Book Title: Kanchan ane Kamini
Author(s): Jaybhikkhu
Publisher: Gurjar Granth Ratna Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005970/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaNabAgathekAnA jayabhipaU, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ane kAminI : lekhaka: jayabhikhu ssip : prastAva-lekhaka: zrI. madhusUdana ci. modI ema. e. elaela.bI. / / BOCOR gurjara graMtharatna kAryAlaya gAMdhI rasto: amadAvAda Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMmata : 3-8 pahelI AvRtti I. sa. 1950 bIjI AvRtti I. sa. 157 prakAzaka: zaMbhulAla jagazIbhAI zAhaH gUrjara graMtharatna kAryAlaya gAMdhI rasto: amadAvAda : mudrakaH kAntilAla ema. desAIH caMdrikA prinTarI - mirajApura reDa, prabhAta presa sAme amadAvAda Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ desAI kuTuMbanI kuLavadhuone! sahadharmiNa a. sau. jayAne sau. vijayAbhAbhIne mRgAbhAbhIne a.sau. zAntAne a. sau. zAntAne a. co. vasumatIne a.sau. savitAne jemaNe kuTuMba-pratiSThAne pitAnI pratiSThA mAnIne prayatna karyA che. -jyabhikhkha Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiMdagI hai adherI rAta aurata hai cirAga je sIkha, haraeka ke sIkhAte calo, diye se diye ke jalAte cale. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EDITIN purAvacana : lekhaka : zrI. madhusUdana mAdI, ema. e. elaela. mI. sAmAjika yojanA pAchaLa e dvo rahelAM cheH baNu ane sayojana. dhaNu ane sayeAjanamAM samAjanI caMcaLa sthiratA vaselI che. samAjamAM sthiratA che ane temAM caMcaLatA paNa che. A khe tattvAnA mULamAM kaMcana ane kAminIe eche! bhAga bhajavyA nathI. temaNe kalaha nipajAvyA che ane kalahamAM vijaya prApta karavA sAme sabaTTane paNa nipajAvyAM che. rAmAyaNamAM Aya saMskRti ane vAnarasaMskRtinuM sayAjana e khIjI daSTie rAkSasasaMskRti sAthenA kalaha upara vijaya meLavavAnu sAdhana hatuM, ane te kalahamAM sAmrAjyanI eSaNA ane strInuM apaharaNu e baMnee pUrA bhAga bhajavyA che. vAli ane sugrIvanA kalahamAM sugrIva sAmrAjya ane vAlinI patnI tArAne prApta kare che, ane rAmaneA te sAthI bane che. vibhISaNute paNu, rAmane pakSa letAM ane rAmane vijaya thatAM, laMkAnuM sAmrAjya ane rANI maMdodarI e emanI prApti thAya che. jar (jamInanA samAveza jaramAM karI daI e ) ane joru--kacana ane kAminI--e kajiyAnAM cheA che eTaluM ja nahi paNa samAjanI yeAjanAmAM paNu, temanI sArI rItanI prApti Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavA mATe, sthApita hite haMmezAM zAMti ane sajana sAcave paNa che, ane vakhata AvatAM te mATe kalaha paNa kare che. mAnavasaMskRtinA ItihAsamAM dekhAtI sthiratA ane phATI nIkaLatA pracaMDa kalAmAM kaMcana ane kAminIe mATe bhAga bhajavyo che. mANasa mULathI ja parigrahazIla prANI che. enuM cAle te A pese ane samRddhi maraNa pachI parakamAM paNa sAthe laI jAya. ane e sAra te tenA svapnazIla mAnase jAtajAtanA tukkAo racI kADhathA che. mAnava ItihAsanA saMzodhakoe prAcIna kabrastAno khedyAM che, ane kabaremAM temaNe mRtadehenI sAthe temanI priya vastuo dATelI zedhI kADhI che. haju ApaNe tyAM maraNa pachI teramAne divase saravaNane khATale nathI nIkaLato? prAcIna kALamAM prathA hatI ke rAjA maraNa pAme tyAre tenAM dAsa-dAsIone paNa ghaNIvAra baLajabarIthI tenI sAthe bALavAmAM AvatAM, ane satInA rivAja upara ApaNe game teTale Adarzane opa caDhAvIe-chatAM paNa, mULa te e hatuM ke paralokamAMya te mANasane pitAnI patnI maLe te mATe patnIe tenI sAthe baLI maravuM, satI thavuM. A rivAjane Adarza banAvIe ane vakhANIe e judI vAta che. haMmezAM khoTI ane kharAba vastune AdarzanuM svarUpa samAjamAM na ApavAmAM Ave, tenI paraMparAnAM ane kathAonAM purANe racI kADhavAmAM na Ave che, e kharAba vastuone pALe paNa kezu? tarka ane lAgaNuM bedhArI talavAre che ane samAjamAM sthApita hitavALAo ane temanA buddhivAdI piSakee tene potAnA svArtha mATe sArI rIte upayoga karyo che. | vivAhane ja dAkhale laIe. vivAha eTale eka netravALo, bIjA netravALAnI kanyAnuM haraNa karI lAve ane tene paraNe. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ke, kanyAnuM je haraNa karI lAve e te jabarA zetrane eTale ke varapakSanuM jUtha kanyA pakSanA jUtha karatAM jabaruM, moTuM. ane meTuM eTale ke UMcuM! jabarA kanyA lAve halakA getramAMthI, paNa kanyA pite Ape te nahi. gAmanI te dIkarI kahevAya eTale paraNavuM paDe te paragAmanI chokarI sAthe-e rivAja keTalIka kemomAM pracalita che. Ama jene ApaNe lagna kahIe chIe temAM te jema jabaro ane kunehabAja senuM lUMTI lAve tema kanyAne paNa lUMTI lAve--manu bhagavAne ATha prakAranA strI-vivAha gaNAvyA che, temAM sudharelA mAnavInI kahevAtI saMskRtinI AkhI kathA samAyelI che. A ATha prakAranA vivAhamAM rAkSasa, Asura ane paizAca vivAhanuM UrdhvIkaraNa (Sublimation) thavAthI brAhma, daiva, ArSa, prAjApatya ane gAMdharva vivAhanI utpatti thaI che. ArSa prakAranA vivAhamAM kanyApradAnanA badalAmAM eka athavA be gAya ane AkhalAnI joDI kanyAne bApa meLave che; ane e AsuravivAhanuM UrvI karaNa che; AsuravivAhamAM kanyAnAM sagAne tathA kanyAne zakti pramANe dhana ApIne lAvavAmAM Ave che. rAkSasa vivAhamAM te kanyAnuM baLajabarIthI apaharaNa karavAmAM Ave 1. manusmRti, adhyAya. 3. lo 21: ATha prakAranA strIvivAha. brAhmo daivastathaivArSaH prAjApatyastathAsuraH / gAndharvo rAkSasazcaiva paizAcazcASTamo mataH // 2. manusmRti. adhyAya 3. . ra9, ArSa vivAha. ekaM gomithuna dve vA varAdAdAya dharmataH / kanyApradAnaM vidhivadArSo dharmaH sa ucyate // 3. manusmRti. a. 3. . 33. Asura vivAha. jJAtibhyo draviNaM dattvA kanyAthai caiva zaktitaH / kanyApradAnaM svAcchandyAdAsuro dharma ucyate // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 che.4 paizAca vivAhamAM paNa kanyA UMdhatI hAya, ghenamAM hoya tene game te rIte upADI lAvavAmAM Ave che.pa Ama ApaNI vivAha saMsthAmAM mULe te kanyAne milakata gaNavAmAM AvI che. atyAre paNu pachAta kAmamAM A rIte ja kanyAonI vecale thAya che. eTale kanyA e jIvatuM seAnuM ja rahyuM che. kanyAneya samAjamAM chInavI lAvavAnI ane senu paNa chInavI lAvavAnuM. hA, sudhArelA samAjamAM e chInavI lAvavAnA prakAra vahevAru prakAranA ane paraMparAthI rUDha thaI gayelA che eTale mANasane tenI pAchaLanuM satya dekhAtuM nathI. A rIte-- : sAnuM ane strI : kaMcana ane kAminI e khanneya atyAra sudhInA samAjanA itihAsamAM mANasanI milakata ja rahyAM che. udAratA ane ucca vicAraNAnA game teTalA thapeDA tenA upara lagAvavAmAM Ave chatAM paNa e vAta puruSapradhAna saMskRtimAM jIvatI ane jAgatI che enI nA pADI zakAya tema nathI. sAthe sAthe mANasa vicArazIla che. pAtAne amuka sAruM lAge te khIjA jIvanta prANIne sAruM lAge evuM pAte karavuM joI e; peAtAnI jAtane jethI duHkha thAya evuM pArakA upara AcaravuM na joI e ema te mAne che. jeTalI kaDakAithI ApaNe milakata sAcavIe chIe, teTalI kaDakAIthI strIne sAcavavAnu` moTA bhAganAM manuSyAnAM 4. manusmRti. a. 3. kSeA. kuka. rAkSasa vivAha. hatvA chittvA ca bhittvA ca krozantIM rudatIM gRhAt / prasahya kanyAharaNaM rAkSase vidhirucyate // 5. manusmRti. a. 3. kSeA. 34. pazAca vivAha, suptAM mattAM pramattAM vA raho yatropagacchati sa pApiSTho vivAhAnAM paizAcazcASTamo'dhamaH // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dilamAM hAya che, zAztragarbhita rIte khAdeza paNa che. pazu sAthe rahevuM ane sArA dekhAvuM e sAmAjika niyamane AdhAre sAmAnya rIte te! mANasa strI sAthe dhaNumAM AvatA nathI ke tenA upara khaLajabarI karatA nathI. paraMtu kaTokaTInA prasaMgeAmAM peAtAnI sattAthI kuTuMbamAM tema samAjamAM strIne haragija mANasa khAvatA ja rahyo che. hA, kAika apavAdo hoya che ane apavAdo hAya tenu kAraNa e hAya che ke mAnavajAtanA sarjanamAM puruSanI jema ja strInA hissA hAya che.7 vaLI keTalIka vAra amuka strIe pote ja prabhAvazALI hAya che te paNa bIju kAraNa che. paNa A teA vaiyaktika vAta thaI. sAmAnya rIte te mAnavasaMsthAmAM strInuM sthAna AcAramAM gauNa rahyuM che darakhAnethI te| mAlikInI milakata jevuM rahyuM che; jyAre vicAramAM, samAnatAnI vAtA karatI mAnavasaMsthAomAM temane puruSasameAvaDI, mAnavajAtinI zaktisvarUpa gaNavAmAM AvI che. paraMtu 6. manusmRti. a. 9. zrlA, 2, 3, 5. asvatantrAH striyaH kAryAH puruSaH svairdivAnizam / viSayeSu ca sajjantyaH saMsthApyA Atmano vaze || pitA rakSati kaumAre bhartA rakSanti sthavire putrA na strI rakSati yauvane / svAtantryamarhati // sUkSmebhyo'pi prasaMgebhyaH striyo rakSyA vizeSataH / dvayorhi kulayoH zokamAvaheyara rakSitAH // 7. manusmRti, a, 9, zlAka 96. prajanArthaM striyaH sRSTAH saMtAnArthaM ca mAnavAH / tasmAtsAdhAraNo dharmaH zrutau patnyA sahoditaH // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 vyavahAru jIvanamAM svA parAyaNa AcAra ane Adaza'parAyaNa vicAra vacce kaMcana ane kAminI mATe aneka kuTuMomAM, dharAmAM, jJAtiemAM ane vizALa sAmAjika saMdhAmAM dhaNA jAgyAM che. A ghaNAnAM aneka Alekhane zrI. jayabhikhkhue temanI vArtAomAM vedhaka rIte karyAM che. zuddha AdarzonA dharma zAstromAM haze, che--paNa AcAramAM te dhama mAtra soMpradAyanA relA ja che ane emAM mAnavasadhA kheMcAye jAya che. saMpradAyanA hitavALAe paraleAkanA bhaya ane maraNeAttara sukhasaMkaTAnI vAtethI samAjane ghaNIvAra satyadarzanathI vaMcita rAkhyA che. A vacanA karavA uparAMta A jagatamAM paNa peAtAnI mAnavasaMdhanAM mAnasa upara jamAvelI sattAne TakAvI rAkhavA mATe dharmocAryoe dhanika vargo ane rAjAne peAtAnA sAgaritA banAvyA che. dhama tattvaciMtana ane satyazeAdhana pUratA maryAdita rahe che tyAM sudhI te zuddha rahe che, paraMtu jyAre te peAtAnI saMsthAo racavA samAjanA tANAvANAmAM praveze che tyAre samAjanAM sattAdhArI tattva tene peAtAnI pakaDamAM le che. dhama sasthApradhAna ane sAMpradAyika anatAM tene paNa peAtAnAM devaLA ane devAne sthApavAnA hoya cheH ane devanA muMjAvarAne sAmAjika sthAne prApta karavAnAM rahe che eTale dharma paNa samAjanAM niLa tattvA upara sattAnuM eka hathiyAra 8. strIonI prazaMsA mATe jIe manusmRti a. 2. zlAka 56-62, dA. ta. ane yatra nAryastu pUjyante ramante tatra devatAH / yatraitAstu na pUjyante sarvAstatrAphalA kriyAH // striyAM tu rocamAnAyAM sarva tadrocate kulam | tasyAM tvarocamAnAyAM sarvameva na rocate // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI jAya che. zrI. jayabhikhue e bAbata upara suMdara rIte sAMkaLI phaIbA" nAmanI vArtAmAM dhyAna kheMcyuM che. sAmAnya rIte mAnava AtmarakSaka, bhaya, bhUkha, jAtIya vRtti Adi svayaMbhU vRttio saMtoSavA mATe pravRtti kare che. samAja pitAnI saMsthAo jaLavAya tyAM sudhI A vRttione piSavAno moke badhAMya janane maLe te jue che, paraMtu sAmAjika saMsthAone sArAmAM sAro lAbha sAdhanavALo laI jAya che. sAdhanavALo mANasa kaMcana ane kAminInI sArAmAM sArI rIte prApti karavA mATe rIta-karatA jete nathI. e acakAya che mAtra eTalA ja mATe ke samaju varga ke samAjane kacaDAyele varga tenI sAme kadAca virodha uThAve. "caudazi" nAmanI vArtAmAM zrI. jayabhikhue A bAbatane sparza karyo che. jAtiya vRtti piSavA ane ghara calAvavA mATe ja baMdhAyelAM kauTuMbika ekamo kadIya sAmAjika svAdhdha lAvatAM nathI. ApaNI lagnasaMsthAmAM jematema goThavI kADhelA strI-vivAhone lIdhe ane samAjanAM baLonA dabANane lIdhe eka rIte zAMti ane sthiratA dekhAya che. paNa te sthiratA samAjanAM jIvanta ane preraka tane kacaDI nAkhIne lAvavAmAM AvI hoya che. tenA pariNAme samAjanuM zArIrika, bhautika ane UrmiviSayaka svAstha vikRta bane che. ApaNI jJAtiomAM ane e jJAtionA nAnA nAnA vADAmAM A aniSTo khUba ja dekhAI Ave che, vivAhamAM strIe puruSamAM pauruSeya | teja pramANe kanyAvikrayane manu adhyA. kalo. 98mAM kanyAne vecIne tenI kiMmata (zuka) levAne khUba ja tiraskAre che, paNa e adhyA. 9. .. 97mAM kanyAvikraya pracalita hatuM te svIkAre che ane jaNAve che ke paisA ApIne lIdhelI kanyAne pati marI jAya ane te vidhavAne gamatuM hoya te tene diyaranI sAthe paraNAvavI. AmAM kanyA milakta jevI nathI jaNAtI ? Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joyuM hoya ane puruSa strImAM sAcuM DhaNa joyuM hoya tathA e pauruSeya ane traNanA sAcA, svataMtra chatAMya bemAMthI eka banelA sajanamAM sAcuM lagna raheluM che. pese, kuTuMba vagere anya vyAvahArika hetuo e pradhAna hetu samakSa gANa banI jAya che e lagna kahevAya. anya. hetuothI saMdhAyelA lagnamAM hamezAM sAcI ekatA ane khare AnaMda jaNAtAM nathI. te te ApaNA samAjanI mAnyatA pramANe Take che te jIvanaparyata, paraMtu te mAtra dabANathI jAtIya vRtti piSavA mATenAM ane ghara calAvavA ane chokarAMo ucheravA mATenAM ja lagna bane che. AthI ekaMdare bALakonA khamIrane hAni ja Ave che. e te ApaNA samAjanI atyAranI sthiti uparathI ApaNe joI zakIe chIe. | dila eka hoya ane zarIra-saMbaMdha e kudaratI banI jAya e eka vAta che ane zArIrasaMbaMdha thaI jAya kAraNa ke te eka bhUkha che tathA tenuM sAdhana samAje goThavI ApyuM che te bIjI vAta che. ApaNA samAjamAM bIjI vAta vadhAre pramANamAM dIThamAM Ave che. eTale ApaNuM bALakanuM mAnasika ane zArIrika kauvata ghavAtuM jAya che. premathI kAma pivAya te kAma te kAma rahetuM nathI; paNa jyAM mAtra kAma piSavAnI vRtti che tyAM prema haNAI jAya che. prema e to UMcA prakAranuM samasaMvedana che; ane jyAM premanuM sthAna che tyAM niraMtara AnaMda vase che, uccAbhilASa vase che; nIti, mati ane bhUti vase che. bAIbalamAM nebuvadanejhara nAme rAja viSe vAta Ave che. enA paga mATInA hatA. samAjanI racanA paNa evI che. enA paga paNa mATInA che. e mATInA paga upara joIe te tenI sudhAraNA mATe ApaNe mAtra nirAzA ane aMdhakAra ja joI zakIe ane tenA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unnata Azaya ane Adarzo joIe te ApaNe ArAnA havAI minArA racatA thaI jaIe. kaMcanano savAla te nUtana sAmAjika racanAthI thaI zake, ane kAminIne savAla te Arthika rIte ane sAmAjika rIte svataMtra eka bane . koI le, mA te rahyA che, ane A AzAone poSavA sAmAjika, rAjakIya ane keLavaNI viSayaka prayatna thaI rahyA che. paraMtu samAjanuM gheraNa jyAM jAya tyAM ane kyAreya paNa, rAja nebuvadanejhara jevuM rahevAnuM che. A nirAzAno dhvani che. AzAnA dhvani jeTaluM ja nirAzA dhvani sAce che, ane A baMne vyAvahArika satya sthira rahevA mathatA samAjane gatimaya rAkhe che, paraMtu samAjanI e caMcaLa sthiratA mAnavInA Ataramanano keTale palaTa kare che e savAla te Ubho ja rahe che. noMdhelI bAbatanuM Alekhana zrI. jyabhiSmanI vArtA omAM Thera Thera paDeluM che. mANasanA cittane kalAkRti halAvI zake teTaluM te kadAca upara karelo vizleSaNa-prastAra na halAvI zake. eTale ja A suMdara vArtAo upara mArA purovacananuM meDhiyuM caDhAvavA mATe mAruM mana na hatuM, paNa temanI sonAnI lAkaDI upara cAMdInuM moDhiyuM caDhAvavA mATe zrI. jayabhikhue Agraha karyo tethI mitrabhAve meM te caDhAvI dIdhuM ane emaNe eka mitre ApelA saMbhAraNA tarIke tene agrasthAna ApyuM eTaluM ja. bAkI A lAMbA parathArAne, vArtA vAMcavAnA vAcakanA AnaMdanI vacce ADA paDavAnI koI paNa jarUra hoI zake nahi. zrI. jayabhikhkhae A saMgraha pahelAM "pArakA gharanI lakSmI," beThe baLavo" e vArtAsaMgrahe prasiddha karelA che. temAM paNa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sAmAjika praznone cheDatI vArtAo che. A saMgrahamAM temaNe vadhu viziSTatA sAdhI che-vicArabaLamAM, kalAnijanamAM ane dhyeyadarzanamAM. kula paMdara vArtAo A saMgrahamAM temaNe rajU karI che. lagabhaga badhI ja vArtAomAM sAmAjika praznonI rajUAta karavAmAM AvI che ane kaMcana tathA kAminInI bhAMga samAjanA mAnasane kevuM hiloLe caDhAve che te sacoTa ane suMdara rIte zrI jayabhikhue batAvyuM che. temanI lekhana-kAryAraMbhanI prathama vArtA ane A saMgrahanI. chellI vArtA tyaktA' temaNe sane 1932mAM lakhI che. A saMgrahanI prathama vArtAnuM nAma "kaMcana ane kAminI che, temAM eka kalAkAra suthAre eka sAmAnya chokarImAMthI potAnI suMdara priyatamA ghaDI, ane pitAnA svapnAe siddha karelI te patnIne tenI oramAna mA mArI nAkhe che. ane te paNa eTalA mATe ke e paisAdAra suthArane te mAtA pitAnI peTajaNa chokarIne paraNavI. zake !...paraNAve che paNa te kalAkAra pitAnI prathama patnInA prema pAgala banI jAya che ane kaMcananA mohe paraNAvavAmAM AvelI bIjI patnI tenA premane pAmI zakatI nathI. senAnI maradhImAM paisAdAranA chokarAne potAnI dIkarIo paraNAvavA IcchatA ane tenI pAchaLa gAMDA banatA samAjanuM citra AlekhyuM che, je ke moTe bhAge paisAdAra kuTuMba kariyAvara karatAM kariyANAnI kiMmata vadhAre AMke che-strIratna suSurA!i kariyAvarano lAbha uThAvavA hamezAM jarUravALA paDe che. "rAmAyaNanI nirvAsitA" ane "apahatA" e eka keTinI paraMtu eka prAcIna ane bIjI arvAcIna strInI vAta che. baneya sarakhuM ja sahana kare che. e batAve che janA samayamAM ane atyAre strInI sthiti sudharI nathI. strInAM sAdhu yugano nana: e vAta tyAreya hatI ane atyAre paNa che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 'pASanA pAkAra,' 'tyakatA' ane ' premalakSaNA ' e paNa strIone thatA anyAyonI kathA che; tene anyAyeA puruSa taraphathI sahana karavA paDe che kAraNa ke te asahAya ane mAyelI che. ' chellu' vIla' e eka prakAranuM sarasa svapnAlekhana che ane temAMya sarasvatI ane kaMcananAku meLanI vAta che. ' gagA gaDhamAM,' ' mananI menakA,' ' satI navI ane jUnI e vArtAomAM paNa strInI dabAyelI sthitinuM Alekhana che. * gagA gaDhamAM'mAM gAmaDAMne nahi badhaesatI zaherI sa'kRtithI gAmaDAMnI thatI pAyamAlIne lekhake batAvI che, ' kAma ne prema' mAM kAma ane prema vaccenA bhedane suzIlA, mANeka ane navalanA praNaya-trikAdrArA batAvyo che. badhIya vArtAo suvAcya che ane dhyeyalakSI hAvA chatAMya rasanI jamAvaTa sArI rIte karI zakI che. zrI jayabhikhkhunI zailImAM kalpanA ane sauSThava vaseluM che, ane vArtAe temanA sIdhA anubhavamAMthI AvelI hAI dhArI asara karI jAya che. temanI vArtAo vastu ( Objective) che ane e rIte sAmaraseTa me'ma ane meApAsAMnI vArtAonI kATinI temanI vArtAe che. vAta nirAMte suMdara rIte te kare che ane ApaNA dila upara e rIte te dhArI asara karI jAya che. temanI grAmajatAnI bhASAnI pakaDa khUba ja che ane e temanAM pAtro sAthenA sIdhA anubhavanuM pariNAma che. te sAthe temanI pAse suMdara, ramya ane kalpanApUrNa zailI paNa che. temanI aneka navalakathA te paricita che eTale meranAM IMDAM cItaravAnA prayAsa karavA karatAM huM vAcakAne te vArtAo mANavA devu... e ja yathAya che. vAMcanArane dhanateraza, 2006 amadAvAda madhusUdana mAdI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ bIjI AvRtti prasaMge ] pArakA gharanI lakSmI' nAmanA mArA sAmAjika vArtAsaMgrahanI trIjI AvRtti hamaNAM ja pragaTa thaI che. e pachI e ja prakAranI vArtAonA A saMgrahanI bIjI AvRtti pragaTa thAya che. "lAkheNI vAta" nI bIjI AvRtti paNa hamaNAM ja pragaTa thaI cUkI cheH A varatu batAve che, ke A vArtAo tarapha vAcakenuM AkarSaNa dinapratidina vadhatuM cAlyuM che. ane ethI ja prerAIne hamaNAM "aMganA' nAmane taddana na ja vArtAsaMgraha vAcako samakSa mUkyo che. AmAM ekapakSIya rIte strI yA puruSane utArI pADavAno hetu nathI, e taMdurasta manodazA paNa nathI. paNa jyAM jeno vAMka kADhavA jevo lAge, jyAM jene je kahevA gya lAgyuM tyAM te asarakAraka rIte kahevAmAM AvyuM che. chellAM varSomAM, pahelI ne bIjI AvRtti vaccenA gALAmAM strIjagatamAM khAsa kaMI mahatvanuM parivartana jovAyuM nathI. eTale vizeSa vivecananI atre agatya dekhAtI nathI. alabatta, parivartanI zIzIne pAre kaMIka UMce caDhavA mathata hoya, tevuM jarUra dekhAya che. jyabhikhu 13, bI, caMdranagara sarakheja roDa, amadAvAda-che. tA. 15-2-57 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakanI vAta [ pahelI AvRtti vakhate ] cirakALathI sasAramAM kaMcana ne kAminIne jhaghaDA cAlatA Avye che. jamAnAnI tAsIre enA raMga-DhaMgamAM bhale pheraphAra karyAM hAya paNa jhaDe| nathI ja TahyA ! sudhArAnI AMga phUMkatA dezomAM paNa amuka vartula ke amuka vADA bahAranI kanyAne paraNavAnuM sAhasa karavA jatAM zAhanA zAhane paNa bhAre kiMmata cUkavavI paDI che. mAsa mANasa tarIke sarakhA ja che. e jema apragaTa deva che, ema nigUDha pazu paNa che. UchaLatA taraMgAmAM jatu' nAva jema te khAjI DAlAM khAya, tema saMjogAdhIna mANasa-deva ke pazu-A bemAMthI eka avasthAmAM vAraMvAra Ava-jA kare che! mudrAnA hAva pratyakSa thAya dekhAya che. svastha mANasane jyAre krodha sparze che, te enI bhAvamAM parivartana thAya che, tyAre mANasamAM vasatuM pazu che. e jANe sAmAne khAvA dhasatA hoya tevA bhayaMkara e ja mANasa jyAre AnaMdamAM khilakhilATa hasatA hoya che tyAre tyAM devatattvane sAkSAtkAra thAya che! jANe kevA suMdara ne kevA abhirAma puruSa ! mANasa deva thAya ke pazu thAya--emAM kazuMya asvAbhAvika lAgyuM nathI paNa mANasa tarIke rahe e sadA kaThina kArya lAgyuM che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 duHkhane dariye gaI rahyo hoya, manane bahekAvI mUke ne tanane talavArane jhATake maravA ke mAravA prere tevI paristhitimAM paNa mANasa mANasa rahe, e sadA kaThina lAgyuM che ! athavA sukha, zAnti ne samRddhino sAgara hileLA laI rahyo hoya tyAre paNa mANasa delatanA nazAmAM mANasAI rAkhI rahe, e duSkara lAgyuM che! ati sukha-ati duHkha mANasAIna kasoTI paththara che. adhikAranI bhAvanA ne sattAnI jhaMkhanA mANasanA svabhAvamAM cakamakamAM rahelA agninI jema chupAI rahI che ! nAnuM bALaka paNa pitAnAthI nAnA para ropha jamAvavA mathe che! A jagatamAM svabhAvene prakRttie phakkaDa evA puruSe enA komaLa ardhAga sAme hamezAM kabaje rAkhyo che. strIne kudarate paNa pahelethI vaLagaNa ApI che, mukta rahevA mAge che paNa na rahI zake tevuM mana ApyuM che, ne eka banAva pAchaLa jIva ApI devAno svabhAva ghaDyo che; eTale prakRtino phakkaDa puraSa AvA ardhAga para kAbU meLavI saMsArane cakravatI rAja rahyo che ! e rAjAe siMhAsana para caDhI eka tarapha kAminIne besADI, bIje paDakhe kaMcanane ! pitApitAnI rIte baMne svataMtra paNa chelle puruSane lAgevaLage tyAM baMne puruSanA varcasva heTha! puruSapradhAna saMskRtivALA harakoI sabhya dezamAM hajIya puruSanuM varcasva che, ane strI tathA senuM-jenI sarakhI kiMmata che e puruSanI tAbedArImAM che. ne e ja kAraNe jara ane jeru-kaMcana ne kAminInA jhaghaDA cAle che. alabatta, saMjogAnusAra bemAMthI ekanI taratabhatA bhale thatI rahetI hoya ! kaMcanane kAraNe vizvayuddho khelAya che: kAminIne kAraNe AMtarayuddho cAle che. vizvayuddho karatAM AMtarayuddho vadhu vinAzakArI hoya che. strI sanmAnanA pUjArIone A vAta kadAca nahi game. gaI kAle strI moTebhAge gharanI dAsI hatI, Aje moTA pramANamAM strI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 viSayanI dAsI banI che. eNe puruSanA pracaMDa puruSAtana sAme peAtAnu pratApI strItva joDavA karatAM, najAkata bharI ramakaDA-rANI banavuM pasaMda karyuM. che ! e nAjuka, namaNI, kharcALa, mahenatathI dUra bhAganArI, mAMlI, asahiSNu, bhASaNiyA, aMgeAnAM AkarSaNo vadhAravA mATe vezabhUSA pAchaLa bya samaya khAnArI banI che! puruSanuM varcasva thaya tyAM che! jUnI strI eka cheDethI gulAma hatI; navI strIe khIje cheDethI gulAmInI zarUAta karI che ! saMsArane nare|ttamAnI bheTa ApanAra mAtRsaMsthA mATe AvA ghasAtA e zabdo kahevA, e kharekhara lajjAspada che. itihAsaprasiddha narapuMgavAne pedA karanArI mAtAe tarapha saMpUrNa adaba rAkhIne kahIe chIe, ke sa'sAranI ratnagarbhA khANAmAM lUNA lAgyA che ! keTalIka te| have 'ratnagarlsa' zabdamAM paNa peAtAnuM apamAna mAnI rahI che ! paNa hajI jyAMsudhI satAna svarga mAMthI geravI zakAtAM nathI, tyAMsudhI strIoe e dharma nibhAvavA ja paDaze. strI e tA preraNAbhUmi che, premanuM jharaNu che, puruSe ene vikRta karI. e vikRtine strIe peAtAnI prakRti mAnI! pariNAma e AvyuM ke sAnA pAchaLa ja strI kheMcANI. Aje kADabharI kAminI kaMcananA DhagalA para ja besavA lalacAya che ! moTarA, mahelo, dhareNAM te AbhUSaNA haya enA para varcasva rAkhI rahyAM che ! evI kharAtA bahu moTI joDAya che, paNa kharAtI-jAnaiyA e lagnanI bIjI varSagAMThe Ave tyAM te kaMcana ne kAminI khatemAM jhADA jAgelA sAMbhaLe che ! Aje bhale strIo vecAtI na heAya, paNa ene svIkAranAra majabUta, sazakta ne suMdara 'mAla ' tarIke ja ene pasaMda kare che ! kAminIsvarUpA tarIke svIkRta thayelI strI sadA kAminI rahI zakatI nathI ne barTrAnDa rasala mAne che tema ' Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkarSaNane traNa varSane kALa khatama thatAM - ukaraDe gadheDAM lUMkatAM dekhAya che ! kaMcananI mehinI paNa evI jAmI che. mANasanI pratiSThAne badale mUDInI pratiSThA thaI rahI che. hajAra, lAkha ne kareDa para enI mastAnI pArAzIzIne pAro UMce caDhe che. dharmamaMdiranAM dvAra dhanavAna bole, dharmavaMta hoya ke nahi tenI ciMtA nahi! rAjakIya ke dhArmika upadezomAM ke samAraMbhamAM zrImaMta varga AgaLanI sITa rijharva rAkhe ! mANasAInI madada mATe e mUDIdAronAM hadayane apIla thAya ! pahelI khurazI zrImaMtAInI paDe, sadAcArInuM keI sthAna nahi! senAnI niMdA karanArA saMnyAsIo ja senAnI mahattA sthApI bhagavAnanA maMdira emanAM nAme banAve, bhoga-zaNagAramAM emanA jayajayakAra thAya, mahAla jevAM dharmAlaya para takhatIo paNa emanI caDhe, dharma paNa emane pAmIne vikhyAta bane! rAjakAraNamAM paNa mAnane mApadaMDa tenAthI ja mapAya. phaMDaphALAnI prathAomAM sAhajika rIte suvarNa svAmI agrapada pAme che ! lekazAhImAM cUMTaNIo meTI vastu che ne e cUMTaNIomAM ghaNekhara vijaya suvarNa para nirbhara rahelo che. nyAyasaMpanavibhava-nyAyapArjita vittanI ciMtA koIne nathI ! paise ne anna prAmANika heya te pace, e mAnyatA jUnavANI karI che. kaMcananI A pratiSThAe duniyAne beTe ravADe caDhAvI dIdhI ! mANasa Aje manathI Icche che bharapUra senuM ne ramakaDA jevI rUpabhara vilAsI rastrI ene mATe jagatamAM pite kharAba na dekhAya, eTalI sAvacetI sAthe - hiMmatavAna mANasa jAheramAM, kamajora khAnagImAM - eno spaSTa ekarAra kare che! mAnavIne A naze eTale vyApe che, ke zAstro, sAhitya, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 kAvyA ke edhikathAo kSAra upara lIpaNuM jema banyAM che: jela, daMDa te kArTo paNa tyAM kamatAkAta sAbita thayAM che! dhananuM ghelu. tA evuM joyuM che, ke eka mANasa jIvanabhara eka prauDha zrImaMta strIne ekaniSTha Azcaka banIne rahyo. jenI sAthe eka aDavADiyuM paNa nabhI na zake, evI zrImaMta putrIne paraNIne eka Dabala grejyueTa jiM dagI barabAda karI. keTalAMya mAbApAe dravyavAna sAsaruM maLe e mATe dIkarAne popaTanI jema paDhAvI, pazunI jema lagnajIvanamAM dhakelyA. zrImaMtanI putrIne baherA-khAbaDA ( aMgathI nahi, te buddhithI ) paNa zrImatane ja varavuM paDe ! meTarA, mahelA, mahephilAne paraNavA mATe jANe leAkeA paDApaDI karavA mAMDayA che ! A badhAmAM sAmAnya kakSAnA mAnavIne svamAnabhera jIvavuM bhAre thaI paDayuM che! sadAcAranI kaMI kiMmata nathI rahI. sata na vediyAveDAmAM khapyuM che. ATaATalI kolejoe kaMcana ane kAminInA AkaSa Nune bhaDakAvavAmAM peAtAnI ItizrI mAnI che. zALAe ja mAhamaMdira banI che. mANasa tyAMthI ja kaMcana-kAminInI bhUlabhulAmaNInA pravezadvAramAM dAkhala thAya che ! e vidyAnAM te jIvananAM athIone, dhanamAM sukha vasyuM nathI, paNa manamAM sukha vasyuM che, eTaluM keie kahyuM nahiH rUpameAha e satya nathI, aMtaraprema anekhA che, eTalu kAI e samajAvyuM nahi, dhana mATe jeTalI keLavaNI kolejomAM apAya che, eTalI mananI keLavaNI thatI hAya te? manane te ahIM savizeSa mahekAvavAmAM Ave che! pariNAme A zALAmAMthI garIba dhanavAne, bhikhArI buddhimAne ane jAtIya vRttimAM rAcatAM pazue ja moTe bhAge pedA thatAM dekhAya che. sahaya svastha mANasa kayAMya dhaDAtA nathI ! Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 dharane baDI zakata valaNa -- khaMnee ' che, mahattA che: paNa mANasa pAse mANasa dhaDAtA nathI, eTale mANasa peAtAnA nathI. kaMcananI gAMDI ghelachA te strI taraphanu jA huM dhara khAvarAvyuM che! Aje AjhAdI che, dhana che, sattA che, pratiSThA saMjIvanI samuM dhara ' nathI ! e ' dhara'vinA mANasa peTakSudhA te jAtIya kSudhA mATe, akarAMtiyAnI jema ArAgatA chatAM, bhikhArInI jema bhUkhyA te bhUkhyA darabadara bhaTakI rahyo che : enI kSudhA atRpta ja rahI che ! raseADA karatAM resTArAMmAM svAda, vastrI karatAM parastrInA sahavAsamAM AnaMda, dharanA khale khAgamAM vizrAntinI kalpanA, sajoDe karatAM ekalA bhramavAnI svairavRtti H A badhu zuM che? saMsAranI saMsAra--jelAmAM AvA atRpta vadhumAM vadhu kedI che! .. kaMcana ne kAminInAM AkaSaNa echAM thAya te " dhara vase. dhara vase teA parivAra ane, paraparA rakSAya, te pRthvI narAttamA pAme. Ama ane te ja vilAsa ne vikAsamAM bheda parakhAya. AtmA ja tA ja dhana e sAdhana che, dharma e sAdhyuM che, e samajAya. tA ja strI e sahaNI che, puruSa sahadhI che, e parakhAya. teA ja dharma jatA hoya teA dhana javA de; jema nAka jatuM hAya teA zarIra javA devuM tema, ucita lAge. strInI pharIthI sAttvika rIte pratiSThA thavI dhare, ne te| ja pRthvI nareAttamA pAmaze. Aje teA strI saMtAna Ape teya saMtAna evuM nahi; dhara vasAve teya dhara enuM nahi, saMsAranA yajJanu ali jANe strI ! ene lAbha hAMsala karanArA eka mAtra puruSa! AvI strInI, preraNAmUrti nI,--vilAsamUrtinI nahi,--najAkatanI pUtaLInI nahi-have pratiSThA thavI ghaTe ! tA ja AjanA UkaLatA caru jevA gRhastha, lAgaNInA AvezamAM Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 dArUkhAnAne anele mAnavI sthira thaze, dhara pAmaze, dharma pAmaze te pratiSThita thaze H saMsAra svarga banaze ; pRthvI para sahastradala padma khIlaze. A vicAradhArAnA vegamAM janmelI keTalIka vAtAnA jhUMDamAMthI ceADIeka vAte ahIM apAya che. AzA che ke vAcaka, e vicArasaraNIthI e vAMce ! A saMgrahanI antima vArtA mArA lekhanavyavasAyanA prAraMbha pUrvenI pahelI vArtA che. I. sa. 1932 mAM lakhelI ! svastha hAjImahammadanA suputra dvArA saMcAlita 'vIsamIsadI'mAM tA. 24-1-1934nA aMkamAM pragaTa thayelI. mArAM keTalAMka pustakAnI jema A pustakane paNa eka dhanya yeAga lAdhe che. gujarAtanA jANItA bhASAzAstrI te zikSaNazAstrI, saMskRta-prAkRta ne mAgadhI bhASAnA prakAMDa vidvAna, sAthe yuropIya sAhityanA ha|InA mana zrIyuta madhusUdana meAdI ema. e. elaela. khI. nI prastAvanA A pustakane sAMpaDe che. teoe khUba ja UMDA UtarIne A pustakanA viSayane sparza karyo che; ane tethI A pustakanI upayogitAmAM niHza ka vadhArA thayA che. teo kahe che tema, seAnAnI lAkaDIne cAMdInI kheALa nathI paherAvI, pazu mArI sIsamanI lAkaDIne temaNe cAMdI-seAnAnuM mADhiyuM paherAvyuM che. emanu RNa zuM mAnuM ? mitrA ane murakhkhIonu RNa kadI mAnyuM manAyu' che ke na mAnyuM avamanAyuM che? jayabhikhkhu nUtana varSa : 2007 mAdalapura : amadAvAda--ke Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 1. kaMcana ne kAminI 2. sAnAnI maraghI 3. gaMgA gaTaramAM 4. sAMkaLI kubA 5. chelluM vIla 6. rAmAyaNanI nirvAsitA 7. caudaziyA 8. satI : navI te jUnI 9. mananI menakA 10. apahetA 11. jIvananu dAna 12. premalakSaNA 13. kAma te prema 14. pApano pokAra 15. tyaktA 3 24 61 74 93 112 129 161 168 174 191 197 25 226 244 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "kaMcana ne kAminI ["pArakA gharanI lakSmI" pachIne vArtAsaMgraha] Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Est aMdherI hai rAta, . aurata hai cirAga. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI [ vArtA pahelI ] jAMbUnA vanamAMthI nIkaLIne vahI AvatuM nAnuMzuM jharaNa, nakharALI navADhAnI jema, suMdara vaLAMka laI jyAM sAgarasaMgama pAmatuM, tyAM nAnI evI maDhI AvelI hatI. e lagabhaga nirjana rahetI. kadIka sArasa-sArasI tyAM rAjane cAro caratAM vizrAma levA theAbhatAM. A nIrava ekAMtamAM, pILAM dhamarakha phUlothI lacI paDatAM AvaLanAM jhuMDa vacce, keAI e bhAre premathI te pUratI kALajIthI A maDhI banAvI hatI. kAI kaDiyA, salATa ke zilpI ene sajja karavA AvyA naheAtA. e nAnAzA kAmaLa hAtheAe dina-rAtanI kALI majUrIthI A kaThina kAma karyAnuM kahevAtuM hatuM. vakhate ema paNa anatuM ke cAmAsAne teAphAnI varasAda ene jamInadosta karI jatA. paNa ziyALAnI gAtra kaMpAve tevI ThaMDI RtumAM pharI e hAtha kAme lAgI jatA, ane maDhI pharI khaDI thaI jatI. maDhInA dvAra para hajArIgalanA e cheDa vAvyA hatA. raste jatA mANasa mUMdhavA ene upADI jAya teA ThIka, nahi tA phUla pAtAnI kaisaravaNI pAMkhaDIethI dvAramAM bichAta karatAM. A dvAra kheAlIne praveza karatAM, keAI ramatiyALa cheAkarIe dhara dhara ramatAM nAnakaDuM' ramakaDAnuM dhara nipajAvyuM ha|ya tema lAgatuM. dhara vacce nAnI khATa, nAnuM pANiyAruM, Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI nAvaNa mATenI tAMbAjhUMDIo, piDhaNa mATe nAza palaMga, evuM evuM kaMI kaMI banAveluM badhuM bALakanI ramata jevuM lAge. paNa najara pharatI pharatI jyAre dIvAla paranA citra para TharatI tyAre manamAM kutUhala jAgatuM. cAkathI pitelA bhAga para kALI masIthI strInA mukhano aDadho bhAga cItareluM hatuM. mukhamudrA kaI navayauvanAnI lAgatI, ane enA gala paDelA gAla para eka chuMdaNuM batAvyuM hatuM. upara ramajhanA raMgathI be haTha cItaryA hatA. jenAranI jijJAsA jAgI UThatI. e prazna karI besato. jANakAra javAba Apa, kahetoH "menA nAmanI gAMDI sutAraNe pitAnA pAgala patinA smaraNamAM A maDhI banAvI che.' are, gAMDuM te vaLI gAMDAnuM smAraka banAve ? kharuM bhAI vAta kaMIka vicitra ja haze ! ne mAro anubhava che, ke saMsAranI vicitra vAtamAM ja kaMIka satyane aMza rahelo hoya che.' te sAMbhaLo vAta !" [2] jAMbUnA vananI pAchaLa vaselA jAMbuDiyA nAmanA gAmamAM cheDA vakhata pahelAM eka nAmI kArIgara rahetA hatA. manasukha enuM nAma. lakkaDakAmane nakazIkAmane-bhAre niSNAta. peTanI rojI mATe jAvA, sumAtrA, ne pachI TheTha AphrikA sudhI rakhaDI Avele. enI banAvelI kASThapUtaLIoe aneka mahela ne maMdira zobhAvyAM hatAM. enA banAvelA nakazIbharyAM chatrapalaMga gRhasthanA gharamAM pradarzananI vastu banI gayA hatA. joke e e chatrapalaMgenuM sthAna zayanagRhone badale dIvAnakhAnAmAM nakkI karyuM hatuM. rAjAonAM raMgabhavana ane siMhAsano manasukhanI kArIgarI vagara phikkA lAgatAM. jAtane e sutAra hato. nAnI uMmare mAbApa marI gayelAM. meTI uMmare raLate, kamAto gayo, be paisAne pAse jIva thaye eTale Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI enI ja nAtanA eka sutAre potAnI putrI "AzA" ene ApI. gAmaDAgAmanAM mANase sAhityamAM te zuM samaje, paNa bApadAdAnA vArAthI cAlatAM AvelAM nA pADatAM. AzAne sAvakI mA hatI, ne sAvakI mAne panAre paDelI karInA sukhanI zI AzA? saMskAranI te vAta ja zI ! chokarIne jene sadA khapa rahe che ke jenA para enuM baLa Take che e saundaryanI to koNa khevanA rAkhe? vALa te sudharInA mALA! belavAnuM ThekANuM nahi! hase te kevI vicitra rIte ! kapaDAM te paheratAM ja kone AvaDe ! paraNIne pahele dahADe AvyAM, eTale mitrae mazkarI karIH alyA, zuM sutAranI nAtamAM choDIono dukALa che, te A bAbaluM vahorI lAvyuM ?' ciMtA na karaze. huM kArIgara chuM. huM jANuM chuM ke dareka vastune ghaDavI paDe che. lAkaDAne game tyAM paDele kadarUpe TukaDe ghaDIne mUrti banAvIe, te pachI leke enI kevI pUjA karavA Ave che? sAro ke narase ghATa nipajAve e kArIgaranA hAthanI vAta che." manasukhe javAba Ape. alyA, te tuM paNa A bAbalAne ghATa ghaDaje ne pachI pUjA karaje !" | manasukhe pachI kaMI javAba nahIM Ape. paNa beeka varSe enI vAta sAcI TharI. AphrikAne eka phere mArIne banne AvyAM, tyAM te AzA jANe samULI-dharamULathI badalAI gaI; jANe e AzA ja nahi ! meM paranI zyAmalatA jANe keIe lUchI nAkhI hatI, vALamAMthI gUMca kADhI nAkhI hatI, kapaDAmAMthI bedarakArI khaMkherI nAkhI hatI ! rUpa te kesUDAnAM phUla jevuM khIlI nIkaLyuM hatuM, ne emAM uparathI vastra-AbhUSaNane ThATha! ochAmAM pUruM hoMzIlA manasukhe enA gorA gorA gAla para eka chuMdaNuM zRMdAveluM. AzA te ghaNI zaramAyelI, paNa manasukhanI haTha pAse enuM kaMI na cAlyuM. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI AzA sAvakI mAne maLavA gaI ke mAe tarata gAla paranuM chUMdaNuM zodhI kADhyuM : ' o kayAre kaDhAvyuM ? ' AphrikAmAM!' 