAzApagamo bhavati, tatatha mRta iti vyapadezaH pravarttate, na punarjIvApagamaH / " iti dvitIyAshat nAstikatapUrvapakSa:, atra samAdhAnArthaM zrIdazavaikAlikaniryuktitaH kizciducyate - "Atthi tti dAramahuNA, jIvo athiti vijjae niymaa| logAyayamayaghAyattha - muccae tatthimo heU // 1 // lokAyata mataghAtArtha - nAstikAbhiprAyanirAkaraNArthaM // 1 // jo ciMtei sarIre, natthi ahaM sa iva hoi jIvu tti / na hu jIvammi asaMte, saMsayauppAyao anno // 2 // cintyati zarIre nAstyahaM sa eva cintayitA bhavati jIvaH, na hu-yasmAjjIve'sati mRtadehAdau saMzayotpAdako'nyaH prANAdizcaitanyarUpatvAt saMzayasya // 2 // etadeva bhAvayati - jIvassa esa dhammo, jA IhA atthi natthi vA jIvo / thANumaNussAgayA, jaha IhA devadattassa // 3 // jIvasyaiSaH dharmmaH -svabhAvaH yA IhA - sadarthaparyAlocanAtmikA'sti nAsti vA jIva iti, lokaprasiddhaM nidarzanamAha - sthANumanuSyAnugatA - kimayaM sthANuH kiM vA puruSa ityevaM rUpA yathehA devadattasya jIvato dharmmaH // 3 // prakArAntareNa tadevAha - siddhaM jIvassa atthittaM saddAdevANumIyae / nAsao bhuvi bhAvassa saddo havai kevalo // 4 // siddhaM -prati // 87 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ SThitaM jIvasya-upayogalakSaNasyAstitvaM zabdAdeva jIva ityasmAdanumIyate kathametadevamityAha-nAsato-'vidyamAnasya bhuvi-pR| thivyAM bhAvasya-padArthasya zabdo bhavati vAcakaH kharaviSANAdizabdairvyabhicAramAzaMkyAha-kevala:-zuddho'nyapadAsaMspRSTaH kharAdipadasaMspRSTAzca vissaannaadishbdaaH||4|| etadvivaraNAyaivAha-asthi ti nivigappo, jIvo niyamAu saddao siddhI / kamhA suddhapayattA, ghddkhrsiNgaannumaannaao||5|| astIti nirvikalpo jIvaH, nirvikalsa iti-niHsandigdhaH niyamAtmatipazyapekSayA. zabdataH siddhiH-vAcakAdvAcyapratipattitaH, etadeva praznadvAreNAha-kasmAdetadevamityAha, zuddhapadatvAt-kevalapadatvAjjIvazabdasya ghaTakharazRGgAnumAnAdanumAnazabdaH dRSTAntavacanaH, ghaTakharazRGgadRSTAntAditi prayogArthaH, prayogaratu mukhyenArthanArthavAn jIvazabdaH zuddha vAt ghaTazabdavat , yastu mukhyenArthanArthavAnna bhavati sa zuddhapadamapi na bhavati, yathA khraashbdH||5|| parAbhiprAyamAzaMkya karaharannAha-suddhapayattA siddhI, jai evaM sunnasiddhi amhaMpi / taM na bhavai sateNa jaM sunnaM sunnagehaM va // 6 // uktavacchuddhapadatvAt siddhiryadi jIvasya evaM tarhi zUnyasiddhirasmAkamapi zUnyanaSTazabdasyApi zuddhapadatvAdityabhiprAyaH, atrottaramAha-tanna bhavati, yaduktaM pareNa kuta ityAha satA-vidyamAnena padArthena yat-yasmAt zUnya zUnyamucyate kiMvattadityAha-zUnyagRhamiva yathAhi-devadattena rahitaM zUnyagRhamucyate nivRtto ghaTo naSTa iti / na tvanayorjIvazabdasya jIvavadaviziSTaM vAcyamastIti // 6 // prakArAntareNAstitvapakSameva samarthayannAha-micchA bhave u savatyA, je kei pAraloiyA / kattA cevopabhuttA ya, jaha jIvo na vijjai // 7 // pAralaukikA dAnAdayaH kartA caiva karmaNa upabhoktA ca tatphalasya / etadeva spaSTataramAha-pANidayA tava niyamA babhaM dikkhA ya iMdiyaniroho / sabaniratthayameyaM jai jIvo na vijai // 8 // loiA veiA ceva tahA sAmAiA viU /
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 88 // nicco jIvopi hU dehA ii satve vvtthiyaa||9|| lokikA-itihAsAdikartAraH vedikAzcaiva-traivaidyaddhAstayA sAmAyikAtripiTikAdisamayavRttayo vidvAMsaH-paNDitAH nityo jIvo nA'nitya evaM pRthagdehAta ityevaM sarve vyavasthitA nAnyathA / 9 / etadeva vyAcaSTe / loe acchijjabhijo, vee spuriisdgsiyaalo| samae ahamAsi gao, tiviho divAisaMsAro // 10 // loke acchedyo'bhedya AtmA paThyate / yathoktaM gItAsu 'acchedyo'yamabhedyo'ya-mavikAryo'yamucyate / nityaH satatagaHsthANUracalo'yaM snaatnH|1|' ityAdi, tathA vede sapurISo dagdhaH zRgAlaH paThyata iti / yathA-zRgAlo vai epa jAyate yaH sapurIpo dahyate / ' atha apurIpo dahyate'kSaudhukA asya prajAH prAdurbhavantItyAdi, tathA samaye'hamAsId gaja iti paThyate / tathA ca bu vacanaM 'ahamAsaM bhikSavo ! hastI padantaH zaMkhasannibhaH / zukaH paJjaravAsI ca zakuMto jIvajIvaka // 1 // ' ityAdi / tathA atrividho divyAdisaMsAraH kaizcidiSyate / devamAnupatiryagbhedena AdizabdAcaturvidhaH kaizcinnArakAdhikyena / 10 / punaH prakA rAntareNAha-asthi sarIravidhAtA, pddiniataakaarmaaibhaavaao| kuMbhassa jaha kulAlo, so mutto kammasaMjogA // 11 // phariseNa jahA vAU, gijjhai kaaysNsio| nANAihiM tahA jIvo, gijjJai kAyasaMsio // 12 // kaaysNshrito-dehsnggtH|| aNidiyaguNaM jIva, dunneyaM maMsacakkhuNA / siddhA pAsaMti sabanna , nANasiddhA ya sAhuNo // 13 // " tathA ca pUrvAcAryakRtagAthA-"jIvo aNAinihaNo, aviNAsI akkhao dhuvo nicaM / davaTTayAinicco, pariyAyaguNehi ya aNiJco // 1 // jaha paMjarAu sauNI, ghaDAu bayarANi kaMcuA puriso / evaM na ceva bhinno, jIvo dehAu sNsaarii||2||jh khIrodagatilatilla| kusumagaMdhANa dIsai na bheo| taha ceva na jIvassavi, dehAdacaMtio bheo // 3 // saMkoavikoehi a, jahama dehaloa 1KGH
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ METERNORWARNINJiao mitto vaa| hatthissa va kuMthussa va, paesasaMkhA samA caiva // 4 // kAlo jahA aNAI, aviNAsI hoi timu vi kAlesu / taha jIvovi agAI, aviNAsI tisu vi kAlesu // 5 // gayaNaM jahA asvI, avagAhaguNeNa dhippaI taM tu / jIvo tahA asvI, vinANaguNeNa pittatvo // 6 // jaha puDhavI aviNavA, AhAro hoi savadavANaM / taha AhAro jIvo, nANAINaM guNagaNANaM // 7 // akkhayamaNatamaulaM, jaha gayaNaM hoi tisu vi kAlesu / taha jIvo aviNAsI, avaDio tisu vi kAlesu ||8||jh kaNagAo koraMti, pajjavA mauDakuMDalAIyA / datvaM kaNagaM taM ciya, nAmaviseso imo anno // 9 // evaM cauggaIe, parinbharmatassa jIvakaNagassa / nAmAI bahuvihAI, jIvadatvaM tayaM ceva // 20 // jaha kammayaro kamma, karei bhujei so phalaM tassa / vaha jIvo vi a kamma, karei bhuMjei tassa phalaM // 11 // ujjove divasaM, jaha sUro baccaI puNo atyaM / naya dIsai so sUro, anna khittaM payAsaMto // 12 // jaha mUro taha jIvo, bhavaMtaraM vaccae puNo annaM / tatthavi sarIramannaM, khittaM va ravI payAsei // 13 // phulluppalakamalANaM, caMdaNaagarUNa surahigaMdhINaM / ghippai nAsAi guNo, naya rUvaM dIsae tesiM // 14 // evaM nANaguNeNaM, pippai jIvo vi buddhimaMtehiM / jaha gaMdho taha jIvo, na hu sakkhA kIrae bhittuM // 15 // bhabhAmauddamaddala-paNavamakuMdANa saMkhasannANaM / sAciya subai kevalu tti na hu dIsaI rUvaM // 16 // paccakkhaM gahagahio, dIsai puriso na dIsai pisaao| | AgArehi muNijjai, evaM jIvo vi dehaThio // 17 // hasai virUsai rUsai, naccai gAei ruyai muhadukkhaM / jIvo dehamaigao, vivihapayAraM payaMsei // 18 // jaha AhAro bhutto, jiANa pariNamai sattameehiM / vasa 1 soNiya 2 maMsa 3 Dia 4 majA 5 taha meya 6 mukkehiM 7 // 19 // evaM aTThavihaM citra, jIveNa aNAisahagayaM kammaM / jaha kaNaga pAhANe, aNAisa
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRciha gacchA cAra // 89 // # joganiSphannaM // 20 // jIvassa ya kammassa ya, aNAimaM caiva hoi saMjogo / so vi uvAeNa puDho, kIrai na balAu jaha kaNagaM // 21 // ja(i)ha putvayaraM kamma, jIvo vA jai havijja vai koi / so vattavo kukuDi-aMDANaM bhaNamu ko paDhamo // 22 // jaha.aMDasaMbhavA kukkuDi ti aMhaM ca kukuDAibhavaM / naya puvAvarabhAvo, jaha taha kammANa jIvANaM // 23 // aNumANapahe siddhaM, chaumatthANaM jiNANa paJcakkhaM / giNhamu gaNahara! jIvaM, aNAiyaM akkhayasarUvaM // 24 // kattha ya jIvo balio, katya | ya kammAi huMti baliyAI / jIvassa ya kammassa ya, putvanibaddhAi verAI // 25 // iti jIvasthApanakulakam // athavA 'nAhiyavAya'ti dhUkhyiAnAdivadasambaddhajalpanam / yathA avaMtIjaNavae ujeNI nAma NagarI, tIse utta| rapAse jiNNujANaM NAma ujANaM, tattha bahave dhuttA samAgayA, tesiM ahivaiNo ime-sasago 1 elAsADho 2 mUladevo 3 khaMDapANA | ya itthiyA 4 / ekkekassa paMca paMca dhuttasayA dhuttINa[e]ya paMcasayA khaMDapANAe, ahaNNayA pAusakAle sattAhabaddale bhukkhattANaM imerisI kahA saMvRttA, ko amhaM deja bhattaM ti ? mUladevo bhaNati-jaM jeNa aNubhUyaM suyaM vA so ta kahayatu, jo taMNa pattiyati teNa sabadhuttANaM bhattaM dAyatvaM, jo puNa bhAraharAmAyaNasuisamutthAhiM uvaNayaubavattIhi pattIhiti so mA kiMci dalayata / evaM mUladeveNa bhaNie sohi vi bhaNiya-sAhu sAhu tti / tato mUladeSeNa bhaNiyaM-ko purva kahayati ? elAsADheNa bhaNiyaMahaM bhe kahayAmi, tato so kahiumAraddho / ayaM gAvIu gahAya aDavi gao pecchAmi core AgacchamANe, to me pAvana raNI kaMbalI patthariUNaM tattha gAvIu chubhiUNAhaM poTTalayaM baMdhiUNa gaammaago| pecchAmi ya gAmamajjhayAre gohahe ramamANe, o // 89 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA haM gahiyagAvo te pecchiumAraddho, khaNametteNa ya te corA kalayalaM karemANA tattheva nnivitaa| so ya gAmo sadupadacauppado eka vAlaka paviTTho / te ya corA pddigyaa| taM pi vAlukaM egAe ajiyAra gasiyaM / sA vi ajiyA caramANI ayagareNa gasiyA / so vi ayagaro egAe DheMkAe ghio| sA uDDiuM vaDapAyave NilINA / tIse ya ego pAo palaMbati / tassa ya vaDapAyavassa ahe khaMdhAvAro Thio, taMmi ya DheMkApAe gayavaro Agalito, sA uhi payattA AgAse uppAo gayavare kahitamAraTa DovehiM kalayalo ko| tattha saddavahiNo gahiyacAvA pattA, tehiM sA jamagasamagaM sarehiM pUriyA, sA mayA, raNNA tI po phADAviyaM, ayagarI diTTho, sovi phADAvio ajiyA dihA, sA vi phAlAviyA vAluka di? ramaNijja, etyaMtare te gohaddhA uparatA, pataMgaseNA iva bhUbilAo so gAmo vAlukAo NiggaMtumAraddho, ahaMpi gahiyagAvo nniggo| sabo so jaNo sANANi go| ahaMpi avaujjhiya gAvo ihamAgato, ta bhaNaha kaha saca ? sesagA bhaNati-sacce saccaM, elAsADho bhaNatikaI gAvIu kaMbalIe mAyAo gAmo vA vAluMke ? sesagA bhaNaMti-bhArahasutIe subati jahA putvaM AsI egagNavaM jagaM satvaM, tammi ya jaleaMDamAsI, tammi a aMDage saselavaNakANaNaM jagaM saI jai mAyaM to tuha kaMbalIe gAvo vAluMke vA gAmo Na mAhiti ? ja bhaNasi jahA-DheMkudare ayagaro tarasa ya ajiyA tIe vATuka etyavi bhaNNai uttaraM-sasurAsuraM sanArakaM saselavaNakANaNaM jaga satvaM jai viNhussa udare mAya so vi ya devaI udare mAo, sA vi ya sayaNijje mAyA, jai eyaM saccaM to tuha vayaNaM kaha asacaM bhavissati ? 1 / tato sasago kahitumAraddho-amhe kuTuMbiputtA kayAiM ca karisaNANi, ahaM sarayakAle chettaM atigao, tammi ya khete tilo vutto, so ya eriso jAto jo paraM kuhADehi chettatvo, te samaMtA paribbhamAmi,
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttiH gacchA cAra // 10 // || pecchAmi ya gaMyavaraM, araNNataNaM mi, utthiuM palAo, pecchAmi ya aippamANaM tilarukkhaM taMmi vilggo| patto a gayavaro so maM apArvato kulAlacakkaM va taM tilarukkhaM paribhamati cAlei yataM tilarukkhaM teNa ya cAlio jalaharo viva tilo tilabuTTi muMcati / teNa ya bhateNa cakatilA viva te tilA pIliyA, to tellodA NAma NadI bUDhA so ya gao tattheva tilacalaNIe khutto mao y| mayAvi se camma gahiyaM datio ko tellassa bhario api khudhio khalabhAraM bhakkhayAmi dasa ya tellaghaDA tisio pibAmi, taM ca tellapaDipuNaM daiyaM ghettuM gAma paTTio, gAmabahiyA rukkhasAlAe NikkhiviDa te daiyaM gihamatigao putto ya me daiyassa pesio so ta jAhe Na pAvai tAhe rukkha pADe geNhatthA / ahaMpi gihAo uDhio paribhamaMto ihmaago| eyaM puNa me aNubhUyaM, jo Na pattiyati so deu bhattaM / sesagA bhaNati-asthi eso ya bhAvo bhAraharAmAyaNe suI suNijati "teSAM kaTataTabhraSTaigajAnAM mdbindubhiH| prAvarttata nadI ghorA hastyazvarathavAhinI // 1 // " jaM bhaNasi kaha e mahato tilarukkho bhavati, ettha bhaNNai-pADaliputte kila mAsapAdave bherI NimmaviyA to kiha tilarukkho e mahato na hojjAhi ? 2 // tato mUladevo kahi umAraddho so bhaNati-taruNattaNe itthiyamuhAbhilAsI dhArAdharaNaTTayAe sAmigiI paTTio cha takamaMDaluhattho, pecchAmi ya vaNagayaM mama vahAe ejjamANa, tato haM bhIto attANo asaraNo kiMci NilukaNahANa apassamANo dagachaDDaNaNAlaeNa kamaMDalu atigaomhi / so vi ya gayavaro mama vahAe teNevateNa atigao / tato me so gayavaro chammAsaM aMto kuMDiyAe vAmohio / tao haM chaTTamAsate kaMDiyagIvAo nniggo| so vi ya gayavaro teNevaMteNa 1 AraNagayavaraM teNamiutthito palAo. pra. tti / sesagAva ahapi gita daiyaM gi // 9 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Niggao, NavaraM vAlaggaMte kuMDiyagIvAe laggo / ahamavi purao pecchAmi aNorapAra gaMgaM, sA me gopaya miva tiNNA gao. mhi sAmigihaM / tattha me taNhAchuhAsame agaNemAgeNa gaMgAo paDatI matthara chammAsA dhAriyA dhArA / tao paNamiUNa mahaseNaM payAo saMpatto ujjeNiM tujhaM va iha milio iti / taM jai sacaM eyaM to maM heUhiM pattiyAveha, aha maNNaha aliyaM to dhuttANa dehau bhattaM, tehiM bhaNiya saccaM, mUladevo bhaNai kahaM saccaM? te bhaNaMti suNeha purva baMbhANassa muhAo viSpA NiggayA 1 bAhAo khattiyA 2 urUsu vaissA 3 pAdesu suddA 4, jai ittio jaNavao tassudare mAo to tuma hatthI ya kuMDiyAe kiMNa mAhiha / aNNaM ca kila baMbhAge viNhu ya ur3A dhAvatA gatA divaM vAsasahastaM tahA vi liMgassaMto Na patto taM jai emahaMta liMgaM umAe sarIre mAyaM to tuma hatthI ya kuMDiyAe Na mAhiha ? ja bhaNasi vAlagge hatthI kaha laggo taM suNasu-viNhU jagassa kattA egagNave tappati tavaM jalasayaNagato / tassa ya NAbhIo baMbho paumagabbhaNibho Niggao NavaraM paMkayaNAbhIe laggo evaM jai tuma hatyI ya viNiggatA hatthI vAlagge laggo ko doso| bhaNasi gaMgA kahamuttiNNA ? rAmeNa kila sItAe pavittiheuM sugIvo ANatto teNAvi haNUmaMto so bAhAhiM samuI tari laMkApuri patto diTThA sIyA paDigiyatto sIyA bhattuNA pucchio kaha samuddo tiNNo ? bhagati-taba prasAdAt tava ca prasAdAdbhartuzca te devi tava prasAdAt / sAdhumasAdAca pituH prasAdAttIrNo mayA goSpadavatsamudraH // 1 // jai teNa tirieNa samuddo bAhAhiM tiNNo tuma kahaM gaMgaM Na tarissasi / je bhaNasi kahaM chammAse dhArA dharitA etthavi suNasu divaM vAsasahassaM tavaM kugamANaM daGguNa baMbha khubbhamANehiM loyahiyatthA suragaNehiM gaMgA abbhatthitA avArAhi maNuyalogaM, tIe bhaNiyaM ko me dharehiti NivaDiMti pasuvaiNA bhaNiya ahaM te egajaDAe
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 91 // Fe dhArayAmi / teNa sA divaM vAsasahassa dhAriyA / jai teNa sA dhariyA tuma kaha~ chanmA Na varissasi ? 3 / aha pattA khaMDapANA kahitumAraddhA sA ya bhagai olaMvinaMti amhehi, bhaNaha jai aMjali kariya sose, uvasappaha jai a mamaM to bha desi // 1 // to te bhaNati dhuttA, amhe sarva jagaM tule mANA / kaha evaM dINatrayaNaM, tujjha sagAse bhaNIhAmo // 2 // tato Isi hasiUNa khaMDavANA kahayati - ahaM rAyarayagasta dhUyA aha aNNayA saha pitrA vatthANa mahAsagaDaM bhareUNa purimasahasteNa samaM NadiM salilapuNNaM pattA, dhoyAI vatyANi to Ayave diNNANi udyAyANi Agato mahAvAo teNa lAgi savANi tyANi avahariyANi tato hai rAyabhayA gohArUvaM kAUNa rayaNIe nagarujjANaM gayA, tatthAhaM rattAsogapAse cUpalayA jAtA, aNNA ya suNemi jahA rayagAummiTTaMtu abhayaghosaM paDahasaddaM soUNa puNNaNavasarIrA jAyA / tassa ya sagaDassa gADagavaratA ya jaMbUehiM bhakkhiyAo / tao me piuNA NADagavarattAo aNissamANeNa mahisachippA laddhA tattha NADagavarattA valitA / taM bhagaha kimettha sacaM te bhAMti baMbhakesavA aMtaM Na gayA liMgassa vAsasahasseNa jati taM saccai tudda vayaNaM kahamasaJcaM bhavissa - ti / rAmAyaNevi suNijai jaI haNumaMtassa pucchaM mahaMtamAsI taM ca kila agegehiM vatthasahassehiM veDhiUNa tellagharasahassehiM siciUNa pavite ki laMkApurI daDDA / evaM jai mahisassa vi mahaMtapuccheNa NADagavarattAo jAyAo ko doso / aimaM suI subaha jahA - gaMdhAro rAyA raNe kuddavattaNaM patto / avaro vi rAyA kimasso NAma mahAbalaparakamo | teNa ya sako devarAyA samare Nijjio / tato teNa devarAiNA sAvasatto raNNo ayagarI jAo / annayA ya paMDuA rajjabhaTThA raNe fe | annayA ya egAgI niggao bhImo, teNa ya ayagareNa gasio, dhammasuto ya ayagaramUlaM pato, tato so ayagaro Zhong Dong Lian Dong Jian Xi FFFa Beng Chu Zhi Zhi dRSi ||st
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANusIe vAyAe taM dhammasuyaM satta pucchAto pucchei tega ya kahiAto sattapucchAto tato bhImaM Niggilai / tassa ya sAvassa aMto jAto, jAto pUNaravi raayaa| jai eyaM saccaM to tuma pi sanbhUtaM gohAcUyasabhA gaMtUNa puNavA jaayaa| to khaMDavANA bhaNai-evaM gate vi majjha paNAmaM kareha / jai kahaM vina jippaha to kANAvi kavaDDiyA tumbhaM mulaM Na bhavati / te bhaNaMti ko'mhe satto NijjiNao, to sA hasiUNa bhaNati / tesiM vAtahariyANa vatthANa gavesaNAya niggayA rAyANaM pucchiuNNaM aNNaM ca mama dAsaveDA NaTThA te ya aNisAmitA tA iM gAmaNagarANi aDamANI ihaM pattA taM te dAsaceDA tunbhe tANi vatthANi imANi jANi tubhaM parihiyANi, taM jai saccaM to deha vtthaa| aha aliyaM to dehi bhattaM / asuNNatthaM bhaNiyamiNaM, sesaM dhuttakkhANagANusAreNa Neyamiti / gato lAio musaavaautti| etaca nizItha (cUNi) pIThAta likhita / tathA dhAvanaM-akAle varSAkalpAdikSAlanaM yadivA niSkAraNamatitvaritamavizrAma gamanaM kauzikatApasavat / tatsambandhazca saMkSepataH pUrvAcAryaiH padyabandhIkRto yathA-svAmyapi zvetambIM gachannUce gopairasArajuH / panthAH kiM tvatra kanakakhalAkhyastApasAzramaH // 1 // sadRgviSAhinA rudo'pracAraH pakSiNAmapi / tatpanthAna vimucyAmu cakreNApyamunA vraja // 2 // vAryamANo'pi bhagavAn yayau tatrarjunA'dhvanA / jJAtvA ca bodhaM tasyAheravamanyAtmano vyathAm // 3 // yakSamaNDapikAyAM ca kAyotsargeNa tasthivAn / sa tu pUrvabhave kApi gacche'bhUt kSapakottamaH // 4 // gacchatA pAraNArtha ca bhekI pAdena ghAtitA AlocanArthametasya darzitA kSullakena sA // 5 // kruddhaH so'darzaya kIH mArga lokena mAritAH / are kiM kSullakakSudra ! mayaitA api maaritaaH||6|| kSullako'sthAt tatastUSNIM sAyamAvazyake'pi sH| anAlocyaiva tAM bhekI nyaSadata pakSakastataH // 7 // kSullako smArayaDrekI tAmAlocayase na kim / kSapako'ya krudhotyAya kSulla
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 92 // hanmIti dhaavitH||8|| mRtvA stambhAsthighAtena jyotiSkeSu suro'bhvt| sa cyutaH kanakakhale paJcazatyAstapasvinAm // 9 // patyuH kulapateH panyAH suto'bhUt kauzikAbhidhaH / tatra kauzikagotratvA-dAsannanye'pi kaushikaaH||10|| sa cAtikopanatvena khyAto'bhUt caNDakauzikaH / mate kulapatau tatra so'bhUt kulapatistataH // 11 // mUmlustatra kasyApi nAdAt puSpaphalAdi sH| jagmurdizodizaM pazcAt tApasAstadanAptitaH // 12 // anyadA kaNTakArthaM ca kauziko gatavAn bhiH| zvetambyA etya rAjanyairbhagnaM tasya vanaM tadA // 13 // bhajyate tvadanaM kaizcidityAkhyAte'sya gopakaiH / dadhAve tatkSaNAt pazu-pANiM parazurAmavat // 14 // dRSTaH kumArairnaSTAste dhAvan garne papAta saH / kuThAraH sammukho'syA-bhUcchirastena dvidhA kRtam // 15 // mohAt tatraiva jajJe'hidRgviSazcaNDakauzikaH / vane tatra sa babhrAma jIvaM dRSTvA dahana krudhA // 16 // dRSTvA'tha svAminaM kruddhaH kiM mAM na jJAtavAnasau / sUraM vIkSya niraikSiSTa paraM nAdAta prbhuH||17|| bhAnu punaH punarvIkSya vIkSate sma prabhu dRzA / paraM prabhau viSajvAlA puSpamAlA ivAbhavan // 18 // dadaMza dadazUko'tha niHzUkaH pAdayoH prabhum / paraM prabhau vajrasAre daMzadaMza ivAbhavat // 19 // dRSTvA dRSTvA krudhAtIvApacakrAmAtha dRgviSaH / mUcchito madviSeNaipa nipatanmA mamopari // 20 // zailavannizcalaM vIkSya vilakSo'tha puraHsthataH / pazyan mUrti prabhoH zAntAM sudhArasamayImiva // 21 // nirviSAkSaH kSaNAjajJe tatastaM svAmyavocata / caNDakozika budhyasva budhyasva nanu mA muhaH // 22 // tatsamAkarNya tasyAherUhApohAdajAyata / jAtismRtistataH sa svaM nindana kSamayaprabhum // 23 // pradakSiNAtrayaM datvA svAmyagre'nazanaM vyadhAt / ruSTo mA sma hanaM satvAn kSiptvA tuNDaM bile sthitH||24|| svAmyasthAt kRpayA tasya dRSTvA prabhumupAgaman / gopAlavatsapAlAdyA vRkSAvantaritAH sthitAH // 25 // jaghnuste leSTubhistveSa // 9 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ citrastha iva nAcalat / vizvastAste upetyAtha yaSTibhistamaghaTTayan // 26 // tathA'pyavicalaMtaM taM te lokasya nyavedayan / athAgatya prabhuM lokA natvA'hiM tamapUjayan // 27 // ghRtavikrayikAstaM ca mrakSayanti spRzanti ca / athaitya ghRtagandhena kITikAsta. mupAdravan // 28 // vedanAmadhisehe tAM karmakSayasahAyinIm / so'hivipadya pakSAnte sahasrAre suro'bhavat // 29 // iti kaushiktaapssmbndhH|| ___tathA Depana-gavaraMDAdInAM rayeNollaGghanam / tathA laGghana-sAdhUpari zrAddhAdhupari vA krodhAdinA'nnapAnAdimocanaM athavA laGghana-utplutya vAhAdikollaGghanaM aInmitrasAdhuvattathA hi-kSitipratiSThitaM nAma puraM dvau tatra sodrau| annito'Inmitrazca jyeSThabhAryA laghau ratA // 1 // laghurnecchati tAM cAha bhrAtaraM me na pazyasi / pati vyApAdya sA bhUyastamUce na tvamasta sa // 2 // nivedanAtha tenaiva sa laghutamAdade / tadraktA sA'pi mRtvA'mRd grAme kvApyartitaH zUnI // 3 // sAdhavo'pi yayustatra zunyA'darzi muniH sa ca / tadaivAgatya sA zleSaM muhurtRrivAkarot // 4 // naSTaH sAdhurmRtA sA'tha jAtA'TavyAM ca mrkttii| tasyA eva ca madhyenATavyA yAtaM kathaJcana // 5 // antarmunInAM taM vIkSya premNA zizleSa mrkttii| tAM vimocyA'ya kaSTena sa kthnycitplaayitH||6|| mRtvA tatrApi sA jajJe yakSA taM prekSya sA'vadheH / naicchanmAmeSa tacchidrANIkSate na tvavaikSata // 7 // samAnavayaso'vocana hasantastaM ca sAdhavaH / tvamarhanmitra ! dhanyo'si yacchanImarkaTI priyH||8|| anyadA kramalayaM sa jalavAI vilayitum / pramAdAd gatibhedena padaM mAsArayan muniH||9|| tasya tacchidramAsAdya sA cicchedAhimarutaH / sa mi 24
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra FORGENERAPARINTENT dhyAduSkRtaM jalpan nyapatattajalADahiH // 10 // samyagdRSTisurI tAM ca nirdhATya taM muneH kramam / tadaivAlagayad rUDho devatA'tizayena sH||11|| ityhnmitrsaadhusmbndhH|| tathA mamakAro-mamatAkaraNaM, vastrapAtropAzrayAdiSu, tathA'varNoccAraNa-avarNavAdakathanaM aIdAdInAM etacca durlabhayodhitvahetuH / yaduktaM sthAnAGge-"paMcahi ThANehiM jIvA dullabhavohiyattAe kammaM pagarati / taM arihaMtANamavannaM vadamANe 1 arihaMtapannattassa dhammassa avaNaM vadamANe 2 AyariyauvajjhAyANamavannaM vadamANe 3 cAuvannarasa saMghassa avannaM badamANe 4 vivakatavabaMbhacerANaM devANaM avaNaM badamAge 5 / " vipakvaM-udayAgataM tapobrahmacarya taddhetukaM devAyuSkAdi karma yeSAM te tathA / tathA'varNavAde gurupatyanIkavarAhamihirasambandho yathA-asthi siribharahavariDhe sayalaTThagariDhe marahaTThe dhammiyajaNAginnapunnapaDipunnapavahaNapaiTThANaM siripaiTThANaM nAma nayaraM, tattha ya cauddasavijjAThANapArago chakkammamammaviU payaIe bhaddao bhaddabAhunAma mAhaNo htyaa| tassa paramapimmabharasarasIruhamihiro varAhamihiro shoyro| annayA tattha cauddasaputva'putvarayaNamahesaro navatattavaranihANapattamahAbhaddo sirima jasobhadda sUricakkavaTTI ujjANavaNe samosaDho / tannamaMsaNakae ahamahamigAe sayalaM nayaraloyaM gacchaMtaM paloiya kiMci vi saMjAyapamoo varAhamihireNa saddhiM bhaddavAhU marINa vaMdaNatthaM gao / te vaMdiya kamavi paramANaMdamubahato samaciyabhabhAge niviTTho / tao sUrIhiM vihiyA niveyasaMjaNaNI desaNA-saMsAro duvakharUvo caugaiguvilo joNilakkhappahANo, itthaM jIvANa mukkhaM khaNamavi pavaraM vijae neva kiMci / tamhA taccheyaNatyaM jiNavarabhaNie ujjayA hoha dhamme, khaMtAIe muNINaM guNagaNakalie sAvayANaM ca sAre // 1 // taM muNiya veramgataraMgaraMgio Agamesibhaddo paNaTThamohaniddAmuddo bhaddavAhU // 9 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahoyaraM varAhamihira bhaNai-vacchAI saMjAyabhava virAgo, esiM gurUNaM caraNamUle savasaMgaparicAyaM kariya aNavaja pavajjamAyarissa, bhavayA puNa gharakajesu sajjeNa hoyatvaM / to varAhamihiro taM pai jaMpai-bhAya ! jai tumaM saMsArasAyaraM tariumicchasi tA kahamahaM bhaggapavahaNajaNuva tattha majjemi, jao-sakkarasahiyA khIrI, diyANa jaha vallahA havai ahiyaa| tA kiM sA iyarANa vi, narANa na hu hoi abhiruiyA // 1 // evaM dikkhAmahilAsaM jANiUNa mA eso bhavAvaDe nivaDau ti bhaddabAhuNA aNumannio tao dova bhAyarA gurupaccakkhaM satvaM sAvajaM paccakkhAyati / tao bhaddabAhU gahiyaduvihasikkho kameNa guruvayaNakamalAo bhasaluva mayaraMdaM cauddasaputvamuttattharahassaM pAUNa suhio suvihiyacUDAmaNI jaao| io ya sirimaM sirijasabhaddamUrINa asamANavijjAThANo asamANacaritto ajjasaMbhUyavijao nAma sIsaseharo Asi / anami diNe mUripayajugge suyakevaliNo muNiya saMbhUyavijayabhaddavAhU nAmae muNivare gaNaharapae paTTAviUNa saya sirijasabhaddasUriNo salehaNaM kariya surapurasirIe avyNsbhaavmuvgyaa| tao te sasisUruba micchattatimiraM govitthareNa haNatA mahimaMDale puDho puDho viharati / aha so varAhamihiramuNI appamaI caidasUrapannattipamuhe kevi gaMthe muNiUNa ahaMkAravikAranaDio ripayamahilasaMto ajuggu tti guruhi nANavaleNa nAUNa na gaNaharapae ThAvio iya suyavayaNaM saratehiM / "bUDho gaNaharasaddo, goyamamAIhi dhIrapurisehiM / jo taM Thavai apatte, jANato so mahApAvo // 1 // " tao varAhamihirarasa jiTThasahoyare vi siribhaddabAhugaNahare paramA apII jAyA, jao imehiM maha mANakhaMDaNA kayA, ao ittha ThAuM na jujjai / bhaNiyaM ca- "mANi paNai jai na taNu to desaDA caijja / mA dujaNakarapallavihiM daMsijaMtu bhamija // 1 // " teNa pAvakaramodaeNa appA guNapatvayArUDho vi dosAvaDe pADio
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttiH gacchA cAra // 14 // aho duraMtathA kammANaM / jaM tikasAudaeNa uttamaguNaThANe hito micchattaguNaThANe paDio duvAlasavarise paripAliyacaritto jiNamuI muttuga puNaravi sahAvasiddhaM mAhaNattamuvagao varAhamihiro bhaNiyaM ca-"prakRtyA zItalaM nIramuSNaM tdvhiyogtH| punaH kiM na bhavecchItaM svabhAvo dustyajo ytH||1||" to caMdamUrapannattipamuhAgamagaMthehito kiM pi kiM pi rahassaM gahiUNa sanAmeNa vArAhI saMhiya tti nAmayaM joisasatthaM savAyalakkhapamANaM karei / taM ca siddhatAu uddhariaM ti pAeNa sarca hoi / ao loemu pasiddhaM taM jAyaM / annaM ca aMgovaMgehito davANuogAo maMtatatAI muNiuM pau~jiUNa ya jaNamaNAI raMjei micchaddiTThINa purao niyacariyamevaM parUvei jaM ahaM duvAlasavarise diNayaramaMDale Thio, bhayavayA vi bhANuNA sayalagahamaMDalassudayasthamaNa vakkAiyAraThiijogavivAgAiyaM pasiya maha daMsiyaM pesio ya ahaM mahiyale to me imaM joisasatthaM kayaM / jai asaccaM tA kiM parimiyaM bhAsijai / micchattaMdhiyamaiNo dhijjAiyA vajapAyasarisaM pi tavayaNaM taheva paDivajati / aho annANavilasiyameesiM jao-"vatthacale silAe, khaMDaM baMdhitu moyagamimaM ti| dhuttehiM bhaNirehi, bAlA lahu bholavijaMti // 1 // " tayaNu bhUdevasseva tarasa vanaNameva kuNaMtA ciTThati / jamesa varAhamihiro mohaNanahagamaNAibahurUvAhiM vijAhiM dippaMto gahagagehiM saha duvAlasa vAsAI bhamiUNa joisasatyaM ca kAUNa mahiyalamoinno cauddasavijjAThANapArago jAo / ajja jAvaiya tappasiddhI loe vi phurai paiTTANapurAhirAo vi viyakkhaNu tti taM pUei / jo loo pUiyapUyago na prmtyviuu| sa kAcakhaNDasamo vi iMdanIlamaNi tti saMgahiUNa rannA sa purohio vihio / na ya viyArasArA havaMti rAyANo / taM ca rAyapasAyapattaM muNiUNa jaNo viseseNa sammANai / aha siribhaddabAhU pahU sayalamavaNihANaM vayaNAmaeNa siMcaMto paiTThANa // 9 //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ | puravAhirujjANe smosrio| tatthAgayaM sUrIsaramAyaniUNa rAyA porapariyario vaMdiuM go| rAyANuvittIe varAhamihiro vi| tammi samae rAyAdisamakkhaM egeNa puriseNa varAhamihiro vaddhAvio, deva ! saMparya ceva tumhaghare putto uppnno| taM muNiya rAyA harisio baddhAviyanarassa pAriosiyaM dANaM dAUNa purohiyaM vAharei-sAhesu tuma esa tujjha putto kerisavijjo ? kiyappamANAU ? amhaM ca pUaNijo hohI na va tti ? saMpai savannuputto samasattu mitto siribhahavAhU sUrI tahA joisacakkanirikkhaNaviyakkhaNo tumaM ca ao duve vi nANicUDAmaNiNo viyAriUNa Aisaha / to barAhamihiro sahAvacavalamAhaNajAittageNa niyanANukarisaM ca jANAvayaMto vAgarei mahArAya ! mae eyassa jammakAlalagagahAiyaM viyAriyaM / esa sima varisasayapamANAU tumhANaM tuhaputtaputtANaM ca pUio aTTArasa vijjAThANapAragAmI bhavissai / eyammi samae jiNasamae nimittakahaNaM nisiddhapi muNito nariMdAi loyAo jiNamayapabhAvaNatyaM kaDaosahapANaM rogaccheyaNakae kIraMtaM suDamuvajAyai tti viyAriUNa gIyatthasiromaNI siribhaddabAhU mahAmuNI tassa dAragassa satta digaMte biDAliyAo maraNamAisai / taM vaya mAyanniUNa koveNa panjaliro varAhamihiro naravaraM pai jaMpai-deva ! jai eyaM eyANaM vayaNamannahA hoi, tA tumbhehimeyANaM pAsaMDINaM kovi payaMDo daMDo kAyadyo / evaM vAhariUNa rosAruNanayaNo varAhamihiro rAyasahio niyagharaM gao / tao teNa jhaDiti gaMtUNa sa bAlo maMdirabhaMtare guttaThANe ThAvio, cauddisiM ca gharabAhiM ubbhaDasuhaDA satthahatthA nivesiyA, dhAI puNa bhoyaNAisAmaggI sahiyA abhaMtare ceva niviDanibiDaM kavADasaMpuDhaM saMghaDiUNa jAgaramAgI bAla rakkhai / tassAridvabhavaNasta