6 ' rANIne rUpamAM kaMI khAmI lAgatI haze ? ochAM nakharAM karA AchAM!' " paNa AzAe te pachI sAvakI mA mATe, enAM dIkarAdIkarI mATe ANelI cIjonuM pradarzana bharyu. gheADI vAramAM durvAsA banelI mAtAnA rASa gaLI gayA. sahu enAM mIThaDAM levA lAgyAM. badhAM kahe : vAha mArI enaDI! vAha mArI eTaDI! dIkarIe dila hAryAM !' AzAe manasukhane jyAre A badhI vAta karI tyAre e nAkhuza thayA. eNe kahyuM : evAM nadhareLane zA mATe ApyuM? pAchuM lAvavuM hatuM. dharamAM na rAkhata te dharmAMdA karI deta !' ( gAMDA, saMsAramAM sagAI mAtra AvI che. sahu mAyAnA mitra! kaMcananA gulAma ! dUjhatI gAya para badhA yAvAna ! ane A kaLikALamAM kaMcanathI paNa jo sagAMnA sneha ne vahAlAnuM vahAla rahetu hAya, toya ghaNuM che!' AzAe meTu mana batAvyuM. AzA, bahu bhulI na thaIza, nahi te saMsAra tane AkhI te AkhI khAI jaze, ne eDakAra paNa khAze nahi. bAkI, tuM jo AkhuM dhara kRSNArpaNa karI daIza teAya nahi melu.' : AzA ane manasukha Ama ekakhIjAnuM mana samajIne cAlatAM. dhIredhIre manasukhanA sukhada dAMpatyajIvanamAM nave jIva vadhavAne zubha prasaMga paNa najIka AvI paheAMcyA. sAvakI mAe AzAne peAtAne tyAM suvAvaDe laI javAnA Agraha karyAM. manasukhane jIva AzAne AvAM sagAMnA hAthamAM soMpatAM keme mAnatA nahAtA. paNa bhALI AzAe kahyuMH : 'dAma kare kAma. A te badhAM paisAnAM dAsa che ! e tArI pAse Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI haze ne emane maLatA raheze tyAM sudhI emanI sagAImAM jarAya oTa nahi Ave! kasAI paNa dUjhaNI gAyane bhArate nathI!" eka sArA divase, ghareNuMthI ladAyelI AzA pitAnA pitAne tyAM gaI. manasukhe sasarAjIne kahyuM: "paisA sAme na jaze, strIne mATe pahelI prasuti e meTI ghAta che. mATe sAcavaje ne joIe te maMgAvI leje. kaI vAte kheMca na rAkhaze." sasarAjIe A vAta gRhiNIne kahI. gRhiNI bhAre samajadAra hatAM. jamAIrAjanI IcchAne mAna ApavA mAMDayuM. Aja A gAmanI dAyaNa te kAle bIjA moTA gAmanI dAyaNe teDAvavA mAMDI. dAyaNa kayAre AvatI ne jatI enI khabara na paDatI, paNa ene ApavAnA paisA acUka gharamAM AvatA. AvAM eka yA bIjA kAraNasara manasukha jema paisA Apate jato, ema ene saMtoSa thatuM. ene bhAre paDate ke sAsariyAM A davA-dArUmAM ne sArasaMbhALamAM te kacAza rAkhatAM nathI. eka be vAra eNe AzAne maLavAnI IcchA karI, te enI sAvakI mAe kahyuM ke AzAne A vAta pasaMda nathI. gAmaDA gAmamAM lAja marajAda vadhu. leka sAMbhaLe te TIkA thAya. manasukhe mana vALyuM. have te chellA divase haze..are, have te chellA kalAke haze? mArI AzAne....... manasukha manamAM ne manamAM kalpanAnuM ghaDyuiM ne kalpanAnI hemanI paciyuM vicArI rahyo. manasukha ekale ekale hasI paDyo. e veLA keIe dvAra ughADavuM. zuM kaI samAcAra lAvyuM ? . "kema, zuM che?' manasukhe dvAra para dhasI jaIne AvanArane pUchavuM. pADozaNanI nAnI chokarI samAcAra laIne AvI hatI. eNe kahyuM Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI AzAne pahelI ne chellI vAra joI levI heya te cAlo! eNe kahyuM che, ke arere ! ATaATalA saMdezA mokalyA teya maLavA na avAyuM! lelAja tamane gherI vaLI! zuM AMkhathI aLagI gaI eTale aMtarathI paNa osarI gaI?" zAnA saMdezA? are, e ja mane maLavAnI nA kahAvatI hatI ne! enI ja bahena ane mA mane ema kahetAM hatAM!" "khoTuM. bicArIne eke dahADe jaMpavA nathI dIdhI. zarUzarUmAM kAma karatI rahe te jhaTa cheDAchUTake thAya ema kahI DhasaraDe karAvyo : pachI khATale paDI te Dhaga che, ema kahI bhAva na pUchayo. manasukhalAla; jaladI kare, pachI AzAbahenanuM meM paNa nahi javA pAma!" manasukha daLyo; sasarAnA gharamAM zvAsabhera peTho. sahue AvI ghelachA choDI devA kahyuM, paNa te na aTakyo. AzA kyAM che?" manasukhe bUma pADI. manasukha! vahAlA!' UMDANamAMthI eka kSINa avAja Avyo. manasukha e tarapha gayo. eka aMdhArI oraDImAMthI e kSINa avAja AvatA hatA. nAka phADI nAkhe tevI bhayaMkara durgadha tyAM phelAI rahI hatI, ne dhumADA ADe kaMI dekhAya tema nahotuM. manasukha aMdara dharyo. AMkhe kaMI kAma karI zake tema nahatI. acAnaka saLagatI sagaDImAM eno paga paDI gayo. eka jhINI cIsa enA mAMthI nIkaLI gaI ne AgaLa dharyo. eNe joyuM ke eka jIrNa khATalA para, melAM godaDAMmAM AzA bephAma paDI hatI! AzA!' manasukhe cIsa pADI. paNa sAmethI javAba na AvyuM. AzAnA heTha chellI vAra dhImA dhImA phaphaDIne stabdha thaI gayA hatA. enI AMkhe koDA jevI sapheda ne sthira hatI. - "AzA !' manasukhe pharI vAra bUma mArI. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI manasukhalAla ! bALakabuddhi na karo! tamArI ane enI leNAdeNI pUrI thaI. arere, bicArI bharyA gharanuM pUruM sukha paNa na bhegavI zakI. "zuM e marI gaI?" ne manasukha sUdhabUdha gumAvI beThe. AzA ! AzA !' belate nIce DhaLI paDyo. e pachI jIvanAra mATe sadA bedarakArI batAvanAra saMsAra, maranAra mATe je khabaradArI rAkhe che, e zarU thaI. sAruM eTaNa, sAruM piDhaNuM, sArI ciMtA, jhAjherAM sagAMsaMbaMdhI ! moTI kANakANa! jorathI revuMphUTavuM ! maranArIne jude jude vahAlasoye nAme yAda karavI, lAgaNInA dhodha ne mAyAnAM AkaMda! ' paNa manasukha jyAre mUchamAMthI jAge tyAre, e eka cekhA oraDAmAM pathArI para paDyo hato. enA dAjhelA paga para pATo viTALela hato, ne mAthe lAla gulAbI pheTa hate. kapALamAM kukamane cAMlle hatA, ne sAme ja geLanI thALI paDI hatI. - eka vAra manasukhe smRtino dIpa paTAvavA prayatna karyo. kapALamAM meTa cAMlle caDI pharatI AzA, hIMcoLAtuM menApopaTa kareluM ghoDiyuM ne sanArUpAnI pAMciyuM ! enA nirbaLa citte sAcI paristhitino tAga kADhavA prayAsa karyo, paNa e prayAsa e duHkhada nIvaDyo ke pharI e bebhAna banI gaye. moDI rAte e jAgyo. pharI thoDI vAra vicAra karato rahyo, ne pharI bebhAna banI gayo. vaLI prabhAtanI tAjagImAM e pharI jAgyo. e veLA aneka sagAMvahAlAM tyAM vIMTaLAI vaLyAM hatAM. sahu AzvAsana ApavA lAgyAM tyAre e eTaluM bolyo : arere! bhaLI AzA mAnatI hatI, ke kasAI paNa dUdha detI gAyane bhArate nathI. tame te ethIya bhaMDAM nIkaLyAM-dUdha detI gAyaneya haNI nAkhI !' Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kaMcana ne kAminI ATaluM belI e pharI bebhAna banI gayo. A krama cAlu ja rahyo. bIjI tarapha sagAMvahAlAM maranAra pAchaLanI vidhi acUka rIte UjavI rahyAM hatAM. bhalA, AzAne bheLo AtmA tyAM hota to jarUra kahetaH "haze, haze! jIvanAra pratye nahi te maranAra pratye paNa ATaluM vahAla saMsAramAM ghaNuM che !'' pharIpharIne mUcha pAmatA manasukha mATe kuTuMbanA gharaDerA vicAra karavA beThA. emaNe nakkI karyuM ke sArI sArI becAra kanyAo batAvIne manasukhanuM jaladI sagapaNa karI devuM. enuM mana keI strImAM Tharaze eTale svastha thaI jaze. puruSane vaLI strIne zeka keTalA dI ! strI na maLI teTalA dI! alabatta manasukhamAM jarA lAgaNIveDA vadhu che! A vAtanI carcA cAlI eTale kaheNa upara kaheNa AvavA mAMDyAM. bhalA, manasukha jevo vara ane enA jevuM ghara kyAM maLe ! ghera DAyare jAmavA mAMDyo. paNa AzAnI sAvakI mAe ghUmaTa kADhI, ozarImAM thAMbhalAnI ADaze UbhA rahI, sahune DAyarAmAM kahI dIdhuM H juo! huM AzAnI sAvakI mA hatI, paNa amArAM hetaprIta sagI mA-dIkarI jevAM hatAM. e gaI tyArathI mane khAvuMya bhAvatuM nathI. AMkhamAM UMdha nathI. jIvane cena nathI. bhalA bhagavAne enA karatAM mane..." ne ATalI vAta kahI eNe becAra DUsakAM khAdhAM. kuzaLa bhASaNa karanAranI jema A saMsAranI bhAminIo jyAre jarUra paDe. tyAre AMkhamAM AMsu ANI zakatI. teNe AgaLa calAvyuM: juo, mArI AzA bharavAnI chellI ghaDIe hatI, tyAre eNe kaheluM : "bA, e chokarA jevA che! mArI to ciMtA nathI, paNa emanI ciMtAmAM mane maravuM gamatuM nathI, paNa jivADavuM ke mAravuM e to bhagavAnanA hAthanI vAta che. mane kaMI thAya to mArI jagyAe mArI bena menAne deje!' manasukhanAM sAsujI vyAM. ne thoDI vAre pitAnI vAtano upasaMhAra karatAM belyAM: "juo, tamane DAhyAone Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI 11 vadhu te zuM kahuM ? paNa mArI kAcI kaLI jevI dIkarI "AzA 'nI chellI AzAmAM je vacce Avaze, ene mAthe cAra hatyAnAM pApa !" dalIla evI adbhuta hatI, zApa evA bhAre hatA ke manamAM badhuM samajavA chatAM sahue chUTA paDavAmAM sAra je. nagna satyanI talavAra para kapAI maravA kaI taiyAra nahotuM, ane saMsAramAM strI sAme thavuM akAruM hatuM. eka strIe bhalabhalA puruSone medAnamAMthI mArI haThAvyA ! medAna harIphathI sApha thayuM eTale sAsujIe jamAI tarapha lakSa ApyuM. bIje divase zaheramAMthI dAktarane lAvyA. dAktare darada ane daradI tarapha pUruM lakSa ApIne kahyuM : davA te ApuM chuM. banatAM sudhI sAruM thaI jaze. bAkI te mananuM bhAraNa bhAre che. je mUcha vaLI jaze te gAMDapaNa vaLagaze; gAMDapaNa Avaze te mUcha vaLI jaze." dAktarane A abhiprAya AzAnI bahena menAe sAMbhaLe. eNe zaramAtA zaramAtAM mAne kahyuM : mA, gAMDAne varuM ?" "te zuM meM badhI mahenata nakAmI karI ! khAra para lIMpaNa karyuM? AzAne joIne te tuM kahetI ke mA, mAreya AvuM ghara joIe. mUkha, senAnI khATe hIMcavAnuM che. keI bIjI Avaze te pachI sAvaraNInI. saLIya nahi maLe, ane tArAmAM tArApaNuM haze te gAMDeya DAhyo thaI jaze. satI sukanyAnI vAta jANatI nathI ? gharaDA vyavana RSineya juvAna kya.. ane re dAktara zuM kahetA hatA ? je te kharI, mArAM davAdArU gAMDAne DAhyo karyo chUTake karuM chuM ne! peTanAM jayAMnuM te koI mA. bhUvuM nahi vAMche ne, abhAgaNa!" zabdamAM heta ne Thapake baMne sAthe hatAM. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI [3] * bhakitamAM bhAre zakti che. menAnI mAe manasukhanI je sevAcAkarI karI, evI te sagA dIkarAnIya keIna kare ! eNe azakyane zakya banAvyuM. manasukha sAjo thayo, gAMDAno DAhyo che. have phakta mahine-paMdara dahADe ekAda vakhata mUcha AvI jAya eTale rega bAkI hato. ATalA sudhArA pachI bAkInA sudhArAnI pUrI AzA hatI, ane A rIte DAhyo thayela manasukha Akhare puruSa hata-dhIredhIre AzAnI vismRti ane menAnuM AkarSaNa vadhavA lAgyuM. menAnI mAtA paNa bIjI cAlAka strIonI jema jAtIya AkarSaNanI jANakAra hatI. e aneka rIte TApaTIpa karIne menAne mokalatI. kadIka manasukha hasIne kahetoH AzA AvI tyAre vagaDAu lAkaDAnuM bIma hatuM. tuM to rUpALo ghaDele paththara che. tArA gAla para kevAM suMdara chUMdaNAM che! chuMdaNune mane bhAre meha menA !" - menA zaramAI jatI. bicArI mena ! mAtAnAM pagalAMne pUjanArI, e kahe tema karanArI, e raste AgaLa vadhI. manasukhanA jIvananA have be bhAga pADyA hatA. eka DahApaNa ne-eka gAMDapaNane. gAMDapaNa AvatuM eTale e taddana judo banI jato; AzA sivAya jANe koIne oLakhato na hoya. - menAne kaheH "luccI apsarA! mane lebhAvavA AvI che kAM ?" - menAnI mA AvatI tyAre kahe : "teM ja dUdha detI gAyane -haNuM ! tame te mAtra sonAnAM sagAM! kaMcana tamAre kiratAra.vIse kalAka enuM bhajana kare. saMsAramAM kamaLamAM kamaLa lekhAtI strI ATalI duSTa hatI haze ? are, AMgaNAnA kUtarAne paNa A rIte keI na mAre !" Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI 13 menAneA Apa AvatA tyAre manasukha kahetA : * viSayI jIva ! teM viSayasukha mATe bairIne mAthe caDAvI. tuM bairIrUpa banyA, te ene puruSa banAvI! nAlAyaka, premathI teA ekavAra paraNAya. bIjI vAra paraNavu--pachI strI hoya ke puruSa--pApa che. e pApa karyuM, karyuM. teA karyuM, paNa teA pachI sApane karaDiyAmAM cAlI tuM sAvadha na rahyo ! ' paNa mUrchA vaLI jatAM manasukha DAhyoDamarA banI jatA. gAMDapaNamAM je kAmane e pApa samajatA, e kAma zANapaNamAM ene vyavahAru lAgatu. e vicAratAH Ama ne Ama strI vagara kayAM sudhI jivAya ? sAjemAMde tananuM mANasa kANu ? dhIredhIre enI mAnasika bhUmikA palaTAtI cAlI. menA tarapha e kheMcAI rahyo. ene rUpALA deha enI AMkhamAM vasI rahyo. " mA dIkarIne samajAvatI eTA, gAMDapaNamAM mANasa game tema mele, enI sAme na joI e. have thoDI ghelachA rahI che, te paNa. nIkaLI jaze. tane sAnAnA carUnI dhaNiyANI banAvavI che. AzA te| nasIbanI phUTelI hatI, bhAgya vagara kAMI bhAgavAya che! ' . * mA, AmAM sAcuM zuM e ja huM zeAdhI zakatI nathI. e ghelachA sAcI che, ke A DahApaNa sAcuM che? mane teA DahApaNa karatAM dhelachA vakhate e vadhu sAce| mANasa lAge che.' ' nahi te zuM pazu.........lAge che!' mAe tAlukA karyo ' AjakAlanI cheAkarIe zuM pAkI che ! are gAMDI, dhaNIne evA tA vaza karI laIe ke majAla zI ke thUM ke cAM kare ! dharamAM Avyo ke miyAMnI mIMdaDI ! ' dIkarI zuM khole ? ene kahevAnuM mana thayuM ke jyAre e DAhyo hAya che, tyAre pazunI jema lAlasAbharyo lAge che. gAMDA hAya che Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kaMcana ne kAminI tyAre mAnavatAbharyo lAge che. paNa bicArI menA ! enA bhAgyanI vidhAtA enI mA hatI. - e vidhAtrIe eka dahADe manasukhalAlane hAthamAM lIdhA. manasukhalAla! sAta peDhInuM ghara zuM kAma vAsI vALo che ? atithi-abhyAgata AMgaNethI nisAso nAkhIne pAchAM phare che. AzAe bAMdhelI paraba sukAI gaI, ne tarasyAM cakalAM TaLavaLatAM pAchAM phare che!" manasukhalAla sAsune sAMbhaLI rahyo. e atyAre DAhyo hato, nahi to hajArahajAra gALo saMbhaLAvata. enuM DahApaNuM kahI rahyuM hatuM, ke duniyAmAM sAcAM aMdha to dekhatAM ja che! vyavahAramAM DhIluM mUkatAM zIkhavuM. mANasamAtranI bhUla thAya ! gaI gujarI visAratAM zIkhavuMemAM ja ApaNI zobhA ! manasukhalAlane zAMtithI sAMbhaLatA joIne menAnI mAne pitAnA DahApaNumAM vizvAsa Avyo. are, A ja AtmavizvAse eka divasa -vAgha jevA gaNAtA menAnA bApane eNe ja bakarI beM karI dIdhela. e paraNuM tyAre leka kaMI kaMI kahetuM ! kahetAM ke gAyane kasAIvADe ApI. paNa e to menAnI mA! puruSanuM eka caritara-strInAM hajAra caritara ! AzAne-potAnI pahelI zakyanI-are nahi, nahi, jIvanasakhInI ekamAtra smRtine-AMkha sAme kaNa kaNa thaIne kamote maratI joI paNa eka harapha uccAravAnI hiMmata bApamAM na AvI! e kamajora puruSa kAminIno dAsa hato ! "manasukhalAla, sAta peDhInuM khAnadAna tamAruM ghara ! ene tALAM devAya e kema sahana thAya ? zAstrIjI kahe che, ke 5 nAmanA narakamAMthI taravA mATe putra joIe ja. je thayuM ene bhUlI jAo. mArI bhUla gaNatA he te, le A mAruM mAthuM ne tamAruM khAsaDuM! bAkI huM sAcAbolI chuM, eTale lekene kaDavI vakha lAguM chuM ! je tamArA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kucana ne kAminI 15 tarapha manamAM abhAve hAta te! tamArI peTanA dIkarAthIya savAI cAkarI zuM kAma karata?' - kharekhara, zuM kAma karata ? evI zI garaja tamAre mArI hatI? ane sAruM auSadha kaDavu ja hAya che ! ' manasukhalAle vyavahAru khanI vAta karI. * se| varSanA kare bhagavAna tamane ! kAI e mane eLakhI hAya te tame ! bAkI tamArA sasarAya mane nathI samajI zakavA ! e te mane kahe che ke strI kAMcananI sagI, puruSa kAminIne sagA ! joke bicArA jIva cApaDIe bahu vAMce che, eTale AvuM AvuM bole, paNa ApaNe te duniyAdArInA jIva ! ' ' duniyAdArInA jIva ! 'manasukhalAlane sAsujItu tattvajJAna bhAre cyuM. eka na banavAjoga vAta banI gaI, manI e na banavAnI nathI. have ene rAja rAja sabhArI zA mATe duHkhI thavuM ? zANA mANase te AgaLanA vicAra karavA joIe ! ane e vicAramAM UMDA UtaratAM manasukhane lAgyuM ke strI--ane te paNa bahena, mA ke bhAjAI nahi--paNa patnI--mANasanA jIvanamAM anivAya che ! jue, manasukhalAla ! dharatu mANasa e gharanuM mANasa ! sukhedu:khe e dhara jALavIne bese, rAga-zAkamAM e kAma Ave ! peTanI dIkarI game tevI teya pArakuM dhana! vIrI game tevI vahAlaseAyI hAya tAya oziyALI ! sAsariyAM sArAM hAya ne meAkale te Ave ! e mAgyuM mANasa kahevAya. vakhata thAya ke cAlI nIkaLe. sukhamAM sA sagAM duHkhamAM eka dharanuM mANasa! e tamane cheADIne kayAM javAnuM hatuM ? meM ghaNA tamArA jevA joyA che. vakhata hoya tyAre DADamAM rahe ne pachI evA pilAya ke vAta pUche nahi ! Aja e ATalA mATe leTa mane ApI jAya-kAle khIjAne ! AMkha-mAthu duHkhe te paDayA re khATalAmAM! pAvaLu pANI paNa pADeAzI pAya te pivAya ! jenAM mAM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI bolAvavA jevAM na hoya enI pITha belAvavI paDe! jene bairI nahi ene bahetara jaNanI garaja ! eka sArI strI bahetara jaNanI garaja sAre." sAcI vAta !" te bele, mArI vAta kabUla ? mahAjana bolAvuM ne goLadhANuM vaheMcAvuM? mArI menAmAM kaMI kahevApaNuM hoya te kahe.' menAmAM zuM kahevApaNuM hatuM ! e to pUrI dekhAvaDI ne cabarAka che. AzA to paraNI tyAre bhUMDI jhAMkharA jevI hatI. vaLI manasukha te kArIgara hato, dhATane ghaDanAre hate. mArI dIkarI te bagIcAnA bulabula jevI che. mA thaIne vakhANa karuM e ThIka nahi!" bulabula zabda manasukhanA hRdayamAM eka navo vega janmAvyo ! eka romAMca pedA thayo. [4] eka dahADe vAjAMgAjAM vAgyAM. jAna joDAI ramaNa-jamaNa thayAM, ne manasukhalAla paraNuM UtaryA. AzAnA bharyAbhAdaryA gharamAM menA svAminI banIne AvI. baMdha gharanAM dvAra khullAM thayAM. atithi-abhyAgatane capaTI A maLavA lAge. cAlyAM gayelAM kUtarAM ne cakalI-kAbare paNa AMgaNumAM ramatAM thayAM. parabanAM pANI chalakAvA lAgyAM. zANuM menAe AvIne ghara vasAvI dIdhuM. puruSajAta caMcaLa ne bhAre garaju hoya che. ghaDImAM jUnI vahune yAda kare, ghaDImAM navIne lADa laDAve. mana bhUkhyuM hoya tyAre mAnavI judo, mana bharAI jAya tyAre vaLI judo. ghaDImAM rAjA rAmanI jANe navI AvRtti ne ghaDImAM vaLI gekuLane kanaiye ! Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI 17 duniyAdArInI jANakAra mAtAnI zikhAmaNa mujaba menAe pUratI kALajI rAkhI bharelI bahenanAM kapaDAM-lattAM thoDAMghaNuM dAna karI dIdhAM, thoDAMghaNuM sAcavIne peTImAM mUkI dIdhAM. mRta bahenanI koI nizAnI kyAMya paNa na rAkhI. manasukhane paNa Akho divasa kAmamAM parevI rAkhavA mATe bApane kahIne kAmakAjane gaMja khaDakAvya. AMbAnI rUDI DALe vasatA menA-popaTa je menA-manasukhane saMsAra sukhI rIte cAlavA lAge. mA e joIne kahetI : "hAza, have dIkarInuM sukha joI dila karyuM. duniyAmAM mahenata karyA vagara kaMI maLe che ? sevAmAM ja mevA!" e mahenata" zabdane marma zodhavA jatAM, e raste nakarAM mAnava hADapiMjare khaDAM hatAM. saMsAranuM vAstava nagna citra tyAM hatuM. ene marma zodhavA koI mahenata na karatuM, te ApaNe zA mATe karavI ? [4]. varSAnI Rtu hatI. jharamara jharamara mehule varasI rahyo hate. AMbAnI DALa para menA-popaTa pAMkhamAM pAMkha bhiDAvI beThAM hatAM. ahIM rUDA gharamAM, gharanAM dvAra biDAvIne, aMtaranAM dvAra khelIne rUpALI hIMDoLAkhATe manasukha ane menA hIMcI rahyAM hatAM. pUnamanA cAMda jevuM gerugeruM menAnuM mukha ne kapALamAM karela meTe cAMlle manasukhanA mana upara kAmaNa karI rahyo hate. "menA, ApaNe kevAM sukhI chIe ? " menAe kaMI javAba na Ape, e manasukhanI godamAM lapAI gaI. suMvALA sugaMdhita mastaka para manasukhanA hAtha ane AMkha pharI rahyAM. menAne gerAgorA gAla para kuMkumanI ratAza UDI AvI. e ratAzane pI levA manasukhe hoTha namAvyA. tyAM enI najara enA gAla paranA hRdaNa para gaI. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kaMcana ne kAminI nIcA namatA hoThe aDadhe sthira thaI gayA. havAnI eka pracaMDa laharI dvArane khakhaDAvI rahI. jALiyA vATe vIjaLI aMdara dhasI AvI. AkAzamAM medhane mATe kaDAkA thayA. manasukhanA magajamAM paNa ekAeka kaDAkeA thayA. enI smRti vIjaLI jevI ekAeka jhagamagI UThI. ' AzA, A chUMdaNuM te| AphrikAmAM chUMdAvyuM hatuM ne ? ' menAe hA bhaNI. ' chUMdanArI DeAsIe zu kahyuM hatuM, yAda che?' manasukhe pUchyuM. * nA ! ' * bhUlI gaI? dhutArI ? eTaluM ya yAda na rahyuM. kahetI hatI ke, huM tamane bhaveAbhavamAMya nahi bhUluM, te A bhavamAMya ecAra varasanI vAta yAda na rahI? zu tArA prema che! jA, jatI rahe! cAlI jA!' manasukha elyeA. etI AMkha pheravAI gaI hatI ! ( * are! tame kema bhUle che ? huM AzA nathI. enI bahena menA > chuM. ' menAe lADa karatAM kahyuM, te potAnA geArA gAla enA hATha pAse dharyo. 6 ' tuM AzA nathI ? jUDI. manasukhane AzA sivAya khIjI keAI patI nathI. luccI ! kahe che, huM AzA nathI ! zuM tuM parastrI che? ne huM laMpaTa chuM ? ' manasukha jorathI hasyA te khelyA : nA, nA. tuM mane chetare che. tuM AzA che. tane bhale yAda na hoya, mane te che ja ! e chUMdaNAM chUMdanArIe ApaNI mazkarI karelI! AkAzane caMdra dharatInI cAMdanIne cUmaze tyAre A chUMdaNAM chUMdanArIne ya yAda karaze! te ! menA, tuM bhAre bhUlakaNI ! tane te tArAM dhareNAMnI saMkhyA yAda rahe, tane tArI sakhIonAM nAma yAda rahe, tane tArAM kapaDAMnI joDanI gaNatarI game...tuM strI ! ' manasukhanuM gAMDapaNa UkhaLatuM hatuM. " Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI 'huM AzA nathI.' 'tuM AzA nathI?' manasukha UbhA thayA. menAnA mAMne dhArIne nIrakhavA lAgyA. ' nA ! ' 'te tuM kANu che? ' ' menA.' < kaiAnI strI ?' * tamArI.' ( jADI, gaLepaDu. mArI strInuM nAma te AzA.' 'huM tamArI patnI chuM. bhUlI gayA ? ' ' jADI, khIjuM dhara zodhI le. duniyAnA anya puruSo jevA huM kAmI nathI. mArI patnI te| AzA.' AzA marI gaI, tene sthAne huM AvI. < huM marI jAuM teA mAre sthAne kANu Ave? ' ( 19 * evuM na mele. huM te strI chuM. AzAnI bahena chuM. huM ghaDI pahelAM mArA keTale Adara, mane keTalA pyAra tame menA ! batAvatA ! ghaDImAM badhuM bhUlI gayA?' A tamArAM banAvelAM dhareNAM ! zuM bhU luM ? menA, kayAMthI lAvI? cerI te! A tame ANelI sADI ! AzAnI bahena ! menA. tuM A chUMdaNuM nathI karI ne ? ' * nA, mArI mAe chUMdAvyuM hatuM ! ' menA DarI rahI hatI. je ekAMta kSaNabhara pahelAM ene mIThI lAgatI hatI, te have bhayaMkara lAgatI hatI. manasukhanuM gAMDapaNa saLavaLI rahyuM hatuM. * menA ! tuM e ja menA ke jeNe AzAnA saMdezA chupAvyA hatA, jeNe AzAne vagaramAte mArI hatI? arere, enI sAthe jame Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 kaMcana ne kAminI prema karyo? zA mATe ? are, kUtarAthIya huM nIca Tharyo? menA! ke duSTa chuM !" - "gaI gujarI bhUlI jAo ! ghaDI pahelAM to tame kahetA hatA ke menA, ApaNe kevAM sukhI chIe ?" "menA, sukhI kaI rIte ? AzA to marI gaI ! huM jIvato rahyo. pADozamAM rahetI pelI vidhavA nirmaLAne te joI che? keTalI bhakita, keTalI dayA, keTalI mRdutA ! jANe haratuM pharatuM, besatuM cAlatuM devamaMdira! patinAM paDakhAM te mAtra cAra varSa sevyAM, paNa vidhavA thayA pachI kevI palaTAI gaI! e strI nahi, devI banI ! viSayabheganI dAsI nahi, svAminI banI beThI ! sadhavA strIo roja jhaghaDe, roja prapaMca kare, reja gALa kADhe, gharabArane rAjakhaTapaTa jevAM karI mUke. ne A? eka dahADe e kahetI ke sAco prema viSayabhegane na name, sagavaDane na zodhe! tyAre meM to tane paraNuM mArI sagavaDa zedhI!" | manasukha jyAre philasUphInI AvI vAta karatA tyAre menA samajatI ke pharI ghelachA jAgI UThI che. e ene vAravA ADIavaLI vAto karavA lAgI, paNa ghaNe divase jAgelI ghelachA kTa kAbUmAM Ave tema nahatI. manasukha AvezamAM AvIne bela hatuM. enuM gAMDapaNa pUrepUruM UkhaLyuM hatuM. "nara maTI gayo, mANasAIthI paravArI gayo, pazu banya, tane paraNya. pelI chUMdaNAM chaMdanArIe mazkarIe karelI ke A gAlane A chUMdaNa salAmata raho ! e veLA te AzA zaramAI gayelI, paNa pachI mAruM meM hAthamAM pakaDI mane kaheluM: "are, A mukha salAmata te chUMdaNa baheta hai !" meM e veLA kaheluM ke "tuM zuM mane pazu je. mAne che?" tyAre AzA hasIne bolelI ke "nA re ! game tevI dazAmAMya tame mAre mana deva che !" Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI mAre mana paNa tame deva cho !" menAe karagarI paDIne hAtha joDatAM kahyuM. nA, menA, nA ! premanI chaDecoka bAMga pokAranAra ne pachI taka maLI ke Tapa laIne paraNanAra pazu che; bIjuM kaMI nathI. saMyama na jaLavAya mATe meM sagavaDa zedhI, paNa pelI vidhavA nirmaLA e veLA yAda na AvI. pitA vagara ApaNe rahI zakIe, mA vagara rahI zakIe, bhAI-bhAMDa vagara rahI zakIe, strI-pati vagara rahI zake, mAtra puruSa kAminI vagara na jIvI zake ! e viSayamAtrano bhegI! chUTe khIle pharanAra ! ane pAcho premI hovAno dAvo kare ! menA, huM paNuM chuM. mane AzA kema mApha karaze ?" mene mUMjhAI gaI. are, A ghelachA kema jaladI pAchI vaLe ? DahApaNa AvyA pachI te vAMdho nathI, paNa DahApaNu jaladI kema Ave? eNe deDIne davAnI zIzI ANa. pAlImAM e ThAlavavA mAMDI. "kAminImAM huM mohyo. kAMcanane meha te tamane hato ja. eNe ja puruSane badhe yArI ApI. vAMka badhe mAre. alabatta, A saMsAramAM kAMcana haze tyAM sudhI mANasane kAminIone teTo paDavAne nathI, paNa jIvana kevuM AtmaghAtI banI gayuM che! meM AtmaghAta karyo. mAre prAyazcita karavuM rahyuM ! premanuM tatva zuM? pilI vidhavA nirmaLA sArI ke huM ?" manasukhe pyAlI pIvAnI nA pADI ane kahyuM : menA, have mane davA pivarAvI herAna na kara ! pharIthI pazu na banAva! jyAM suvarNanA baLathI kAminIo prApta thatI hoya e vyabhicArI saMsAramAM ne jyAM kAminI vagara puruSa jIvI zakato na hoya evA anyAyI jagatamAM vasavuM mane nathI gamatuM. huM marI gayo heta te. AzA zuM karata? menA, mArA tanabadanamAM Aga UThI che. AzAnI jyAM bhasma che, tyAM cAla pahoMcI jaIe. kadAca enI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 kaMcana ne kAminI pavitra bhabhUtathI ApaNane zAMti vaLe !" deDIne manasukhe dvAra khelI nAkhyAM. havAnA susavATA sAthe varasAdanI jhApaTa aMdara AvI. gharano dI helavAI gayo. menA, cAlavuM hoya to jhaTa cAla ! aMdhAre aMdhAre nIkaLI jaIe. koI joI jaze te pAchAM pakaDI ANaze, khIle bAMdhaze ne pharI DAhyAM kahyAgarAM paza banAvI deze! kaMcana ne kAminI ! eNe jagatane bhamAvI nAkhyuM che !' manasukhe jorathI deTa mUkI. mUThIo vALIne bhAge. menA paNa deDI. varasAda cAlu ja hato. menAne paga suMvALI mATImAM lapasya. e paDI. pAchaLathI AvatI mAtAe ene uThAvI lIdhI. sAbaramatImAM pANI vadhyAM hatAM. nadIghATanA smazAna para pANI pharI vaLyAM hatAM. menA, joyuM ne ! mArI AzAnI bhasma-te paNa saritA chala karIne laI cAlI. tArI mAnI jema e paNa mAtAnI jAta kharIne ! e ene sAgaramAM nAkhI deze; bicArI khArI dhUdha banI jaze. huM jhaTa rokavA jAuM chuM !" manasukha pANImAM paDyo. menAne bApa ene rokavA dhasyo, paNa pANa vadhatAM hatAM, ne manasukhanI jhaDapa gajaba hatI. thoDIvAramAM e adazya banI gaye. mA, mane javA de. e gayA." beTA, gAMDapaNa ja evuM che. gAMDAnI sAthe kaMI gAMDA thavAya che ?" Aja mane samajAyuM ke e gAMDA hatA tyAre ja DAhyA hatA. mA, mane javA de, have mArAthI nahi jivAya !" e te ema lAge, beTI! saMsAramAM te masANiyo vairAgya Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 kaMcana ne kAminI che. tAje ghA vadhu kaLe. kAla tAruM mana TharIThAma thaze. bAkI amane paNa kaMI A badhuM sAruM lAge che? beTI, tane sukhI karavA ghaNuM karyuM, paNa nasIbamAM sukha lakhAyeluM nahi, tyAM kono vAMka kADhIe! gulAbanA goTA jevI babe dIkarIono bhava bALyo teya eka abhAgi jIva sukhI na thayo !" abhaNa mAtAnI jIbhamAM vyavahAranuM satya hatuM. menAe chUTavA dhaNuM karyuM, paNa e chUTI na zakI. sahu royAM, kUTayAM, dhamAdhama karI ne daDAdoDa karI. paNa manasukha jIvato ke mUele na maLyo te na maLyo. dhIre dhIre viskRtina pade paDavA lAge. menA thoDA dahADA mAnA cokIpaherA nIce rahI. dhIre dhIre enuM mana karyuM, athavA ema kahIe ke maravAnA manasUbA eNe choDI dIdhA. saMsAramAM eTaluM ghaNuM che. manasukha te game te gaye. ane bhalA, evA gAMDA cAlyA jAya ethI saMsAranA DAhyAonuM gADuM DuM thaMbhe che! vAta kahenAre chelle kahyuM, comAsAnI kaI meghalI rAte varasAda anarAdhAra varasato hoya tyAre, smazAnaghATa pAsenI pelI maDhImAMthI AvatA rudananA sUre je sAMbhaLe che, enA dehamAM pharatuM lehI thIjI jAya che ! Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI [vArtA bIjI] mubaI baMdaranI AbhaaDatI ImAratonI eka agAsImAM pahelA bhogIlAla zeThane Aje savAre, jAgavAnI cheka chellI ghaDIe, eka vicitra svapna lAdhyuM. - kevuM vicitra svapna! bhegIlAla zeTha jAgatAMnI sAthe ja pathArImAM beThA beThA bhayathI cAre tarapha DoLA ghumAvavA lAgyA. jhINuM malamalanA paheraNa nIce emanuM hRdaya, keI kAna mAMDIne sAMbhaLe te meTaranA enjinanI jema dhakhadhakha thaI rahyuM hatuM. Ama banavuM svAbhAvika hatuM, kAraNa ke svapna sAmAnya nahotuM. temaNe eka vAra dUra dUra sAgara para ne ene cheDe kSitija para najara TheravI. AkAzanA vizALa paTane nihALyo ne kaMIka zAMtino dama kheM. paNa Aja besI rahe pAlave tema nahotuM. teo ekadama nIce UtaryA, ne rasoDAmAM jaI UbhA rahyA. raMbhA zeThANI cA pIne sopArI khAtAM beThAM hatAM. sopArI kaMIka kaDavI hatI, eTale lAvanAra rAmAne ane enA vepArI modIne savAranA pahoramAM sarasvatI saMbhaLAvI rahyAM hatAM. zeTha sUryavaMzI hatA. haMmeza nava vAge UMdhamAMthI UThatA. zeThANanA purANane koI reke tema nahotuM. nirAMta hatI. tyAM te zeThane doDheka kalAka vahelA UThelA jaI zeThANuM camakI UThyAM. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 "Aje ATalA vahelA kAM ? kema kyAMya javAnuM che ke zuM ?" zeThANue prazna karyo. hA, hA. have eka ghaDI paNa ahIM rahevuM poSAya tema nathI. rAmA, cA mUkI de ! huM sTezana para jaIne TikiTa rijhavaDa karAvI AvuM chuM. Aje sAMje ja deza tarapha UpaDavAnuM." paNa ekAeka zA mATe ?" jotI nathI ! blekanA bleka khAlI paDyA che ! paMkhInA mALAmAM paMkhI nathI. mANasanA mALAmAM mANasa nathI. have eka ghaDInuM paNa ahIM piASANa nathI !' kyAM bleka khAlI paDyA ? hajI te mALAmAM paga mUkavAno bhAga nathI. zuM zamaNumAM khAlI joyA ?" meM joyA, are, barAbara joyA! emAM mInamekhano phera nahi." kyAM ne kyAre joyA ?" "ghelI thaI che. kahuM chuM, joyA ! svapnamAM joyA. UMgha UDavAnI chellI ghaDInuM-paroDhanuM svapna hamezAM sAcuM ja paDe ! ahAhA ! kevuM vicitra e svapna! have te je bhAge e ja bhaDano dIkare ! cetatA nara sadA sukhI ! mulatavI rAkhyAnAM mAThAM phaLa!" ane bhogIlAla zeThe AkAza, pAtALa ne samagra pRthvIne bhedatI najara cAre dizAmAM ghumAvI . "evAM svama te kaMIka Ave, emAM kaMI Ama haDAhaDa karIne DuM nasAya che? mALAvALA badhA ApaNane mUrkha Therave. ApaNA ekane tyAM te dhADa nathI AvIne ?" raMbhA zeThANIe cAne vAle zeThanI AgaLa mUkatAM kahyuM. tameM jaladI nahIM mAne. bairAMnI buddhi pAnIe. jAgatAnI A duniyA che. je jAgaze e jIvaze! ApaNe nIkaLyAM eTale eka Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 kaMcana ne kAminI jaNu paNa ahIM rahe to mane kaheje! tame bairAM zuM samajo? tamArI buddhi keTalI ? baeNMbamArA ! bApa re, eka eka beMba traNa traNa mAIlanI dharatI zeSanAganI jema DAlAvI de evA ! emAMthI Aga nIkaLe, jherI dhumADA nIkaLe, mANasane aDatho ke bhaDathuM! pANImAM paDyo te pANI jhera ! pIdhuM ke mANasa lIlA kaMcana, jANe kALA nAge DasyA. vadhAre zuM kahuM ? tame, kezaveA, nAnAM vahu, aruNa te khAkheA badhAM Aje kAThiyAvADa melamAM UpaDI jAe. huM paNa traNeka hADAmAM kAmakAja ATopI AvI paheAMcu chu. zeTha utAvaLamAM te utAvaLamAM, cAne TharI gayelA kapa UMcA karI eka zvAse gaTagaTAvI gayA. dAtaNa karavAnI vidhi AvatI kAla para bAkI rahI. ' kaMIka AMdhavuM che|DavuM kharuM ke nahi ? A te dhara che ke khAvAnA maTha? javuM haze te trIje dahADe sAthe ja jaIzuM. AvA vakhatamAM tamane ekalA mUkIne javuM kema game?' * nahi te tame ADA hAtha dezeA kAM? zeThANI ! ApaNe vabhAvALA, jADA kuTuMbanA dhaNI, cetA sAruM. e jharamariyA tamArA ke mArA sageA nathI lAgatA. ApaNA mAtmAjIe paNa chApAmAM lakhI dIdhuM che ke gAmaDAM bhegAM thaI jAo! hacha tA lAMcarUzvate, rAyeTa TikiTuM maLe che; pachI te eya rAma rAma ! A tA vANiyAbhAInI agama buddhi ! khIjA bApaDA AmAM samaje paNa zuM ? sau vAtane sAra eka vAtamAM kahuM, ke ' pahelA te vahele ' samajajo.' * " pAMca varSe dezamAM jauM hyuM, to kaMika keLAM, kaI dADama, kaMI mevA, kaMI halavA te letI jAuM. kharI ke nahi ? ke pachI bAve UThyo bagalamAM hAtha ! ' 'thAkayAM khApa, A bairAMnI jAtathI ! maravA TANeya madarAsiyuM paheravAnuM mana kare. bhagavAne zuM jAta dhaDI che ! samajAvI paTAvIne Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI 27" kahuM chuM, teya mAnatI nathI. are hala mAhima sTezane maLaze ne keLAM valasADathI laI levAze. bairAM kIdhAM eTale patyuM. caudamAM ratana vinA sIdhAM cAle ja nahi !' bhogIlAla zeThanI zAMtithI samajAvatI jIbha have rAjA pArTamAM AvI. pitAnAM jeThANInI madade derANI ghUmaTo kADhIne kaMI kahevA AvatAM hatAM, tyAM zeThe pitAne vATe pAvara hAthamAM laI sarva sattAdhIzanA anvaye hukama choDo: "basa, have huM tamAruM ke nAnAM vahunuM -keInuM sAMbhaLavAno nathI. huM nAhIne TikiTa rijhavaDa karAvavA jAuM chuM. sAMje melamAM sahune UpaDavAnuM che, emAM jozI ke TIpaNAnI jarUra nathI." jharamaranA bebamArAnuM zuM pariNAma Avata te kahevuM muzkela hatuM, paNa zeDanA zabda-be zeThANInI suMdara AMkhe AMsuthI chalakAvI dIdhI. chatAM sahune UpaDyA sivAya chUTake na hatA, kAraNa ke zeThane Aje savAre svapna lAdhyuM hatuM. [2] | svapnanA prathama phaLa tarIke raMbhA zeThANI Akhare deza tarapha UpaDyAM. savAre siMhanI jema gajarava karatA zeTha sAMje vahAlasoyA svAmInAtha banI gayA hatA. vAre vAre patnI sAthe tArAmaitraka sAdhatAM sAdhatAM, temaNe Aje TikiTa rijhavaDa karAvavAne, emAM mAstarane heziyArIthI ne udAratAthI lAMca ApyAna, kulIne kharA baporathI jagyA rAkhI levA samajAvyAno je ItihAsa kahyo, te kharekhara romAMcaka ane game tevAne zeThanI udAratA ne kuneha mATe mAna upajAve te hato. tame bairAM mANasa ! vAtamAM samaje zuM ? Aje te be paga Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 kaMcana ne kAminI mUkavA jeTalIya jagyA bhalabhalA lakhapatine paNa maLatI nathI ! juo, savAre amadAvAda sTezane cApANa karI lejo ne pachI vIramagAma garamAgarama rasoI jamI leje. gADI be kalAka moDI che, eTale barAbara jamavAnI veLAe ja pahoMcaze. Aje te baLadagADIne bharoso rAkhI zakAya, paNa relagADIne na rakhAya." amArI ciMtA na karazo, paNa tame zarIra sAcavaje. mAre te jIva ahIM che, ne kheLiyuM dezamAM jAya che. tamane bhAyaDA mANasane dareka vAtano udhAme bhAre hoya. Ama manamAM AvyuM to Ama ne Ama AvyuM te Ama! deha bhAre ! juo, trIje dahADe gADIe na beThA te mAre khAvuMpIvuM harAma...' zeThANInA moTA gorA gAla para azru AvIne motI banI gayuM. tame bairAM mANasa ! vAtamAM ja na samajo !' bhegIlAla zeDanuM zeThANu sAthenA vArtAlApa vakhatanuM A vAkya temaNe tevIsamI vAra pharI uccAryuM, ne kahyuM : "juo, ke uMmaralAyaka thaye che. traNacAra kanyAnAM kaheNa che. tame jarA tapAsamAM raheje. haLave haLave vAtacIta calAvaje." "te zuM mArA kezavAne gaLe gAmaDiyuM bhAthuM vaLagADavAne tamAre vicAra che?" gAMDI te gAMDI ja rahI. huM te kahuM chuM ke bairAMnI buddhi pAnIe te AnuM nAma ! vahu te lAvavI che, ane te paNa zaheranI-phAMkaDI senAnI maraghI jevI ! paNa e kaI beTIne bApa hAtha paDe tyAre ne! e pahelAM je kaI sAmAnya garIba gharavALA Ave emane pAchA na javA devA. bhAla jovAmAM zuM vAMdho ? mAla ke vahora te te ApaNuM marajI upara che ne ? vAtamAM vAta eTalI ke koIne ghasIne nA na pADavI. vAta dhIre dhIre vaLa para caDhavA devI. pachI te ApaNe Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI je levAnI che e levAnI ja che! A te eDavaraTAIjhamenTa-jAherakhabara, jAherakhabara !" zeThe AMkhane bhAre ulALo mAryo. bhAyaDA mANasanI vAtuM ja nyArI che!' zeThANI zeThanI hoziyArI para vArI gayAM. ane juo, dezamAM jaIne be jaMI chUTe hAthe kharacaje. lokane meha baMdhAya evI raheNIkaraNI rAkhajo. bAkI te kaI koInI. tijorI jevA DuM jAya che! eM, A Dabare letAM jAo." zene Dabaro ?" e te che! tame bairAM mANasa emAM zuM samaje? che to pArakI thApaNa! bilADInA peTamAM ghI rahe te bairAMnA peTamAM vAta rahe ! e te vakhatanI vAta vakhate. ghInA ThAmamAM ghI paDI raheze. A te "ena" che." zeThe "nA" zabda e uccAryo ke zeThANI kaMI na samajyAM. samajyA mAtra eTaluM ke meDuM vaheluM ApaNane pace evuM A dhana che. emaNe Dabare sAcavIne mUkI dIdhe, ne taDAmAra taiyArI karavA lAgyAM. manamAM ne manamAM emane zaMkA janmI ke zeTha svapnanA kAraNe dezamAM tagaDe che ke A DabarA-bacakAne kAraNe! chatAM e khulAso karavAmAM jokhama ghaNuM hatuM. game te kAraNe javAnuM anivArya hatuM ja, mATe niHzaMka thaI zeThANuM taiyArImAM lAgyAM. te jANatAM hatAM ke vANiye taNAya teya lAbha lebhe! raMbhA zeThANInA alavidAnA samAcArathI A mALe khaLabhaLI UThyo. svapna ! svapna! are, enI te khAtarI zI rIte thAya? keTalAMke kahyuM, svapna kheTAM. keTalAMke kahyuM svapna sAcAM. tamAmetamAma sapanAne sAcAM mAnanArAM kuTuMba ne sapanAMne khoTAM mAnanArAM kuTuMbe. vimAsaNamAM paDI gayAM. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :30 kaMcana ne kAminI zeTha bahAra jaI AvyA. ne bIjA be karaMDiyA bharI lAvyA. eka tAra pitAnA sALAne karyo. eka kAgaLa gAmanA paMcAtiyA parabhu zeThane lakhe; emAM jaNAvyuM ke "have kezavalAlanuM karI levuM che. mAdakare tyAM Ave che. sArAM ThekANuM cIMdhaze. have te baMdha vALa , che. jamAne kevo che, jANo cho ne ? dIkarA-dIkarIne bahu moTAM thavA devAmAM so TakAnuM jokhama che. ryuM e kAma, bhajyA e rAma. parabhu zeTha, kahyuM che ne ke jANe bhAI kalakI !' badhuM barAbara karIne zeThe kAThiyAvADa meIlamAM sahune vidAya karyA. tAranI ne kAgaLanI mAhitI ApI kezavAne bALakabuddhi choDI jarA bhAramAM rahevA sUcana karyuM ! bhogIlAla zeThanA ghara-parivArano bojo vahI javA jyAre kAThiyAvADa mele pAvo vagADI hAMkI mUkyuM, tyAre hajAra jaNanI vacce zeDha-zeThANIe pharI ekavAra netrapalavI nacAvI lIdhI. zuka bhAdarane pula vaTAvIne, bhagI zeThanA kuTuMba parivArane vahetI gADI jyAre AgaLa vadhI, tyAre dhIre dhIre DabbAmAM e pradezanAM paricita strI-puruSo caDhatAM UtaratAM hatAM. sArI jagyA joIne aDDo jamAvI beThelAM zaNagAra zeThANI bhAre reba dabathI vAto karI rahyAM hatAM. ghaDImAM derANIne be veNu zikhAmaNanAM kahe, ghaDImAM sTezane sTezane cA-pANI lAvatA kezavAne dhamakAve, ghaDImAM bAbAne be pIparameMTa Ape ne enI vAde vAde levA AvatA aruNane sAlA-sUvara kaho dhamadhamAvI nAkhe. dhAka dhamakI dabadabAve ! emane mIThe, tINo ne chaTAdAra svara AkhA DabbAmAM paDaghA pADe ! bhogI zeDanuM muMbaImAM rAjya cAlatuM hoya ke na hoya, emanA gharamAM konuM calaNa hatuM e paNa koNa jANe, paNa ahIM to AkhA DabbAmAM zaNagAra zeThANIe rAja jamAvyuM hatuM ! uMmara te pAMtrIzeka Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI varSanI hatI, paNa bAMdhI daDInuM ghATIluM dekhAvaDuM zarIra hatuM. muMbaInA pANIe emAM gorApaNuM umeryuM hatuM; ne zaherI TApaTIpe emAM phezananI sajAvaTa karI hatI. jenAranI AMkha ne vAta karanAranAM mana zaNagAra zeThANInAM rUpa, chaTA ne reba pAse TharI jatAM ne e javalaMta pratibhAne namI paDatAM. - relagADIomAM hamezAM javAya che tema AvI pratibhAo vagarasattAe rAja calAvatI hoya che. AjubAjunAM tamAma mANasone e vazavata karI nAkhe che. kaI juvAniyA sTezane sTezane emane mATe pANI lAvavAnI sevA bajAvavAmAM AnaMda le che; keAI emanA bAbAne mATe ghaDyuiM bAMdhavAnI sevA meLavavA mATe be page sajaja hoya che, koI pitAnI pAsenI pIparamIMTa ke khAvAnuM ApI emanAM bALakane pitAnI pAse kheMcI e rUpa pratibhAnI sattAne jANe-ajANe salAmI Ape che! keI sAmAnanI herapheramAM hoMze hoMze majUra banI bese che ! paNa ethI ahIM keI vacce bUrI bhAvanAne sthAna hotuM nathI. sauMdaryanI nikhAlasa sattAnuM mAtra pradarzana racAya che. puruSa ne prakRtine svayaMsiddha zAsita siddhAMta ahIM phalita thAya che. ane A badhuM nagaranivAsI jane mATe che. nahi te kaI ghUMghaTapaTadhAriNI gAmaDAnI gorI ke kAThiyAvADanI strIne eTalI sevA mATe pUchavAmAM bhAre jokhama raheluM heya che, ne bhUle cUke bUDhAMkhama bairAMne paga aDI gayo te maravA jeTaluM jokhama tyAM khaDuM hoya che! A te mANasane khAvAnuM pAna che ke bakarAMne cAvavAnAM pAMdaDAM che!' zaNagAra zeThANIe potAnA ciraMjIvI kezavAne dhamakAvatAM kahyuM: "jeta nathI, A cA paNa zuM lAvyuM che ! jANe coLAnuM osAmaNa! A kogresavALA duniyA AkhInA kAyadA kare che. te AnA kAyadA kema karatA nathI ?" zaNagAra zeThANIe kaI bhASaNa Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI kartAnI adAthI pitAne gare gare hAtha UMco karyo. AkhA Daone kSaNabhara lAgI gayuM ke AjhAda phejanAM kaI vIra nArI ahIM AvI birAjyAM che ! kAMgresavALAnI vAta ne, hA bena !' DabbAmAM beThelA chavA ghAMcIe ane vastA zeThe Tahuke purAvyuM. vATa khuTADavA mATe emane sarasa viSaya maLI Avyo. hemalA DheDhathI mAMDIne ujI DozI suddhAMe rAjakAraNanI bAbatamAM pitapotAnuM pAMDitya darzAvavA mAMDayuM. paM. neharunA bhASaNanI AlocanA, vallabhabhAInuM vIratva, pAkistAnI pradhAnonI cAlabAjI, kaTreilanA kerane kapAsiyAnI moMghavArI sudhI carcAo cAlI. kayA amaladAranA sALAe keTalA lAkha ekaThA karyA. kayA bAMdhakAmamAM cUnAne badale mArI ghAlI kaMTarAkTara ne Ijanera badhe lADo jamI gayA. AvI aneka vAte vahI nIkaLI. vAta karanAra dareka jANe pite joyelI vAta na hoya tema kahetA sarakAra ApaNane pUche te hamaNAM sUjha paDe ! are, amArA muMbaImAM keTalIka vAtuM evI cAle che ke amane bairAM mANasane samajaNa paDe paNa sarakAranAM mANasone na paDe!" zaNagAra zeThANIe upasaMhAra karyo, ne kezavAne TapAryo: "jA ne, sArI sopArI hoya to lAva ne!' benaemAM khATazo nahi ! mArA beTA kharIdATa Apaze. be cAra TukaDA huM ApuM." paDakhe beThelA amRtalAla modIe khissAmAMthI TukaDA kADhI sAme dharyA. thoDIka AnAkAnI pachI jANe amRtalAla modIne upakRta karatAM hoya tema zaNagAra zeThANIe kaLAbharI rIte be TukaDA lIdhA. TukaDA lenArI suMdara AMgaLI paranI hIrAnI vIMTIo jhagajhagATa karI UThI. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 senAnI maraghI muMbaImAM vepAra haze?" amRtalAla modIe vArtAlApanI taka jhaDapI. "hAM, peDhI!' zaNagAre TUMko javAba ApI vArtAlApa tyAM pUre karyo. paNa amRtalAla medInAM sahadharmiNI samu vahu, ke jeo chokarAMne cAmAM boLIbaLIne gAMThiyA khavarAvavAmAM paDyAM hatAM, temaNe patidevane dhIrethI gaLAmAMthI avAja kADhIne kahyuM: "ajANyAM bairAM sAthe vAta karatAM zaramAtA nathI ! mUo A zaherI bairAMneya lAimalAje heta nathI. bhAyaDAnA hAthe hAtha le che!" samuvahue pitAnA zIlanI rakSA mATe saMsAranA puruSo mATe mAtra vahema ne ghaNA keLavI hatI. ane baMne patipatnIe ekabIjAnI sodita cokI karyA karIne, bilADI-kUtarAnI khAsiyata rAkhatuM dAMpatya nabhAvyuM hatuM. temaNe patine vizeSa saMparka sAdhate vAravA, pote zaNagAra sAthe sIdho saMparka sAdhya. - "bena, keTalAM jaNyAM che?" jUnA jamAnAnI strIo vaccenA vArtAlApane pahele prazna samue pUchyo. traNa !' zeThANIe pitAne sopArIne dUdhabharyA TukaDA pUrA pADanAra saTTahasthanI vahu pratye vAtacItanI udAratA darzAvI. bAbe te pAMca varSane haze? enA pachI..." enA pachI zuM ? pachI ApaNe te manakho haze ke nahi? amArI muMbaImAM te have be jaNyAM thayAM ke basa eparezana karAvI le ! nahi te mANasamAMthI jatAM rahIe, bena !' samuvahu ke jenuM sAtamuM saMtAna khoLAmAM dhAvatuM hatuM ne AThamuM dhAnamAM hatuM, eNe pitAnI dhArmikatA darzAvatAM kahyuM? "paNa emAM pApa nahi ?' e badhuM tamane gAmaDiyAM bhothAMne soMpyuM ! amArI muMbaImAM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kaMcana ne kAminI evA vevalAveDA na cAle! are, A nAne bAbA aDhI varasane thaye tyAM sudhI na sinemAmAM javAya, na nATakamAM, na haravApharavA javAya ke na chUTe meM e khavAya ! ame te kaMTALI jaIe, amArI muMbaImAM te..." - "tamArI muMbaInI vAta nyArI che, bena !' samuvahu pitAno riba na besADI zakyAM. eNe paNa adhInatAthI vAte zarU karI ? A kezavalAla pahelA peTanA haze? zuM uMmara thaI?" sattaranI." saMbaMdha karyo ke nahi ?" karavo ja che ne, bena! e mATe te khAsa kharco karIne dezamAM AvI chuM." "te jhaTa rUpiye vaTa ne, bena!' "vaTAve te che, paNa jarA jANuM laIe. joI laIe. ema dekhatI AMkhe kaMI kUvAmAM paDAya!' ahIM te jANI joIne zuM, dI laIne dekhatI AMkhe kUve paDanArAM che, bena ! jarA pILuM pILuM joyuM, rUpabAInA khaNakhaNATa bhALyA-ke bhUrAMTA paDyA che ! ApaNA kAThiyAvADamAM dIkariyuMne te kyAM che? bena, sAcuM kahuM chuM, A gujarAtamAM dIkarA-dIkarInA dukALa! eka piLa, jyAM huM UtarI hatI tyAM trIsa gharamAM daza nakhediyAM! ane ApaNe tyAM te rAmajInI mAyA!eka kahetAM aneka ! phUvaDanA mAthAmAM jUno tUTo hoya te ApaNe tyAM jaNyane tUTe hAya ! A mArI oLakhANamAM ja cAra kanyAo che, paNa tamane zaheravALAne te..." "zaheravALAM thayAM eTale zuM ? pitAno deza kaMI maTI jAya che ?' zaNagAra zeThANIe pitAnA patidevanI sucanAne yAda karIne kahyuM, ne samavahu sAthe saMbaMdha vadhAravA bhAtAnA DabbAmAMthI halavAne kakaDo laIne enA dhAvaNA bALakane Ape. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 senAnI maraghI "bena, hala te kapAsiyAnA telane bane ! chokarAMne udharasa thAya !" samuvahue bALakane heze he halavo khavarAvatAM jarA Takora karI. enI kAtara jevI jIbhathI ATaluM bolyA vinA na rahevAyuM! na joyAM hoya te cekhAM ghI khAnArAM ! che zarIra para lehIne chAMTo ! ane mane juo!" zaNagAra zeThANIe pitAne mAMsala bahu UMce karyo. bena, e te mane suvAvaDAe cUsI lIdhI, nahi te kuMvArI hatI tyAre jevI hatI tamAre ? be bheMzuMnI chAza ekalI ghamakAvI nAkhatI !' samuhue pitAnA bhUtakALanuM gaurava rajU karyuM. juo ! amArI muMbaImAM te ame cokhkhuM ghI vAparIe! cokhkhuM eTale bheLaseLa vagaranuM-vejITebala ! dhaMdhAmAM hajAronI UthalapAthala karanAra "e" kahe che ke ApaNe vANiyAnA dIkarA hajAranAM dAna karI daIe, paNa chetarAIne paisA paNa na ApIe. ApaNe e rIte mUkha nathI banavuM : gAyanA dAma ApI gedhe nathI le ! eka te bhAla kharAba lAve ne bhAva cAragaNuM ApavA. enA karatAM cokhkhuM "DAlaDA" zuM khoTuM ? philamamAM "DAlaDA nA keTalA guNa batAve che, bena !" zeThANIe pUruM bhASaNa ApyuM ! philama-bilama te tamArA zaheramAM rahI. amAre te gharamAM ja roja philam thatI hoya che, bena !" tamane kAThiyAvADIone jiMdagInI ja samaja kyAM che? amArI muMbaImAM te ame eka aThavADiyAmAM be vAra te philamamAM jaIe, jaIe ne jaIe! saMsAra ne chokarAM te bhavanAM lAgyAM! dara ravivAre bhAyaDA sAthe pATInI bheLa jamI, pure hitamAM pAtarAM-khamaNa khAI pachI philamamAM jaIe. budhavAre bapore tyAMnA philamavALA bairAMnA "ze." rAkhe emAM bahenapaNIo sAthe jaIe! ApaNo paNa jIva che ne!" Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 kaMcana ne kAminI kahe che ke tame ravivAre rAMdhe ja nahi?" samuvahue sAMbhabelI muMbaInI mejene sAcI TharAvavA mAMDI. cUlAne paNa eka TaMka visAmo joIe ke nahi ? e dahADe jAe te bheLa-pUrIvALA para gujarAtI bairAMne dareDa !" chaTAthI vAta karatAM zaNagAra zeThANanA mAthA paranuM malIra khasI gayuM. pimeDathI cakacakato kALo bhammara, sonAnI be-pInothI opato kezakalApa, pitAnI zobhA vistArI rahyo. emAM nAkheluM paNa atyAre cimaLAyeluM jabAkusumanuM phUla AkhA DabAne pitAnI pratibhAthI kheMcI rahyuM! saMsAramAM jenI sattA cAlatI hoya, enI bhale cAle, atyAre ahIM A DabbAmAM zaNagAra zeThANI pitAnI sattA calAvI rahyAM hatAM ! zaNagAra zeThANInI chaDI savArInA svAgata mATe nAnakaDA sTezana para sArI bhIDa hatI. zeThANIne bhAI oghaDa Aje bAra dahADe dADhI karAvI, navuM aMgarakhuM caDhAvIne Avyo hato, ne gAmamAM je maLyA tene kaheto Avyo hato ke bhagI zeTha AvI rahyA che; bhANiyA mATe kaMku ne kanyA varavA Ave che. paMcAtiyA prabhudAsa paNa savArathI keDa bAMdhIne medAne paDyA hatA. peDhInA nAmanuM chApeluM kArDa sahune batAvatA batAvatA kahetA, bhAI bhegI zeTha AkharamAM te samaje ke prabhudAsa vagara kaMI na thAya. vevizALa jevI vAtamAM pUchajyAM ThekANuM mArA sivAya bIjuM koNa? ane paNa bhale mAruM kIdhuM thatuM hoya teya, khoTuM na batAvuM. A kAmamAM te hajAra rogIdagI maLe. ApanArane te senAnA caru para ane ghInI degaDI para dIkarIne besADavAnI che! AvA vakhatamAM AvAM vara ne ghara beya, dIkarInAM pUrAM bhAgya hoya te ja maLe.' namAlI vAtane paNa meNu nAkhI mAlavALI karavAnI kaLA vartamAnapatro prabhudAsa pAsethI zIkhyAM, ke prabhudAsa vartamAnapatro Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI 37 pAsethI zIkhyA, e aNaukelya keyaDe rahyo che. paNa jyAre prabhudAsa zeTha ema kahe ke be paDakamaNanI copaDI sivAya chellAM batrIsa varSamAM kaMI paNa sAhityane sparyo houM te harAma, tyAre te A badhuM mAna temane ja ApavuM ghaTe! ane enuM pratyakSa pramANa sTezana para hAjara rahelA nAgarika hatA. vakhatacaMda zeTha pitAnI moTara sAthe hAjara hatA. moTarane khAsa ullekha A jamAnAmAM yogya nathI e ame jANIe chIe. paNa vakhatacaMda zeThanI maTara paDadAmAM rahenArI pavinInI jema bhAgye ja bahAra dekhAtI. kaI mAgavA Ave te barAbara e ja vakhate pinTela khUTI paDe. ne vakhatacaMda mAganAranI sAme A sarakAranI rItinIti mATe evI carcA calAve ke pele AvanAra mAgavAnI vAta bhUlI jAya. koI bhale mANasa peTrela laIne Ave te zephara ja gUma thAya. ane pachI hAlanA mAthe caDhelA nAlAyaka kare mATe evuM purANa calAve ke na pUcho vAta ! koI vaLI mAthAne thaI ne zephara ane peTrola bane laIne Ave che, zeTha vaLI navI tarakIba ajamAvI kahe, "bhAI! peTrelanI TAMkI kANI che. aDadhe rAkhe te huM na jANuM !" vakhata joIne ja UgatA ne AthamatA caMdra jevA vakhatacaMda zeThanI cakacakita moTara Aja sTezana para hAjara hatI. nakkI koI sArA mahemAna Ave che, evI relavene nokarene khAtarI thaI gaI hatI. zaheranA pUnamacaMda zeTha cA-pANI ne nAstA sAthe hAjara hatA. bhegI zeThanuM ghara avAvaru hovAthI jamavAnuM paNa pitAne tyAM rAkhyuM hatuM. keInI baLatI AMgaLI para ghUMkavAnA paNa paisA le evA pUnamacaMda, Aja sATApeMDA laIne AvyA hatA. ane evA te bIjA betraNa sadgaha hatA, je kadI koIne be sArA zabda bolAvavAmAM ghasAI jatA, te Aja mIThI madhurI vAta karI rahyA hatA. A badhA pratApa keno hato? dIkarIne ! ukaraDIne! sApanA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kaMcana ne kAminI bhArAno! prabhudAsa zeTha kahetA ke bhagavAne je AvAne tyAM dIkarIo ApI na hatI, te bIjA rAjA rAvaNu thaIne rAja karatA hatA. pULyAne javAba te kevo, paNa sAmA maLyA te UMce e paNa keNa? e te AvAne garva bhAMgavA ja bhagavAna pite dIkarIone emane tyAM janma Ape che ! emAM ya jarA kALI ke kheDakhAMpaNavALI hoya to koI garIbanAM bhAgya jAgyAM samajavAM. gADI phakta be kalAka moDI hatI, eTale badhAne vAtacIta mATe sAre samaya maLI gaye. ne vAtacItamAM ne vAtacItamAM vakhata kyAMya vItI gayo ne gADI AvI pahoMcI. sahue Dambe Dambe zakhaLa karI mUkI ne zaNagAra zeThANIne zodhI kADhyAM. DabbAmAM khulle mastake beThelAM madabharyA zeThANIe jarA lAja kheMcI, ne haLave sAde majUra bolAvyo. majUra-bajUranI jarUra nathI. ame ATalA badhA chIe ne ! tye bhAI hAthe hAtha ! emAM kaMI ghasAI nahi jaIe !" ratilAla zeThe lAga joIne sagaDI pheMkI. e na cA lAvyA hatA, na moTara ! khAlI hAthe hatA; eTale A rIte jAtamahenata jhiMdAbAda karI AgaLa nAma naMdhAvyuM. zaNagAra zeThANuM AchA AchA malIranA ghUMdhaTapaTamAMthI kezavAne saMbodhIne bolyAM : "kezava! ratilAla bhaIjIne kahe ke tame takalIpha na leze, majUra kyAM nathI ?' are, majUra te bolAvavA jevA nathI. e kyAM ochA lAkaDe baLe evA che ! mULAnA patIkA jevA rUpiyA traNa mAgaze." capacapa sAmAna bahAra levAI gayo. paNa pelA moTaravALA vakhatacaMda zeTha pUchavA lAgyA ke bhogIlAla zeTha kyAM che ? kezava, vakhatacaMda bhaIjIne kahe ke peDhIno pathAro bhAre, ane mAthe javAbadArI ghaNuM, eTale ekadama kema nIkaLAya ?" zeThANIe kahyuM. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI paNa dhaNI vagaranuM te dhoLakA kahyuM che ne! pAchuM tamAre sarAda pahelAM te javuM haze; zeTha hoya te badhuM juve-jANe!" pUnamacaMda zeThe cA-pANI phagaTiyAM te nahi jAya, e zaMkAmAM kahyuM. zeThANIe senAne cAvIne jhUma keDethI kADhIne pharIthI tyAM bharAvatAM kahyuM: "prabhudAsa zeTha kyAM pArakA che? vaLI mAro bhAI oghaDa mAhitagAra che. ne vaLI AmAM kharuM te bairIne ja javAnuM ne jANavAnuM ! bhAyaDAe te pAchaLathI kaMkumAM pANI meLavavAnuM !" "kharI vAta che, benanI !" pAchaLa UbhelA DAmara zeThe kahyuM. javAnuM kariyANuM ne kariyAvara ! emAMya AjakAlanA juvAniyA te kariyANuM ja jue. kALIkUbaDI hoya ne game teTale kariyAvara lAve, paNa karavAnI zuM? muMbaImAM rahevAnuM che !' DAmaranA sAmAnya lAgatA A vAkya vakhatacaMda zeThane kALajhALa lAgaNI janmAvI. pitAnI dIkarI zazikalA jarA varNa zyAma hatI. emane vahema paDyo ke DAmara mArA para tIra tAke che. vaLI enI chokarI rUpALI, dekhAvaDI che, ema A rIte kahevA mAge che! emane pitta UchaLI Avyo. "badhuM javuM paDe, alyA DAmara! ekalI rUpALIne kaMI bajAramAM UbhI rAkhI InAma levAnuM nathI.' e huM kyAM kahuM chuM, zeTha sAheba ? bAkI hA, zeThiyAnI choDIo - hamaNuM nATaka-ceTakamAM bhAga le che, page ghUgharA bAMdhI nAce che. emane InAma maLatuM haze. bAkI amArI dIkarIne te gharabahAra paga mUka ke !" carcA vadhu gaMbhIra thaI jAta, paNa prabhudAsa zeTha vacce paDyA. emaNe sAmAna mATe ghoDAgADI meMghI paDatAM, hAthalArI bAMdhI ne DAmara sAthe ene ravAnA karI. meTaramAM oghaDa ane zaNagAra zeThANIne Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI saparivAra ravAnA karyA. vakhatacaMda zeThe gADI bhADe karI paMcAtiyA prabhudAsane bolAvI sAthe besADyA, ne kahyuM prabhudAsa, A kaDhIbagADa DAmarathI cetavA jevuM che. enI chokarI jarA dekhAvaDI che. muMbaInA jIva dekhAva joIne aMjAI jAya che, eTale tamane pahelethI kahI rAkhuM chuM. tamArI dIkarI samajaje." zazikalA zuM bhaNI che " pAMcamI aMgrejI. meTrIka te karAvazo ne ?" juo bhAI, AgaLano vicAra te muratiya jevo maLe tenA *upara che. je kaI kaheze, AgaLa bhaNavo te meTrIkamAM pahoMcADuM, bI. e. paNa karuM. ne koI muratiyo kahe, nA, nA, mAre te gharakAmamAM hoziyAra joIe, te pAMcamI paNa pUrI na karAvuM !" 'paNa muratiya kahe, bhaNAve che ?" "te kahe tyAM sudhI. mArI kyAM nA che!" pachI dIkarIne eTalI bhaNAve te pachI jamAIne vadhu bhaNavuM heya to vilAyata na mekale? sudharelA muratiyA kara-kariyAvaranI nA pADe che, paNa bhaNavA mATe vilAyata-yAtrA karavA pAMca, paMdara jarUra mAge." paisAdArone paNa paisAnI hAya baLI che. are bhAI, ApIe. paNa kahe che ke vilAyata janArA dArU, paramATI ne parastrInI bAbatamAM viveka rAkhatA nathI ! " "kevI jaMgalI jevI vAta kare che ? zeTha, e vahema kADhI nAkhe. kahe, che kabUla vilAyatanuM kharaca ! " kabUla che, bhAI ! " vakhatacaMda zeThe, koI cAmaDI utaraDatuM heya evA bhAre avAje kahyuM. te bhikhArI DAmariye jhakha mAre che. prabhudAsa zeThe bhAra- pUrvaka kahyuM. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI 41 ghoDAgADI vegamAM cAlI. vakhatacaMda zeThanuM haiyuM paNa vegamAM hatuM. jamAI eka sudharele, bIje jUnavANa-bemAM kayAmAM vadhu kharca Ave ene aDasaTTo manamAM ne manamAM teo kADhatA hatA. zaNagAra zeThANuM jANe svayaM gAmanI dIkarIonA uddhAraka banIne AvyAM hatAM. dIkarIo moTI thavAthI varSothI taraphaDI rahelAM mA-bApa mATe zaNagAra zeThANuM ASADha mahinAnI pahelI vAdaLInI jema varasI rahyAM hatAM. savAra thatuM ne bAraNA pAse becAra dIkarInA bApa khaDA ja hoya. gharamAM meTaranA peTrola jeTaluM pANI bhale na hoya, paNa bhalA mANase meTara bAMdhIne AvIne khaDA hoya. ne be hAtha joDI pitAnI kanyAne jevA padhAravA mATe Agraha-AjIjI karatA hoya. "bhAI muratiyA kyAM reDhA paDyA che? ane te vaLI zaheramAM rahenArA te maLavA muzkela! temAMya be paisAnA jIvavALA te zodhyA paNa na jaDe! A te hAma, dAma ne ThAma traNe dIkarIne bApa e na Icche !" " zaNagAra zeThANIne ghaNekhare samaya A parIkSAomAM vItI jato. ane e rIte dhIre dhIre emaNe TALI TALIne mAtra be kanyAo upara najara TheravI hatI : eka vakhatacaMda zeThanI dekhAvaDI nahIM evI zazikalA para ne bIjI DAmara zeThanI rU5bharI kanyA kamaLA para. eka ThekANe DhagalAbaMdha kaMcana hatuM, bIje ThekANe rUpe raMge rUpALI kAminI hatI. jANe kaMcana ane kAminI heDe caDyAM! zuM levuM te zuM chAMDavuM? ane Ama chatAMya, vAsko-Di-gAmAnI jema, navI navI kanyAonI zodha ane parIkSA to cAlu ja hatI. zaNagAra zeThANInI kuzaLatA paNa evI hatI ke jevA ghera jatAM tevAM banI jatAM, kaI garIba ghera jatAM te kahetAM Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI ' jue te, huM teA sAmAnya dharanI kanyAne pasaMda karanArI chuM. mana daIne kAma teA kare. vaLI garIba sagAM sukheduHkhe UbhAM rahenArAM ! ApaNuM poTaluM e laI le, emanuM peTaluM ApaNe laI laI e. huM paNa kayAM tAlevaMtanA dharanI chuM ke tAlevata vevAI zeAdhuM !' 42 sAmAnya sthitivALI kanyAnAM mAbApane lAgatuM ke nakkI ApaNuM kAma thaI jaze. paNa kAI tAlevatane tyAM jatAM te vaLI zeThANI navuM saMbhASaNa karatAM. teo kahetAM: 'bhUkhaDI khAraza jevAM sagAM zA kAmanAM? dIkarI lIdhI eTale jANe emane guneA karyAM! chAzavAre te chAzavAre madada mAgavA AvI UbhAM rahe ! ane eka vAra nA pADe eTale thaI rahyuM. gAma AkhAmAM vageAvI nAkhe. vaLI khAI, sarakhe sarakhAM hAI e teA jazAbhIe ! vabhA paNa kAi vastu che te !' ne vaLI AchuM bhaNelAMne tyAM jAya te kahe : ' bhaNelI laI ne kayAM peDhIe nAmuMDAmuM lakhavA besADavI che ! bhaNelI cheADIonAM caritara huM jANuM chuM. AkhA dahADA kAgaLa lakhavAmAMthI ne cApaDI vAMcavAmAMthI navarAza maLe te dharakAmamAM citta dhAle ne!' te vaLI kAI zikSitane tyAM jAya te navA rAga AlApe ane kahe : ' bhAI, A jamAnAmAM bhaNatara vagara ka MI cAlavAnuM che? vahu saMskArI ne suzikSita hAya tA AkhA gharane ajavALe. e ghaDI navarAza maLe te sArAM pustaka vAMcIne saMbhaLAve teA kharI! Aje saMskAralakSmIonI sAcI jarUra che.' A rItaneA samanvaya karI zakavAthI zaNagAra zeThANI eka suMdara havA jamAvI zakayAM. te rAja rAja kaheNu vadhatAM cAlyAM. ane jema kaheNu vadhatAM cAlyAM tema harIphAi e, lAgavagA, dhamAle vadhatI cAlI. je Ave e peAtAne pakSa majabUta karatA jAya, te sAmA pakSanI vAta dharamULathI kApatA jAya. zeThANI paNa leAlamAM lAla purAvatAM jAya. paNa dhIre dhIre emanuM mana paNa evuM anizcita Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI banatuM cAlyuM ke nirNAyaka zakita DagI gaI. A kanyA levI ke pelI ? kaImAM kaMI to kaImAM kaMI! kaImAM kaMI lAbha te kaImAM kaMIlebhA. ane kanyA jevAnuM pUruM thayuM eTale sahu temane ghera AvavA lAgyA. Ama te mAtra sAdA pANIthI calAvI lenArAMne have te cApANa karyA vagara chUTake nahoto. khAMDane te dukALa hato. eka be vAra sekerInano prayoga karI joye, paNa eka baTakabelAe meM. para kahI dIdhuM: bena, cAmAM muMbaInI sAkara vAparatAM lAgo cho ? amane, Adata nahi eTale gaLAnA satva jevI lAge. enA karatAM te goLa vApare teya sAruM.' zeThANa bicArAM khoDa bhUlI gaya-sekerIna vAparavAnI. bIje dahADe kALAbajAramAMthI khAMDa kharIdI ne e dahADe je AvyA temanI pAse kALAM bajAra viSe ugra carcAo karI. A gAmamAM zaNagAra zeThANInA rUbAbathI paNa na aMjAya evA jIva paNa hatA. jIvanane kaDavI rIte jIvanArA teo jIbhamAM paNa kuhADAnI dhAra rAkhatA. teo spaSTa kahetAH "bhalA pratApa e kALAbajAranA che ke phUle pUjAo che, nahi te zeThANI kyAMya mAthe che:NuM vINatAM hota !' game tema paNa zaNagAra zeThANIne have A gAma para abhAva thaI gaye, ne jaladI kAma patAvI nIkaLI javAnI tAkIda karavA lAgyAM. tyAM tAravALe samAcAra lAvyuM ke bhogIzeTha kAle Ave che ! enI pAse tAra nahote, paNa moDhAmoDhanA samAcAra hatA ! vagara kharce tAramAstara samAcAra le ane Ape, e bhegIzeThanI AbarUne lIdhe! 'gAmamAM A samAcAra prasaryA ke pharIvAra vAtAvaraNamAM tejI AvI gaI. oghaDa kahevA lAge ke "have mArA banevI Ave eTale Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI vAta khIle baMdhAze. bAkI te ame bhAI-bahene badhuM nakkI karI rAkhyuM che !' oghaDabhAI Aja tamArI belabAlA che ! gaI kAle aDadhA paisAnI boNI vagaranA oghaDabhAI Aja upADyA UpaDatA nahetA! jyAM jAya tyAM emanAM cA-pANI sAcAM ! A gAmamAM garaja paDe mANasamAM gaLapaNa vadhI jatuM. bAkI te maratAne pavAluM pANI pAvA paNa koI navaruM nahotuM! bIje divase gAmamAM bhegI zeThanI padharAmaNa thaI, tyAre sTezana para svAgata karanArAone rAphaDo phATayo hato. paNa AzcaryanI vAta e hatI ke zeTha tharDa kalAsamAM hatA. AjakAlanA sa gRhastha te sekanDa kalAsa vinA saphara na karatA. sTezana para UtaratAMnI sAthe bhegI zeThe khulAso karyo H bhAI, jamAne zuM vicitra che! atyAre jokhamavALA mANase pharsTa ke sekanDamAM musApharI karavA jevI nathI. UThatI bAdazAhI ne besatI bAdazAhImAM bahu cetIne cAlavA jevuM !" zuM bhagI zeThanuM DahApaNa! A muMbaIgarA mAnavI para badhA vArI gayA. enAM senAnAM baTana para, sonerI phremavALAM cazmAM para ne moTA moTA naMgavALI vIMTIo para ne chappana IciyA keTa para sahu ApharIna banI gayA. paNa acAnaka gAmane kadara kArabhArI sekanDa kalAsamAMthI UtarIne Ave sAmo maLe. eNe bhegI zeThane jotAM ja kahyuM : "zeTha, tyAM muMbaInA seMTrala sTezana para polIsanA be mANase tamArI pUchaparacha karatA hatA.' bhogI zeTha ghaDIbhara chobhIlA paDI gayA, paNa bIjI ja paLe mijAja samAlIne bolyA: "hA, hA, e te eka saba jaja sAheba Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 senAnI maraghI sAthe ghara jevo saMbaMdha che, saMbhaLyuM haze ke huM javAne chuM eTale chokarAM mATe polIsa sAthe hala meka haze. mAre te jANe ja che ke 24 kalAkane divasa ne 48 kalAkanuM kAma. maLavuM hoya te. bicArA jaja sAheba paNa sAme pagale ghera Ave." kadara kArabhArIne A javAbathI sateSa na thayo, paNa eNe carcAmAM paDavAnuM munAsIba na dhAyuM ! A AkhA varagheDAne enI. rIte AgaLa vadhavA daI pite cAlatI pakaDI. [6] bhegI zeTha ane zaNagAra zeThANanI pahelI mulAkAta bhAre UrmibharI hatI. AkhI rAta zeThANInI vAta cAlI. emaNe kema musApharI beDI, kema gAmamAM svAgata thayuM, kaI kaI kanyAo joI emAM kyA ghara para mana TharyuM, ane cA-pANImAM kALAMbajAranI keTalI khAMDa khapI gaI vagere vAta karI; ne chevaTe pote A gAmathI kevAM kaMTALyAM che, ne kAle badhuM patAvI muMbaI cAlyA javuM che, vagere paNa sAthe sAthe kahyuM. bhegI zeTha atyAra sudhI lagabhaga cUpa hatA. have temaNe muMbaInI phezana pramANe zeThANIne nAmathI belAvatAM kahyuM : "zaNagAra, have te muMbaIne chellA rAmarAma!' zA mATe?" zaNagArane mAthe jANe vaja paDyuM, "zuM jharama-- riye AvI pahoMcyuM ?' ema ja samaje !" zeThe TUMkAmAM patAvyuM. paNa muMbaIthI te hAlamAM keI AvatuM nathI, UlaTAM AvelAM pAchAM muMbaI jAya che!' e badhAM mUrakhAM che. vAru zaNagAra! pele Dabare te sAcavIne rAkhe che ne ?" Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 kaMcana ne kAminI, pANiyArAnI pachavADe dharabI dIdhuM che.' emAM te tArAmAM kahevApaNuM nathI. zaNagAra, sAcuM kahuM chuM, ke traNa hajArane badale cha hajAra kharcA heta, teya tArA jevI ghararakhu bairI na maLI hatI.' khATI gayA che khATI ! lekanAM bairAM juo te samajaNa paDe! paNa vAru, ApaNuM oraDInA sarasAmAnanuM zuM?" badhuM guDasamAM Ave che. jAjarU javAnAM DabalAM suddhAM lete Avyo chuM. have te dezamAM TharIThAma thaIzuM." paNa atyArathI belI na vaLaze. kezavAne badhe khela khalAsa thaI jaze. meM kanyA jeI che. ekane tyAM kaMcana che, bIjI rUpamAM sInemAnI naTI che. ahIM te phUvaDanA mAthAnI jUnI jema kanyAo UbharAI UThI che. ane sahu gAmaDAgAmanA muratiyA cheDI, zrImaMta, zaherI ne sudharelA uMbare dIkarIonAM kapALa vadheravA khaDe page UbhA che. have motInI parIkSA karI naMgamAM jaDI de, eTale patyuM." kezavAne tha thAya evuM kAI ghara che ke nahi?" evuM che vakhatacaMda zeThanuM ghara. paNa kanyA jarA zAmaLI, moDhe zILInA cAThAvALI ne hAthe kaMi kheDa! bAkI sAhyabImAM koI vAte maNuM nahi!" mAre te sonAnI maraghI jevI vahu joIe. bIjI vAta nahi! vAru, have vAtane becAra dahADAmAM baMdha vALI daIe." rAta pUrI thavA AvI hatI, zeThANIne muMbaInA daravAjA baMdha thayAnI vAtathI navI muMjhavaNa UbhI thaI hatI, eTale vizeSa carcA AgaLa na cAlI. paNa parazALamAM paDyo paDyo saravA kAnathI vArtA-lApa sAMbhaLI rahela keza pitAnA pUjya pitAzrInA chellA zabda Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI 47 parathI kaMI tAraNa na kADhI zakyo. vANiyo maganuM nAma Apo nahe. pitAjI senAnI maraghI jevI vahu nA vAkyathI dekhAvaDI kanyA lAvavA mAgatA hatA ke kALI paNa paisAdAranI putrI lAvavA mAgatA hatA ? bhogI zeTha jyAre zeThANIe dAbele Dabare tapAsavAmAM magna hatA, zaNagAra zeThANa muMbaI ane jharamariyAnA tephAna viSe vicAramAM DUbelAM hatAM, tyAre kezo pitAnI bhAvi jIvana-sahacarInI ciMtAmAM paDyo hato. | [ 9 bhegI zeThanI gAmamAM padharAmaNI thayA pachI, muMbaIthI emanA snehI sabajaja sAhebanA cArapAMca liphAphA AvI gayA. be vAra te thANu parathI pilIsa jAte AvIne ApI gaye. bhegI zeThe aMgrejImAM lakhelA e patrane sahunI sAme phoDatAM kahyuM: - "che te hajAra-paMdarasonA pagAravALe sAheba, paNa mArA vinA cA paNa na bhAve. bhAre Agraha karIne lakhe che ke, jaladI Avo. bicArA jIva! ene ApaNA vaTavyavahAranI zI khabara! ekavAra kezavAnA sagapaNanI vAta karI te kahe : "mArI phemIlImAMthI eka byuTIphula garla lAvI dauM' meM kIdhuM, "sAheba, hajI amAre bApadAdAnA gAmamAM rahevuM che. e phUla ne byuTIphUla amane na pisAya! amAruM khoraDuM te AkhI nAtamAM AgaLa !' jeTalA sAMbhaLanArA hatA e badhA hasI paDyA. emAM aMgrejI jANanAra koI nahotA. eTale sahu kAgaLanI mahArachApa joI kahe, "bhogIbhAI ame te A rAkhoDI raMganA kAgaLathI bahu bIe. vagara TADhe TADha caDe, ne tamAre te lakhApaDhI ja emAM thAya!' - "mAre ekAda vAra muMbaIne AMTe thaze ja. have vAtane jaladI baMdha vALa paDaze." Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kaMcana ne kAminI tame hA kahe eTalI vAra. ahIM to eka kahetAM ekavIza hAjara che. hAthaNI kenA upara kaLaza DhoLe che, enI ja rAha jovAya che." tamAre sahue mane madada karavAnI che. mArI te mati ja mUMjhAI gaI che." bhogI zeThe jarA mUMjhavaNane DoLa karatAM kahyuM. gAmane mUMjhavI nAkho evA te tame ja cho, bhegIbhAI! ane vaLI amArAM zaNagArabhAbhI! bhagavAne astrInuM khoLiyuM ApyuM, nahi, te koI rAjanAM dIvAna thAya tevAM che." mazkarI mUke have!" bhogIzeThe kahyuM ne aMdarathI kephInA kapa maMgAvyA. chellA divasomAM kaMIka khAMsI rahetI hatI : eTale vede bhagazeThane cA baMdha karAvI hatI. gharamAM cA thAya eTale bhogI zeTha pIdhA vagara na rahe! chevaTe gharamAMthI cAne ja dezanikAle dIdho hato. ane tyArathI beThakamAM kaoNphI pIrasAtI. gAmanA lokone kephIna phAvatI, eTale cA-pANInuM kharca ekadama kamI thaI gayeluM. zaNagAra zeThANIne mUMjhavate kALA bajAranI khAMDane prazna zeThe A rIte bAhozIthI hala karyo hate. bhogI zeThe kaoNphIne kapa sahunI sAme dharyo. badhAe DekuM dhuNAvI nA bhaNI. "keyadAna (kavInAIna) jevI lAge che tamArI kephI, bhAI!" tamane Adata nahi eTale; bAkI te nIrogI bhAre. cA te lehanuM nakaruM pANuM karI nAkhe, ne A te lehImAM garamI ANe. vaidarAjane meM kahyuM ke "huM cA na pIuM paNa gharamAM cA rAkhuM te ze vadhe? meTuM kheraDuM-hajAra jaNa AvanArA. cAnA pANImAMthI paNa jAuM? te e kahe ke e vAta ja nahi. cAne paDachAyo paNa gharamAM nahi. ne AvanArA kaMI cA pIvA tamAre tyAM AvatA nathI! emaNe cA bhALI hoya che. bhogI zeThe kahyuM. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI kharI vAta ! kharI vAta !" dAyarAnA cArapAMca jaNe banAvaTI rIte hasyA. teo manamAM te vicAratA hatA ke mAre beTa muMbaIgare amane gAmaDiyAM bhothAM samajI banAvyuM jAya che! paNa zuM karIe ! bhagavAne ene ghera juvAna dIkaro Ape che, ene badale juvAna dIkarI ApI hatI te raMga jAmata !' vAravAra !" bhogI zeThe kaoNphInA Dabala kapa casakAvatAM kahyuM, have vAta khIle bAMdhI daIe. gharameLe bapore vicAra karIne sAMje rUpiyo ne zrIphaLa vadhAvI laI e." * je! je! karate dAyare vIMkhAya. sAMjanI bhAre utsukatAbharI rAha jevAvA lAgI. keTalAya dIkarInA bApa chellA maraNiyA prayAsa karI rahyA. gAmaDegAmathI paNa kanyAvALA cAlyA AvatA hatA. emane paNa dIkarIne muMbaInI mahelAtemAM mahAlatI jevI hatI. gAmanA mazkarA teone kahetA : - "alyA, baLiyA sAthe zuM kAma bAtha bhIDe che? ahIM bhalabhalA vA khAya che, tyAM tamAre te naMbara kyAM lAge tema che ? hA, eka vAta bane. rAjA jema eka rANI paraNene sAthe dAyajAmAM dasa dAsI laI jAya, ema dAsI tarIke dIkarIne varAve. bhaIlA, Ama avAyA paDa mA. ApaNA jeguM getI lyo. emAM ja maLe ! A to bha, ene vaLagatAM TAMTiyA UMcA thaI jaze." Ama akaLAmaNo divasa ToLaTapAMthI vItate cAle. peDhIe, meDIe, cakaleTa, daherAsare, apAsare, eka ja vAtanI tejArI jovAtI hatI ke bhegI zeThe ke rUpiye ne zrIphaLa vadhAvyuM. saTTAnI rUkha nIkaLe tema AnI paNa rUkha nIkaLatI hatI. paNa acAnaka eka pilIsa bhogI zeThanA ghara tarapha jato jaNAyo ne thoDIvAramAM samAcAra AvyA, ke bhogI zeThane Aja aNadhAyuM muMbaI javAnuM thavAthI rUpiye muMbaIthI pAchA AvyA leze. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI nirAzA laIne e sAMja UgI. sApanA bhArA jevI dIkarI one eke bApa Aje khuza na thayo. bhogI zeThanI savArI muMbaI bhegI thaI. chaeka divase pAchI AvI. paNa zeThanA caherA para nUra ghaNuM ochuM hatuM. AvatAMnI sAthe ja emaNe zaNagAra zeThANane bolAvIne kahyuM: "kezavAnI vAtane abaghaDI nikAla karI nAkhavo joIe." meM kaye dahADe nA pADI ?" te eviDane kahe ke vakhatacaMda zeThane bolAvI lAve." "zuM zazikalAne pasaMda karavI che ? jarA zAmaLI nahIM paDe ? chokarAnA manane gamaze ? kezavAne batAvI zuM?" "UjaLI teya rAta! game tevI hoziyAra teya strI kharIne ! strInI buddhi pAnIe. meM tane nahotuM kahyuM ke mAre te senAnI maraghI jevI vahu joIe.' senAnI maraghIne artha huM ja samajI nathI rUpALI vahu ke paisAdAra vahu ? ' eno artha tane vakhate samajAze. paNa zazikalA lAvIe te tane vAMdho nathI ne ?" mane zuM vAMdho hoya ? paNa jarA zAmaLI te kharIne !" e te tuM jarA UjaLe vAna che, eTale tArI pAse kaMIka zyAma lAge. bAkI to zaheranAM pANI pIze, jarA ghasIne nAhaze, deze, eTale raMga upaDaze. vAru, oghaDa kyAM che?" hA kahetAM hAjara thanAra oghaDa hajuramAM ja hatuM. hamaNuM devanI sevApUjAne badale eNe bena-banevInI upAsanA AdarI hatI. eneya pitAnuM ghara mAMDavAnA oratA hatA. e jaIne tarata vakhatacaMda zeThane teDI lAvyA. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnAnI marathI 51 bhAgI zeTha emane laI ekAMtamAM kheDA. vAtaneA prAraMbha karatAM kahyuM : ' zeTha, bairAM mANasane te jANA che te! kahe che ke kanyA zAmaLI che. paNa e bicArIne zI khakhara ke vakhatacaMda zeTha kANu ? ' ' jInavaTanI vAta che, jANe ene mana lAkhanI ane na jANe ene mana rAkhatI.' vakhatacaMda zeThe eziyALu mAM karI kahyuM. : bairAM mANasa zuM jANe? sage evA joI e ke aDacaNa epaTI vakhate kAmamAM Ave. vakhate pAMcapacIsanI bhIDa hAya, teAya kADhe.' ' kharI vAta che. saMpatti sagAMne kAma na AvI teA e sapatti zAkhapanI ? ' vakhatacaMda zeThe svAbhAvikatAthI kahyuM. ' A jumene! Adhe kayAM javuM ? AjanI ja vAta. muMbaImAM lazkaranA mAla pANIne mUle harAja thAya che. meM be hajAra meTarasAyakalAnA sAdo karyo che. rUpiyA be lAkha joI e. doDheka lAkhanA tA meM dekhasta karyAM che, rahI have pacAsa hajAraneAvaLa utAravAnI vAta. 'tamAre te! bhAI lAkhe lekhAM ! e to lagajo tama muMbaI vALAneA, amArAthI evAM sAhasa na thAya.' vakhatacaMdane lAgyuM ke relA kadAca paga nIce na Ave. , * sAhasa vagara lakSmI kayAM che? vAru vAstu. vakhatacaMda zeTha, tamAre mane jarUra paDe te pacIsa-trIsanI madhda karavI joze. ' bhAgI zeThe vAtanA vaLa besADI sIdhuM AkramaNa karyuM. " * hai ! trIsa hajAra ! ' vakhatacaMda zeThane have bhAna AvyuM ke muMbaIgarAne jAdu pAtAnA para cAlI gayA che. e ekadama akaLAI gayA. * * mUMjhAzo mA. kahe| tA hajAra meTarasAyakalo tamArA nAma para lakhI dauM. A tA kSira karaze, teA AvatI kAle sArA sagapaNe Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 kaMcana ne kAminI saMdhAIzuM. paNa Aja nANuM joyuM ke keNa ApaNuM sukhadu:khanuM sAthI che. ane sagavaDa na hoya to kaMI nahi." vakhatacaMda zeTha bhAre kaphoDI hAlatamAM mukAI gayA; zuM karavuM tenI kaMI samajaNa na paDI, acAnaka ja belAI gayuM ke "nA nA. bhagI zeTha, jyAre joIe tyAre maMgAvI leje! tamArA ja che ne." oghaDa Avaze. bhegI zeThe javAba vALe. "ane rUpiyo-zrIphaLa?" basa, jezIne belA. e kahe tyAre." baMne zeThiyAe hasatA hasatA judA paDyA. [8] ghaNA divasathI sinemA jovA maLyo na hovAthI akaLAI UThelo keza, chellA divasothI, pitAnA gharamAM cAlatA senAnI maraghI ne khela joI rahyo hate. eNe mA-bApanI purANakAlIna AmanyA teDI hatI-ne jyAM teo ekAMtamAM maLatAM tyAM khUNe khAMcare -DAmaciyA nIce ke upara bhaMDAriyAmAM bharAIbadhe vArtAlApa sAMbhaLyo hate. e jema jema badhuM sAMbhaLate game tema tema enA mananA badhA manoratha UDI javA lAgyA. pitAne phAMsavAnuM koI kAvataruM vejAI rahyuM hoya tevI tene khAtarI thaI. Aja savArathI e sinemAnAM gIta gAta, sinemAnI bhASAmAM kaMI ne kaMI lava hate. 