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA caar||9|| duvAradese sayaM varAhamihiro uvavisiya biDAlasaMcAraM rakkhei / saMpatte sattame dige taheva tesiM rakkhaM kuNatANaM ukiriyaviDAlA mahAthUlA duvAragalA sahasA bAlagovari paDiyA, tagyAeNa ya dArago mao, dhAIe hA hi ti halabolo ko| je esa mae rakkhaMtIe ceva ucchaMgaThio hayAseNa kayaMteNa bAlago niho / taM vajanivAyasarisaM vayaNaM muNiya purohio mucchAnimIliyaccho dhasa tti dharaNIyale paDio / sisirovayArehiM puNaravi pattaceyaNo ugyADiUNa kavADasaMpuDaM taM surya sayaM pAsiUNa hiyayaM tADayaMto roiuM payatto-hA hA duraMtare diva ! roviUNa suraddamaM / samummalesi kiM pAva! matadaMtiva me suyaM // 1 // eyAo vi duhAo ahiyayaraM mei sallu ca me hiyayaM nANAsaccattaNaM / evaM soyaM karateNa teNa jaNo vi royAvio, rAyAvi vinAyavaiyaro AgaMtUNa taM purANAibhaNiyasaMsArANiccayAvayaNehi paDibohei / iya sAhei ya bho varAhamihira ! siribhaddabAhusAminiveiyaM nANamavitaha jAyaM, paraM biDAlAo jaM tassa maraNamubai8 taM asacaM dIsai, ao tammaraNaheu dhAI pucchai, dhAie vi sa aggalA ANeUNa ranno daMsiyA, tIe aggavibhAge ukiriyaM birAliyaM datRRNa saMjAyavimhao rAyA mUrirAyaguNakittaNamuhariyamuho bajjarai, aho ! picchaha picchaha loyA! seyaMvarANaM naannlddhilcchiio| taM saccaM ceva satvannuputtayA jaM evamavisaMvAyaNA / evaM camakkio rAyA udviUNa siribhaddabAhuguruM paNamiya pucchai / bhayavaM keNa heUNA purohiyavayaNamasaccaM jAyaM ? to gurU bhaNai-mahArAya ! esa gurupaDiNIo vayAo parivaDio viNaTThamaio tuha purohio, teNa heuNA eyassa vayaNaM na sacaM hoi / jaM ca sahannaNA paNIyaM vayaNaM taM jugate vi nannahA hoi / tao rAyA nAyaparamattho jaipei-hA mi
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ cchatadhattarapANavAmohiyamaiNA sayalamavi mahiyalaM kaNayamayaM mannamANeNa mae niratyayaM maNuyajammaniggamiyaM, tA bhayavaM! pasiya maha sikkha deha / jeNa sakayatyo homi / tao gurU duggaigamaNapaDivakkhaM dhammasikkhaM sahAsamakkhaM ranno viyarai / so vi taM sesu va sirasA paDicchai / jappabhiI mayakalevaraM va purohiyamayaM caiya rAyA jiNadhamma paDivajjai, tappabhiI ca NaM loo tamuvahasai / so vi niyataNayamaraNeNa nANAsaccattaNeNaM loyApavAeNa ya saMjAyasaMsAraniveo sabahA vigayasammatto saMgahiyamicchatto parivAyagapavanaM paDivanjiya muNijaNe pausamAvahato annANakaTutavAI suiramAyariya aNuddhiyapAvasallo mariUNa appaDio vaMtaro jaao| aha so vANamaMtaro vibhaMganANeNaM niyaputvabhavamAbhoittA micchacodayavaseNa jiNasAsaNe paramavera vahato citei, kayANaM ahaM putvabhavaverasAyaraM pavaNanaMdaNu va ullaMghiya suhio havissaM / tao devakiccamakAUNa jiNabhattirattANaM sAhusAvayAINaM ubasagaM kAukAmo tacchi hANi gavesei / to sayA appamattANaM sAvaja jogavirayANaM sAhusAhuNINaM aMdhu va na kiMpi picchai dUsaNaM, tesiM ca kesamavi musamUriumasamattho hattheNa hatthaM malaMto daMtehiM uDhe khaMDato muTThIe hiyayaM tADayato bhittIe sIsa phoDato vihattho hotthA / tatto tappuTTi chaMDiUNa kiriyAkalAvasiDhilANaM samaNovAsayAINaM chiDaM lahiUNa sa duTThavANamaMtaro vivihe uvasagge kunni| tao sAvagA suyasAyarasuviyArA buddhiviAreNa taM vaMtarakayamuvasagaM jANiya parupparaM maMtayaMti, jahA siMha viNA mahAkarI na viyArijjai, jahA bhANu viNA timirapaDalaM na pheDijai, jahA pavahaNaM viNA sAyaro na laMpijjai, jahA osaha viNA vAhI na chidijjai, tahA gurUhi viNA esa ubaddavo na viddavijjai tti / tao eyassa atyassa saMsUyagA tesi siribhaddabAhusUrINaM pAse pesiyA vinnttiyaa| tehiM pi nANabaleNa varAhamihiravaMtarasta duTThaciTThiyaM nAUNaM
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti gacchA cAra // 16 // siripAsasAmiNo uksaggaharathavaNaM kAUNa saMghakae pesiyaM / savehiM vi taM paDhiyaM, tao tappabhAveNa vAyapilliyavaddala va viduo takao uvaddayo / kappavalli va maNavaMchiyatthanaNaNI jAyA saMtI / ao ajavi taM thavaNaM sappabhAvaM paDhijjamANaM sabasamIhiyatyaM saMpADei / aha jugappahANAgamo siribhaddabAhusAmI AyAraMga 1 suyagaDaMga 2 Avassaya 3 dasaveyAliya 4 uttarajjhayaNa 5 dasA 6 kappa 7 vavahAra 8 sUriyapannatI uvaMga 9 risibhAsiyANaM 10 dasanijjuttIo kAUNa jiNasAsaNaM pabhAviUNa paMcamasuyakevalipayamaNuhaviUNa ya samae aNasaNavihANeNaM tiyasAvAsaM patto tti // iti vraahmihirsmbndhH| sa gacchaH | syAditi shessH| gAthAchandaH // hAsaM kheDA kaMdappetyatra bAhulyena saMyuktapakArapATho dRzyate tatpAThe tu tRtIyagaNasya paJcamAtratvena gAthAntarameva // 82 // atha gAthApacakena strIkarasparzAdikamadhikRtya prastutamevodbhAvayatijatthitthIkarapharisaM, aMtariya kAraNe vi uppanne / diTThIvisadittaggIvisaM va vajijjae gacche // 83 // vyAkhyA-yatra gaNe strIkarasparza-striyAH karamarzo'thavA striyAH kareNa sparzaH strIkarasparzaH taM, upalakSaNatvAt | strIpAdAdisparza ca, kathaMbhUtaM ' aMtariti avizabdasyehApi sambandhAt / antaritamapi-vastrAdinA jAtAntaramapi kiM punaranantaritaM, kAraNe'pi-kaNTakarogonmattatvAdike utpanne samAte sati kiM punarakAraNe dRSTivipazca-sarpavizeSa: dIptAgnizca-jvalitavahiH viSaM ca-hAlAhalAdIti samAhAradvandaH, tadiva varjayet-utsargamArgeNa dUratastyajet munisamudAyaH gacche'tti sa gacchaH syAditi zeSaH / gaathaachndH|| 83 // // 16 //
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlAe vuDDhAe, nattuaduhiyAi ahava bhinniie| na ya kIrai taNupharisaM, goyama ! gacchaM tayaM bhnniy||84|| vyAkhyA-ihApergamyamAnasya sarvatra sambandhAt bAlAyA api-aprAptayauvanAyA api ki punaH prAptayauvanAyAH, vRddhAyA api-atikrAntayauvanAyA api kiM punaranatikrAntayauvanAyAH, evaMvidhAyAH kasyA ityAha-naptakA-pautrI tasyA api, duhitA-putrI tasyA api, athavA bhaginI-svasA tasyA api, nAlabaddhopalakSaNatvAdasya dauhitrIbhrAtRjAjAmeyIpitRSvasamAtRSvasRjananImAtAmahIpitAmahIgrahaH ko'rthaH ? naptakAdikAnAmekAdazAnAM nAlabaddhAnAmapi strINAM kiM punaranAlabaddhAnAM tanusparza: upalakSaNatvAt savilAsazabdazravaNAdi ca yatra gacche na ca naiva kriyate, he gautama ! sa gaccho bhaNita iti / iha hi sambandhinyA api striyA aGgasparzAdivarjanaM strIsparzasyotkaTamohodayahetutvAt / yata ukta-zrInizIthacUrNipaJcadazodezake pralambAdhikAre " rasagandhagAhA / iTTarasagandhe paDucca itthIpurisANa tullo mohudao / jahA nidAiraseNa purisassa iMdiA calirjati tahA itthiAe vi 1 / nahA caMdaNAi gaMdheNa vi 2 sesesa saharUvaphAsesu dupakkhevitti / itthipakkhe purisapakkhe abhayaNA kAyadyA, jahA purisaphAseNaM purisassa mohodayo hojjA vA Na vA, jai hojA to maMdo pAeNa, Na jAriso itthiphAseNaM ukkaDo bhavati, isthiphAseNaM puNa purisassa NiyamA bhavati mohodao ukkaDo ya / evaM itthIe itthiphAse bhayaNA, ityIe purisaphAseNa udayo NiyamA 3 / evaM iTTapi saI souM parisarasa purisasaI souM bhayaNA, ityisahe mohodA evaM itthIe bhANiyatvaM 4 / evaM svaM pi iTa jIvasahagayaM cittakammAdipaDimAo vA davamiti 5 / tatra sparzaviSaye nizIyacUyekAdazoddezakASTamoddezakagate krameNa rAjaputrasukumArikodAharaNe likhyate / yathA-ANaMdapuraM nagaraM, jitAro rAyA, vIsatthA bhA
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 97 // riyA, tassa putto aNaMgo nAma, bAlatte acchirogeNa gahio, niccaM ruyaMto acchati / annayA jaNaNIe NiginaTThiyAe ahAbhAveNa jANUruaMtare choDhuM uvagUhio / dovi tesiM gujjhAparopparaM samaphiDiyA tAheva tuNDiko Thio, laddhovAo, ruyaMtaM puNo puNo taheva kare, TAyati ruyaMto, pavaDUDhamANo tattheva giddho motuMpi appaNuppiyaM / pitA se matA, so rajje Thio tahAvitaM mAyaraM paribhuMjati, sacivAdIhiM buccamANo vi No Thio ti 1 / tathA iheva addhabharahe vaNavAsI nagarIe vAsudevassa bhAujara kumAra puto jiyasattU rAyA, tassa dube putA sasao bhasao ya, dhUyA ya sukumAliyA, asiveNa sabammi kula - se pahINe te tiNivi kumAragA pavaiyA / sA ya sukumAliyA jAvaNaM pattA atIvasukumAlA rUtravatI ya, jayA bhikkhAdiviyAre baccai tayA taruNajuANA piTThao vaccaiti / evaM sA khvadoseNa sapaccavAyA jAyA / tannimittaM taruNehiM AgiNNe uvarasae / sesigANa rakkhaNaTThA gaNiNI gurUNaM kahei / tAhe guruNA te sasagabhasagA bhaNiyA saMrakkhaha eyaM bhagiNiM, te ghettuM vI vassae ThiyA / te ya balavaMtA sahassajo hiNo tANego bhikkhaM hiMDati, ego taM payatteNa rakkhara / je taruNA ahiva te vihae kA ghADai / evaM tehiM bahu logo virAhio / tattha u turumiNiNagarIe paMcasatAhiM sAhUNaM ThitA sayA pakkhobhabhANaM ca, evaM te kilissamANe NAu~ bhAyaNukaM pAe sukumAliyA aNasaNagaM pavajjati / bahudiNehiM khoNA sA mohaM gayA / tehiM NAyaM kAlagaya tti / tAhe taM ego giNhati, bitio uvagaraNaM giNhati / tao sA purisaphAseNaM rAto ya sIyalavAeNa NijjaMtI appAtitA saceyaNA jAyA tahAvi tuNDikA ThiyA, tehiM pariTThaviyA / te gayA gurusagAsaM / sAvi AsatyA io ya adUreNa satyo vaccati diTThA ya satthavAheNaM gahiyA saMbhotiyA rutravatI mahilA kyaa| kAleNa bhAMtiAgamo diTThA anbhu vRttiH // 97 //
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ KKKK TTiyA ya diNNA bhikkhA / tahAvi sAhavo NirikvaMtA acchaMti / tIe bhaNiyaM kiM Nirikvaha / te bhAMti amha bhagiNIe sArikhA hi kiMtu sA mayA amhehiM caiva paridvaviyA / aSNahA Na pattiyaMtA / tIe bhaNiyaM pattiyaha / ahaM ciya sA savaM kaheti / vayapariNayA ya tehiM satthavAhAo moyAviyA / dikkhiyA ca devalogaM gaya tti / gAthAchandaH // 84 // jatthitthIkaraphArisaM, liMgI arihovi sayamavi karijA / taM nicchayao goyama ! jANijjhA mulaguNe bhaTTha // 85 // vyAkhyA-yatra gaNe strIkarasparza liGgaM vidyate asyAsau liGgI sAdhuveSavAn arho'pi padavyAdiprAptyA pUjAdiyogyo'pi svayamapi apereva kArArthatvAt svayameva kuryAt taM gacchaM nizcayato he gautama! jAnIyAt mUlaguNabhraSTam cAritrarahitamiti, gAthAchandaH / / 85 // strIkarasparzAdikamutsargapadena niSidhyA'thA'pavAdapadenApi niSidhyati - kIrai bIapaeNaM, suttamabhaNiaM na jattha vihiNA u / uppanne puNa kajje, dikkhAAyaMkamAIe // 86 // vyAkhyA--- bIapaeNaM 'ti apergamyamAnatvAt utsargapadApekSayA dvitIyapadenApi - apavAdapadenApItyarthaH, ' suttamabhaNi 'ti makArasyAlAkSaNikatvAt sUtrAbhaNitaM sUtrAnanujJAtaM sarvathA''gamaniSiddhaM strokarasparzAdikamityarthaH, yata uktaM zrImahAnizIthapaJcamAdhyayane- "jatthitthIkarapharisaM, aMtariyA kAraNevi uppane / arihAvi karijja sayaM, taM gacchaM mUlaguNamukkaM // 1" tathA tatraiva "jaNaM goyamA ! mehuNaM taM egaMteNaM 3 Nicchayao 3 bADhaM 3 tahA AuusamAraMbhaM ca savahA saGghappayArehiM sayayaM K
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra vRttiH // 98 // KIMAGEAAAAAA vivajjejjA" ityAdi, 'uppaNNe puNa 'ti punaH zabdasyApyarthatvAta , utpanne'pi dIkSAntakAdike kArye-prayojane 'vihiNA | utti turevakArArthakhAdvidhividhimatorabhedavivakSaNAcca vidhinaiva-vidhimataiva AgamoktavidhijJenaivetyarthaH natvAgamavidhyajJena tasya | mArgA'gaNanenaiva niSedhAt / yatra gacche na kriyate-na vidhIyate / he gautama ! sa gaccha: syAditi zeSa iti / yacca zrIvahatkaspaSaSThoddezake "niggaMthassa ya ahe pAdasi khANU vA kaMTage vA hIre vA sakare vA pariyAvajjejjA, taM ca nigaye no saMcAejjA nIharittae vA visohittae vA, taM niggaMthI nIharamANI vA visohemANI vA nAikkamai 1 / niggaMthassa ya acchisi pANe vA bIe vA rae vA pariyAvajjejjA, taM ca niggathe no saMcAejjA nIharittae vA visohittae vA, taM nimgaMthI nIharamANI vA visohemANI vA nAikkamai 2 / niggaMdhIe ahe pAdaMsi khANU vA kaMTae vA hIrae vA sakkare vA pariyAvajjejA, taM ca niggaMthI no saMcAijjA nIharittae vA visohitae vA, taM niggaMthe nIharamANe vA visohemANe vA nAikkamai 3 / niggathIe acchisi pANe vA bIe vA rae vA jAva niggathe nIharamANe vA nAikkamai 4 / asya vyAkhyA--nirmanthasya cazabdo vAkyopanyAse adhaH pAde-pAdatale sthANurvA kaNTako vA hIro vA zarkaro vA paryApatet-anupavizet , tacca kaNTakAdikaM nigrantho na zaknuyAt nIha vA-niSkAyituM vizodhayituM vA-niHzeSamapanetaM tata nirgranthI noharaMtI vA vizodhayantI vA nAtikAmati AjJAmiti gamyate iti prathamasUtram // dvitIyasUtre nigraMnyasyAkSiNa-locane prANA vA-mazakAdayaH sUkSmAH bIjAni vA sUkSmANi zyAmAkAdIni rajo vA-sacittacittaM vA pRthivIrajaH paryApatet , tacca prANAdikaM nirgrantho na zaknuyAt nIhartumityAdi prAgvat 2 // tRtIyacaturthasUtre nirgranthIviSaye evameva vyAkhyAtavya iti sUtracatuSTayArtha ityAyuktaM tattvatyantApavAda // 98 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayaM sambhAvyate, yatastatra niyuktivRttivistara evaM prAvartiSTa / tathAhi aya niryuktivistaraH- pAe acchi vilagge, samasaMjaehiM kAya / samaNINaM samaNIhiM, voccutthe hoMti caugurugA // 1 // pAde akSNi vA vilagne kaNTakakaNukAdau zramaNAnAM saMyataireva tasya kaNTakAdena haraNaM karttavyam, zramaNInAM punaH zramaNIbhireva kAryam, atha vyatyAsena kurvanti tadA caturguravaH ete cApare doSAH // 1 // aNatto ci kuMTasi, annatto kaMTao khataM jAtaM / diTThe pi harati dihiM ki puNa adiiarassa // 2 // saMyataH saMyatyAH pArzvAt kaNTakamAkarSayan kaitavena yathAbhAvena vA apAvRta upavizet, tataH sA taM yathAvasthitaM pazyantI kaNTakasthAnAdanyatrAnyatra zalyoddharaNAdinA kuNTayet khanyAdityarthaH, tataH sAdhubrUyAt-anyata eva tvaM kuNTayasa kaNTakacAnyatra samasti evaM me kSataM saAtam, sA prAha- itarasya puruSasya sambandhi sAgArikaM dRSTamapi zuktabhoginyAH striyA anekazo vilokitamapi dRSTiM harati kiM punaradRSTamabhukabhoginyAstasyAH sutarAM dRSTiM haratItyarthaH evaM minakathAyAM pratigamanAdayo doSAH / yadA tu nirgrantho nirgrandhyAH kaNTakamuddharati tadA'yaM doSaH // 2 // kaMTaka kaNue uddhara, dhaNitaM avalaMca me bhramati bhUmI / sUlaM ca vatthisIse, pellehi ghagaM thaNo phurati // 3 // kAcidAyikA kaivayenaivaM brUyAt kaNTakakajuke pAde kaNTakaM cakSuSi ca kaNukamuddhara ghaNiyaM atyarthaM mAmavalambaya, yato mama bhramivazena bhUmipati, zulaM ca bastizIrSe mama samAyAti, tena stanaH sphurati ato ghanaM preraya / evaM bhinnakathAyAM sadyazcAritravinAzaH // 3 // ee caiva ya dosA, kahiyA thIvediAdimuttesu / ayapAlajaMbusIuNDapADaNaM logigI rohA // 4 // ena evAnantaroktAzvakArAdapare ca bahavA doSAH strIvedaviSayA AdisUtreSu sUtrakRtAGgAntatroparijJAdhyayanAdiSu savistaraM paramagurubhiH kathitAH tadoyanA sUtrakRtAGgaTIkai bAva AKTHAK
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttiH lokanoyA / atra cAjApAlakazItoSNajambRpAtanopalakSitA laukikI rohAyAH kathA, tadyathA--rohA nAma parivAyagA tIe ayApAlago diTTho, so tIe abhiruio, toe ciMtiya-vinANaM se parikkhAmi, so ya tayA jaMbUtaruvarArUDho, tIe phalANi paNaio, teNa bhaNNai-kiM upahANi demi udAhu sIyalAgi ti / toe bhaNNai uhANi, tao teNa dhUloe uri pADiyANi bhaNiyA khAhi ti, tIe phusiu dhUli avageu khAiyANi, pacchA sA bhagati-kaha bhaNasi umhANi ? teNa bhagai jaM uNhayaM hoi taM phusiu~ sIyalIkajjai, sA tuTThA, pacchA bhaNai mAiTThANeNaM kaMTao me laggo tti, so uddhariumArato, tIe saNiyaM sahasiyaM, sovi tusiNIo kaMTagaM paloittA bhaNai na dIsai kaMTagotti / tIe nassa pAho diNhA, evaM so kaiavakaMTagoddharaNeNaM toe khalIko / evaM sAhugo vi evaMvihA dosA uppajIta // 4 // kiM ca-micchate uDDAho, virAhaNA phAsabhAvasaMbaMdho / paDigamaNAdI dosA, bhuttamabhutte ya NeyatvA // 5 // mithyAtvaM nAma nirgranthyAH kaNTakamuddharantaM dRSTvA loko brUyAt yathAvAdinastathAkAriNo'mI na bhavanti, uDDAho vA bhavet aho yadevamiyaM pAde gRhotA tannUnamanyadA'pyetayAH sAtyaM bhaviSyati, virAdhanA vA saMyamasya bhavati, kathamityAha-sarzataH-zarorasaMsparzegobhayorapi bhAvasambandho bhavati, tato bhuktabhoginorabhuktabhoginorvA tayoH pratigamanAdayo doSA jnyaatvyaaH||5|| atha mithyAtvapadaM bhAvayati-ditu saMkA bhoiya-yADigaNAtoyagAmabahiyAe / cattAri chacca lahuguru, chedo mUlaM taha durga ca // 6 // tasyAH kaNTakamuddharan kenacit dRSTaH tasya zaGkA kiM manye maithunArthamiti lakSaNA yadi bhavet tadA caturlaghu, bhojikAyA:-bhAryAyAH kayane caturguru, ghATiko-mitraM tasya nivedane SaDlaghu, jJAtijJApane SaDguru, grAmAd bahiH kayane- chedaH, mUlAditrayaM punarityaM mantavyam // 6 // Arakkhiyapuri sANa,
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ tu sAhaNe pAvatI bhave mUlaM / aNavaTuppo seTThINaM, dasamaM ca nivassa kayitammi // 7 // ArakSakapuruSANAM kathane mUlaM prAmoti, zreSThinaH kathane anavasthApyaM bhavet , nRpasya kathane dazama-pArAzcikam / / 7 // ete saMyatAnAM saMyatInAzca parasparaM kaNTakoddharaNe doSA uktAH, athAsaMyatairasaMyatIbhizva kaNTakoddharaNaM kArayatAm doSAnAha-ee ceva ya dosA asaMjatokAhiM pacchakamma ca / gihiehiM pacchakamma tamhA samohiM kAyatvaM // 8 // ete eva doSA asaMyatikAbhiH kaNTakodaraNaM kArayato mantavyA, pazcAtakarma cApkAyena hastaprakSAlanarUpaM tAsu bhavati gRhibhistu kArayataH pazcAtakarma bhavati na pUrvoktadoSA ava: zramaNaiH zramaNAnAM kaNTakoddharaNaM karttavyam // 8 // atra para Aha-evaM suttaM aphale, suttanivAto tu asati samaNAgaM / gihi 1 a. NNatithi 2 gihiNI 3-parautthigiNI tivihabhedo // 9 // yadi saMyatIbhiH na kArayitavyama tata evaM sUtramaphalaM pAmoti, mUrirAha-sUtranipAtaH zramaNAnAmabhAve mantavyaH / tatra ca prathamaM gRhibhiH kaNTakoddharaNaM kAraNIyam, tadabhAve'nyatIthikaistadaprAptau gRhasthAbhistadabhAve paratIthikAbhirapi kArayitavyam, eSu ca pratyeka trividho bhedaH, tadyayA-gRhasthaH trividhaH pazcAtkRtaH zrAvako yathA bhadrakazca, evaM paratIthiko'pi tridhA mantavyaH, gRhasthA paratIthikI ca trividhA sthavirA madhyamA taruNI bhavati, tattatra gRhasthena kArayan prathamaM pazcAtkRtena tataH zrAvakeNa tato yathA bhadrakeNApi kArayati, sa ca kaNTakAkarSaNAnantaraM prajJApanIyo mA hastapakSAlana kArSIH, evamukte yadyasau azaucavAdI tadA istaM hastenaiva poJchati prasphoTayati vA / atha zaucavAdI | ttH||9|| jatisIsammi na puMchati, taNumottemu va na vAvi papphoDe / to se anesiM'sati, davaM dalagI u mA dagaM ghAte // 10 // zaucavAdI yadi hastaM zIrSe vA tanau vA poteSu vA vastre na poJchati na vA prasphoTayati gRhe mano hastaM prakSAla
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 10 // Zhong Dong Ge Ran Nong Fa Shi Chu Sheng yiSyApIti kRtvA tataH 'se' tasya anyeSAmazauca vAdinApamatyabhAve prAsukamAtmIyadravaM hastadhAvanAya dadati mA zaucavAditayA gRhagataH san daka-akArya ghAtayediti kRtvA hantyarthAzceti vacanAdatra caurAdiko handhAturavagantavya iti // 10 // tathA gRhasthAnAmabhAve paratIthikenApi kArayannevameva pazcAtkRtAdikrameNa kArayet teSAmabhAve gRhasthAbhirapi kArayet / kathamityAhamAyA bhagiNI dhUyA, ajjiyaNattIyasesativihAo / AgADhikAraNamI, kusalehiM dohi kAyavaM // 11 // yA tasya nirgranthasya | mAtA bhaginI duhitA AryikA vA-pitAmahI naptRkA vA-pautrI tayA kArayitavyam , etAsAmabhAve yAH zeSA anAlabaddhAH striyAtAbhirapi kArayet , tAzca trividhA sthavirA madhyamAH taruNyazca, tatra prathama sthavirayA tato madhyamayA tatastaruNyApi | kArayitavyam / agADhe kAraNe kuzalAbhyAM dvAbhyAmapi kaNTakoddharaNaM krttvyN-kaaryitvymityrthH||12|| ke punaste dve ityAhagihi aNNatitthipurisA, itthovi ya gihiNi annnntitthiiyaa| saMbaMdhi ItarA vA, vaiNI emeva do ete // 12 // gRhasthA purupo'nyatIrthika puruSazceti dvayaM gRhasthA anyatIrthikI ceti vA dvayaM sambandhinI itarA vA-asambandhino tino evaM vA dvayaM eteSAM dvikAnAmanyatareNa kuzalenAgADhe kAraNe kArayitavyam // 12 // Aha zramaNAnAmabhAve sUtranipAto bhavatItyuktaM, kadA punarasau sAdhUnAmabhAvo bhavatotyAha-taM puNa muNNAraNNe dubAraNe va akusalehiM vA / kusale vA dUratthe, Na vaei padaMpi gaMtuM je // 13 // sAdhano na bhavantIti yaduktaM tatpunarityaM sambhavati zUnyAraNyaM grAmAdibhirvirahitATavo duSTAraNyaM vA vyAghrasiMhAdibhayAkula etayoH sAdhUnAmabhAvo bhavet upalakSagatvAdazivAdibhiH kAraNairekAko sanAta ityapi gRhyate eSA sAdhUnAmasadasattA sadasattA tu santi sAdhavaH paramakuzalAH kaNTakoddharaNe adakSA athavA yaH kuzalaH sa dUrastho-dUre vartate sa ca kaNTakaviddhapAdaH padamapi // 100
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ gantuM na zaknoti / tataH pUrvoktA yatanA kartavyA // 13 // atha sAmAnyena yatanAmAha-parapakkhapurisagihiNI, asoyakusalANa mottu paDivakkhaM / purisajayaMtamaNuNNe, hoti sapakkhetarAvate // 14 // iha prathamaM pazcAddha vyAkhyAya tataH pUrvArddha vyAkhyAsyate / ye yatamAnA:-saMvignAH sAmbhogikAH puruSAstaiH prathama kArayet tadabhAve amano-asAmbhogikaistadabhAve ye itare pArthasthAdayastai kArayet , eSA svapakSe yatanA bhaNitA, athaiSa svapakSo na pApyate tataH parapakkhe' tyAdipUrvAdai parapakSe gRhasthAnyatIrthikarUpe prathama puruSaistato gehinIbhirapi kArayet , tatrApyazaucavAdibhiH kuzalaizca kArApaNIyaM, ata evAha-a. zaucavAdikuzalAnAM pratipakSA ye zaucavAdino'kuzalAzca tAn muktvA kArayitavyam, athaite'pi na prApyante tadA saMyatobhirapi kArayet , tatrApi prathamaM mAtRbhaginyAdibhirnAlabaddhAbhistadabhAve asambandhinIbhirapi sthavirAmadhyamAtaruNIbhiryathAkramaM kArayet kathaM punastayA kaNTaka uddharaNIya ityaah-|| 14 // salluddharaNakkheNa va, atthi va vatyaMtaraM va itthIsu / bhUmIkaTThatalorusu, kAUNa musaMvuDA dovi // 15 // zalyoddharaNena 'nakkheNa vatti nakhaharaNikayA vA pAdamasaMspRzantI kaNTakamudarati, artha na zakyate tato vastrAntaritaM pAdaM bhUmau kRtvA yadvA kASThe vA tale vA Urau vA kRtvA uddhareta dvAvapi ca saMyatIsaMyato susNvtaavupvishtH| eSa strISu kaNTakamuddharatISu vidhiravagantavyaH ||15||emev ya acchimI, caMpAdiDhe tu navari NANattaM / niggaMthINa taheva ya, NavariM tu asaMvuDA kAI // 16 // yathA kaNTakoddharaNasUtre utsargato'pavAdatazcoktamevameva cAkSisUtre'pi sarvamapi vaktavyama, navaraM nAnAtvaM campAdRSTAnto'tra bhavati, yathA-kila campAyAM subhadrayA tasya sAdhozcakSuSi patitaM tRNamapanItam, tathAnyasya sAdhozcakSuSi praviSTasya tRNAde kAraNe ninthyA apanayanaM sambhavatIti dRSTAntabhAvAyaH / nirgranthInAmapi
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA caar||10|| sUtradvayaM sathaiva vaktavyam, navaraM kAcidasaMvRtA bhavati, tataH pratigamanAdayo doSA bhveyuH| dvitIyapade nimrampastAsAM -mAyustAvidhinA kaSTakAdikamuddharedityAdi / yaccAyamaryo'tra granthe na darzitA, tat etasya sUtrasya zrImahAnizIthAdibhya uddhRtatvAdimA mahAnizIthavat mAya utsargotsargAdividheH pradarzakatvAditi vRddhAH, anyathA vA yathAsampadAyamiyaM gAthA vyAkhyeyA AgamavicAraNAcArUcAturIcaJcubhiriti / gaathaachndH||86|| mUlaguNehi vimukkaM, bahuguNakaliyaM pi laddhisaMpannaM / uttamakulevi jAyaM, niddhADijai tayaM gacchaM // 87 // vyAkhyA-mUlaguNe 'tyAdi atra napuMsakatvasya prAkRtaprabhavatvAta bahuguNakalito'pi-anekavijJAnAdiguNasahito'pi tathA 'ghaNTAlAlA' nyAyenAperatrApi sambandhAt labdhisampanno'pi tatra labdhiA-AhAravastrAdyutpAdanazaktirAmoSadhyAdi tathA uttamakule'pi-ugrabhogAdike cAndrAdike vA jAto-janmanA dIyA votpannaH evaMvidho'pi mUlaguNaiH-mANAtipAtaviramaNAdibhirvimukta:-sarvathA rahitaH styAnaddhinidropaplutamunivatkaSAyaduSTAdimunivadvA yatra gacche nirdhATayate-bahini:kAzyate, he gautama ! sa gaccha: syAt / tatra styAnarddhinidrAyAmudAharaNAni nizIthapIThoktAni yayA-egami gAme ego kuDuMcI pakkANi a taliyANi ya timmaNesu a aNegaso maMsappagAre bhakkhayati, so ya tahArUvANaM yerANaM aMtie dhamma soUNa pavattio viharati gAmAisu, teNa ya egatya gAme maMsatthirahiM mahiso vikiJcamANo diTTho, tassa maMse ahilAso jAo, so teNAbhilAseNa avocchiNNeNeva bhikkha hiMDito, avocchiNNeNeva bhutto, evaM avocchiNNeNeva vicArabhUmi gato, carimAmuttapo 1 utsargAdividheH, pa. // 10 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANTARN risI kayA, saMjJAvassayAI kAuM pAusiA porisI vihiA, tadabhilAso ceva sutto, suttasseva thINiddhI jAtA, so uTTio o mahimaMDala aNNaM tuM bhakkhiyaM, sesaM AgantuM uvassayassa uvariM ThaviyaM, paccUse gurUNa Aloeti, eriso suviNo diTTho, sAhUhiM disAvaloyaM kareMtehiM dihaM kuNimaM, jANiyaM jahA esa thINiDio, thINiddhiyassa liMgapAraMciyaM pacchittaM taM se diNaM 1 / tathA ego sAhU bhikkhaM hiMDato moyagabhattaM pAsati suciraM nirikkhiyaM avabhAsiyaM ca No laddhaM, gao, jAba tadajjhavasito sutto, uppaNNA thINiddhI, rAo taM gihaM gaMtUNa bhittUNa kavADaM modagaM bhakkhayati, sese paDiggahe ghettumAgao viyaDe, varimAe bhAyaNANi paDilehaMteNa diTThA sesaM pompalasarisaM 2 / tathA egaMmi mahaMte gacche kuMbhakAro paddatio, tassa rAo susa yINiddhI udiNNA, so ya maTTiyaccheda bhAsA samIvapAmuttANa sAdhUNa sirANi chiMdiumAraddho, tANi ya sirANi kalevarANi egate eDeti, sesA osariyA, puNaravi pAsutto, sumiNamAloyaNaM, pabhAe sAhusa~hAreNa NAyaM, diNNaM, se liMgapAraMciyaM 3 / tathA ego sAhU goyara Niggao hatthiNA pakkhitto, kahavi palAo, rusio caitra pAsutto, udiNNA thINiddhI, uDio gao, purakavADe bhettRNa gao, vAvAtio, daMtamusale ghettUNa samAgao, uvassayassa bAhiM Thavei, puNarani sutto, pabhAe uoi saMjhovAsa suviNaM Aloevi, sAhUNaM disAvaloyaNaM, gayadaMtadarisaNaM, NAyaM, taheva visajjio 4 / tathA ego sAhU bhikkhAyariyaM gao tattha paMthe astroekkho tassa sAlA pahaM NiNNeNaM laMghettuM gayA so ya sAdhU uNhAbhihayagAo bhariyabhAyo tisiyakkhio iriuvautto vegeNa AgacchamANo tIe sAlakkhaMdhIe sireNa phiDio suparitAvio rusio jAna pAmukto thINiddhI udiSNA uTTio rAo gaMtUNa taM sAlaM gaheUNa Agao uvassayaduvAre ThaviyA vA vigraDeNa NAyaM SARATTAKIT
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 102 // afrat liMgapAraMcI kao / kei AyariyA bhaNati so puddabhave vaNahatthI Aso, tao maNuyabhavamAgayassa pavaiassa yINidI jAyA, puvanbhAsA gaMtUNa vaDasAlabhaMjaNANayaNaM sesaM taheva 5 / vAsudevassa jaM balaM tabvalAo addhabala yINidiNo bhavati taM ca paDhamasaMghayaNiNo na idANiM, idANiM puNa sAmannabalA duguNaM tiguNaM cauguNaM vA bhavai, so a evaM balajuto mA gacchaM rusio viNAsejja tamhA so liMgapAraMcI kAya ho' ti / atha nizIthacUrNyakAdazoddezakagatakaSAya duSTodAharaNAni - egeNa sAhuNA sAsavaNAlussellayaM musakataM laddhaM tattha se atIva gehI, teNa ya taM guruNo uvaNIyaM taM ca guruNA sa, iyarasa kovo jAo iMTayaM ca guruNA so khAmito, tahAvi NovasaMto bhaNati ya bhaMjAmi te daMte, guruNAvi citi mA esa me asamAhimaraNeNa mArissara tti gaNe annaM AyariyaM ThavittA aNNaM gaNaM gaMtuM aNasaNaM paDivaNNaM, pucchati kahiM gao gurU na kaheMti sAhavo, annattha socA gao jattha guravo, tehiM kahiyaM ajja ceva kAlagao pariTThavio, tAhe te pucchati kattha se sarIrayaM, gurUNA puDhakahiyaciMdhehiM uvalakkhito so eso pAvo tti, teNa kiM karesi pecchAmi se sarIraM ti tAhe daMsio, teNa sAhuNA guvilaThANaTTieNa paDicario kimesa kAhiti tti pecchati ubaTTitAo, golovalaM daMte bhajato bhaNati sAsavaNAlaM khAisitti eyaM kareMto diTTho 1 / egeNa sAhuNA atIva laTTai muhaNaMtarga ANiyaM taM guruNA gahiyaM etthavi sarvvaM pucakkhANagasarisaM, navaraM taM muhaNaMtagaM ca paJcapiNaMtassa na gahiyaM jIvaMte ya gato rAo a sAhuvira labhittA muhaNaMtagaM giNhasi tti bhaNato gADhaM gale gevhati saMmUDheNa guruNA vi so gahio dovi mayA 2 / ego sAhU atthaM gae sUrie sivaMto guruNA bhaNio pecchasitti, ulUgacchI so ruTTho bhaNati evaM bhaNatassa dovi te acchINi dRtiH | // 102 //
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ uddharAmi / etthavi savaM paDhamasarisaM navaraM rayaharaNAu ayomayaM kIlayaM kathiUNa dovi acchINi uddharitu hoveti / egeNa sAhaNA ukkosA sihariNI laddhA guruNo AloiyA NimaMteti guruNA sabA ApItA, so sAha pattharaM ukkhivitA Agao, annehiM nivArio tahAvi aNuvasaMte guruNA ceva bhattaM paccakkhAyaM No annaM gaNaM go| ee caro vi liMgapAraMcitti // 4 // gaathaachndH|| 87 // atha gAthAtrayeNa hiraNyasvarNAdyadhikRtya prastutameva prakaTayati jattha hiraNNasuvaNe, dhaNadhapaNe kaMsataMbaphalihANaM / sayaNANa AsaNANa ya, jhusirANaM ceva paribhogo // 88 // jattha ya vAraDiyANaM, tattaDiANaM ca taha ya pribhogo| muttuM sukkilavastha, kA merA tattha gacchammi 89 vyAkhyA-"jattha hira0 jattha ya." yatra gaNe 'hiraNya(Na)suvaNNe 'tti vibhaktivyatyayAt hiraNyasvarNayostatra hiraNyaM-rUpyaM aghaTitasvarNa vA, suvarNazca-sAmAnyena svarNa ghaTitasvarNa vA, tathA vibhaktivyatyayAdeva dhanadhAnyayo, tatra dhanaM-nANakamANikyAdi dhAnyaM-sacittaM yavAdicaturviMzatidhA yathA-" dhannAI caunIsaM jaba 1 gohuma 2 sAli 3 vIhi 4 saTThIyA 5 / kuddara 6 aNuA 7 kaMgU 8 rAlaga 9 tila 10 mugga 11 mAsA ya 12 // 1 // ayasi 13 harimaMya 14 viuDA 15 nipphAva 16 siliMda 17 rAyamAsA ya 18 / ikkhU 19 masUra 20 tubarI 21 kulattha 22 taha dhannaya 23 kalAyA 24 // 2 // aNukA-yugaMdharI 7 kaguH-bRhacchirAH 8 rAlako-laghucirAH kaMguvizeSaH 9 ataso-kSumA 13 harimaMyA:-kRSNaca -
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA // 103|| NakAH14 niSpAvA:-vallA:16 ziliMdA:-makuSTAH 17 rAjamASAH-cavalakAH 19 IkSu:-barahikA 20 dhAnyaka-mustumarI 23 kalAyA atra vRttcnnkaaH||24|| tathA kAMsyazca-sthAlakacolakAdirUpaM tAmrazca-kamaNDalukalazakalazikAdirUpaM sphATikaJcasphATikaratnamayabhAjanAdIni dvandvasteSAM upalakSaNatvAt kAcakapardikA dantAdipAtrANAM kASThapAtre'pi picalakAdivandhanAnAca, yata uktaM zrInizIthasUtraikAdazake-'je bhikkhU vA bhikkhUNI vA ayapAyANi vA 1 kaMsapAyANi vA 2 taMbapAyANi vA 3 tauyapAyANi vA 4 suvaNNapAyANi vA 5 ruppapAyANi vA 6 sIsagapAyANi vA 7 rIriyapAyANi vA 8 hArapuTapAyANi vA 9 maNipAyANi vA 10 kAyapAyANi vA 11 saMkhapAyANi vA 12 sisagapAyANi vA 13 daMtapAyANi vA 14 celapAyANi vA 15 selapAyANi vA 16 cammapAyANi vA 17 vairapAyANi vA 18 'hArapuTapAyANi 'tti lohapAtrANi 9 karei kareMta vA sAtijjai, dharei dharataM vA sAtijati, paribhujati paribhujaMtaM vA sAijjati, tassa cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugyAtiyaM / je bhikkhU vA bhikkhuNI vA ayabaMdhaNANi vA kasabaMdhaNANi vA jAva vairabaMdhaNANi vA karei karata vA sAijjai, jAva paribhujataM vA sAijjai, tassa vi puvapacchittai / tathaitaniSedhaH zrIAcArAGgamUtradvitIyazrutaskandhaSaSThAdhyayanaprathamoddezake'pyasti tathA zayanAnAM-maJcakAdInAM AsanAnAzca-mazcikAdInAM kathambhUtAnAM 'jhusirANaM 'ti zupirANAM-sacchidrANAM | samyamatyupekSitumazakyAnAmityarthaH, caivazabdAt tathAvidhAnAM tUlikAgupta davarakazIrSAMpadhAnagallamamUrikAca kalakagabdikAdInAM parigrahaH paribhogo-vyApAraNaM kriyata iti zeSaH / tathA yatra ca gacche 'vAraDiyANaM 'ti raktavastrANAM 'vacaDiyANaM 'ti | nolapItAdiraGgitavastrANAzca paribhogaH kriyate kiM kRtvetyAha-muktvA-parityajya ki zuklavastraM yatiyogyAmbaramitya, tatra ||103 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacche kA mereti-kA maryAdA na kAcidapIti / te api gaathaachndsii||88||89|| vastrAdibhyaH svarNAdikaM bahanarthakArItyatasta dvizeSayannAhajattha hiraNNasuvaNaM, hattheNa parANagaMpi no chippe| kAraNasamappiyaM pi hu nimisakhagaddhapi taM gcchN|90|| vyAkhyA-'jatthe 'tti yatra gacche hiraNyasuvarNe 'parANagaMpi 'tti aperevakArArthatvAt parakIye eva natvAtmIye yatestayorasambhavAt kayambhUte 'kAraNasamapi pihu'tti hu-nizcitaM kAraNe glAnatvaviSagrastatvAdike kenApyagAriNA samarpite'pi kiM punarasamarpite ityapi zabdArthaH, asti ca sAdhorapi kAraNe hiraNyasuvarNayograhaNasambhavaH, yata ukta-nizIthapIThe parigrahamatisevanAdhikAre yathA-'gilANamaMgIkRtya vejadvatAya hiraNNaMpi gehejA urAlasyApavAdA, vise kaNagaM ti viSagrastasya kanakasuvarNa taM ghettuM ghasiUNa visaNigghAyaNaTThA tassa pANaM dijjati, ato gilANaTThA urAliyaragahaNaM bhaveja ci' pavaividhe'pi te sAdhuH 'nimisakhaNa piti nimeSasya kSaNo-avasaro veleti yAvattasyAI nimeSakSaNAI nimeSavelAImityarthaH, tadapi yAvatkAryakaraNAnantaraM kautukamohAdinA hastena-kareNa na spRzet 'taM gaccha 'ti he gautama ! sa gaccha: syAditi / gAyAchandaH // 90 // atha vRttapar3hena punarapyAryA adhikRtya prastutamevAvi:karotijattha ya ajAla, paDigahamAIvi vivihmuvgrnnN| paribhujai sAhUhi, taM goyama! kerisa gacchaM / / 91 // vyAkhyA-' jattha ya0' yatra ca gaNe AryAlabdha-sAdhvImApta patadgrahAdikaM vividhamupakaraNamapi kiM punarAhArAdika
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 104 // mityapi zabdArthaH, kAraNaM vinA sAdhubhiH paribhujyate he gautama ! sa kIdRzo gaccha: 1 na kIdRzo'pIti, nanvatra AryAlabdhatvaM patadgrahAdyupakaraNasya kathaM sambhavati, AryANAM gRhasthasakAzAt svayaM vastrapAtragrahaNasyaiva niSedhAt , grahaNe ca prAyazcittamaneke doSAzca / uktazca-yatijItakalpaprakaraNe "guruubahiapaDilehe, chappaiaasohikami tadaggahaNe / lahuyA gurumajANaM, sayameva ya vatthapAyagahe // 1 // " asyAH kiJcidUnapazcArddhattilezo yathA-"AryANAM saMyatInAM gRhasthasakAzAt svayameva vastrapAtragrahaNe caturgurukAH, yataH-saMyatInAM gRhasthebhyaH svayameva vastrAdigrahaNe'nekadoSAH sambhavanti / tathAhi-saMyatI gRhasthAdatrANi gRhanto dRSTvA ko'pyabhinavazrAddho mithyAtvaM gacchet , nirgranthyo'pi bhATiM gRhNantIti zaGkate vA, gRhastho vA vastrANi datvA maithunamavabhASeta, pratiSiddhe caiSA me vastrANi gRhItvA uktaM na karotItyuDDAI kuryAt , strI ca svabhAvenAlpasacA tato yena tena vA vastrAdinA'lpenApi lobhyeta lobhitA cAkAryamapi karoti, bahumohA ca strI, tata: puruSaiH saha saMlApaM kurvantyA vastrANi gRhNantyAca tasyA puruSasamparkato moho dIpyate, udArarUpAM vA saMyatIM dRSTvA kArmaNAdinA kAzcidvazI kuryAt, vazIkRtA ca cAritravirAdhanAM karoti, tasmAnnigranthIbhigRhasthebhyaH svayaM vastrANi na grAhyANi, kintu tAsAM tAni gaNadhareNa dAtavyAni / tatrAyaM vidhiHsaMyatI prAyogyamupadhimutpAdya saptadinAni sthApayati, tataH kalpaM kRtvA sthaviraM sthavirAM vA paridhApayati, yadi nAsti vikArastataH sundaraM, evaM (parIkSAM kRtvA dadAti) parIkSAmakRkhA yadi dadAti tadA caturguruka, tazca parIkSitamupadhimAcAryo gaNinyAH prayacchati, gaNinI ca saMyatInAM vidhinA dadAti / athAcAryaH svayaM tAsAM dadAti tadA caturgurukam, yataH kAcinmandadharmA bhaNedasyAzcokSataraM dattaM eSA'syeSTA yauvanasthA ca evamasthAne sthApayati tasmAdAcAryeNa pravarttinyA eva daatvymityaadi|
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ etacca nizIthapaJcadazoddezakacUrNAvapi svistrmstiiti| atrocyate yaduktaM bhavatA tatsatyaM paraM sambhavatyeva zramaNAbhAvAdau AryA labdhatvamupakaraNasya zramaNAsambhavAdau nirgranthInAmapi sthavirAdikrameNa svayameva vastragrahaNasyAnujJAnAt , uktazca-nizIthapaJcadazoddezakacUrNAveva yathA-" codaga Aha-yadyevaM sUtrasya nairarthakyaM prasajyate Ayario Aha-asaisamaNANa coaga, jAyaMti nimaMtavatya taha ceva / jAyaMti theri asatI, va mIsagA mottime ThANe // 1 // he codaka ! samaNANaM asati theriAo vatye jAyaMti nimaMtaNe vatthaM vA gehati jahA sAhU tahA tAo vi therINaM asati taruNi va tammissAo jAyaMti ime ThANe mottu"mityAdi / atra vastragrahaNavatpAtragrahaNamanuktamapi zramaNAbhAvAdAvanujJAtaM sambhAvyate' iti / gAthAchandaH // 91 // aidullahabhesaja, balabuddhivivarNapi puTTikaraM / ajjAladdhaM bhujai, kA merA tattha gacchammi // 92 // __ vyAkhyA-' aidu0' yatra gaNe'pi zabdasya prati vizeSaNaM sambandhAt atidurlabhamapi-atizayena duSpApyamapi atra vibhaktilopaHprAkRtatvAt samAso vA bhaiSajyazabdena saha tathA balabuddhivivarddhanamapi tatra balaM-zarIrasAmarthya buddhiH-medhA tathA puSTikaramapi-zarIropacayakAryapi bhaiSajyaM-auSadhamAryAlabdha-sAvyAnItaM bhujyate sAdhubhiriti zeSaH / he gautama ! kA merAkA maryAdA tatra gacche ? na kAcidapItyarthaH, mereti maryAdAvAcI dezIzabda iti / gAthAchandaH // 92 // ego egitithae saddhiM, jattha ciTThija goymaa!| saMjaie viseseNa, nimmeraM taM tu bhAsimo // 13 // vyAkhyA-'ego e.' ekA-ekAkI sAdhurekAkinyA striyA sArdhaM he gautama ! yatra tiSThet , taM gacche nimara-niryAda
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ gachA cAra // 10 // SAGARMATION) bhASAmahe vayaM, saMyatyA caikAkinyA ekAkI yatra sAdhustiSThet taM tu gacchaM vizeSeNa nimerai bhASAmahe iti / atraikAkinyAH khiyA sAdhcyA ca sArdhamekAkinaH sAdhAryadekA sthAnavarjanaM tatteSAmekAnte parasparamajhamatyaGgAdidarzanAlApAdikaraNato doSotpattisambhavAt , kizca pratItamevAnekAnte'pi zreNikacillaNayo rUpAdidarzanema zrImanmahAvIrasAdhusAdhvInAM nidAnakaraNAdidoSotpattiH samAteti zrIdazAzrutaskandhe tathopalambhAditi / anussttupchndH||9|| daDhacArittaM muttaM, AijaM mayaharaM ca guNarAsiM / ikko ajAveI, tamaNAyAraM na taM gacchaM // 9 // vyAkhyA-'daDhacA0' atra cakAro'pyarthastasya pratyekamabhisambandhAd dRDhacAritrAmapi-sthirasaMyamapariNAmAmapi tathA muktAmapi-nirlobhAmapi tathA AdeyAmapi-grAhyavacanAmapi tathA guNarAzimapi-uktavyatiriktAnekaguNakalitAmapi evaMvidhAM kAmityAha-'mayaharaM' ti / " sIlatthA kayakaraNA, kulaMjA pariNAmiyA ya gaMbhorA / gacchANumayA buDA, mahattarattaM lahai ajjA // 1 // " iti gAthoktalakSaNAM mahattarAmapi-gaNinImapi kimpunaranyAM ekAkinI sAdhvIM yatra gacche ekAko sAdhuradhyApayati, he gautama ! napuMsakatvasya prAkRtaprabhavatvAt so'nAcAraH sa gaccha iti / gAthAchandaH // 94 // ghnngjiyhykuhe-vijjuuduggijguuddhhiyyaao| ajA avAriyAo, itthIrajaM na taM gacchaM // 15 // ___ vyAkhyA-'ghaNaga' yatra gacche AryA 'avAriAu' ti anivAritAH-akRtyaM kurvantyaH tatparivartakenAniSiddhAH niraGkuzA | ityarthaH vartante, kayambhUtA AryAH 'ghaNagajjie' tyAdi atra kuhakazabdena dhAvato'zvasya udarapradezasamIpe sammUJchitavAyu
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSa utpadyate sa prAcyate / yata uktaM 'pariziSTaparvaNi' zrIhemacandramUripAdaH--"dadhyau ca svarNakAro'pi, caritaM yoSitAmaho / azvAnAM kuhakArAvamiva ko vettumIzvaraH // 1 // " tathaikAro vyatyayanirdezazcArSatvAt tato'yamarthaH, ghanagarjitahayakuhakavadvidyubacca krameNa gUDha--mAyAkaraNDatvenA'kalanIyAzayaM durgrAhya ca-asthiratvena grahItumazakyAzayaM hRdayaM yAsAM tAstathA sambhavati cAryANAmapi kAsAzcit strIjAtitvena evaMvidhatvaM, yata ucyate strImadhikRtya loke'pi " azvaplutaM | mAdhavagarjitaM ca, strINAM caritraM bhavitavyatA ca / avarSaNaM cApyativarSaNaJca, devA na jAnanti kuto mnussyaaH||1||" tathA jalamajjhe macchapayaM, AgAse pakkhiyANa payapati / mahilANa hiyayamaggo, titrivi loe na dIsati // 2 // " tathA-"yadi sthirA bhavedvidyut, tiSThanti yadi vAyavaH / daivAt tathApi nArINAM, na sthemnA sthIyate mnH||3||" tat strIrAjyamucyate na sa gaccha:, AryANAM hi strIjAtitvena sarvakAlaM tathAvidhaparivartakapAratantryeNaivAvasthAnaM samucitaM na tu svAtantryeNa kadAcidapi yato loke'pyucyate-" pitA rakSati kaumAre, bhartI rakSati yauvane / putrastu sthavire bhAve, na strI svAtanyamarhati ||1||"triyH duSTasvabhAve revatyudAharaNaM yathA-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nagare guNasilae ceie seNie rAyA, tatya NaM rAyagihe mahAsatae nAma gAhAvatI pariksai, ar3e jahA ANaMde, NavaraM aTTha hiraNNakoDIo sakasAo nihANapauttAo, aTTha vuDDipauttAo, aTTha hiraNasakaMsAo pavityarapauttAo, aTTha vayA dasa gosAhassieNaM vaeNaM, tassa NaM mahAsayagassa revaIpAmukkhAo terasabhAriAo hotthA, ahINajAvasarUvAo / tassa NaM mahAsayagassa revaIe bhAriyAe kolahariyAo aTTha hiraNNakoDIo, aTTha vayA dasa gosAhassieNaM vaeNaM hotyA, avasesANaM duvAlasaNhaM bhAriyANaM kolaghariyA, egamegA hira
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 106 // FANART koDI egamege ya vae dasagosAissieNaM varaNaM hotthA / teNaM kAleNaM 2 sAmI samosaDhe parisA nimgayA, jahA ANaMde tahA niggaccha, taheba sAvayadhammaM paDivajjai, NavaraM aTTha hiraNNakoDoo sakaMsAo uccAre, aTTha vayA revaIpAmokkhAhiM terasahiM bhAriyAhiM avasesaM mehuNavihiM paJcakakhAi, sesaM sarvvaM taheva, imaM ca NaM eyArUvaM abhiggadaM abhigihNati, kallA kalli caNaM kappati me de doNiyAe kaMsapAIe hiraNNabhariyAe saMvavaharittae / tae NaM se mahAsayae samaNovAsae jAe, abhigayajIvAjIve jAva viharati / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre bahiyA jaNavayavihAraM viharai / tae NaM tIse revatIe gAhAvaNI aNNayA kayAi puvarattAvarattakAlasamayaMsi kuTuMbajAvaimeyArUye ajjhatthie 4, evaM khalu ahaM imAsiM duvAlasa sabattINaM vAghAeNaM no saMcArami mahAsayaeNa samaNovAsaraNaM saddhi urAlAI maNussayAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharittae seyaM khalu mamaM eyAo duvAlasavi savattIo aggippaogeNa vA satyappaogeNa vA visappaogeNa vA jIviyAo babarovitta, vAsi egamegaM hiraNNakoDiM egavegaM vayaM sayameva uvasaMpajjittA NaM mahAsayaeNaM saddhiM urAlAI jAva viharIttae, evaM pei 2 tAsaM duvAla savattINaM aMtarANi ya chiddANi ya vivarANi ya ( graMthAgraM0 4000 ) paDijAgaramANi 2 viharai / taNaM sA revaI gAhAvaiNI aNNayA kayAi tAsiM duvalasahaM savattIrNa aMtaraM jANittA chassavattIo satyappaogeNaM uddaas, chattIo visappaogeNaM uddavei 2 tA vAsiM dubAlasanhaM savattINaM kolaghariyaM egamegaM hiraNNakoDiM egamegaM vayaM sayameva vijjati 2 cA mahAsayaraNa saddhi urAlAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharai / tae NaM sA revatI gAhAvaraNI maMsaloluyA samucchiyA jAva ajhovavaNNA bahuvihehiM maMsehi ya 1 sollehi ya 2 taliehi ya 3 bhajjiehi ya 4 suraM ca 1 mahuM ca 2 C ci: || // 106 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAiyaM uvAsagapaDima aNupAlittA bhavati, se NaM asiNANae viyaDabhoI mauliyaDe diyA vA rAyo vA babhayArI sacittAhAre S se pariNAe na bhavati, se NaM eyArUveNaM bihAreNaM viharamANe jahaNNeNaM egAI vA duyAhaM vA tiyAI vA ukoseNaM chammAse viharejjA chaTThA uvAsagapaDimA 6 / ahAvarA sattamA uvAsagapaDimA sabbadhamma jAva rAo vA babhayArI sacittAhAre se pariNAe bhavati, AraMbhe apariNAe bhavati, se NaM eyAraveNaM vihAreNaM viharamANe jahaNNeNaM egAI vA duyAI vA tiyAhaM vA ukkoseNaM sattamAse viharejjA sattamA uvAsagapaDimA 7 / ahAvarA aTThamA uvAsagapaDimA savvadhammaruIyA vi bhavati, jAva rAo vA baMbhayArI sacittAhAre pariNAe bhavati, AraMbhe se pariNAe bhavati, pessA se aparigNAtA bhavati se gaM eyArUveNaM vihAreNaM viharamANe jahaNNeNaM egA du ti ukkoseNaM aTTha mAse viharejA aTThamA uvAsagapaDimA 8 / ahAvarA NavamA uvAsagapaDimA savvadhammaruIyA vi bhavati, jAva AraMbhe se pariNAe bhavati, pessA se pariNNAtA bhavai, uddibhatte se AriNAe bhavati, se NaM eyArUveNaM vihAreNaM viharamANe jahaNNeNaM egAI vA du ti ukkoseNaM nava mAse viharejA NavamA uvAsagapaDimA 9 / ahAvarA dasamA uvAsagapaDimA savvadhamma jAva pessA se pariNNAtA bhavati, uddimatte se pariNAe bhavati, se gaM khuramuMDae vA sihalidhArae vA, tassa NaM AbhaTThasamAbhaTThassa kappaMti duve bhAsAo bhAsittae taM jahA-jANaM vA jANaM ajANaM vA No jANaM, se NaM eyArUveNaM vihAreNaM viharamANe jahaNNeNaM egAI vA du ti ukkoseNaM dasamAse viharejjA dasamA uvAsagapaDimA 10 / ahAvarA ekArasamA uvAsagapaDimA savvadhamma jAva uddiTThabhatte se pariNAe bhavati seNaM khuramuMDae vA loia. sirae vA gahiyAyArabhaMDaganevatthe je ime samaNANaM nigaMyANaM dhamme taM samma kAraNaM phAsemANe pAlemANe puro jugamAyAe
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttiA gacchA cAra // 107|| samaNovAsieNaM aNADhAijjamANI apariyANijamANI jAmeva disi pAunbhUyA tAmeva disi paDigayA / tara gaM se mahAsayae samaNovAsae paDhamauvAsagapaDimaM uvataMpajjittA NaM viharai, paDhamaM ahAmuttaM jAva ekArasa vi / atra dazAzrunaskandhAt zrAvakamatimA likhyante yathA-" savadhammaruIyAvi bhavati, tassa NaM bahaI sIlavayagu gaveramaNapaJcakhANaposahoravAsAI nA samma paTTaviyAI bhavati paDhamA uvAsagapaDimA 1 / ahAvarA doccA uvAsagapaDimA savadhammaIAvi bhavati, tassa gaM bahU hi sIlavayaguNaveramaNaposahovavAsAI sammaM paTTaviyAI bhavaMti, se Na sAmAiyaM desAvakAsiyaM no sammaM aNupAlitA bhavati docA uvAsagapaDimA 2 / ahAvarA taccA uvAsagapaDimA sabadhammaruIyAvi bhavati, tassaNaM bahUhiM sIlavayagugaveramaNaposahovavAsAI sammaM paTTaviyAI bhavaMti, se NaM sAmAiyaM desAvakAsiya samma aNupAlittA bhavati,se NaM cAuddasiahamiuddidvapuNimAsiNIsu paDipuNNaM posaI no samma aNupAlittA bhavati taccA uvAsagapaDimA 3 / ahAvarA cautthA uvAsagapaDimA savadhammaruIyAvi bhavati, tassa NaM bahUI sIlavbayaguNa jAva sammaM paTTaviyAI bhavaMti, se NaM sAmAiyaM desAvakAsiyaM sammaM aNupAlettA bhavati, se NaM cAuddasaTTha jAva samma aNupAlettA bhavati, se NaM egarAiyaM uvAsagapaDima No samma aNupAletA bhavati cautthA uvAsagapaDimA 4 / ahAvarA paMcamA uvAsagapaDimA savvadhammaruIyA vi bhavati, tassa NaM bahUI sIla jAva sammaM paTTaviyAI bhavaMti, se NaM sAmAiyaM taheva se Na cAuddasi taheva se NaM egarAiyaM uvAsagapaDima samma aNupAlittA bhavati, se NaM asiNANae viyaDabhoI mauliyaDe diyA baMbhacArI ratiM parimANakaDe, se NaM eyArUveNaM vihAreNaM viharamANe jahaNNeNaM emAI vA duyAI vA viyAI vA ukkoseNaM paMcamAse viharejA, paMcamA uvAsagADimA 5 / ahAvarA chaTThA uvAsagapaDimA savvadhamma jAva se gaM ega
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ + meragaM ca 3 majjaM ca 4 sIdhuM ca 5 pasaNNaM ca 6 AsAemANI 4 viharaH / tae NaM rAyagihe Nayare aNNayA kayAi amAghAra ghuTTheyA vihotthA / taNaM sA revai gAhAbaigI maMsaloluyA samucchiyA 4 kolavarie purise maddAvei 2 tA evaM kyAsItumeNaM devANupiyA ! mama kolavariehiMto varahito kalAkaliM duve duve gogapoyara uddaveha 2 ttA mamaM utranecha / tara | koriyA purA revaIe gAhAbaragIe taiti eyama viNaNaM vayaNaM paDimuti 2 tA revaIe gAhAvaiNIe kolaghariti to kalAkalli duve 2 gogoyae varheti 2 tA revaIe gAhAvaiNoe uvarNeti / tapa NaM sA revaI gAhAvaNI tehiM gomaMsehiM sollehi ya 4 suraM ca 6 AsAvAgo 4 vihr| tara NaM tassa mahAlayagalsa bahUhiM sIla jAva bhAvemANassa coddasa saMbaccharA vanA taheva jeTThaputtaM Thavei jAva posahasAlAra dhampapagartti uvasaMpatitANaM viharaha / tae NaM sA revaI gAhANI mattA luliyA viikesI uttarijJayaM vikar3amANI 2 jegeva posahasAlA jeNeva mahAsayara samagovAsae teNeva uvAgacchai 2 cA mohumpAyajaNaNAI siMgAriyAI itthabhAvAIM basemAgo 2 mahAsayayaM samagotrAsayaM evaM vayAsI - haM bho mahAsayayA ! samaNovAsayA ! dhammakAmayA puNNakAmayA sagagakAmayA mokkhakAmayA dhammakhiyA 4 dhammapivAsiyA 4 kiNaM tujhaM devANupiyA ! dhammeNa vA saggega vA mokkhega vA jaggaM tumaM mae saddhiM urAlAI jAva bhuMjamAge no viharasi / tae NaM se mahAsayae samagotrAsara revaIe gAhAva gIe emaI no AhAi no pariyANA, agADhAijanA apariyANijjamANe tusiNIe dhammajjhANovagae viharai / tara NaM sA revai gAhAvANI mahAsayayaM dobaMpi tacepi evaM vayAsIhaM bho ! taM caiva bhai so vi taheva jAva agADhAimAge arariyANijANe viharai / tara NaM sA revaI gAhANI mahAsapa N
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ caar||10|| pehemANe dahaNaM tase pANe upAya rIejjA sAhadupAyaM roejA tiricche va pAya kaTTa rIejjA sati parako saMjayAmeva para| kamajjA No ujjuyaM gacchejjA, kevalaM se NAyae pejabaMdhaNe avocchinne bhavai, evaM se kappai nAyavIthiM ettae, tattha se puvAgamaNeNaM putbAutta cAulodaNe pacchAutte bhiliMgamUve kappati se cAulodaNe paDigAhicara No se kappati bhiliMgasUce paDigAhittae, tattha NaM se puvAgamaNeNaM puvAutte miliMgamUve pacchAutte cAulodaNe kappar3a se bhiliMgasUve paDigAhittara no se kappai cAulodaNe paDigAhittae, tatva se puvAgamaNeNaM do vi puvAuttAI kappaMti se do vi paDigAhittae, natya se puvAgamaNeNaM do vi pacchAuttAI No se kappaMti do vi paDigAhittae, je se tattha puvAgamaNeNaM puvAutte se kappai paDigAhittara, tatya NaM je se puvAgamaNeNaM pacchAutte se No kappai pddigaahitte| tassa NaM gAhAvaikulaMsi piMDavAyapaDiyAe aNupavihassa kappai evaM vadittae samaNovAsagassa paDimApaDivannassa bhikkhaM dalayaha / taM eyArUveNaM vihAreNaM viharamANaM kei pAtettA vadejA ke iyAuso tuma ti vattave siyA samaNovAsae paDimA paDivannae ahamatthIti battavaM siyA, se NaM eyArUveNaM vihAreNaM viharamANe jaha egA duti ukkoseNaM ekkArasa mAse viharejjA ekArasamA uvAsagapaDimA 11 / eyAo khalu therehiM bhagavatehiM ekArasa uvAsagapaDimAo paNNattAu ti bemi // tae NaM se mahAsayae samaNovAsae teNaM urAleNaM jAva kise dhamaNinae jAe / tara mahAsayagassa samaNovAsagassa aNNayA kayAi putvarattAvarattakAle dhammajAgariyaM jAgaramANassa ayaM ajjhatyie 4 / evaM khalu / ahaM imeNaM urAleNaM jahA ANaMdoM taheva apacchimamAraNaMtiasalehaNAjhUsiyasarIre bhattapANapaDiyAikikhae kAlaM aNavakakhamANe | viharai / tae NaM tassa mahAsayagassa samaNovAsagassa subheNaM ajjhavasANeNaM jAva khaovasameNaM ohiNANe samuppaNNe, purasthi
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ meNaM lavaNasamudda joyaNaM sAhassiyaM khittaM jANai pAsai, evaM dakkhiNeNa paJcatthimeNaM uttareNa jAva cullahimavaMtaM vAsaharapavayaM jANai pAsai, uDe jAva sohammaM kappaM jANai pAsai, ahe imIse rayaNappabhAe puDhavIe loluaccuyaM narayaM caurAsI vAsasahassaThiiyaM jANai pAsai / tae NaM sA revaI gAhAvaiNI aNNayA kayAi mattA jAva uttarijjayaM vikaTTemANo 2 jeNeva mahAsayae samaNovAsae jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai 2ttA mahAsayayaM taheva bhaNai, jAva doSi tacApa eva vayAsA-hamA! taheva / tae NaM se mahAsayae samaNovAsae revaIe gAhAvANIe doccaMpi taccaMpi evaM vutte samANe Asurutta 4 ohi paujai2cA ohiNA Abhoei 2 tA revaI gAhAvaiNi evaM vayAsI- bho revaI! apatthiyapatthie 4 evaM khalu turma aMtoM sattaracassa alasaeNaM vAhiNA abhibhUyA samANI aTTaduhavasaTTA asamAhipattA kAlamAse kAlaM kiccA ahe imAsa rayaNapAe puTa vIe loluyaccue narae caurAsIi vAsasahassaTiiemu neraiesu neraiyattAe uvavajihisi / tae Na sAravaI gAha sayaeNaM samaNovAsaeNaM evaM vuttA samANI evaM vayAsI-ruTeNaM mamaM mahAsayae samaNovAsae hINe NaM mama mahAsapae samaNA vAsae avajjhAyANa ahaM mahAsayaeNaM na najjai NaM mama keNa vi kumaraNeNaM (kumAreNaM) mArissatitika? bhAyAta gabaggA saMjAyabhayA saNiya 2 paccosakkai 2ttA jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai 2ttA ohaya jAva jhiyaayi| tae Na sA revaI gAhAvaiNI aMto sattarattassa alasaeNaM vAhiNA abhibhUyA aTTahaTTavasaTTA kAlamAse kAle kiyA imAsa racaNa bhAe puDhavIe loluyaccue narae caurAsIivAsasahassaTiiesu neraiemu neraiyattAe uvavaNNA / teNa kAlaNa taNa samaeNa samaNe bhagavaM mahAvIre samosaraNaM jAva parisA paDigayA, goyama samaNe bhagavaM mahAvIre evaM bayAsI-eva khalu goyamA ! iheva
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA // 109 // rAyagihe nagare mamaM atevAsI mahAsayae samaNovAsae posahasAlAe apacchimamAraNaMtiyasalehaNAe jhUsiyasarIre bhattapANapaDiyAikkhie kAla aNavakakhamANe viharai / tae Na tassa mahAsayagassa revaI gAhAvaiNI mattA jAba vikomANI 2 jeNeva posahasAlA jeNeva mahAsayae teNeva uvAgacchai 2 tA mohummAya jAva evaM vayAsI-taheva jAva docaMpi taccapi evaM vyaasii| tae NaM se mahAsayage samaNovAsae revaIe gAhAvaiNIe docapi tacaMpi evaM vutte samANe Asurutte 4 ohiM pauMjai 2 ttA ohiNA Abhoei 2 ttA revaI gAhAvaiNi evaM vayAsI-jAva uvavajihisi, No khalu kappai goyamA ! samaNovAsagassa apacchima jAva jhUsiyasarIrassa bhattapANapaDiyAikkhiyassa paro saMtehi taccehi tahiehiM sabbhUehiM aNiTehiM akaMtehiM apiehiM amaNuNNehiM amaNAmehiM vAgaraNehiM vAgarittae, taM gaccha NaM devANuppiyA tupaM mahApayayaM samaNovAsayaM evaM vayAhi no khalu devANuppiyA ! kappai samaNovAsagassa apacchima jAva bhattapANapaDiyAikkhiyassa paro saMtehiM jAva vAgarittAe tume | ya Na devANuppiyA ! revaI gAhAvaiNi saMtehi 4 aNiTehiM 5 vAgaraNehiM vAgariyA teNaM tuma eyassa ThANassa Aloehi jAva jahArihaM ca pAyacchittaM paDivajAhi / tae NaM se bhagavaM goyame samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahatti eyamae viNaeNaM paDisuNei 2 tA tao paDinikkhamai 2 tA rAyagiha nagaraM majjhaM majheNaM aNuppavisai 2 ttA jeNeva mahAsayagassa sapaNovAsagassa gihe jeNeva posahasAlAe mahAsayage samaNovAsae teNeva uvAgacchai / tae NaM se mahAsayae samaNe bhagavaM goyama ejjamANaM pAsai 2ttA haTTatuTTa jAva hiyae bhagavaM goyamaM vaMdai namasai / tae NaM se bhagava goyame mahAsayayaM samaNovAsayaM evaM vayAso-evaM khalu devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre evamAikkhai bhAsai paNNavei parUvei no khalu kappai devANuppiyA! samagovAsagassa apa // 10 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ cchima jAva vAgarittae, tume ya NaM devANuppiyA! revaI gAhAvANiM saMtehiM jAva vAgariyA taNNaM tupaM devANuppiyA eyassa ThANassa Aloehi jAva paDivajjAhi! tae NaM se mahAsayae samaNovAsae bhagavato goyamassa tahatti eyapahuM viNaeNaM paDisuNei 2 ttA tassa ThANassa Aloei jAva ahArihaM ca pAyacchittaM pddivjji| tae NaM se bhagavaM goyame mahAsayagassa samaNovAsagassa aMtiyAo paDinikkhamai 2 tA rAyagihaM nagaraM majjamajheNaM niggacchai 2 tA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvA0 2ttA samaNa bhagavaM mahAvIra vaMdai namasai 2 tA saMjameNa tavasA appANaM bhAvemANe viharai / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre aNNayA kayAi rAyagihAo nagarIo paDinikkhamai 2 tA bahiyA jaNavayavihAraM viharai / tae NaM se mahAsayae samaNovAsae bahUhi sIlajAva bhAvettA bosaM vAsAI samaNovAsagapariyAya pAuNittA ekkArasa samaNovAsagapaDimAo samma kAraNa phAsittA mAsiyAe salehaNAe appANaM jhUsittA sahi bhattAI aNasaNAe cheettA AloiyapaDikaMte samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe aruNavaDiMsae vimANe devattAe uvavaNNe cattAri paliocamAI ThiI mahAvidehe vAse sijjhihititti / ityupAzakadavAne / iti gaathaachndH||95 // jattha samuddesakAle, sAhaNaM maMDalIi ajAo / goana! ThavaMti pAe, itthIraja taM gacchaM // 96 // vyAkhyA-'jattha sa0 yatra gaNe samuddezakAle-bhojanasamaye sAdhUnAM maNDalyA AryAH-saMyatyaH pAdA sthApayanti maNDalyAM samAgacchantItyarthaH, he indrabhUte ! tat strIrAjyaM jAnIhi, na taM gaccham / atra samuddezazabdena bhojanamucyate, yaduktaM oghaniyukti 198 / 199 / gAyayovRttI, tathAhi-'jai puNa viAlapattA pae va pattA ubassayaMNa lme|| munnaghara
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA caar||110|| deule vA, ujjANe vA aparibhoge // 198 yadi punarvikAla eva prAptAstatazca teSAM vikAlavelAyAM vasatau pravizatAM pramAdakRto doSo na bhavati, 'pae va patta 'tti prage vA - pratyUpasyeva prAptAH kintu upAzrayaM na labhante tataH ka samuddizantu zUnyagRhe devakule vA udyAne vA aparibhoge-lokaparibhogarahite samuddizantIti kriyAM vakSyati | AvAyacilimiNIe raNe vA bhie samuddisaNaM / sabhae pacchannAsaha, kamaDhagakuruyAya saMtariyA // 199 // atha zUnyagRhAdau sAgarikANAmApAto bhavati, tata ApAte sati ciliminI - yavanIkA dIyate ' raNNe vatti atha zUnyagRhAdi sAgArikAkrAntaM tato'raNe nirbhaye samuddizanaM kriyate sabhaye'raNye pracchannasya vA asati-abhAve tato vasimasamIpa eva kamaDhakeSu zuklena lepena sabAhyAbhyantareSu lipteSu bhujyate ' kuruyA yatti kurukucA - pAdaprakSAlanAdikA kriyate sAntarAH - sAvakAzA bRhadantarAlA upavizanti idAnoM bhuktvA bahiH punarvikAle vasatimanviSantItyAdi / gAthAchandaH // 96 // atha gAthAtrayeNa kaSAyAnAzritya gaNasvarUpamevAhajattha muNINa kasAyA, jagaDijaMtA vi parakasAehiM / necchati samuTTheuM, suniviTTo paMgulo ceva // 97 // vyakhyA- ' jattha mu0 ' yatra gacche munInAM kaSAyAH parakaSAyaiH 'jagaDijjaMtAvitti pIDAdikaraNenodIryamANA api samutthAtuM necchanti skandakAcArya ziSyA 2 rjunamAlAkAra 2 damadantAdInAmiva 3 svavIryaM darzayituM notsahante atra kaSAyANAM svAtantryavivakSayA kartRtvaM yathA utpadyate ghaTa ityatra kumbhakAreNotpAdyamAnasyApi ghaTasya svAtantryavivakSayaiva kartRtvamiti / atra dRSTAntamAha- 'ceva 'tti yathA suniviSTaH - sukhopaviSTaH paGgulaH - pAdavikalaH samutthAtuM necchati - notsahate vRti: // 110 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ he gautama ! sa gacchaH syAditi zeSa iti / atra skandakAcArya ziSya ? arjunamAlAkAra 2 damadanta 3 sambandhA lezato likhyante, tatrApi skandakAcAryaziSyasambandho yathA-caMpANagarI tattha khaMdago rAyA, tassa bhagiNI puraMdarajasA, sA uttarApathe kuMbhakArakaDe Nagare DaMDagissa raNNo diNNA, tassa purohio marugo pAlago so a akiriyadiTThI, | apNayA so dUo Agao caMpa, khaMdagassa purao jiNasAhuavaNaM kareti, khaMdageNa vAde jio, kuvio, gao saNagaraM, khaMdagassa vaha ciMtaMto acchati, khaMdago vi puttaM rajje ThavittA muNimuvvayasAmiaMtie paMcasayaparivAro pavatio, adhIyasuyassa gaccho aNunAo, annayA bhagiNiM dacchAmitti jiNaM pucchati, sovasaggaM se kahiya, puNo pucchati ArAhagA na vatti, kahiyaM jiNeNa tuma mottuM ArAhagA sesA, gao NivArijjato, suo pAlageNa AgacchamANo, pAlageNaM aggujANe paMca sayA AuhANa ThaviyA, sAhavo AgayA tattha ThiyA, puraMdarajasAdevI diTThA, khaMdago kaMbalarayaNeNa paDilAbhio, tattha nisijjAo kayAo, pAlgeNa rAyA buggAhio, esa parIsahaparAjio Agao tuma mAreu ahiTTehitti, kahaM Najjati ? AyudhA desiyA, kuvio rAyA pAlo bhaNio mArehitti, teNa ikkhujataM kayaM, khaMdageNa bhaNiyaM mamaM putvaM mArehi, jaMtasamIve khaMbhe baMdhiuM Thavio sAdhR pIliuM rUhiracirikAhiM khaMdago bhario, khuDago AyariaM bilavaMto so vi ArAhago, tattha khaMdageNa NiyANaM kaya, aggikumAresu uvavaNNo, puraMdarajasAe devIe ciMtA uvaNNA vaTuMti sAdhuNo pANagapaDhamAliyANimittaM NAgacchaMti kiM hojja, etyaMtare khaMdageNa sakulikArUva kAuM rayaharaNaM ruhirAlittaM puraMdarajasAe purao pADiyaM diI sahasA avaMdaM kareMti uThThiyA bhaNio rAyA pAva ! viNaTThosi 2, sA teNa khaMdageNa sapa WARNIRMIREENAKSHETHER