'Idhara hamArA kyA hAla hai, koI hamase bhI te pUche?" choDa de ke duniyAdArI!" sinemAnuM pAtra jANe ene AvIne kahI rahyuM hatuM. kezavAe zikSaNamAM pustake karatAM citrapaTa tarapha bhAre cAha keLavyo hato. eTale pAThya pustaka sivAyanAM bIjAM pustakethI e aspRzya rahyo hate. enI bhAvanAnuM ghaDatara sinemAe, lAgaNInuM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI 53 taMtra philmI gAyanee ne cittataMtra sinemAnAM naTa-naTIoe ghaNuM hatuM. acAnaka ene joza AvyuM ne e bolI UThyo. aya duniyA batA, aya duniyA batA hamane biMgADA haya kyA terA? A gAyane ene joza ApyuM. tyAM te bIjuM gAyana enI yAdadAstamAM camakI UThyuM. dUra haTo aya duniyAvAle, hiMdustAna hamArA hai! kezavAe bAraNAne jorathI dhakko dIdho. phaDAka avAja karatuM bAraNuM khUlI gayuM. manamAM kaI aphara nirNaya sAthe kevo bahAra nIkaLI gaye. bhogI zeThane pATavI kuMvara kezava haDI kADhIne gAmapAdaranA medAnamAM AvI Ubhe. khullI kudarata cAre tarapha vilasI rahI hatI. mera kaLA karatA gAmanA avADA para beThA hatA. kezavAe ekavAra mana mUkIne zvAcchavAsa lIdhA gharanA khaTapaTI vAtAvaraNamAM gUMgaLAtA enA citta zAnti anubhavI. are ! A te ghara che ke rAjakhaTapaTanuM dhAma ! mAbApa che ke rAjarajavADAnAM dIvAna ! e pitAnA bhAvi jIvana viSe vicAra karavA lAgyo. ene DAmara zeThanA sTezana paranA zabda yAda AvyA : be vAta jevAnI-kariyANuM ne kariyAvara. emAMya AjakAlanA juvAniyA te kariyANuM ja jue. kALI kUbaDI heya-pachI game teTale kariyAvara lAve te zuM karavAnI ? A te muMbaImAM rahevAnuM che." kezavAne vakhatacaMda zeThanI banArasI sADI oDhIne devadarzane jatI zazikalA yAda AvI. eka mitranA gharamAM chupAIne eNe ene Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 kaMcana ne kAminI joI lIdhelI. bIjI tarapha gAMsaDe kapaDAM laIne nadIe jovA jatI DAmara zeThanI kamaLA najara samakSa tarI AvI. pahelImAM nAmathI viruddha rUpa hatuM. bIjImAM nAma pramANe rUpa hatuM. je kariyANuM vahoravAnuM hoya te kamaLA barAbara ! kariyAvara levAne heya to zazikalA gya hatI! pitAzrInuM valaNa zazikalA tarapha hatuM. alabatta, keza jANata hato ke emAM pitAne jema paisAnI sagavaDa maLatI hatI, tema pitAne paNa dhaMdhA mATe taiyAra jAmelI peDhI jaDatI hatI. e jANato hato ke pitAjIe muMbaImAM le-lApasI vALyAM che, eTale tyAM javAya evuM rahyuM nahotuM. kSaNabhara kezavAnuM mana zazikalAnI pasaMdagI para pitAnI saMmatinI mahora mAratuM lAgyuM ! keTalAM sukha-sagavaDa ! keTalAM mAnapAna ! enA philmI magaje tarata ja gIta zodhI kADhyuM: nAca le, gA le manA ! khela le, khA le manA ! mere mana Dola rahyo che ! mere mana nAca rahyo re ! kezavAe muMbaImAM anubhava karyo hato ke bhaNelAgaNelAo ja paisAdAra sasarAnI zodhamAM pharatA hatA. jhaTa nokarI apAve, tarata vilAyata javAnuM kharca ApeH ne pachI peDhI para pALelA kUtarAnI jema senAnI sAMkaLe bAMdhe e ja emane lagna pAchaLano hetu hate. ne mAbApe paNa dIkarIne bhaNAvavAne mehamAM bhaNAve jAya che. pachI bhaNelA sivAya bIjA emane gamatA nathI. ane bhaNelA A rIte varavikraya karatA pharatA hoya che. kezava A jamAtanA cArapAMca jaNAnA saMsAra jANato hato. saMpattinI daSTie ThIka-bAkI saMsAranI dRSTie trAhyabAbena bhASaNo kare ne bhAI lekacara Ape, bAkI gharamAM uMdara-bilADI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sonAnI maraghI 55 jevuM! keTalAkane te bairInA dAsa banIne-sasarAnA Azrita banIne jIvana gujAravuM paDatuM! sattva ane sneha vinAnuM e jIvana-javavAmAM sAra ze! . kezavAne aMtarAtmA phaphaDATa karI UThayo. enA dilamAM kamaLAnI chabI derAI gaI. sukhamAM sAthe zobhe evI, duHkhamAM gharakArabhAra calAve tevI! rANInI rANI ne dAsInI dAsI! vaLI kamaLAnA manane huM pati-paramezvara jevo lAgIza; zazikalA samajaze ke pitAnA bApe saMpattithI kharIdele vara che, eTale ene mana khAsadAra jevo lAgIza. mArA puruSArthanI chApa enA para nahi paDe! sadA nabhAvavA jevo lAgIza! paNa durbaLa mANasanuM mana evuM che, ke jhaTa khIle baMdhAtuM nathI. nizcayanI paLa Ave ke A DALe ne pelI DALe kudyA kare che. kezavAnuM mana ema kUdAkUda karI rahyuM. e vyagra banIne cAre tarapha nihALI rahyo. acAnaka enI najara dUra nAnI ghoDI para besIne jatA DAmara zeTha tarapha gaI. kiMkartavyamUDha banI gayela kezavAthI bUma paDAI gaI: e DAmara kAkA!' gAmaDAmAM vRddhane "e DosA evA tucchakArathI nahi paNa "kAkA" jevA mAnabharyA zabda saMbodhavAne saMskArI rivAja che. DAmara zeThe ghoDI jarA vALIne pAse lIdhI : "kema cho kezavalAla! ghera te kaMku ghoLAI rahyAM che, tame ahIM kema?" zuM kahuM?" kezavAnI jIbha thatharAI gaI. kezavalAla, je kahevuM hoya te vinA saMkece kahe. kuMvArI kanyAnA so vara ne so ghara. e te vidhAtA jyAM kaMkumAM pANI bheLave tyAM bhaLe. mane kaMI khoTuM nathI lAgyuM ke mArI dIkarIne rUpiye-zrIphaLa kema na lIdhAM. e te jANItI vAta hatI ke mArI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 kaMcana ne kAminI pAse te kariyANuM hatuM, kariyAvara nahi. vAru, vAru, kezavalAla, mArI vAta javA dauM te kaMI khoTuM paNa thayuM nathI. dhIkatI peDhInA dhaNI banazo. jama ane jamAIe be maLyA vagara phadiyuM choDe evo vakhatacaMda nathI." DAmara zeThe potAnuM haiyuM kholyuM. mAre kariyANuM joIe che.' "tamArI vAta sAcI che, paNa cheDe phera che. Ajane kaI bhaNele juvAniyo ekaluM kariyANuM mAgatuM nathI. kariyAvara mATe te e marI paDato hoya che. kAraNa ke AjanuM bhaNatara mANasane harAmanuM khAvAnuM zIkhave che." huM harAma hADakAMne nathI; mA-bApathI dabAyela chuM-nahi te mAruM pANI batAvI deta !' pANInI vAta te purANuM jamAnA sAthe gaI,' DAmara zeThe jarA haiyAnI varALa khAlI karI ne javAnI rajA mAgI: "kezavalAla, huM have jaIza.' kyAM jaze?" paDakhene gAmamAM eka muratiye che. kamaLA ane enI mA tyAM gayAM che. sagAmAM sagA jevuM che. vAta nakakI thayA jevI che. A huM jAuM eTale patI jaze. A chUTachATanA jamAnAmAM dIkarIone bahu moTI thavA devAmAM bhAre dahezata che." paNa huM taiyAra chuM, DAmarakAkA !" "tame bALaka che. tamArAM bA-bApAnA hAthamAM tamArI lagAma che!" paraNavAnuM mAre che ke mArAM bA-bApAne!" atyAre te emane paraNavAnuM lAge che. muMbaImAM geTa karIne AvyA che, te enuM ThekANuM vakhatacaMda zeTha vagara keNu pADe tema che ! Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnI maraghI pa7 nahi te rUpanA arIsA jevAM zaNagAra zeThANI zazikalAne pasaMda kare, vAru?" kAkA, huM kahetAM zaramAuM chuM, paNa kahuM chuM ke ApanI putrI sivAya mAre bIjI mA-bahena samAna che. keza sinemAnI sTAIlamAM garjI UThyo. A jamAnAmAM vaLI bahena-bhAInuM kyAM rahyuM che? bahena kahenAre ja barI karI bese che. e te meyalI vAta!' mArA para bharosa karo. kezavAe pitAnAM suMdara jhulphAM UMcAM karatAM daDha svare kahyuM, "huM jAna ApI daIza." "bApathI virodha karaze te kyAMyanA raheze nahi!" paravA nahi." DAmara zeThe atyAra sudhI bhAvaDiyA mAnela kezavAmAM ratI bhALI. emaNe keTalAka savAla-javAba karI, tenI pAse vakhatacaMda zeTha upara ciThThI lakhAvI, ne kahyuM: - "kezavalAla, thaI jAo A ghoDI upara savAra. dUranA sTezanethI gADImAM besI muMbaI pahoMcI jAva. mahino rAha joIza. Avaze te kaMku ne kanyA ApIza, nahi te pheka!' kezo ghoDI para savAra thaI gayo. DAmara zeTha pagapALA AgaLa vadhyA. bhegI zeThe gharanI parazALamAM bhAre bichAta karI hatI. Aja temaNe mahAmahenate vaidya pAsethI cAnI chUTa meLavI hatI. nimaMtraNa apAI gayAM hatAM. nANAvALAnAM se sagAM, e nyAye AkhuM gAma UtarI paDavAnuM hatuM. paNa bhogI zeTha vAraMvAra Doka UMcI karIne jotA hatA ke oghaDa rUpiyA laIne kema na Avyo ! Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 kaMcana ne kAminI A tamAre oghaDa te oghaDa ja rahyo. ene kyAre akkala Avaze? rUpiyA laIne sIdhA gharabhegA thavuM joIe ke nahi?" bhogI zeThe tapIne zaNagAra zeThANIne kahyuM banyuM, tamAre svabhAva kyAre sudharaze? juo, mArA ekanA eka bhAIne koDIne na karI nAkhaze. kezavAnuM kahyuM ke tarata tenuM ukelavAnuM che. leka sArAM sagAM zA mATe zodhatA haze? mAre paNa mArA bApanuM ghara ughADuM rAkhavuM haze ne!" "paNa paisAnA kAmakAjamAM AvI lAparavAI!" zeThe avAja badalyo. sAmAvALo Ape tyAre laIne Ave ne! bicArAne besADI rAkhyo haze ne kahyuM haze ke munImajI masANa gayA che." tuM te tArA manathI gheDA gAMTha!" bhogI zeThe vAta TUMkI karI. emane lAgyuM ke bairAM mANasane bahu mAM zuM lagADavA! have te nAtIlAo AvavA zarU thayA hatA. jotajotAmAM to parasALa cikAra thaI gaI. ane AMgaNAmAM pAgaraNa pAtharavA mAMDyAM, paNa oghaDa te na dekhAya te na ja dekhAyo. vakhatacaMda zeThane rUpiye ne zrIphaLa laIne AvavAno samaya tha. meTarane dhamadhamATa paNa kAne paDyo. bhegI zeThe mAnyuM, ke oghaDa, moTaramAM sAthe AvatuM haze. moTara najare paDI ne acAnaka zaNagAra zeThANIe hAMphaLA-phAMphaLA AvIne kahyuM: "keza gharamAM nathI." hamaNAM Avaze. enA mitrone nimaMtraNa ApavA gayA haze. harakhapadUDa che tamAre keza !" bhagI zeThe javAba Apyo. paNa temanuM dhyAna oghaDa tarapha hatuM ne oghaDa kharekhara moTaramAMthI Utaryo. teNe AgaLa AvIne bhAgI zeThane kAnamAM kahyuM : Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seAnAnI maraghI * munIma masANe gayA che. kAI najIkanu marI gayuM che.' maranArane atyAre ja maravuM sUjhyuM--dharaNa TANe sApa kADhayo. hAM. hAM. hAM. paNa vakhatacaMda zeThe kayAM?' ' 59 " e nathI AvyA. emanA bhAI navalacaMda AvyA che. bhANeja kezavanI temanA para kaMI ciThThI che. tamArI sAthe vAta karavA mAge che.' ' bhANeja kezavanI ciThThI ! e vaLI ciDhDho lakhatAM kathAMthI zIkhyo ? zuM khAtuM haze ? are re, ghaNI mahenata karIe chIe teAya kaI tAla bAjhatA nathI, takadIrane sitArA pAMsareA nathI.' vakhatacaMda zeThanA nAnA bhAI navalacaMde AvIne ciThThI bhAgI zeThanA hAthamAM mUkI. bhAgI zeTha vAMcavA lAgyA. emAM lakhyuM hatuM keH - tamArI zirAkalA mAre mA-bahena samAna che, huM eka AkarI sAthe premamAM chuM. tamArI dIkarInA bhava bagADavA mAgA nathI. huM hAlamAM dUra cAlyA jAuM chu. zeAdhazeA teApaNa sAMpaDIza nahi. tamArA kezava.' bhAgI zeThane pRthvI te Abha eka thatAM lAgyAM. emaNe zeThANI tarapha ciThThI pheMkI ne kahyuM: A sinemAe chekarAMonu nakhkhAda kADhyuM: joyA na hAya. teA prema karavAvALA ! lAvA, lAvA, rUpiyA te zrIphaLa. huM svIkArI lauM chuM.' 1 A zabda ema, badhA vadhI gayuM. 6 zeTha, amAre dIkarI kUve nAkhavI nathI !' ane sAthe, madhapUDA para paththara paDe te mAkhIe gaNagaNI UThe nAtIlAe dhamAla macAvI rahyA. bhAgI zeThanuM blaDaprezara e pathArI para paTakAI paDayA. na jANe--paDatA para ja pATuM paDe che ! kharAkhara A samaye muMbaithI cAra sagRhasthe bhAgI roDanu dhara pUchyA AvyA. sagapaNamAM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI bhAga levA sabajaja sAheba ke bIjA mahemAna AvyA haze, ema samajI sahu temane bhegI zeTha pAse laI gayA. bhogI zeTha pathArImAM paDyA hatA. temane jotAM ja pelAoe keI pILuM kAgaLiyuM kADhayuM ne tarata khissAmAMthI beDIo kADhI hAthe paherAvI dIdhI. vaDA saTTahastha kahyuM: "muMbaInI peDhIomAM ghAlamela karI nAsI AvelA bhegI zeThane pakaDavAnuM vAraMTa che. ame chUpI pilIsanAM mANaso chIe. emaNe pilIsane beTA kAgaLo lakhI khUba banAvI che, lAMcarUzvata ApI bhAre ramata ramyA che." sahu vIjaLI paDe tema avAcaka banI gayA. bapore jyAre A badho varaghoDe muMbaI javA nIkaLyo tyAre AkhuM gAma ekaThuM thaI gayuM. badhA ekI avAje kahevA lAgyAH mAre beTa muMbaIgare ! AkhA gAmane banAvavA nIkaLyo hato, te pite banI gayo. bicArA vakhatacaMda zeThanI dIkarI kUve paDatAM bacI !" zaNagAra zeThANunI hAthaveMtanI jIbha mUMgI thaI gaI. emaNe ghUmaTo kheMcI meM vALyuM. Aje emanI senAnI maraghI eka paNa daDuM mUkyA vagara marI gaI hatI. sArA yA narasA-paNa divaso vItI gayA. eka divasa chApAmAM bhegI zeTha ane zaNagAra zeThANInI sahIthI jAhera khabara dekhANI. emAM lakhyuM hatuM, bhAI kezava! tuM jyAM che tyAMthI pAcho Ava. tArI marajI mujaba karIzuM. ApaNI lAja prabhue rAkhI che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgA gaTaramAM [vArtA trIjI] vasaMtanI eka saMdhyA meDI meDI AthamatI hatI. nAnAM nAnAM vagaDAu phUlee hamaNAM ja sugaMdhamaya zvAsa vahAve zarU karyo hate. navoDhAnA bhAlapradezaparanA kuMkumatilaka jevo sUraja gAmaDA gAmanI sImane mAthethI Athamate hato. zaherI jIvananA davathI baLela sumana, jyAre sAbara oLaMgI pitAnA gAmapAdaranA AMbAvADiyAmAM pravezyo, tyAre rabArI rUpe vAMsaLI vAte vAte gAyanI pITha para Avate sAme maLe. saMdhyAne sUraja nAnI TekarIo pAchaLa Utarate hate. lIlIchama hariyALI para ThaMDA pavana vAte hatA. sumana A gAmaDAgAmanuM ratana hatuM. nAnapaNathI zaheramAM gayele ne be paise sukhI thayele. zaheramAM enAM mAnapAna ghaNAM hatAM. pitAnAM dhaMdhAdArI maMDaLane te e prANa hatuM ja, paNa tyAMnA jANItA saMskRti pracAraka maMDaLano. paNa e mahAmaMtrI hatA. zaheranI mAMdagIne gAmaDAMnI havAthI dUra, karavA e Aja pitAne gAma Avato hato. dAktare ene bephikaruM AnaMdI jIvana gALavA zikhAmaNa ApI hatI. chatAMya na jANe ene svabhAva evo thaI gayo hato ke Akho divasa mana khijavAyeluM ja rahetuM. emAM vaLI sAbaramatI oLaMgatAM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 kaMcana ne kAminI gADAnA eka gaLiyA baLada jarA pANImAM besavA gayA. gADAvALAe pUMchaDAne evA vaLa dIdhA ke aLada thaI gayA DAhyoDamaro ! paNa Ama karatAM bhIMjAyelA pUMchaDAnA chAMTA UDavA te sumananA DhAkAnI khAdInA rUpiyA pAMtrIsanA dhetiyA para paDavA, tyArathI sumananuM mana dheAtiyAmAM ja hatu. A AA baLApA thayA karatA hatA, ke rakhene kAI DAdhAvALu dheAtiyuM joI jaze, teA zuM kaheze ? eNe jarA gADAvALAne dhamakAvavA mAMDyo, TuMkArA karyAM. tarata gADAvALA garjI UThyo. jIe zeTha, TuMkAre karyAM te mAre te tamAre nahi ane. amane kaMI zaheranA majUra-khajUra joyA ? parasevA pADIne paisA laI e chIe, dayAdAnamAM detA nathI. khAkI jo meM jANIbUjIne tamArAM kapaDAM bhagADavAM hoya te mA kALakA mate khAya.' * gADAvALAnAM sTeTamenTa, spIca ne Agyu--nivedana, bhASA ne dRlIla--evAM hatAM ke sumana khaLI khaLIne manamAM khAkha thaI gaye. e A haiyAzAkamAM hatA, tyAM te rUpAe dUra dUrathI rAmarAma karyo ne gAyane jorathI hAMkI najIka AvyA. sumane peAtAnu bagaDelu -agalAnI pAMkha jevuM, gaLInI garavAIthI bhareluM dhAtiyuM khAvavA mAMDayuM. tyAM te rUpe AvIne sumanabhAI ne gaLe bAjhI paDayo. sumananuM A jaMgalI rItathI mAthu dhamadhamI UThayuM, jorathI kheAlI javAyuM : 'yu jaMgalI ! ' " * te emAM navuM zuM kIdhuM, sumanabhAI ? ' ne bhALeA rUpA jozathI hasyA te vagaDe gAje eTalA jorathI kheAlyeA. bhAIsAba, duHkha lAge teA mApha karazo,' gADAvALAe vakhata joI te vAta mUkI, * paNa tamane ze'ravALAne gALeA kheAlavAnI bahu Adata ! ApaNe tyAM halakA varNavaveDa kare tyAre AvI gALuM kADhe ! ' 6 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgA gaTaramAM 13 bhAI vasA, zaherIne bicArAne Akhe dI baLApAthI kAma ! ghaDiyALanA kAMTAnI jema be TAMgA laI Akhe dI doDadhAma karavAnI. rastAmAM moTaravALA para ciDAya, dukAnamAM nokara para, raseDAmAM raseIA para, kAmamAM ghATI para ne chelle bAkI bace te bairI para! ciDAvuM, ciDAvuM ne ciDAvuM! emane tyAM chApAmAMya nakarA baLApAnA samAcAra. savAranA pahoramAM bhagavAnanA nAmane badale deza AkhAnA haiyAbaLApA ! temAM pAchAM aDadhAM te gappAM ! ApaNe A dI hAtha bALIe; e Akho dI haiyuM bALe !" rUpAe bhAre DahApaNa DALyuM! enA belavAmAM chaTA hatI, bhaNataranI chAMTa paNa hatI. "rUpA, keTaluM jorathI bole che? are ! ATaluM utAvaLuM te sAtuM haze! jamAnA pramANe jarA te sudhara !" sumane bIjI vAta para lakSa na ApatAM pitAnuM gaurava akhaMDita rAkhyuM. sudharavAnI kyAM nA che, sumanabhAI? bAkI jorathI zuM kAma ne hasIe. kaMI koIne vAMka gunAmAM chIe ? juo, ahIM te zarama e vAtanI - corInI ne labADInI !' zaheramAM te corI ne labADInAM ja bajAra hoya che, rUpA !" gADAvALAe mananI khIja kADhI, "ane vaLI gAmaDAnAM mANasa te emane mana jANe bepagALAM jAnavara !' vIsA, tuM zaherI thaI gaye lAge che. keI vAtane jhaTa cheDAchaTake karIe. be akSara ApaNane koIe kIdhA te tuMya chApAvALAnI jema "caracA," calAve che. hAM, hAM, sumanabhAI A gAmaDAgAmane zA duHkhe yAda karavuM paDyuM, bhalA?" rUpAnA avAjamAM heta hatuM. rUpA, tArI dalIla keTalI sacoTa che! je tuM paNa mArI sAthe zaheramAM Avyo hata, vadhu be copaDIo bhaNe heta, te badhA bhUlI jAta ke tuM rabArI che ! ApaNe beya bALageThiyA hatA. tArA bApAe pUrI cAra copaDIya tane na bhaNAvI, ne tane sAMDhavuM (UMTa cAravA)mAM Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI mUkyo. huM zaheramAM gayA. tyAM badhI vAte sAhyabI che, paNa sAlI tabiyata jarA DhIlI DhIlI rahyA kare. be mahinAthI zarIramAM lohI ochuM thayuM che." khAtA-pItAM lehI ochuM ?' "bhUkha ja kyAM lAge che?" bhUkha na lAge? kAma karIe ne bhUkha na lAge, e te navI navAInI vAta ! bhAI, tyAre zaheramAM te joI joIne harakhe mArA lAla! zuM mArI beTI bhapakAvALI dukAne ! paNa A te khAvApIvAnuM kherasalA ne suI rahevAnI majA !' AnaMdI rUpe vaLI khIlI UThyo. "sArAmAM sArA dAktaranI davA lIdhI, paNa lehI chAMTobhAra na vadhyuM te na vadhyuM. dAktara thAkyo. kahe: tamArA gAme havAbadale jAo!" sumane pitAnI sAcI bInA rajU karI. bhale AvyA sumanabhAI! mArAM sadhImA khammA kare tamane ! ." rUpAe hAthano loM ke karyo,-enuM cAMdInuM kaDuM zaherInI risTa vaoNcanI zobhAne vIsarAvI rahyuM -ahIMnuM pANI te mAnA dhAvaNa jevuM che. sumanabhAI mAne te eka vAta kahuM. AvyA che tyAre hAle mArI sAryuM (UMTa)mAM. sAMDhayuM te zaktimAna avatAra kahevAya. bhagavAne ja ApaNA jevAne pIvA maLe mATe e dUdhane dahIM ne ghI banatuM royuM che. basa pIo ne pIo! pIo te nakaruM lehI ! lohI! dAktaranA soyA te bApa, tame sudharelA khamI zako, enA karatAM talavArano Tacako sAro !" rUpAe kahyuM. rUpA, jaMgalamAM AthaDavuM e amAruM kAma nahi. khullAmAM rahIe te zaradI lAge ne "nyUmonika" thaI javAya. tApamAM pharIe te lu lAge ne "sanasTroka' lAgI jAya. chANamUtaranI gaMdha amArAthI na sahevAya." Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgA gaTaramAM 65 * evuM na khelazo, sumanabhAI ! chANusUtaranI gaMdha te narAgI. ApaNA mApadAdA emAM ja meTA thayelA ne se| varasanAM AyakhAM bhALelAM. A pavitra geAmUtaranI gaMdha to sArI. paNa bApa, tamArI gaTarUnI gadha te!! teAbAnI tALI! AkhuM dhara khAsa mAre. mArA gaLe te reTalAya na Utare.' * jaMgalIne jaMgalI ja rahyo.' * vaLI pAchI gALa kADhI !' gADAvALAe kahyuM, vIsAbhAi, jevuM jemanuM bhaNatara ! emanI gALa ne ghInI nALa! tuM jANatA nahi hoya ke sumanabhAI ApaNA pemAzeTha paMcanA dIkarA thAya,' rUpAe gADAvALAne kahyuM. - pemAbhAI paMcanA dIkarA ? are, pemAbhAI pAMca jevA mANasa A kaLajagamAM thave kayAM ? amArI lAja emaNe dhaNIvAra rAkhelI. sumanabhAI, vadhAre enDru khelAyuM hoya te mApha karo! ajANyuM ne AMdhaLuM sarakhuM ! ' gADAvALo DhIlA paDI gayA. enA mAM para sabaMdhanI lAlI ubharAI AvI. * lo khIDI, ' sumane paNa udAratA dAkhavI, te suMdara nAjuka rUpapeTImAMthI sigAreTa kADhIne dharI. C nA bhAI nA. enAthI udharasa thAya che. tame tamAre kU"kA. ame hAkalI bharIe chIe.' rUpAe pAdhaDInI bevaDamAMthI calama kADhIne vIsAne bharavA ApI. eka tarapha sigareTa saLagI, khIjI tarapha calama jhagI. jUnI purANI vAteA karatA sahu AgaLa vadhyA. gAmapAdaranI AMbalIe have dekhAtI hatI, te kUdakA mAratA vAnara sabyAne chellI salAmI ApI rahyA hatA. madiramAM AratInI jhAlara khajI rahI hatI. 5 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI [2]. divasene vItatAM kaMI vAra lAge che ? aneka sagavaDavALA gAmaDAmAM sumanane pahelAM te na gamyuM. bilakula aNaghaDa leka-kUvAnA deDakA jevA. bApanuM bAramuM, berInuM simaMta ne nAtanA varA sivAya kaI vAtamAM rasa ja nahi! jamAne keTale AgaLa vadhyo enuM emane kaMI bhAna ja nahi. chApAM vAMcavAnI vAta kahIe tyAre kahe, "bhaIzAba, roja savAramAM e mahekANiyuM zuM vAMcavuM?" jamAnAnuM emane bhAna ja nahi! ukaraDAM jevAM gAma, phuvaDa jevI strIo, baghA jevA puruSa! kAla jAuM ke Aja cAlyo jAuM, ema sumanane thayAM kare. zahera jevI kaDaka mIThI lazkarI cA ahIM na maLe. hajAma te cha dahADe Avato ne teya pADAmaMDa. bebIne kapaDAMnA saLa paNa sArA pADatAM na AvaDe. be vAra to pacAsa pacAsa nA koTa bALI nAkhyA. na sabhA, na josAyaTI, na nAca-gAna; jIvanamAM jANe pADozInI khaNakhoda vinA rasa ja nahi! ane vaLI moTo Dara e ke ekAeka tabiyata bagaDI to eke sAre dAktara ke eke sArAM moTAM Ijekazana ahIM na maLe! A jaMgalI gAmaDAmAM jaMgalI vaida maLe. pUre UMTavaida! devAmAM DAma, jhADanAM mULiyAM ke suMTha-marI ne tulasInAM pAnano ukALo ! paNa badhuM dhIre dhIre thALe paDatuM gayuM. aneka agavaDo hovA chatAM, sumanane zarIre naravAI AvI. pahelAM pAzera dUdha paNa peTamAM nAkhI zakAtuM nahi, tyAM have ThIka ThIka bhUkha lAgavA mAMDI. zaheramAM rAta ne dahADe paMkhA vinA rahevAtuM nahi, paNa ahIMnA AMgaNAnI chUTI havAe bhAre UMgha lAvI dIdhI, ane tyArathI satata be varSane mAthAne khA sAre thaI gayo. sapheda kAca je sumana rAtI rANya jevo Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgA gaTaramAM 67 banato cAle. sAde AhAra ne zA mIThI UMdha ene rAmabANu auSadha jevAM lAgyAM. dAktaranI eka vAra jarUra na paDI. eka vAra kaMIka chAtImAM gabharAmaNa jevuM lAgyuM ! sumana te blaDaprezara, hArTaDIsIjha, TayUmara, perAlIsIsa evuM evuM kaMI kaMI baDabaDavA lAgyo ne ghaDImAM jANe jIva hAlyo jaze, ema karavA lAge. dAktara ! dAktaranA pikAra pADavA lAge. paDakhenA zaheramAMthI dAktarane teDavA gheDuM doDAvyuM. eTalAmAM pADezamAM eka DozImAe kahyuM: "peTamAM vA bharAyo haze. jarA vAsaMcaLa Ape. peTe hIMga-sAbune khaDa kare." ema karyuM ne sumana to thoDIvAramAM sAjo thaI gaye. dAktara AvyA evA gayA. DozImA kaheH "zaherI mAtra bAyalA. jarA rega thayo ke jANe maravA paDyA !' game tema paNa sumananI tabiyata lAIna para AvI. rUpAe bhAre sevA karI. eka to eno bALasAthI, vaLI baTakabole ne laherI ! gAmaDAmAM AvA mANasanI jarUra. kaho te savArathI sAMja sudhI, pAInI paNa AzA vagara, premathI majUrI karyA kare. vahelI savAre dUdhanAM phINathI chalakAta leTe laI hAjara thAya, ne kaheH "sumanabhaI, zekaTuM dUdha che. cahakAvI jAva." - "alyA, paNa garama karyA vagara ? emAM na jANe kevAMya jaMtu haze! dUdha jevuM amRta che, evuM jhera paNa che. "sAheba, e jaMtu-baMtu zaheramAM rahyAM. tyAM te mAnA dhAvaNa paNa kyAM sArAM rahyAM che ! dUdhane to amAro koThe. enAthI kaI marI gayuM nathI jANyuM. tama tamAre A zeDakaDhuM cahakA ne ! hama mArA bApalA !" Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI alyA sAMDhayunuM to nathI ne?" are heAya ? mArA sama, ne pachI dhIrethI rUpi kahe, "gorI gerI gadheDInuM che !' sAMya, gAya, ghoDI ke gadheDI-je kaho te-nA dUdhathI sumananuM zarIra baMdhAyuM. havAthI, pANIthI, zuddha kherAkathI ke hAyavoya vinAnA jIvanathI paNa sumanano kAyApalaTa thaze. ane kAyApalaTa thatAM manapalaTo paNa thayo. nirbaLa mana kaMIka svastha thayuM. vAtavAtamAM maravAnA vicAra dUra thayA. e nirbhaya bane. saMskRtipracAra mATe ene A kSetra yogya lAgyuM. ene thayuM ke je gAme mane navajIvana bakSya, e gAmane mAre paNa kaMI bakSisa ApavI ghaTe. gAmanA kUvA UMDA hatA. eNe mahenata karI phaMDa ekaThuM karyuM. ' sarakAra pAsethI sabasIDI lAvI naLa naMkhAvyA. rastA sudharAvI vIjaLInA dIvA mukAvyA. nAnIzI rAtrizALA khelI. keTalAka heziyAra chokarAone chAtravRtti ApI zaheramAM bhaNavA mokalyA. bekAra strIpuruSane zaheramAM rajIe rAkhyAM. sumana gAmane devatA bane. gAmaDA gAmanI mahebUta manamAM bharIne, sumana eka dahADe zaheramAM Avyo. gAmane paNa enA tarapha bhAva rahI gayo hato. sahue sumanane bhAre vidAyamAna ApyuM. [3] sumananA dilamAM eka niradhAra hato, ke dara varSe dazabAra dahADA pitAnA gAmamAM jaI AvavuM. paNa zaheranAM kAmakAja evAM lapimAM hoya che ke kAma eka kalAkanuM, vicAra be kalAkano ne rasto cAra kalAkane. sumana javA-AvavA navare ja na paDyo. dhaMdhA uparAMta saMskRti pracAramaMDaLanuM kAmakAja khUba vadhI gayuM hatuM. vAraMvAra pitAnA gAmane saMbhArIne e kahe "zaheramAM zarIra Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgA gaTaramAM vinAnI majA che, gAmaDAmAM majA vinAnuM zarIra che. eka ThekANe kaMcana che, bIje ThekANe kAyA che." sumana hAlamAM khUba kAmakAjamAM rokAyeluM hatuM, tyAM ekAeka enA gAmathI ciThThI AvI ke vIjaLI ane pANInA mazInane bhAre nukasAna thayuM che, mATe jaladI Avo! gAmamAM kALe aMdhArapaTa patharAI gayo che, ne pANI vinA mAchalAnI jema mANasa taraphaDe che ! are, gaI kAlanAM svataMtra mAnavI theDI sagavaDa maLatAM ATalI badhI agavaDamAM AvI paDayAM ! sumanane anicchAe paNa javuM paDyuM. gAma pahoMcyo tyAre teNe jANyuM ke A naLa ane vIjaLInA yaMtrane nukasAna karanAra gunegAra tarIke rUpAne pakaDavAmAM Avyo hato. mazInanA te bhukkabhuko bolI gayA hatA. bhale bheLo rUpe ? are, e khijAya te sAme mee be lAkaDI mArI le, paNa AvAM kAma na kare ane emAMya gAmanA ahitamAM te e Ubho paNa na rahe." sumane pitAnA bALageThiyAnI vatI bacAva karavA mAMDyo, tyAM te rUpa ja vacce bolI UThyoH sAheba, mAre tamArI vakIlAtanuM kAma nathI. tame ahIMnAM chokarAne bhaNavA zaheramAM mokalyA, te vakIla banI gAmamAM kajiyA ghAlyA. kahe che badhuM kAyadesara kare ! paMca nakAmuM che ! huM kahuM chuM, meM gune karyo che. sajA pharamA !" rUpA, bhalA AdamI ! te A zuM karyuM? zeTha, tame tamAruM nAma sAruM karyuM, paNa gAmanuM nAma bagADyuM bagADavuM ke sudhAyuM ?" gAmanA AgevAne gusse thaI belI UThayA, "mAro hAre rece che ne !' . "je kahe che. paNa zeThe gAmanuM sAruM karyuM nathI." rUpe te jaDabharatanI jema eka ja vAta phUTa kUTa karavA lAgyo. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 kaMcana ne kAminI "bhalA mANasa, ema samaja ke meM gAmanuM kharAba karyuMpaNa te zA mATe gAmanuM ahita karyuM ?' te gAmanuM hita karyuM che." bhAre avaLacaMDA! kevI rIte hita karyuM ? mane samajAva to." sumanabhAI tame zANuM thaIne kAM samajatA nathI ? eka cIja keIne guNa kare, tyAre e ja cIja bIjAne avaguNa kare. zaheranI vAta zaheramAM sArI, gAmaDAnI gAmaDAmAM. nahi te pelA kAgaDA ne bagalA jevuM-mAthuM rahe zevALamAM ne UMcA rahe be paga - thAya. tame ahIMnI keTalIya vidhavA ne garIba zIlavaMtI strIonI rejI TALI, vIjaLI AvI, eTale leTa daLavAnI ghaMTI AvI. daLaNAMbharaNAM para nabhatI bicArI vidhavA anAtha strIonI rejI TaLI.. ahIM te kAMI mile che ke saMce kAma karavA jAya." rUpe philasUphanI adAthI vAta karatA hatA. tame naLa laI AvyA. eTale pANI bharavAnuM, daLavAnuM gayuM. gAmanI bairIo nAjuka banI. gAmamAM dAktara AvyuM. zeTha sAheba, tamArA zaheranI jema ahIM bhIkha mAgatAM koIne na AvaDe. ahIM te nodhArAne AdhAra ghaMTI ne pANI ! tamArA zaheramAM je moTo jaDaja thaI beTho che e jezIMganI mA juvAnImAM rAMDelI. gharamAM pANInA geLA sivAya kazuM hatuM nahi. A gAmanAM daLaNAM daLI ne pANI bharI ene jaDaja sAheba banAvyo." rUpAe vAtane marma khulle karyo. paNa e rUpA ! tAre A nukazAna karavAnI jarUra nahatI. mane kahyuM hota to huM pote ja naLa ne vIjaLI kADhI nAkhata!" "zeTha, tamArI vAta sAcI che. paNa huMya mANasa chuM. keI gharanI berI upADI jAya ne huM polIsa pAse re re riporTa lakhAvA besuM, te sudharela nathI. e to mAravA-maravAnA mAmalA gaNAya. sAheba, eka Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgA gaTaramAM 71 vAta evI joI ke mAre Atama kakaLI UThyo. jarA bAjumAM Avo te kahuM. koI garIbanI lAjanAM lUgaDAM jAheramAM pheMdavAM sArAM nahi, A tamArA mazInane huM mazIna nathI bhALatA, paNa daitya dekhuM chuM." sumanane asaMskArI lAgatA rUpAmAM saMskAra bharelA lAgyA. eNe rUpAne pitAnA gharamAM bolAvyA ne badhI vAta cekhA zabdomAM kahevA Agraha karyo. rUpa kahe : "vAta karatAM dila mAnatuM nathI, paNa tame te sagA bhAI jevA cho. sAheba, tame ghaMTI-pANIne dhaMdhe bhaMgAvyo eTale A gAmanI keTalIka vidhavAone zahera bhaNI me karavuM paDyuM. tamArA paise zaheramAM bhaNavA gayelA zaherIoe emane zaherano rasto cIM. bicArI kAI gharabAra choDavA cAhatI na hatI, paNa peTamAM savA vaitane khADe eTale kare paNa zuM ? mane kamane cAra-pAMca jaNI zaheramAM kamAvA gaI. emAM amArI nAtanI eka strI hatI. nAma enuM gaMgA. nAnapaNamAM DheramAM jAtAM amArI vacce prIta thayelI. paNa amArAM mA-bApe amane bIje varAvyAM. gaMgA sAsare gaI tyAre mAragamAM huM maLe. e kahe : "rUpA, have tuM mAro bhAI thayo. phikara karIza nahi. sAcI prIta bhAIbenanI. vIrA-vIrInI prIte jIvazuM che !" paramunI marajI haze te gaMgAne dhaNI marI gayo. e vidhavA thaIne amArA gAmamAM AvI. ghaNAe ene nAtare javA kahyuM, paNa e mArA paranI prItane kAraNe kyAMya na gaI! dhaLI dUdha rAta ne kezuDAthI raMgAyelA vagaDAmAM ame sAthe pharyA, paNa rUMvADAmAM kAma ke? mananA melanI vAta kevI? satiyAnI vAto mAMDIe ne lahera karIe. e mane kaheH "rUpA, bhale kaI ApaNane na dekhatuM hoya, paNa bhagavAna te dekhe che ne !' khAMDAnI dhAre ame satiyAM rahyAM. paNa A mazIna AvatAM ene dhadha tUTo. bhUkhe maratI gaMgA nachUTake zaheramAM gaI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 kaMcana ne kAminI "zaheranuM rUpa to viSNu bhagavAne mahinarUpa dharyuM hatuM evuM. suraasura saune lebhAve. kAmadhaMdhe te jhaTa maLI gayo. pagAra paNa manamAnya maLe. thoDA dahADA to amarApurImAM vAsa karyA jevuM lAgyuM. vacce gaMgA ne zaheramAM kamAvA gayelI bIjI strIo gAmamAM . AvI-bhAre rUbAbathI. cAravAra cA gALe, sinemAnAM gIta lalakAre, kapaDAMne te bhabhake bhAre! e badhI zahera tarapha pAchI vaLI tyAre bIjI paccIseka strIo emanI sAthe gaI. sumanabhAI nasIbanI vAta che, ke ekavAra huM zaheramAM gayo. paNa zuM vAta kahuM ? zahera to paisAdArane pivAya evuM. madhyama varga mATe te jANe cUDelanA vAMsA joI le! kevAM gebarAM ghara ! are, amArAM Dhera paNa emAM na rahe. khAvAmAMya hINAmAM hINuM, phakta tela-maracAMne ja savAda. cekhuM ghI dUdha te jovA na maLe. pachI hADakAM kAma zuM kare ? "zaheranI vAta ja ajaba. gharamAM kAna-gepInA phoTA joIne sumanabhAI tame ja kaheluM ke Ane kADhI nAkha ! paNa bhaIsAba, tamArA zaheramAM gheraghera ne bajArebajAre, nAnImoTI cIjavastu para naTaDIonI nakharALI ne nAgI chabiyuM jeI-ane vaLI ene kalA, kalA" kahI sanmAnatA zaherIo joI-mane bhagavAnanI lIlAnI chabiyuM beTI na lAgI. mANasanAM mana sarakhAM che. ene AvuM kaMIka joIe. pachI sArA nAme ke khoTA nAme! "vaLI tame zaherI cokhA kahevAo, paNa gaMdakI tamArI paDakhopaDakha beThI che. tamAruM rasoIghara, devadhara ne zauca javAnuM badhuM paDakhepaDakha! bhagavAne keTalI moTI dharatI banAvI, paNa zaheramAM te mANasa para mANasa khaDakAyuM che! amRta ApanArI gAyane bAMdhavA mATe parazALa nathI, tulasIkyAre repavAne AMgaNuM nathI; jyAM jIvana eTale hAyavoya ne baLApo; jyAM mANasa mANasa rahetuM nathI, paNa Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgA gaTaramAM 73. miTaranuM paiDuM thaI jAya che--baLyuM e zaheramAM te zuM kAma jatA haze! mAMdA paDavA ne maravA ? "e paNa ThIka ! meM galagoTA jevI gaMgAne joI te jANe bhUMDI bhUkha! AMkhanI cAre tarapha kALAM DAbhA ne khe te mATe ja nahi ! meMmAM bhUMDI vAsa Ave. jhaTa nIkaLI AvavAnuM dila thayuM. paNa badhAe Agraha karIne rAta rokyo. paNa e bAphamAM e gUgaLAmaNamAM rAta zuM nIkaLe? vaLI e divase kAme gayelI gaMgA meDe sudhI na AvI. rAta juga jevaDI thaI paDI. moDI rAte akaLAIne sIdhI saDake pharavA nIkaLyo. paNa thaDe dUra jAuM chuM ne jouM chuM te gaTaranA khUNAmAM eka bAI kaMI babaDatI paDI hatI, ne pAse paDele eka IkkI marada kaMI kaMIbIbhatsa cALA karato hato. huM pAse gayo ne joyuM to gaMgA ! e nazAmAM hatI. enA me-gAla para UjharaDA hatA, kapaDAMnuM ThekANuM nahotuM. mArA magajamAM kaMIka kaDAko bolyo. re zANI gaMgA! tArA A hAla! Akhare gaMgA gaTaramAM ! bhAI, zuM kahuM tamane ? huM ghaDIeka paNa tyAM Ubho rahI zakyo nahi. mAra khAdhelA kUtarAnI jema pUchaDI dabAvI bhAgyo. mAragamAM vicAra karyo ke A badhI vIjaLI ne naLanI ja moMkANa! e na hota to gaMgA zaheramAM kamAvA jAta nahi ne A anartha thAta nahi! A vicAre manane garama karI mUkyuM. ahIM AvI mananI badhI dAjha meM vIjaLI-pANInA mazIna para kADhI. sumanabhAI, A thaI mArI vAta. have tamAre je karavuM hoya te kare ! huM A beThe. kALe pANue mokalavo hoya to mokale, phAMsIe deva hoya to phAMsIe do." sumanabhAI zuM kare? e manamAM ne manamAM saMskRtipracArakamaMDaLa mATenuM eka bhASaNa taiyAra karI rahyA ! ! ! Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkaLI phaIbA [ vArtA cAthI ] amArA dAdA bhAre pratApI hatA. dhera traNa traNa dIkarA, DhAra dujhANAM sArAM, khetara-pAdara paNa ThIka, dhaMdhA-dhApA paNa samA pramANe kasavALA. rahevA phaLIvALuM meDIbaMdha dhara ne caDhavA jAtadAra mANakI gheADI. pAMcamAM puchAya tevA te nAtamAM nAka lekhAya tevA. rasADAmAM eka paMgate pacIsa jaNa jamavA bese. vADhIe ghI pirasAya ne dUdhe vALu thAya. e kALe ATalI sAdyamI heAya eTale adhA che! ! ! dAdA badhI vAte sukhI hatA. emanI saMsAra-vADI lIlIchama hatI. paNa eka vAtanI emanA manane bhAre kheMca rahyA karatI. dIkarA te traNa hatA, paNa kasuMbala cUMdaDI oDhanAra dIkarI eke nahAtI ! dIkarInI temane bhAre jhaMkhanA ! ' gAmaleka, sagAMvahAlAM sahu, dAdAne dIkarI na heAvA badala bhAgyazALI lekhatA, tyAre dAdA niHzvAsa nAkhatA. kAI kahetuM, ke * dAdA, dIkarI dIkarI zuM kare che ? jama zeAdhavA te jamAI zodhavA eya sarakhuM che. jamanuM peTa teA bharAya, paNa jamAInuM peTa bharAyeluM jANyuM che kadI ? tame te| bhAIsAba ! parabhavamAM pAMce AMgaLIe paramezvara pUjyA haze.' dAdA bahu savAlajavA karavA TevAyelA nahi. vAtA sAMbhaLIne hase. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkaLI phaIbA 75 amane khabara che ke dAdAe dIkarI mATe jAtajAtanI khAdhA mAnatA paNa rAkhelI. dara ajavALI pUname cakrezvarI devIne cUMdaDI caDhAve paNa cUMdaDInI eDhanArI emane tyAM avatare ja nahi ! ( loka A jANIne hasatuM, kAI kahetuM : dAdA, loka to dIkarIne. ' pathare peTa paDavo ' ema kahe, ne tame kAM dIkarI dIkarI jhaMkhA ?' 'loka te gAMDuM che. lokane joI ne vIe to jivAya nahi. bhAI, zuM kahuM tamane ? mArA bApaneya dIkarI naheAtI. vIrA-vIrInAM heta te| amRta vIraDI jevAM ! evA ja bApa-beTInA hetabhAva ! A savArathiyA saMsAramAM bahenaDI ne beTaDI, khArApATanI mIThI jaLavIraDI ! ' dAdAnA zabdomAMthI jANe bhAva TapakatA. leka A DAghA dAdAnI gAMDI gheluhA para hasatAM, paNa dAdA kahetA : ' mAre te jema DAbI-jamaNI e AMkhA ema mArI najaramAM dIkarA-dIkarI beya sarakhAM. emAMthI kai ApaNane svarga apAvI devAnu nathI. leNAdeNI hAya eTalI levAya-devAya. kAnAM che ne kAnAM vAcharuM', saMsAramAM te sahune svAnA sneha che. dIkarI meATI thaze te sAsare jaze. dIkarA meATA thaIne, kamAtA thaI peAtAnI vahune laI juduM dhara mAMDaze. dIkarI te AkhuM lenArI, paNa dIkarA te peTI paTArA, saMca, khAtAMpatarAM saMdhu zodhyA karavAnA, badhuMya levA jhaMkhavAnA, ne lIdhe japavAnA. emane nahi maLe teA karaDavA doDaze. e veLA duHkhanA dahADA nahi khUTe ! bhagavAna te vaLI mAgyAM mAta Ape ja kayAre che ? e dI ekalavAyA khUTTA bApanA thAkayApAkayA haiyAnI ALapaMpALa kAI karaze te| dIkarI karaze' " dharaDe ghaDapaNa dIkarA tamane pALaze, dIkarI nahi ! dIkarI game tevI hAya, teAya pArakA gharanI lakSmI.' kAI dAdAne khilavavA vacce TakAra karatuM. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI dAdA khIlI UThatA ne belatA. "jemane jiMdagI AkhI pAlavyA, DheraDhAMkhara, khetarapAdara, AbarU ne ghara ApyAM, te ApaNane be cAra varSa pAlavaze, emAM te zuM pADa karaze ? bAkI huM kaMI putranA bAraNAmAM pAMjarApoLanA khoDA DhoranI jema paDyo rahI, ApyuM khAnAra AdamI nathI. hAthe page sAjAtAjA bhagavAna upADI le, eTale raMga rahI gayo samajo !" AvA tejasvI dAdA ! game tema paNa dAdAnI A IcchA moDI moDI paNa phaLI. emane tyAM cUMdaDInI oDhanAre avatAra lIdho. dAdAe gharamAM kaMsAra raMdhAvyo. zerImAM geLa vaheMcAvyo. dIkarIne vaLI janmAkSara kevA ? ghera jozI teDavA kevA ? dAdAe dIkarInA janmAkSara karAvyA ne nAmakaraNa karatI vakhate kahyuM juo, nAma evuM pADe ke koInI najara na paDe. mAre e sAta khoTanI che !' sahue nAma pADyuM sAMkaLI. dAdA khuza thaI gayA. kahe, "vAha, bhAre nAma. mArA saMsAranI e sAMkaLa. basa le, AjathI nIma lIdhuM ke sAMkaLInA rUDA vivA UjavI, saMsAramAMthI jIva kheMcI laIza. pachI ApaNe bhalA ne derAMapAsarA bhalA !" dAdAe bhAre lADathI dIkarIne ucherI. sAMkaLI bA uMmaralAyaka thatAM dAdA paDe vara ne ghara zodhavA nIkaLyA. ane bhalA AvA pratApI dAdA jene ghera jaIne kaheNa mUke, e te sAkSAta lakSmIne sAme pagale cAMlle karavA AvI ja samaje ne ! sAMkaLIbA mATe ghara ne vara pasaMda thaI gayAM. khoraDuM moTuM, gAma moTuM nAma meTuM, vo bhAre, mUratiyo juo to kelaiyA kuMvara jevo. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkaLI phaIbA 77 phera je gaNo te e ke e thAnakavAsI, dAdA derAvAsI. eka amUrtipUjaka, bIjA mUrtipUjaka ! baMne eka deva, eka dharmane pUjArI. eka jhADanI be DALa. baMne vizAzrImALI vANiyA. e veLA dharamanuM jJAna ochuM, amArA gAmane eka chokare saMskRta bhaNavA gayela. sahu kahe, "bhAI te bAmaNiyA vidyA bhaNavA gayo che. paNa e juvAnImAM gujarI gayeluM. eTale phirakAbaMdhInI sarahade baMne vacce sAva ughADI ! jainavANiyA ne vaiSNavavANiyA vacce paNa dIkarInI levaDadevaDa chUTathI thatI. eka bIjA vacce chUTathI jA-Ava. ekabIjAnA dhArmika ke sAmAjika utsavo, ekamekanA munirAje, ekabIjAnA varaghoDA, ekamekanAM jamaNe ne parasparanA maraNaprasaMga-sahiyArA hatA. dAdAne ja eka thAnakavAsI muni para bhAre bhAva! navarA paDayA ke emanI pAse jaIne bese, dharamanI vAta kare nImavrata le! amArA bApA ne kAkA vacce jhiyArI milakatanI vaheMcaNImAM kajiyA emaNe na thavA dIdhA. dAdAe DaMkAnizAnanI ceTa para sAMkaLI bAnAM lagna karyA tyAre ame dUdhapItAM nAnAM bALa hatAM. sAMkaLIbAne sAsare vaLoTAvatAM. khoLAmAM zrIphaLa pUratAM, dAdImAe zrIphaLane badale amane pUryA. sAMkaLIbAe hasIne kahyuM "mA, cIkAne huM laI jaIza." paNa dAdImAnI A mazkarIne pADozaNe sArI na mAnI. AgaLa jatAM sAMkaLIbAne kaMI saMtAna na thayAM, tyAre gharaDI DezIo kahetI; mAnI bhUla dIkarIne naDI. zrIphaLanA badale dIkarAne ja khoLAmAM pUrele. mA rAMdala te traNa kALanuM jANanArAM ! jIvatA jAgatAM jogamAyA ! e kaMI mazkarI sAMkhe." risAyelAM rAMdala mAne manAvavA ghaNuM karyuM, paNa sAMkaLIbAne Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 978 kaMcana ne kAminI saMtAna na thayAM te na thayAM. ane jema saMtAna na thayAM tema dAdAdAdInAM heta nAgaravela jevI sukumAra dIkarI para UbharAtAM rahyAM. dIkarI kaMI dUra dezAvara te dIdhI nahatI, paNa AgagADI e veLA hajI badhe ThekANe AvI nahotI. traNa dahADAnA raste sAMkaLIbA dIdhelAM. teya dAdA-dAdIne dUranI vATa lAge. chatAMya eka vAtanI bhAre majA. sAMkaLIbAnuM sAsaruM sAdhu atithinI sevA karanAruM. koI munirAja AvyA, pachI e derAvAsI hoya ke thAnakavAsI paNa teDI lAvI bhAre vaiyAvacca (sevAcAkarI) kare ! e munirAje jyAre amArA gAmamAM Ave tyAre dAdA khAsa sAMkaLIbAnA samAcAra pUche. vAtavAtamAM ema paNa pUche ke "sAMkaLI kAMI sukAyelI to nahotI lAgatIne !" | munirAja kaheH "zeTha, dIkarI dIdhA pachI paNa mananI A kheMcatANa zI ! A te arjunanA dhanuSyanuM bANa! pheMkyuM, e pheMkyuM, pachI kaMI pAchuM kheMcAya che!" tame na samaje svAmIjI. A te mananI prItuM che. loDhAnI sAMkaLa toDavI sahela che, paNa snehanI sAMkaLa kAcA sUtaranI hoya teya DavI muzkela che." paNa e pachI to varSo vItI gayAM. ame paNa moTA thayA ne bhaNavA beThA. dAdAnI AMkhe jhAMkhapa AvI, ne lAkaDIne Teke cAlavA mAMDyuM. hisAba kitAbamAMya have jhAMkhA akSare emanI najare paDavA na lAgyA. [2] eka dahADe rUkhI rabAraNane vaTaleI laIne DahelImAMthI jatI joI dAdAe pUchayuM, "koNa ?" rUkhI dAdAnI lAja kADhe. dAdIe kahyuM : "e te rUkhI che." "vaTaleImAM zuM ApyuM ?' Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkaLI phaIbA e to dUdha che. dUdha ApyuM ? kAM ?" reja vadhAre paDyA kare che ne sAMkaLI gaI tyArathI valeNuM karavAnuM mana thatuM nathI. A chokarAMone paNa dUdha ochuM bhAve che. pachI dUdhane vadhAre rahe ene zuM karo ? rUkhIne ApI dauM chuM." paNa sAdhu munirAjanA pAtarAmAM (pAtramAM) zuM Apa cho ?' dAdAe jarA kaDaka avAje kahyuM. have te sAdhu-munirAja kyAM che? pAzera dUdha paNa emane pAtarAne jatuM nathI. ApaNuM munirAje hAlamAM A tarapha ochI vihare che." "zuM kahe che tuM? jyAM roja pAMca zera dUdha jatuM tyAM Aje pAzera dUdha paNa nahi ?" , "tamAre apAsare kyAM javuM che te khabara paDe ! kAle derAvAsIne saMgha bhego thayo hato. sahu kahetA ke cIkAnA dAdA Akho dahADe thAnake paDyA rahe che. jarA dharamamAM UMDA Utare te sAruM !" samo samaje ! eTale ja thAnakamAM daza daza sAdhu hovA chatAM tamAre tyAMthI pAzera dUdha paNa ochuM thatuM nathI ! zeThANuM, (dAdA khijAya tyAre dAdIne zeThANI kahetA) tyAre tame dharmamAM UMDAM UtaryA kharAM ! juo, mAre mana koI jAtane vere-vacce nathI! huM dharmamAM UMDe Utaryo nathI. jyAM mana TUMkuM thatuM hoya tyAM UMDuM UtaravuMya nathI !' vyAkhyAnamAM jatA he te badhI samaja paDe. AvI vAte te uparathI khuda bhagavAna AvIne kahe teya vakha jevI lAge. heta-prIta vadhe, mananA mada gaLI jAya, ekabIjAnA dukhe duHkhI thavAya ne sukhe sukhI thavAya, mahemAnane ne munine ApIne Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI ArogIe-AveA mArA dharama ! bAkI pethI-pAnAmAM te mArA jIva gUMgaLAI jAya che ! huM te dhUDI nizALe traNa copaDI bhaNelA.' 80 bhAyaDAne jIva dharamamAM oche kheMce, bAkI paMca-pADAmAM laDavuMvaDhavuM heAya te tamAru` kAma ? ' dAdIe TUMkAmAM sabhaLAvyuM. ' < dharamanA IjArA tame kharAMe suvAMga (Agave) rAkhyo che, kAM ?' dAdAe jarA mazkarIneA DALa karatAM kahyuMH ' vAha DAyalI ! dIkarI thAnakavAsIne tyAM ApI kheDI che, enuM zuM? ' ' * jue, gaI tithi tA jozI paNa vAMcatA nathI. ganAna (jJAna) na heAya tyAM sudhInA gunA mApha. jAgyA tyAMthI savAra.' dAdA kaMI na khelyA. emane e ganAna (jJAna) gamatuM na lAgyuM. e eTaluM ja khelyA H - DeAzI, have kaLajaga meThA ema lAge che, mAnavInAM mana have vADAmAM vIraDA gaLAvavA mAMDayAM. vADAmAM vase e vIraDAnAM nIra Arege, khIjAM badhAM UbhAM UbhAM vA khAya.' [3] divasAne jatAM kaI vAra lAge che ? e divase paNa najIka AvI paheAMcyA hatA, jyAre dAdAne kAI navI duniyA tarapha daDamajala karavAnI veLA thaI gaI hatI ! kevaLa tithinI jANa naheAtI. dAdA paNa gAmatare javA taiyAra thaIne beThA hatA. A vArtAnAM pAtrAmAM jema jaina samAjanA be phirakA sthAnakavAsI- derAvAsI vacce reATI sAthe beTIneA paNa vyavahAra hatA, ema jaina ane vaiSNuvA vacce paNa roTI beTI vyavahAra hatA; Aje paNa che: A vArtAne e rIte paNa ghaTAvI zakAya che. e veLA sAMkaLamAM gUMthAyelI aneka kaDIo hatI. AjanA bhaNelA gaNelA yugamAM e sAMkaLanI pratyeka kaDI svataMtra vyakitatva khALI rahI che! Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkaLI phaIbA chelluM chavatara ujALavA dAdImAe bhAre ucharaMga batAvavA mAMDyo. aThThAI utsava zarU karyo ne derAsaramAM pratimAjI padharAvavAnuM nakakI karyuM. sahu sagAMvahAlAMne teDAvyAM. kekerIo lakhI. dAdA te vivAhanI kaMkotarIo jene jene lakhAtI, emanAM nAmanI neMdha rAkhatA. e neMdhano cepaDA laIne beThA. ame chokarAo sAme lakhavA besI gayA. dAdA jora jorathI lakhAve jAya. jotajotAmAM kakatarIone Dhagale thaI gayA. tyAM dAdI AvyAM"are! A UMdhuM ghAlIne zuM lakhavA mAMDayuM ! derAvAsI sivAya bIjAne lakhaze, te koNa Avaze?" "keNa nahi Ave ? badhAya Avaze. kene tyAM sArA-mAThA prasaMge huM gaye nathI?" "e vyavahAranI vAta, A dharamanI vAta." dAdImAM jANe dAdAne DahApaNa detAM hoya tema belyAM. te dharama zuM zera ghI lAvyo !' dAdA jajUnI Dhabe belyAH A derAsaranI thApanA vakhate vANiyA, bAmaNane vaiSNavaH bhAvasAra, luhAra ne sutAra : tamAma varaNa jamI hatI." e vAta judI hatI. e veLA dharamamAM keNa samajatuM hatuM? juo. hAthe karIne tamAruM nAka nIcuM karavuM hoya te kare, bAkI huM to thAnakavAsImAM phakta sAMkaLInA sasarA sivAya bIjA koIne kaMkotarI lakhavAnI nA pADuM chuM.' Akhare strI chatI, puruSa hAryo. sAMkaLInA sAsare kaMkotarI gaI paNa e kaMkotarI gaI tevI pAchI AvI! kAM? zuM sAMkaLI nahi Ave? nA nA. mANasa khAsa teDavA gayuM. paNa sAMkaLI phaIbA utsava para na AvyAM te na AvyAM. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI [4] AbhaUMcA DuMgarA kadI nIcA namatA nathI. ame dAdAne paNa kadI Ama vAtavAtamAM DhIlADhasa thaI jatA joyA nahatA. dAdA sAMkaLI phaIbAnA sAsarethI Avele saMdeza vAMcI udAsa banI gayA. emane echavamAM AnaMda na rahyo. paNa vakhata vartAne haiyuM kaThaNa karyuM ne badhuM kAmakAja patAvyuM. jamavA vakhate paMgatamAM besavA bhAre Agraha thaye. dAdAe bhAre AnAkAnI karI, sahune be hAtha jeDI nA kahI. aneka bahAnAM kAvyAM, paNa emanuM na cAlyuM. badhA jamanArA pATalethI UbhA thaI gayA, ne khAvuM agarAja karavA lAgyA, eTale dAdAne besavuM paDyuM. bhANa pirasAyAM. pirasaNiyA mesabanA tAsa upADI pIrasavA lAgyA, koIne cAra kaTakA, koIne ATha, koIne bAra ! dAdAnI thALImAM jevA beeka kaTakA mUkavA gayA ke dAdAe ADo hAtha dharyo. mane na mUkaze, bhAI' "kAM dAdA ?" "tabiyata ThIka nathI." "tabiyatane zA ghA vAgyA che? amane khAvA devuM che ke nahi !' dAdAnA samevaDiyA pazavA bhAIjIe saMbhaLAvyuM. sahu bhAIo sukhe jamo ! e mATe te A mahenata karI che. huM nahi lauM. mane mApha karo." kAM ?" pazavAdAse kIdhuM te kAraNasara. dila para ghA vAgyA che. jene kone dekhADuM!' "ame kaMI na samajyA. cekhuM kaho." dAdA jarA gaLagaLA thaI bolyA: "bhAIo, sAta peTanI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkaLI phaIbA mArI lADakI dIkarI sAMkaLI tyAM reTa ne kaDhI jame, ne huM-jama jenI pAMgate (khATale beTho che, e bUDhe mesaba-cUramAM jamuM? enA karatAM aMgArA na ghAluM meMmAM!" dAdAnI dhIrajano baMdha ekAeka tUTI gayo. AMkho AMsuthI chalakAI gaIsahu meM vikAsIne joI rahyA. ATaluM belIne dAdA to paMgatamAMthI UbhA thaI gayA. ghara tarapha cAlI nIkaLyA. ame joyuM ke sadA TaTAra cAlatA dAdA keDethI vAMkA vaLIne cAlatA hatA. Aja UMco DuMgara Aja mUkI rahyo hato. re Aja to meM DAlatA DuMgarA dIThA che, evuM thayuM. ghera AvIne hIMcake beThA. dAdI emanuM manaduHkha ochuM karavA AvyAM ne bolyAM : "sAMkaLI na AvI, emAM ATaluM badhuM mAThuM zAnuM lagADI beThA che ? asatarInI jAta. aDacaNa AbhaDacheTa hoya to na paNa Ave." "zeThANI, mane varasa sATha upara thayAM che, paNa mArI buddhi nAsI gaI nathI. huM khoTuM mana manAvazo nahi." dAdAe makkama avAje kahyuM: "hAthe karIne vakhanAM jhADa vAvIne have amrataphaLanI AzA rAkhazo mA ! ApaNe cAra dInAM mahemAna, paNa chokarAMne AkhuM AyakhuM kADhavAnuM che !' dAdI cUpacApa UbhAM sAMbhaLatAM hatAM. dAdAne pitto phATe tyAre na bolavAmAM nava guNa samajatAM. dAdAe AgaLa calAvyuM, "tane gharaDe ghaDapaNe lahAvA levAnA oratA thatA hatA. emAM tuM koInI caDhAvI caDhI gaI. huM tane kahetA hatA ke atyAre dharamanuM rahevA de, vakhata vartatAM zIkha ! dUdhathI bharelA ghaDAmAM jheranuM TIpuM nAkhanAra pedA thayA hoya tyAre ceta! jamavuM-ramavuM hoya te ApaNuM jIvatAM jaga tiyuM (jIvatuM mANasa pitAnuM kAraja kare te) karIe, jamIe, ramIe ! paNa tuM kahe, nA, mAre te occhava kare che. emAM eka paMtha ne Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 kaMcana ne kAminI do kAja thAya. jamAya, ramAya ane sAthe dharamapuNya thAya. zeThANI, tamAre dharama sagavaDiye. khare khoTa khAnAre. Aja meM khoTa khAdhI. sahune premabhAvathI bheTanAra samAjamAM have e vakhata Avaze ke koI ekabIjAne paDachAye lepavAmAM paNa pApa samajaze. meM niMdAnA maLathI kharaDAyelAM raheze. tiraskAranI badabU emAMthI chUTaze. A bhedabhAva sukhazAnti harAma karaze. mANasa dharamI thaze, paNa mANasa nahi rahe. A bhedabhAva eka dahADe sahunuM nakhkhoda kADhaze." dAdI cUpa rahyAM. strI hamezAM puruSanI, emAM paNa patinI amuka kamajorIo jANatI hoya che. dAdIe mAnyuM ke emane to vAtanuM vataMgaDa karavAnI Teva che. kAle mana haLavuM thaI jaze. utsava karavAmAM kaMI khoTuM thayuM nathI. koI kaMI kAraNasara na AvyuM, emAM kaMI khATuM meLuM thayuM nathI." - dAdAe e dahADethI kyAMya javuMAvavuM baMdha karI dIdhuM. vAraMvAra kahe, "are, dharamane nAme eka bhANAmAM jamanArAomAM Dakho ghAlyo, bhUMDuM thAje A navA ganAnanuM!" vaLI dAdA vicAre caDhI jAya, ne boleH "emAM ganAna paNa bicAruM zuM kare? TUMkA mananA mAnavIne jamAne Avyo. sahu bhaNaze vadhu jANaze vadhu, ahIM beThAM dezaparadezanI vAta karaze, paNa peluM pAlInuM mana pAvaLA jevuM thaI gayuM, te nahi sudhare !" [ pa ] , * utsava pUre thaye amArAM sAMkaLI phaIbA AvyAM, paNa jANe e phaIbA ja nahi ! meM UtarI gayeluM. mana hArI gayeluM. AvyAM evAM dAdAnI pAse Dhagale thaIne paDyAM. retAM retAM belyAM. '' . "dAdA, dIkarI kUve nAkhI." sAMkaLI laMbA pahelAM khUba reyAM, dharAIne reyAM! pachI zAnta thaIne bolyAM. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkaLI phaIbA 85 "pitAjI, mAre devadarzana karyA vinA memAM pANI paNa na nAkhavAnuM nIma, paraNyA pahelAM mahArAje jIvatejIvatanI bAdhA ApelI. mArAM zANAM sAsu rAja kahe, "vahu beTA, dere jaI Ave. kAma te thayA karaze. vahelumaDuM ApaNe ja karavAnuM che ne!' badhI vAte lIlAlahera hatI. huM mArI sAsujI sAthe thAnake upadeza sAMbhaLavA jatI. ApaNA apAsare mArAM sAsu paNa AvatAM. badhI vAte sAhAbI hatI, tyAM tamArA utsavanI kaMkotarI AvI. e arasAmAM mArA sasarejI thAnakethI AvIne eka dahADo kahe, "are, ApaNe dharama te vicAre. manakhAdeha maLyo che ke maLaze ! vahuthI dere na javAya." koI kAMI na bolyuM, paNa mArA manamAM phALa paDI. "are, kadI nahi ne Aja A vAta kyAMthI nIkaLI ! mAre te darzananuM nIma. bIje dahADe paNa baIjI dahere javAnuM belyAM nahi, mAre upavAsa kare paDyo. trIje dahADe paNa nakoraDe gaye. sAsujIne vAtanI jANa thaI. e belyAM : "vahu beTA ! mArA manane te kaMI kheMca nathI, paNa sahune A bhaNataravALAoe bhUta bharAvyAM che.' - "baIjI, paNa mAre te darzananuM nAma che." "beTA, nIma ApanAre samajIne nIma ApyuM hota te sAruM. pADapADA laMDa ne jhADano kho nIkaLe. vAra, pAchalI khakIethI jaI Avo, jhaTa pAchAM vaLaje ! tamArA sasarejI bhAre lapI che." thoDA dahADA ema cAlyuM. paNa te dahADe vAta phUTI. baMne pakSa taraphathI vagara pagAranA cADiyA-dharamanI jAsUsI karanArA-cADI khAvA pharatA hatA. sasarAne jANa thaI. emane aMgeaMge Aga lAgI gaI. temaNe mArAM sAsune UdhaDAM lIdhAM : "gharamAM rahe che ke vanamAM? A vahue te mahAjanamAM ApaNaneya meLa pADyA. AmanyAmAM na rahe e vahu-dIkarI zA kAmanI ? sonAnI pALI bheTa ghalAya, peTamAM na posAya." Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI rAte "emaNe mane dhamakAvI. meM kahyuM: "mAre nIma che." emaNe kahyuM: "nAma nahi cAle. jo ke mane pitAne te kaMI vAMdho nathI, paNa atyAre bhAre caDasAcaDasI cAle che. ekabIjAne bApe mAryuM vera thayuM che. ekaekane paDachAyo letA nathI. dharama jude, thAnaka judAM, muni mahArAja judA, varaghoDA judA ne vivAha judA. tamane bairAMone zuM khabara paDe? thAnakavAsInI peDhI parathI mUkelA rUpiyA paNa uThAvI levA mAMDyA che. have te ekabIjAnI chAMTa paNa levAmAM pApa manAya che. "ane e uThAvelI rakama amArA gAmanA vazarAma jAne tyAM vyAja khAvA maMDAvavA mAMDyA che. khojo tamAre sago ane..." "e" mArI vAta vadhu vAra na sAMbhaLI zakyA. mane ThoThathApalI karI. pitAjI, e te kare. mane enuM duHkha nathI, cAhe te kaTakA karI nAkhe. eka tarapha kADhuM to kahejo. jANuM chuM ke huM kayA bApanuM pharajaMda chuM !' vAta karatAM karatAM sAMkaLI phaIbAnA caherA para garvanI rekhAo tarI AvI. theDIvAra zvAsa khAI emaNe vAta AgaLa calAvI. A dhamAcakaDI cAlatI hatI, tyAM tamArI kaMkotarI AvI. baLatAmAM ghI homAyuM. meM javAnI rajA mAgI te kahe: "are, vahune hAlavA-mahAlavAne zekha heya te ahIM kaMI ochava karIe, paNa hAthe karIne ApaNuM nAka vaDhAvavA nahi daIe. A badhuM UbhuM karanAra-karAvanArane huM jANuM chuM. derAvAsIonI AkhA malakamAM phATa vadhI che." mArA bApane mana to baMne sarakhA che." meM kahyuM. e badhI phegaTanI vAta che. bApa sArA te vaLI mA pAkAM. thAnakanA munine have uMbare paNa chabavA detAM nathI !' Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkaLI phaIbA pitAjI, sasarAnI A vAte huM sAMkhI na zakI. vahu thaI eTale emane zuM mArAM mAbApane bhAMDavAne akhatyAra maLI gayo ? jevAM emanAM mAbApa, evAM sahunAM. e dahADe gharamAM mahAbhArata jAgyuM. e olavavA meM mAruM nAma tevuM ne ghI-dUdhanI bAdhA karI. na jANe e bAdhA A bhave chUTaze ke parabhave" sAMkaLIbAe vAta pUrI karI. amArAM dAdImA chaNakI UThyAM sAMkaLI, ApaNe ghera ApaNe dharama! ene ghera eno dharama. tuM tAre dere apAsare jaje. jeuM, e badhAM zuM kare che ?' "zeThANI, ThaMDAM thAo !" dAdA vacce belyA. ne pachI sAMkaLI phaIbA tarapha joIne kahyuM: "sAMkaLI, beTI, teM bhUla karI. je gharamAM jaIe, e gharanAM niyama-vrata pALIe. tArI DozIne huM ghaNuM samajAvato, paNa mArAthI karamanA lekhamAM mekha na marANI. na jANe tArA jevI keTalIya dIkarIo eka avatAra pUro thAya tyAM sudhI amane zarAyA (zApa ApyA) karaze. ame dharamanA thAMbhalAoe emane mAbApanA vijega karAvyA. e thAkelI-hArelI mRgalIone piyaranAM jhADavAM dekhavAM dUra karyA." paNa bApujI, mArA nImanuM zuM?" nIma AMkha mAthA para. tAruM nIma huM rAkhIza, tAre te gharano AcAra rAkhavAno. havethI tAre ghI-dUdha khAvAnAM. strInI jAtane te bamaNe dhasAre. ghI-dUdha vagara na cAle. bAkI dIkarI, je tuM mane pUchatI hoya te kahuM. jhAjhAM zAsatara joyAM nathI, paNa TUMkI vAta jANuM chuM, je mana caMgA te katharoTamAM gaMgA. zuM tAre bApa tane, e jIvata haze--najara sAme haze tyAM sudhI tAre pUjya raheze ? ne tyAM sudhI ja tane yAda Avaze ? pachI tane yAda paNa nahi Ave ? badhAM mananAM kAraNa che ! daherAne mAnanAra zuM devane mAnavAnI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI nA pADe che? nA nA beTI ! enA bAhya AkAra mATe e jhaghaDo che. bAkI mArA, tArA ne emanA sahunA aMtaramAM e ja ti birAjI rahI che. maMdira javuM kaMI khoTuM nathI. cekhA vAtAvaraNamAM mana cekhuM thAya che. mana cekhuM karavA mATe te A badhI copaDIomAM upadeza che. bAkI na javAya te hArI na javuM. beTI, manane maMdira banAva, tyAM paNa tane e parama tinAM darzana thaze !" * "e kema bane?' sAMkaLI phaIbAe pUchyuM. beTA, reja sAmAyika to kare che ne ? AMkha mIMcIne be ghaDI e divya tinuM ciMtavana karaje. jotajotAmAM mana jhaLAMhaLAM thaI UThaze. aMtaramAM dIvaDA jhAkamajhoLa baLavA lAgaze.' - sAMkaLI phaIbA kaMI vizeSa na belyAM, paNa dAdA emanA rivAja mujaba bolyA, "sAMkaLI, eka bApa hato. ene traNa dIkarA hatA. sahu bhegA rahetA. koI vAra laDatA, vaLI pAchA bhegA ramatA, jamatA ne bApanI peDhI calAvatA. majhiyArAnI vAta thatI paNa jhiyAre vaheMcavAnI koInI hiMmata nahetI cAlatI. kAI DAhyA maLyA ne temaNe majhiyAre vaheM. kahyuM, bhale raseDAM judAM kare, alaga rAMdhI khAo paNa peDhI para ekasaMpa thaIne beso, teya ghaNuM. paNa mane Dara lAge che ke have e ja dIkarAo bApanI peDhI baMdha karI, pitApitAnI AgavI peDhI kADhI na bese ?" A vAta khAsa na samajAI, paNa sAMkaLI phaIbAnuM citta dAdAnI samajAvaTathI zAnta thayuM. varSo pachInI vAta che. dAdI bhAre puNyazAlI eTale rAte cUDe ne raMgabhInI cUMdaDIe gujarI gayAM. DahApaNunA avatAra dAdA paNa thaDe dahADe zAntipUrvaka saMsAramAMthI alepa thaI gayA. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMkaLI phaIbA - sAMkaLI phaIbAne saMsAra sukharUpa cAle che. phaIbAne have aMtaramAM kaI vAtanI ochapa nathI. sAsu-sasarA gujarI gayAM che. dera-jeTha keI che nahi. badhI vAte sAMkaLI phaIbA svataMtra che. kuA emane rIjhavavA ghaNIvAra kahe che : jAne, pajusaNa che te dahere jaI Ava. tArA piyarane te e AcAra che ne?" sAMkaLI phaIbA kaMI utsAha nathI dAkhavatAM. kahe che: "mArA bApa kahI gayA che ke mana caMgA te katharoTamAM gaMgA ! hA, eka zarata karo te jAuM.' zI zarata? dharamamAM paNa zarata ?' "hA, hA, zarata ? ApaNane je dIkarI thAya te derAvAsImAM ApavI." | phaIbA ne phuvA sAmasAmAM hase cheH paNa karmanI gati ja evI ke phaIbAne kaMI saMtAna na thayAM. saMtethI phaIbA kahetAM; "A mArA bhatrIjA ja mArI mAe meLAmAM pUrelA. e ja mArA dIkarA che !' AvAM phaIbA paNa vakhata AvatAM cAlI nIkaLyAM. phuA bharasaMsAramAM ekalA rahyA. emanAM kamADa vasAyAM. amArA e pUjya phuvA ghaNe divase thoDA vakhata pahelAM maLyA. emanI AMkhomAM harSanAM azra UbharAyAM. jUnI vAto hoMzabhera yAda karI, ne kahyuM : cIkA, amane lAge che ke have kaLiyuga beThe, tamArAM phaI satayuganAM mANasa. satayuganAM mAnavI sAcAM. A pelA amArA jUnA jhaghaDAnI ja vAta karuM. jyAre tamArA phaIbAne meM e vAta karelI tyAre te e hasIhasIne Dhagalo thaI gayelAM." amane e jhaghaDAnAM mULa jANavAnI khUba IcchA hatI. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI kiMvadantI hatI ke e dharmane jhadhaDe nahi, paNa vepAra vaNajanI vaDhaveDa hatI. eka moTI peDhInA deNaleNAne ne nAnI nAnI peDhIonA vepArane e ItihAsa hato. kuvAe mAMDIne vAta kahI : "vAta evI banelI, ke amAre tyAM kevaLacaMda ne kapUracaMda be bhAgiyA hatA, eka derAvAsI ne bIje thAnakavAsI. kevaLacaMdana sALI kapUracaMda vere, eTale bane sagapaNamAM sATu thAya. kahyuM che, ke sagapaNamAM sATu ne jamaNamAM lADu. baMnee raMgunamAM sAthe peDhI kholI. lAkho kamAyA. lakhamI AvyAM eTale enAM lakhaNa batAvyA vinA rahe? baMnenA manamAM zaMkA-kuzaMkA peThI. vahemanAM vadhIne jhADa thayAM. cIkA, badhA rogonI davA che paNa vahemanI davA nathI. Akhare baMne laDyA. laDatAM laDatAM baMnee peDhI baI. pisA laI dezamAM AvyA. caDasAcaDasIe caDyA. eke varaghoDA jamaNa karyA te bIjAe sAmAM karyo. vyavahAranI rIto mAM-caDasAcaDasImAM na phAvyA te dharamane hAthamAM lIdhe. vepArIne mana to badheya vepAra. dharamane nAme mananA mamatane vadhAravA lAgyA, emAM bhaNelAgaNelA bhaLyA. mAyA dekhIne te munivara caLe ! A mAyAe baMnene judA karyo ne e jhaghaDe cAlato cAlato dareka derAvAsI ane thAnakavAsInA ghera Avyo. ekane jhagaDe anekamAM paDe. pachI te ekabIjAnI AMkho laDavA mAMDI. kapUracaMdane tyAMthI thAnakavAsIoe rUpiyA upADyA. kevaLacaMdane tyAMthI sAmAvALAe. baMne sApha thaI gayA. Aje eka khojAnI beya jaNA metAgIrI kare che! saMpe rahe che ne jaMpe jIve che. eya samajyA ke gharamAM dhanano mada na ghAlIe. paNa emaNe vAvelAM vakhanAM bIja phAlyAM che ! huMya emAM jhaDapAyela. paNa tArI phaI bheLuM ne DAhyuM mANasa. eNe jhAjhI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. sAMkaLI phaIbA kheMcatANa na karI ! huM to TheTathApalI karI beThele paNa e satayuganA mAnavIe khamI khAdhI, te jIvatAM naraka jevA na maLyuM ne svarganI. sAhyabI mANa. bAkI keTalAyanAM ghara hAla-behAla thaI gayelAM huM jANuM chuM. cIkA, tArI phaI DAhyuM mANasa. evAM sAgarapeTo mANasa, A chAliyApaTAM jamAnAmAM kyAM thavAnAM che?" vAta karatAM karatAM vRddha kuvAnI rUperI pAMpaNa para jUna bhUtakALa sajIvana thaI rahyo hato. meM kahyuM: "phuvA, bhUlyA bhamyA teya tame te sArA hatA. na jANe relanA be judA judA pATA jevA ame kyAre bhegA maLIzuM ? aneka aganagADIo bhakabhaka karatI vahI gaI, paNa pATAnI judAI hajI ciraMtana che. ane e ciraMtanatAne ame amArI saMskRti samajI phulAtA pharIe chIe." kuvAnI AMkhamAM pharI pANI bharAtAM hatAM. acAnaka thoDe dUra hehA saMbhaLANI. amArI najara te tarapha kheMcAI. joyuM to thAnakanA eTale ramatAM nAnAM chokarAonuM ToLuM vaDhaDa jamAvI beThuM hatuM. chokarAM ekabIjAne evAM jhanUnathI bAjhI paDyAM hatAM ke choDAvyAM chUTatAM nahetAM. vAta evI banI hatI ke zerIzerInAM chokarAM aMdaroaMdara vAda vadatAM hatAM ke koNa moTuM-tapA ke TUMDhiyA ? AjanI caLavaLamAM jevI sUtrAtmaka (plegana) bhASA vaparAya che evI bhASAmAM eke jozathI kahyuM : "tapAnI talavAra !' chokarAMoe sAda jhIlI lIdhe. bIjAe kahyuM. "TuMDhiyAne dhake !' chokarAMonA amuka pakSe e sAda bamaNuM vegathI jhIlI lIdho. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 kaMcana ne kAminI - eka pakSa kahe, "are, talavArathI te saDAka letuM tamAruM gaLuM 'uDADI daIe !" - bIje kahe, "uDADyA, uDADyA, amAre lAliyo ke joyo che? tame talavAra kADhe ke tarata mUDIe eTale talavAranA Dapha daIne kaTakA !" talavAra vadhe ke dhoko ? dalIlabAjIthI chokarAM kaMI nakkI na karI zakyAM, paNa jhanUna evuM vyAkhyuM ke be pakSa judA vaheMcAI gayA ne pratyakSa laDAIthI koNa moTuM eno nizcaya karavA laDavA lAgyAM. vAha, vAha, bALakemAM paNa zuM apUrva dharmanI pariNatI jAgI che! ame baMne pakSane mahAmahenate samajAvyA, ne chUTA pADyA. ame kahyuM. "A chokarAMmAMya zuM jhanUna vyAkhyuM che ? chUTAM pADatAMya parasevo UtarI gayo." cIkA, parasevAnI kyAM paravA kare che ? A judAI phaDavA mATe te have anekane UnAM UnAM lehI arpaNa karavAM paDaze." ame vicAramagna banI sAMbhaLI rahyA. are ! eka nAnAzA sa ke asat kAryano paDagho zuM ATale meTe haze? AgAmI peDhIe karavAnAM prAyazcitta zuM pahADa jevaDAM moTAM haze ? Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chelluM vIla [vArtA pAMcamI] jamavA sAthe varasAdanA AgamanathI vinAzakArI jhaMjhAvAtanI AgAhI karI zakAya tema, trIjI vAranA TAyaphaDa pachI, ane emAM paNa be dahADAthI phephasAM dhamaNanI jema cAlatAM hovAthI, Akhare bhegAM maLelAM sarva svajanee ekamate nirNaya karyo ke daradInI jiMdagInI AzA ochI che, regIne AsAyeza rahe evI suzruSA karavI. - jyAMthI sAMjane suMdara prakAza gharamAM Avate, tyAM-pazcimanI bArI tarapha-mArI kSINa AMkho lAgelI hatI. AkAzanA AsamAnI oDhaNa para hajI pILuM senuM patharAyeluM hatuM, ne bArI vATe dekhAtI lImaDAnI kaMcanavarNa DALe hajIya DolIne manane AnaMda ApI. rahI hatI. A pazcimAkAza sAme nIrakhI nIrakhIne, rUmajhUmatI havAnI lahere nataMtI A DALo jotAM jotAM meM mArI keTalIya navale sarajI hatI. bhejane kAraNa phUlI javAthI bhAgye ja baMdha thatI A bArIethI rAte AkAzI parIne, gupta saMvanananI priyatamA banIne AvatI, nIrakhI hatI. enA tilakamAM rahelA caMdra ne oDhaNAmAM rahelA tArakee mane adhIrayauvanA ke abhisArikAonI kalpanA ApI hatI. A - AkAzamAM racAtI vAdaLanagarImAMthI huM mArA vIratvanI ratAzathI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 kaMcana ne kAminI -zobhatA nAyakane ane masta payAdharavALI phUlagulAkhI nAyikAone zodhI lAvyeA hateA. paNa ahIM eka vAtane prazna kadAca kAI karI besaze : zuM mane sAhityajagate lekhaka tarIke svIkAryAM hatA ? mArI kAI kRti para sarakArI puraskAra maLyA hatA ? kAi kRti vivecana-vivaraNamAM agrasthAna pAmI hatI ? kAInuM AMtararASTrIya bhASAmAM bhASAMtara thayuM hatuM ? astitvanA A mahAvivAdamAM mAre nA ja kahevI rahI ane astitvamAM astitva gaNAtA krikeTasaMdhanA bAramA khelADI jeTaluM hatuM. * Izvara che ke nathI?' evA sanAtana vivAdanI jema ene paNa ni ya thavA zakaya nathI. paNa hA, sAhityajagatanA keTalAka mahArathIe kahetA ke tame lekhaka cheH te prakAzakA sadA khIjA pustakanI mAgaNI karyo karatA eTale satya ke bhrama; paNa huM mArI jAtane lekhaka mAnatA. huM lekhaka kema banyA, e viSe keAI e pUchaparacha nathI karI. paNa jo A meAtanI gALImAMthI nIkaLyA te jIvyA teA vaLI eneya khulAsA karIzuM, maratA mANase te badhI peTachUTI vAta karavI joI e. saMdhyA AthamI te jANe mRtyuneA ghera aMdhakAra mane vITaLAvA lAgyA. lIlI lImaDAnI DALo paNa have kALImeza banI hatI te khArI para ramatI chellI prakAzarekhA paNa dardabharI vidAya yAcatI hatI. jANe pharI e prakAza ne A prANanuM ahIM milana asaMbhava hatuM. acAnaka mArA kamajora khAvaDAmAM kaMIka tIkSNa zastra bhoMkAyuM. dAktaranI pIcakArIne! e sAyA hatA, ke mRtyu pachI sajA karavA AvanAra asura paramAdhAmIne dhagadhagatA leDhAneA saMLiyA hatA, ene kaMi niNaeNya na karI zakAyA. astitvanA aMdhakAramAM huM UMDA ne UMDA UtaratA cAlyA. kAI moTI pAkanA azrAvya nAda guMjI rahyo. raMgabhUminA prekSakAnI vidAya veLAe thatA dhAMdhATa ne vidAya pachI prasaratI mRtazAnti Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chelluM vIla 95 jevI zAti thoDIvAra patharAI rahI. huM mRtyunA agocara sAgaramAM DUbata cAle. anaMta vigraho, asIma vedanAo ne duHkhada pIchehaTho jANe sarI gaI ne koI ajANI zAnti-suMdarI mane bAhupAzamAM viTI rahI. mRtyune agacara sAgara dekhAyuM. tyAM pahADa jevaDA magaramacchanI daMtAvali dekhAtI hatI, paNa leNadAranI daMtapaMkti karatAM e suMdara lAgI. carabI bharelA jaLahAthInI kAyA tyAM jugupsA upajAvatI hatI, paNa zrImaMta zeThajInI phAMda karatAM saumya bhAsI; ne zArka mAchalInA tINa bhAlA jevAM zIMgaDAM tyAM bheMkAvA taiyAra hatAM, paNa bevaphA svajane ane beparavA vivecake karatAM ochAM kAtila bhAsyAM. navamaLa che, na vaDavAnala che. na sapATIne sadA bhedatI taraMgAvali che. agocara ghera suMdara vAtAvaraNa che. ghora aMdhakAranA taLiye suMdara metI camakatAM hatAM. huM te tarapha dhasyo. paNa koIe dhakko mArI mane pAcho upara dhakelyo. &Na AMkhe pharIthI UghaDI. koI mRdu hAtha mArA lalATa para pharato hate. dhIredhIre smRti AvatAM joyuM ke sahu beThAM hatAM temane tema beThAM hatAM. mAre eka hAtha dAktaranA hAthamAM hato, mAre bIje paDakhe eka vakIla mitra beThA hatA. thoDIvAre emaNe miSTa avAje mane AzvAsana ApavA kahyuM "juo, chellA ijekazana pachI ghaNe sudhAre che. koI vAtathI Darazo nahIM.' kaI vAtathI DaratA nathI." juo. kAle sAjA thazo ne so varSa jIvazo; paNa agamacetI sArI. vIla karI lIdhuM hoya te ThIka." ThIka," meM uttara vALya. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI kaIne kaMI kahevuM che? meM be hAtha joDyA. "tamArI milakatamAM zuM....." chAjalI para paDelA kitAbenA gaMja sAme AMgaLI karI, ne , khUNAmAM paDelA patarAnA traNa TUMka batAvyA. ne vakIlamitranuM moM pAse kheMcI kahyuM: "paitRka saMpatti soLa varSe tajI che, ane dhaMdhe koI phAvyuM nathI. eTale mattAmAM bIjuM kaMI nathI." evuM kAM ?" "ApakarmInA Adarzane sAru kAMI vime ?" be hajArano che, paNa chellAM traNa prImiyama bharAyAM nathI" , "senuM-dAgIne ?" "gharamAM hoya che. hA, bebI gaye varSe mAMdI paDI tyAre bImArImAM kharca thayeluM. havAphera mATe ene AbU laI gayelA. kharcA mATe baMgaDI gIre mUkelI. rUpiyA lagabhaga bharAI gayA che. thoDAka bAkI haze." ATaluM bolatAM zvAsa bharAI gaye. dAktare AMkha mIMcIne paDI rahevA kahyuM. AsAyeza vaLatAM pharI AMkha ughADI. thoDIvAre vakIlamitre pUchyuM: dasa varSathI lekhakane dhaMdho karatA hatA, to ghaNuM lakhyuM haze ?" rAjanA nava kalAka lekhe,' meM javAba vALyo. "te te ghaNuM haze. tamArA prathenI thoDI nAmAvali ?" "lakhyuM to ghaNuM che, paNa moTe bhAge bIjAnA nAme vakIlamitra camakyA. teo bIjA prazna dvArA UlaTatapAsa karavA jatA hatA, paNa dAktare muddAsara prazno pUchI jaladI patAvavA kahyuM : Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheluM vIla tamArA nAmathI keTalAM lakhyAM ?" bArathI paMdara.' badhA para tamAre haka che ne?' nA, mAla mAla te bIjA jamI gayA, ceDA kusakA rahyA che, ne te eka prakAzaka mitranI premakRpAthI." 'vAru, tamAruM kaMI leNuM chuM? hisAba-kitAbane A prazna * sAthe magajamAM jANe garamIne pAre caDayo. je heThamAMthI hasva ne dIdhanI pUrI saMbhALa sAthe zabdo nIkaLatA hatA tyAM suTaka uccAra zarU thayA. spaSTa belavAne pharI pharI yatna karyo. sahune lAgyuM ke sanipAta varanAM lakSaNo dekhAya che. meM zramanA bhArathI AMkha baMdha karI lIdhI. thoDI vAre pharI jAge, A veLA sahu zAnta hatAM. meM ja vAtane AgaLa dera sAMH vakIla mazAya, huM jIvuM chuM ke marI gayo chuM, enI pUrI smRti mane rahI nathI. grISmanA tApathI tapelAne varSanI ke vAdaLI zAntinA jaLa chAMTI rahI hoya tema lAge che. chatAMya mane mArI gayele mAne te paNa marelAnI IcchA samajIne paNa-ATaluM TapakAvI le ! mAruM vIla--vasiyatanAmuM-jemAM kaIne kaMI ApavAnuM nathI, keI ne kaMI levAnuM nathI, chatAM maranAranA AtmAnI zAMti mATe enI IcchA jANI levI tamAre mATe anivArya che. saMsAranA sukha mATe kaMI karI zakyo nathI. paNa ATaluM karI zakuM teya ghaNuM che. lakhe." "tame jIve che. zuddha buddhimAM che. lakhAvo vakIle kahyuM. . "juo, kALe sAlo nahi !" kyAre ?' vakIle AzcaryathI pUchayuM. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI mArA maryA pachI. keI kALo sADalo na pahere, e paizAcika pizAkathI mane napharata che !" meM jarA baLathI kahyuM. vAra, pachI-" mAtAnA peTa je aMdhAre khUNe nahi !' "tame mRta patinI pAchaLa patnIe pALavA joItA raMDApAnA khUNAnI vAta kare che ?" vakIle spaSTa karyuM. jI, hA ! kaMkaNunA bhukkA nahi, kaMkune uccheda nahi.' tame maraNane lagna samAna lekho cho?" "nA che. lagna samAraMbha che. maraNa pavitra yajJa che. hindu saMsArano puruSa jIvatAM te strIne kedInI jema rAkhe che, paNa maryA pachI te strIne mATe e naraka saje che. puruSanuM mRtyu strIne Dagale ne pagale zAparUpa bane che. kRtana puruSa A pApamAMthI kaye bhave chUTaze? jeNe mArI AjIvana ekabhAve sevA karI, ene mRtyu pachI AvuM bhAre apamAna kadI nahi ApuM. mATe kahuM chuM, kALo ke rAte ghere sADale nahi, kaMkaNanA bhukkA nahi, khUNe ke khAMcare nahi." "zAnti rAkhe, bhAI sumanalAla," eka vRddha jJAtijana vacce belI UThayA. emane A vAta na sacI, bApadAdAnA vArAthI cAlyA AvatA rivAjane kaMI uvekhI zakAya! zAnti tarapha te jaI rahyo chuM, paNa pAchaLa mArA nimitte azAna na thAya, te mATe baMdebasta karavA mAguM chuM. juo kANa ke kUTaNa nahiH kAraja ke jamaNu nahi." mArA avAjamAM na jANe ajANyuM baLa AvyuM hatuM. "e te jema thatuM haze tema thaze." jJAtijane TUMkAmAM kahyuM. jema sAruM lAgaze tema thaze." "kene sAruM lAge tema thaze? maranArane ke maranAranI patnIne ke tamane sahune ? vadhu belI zakAya tema lAgatuM nathI, paNa eTaluM kahuM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chelluM vila chuM ke patnI maryA pachI pati je AcAre kare, e ja AcAra pati maryA pachI patnI tarapha thavA dejo. ene jagatamAM nakAmI na banAvazo. paLe paLe enI kamanasIbInI yAda na Apaze. apazukaniyALa na banAvaze. eka kImatI jIvanane UkaraDe na nAkhaze. mArA jIvananuM sAthI! sukhaduHkhanuM saMgAthI! ajoDa vaphAdAra mitra. ene bevaphA nahi banuM, nahi banuM!' "vAyaDala lAge che!" eke dhIrethI kahyuM. huM belate ja gayo. rakhe pharI belAya ke na belAya. gharamAM ene hAthe zukananuM tilaka karAvaje. ene hAthe lagnanA mANekathaMbha ropAvajo. pati maryA pachI saMyamathI jIvanAra strI jevI pavitratAnI mUrti saMsAramAM bIjI koI nathI. saMyama keTale azakya che, e puruSa samaje che. mArI A IcchA che, enI sAme thanArane cAra hatyAnAM pApa...ene dIkarIthI paNa dIvo nahi rahe." oraDAne dIvo bahAra laI javAya, ne thAkele huM pharI bebhAna banI gayo ! pharI kaMI tIkSNa zastra bheMkAyuM. [2] nizAnA gayabI ghUmaTamAM beThI beThI keI suMdarI suMdara gAna cheDatI hatI. enA jhaMkAra moDI rAte mArA maMda banelA zravaNapaTa para athaDAvA lAgyA. lIMbaDAnI DALa para eka ghuvaDanuM baccuM tAjo AhAra jamIne oDakAra khAtuM beThuM hatuM. ene bhayaMkara avAja paNa, A viskRtinI paLe ati mIThe lAgyo. jANe mRtyunagarIne pravAsI pAcho pharyo hato. kalpanAne vyApAra karavAnI daza daza varSanI Adata kaMI Aje chUTe? kalpanAnA jagatamAM uchALa AvyuM jANuM keI sabhA bharANI che ne peluM ghuvaDa pramukhasthAne birAryuM che. eNe mane pahele prazna e karyo, ke "tuM lekhaka kema bane te vAta kahevAnI bAkI rAkhI che, te have Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kaMcana ne kAminI spaSTa karaathavA AvA asthira ane acokkasa kSetramAM kema jhaMpalAvyuM ke AvA lekamAM lekhaka banavAne vicAra kema karyo te kahI de !" meM svastha rIte, pramukha sAhebanI bihAmaNI AMkho sAme na jotAM kahyuM: "have chelle chelle e kahI dauM. maratA mANasane manaphAve te kahevAnI chUTa hoya che. sAheba, mArA kuLamAM kaI lAMbu nahetuM bhaNatuM. sarasvatI paNa lakSmI kAje pUjAtI. Aje to sarva guNa suvarNamAM AvI vasyA che. paNa keTalAka sarasvatIpUjaka brAhmaNenI saMgate bhaNavAne casake lAgI gayo. e casakAne kAraNe janmabhUminA nAnA evA suMdara gAmaDAne choDI dUra dUra nIkaLI gayA. bhaNIne pAcho Avyo tyAre mAmAe pitAnI kariyANAnI peDhImAM cha AnI bhAga taiyAra rAkhyuM hatuM. thaDA para besI jAuM teTalI vAra hatI. eka nAnA gAmanA kArabhArI pitAe paNa asIlenI dAvAarajIo lakhavI ne varSamAM be vAra sAheba banI viTI levA javuM; ema varSe ekAda hajAranI Avaka saheje thaI jAya evI jogavAI karI rAkhI hatI. lakhANa muddAsara karavAnI AvaData hatI. akSare motInA dANA jevA hatA. kAma hAtha para lauM eTalI vAra hatI. eka evA sajajana mArA sasarA paNa banavA taiyAra hatA ke jemanI saTTAnI peDhI traNa traNa vakhatanA dIvALAthI saddhara banI hatI. zarata e hatI ke e peDhI huM saMbhALuM. arthAta kAminI ane kaMcana bane hAjara hatAM! kayo dhadho levo ene nirNaya karavAnuM meM thoDA dahADAnI AsAeza pachI mulatavI rAkhyuM. roja sAMja-savAra gAmamAM ne baporanA pAdaramAM pharavAnuM rAkhyuM. mULa te nAnakaDuM gAmaDuM paNa Aja enI ronaka palaTAI gaI hatI. pANInA naLa cAre tarapha naMkhAI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chelluM vIla 101 gayA hatA ne gAmamAM nAnuM sarakhe bAga paNa e hatuM, anAja daLavAnI eka ghaMTI, aDadhA gAmanI UMdha uDADI nAkhe tevA avAjathI cAlatI hatI. parabaDInI jagyAe pANInI TAMkI naMkhANa hatI ne cArAmAM moTuM davAkhAnuM thayuM hatuM. jAlamasaMga nAmanA eka moTA garAsadAranA dIkarAe hoTala kholI hatI, ne thALIvALuM Akho dahADo gANuM gAtuM hatuM. pAse ja kRpAzaMkara goranA dIkarAe pAnabIDInI dukAna ughADI hatI. eka kalAla paNa pAdaranA bhAThAmAM dArUnI dukAna kholIne beTho hate. nizALa ekanI be thaI hatI. suMdara gAma sArI pragati karI rahyuM che, ema karazana rabArIthI laI kempanA amArA resiDenTa sAheba suddhAM kahetA hatA. chatAM game tema paNa mAro jIva gAmamAM nahote Tharate; vAraMvAra pAdara tarapha nIkaLI jato. - "Aja acAnaka mathura paTelanA khetare jaI pahoMce. padminInI AMgaLIo jevI coLAphaLI lUmajhUmI rahI hatI. AsopAlavanA jhADa nIce rakhevALI mATe eka jhUMpaDuM hatuM. meM tyAM jaIne khakhaDAvyuM te aMdarathI utAvaLA utAvaLA paTela bahAra AvyA. emanI AMkhe lAlaghUma hatI. meM dhAryuM ke UMghamAMthI uThayA haze, paNa pAse AvatAM bhAre baba AvI. rAmajI maMdiranA A pAkaTa bhagata khUba pragati karI cUkyA che, enI khAtarI thaI gaI. Avo bese vyavahAra thayo. eTalAmAM jhUMpaDInI pAchaLa kaMI khaLabhaLATa thaye. cUMpaDInI pAchalI bhIMtanA pULA khaseDI eka bAI bahAra nIkaLatI hatI. meM tarata oLakhI lIdhI, ne kahyuM: e, tenA bena ?' hA, bhAI, kyAre AvyA ?" enA mukha para bha dAbavAnI rekhAo hatI. eNe dhIrethI kahyuM: "A bhAre upaDAvaze?" Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacana ne kAminI sAnAM amAre tyAM daLaNuM-pANI karatI. paNa e vakhatanI senAM te AjanI seAnAMmAM parivartana hatuM. meM bhAre| upaDAvyo te sAthe sAthe cAlye. mathura paTela sAthe vAta karavAnuM kaMI mana na thayuM. eNe gheADI coLAphaLI levA kahyuM, paNa mane jANe emAM rasa haNAyeA lAgyA. 