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 119 // KALATKAR rivArA muNisuiyassa samItraM NIyA dikkhiyA, khaMdageNa saMvaTTagavAyaM vidvittA rAyANaM sabalavAhaNaM puraM ca sakohAviTTho bArasajoyaNaM khettaM NiDDahati, ajjavi DaMDagAraNNaMti bhaNNati, iti nizItha cUrNiSoDazoddeza ke, RSimaMDalastotre tvevam- "eguNe paMcasae, khaMdagasIsANa kuMbhakArakaDe / pAlayakayauvasagge, patte paNamAmi apavagge // 1 // " athA'rjunamAlAkAra sambandho yathAkAle 2 rAyagi guNasilae ceie seNie rAyA cellaNA devI, tattha NaM rAyagihe ajjuNae nAmaM mAlAgAre pagvisati, aDDe jAva aparibhUe, tassa NaM ajjuNayassa mAlAgArassa vaidhumatI nAma bhAriyA hotyA mAlA, tassa NaM ajjuNayassa mAlAgArassa rAyagihassa nagarasta bahiyA ettha NaM mahaM ege puraphArAme hotyA, kiNhe jAva niuraMbabhUe dasaddhavaNNakusume pAsAIe 4 / tassa NaM pupphArAmassa adUrasAmaMte ettha NaM ajjuNayassa mAlAgArassa ajayapajjayapiipajjayAgae agegakulapu risa paraMparAgae mogarapANissa paDimA evaM maI palasahassanipphaNNaM ayomayaM moggaraM gahAya ciTThati / tae NaM se ajjuNamAlAgAre bAlapabhiraM cetra mogarapANijakkhabhatte yAvi hotyA, kallA kalliM pacchayaDiyAI gehati 2 rAyagihAo nagarAo paDinikkhamati 2 jeNeva puSphArAme teNetra uvAgacchaddarapupphucayaM kareti aggAI barAI puSphAI gahAya jeNeva moggarapANisma jaksa jakkhAyayaNe teNeva uvAgaccha 2 moggarapANissa jakrakhassa maharihaM pupphaccaNaM karei 2 jaNNupAyapaDie paNAmaM karei . 2 tao pacchA rAyamasi vittiM kappemANe viharati, tattha Na rAyagihe nagare laliyA nAmaM goTTI parivasara, aTThA jAva aparibhUyA, jaM kayakayA yAvi hotyA, tattha NaM rAyagihe nagare aNNayA kaya pamode chuTTe yAvi hotthA / tae NaM se ajjuNae mAlAgAre kallaM pabhUyatarAehiM puSphehiM kajjamitikaTTu paccUsakAlasamayaMsi baMdhumaIe bhAriyAe saddhi pacchimapiDayAI geNDati 2 praNY TY vRti: // 111 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ sayAo gihAmI paDinikkhamati 2 rAyagiha nagaraM majhamajjheNaM nigacchai 2ttA jeNeva pupphArAme teNeva uvAgacchai 2 baMdhuma| ira bhAriyAe saddhiM pupphuccayaM karei / tae NaM tIse laliyAe goTThIe cha gohillA purisA jeNeva moggarapANissa jakkhassa jakkhAyayaNe teNeva uvAgatA abhiramamANA ciTuMti / tae NaM se ajjuNae mAlAgAre baMdhumaie bhAriyAe saddhiM pupphuccayaM karei 2 pacchiyAI bharei 2 aggAI varAI pupphAI gahAya jeNeva moggarapANissa jakkhassa jakkhAyayaNe teNeva uvAgacchai / tate NaM cha | gohillA purisA ajjuNaya mAlAgAra badhumatIe bhAriyAe saddhi ejamANaM pAsaMti 2 tA aNNamaNaM evaM vayAsI-esa Na devANuppiyA! ajjuNae mAlAgAre baMdhumaIe bhAriyAe saddhiM ihaM havamAgacchati, taM seyaM khalu devANu0 amhaM ajjuNayaM mAlAgAraM avaoDayabaMdhaNaya karittA baMdhumaIe bhAriyAe saddhi viulAI bhogabhogAI bhuMjamANANaM viharittaettikaTTa eyamaDhe aNNamaNNassa paDisuNeti 2 kavADaMtaresu nilukkaMti, niccalA niSphaMdA tusiNIyA ecchaNNA ciTThati / tae NaM se ajjuNae mAlAgAre baMdhumaIe bhAriyAe saddhi jeNeva moggarapANissa jakkhassa jakkhAyayaNe teNeva uvAgacchai 2 tA Aloe paNAmaM karei 2 maharihaM pupphaccaNaM karei jaNNupAyapaDie paNAma karei / tae NaM te cha gohillA purisA davadavasa kanADatarehito niggacchaMti 2 ajjuNayaM mAlAgAraM gehaMti, avaoDagabaMdhaNaM kareMti, baMdhumatIe mAlAgArIe saddhiM viulAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharati / tassa NaM ajjuNayassa mAlAgArassa ayaM ajjhathie 4, evaM khalu ahaM bAlappabhiti ceva moggarapANissa bhagavao kallAkaliMjAva kappemANe viharAmi, taM jaiNaM moggarapANI jakkhe ihaM saSNihie hote tae se NaM kiM marma eyArUvaM AvaI pAvejjamANaM pAsati ? ta natyi NaM moggarapANI jakkhe iha saNNihie subate NaM esa ktttth| tae NaM se moggarapANI jakkhe ajju Gan Chu Lai De Mi Mi Mi Mi
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 112 // yasa mAlAgArassa ayameyArUvaM ajjhatthiyaM jAva viyANitA ajjuNayassa mAlAgArassa sarIrayaM aNupavisati taDataDassa chiMdatI 2 taM palasahassanipphaNaM ayomayaM moggaraM gehati 2 te itthisattame cha purise ghAei / tae NaM se ajjuNae mAlAgAre moggarapANiNA jakkheNaM aNNAiTThe samANe rAyagihassa nagarassa pariperaMteNaM kallA kalli itthisattame cha purise ghAemANe 2 viharati / tae NaM rAyagihe nagare siMghADaga jAva mahApahapahesu bahujaNo aNNamaNNassa evamAtikkhati 4 evaM khalu devANu ajjuNae mAlAgAre momgarapANiNA aNNAiTThe samANe rAyagihe nagare bahiyA itthisattame chapurise ghAemANe 2 viharati, tae NaM seNIe rAyA imIse kahAe laddhaTThe samANe koTuMbiya purise sahAvei 2 evaM vayAsI evaM khalu devANupiyA ! ajjuNae mAlAgAre jAva ghAemANe viharati taM mA NaM tubbhe kei kaTussa vA taNassa vA pANiyassa vA pupphaphalANaM vA aTTAe sairaM nigacchau mA NaM tassa sarIrassa vAvatI bhavissatittikaTTu docaMpi tacaMpi ghosaNaMghAMsaha 2 khippa mameyaM paccapiha | taNaM te koTuMbiya jAva paJcaSpiNaMti / tattha NaM rAyagihe nagare sudaMsaNe NAmaM seTThI parivasati aDDe / tae NaM se sudaMsaNe samaNovAsa yAvi ho yA abhigayajIvAjIve jAva viharati / teNaM kAleNaM teNaM samaraNaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAva samosaDhe viharati / taNaM rAyagihe gare siMghADagabahujaNo apNamapNarasa evamAzvakhati jAva kimaMga puNa vipularasa aTThassa gahaNayAe ! tassa sudaMsaNasa bahujaNassa aMtie eyamaTThe soccA nisamma ayaM ajjhatthie 4, evaM khalu samaNe jAva viharai, taM gacchAmi NaM vaMdAmi evaM saMpe 2 tA jeNeva ammApitaro teNe uvA0 2 karayala evaM vyAsI evaM khalu ammayAo samaNo jAva viharati, taM gacchAmi NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmi nama'sAmi jAva pajjuvAsAmi / tate NaM sudaMsaNaM ammApiyaro evaM vadAsI - evaM KKKKKK ci // 112 //
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ BBBBTTTDTBE khalu puttA ! ajjuNae mAlAgAre jAva ghAtemANe viharati, taM mA NaM tumaM puttA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittae niggacchAhi mANaM tava sarIrayassa vAvatI bhavissati, tumaNNaM ihagae ceva bhagavaM mahAvIraM vaMdAhi NamaMsAhi / tae NaM se sudaMsaNe seTThI ammApiyaraM evaM vayAsI - kiNNaM ahaM ammayAo samaNaM bhagavaM mahAvIraM ihamAgayaM iha pattaM iha samosaDhaM ihagae cena baMdissAmi ? taM gacchAmi ahaM ammayAo tumehiM abbhaNuSNAe samANe samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittae taM sudaMsaNaM seTThi ammApiyaro jAhe no saMcArati bahUhiM AghavaNAhi 4 jAva paruvettae, tAhe evaM vayAsI - ahAsuhaM0 / tae NaM se sudaMsaNe ammApitihiM abbhaNuNNAe mahA suddhA sAIM jAva sarIre sayAo gihAo paDinikkhamai 2 pAyavihAracAreNa rAyagihaM naga ujhaMmajjheNaM nigacchati 2 moggarapANissa jakkhassa jakkhAyayaNassa adUrasAmaMteNaM jeNeva guNasilae ceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva pahArettha gamaNAe / tae NaM se moggarapANI jakkhe sudaMsaNaM samaNovAsayaM adUrasAmaMteNaM vIIvayamANa pAti 2 Asurutte 5 taM palasahassaniSphaNNa ayomayaM moggaraM ullANemANe 2 jeNeva sudaMsaNe samaNovAsae teNeva pahArettha gamaNAe / taNaM se sudaMsaNe samaNovAsae moggarapANi jakkhaM ejjamANaM pAsati 2 tA abhIe avatthe aNubbigge akkhubhie acalie asaM vatthaMNaM bhUmiM majjati 2 karayala0 evaM vayAsI - Namotthu NaM arahaMtANaM jAva saMpattANaM namotthu NaM samaNassa jAva pAvakAmasa pupi mae samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie thUlae pANAtivAe paccakkhAe jAvajjIvAe dhUlae musAvAe dhUla adinnAdANe sadArasaMtose kae jAvajjIvAe icchAparimANe kae jAvajjIvAe, taM idANiM piNaM tasseva aMtie savvaM pANAtivAyaM paJcakkhAmi jAvajjIvAe, musAvAyaM adinnAdANaM mehuNaM pariggahaM paccakkhAmi jAvajjIvAe, saba koI Thah
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra jAva micchAdasaNasallaM paccakkhAmi jAvajjIvAe, savvaM asaNa pANaM khAimaM sAimaM caubipi AhAraM paJcakkhAmi jAvajjIvAe, jati NaM etto uvasaggAo muccissAmi to me kappai pArettae aha etto uvasaggAo na muccissAmi to me tahA paccakkhAe cevattikaTTa sAgAraM paDimaM paDivajjati / tae NaM se moggarapANijakhe taM palasahassaniSphaNNaM ayomayaM moggaraM ullAlemANe 2 jeNeva sudasaNe samaNovAsae teNeva uvAgacchai no ceva Na saMcAeti sudaMsaNaM samaNovAsayaM teyasA smbhipdditte| tae NaM se moggarapANI jakkhe sudaMsaNaM samaNovAsayaM sannao samaMtAo parigholemANe 2 jAhe no saMcAeti sudaMsaNaM samaNovAsayaM teyasA samabhipaDittae tAhe sudaMsaNassa samaNovAsagassa purao sapakkhaM sapaDidisaM ThiccA sudaMsaNa samaNovAsayaM aNimisAe diTThoe suciraM nirikkhati 2 ajjuNayassa mAlAgArassa sarIraM vipajahati 2 taM palasahassaniSphaNaM ayomayaM moggaraM gahAya jAmeva disi pAunbhUe tAmeva disi pddigge| tae NaM se ajjuNae mAlAgAre moggarapANiNA jakkheNaM vippamukke samANe dhasatti dharaNIyalaMsi savaMgehiM nivaDie, tato se sudaMsaNe samaNovAsae niruvasaggamitikaTTha paDima pArei / tate NaM se ajjuNae mAlAgAre tato muhurtatareNaM Asatthe samANe uTTAe uThei 2 sudaMsaNaM samaNovAsayaM evaM vayAsI-tumbhe the | devANuppiyA ! kahiM saMpatthiyA ? / tae NaM se sudaMsaNe samaNovAsae ajjuNayaM mAlAgAraM evaM kyAsI-evaM khalu devANuppiyA ! ahaM sudaMsaNe nAmaM samaNovAsae abhigayajIvAjIve guNasilae ceie samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdae saMpatthie, tato se ajjuNae mAlAgAre sudaMsaNaM samaNovAsaya evaM vayAsI-icchAmi gaM devANuppiyA! ahamavi tumae saddhiM samarNa bhagavaM mahAvIraM vaMditae jAva pajjuvAsittae, ahAsuhaM devANuppiyA! tano se sudaMsaNe samaNovAsae ajjuNaeNaM mAlAgAreNaM sadi jeNeva guNa // 11 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ silae ceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgajchai 2 ajjuNaeNaM mAlAgAreNaM sadiM samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto | jAva pajjuvAsati / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sudaMsaNassa samaNovAmgassa ajjuNayassa mAlAgArassa tIse ya dhammakahA mudasaNe pddige| tae NaM se ajjuNae samaNassa bhagavato mahAvIrassa dhamma socA haTTatuTTha0 sahahAmiNa bhaMte ! niggaya pAvayaNaM jAva anbhuDhemi, ahAsuI / tae NaM se ajjuNae mAlAgAre uttarapu0 sayameva paMcamudviaM loyaM karei jAva aNagAre jAe jAba viharai / tae NaM se ajjuNae aNagAre je ceva divasa muMDe jAva padaie, taM cetra divasa samaNaM bhagavaM mahAvoraM vadati 2 ima eyArUbaM abhiggahaM uggilani, kappai me jAvajIvAe chaTuMchaDeNaM aNikkhitteNaM tabokammeNaM appANaM bhAvemANassa viharittaettika? ayameyArUvaM abhiggahaM uggilati, kappai me jAvajjIvAe chahU~chaDeNaM aNikvittaNaM tabokammeNaM appANaM bhAvamANassa viharittaettikaddu ayameyArUvaM abhiggaI umgihai 2 tA viharai / tae NaM se ajjuNae aNagAre chaTTakkhamaNapAraNayaMsi paDhamAe porisIe sajjhAyaM karei, jahA gotamasAmI jAva aDati / tae Na ta ajjuNayaM aNagAraM rAyagihe Nagare ucca jAva aDamANaM bahave itthIo ya purisA ya DaharA ya mahallA ya juvANA ya evaM vayAsI-imeNaM me piyA mAriA, imeNaM me mAyA mAriyA, bhAyA bhagiNI bhajjA putto dhuyA suNhA imeNa me aNNatare sayaNasaMbaMdhipariyaNe mAriettikaTTa appegaiyA akkosaMti appe hIlaMti nidaMti khisaMti garihaMti tajjeMti taaneti| tae NaM se ajjuNae aNagAre tehiM bahahiM itthIhi ya purisehi ya Daharehi amahallehi ya juvANaehi ya akkosijamANe jAva tAlejamANe tesiM maNasA vi apaussamANe samma sahati samma khamati titikkhai ahiyAsei samma sahamANe jAva ahiyAsemANe rAyagihe Nagare uccanIyamajjhi RTAINABRANCHHEHREE bahave ityIbho ya purisA yAca aDati / tae Na ta ajjuNa me piyA mAriA, imeNaM me mA
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra vRtti // 114|| Zhong KERZhong Fang Wei Ben Shi Zhong Xiao Cai makulAI aDamANe jai bhattaM labhati to pANaM na labhai, jai pANaM labhai to bhattaM na labhai / tae NaM se ajjuNae adINe avimaNe akaluse aNAule avisAdI aparitaMtajogI aDati 2 rAyagihAo jayarAo paDinikkhamati 2 jeNeva guNasilae ceie jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre jahA gotamasAmI jAva paDidaMseti 2 samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM abhaNuNNAe samANe amucchie bilamiva pannagabhUeNaM appANeNaM tamAhAraM AhArei / tae NaM samaNe bhaNavaM mahAvIre annayA rAyagihAo paDinikrUmai 2 bahiyA jaNavayavihAraM viharati / tae NaM se ajjuNae aNagAre teNaM orAleNaM vipuleNaM payatteNaM paggahieNaM mahANubhAgeNaM tavokammeNaM appANaM bhAvamANe bahupaDipuNNe chammAse sAmaNNapariyAgaM pAuNati, addhamAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhUsei tIsaM bhattAI aNasaNAe chedei 2 jassaTTAe kIrati jAva siddheti / antakRddazAGgasUtre // atha damadantasambandho yathA-asthi vibuhapuraMpiva vibuhajaNasamAiNNaM ubavaNaM va punnAgapaDipunnaM pAyArovari dipaMtarayaNakavisIsaM hatthisIsaM nAma jayaraM-jattha dhuvaM vaNiyANaM,vavahAraparANa dhaNasamiddhANaM / baNiyArayANa lIla, dhaNao vi na pAvae kahavi 1 / tattha samaracauraverivAraperiyadaMtibhaggadaMto damadaMto nAma rAyA, kittI raNahayariucayasaMbhUyA jassa caMdakarasariyA / cujaM karei dujaNajaNamaNadahaNaM huyAsuca 1 / annayA so damadaMtarAyA tikhaMDabharahesaraM duddharaverirAyaparAjayasamuddharakandharAbandhaM sirijarAsandhaM paDivAsudevaM seveuM rAyagiI nagaraM gao, tammi samae hathiNAurAo noharIUNa sapariyaNehiM paMDavehiM tassa deso chalaM lahiya lUsio imaM sarUvaM damadaMteNa rAyagihAo balieNa suNieNa paramaM posamubahateNa nAsiyadineNaM niyasinneNaM saha hathiNAraM sama| tao jaMbuddIvaMpiva lavaNasAyareNaM veDhiyaM tao so yamuheNa paMDave bhaNAvei, amha deso tumhehiM vIrajaNagarahaNijjeNa chaleNa // 14 //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ | savasAvajjakajjamaNo , tammi samae rAyavADiyAe uvahao na baleNa jao-"chalamuciyaM kIvANaM, kIvANava dhaNiyavirahie ThANe / balavaMtANa narANaM, na esamaggo muvaMsANa // 1 // " tA jai tumhANa paryaDa bhuyaDabalamatthi to purAo nigaMtUNa mama parakkamapaIvasihAe salabhalIlamubahaha, tao evaMviha dyavayaNatajjiyA avi paMDavA bhayabhIyA siyAlA iva bilAo na nIhariyA sanayarAo jujjhiuM, tao bahudiNaroheNa nibinno damadaMto hatyisIsapuraM gao evaM citiUNa-khattiyakulumbhavANaM, sammuhapatANaM siMhapoyatva / jujhaM kAuM uciya, annaha ajaso phurai loe||1|| io ya nAeNaM rajjaM pAlayaMto damadaMto kaivayadiNehiM vaikatehiM sirineminAisIsasiridhammaghosasUrivayaNamahaddahasaMbhUyasaMvegarasaraMgatataraGgataraGgiNIe dhammadesaNAe hAUNa vigayapAvasaMtAvo rajamakajaM, bhaMDAre kArAgAre, peyasIo rakkhasIo, visae viseva, cauraMgasAiNaM duggaisAhaNaM ca mannato saMvegaM gao saMsArasukhamujhiya vajjiya savasAvajjakajjamaNavaja pavajaM paDivajjai, tao rAyarisI kameNa gIyatyo houM viharato paMDavapAlie hathiNAure goura yAre meruba nippakaMpo paDimaM Thio, tammi samae rAyavADiyAe nimgacchatehiM paMcahiM paMDavehi paloiya vAhaNehi uttariya namaMsio bhAvasAraM muNIsaro aho dukkarakArao esa rAyarisI iya abhinaMdiya purao patthiemu tesa, tatya Agao sapariyaNo payaIe dujjaNo dujohaNo, te muNidaM pikkhiya aNeNamhANaM pravArisAgayaM kittisahassamavahariyaM putvavairamaNusaraMto mAuliMgeNa tADei, tabbhAvaM muNateNa tapariyaNeNa ya pAhANakhaMDehiM AhaNiUNa liDarAsI kao, tao rAyavADIe balieNa juhidvirarannA tatya taM muNimapicchaMteNa tahANe lihurAsi paloyaMteNa niyapariyaNo puTTho kahi vihario sa mahappA dhammakappahukappo ? teNAvi dujohaNavuttato tappurao vutto taM muNiya aIva adhiI kuNato pAyakehiM lihurAsiM dUre kArAviya aMgasaM o patthiesa tesa, tatva IS| riyaNo payaie mateNa tapariyaNeNa ya pa niyapariyaNo puTTho kAsiM re kArAviya agasa
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA // 11 // | vAhagehito aMga sajjaM nimmAviyaM sayaM taM muNivaraM khAmiya patto pAsAyaM juhidviranaravaro, damadaMtovi saMvegAvegeNa evaM bhAvei, " esa me sAsao appA, nANadasaNasaMjuo / sesA me bAhirA bhAvA, save saMjogalakkhagA // 1 // " tao so koravesu abakArakArisu paMDavesu ya uvayAraparesu samacittavittiM dharei / aha juhidvirarAo sevAvasarAgayaM dujohaNaM evaM nibhaMccheiare kulakuThAra ! aMgIkayamAyaMgAyAra ! ihabhavaparabhavadurgachaNijjaM muNivarAvamANaNaM kiM tae kayaM ? taiyA kiM tumaM katyavi gao Asi ? kiM vA tassa parakama gIyamANaM na tae suyaM jaiyA teNa veDhiya hutthA hatthiNAuraM ? aNeNa ya rAyarisiNA puTviM paMcAvi vayaM jiyA, saMpai puNa paMcavi iMdiyA, dhario ya duddharo mahadyayabhAro, ao ko taM NijiNiuM sakkai / tao sovi rAyarisI taM dussahaM parIsaI sahato saMvegAveseNa jhANaMtariyaM paDivajjiya guNaseNimAruhiya saMpattakevalanANo sivapuraM gao / vuttaMtameyaM damadaMsasAhuNo, citte nisittA samamittasattuNoM / saMvegaraMgaMgaNanaTTasIlayA, haveha siddhi pariNeha lIlayA // 1 // iti gaathaachndH||97|| dhammaMtarAyabhIe, bhIe saMsAragabbhavasahINaM / na udIraMti kasAe, muNI muNINaM tayaM gacchaM // 98 // ___vyAkhyA-dhammaMta0 yatra gacche dharmAsyAntarAyaH-kaSAyodIraNAjanyo vighnaH, tasmAd bhItAH tathA saMsAragarbhavasatibhya:saMsAramadhyavasatibhyo bhItAH atra 'kvacid dvitIyAdeH' (8-3-134) iti prAkRtasUtrega paJcamyartha SaSThI, evaMvidhA munayo munInAM kaSAyAn krodha 1 mAna 2 mAyA 3 lobharUpAn 4 nodIrayanti, upalakSaNatvAt nopekSate ca, yadvA munayo munInAmupari svakaSAyAnnodIrayanti kaSAyodIraNAyA iha paralokayormahApApaphalapradatvAt , he gautama ! sa gaccha iti / atra krodhaphale parIsaha sadiyA, jiyA teNaNaM kiMtara 1115 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSapakodAharaNam , tacca caNDakauzikapUrvabhavasambandhAbhidhAnena pUrvamuktameva, mAnaphale acaMkAribhaTTodAharaNaM yathA-khitipatiThiyaM nayaraM jiyasattu rAyA dhAriNIdevI subuddhisacivo, tattha ya nagare dhaNNo nAmA seTThI, tassa bhaddA NAma bhAriyA, tassa ya | dhUyA bhaTTA, sA ya mAupiyabhAuyANa ya ovAtiyasayaladdhA, mAyapitAdIyasavaparija go bhaNati-esA jaM kareti taM kareu Na ya keNavi kiMvi caMkAreyavaMti, tAhe logeNa se kayaM NAmaM acaMkAriyabhaTTA, sA ya atIva rUpavatI bahusu vaNiyakulesa barijati, dhaNo ya seTThI bhaNai-jo eyaM Na cakArehiti tassesA dijahititti, evaM varage paDisehati / agNayA saciveNa bariyA, dhaNeNa bhaNiyaM jai Na kiMcivi avarAhe caMkArehisi to te payacchAmo, teNa ya paDisuyaM tassa digNA bhAriyA jAyA, so taM na caMkAreti so ya amacco rAtIe jAme gae rAyakajANi samANe Agacchati, sA taM diNe diNe khisati, savelAe nAgacchasitti, tato savelAe ettumADhatto, aNNayA raNo ciMtA jAyA kimesa maMtI savelAe gacchati ? raNo aNNehiM kahiyaM esa bhAriyAe ANAbhaMga Na karetitti, aNNayA raNNA bhaNiyaM-imaM erisaM tArisaM ca karja savelAe tume Na gaMtavaM, so usmu abhUtovi rAyANuvattIe Thio, sA ya ruTTA bAraM baMdhe ThiA, amacco Agao usmare dAramugghADehitti bahuM bhaNiyAvi | jAhe Na ugghADeti tAhe teNa ciraM atthiUNa bhaNiyA-tuma Na ceva sAmiNI hojAsitti, aho me Alo aMgIkao, tAe sA ahamAlo tti bhaNiyA dAramugghADiuM piugharaM gayA,savAlaMkAravibhUsiyA aMtarA corehiM gahiyA,tIse savAlaMkAre ghettuM seNAvatissa uvaNIyA,teNa sA bhaNiyA mama mahilA hohitti, sotaM balANa bhujati sAvitaMNecchati,nAhe tegavisA jalUgavejjassa itye | vikkIyA, teNa vi sA bhaNiyA mama bhajjA bhavAhitti,taMpi aNicchaMtI teNAvirUsieNa bhaNiyA pANIyAto jalUgA geNhahitti,sA tArisaM ca karja salAmavADehitti bahU bhAtA
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 116 // HARIHARAHINERY appANaM NavaNIeNa makkhiuM jalamavagAhati, evaM jalUgAo giNhati, sA taM aNaNuruvaM kammaM kareti Na ya sIlabhaMga icchati, sA teNa ruhirasAveNa viruvalAvaNNA jAyA, ito ya tassa bhAyA yakicceNa tatyAgao, teNa sA aNusarisatti kAuM pucchiyA tIe kahiya, teNa daveNa moyAviA ANiyA ya, vamaNavireyaNehiM puNa NavasarIrA jAyA, amacceNa pacchA NiyagharamANiyA sabasAmiNI ThaviyA, tAhe kohapurassarassa mANassa dosaM daTuM abhiggaho gahio, Na mae koho mANo vA kAyadyo, tassa ghare sayasahassapAgaM tellamatthi, taM ca sAhuNo vaNasarohaNatthaM osahaM maggiya tIe dAsaceDI ANattA ANehitti, | tIe ANatIe saha telleNa egaM bhAyaNaM bhinnaM evaM tipNi bhAyaNANi bhiNNANi Na ya sA ruTThA, tisu sayasahassesu viNaTesu cautthavArAe appaNA uTheUNa diNNaM, jai tIe kohapurassaro merusariso mANo nijio to sAhuNA sudutaraM Nitatvotti 2|maayaaphle pANDurAryoM udAharaNam / yathA-egA pAsatthA sarIrovagaraNabausA nicaM mukkilavAsaM parihitA ciTThaitti, logeNa se NAma kayaM paMDurajjatti, sA ya vidyAmaMtavasIkaraNuccADaNakouemu ya kusalA jaNesu pauMjati, jaNo ase paNayasiro kayaMjalio ciTThati, aha vayAtikaMtA veraggamuvagayA guruM vinavei AloyaNaM payacchAmitti, Aloie puNo viNNaveti Na dIhaM kAlaM ahaM pavaja kAuM samatthA, tAhe guruhiM appaM kAlaM parikamAvettA vijjAmatAdiyaM savaM chaDDAvettA aNasaNagaM paJca| kkhAviyaM AyariehiM samaNA samaNIo a ubhayavaggovi vArio Na logassa kaheyavaM, sA bhatte paccakkhAeNa jahA putvaM bahujaNaparivuDA atthi taiyA tahA acchati appasAhusAhuNiparivArA ciTThai, tAhe sA aratI kareti tao tIe logavasIkaraNavijjA maNasA AvAhiyA, tAhe jaNo pupphadhUvagaMdhahatyo alaMkiyavibhUsio vaMdavaMdehiM etumADhato, tAhe ubhayavaggo // 11 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ | purichao guruNA kiM te jaNarasa akkhAyaM te bhaNaMti Nevatti sA pucchiyA bhaNati mae vijjAe abhioio eti guruhiM bhaNiyA Na vaTTati, tAhe paDikvaMtA samaM Thito logo AgaMtuM evaM tao vArAe samma paDikkaMtA cautthavArAe pucchiyA Na sammamAuTTA, bhaNati ya puchanbhAsA ahuNA Agacchati aNAloeu kAlagayA sohamme erAvaNassa aggama hisI jAyA, tAhe sA bhagavao baddhamANassa samosaraNe AgayA dhammakahAvasANo hatthiNirUvaM kAuM bhagavato purao ThiccA mahatA saddeNa vAtakamma | karei, tAhe bhagavaM goyamo jANagapuvaM puccheti, bhagavayA putvabhavo se vAgario mA aNNo vi koi sAhU sAhuNI vA mAyaM kAhiti, teNa eAe vAyakammaM kayaM bhagavayA vAgariaM tamhA erisI mAyA duraMtA na kAyavati // 3 // lobhaphale mathUrAmagUdAharaNaM yathA-ajamaMgU AyariyA bahussuyA'vajjaAgamA vahusissaparivArA ujjayavihAriNo te viharatA mahuraM Nagari gayA, tattha veraggiyatti kAuM saddehi vatthAiehi pUitA khIradahisappiyagulAtiehi diNe diNe pajjatieNa paDilAbhayaMti, so Ayario lobheNa sAyAsorakhapaTibaddhoNa viharati Nitio jAo sesA sAdha vihariyA, sovi aNAloiyapaDikato virAhiyasAmaNNo vaMtare NiddhamaNAjakkho jAo, teNa ya padeseNa jayA sAha NiggamaNapavesaM karaMti tAhe so jakkho paDima aNupavisiya mahappamANaM jII NillAlei, sAhU hi pucchio bhaNai ahaM sAyAmukkhapaDibaddho jIhAdoseNa appiDio iha NimaNAaho bhomejje Nagare vaitaro jAo tumha paDibohaNathamihAgao taM mA NaM tumme evaM kAhiha, aNNe kaheMti jayA sAhU bhujati tadA so mahappamANaM hatthaM sadyAlaMkAraM viudiUNa gavakkhadAreNa sAdhUNa purao pasArei sAhUhi pucchio bha| NAti so haM ajjamaMga iDirasassAdaguruo mariUNa NimaNAjakkho jAo ta mA koi tumbhaM evaM lobhadosaM karejjatti 4 /
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 117 // ete trayo'pi sambandhAH nizIthacUrNidazamo dezakAllikhitAH ! atha kaSAyopekSAdoSe dRSTAnto yathA- egaM araNNamajhe agAhajalaM saraM jalajovasohiaM vaNasaMDamaMDiyaM, tattha ya bahUNi jalacarakhahacarathalacarANi ya sattANi AsiyANi, tattha ya egaM mahalle hatthajU parivasati, aNNayA gimhakAle taM hatthijU pANiyaM pAuppahAuttiSNaM majjhahadesakAle sIyalaruvakhacchAyAe suIsuNa pattaM ciTThatti, tattha ya adUre do saraDA bhiDiumAraddhA, vaNadevayAe ya te dahaM sabesi sabhAsAe AyosiyaM mA ete saraDe bhaMDate vekkhaha vAreha, tehiM jalacarakhahacarathalacareha ciMtayaM kiM amhaM ete saraDA bhaMDatA kAhiMti, tattha ya ego saraDo bhaMDato bhaggo pellio so dhAvijrjjato suhasuttassa hatthissa bilaMti kAuM NAsAvuDaM paviTTo bitiovi paviTTo te sirakavAle juddhuM laggA so hatthI viulIbhUo mahatIe asamAhIe veyaNaTTo ya sUraNaMti taM vaNasaMDaM cUriyaM bahave tattha vAsiNo sattA ghAtiyA jalaM ca ADohiteNa jalacarA ghAtIyA talAgapAlI bhediyA talAgaM ca viNaTTai tAhe jalacarA sabai viNaTThA evaM sAhussavi ubehaM karemANassa mahaMto doso uppajjati, teNa uvekkhite saMte ayaso bhavati aNNoSNa pakkha parigahakaraNena gaNabheo vA bhavati, ega pakkheNa rAyakule kahie ahavA cADaehiM kahie tatya geNhaNAdiyA dosA bhavaMti, kalahuttarakAlaMpi kasAyadAnAvimo paDhati, sAhupadosakaraNattaNeNa avacchallataM bhavati, avacchalae ya daMsaNahANI bhavati, jahA jahA kohAdiyANa buDDhI tahA tahA caritahANI bhavati, jamhA ete dosA tamhA uvehA na kAyadyA, to kiM kAya ? bhaNgai adhikaraNe AgADhe kakkhaDe uppaNNe kohAbhibhUyA uvasAmeyavA kalahaMtA ya pAsaTThirahiM avaruddheyavA, guruhiM javasamaNaTTA imaM vayaNaM bhaNiyAM ajjo ! uvasamaha aNuvasamaMtANa kao saMjamo kao vA sajjhAo ? tamhA uvasamaha uvasamittAya sajjhAyaM kareha, ityAdi nizI - da vRttiH // 117 //
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ thacUrNidazamoddezake eveti / gAthAcchandaH // 98 // . kAraNamakAraNeNaM, aha kahavi muNINa uTThahi kasAe / udae vi jattha ruMbhahi, khAmijahi jattha taM gacchaM // 99 // vyAkhyA-'kAraNa kAraNena kenApi-bAhyahetunA akAraNena vA-bAyahetvabhAvena atha kathamapi karmodayavazato munInAM kaSAyA uttiSThanti-udayamAyAnni, tadA 'udae 'tti udayodayavatorabhedavivakSaNAt udayavato'pi udayAgatAnapi tAn yatra gacche munayo rundhanti, tadanantaraM ca rodhanAdaka kRtAn tAn yatra kSamayanti he gautama !sa gacchaH syAditi, atra kaSAyakSAmaNe laukikalokottarikodAharaNAni yathA-AriyajaNavayassa aMtaggAme ego kuMbhakAro, so kulAlANaM bhaMDiM bhariUNa paccatagAmaM durUvagaM NAmayaM gao, tehi ya durUvagavehiM gohehiM ega baillaM hariukAmehi bhaNNai-bho ! bho ! pecchaha imaM accheraM egeNa balleNega| bhaMDI gacchati, teNavi kuMbhakAreNa bhaNiyaM-pecchaha bho ! imassa gAmassa khalahANANi DajhaMti, atigayA bhaMDI gAmamajjhe ThiyA tassa tehiM durUviccehi chiI lahiUNa ego baillo haDo, vikkayaM kAuM gato kulAlo te ya gAmillayA jAiyA deha caillaM, te | bhaNaMti-tuma ekkeNa ceva bailleNaM Agao, te puNo puNo jAtiyA jAhe Na deti tAhe sarayakAle sabadhaNNANi khaladhANesu ka| yANi tAhe aggIdipNo, evaM teNa sattavarisANi zAmiyA khaladhANA, tAhe aTThame varise durUvagagAmellaehiM mallajuddhamahe vaTTamANe bhANago bhaNio-ghosehiM bho jassa amhehiM avaraddhaM taM khAmemo jaM ca gahiyaM taM demo mA amha sasse daheu, tao bhANaeNa
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 118 ugghosiya, tato kuMbhakAreNa bhANago bhaNio, bho ! imaM ghosehiM / appiNaha taM paDalaM, durUvagA tassa kuMbhakArassa / mA bhedihihI gAma, annANavi satta vAsANi // 1 // bhANageNa ugdhositaM taM tehiM durUvagavehiM so kuMbhakAro khAmio diNNo ya se baillo,imo uvasaMhAro, jai tA tehiM asaMjaehiM aNNANIhiM hoMtehiM khAmiyaM teNavi khamiyaM kimaMga puNa saMjaehiM nANIhiM jaM kayaM taMsaI khamiyA khamAveyatvaM ca // tathA ego damago, tassa ceDarUvANi issaragihesu sarayakAle pAyasa dardu piyaraM obhAsati, amhavi pAyasa dehitti bhaNite teNa gAme duddhataMdule ohAriUNa samappiyaM bhAriyAe pAyasamuvasAhehitti, so a paJcatagAmo tattha coraseNA paDiyA te ya gAma viluliumADhattA, tassa damagassa so ya pAyaso saha thAlIe haDo taM velaM so damago chettaM gato, so ya chettAo taNaM luNiUNa Agao, taM ciMteti ajja ceDarUvehi samaM pAyasaM bhokkhemitti, gharaMgaNapattassa ceDarUvehi ruyaMtehi kahiyaM tAta ! bappetti bhaNatehiM so ya pAyaso haDo, so taNapUliyaM chaDeUNa gao kohAbhibhUyo pecchati seNAhivassa purao pAyasathAliya ThaviyaM, te ya corA puNa gAmaM paviTThA egAgI seNAhiyo ciTThai, teNa ya damageNa asieNaM sIsaM chinnaM seNAhivassa naTTho damago, te ya corA hayaNAyagA NaTThA tehi ya gaehi mayakiccaM kAuM tassa Daharatarao bhAyA so seNAhiyo abhisito, tassa mAyarbhAgaNIbhAujjAiyAo akhisaMti tumaM bhAo verie jIvaMte acchasi seNAhivattaM kAuM dhiratthu te jIviyarasa, so amariseNa gao gahio damago jIvagejjho ANio nigalaveDhio sayaNamajhagao AsaNahio satthaM gahAya bhaNai-re re bhAtiveriyA ? katya te AhaNAmiti, damageNa bhaNiyaM jattha saraNAgayA paharijati tattha paharAhitti, evaM bhaNie sayaM citei saraNAgayA No paharijjati, tAhe so mAubhagiNIsayaNANaM ca muhaM nirikkhati tehiM PRIVAYERY hescu
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaNio No saraNAgayassa paharijjati tAhe so teNa pUeUNa mukko, jai tA teNa so ghammaM ajANamANeNa mukko kiM puNa sAhuNA paralogabhIeNa anbhuvagayavacchalleNa anbhuvagayassa sammaM na sahiyaI khAmiyavaMti 2 / tathA iheva jaMbuddIve dIve addhabharahe caMpANAmaM NagarI, tatya aNaMgaseNo NAma suvaNNagAro, so a atIva thIlolo so ya ja rUvavaI kaNNaM pAsai taM bahuM daviNajAyaM dAuM pariNei, evaM teNa kila paMca itthIsayA pariNIyA, so tAhi saddhi mANussae bhoge bhuMjamANo viharai, io ya paMcaselaNAmadIvaM tattha vijjummAlI NAma jakkho parivasai so ya cuo, tassa do aggamahisIo hAsA pahAsA ya, tAo bhogasthiNIo ciMteti kaMci ubalobhemo, tAhi ya divo aNaMgaseNo suMdare rUve viuviUNa tassa asogavaNiyAe NilINA, tAo diTThAo aNaMgaseNeNaM, tAo ya tassa maNakkhevakare vimbhame dariseMti, akkhitto so tAhi hatthaM pasAreumAraddho, tAhiM bhaNio jai te amhehiM kajja to paMcaseladIvaM ejjahatti bhaNittA tAo asaNaM gayA, iyaro vivihappalAvIbhUo Asatyo saMto raNNo paNNAgAraM dAUNa ugghosaNapaDahaM NINAveti, ima ugghosijjati jo aNaMgaseNaya paMcasela dIvaM pAyei tassa so daviNassa koDiM payacchati, evaM ghussamANe egeNaM NAviyathereNa bhaNiyaM ahaM pAvemitti chiko paDaho tassa diNNA koDI, te duyaggA gahiyasabalA durUDhA NAvaM jAhe duraM gayA tAhe NAvieNa pucchio kiMci aggo jalovari pAsasi teNa bhaNiyaM Nevatti, jAhe puNo dUraM gato tAhe puNo pucchati teNa bhaNiyaM kiMci mANusasirappamANaM ghaNaMjaNavaNaM dIsati, NAvieNa bhaNiya esa paMcaseladIvaNagassa dhArAe Tio baDarukkho esA NAvA eyassa aheNa jAhitti, eyassa parabhAge jalAvanto tumaM kiMci saMbalaM ghettuM dakkho houM vaDasAlaM vilaggejjAsi ahaM puNa saha NAvAe jalAvatte gacchIhAmi, turma puNa RAMEERENERATERIAHILA bhUo AsatyA dAvaNassa koDiM payacchati, vA jAhe duraM gayA tAhe NAviruNa mANusasirapamANaM paNajaparabhAge
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciH gacchA cAra jAhe jalaM velAe oattaM bhavati, tAhe NagadhArAe NagaM ArubhittA purao paccorubhittA paMcaselayaM dIva tattha jattha te abhippeyaM tattha gacchejjam / anne bhaNati turma ettha vaDarukkhaArUDho tAva acchasu jAva u saMjjhAvelAe mahaMtA pakkhiNo AgamissaMti paMcaselagadovAu te rAuvasittA pabhAe paMcaselagadIvaM gamissaMti, tesiM calaNavilaggo gacchejjasu, jAva ya so thero evaM kaheti tAva saMpattA baDarukkhaM NAvA aNaMgaseNo vaDarukkhamArUDho NAviyathero saha NAvAe jalAvatte gao etesiM doNha pagArANaM aNNatareNaM so gao, paribhamaMteNaM tAo diTThAo, tAhiM saMbhaTTho bhaNio ya Na eriseNa asuiNA deheNa amhe paribhujAmo kiMci cAlatavacaraNaM kAuM NiyANeNa ya iha uvavajjasu tAhe saha amhehiM bhoge bhuMjIhisi, tAhi ya se sussAdumaMte pattapupphaphale ya datte udagaM ca sIyalacchAyAe pAsutto, tAhi ya devayAhiM pAsutto ceva karayalapuDe chubbhittA capAe sabhavaNe pakkhitto, vibuddho ya pAsati sabhavaNaM sayaNaparijaNaM ca, ADhatto palaviu~ hA hAse pahAse, logeNa pucchijz2ato bhaNAti-diheM suyamaNubhUyaM, jaM vattaM paMcaselae dIve / ko tAu pAuNijjA hA hA hAse pahAsetti // 1 // tassa ya vayaMso NAilo nAma sAvao so se jiNapaNNattaM dhamma kaheti eyaM karehi, tao sodhammAisu kappesu dIhakAla dvitIo saha vemANiNIhiM uttame bhoge bhuMjIhisi kimetehiM vadhUehiM vANamaMtarIehiM appakAla- 11 dvitIehiM, so taM asaddahato sayaNapariyaNaM ca agaNato NiyANa kAuM iMgiNimaraNaM paDivajati, kAlagao uvavaNNo paMca-1 seladIve vijjumAlI NAma jakkho hAsApahAsAhiM saha bhoge bhuMjamANo viharati, sovi NAilo sAvago saMvegeNa sAmaNaM kAuM AloiapaDikato kAlaM kAuM accue kappe sAmANio jAo, so vi tattha viharati / aNNayA NaMdIsaravaradIve aTTAhi // 119 //
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ TXFAR FRITTITRAFTTT yAmahimaNimittaM sayaiMdANatcIhiM appappaNoNiugehiM NiuttA devasaMghA milaMti, vijjummAlIjakkhassa ya AujjaNiogo paDahamaNicchaMto balA ANio, devasaMghassa ya dUrattho AujjaM vAyaito NAiladeveNa diTTho, puvANurAgeNa tappaDivohaNatthaM ca NAiladevo tassa samIvaM gao, tassa ya teyaM asahamANo paDahamaMtare deti NAiladeveNa pucchio maM jANasitti ? vijjumAliNA bhaNiyaM ko tumme sakAie iMde Na yANati, deveNa bhaNiyaM - parabhavaM pucchAmi No devattaM vijjumAliNA bhaNiyaM Na jANAmi te, tato deveNa bhaNiya-ahaM te parabhave caMpAe nagarIe vayaMsao AsI NAilo NAma, tume tayA mama vayaNaM na kayaM te appaDiemu uvavaNNo, taM evaM gaevi jiNapaNIyaM dhammaM paDivajja, dhammo se kahio paDivaNNo ya, tAhe so vijjupAlI bhaNei idANiM kiM mayA kAyacaM ? accuyadeveNa bhaNiyaM - bohiNimittaM jiNapaDimAvatAraNaM karehi, tao so vijjumAlI aTThAhiyamahe vatte gaMtuM cullahimavaMtaM gosIsadArumayaM paDimaM devayANubhAveNa Nivatteti, rayaNavicittAbharaNehiM savAlaMkAravibhUsiyaM kareti, aNNassa ya gosIsacaMdaNadArussa majjhe pakkhivati citeti ya katthimaM Nivesemi, io ya samudde vaNiyassa vahaNaM duvvAuNA gahiyaM Dollati tassa ya DolAyamANassa chammAso vaTTati, soya vaNio bhIuvigo dhUvakacchu hattho iTThadezyANamokAraparo acchati,vijjumAliNA bhaNiyaM bho bho maNuyA ajja pabhAe imaM te jANapattaM vIyabhae nagare kUlaM pAvihiti imaM ca gosIsacaMdaNadAruM purajaNavayaM uddAyaNaM ca rAyANaM meleDaM bhaNijjAsi ettha devAhidevassa paDimaM karijjaha esA devANattI, tao devANubhAveNa nAvA pattA vIyabhayaM nagaraM, tao vaNio agdhaM ghettuM gao rAyasamIvaM bhaNiyaM ca teNa ittha gosIsacaMdaNe devAdhidevassa paDimA kAyavvA savaM jahAvattaM vaNieNa raNNo kahiyaM gao vaNio, raNNAvi pura cAuvejje meliuM akkhiyaM akkhA
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA NayaM saddiyA vaNakuTTagA ittha paDimaM karehatti kate adhivAsaNe baMbhaNehi bhaNiyaM devAhidevo baMbhaNo tasa paDimA kIrau vAhio kucAra | dvAroNa vahati,aNNehiM bhaNiyaM vihU devAhidevo tahAvi Na vahati, evaM khaMdaruddAiyA devayagaNA bhANettA satyANi vAhiyANiNa // 120 // vahaM ti, evaM saMkilissaMti io ya pabhAvatIe AhAro raNo uvasAhio, jAhe rAyA tattha vakkhitto NAgacchati tAhe pabhAvaIe dAsacaMDo visajjiyA gaccha rAyANaM bhaNAhi velAikkamo vaTTati sacamuvasAhi kiM Na bhuMjahitti, gayA dAsaceDI savaM kahi tao rAiNA bhaNi suhiAsi amhaM imeriso kAlo vaTTati, paDigayA dAsaceDI tIe dAsaceDIe savaM pabhAvatIe kahiyaM tAhe pabhAvatI bhaNati aho micchaiMsaNamohiyA devAhidevapi na muNaMti, tAhe pabhAvatI vhAyA kayakouya| maMgalA mukkilavAsaparihANaparihiyA balipupphadhUvakaDucchayahatthA gayA, tao pabhAvatIe satvaM balimAi kAuM bhaNiyaM devAhidevo | mahAvIravaddhamANasAmo tassa paDimA kIrautti paharAhi, vAhio kuhADo egaghAe ceva duhA jAyaM, pecchaMti ya puraNivattiya sahAlaMkArabhRsiyaM bhagavao paDima sA Neu raNNA gharasamIve devAyayaNaM kAuM tattha ThaviyA, tattha ya kiNhaguliyA NAma dAsaceDI devayamussUsakAriNI NiuttA aTTami cAuddasIsu apabhAvatI devI bhattirAgeNa sayameva NaTTovahAra kareti, rAyAvi tayANuvattIe murave pavAeti / aNNayA saMjhAe pabhAvatIe NaTTovahAra kIraMtIe raNNA siracchAyA Na diTThA uppAutti kAuM Agulacittassa raNNo NaTTasamaM muravakkhoDANa paDaMtitti ruTThA mahAdevI arajjatti kAuM, tato raNNA laviyaM Na me avajjA mA rUsasu imeriso uppAo diTTho tato cittAkulayAe muravakkhoDayANa cukkotti, tato pabhAvatIe laviyaM jiNasAsaNaM pavaSNNehi maraNassa na bheyatvaM / aNNayA puNovi pabhAvatIe phAyakayakouyAe dAsaceDI vAhittA devagihapavesA suddhavAsA ANe HTRAILEHELKAREAK
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ hitti bhaNiyA te ya suddhavAsA ANijjamANA kusuMbharAgarattA iva aMtare saMjAyA uppAyadoseNa, pabhAvaIe adAe muhaM Niri khaMtIe te vatthA paNAmiyA, tato ruTThA pabhAvatI bhaNai, devayAyayaNaM pavisaMtIe kiM me amaMgalaM karesitti ? kimahaM vAsagharapavesaNitti addAeNaM dAsaceDI saMkhAvatte AhayA, mayA dAsaceDI, khaNeNa vatthAvi sAbhAviyA jAyA, pabhAvatI ciMteti aho ! me NiravarAhAvi dAsaceDI vAvAtiyA, cirANupAliyaM ca thUlagapANAtivAyavayaM bhaggaM, eso vi me uppAutti, tao rAyANaM viSNavei, tumbhehi aNuNNAyA pavajja abbhuDemi mA aparicattakAmabhogAmarAmitti, raNNA bhaNiya jai me saddhammo bohehisitti, tIe abhuvagarya, NikkhatA, chammAsaM saMjamaM aNupAlettA AloiyapaDikatA mayA, ucavannA vemANiema, tao pAsittA putvabhavaM putvANurAgeNa saMsAravimokkhaNatthaM ca bahuhiM vesaMtarehiM raNo jiNadhammaM kahei, rAyAvi tAvasabhatto taM no paDivajjati, tAhe pabhAvatI deveNa tAvasaveso kao, pupphaphalodagahattho raNo samIvagaM gao, atIca egaM ramaNIya phalaM raNNo samappiyaM, raNNA agyAyaM surabhigaMdhaMti, pharisitaM muphAsaMti, Aloiya cakkhUNA sarUvaMti, AsAiyaM amayarasovamaMti, raNNA ya pucchio tAvaso, kattha erisA phalA saMbhavaMti ? tAvaseNa bhaNiyaM-ito NAidUrAsaNNe tAvasAsame erisA phalA bhavaMti, raNNA laviyaM, | daMsehi me taM tAvasAsamaM, tayA rukkhe tAvaseNa bhaNiya-ehi duaggA vi taM vayAmo, do vi payAtA, rAyA ya mauDAdieNa savAlaMkAravibhUsio gao, pecchati ya mehaNiguravabhUyaM vaNasaMDaM, tatya paviTTho, diTTho tAvasAsamo, tAvasAsame ya picchati, saddAre pattega caMda vaMda dvie ya maMtamANe nimuNei, esa rAyA egAgI Agao, sabAlaMkAro mAre geNhAmo se AbharaNaM, rAyA bhIo, etthato osakkiumAraddho, tAvaseNa ya kUviyaM, cAha dhAha esa palAo geNDa, tAhe sace tAvasAbhisiyagaNe tiya
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 121 // | tiyaTThiyakamaMDalu hatthA dhAviyA, haNa haNa, geNha geNha, mAraha mArahatti bhaNatAraNNo aNumaggo laggA, rAyA bhIo palAyato | pecchai egaM mahata vaNasaMDa, muNeti ya tattha mANusAlAvaM, etya saraNaMti mannamANotaM vaNasaMDaM pavisati, pecchai ya tattha caMdamiva soma, kAmadeva miva surUvaM, NAgakumAramiva suNevatthaM, vahassatimiva sahatyavisArayaM bahUNaM samaNANaM samaNINaM vA sAvagANaM sAviyANa ya mussareNaM sareNaM dhammamakkhAyamANaM samaNaM, tattha rAyA gao, saraNaM saraNaM bhaNato samaNeNa ya laviyaM, te NabhettadaMti 2, chuTTosi tti bhaNittA tAvasA paDigayA, rAyA vi tesiM vipariNao isiM Asattho, dhammo ya se kahio, paDivanno ya dhamma, pabhAvaIdeveNa vi savaM paDisaMhariyaM, rAyA appANaM pecchati siMghAsaNatyo ceva, cihAmi Na kA vigao Agao vA, citeti ya kimayaMti ? pabhAvati deveNa ya AgAsattheNa bhaNiyaM-sabameyaM mayA tujjha paDivohaNatthaM kayaM, dhamme te avigyaM bhavatu, aNNatthavi meM Avayakaje saMbharejjAsitti laviya gao pabhAvaI devo / sabapurajaNavae suyapAraMpareNa Nigyoso niggao vIya bhae Nagare devAhidevarasa devAvatAriyA paDimatti / ito ya gaMdhArAo jaNavayAo sAvago pAiu~ kAmo sabatitthaMkarANa jammanivakhamaNakevaluppAyaNidANabhUmIo daha paDiniyattA pakSyAmitti tAhe suya, veaDDhagiriguhAra risabhAiyANa titthaMkarANaM savvarayaNavivattiyAo kaNagapaDimAo sAhusagAse muNittA tAo dacchAmitti tattha. go| tattha devayAgavaNaM karettA bihADiyAo paDimAo, tatya so sAvao thayathutIhi zugaMto ahorattaM Nivasito, tassa nimmalarayaNemu na maNAgamavilobho jAo / devayA citeti aho mANusamaluddhaMti, tuTTA devayA, bRhi varaM bhaNaMnI ubaTTiyA, tato sAvageNa laviyaM Niyattoha mANussaemu kAmabhogesu kiM me bareNaM kajati ? amohaM devayAdasaNaMti bhaNittA devayA aTThasayaM guliyANaM jahA ditiyamaNo // 12 //
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ PERHIYAIRATRAINARY rahANa paNAmei, tAo ya gahiyAo sAbaeNa, tato niggao, suyaM cANeNa jahA vIyabhae Nagare savAlaMkAravibhUsiyA devAvatAritA paDimA, taM dacchAmitti tatva gao, vaMdiyA paDimA, katithi diNe pajjuvAsAmitti tattheva devanAyayaNe Thio, (na) to ya so tattha gilANo jAo, desio sAvagotti kAuM kaNhaguliyAe paDicario, tuTTo sAvago, ki mama pabbatitu kAmassa guliyAhiM ? esa bhogasthiNI teNa tIse jahA ciMtiyamaNorahANaM aTThasayaMguliyANaM diNNaM, gao saavgo| tato vi kiNhaguliyAe viNAsaNatyaM kiM eyAo savvaM jahA ciMtiyamaNorahAo udAhu Neti ? jai saccaM tohaM uttattakaNagavannA surUvA subhagA ya bhavAmIti egA guliyA bhavikhayA, tAhe devayA iva kAmarUviNI parAvattiyavesA uttattakaNagavaNNA surUvA subhagA ya jAtA, tato pabhiI jaNo bhAsiumADhatto, esA kiNhaguliA devayANubhAveNa uttattakaNagavaNNA jAtA iyANi hou se NAma suvaNNaguliyatti / taM ca ghusitaM savvajaNavaesa, tato sA suvaNNaguliyA gulie laddhapaccayA bhogasthiNI egaMguliyaM muhe pakkhivitraM ciMtei, pajoo me rAyA bhattAro bhayejjatti / bIyabhayAo ujjeNI kila asItimittesu joyaNesu tatya ya akamhA rAyasabhAe pajjoyassa aggao purisA kahaM kaheMti-vIyabhae nagare devAvatAriyapaDimAe susmusakAriyA kaNhaguligA deva-| yANubhAveNa sudaNNaguliyA jAyA, atIva rUvasohamgalAvannajuttA bahujaNassa patthaNijjA jAyA, taM suNettA panjoo tassa guNamohio dUyaM visajjeti udAyaNassa, eyaM suvaNNaguliyaM mama visajjesutti / gao dUo, viNNattouddAyaNe, uddAyaNeNa, ruTeNa visajio asakkArio asammANio ya dUo, jahAvattaM dReNa pajjoyassa kahiya, puNo pajjoeNa rahasio do visajjio suvanaguliyAe, jai ma icchasi tao hai rahassiyamAgacchAmi, tIe bhaNiyaM-jati paDimA gacchati to gacchAmi iyarahA NA
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 122|| gacche, gaMtuM dUeNa kahiyaM pajjoyassa, tao pajjoyao'NalagiriNA itthirayaNeNa saNNaddhaNimmiyaguDeNa apparicchadeNAgato ahoratteNa patto pausavelAe, paviTTho(hA) carA kahiyaM suvaNNaguliyAe, tattha ya bAlavasaMtakAle leppagamahe vaTTamANe pucakAriyA panjoeNa leppagapaDimA maMDiyapasAdhitA gItAujaNigyoseNa rAyabhavaNaM pavesiyA, devatAvatAriyapaDimAyayaNaM ca bhaviyadyayAe chaleNa ya tami AyayaNe sA ThaviyA, iyarA devAvatAriyapaDimAkusumomAlitA gIyavAittaNigyoseNa sacajaNasamakkhaM leppagaccha leNa NIyA, suvanaguligA ya, paDimaM suvannaguliga ca pajjoo hariuMgao, jaM ca rayaNi NalagirI vItabhae Nagare pavesio, te rayaNi aMto je gayA te NalagiriNo gaMdhahatthiNo gaMdheNa AlANakhaMbha bhaMtuM satveci luliyA, satvajaNassa jAya kimayaMni ? mahAmaMtijaNeNa ya uNNIya,NUNaM ettha NalagirI hatthi khaMbhaviSpaNaTTho Agao,aNNo vA koi gaMdhahatthI,pabhAe raNNA gavesAviyaM, diTTho Nalagirissa ANimalo, pavattivAhaehi ya sAhiyaM ranno, Agao pajjoo paDigao a, gavesAviA muvanaguligA, gatatti NAyaM, tadahA ya Agao Asitti / raNNA bhaNiaM, paDimaM gavesahatti, gaviTThA kusumomAliyA ciTThati, devatAvatAriyapaDimAe ya gosIsacaMdaNasItANubhAveNa kusumA Na milAyaMti, pahAyapayato ya rAyA majjhaNhadesakAle devAyayaNaM atigao, pecchatI ya puvakusume parimilANe, rapNA ciMtiyaM kimesa uppAo ? uta aNNa ceva paDimatti, tAhe avaNeuM kusume NirikhiyA, NAyaM haDA paDimA, ruTTo uddAyaNo dUyaM visajjati, jai te haDA dAsaceDI to haDAnAma, visajjeha me paDimaM, gayapaccAgaeNa dupaNa kahiyaM uddAyaNassa, Na visajeti pajjoo parimaM, tato uddAyaNo dasahi mauDabaddharAtIhi saha savvasAhaNabaleNa pathAo, kAlo ya gimho vaTTati, marUjaNakyamuttaraMto ya jalAbhAve sahakhaMdhAvAro titiyadiNe tisAbhibhUo visaNNo, uddA // 122 //
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaNassa raNNo kahiya, raNNAvi appabahuM ciMtitaM, Nasthi apNo uvAo, saraNaM vA Natthi, paraM pabhAvaI devo saraNaMti pabhAvatidevo maNaMsi kato, pabhAvatIdevarasa ya kayasaMgarassa AsaNakaMpo jAo, teNa ohI pauttA, diTThA udAyaNassa raNNo AvatI, tato so Agao turaMto, piNaddhamaMbaraM jaladharehiM pura, appAtito jaNavao paviralatusArasIyaleNa vAyugA, tato pacchA cAlaNiparikhittapi va jalaM jaladharehi mukkaM sarasarassa, taM ca jalaM devatAkayapukkhariNI tie saMThiyaM, devayakayaM pukkharaNitti abuhajaNeNa tipukkharaM titthaM pavattiyaM, tato uddAyaNo rAyA gao ujeNi, rohiyA ujeNI, bahujaNakkhae vaTTamANe uddAyaNeNa pajjoo bhaNio, tujhaM majjha ya viroho, amhe ceva duaggA jujhAmo, ki sesajaNavaeNaM mArAvieNaMti, abbhuvagayaM pajjoeNa, duaggANavi dyasaMcAreNa saMlAvo, kaha jujjhAmo ? kiM rahahiM gaehiM assehiti ? uddAyaNeNa laviyaM-jAriso tujjha NalagirI hatthI eriso majjhe patthi, tahAvi tujha jeNa abhippeyaM teNa jujjhAmo, pajjoeNa bhaNiya-gaehi asamANaM jujjhati kallaM rahe hi jujjhAmotti, duvaggANavi avaDiya vitiyadiNe uddAyaNo raheNa uvaDio, pajjoo NalagiriNA hatthirayaNeNa, sesakhaMdhAvAro saNaddhaparivAro, pecchago udAsINo ciTTati, uddAyaNa bhaNiyaM-esa bhaTTapaDipNo hao,mayA saMpalagaM juddhaM, Agao hatthI udAyaNeNa cakkanbhame chUDho, causu vi pAyatalesu viddho, sarehiM pUrio paDio hatthI, evaM uddAyaNeNa raNe jiNittA gahio pajjoo, bhaggaM paravalaM, gahiyA ujjeNI, gaTThA muvaNNaguliyA, paDimA puNa devayAhiTiyA saMcAliuNa sakkiyA, pajjoo ya lalADe suNahapAeNa aMkio, ima ca se NAmaya lalATe ceva aMkiya, "dAso dAsIvatio, chettaTThI jo dharei vatthavo / ANaM kovemANo, haMtavo baMdhiyaco ya // 1 // " kaMThA navara 'chettaTTI kSetrArthI kSetrasthitirvA hAlikAdiH' kovemANo' bhaMjana uddAyaNo se
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA vatiH baa123|| sAhaNeNa paDiNiyatto, pajjoovi vaddhokhaMdhAvAre gijAta, uddAyako Agao jAya dasapuruddese, tattha varisAkAlo jAto, | dasavi mauDavaddharAyANo appappaNo NiveseNa ThiyA, uddAyaNassa ya uvajemaNAe bhujati pajjoo, aNNayA pajjosavaNakAle patte uddAyaNo ubavAsI deNa sUo visajjio, pajjoyaM ajja pucchasu kiM te uvasAhijautti ? gao sUo, pucchiyo pajoo, AsaMkiyaM pajjotassa, Na kayAti ahaM pucchio! ajja pucchA kao, YNaM ahaM visasaMmisseNa bhatteNa ajja mArijiukAmo, ahavA kiM me saMdeheNaM evaM ceva pucchAmi, pajjoeNa pucchio sUo, ajja me kiM pucchijati ? kiM vAhaM aja mAriu~ kAmo? sUraNa laviyaM-Na tumaM mArijasi rAyA, sapaNovAsao ajja pajjosavaNAe ubavAsIto, te je idaM taM ajja uvasAhayAmiti pucchio, to pajjoeNa laviyaM-aho ! me pAvakammeNa basaNapatteNa pajjosavaNAvi No NAyA, gaccha, kahe hi rAiNo udAyaNassa,jahA ahapi samaNovAsago ajja uvavAsio, bhattaNa Na me kajjaM,maeNa gaMtu uddAyaNassa kahiyaM, sovi samaNovAsago ajja na bhujatitti, tAhe uddAyaNo bhaNati, samaNovAsageNa ke bartaNa ajja sAmAtiyaM Na sujjhati, Na ya samma pajjotaviyaM bhavati, taM gacchAmi samaNovAsaga baMdhagAu moemi, khAmemi va samma, teNa so moio khAmio ya, lalATaNAma kacchAyagaDayAya sovaNNo se paTTo baddho, tato pabhiI paTTabaddhA rAyANo jAyA, evaM tAva jai gihiNo vi kayarA adhikaraNAI upasameMti, samaNehi puNa sabapAvaviraehiM muTutaraM ubasameyaI ti, sesaM savittharaM jIvaMtasAmiuppattIe battAMti / etAni trINappudAharaNAni | nizIthacUrNidazamoddezakato likhitAnIti / gaathaachndH|| 99 // atha dharmAntarAyamAzritya prastutameva darzayatisIlatavadANabhAvaNa-cauvihadhammaMtarAya bhybhiie| jattha bahagIatthe, goapa gacchaMtayaM bhaann||10|| // 12 //
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-'sIlata0' dAnaM jJAnadAnA 1 bhayadAna 2 dharmopagrahadAna 3 bhedAt trividham, yaduktaM 'dinakRtya' vRttau dAnazIlatapobhAvaiH sa tu dhrmshcturvidhH| dAnaM tAvat tridhA jnyaanaa'bhyopgrhbhedtH||1||anyebhyo bhavyavargabhyo-'dhyApanazrAvaNAdibhiH / yaddAnamAgamasyaitat , jJAnadAnamudAhRtam // 2 // yatsvabhAvAtsukhaiSibhyo, bhUtebhyo dIyate sadA / abhayaM duHkhabhItebhyo-'bhayadAnaM taducyate // 3 // jnyaanaabhypdaavnnaamaahaaraadyairupgrhH| dattaryarjAyate zuddhaistadvapigRhaM smRtam // 4||shiilmpi sadAcArarUpaM, aSTAdazasahasra zIlAGgalakSaNaM, brahmavratarUpaM ceti trividhaM; yaducyate-" suddhaM samAyAramanindaNijja, sahassaaTThArasabheyabhinnaM / baMbhAbhihANaM ca mahAvayaMti / sIla tihA kevaliNo vayaMti // 1 // " tapo bAhyAbhyantararUpaM dvAdazavidhaM, SaSThayadhikatrizatabhedaM vA / yaduktaM zrIgaNividyAprakIrNake-"mahA bharaNi pubANi, tiNNi uggA viaahiaa| eemu tavaM kujjA, sabhiMtaravAhira // 1 // tiNNisayANi saTTANi, tavo kammANi AhiyA / ugganakkhattajoesu, tesumannayaraM care // 2 // " kaizcitta zArIrAdibhedaM trividhamapyucyate-yadaktaM 'guruguNapatriMzikAvRttau ' kaizcittapastrividhaM zArIrAdibhedamapyucyate, yathAdevAtithigurupAjJa-pUjanaM zaucamAjavaM / brahmacaryamahiMsA ca, zArIraM tapa ucyate // 1 // anudvegakaraM vAkyaM, satyaM priyaM hitaM ca yat / svAdhyAyAbhyasanaM caiva, vAGmayaM tapa ucyate // 2 // manaHprasAdaH saumyatvaM, maunamAtmavinigrahaH / bhAvasaMzuddhirityetat, mAnasaM tapa ucyate // 3 // zArIrAd vAGamayaM sAraM, vAGmayAnmAnasaM zubha / jaghanyamadhyamotkRSTanirjarAkaraNaM tapaH // 4 // " sAvikaM, rAjasaM, tAmasamiti vA trividha yathA-tapazca trividhaM jJeya-maphalAkAGgibhirnaraiH / zraddhayA parayA taptam, sAtvikaM tapa ucyate // 1 // satkAramAnapUjArtham, tapo dambhena caiva yat / kriyate tadiha proktam, rAjasaM calamadhruvam // 2 //
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra 124 // mUDhagraheNa yaccAtma-pIDayA kriyate tapaH / parasyocchedanAtha vA, tattAmasamudAhRtam // 3 // " bhAvanA-anityatvA 1 zaraNa 2 saMsArai 3 katvA 4 'nyatvA 5 'zaucA 6 zrava 7 saMvara 8 karmanirjarA 9 dharmasvAkhyAtatA 10 loka 11 bodhibhAvanA 12 rUpA dvAdazaiva, atra dvandvaH, tA eva catasro vidhAH prakArA yasya sa dAnazIlatapobhAvanA cturvidhH| sUtre ca bandhAnu| lomyAd vyatyayanirdezaH, evaMvidho yo dharmastasyAntarAyo vighnastasmAd yadbhayaM tena bhItAH, sA zaMkA yatra gacche, bahavo gItA rthA bhavanti, he gautama ! sagaccho bhaNita iti / gaayaachndH||100 / / atha gAthAcatuSkenotsarjanIyagacchaM darzayati-- jattha ya goyama paMcaNha, kahavi sUNANa ikvamavi hajjAtaM gacchaMtiviheNaM, vosiriavaijja annattha // 1 // vyAkhyA--yatra ca gacche gautama ! kathamapi pazcAnAM sUnAnAM-vadhasthAnAnAM madhye ekApi bhavet, taM gacchaM trividhena| manovAkkAyalakSaNena vyutsRjya-tyavatvA'nyatra sadgacche vrajet / tatra gharaTTikA 1 udRkhalaM 2 cullI 3 pAnIyagRhaM 4 pramArjano 5 ceti paJca mUnAH / uktaM ca zukasaMvAde'pi-khaMTanI 1 peSaNI 2 cullI 3 jalakumbhaH 4 mArjanI 5 paJcamUnA gRhasthasya tena svarga na gacchatIti / gAthAchandaH // 10 // sUNAraMbhapavattaM, gacchaM vesujjalaM na sevijjA |jNcaarittgunnehiN,tu ujjalaM taM tu sevijjA // 102 // ___vyAkhyA-'sUNa.' sUnArambhapravRtta-khaNDanAdyArambhakartAraM, tathA veSenojjavala veSojvalaM, evaMvidhaM gacche na seveta, saMsAravarddhakatvAt , nanu ujvalaveSasya ko dopaH ? ucyate-ujjvalaveSeNa vibhUSA bhavati, vibhUSAtazca cikkaNaH karmabandhaH, 124 //
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatazca saMsAraparyaTanamiti, uktaM ca-dazavakAlikasUtre-" vibhRsAvatti bhikhkhu, kammaM baMdhai cikkaNaM / saMsArasAyare ghore, jeNaM paDai duruttare // 1 // vibhUsAvattiyaM ceyaM, buddhA mannati tArisaM / sAvajjabahulaM ceya, neyaM tAIhiM seviyaM // 2 // " tathojjvalaveSeNa brahmavinAzo'pi sambhavI, ujjvalavAsaH paridhAnabhuSitazarIro hi virUpo'pi ramaNIyatvena pratibhAsamAno ramaNInAM ramaNayogyo'yamiti prArthanIyo bhavati, kiM punaH zarIrAvayavarAmaNIyakopazobhitaH ? tataH kAminIkaTAkSavikSepAdikSobhito'vazya brahmacaryAdapabhrazyati / atha yadi kazcit tattvaveditayA saMyamaviSaye niSpakampadhRtyavaSTambhato na brahmacaryAdapabhrazyati, tathA'pyujjavalavepato lokena so'sthAne sthApyate, yathA-nUnamayaM kAmI, kathamanyathA AtmAnamitthaM bhUSayati ? na khalu akAmI maNDanamiyo bhavatIti / tuH-punaryo gacchazcAritraguNairujjavalo niraticArastameva gaccha seveta, saMsArakSayahetutvAt , turevArtha, iyaM gAthA zrImahAnizIthapaJcamAdhyayane'pyastIti / gaathaachndH|| 102 // jatthaya muNiNo kayavikkayAi kuvaMti sNjmbhtttthaa| taM gacchaM guNasAyara ! visaM va dUraM prihrijjaa||103|| vyAkhyA-yatra gaNe munayo-dravyasAdhakA kraya-mUlyena vastrapAtrauSadhaziSyAdigrahaNa vikraya ca-mUlyenAnyeSAM vastrapAtrAdikArpaNaM kurvanti, ca zabdAdanyaiH kArayanti anumodayanti ca. kimbhatA munayaH? saMyamabhraSTA:-dUrIkRtacAritraguNAH, guNasAgareti gautamAmantraNaM, te gacchaM viSamiva-hAlAhalamiva darataH parihareta sanmuniH, atra viSasyopamA dezasAmye, yato viSAdekamaraNaM bhavati saMyamabhraSTagacchAvanaMtAni janmamaraNAni bhavantIti / gaathaachndH|| 103 //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra 4 // 12 // AraMbhesu pasattA, siddhaMtaparaMmuhA visygiddhaa|muttuN muNiNo goyama ! vasijja majjhe suvihiyANaM // 10 // vyAkhyA-' AraMbhe0 ' ArambheSu-pRthivyAyupamardaneSu prasaktAH-tatparAH, siddhAntaparAGmukhAH-AgamoktAnuSTAnazUnyAH, viSayeSu-zabdarUparasagandhasparzaSu gRddhA-lampaTAH, he gautama ! ye evaMvidhAstAn munIn muktvA-parityajya, muvihitAnAM--sadanuThAnodyatAnAM madhye vasensuniriti / atra zabdAdiviSayalampaTatve krameNa rAma 1 capalAkSa 2 gandhapriyakumAra 3 madhupiyakumAra 4 mahendradaSTAntAH 5 likhyate / tatra rAmakathA yathA-brahmasthalapure bhuvanacandro rAjA, rAmaH sutaH 72 kalAkuzalaH, anyadA rAjJA mantrI pRSTaH,rAmAya yauvarAjyapadaM dadAmIti,maMtryAha-nAyaM yogyaH,kodoSa? iti rAjJAkte mantryAha-deva ! ayamavazazrotrendriyaHmatyaha gItapriyaH,rAjA hasitvA''ha-maMtrin ! rAjJAM gItapriyatvaM guNaH, aho ! tava caturatA,maMnyAha-deva ! atyAsaktatvaM doSaH, "jaha aggIi lavovi hu, pasaraMto dahai gAmanagarAI / ikvikkamidiyaMpi hu, taha pasaraMtaM samaggaguNe // 1 // tata etasya laghubhrAtuH sampati jAtasya rAjalakSaNalakSitasya yauvarAjyaM dIyatAmiti mantriNi kathayatyapi rAjJA rAmasyaiva dattaM, krameNa rAjJi mRte sa eva rAjA jAtaH, kanIyAn bhrAtA yuvarAjA, rAmo'hanizaM gItAni zRNoti, svayamapi gAyati, karotyabhinavAni gItAni, zikSayati DaMbAdIn , nityaM gItAsakta evAste, na rAjyacintAM karoti, anyadA taruNI DuMbIbhirgItaprasaktastadrapamohito'vagaNayya nijakulAdimaryAdA, tAM sevate'nAcArI satataM tadAsakta evAste, tato mantriprabhRtibhirvicArya tasya laghubhrAtA mahAbalo rAjye sthApitaH, rAmo nibhaTito dezAt , videze bhrAnkhA mRtvA hariNo jAtA, gItazravaNAsakto vyAdhena hataH, jAto mahAbalapurohitasya putraH, tatrApi gItapriyaH avazazravaNendriyA, anyadA mahAbalanRpeNa rAtrau DumbakuTumbe gAyati pArzve sthitaH // 125 //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandiyA tasya kathA pRcchA zivamApa / iti avandriyANAmapi trayaH putrA EHIMIRMIREOROSHAIL purohitaputro bhaNitaH, yanmama nidrAsamaye ete gAyantaH sthApyAH, tena sarasagItAsaktena na vAritAH, pazcAd rAtrau rAjA prabuddho ruSTaH tailamutkAlya tasya karNayoH kSipati, sa mRtaH, rAjJaH pazcAttApo jAtaH, yatsvalpe'pyaparAdhe mayA gururdaNDaH kRtaH iti / itazca tatrAyAtaH kevalI, rAjA taM vandikhA tasya kathAM pRcchati, rAmAbhavAdArabhya yathAsthitamAkhyat , agratastasya bhayAna saMsAraH, iti zrukhA zravaNendriyavipAkadAruNaM dRSTvA mahAbalaH pravajitaH zivamApa / iti zravaNendriyaviSayavipAke rAmakathA / vijayapure vizvambhari paH, kuzalo mantrI, yazodharaH zreSThI, trayANAmanyonyaM prItiH, anyadA trayANAmapi trayaH putrA jAtA:. yauvanamApura, anyadA mantrI zreSThinamAha-yathA tava putro na bhavyaH, yato rAjakule vajan rAjJo'ntaHpurIH sacira tRSitaH prekSate, gacchati kAle'yaM vinAzamapi kariSyati, tato vAryatAma, sa zreSThinA vArito'pi na tiSThati, anyadA napeNa maciraM sarAgadRSyA ramaNI prekSyamANo dRSTA, hakito bAda, niSiddho rAjakule pravezo'pi tasya, tatazca capalAkSa iti prasiddhI jAtaH / anyadA vaNiputraH saha videze prahitaH, tatrApi cakSurindriyaparavazaH prAsAdArAmavApIkRpAdIn pratyahaM bilokte| anyadA prAsAde kApi pASANaputrikAM divyarUpAM dRSTvA tAmeva pazyannAste, bhojanAdyapi muktam, tato vaNikaputrastAdazI vakhamayI putrikA kAritA, pASANaputrikA gopayitvA tatrasthAne sthApitA, sa tAM nirIkSate, tato vaNikaputraiH sA uttArake nItA. sa tAmeva vilokamAnaH pRSTilanaH samAgAt , vaNikaputrA vyavasAya kRtvA vastraputrikA gRhitvA svapuraM prati calitAH zreSThiputrayatAH, mArga dhATyA luNTitaH sArthaH, vastraputrikA gRhItA, tAmapazyan zreSThihilo jAtaH aTavyAM bhramati, anyadA vijayapara prAptA, anyadA rAjAGganA bane krIDantIdRSTvA tadekadRSTisaste, rAjapuruSairmArito mRtaH zalabho jAtaH. dahane ca mata:. .
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttiA gacchA cAra // 126 // manekabhavaM bhrAntaH / iti cakSurindriyaviSayavipAke capalAkSakathA 2 / padmakhaNDapure rAjA prajApatiH, jyeSThaputrastasya gandhapriyanAmA, yadyat sugandhivastu tat 2 ghrANendriyavazago jighrati, anyadA nadyAM krIDati / itazcAparamAtA tanmAraNAya cUrNayogaM mahAraudra sugandhaM puTikAyAM baddhA sisvA payasi pravAhayati, kumArastAM dRSTvA gRhAti, vAryamANo'pi gandhamAghrAya mRtaH, bhRGgo jAtaH, tato'nantaM saMsAraM bhrAntaH / iti ghrANendriyavipAke gandhamiyakathA 3 // atha siddhArthapure vimalA zreSThI, tasya rasanendriyavazagaH putraH tiktakaTukaSAyAdiraseSu gRddhaH, pratyahamapUrvAmapUrvI rasavatIM kArayatyAsavatyA tadvaiyachayeNa vyavasAyAdi na karoti, anyadA sa cintayati, bhuktA mayA sarve rasAH, paramasmatku- sau masamayarasa nAdyApi bhuktau, tato yadbhavati tadbhavatu, paraM madyamAMsAdi mayA bhoktavyameva, tato mAMsAdyatti, madya pivati, vAryamANo'pi na tiSThati, tataH pitrA kAlAkSaritaH dezAntare bhrAmyati, madhupriya iti lokaprasiddho jaatH| anyadA rasanendriyaparavazatayA mahAmAMsAsakto jAtaH, pracchannaM lokAnAM zizUn mArayitvA bhakSayati, dRSTastalArakSeNa, bavA viDambya zUlAyAmAropitaH, mRto narakAdiSvanantaM saMsAraM bhraantH| iti madhupriyakathA rasanendriyavipAke 4 / ____atha vizvapure dharaNendro rAjA, mahendraH putraH, madanaH zreSTiputro mitraM, madanasya candravadanA bhAryA, sA'nyadA patimitrAya mahendrAya gRhAgatAya svahastena tAmbUlamarpayati, tasyA hastasparza sukumAraM jJAtvA so'dhyupapannaH, sparzanendriyaparavazatayA tatastayA saha hAsyaM karoti, evaM prasaGgato'nAcAramapi sekte sma / anyadA rAjA mahendrasya rAjyaM dAtumicchati / itazca mahendreNa // 126 //
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ candravadanAsukumArasparzalubdhena madanaM hantuniyuktAH sevakAH, te madanaM prahArairjarjarayanti, talArakSedRSTAH, rAjJA pArtha nItA, rAjJA :pRSTA niyuktAH, kena yUyaM pahitAH, te'pyUcuH, mahendrakumAreNa, tato rAjJA samyagvRttAntaM jJAtvA sa dezAniSkAzitaH, candravadanAM lAtvA sa gato videzaM, madano vaidyaiH sajjaH kRtaH, rAjA'nyaputrAya rAjyaM datvA pravrajya mokSaM gataH, madano'pi tathAvidhaM strIcaritaM dRSTvA saMvignaH, pravrajya vaimAniko devo jAtaH, candravadanAmahendrau bhramantau cauranigRhItI, babbarakule vikrItau, tatra rudhirAkaNamvedanAM sahete, bhavamananta bhrAntau / iti sparzanendriyaviSayavipAke mahendrakathA / 5 / / ___ tathA viSayavivazatvena vinazyatAM pazavo'pi nidarzanIbhavanto dRzyante / yaduktaM zrI 'prazamaratau" klribhitmdhurgaaNdhrvtuuryyossidvibhuussnnrvaadyaiH| zrotrAvabahahRdayo, hariNa iva nAzamupayAti // 1 // gativinameGgitAkAra-hAsyalIlAkaTAkSavikSiptaH / rUpAvezitacakSuH, zalabha iva vipadyate vivshH||2|| snaanaaNgraagvaartik-vrnnkdhuupaadhivaaspttvaas| gandhabhramitamanasko, madhukara ica nAzamupayAti // 3 // mRSTAnnapAnamAMsau-danAdimadhurarasa viSayagRddhAtmA / galayantrapAbaddho mIna iva vinAzamupayAti // 4 // shynaasnsmbaadhn-surtsnaanaanulepnaasktH| sparzavyAkulitamati-gajendra iva badhyate muuddhH||5|| evamaneke doSAH pranaSTaziSTeSTadRSTiceSTAnAm / duniyamitendriyANAm , bhavanti bAdhAkarA bhushH||6|| ekaikaviSayasaGgA-drAgadveSAturA vinaSTAste / kiM punaraniyamitAtmA, jIvaH pnycendriyvshaattH||7|| tathA viSayaistaravo'pi vigopitAH / yataH paThayate"pAdAhataH pramadayA vikasatyazokaH, zokajahAti bakulo mukhsiidhusiktH| AliGgitaH kurabakaH kurute vikAza-mAlokitaH satilakastilako vibhAti ||8||iti gaathaachndH||10|| evaM zubhAzubhagacchasvarUpe'vagate sati muniH kiM kuryAt ? ityAha
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 127 // tamhA sammaM nihAleDaM, gacchaM sammaggapaTThiyaM / vasijja pakkhamAsaM vA, jAvajjIvaM tu goyamA // 105 // vyAkhyA- ' tamhA0 ' yasmAt sadgacchaH saMsArocchedakArI, asadgacchatha saMsAravarddhakaH, tasmAt samyagnibhAlaya - samyag vilokya, gacchaM-gaNaM sanmArgaprasthitaM, tatra pakSaM vA mAsaM vA UpalakSaNatvAt mAsadvayAdikaM vA yAvajjIvaM vA, turapi vikalpArtha eva, senmuniH / he gautama ! iti / anuSTup chandaH // 105 // athaikAkinA kSullAdinopAzrayarakSaNamAzritya sAdhusvarUpAdhikArA'vazeSa darzayati khuDDo vA ahavA seho, jattha rakkhe uvassayaM / taruNo vA jattha egAgI, kA merA tattha bhAsimo // 106 // vyAkhyA- ' khuDDo' ityAdi, yatra gaNe kSullo vA bAlyatirathavA zaikSo navadIkSita ekAkI upAzrayaM rakSet, taruNo vA ekAkI sAdhuryatropAzrayaM rakSet, atrAnuktAsyApi gautamAmantraNasya gamyamAnatvAt he gautama! tatra gacche kA merA ? -kA maryAdA ? na kAcidapItyarthaH / iti vayaM bhASAmahe / ekAkillAdeH vasatirakSaNe bahudoSotpatteH tathAhi - " ego khuDDo ramai, ramamANassa aNNe dhuttAiyA ubahiM haraMti, vAlaM vA bholaviUNa aNNattha gacchanti / vasahIe vA kayAi balamANAe khuDDo vatthA i gahaNatthaM pavisati, sappo vA Dasai, naTTAipecchaNatthaM vA gacchijjA, evamAi bahu egAgiNi vAle dosA / sehovi pugAgI kayAi sagharaM gacchejjA, annattha vA gacchejjA, ammApiyaro aNNo vA syANo kayAi milijjA, siNeheNaM roejjA, bhAsAsamiI jijjA, UDDA vA karijjA, evamAI bahU sehe dosA / taruNo vi egAgI kayAi mohodaeNa hatthakammaM karijjA, aMgAdANaM mekeech ciH || // 127 //
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ vA kiDDAe vAlijjA, itthI vA kAi taruNaM dahaNa AgacchijjA, sa caUtthaM bhaMjijjA uDDAI vA karijjA, mohodaeNa gacchaM muttRRNa gacchinna vA, evamAi bahU egAgitaruNe dosA" vizeSato nizIthacUAdibhyojJeyA iti / etAvatA ca pAyo gacchasvarUpanirUpaNadvAreNa yatisvarUpameva nirUpitam / itazca prAya AgranthaparisamAptergaccha svarUpanirUpaNadvArava yatinIsvarUpaM nirUpayiSyate, nanu gacchasvarUpe vaktuM prakrAnte kathaM yatiyatinIsvarUpamucyate ? Ucyate, tadAtmakatvAd gacchasya, tatsvarUpe nirUpite gacchasvarUpasyApi nirUpaNAditi viSamAkSareti // gAthAchandaH // 106 // iti zrImattapAgacchanabhomaNibhaTTArakapurandarazrIAnandavimalamUrIzvaracaraNAmbhojarajazvaJcarIkAyamANapaMDitazrI vijayavimalagaNiviracitAyAM gacchAcAraprakIrNakaTIkAyAM sAdhusvarUpanirUpaNAdhikAro dvitiiyH|| varNitaM vratisvarUpam / atha kramamA vatinIsvarUpaM varNyate, tatrApi prathama ekAkinyA kSullikAdikayA vatinyopAzrayarakSaNe doSameva darzayati| jattha ya egA khuDDI, egA taruNIu rakkhae vasahiM / goyama! tattha vihAre, kA suddhI vaMbhacerassa // 107 // vyAkhyA-'jatya ya egA0' yatra ca sAdhvI vihAre ekAkinI kSullikA, ekAkinI taruNI vA, tuzabdAt navadIkSitA: caikAkinyupAzrayaM rakSati, he gautama ! tatra sAdhvI vihAre brahmacaryasya kA zuddhiH?na kApotyarthaH / itthavi dosA-kayAI vasahIe egA khuDDI kiDijA, koi taM avaharija vA, balAo vA koi sevijjA, IcAI bahRdosA / taruNI vi egAgiNI mohodaeNa phalAdiNA caUtyaM sevijA, egAgiNiM vA taM dahaNaM taruNA samAgacchaMti, hAsAiaM kurvati, aMge vA laggati, to
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 128 // KHARKHAN DDAho bhavati, taphAsAo vA mohodao bhavati, sIla bhaMjijja vA, gabbho vA bhavejja, taM ca jai gAlai to mahAdoso bhavai, aha baDhai to pavayaNe mahA UDDAho bhavati, ahavA puDhakIliyaM samaramANI vessAiya vA daTThUNa gaccha muttUNa, egA giNI taruNI sAhuNI gacchijjA, evamAI bahUdosA, evaM navadivikhayAe vi egAgiNIe egA giroha sAhu dosA nAyavatti / gAthAchandaH // 107 // athaikAkinyA vratinyA rAtrau vasate bahirgamane nirmaryAdatvamAha jattha ya uvassayAo, bAhiM gacche duhatthamittaMpi / egA rattiM samaNI, kA merA tattha gacchassa | 108 | vyAkhyA- ' jattha ya0' yatra ca gaNe upAzrayAdvahirekAkinI 'rati 'ti 'saptamyA dvitIyA (8-3-137) ' iti sUtreNa saptamIsthAne dvitIyAvidhAnAt, rAtrau zramaNI - sAdhvI dvihastamAtrAmapi bhUmiM gacchet, tatra gacche gacchasya kA maryAdA ? athavA kAcid 'dvitIyAdeH ( 8-3 - 134 ) ' iti prAkRtasUtreNAtra saptamyarthe SaSThI, tatastatra gacche kA maryAdA ? na kAcidapItyarthaH / ityavi dosA- kayAi paradArasevakA rayaNIe egAgiNIM samaNiM dahUNa harijjA, uDDAhaM vA karejyA, pacchannaM vA rAyAI bhamamANo saMkijjA, kA esA ? corA vA avaharaMti, vatthAiyaM vA givhaMti, ahavA kayAi guruNIe pharusacoyaNaM saMbharamANI, vakIlayaM vA rayaNIe visesao saMbharamANI egAgiNI gacchijjA, iccAI bahudosatti / gAthAchandaH // 108 // athaikAkizramaNyadhikArAdevedamAha jat ya egA samaNI, ego samaNo ya jaMpae soma ! niabaMdhuNAvi saddhiM taM gacchaM gacchaguNahINaM / 109 / *KTET dRci // 12883
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA-'jatya ya0' yatra ca ekAkinI zramaNI ekAkinA nijabandhunA'pi sArddha jalpati, athavA ekAkI sAdhurekAkinyA nijabhaginyApi sArddha jalpati, he saumya !-he gautama! taM gacchaM gacchaguNahInaM jAnIhIti shessH| yata ekAkinyA zramapyAH nijabandhunApi sArddha, ekAkinA sAdho nijabhaginyA'pi sArdai saMdarzanasaMbhASaNAdinA bahu doSotpattirbhavati, kAmavRttamalinatvAt / tathA coktaM-" saMdasaNeNa 1 pII 2 pIIuraI 3 raIo vIsaMbho 4 / bIsaMbhAo paNao 5 paMcavihaM vaddae pimmaM ||1||"jh jaha karesi neha, taha taha neho mi vaDDhai tumaMmi / teNa naDio mi baliyaM, jaM pucchasi dubalatarosi // 2 // mitti mama / iya sadasaNasaMbhAsaNeNa saMdIvio mayaNavAhI / babhAI guNarayaNe,Dahai aNiccha vi pmaayaao||||anicchto'pi dahati / tathA 'mAtrA svasrA duhitrA vA, na viviktAsano bhavet / balavAnindriyagrAmaH, paNDito'pyatra muhyati // 4 // ' iti gAthAchandaH // 109 // athAryAyA gRhisamakSaM duSTabhASaNe doSamAhajattha jayAramayAra, samaNI jaMpai gihattha paccakkhaM / paccakkhaM saMsAre, ajjA pakkhivai appANaM // 110 // vyAkhyA-'jatva0' yatra gacche 'jayAramayAramiti' avAcyadRSTagAlirUpaM jakAramakArasahitaM vacanaM yA zramaNI gRhasthapratyakSa-gRhisamakSaM jalpati, he gautama ! tatra gacche sA AryA AtmAnaM saMsAre pratyakSaM sAkSAt prakSipatIti / gaathaachndH||110|| athAryAyA gRhasthabhASAbhASaNe doSamAhajatthaya gihatthabhAsAhi,bhAsae ajiA surutthtthaavi| taM gacchaM gunnsaayr!smnngunnvivjjiaNjaann||111||
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ H gacchA cAra // 129 vyArUyA-yatra ca, suruSTA'pi-kathamapi kAraNavazena bhRzaM roSaMgatA'pi, kiM punararaSTA AryA gRhasthabhASAbhi:-tava gRhaM jvalatu, tava zavaM karSayAmi, tavA'kSiNI sphuTite ? tava pAdau kRttau staH ? ityAdi kaThorasAvadyarUpAbhirbhApate, he guNasAgara! taM gacchaM zramaNaguNavivarjitaM jAnIhIti / gaathaachndH|| 111 // athAryAyA vicitravastraparidhAne doSamAhagaNigoama! jA uciaM, seavatthaM vivajiuM sevae cittarUvANi, na sA ajjA viaahiyaa||112|| ___vyAkhyA-'gaNigo0' he gaNin ! gautama ! AryA ucitaM zvetavastraM vivarya, citrarUpANi-vividha varNAni vividhacitrANi vA vastrANi sevate, upalakSaNatvAt pAtradaNDAdyapi citrarUpaM sevate, sA AryA na vyAhRtA-na kathiteti viSamAkSareti / gAthAchandaH // 112 // athAryAyA gRhasthAdInAM sIvanAdikaraNe dopamAhasIvaNaM tunnANaM bharaNaM, gihatthANaM tu jA kare / tillaubaTTaNaM vA vi, appaNo aparassa y|| 113 // ___vyAkhyA-'sIvaNaM0' yA AryA gRhasthAnAM tuzabdAdanyatIthikAdInAM, vastrakambalacInAMzukAdisambandhi sIvanaM, tunnAnaM, / bharaNamiti bharatabharaNaM karoti, tathA yA Atmanazca svasya parasya ca gRhasthaDimbhAdeH 'tilla 'tti tailAbhyaGgam / 'uvaTTaNaM 'ti surabhicUrNAdinodvartanama, vApItizabdAnnayanAanamukhakSAlana maNDanAdikazca karoti, na sA AryA vyAhRteti pUrvagAthAta AkapaNIyam, tasyAH pArthasthAditvasamAsAdanAt / atra nirayAvalyu 'pAGgataH subhadrAryodAharaNaM jJAtAdharmakathAGgataH kaalyaayodaahrnnnyc likhyate / tatrApi prathamaM subhadrodAharaNazca likhyate-yathA-"teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nayare guNasilae AMAHARAKWang // 129 //
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ ceie,seNie rAyA,sAmI samosaDhe,parisA niggayA,teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM bahuputtiyA devI sohamme kappe bahuputtie vimANe sabhAe muhammAe bahuputtiyaMsi sIhAsaNaMsi carahiM sAmANiyasAhassIhiM cauhi mahattariyAhiM saparivArAhiM tihiM parisAhiM sattahi aNiAdivaIhiM solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM annehiM bahUhiM bahuputtiyavimANavAsIhiM vemANiehiM devehiM devIhiya sarTi | saMparibuDA mahayA hayanadRgIyavAiyatatItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAdiyaraveNaM divAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharati, imaMca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANI 2 pAsati 2 samaNaM bhagavaM mahAvIraM jahA sUriyAmejAva namaMsittA sIhAsaNavaraMsi puratyAbhimuhA sannisannA, Abhioge' deve saddAvei jahA mUriyAbhassa mUsarA ghaMTA, AbhiogaM devaM sahAveti jANavimANaM joaNasahassavicchiNaM jANavimANavannao jAva uttarilleNaM nijANamaggeNa joyaNasAhassiehiM viggahehi AgayA, jahA sUriyAbhe, dhammakahA sammattA / taeNaM sA bahuputtiyA devI dAhiNaM bhuyaM pasAreti, devakumArANaM aTThasayaM devakumAriyANaM vAmAo bhUyAo aTThasaya, tayANataraM ca NaM bahave dAragA ya dAriyAo ya Dibhae ya DibhiAo ya viubai,NaTTavihiM jahA sUriyAbhe, uvadaMsittA paDigayA / tae NaM bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM jAva kUDAgArasAlA, bahuputtiyAe NaM bhaMte ! devIe esA divA deviDDI pucchA jAva abhismnnaagyaa| evaM khalu go0 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vANArasI nAma nagarI,aMbasAlavaNe ceie, tattha NaM vANArasIe nayarIe bhadde nAma satyavAhe hotthA / aDDe jAva aparibhUe, tassa NaM bhaddassa ya subhaddA nAma bhAriyA sUmAlA vaMjhA, aviyAurI, jANukopparamAyA yAvi hotthA / tae NaM tIse subhaddAe satyavAhIe annayA kayAi puvara 1 AbhiAgA jahA sUriyAbhassa pra0 2 bhaMteti bha0 pra0
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ piciTa gacchA cAra // 130 // cAvarattakAlasamayaMsi kuTuMbajAgariyaM jAgaramANIe imeyArUve jAva saMkappe smuppjjitthaa| evaM khalu ahaM bhaddeNa satthavAheNaM saddhi viulAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharAmi, no ceva NaM ahaM dAragaM vA dAriyaM vA payAyAmi, taM dhaSNAo Na tAo ammayAo jAva suladdhe NaM tAsi ammagANaM maNuajammajIviyaphale, jAsiM manne niyagakucchisaMbhRyagAI, ghaNaduddhaluddhagANi, mahurasamullAvagANi, maMjulapapiyANi, yaNamUlakakkhadesabhAgaM abhisaramANagANi, mRddhayAI paNDyaM piyaMti, puNo vi komalakamalovamehi hatthehiM gihiUNa ucchaMganivesayAI deMti, samullAvae sumahure puNo puNo maMjulappamaNie y| ahanna adhannA, apunnA,akayapunnA, itto egamavi na pattA ohaya jAva jjhiyAyati / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM subayANaM ajjAo iriyAsa miyAo, bhAsAsa0, esaNAsa0,AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamiyAo,uccArapAsavaNakhela siMghANajallapAriTThAvaNAsamiyAo,maNaguttAo, vayaguttAo, kAyaguttAo, guttidiyAo, guttabhacAriNIo, bahussuyAo, bahuparivArAo, puDANuputviM caramANIo, gAmANugAmaM duijjamANIo, jeNeva vANArasI nagarI, teNeva uvA02 ahApaDirUvaM uggahaM 2 saMjameNaM tavasA jAba viharati / tae NaM tAsiM sukhayANaM ajjANaM ege saMghADae vANArasIe NayarIe uccanIyamajjhimAI kulAI gharasamuddANarasa bhikkhAyariyAe aDamANe bhaddassa satyavAhassa gihaM aNupavitu / tae Na sA subhaddA satyavAhI tAo ajjAo ejjamANIo pAsati 2 haTTa0 khippAmeva AsaNAo abbhuTei 2 sattaTupayAI aNugacchai 2 vaMdai namasai 2 viuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM paDilAbhittA, evaM vayAsI-evaM khalu ahaM ajAo! bhaddeNaM satyavAheNaM saddhi viulAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharAmi, no ceva NaM ahaM dAragaM vA dAriyaM vA payAmi / taM dhaNNAo NaM tAo ammagAo jAva etto egamavi na pattA, taM tubbhe NaM ajjAo bahuNAyAo, // 130 //
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahupaDhiyAo, bahUNi gAmAgaranagara0 jAva saMnivesAI AhiMDaha, bahUNa ya rAIsaratalabaramADa biya0 jAva satyavAhappabhitINaM | gihAI aNupavisaha, atyi bhe' kei kahi vi vijAppaoge vA maMtappaoge vA vamaNaM vA vireyaNa vA batthikamme vA osahe vA bhesajje vA uvaladdhe ? jeNaM ahaM dAragaM vA dAriyaM vA payAejjA, tae Na tAo ajjAo subhaI satyavAhiM evaM vayAsI-amhe NaM devANuppie ! samaNIo niggaMdhIo iriyAsamiyAo jAva guttabhayAriNIo,no khalu kappai amhaM eyamahU~ kaNNehivi NisuNittae! kimaMga puNa uvadaMsittae,vA samAyarittae vaa| amhe NaM devANuppie ! puNa tava vicittaM kevalipannattaM dhamma parikahemo / taeNaM sA subhaddA satthavAhI tAsiM ajANaM aMtie dhamma socA nisamma hatuTThA, tAo ajjAo tikkhutto vaMdai namasati, evaM vayAsIsaddahAmi NaM ajjAo! niggaMthaM pAvayaNaM, pattiyAmi NaM roemi NaM ajAo! nigga0 evameyaM tahameya avitahameyaM jAva sAvagadhamma paDivajjittae, ahAsudaM devANuppie ! mA paDibaMdha / tae NaM sA subhaddA satyavAhI tAsiM ajjANaM atie jAva paDivajjati 2 tAo ajjAo baMdai namasai paDivisajjati / taeNaM sA subhaddA satthavAhI samaNovAsiyA jAyA jAva viharati / taeNaM tIse subhaddAe samaNovAsiyAe annayA kayAI pukharatAvaratta jAca kuTuMba jAva samuppajjitthA evaM khalu ahaM bhaddaeNaM satyavA0 viulAI bhogabhogAI jAva viharAmi, no cevaNaM ahaM dAraMgadAriyaM vA payAmi, taM seyaM khalu mamaM kallaM jAva jalaMte bhaddassa satthavAhassa ApucchittA subbayANaM ajANaM aMtiya agArAo jAva pahaittae, evaM saMpehetira tA kallaM jeNeva bhadde satyavAhe teNeva0 karayala0 evaM vayAsI-evaM khalu ahaM devANuppiyA tumbhehiM saddhi bahUI vAsAI bhogabhogAI (graMthAgraM 5000) jAva viharAmi, no cevaNaM 1 se pra0
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 13 // 94THERAP dAragaM vA dAriyaM vA payAmi, taM icchAmi NaM devANuppiyA ! tumbhehiM abbhaNuNNAyA samANI sutbayANaM ajANa jAva pavaittae, tae NaM se bhadde satyavAhe subhaI satthavAhiM evaM vayAsI-mA gaM tuma devANu0 iyANi muMDA jAva pacayAhi, muMjAhiM tAva devANuppie ! mae saddhiM viulAI bhogabhogAI tato pacchA bhuttabhoI subbayANaM ajANaM jAva pahayAhi / tae Na sA subhaddA satyavAhI bhaddassa satyavAhassa eyama8 no ADhAti no pari0 ducaMpi taccapi bhaI sa0 evaM vayAsI-icchAmi Na devANuppiyA ! tumbhehiM abbhaNuNNAyA samANI jAva pachaittae / tae NaM se bhadde satthavAhe jAhe no saMcAeti, bahUhiM AghavaNAhiM evaM pannavaNAhiM jAva vinavittae, tAhe akAmae ceva subhaddAe nikkhamaNa aNumannitthA / tae NaM se bhadde satthavAhe viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAveti 2 mittanAti0 jAva tato pacchA bhoyaNavelAe jAva mittanAti0 sakAreti 2 subhaI sattha0 | vhAyaM jAva pAyacchittaM saddAlaMkAravibhUsiyaM purisasahassavAhiNisIya duruheti, tae NaM sA subhaddA satyavAhI mittaNAti jAva saddhiM saMparivuDA, saciDDhIe jAva raveNaM vANArasInagarImajhamajheNaM jeNeva subayANaM ajANaM uvassae teNeva uvAgacchai 2 purisasahassavAhiNIM sIyaM Thaveti 2 subhaddA satthavAhI sIyAo paccoruhati / tae NaM bhadde satyavAhe subhaI satthavAhiM purao kAuM jeNeva suvvayA ajjA teNeva uvAgacchai 2 mukhayAo ajAo vaMdati namaMsati 2 evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA muMbhaddA satyavAhI mamaM bhAriyA iTTA jAva kaMtA jAva mANaM vAiyA pittiyA jAva phusaMtu / esa NaM devANuppiyA saMsArabhaubiggA bhIyA jammajarAmaraNANaM devANuppiyANaM aMtie muMDA bhavittA jAva pavayAti, taM etaM ahaM devANuppiyANaM sIsiNibhikkhaM dalayAmi, paDicchatu NaM tuma devANuppiyA ! sIsiNibhikkhaM, ahAmuhaM mA paDibaMdha / tae Na subhaddA satthavAhI suvva HRAHINEKHANA // 13 //
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAhiM ajjAhiM evaM vRttA samANI haTThA 2 sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai 2 sayameva paMcamuTThiyaM loyaM kareti 2 jeNeva suvvayAo ajjAo teNeva uvAgacchai 2 suvvayAo ajjAo tikkhutto AyAhiNapayAhiNeNaM vaMdai namasai 2 evaM vayAsIAlitteNaM bhaMte jahA devANaMdA tahA pavvaiyA jAva ajjA jAyA jAva guttabhayAriNI, tato sA subhaddA ajjA annayA kayAi bahujaNassa caiDarUvesu mucchiyA jAva ajjhovavannA, avyaMgaNaM ca, ubvaTTaNaM ca, phAsuapANaM ca, alattagaM ca, kaMkaNANiya aMjaNaM ca, vannagaM ca, cunnagaM ca, khelagANi ya, khajjugANi ya, khIraM ca, puSpANi ya gavesati 2 bahujaNassa dArae vA dAriyAo vA kumAra a kumAriAo a DiMbhae ya DibhiyAo ya appegaiyAo abhaMgei - appegaiyAo ubaTTei, evaM appegaiyAo phAsuyapANaeNaM NhAveti,appegaiyAo pAe rayati, appegai Ao uTThe raeti,appegaiyAo acchINi aMjeti, appegaiyAo usUe kare, apegaiyAo tilae kareti, appegaiyAo egiMdalae ya kareti, appegaiyAo paMtiyAo kareti, appe chijjAI karei, agae vannaNaM samAlabhaI,appegaie cunnaeNaM samAlabhai, appegaiyANaM khelaNagAI dalayati, appegaiyANaM khajjullagAI dalayati, appegaiyANaM vIrabhogaNaM bhuMjAveti, appegaiyANaM pupphAI onuyati, appegaiyA pAdesu Thaveti appe jaMghAsu kareti, evaM Urusu ucchaMge kaDIe vipiTThIe uraMsi khaMdhe sIse karatalapuDeNa gahAya, halaulemANI 2 gAyamANI 2 puttapivAsa vA dhUyapivAsa vA nattupivAsaM vA nattipivAsa vA paJcaNuvbhavamANI viharavi, tae NaM tAo suvvayAo ajjAo subhaddaM ajjaM evaM vayAsI- amhe NaM devANuppie ! samaNIo nimgaMdhIo iriyAsamiiyAo jAva guttabaMbhacAriNIo, no khalu amheM kappati dhAtIkammaM karie tumaM caNaM devANuppie ! bahujaNassa ceDarUvesu mucchiyA jAva ajjhovavannA abbhaMgaNaM jAva nattipivAsa prA
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra 4 // 132 // paJcaNubbhavamANI viharasi, taNNaM tuma devANuppie! eyarasa ThANassa Aloehi jAva pacchittaM paDivajjAhi / tae Na sA subhaddA ajjo suvbayANaM ajjANaM eyamadvaM no ADhAti, no parijANai, aNADhAemANI aparijANamANI viharati / tae Na tAo samaNIo niggaMthIA mubhAI ajja holaMti nidaMti siMti garahaMti,abhikkhaNaM 2 eyamahU~ nivAreti / tae NaM tIsa subhaddAe ajjAe samaNIhi nimgaMdhIhi hIlijjamANIe jAva abhikkhaNaM abhikkhaNaM eyamaDhe nivArijjamANIe ayameyArUve ajjhathie samu0, jayA NaM ahaM agAravAsa vasAmi, tayA NaM ahaM apparasA jappabhiI ca NaM ahaM muMDA bhavittA, agArAo aNagAriyaM pavvaiyA, tappabhiI ca NaM ahaM paravasA, pucvaM ca mama samaNIo ADheti parijANeti, iyANiM no Ati no parijANeti, ta seyaM khalu mama kallaM jAva jalaMte suvbayANaM ajjANa aMtiyAo paDinikkhamittA pADiyaka uvassayaM uvasaMpa- | jjittANaM viharittae, evaM saMpeheti 2 kallaM jAva jalaMte suvyayANaM ajjANaM aMtiyAo paDinikkhamati 2 pADiyakaM uvassayaM uvasaMpajjicANaM viharati / tae NaM sA mubhaddA ajjA aNohaTTitA, aNivAriyA, sacchaMdamaI bahujaNassa ceDarUvesu mucchitA jAva abhaMgaNaM jAva nattipivAsaM ca paccaNubbhavamANo viharati / tae NaM sA subhaddA ajjA pAsatthA pAsatthavihArI evaM osannA0kusIlA0saMsattA ahAchaMdA ahAchaMdavihArI bahUhi vAsAiM sAmanapariyAgaM pAuNatira addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM tIsa bhattAiM aNasaNAra cheei 2 cA tassa ThANassa aNAloiya apaDikkaMtA kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe bahuputti| yAvimANe uvavAyasabhAe devasayaNijjaMsi devadUsaMtariA aMgulassa asaMkhijabhAgamettAe ogAhaNAe bahuputtiyadevitAe uvavannA / tae Na sA bahuputtiyA devI ahuNovavannamittA samANI paMcavihAe pajjattIe jAva bhAsAmaNapajjacIe, evaM khalu // 132 //
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ goyamA ! bahuputtiyAe devIe sA divA devir3I jAva abhisamaNNAgayA, se keNaDeNaM bhaMte ! evaM vucai ? bahuputtiyA devI bahu 2 go0 bahuputtiyANaM devINa jAhe jAhe sakkassa deviMdassa devaraNNo uvatyANiyaM karei, tAhe tAhe bahave dArae ya 2 Dibhae ya 2 viubati, jeNeva sakke deviMde devarAyA teNeva uvAgacchai 2 sakkassa deviMdassa devaraNNo divaM devi9i devajuI divaM devANubhAvaM uvadaMsei se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai bahuputtiyA devI / bahuputtiyAeNaM bhaMte ! devIe kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! catAri paliovamAI Thii papNattA, bahuputtiyANaM bhaMte ! devI tao devalogAo AUkkhaeNa ThitIkkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchihiti.? kahiM Uvavajihiti ? iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse vijjhagiripAya- | | mUle vebhele saMnivese mAhaNakulaMsi dAriyatAe paJcAyAhiti / taeNaM tIsedAriyAe ammApiyaro ekkArasame divase vItikaMte jAva bArasahiM divasehiM vatikatehiM ayameyArUvaM nAmadhijja karahiti, hoUNaM amhaM imIse dAriyAe nAmadhijjaM somA / tae NasAsomA UmmukkabAlabhAvA vinAya pariNayamittA juvaNagamaNuppattA rUveNa ya jovaNeNa ya lAvaNNeNa ya kaTTA ukkiTThA sarIrA yAvi bhavissati / taeNaM taM somai dAriyaM ammApiyaro ummukkabAlabhAvaM vinAyajovaNagamaNuppattaM paDikUieNaM mukkeNaM paDirUvaeNaM | viNaeNaM niyagassa bhAyaNijjarakUDassa bhAriyattAe dalayissaMti, sA NaM tassa bhAriyA bhavissati,iTThA kaMtA jAvabhaMDakaraMDagasamANA tillakelA iva susaMgopitA, celapelA iva susaparihiyA, rayaNakaraMDagao viva susaMrakkhiyA, susaMgovitA, mANaM sIyaM jAva vivihA roAtaMkA phusaMtu / taeNaM sA somA mAhaNI raTTakUDeNaM saddhi viUlAI bhogabhogAI jhuMjamANI saMvacchare 2 juyalagaM | payAyamANI solasahiM saMvaccharehiM battIsa ceDagarUve pyaayaa| tae NaM sA somAmAhaNI tehiM bahUhiM dAragehi ya dAriyAhi ya, CHERSHISHMISHIKSHAMALAMAUR viNaemAvasati / taelAvA vinAya ayameyArUvaM nAmAhiti / ejAjahiti ? iva
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciH gacchA cAra kumAraehi ya kumAriyAhi ya, DibhiehiM DibhiyAhi ya,appegaIehiM uttANasejjAehiM appegaiehi ya thaNiyapAehi appe0pIhagapAehiM appegaiehiM paraMgaNaehiM appegaiehiM parakkamamANehi appe0 pakkholaNaehiM appegaiehiM thaNaM maggamANehi appegaiehiM khIraM maggamANehiM appegaiehiM khillaNayaM maggamANehiM appegaiehiM khajjagaM maggamANehiM appe0kUraM maggamANehiM pANiyaM maggamANehiM hasamANehiM rUsamANehiM akosamANehiM akkussamANehiM iNamANehiM hammamANehiM vipalAyamANehi aNugammamANehiM robamANehi kaMdamANehiM vilavamANehiM kUvamANehiM ukkUbamANehiM nijAyamANehiM nihAyamANehiM palavamANehiM dahamANehi vamamANehiM cheramANehi mattamANehiM muttapurIsavamiyamulittovalittA mailavasaNapubaDa jAva asuibIbhacchA paramaduggaMdhA nosaMcAei raTakUDeNa saddhi viUlAI bhogabhogAI bhuMjamANI vihritte| tae NaM tIse somAe mAhaNIe aNNayA kayAI putvarattAvaratta kuTuMbajAgariyaM0ayameyArUve0 samuppajitthA,evaM khalu ahaM imehiM bahahiM dAragehi ya jAva DibhiyAhiM appegaiehi UttANasijjaehiM jAva appegairahiM muttamANeti, dujjAehiM dujaMmaehiM hayavippahayabhaggehiM egappahArapaDiehiM jeNaM muttapurIsavamiyamulittovalittA jAva paramadubhigaMdhA no saMcAemi raTakUDeNa saddhiM jAva bhuMjamANI viharittae, taM dhannAo NaM tAo ammayAo jAvajjIviyaphale jAo Na vaMjhAo aviyArIo jANukopparamAyAo surabhimugaMdhagaMdhiyAo viulAI mANussagAI bhogabhogAI bhuMjamANIo viharaMti, ahaNaM adhagNA apuNNA akayapuNNA no saMcAemi raTTakUDeNa saddhi viUlAI jAva viharittae / teNa kAleNaM teNaM samaeNaM subayAonAma ajjAoiriyA0 jAva bahuparivArAo puvANupuchi jeNeva vebhele sannivese addApaDirUvaM UggaI jAva viharati / tae NaM tAsi subayANaM ajANaM ege saMghADae vebhele sannivese uccanIyajAvaaDamANe raTTakUDassa gihaM aNupaviDhe / tae NaM sA somA mAhaNI tAo ajjAo // 33 //
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ ENSEXY ejjAo ejnamANIo pAsati 2 haTTA0 khippAmeva AsaNAo abbhuTTe 2 ttA, sattaTTapayAI aNugacchati vaMdai 2 namasa vileNaM asaNa 4 paDilA bhittA, evaM vayAsI evaM khalu devANupiyA ! ahaM ajjAo ! raTUkUDeNa saddhiM viUlAI jAva saMvacchare 2 jugalaM payAmi, solasahiM saMvaccharehiM battIsaM dAragarUye payAyA / tae NaM ahaM tehiM bahUhiM dAraehiM jAva DiMbhayAhi ya appegatiehiM UttANasijjaehiM jAvamuttamANehiM dujjAtehiM jAtra no saMcAemi viharittae, taM icchAmi NaM ajjAo ! tumheM aMtie dhammaM nisAmittae / tae NaM tAo ajjAo somAe mAhaNIe vicittaM jAva kevali0parikaheti tae NaM sA somA mAhaNI tAsiM ajjANaM aMtie dhammaM socA nisamma haTTha0jAva hiyayA tAo ajAo vaMdanapaMsaha 2 evaM vayAsI - saddaddAmi jAo na pAvayaNaM jAna abbhuTThemi NaM ajjAo niggaMthaM pAvayaNaM, evameyaM ajjAo jAtra se jaheyaM tubbhe vadaha, navaraM ajjAo rahakUDaM ApucchAmi, tae NaM ahaM devANuppiyANaM aMtiaM muMDA jAva padyayAmi, ahAmuhaM devANuppie ! mA paDibaMdhaM / taNaM sA somA mAhaNI tAo ajnAo baMdai namasai 2 paDivisajjati / tae NaM sA somAmAhaNI jeNeva raTThakUDe teNeva UvAgacchai 2 karayala0 evaM vayAsI evaM khalu mae devANuppiyA! ajjANaM aMnie dhamme nisaMte sevi a dhamme icchie jA efore a f ahaM devAzuppiyA ! tumehiM anbhaNugNAyA sukhayANaM jAva pavaittae / tara NaM se gTakUDe momaM mAhaNiM evaM kyAsImANaM tu devAppie! iyANi muMDA bhavittA, jAva pacayAhiM, muMjAhi tAva devANuppie ! mae saddhiM viulAI bhoga bhogAI, tato pacchA bhoI subayANaM ajjANaM aMtiyaM muMDA jAva pavvayAhi, taraNaM sA somA mAhaNI raTThakUDassa eyama paDisRNeti, tae NaM sA somA mAhaNI vhAyA jAva sarIrA ceDiyA cakkavAlaparikiNNA sAo gihAo nikkhapati 2 vemelaM saMnivesaM h
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 134 // jhaMjheNaM jeNeva suvvayANaM ajjANaM uvassae teNeva uvAgacchai 2 suvvayAo ajjAo baMdati, namasai, pajjuvAsara 2 / taNaM tAo suiyAo ajjAo somAe mAhaNIe vicittaM kevalipaNNattaM dhammaM kaheMti jahA jIvA sijyaMti / tae NaM sA somA mAhaNI subbayANaM aMtiyaM jAva duvAlasavihaM sAvamadhammaM paDivajjai 2 suvvayAo ajjAo baMdai namasai 2 jAmeva disiM pAyA jAna paDigayA / tae NaM sA somA mAhaNI samaNovAsiyA jAyA, abhigaya0 jAvaappANaM bhAvemANI viharati / tae NaM tAo suvvayAo ajjAo annayA kayAi vemelAo saMnivesAo paDinikkhamaMti, bahiyA jaNavayavihAraM viharati / tae NaM tAo sukhayAo ajAo annayA kayAi puvANu0 jAva viharaMti / taraNaM sA somA mAhaNI imIse kahAe laddhaTThA samANI haTTA pahAyA taba niggayA, jAva baMdara namasai 2 dhammaM soccA jAva navaraM raTThakUDaM ApucchAmi tae NaM pavvayAmi ahAmuhaM / tae NaM sA somA mAhaNI suvvayANaM ajjANaM vaMdai namasa 2 suvvayANaM0 paDinikkhamai jeNeva e gihe jeNeva rakUDe teNeva uvAgaccha 2 karayala pariggahiyaM taheva Apucchara jAva pavbaittae jAtra aNumaNNitthA / taNaM kUDe vilaM asaNaM 4 taheva jAva puvvabhave subhaddA jAva ajjA jAyA, iriyA samiyA jAva guttabaMbhayAriNI / taNaM sA somA ajjA suvvayANaM ajjANaM aMtiyaM sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjai 2 bahUhiM chaTTaTTama jAva bhAvemaNI bahU vAsAI sAmannapariyAgaM pAuNeti 2 mAsiyAe saMlehaNAe sardvi bhattAI aNasa 2 Aloiya paDikaMtA samAhipattA kAlamAse kAlaM kiccA kassa deviMdassa devaraNNo sAmANiyadevattAe uvavajjihiti, tattha NaM atthe gaiyANaM devANaM dosAgarovamAI TiI paNNattA, tattha NaM somassa vi devassa do sAgarovamAI ThiI paNNattA / se NaM bhaMte! some deve tao deva dRci // 134 //
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ ya bahUhi kAlavaDiohiNA AbhopamA hattA saMjameNaM logAo AukkhaeNaM jAva kahiM uvavajjihiti ? goyamA ! mahAvidehe vAse jAva aMtaM kAhiti // atha kAlyudAharaNam / yathA-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nagare guNasilae ceie seNie rAyA cilaNA devI sAmI samosaDhe, parisA niggayA jAva parisA pajjuvAsei, teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kAlI nAma devI camaracaMcAe rAyahANIe kAlava hiMsagabhavaNe kAlaMsi sIhAsaNaMsi cauhiM sAmANiyasAhassIhi, carahiM mayahariyAhiM, saparivArAhiM, tiAha parisAhi,sattahiM aNiehi,sahi a. NiyAhibaI hiM, solasahiM AyarakkhadevasAhassIhi,aNNehi ya bahUhi kAlavaDisayabhavaNavAsIhiM asurakumArehiM devehiM devIhi ya sAddha saMparivuDA mahayA jAva viharai, imaM ca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANI 2 pAsai, tattha samaNaM bhagavaM mahAvIraM jaMbuddIve dIve bhArahe vAse rAyagihe nagare guNasilae ceie ahApaDirUvaM uggaha ugiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe pAsai 2 tA, hatuTThacittamANaMdiyA pIyamaNA jAva hayahiyayA sIhAsaNAoM anbhuDhei 2 cA pAyapIDhAo paccoruhai 2ttA pAuyAo omuyai 2 ttA titthagarAbhimuhI sattaTupayAI aNugacchai 2ttA vAma jANuM aMcei dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi nihaTTa tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi Nivesei 2 tA isiM paccuNNamai 2 tA kaDayatuDiyarthabhiyAo bhuyAo sAharai 2ttA karayala jAva kaTu evaM vayAsI-namotthu NaM arahatANaM jAva saMpattANaM Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva saMpAviukAmassa, vadAmi NaM bhagavaMtaM tattha gayaM iha gayA pAsau me samaNe bhagavaM mahAvIre tattha gae iha gayaM tikaTu vaMdai02 sIhAsaNavaraMsi puratyAbhimuhA NisaNNA, tae NaM tIse kAlIe devIe imeyArUve jAva samuppajjitthA-seyaM khalu me samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA jAva pajjuvAsittaettikaTu evaM saMpehei 2 ttA Abhiogiyadeve sahAvei 2 ttA evaM vayAsI-evaM khalu
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRciH gacchA cAra devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIraM evaM jahA sUriyAbho taheva ANattiyaM dei 2 jAva divvaM suravarAbhigamaNajogaM kareha 2 | ttA jAva paJcappiNaha, te vi taheva karittA jAva paJcappiNaMti, NavaraM joyaNasahassavicchiNNaM jANaM sesaM taheva NAmagoyaM sAhei, IS taheva NaTTavihiM ubadasei jAva pddigyaa| bhaMtetti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai 2 evaM vayAsI-kAlIe | // 13 // NaM bhaMte ! devIe sA divyA deviTTI 3 kahiM gayA kUDAgArasAlAdiTuMto,aho NaM bhaMte ! kAlI devo mahiDiyA ! kAlIe NaM bhaMte ! devIe sA divvA devIDDI kiNNA laddhA kiNNA pattA kinnA abhisamaNNA gayA ? evaM jahA mUriyAbhassa jAva evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse AmalakappANAmaM NayarI hotthA, vaNNI , aMbasAlavaNe ceie, jiyasattU rAyA, tattha NaM AmalakappAe NayarIe kAle NAma gAhAvaI hotthA, aTTe jAva aparibhUe, tassa NaM kAlassa gAhAvaissa kAlasirINAma bhAriyA hotthA, sukumAla jAva surUvA, tassaNaM kAlassa gAhAvaissa dhRyA kAlasirIe bhAriyAe attayA kAlInAmaM dAriyA hotthA, bar3A baDUkumArI, juSNA juNNakumArI, paDiyaputtatthaNI, nivinnavarA,varagaparivajiyAvi hotthA / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe Aigare jahA vaddhamANasAmI, NavaraM Navahatthussehe, solasahi samaNasAhassIhi aTTatIsAe ajjiyAsAhassIhi saddhiM saMparibuDe jAva aMbasAlavaNe samosade, parisA niggayA jAva pajjuvAsai / tae Na sA kAlI dAriyA imIse kahAe laTThA samANI haTTa0 jAva hiyayA jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgacchai 2 karayala jAva evaM vayAsI-evaM khalu ammayAo ! pAse arihA purisAdANIe Aigare jAva viharai, taM icchAmi NaM ammayAo ! tubbhehi abbhaNuNNAyA samANI pAsassa araho purisAdANIyassa pAyabaMdiyA gamittae, ahAmuhaM devANuppie mA paDibaMdha
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ karehi / tae NaM sA kAlI dAriyA ammApiihiM abbhaNuNNAyA samANI haTTatuha0 jAva hiyayA NhAyA kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchinA suddhappAvesAI maMgallAiM vatthAI pavaraparihiyA appamahagyAbharaNAlaMkiya sarIrA ceDiyAcakavAlaparikiNNA sAo gihAo paDinikkhamai 2 tA jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA jeNeva dhammie jANappavare teNeva uvAgacchai 2 dhammiyaM jANappavaraM evaM jahA devaI jAva pajjuvAsai / tae NaM pAse arahA purisAdANIe kAlIe dAriyAe tIse ya mahai mahAliyAe parisAe dhamma kahei / tae NaM sA kAlI dAriyA pAsassa arahao purisadANoyassa aMtie dhamma socA Nisamma haTTa jAva hiyayA pAsa arahaM purisAdANIyaM tikkhutto vaMdai namasai 2 evaM vayAsI-sadahAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pArayaNaM jAva se jaheyaM tumbhe vayaha / ja NavaraM devANuppiA ! ammApiaro ApucchAmi / tae NaM ahaM devANuppiyANaM aMtie jAva pavayAmi, ahAsuhaM devANuppie! tae NaM sA kAlI dAriyA pAseNaM arahA purisAdANIe NaM evaM vuttA samANI haTTatuTThA jAva hiyayA pAsaM arahaM vaMdai NamaMsai 2 cA, tameva dhammiyaM jANappavaraM duruhai 2 pAsassa arahao purisAdANIyassa aMtiyAo aMbasAlavaNAo ceiyAo paDinikkhamai 2 tA jeNeva AmalakappA NayarI teNeva uvAgacchai 2 AmalakappaM NayariM majhamajjheNaM jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai 2 dhammiyaM jANappavaraM Thavei 2 dhammiyAo jANappavarAo paccoruhai 2 jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgacchai 2 karayala jAva evaM vayAsI-evaM khalu ammayAo ! mae pAsassa arahao aMtie dhamme nisaMte, se vi ya dhamme icchie paDicchie abhiruie / tae NaM ahaM ammayAo ! saMsArabhaubiggA, bhIyA jammaNamaraNANaM, icchAmi NaM tunbhehiM abbhaNuNNAyA samANI pAsassa arahao aMtie muMDA bhavittA, agArAo aNagAriyaM
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ AS gacchA cAra // 13 // pavaittae, ahAmuhaM devANuppie ! mA paDibaMdha kareha / tae NaM se kAle gAhAvai viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvei 2 ttA mittaNAiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNaM AmaMtei 2 tao pacchA NhAe jAba viuleNaM puSphavatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakArecA, sammANettA taraseva mittaNAtiNiyagasayaNasaMbaMdhi pariyaNassa purao kAliyaM dAriyaM seyApIehiM kalaptehi pahAvei 2 sadAlaMkAravibhUsiyaM karei 2 ttA purisasahassavAhaNIyaM sIyaM durUhati, mittaNAiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNeNa saddhi saMparibuDA saviDIe jAva kheNaM AmalakappaM NayariM majhamajjheNaM niggacchai 2 tA jeNeva aMbasAlavaNe ceie teNeva uvA02 cA chattAie titthagarAisae pAsai 2 cA sIyaM Thavei 2 ttA kAliyaM dAriyaM sIyAo paccoruhati / tae NaM taM kAliyaM dAriyaM ammApiyaro purao kAuM jeNeva pAse arahA purisAdANoe, teNeva uvA0 2 vaMdai namasai 2 evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA ! kAlI dAriyA amhaM dhUyA iTThA jAba kimaMga puNa pAsaNayAe ! esa NaM devANuppiyA ! saMsArabhauciggA, icchai devANupiyANaM aMtie muMDA bhavittA jAva pavaittae, te eyaM devANuppiyANaM sissiNibhikkhaM dalayAmo, paDicchatu NaM devANuppiyA ! sissiNibhikkhaM, ahAmuhaM devA0 mA paDibaMdha / tae NaM sA kAlI kumArI pAsaM araha vaMdai namasai 2 cA, uttarapuracchima disIbhAgaM avakamai 2 tA, sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai 2 ttA sayameva loyaM karei 2 jeNeva pAse arahA purisAdANIe teNeva uvA02 pAsa arahaM tikkhutto vaMdai NamaMsai 2 evaM vayAsI-Alitte Na bhaMte loe evaM jahA devANaMdA jAva sayameva phaaviuN| | tae NaM pAse arahA purisAdANIe kAli sayameva pupphacUlAe ajjAe sissiNIyattAe dalayai, tae NaM sA pupphacUlA ajjA kAli kumAri sayameva pahAvei jAva uvasaMpajjittANaM viharai / tae NaM sA kAlI ajjA jAyA, iriyA samiyA // 136 //
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ jA guttabhayAriNI / tae NaM sA kAlI ajjA pupphacUlAe ajjAe aMtie sAmAiyamAiyAi~ ekkArasa aMgAIM ahijjai, bahuIM cattha jAva vihara, tae NaM sA kAlI ajjA aNNayA kayAi sarIrabAusiyA jAyA yAvi hotthA, abhikkhaNaM 2 hatthe dhovei, pAe dhovei, sIsaM dhovei, muhaM dhovei, yaNaMtarANi dhovei, sIsaM dhovei, kakkhatarANi gujjhatarANi dhovei, jattha 2 vi ya NaM ThANaM vA sejjaM vA nisIhiyaM vA cepa, taM puvvAmeva abbhuvakhettA, tao pacchA Asaya vA sayai vA, tae NaM sA pupphacUlA ajjA kAliM ajjaM evaM vayAsI - No khalu kappara devANuppie ! samaNINaM niggaMthINaM sarIrabAUsiyANaM hottae, tumaM ca NaM devANuppie ! sarIrabAUsiyA jAyA, abhikkhaNaM 2 hatthe dhovasi jAva AsayAhi sayAhi vA taM tumaM devANuppie ! eyassa TANassa AloehijAba pAyacchittaM parivajjAhi / tae NaM sA kAlI ajjA puSphalAe ajjAe eyamahaM no ADhAi jAva tusiNIyA saMciTThara / tae NaM tAo pupphacUlAo ajjAo kAli ajjaM abhikkhaNaM 2 hIlaMti jiMdaMti khisaMti garihaMti avamaNNaMti abhikkhaNaM 2 eyama nivArreti / tae NaM tIse kAlIe ajjAe samaNIhiM NiggaMdhIhiM abhikkhaNaM 2 hIlijjamANIe jAva vArijjamANIe imeyArUve ajjhatthie jAva samupajjitthA, jayA NaM ahaM agAravAsamajhe vasitthA, tadA NaM ahaM sayaMvasA jappabhiIM ca NaM ahaM muMDA bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaiyA tappabhiIM ca NaM ahaM parahasA jAyA, taM seyaM khalu mama kallaM pAUppAbhAyAe rayaNIe jAva jalate pADikaM UvassayaM UvasaMpajjittANaM viharittae tikaTTu evaM saMpehei kallaM jAva jalate pADikkaM uvassayaM giNhara, tattha NaM aNivAriyA haTTiyA sacchaMdamaI abhikkhaNaM 2 hatthe dhoveti jAva sayai vA, tae NaM sA kAlI ajjA pAsatyA pAsatyavihArI, osa
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta gacchA cAra // 237 // HIMALAILAICHARYANA nA osannavihArI, kusolA 2 ahAchaMdA 2 saMsatA 2 bahUNi vAsANi sAmaNNapariyAgaM pAuNati 2 addhamAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhUseti 2 tIsaM bhattAI aNasaNAe cheei 2 tassa ThANassa aNAloiya apaDikaMtA kAlamAse kAlaM kiccA camaracaMcAe rAyahANIe kAlavaDisae bhavaNe uvavAyasabhAe devasayaNijjaMsi devadUsaMtariyA aMgulassa asaMkhejabhAgamittAe ogAhaNAe kAlIdevittAe ubavaNNA / tae NaM sA kAlI devI ahuNovavaNNA samANI paMcavihAe pajjattIe jahA mUriyAbho jAva bhAsAmaNapajjattIe, tae NaM sA kAlI devI caUhaM sAmANiyasAhassINaM jAva annesiM ca bahUrNa kAlabaDisagabhavaNavAsINaM asurakumArANaM devANa ya devINa ya AhevacaM jAva viharati, evaM khalu goyamA ! kAlIe devIe sA divA devir3I 3 laddhA pattA abhisamaNNAgayA, kAlIe NaM bhaMte ! devoe kevatiyaM kAlaM ThitI pannatA ? goyamA ! aTThAIjAI paliovamAI ThiI paNNattA / kAlI NaM bhaMte ! devI tAo devalogAo aNaMtaraM uvaTTittA kahiM gacchihiti ? kahiM ubavajihiti? goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihiti 5 evaM kAlI gameNaM rAIpamuhAo vi sahAo nAyA dhammakahaMgabitiasuyakkhaMdhAo Ao, evaM ca pAsassa bhagavao sabaggeNaM chauttaradusaya 206 mittAo sAhuNIo bAusattAiNA virAhiasAmaNNAo bhavaNavaIda 118 vaMtariMda 64 sUra 4 caMda 4 sohammI 8 sANiMdANaM 8 amgamahisittaM pAviUNa vIrassa purao goyamAINaM samaNANaM naTTavihi ubadesittA saTANaM gayAo / tao cuyA mahAvidehe sijjhissatitti / viSamAkSareti gAthAchandaH // 113 // atha gAthAtrayeNa gacchapatyanIkAyA darzayatigacchai savilAsagaI, sayaNIaM tUliaM svibboaN| ubaTTei sarIraM, siNANamAINi jA kunni|114|| // 137 //
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ gehesu gihatthANaM, gaMtUNa kahA kahei kaahiiaa| taruNAiahivaDate, aNujANe sAi pddiaa|115|| anayorvyAkhyA gacchai0 gehe0 ' yA''ryA savibbokaM yathA syAt tathA savilAsA gatiryasyAH sA savilA. sagatirgacchati, tatra vibbokavilAsayorlakSaNamidaM-iSTAnAmarthAnAM prAptAvabhimAnagarvasambhUtaH / strINAmanAdara kRto, vibboko | nAma vijnyeyH||1|| sthAnAsanagamanAnAM, hastabhranetrakarmaNAM caiva, utpadyate vizeSo yaH, zliSTaH sa tu vilAsaH syAt // 2 // anye tvAhuH-vilAso netrajo vikAra iti, tathA zayanIyaM-palyakAdikaM tUlikAJca-saMskRtarUtAdibhRtAmarkatUlAdibhRtAM vA sevate iti zeSaH / tathA yA zarIramudvarttayati-tailAdinA abhyaGgayati, tathA yA snAnAdIni ca karoti, athavA savilAsagatigacchati tathA zayanIyaM tUlikAJca 'savibboti ucchIrSakasahitAM sevate, zeSaM tathaiva,tathA gRhasthAnAM gRheSu gatvA upalakSaNatvAdapAzraye'pi sthitA saMyamayogAnmuktvA yA kAthikA-kAyikalakSaNopetA AryA kathA:-dharmaviSayAH saMsAravyApAraviSayA vA kathayati / kAthikalakSaNaJcedam-sajjAyAdikaraNijje joge mottuM jo desakahAi kahAo kahei so kAhio-"AhArAdINaTTA, jasaheuM ahava pUaNanimittaM / takammo jo dhamma, kahei so kAhio hoi ||1||dhmmkhpi jo karei AhArAdinimittaM vatthapAyAdinimittaM jasatthI vA baMdaNAdi pUAnimittaM vA suttatthaporisimukkavAvAro aho arAo a dhammakahAdipaDhaNakahaNavaggo, tadevAsya kevalaM | karma tatkarmA, evaMvidho kAhio bhavati, coagaAha-" naNu sajjhAo paMcaviho vAyaNAdigo, tassa paMcamo bhedo dhamma| kahA, teNa bhavasattA paDibujhaMti, titthe a avucchittI pabhAvaNA ya bhavati, ato tAo nijjarA ceva bhavati, kahaM kAhiattaM | paDisijjhai ? AcArya Aha-"kAmaM khalu dhammakahA, sajjhAyasseva paMcamaM aMgaM / avvucchittI a tavo, titthassa pabhAvaNA
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ macchA cAra MAKENAREAKERY ceva // 1 // " pUrvAbhihitanodakAnumate kAmazabdaH khaluzabdo'vadhAraNArthe kima dhArayati ? imaM sajjhAyassa paMcamaM cevAMgaM dhamma| kahA, jai a evaM / "tahavi a na sabakAlaM, dhammakahA jIi svprihaannii| nAu~ ca khettakAlaM, purisaM ca pavedae dhammaM // 2 // " sabakAlaM dhammo na kaheavo jao paDilehaNAi saMnamajogANaM, suttatthaporisINa ya, Ayariya-gilANamAi kiccANa ya, parihANI bhavati; ano na kAhiattaM kAyavvaM / jayA puNa dhamma kahei tayA nAuM sAdhusAdhuNINa ya bahugacchubaggahaM khittaM tti omakAle bahUNaM sAhusAhuNINa uvaggahakarA ime dAgasaDDhAdi bhavissaMti, dhamma kahei rAyAipurisaMvA nAuM kahijjA, mahAkule vA imeNa uvasaMteNa puriseNa bahU upasamaMtIti kahijjatti, zrInizIthamUtratrayodazoddezakamAntagata-"je bhikkhU kAhI vaMdai baMdataM vA sAijjato"-ti sUtracUrNI-tathA yA taruNAdIn puruSAn abhiyatata:-abhimukhamAgacchata anujAnAti-sundaramAgamanaM bhavatAM, punarAgamanaM vidheyaM, kArya jJApyamityAdi prakAreNa "sAi je rAH pAdapUraNe" (8-2-217) iti prAkRtasUtro- || klerikAraH pAdapUraNArthaH / gacchasya pratyanokA zatrutulyA syAt bhagavadAjJAvirAdha kakhAditi / dve api gaathaachndsii||114||115|| vuDhANaM taruNANaM, rattiM ajjA kahei jaadhmm| sAgaNiNI guNasAyara! paDiNIA hoi gacchassa // 16 // vyAkhyA-'buDANa' vRddhAnAM-sthavirANAM taruNAnAM-yUnAM puruSANAM kevalAnAmakevalAnAM vA ratti ti " saptamyA dvitIyA" (8-3-237) iti prAkRtasUtreNa saptamIsthAne dvitIyAvidhAnAt rAtrau yA AryA gaNinI 'dhamma 'ti dharmakathA kathayati, upalakSaNakhAdivase'pi yA kevalapuruSANAM dharmakathAM kathayati, guNasAgara ! he indrabhUte ! sA gaNinI gacchasya K138 // pratyanIkA bhavati, atra ca gaNinI grahaNena zeSasAdhvInAmapi tathAvidhAne pratyanIkatvamavaseyamiti / nanu kathaM sAdhvyaH keva
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANSAANSHAKRAINEKHABANARAIN lapuruSANAmagre dharmakayAM na kathayanti ? ucyate-yathA sAdhavaH kevalAnAM strINAM dharmakayAM na kathayanti, tathA sAdhvyo'pi | kevalAnAM puruSANAmagre dharmakayAM na kathayanti, yata uktaM zrIuttarAdhyayane-"no ityINaM kaha kahittA havai se niggathe, taM | kahamiti ? AyariyAha-nimayassa khalu itthINaM kaI kahemANassa baMbhayArissa baMbhacere saMkA vA kaMkhA vA vitigicchA vA F] samuppajjejjA, bhedaM vA labhejjA, ummAyaM vA pAuNijjA, dIhakAliya vA rogAyakaM bhavejjA, kevalipannattAo vA dhammAo bhaMsijjA, tamhA khalu nigathe no itthINaM kaha kahejja"tti 'no itthINaM 'ti no strINAM ekAkinInAM kathAM kathayitA bhavati, yathedaM dazabrahmacaryasamAdhisthAnamadhye dvitIyaM brahmacaryasamAdhisthAnaM sAdhanAmuktaM, tathA sAdhvInAmapyetat yujyate, | tacca sAdhvInAM puruSANAmeva kevalAnAM kathAyA akathane bhavatIti tathA 'sthAnAGge'pi 'no itthINaM kaI kahettA havai' idaM navabrahmacaryaguptInAM madhye dvitIyaguptisUtra, asya vRttiH-'no strINAM kevalAnAmiti gamyate, dharmadezanAdilakSaNavAkyapratibandharUpAmityAdi / yathA ca dvitIyAM gupti sAdhavaH pAlayanti, tathA sAdhvyo'pi pAlayanti, sA ca sAdhvInAM puruSANAmeva kevalAnAmagre kathAyA akathane bhavatItyataH pocyate, na kevalapuruSANAM sAdhvyo dharmakayAM kathayantIti |gaathaachndH||116|| atha yathA zramaNIbhirgacchasya pradhAnatvaM syAt tathA darzayati| jattha ya samaNINa-masaMkhaDAi gacchaMmi neva jaayNti|tN gacchaM gacchavaraM, gihatthabhAsA u no jtth|117| vyAkhyA-'jatya ya ' yatra ca gaNe zramaNInAM parasparamasaMkhaDAni-kalahA naiva jAyante-naivotpadyante, tathA yatra gaNe gRhasthAnAM bhASAH mamA AI bApA bhAi bAi ityAdikA, athavA gRhasthaiH saha sAvadhabhASA: gRhasyabhASAstA nocyante, sa gacchA maHIVERSACHIVEHIC HIVEHINGS
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 139 // gacchavaraH-sakalagacchapradhAnaH syAditi / gaathaachndH||117|| atha svacchandAH zramaNyo yatkurvanti tadgAthApaJcakena prakaTapatijo jatto vA jAo,nAloai divspkkhiaNvaavi|scchNdaa samaNIo, mayahariAe ntthaayNti||118 vyAkhyA-'jo jatto0' yo yAvAn vA atIcAra iti zeSaH jAtaH-utpannaH taMtayA daivasikaM pAkSikaM vA'pi zabdA| cAturmAsikaM sAMvatsarikaM vA'ticAraM nAlocayanti, atra vacanavyatyayaH prAkRtatvAt svecchAcAriNaH zramaNyaH tathA mahatta- 1 | rikAyA-mukhyasAdhvyA AjJAyAmiti zeSaH, na tiSThantIti / gaathaachndH|| 118 // viTaliANi pauMjati, gilANasehINa neva tppNti| aNagADhe AgADhaM, karati AgADhi anngaaddhN||119|| _vyAkhyA-' viTali' viMTalikAni-nimittAdIni, viTalaM-nimittAdItyopaniyuktikRtyAdau vyAkhyAnAt tAni prayuante, atrApi vacanavyatyayaH prAkRtatvAdeva, tathA glAnAzca-rogiNyaH zaikSyazca-navadIkSitA iti dvaMdvo'tastAH naiva tarpayantiauSadhabheSajavastrapAtrajJAnadAnAdinA naiva prINayantItyarthaH / atra sUtre 'kvacid dvitIyAde' (8-3-134) iti prAkRtasUtreNa dvitIyAsthAne paSThI / yathA 'sImAdharassa baMde 'tti tathA AgAha-avazyakarttavyaM glAnapratijAgaraNAdikaM na AgADhaM anAgADhaM tasmin anAgADhe kArya iti shessH| AgADhaM-avazyakartavyamiti kRtvA kurvantItyarthaH / tathA AgADhe-avazyakartavye kArye anAgADhaM kArya yena kRtena vinApi sarati tatkAryaM kurvantItyarthaH / athavA anAgADhayogA'nuSTAne vartamAne AgADhayogAnuSThAnaM kurvanti, tathA AgADhayogAnuSThAne anAgADhayogAnuSThAnaM kurvanti svacchandAH zramapya iti kartRpadaM pUrvagAthAta AkarSaNIyam , // 139 //
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ KHPANCHAYANACHAIRPERSONAKSHYANE evamagretanagAthAtrike'poti / gAthAchandaH // 119 // ajayaNAe pakuvaMti, pAhuNagANa avcchlaa| cittalayANi a sevaMte, cittA rayaharaNe tahA // 120 // vyAkhyA-'ajaya0' ayatanayA-ryAyazodhanena prakurvanti gamanAdikamiti zeSaH / tathA prAghUrNikAnAM-grAmAntarAdyAgatasAdhvInAM avatsalA-nirdoSazubhAnapAnAdinA bhaktiM na kurvantItyarthaH / tathA citralAni sUtre kAtyayaH svArthikaH prAkRtalakSaNavazAt cakAra:-samuccaye vicitracitrANi vastrANItizeSaH, sevante-paridadhati tathA citrANi-paJcavarNagullAdiracanopetAni rajoharaNAni sevante-dhArayanti svacchandAH zramaNya iti / viSamAkSareti gAthAchandaH // 120 // | gaivinbhamAiehiM, AgAravigAra taha pnnaasNti| jaha vuDagANa moho, samuIrai kiM tu taruNANaM // 12 // vyAkhyA-'gaivi0' svacchandAH zramaNyo gativibhramAdibhiH 'AgAravigAra'tti atra vibhaktilopaH prAkRtatvAt tata AkAraM-mukhanayanastanAdyAkRti vikAraM ca-mukhanayanAdivikRti yadA AkArasya-svAbhAvikAkRtervikAro-vikRtistaM tathA prakAzayanti-prakaTayanti, yathA vRddhAnA-apergamyamAnatvAt sthavirANAmapi mohA-kAmAnurAgaH samudIryate-samutpadyate kiM punastaruNAnAM teSAM sutarAM samutpadyata evetyarthaH, tuH-punararthe iti / gaathaachndH||121|| bahuso uccholiMtI, muhanayaNe htthpaaykkkhaao| giNhez rAgamaMDala, sodia tahaya kvtte||122|| vyAkhyA-'bahuso' mukhanayanAni hastapAdakakSAzca bahuzo-vAraMvAraM ucchoLayanti-prakSAlayanti svacchandAH zrama
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 140 // NyastathA rAgamaNDalaM-vasantAdirAgasamRhaM agretana taya 'tti padasya 'geNDai 'tti padena saha sambandhAt 'taya geNhei 'tti tathaiva gRhanti sathaiva kurvantItyarthaH, yathA 'kavaDhe 'tti kalpasthA:-samayaparibhASayA bAlakAsteSAmapi zrotrendriya-zravaNendriya giNheitti kriyAyA atrApi sambandhAt gRhanti-harantItyarthaH, athavA kAraNe kAryopacArAt rAgo-rAgotpattiheturvastu yathA mukhe zaGgAragItAdi nayane'anAdi mastake sImantAdi lalATe tilakAdi kaNThe kusumamAlAdi adhare tAmbUlaraGgAdi zarIre candanalepAdi tasya maNDalaM samUha tathA gRhanti yathA bAlAnAmapi zrotrendriyamupalakSaNatvAdanyadindriyacatuSkaM manazca gRhanti haranti, atrottarArddha pAThAntaraM yathA-'geShaNarAmaNamaMDaNabhoyaMti va tA u kabbaDe' asyArthaH-'gRhasthavAlakAnAM grahaNaM kurvanti rAmaNaM vA-krIDanaM maNDanaM vA prasAdhanaM yadivA tAH kalpasthAna-gRhasthabAlakAn bhojayanti, atrApi gAthAyAM vibhaktilopavibhaktivyatyayavacanavyatyayAH prAkRtatvAdeveti / gaathaachndH|| 121 // // atha sAdhvInAM zayanavidhi darzayannAhajattha ya therI taruNI, therI taruNI a aMtare suai| goama ! taM gacchavaraM, vrnaanncrittaahaarN||123|| vyAkhyA-'jattha ya0' yatra ca gaNe sthavirA tatastaruNI punaH sthavirA tatastaruNItyevaM aMtaritAH sAdhvyaH svapantIti bhaavaarthH| taruNInAM nirantaraM zayane hi parasparajavAkarastanAdisparzanena pUrvakrIDitasmaraNAdidoSaH syAt ataH sthavirAntaritA eva tAH zerate, he gautama ! varajJAnacAritrAdhAraM taM gacchavaraM jAnIhIti / gaathaachndH|| 123 // atha yA AryA na bhavanti, tAH gAthAtrayeNa darzayati // 14 //
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhoyaMti kaMThiAo, poaMtI taha yaditi pottaanni| gihikajacitaMgAo,nahu ajA goamA! taao||124|| vyAkhyA-'dhoyaMti0' yAH kaSThikA-galapradezAn dhovanti-nIreNa kSAlayanti tathA 'poyaMti 'tti muktAphalavidrumAdIni protayanti gRhasthAnAmiti gamyate, tathA ca "pottANi 'tti bAlakAdyartha vastrANi dadati cakArAdauSadhajaTikAdikamapi dadati, athavA 'pottANi 'tti jalAIkRtavastrANi dadati malaspheTanAya zarIre gharpayantItyarthaH, tathA gRhikAryacintikAHagArikRtyakaraNatatparAH, he indrabhRte ! tA AryA na hu-naiva bhavantIti / gaathaachndH||124|| kharaghoDAiTThANe, vayaMti te vAvi tattha vacaMti / vesatthIsaMsaggI, uvassayAo samIvaMmi // 125 // vyAkhyA-'kharaghoDAi0' kharA-gaIbhAH ghoTakA:-turaMgamAH AdizabdAbastyAdayasteSAM sthAne yA brajanti / uktaM ca vyavahArabhASyasaptamoddezake-" taha ceva hatthisAlA-ghoDagasAlANa ceva Asanne / jati taha jaMtasAlA, kAhIyattaM ca kuvaMti / 1 / " athavA 'khara 'tti kharakA-dAsAH ghoDAH-caTTAH ayaM cAnayoH zabdayorathaH, zrIbRhatkalpatRtIyoddezakasattAvasti AdizabdAt dyUtakArAdayasteSAM sthAne brajanti te gaIbhAH azvAdayo dAsacaTTAdayo vA tatrAryikopAzraye vrajanti samAyAntItyarthaH, zrIvyavahArabhASyasaptamoddezake vevaM prathamapadapAThAntaraM-'yalighoDAihANe 'tti tatra sthAlyo-devadroNyaH tatra ghoTADiMgarA atrAdizabdasteSAmeva deva DiMgarANAmanekabhedakhyApanArthasteSAM sthAne vrajanti te vA sthalIghoTAdevaDiMgarA'paraparyAyAstatrAryikopAzraye vrajanti tathA vezyAstrIsaMsargiH sadaiva yAsAM yadivA vezyAgRhasamIpe yAsAmupAzrayaH tA AryikA na bhava
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 14 // Fa Fa Yuan Min ntIti zeSaH iti / gaathaachndH|| 125 // sajjhAyamukkajogA,dhammakahAvigahapesaNa gihINaM / gihinissijjaM bAhiMti, saMthavaM taha kaha()tIo // 126 // vyAkhyA-' sajjhAya.' svAdhyAyena mukto yogo vyApAro yAsAM tAH svAdhyAyamuktayogAH 'chakkAyamukkajoga 'tti pAThe tu SaTkAyeSu mukto yogo-yatanAlakSaNo vyApAro yAbhistAH SaTkAyamuktayogAstathAbhRtAH satyo gRhiNAM dharmakathAnAmAkhyAne vikathAnAM ca-strIkathAdInAM karaNe preSaNe ca preraNe ca nAnArUpe gRhiNAmudhuktAH, tathA yA gRhiniSadyAM bAdhante gRhiniSidyAmupavizantItyarthaH, tathA yAH saMstava-paricayaM gRhasthaiH saha kurvantyo vartante tAH sAdhvyo na bhavantIti / gAthAkA chandaH // 126 // atha vRttadvayena gaNinIsvarUpaM darzayati samA sIsapaDicchINaM, coaNAsa annaalsaa| gaNiNI guNasaMpannA, pasatthapurisANugA // 127 // vyAkhyA-'samA sI0' svaziSyANAM pAtIcchikAnAM ca samA-tulyA tathA codanAsu analasA-kRtodyamA prazastapuruSA'nugatA-prazastapuruSAnusAriNI evaMvidhA gaNinI-mahattarikA guNasampannA-jJAnAdiguNasahiteti / anuSTup chndH||127 saMviggA bhIyaparisA ya, uggadaMDA ya kaarnne| sajjhAyajjhANajuttA ya, saMgaha avisArayA // 128 // vyAkhyA-'saMviggA0' saMvignA-saMvegavatI tathA bhItaparSad yataH kAraNe ugradaNDA tathA svAdhyAyadhyAnayuktA tatra svAdhyAyaH paJcadhA dhyAnaM ca dharmazuklalakSaNamiti, cakArAH samuccayArthAH tathA saGgrahe-ziSyAdisaGghahaNe cakArAdupagrahe ca
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ INTEN vizAradA-kuzaleti / viSamAkSareti gAyAchandaH // 128 // atha gAthAtrayeNa vacanaguptimAzritya sAdhvyAcAraM darzayatijatthuttarapaDiuttara, vaDiA ajjA u sAhuNA saddhiM / palavaMti surudvAvI, goama ! kiM teNa gaccheNa // 129 // vyAkhyA- ' jatthutta0' yatra gaNe AryAH sAdhunA sArddhamuttaraM pratyuttaraM vA vaDia ' ti vRddhA api torapyarthasyAtra yojanAt tathA ruSTA api bhRzaM saroSA api pralapanti-prakarSeNa vadanti, he gautama! tena gacchAdhamena gacchena kiM ? na kimapItyarthaH / gAthAchandaH // 129 // jattha ya gacche goyama ! uppaNNe kAraNaMmi ajaao| gaNiNIpiTThiThiAo, bhAsaMtI majaasadeNa // 130 // vyAkhyA- ' jattha ya0' he gautama ! yatra ca gacche jJAnAdikAraNe utpanne 'ajjAu 'tti AryAH - sAdhyo gaNinIpRSTi'sthitA mRdukazabdena bhASante sa gacchaH syAditi zeSaH / iti gAthAchandaH // 130 // mAU duhiAe, suhAe ahava bhaiNimAINaM / jattha na ajjA akkhar3a, guttivibheyaM tayaM gcchN|| 131 // vyAkhyA-' mAUe0 ' yatra gacche AryA mAtuH duhituH snuSAyAH athavA bhaginyAdInAM sambandhi' guttivibheyaM' ti gupteHvacanaguptervibhedo-bhaGgo yasmAttad guptivibhedaM arthAnnAtrakodghATakamityarthaH, vacanamiti zeSaH nAkhyAti idamuktaM bhavati, he mAtaH duhitaH snuSe he bhagine ityAdinAtra kodghATakavacanena mAtrAdIn nAlApayati, yaduktaM zrIdazavaikAlike - ajjie pajie vAvi, ammo mAusiatti api / ussie bhAyaNijja ci dhUe nattuNiitti a // 1 // " tathA " ajjae pajjae vA vi, RhNA
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 142 // na bappo cullapiutti a / mAUlA bhAuNijjatti, puttA natuNiitti a||2||" athavA mameSaM mAtA mameyaM duhitetyAdi ahamasyAsyA vA mAtA ahamasyAsyA vA duhitA ahamasya asyA vA vadhRTItyAdi vA nAtrakodghATakaM vacana kAraNaM vinA na jalpati athavA mAtrAdInAmapi 'guttivibheyaM 'ti gopanIyarUpamartha na kathayati sa gacchaH syAditi / gAthAchandaH // 132 // atha gAthAtrayeNa sAdhvIsvarUpabattavyatAzeSamAhadaMsaNiyAraM kuNaI, carittanAsaM jaNei micchattaM / duNhavi vaggANajA, vihArabheyaM karemANI // 132 // ___vyAkhyA-'dasaNi' darzanAticAraM karoti cAritranAzaM mithyAtvaM ca janayati dvayorapi vargayoH sAdhusAdhvIrUpayorAryA kiM kurvANA vihAra-AgamoktavidhinA vicaraNaM tasya bhedo-maryAdollAnaM taM kurvANA / vihArasvarUpaM ca kiMcit prathamAdhikAre 23 gAthAvRttau likhitaM, kizciyAtrApi likhyate, "no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA imAo paMca mahaSNavAo mahAnadIo uddidyAo gaNitAo baMjiyAo aMto mAsarasa dukhutto vA tikhutto vA uttarittae vA saMtarittae vA taM jahA gaMgA jauNA saraU kosiyA mahI", iti bRhatkalpacaturthoddezake asya vRttiH-"no kalpante-na yujyante sUtre ekavacananirdezaH prAkRtatvAt nirgranthInAM vA imAH-pratyAsannAH paJca mahArNava kalpA mahAsamudragAminyo mahAnatho-gurunimnagA uddiTThA -sAmAnyenAbhihitA yathA mahAnadya iti gaNitA yathA paJceti vyaaitA-vyaktIkRtA yathA gotyAdi anta:-madhye mAsasya dvikRtvo vA uttarItuM-bAhujaGghAdinA santarItu-nAvAdinA tadyathA-gaMgA 1 yamunA 2 sarayU: 3 kozikA 4 mahI 5 epa sUtrArthaH / atha niyuktivistara:-paMcAha gahaNeNaM, sesAviya sUiyA mahAsalilA / tattha purA viharisuM, na ya tAu kayAi 142 //
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ TXTENTY FRIFICITRA sukaMti // 1 // paMcAnAM gaGgAdInAM grahaNena zeSA api yA mahAsalilA - bahUdakA avicchedavAhinyastAH sUcitA mantavyAH syAbuddhiH kimarthaM gaGgAdInAM grahaNamityAha - ' tatthe'tyAdi yeSu gaGgAdayaH paJca mahAnadyo vahanti teSu purA sAdhavo vihRtavanto na ca tAH kadAcidapi zuSyanti, atastAsAM grahaNa" mityAdi tathA " aha puNa evaM jANijjA eravaI kuNAlAe jattha cakkiyA egaM pAdaM jale kiccA egaM pAyeM thale kiccA eva kappara aMto mAsassa dukhutto vA tikhutto vA uttarittae vA saMtaritae vA, evaM no cakkiyA evaN++ no kappai aMto mAsassa dukhutto vA tikhutto vA uttarittae vA " iti bRhatkalpacaturthoddezaka eva, asya vRtti:- " atha punarevaM jAnIyAt airAvatI nAma nadI kuNAlAyA nagaryAH samIpe jaGghArddhapramANenotsedhena vahati, tasyAmanyasyAM vA yatraivaM ' cakkiyA' zaknuyAt uttarItumiti zeSaH kathamityAha - eka pAdaM jale kRtvA ekaM pAdaM sthaleAkAze kRtvA evamiti vAkyAlaMkAre yatrottarItuM zaknuyAt tatra kalpate antarmAsasya dvikRtvo vA trikRtvo vA uttarIlaGghayituM santatuM bhUyaH pratyAgantuM yatra punarevamuttarItuM na zaknuyAt tatra no kalpate antarmAsasya dvikRtvo vA trikRtvo vA uttarItuM vA santarItuM vA iti sUtrArthaH / atha bhASyakRdvipamapadAni vyAcaSTe - eravara jattha cakkiya, jalathalakaraNe imaM tu NANataM / ego jalammi ego, yalamma pAryaM yalAgAsaM // 1 // airAvatI nAma nadI tasyAM jalasthalayoH pAdakaraNenottarItuM zakyam, idameva cAtra nAnAtvaM yatpUrvasUtroktAmu mahAnadISu mAsAntadva trIn vA vArAn na kalpate, yaccAtraiko jale ekaca pAdaH sthale ityuktaM tadiha sthalamAkAzamucyate - " eravai kuNAlAe, vicchinnA addhajoyaNaM vahati / kappati tattha apuNNe, gaMtu jA verisI appaNNA // 2 // airAvatI nadI kuNAlA nagaryA adUre arddha yojanaM vistIrNA vahati, sA cotsedhena jaGghArdhapramANA, NAVRYAN
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA vRti : cAra // 143 // tatra Rtubaddhe kAle mAsakalpe apUrNe trikRtvo bhikSAgrahaNalepAnayanAdau kArye yatanayA gantuM kalpate yA vezI anyA'pi nadI tasyAmapi trikRtvo gantuM kalpate, tathA ' anto mAsassa dukhutto vA' ityAdi sUtra vyAkhyAti-eravai jattha cakkiya, tArisAe novahammatI khettaM / paDisiddhaM uttaraNaM, puNNAsati khettaNuNNAyaM // 1 // yA airAvatI nadI kuNAlAjanapade yojanA vistIrNA jaGghArdhamAnamudakaM vahati, tasyAM kecitpradezAH zuSkAH na tatrodakamasti, tAmuttIrya yadi bhikSAcA~ gamyate, tadA Rtubaddha traya udakasacaTTAste ca gatAgatena SaT bhavanti, varSAsu sapta dakasaMghaTTAste ca gatAgatena caturdazca bhavanti, evamIdRze saMghaTTapramANe kSetra nopahanyate ita ekenApyadhikana sacaTTenopahanyate,anyatrApi yatrAdhikatarAH saGghaTTAstatrottaraNaM pratiSiddhaM pUrNa | mAsakalpe varSAvAse vA yadyanuttIrNAnAmaparaM mAsakalpaprAyogyakSetramasti tato nottaraNIyama, athAnuttIrNAnAmanyatkSetraM nAsti tato'sati kSetre uttaraNamanujJAtam, idameva vyAcaSTe,-satta u vAsAsu bhave, dagasaGghaTTA tiNNi huti uDubaddhe te tu na haNaMti khitaM, bhikkhAyariyaM ca na iNaMti // 2 // ye saptodakasaGghaTTA varSAsu trayaH sayaTTAH Rtubaddhe sAdhUnAM bhavanti ta etAvantaH kSetraM nopaghnanti, na ca bhikSAcaryAmupadhnanti,-jaha kAraNami puNNe, aMto taha kAraNami asivAdI / ubahogahaNe liMpaNa, nAva ya gate pi jayaNAe // 3 // yathA kAraNe pUrNe mAsakalpe varSAvAse vA aparakSetrAbhAve dRSTamuttaraNaM tathA mAsasyAntarapyazivAdibhiH kAraNarupadhervA grahaNArtha lepAnayanArthaM vottaraNIyam , kAraNe yatra nAvA'pyudakaM tIryate tatrApi yatanayA santaraNIyaM tatra cAya vidhiH-nAvathalalevahehA, levo vA uvarie va levassa / doSNI divaDhameka, addhaM naavaaiprihaatii|| 4 // tatra pUrvArddhapazcArddhapadAnAM yathAsaMkhyena yojanA nAvuttaraNasthAnAdyadi ve yojane varka sthalena gamyate tena gantavyam, na ca naurAroDhavyA / // 14 //
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ levahitti, lepasyAdhastAddakasapaTena yadi sArdhayojanaparirayeNa gamyate tatastatra gamyatAM na ca nAvamadhiroheta, evaM yojanaparihAreNa lepena gacchatu na ca nAvamadhirohe , arddhayojanaparihAreNa lepopariNA gacchatu na ca nAvamadhirohe / evaM nAvuttaraNasthAnAt sthalAdiSu yojanadvayAdikaM parihIyate, evameva lepoparyuttaraNasthAnAt sAyojanaparihAreNa sthalena, ekayo- janaparirayeNa saTTena, arddhayojanaparihAreNa lepena gamyatAM na ca lepopariNA 2 / lepottaraNasthAnAdekayojanaparyavahAreNa sthalena arddhayojanaparihAreNa vA saGghaTTena gantavyaM na lepena 3 / saGghaTTottaraNasthAnAdar3ayojanaparyavahAreNa sthalena gamyatAM na ca sadhaTena 4 / eteSAM parihAraparimANAnAmabhAve nAvA 1 lepopariNA 2 lepena 3 sayaTena vA 4 gamyate na kazciddopa ityAdi ettsuutrdvyaarthH|" prAyaH sarvo'pi zrInizIthacUrNIdvAdazoddezakamAnte'pyasti / tathA idANiM nAvatti dAraM nAvAtArimagrahaNA imevi jalasantaraNaprakArA gRhyante-jaMghAtArimakatthai, katthai vAhAhi appaNA na tare / kuMbhe datie tuMbe, nAvA uDu ve ya paNNIe // 1 // samAsato jalasaMtaraNaM duvihaM thAhamathAI c| jaM thAhaM taM tivihaM saMghaTTo 1 lebo 2 levovariyaM ca // 2 // evaM tivihaMpi vAsaMtArimagahaNeNa gahiyaM katthai 'tti kvacinnadyAdiSu idRzaM bhavatItyarthaH, bitiyaM 'katthai 'tti kacit nadyAdiSu atyAhaM bhavatItyarthaH / ettha ya bAhAhiM appaNA no tarejjA hastAdiprakSepe bahUdakopaghAtatvAt jalabhAviehiM imehi | saMtaraNaM kAyaI kuMbheNa tadabhAvA datiteNa tadabhAvA tuMbeNa tadabhAvA uDupeNa tadabhAvA paNNIe tadabhAvA nAvAe baMdhaNulomA majjhe nAvAgahaNaM kaya // etto ekatareNaM, tariaI kAraNami jAtaMmi / etesi vivaccAse, cAummAsA bhave lahugA // 3 // kaMThA, navaraM 'vivacAse'tti sati kuMbhassa datieNa tarati caulahuyaM evaM ekekassa vi vaccAse caulahuyaM daddavaM, save ete kuMbhAdI
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra imAe jayaNAe ghetavA nAvaM puNa ahikicca bhaNNati-javAnave vibhAsA u, bhAvitAbhAvie ti ya / tadaNNabhAvie ceva, ullANolle ya maggaNA // 4 // sA nAvA ahAkaDeNa ya jAti saMjayaTThA vA ahAkaDAe gaMtavaM asati ahAkaDAe saMjamaTThAe vi jA jAti tIe vi gaMtavaM, sA duvihA 'navAnave vibhAsa 'tti navA purANA vA navAe gaMtavaM na purANAe sapatyapAyatvAt , navA duvihA 'bhAvitAbhAviya 'tti udakabhAviA abhAviA ya jA udake chUDhapurA sA udakabhAvitA itarA-abhAvitA bhAvitAe gaMtavaM na itarAe udagavirAhaNabhayA, udagabhAvitA duvihA ' tadapNabhAviya 'tti tadudagabhAvitA annodayabhAviyA ya | tadudayabhAviAe gaMtavaM na itarAe mA udagazastraM bhaviSyatIti kRtvA tadudayabhAviyA duvihA 'ullANolle ya maggaNA' ullAtitA aNollA-mukkA ullAe gaMtavaM na itarAe dagAkarSaNabhayAt , ' mangaNa 'tti eSA eva mArgaNA yA'bhihitA erisanAvAe puNa gacchati, imaM jayaNamatikato-asatI ya parirayassA, duvihe teNe va sAvate duvihe / saMghaTTaNalevuvarI, dujoyaNA hANijAnAvA // 5 // jattha nAvA tArimaM tato padesAo dohiM joyaNehiM gatuM thalapaheNa gammati taM puNa thalapahaM imaM nadikopparo vA varaNo vA saMDevago vA teNa dujoyaNieNa parirayeNa gacchatu mA ya nAvodaeNa, aha asati parirayassa jayA sai vA imehi dosehiM jutto parirao'duvihA teNa' tti sarIrovakaraNateNA 'sAvate duviha 'tti sIhA vAlA vA teNa vA thalapaheNa bhikkhaM na labbhati vasahI vA to divaDDhajoyaNeNa saMghaTTeNa gacchau mA ya nAvAe, aha tatthavi ete ceva dosA to joyaNeNa leveNa gacchatu mA ya nAvAe, aha natthi levo sati vA dosajutto to addhajoyaNeNa levuvarieNa gacchau mA ya nAvAe, aha taMpi natthi dosalaM vA tadA nAvAe gacchau evaM dujoyaNahANIe nAvaM // etto saMghaTTa 1 leva 2 levuvarINa ya
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 bakkhANaM kajjai // jaMghaddhA saMghaTTo 1, nAbhi lebo 2 pareNa levuvari / 3 ego jale thalego, nippagalaNatIramussaggo // 6 // pubaddha kaMThe, saMghaTTe gamaNajayaNA bhaNNati, egaM pAyaM jale kAuM egaM yale thalamiha AgAsa bhaNNati sAmAiya saNNAe, eteNa vihANeNaM vakkhamANeNa ya jayaNamuttiNo jayA bhavati tayA nippagalite udage tIre iriyAvahiyAe ussagaM kareti saMghaTTajayaNAe bhnniyaa|| idANi levaM levuvariM ca bhaNati jayaNA-nibhae gAratyINaM tu, magato colpttttmussaare| sabhae atyagdhe vA, uttiNNesuM ghaNaM paDheM // 7 // nibhayaM jattha corabhayaM natyi tatya gAratyINaM tu maggato gAratyA-gihatthA tesu jalamavatiNNesu maggato pacchatto jalaM uyaraitti bhaNiyaM hoi pacchato ya ThitA jahA jahA jalamavataraMti tahA tahA uvaruvari colapadRmussAraiti mA bahuudagaghAto bhavissati / jatya puNa sabhayaM corAkulamityarthaH, atyagcha vA jattha thAgho natthi tattha uttiNNemutti jalaM aDhesu gihatthesu avatiNNesu ghaNaM Ayaya paTTa-colapaTTa baMdhiu madhye avatarantItyarthaH // jatya saMtaraNe colapaTTo | udaulleja tatthimA jayaNA-dagatIre vA ciTTe, niSpagalo jAva colapaTTo / u sabhae palaMbamANaM, gacchati kAraNa aphusaMto // 8 // dagaM-pAnIyaM tIraM-paryantaM tatya tAva ciDhe jAva nippagalo colapaTTo tuzabdo nirbhayAvadhAraNe, aha puNa sabhayaM to hattheNa gaheuM palaMbamANaM colapaTTayaM gacchati daMDake vA kAuM gacchati, na ya taM palaMbamANa dahAgre vA vyavasthitaM kAyena spRzatItyarthaH // esA gihisahiyassa daguttaraNe jayaNA bhaNiyA gihi asatI paNa imA jayaNA-asati gihi gAliyAe, ANakkheu puNo vi paDiaraNaM / egA bhogapaDiggaha, keI savANi no puro||9|| asati sathillayagihatyANaM jato pADivahiyA uttaramANA dIsaMti tao uttariyA, asati vA tesiM 'nAliyAe ANakkheu puNo vi paDiaraNaM' AyappamANAo
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra 1145 // EVERABu Chu Ming Zi De cauraMgulAhigo daMDo nAliyA bhaNNati, tIe ANakkheu-uvaghettUrNaM paratIraM gaMtu ArapAramAgamaNaM paDiuttaraNaM, nAliyAe vA asati taraNa prati kayakaraNa jo so taM ANakkheu jayA Agato bhavati tadA gaMtavaM, evaM jaMghAtArime vihI bhaNio, imA puNa atthAhe jayaNA ta paDhama nAvAe bhaNati 'egA bhogapaDiggahe 'tti egA bhogo egA jogo bhaNNati, ekaTThabaMdhaNetti bhaNiyaM hoi taM ca mattagopakaraNANaM eka8 'paDiggahe 'tti paDiggaho sikkage ahomuI kAuM puDho kajati, naumedAdAtmarakSaNArtha kecidAcAryA evaM vakkhANayanti ' sahANi 'tti mattagopakaraNaM paDiggaho ya pattopakaraNamasesaM paDilehiya etAbhyAmAdezadvayAbhyAmanyatamenopakaraNaM kRkhA sIsovariyaM kArya pAde ya pamajiUNaM nAvAruhaNaM kAyacaM, taM ca 'No purao'tti, purastAdagrataH pravartanadoSabhayAnno anavasthAnadoSabhayAca, piTTao vi na duhejjA mA tAva vimuccejjA ativikRSTajalAdhvAnabhayAdvA tamhA majjhe duhejjA / tatthime ThANe mottuM-ThANatiyaM mottUNaM,uvautto tattha ThAti NAvAhe / datioDu va tuMbesu vi, esa vihI hoti saMtaraNe // 10 // devatAhANaM kUvayavANaM nijAmagaTTANaM ahavA purato majjhe piTTao purato devayahANaM majhe siMcagaTTANaM pacchA toraNahANaM ete vajjiya tattha nAvAe aNAbAhe ThANe ThAyati 'uvautto'tti namokAraparAyaNo sAgArapaccakkhANaM paccakkhAo ya ThAti jayA puNa patto tIraM tadA No purato uttarejA mA mahodage nibbuDejA na ya piTTato mA sA avasArejjA nAvAe taddosapariharaNatthaM mAjhe uttariyavaM, tattha ya uttiNNeNa iriyAvahiyAe ussaggo kAyado, jadi vi na saMghaTTati dagaM 'datioDu va tubesu vi esavihI hoti saMtaraNe' navaraM 'ThANatiya mottuM / NAvatti dAraM gatamiti zrInizIthacUrNipIThikAgataM tathA-UNAirittamAse, aTTha vihariUNa gimhahemaMte / egAI paMcAI, mAsaM ca jahA samAhIe // 1 // cattAri hemaMtiyA // 14 //
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAsA cattAri gimhiyA mAsA ete aTTa UNA atirittA vA viharittA bhaNNati, paDimA paDivaNNANaM egAho ahAlaMdiyANaM paMcAho jiNakappiyANaM suddhaparihAriyANa therANa ya mAso jassa jahA NANadaMsaNacarittasamAhI bhavati, so tahA viharitA vAsAkhettaM uveti // 1 // kahaM puNa UNA atirittA vA uDubaddhiyA mAsA bhavaMti ? tattha UNA-kAUNa mAsakappaM, tattheva uvAgayANa jayaNAe / cikkhallavAsaroheNa, vA vi teNa TThiyA UNA // 2 // jatya khetta AsADhamAsakappo ko tattheva khete vAsAvAsatteNa uvAgayA, evaM UNA aTTamAsA AsADhamAse anirgacchatAM saptaviharaNakAlA bhavantItyarthaH, ahavA imehiM pagArehiM UNA aTTamAsA haveja sacikkhallA paMthA vAsaM vA ajavi Novaramate NayaraM vA rohita bAhiM vA asivAdikAraNA teNa maggasiraM satvaM ThiA, ato posAdIyA AsADhaMtA satta viharaNakAlA bhavaMti // 2 // iyANi jahA atirittA aTTamAsA vihAro tahA bhaNNai-vAsAkhitvAlaMbhe, addhANAIsu pattamahigAo, sAhagavA dhAraNaM, apaDikkamiDa jai vayaMti // 3 // AsADhasuddhevAsAvAsapAuggaM khettaM maggaMtehiM Na laddhaM tAva jAva AsADhacAummAsAo parao savIsatirAe mAse atikade laddhaM tAhe bhaddavayajoNDapaMcamIe pajjosavaMti evaM Nava mAsA vIsai rAyA viharaNakAlo diTTho evaM atirittA aTTamAsA, ahavA sAhU addhANapaDivaNNA satthavaseNaM AsADhacAummAsIo pareNaM paMcAheNa vA dasAheNa vA jAva savIsairAe vA mAse vAsAkhetaM pattANaM atirittA aTTha mAsA vihAro bhavati, ahavA savAghAe aNAvuTThIra Asoe kattie vA NiggayANa aTTha atirittA bhavaMti,vasahivAghAe vA kattiya cAummAsiyassa Arao ceva NigayA,ahavA AyariyANaM kattiyapuNNimAe parao vA sAhagaM| NakkhattaM na bhavati caMdavalAiyaM suMdaraM na bhavatItyarthaH, aNNaM vA rohagAdi kattie sabAghAyaM jANiUNa kattiyacAummAsiyaM
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 146 // apaDikamiDaM jayA varyati tayA atiritA aTThamAsA bhavaMti // 3 // 'egAI paMcAI mAsaM va jahA samAhIe 'tti asya vyAkhyApaDimA paDivaNNANaM, egAhaM paMcahI tahA laMde / jiNasuddhAnaM mAso, nikAraNao ya therANaM // 4 // pucaddhaM kaMThaM, ' jiNa tti jiNakappiyANaM suddhA ti suddhapArihAriyANaM suddhaggahaNaM pacchittAvantraparihAriyanisehatthaM therANaM ca etesiM mAsakappavihAroM feature - kAraNAbhAve vAghAe puNa therakappiyA UNaM atirittaM vA mAsaM acchaMti // 4 // UNAirittamAsA, evaM yerANa aTTha nAvA | iyare aTTha viharijaM, niyamA cattAri accheti // 5 // evaM UNA atirittA therANa aTThamAsA NAyavA itare NAmapamApaviNNA 1 ahAlaMdiyA 2 visuddhapArihAriyA 3 jiNakappiyA ya 4 jahA vihAreNa aTTha vihariUNa vAsArattiyA ash mAsA sa NiyamA egakhitte accheti // 5 // vAsAvAse kaMmi khette kammi kAle pavisiyavaM ato bhaNNaAsADhapuNNimAe, vAsAvAsammi hoi ThAyavaM / maggasirabahuladasamI u, jAva egammi khittammi // 6 // ' ThAya 'i ussaggeNa pajjosavecaM ahavA praveSTavyam, tammi paviTThA ussaggeNa kattiyapuSNimaM jAva acchaMti avavAraNa maggasirabahuladasamI jAva tAva tammi egakhette acchaMti dasarAyagahaNAo avabAo daMsio aNNe vi dodasarAyA acchejjA, avavAeNaM maggasiramAsaM tatraivAste ityarthaH // 6 // kahaM puNa vAsA pAumagaM khettaM pavisaMti imeNa vihiNA ? - bAhiTThiyavasabhehi, vittaM gAhittu vAsapAuggaM / kappaM kahittu ThevaNA, vAsANaM suddhadasamIe // 7 // ' bAhiTThiya ' tti jattha AsADhamAse kappo kao tattha aNNatvA saNNe ThiyA vA sAmAyArI khettaM vasabhehiM gAhenti vAsAsAmAyArI bhAvaNAe bhAvayaMtItyarthaH, tao kappaM pajjosavaNAkappaM kahittA AsADhamuddhadasamIe vAsANaM - vAsArattassa ThevaNA kajjai, kacit sAvaNabahulassa paMcA TARXXChh dRci // 146 //
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 va pucchiehiM 'aNabhigahiyAiya ahavA jati EMISTORGANA iti pAThastatra AsADhapuNNimAe paviTThA paDivayAo Arambha paMcadiNA saMthAragataNaDagalachAramallAdIyaM geiMti, tammi ceva paNagarAie pajjosavaNAkappaM kaheMti, tAhe sAvaNabahulapaMcamIe vAsakAlasamAyArI Thati // 7 // itya ya aNabhiggahiyaM, vIsairAyaM savIsaI mAsaM / teNa paramabhiggahiyaM, gihiNAyaM kattio jAva // 8 // itya' tti etya AsADhapuNNimAe sAvaNa| bahulapaMcamIe vA pajjosavievi appaNo aNabhiggahiya, bIsairAya savImaI mAsaM / teNa paramabhiggahiyaM, gihiNAyaM kattio | jAva // 8 // ' itya'tti etya AsADhapuNNimAe sAvaNabahulapaMcamIe vA pajjosavievi appaNo aNabhiggahiyaM ahavA jati gihatyA pucchaMti, ajo! tumme ettha varisAkAlaM ThiyA aha na ThiyA ? evaM pucchiehi ' aNabhiggahiya'ti sandigdhaM vaktavyam / iha anyatra vA'dyApi nizcayo na bhavatItyarthaH, evaM sandigdhaM kiyatkAlaM vaktavyam ? ucyate-" vIsa tirAya savIsati. mAsaM jati abhivaDiyavarisaM to vIsatirAya jAva abhihiya aha caMdavarisaM to savIsatirAyamAsaM jAva aNabhiggahiyaM bhavati, 'teNa' ti tatkAlAtparata appaNo Abhimukhyena gRhItaM abhigRhItaM iha vyavasthitA iti gihINa ya pucchatANa kahaMti iha ThiyAmo varisA kAlaMti // 8 // kiM puNa kAraNaM vIsairAe savIsairAe vA mAse gae abhiggahiyaM gihiNAyaM vA kaha ti Arao Na kati ? ucyate-asivAikAraNehi, ahavA vAsaM na saha AraddhaM / ahivaDiyaMmi bIsAiyaresu savIsaI mAso ||9||kyaai asivaM bhave AdiggahaNAo rAyavAI gahaNaM vA vAsaM vANa muha AraI vAsituM ebamAIhi kAraNehi jai acchati to ANAdiyA dosA, ahavA gacchati tato gihatyA bhaNati ete savaNNuputtagA Na kiMci jANaMti musAvAyaM |ca bhAsaMti ThitAmotti bhaNittA jeNa NimgayA, logo vA bhaNejja sAha etya parisAra ThiyA avassaM vAsaM bhavissati, TTiyavarisaM to bIsatityirthaH, evaM sandigdhaM
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacA cAra SETIMEANS // 147 // to dhaNaM vikiNAti logo gharAINi chAdeti halAdikaM mANivAsaM Thaveti, abhiggahie gihiNAe ya.Arao kae jamhAevamAdiyA adhikaraNadosA tamhA abhivaDiyavarise vIsatirAe gae gihiNAyaM kareMti timu caMdavarisesu savIsatirAe mAse | gae gihiNAyaM kareMti, jatya adhimAsago paDati varise taM abhivaDiyaM varisa bhaNNai, jatya Na paDati taM caMdavarisaM, so ya adhimAsago jugassa aMte majjJa vA bhavati, jai aMte to NiyamA do AsADhA bhavaMti aha majjhe to do posA, sIso | pucchati kamhA abhivaDiyavarise vIsatirAyaM caMdavarise savIsatimAso ? ucyate-jamhA abhivaDDhiyavarise gimhe ceva so mAso atikato tamhA vIsadiNA aNabhiggahiyaM taM kIrati iyaresu tisu caMdavarisesu savIsaimAso ityarthaH // 9 // etya u paNagaM paNagaM kAraNiyaM jA savIsaI mAso / suddhadasamIThiyANa, AsADhI punnimosaraNaM // 10 // etthao-AsADhapuNNimAe ThiyA DagalAdIyaM geNhaMti pajjosavaNakappaM ca kati paMcadiNA tato sAvaNabahulapaMcamIe pajjosarveti vAsakhittAbhAve kAraNeNa paNage saMvur3e dasamIe pajjosaveMti evaM paNNarasIe evaM paNagavuTTI tAva kajati jAva savIsatimAso puNNo so ya savIsati mAso bhaddavayasuddhapaMcamIe pujjati, aha AsADhasuddhadasamIe vAsAkhitaM paviTThA ahavA jattha AsADhamAsakappo ko taM vAsa2 pAuggaM khetaM aNNaM ca Natthi vAsapAuggaM tAhe tattheva pajjosaveMti vAsa vA gADhaM aNuvarayaM ADhattaM tattheva pajjosaveMti, ekA rasIo ADhaveuM DagalAdIyaM geNhati pajjosavaNAkappaM kaheMti, jAhe AsADhapuNNimAe pajjosaveMti esa ussaggo sesakAlaM pajjosaveMtANaM avavAo, avavAevi savIsatirAyamAsAo pareNa atikkame baTuMti, savIsatirAemAse puNNe jadi vAsA| khettaM Na labbhati to rukkhahedvAvi pajosaveyavaM, taM ca puNNimAe paMcamIe dasamIe evamAdipavesu pajjosaveyatvaM No apavesu, RAILERY 1147 //
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIso pucchati iyANi kaI cautthIe apave pajjosavijjati ? Ayario bhaNati kAraNiyA cautthI ajjakAlagAyarieNa pavattiyA, kaI bhaNNate kAraNaM, kAlagAyario viharaMto ulneNi gao, tattha vAsAvAsaM Thito, tatya NayarIe balamitto rAyA, | tassa kaNiTTho bhAyA bhANumitto juvarAyA, tesiM bhagiNI bhANusiro nAma, tassa putto balabhANU NAma, so ya pagatibhaddaviNIyayAe sAhU pajjuvAsati, AyariehiM so dhammo kahio paDibuddho panAvio ya, tehi ya balamittabhANumittehi kAlagajjo pajosavie Nivisao ko / kei AyariyA bhaNaMti-jaha balamittabhANumittA kAlagAyariyANaM bhAgiNejjA bhavaMti, mAuletti kAuM mahaMta AyaraM kareMti abbhuTThANAdiyaM, taM ca purohiyassa appattiyaM bhaNati ya esa muddhapAsaMDo vedAdibAhiro raNNo aggao puNo puNo ullavaMto AyarieNa NippiTTappasiNavAgaraNo kao, tAhe so purohio Ayariyassa paduTTho rAyANaM aNulomehiM vipahiNAmeti erisA mahANubhAvA eto jeNa paheNaM gacchati teNa paheNaM jai rAyANo gacchaMti payANi vA akati to aseyaM bhavati tamhA visajehi tAhe visajiyA / anne bhaNati-raNNA uvAeNaM visajjiyA kathaM sabaMmi nayare kila rannA asaNA kArAviyA tAhe niggayA, evamAdiyANa kAraNANa aNNatameNa NiggatA, viharaMtA patidvANaM nagaraM teNa paTThiyA, patiDhANasamaNasaMghassa ya anjakAlagahi saMdiDhe jAvAhaM AgacchAmi tAva tumbhehi No pajjosaviyatvaM tatya ya sAyavAhaNo rAyA sAvao, soya kAlagaja aiMta souM Niggao abhimuho samaNasaMdho ya mahAvibhUtie paviTTho kAlaganjo, paviDhehi ya bhaNi bhaddavayasuddhapaMcamIe pajjosavijjati samaNasaMgheNa paDivannaM, tAhe raNNA bhaNiyaM-taddivasaM mama logANuvattIe iMdo aNujAeyavo hohitti sAhU cetieNa pajjuvAsessaMto chaTThIe pajjosavaNA kijjau, AyariehiM bhaNiyaM-Na vati
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ IARI gacchA cAra 148 // aikkameDa, tAhe rapNA bhaNiya to aNAgaya cautthIe pajjosavijjati, AyarieNa bhaNiyaM-evaM bhavau tAhe cautthIe pajjosaviya, evaM jugappahANehi cautthI kAraNe pavattitA saJcevANumayA saddasAhUNa, raNNA aMteuriyAo bhaNiyA-tumme amAvAsAe uvavAsaM kAuM paDivayAe sabakhajjabhojjavihIhiM sAdhU uttarapAraNAe paDilAmettA pAreha, pajjosavaNAe aTThamaMti kAuM pADivayAe uttarapAraNayaM bhavati, taM ca sabalogeNavi kayaM tato pabhiti marahaTTa visae samaNapUaotti chaNo pctto| 'AsADhI puNNimosaraNaM 'ti AsADhapuNNimAe osaraNaM vAsArattaThavaNA bhavati // 10 // iyANi paMcagaparihANImadhikRtya kAlAvagraha ucyate-iya sattarI jahannA, asIinauiMdasuttarasayaM ca / jai vAsai maggasire, dasa rAyA tiNNi ukkoso||11|| iti-upapradarzane, je AsADhacAummAsiyAo savIsatirAe mAse gae pajjosaveMti, tesi sattari divasA jahanno vAsAkAloggaho vaha sattarI ? ucyate-cauNDaM mAsANaM vIsuttaraM divasasayaM bhavai savIsaimAso paNNAsa divasA te vIsuttaramajjhAo sodhio sesA sattarI 70 jahannavAsAkAlongaho bhavati 1, je bhaddavayabahuladasamIe pajjosaveMti, tesi asII 80 divasA majjhimo vAsakAloggaho bhavati 2, je sAvaNapuNimAe pajjosaveMti tesi NautI 90 ceva divasA majjhimo ceva vAsAkAlo| gaho 3, je sAvaNabahuladasamIe pajjosarveti tesi dasuttaraM110 divasasaya majjhimo ceva vAsAkAloggaho bhavai 4, je AsADha puNimAe pajjosaveti tesi vIsuttaraM divasasaya jeTTo vAsuggaho bhavati 5 / evaM sesaMtaresu vi divasapamANaM vattatvaM, evamAdippagArehi varisArattaM egakhitte kariya kattiacAummAsiapaDivayAe avassaM NiggaMtavaM / aha maggasiramAse vasati cikkhalajalAulA paMthA to avavAraNa eka ukkoseNaM tiSNi vA dasa rAyA 30 jAva tami khette acchaMti maggasirapaurNamAsIM Fu Cai Ping Tu Xing WW // 14 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAvadityarthaH, maggasirapupNimAe parao jadivi sacivakhallA paMthA vAsa vA gADhaM aNavasya vAsati jadi viplaktaihi gammai | tahAvi avassaM NiggaMtavaM, ahaNa Niggachati to ca ugurugA evaM paMcamAsio jeTThomagaho jaao||11|| kAUNa mAsakappaM, tattheva ThiyANa jAva mggsiro| sAlaMbaNANa chammAsio u jiduggaho hoi // 12 // jammi khitta ko AsADhamAsakappo taM ca vAsAvAsapAumgaM khitaM annaMmi aladdhe vAsapAugge khitte jattha AsADhamAsakappo ko tattheva vAsAvAsaM ThiyA tIse vAsAvAse cikkhallAiehi kAraNehiM tatyeva maggasira ThiyA, evaM sAlaMbaNANa kAraNe avavAeNa chammAsio jiTThoggaho bhavatItyarthaH // 12 // jai atthi payavihAro, caupADivayaMmi hoi niggamANaM / ahavAvi aNitANaM, ArovaNaputvanihiTThA // 13 // jai kaddamavuTThimAikAraNAbhAvAo padamacAro atthi tao vAsAkhete NibiggheNa cauro mAsA atthiu~ kattiyacAummAsaM paDikkamiGa maggasirabahulapaDivayAe NiggaMtavaM, esA ceva caupADivayaM caupADivae aNitANaM avisahAo esa ceva caulahU savitthAro jahAputvaM vaNNio Niyattiyamutte saMbhogasutte vA tahA daaybo||13|| caupADivae appatte atikate vA Niggae kAraNe Niddoso tatya apatte ime kAraNA-rAyA sappe kaMtha, agaNigilANe ya thaMDilassasaI / eehi kAraNehi, appatte hoi nimAmaNaM ||14||raayaa 8o sappo vA vasahiM paviTTho kuMthUhi vA sahI saMsattA agaNINA vA vasahI daDDho gilANassa paDicaraNaTThA gilANassa vA osahaheU thaMDilassa vA asatIe etehiM kAraNehi appatte caupADivae niggamaNaM bhavai // 14 // ahavA ime kAraNA-kAiyabhUmI saMthArae a saMsatta dullahe bhikkhe / eehi kAraNehi appatte hoi niggamaNaM // 15 // kAiyabhUmI saMsattA, saMthAragA vA saMsattA dullabhaM vA bhikkhaM jAyaM AyaparasamutthehiM vA dosehiM mohodao
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA caar||142|| jAo asirva vA uppaNaM etehiM kAraNehi appatte NiggamaNaM bhavati // 15 // caupADivae atikate niggamo imehi kAraNehi-vAsaM vA novaramaI, paMthA vA duggamA sacikkhallA / eehiM kAraNehiM aikate hoi niggamaNaM // 16 // aikaMte vAsAkAle vAse novaramai paMthA vA duggamA aijaleNa sacikhallA ya evamAiehiM kAraNoha caupADivae aikate NiggamaNaM bhavati / 16 // ahavA ime kAraNA bAhi-asive omodarie, rAyaduDhe bhaye va gelnne| eehi kAraNehiM aikate hoi niggamaNaM // 17 // bAhiM asivaM oma vA bAhiM vA rAyaduI bAhiM corAdibhayaM vA AgADhaM-AgADhakAraNeNa vA Na NiggacchaMti, eehi kAraNehiM cau paDivae atikaMte aNiggamaNaM bhavati / 17 / " iti paryuSaNAkalpaniyukticUrNinizIthadazamoddezakacUrNigatamiti / gaathaachndH||132|| tammUlaM saMsAraM, jaNei ajjA vi goyamA ! nUNaM / tamhA dhammuvaesaM, muttuM annaM na jAsijjA // 133 // || vyAkhyA-'tammUlaM.' taddharmopadeza vyatiriktaM vAkyaM tanmUlaM kAraNaM yatra saMsArajanane tat tanmUlaM tadyathA syAttathA | he gautama ! AryA'pi-sAdhvyapi nUnaM-nizcitaM saMsAraM janayati-varddhayati ysmaaditishessH| tasmAddharmopadeza muktvA'nyat | vacanamAryA na bhASate iti / gaathaachndH||133|| mAse mAse u jA ajjA, egasittheNa pArae / kalahe gihatthabhAsAhi, saghaM tIi niratthayaM // 134 // vyAkhyA-'mAse mA0' mAse mAse u ityatra "kriyAmadhye'dhvakAle paJcamI ca" (2-2-110) iti sUtreNa saptamI // 14 //
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIpsAyAM dvirvacanaM tuzcaivakArArthaH, tatazca mAse mAse eva na kharddhamAsAdau yA AryA-sAdhvI ekasikthena - ekakaNena pArayet - pAraNakaM kuryAt ' kalahe 'tti kalahecca - kalahaM kuryAt gRhasthabhASAbhirmarmodghATanazApapradAnajakAramakArAdivacanairityarthaH / athavA kalahe - rAThau gRhasthabhASAbhiH kriyamANe satIti zeSaH / sarvaM tapaHprabhRtidharmAnuSThAnaM tasyA nirarthakaM niSphalamiti / viSamAkSareti gAthAchandaH // 134 // ityevaM varNitaM yavinIsvarUpam, atha granthakRd yebhyo granthebhyo yadarthaM cA'yaM gacchAcAraH samuddhRtaH taddarzanAyAha mahAnisIha kappAo, vavahArAu taheva ya / sAhu sAhuNi aTThAe, gacchAyAraM samuTThio // 135 // vyAkhyA -' mahAni0' mahAnizIthAtkalpAt - bRhatkalpAt tathaiva ca vyavahArAt chedagrantharUpAdeva sAdhusAdhvInAmarthAya - kAryAyAyaM gacchAcAraH samuddhRto napuMsakatvamatra prAkRtatvAdeveti / viSamAkSareti gAthAchandaH // 135 // atha granthakadevasya granthasyAdhyayanavidhimupadizannAha - paraMtu sAhuNo eyaM, asajjhAyaM vivajjinaM / uttamaM suanissaMda, gacchAyAraM sujattamaM // 136 // vyAkhyA -' paDhetu 0 ' paThantu sAdhavaH upalakSaNatvAt sAdhdhyazca etad ' gacchAyAraM 'ti gacchAcArabhidhamakIrNakaM kiM kRtvA vivarNya parityajya kiM ' asajjhAyaM 'ti asvAdhyAyikaM AkAzabhavAdibhedabhinnaM svAdhyAyavighAtakRt, yata uktamsthAnAGgadazamasthAne - " dasavihe aMtalikkhie asajjhAie pannatte taM jahA - ukkAvAe 1, disidAhe 2, gajjie 3, vijjue Arthkranti
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 150 // 4, nigyAe 5, juvae 6, jakkhAlittae 7, thUmiA 8, mahiA 9, rayaugyAe 10 / aMta0 AkAzabhavaM asa0 ' svAdhyAyo vAcanAdipaJcavidho yathAsambhavaM yasminnasti tatsvAdhyAyikaM tadabhAvo'svAdhyAyikam, disi0 ekataradigvibhAge mahAnayarapradIpanakamiva ya udyoto bhUmAvapratiSThito gaganatalavartI sa digdAhaH 2, nirghAtaH sAbhre nirabhre vA gagane vyantarakRto mahAgarjitadhvaniH 5, sandhyAprabhA candraprabhA ca yadyugapad bhavataH tad 'jubage'tti bhaNitaM sandhyAprabhAcandraprabhayomizratvamiti bhAvaH, tatra candraprabhAtA sandhyA'pagacchantI na jJAyate zuklapakSapratipadAdiSu sandhyAchede vA jJAyamAne kAlavelAM na jAnantyatastrINi dinAni prAdoSikaM kAlaM na gRhanti tataH kAlikasyAsvAdhyAyaH syAt 6, yakSAdIptaM AkAze bhavati / eteSu svAdhyAyaM kurvatAM kSudradevatA chalanAM karoti 7, dhUmikAmahikAbhedo varNato dhUmAkArA dhUmretyarthaH 8, mahikA-pratItA etacca dvayamapi kAcikAdiSu garbhamAseSu bhavati 9, visrasApariNAmataH samantAdreNupatanaM raja udghAto bhaNyate 10, dasavihe orAlie asajjhAie pannatte. taMjahA-aTThI 1 maMse 2 soNie 3 asuisAmaMte 4 susANasAmaMte 5 caMdovarAe 6 sUrovarAe 7 paDaNe 8 rAyavuggahe 9 ubassayassa aMto urAlie sarIre 10 / azucIni-amedhyAni mUtrapurISAdIni teSAM sAmanta| samIpam 4, zabasthAnasamIpam 5, caMdo0 candrasUryagrahaNe ityarthaH 6, 7, patana-maraNaM rAjA'mAtyasenApatigrAmabhogikAdInAm 8, rAjJAM saGghAmaH upalakSaNAkhAt senApatigrAmabhogikamahattarapuruSastrImallayuddhAnyasvadhyAyikam 9, manuSyAdisatkaM zarIraka yadbhinnaM bhavati tadA hastazatA'bhyantare'svAdhyAyikambhavati athAnudbhinaM tathApi kutsitatvAdAcaritAca hastazataM vaya'te pariSThApite tu tatra tatsthAnaM zuddhaM bhavati 10 / tathA vistarato'svAdhyAyikasvarUpaM zrInizIthasUtraikonaviMzoddezakazrIAva 150 //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ zyakaniyuktyAdiSvastIti kiMmbhUtaM gacchAcAraM uttama-pradhAnaM etaduktAnuSThAnapAlanaparAyaNAnAmavazyaM svargasukhAvAptinibandhanatvAt , tathA 'suanissaMda 'ti siddhAntopaniSadbhutaM tathA muttamam-uttamottamaM etatpraNItAcArasamyaksamAcaraNacaturAntaskaraNavAkAyAnAmavazyameva caturvargapravekApavargaH zarmasaMsargasaMsiddhihetukhAt , nanvatrAdhyayane sAdhava evAdhikAriNa uktAH, kiM na zrAddhAdayaH ? ucyate-Agame teSAM vAcanApradAnapratiSedhAt / uktazca-"je bhikkhu vA bhikkhUNI vA aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA vAei vAyaMtaM vA sAijjai" ityAdi nizIthasUtrasyaikonaviMzatitamoddezakamAnte asya cUrNi:-"je aNNautyiyaM | vA gAratthiya vA ityAdi je bhikkhU aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA vAyaNaM paDicchaItyAdi. evaM pAsatye do suttA osaNNe do kusIle do saMsatte do Nitie do etesiM vAyaNaM dei paDicchai bhAvateNo vA sancesu ahAcchaMdavajjiesu caulahuM || ahavA atthe cauguruM, ahAchaMde sutte cauguruM atthe challahaM ityAdi, tathAbhAve kAraNe vAejAvi 'paJcajjAegAhA' gihi aNNapAsaMDiM vA pacajjAbhimuhaM sAvagaM vA chajjIvaNiyati jAvamuttao, atyao jAvapiMDesaNA esa gihatyAdisu avavAdo ityAdi / ityanuSTup chandaH // 136 // atha sAdhusAdhvInAmetat prakIrNakanirNItAcArayathAvatsamAcaraNopadezaM tatsamAcaraNaphalagarbha prakaTayannAhagacchAyAraM suNittANaM, paThittA bhikkhubhikkhunnii| kuNaMtu jaM jahA bhaNiyaM, icchaMtA hiyamappaNo // 137 // vyAkhyA-'gacchAyA0' etat 'gacchAyAraM 'ti gacchAcArAbhidhaprakIrNakaM zrutvA-gurumukhAdvidhinA nizamya, Namiti
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra vAkyAlaGkAre paThitvA ca-mUtrato'rthatazca vidhinaivAdhItya bhikSavo bhikSuNyazca Atmano hitamicchanto yadyayAtra bhaNitaM tattathA kurvantviti / viSamAkSareti gaathaachndH||137|| iti zrImattapAgacchanabhonabhomaNibhaTTArakapurandarazrIAnandavimalasUrIzvaracaraNAmbhojarajazcaJcarIkAyamANapaNDitazrIvijayavimalagaNiviracitAyAM gacchAcAraprakIrNakaTIkAyAM sAdhvIsvarUpanirUpaNAdhikArastRtIyaH samAptaH // 3 // tatsamAptau ca samApteyaM zrIgacchAcAraprakIrNakaTIkA // // 15 // prAyaH svakIyoditamapyatAdRzaM, sarvAGgabhAjAM jagatIha rocte| iyaM maduktistu mamaiva no tayA, kathaM pareSAM rucaye bhaviSyati? nAbhUvRddhakRtA vRtti-rasyAdarzAstu bhUrizaH / ta'thApyasti gurUpAstiH, samasta svastidA'zmanaH // 2 // yadatra mativaiguNyAd, granthAnabhyAsatastathA / bhramAdA vivRtaM sArvA''-gamenAmA virodhabhAk // 3 // vibhaktyAdiviruddhaJca, mithyAduSkRtamastu tat / zodhayantu ca tatvajJAH, kRtvA tatra ghRNAM mayi // 4 // yugmam // vicAropaniSadbhedasamuccayacikIrSayA / gacchAcArAbhidhagrantha-vRttinirmitavAnaham // 5 // // atha prazastirlikhyate // prakaTitajagadAnandaH suratarumaNisurabhimahimaramaNIyaH / pragate hitapraNetA, zAsananetA jayati vIraH // 1 // tatpaTTodayabhAnu-gaNI sudharmA yathArthanAmA'bhUt / bodhitazarazatacauraH zrIjambUMH kevalI caramaH // 2 // zrImAn prabhasvAmI, gaNanAtho gunnmnnislilnaathH| zayyambhavo'pi mUri-bhaNakapitA samajaniSTa ttH||3|| // 15 //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ nijagatinirjitabhadrA, kRtabhadraH zrIgaNI yazobhadraH / tatpa? zrImantau sambhRtivijayasubhadrabAhugurU // 4 // zrutakevalIha caramaH, sthUlIbhadrastayovineyo'bhUt / ziSyottamau tadIyau, mUrimahAgirimuhastigurU // 5 // jinakalpasuparikarmaH prathamaH prathayAnvitaH prathayatisma / zreNikataH prati sampati-nRpaM dvitIyaH sma bodhayati // 6 // tadanu ca muhastiziSyau, koTikakAkandakAvajAyetAm / susthitasupratibuddhau, kauTikagacchastataH samabhUt // 7 // tatrendradinnasUri-bhagavAn zradinnasaMjJasUrIndraH / tasya paTTe siMhagirigiririva dhIro girigbhiirH||8|| samajani varjasvAmI, jRmbhakadevArpitasphuradvidyaH / bAlye'pi jAtajAti-smRtiH prabhuzvaramadazapUrvI // 9 // shriivjrsensNjnysttpttttpuurvaadricuulikaadityH| mUlaM cAndrakulasyA-jani ca tatacandrasUriguruH // 10 // pUrvagatazrutajaladhi-stasmAtsAmantabhadrasUrIndraH / zrImAMzca devamUristadIyapaTTe'bhavad vRddhaH // 11 // pradyotanAbhidhAna-stato'pi sUrIndramAnadevAkhyaH / zAntistavena mAriM, yo jahe devtaabhyrcyH||12|| zrImAnatuGgamariH karttA bhaktAmarasya gaNabhartA / zrImAn voraH mUri-stato'pi jydevsuuriindrH|| 13 // zrIdevAnandaguru-vikramamUriguruzca narasiMhaH / bodhitahiMsakayakSaH kSapaNakajetA saiMmudro'ya // 14 // haribhadramitramabhavat , sUriH punareva mAnadevaguruH / vidhaMghaprabhazca mUristasmAt suurijyaanndH||15|| zrImaviprabhagururgarimAgAraM guruyazodevaH / sadyumnaH pradyumnAbhidhazca sUristato'pyAsIt // 16 // vihitopadhAnavAcya-granthastasmAcca maunadevAkhyaH / sUriH samajani bhUyo, mAnavadevAcitaH satatam // 17 //
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 152 // kecididaM sUridvayamiha na vandati / tasmAca vimalacandraH, sahemasiddhirbabhUva suurivrH| udyotanazca mUri-daritaduritAGkaranyUhama18 atha yuganavananda 994 mite, varSe vikramanRpAda tikrAnte / pUrvAvanito viharana, so'rbudamugireH savidhamAgAt // 19 // tatra vaTelIkheTaka-sImAvanisaMsthavarataravaTAdhaH / mumuhUrte svapade'STau, sUrIn sa sthApayAmAsa // 20 // yugmam khyAtastato gaNo'yaM, vaTagacchAhvo'pi vRddhagaccha iti / abhavattatra prathamaH, sUrizra saadevaahvH||21|| rUpazrIriti nRpati-pradattavirudo'tha devamUrirabhUt / zrIsarvadevamUrirjajJe punareva gurucndrH||22|| jAtau tasya vineyau, sUriyazobhadranemicandrAhI / tAbhyAM munIndracandrA, zrama nicandro guruH samabhRt // 23 // zrIajitadevamUri, prAcyastasmAdrabhUva ziSyavaraH / vAdIti deva sUridvitIyaziSyastadIya iha // 24 // tatrAdimAvabhAse, gururvijayasiMhaH / tasyApyubhau vineyau babhUvaturbhUmivikhyAtau // 25 // khyAtastatra zatArthI, somaprabhamUripuGgavaH prathamaH / zrI maNiratnagaNIndro, guNagaNamaNinIranidhiranyaH // 26 // ziSyA maNiratnaguro-stato jagaccandrasUrayo'bhUvan / bhUtala viditA nUtana-vairAgyAvegabhAjaste // 27 // zrIcaitragaNAmbhodhau, vidhUpamAddevabhadragaNimizrAt / upasampannAzcaraNa, vidhinA saMvegavegavataH // 28 // AcAmAmlAkhyatapo'bhigrahavanto vyadhurvidhUtamalAH kara TitaraNi 1285 varSe, khyAtastata iti tapAgaccha vishesskm|| tepAmubhau vineyau, devendra gaNIndravijayacandrAhau / zrIdevendragurorapi, ziSyau dhau bhUtalakhyAtau // 30 // zrIvidyAnandagaNI prathamo'nyo dharmaghopamUririti / atha somaprabhamUristasya vineyAstu ctvaarH|| 31 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvimalaprabhasUriH 1, shriiprmaanndsuurigururaajH2| zrIpaJca tilakasari 3-gaNatilakaH somatilakaguru 4 // 32 // zrIsomaprabhasUre, paTTe zrI smitilkmuurindraaH| teSAM trayo vineyA-statra zrIcandrazekharaH prathamaH // 33 // mUrijayAnando'nya stRtIyakA devasundarA guravaH / zrIsomatilakasUresta eva pttttaambraadityaaH|| 34 // teSAM ca pazca ziSyAH, prathame zrIjJAnasAgarA guravaH / kulamaNDanA dvitIyAH zrIguNaratnAstRtIyAzca // 35 // turyA ahAryavIryA, guravaH shriisomsundrprbhvH| AsaMzca paJcamA api, guravaH zrIsAdhuratnAhAH // 36 // zrIdevasundaraguroH paTTe shriisomsundrgnniindrH| abhavan yugapradhAnA, ziSyArateSAM ca pazcaite // 37 // zrImunisundarasUriH 1, zrIjayacandro 2 gururgarimadhAma / zrIbhuvanasundaraguru 3 jinasundaramUri 4 jinakIrtI 5 // 38 // zrIsomasundaraguroH, paTTe munisundaro yugprvrH| tatpamukuTaratnaM, srtneshekhrguruuttNsH||39|| zrAddhavidhisUtravRpayA-dhanekasadgranthanirmitipaTiSTaH / 4kssmiisaagrmri-sttpttttmnnddnmtigrisstthH|| 40 // AsIttadIyapaTTe, gururguNI sumtisaadhusuuriindrH| zrIhema vimalamUristadIyapaTTe guruH samabhUt // 41 // atha duHSamotyadoSAt , pramAdavazacetaso mmtvbhRtH| abhavan munayaH prAyaH, svaacaaraacrnnshaithilyaaH|| 42 // kiJcibhirIkSyApyasamaasaM tat ,zAstrArthazUnyaiH pratibhojjhitaizca / lukAdhanAdeyamatAndhakUpe'pyandhairivoccaiH patitaM prbhuutaiH||43 itazca / zrIhemavimala mUri-dUrIkRtakalmaSaH samUriguNam / jJAtvA yogyaM tUrNa, dharmasyAbhyudayasaMsiddhathai // 44 // saubhAgyabhAgyapUrNa, saMvegataraGgarAnIranidhim / AnandavimalamUriM, svapaTTe sthApayAmAsa // 45 // yugmam //
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 15 // dhanyAnagArasaMkAzAstapobhirdustapaizam / sthUlabhadropamA brahma-caryavaryaguNairapi // 46 // . . zrImadAnandavimala-prabhavaH zAsanAd guroH / zazvat zuddhAM kriyAM kartu-makurvannizcalaM mnH||47|| yugmam // atha kumArgapatajanatoddhRtI, vinayabhAvamavApya sahAyakam / savinaya nayanirmalamAnasaM, mudamadhAdvizadAM gurupuGgavaH // 48 // zrIvinayabhAvasaMjJai-vijJavaraiH saMyutAH sahAyaiste / samatAsahitA hitvA, vastrAdiparigrahe mamatAm // 49 // zrIvikramanRpakAlAd bhujagajazarazazi 1582 mitegatevarSe / cakruzcaraNoddharaNa, zaraNaM saMvegavegavatAm // 50 // yugmam // tadA ca teSAM jagaduttamAnAM, sNvigntaasaarrsprsiktH| mlAniM gato'pIha caritradharmakalpadrumaH pallavito babhUva // 51 // sa gurugrimaudaary-sthairyaadigunnsevdhiH| nirmamatvaH zarIre'pi, tapastepe sudustapam // 52 / / atha tacchUyatAM kizci-dAlocya svakapApmanaH / kRtavAnaupavAsANAmazItyAbhyadhikaM zatam // 53 // aIdAdipadadhyAyI, viMzatisthAnakaM tapaH / nirvikAraMzcakAraiSa, catuHzatacaturthakaiH // 54 // cakre punstpst-drissttssssttheshctuHshtprmiteH| viMzatiSaSThAni tato, viharajinapAn samAzritya // 55 // todhipakIravibhoH, paSThAni navekSaNekSaNa 229 mitAni / pAkSikamukheSu parvasu, SaSThAni bahUni cAnyAni // 56 // yugmm|| dvAdazAni prabhuH paJca, cakre prthmkrmnnH| tAni paJcAntarAyasya, navaiva dazamAni tu // 57 // darzanAvaraNasyApi, mohanIyasya karmaNaH / aSTAriMzatisaGkhyAni, viziSTASTamakAni ca // 58 // yugmam // aSTamadazamAnyevaM, vedye gotre tathAyupi bahUni / kRtavAn bhagavAnnAmno, na ca jajJe karmaNastu tapaH // 19 // 315
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ An Zi FRAFIRALFA tapobhirevaM vihitairanekai-ranuttaraiH zrIgurukuJjaro'sau / vapuH suzoSAstasamastadoSaH, svakaM samagrairduritaiH sahaiva // 60 // danti tasyeti janA nirIkSya, nirIhatA jJAnatapaH kriyADhyam / avAtaratsarvaguNaH kimeSaH, zrImAn jagaccandragururdvitIyaH 61 marusthalImAlavagurjarAtrA - saurASTra mukhyeSvapi maNDaleSu / haraMstamaH paGkamapAstadoSaH, sa sUrirbhAnurvyaharaccirAya // 62 // kSititalatilake zrIma-tyahammadAvAdasaMjJite draGge / vikramanRpateH samatikrAnte rasanavatithi 1596 mite'bde // 63 // vidhinA vihitAnanaH, zrImAnAnandavimalasUrIndraH / samavApa nAkasaukhyaM, cetasi nihitaishctuHshrnnaiH||64|| yugmam zrIvarddhamAnAdiha SoDazobhUt, zrIcandrasUriH kila gacchanetA / zrImAn sa sUristu babhUva, sapta- triMzo bRhadgacchapasarvadevaH 65 tapAbhidhAdistviha paJcacatvAriMzo jagaccandraH munIndracandraH / tataH kriyoddhArakRto munIndrA-strayodazAH zrIguravo babhUvuH // 66 evaM zrIvIrajinAt santatikRdgacchanAthagurugaNane / AnaMnda vimalaguravaH, zrImantaH saptapaJcAzaH // 67 // AsaMstadIyapaTTe, prabhavaH zrIvijayadAnasUrIndrAH / sarvatra vijayavanto, nayavantaH samayavantazca // 68 // teSAM paTTe samprati, vijayante sarvasUripArIndrAH / suvihitasAdhuprabhavaH, zrImanto 'hIravijayAhvAH // 69 // saubhAgyamadbhutataraM bhAgyamasAdhAraNaM sadA yeSAm / vairAgyamuttamatamaM, cAritramanuttaratamaM ca // 70 // yeSAM doSAMca guNAn, zaktau khalasajjanau na jAyetAm / varNayituma sadbhAvA- damamitezcApi pUjyAnAm // 71 // zrIvijayasenasUri-pramukhairmunipuGgavaiH pragatadoSaiH / sevitapadAravindAH, zrIguravaste jayantitarAm // 72 // teSAM zrIsugurUNAM, prasAdamAsAdya saMzrutAnandaH / vedAgnirasendu 1634 mite, vikramabhUpAlato varSe // 73 // KANYANES
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchA cAra // 154 // ziSyo bhUriguNAnAM, yugottamAnandavimalasUrINAm / nirmitavAn vRttimimA-mupakArakRte vijayavimalaH // 74 yugmam // kovidavidyAvimalA, vivekavimalAbhidhAzca vidvAMsaH / AnandavijayagaNayo, vicintayanto gurau bhaktim // 7 // zodhanalikhanAdividhA-vasyA vRttervyadhuH samudyogam / syurbADhamAdaraparA, ucite kRtye hi kRtyjnyaaH||76 // yugmam // pratyakSaraM gaNanayA, vRttermAnaM vinizcitam / sahasrAH paJca sArdAni, zatAnyaSTAvanuSTubhAm // 77 // yAvanmahItale meru-ryAvaccandradivAkarau / tAvaddhattiriyaM dhIre-vayimAnA'znutAM jayam // 78 // // iti tapAgaccha nabhonabhomaNikalikAlagautamAvatArabhaTTArakapurandarazrI6AnandavimalasUrIzvaracaraNasarasIruharajazvaJcarIkAyamANa paM0 zrIvijayavimalagaNiviracitAyAM gacchAcArAbhidhaprakIrNakaTIkAyAM zrIguruparvakramavarNanAdhikAraH smaaptH|| // grNthaa05850|| 6 ||iti zrIgacchAcAraprakINakaM samAptam // AAAAAAmmswwANAS // 15 //