102 raste jatAM sAnAMe thADIdhaNI vAto karI H bhailA, have peTa bharavAM dohyalAM thayAM che ! gAmamAM meDImALiyAM vadhyAM ema dukhanA dI AvyA. A naLa dhAlyA ne amAruM te pANI bharavAnuM rahyuM. A daLavAnI ghaMTI AvI ne aDadhI rAMDIrAMDene kamAte mArI. bhaIlA, mArAya dhadhA TaLyA. vaLI A dhAsa-pULA karIne calAvuM chuM, temAMya UMca varSoM te Dhora kADhI nAkhyAM. nIca vaNu tA jAte cAra levA jAya, paNa pelA khATakI leAkeA hajI ThIka ThIka bhAva Ape che.' " C/ paNa sAnAM ena, mane bhAI samaje te pUchuM? A te tArI te mArI vaccenI vAta che,' AtmIya banatAM meM prazna karyAM. * have pUchI vAta ! tArA pUchyA pahelAM samajI gaI chuM. jo mANukA zaheramAM bhaNe che. zaheranuM bhaNatara eTale kharacanA khATalA ! mahine pAMca meAkalavA paDe che. lAvavA kayAMthI ? te mArI pAse zuM mAlamilakata che, te mane kaiAI dhIre? mathura paTela bhaleA che. be mahinA te ema ne ema ApyA pachI...bhAyaDAnI jAta ne vaLI vAMDhA. me' enI mAgaNI svIkArI. bAkI to tuM jo te-mArA sarakhI khIjIne teA ekabhavamAM aneka bhava thAya che. mAre te A mUA mathurIA vagara khIjA bhAI-bhapa che. jU uN khelatI heAu tA mA jogaNI mane bharakhe ! mArA ekanA eka......' ke hAM, hAM, sama khAvAnI jarUra nathI.' ne keDathI bhAMgelA jevA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chelluM vIla 103 huM ghara tarapha pAcho pharyo. . "zaheramAM vyabhicAra te zekha banyuM hatuM, paNa gAmaDAmAM zuM e jarUriyAta banIne Avyo hato? zaheranA lake...te sudharelA khapavA bAramAM jaI dArU DhIMce, paNa A leke...zuM phikara-ciMtA bhUlavA dArU pIe? thoDA divase akaLAmaNamAM vItyA. vaLI eka dahADe hRdayAkAza para zokanuM eka kALuM vAdaLa UmaTI AvyuM. - "amArA ghara pachInI pAMcamI galIe eka verA kuTuMba rahetuM. pataMga, phaTAkaDA, phuggA, khajUra evuM evuM vece ! vorAjI pahelAM gujarI gayelA eTale enI patnI dukAna calAve. enuM nAma mariyama. ame ene "mariyama bU " kahIne bolAvatA. ene traNa dIkarA hatA, sulatAna, jamAla ne kIke. pahelA be mArI sAthe nizALamAM hatA. . "Aja bapore acAnaka mariyama bU bheTI gayAM. hAthamAM kAgaLa laI kacerImAMthI cAlyAM Ave. jotAM jANe oLakhAya nahi. IjAra para daza thIMgaDAM, ne oDhaNuM te sAva sAdI. meM bUma mArI: mariyama bU ?" keNu bApa!" kSINa AMkha mArI tarapha pheravI mane tarata oLakhI lIdhe. "beTA, kyAre Avyo ? khudA tane umaradarAja kare! dIkarA, kacerImAM gaI hatI. jene, rAjAsAheba kahe che, ke tAruM ghara ApI de, tane navI jamIna ApIe. badhA mahAjana vacce musalamAnanuM ghara ThIka nahi. jene beTA, ATalA dahADA ThIka hatuM ne Aje A aThIka na jANe kyAMthI thaI gayuM ?' paNa ApaNe caku ahIMne dIvAna to thayuM che ne ?' beTA, caku te bhaNune bArIsTara thaI AvyuM. have te e viAta ja kAM sAMbhaLe che ? gorA amaladAra ane e Akho dahADe kaMI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI goTapITa karyA ja kare. kaMI beTabela rame. kaMI maraghAMbatakAM bhAre. ApaNuM gAmamAM pahelAM AvuM nahatuM. keI kahevA jAya te jaMgalI, hema gamAra kahI meM teDI le. beTA, atyAranuM bhaNutara ja bhUruM lAge che. mANasane mANasa rAkhatuM nathI. mAre sulatAnIo, emAM ja gaye !" kema?" zaheramAM bhaNatA hatA. eka dahADe ahIM Avyo ne kahevA lAgyo : "mA, hiMdu ne musalamAna be judA. A ApaNI ane emanI vacce bApe mAryuM vera ne kaMI kaMI jUnI purANI vAta karI gaye, mAre mATe te A vAta navI hatI. ahIM te amArA pIrane hindu mAnatA ne ame hindunI haLI-divALI karatA, paNa na jANe A navataranuM bhaNatara ke be paDozI ekAeka eka rAtamAM ekabIjAnA duzmana banI gayA ne beTA, e nAdamAM kahe che ke zaheramAM hiMdumuslima laDyA ne mAre sulatAnIo emAM jhabdha thaI gaye, ne beTA, jamAla paNa gayo." jamAlane zuM thayuM?" "huM dara zItaLA sAtame tAre tyAMthI TADhuM lAvIne khAtI, paNa A varSe kaMIka ALasa ne kaMIka matabheda jevuM eTale na gaI. tAkaDe gAmamAM zItaLAnA vA vAyA ne emAM mAre jamAla gayo." mane duniyAnuM cakkara UMdhuM pharatuM lAgyuM. meM kahyuM: "mA, huM cakubhAIne maLIza ne tamArA mATe badhuM barAbara karAvI daIza. tame nirAMte rahejo." vAha, beTA ! AkhI jiMdagI A gharamAM kADhI. sulatAnane bApa ahIM ja sute, have navA ghera jatAM mana kema mAne? ATaluM kheraDuM jIvatAM sudhI TakI rahe eTale basa.' bIje dahADe cakubhAIne mapaNa tyAM te amaladArI vartAva Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheluM vIla 105 jovA maLyo. e rAte UMgha na AvI. thoDuMka dAvAarajI jevuM lakhANa lakhyuM hatuM. te rAjanI kacerIne banne savAre eka chApa para mekalyuM. trIje divase te eNe camatkAra saryo. chApuM gAmamAM AvyuM ke kacerImAM phaphaDATa vyApI gayo. chApuM eTale jANe mahAkacerI! sarakArI kacerIthI paNa moTI kacerI ! cakubhAI pite e rastethI nIkaLI mariyama bUne AzvAsana ApI gayA. mane lAgyuM ke chApAM bahu asara karanAra che. temAM pragaTa thayelo eka lekha talavAra ke baMdUko karatAM vadhu asara dharAve che. mane utsAha vyApo. senAnA jIvana parathI eka dardabharI kathA lakhI. vartamAnapatromAM mokalI. e pragaTa thaIne khUba prazaMsA pAmI. eka prakAzake te e vArtAne pustaka rUpe pragaTa karavA mAgaNI karI ne thoDAka rUpiyA paNa mokalyA. "eka dahADo meM nirNaya karyo ke mArA Adarzo mujaba sAhityasarjana karavuM ne e mATe svataMtra rIte sAhityopArjananI kamANuM para ja jIvavuM. mArA mitra cetavyo ke "alyA, " kalamane khoLe' e vicAra dekhAvamAM bhAre rUDe che, bAkI te narmada jevA vIranI garadana kapAI gaI te tuM kisa khetakI mUlI ! mATe DAhyo thaIne nokarI kara ne bacatanA vakhate kalama dhasyA kara. sarve guNAH kAMcanamAzrayanta-se guNa senAmAM. paisA pAse haze te pAMcamAM puchAIza ne tArI vAtane vajana maLaze, bAkI ghaNI bhUkhaDI- bArazo-hajAme astrA ghase-ema kalama ghasyA kare che. koI emanuM sAMbhaLatuM nathI. "vAta sAva sAcI hatI. mAruM mana besI gayuM. vANiyAnA dIkarAne vaLI vAyadAnA bajAra sAMbhaLyA. saTTAnI senAnI meDIe yAda AvavA lAgI. lADI, vADI ne gADInI badhI jogavAI tyAM dekhAvA lAgI. paNa tyAM to banavAkALa ! Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 06 kaMcana ne kAminI * eka taMtrI mahAzaye mane zaheramAM teDAvye te vAtavAtamAM enA chApAnA lekhaka paNa nahi, sahataMtrI banAvI nAkhyA ! eka tA dhele te pachI bhAMga maLI ! * Ama meM lekhaka banavAne gune karyAM.' mArA kalpanAvihAra khUba lAMbe cAlyA, te jyAre pUrA thayA tyAre pramukha sAheba dhruvarAjane cakalAM gherI vaLe evuM parADha thayuM hatuM. pharI huM niLa banI mRtyumUrchAmAM paDI gayA. [3] Akhare mRtyu AvI gayuM re lola ! AtmAnuM paMkhI piMjaramAMthI bhAgavA divaseAthI DATa karatuM hatuM, e mukta thayuM. meM paNa chuTakArAnA dama khecyA. duHkhamAtrane nimittabhUta A deha ! e chUTayo, sAthe dhaNuM dhaNu chUTayuM. sagAMsnehIe.e mArA e aLakhAmaNA dehane kacakacAvIne khAMdhyA ! pUratAM lAkaDAMthI prajALavAnA nizcayasAthe dharabahAra kADhayo, tyAre mane nirAMta thaI ! hAza kAza gaI! A hajAra musIbatAne neAtaranArI dehanI lapa chUTI ! haLave haLave huM svairavihAra mATe bahAra nIkaLyA. elisabrIjanA pula para AsamAnamAMthI dhumADA nIce Utarate hatA, ne sAbaramatInA nAnA jharaNA para jyAre e dhUmila saMdhyA AthamatI hatI, tyAre saptarSinA Are eka citA dhAMya dhAMya jalatI hatI. huM AnaMdathI nAcI UThayo. are, saMsAranI prazaMsA ne niMdAnuM sAdhana te| Aja nAza pAmyuM. vAha, bhAI vAha ! A deha ja duniyAmAM aMtarAyarUpa che ! Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chelluM vIla 107 paNa tyAM mArA AnaMdamAM keAI e bhaMga pADayo. sAmethI AvatA eka bhAI mane bhaTakAyA. emaNe pUchyuM : * peleA lekhaka ahIM ja rahe che ke ?' kema, enu... zuM kAma paDyu che ?' meM pUchyuM. * enI sAthe lakhatane karAra thayelA che. vakhata khamaNeA cAlyA gayA paNa hajI eNe ekeya ceApa u ApyuM nathI.' AgaMtuke roSa te ghaNAmAM kahyuM. e bhAInA manathI lekhaka krAI copaDI janAruM yatra hatuM. cAlu karyuM ke TapoTapa paDavA mAMDe. * * bhAI, e bicArA sakhata mAM hatA.' C sakhata mAMdA ? paisA letAM mAMdagI naDatI nathI ? ' 8 mAMdagI heAya te ja paisA le te? vaLI e jarA UrmipradhAna che, eTale edhu' lakhI zake che. lakhavuM e kaI cavANuM phrAkavuM nathI!' * badhA cALA che cALA, ene duniyAmAM krANu jANatuM paNa hatuM ? meM ja jANItA karyAM. Ama karaze te labADa Tharaze te pachI kAI AMgaNe UbhA nahi rAkhe.' pelA bhAInuM mAM joI huM mAranI jema nAcI UThayo, te javAba dIdhA vagara AgaLa vadhI gayA. jIvanabhara ciMtA te kheda, vyAkuLatA ne vilatA anubhavanArA manane Aje mAkaLuM medAna maLyuM hatuM. : yeAjaneAnA yeAjana pharI vaLyA H kAI vAra cakalAnI pAMkha para esI, kAI vAra vAdaLInA udaramAM pesIne, havAnI sAthe DAlate te prakAzanI sAthe nA. eka bulabulanI geAdamAM bharAI enuM gIta sAMbhaLyu. eka garuDanI pIThe besI AkhI duniyAnuM uDDayana karyuM, vAha zuM suMdara sRSTi che ! vaLI pRthvI tarapha kAI paulika sneha mane kheMcI lAvyo. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 kaMcana ne kAminI eka ThekANe joyuM te eka prakAzaka mArA pustakanA hakaka mArA kuTuMbane suprata karI rahyA hatA. are, vizva mAtra A dehanuM hatuM. e nathI te A prakAzaka mArA tarapha kevI sahAnubhUti dAkhave che? jIvana karatAM te mRtyumAM bahetarI lAge che ! harSanI eka kakiyArI karI AgaLa vadhyuM. vAyunI sAthe sarasAI karanAre mAre vega hatuM. AgaLa gaye, joyuM te eka ThekANe gaMbhIra mukhamudrA dhAraNa karIne kaI maMDaLI beThI hatI. traNa kalAkathI eka bhAre muddA pAchaLa magajanuM dahIM thaI rahyuM hatuM kalAne khAtara kalA ke dhyeyane khAtara kalA ? AdarzavAdI sAhitya sAcuM ke vAstavavAdI sAcuM? mANasanA UjaLA mana nIce vasatI kALAza kADhIne batAvavI e sAhityanuM dhyeya ke kALA mAnavInA haiyAmAM vasatA UjaLA raMge pakaDavA te ! UMTanuM meM mAravADa bhaNI hoya ema A badhAnAM meM sAta sAgara pAranA dezo tarapha hatAM. ekAeka jhaghaDo thaI gayo. sahunAM meMmAMthI vAgharIvADamAM anubhavAtI sarasvatIne eka navo pravAha vahI nIkaLyo. Akhare tevIsa varSathI cAlatI A carcA AgAmI traNa varSa mATe mulatavI rahI. eka sabhya acAnaka UbhA thaI kahyuM: "tAjetaramAM gujarI gayelA lekhakane mATe kaMI thavuM joIe." bIjA-trIjAe ene Take Apo. eke virodha karyo. "e chIMkaNI nahoto sUdha te lekhaka kema kahI zakAma?" bIjAe Teke Ape. "hA sAheba, vastu vivAdagrasta che. e Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheluM vIla 109 bahu mULA khAte hateevA mULAkhAnuM sanmAna karIe to ApaNuM. vAmayanI kiMmata zI ?" - zorabakora samAvavA pramukha mahAzaye ghaMTaDI vagADIne kahyuM : vastune huM paNa vivAdAspada mAnuM chuM.' A vakhate eka khUNAmAMthI viredhane gaNagaNATa thayo, paNa e pakSa nAne hate. avAja tarata dabAI gaye. ahIM "rilezanasaMbaMdhe "nuM pArAyaNa cAlyuM. enA A mobhAdAra mavaDIo sAthe sArA rilezana nahotA. pramukha mahAzaye AgaLa vadhatAM kahyuM : "juo, e lekhakanAM sarjanemAMthI kayAM enAM ne kayAM enAM nahi, kyAM pramANika ne kyAM apramANika, kyAM sAhityika mUlyavattAvALAM ne kayAM nahi, kyAM yuganI sAthe jIvI zake tevAM ne kyAM akALe ApaghAta kare tevAM, vagerene nirNaya karavA ApaNuM mazahUra traNa vivecakenI eka samiti nImuM chuM. teo yogya samaya sudhI tenA para vicAra-vinimaya karI A kamiTI AgaLa pitAne nikhAlasa ne vidvattAbharyo abhiprAya pragaTa kare. te pachI je yogya haze te thaze. A sabhAne barakhAsta jAhera karuM chuM.' e mahAna vivecaka mahArathIo pitAnA para AvelI kaparI pharaja bajAvavA kRtanizcaya banyA, tyAre mArA AnaMdane pAra na rahyo. bhalA, dUdhamAMthI pirA zodhanAra tamArA hAthe kAlidAsa, zeksapiyara, premAnaMda ke zAmaLa-keInI kRti garabAmAM paDyA vagara bacI nathI, te mAre mATe bacavAnI AzA zI ? deha choDavo te dehAbhimAnavALI vastuo paNa zA mATe na choDavI ? ramatiyALa huM-mArA gharanA AMgaNAmAM Avyo. tyAM ekatra thayelA lekamAM bhAre mUMjhavaNa bhagI hatI. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 kaMcana ne kAminI keTalAka maranAranA svabhAva viSe TIkA karatA hatA. are, AvuM te vIla karAya ! pAse paisA ke mAlamilakata hoya te te ApavAlevAnI vAta karavI e ThIka. bAkI vIlamAM AvuM te lakhAtuM haze! na raDavAnA rAga, na phUTavAnI karAmata ! -ane khAvApIvAnI vAta ja nahi! jIvatAM ya khAdhuM nahimaratAM khAvA dIdhuM nahi! e vinA AvA UjaLA matanI uttarakriyAne raMga jAme paNa kema ? strIo mUMjhAtI hatI-kALA sADalA vagara zoka-pradarzana kema thAya? raDavuM zI rIte ? cUDAkarma vagara-lADakA raMDApAnI lejanA vagara-maranAranuM mota kema zobhe! enI mRtyunI siddhi kema hAMsala thAya ! bhAre mUMjhavaNa ! bhAre muMjhavaNa! huM te hasI hasIne bevaDa vaLI gayo. jiMdagImAM ghaNuM lakhyuM-lakhAvyuM hatuM, paNa A vIla jevuM te nahi ja! bhalene, mAruM lakheluM tamAma sAhitya kacarApeTIne gya Thare, A eka vIla jIvatuM rahe teya ghaNuM che. juvAne enuM anukaraNa karI pitAne mATe ghaDIne taiyAra rAkhe teya mAruM lakhyuM-jIvyuM sArthaka ! . ne kUdIne mArA mamatvanA kAraNabhUta dehane khAkha thatuM jevA saptarSine Are Avyo. smazAnamAM sepe paDI gayo hate. nadInAM AchAM nIra maMdamaMda vahetAM hatAM, ne tyAM vasatAM kUtarAM paNa mANasanAM hADakAMne badale-emaNe mUkelA dhULamizrita lADavA AsvAdatAM thayAM hatAM ! yuge yuge Adata paNa badalAya che ! pharIthI vAyunI laharI para caDhIne huM cAlI nIkaLyo. kevo halake! ke haLavo! jANe zaradanI eka caMcaLa phUlavAdaLI ! Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chelluM vIla 111 '4] isu krAIsTanI jema, navA varSe huM acAnaka jAgI UThayo. pAse beThelAoe kahyuM : "dhanaterazathI bhAre javaramAM tame mUrzita hatA. bhagavAne sahunI lAja rAkhI." 'dAktara sAhebanI bhAre mahenata hatI." jAgatAMnI sAthe beTho thayo. zarIra khaMkheryuM ! "huM, huM, parizrama na leze." "have kazuM nahIM thAya. juone navA varSanI kevI suMdara uSA UgI rahI che. enuM svAgata karIe-navI rIte !" huM hasyo, ne jagata jANe mArI sAthe hasatuM lAgyuM. prakAzanI eka lAMbI rekhA pUrva dizAnA jALiyA vATe "nava varSAbhinaMdana" karavA aMdara ramatI ramatI AvatI hatI. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNanI nirvAsitA [ vArtA chaThThI ] DakAraNyanAM jaMgalomAM, gAdAvarI nadIne tIre, deva jevA suMdara puruSa ane devI jevI lAvaNyabharI kAI strI AvI vasyAM hatAM. kharaSTa cAmaDIvALA, cIkhA nAkavALA ne kALA varNavALA janapadeAnA pradezamAM surekha avayavAvALAM, suDAla nAkavALAM ne caMpAkaLI jevA upaDatA varNavALAM e strI-puruSa hatAM. vananAM deva-devI jevAM e dIpatAM hatAM. kadI kAne kesUDAnAM kuMDala paheratAM, te kadI mAthe AzramajarI cAlatAM, dezanA ameADA tA sahu jevA hatA, paNa kezaguMphnanI emanI kalA ane khI hatI. puruSanI kAnti bharyAM bharyAM puSkarAvata medha jevI hatI, te strI IndradhanunA raMga jevI suraMgI hatI. janapadanAM vAsI bhIla ne bhIlaDI, rAkSasa te rAkSasI, bhUtA, vAnarA, kSA ne pizAceA A rUpakaDAM naranArane jovA TALe vaLIne AvatAM. yathecchavihArI A pradeza hatA. A pradezanI praNAlikA evI hatI ke strI kAI suMdara narane jue ke tenI pAse jAya, tene Amantra, sAthe rahe, te meAja kare ! puruSa kAI su Mdara strIne jue ke ene vilAsa mATe Amatre. AmAM kAi pratyavAya na cAle. pratyavAya khaDA thAya te| sakhaLa humezAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNanI nivasitA 113 jItI jAya. "satyameva tenA badale "vameva bane ahIM abAdhita zAsanadhAro hato. sAmAnya janasamudAyanI vAta to ThIka, paNa rAkSasarAja laMkezvara rAvaNanI bahena zUrpaNakhA ja A rUpALA puruSanI dehalAlasAmAM paDI. zurpaNakhA jevI rAkSasasuMdarIne varavAnI IcchA na hoya to paNa keNa ene nA pADe ? paNa A rUpALA vicitra puruSe hiMmatathI kahyuM: "mArI strI sivAya bIjI strIne huM sparzate paNa nathI !' vAha re vAha spardhospazyana mAnanArA ! are ! A cokhali Avyo kyAMthI! managamatAM maLyAM te ramyAM, jamyAM ne judAM paDyAM: emAM vaLI niyama ne baMdhananI A jALa zI! paNa bIjI paLe e rAkSasasuMdarIne AtmanirIkSaNa karatAM tarata samajAI gayuM ke jenA paDakhAmAM pelI madhapUDA jevI mIThI strI beThI heya-e mane kema svIkAre ? eNe pelI rUpakaDI TacUkaDI strIne hAMkI kADhavA prayatna karyo, ne temAM svayaM rAkSasaputrI zurpaNakhAne ghAyala thaIne nAsI chUTavuM paDyuM! chaMcheDAyelI nAgaNanA tALavAmAM vizvano phUMkAra hoya che. chaMcheDAyelI strInA aMga-pratyaMgamAM kALI nAgaNanuM kAtIla viSa UchaLatuM hoya che. zUrpaNakhAe laMkAdhIza rAjarAjendra rAvaNane kahyuM: "bhAItAre yogya strI daMDakAraNyamAM AvI che. bicArI koI bhikhArIne panAre paDI che. vicitra che. emanA niyama ne upaniyama ! e sauMdaryabharitA anAtha strIne tuM sanAtha kara !' zaMgArarasane vIrarasano adhirAja, zaurya ane sauMdarya A bemAM ja jIvananI abhivyakti nihALanAra rAkSasarAja dazAnana rAvaNuM e suMdarIne meLavavA sajja thaye. are, kaI rUpasuMdarI A sAmartha, A vaibhava, A sAhyabIne varavA nA pADaze ? Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 kaMcana ne kAminI paNa vidAya thatA vIrAne, tAjo anubhava laIne pAchI pharelI vIrIe cetavya : baLa na vAparIza, vIrA! ethI strInuM kamaLa aMtaHkaraNa cirAI jAya. vaLI A te cokhaliyA ! jhaTa te tAro svIkAra nahi ja kare ! mATe baLathI nahi, chaLathI kAma leje. sApa mare nahi ne lAThI bhAge nahi. puruSane hAni na pahoMce te strI tArA hAthamAM Ave ema karaje." A zikhAmaNa pAchaLanuM zurpaNakhAnuM haiyuM rAvaNa samajato hato. rAvaNe moTI meTI mUchone detAM kahyuM: "bena, strIne kema vaza karavI, e trikavijayI rAvaNane tAre zIkhavavuM nahi paDe. strIo pitAne pati dhanadhAnyAdithI pUrNa hoya te prIti dAkhave che, ne je viSama dazAmAM hoya te enI sAthe sneha kAcA tAranI jema teDI nAkhe che. e vIjaLI jevI capaLA hoya che ne zastranI dhAra jevI, snehabaMdha chedavAmAM tIrNa hoya che. niMdita karma karavAmAM tene vega vAyu kiMvA garuDanA vega jevo hoya che. chatAM ya tArI zikhAmaNa jarUra lakSamAM rAkhIza." bhAI, trilakavijaya saheluM che, paNa strIvijaya eTale saraLa nathI." zUrpaNakhA Akhare te strI hatI. bhAInA e zabdomAM e pitAnA svAbhimAnane ghasAtuM joI rahI. rAkSasarAja rAvaNe mArIca nAmanA pitAnA vizvAsu janane badho vRttAMta jANI lAvavA AjJA karI. e kALe zIla ane sauMdarya mATe videhanI kanyAo bhAre prakhyAta hatI. emAM paNa mithilAnA rAjavI janakanI putrI sItA adbhuta hatI. pitAnI vidvattA, saMskAritA ne samarpaNazIlatAne vAra sItAkumArIne varyo hato. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNanI nirvAsitA 115 sauMdaryAM. hamezAM zUravIratAne vare, e jagajUnA kAyado hato. zauya vinA saune varavuM emAM bhAre jokhama hatuM, ane tethI ja leAkA kahetA ke 'rUpavatI bhAryo zatru!' saune zauryanuM saMskAritAne umerI ! sau hAya te| zuM? evA kaThAra-jaDa teA cAlu ja hatuM. tyAM vaLI janakarAje hAya, zauya hAya paNa saMskAritA na puruSane peAtAnI sItAkumArI na vare ! A vAta para, A muddA para, janakarAje peAtAnI putrIne varavA AvatA lakezvara rAvaNane paNa pAchA vALyo. tyAM zarIra hatuM, buddhi hatI, paNa hRdaya na hatuM. hRdaya vinA saMskAritA kaI bhUmimAM pAMgare? ane bhalA lakezvara rAvaNa jevAne pAchA vaLavuM paDyuM te khIjAnI zI gaNatarI ! rAjAonAM leAcana lAla banyAM. paNa vasAhatAmAM bhAre parivartana cAlI rahyAM hatAM-eTale e vAta jaladI visAre paDI gaI. AkhA deza uparathI nIce thaI rahyo hatA. saMskArI lekhAtA rAjavIoe yajJA pravartAvyA hatA. yajJa eTale Ahuti. para kAje dhana, dolata ne dehanI paNa Ahuti. AvA yajJa saMskAra-pravartananu aMga hatu. tyAga, bhakti ne paramAnI triveNI emAM hatI. zarIra, buddhi ne hRdayane tyAM triveNIsaMgama hatA. mAtra zauyamAM mAnatA rAkSaseAne A na gamyuM. teoe yajJabhagate peAtAnu vrata banAvyuM. khIjI bAju yajJamAM mAnanAra brAhmaNa ne kSatriyeA vacce zreSDatvane bhAre vivAda teA khaDA hatA ja ! yajJa ane yuddha aneemAM kSatriyA brAhmaNAnI sarasAI karatA, te brAhmaNeA paNa kSatriyeAnI sAme keDa AMdhatA. brAhmaNavIra parazurAme yuddo-ajaba yuddo-karI batAvyAM hatAM, tyAre kSatriyavIra vizvAmitre ajaba yanA AraMbhyA hatA. ane A Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 kaMcana ne kAminI yajJanI rakSA mATe pote ja potAnA hAthe ayodhyAnA be rAjakumArone pitAnI pAse rAkhIne taiyAra karyA hatA. e rAjakumAree yone nirbhaya banAvavAmAM pitAnuM pauruSa vAparyuM, ne bhaviSyanA kALamAM yajJanA virodhIonA nAza mATe pratijJA karI. ' A kumAranI zakti ane saMskAritAthI prasanna thaI janake rAjakanyA sItA vaDA kumAra rAmacaMdrane varAvI. emaNe zivazaktinA dhanuSyane toDI zauryanI parIkSA ApI, ne kSatrinA haDahaDatA duzmana parazurAmane saMskAritAthI prasanna karI viSNadhanuSyanI prApti karI! , ayodhyAnA A rAjakumAranI bAlyAvasthAnI siddhioe AkhA dezane mugdha karI nAkhyo. sauMdaryasukumArI sItAnI ne vaiSNava dhanuSyanI prAptie pharI rAjakuLomAM viSano agni pragaTAvyA. rAmanI saMskAritAnI aneka parIkSAo levAvA lAgI. pahele ja pagale pitRvacananuM pAlana ne satyarakSA viSe kasoTI AvIne khaDI rahI. pitAe pitAnI juvAna patnI kekeyIne be vacana ApyAM hatAM. ema te kayo purU pitAnI juvAna patnIne rIjhavavA zAM zAM vacane nathI Apate? paNa A te vacanamAMthI bhabhUkato vahni pragaTayo. e vacana pAchaLa rAja ramata goThavAIne ramAI. eka vacanathI rAmane 14 varSa vanavAsa, bIjA vacanathI bharatane siMhAsana ! bhalA pitAnAM gAMDA-ghelAM vacana khAtara kaMI rAjagAdI chaDI devAya? ane kadAca rAja choDI devAya, te paNa nagaranivAsa choDI vanavAsa kaNa seve ? vAha. vAha, ghATa te ThIka ghaDAya. guru vizvAmitranI zikSA ke lajAbhAra vehaze ne janakarAje jemAM saMskAritA joI e rAmano Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNanI nirvAsitA 117 ke upahAsa thaze ? are, mANasa te chevaTe to mANasa che. emAM saMskAra AvyA eTale zuM deva thaI gayo ? paNa mazkarI karanAra thaMbhI gayA. bIje ja divase rAma sahunI vidAya laI vakalanAM vastromAM dezanikAla mATe taiyAra thayA. na banavAnuM pRthvI para banatuM hatuM. parama AzcaryanI sImA te tyAM hatI ke bhAI lakSmaNa paNa sAthe jato hato, ne sauMdaryabharI sItA paNa valkalanA vezamAM patinA pagale cAlavA taiyAra thaI hatI. sItA kahetI hatI : "jyAM pati tyAM satI !" leke mAnatA hatA ke A te nATaka che ! kAle rAma pAchA AvyA samajo ! paNa divaso vItyA, rAma pAchA na AvyA, te na ja AvyA. vacananA sAdA arthanuM nahi, enA garbhitArthanuM paNa rAma pAlana karavA lAgyA. keTalAya emane pitAnA grAmanagaramAM vasavA vinaMtI karatA, paNa vanavAsI rAma te agocara jaMgalomAM jaI vasyA. lakSmaNa ane sItA sAthe che, badhA yajJayAga kare che, ne yajJavireAdhI lekane harAve che. rAkSasakuLAno ane yajJavidhIono nAza karanAra guru agatyanA AzIrvAda pAmyA, vidyA pAmyA ne zastra paNa emanI pAsethI pAmI rAma Aje daMDakAraNyamAM AvI vasyA. AvAM rUpALAM, nAjuka ne ghATIlAM naranAra bhAgye ja A pradezamAM Ave che ! ekabIjA pratyeno sneha, pADozI pratyeno neha ne jIvana jIvavAnI emanI kaLA anokhI che ! [ 3 ] rAkSasarAja rAvaNe badho vRttAMta sAMbhaLe, tyAre ene pitAnuM apaharaNanuM kArya aneka rIte yogya bhAsyuM. eka te eka kALe e pitAnI iti suMdarI hatI. vaLI yajJapUjakonI e kanyA hatIH ne Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 kaMcana ne kAminI pite yajJono virodhI hato, A rIte paNa sItAne uThAvI jaIne, e yajJanA himAyatIne zikSA karavAne pitAne dharma adA karI rahyo hate. vaLI AryonA bhayaMkara guru agatyane caDhAvya e rAma cahyo hate, mATe enI sAna ThekANe lAvavAnI paNa jarUra hatI. uparAMta eNe rAkSasane nAza AraMbhe hato, e rIte paNa ene sajA karavAmAM e nyAyI hate. eNe pitAnI vidvAna, baLavAna ne zANI rAkSasasabhAne pUchavuM ke AvA lokone zikSA thavAnI jarUra kharI ke nahi? sahue saMmati ApI, paNa na jANe kema, kaMkarathI pahADa DarI gayo ! je rAvaNe roja baLa ajamAvyuM hatuM. eNe Aja chaLano prayoga karyo. mRgayAnA zokhIna kSatriya rAmanI najara sAme suMdara mRga lAvIne hAjara karyo. emane salalita mAMsanI te spRhA hatI ja paNa e mRganuM carma paNa sItAnI kaMcukI mATe apUrva hatuM. gauravaNe sItAnA vakSasthaLa para suvarNavarNa mRgacarmane kaMco kevo Ape ! sItAnuM mana paNa e mRgacarma pAchaLa gheluM thaI gayuM. A lAlasAmAM vegavaMta mRganI pAchaLa rAma gayA. ne mRgayAnA zekhIne kaI divasa ema kaMI jaladI pAchA pharyo che, ke Aje phare? rAmane vAra lAgatAM lakSmaNa paNa bhAIne zodhavA gaye. rAvaNe e taka jhaDapI lIdhI athavA eNe ja mAnasazAstrano abhyAsa karIne zikAra karavAnI A rIta hatI. eNe parNakuTImAMthI sItAne upADI. sukumAra strI A zaktinA puMja pAse zuM ane keTaluM karI zake? kaThoratA ne sukumAratA zrIphaLa ne AmraphaLa jevI che. zrIphaLane chUMdavA janAra AmraphaLa paheluM chuMdAI jAya che. paNa chUMdavAnI zaktithI zrIphaLanI mahattA vadhatI nathI ne AmraphaLanI ghaTatI nathI! rAkSasarAja rAvaNane sAmane karatAM karatAM sItA bebhAna banI gaI. rAvaNa ene laMkAmAM laI gayo. rAvaNane zraddhA hatI ke mAyA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNanI nirvAsitA 119 dekhIne mAnunInuM mana caLI jaze! A rAjamahele, A vilAsagRha, A vihArasthale, A AbhUSaNo, A Asavo, pe ne khAdho pAse kaI strI puruSanI caraNakiMkarI nathI banI ? kaMcananA lebhe kaI kAminI lebhANuM nathI ? Apa Apa e vaza thaI jAya che. paNa dhIre dhIre rAjA rAvaNane khAtarI thaI ke A strI dehathI bhale sukumAra heya, paNa manathI vaja jevI che. eNe mAnyuM ke hamezAM tAjA ghA rUjhavavA mATe samayanI jarUra che. samaya samayanuM kAma karI jAya che. ene pratikUla vartIne nahi, anukUla rahIne jatuM. vilAsanI sAmagrI cAre tarapha khaDakIne vacce suMdara sItAne baMdIvAna banAvI. strIne AkarSavAnuM saMpUrNa zAstra ahIM sakriya banyuM, paNa sItA te ajaba strI nIkaLI. keTalIka vAra to enI tejasvitA pAse trilokavijI rAvaNane paNa namI javuM paDatuM. rAma pachI sItAe pitAnA saMskAranI ahIM parIkSA ApI. , tyAM te acAnaka rAmane dUta laMkAmAM AvI gayo ne sItAnI bhALa meLavI gayo. thoDA divasa vItyA na vItyA tyAM rAmane sAMdhivigrahika aMgada paNa sulehanI viSTi calAvI gayo. patnIharaNanuM duHkha samajanAra rAjA sugrIva ane tene parAkramI maMtrI hanumAna rAmanI vahAre dhAyA hatA. paNa rAvaNa to pilAdI haiyAno AdamI hato. enI sabhAe, enAM sagAe kahyuM ke rAmane sajA karavA mATe sItAnA apaharaNanI jarUra nahotI. chatAM ya kahenArA mAtra kahenArA ja hatA, ne kahIne pitAnA mANasanI bhUla calAvI lenArA hatA. eka jaNa ja e anyAyane virodhI nIkaLyo. enuM nAma vibhISaNa! eNe kahyuM, "A to eka gunAne miTAvavA tame bIje gune karyo." paNa madAMdha ne baLavAna leke kadI samajyA che ke Aje samaje ? Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 kaMcana ne kAminI satyane upAsaka vibhISaNa anyAyane pakSa tajI cAlI nIkaLyo! are, gayo te bhale gayo, sAgaramAMthI eka biMdu bahAra cAlyuM jAya tethI ema namatuM ApIe te rAjamAM kAja kema cAle ! TUMka samayamAM yuddhanAM duMdubhi gAjyAM. rAkSasarAja rAvaNanA ajeya manAtA ddhA haNAtA cAlyA. rAvaNa A strInA tejano e prabhAva mAnI zaMkita bane. baLavAna hamezAM bahu vahemI hoya che. eNe balAtkArano prayAsa chAMDI manAmaNAM zarU karyA. rAma ne lakSmaNanAM khoTAM zaba lAvIne paNa eNe sItAnI hataMtrI khaLabhaLAvI mUkI, paNa sItAe te eka ja vAta karI: A deha rAmane arpaNa thayA. have khoLiyAmAM Ave che tyAM sudhI bIjAne arpaNa nahi thAya !" rAvaNa thAkyo. bIjI tarapha yuddha ugra banyuM. bhAI, putra vagere raNamAM reLAyA. pite raNAMgaNamAM Avyo, paNa bagaDelI bAjI enAthI paNa na sudharI. rAvaNa paNa raNamAM paDayo. rAme laMkAne kabaje karyo ! bhalA, A veLA nirvAsitA sItAno AnaMda enA sAgarasamAM haiyAmAM paNa kema samAya ? patine maLavA e malIna vezamAM ja ne kazAya aMgarAga vagara ja AgaLa vadhI! paNa patideva rAmanuM kaheNa AvyuM, "snAna karI zuddha thaI aMgarAga karIne A !" re! nArInuM hRdaya ! enI adhIratA keNuM kyAre samajuM che, ke Aje samaje? [4] mahA-dUta hanumAne yathAsamaya zrIrAmane nivedana karyuM ke "sItAjI AvI rahyAM che !' Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNanI nirvAsitA 121 paNa rAma te hatA tyAM ne tyAM UbhA rahyA. vibhISaNe kahyuM: "sItAjI AvI pahoMcyAM che!" zrIrAma toya stabdha banI khaDA rahI gayA. e priyAne maLavA adhIra na banyA, bake temanA mukha para glAninI eka AchI vAdaLI patharAI gaI. temaNe zAMta, dhIrane svastha zabda kahyuM : sItAne mArI samIpa lAve." kamalavadanA sItA Aja cAlatI nahotI, paNa UDatI hatI. enuM mana ApoApa nATAraMbha karI rahyuM hatuM. paNa eNe zrIrAmane joyA-zAMta, svastha, himAcala jema akaMpita! tyAre aMdhArI rAtamAM vAdaLI gaLI jAya, ema enuM haiyuM gaLI gayuM ! enA kalpanAnA minArA ekadama bhUkaMpano vega anubhavavA lAgyA. zAMtamUrti zrIrAmanA mukhamAMthI pANI saMbhaLAI. emAM kyAMya premanI uSmA nahatI, upekSAnI hADa gALatI zItaLatA hatI. rAma bolyA : "bhadra, meM puSakAra parAkramane yogya kArya karyuM che, te zatruno parAbhava karyo che. mAruM pauruSa jagatane vidita thayuM che, ne mAre zrama Aja saphaLa thayo che. je purU apamAna pAmI, ene pitAnA tejathI mArjana karato nathI, e che te paNa zuM ne maryo to paNa zuM? mane lAgelA apavAdane meM mahAudyama dvArA ne mArA snehIjananA baLa dvArA dUra karyo che. sUryavaMza para lAgelA lAMchanane meM sarvathA dhoI nAkhyuM che.' patinAM vacanane amarasudhA lekhatI sItA samajI na zakI ke pitAnA AtmasakhA rAma A saMbhASaNa zA mATe karI rahyA che ! are, hijarAyelI patnInA kuzalavartamAna pUchavAne badale A Atmaprazasti kAM racI rahyA che ? Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 kaMcana ne kAminI zrIrAma thoDIvAra thobhyA, ne punaH belyA: he sIte! AMkhanA daradIne jhaLahaLato dIpa pratikULa lAge che, tema Aje tuM mane pratikULa bhAse che! jenA caritra viSe zaMkAsthAna pedA thAya e strI kema karIne priya lAge ?" sItAnuM dhIraja dhArI raheluM haiyuM e kaThora vANI jhIlI na zakyuM. enA mastiSkamAM ekAeka dhaDAkA UThayA. rAmavANI AgaLa vadhIH "tuM ema na mAnatI ke meM A badhe zrama tAre mATe karyo che! meM A badhuM mArA kuLanuM lAMchana miTAvavA, sUryavaMzanI kIrti niSkalaMka rAkhavA mATe ja karyuM che. tArAM aMgene zatrue sparza karyo che. enI kAmabharI AMkhethI tuM nIrakhAI che. paragRhamAM rahelI suMdara strI kadI surakSita rahI che? bilADInA kabajAmAM AveluM dUdha kadI asvAdita rahI zake kharuM? AvI strI game tevI saMdara hoya to paNa ene kayo pati saMdhare ? ane te pachI rAkSasa tathA pizAca kulemAM ne Arya kulemAM zo phera rahe ? mATe he sIte, huM tane mukta karuM chuM. daze dizA tArA mATe khullI che. IcchA paDe. tyAM cAlI jA !" sItAnAM suMdara netrAmAMthI zrAvaNanA AkAzamAMthI megha varase ema AMsu jharI rahyAM. zrIrAme sItA tarapha nihALyA vinA AgaLa bolavuM cAlu rAkhyuM: "he manehAriNI strI, tAruM rUpa joIne rAvaNa kAMI ema ne ema besI rahyo na hoya! taLAva kAMThe jaI ke tarasyuM rahe? mATe bhAre arthe tuM tyAjya che. A lakSmaNa che, bharata che, sugrIva che, zatrudana ke vibhISaNa che, game tenA para tAruM mana sthira kara !" A zabdothI jharajhara jharajhara varasatA sItAnA vizALa nayanAkAzamAM bhayaMkara vIjaLI ne garjanAo thavA lAgI. nirAdhAra sItA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNanI nirvAsitA 123 je rAkSasa jevA rAvaNanI pAse hiMmata hArI gaI nahotI, e Aja dIna-hIna banI gaI. anAtha abaLA zuM kare ? sItAe chUTe e chAtI phATa rudana AraMbhya. dizA ne kALa kaMpI UThayAM. raNoddhAonAM haiyAM paNa vIMdhAI gayAM. chatAM zrIrAma svastha mane khaDA hatA. himAcalanI nizcalatA tyAM hatI. sadanadvArA bharyuM aMtara khAlI karIne sItA gadagad kaThe belIH "he sUra ! sAmAnya pati paNa pitAnI sAdhAraNa strIne na kahe tevAM vacano tame mane kahyAM che ! sAmAnya strIonI jema tamArI prANezvarIne na kalpa. rAvaNanAM aMgono mane kadAca sparza thaye hoya, paNa emAM huM lAcAra hatI. e deSa mAre nahi. vidhAtAne ja hato. je vAta mAre adhIna nahi e mATe. mane lAMchana kevuM?" sItA jarA thobhI ne pachI belI : - "mAruM hRdaya mAre svAdhIna hatuM, emAM rAma sivAya bIjAnuM raTaNa thayuM ja nathI. mane pahelAM ja khabara hatI ke rAma mAre tyAga karaze, te A vyartha jIvitane Aja sudhI zuM kAma dhAraNa. karata? ne tama sahune yuddhano zrama paNa zA mATe levA deta ? " duHkhiyArI strIne svAbhAvika evI nirbhayatAthI sItA AgaLa belI : "janakaputrI chuM, yajJabhUmimAM janmelI chuM, pativratA chuM. tame AdaraNIya evA mArA pativratane Adara ApavAne badale anAdara Ayo che. mAruM zIla, mArI bhakti e badhA para pANI pheravyuM che ! have mArA jIvitano kaI artha nathI." sItAe rAma taraphathI meM pheravI lIdhuM, ne lakSmaNa tarapha joIne bolI : vIrA lakSmaNa! muja dukhiyArIne kAje tame badhAe ghaNuM karyuM che. je strIne saMsAramAM pitAno kahevAya evo svAmI nahi, enA jIvanamAM kazuM ja nahi ! jIvita ane mRtyu ene mana baMne Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 kaMcana ne kAminI barAbara che. chelle eka kAma kare. vIrA lakhamaNajI! dukhiyArI -bhAbhIne kAje eka citA ja Ape. bhaDabhaDatA haiyAne e citAnI jvAlAo anahada zAMti Apaze. nirAdhAra, nirvAsita strInuM chelluM zaraNa kAM jaLa kAM agni che!' bicArA lakSmaNajI! zuM bole ? lAlaghuma AMkhe e moTAbhAI tarapha joI rahyA, paNa jANe moTAbhAI sItAnI A mAgaNImAM saMmata hoya ema lAgyuM. citA khaDakavAmAM AvI. javAlAo bhaDabhaDa karatI bhabhUkI UThI. sItAe be hAtha joDI kahyuM : "he agnideva, jIvana karatAM pavitratA mane vadhu priya che. pavitratA jAya pachI deha TakAvI rAkhavAne kaMI artha nathI. he nirAdhAranA AdhAra vahUideva ! kalaMkinI houM te bhasmasAta karaze, ne zrIrAma viSe ekacitta houM to rakSA karaje. pApa ne pavitratAnI parIkSAmAM kaMI bAkI na rAkhazo." ATaluM bolI sItAe niHsaMkeca rIte agnimAM praveza karyo, paNa badhAnA Azcarya vacce e aNizuddha bahAra AvyAM. agnie jANe pitAne bALavAno svabhAva badalI, pALavAne svabhAva dhAraNa karyo. badhI janamedanI jayajayakAra karI UThI. sahue ekatra thaIne zrIrAmane pavitra sItAnA svIkAra mATe prArthanA karI. pracaMDa megha jema pahADa tarapha dhasIne jalavaSa karI mUke tema zrIrAma dhasyA, sItAne UMcakIne vizALa vakSasthaLamAM samAvI dIdhI. atyAra sudhI rAma rAjA hatA. e paLe e pati banyA, ne patnI sItAne vahAla karI rahyA. [5] dAMpatyasukhanA divaso bahu lAMbA na cAlyA. sItAdevI -adhyAnA rAjamahAlayamAM zrIrAma sAthe bahu samaya na vasI zakyAM. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNanI nirvAsitA 125 paLo te kharekhara AnaMdanI AvI hatI. sItAjI garbhavaMtAM hatAM, paNa zrIrAme laMkAnA raNamedAna para je zaMkA janmAvI hatI, e zaMkA agniparIkSA pachI paNa cUDelanI jema ghUmatI hatI. ekavAra game te rIte bolAyelA zabdonuM paNa zuM sAmarthya che! zrIrAmanA manamAMthI dhevAyelI zaMkAnI kAlimA Akhare anudAra, lokahRdayamAM pravezIne bolI UThI. zrIrAme setu bAM , dAnava-damana karyuM, ne rAvaNasaMhAra karyo : e badhAM kIrtivaMta kAryo karyA. paNa sItAne svIkAra karyo e kharekhara apakIrtinuM kAma karyuM. rAja to dhamadharmane nizcaya karanAra che. rAjA je pramANe varte tema prajA varte che. A rIte strI svataMtra thaze, paradharamAM vAsa karyAnuM prAyazcitta nahIM kare, te AryakuLomAM adhama macaze. "zuM bhalA, rAvaNe sItAne sparza paNa nahi karyo hoya ? ane parapuruSane sparza pAmelI patnIne svIkAra paNa kema saMbhave ? rAjAne vaLI strIone kyAM taTe che ? eka kahetAM eka hajAra. eka ekane bhulAve evI. pachI zaMkita cAritryavALI strIne saMdhare zo lAbha? Arya puruSone emAM kayo mahimA ?" vAha re saMsAra ! jyAre rAme ene zuddha pramANuM tyAre prajA ene azuddha pramANavA lAgI ! rAjA rAmanuM vrata to prajAjana hatuM ! prajA mATe sItA te zuM, pitAne prANa pAtharavA paNa e kaTibaddha hatA ! maMtraNasabhAne emaNe AmaMtrI. abhiprAya pUchaLyo. sabhA "hA" ke "nA" kazuMya na belI! zrIrAma samajyA ke prajA sItAnA punaH tyAgamAM saMmata che, phakta mArI zarama emane spaSTa kahetAM khALe che. zrIrAma kartavyapAlanamAM meru jevA acaLa hatA. pharI vAsa Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 kaMcana ne kAminI sItAne tyAga thaze. garbhavatI avasthAmAM vanajaMgalamAM emane choDI devAmAM AvyAM. sagarbha sukumAra sItAne upara Abha ne nIce dharatI rahI! nirvAsitA sItAne vAlmIki nAmanA kavie Azraya Ape. AryakuLanI zobhA samAna sItAne potAnA AzramanI zobhA banAvI. sItAe ahIM be putrane janma Apyo. dukhiyArI mAtA pitAnuM jIvanasukha putrAmAM . emAM e pitAnuM duHkha-dainya visarI gaI kudarate strIne ghaNI rIte kamajora banAvI, A rIte sabaLa banAvI che. sItAe putrone pitAnA jevA parAkramI banAvyA. re! yajJamUrti sItA! jIvanane te yajJarUpa banAvyuM. bIjI tarapha zrIrAme ayodhyAmAM yajJa zarU karyo. yajJamAM to rAjAne paDakhe rANI joIe. zrIrAmane lagna karavA mATe aneka kaheNa AvyAM, paNa emaNe sItA sivAya bIjI patnI vajya kahI ! rAjAnA jIvananI cokI karatI prajAne rAjAnA aMtaradAhanI e divase jANa thaI! rAjAne aneka rANIo heya. eka cAlI jAya ke marI jAya tethI zuM? paNa rAjA rAmane te eka ja sItA hatI. rAme sItAne chAMDI na hatI, balake pitAnA ardha prANane visarjana karyo hato ! yajJavedInA agni jevuM emanuM jIvana banyuM hatuM ! sItAne A samAcAra maLyA, tyAre ene lAgyuM ke pitAne Atmabhoga legyasthaLe arpaNa thayA che. AvA pati mATe te ATalAM dukha zuM, joIe teTalA bhava paNa oLadhoLa karavA e taiyAra hatI. ane mAnasika rIte ekabIjAnAM banI rahyAM, paNa e viyeganA tApe baMnenAM dehane hADapiMjara banAvyAM. eka divasa sItAnA kSatriya putrae yajJano ghoDe bAMdhyo, ne vIratvanI parIkSA ApavA medAnamAM jhukAvyuM. mAtAne e vizvAsa Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAyaNanI nirvAsitA 127 ApavA mAgatA hatA ke tArI keLavaNI ame pUrepUrI prApta karI che! paNa Akhare te bALakane ? emaNe baLiyA sAthe bAkarI bAMdhI lIdhI. re! azva te ayodhyAnA cakravartI rAjA rAmano ho, ne khuda rAjA rAma sAme mukhe laDavA paNa AvyA. bALakee kahyuM : amArA hAthamAM dhanuSya hAya, mAtA ne gurunA AzIrvAda hoya, pachI sAme eka rAma hoya ke AkhuM gAma heya tenI amane paravA nathI." pitA ne putronI laDAI! kaI mAtA ke patnI e joI zakI che, ke A joI zake ? sItA deDI! kavi vAlmIki dhasI AvyA. paraspara pichAna ApI ne pichAna lIdhI. zrIrAme gaLagaLe sAde kahyuM: "pavitratAnAM avatAra sItAdevI! ayodhyAmAM padhAro." sItAjI be hAtha joDI belyAM: he manamaMdiranA devatA, mAro samaya pUro thayo. AratInA dIpanI diveTamAM ghI te keTaluM hoya? e ghI pUruM thayuM. kalaMkita karApelI strInA jIvanamAM ne mRtyumAM mRtyu sukhada hoya che. chatAM huM duHkhada jIvana jIvI tamArAM ne mArAM A bALa mATe! "huM to yajJabhUminI kanyA chuM. dhUpasaLI jevuM mAruM bhAgya che. A bALakane tamArA jevAM banAvI, tamane soMpuM chuM. pArakI nItinI cokIdArI karatI ayodhyAnI prajAne mAro eka ja saMdeza che! e dharmaprANa prajAne kahuM chuM ke dharma na bhUle ! rAma jevo pati pAmIne huM to garva anubhavuM chuM! saMsAramAM sItA te aneka haze, paNa rAma to nathI ja nathI ! vahAlA rAma! pRthvInI putrI sapraNAma vidAya yAce che! praNAma ! he pRthvImAtA ! he pRthvImAtA ! mArga de tArI duhitAne!" Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 . kaMcana ne kAminI sItAe pRthvI sAme joyuM. AkAzamAM megha gAjyA. pRthvI cirAtI hoya tema lAgyuM. bhayaMkara karADa najara sAme AvI UbhI. zrIrAma dhasIne sItAne potAnI bhujAomAM UMcakI le, e pahelAM sItAno deha pRthvInA peTALamAM samAI gaye ! pRthvInA peTALamAM UMDe UMDe, nAkhI nAkhI najara na pahoMce tyAM sItA adazya thayAM hatAM! rAmAyaNanuM eka mahAna pAtra pRthvI parathI rasAtaLamAM cAlyuM gayuM ! rahI gaI mAtra rAmAyaNa! Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daziye [ vArtA sAtamI] unALAnI rAta aradhI vItI gaI hatI ane kAThyiAvADanI verAna bhUmi para vAte Une pavana kaMIka zILo banyo hato. vaDhavANa kAMpanA sTezana para UbhelA TapAvALAo jhoke jatI AMkhane cAnA kaTIMga" (aradhiyuM) nA jore ane navanavA ToLaTappAnA rasa jAgatI rAkhI rahyA hatA. morabIne mela Aje kaMIka vadhu moDe hato. kaMIka vadhu moDe kahevAno artha e ke A bhUminI gADIomAM lagabhaga badhI ja gADIo zAnta svabhAvanI ane nirAMtavI cAlanArI che; eTale pA- aDadhe kalAkanuM beDuM e kadI meDuM lekhAyuM nathI. UlaTuM e moDuM utAruonI prazaMsA paNa pAmyuM che. paNa Aje morabIne mela pAse savA be kalAka "leITa' hatA. sTezana mAstare paNa vIjhITIMga rUmamAM nirAte mukAvyuM hatuM, ne TikiTa mAstara paNa bAra savAbAramAM kAma patAvI khurazImAM lAMbA thayA hatA. "khAssA savA be kalAka !' sTezananA eka khUNe aDe aDa beThelI be vyaktiomAMthI eke kahyuM. karIgALo che ne ! pArasale utAratAM-letAM moDuM thaI jAya. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 kaMcana ne kAminI vaLI kerIgALA bhegA laganagALA paNa kharAne !' khIjI vyaktie gADI mADI paDavAnAM kAraNeA samajAvavAnA DeLa karyAM. * e vAta sAcI, paNa Aje gADI bahu meADI thAya te ApaNe badhA dhANu bagaDe ! tane khabara che ? rAta TUMkI ne veza jhAjhA jevA ApaNA ghATa che!.' * ATalI rAta bhegI eka rAta vadhu. ema hAyavoya kare kaI kAma thAya ?' bIjAe ThaMDe peTe kahyuM. hAyavoya na karuM te kAma zI rIte cAle ? manasukha, tuM te sAva aDakhUthala ja rahyo. vakhatanA paisA che, vakhatanA. ' vAta karanAre zakarA-khAjanA jevI tIkSNa dRSTi cAre tarapha pheMkatAM AgaLa calAvyuM. 6 * manasukha, hiTalare ApeluM paMdara hADAnuM alTImeTama kadAca joDhuM paNa paDe, paNa rAMDelA mUratiyAnuM alTImeTama kevaLa tera dahADAnuM terame dahADe te cAMllA thavA ja joIe. ane e na thAya te pachI thaI rahyuM, lakha ceArAsInA pherA ! loka kahe ke kaI haze tyAre ja na thayuM te ! pAnA zeThanA raMDApAne Aja agiyAramA dahADA cheH kAla Arame! te parama divase te khela khalAsa !' kAThiyAvADanI bhUmi para gAmegAma ke zaherezahera verAyelI caudaziyAnI jAtanA A mahAnubhAva, vAta pUrI kare tyAM sTezanane ghaTA jorathI ajI UThyo. - gADI chUTa gaI !....... adhamIcI AMkhe pATare khUma mArI; ane A be mahAnubhAvA thADI vAra zAnta rahI, pAchA vAte caDayA. - pelA lADakAzeThanI dIkarI joI che ne! tIDaDA jevI che, tIDaDA jevI ! ' ane tIDa jAtanA prANInI mAdAnuM nAma letAM letAM te A Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 131 bhAvahINa lAgatA mahAnubhAvonI AMkhamAM kaMI kaMI Urmio ane kalpanAraMgo UbharAI rahyA. lADakAzeThanI lADakInuM eka sauMdaryabharyuM citra baMnenI sAme nAcI rahyuM. kAMpanI lAMbI-pahoLI zerIomAM thaIne savAranA jelanA mIThe kUve pANI jatI e nagaranArIomAMthI teoe lADakAzeThanI lADakIne joI lIdhI hatI. bApanuM gAma eTale dIkarI lAja-marajAda ochI jALave ! ghaNI vAra aDadhe se ughADe rahI gaye heya ne lADakI pANI jAya ! kaMIka bharAvadAra ane UMcuM zarIra ! gaLa lADavA jevuM meM ! mAthe to kezano bhAre ! koka dahADo abaDe vALI phUla ghAle te kokavAra chUTI veNuM mUkI cheDe phUmatuM laTakAve ! lADakA zeThanI lAkI amadAvAdanI havA khAI AvelI; eTale suMdaratA karatAM enI sughaDatA vizeSa hatI. e jenAranI AMkhane tarata ThArI detI. lADakA zeThane amadAvAdamAM bImArI lAgu paDI ne bicArA cAra varSa sudhI paisAnuM pANI karI Akhare gujarI gayA. zeTha jIvatAM te bharama bhAre hato, paNa pAchaLa vadhu kasa na nIkaLyo. zeThANuM be dIkarI ne eka dIkaro laI kAMpamAM karakasaranI jiMdagI gALavA AvyAM. vidhavA strIne hiMdusaMsAramAM koI cheDo jhAlanAra nathI. paNa zeThANIno bharama bhAre. bAMdhI muThThI, eTale Aghe AghenAM sagAM upara paDatAM hitaiSI thaIne AvyAM. paNa jema bhItaranA bheda khUlatA gayA, ema lekene lAgyuM ke jene madhabharelo madhapUDe mAnatA te khAlI nivAI gayeluM mINanuM khAnuM che, tyAre eke eke sahu AvA khasatA gayA. Akhare chelle chelle eka ja jaNa emane banIne rahyo. ane te atyAre sTezana yArDamAM morabInA melanI rAha joI ujAgarA, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 kaMcana ne kAminI tANatA etamarazeTha ! paropakAra ne paraduHkhabhajanamAM AtamaroDanI joDI naheAtI.zeThANI tene paraduHkhabhaMjana vikarama ne avatAra kahetAM. ' vIsamI sadInA vikramAvatAra etamaze ane emanA dAstAra manasukha khatee A pachI lAMbA manasUbA dhaDavA. A eka rAtanI kAmagIrI upara bhaviSyanA UjaLA dhaMdhAnI, sukhI jiMdagAnInI temaNe ImAratA caNI. paNa emanuM e svapna lAMbuM na cAlyuM. e ImArata nIce jhINI suraMga mukAtI heAya evI tINI cIse emane jAgrata karI dIdhA. nA,nA, e suraMga nahAtI-mArakhIne mela meDA meADA paNu Ave che, mATe jAgI javA vAgatA eMjinanA pAvA hatA. etamacaMde ceALAyelA khesane ThIka karyAM, pAghaDI para hAtha pheravI eka lAMbuM agAsuM khAI TaTTAra thaI UbhA. madharAtanA A mahemAnAne pakaDI pADatAM vAra na lAgI. thAna coTIlAnA jADe| paheraveza chatAMya atyAre A mahemAna sajjA pUra bAbamAM hatA. e hAthamAM e hAtha milAvI bheTaSA, pachI sahu sTezana bahAra nIkaLyA. alyA vazarAma ! TappA taiyAra che ne ? ' mahemAneA mATe TappAnI pUrva taiyArI karI rAkhI hoya tevA rAthI ettamacaMda khelyA, paNa vazarAma evI rItanA prasaMgeAthI TevAyelA hatA. * taiyAra che, zeTha ! paNa cAra pesejarA ho ke!' ' * hA, hA, te huM nathI jANatA ? emAM ame chIe keTalA ?' ane AtamacaMda zeTha gaNavA lAgyA. ' huM, manasukha ne eka, be, traNa, cAra mahemAne ! hAM, hAM, cha jaNAM ! e teme vadhatATatA cAle ! ' ' paNa zeTha, pelA sipAI.......... Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 133 "have kAle thA mA ! e te kadI traNe heya ne kadI vadhAre paNa hoya. AkhI gADI bAMdhI pachI e te ame aMdaroaMdara samajIne saMkaDAIne besIzuM. alyA, vakhata oLakhatAM zIkhe." vazarAma otamacaMdanuM gharAka hatA. bhAre vajanavALA cha jIvane eka mAIla kheMcI javAnuM mahenatANuM ene vyakti dITha be AnA maLavAnuM hatuM-ane e paNa rekaDuM nahi. lIdhelI rakamanA vyAja peTe cepaDe jame thavAnuM hatuM. eNe kaMIka aspaSTa avAje babaDatAM cAbUka hAthamAM lIdho ne AkAza sAme eka vAra najara nAkhI ghoDe hAMkI mUkyo. AkAzamAM te ekalA tAraliyA hatA-na jANe vazarAme zA mATe tyAM joyuM haze ? [ 2 ]. kAMpanI mATI-pahoLI saDaka vaTAvI, gaTaranAM pANIthI bhIMjAyelI zerImAM thaI gheDAgADI eka beThA ghATanA makAnanA daravAje AvI UbhI rahI. "bhAbhI!" tamazeThe bAraNuM upara haLa Take re mAryo. gharamAM kaI jAgatuM hoya tevo bhAsa thayo. eka ja bUme bAraNuM UghaDayuM ne kAcanI khApavALA phAnasanuM ajavALuM patharAyuM. gUDhA rAtA sADalAmAM meM chupAvIne eka prauDha strI AvI. eNe dhIrethI kahyuM : gADI bahu moDI AvI lAge che!" "hAsto, paNa have e maDAnuM vaheluM tamAre hAtha che. mahemAnomAMthI eke jarA Takera karI. mArA rAMDarAMDanA hAthamAM zuM ? e badhuM te A tamAzeThanA hAthamAM!" ane otamazeThe khullA dilanA hAsyathI A vArtAlApa upara paDado pADI dIdhuM. gharanI meDI upara badhI taiyArIo karavAmAM AvI hatI. mahemAne eka gAdalA upara goThavAyA. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kaMcana ne kAminI "bhAbhI, cAnI taiyArI kare." otamacaMda zeThe kahyuM. "nA, zeTha ! juo rAta TUMkI che. kAle savAre kAma patAvI amAre dazanI gADImAM pAchA pharavuM che. mATe pahelAM nakkI kare !' savAre thaze, emAM zI utAvaLa che?" zeThANIe kahyuM. A sAMbhaLI mahemAne UMcA-nIcA thaI gayA. nA. te e na bane! sArAM kAmamAM se vina! gAmamAM caudaziyA kyAM ochA che? vAtavAtamAM badhuM bagADI mUke ! amAre nAka nathI kapAvavuM. kema otamacaMda zeTha ?" sAcI vAta, sAcI vAta, mArA bhAI A te vAvALAnuM ghara ! thAna-coTIlAmAM pAnAzeThane koNa na oLakhe ! pAMca pAMca peDhInI pUrI khAnadAnI ! ane bhAbhI; kaMkumAM pANI bhaLatuM hoya te bhaLavA de ne! zAstramAM kahyuM che ne ke zubhasya zIghrama!" tamazeThe pitAno musaddIvaTano bIDo dhIre dhIre kholavA mAMDayo. "Ama Avaje," zeThANIe dhIrethI otamacaMdane oraDAmAM bolAvyA ane kahyuM: "leke vAta kare che, ke pAnAzeThanI uMmara beMtAlIsanI che. tame jANo che ne, lADakIne AvatA bhAdarave hajI aDhAramuM besaze." leke zuM vAta karaze ? ke te peTabanyA che, koNe baMtAlIza kahyAM? e to haze 30-35, paNa khAdhe-pIdhe sukhI eTale hADa UkaLatuM dekhAya! ApaNI lADakI aDhAra-vIsa varSanI ane zeTha 25-30 varSanA ! AmAM kyAM kajoDuM che?" otamacaMda zeThe lekenAM leNadeNanAM khAtAM sarabhara karavAnI zaktinuM aThuM pradarzana rajU karyuM. sarapaMcAM pacANuMnI jema aDhAra ane beMtAlIsano meLa meLavI dIdho. ane bhAbhI, jarA orAM Avo. meM pAnAzeThane kIdhuM che, ke amAre dIkarInI pAI ane gAyanuM ragata barAbara che. ane emaNe paNa kahyuM ke enI ciMtA nahi. tamArI bhAbhInuM sukhaduHkha e Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziyA 135 amAruM sukhaduHkha. sagAM thayAM te sagapaNu nANuvuM joI ze ne? rokaDA e hajAra bhAbhInA nAma para mUkazuM. e khAya pIe te lahera kare.' etamacaMda, AnuM nAma paisA lIdhA mAre te muritayA jovA che.' zeThANIe kahyuM. zAnta pANImAM payare paDyo! ' nahi teA khIjAM zuM paNa e sAthe jANe * eTale ame badhA jAdAne? Akhare bairInI buddhi pAnIe, e vAta sAcI. hA, hA, bhAbhI ! tamArAM kAma ATalA dahADA karyAM enuM A inAma haze ? he bhagavAna ! zuM kaLajuga AvyA che ! mANasane mANasa para bhareAsA nahi.' AtamacaMde eka vAra AkAza sAme joyuM, paNa pelA vazarAma TappAvALAnA AkAza tarapha jovAmAM ane AmanA jovAmAM ghaNA phera hatA. 6 paNa tyAre dIkarI kUve nAkhuM ? ' * chi, chi, chi ! evuM khelo! mA. mAre te tamAre keTalA bhava karavA che? ApaNe te nimitta. dIkarIne sukhamAM nAkhavI che. jamAI tA vheze tyAre khabara paDaze. mArA sama bhAbhI...e kalaiyA kuMvara jevA.' AtamacaMde eka laTakA karyAM. 'hA, hA, e vAta sAcI. ekavAra AMkhe joI lauM eTale mana re. bAkI te| mAre paiseTake na khape. dharadharAu kAmakAja karIne kamAuM chuM, evuM thavuM vadhu karIza. mAre bahu du:khiyAne vaLI duHkha zuM? ' ( AMkhe jovAnI vAta sAcI, paNa have Avela mahemAna pAchA na jAya. bhAbhI, kAmakAjanA DhasaraDA kAM sudhI karIza ? leAka joyuM che? kaI kaI vAteA kare che. evI vAtA karAvavI che, ke A rakama laI dIkarAne bhaNAvI khArisTara banAvavA che? ' etamacaMdanI jabAne srIyanA ma`bhAga para prahAra karyAM. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 kaMcana ne kAminI e prahAra acUka lAgyo. zeThANuM cUpa rahyAM. otamacaMde vakhata pArakhyo, ane eNe vadhu asara karavA bhASaNa AgaLa calAvyuM : bhAbhI, DoDe caDhI herAna thaIza mA! rAMdhIsIvIne kenAM peTa bharAyAM che? pelI saMtakaDInI vAta thAya che, e khabara che? eno kareya bhaNyA-gaNyA vinA ravaDI gayo. kAI kanyAya ApatuM nathI. ane A kyAM ApaNe dIkarInA paisA levA che, A te bhAIne bhaNAvavA Ape che. heya e Ape! ane jamAI jevo hoya te pachI kyAM jevAte nathI? kone kaMkunA." bhale, tamane haiye bese tema kare. A te mAruM bairAnuM mana. manamAM hatuM te kahyuM," ATaluM belI bhAbhI nIce cA mUkavA gayAM, ne etamazeTha mUche hAtha detA mahemAnonA oraDAmAM gayA. rAtane ethe pahera gaLate hate: A veLA dAdara parathI koI dhIredhIre billIpage saratuM jaNAyuM. khAnagI vAta jANavA koNa tyAM AvyuM hatuM? rAtanA gaLatA cethA paherane vakhate dAdara parathI billIpage sarakanAra keI cAra-cakhAra nahetuM, khuda lADakI pote ja hatI. yauvanamAM AvelI kanyAo khUNekhAMcare bharAIne jema potAnA bhAvi pati viSe jANavA IMtejAra hoya che, evI IMtejArI sAthe e AvI hatI. manamAM te sAMje gAyeluM gIta gaNagaNatI hatIH ame re gorAM, ne rAyavara zAmaLA !" kaI strIne pitAnA gerApaNAnuM abhimAna nathI hotuM ? mA ane otamacaMdanI vAto jANavAnI utsukatA jAgavAthI e nIcethI dAdara upara AvIne goThavAI gaI hatI. aDhAra ane beMtALIsano je saphAIdAra tALo otamacaMde besADI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 137 dIdhe, e tALo lADakIne beTho nahi. e thoDuM ghaNuM bhaNI hatI; alabatta, bhaNavAnI hoMzathI nahi paNa bhaNelagaNele mUratiyo pAcho na jAya e hisAbe mA-bApe ene nizALe mekalI bhaNAvI hatI. gharaDAM mA-bApa AjanA navA bhaNataranI sadAsavaMda chaDecoka niMdA karyA karatAM, chatAM bhAgye ja emanA koI saMtAnane teo nizALe mokalyA vagara rahyAM haze ! teo kahetAM ke A bhaNAvavuM bhaNavA mATe nathI, paraNavA mATe che ! eTale lADakI kaMIka bhaNI hatI. enuM hisAbI jJAna bahu sAruM to na ja kahevAya, chatAM aDhAra ane beMtAlIsa vacce AMtara e samajatI hatI, ane temAM paNa eka strI ane eka puruSa vaccenuM e aMtara keTaluM duHkhada che. enI ghaNI mAhitIo enA nAnAzA kathAkAramAM saMgrahAyelI hatI lADakI oraDAmAM AvIne godaDAmAM meM ghAlIne paDI. sahuthI pahelAM te eNe DuM raDI lIdhuM. raDavAnA kAryathI nivRtta thaIne e pitAnA bhaviSyano vicAra karavA lAgI. otamacaMdane pitAno hitasvI lekha ke hitazatru ene e nirNaya karavA mathavA lAgI. dIkarI ane gAya, dore tyAM jAya; A kahevata lADakInA kAne ghaNIvAra nAkhavAmAM AvI hatI. je koI gharaDAM puNyazALI pUrvajonuM A AjJAvacana hoya te lADakIe te viSe UMkAra ke cuMkAre karavAnI jarUra nahatI. athavA bIjI tarapha bhAI bArIsTara bane, e sukhada svapna mATe pitAnI tamAma tRSNAo cagadI nAkhI tapa tapavAnI paNa jarUra hatI. lADakI pharIvAra raDI paDI. thoDIvAre enI mAtA oraDAmAM AvI lADakI ane enI mAnI pathArI pAse pAse hatI. juvAna dIkarAnI pathArI game tyAM paDe, paNa juvAna dIkarIne mA pathArImAM paNa reDhI na mUke. rAte be cAra vAra hAtha pheravI jue. mAtAe Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 kaMcana ne kAminI ekavAra sUtelI dIkarIne mamatAthI nihALI ne hetabharyo hAtha pheravyo. paNa e hAthanA sparzathI amI sIMcAyuM ke kAMTA lAgyA eno nirNaya lADakInA nAnakaDA pArevAzA dila sivAya koI karI zake tema nahotuM. rokaDA rUpiyA be hajAra ! lADakInI mAnA dilamAM kaIka TADhaka vaLatI lAgI. A kanyAvikraya to che ja nahi ! mAre to gAyanuM ragata ne dIkarIne paiso barAbara che. paNa A to gagAnA bhaNatara mATe! gage bhaNaze, mATe thaze. enA bApanuM nAma kADhaze, kuLa ujALaze. e sukhada kalpanAmAM ene UMdhanuM eka jhokuM AvyuM. tyAM te savAranA pahoramAM vahelI UThIne ghaMTIe beThelI saMtikane avAja Avyo. dIkaro dezAvaramAM bhaNato hato ne mA daLaNAMrAMdhaNAM karI paise mokalatI hatI. enI ja eka dIkarIne kaMku ne nADAchaDI bAMdhI paraNAvelI. A otamacaMda ja enI pAchaLa lAgele. eka pitAnA damalela sagAne paraNAvavA mahenata karelI. ghaNI ghaNI lAlaca ApI toya e duHkhiyArI rAMDarAMDanuM dila na pIgaLyuM. nasIba phUTaluM konuM nAma ! bhale vara damalela hatuM, paNa ghara senAthI bhareluM hatuM ne? paNa otamacaMdano paDachAyo jene mAthe paDe, e sukhe zI rIte jIvI zake ? eNe bajAramAM vAta zarU karI, saMtaka je zeThane tyAM rAMdhatI hatI, enI sAthenA ADAvyavahAranI ! - zeTha hato Darapoka, eNe satakane tarata rajA ApI. satika bIje rasoI karavA rahI, tyAM ya otamacaMdano paDachAyo paDyo. gharanAM bairae ja vaheme bharAI ene tagaDI mUkI. bicArI ekavAra tIrthayAtrAe gaI te otamacaMde ene nAme bhaLatI ja vAta zarU karI. eka dahADo duHkhiyArI saMtoka otamacaMdanA ghera jaI enI sAta peDhInuM nakhkhoda javAnA zApa ApI AvI. pitAnuM jIvatara Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 139 dhULa karyuM evuM enuM maLaje, enI paNa khullA dile AgAhI karI.. A badhA kSudra prayatna sAme otamacaMda kevaLa hasyo, ane bolyA: satI zApa de nahi ne zaMkhaNInA zApa lAge nahi.' apAsarAnA mahArAja pUrvabhavanI je vAta karatA enI upara otamacaMdane zraddhA hatI ke nahi, te hajI keInA jANa vAmAM AvyuM na hatuM. chatAMya duHkhiyArI satikanA A avAjamAM ane jorathI pharatI enI ghaMTInA ravamAM nakkI kaI AvuM baLa haze ja, enI khAtarI thatI hatI. hajI kSitija para sUrajadeve pUrI kara paNa nahotI kADhI ke mahemAne ALasa maraDIne jAgI UThyA. lADakInI mA te ekAda jhokuM khAIne ja jAgI gaI hatI. mahemAnanI sarabharA mATe, dAtaNa pANI, cA-pANI ne jamADavA mATenI aneka taiyArIo ene karavAnI hatI. lADakI paNa UThI hatI. mA batAve ema kAma karye jatI hatI, paNa enuM mana bIje hatuM. pANI gALavA beThI te saMkhArAnuM pANI gALAmAM nAkhyuM ne geLAnuM pANI mUMDImAM ThAlavyuM. cAmAM sAkaranA badale mIThuM nAkhI dIdhuM. mA Thapake ApavA lAgI te eNe raDI dIdhuM. otamacaMda zeTha vahelAvahelA emanA mitra manasukha sAthe AvI pahoMcyA. temaNe vevizALa vakhate kone kone notarAM ApavA enuM lisTa taiyAra karI rAkhyuM hatuM. gAmamAM pitAnA svabhAvanA caudaziyAonA tyAM jaI savAramAM ja jarA khuzAmata, jarA maherabAnI. te jarA lAlaca ApI AvyA hatA. jo ke A maMDaLa rAjakartAo taraphathI nimAyeluM rahetuM, chatAM teonI sattAne rAjasattA karatAM paNa vadhu Dara lAgata, emanI maMDaLInA sabhyanI keAI suprasiddha nAmAvalI te nahatI ja, chatAM Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 kaMcana ne kAminI sahunI jIbha upara emanAM nAma aDadhI rAte pUche to paNa hAjara rahetAM. koI paNa jamaNavAra saphaLa thaze ke niSphaLa thaze, e enI vastuonI sArAsAratA para nahi, paNa A maMDaLa sAthenA sArAnarasA saMbaMdha sAthe saMkalita hatuM. vevizALanA viSayamAM paNa temanI AvI ja ekahaththu sattA cAlatI hatI. sArAmAM sArAM vevizALa teo dhAre te dhULa meLavI detA; ne dhAre te AMdhaLe baheruM joDI tAM emane vAra na lAgatI. devagurune te kaI namaskAra kare ke na kare, A maMDaLane sahue navagajanA namaskAra karavA ja paDatA. A maMDaLanA svayaMnirmita pramukha-upapramukha paNa rahetA. otamacaMda enA pramukhane savAramAM ja rAjI karI AvyA hatA, eTale have ene keInA bApanI sADIbAra nahatI! otamacaMda AvyA evA lADakInI mAe emane rasoDAmAM bolAvyA, ne lADakInI sthiti viSe izAre karyo. tamacaMde kahyuM "pArakI thApaNane paMpALavI sArI nahi. ene te hamaNuM samajAvI dauM chuM. gAMsaDe kapaDAM ne Dhagale ghareNuM joze, tyAre mane ke tamane koIne saMbhAravAnI nathI." ema kahetAM otamacaMde lADakIne bolAvI. lADakI mahAmahenate bahAra AvIne UbhI rahI. beTA lADakI, bola tAre kaMI kahevAnuM che? kAke thAuM eTale kaMI kahetAM huM zaramAuM chuM, paNa tAre kaMI kahevuM hoya te sukhe kahI de ! mahemAna ghareNanI yAdI mAgatA hatA. meM te kahI dIdhuM ke tamArI gAmaDAzAhI emAM nahi cAle. kAMpa kAM amadAvAda, bemAMthI eka ThekANe ghareNuM ghaDAvavuM paDaze. kapaDAM paNa ApaNe ja pasaMda karIne laI levAnAM che.' sarve guNaH kAMcanamAzrayane sarva guNa senAmAM samAI jAya che, e anubhavane lakSamAM rAkhIne tamacaMda zeTha lADakIne samajAvI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 141. rahyA hatA. "jhaTa jAo caMdanahAra lAvo, dhUMdhaTapaTa nahi boluM ! " enI rekarDa emanA mananA grAmophona para caDhI hatI. khijAyelI strIne manAvavA mATe joIe zuM? mAtra gadiyANAnI vITI. cAra gadiyANAno hAra eTale te adhadha! lADakI cUpacApa paDI hatI. otamacaMda zeThane lAgyuM ke hajI tenA mananuM samAdhAna nathI thayuM, eTale pitAnuM pArAyaNa vaLI AgaLa hAMkyuM: Aja sudhI vaLI dIkarI jAtane pUchatuM hatuM keNa? A te jamAne jude Avyo. ghara ne vara jevAnAM heya. ghara te ghareNuM Ave tyAre tArI meLe jANI leje ne ! ane varamAM kaMI kahevApaNuM hoya te mAre mAthe. huM eno jAmIna thAuM. mATe beTA, khuzI thA ne hamaNAM ja tAre cA-pANI laIne mahemAna pAse javAnuM che mATe jarA taiyAra thA. kapaDAM zaheranI phezanamAM paheraje. je ke emAM meranAM IDAne kaMI citaravAM paDatAM haze, kAM lADakI beTA!'otamacaMdanI, jIbha para madha TapakatuM hatuM. lADakI kaMI bolyA vinA mUMgI UbhI rahI. otamacaMdane lAgyuM ke lADakI pIgaLI che, eTale jarA najIka jaI khabhe hAtha mUkatAM kahyuM: "mAre to tuM ne mArI maMjulA sarakhI. dIkarI, jeje te kharI, kAkAne AkhI jiMdagI yAda karIza." are zeTha, moDuM thAya che, have jhaTa karone !' mahemAnono avAja Avyo. A Avyo mArA zeTha! tamAre ghaNuM utAvaLa hoya paNa A te vyavahAranAM kAma ! bhAI e te vItI hoya e jANe." otamacaMda pitAnI mahenatanuM mUlyAMkana karAvatA hatA. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "142 kaMcana ne kAminI thoDIvAre lADakI cA ne nAstAnI thALI laI mahemAna pAse AvI. kAMpanA sTezana para daza vAgyAnI gADI jyAre dhamadhama karatI hAMphatI hAMphatI AvIne UbhI hatI, tyAre mahemAne tamAma kAma mAMgalika karI mAMDamAMDa sTezana pahoMcyA hatA. Ajano divasa chela hato. A vAta vaNasI gaI hatI te bhAre thAta ! nAtajAtamAM nIcuM jovA jevuM thaI paData. otamacaMda zeThanAM bhArobhAra vakhANa thaI rahyAM hatAM. mahemAno emanI pITha thAbaDI thAbaDI AbhAra mAnI rahyA hatA. Ama te otamacaMda zeTha ochAbolA hatA. teo te kevaLa eTaluM ja bolyA: zeTha, sArA sagAnA lahAvA levA kone na game ?" ema chApare caDhAvazo mA. e te vakhata Ave khabara paDe." paNa pelA be hajAranI zI vyavasthA che?" hUMDI bIDI ApIzuM te cAlaze ?" hA, hA, emAM tamArI hUMDI mATe zuM kahevAnuM hoya? paNa..." otamacaMde vaDerA mahemAnane jarA eka bAju belAvI hasatAM hasatAM kahyuM: "jarA traNeka hajAranI bIDaje. A te tame cho, eTale kahevAya, bAkI bIjA pAse te mArI jIbha paNa na UpaDe. mAre te dUdhe dhoI pAchA ApavAnA. haM haM haM.' otamacaMde upasaMhAramAM kAluM hAsya karyuM. e hAsyamAM zuM hatuM enuM pRthakkaraNa karavuM azakya hatuM. kAMI vAMdho nahi. ame pahelethI eTale AMkaDo nakkI karI rAkhyo hato. A pachI ekabIjAnI prazaMsAnI vidhio punaH cAluM thaI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 143 bagalamAM charI ne mukhamAM rAma' mATe TevAyelA A jajamAna madhalALa lagADavAmAM jAya evA nahotA. Akhare gADIe kAMpanA sTezanamAMthI sarakavA mAMDyuM, "Avaje, ochuMvattuM mApha karaje'nA pikAre ugra banyA. gADIe vega dhAraNa karyo. mahemAna gADInI beThaka para barAbara goThavAyA. vaDerA mahemAne chUTakArAno zvAsa letAM kahyuM: "hAza, have nirAMta thaI. kema kanyA kevI lAgI?" "kanyAmAM zuM kahevA jevuM hatuM ? bhAI zAstramAM kahyuM che, ke juvAnImAM te gadheDI paNa asarA jevI lAge. emAM vaLI A te atyAranA jamAnAnI choDIo. mAthAnAM gucchAdAra paTiyAM ne emAM pAzera tela. kAne laTakaNiyAM ne navanavA raMgIna sADalA, have te kubajA paNa padamaNI dekhAvAnI." sahuthI kaMIka juvAna lAgatA mahemAne zRMgArazAstra cheDI dIdhuM. A vRddho, alabatta juvAno sAme AvI vAto pratye jabarI sUga dharAvatA, paNa emanA maMDaLamAM strIviSayaka carcA atyaMta hoMzathI karatA. "padamaNIo te kyAM reDhI paDI che? paNa hA. ApaNA jamAnA karatAM A vAte airiyuM sudharI kharI. coTalA ne cAMllAmAM jabarI ustAda. Akho dahADe kaMku ne kAMsakA sAthe vyavahAra ! kahe, kanyA pAnAzeThane game tevI te kharIne ? jaza maLaze ne ? jarA dhAryA karatAM kheMcAvuM paDyuM che, eTale pUchuM chuM.' "keTalI rakama thaze ?" be kothaLI kanyAnI mAne, ekAda kathaLI pelA caudaziyAne." ane zuM ApaNuM mahenata eLe jaze? gharanAM chokarAM ghaMTI cATe ne upAdhiyAne ATe evuM zA mATe kare che?" Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 kaMcana ne kAminI ApaNAthI bIjuM kaMI na thAya. mAre evuM dhana harAma che!" tyAre pAnAzeThathI AvI chokarIne bhava bagADAya e barAbara? khoTuM lAge te mApha karajo jyAre eka na karavA jevA kAmamAM paDyA, ane jyAre eka mANasa rUpiyA kharcavA UbhuM thayuM che tyAre ApaNe. zA mATe mUrkha banI besI rahevuM ? ATalI kothaLIo na samuM-na -vahAluM emAM lUMTAze, te ekAda tamAre tyAM Ave to zuM khoTuM? e ne badale traNa kothaLI ApavI paDI hatI te jhakha mArIne Apata ke nahi?" AmAMnA be jaNa pAnAzeThanA jarA dUranA sagA hatA. chatAM sagAI paisAnA kSetramAM rahetI sparzatI. A vAta badhAnA gaLe jhaTa UtarI gaI. teoe Akhare e paNa nakakI karyuM ke pAnAzeTha garaju bhANasa che. garaja sarI jAya pachI vaidyane varI mAnI le ? eTale kAla udhAre na rAkhe. Aje rokaDA karI ja levA. pachI lAgaze evA devAze. kaMI A rUpiyA kAInA copaDe jamA-udhAra te thavAnA nathI! e te rAte sADale rAMDa ne pAzera laI gaI khAMDa, evuM ja cAle. ATaATalI kahevata ne zikhAmaNe smaraNamAM lAvI sahue nakkI karyuM ke pAnAzeTha pAsethI cAra kathaLI levAnI. traNa kAmamAM jAya. ekamAMthI cAra bhAga paDe. bhAge AvatA aDhIse aDhIse cUpacApa vaheMcI levAnA. A aDhIsenA jesamAM "TareTanI mahAmeMghI cA maMgAvI badhAe pIdhI. pAnabIDAM ne gophalekanI sigAreTuMnA paNa "TesaDA" karyA. pAnAzeThane je rIte vAto karavAnI hatI, te badhI barAbara goThavI lIdhI. mahemAnoe ghera pahoMcI pAnAzeThane jyAre badhI vAta karI tyAre zarU zarUmAM cAra kothaLInI rakame emane camakAvI dIdhA; paNa mahemAnee jarAka chUTathI kanyAnAM vakhANa karavA mAMDyAM tyAre zeThane Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 15 haiye saMtoSa vaLyo. bolyA: "tame je karyuM e mAre savAvIsa che. are, lakSmI te hAthano mela che. Aje che ne kAla nathI. A pachI teo zAntithI pitAnI bhAvi patnInAM AlaMkArika vakhANa sAMbhaLavA lAgyA. [4] lADakIne bhAI muMbaImAM bhaNatA hatA. eka dUra dUranA sagAne tyAM rahete, ane jamavA peTe mahine dahADe daza rUpiyA ApI jamata. lADakInA sagapaNanI vAta eNe sAMbhaLI tyArathI ene saMdeha pidA thaye hato. otamacaMda zeTha ene upakArI hato, paNa enI nIti mATe ramaNukane sAro abhiprAya nahe. eNe eka laMbANa patra lakhI mAtA pAsethI khulAse maMgAvyo hato, paNa khulAsAne je patra Avyo tethI UlaTe ene vahema vadhyo hate. eka dahADe ekAeka tAra maLyo. tAramAM be zabda hatA. jaladI Avo, ne nIce "lADakI'nI sahI hatI. ramaNuka, tAra maLyo ke gADIe caDI beTho. e kAMpamAM AvyuM. otamacaMda jevAne A navA juvAniyAone anubhava hato. vAtavAtamAM vivAhanI varasI karI nAkhe evAM A uchAchaLAM karAMthI e Darato. teo sTezana para ja sAmA levA AvyA hatA. ramaNIkane mIThI mIThI vAtothI manAvI levAno prayatna karavA lAgyA. ramaNIka, have tAre hosTelamAM rahevAnuM che, sagAMvahAlAne ghera rahIne vidyArthIthI zI rIte bhaNI zakAya ?' "ThIka che." ramaNIke TUMke javAba Apyo. tArA mATe kApaDa kharIdyuM che. paNa ahIMnA darajInI silAI te tuM jANe che ne? kothaLA sIvavA hoya te emanuM kAma. muMbaImAM sArA darajI pAse sivaDAvI leje!" 10 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 kaMcana ne kAminI hatA dhodha amane petAnA mAtA vAru !' ramaNIkane pitAnA murabbI otamacaMda zeThanI maherabanIne dhadha Ama ekAeka phATI nIkaLavAnuM kAraNa na samajAyuM. chatAM enI kalpanAe saMdehanI dizAmAM vega karyo. dara kAgaLe rUpiyA maMgAvavA bAbata Thapake lakhanAra otamacaMdanI, ekAeka varasI paDelI udAratAnA, bhItaranA bheda pichANavA ramaNIka adhIre thaI rahyo. A pachI te ghaNuM ghaNuM mIThAzabharI vAta thaI gaI. mAtAe paNa putrane atyaMta premathI navA. pitAnI nirAdhArInA A ekamAtra AdhArane vikasatA priya puSpane joI joI mAtAne kaMI kaMI thaI AvyuM. chatAM e paNa kaMIka chupAvavA mathatI hatI. jene prathama pite pApa ka5tI, otamacaMdanA samajAvyA pachI je pApane puNyanA navA lebAzamAM pite svIkAryuM; e ja puNya putranuM meM jotAM pharI pAparUpe DaMkhavA lAgyuM. - otamacaMde Aje vahelI savAre amuka sUcanAo ApI hatI. juvAniyAonI rIta viSe lAMbuM bhASaNa paNa jhADayuM hatuM. lADakI bhAIne ekAMta maLI. eNe kahyuM. "vIrA, tAruM bhaluM thatuM hoya to emAM ADI jIbha nahi karuM. paNa dALamAM kALuM lAge che. jarA tArI rIte tapAsa karaje. A keIne vizvAsa na karaje.' A divasa ramaNIka gaMbhIra rahyo. sAMje mA-dIkarAne ekAMta maLatAM eNe pUchyuM: bA, lADakIne kevuM ThekANuM maLyuM? vara ne ghara kevAM che?" 'pUrvapuNyAIthI sAruM maLyuM che. bhAI TUMkAmAM lADakI bhAgyazALI!" muratiyAnI uMmara keTalI che?" "e ja, lADakIne jega. yogya eTale?" ramaNuMke AMkha UMcI karIne pUchyuM. mAtAnuM bhIru mana dhrujI UThayuM. enI jIbha lecA vALavA lAgI. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 147 mA, te kaMIka kharAba karyuM hoya ema mane lAge che.' "beTA, tArAthI mAre zuM chupAvavAnuM hoya ? tArA bhaNatara mATe be hajAra emaNe khuzIthI ApyA che. bAkI mAre te dIkarIne pese ne gAyanuM rakta barAbara eTale gAyanuM rakta pivaDAvavA mATe te mane pasaMda karyo ? mA, benane kUve nAkhI, enA paisA meLavIne vidvAna thavA karatAM gamAra rahevuM huM vadhu pasaMda karuM chuM. e pApanA paisAnuM bhaNatara mAre nAza karaze. bahenanA niHzvAsa mAre saMsAra ujajaDa karaze. e be hajAra pAchA ApI de ! huM bhaNavuM baMdha karuM chuM. bena sukhI thAya e ja mArI icchA che. mA, sAcuM kahe, tane mArA sama che. muratiyAnI uMmara keTalI che ?" putranA A praznane javAba mAtA jaladI na ApI zakI. eNe be cAra vAra belavA prayatna karyo, paNa bolI na zakI. ramaNIka vadhu saMzayagrasta banya. sArAMzamAM e eTalI vAta tAravI zakyo ke mAe muratiye je nathI. otamacaMdanI jIbha para bharese rAkhe che. eNe kaMIka vicAra karIne kahyuM mA, mane saMzaya thayo che. mane lAge che, ke rUpiyA pAchA vALe benanuM kalyANa nahi thAya. huM jAte tapAsa karIza-muratiyAne najare joIza. pachI bIjI badhI vAta karIzuM." ane e sAMje ramaNIka gADIe caDhI beTho. otamacaMdane A samAcAra maLyA tyAre eNe zrIgaNezamAM juvAniyAone bhaMDAya eTalI gALe bhAMDI; paNa chevaTe tene lAgyuM ke kevaLa gALa ApavAthI kAma nahi sare, AmAM kAThI musaddIvaTanI paNa jarUra che. e AkhI rAta jAgatA ja pathArImAM paDyo rahyo. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kaMcana ne kAminI morabI lAinanI kaMTALAbharelI musApharI pUrI karI ramaNIka pitAnI benanA bhAvi bharathArane gAma pahoMcyo, tyAre sUrajadevatA AthamavAnI veLA thaI hatI. nAnuM evuM sTezana. sTezananI chAparI upara saMdhyAnAM raktavarNa kiraNe ramatAM hatAM. beeka harAyI gAya ane be traNa bakarAM ADAMavaLAM rakhaDatAM hatAM. A sTezane sAmAnya rIte utAruo ochA UtaratA; emAM paNa sudharelA bhaNelAgaNelA te ochA. ramaNIkane joI mAstarane saheje tenA tarapha AkarSaNa thayuM. thoDI vAtacItamAM te baMnene ThIka paricaya thayo. ramaNake rAtanI rAta sTezana para gALavAno nirNaya karyo. rAtre ramaNIke vistArathI badhI vAta mAstarane kahI. sAthe sAthe mAstarane vinaMtI karI ke mAre pAnAcaMdazeThane nIrakhavA che. tame madada kare. sTezana mAstara kaMIka sajajana hatA. temaNe paramArtha bhAve ramakanI A vAta svIkArI ane savAranI gADI pasAra thaI gayA pachI gAmamAM javAnuM nakkI karyuM. sAthe e paNa nakkI karyuM ke ramaNIke mAstaranA bhANeja banavuM, ne e rIte veza bhajave. aneka jAtanA taraMgomAM AkhI rAta vItI gaI. savAramAM gajagAminI strInI cAle cAlatI morabI lAIne ravAnA thaI gaI mAmA-bhANejanA navA sagapaNa saMbaMdhathI baMdhAyelA mAstara ane ramaNuka gAma tarapha UpaDyA. . hiMdanAM durdazA bharelAM gAmaDAMomAMnuM e eka gAmaDuM hatuM. gAma bahAra gaMdA pANInA khAbociyAM bharyA hatAM. pANImAM keTalIka bhese kAdava khUdatI paDI hatI, ne ene kinAre bairAM pANI bharatAM hatAM, ane emAM ja kapaDAM dhotAM hatAM. ardhanagna chokarAMo Aju Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudazi. 149 bAju dhULamAM ramI rahyAM hatAM. keTalAka gAMdhIvAdIo kahetA ke hiMda gAmaDAmAM vase che, paNa gAmaDAM najare nIrakhanArathI ajANe belAI jatuM ke "hiMdanuM durdeva gAmaDAmAM vase che." A khAbociyAM vaccethI eka nAnI keDI gAmamAM cAlI jatI hatI. mAmA-bhANejanI joDI e raste AgaLa vadhI. gAmamAM bhAMgelI tUTelI cAreka dukAna hatI. A dukAne ja A gAmanI dhIradhAranI peDhIo ke baeNnko hatI. AmAM pAnAzeThanI dukAna AgaLa paDatI hatI. mAmA-bhANeja baMne tyAM AgaLa AvI pahoMcyA. sTezana mAstarane jotAM pAnAzeTha UThI sAme AvyA, ane emane gAdI para besADyA. A bhAI kaNa che?" zeThe ramaNIka sAme AMgaLI karI paricaya mAgyo. mAro bhANeja che. muMbaIthI havAphera mATe Avyo che. gAmaDAM te emane mana navAI! A kemere lAvyo che. kahe che ke grAmyajIvananI cheDI chabIo pADavI che. bhAI, A te muMbaInA rahevAsI !" "hA mArge muMbaI! alyA bhAI kahe che ke muMbaI te pANImAM che, e vAta sAcI ? muMbaI te IdarApurI kahevAya che." nA, nA, zeTha! muMbaI nIce ane upara pANI; ema vaseluM che. ramaNake A jADI buddhivALA zeThanI mazkarI karI. e sAthe kemere lAvyo hate. gAmaDAM gAmanAM dazyonA phoTA levAne bahAne eNe pAnAzeThano paNa pheTo laI lIdho. zeTha te khuza khuza thaI gayA. TezathI pheTo paDAvyo. zeThanI moTI AgaLa paDatI phAMda, beMtAlIseka varSanI avasthA, beMtALAM AvavAthI jarA kAcI thayelI najara, daza bAra divase pADozanA gAmane hajAma gAmamAM vadhu karavA AvatA hovAthI vadhelI ThIka ThIka dADhI! Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 kaMcana ne kAminI A pitAne banevI! ramaNIkanA dilamAM pitAnA banevInI kalpanA AvatAM Aga saLagI UThI. enI AMkho lAlaghuma banI gaI, paNa mana kAbUmAM rAkhI eNe badhI vigate jANavA mAMDI. zeTha, hamaNuM ApanuM kaMIka sagapaNa thavAnuM che ne ? have kyAre gheDe caDhe che ?' sTezana mAstare vAtane trAgaDa sAMbe. jema bane ema jaladI." kanyA kaMI ratana zepyuM che, ema sAMbhaLyuM che.' ratana kema na hoya ? eM mAstara sAheba,' zeTha jarA pAse khasyA. mAstaranA moM pAse meM rAkhI kahyuM "A te tame gharanuM mANasa, ane vaLI Tharela mANasa eTale kahuM chuM. rUpiyA cAra hajAra pUrA kaladAra gaNI ApyA che. kanyAnI bhArobhAra rUpiyA thaze. ghareNuM-gADuM, kapaDAMlattA vagerenI amAre tyAM te lAMbI lapa hoya che. bIjA cAra samaje, mArA sAheba, eTale pUrA ATha samaje, ATha " "zeTha, AvA samayamAM ATale badho kharca !' bhAI, gharaDA sudhAravA ATaluM kharca karyuM. na lAvavA jevAne bolAvavA paDyA. AvanArI duHkhI nahi thAya, enI pUrI khAtarI ! ...be vAra ApaNI thALI ne pathArI sAcave eTale vAha bhAI vAha!" pAnAzeThane A zabdonI durgadha ramaNIkane rUve Aga peTAvI dIdhI. prauDhAvasthAmAM AvelA zeThanI AMkhamAM atyAre navI juvAnInuM teja camakatuM hatuM. ramaNIkathI have tyAM vadhu rekAvuM azakya banyuM. eNe mAstarane kahyuM, "mAmA, have cAle, mAre davAne vakhata thayo che.' mAstara jayazrIkRSNa karatA karatA UDyA. ramaNIka paNa manamAM hajAra dhikkAra Apate temanI pAchaLa cAlyo. enA dilamAM bhayaMkara tophAna macyuM hatuM. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 151 i javuM. mAstare cAlatAM cAlatAM kahyuM, "ramaNIkalAla! mane lAge che ke AvA babUcakAnI be tamAre bhulAvI devI joIe. ene ghara barAbara sudhArI de ! pharIthI koInI bena-dIkarIonA bhava na bagADe." ramaNIka kaMI paNa belI zake tevI sthitimAM nahotuM. e paNa enA dilamAM AvI ja koI gaDabhAMja calAvI rahyo hato. sTezana para pahoMcIne e vadhu na rokAI zakyo. e tarata ja pAcho pharyo. AkhA raste eNe paristhiti para khUba gaMbhIratAthI vicAra calAvyo, Akhare eNe kaI nizcaya karyo hoya tema jaNAyuM. kAMpanA sTezane e Uryo tyAre eno cahere hasamukha hatA. otamacaMdazeTha te hAjara ja hoya. emaNe kahyuM: "kema bhaIlA, ame kaMI tArI benane bhava te nathI bagADyo ne ? hAza, leke mAre mAthe doSa detA hatA, have to tane ja AgaLa karIza.' otamacaMdazeTha kRtrima hAsya karatA hatA, ramaNIka paNa sAme evI ja rIte hasate hato. baMne hasatA hasatA ghera AvyA. lADakInA dilane paNa AnaMda thaze. lAkInI mAne te ghera jANe divALI AvI. traNeka divasa Ama ne Ama cAlyuM. ethe divase pAnAzeThanA cAra hajAra rUpiyA laIne eka mANasa rUbarU AvyuM, eTale rUpiyA gaNI lIdhA. ramaNake e badhI rakama aMdara bhaMDAriyAmAM mUkI. otamacaMda zeThe khulAse ko ThIka mA, kAraNa ke rUpiyA lAvanAra no mANasa hato. ramaNIka, be hajAra tamArA, ne be hajAra amArA kAmadhaMdhA aMgenA che. para kAlAM kapAsamAM jarA ThIka kamAyA hatA. saddhara peDhI eTale hisAba bAkI hata. saMgAtha bheLA mokalI ApyA. bhale hamaNAM tAre tyAM rahe, pachI thaI raheze. ane bhAI ramaNIka, A be hajAra paNa lagna vakhate cothe kere ApavAno rivAja hoya che, paNa Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 kaMcana ne kAminI amAre te ghara jevo saMbaMdha ane tAre lagnanA kharaca khUTaNamAM kAma Ave eTalA mATe zeThe vahelA mokalyA.' tama zeThiyAonI maherabAnI che. pachI laI jajone, bhaIjI !" ramaNIka AbhAra mAnyo. otamacaMda ghera gayA. ramaNIka rAte kaMIka utAvaLa karavA mAMDyo. eNe mAne ane bahenane ekAMte bolAvI pitAnA pravAsanuM varNana karyuM. pAnAzeThane phoTo batAvyo, ane kahyuM, ke "zuM tamane jamane Dara nathI ? dIkarI vecavI che?" mA samajIne raDI paDI. ramaNIke mAne ane bahenane pitAnI sAthe muMbaI AvavA Agraha karyo. baMnene taiyAra karyA. e vakhate game tema paNa pAnAzeThano patra AvyA, emAM tamazeThane tyAM bolAvyA hatA. kAgaLa tAranI mAphaka samajavAnuM lakhyuM hatuM. zrImaMta mANasa sAtheno paricaya khAsa kAmano, ema samajI otamacaMda tyAM javA ravAnA thayA. jatAM jatAM hisAbanuM kAma AvIne patAvIzuM ane jokhama jALavaje, tema sucanA karatA gayA. ramaNIka paNa emanI pAchaLa mA tathA bahenane laI muMbaI UpaDI ga. eNe sArA lattAmAM makAna zodhI bhADe rAkhI lIdhuM. bharaNapoSaNa pUratAM be eka Tayuzana zedhI lIdhAM. cAra hajAra sIdhA baeNnkamAM khAtuM khelAvI jame karAvI dIdhA. etamacaMda zeTha khijavAyelA jhaTajhaTa pAchA AvyA, paNa ramaNIka muMbaI gayAnuM sAMbhaLyuM. koIe kAgaLa kheTe lakhele, eTale emane khAlI phera ja paDyo. kAMpamAM AvIne ramaNuMkane kAgaLa para kAgaLa ane tAra para tAra karavA mAMDyA, paNa koI na AvyuM. tamazeTha mUMjhAvA lAgyA. tyAM eka divasa temane tAra maLyo : Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 153 lADakI nyumoniyAnI bImArImAM gujarI gaI. sahune khabara Apa, ame AvIe chIe." tAra maLatAM sAthe ja otamacaMdane ekaso cAra DigrI tAva caDI gayo. hAya bApa, have zuM ? rUpiyA pAchA ApavA paDaze. paNa ramaNIka pAsethI badhA paisA kaDhAvavA kevI rIte ? teo kAganA DoLe enI rAha jovA mAMDyA. divase para divaso vItyA, phAsTa,-melane TANe jaI jaIne otamacaMdanAM khAsaDAM ghasAI gayAM, paNa muMbaIthI kaI na AvyuM te na AvyuM. emaNe tAra karyo : "ramaNIka, mAruM mota bhUMDuM na karIza." chatAM javAba na Avyo ! ke niSphara! otamacaMda jevA AbarUdAra mANasane jhera pIvAno vakhata AvI pahoMcyo. emanA sAgarIte muMbaI pahoMcyA, paNa ramaNIka kathAM te koI jANatuM nahatuM! mAre beTo zuM kaLiyuga Avye ! have keNa kenuM kAma karaze ? [6] pAnAzeThanA dilane vAsanA-zayatAna emane satAvavA lAge. emane manamAM be rIte duHkha thatuM hatuM; eka te lADakInA kamabhAganuM ! ane ahIM mAyAnI kaMI khoTa nahatI. amanacamana hatAM. A uMmare vidhura thayelA ghaNA leke tyAM hatA. ane AvI adha majale vidhura thavuM atyaMta duHkhada hatuM. kaMI vidhurathI vidhavAne thaDuM paraNI zakAya che ? vidhavAonAM lagnanuM dvAra pitAnA hAthe ja bhIDeluM. e veLA kanyAnI chata. mAneluM ke phuvaDanA mAthAnI jUnA ToLAnI jema kanyAo UbharAtI heya-tyAM vidhavAne zuM karavI che? puruSane to aNasuMdhuM phUla joIe ! paNa pachI samajAyuM ke A te bhAre thaI. kumaLI kanyA meLavavAnuM Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 kaMcana ne kAminI te| zrImatAnA hAthamAM rahyuM. garIba vidhura vA khAtA rahyA! alabatta, keTalAka zeDhiyA dharaDedhaDapaNa lAkaDemAkaDuM vaLagADavAnA matanA na hatA, paNa evI veLAe kAI nirAdhAra, duHkhI te atyaMta kaMgALa vidhavAone rasAI karavA, chekarAM ramADavA, daLavA, bharaDavA rAkhatA; paNa ete kaMI lagnajIvana na kahI zakAya. vaLI emAM bhayasthAne paNa dhaNAM. tyAre paraNavAnI IcchA thAya te ? samAjamAM kumArikAo hatI, ane te paNa daza, khAra ke paMdara AsapAsanI. bicArA e prauDha vararAjA emAMthI ekAdane varavA jAya te| jANe juvAniyAonI AMkhamAM maracuM lAge. dhIre dhIre moTI uMmare para-NavuM-je chekarAMnAM khela jevuM hatuM, e have jokhamanuM kAma khaMnI gayuM. ATaATalI muzkelIomAMthI pAnAzeThanAM kuzaLa sagAMoe mA karyAM hatA, ane lADakI jevuM kanyAratna meLavyuM hatuM. tyAM hAya vidhi ! A ze| kApa karyo ! emanA jevA duHkhI prauDha tarapha paNa rahema na dAkhavI ! pAnAze peAtAnA snehIne laI kAMpamAM AvyA. etamacaMda zeThe paNa eka e vAra muMbaI jaI AvyA, paNa cakalInA mALA jaDe te ramaNIkanA mALe jaDe. pAnAzene AvelA joI etamazeThane kharekhara TADha caDI. cAra hajArane hisAba kevI rIte Apave ? ane na Ape teA, Aje je gAmanA sadha etI rADathI dhrUje che, e kAle mane chokarIoneA dalAla kalpe. arere ! dheALAmAM dhULa paDavA jevA vakhata AvyA. vAdha jevA etamacaMda garIba gAya thaIne pAnAzeThanA pagamAM pAyo. , * e nahi cAle. kAM rUpiyA, kAM kanyA ! ' pAnAzeThe damadATI dIdhI. * kanyA kaMI jhADe Uge che, te jaI ne teADI lAvuM ? meTI uMmare Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 155. manasUbA jAge tyAre AvA ja phajeta phALakA thAya.' tame paNa jarA. pita kholavA mAMDayuM. tama zeTha, pAnAzeThe sAme vAdhanA nakha paheLA karyAH. emAM maphata manasUbA kyAM karavAnA hatA ? e te jara cAhe so kara ! mArA ne tamArA vaDavAo AthI paNa meTI uMmare paraNelA ! kaLajuga te have beThe." A veLA otamacaMdanI dIkarI mahemAnane cA ApavA AvI. cA ApIne gaI eTale pAnAzeTha sAthe AvelA vakhatacaMda zeThe kahyuM.. tamArI dIkarI ke ?' "hA.' "zuM nAma che ?' maMjulA." "keTalI uMmara che !' caka varSanI." mATInAM A pUtaLAMone jIvanamAM vAsanAnI tRpti ane paisAnI prApti e sivAya koI sAre saMskAra maLe nahatA. vakhatacaMda zeThe. dhIrethI pAse jaI kahyuM : "juo etama zeTha, A tamArI dIkarI evI mArI dIkarI.. bAkI, lADakInI jagyAe cAlI jAya. dIkarI te game tyAre pArakA. jaNyAne hAtha pavAnI che. vaLI ThAmaThekANuM tamAruM joyeluM che." "mArI maMjulAnI vAta karo cho ?' bahAvarA banaze to bobaDI beya cUke evo ghATa thaye che.. zeTha, ApaNuM jaNa ne pArakI jaNa emAM bheda che? lADakI pAnAzeThane paraNAvI zakAya te maMjulA zA mATe nahi ? bAkI rUpiyA te ochA ApyA nathI. amArI pAse te pahoMce che. Akhare pachI te sarakAra nivaDe. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 kaMcana ne kAminI - lAvaze. paNa emAM zobhA nahi rahe, tamArI ke amArI. mATe bAMdhI mUThI rAkhavI sArI che.' huM, huM, vakhatacaMda ! evI vAta thAya? etama zeTha te ApaNuM aMga che. cAra gayA te gayA, A bIjA pAMcaso bheLA ApuM chuM." ne gAmaDAgAmanA zahukAra-cAra pAnAcaMde ajaba kuneha batAvavA mAMDI. AvI ja udAratAthI keTalIya vidhavAonAM gharabAra emaNe pacAvI pADyo hato. * pAMcase kaladAra AgaLa mUkI dIdhA. etama zeTha vicAramAM paDI gayA. maMjulAne game tyAM ApavI ja che ne ! ane atyAranA chokarI jevAM pATiyA pADI, laTakamaTaka cAlatA juvAniyA zuM lIluM karavAnA hatA? khAdhe-pIdhe sukhI che ane vaLI mAre paNa otha thAya che. otamacaMdane vicAramAM paDelA joI pAnAzeThe vizeSa dAba ApeH bole, zo nirNaya karyo ?" otama zeTha beghaDI vicAramAM paDI gayA. ekavAra gharamAM aTa mArI AvyA. gharamAMthI barAe jarAka vAMdhe kADhyo : "lADakInI jema zIMgaDAM mAMDaze te ?" otama zeTha garyo : "are! bairAMnI buddhi pAnIe, kahyuM che te sAcuM kahyuM che. bole te jIbha kheMcI nAkhuM. ApaNA gharamAM elaphela na cAle." thoDIvAre etama zeTha bahAra AvyA ne bolyA : "ceranI mA keThImAM meM ghAlaze. maMjulAnuM vevizALa karazuM tamArI sAthe, paNa bIjA pAMcaso umeravA paDaze. pelA cAramAMthI mAre pAI harAma che. mAre beTe banAvI gayo. paNa ene ya vakhata Avye bharI pIza. huM koNa?" Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye. 157 have e vAta javA de ! tamane kaI banAvI jAya ? huM nathI. mAnate. tame kaMI kAcA che, ke ke tamane chetarI jAya !" "bhAI, huM jUTha. tame kahe e Aje te sAcuM, bApa !" "te kahe kabUla?" kabUla. bApanA belathI kabUla" pAnAzeTha hoMzabhera lApasI jamI vidAya thayA. mahine sarAdane. cAlatuM hatuM, eTale cAMllA AsomAM thavAnA hatA. [7] muMbaInA eka ajANyA mALAmAM vasatA ramaNIkanAM parAkramonI : mAtAne moDI moDI khabara maLI. acAnaka eka vAra thAnakathI AvatAM koI paricita bAI bheTI gaI. eNe lADakInA gujarI javA viSene. kharakharo karyo, ane joI le majA! jevA jevI thaI mA dhUMApUMA thatI ghera AvI. paNa ramaNake jyAre khulAso: karyo tyAre mA poka mUkIne raDI. "arere, te mAre bhava bagADyo. mane dezamAM meM dekhADAya evIya na rAkhI." ane tArI chokarIne bhava bagADatAM tane vAMdho na Avyo? A eno pheTa ! lADakIne kAke thAya evuM nathI ? mA, tAre A bhava te vidhavAveze bagaDyo. have lAjaAbarU khAtara dIkarIne bhava bagADIza, te maratAM te narakanI vedanA bhegavIza, paNa pachI ya sAta. sAta bhava sudharaze nahi." | mA belI : "dIkarA ! duniyAmAM cAlyuM AvyuM che, te cAle che. tame bhAI-bahena navI navAInAM nIkaLyAM." ramaNIka belyoH "mA, so kUbAnI tArI duniyA. so zaTha, baso mUrakhA ne pAMcaso svArathIone tAre saMsAra ! emanI lAjazarama. kevI ? chatAM, bahena hA pADe te mArI nA nathI." Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 kaMcana ne kAminI lADakI kaheH "bhA, mArI nAkha te hA, bAkI paraNIza te nahi nahi, ne nahi." ramaNake ene sAMtvana ApyuM. eka garIba gharanA pitAnA mitra sAthe enuM sagapaNa karyuM. Aso mahine lagna to na nIkaLe, paNa enAM lagna to thaI gayAM. A daramyAna ene khabara maLI ke etamacaMda pitAnI dIkarInuM bhaviSya bagADavA beThe che. pitAnI benanuM sudhArI ramaNIka bIjAnuM bagADavA IcchatA naheto. eNe keTalAka juvAna kAryakartAone vAta karI. badhA nIkaLIne kempamAM AvyA. ramaNuMke AvatAnI sAthe vAta karavA mAMDI. "lADakI te jIve che. marI nathI gaI kaIke adAvatamAM AvI khabara ApI haze. muMbaImAM AvuM bahu cAle." A tarapha cAMllAnI taiyArIo cAlI rahI hatI. emAM A - samAcAra maLyA eTale joI le, otamacaMda zeThanA hAla ! otamacaMdane pUche te kahe marI gaI ne bahAra gAmamAM jAya te leke kahe : "A zuM karavA beThA che ? zuM pAnAzeThane eka sAthe be paraNAvavI che?" caudaziyA TALIne A nAyakane AkhA bhavamAM Aje guru mo. bicAre na AbarUno rahyo ne na gharane rahyo. vadhArAmAM pAnAzeThanA pheTA sAthe chApeluM eka henDabIla nIkaLyuM; emAM lakhyuM hatuM. A dhUne paraNavuM che, koI potAnI bena-dIkarI paraNAvazo ?' arara, A te chokarAMoe gAma gadheDe besADyuM. bApadAdAnI --saMcita karI rAkhelI AbarU sAva jovAI gaI. pheTa joIne sahu kaheH "are, A te bhaDAne hAthe mIMDhaLa.' Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaziye 119 ekAde badanakSInI phariyAda mAMDavAnI vAta karI, te ramaNuka kahe, "have te badhAnA phoTA pragaTa karIza ne tame konA konAM gaLAM karyA e ya chApIza. bhale jelamAM javuM paDe!" arara..jelana ya Dara nahi, bhagavAna bacAvaje pelA mAtamA gAMdhIthI, chokarAMne sAva AmanyAmAMthI kADhayAM. hajArene mUMjhavaNamAM nAkhI, capaTImAM pArakAnI AbarUne reLI nAkhanAra otamacaMda Aje mUMjhAyo. enI dIkarI maMjulAnA hAthamAM paNa henDabIla AveluM. e te jhera ghoLavA taiyAra thaI. pAnAcaMde paNa tephAna zarU karyA. Akhare kaI gAma-DAhyAnI salAha laIeNe gharanA sADAcAra hajAra ApI pAnAzeThane vidAya karyA. chatAM vIMchIne DaMkha hajI nirviSa nahote the. eNe nAta bhegI karI. ghuDe ghUDa maLyAM ne nAtabahAra mUkavA taiyAra thayA. e rAtre ja ramaNIka gAmanA paTelane maLI Avyo ane kahyuM ke "nAtabahAra mUkazo, te chApuM kADhIza ne saMdha sthApIza. kaLiyugamAM saMdhamAM zakti che. mAruM te kaMI nahi thAya, paNa tamArA gharaDApAmAM dhULa nAkhIza." nAgAthI pAdazAha AghA, ema samajI nAtIlA ja bhegA na thayA. sahue otamacaMdane kahyuM, "tAre bUDhA kacarA ane sAta sAta saMtAnovALA bIjavara tathA rakhaDatA ekaladokale zodhI caccAra hajAra rUpiyA kaDhAvI, kumaLI kaLI samI bALAonA bhava bagADavA che ane emAMthI dalAlAM kADhavAM che ! amAre tArAM AvAM duSTa karmomAM zA mATe sAthe rahevuM joIe? zuM amAre emAMthI kAMI khAvuMpIvuM che ke ame nAhakanA A pApamAM paDIe? keTalIya bicArI roja tArAM nAmanAM chAjiyAM letI haze !" kharekhara, otamacaMda khavarAvata-pivarAvate tyAM sudhI nAtIlA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 kaMcana ne kAminI heze kAma karatA. have te AvA dukALane vakhate gharamAMthI sADAcAra hajAra jatAM otamacaMda khAlIkhama thaye hate. trIje divase eka meTI sabhA bharAI. emAM ramaNIke cAra hajAra rUpiyAnuM eka taruNa saMdha sthApavA mATe dAna karyuM. AkhuM gAma dhIre dhIre vAta jANatuM thayuM tyAre tenI vAhavAha karavA lAgyuM. e vakhatathI kAThiyAvADanA caudaziyA ramaNakanA nAme pUjavA lAgyA. ramaNIkane paDachAyo paDate tyAMthI bhAgI chUTatA. kUve paDatI keTalI ya kanyAone navajIvana maLyAM. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satI : navI ane jUnI [ vArtA AThamI ] divALInI meDI rAtanA dIvAo dhIre dhIre AMkha mIMcatA jatA hatA, te samI sAMjathI maMDAyelI gAnatAnanI mahephile have meADI meADI raMga jamAvatI jatI hatI. phaTAkaDAnA dArUnI gaMdha AkAzamAM comera prasarI rahI hatI, te kadI kadI UMce caDhatI TukalA ThaMDI rAtamAM AkAzamAM ja harizaraNa thaI jatI hatI. nagararone tyAM Aje mijabAnI hatI. pANeAsethI so mANasone jamavAnu teAtaruM ApavAmAM AvyuM hatuM. vAnIonI uttamatA ane vyavasthAnI kAbeliyata ekI avAje sau amaladAra ane snehImAM vakhaNAI hatI. cAMdInA thALa ne cAMdInA vATakA tathA kAcanA rUpALA glAsAe badhAnA mana para zeThAInI mAhinI jamAvI hatI. ane chelle jyAre pAnabIDAM apAyAM tyAre enI banAvaTa ne sugaMdhI masAlAnI prazaMsAe mijabAnIne mAthe moDa paherAbyA hatA. ATalA badhA sujazatuM pAtra nagarazeTha ja hatA, ane sau temane aneka vAra mubArakabAdI ApatAM thAkatA nahAtA, chatAM sAcI vAta judI hatI. A badhI geAThavaNu nagarazeThanAM patnI pramIlAdevIne AbhArI hatI. temanI kAbeliyate ja A prazaMsAnI sRSTi racI hatI. pramIlA zeThANI hamaNAM ja sAtamI suvAvaDa khAI ne khATalethI USAM hatAM. prabhue A vakhate paNa rUpALeA kaMdArAbaMdha dIkarA dIdhA 11 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 kaMcana ne kAminI hato. nAjuka badananAM ne ati sukamaLa pramIlA zeThANI sAta sAta suvAvaDe tavAI gayAM hatAM, paNa putranA janme emane AzvAsana ApyuM hatuM. suvAvaDanA khATalethI UThe be ja mAsa thayA hatA. paNa A mijabAnImAM vyavasthAnuM kAma nagarazeThanI vinaMtIthI temaNe mAthe . upADI lIdhuM hatuM. zaheranAM lAMbAM-paheLAM zeThakuTuMbamAM, vilAsI zeThANIonA vRdamAM pramIlA satI ne suzIla gaNAtI. lagna pahelAnuM ne lagna pachInuM enuM jIvana bahu ja maryAdita hatuM. kavio kAvya racI zake, vartamAnapatro cacI zake tevAM keI sAhasa ke chamakalAM premanI duniyAmAM temaNe karyA nahotAM. prAsaMgika AnaMdavinoda mATe bIjI zeThANIo puSamitro ke puruSa nokara sAthe ThaThThA karavAnI chUTa le che, teTalI chUTa paNa temaNe nahotI lIdhI. paraNIne sAsu ne jeThANInA sANasAmAM ya satI ne suzIlA nArI tarIkenuM pitAnuM sthAna jALavI rAkhyuM hatuM. nagarazeThanI kIrti e pitAnI kIrti mAnatI. zeThANI patinuM sAruM dekhADavA mATe hajAre prayatna karatI. hADa-sAmane gALI nAkhatI. e satIe pati rUpI himALAne prasanna karavA jAta lUMTAvI dIdhI hatI! rAta gaLatI jatI hatI, ne kAma karanArAonI AMkhe paNa jhole jatI hatI. pramIlA zeThANuM khabaradArIthI kAma karAve jatA hatAM. keIne dAbathI te keIne raphathI. paNa AyA pAse ramatA pitAnA bALakane cUpa rAkhavA ene vAre ghaDIe javuM paDatuM. nokarene jhokAM khAvA mATe A sonerI taka lAdhatI. Akhare meDI meDI te paNa kAma pUruM thayuM. senAcAMdInAM vAsaNe gaNI bhaMDAramAM mUkyA pachI ja pramIlAe pAse paDelA kAca para jarA zarIra lAMbuM karyuM. suvAvaDane ekadhAre mAre, sukomaLa Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satI : navI ane jUnI 163 kAyA ane ati parizrame-enA dehanA ekeeka markADA khaLabhaLAvI mUkayo hatA. aMgeaMga tUTatuM hoya tevA bhAsa thavA lAgyA. paNa pramIlAne hRdayamAM eka AzAnA ucchvAsa garamI ApatA hatA, ke me mArA patinI zAbhA vadhe tema badhu kAma pAra pADayuM che. mijabAnI pachInA progrAma sinemAne hatA. te te kAryakrama mujaba nagarazeTha sinemA joI ne pAchA pharatA hatA. temanI meTaramAM eka amaladAra ane temanAM patnI paNa hatAM. meATara daravAjA najIka AvI paheAMcI te zeTha UtarI peAtAnA baMgalAmAM pravezI gayA. atyAre temanA mastiSkamAM khIjI jAtanuM AMdolana cAlI rahyu hatu. sine mAnA keTalAka dekhAveA magajamAM doDAdoDI karI rahyA hatA. nagarazeThe dIvAnakhAnAmAM praveza karatAM battInI svIca dAkhI ane AkhA oraDA tejathI jhaLahuLI UThyo. sAme ja pramIlA kAca para sUtI hatI. zeThanI AMkhA tenA para maDAI gaI. pramIlA-e navajavAna suMdarI-paraNIne AvI e veLAnI vAta zeThane yAda AvI. ghUMTaNa sudhI DhaLatA kALA kezakalApa Aje te dhasAI ghasAI ne bahu ja eA thaI gayA hatA. e UpaselA kapeAlamAM AchA AchA khADA dekhAtA hatA, te mAMsala paganI pAtIe have DhIlI paDI gaI hatI. je AMkha haMmezAM khaMjananI capaLatAthI camakavA karatI, enI AjubAju kALAza DhaLa ta jatI hatI. chatAM e suMdara nahAtI ema nahetu. dhATIlu' mAM saheja khADA paDavAthI vadhu namaNuM thayuM hatu. ane vALa TUMkA thavA chatAM hajI potAnI suMdaratA naheAtA che|DI gayA. AkhA zarIra para patharAyelA tapta suvaNaeN raMga paNa jonAranI AMkhane khecatA hatA. ane A vAte nagarazeThuM kheMcAyA. emaNe najIka jai pramIlAnA dehane sparza karyAM. zeThANInI AMkhA UDI gaI. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 kaMcana ne kAminI kema, hajI sUtA nathI ?" zeThANIe vahAlabharyo prazna karyo. "nA, paNa tuM Ama kema sUtI che ?" zeThe vadhu pAse jatAM pramIlAne UMcakI. hAthamAM lIdhI. pramIlA eka satI ne suzIlA strI hatI. patine rAjI rAkhavA e jAta kurabAna karanAra vIrAMganA hatI ! rAta samAsamATa vahe jatI hatI. [2] be putra ane pAMca putrIo vacce pramIlAne bahAra haravA pharavAne samaya nahato. dAktaranI salAha thaDe samaya piyara javAnI hatI, paNa satI strI patinI nAmarajIthI kyAMya paNa javA taiyAra nahotI. nagarazeTha AvI strIthI pitAno mijAja ne gharanI AbarU jaLavAya che, e samajatA hatA. roja roja AvatI mahemAnonI judI judI hAramALAone pitAne zobhItI rIte sAcavanAra e ja strI hatI ane A ja strI hatI, ke je moTuM mana rAkhI pitAnI vartaNukane calAvI letI; pitAnI IcchAtRptinI ADe kadI divAla na banatI. zeTha ghaNI vAra kahetAH "tuM zarIra sAcava ne ! dahADe dahADe kevI phikkI paDatI jAya che ! " ne dAkatara-narsone tyAM Agraha karIne ene laI jatA. pramIlA manekamane jatI, paNa e jANatI hatI ke mAruM Arogya eTale patinA AnaMdano nAza ! pite te pati mATe ja hatI ne ! A dehane e sivAya ene vizeSa khapa paNa zo hato! Abaru-mobhe e zeThane mana moTI vAta hatI. e vAtane pUrI karavA pramIlAe satata kAmagIrImAM pitAno bhoga Apo. badhI zeThANIe sinemAonAM bIbhatsa citro joI jIvanamAM paNa kalAnAM kaMku chAMTaNAM karatI tyAre pramIlA gharanI jaMjALamAM guMthAyelI paDI rahetI. bIjI strIo potAnA patinA vartana sAme khulle khullA pokAra uThAvatI, Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satI : navI ane jUnI 165 tyAre pramIlA pitAnA patinI ADIavaLI vAta jANavA chatAM AMkha ADA kAna karatI ne kahetI "haze, puruSa che." paNa pramIlAnI A saraLatAe ja pramIlAne prANa harI lIdhe. enI tAbedArIe, zeThanI jI hAe enuM AkarSaNa ochuM karyuM. je majA AkAMkSAmAM hoya e tRptimAM hotI nathI. pramIlAe zeThanI tRptino ja vicAra sevyo, ne rAja miSTAnna jamanAranI jema-apsarA jevI patnI gharamAM hovA chatAM zenuM mana tenA parathI UtarI gayuM. roja ne roja bharapeTa mIThAI paNa namakIna vinA kaNa khAI zakayuM che ! ceinja ! parivartana! svataMtra puruSa mATe e Avazyaka che. ...ne AThamI suvAvaDe pramIlAnA dehamAthe dekhA dIdhe. arthAta anya prayogo karavA chatAM e prasuti rokavAmAM saphaLa na thayA. zeThane bhUMDaNanI jema jaNanArI strIthI kaMTALe AvyA. emanuM mana pramIlAthI ubakI gayuM. have pramIlAnA sAdhAraNa prazno sAme ghurakiyAM thavA lAgyAM ne ekAda vakhata dholadhapATa paNa thaI. pramIlAe peTamAM pravezelA navA prANane jALavatAM kahyuM: "hAya puruSa che, ghaNuM jaMjALe mAthe heya, eTale gusse paNa thaI Ave !' zAnta mahAsAgaranI jema aneka taraMganI thapATa khamyA chatAM pramIlA moTA mananI banI rahI, paNa vidhAna juduM hatuM. enuM sukomaLa zarIra have vadhu jhIka jhIlI zake tema nahotuM. sAta bALake ne eka navuM vadhu bALaka zeThane havAle karI pramIlA patinuM nAmasmaraNa karatI ArAmagAhamAM poDhI gaI. bahoLI lAgavagavALA nagarazeThanuM makAna smazAnanA sAthIothI bharAI gayuM. smazAnanA mArge badhI vAtomAM eka vAta e paNa carcAtI hatI ke, "zeTha have kenA ghara tarapha maherabAnI karaze?" Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 kaMcana ne kAminI [3] pacIsa hajAranA pANIe zeThe kaMkunA karyA. madhu-mAlatInI uMmara te kaMI zeThane yogya na kahevAya, ane vaLI bhaNatara keTaluM badhuM ! paNa bhaNelI gaNelI e chabIlI suMdarIe zeThanuM mAguM svecchAthI svIkAryuM. sanAnuM AkarSaNa zuM nathI karAvatuM ! hajAre muphalIsa ane madhyama varganA premIonA vAyadAne kacaDIne, jyAre te A mahAlayanA pagathiye caDI tyAre badhA kahetA ke madhumAlatInA suMdara paganI pAnIne lAla raMga meMdIne na hato, paNa enA aneka bhagna ghAyala premIonA khUne jigarano hato. hamaNAM chellA divasomAM majUre pagArakApa karavAthI tephAne caDelA kAmadArone samajAvavAmAM zeThane bahu rekAvuM paDatuM hatuM, paNa kAma aMte siphatathI patAvI lIdhuM kharuM. majUre kahetA ke A jamAnAmAM ATalA pagArathI amAruM pUruM thatuM nathI-paNa majUrane kyAM khabara hatI ke ATalA dhanathI zenuM paNa pUruM thatuM nahatuM. kIDIne kaNa joIe, te hAthIne maNa joIe. emAM vaLI navAM zeThANI ! meTara, mahela ne mojazokhane varIne AvelAM navAM patnI ! majUre Ama te samaje evA buddhizALI nahAtA-paNa zeThe cANakyanIti vAparI. cAra netAne khAnagImAM rAja kya ne vAta karI pUrI * madhurajanInI pahelI rAto ajaba hatI. navAM patnInuM Aka. rSaNa gajaba hatuM, ethI paNa emanuM abhimAna ne Thase aura hatAM. pramIlAne paramezvara pati-A abhimAnI strIne dAsAnudAsa bane. zaTha lagnanI khuzAlImAM pitAnI "ekasa priyatamAnI mubArakabAdI levA gayA. lagnanuM jamaNa tyAM paNa gaThavAyuM hatuM. emAM moDuM Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satI : navI ane jUnI 167 thayuM ne navI zeThANIe mAnItI cAkaraDI pAsethI badho bheda pAmI lIdhe. zayanagRhanAM bAraNAM baMdha thayAM. khaMbhAtI tALAM lAgyAM. zeTha jarA meDA paNa khUba utAvaLamAM AvyA, chatAM asara baMdha bAraNAM na khUlyAM. bahu mAthAkUTa thaI, paNa chelle javAba malI gayo. e nahi cAle! ADAavaLA na javAnI pratijJA kare te ja bAraNuM khUle!" - zeTha AvI vAta jIvanamAM prathama ja sAMbhaLatA hatA. temaNe ghaNe gusso karyo, bahu dhamakI ApI, paNa badhuM niSphaLa gayuM. strI vajajaranI nIkaLI. eNe kahyuM : "dhamakIbamakI nahi cAle. huM tamane vaphAdAra rahevA baMdhAI chuM. tame mane vaphAdAra rahevA baMdhAyA che. bahu karazo te keTe jaI chUTAcheDA meLavIza ne tamArI pAsethI jivAI laIza, ne tamArA ghera rahI tamArA kuTuMbanuM ja nAka kApIza. mane te eka kahetAM ekavIza haiyAphUTA maLaze. huM tamArAM khAsaDAMne pUjanArI jUnavANuM satI nathI. tame sIdhA rAhe cAlazo, te huM sIdhe rAhe cAlIza. tamArI thaIne rahIza. bAkI ekapakSIya kaMI nahi bane !' nagarazeThanA kAnanA paDadA A zabdoe cIrI nAkhyA. emaNe pitAnI vartaNUka sudhAravAnA segana khAdhA. dvAra khUlyAM. zeTha aMdara AvyA sepha para paTakAI paDyA ne gaNagaNyA: "arere! kyAM pramIlA ne kyAM madhumAlatI ! kharI strI gaI ! satI gaI.' zeThe zeThANIne e divase sArI cAlacalagatanA jAmIna ApyA. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananI menakA [ vArtA navamI ] haraeka sAraMgInA tAramAM jema adazya svara vase che, ema pratyeka mAnavInA mananA eka suMvALA khUNAmAM enA mananI menakA " vase che. rAha hoya che kevaLa cheDanAranI. e cheDAyA pachI enA raNakAra koI rokI zakatuM nathI. - e raNakAra na te jJAnI vyAsa rokI zakyA che, na te tapasvI vizvAmitra rokI zakyA che! saMsAranA ghaNuM ghaNuM mahAtmAne ene sAda sAMbhaLavo paDe che. jema bhIlaDIne sAda zaMkarane saMbhaLAve, ne kujAne hAtha zyAmasuMdara zrIkRSNane saMbhaLAyo. Avo eka sAda, A eka raNakAra, jJAnI saMta, mahAtmA TaoNlsToyane eka vAra saMbhaLAyele. navavasaMtanA e divaso hatA. raziyAne jIvaleNa ziyALane sAyaberiyAnA hima jevA pavano zAMta thayA hatA. jAgIranA suMdara pradeza para, UgatA sUryanI AchI lAlimA patharAtI hatI. phUlanI vela para pataMgiyAMnAM jhUMDa vaLagI gayAM hatAM. vahelI savArathI jAgIranA nekare paNa kAme lAgI gayA hatA. mahinAothI baraphamAM daTAyelAM khetare, upavane ne kUvAo para kudarata nI bahAra jamAvI rahI hatI. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananI menakA 169 gAnArAM pakSIo Thera Thera TahukatAM kUdatAM hatAM. sudara havA, maneArama kudarataH UgatA sUryanAM AchAM AchAM kukuchATAM samaya ja evA suMdara hatA ke jAgIranA nAkarAne kAma karavAmAM paNa majA AvI rahI hatI. mana mUkIne gAvAnuM game eve divasa hatA. A vizALa jAgIranA svAmI, H vana 'mAM praveza karI rahelA umarAvalinA amIra TolsToya, sAhAmaNI kudaratanuM darzana karatA pharI rahyA hatA. emane bhale svabhAva, UMcuM dila ne vakhANavAyeAgya cAritryanI suvAsa badhe mahekatI hatI. khetaranA eka khUNe thADe dUra nAnu evuM upavana AveluM hatuM. e upavananA eka khUNe kAma karanArA kare mATe cAlatuM nAnuMzuM rasAyuM hatuM. rasoDAnA dhumADiyA vATe dhumADAnA goTA AkAzamAM vAdaLanagarI racatA hatA. jAgIranA svAmI, A bhalA umarAva badhuM jotA jotA rasADA * tarapha AvyA. pravezadvAra para UbhA rahIne aMdara cAlatuM kAma nihALI rahyA. rasoiyA ne rasAivA potAnA kAmamAM mazagUla hatAM. acAnaka A vRddha umarAvanI najara eka capaLa rasoIyaNa upara paDI. e enA kAmamAM masta hatI. enA geArA majabUta hAtha thAkavA vagara kAma karye jatA hatA. enA bharAvadAra mAMsala mukha para kAraNa vagaranuM smita ramyA karatuM hatuM. e navayuvatI hatI. taMdurastInuM teja enI kAyA para camakathA karatuM hatuM. enAM aMga ajaba UgatI madabharI juvAnInA bhArathI lacakAtAM hatAM. chaTAthI e kAma karI rahI hatI. vRddha umarAva eeka kSaNa tyAM UbhA rahyA, te pachI dhIre dhIre cAlyA gayA. eeka kSaNa pachI temanA dilamAM e capaLa rasoiyaNanu kaMI paNa smaraNa naheAtuM. suMdarIonAM rUpanAM 'smaraNAM' ke zamaNAM rAkhavA jevI uMmara paNa naheAtI. ' Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 kaMcana ne kAminI bIje divase jyAre teo pharI jAgIramAM pharavA nIkaLyA, tyAre acAnaka pelI rasoIyaNa smaraNamAM AvI. Aje tyAM javAnI jarUra nahatI; paNa akaLa rIte paga te tarapha kheMcAyA. kaMI jarUra nahotI; teya ema ne ema teo dhIre dhIre rasoDA tarapha gayA, ne gaI kAlanI mAphaka pravezadvAra para UbhA rahIne thoDIvAra badhuM nIrakhI rahyA. pilI caMcaLa rasoIyaNa e ja capaLatAthI Aje paNa kAma karI rahI hatI. pravezadvAra tarapha enI pITha hatI. taMga AsamAnI kUratuM ne capacapa paherele koTa enAM khIlI rahelAM aMgene jANe eMTI jaIne phATaphATa thatAM hatAM. niyama mujaba samaya thatAM umarAva pAchA pharyA, paNa Aje pAchA pharatAM kaMIka mana kheMcAyuM. AMkhe jANe koI sthaLe caTelI lAgI. jIvanamAM na anubhave kaI susavATa gAtrone kaMpAvI rahyo. trIje divase svAbhAvika rIte enuM nAma puchAI gayuM. bIjA rasoIyAe javAba Apyo. "mAlika, e A rasoDAmAM navI ANelI rasoIyaNa che. enuM nAma DomanA." thoDAka divase A rIte vItI gayA. roja e amIranI be AMkhe rasoDAnA dvAra para jaIne pelI capaLa strIne nIrakhI rahetI. vasaMta pAMgaratI jAya ne kesUDe jema pitAnuM rUpa kADhaye jAya, ema A rasoIyaNa rUpa bahekAvI rahI hatI. enA mIThA aMgura jevA upaselA eTha, kALI kALI akha, umarAvanA dilane ajANe kAbUmAM laI rahI hatI. 2] aMtaramAM Aje kaI khaLabhaLATa karatuM hatuM. vAtavAtamAM moDuM thaI gayuM hatuM, ne rasoIghara sudhI jaI zakAyuM nahotuM. kAma karanArAo chUTI gayA hatA. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananI menakA 171 moDI paDelI pelI suMdarI DemanA khetarane pele cheDethI ghera jatI dekhAI. A mAnanIya umarAvanuM mana bekAbU banI gayuM. varSonI lAja kSaNamAM chevAI gaI. jIvananA saMskAra paLamAM jUThA paDI gayA. aMtaramAM jANe zAsana anya keI nuM sthapAI gayuM. emanuM kahyuM keI na sUNe tevuM thayuM. hRdayapradezamAM koI bhayaMkara baMDa khaDuM thayuM. vRddha umarAvane eka tarapha koI paravaza karI rahyuM hatuM, bIjI tarapha prArthanAo cAlu hatI, paNa jANe mahA hutAzanamAM aMjalI jaLanI Ahuti nirarthaka hatI. aMtaranA medAnamAM koI be mallakustI jamAvI rahyA hoya, tema amIrane lAgyuM. eka kahe, "kheMcI rAkha," bIje kahe, "chUTA dera mUkI de." paNa bIjo bahu baLiyA nIkaLe. eNe vRddha umarAvanAM dhoLAmAM dhULa nAkhavA jevuM karyuM. eka vAra e dekhAvaDI DemanAne emaNe meMethI sisoTI vagADIne bolAvI. pachI eka pagaluM AgaLa vadhyuM. e dekhAvaDI strI sAthe vArtAlApane prasaMga yojAyo. juvAna strI te khuzAmata ne mIThI mazkarInI cAhaka. umarAve e zarU karyuM. vAta vadhI. saMsAra bhulAya. tuMhI tuMhI raTaNa cAlyuM. Akhare ekAMtamAM maLavAnA kola apAyA. mananA medAna para yuddha cAlu ja hatuM. ghaDImAM eka chatate, ghaDImAM bIje bAjI mArI jato. [3] kalanI ghaDI AvI pahoMcI. aMtara para keI kAbU jamAvI beThuM. umarAva vAyadA pramANe DemanAne maLavA cAlI nIkaLyA. vacamAM putra maLyo. eNe kahyuM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 kaMcana ne kAminI ' * pitAjI ! pelA pATha ApavAne te?' pitA rAkAI gayA. putrane pATha ApavAmAM guMcAI gayA. vAyado vItI gayA. ekavAra acI gayA. umarAva pAchA pharyA, paNa bIjo divasa thatAM pharI pele vicAra emane damAvI beThA. dhaNI mahenata karI, bahu bahu upAye| manane mAravAnA lIdhA, paNa tAkAna pracaMDa hatuM. sAcA mArga para eka paNa battI jalatI naheAtI, ne kheATA rAha para prakAzanA pAra nahAtA. aneka vAvAjhoDAM dhasI AvatAM lAgyAM. Akhare saMyamamAnA varSonA abhyAse manane mAga dekhAvoH ( tArI mAnasika kamajorInI kathA jAhera karI de. tAruM dila kAi samakSa nikhAlasa rIte khulluM mUkI de! zarama cheADIne, mAna- pAnane khyAla vIsarIne--bacavu hAya tA--kAI paNa mANasanI pAse tArI mUMjhavaNA-musIbatAnA khullA ekarAra kara !' vRddha umarAva pAse ja rahetA eka zikSaka pAse doDI gayA. e A jAgIranAM bALakAne bhaNAvatA hatA. peAtAnI jAtane, peAtAnI pratiSThAno, peAtAnA meAbhAneA lezamAtra khyAla rAkhyA vagara emaNe peAtAnA mAnasika patanane citAra rajU karI dIdho. ' mAstara, mane bacAve ! ' kevaLa va mAlAnuM popaTiyuM jJAna pAmelA e mAstara A mahAmAnavIne zuM khacAve! paNa pApanA ekarArathI, peAtAnI zaramanI jAherAtathI, e mahAna AtmA para AveluM vAsanAnu e vAdaLa khasI gayuM. cidAkAza svaccha banI gayuM. vRttie sAgaranI jema zAMtithI laheriyAM levA lAgI. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananI menakA 173 e veLA e kSaNika anubhavathI trasta thayelA pelA mahAmAnavI, Tolsaya, jagatanA mahAna saMta kaLAkAra, eka pustakamAM pitAnA anubhavanI kathA AlekhI rahyA. emanA mRtyu pachI pragaTa karavAnuM sUcana e karI gayA. e anubhava pithInuM nAma "DevIla !" zayatAna ! mANasane hamezAM hadayamAM vasatA zetAna ane saMta sAthe kAma levAnuM hoya che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apahRtA [ vArtA dazamI] pATanagarInI bahAra, parAne cheDe eka ekAMta baMgalA para vasaMtanA vAyarA vAI rahyA hatA. bagIcAnuM kesUDAnuM jhADa kUlathI khIlI UThayuM hatuM. nAnAM nAnAM phUlajhADa paNa havAmAM DolI pitAnI madhura suvAsa prasarI rahyAM hatAM. raMjana ! A kesUDAnuM jhADa mane bahu priya lAge che. tane khabara che? nAno hato tyAre tArI mAsI tane laIne ahIM AvelI. A kesUDe e vakhate te ApaNe jevaDe ja! e dahADe meM tane kheLa bharIne kesUDAM ApelAM, ne te badalAmAM mane tArI veNInuM gulAba ApeluM !" vIsa varSanI bhaNelI gaNelI raMjana kesUDAnA thaDane pakaDI UbhI hatI. enI AMkhamAM Aje kaMIka zokanI chAyA patharAyelI hatI ane khUba telathI sIcelA vALa TheTha AMkha para dhasI AvatA hatA. kanu kesUDAnI philasUphI para carcA calAvI raMjananuM mana prasanna karavA mAgatuM hatuM. eNe AgaLa calAvyuM : - "raMjana ! e pachI tane yAda che? eka vakhata A ja kesUDAnA jhADa nIce huM Ubho te ne tuM kahI gaI 'tIH "kanuM ! bA-bApAe ApaNane varavahu tarIke pasaMda karyA che." ne meM tane pakaDI laI jaba Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apahatA 175 radastIthI tArA akheDAmAM kesUDAM bharI dIdhAM hatAM. e vakhate tane acAnaka mArI AMgaLI AMkhamAM vAgI gaI, ne tAruM mukha gulAbanA geATA jevuM banI gayuM. te me ene...' raMjana para bhUtakALanAM priya smaraNAnI khAsa asara naheAtI. enI AMkheA kanunA aMgapratyaMgane mAkhI rahI hatI. kanue bhASaNa AgaLa calAvyuM : * ane krIthI kesUDA khIlyo, ke raMjana mArI banI. ramakaDA jevI rjana mArA dharamAM nAcatIkUdatI AvI. arere ! bicArI rajata! moTA ghUmaTA kADhI mArI pAchaLa pAchaLa pelI madArInI ratanabAI jema AvI ! ' kanu jorathI hasI paDayo. 6 raMjanathI jabaradastI hasAI gayuM. paNa gheADIvAramAM te bhrUkuTi caDhAvI daIne khelI : mane bhALIne tuM bharamAvavA mAge che! luccA ! Ama phesalAvI paTAvIne tAre khamAM jatA rahevuM che kAM ? huM nahi javA dauM.' kanu raMjananI vadhu pAse lAgyA. ' raMjana ! vahAlI ! ema paNa jaladI pAche| AvI nukasAna pahoMce.' gayA. tenA zvAsa paraspara bheTavA kaMI cAle ? khamAM javuM teA paDe. jaiza. huM na jAuM te AkhI peDhIne teA peDhIne paraNavu' hatuM ne ? ' rajate kahyuM. ene viyega sAlatA hatA. e peAtAnA mukhe hA kahI zake tema nahetuM. < jo! A kesUDA pharI khIle te pahelAM te huM AvI jaIza. eka ja varSe, phakta bAra mahinA.' " khAra mahinA eTale zuM ? enA keTalA divasa ? adhadha 365 divasa ! enA keTalA badhA kalAka ? kanu ! ahI miniTanI mUMjhavaNu che, tyAM A kalAka, A aThavADiyAM, A mahinA ne eka AkhuM varSa Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 kaMcana ne kAminI kema jaze ?kema rahevAze?"raMjana mUMjhAtI hatI. paNa kanune te ba javuM anivArya hatuM. e raMjanane samajAvI, paTAvI, ramADI bama cAlyA gaye. raMjana kalAke gaNavA lAgI. zarUAtamAM te keTalAya strImitra ane puruSamitro AvatAM, paNa e bahAra pharavA na jatI. raMjana kolejamAM paNa gayelI. mitrone rAphaDo tyArathI phATele paNa e mitro raMjananA suMdara guNenA hatA, ke gauravaNuM saudaryadehanA hatA te prazna hate. kolejajIvana daramyAna eka oNphesaranI khUba kRpA raMjana para UtarelI. raMjana paNa emanI kAvya-sAhityanI chaTA para mugdha thayelI. A mugdhatAmAMthI kaMIka meha janmele. oNphesara sAheba eka vakhata ekAMtamAM rajananA guNonA varNanamAMthI "pAMpaNa rUpI piyaNAM ne mukharUpI caMdra' para UtarI paDelA. raMjanane khAtarI thaI ke navA jamAnAnA A vidvAnane mana paNa strI mAtra bhAgyA hatI ! vidyA, kavitA, kAvya ne bIjI kuzaLatA te emAM alaMkAra rUpa umere hatI ! na jANe kema, strI game teTalI AgaLa vadhe paNa enuM bhAgya puruSanI najaramAMthI jatuM nathI ! raMjanane bahoLA anubhava pachI lAgyuM ke rUpALo puruSa, vidvAna puruSa, zrImaMta puruSa, AmAMnI eka lAyakAta pati tarIkenI javAbadArI pUrI karavA mATe yogya nahetI. manabhara purUSa joIe ! kanuM saheja zyAma hatA. ughADe zRMgAra ene AvaData nahe. mitromAM sAdo ne bhoTa lAgate; paNa raMjananuM dila enA para kayuM: pachI te baMne tanmaya banI gayAM ! janmIne jeNe leza paNa sahana karyuM nahotuM, saMyamane jarA paNa keLavyo nahete, evI raMjanane have manasaMyamanA kaparA prasaMgo Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apahatA. 177 AvIne UbhA. kalAke gaNuM e thAkavA lAgI. have te kAgaLo lakhe paNa manane zAMti nahetI lApatI. sakhIomAM ne mitromAM pharI joyuM, paNa kanune cahere, enI rejanI mIThI mAvajata na visarAyAM. jema tema karatAM varSa pUruM thayuM. keDe pharI phUla AvyAM teya kanu na Avya, kevaLa eka patra AvyuM : "peDhI muzkelImAM che, jethI bIjuM eka varSa rahevAnI jarUra che. A pachI ApaNe kAzmIranA pravAse nIkaLI khUba lahera karaze." kAgaLamAM pUrepUruM AzvAsana hatuM. raMjanane mAthe pahADa jeTale bhAra lAge. gajaba mane maMthana thavA mAMDayuM. e kanunuM nAma smarI smarI manane zAnta rAkhavA lAgI, [2] dilanA taphAnanA divase hajI pUrA thayA nahatA, tyAM dezanuM tephAna jAgyuM. svarAjanA zekhIne rAjakAraNanA medAnamAM sAThamArI calAvatA hatA. svarAja vinA uddhAra nathI, sukha nathI, zAnti nathI, ema kahetA hatA. ane raMjanane jema patinuM gheluM lAgyuM hatuM, tema teone svarAjanuM gheluM lAgyuM hatuM! svarAja kaI beTI vastu nahatI. paNa e meLavavA pAchaLanI adUradarzitA khoTI hatI. | game tema paNa svarAja ! game te rIte paNa svarAja ! duSkALane dAjhele kheDUta jema jaLa, jaLa ne jaLanI vAMchA kare, ne pachI sAme jaLapralaya jue tyAre ? eka dahADo A ciravAMchita svarAja AvyuM. lekee mAnyuM have garIbI gaI, achata gaI, saunA hakka sahune maLyA. lekee khAdhuM, pIdhuM, ne nAca karyA ! rAta sudhI puruSoe gIta gAyAM, strIo garabe ramI. Aja te rojanI udAsIna raMjana paNa emAM bhaLI. svarAjamAM Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 kaMcana ne kAminI zAM zAM sukha samAyAM che, enI ene samajaNa nahatI, paNa badhAnI jema eya mAnatI ke ethI zAti, sukha ne udhAra AvI maLaze! thAkIne moDI rAte sahu sUtAM. e sUvuM evuM hatuM ke jema varasAdane bharajoza varasato joI kheDUta AnaMdathI-avanavIna manaraze mANato sUe, ne jyAre jAge tyAre samaja paDe ke pitAnuM ghara ghara rahyuM nathI, khetara khetara rahyuM nathI. phakta jalapralayanAM gheDApUra upara khATalA sAthe e dizAhIna taNAto jAya che. na Are che, na evAro che. raMjana jAgI tyAre dizAo kolAhalathI bharAI gaI hatI. mAre mAre, kApe kApanA pikAre paDatA hatA. baMdUkanA bAra avAranavAra saMbhaLAtA hatA. keTaleka ThekANe Aga bhabhUkI UThI hatI. leke nAsabhAga karatA hatA. pikAro paDyAH "bhAge, nA " raMjana AgaMtuka bhayathI chaLI UThI. enuM AkhuM zarIra pravedamAM bhIMjAI gayuM. e bacAva mATe kaMI prayatna kare te pahelAM te kamADa para kuhADA paDyA. peTrolanI picakArIo chaMTAvA lAgI. be kSaNamAM te saLagatAM kamADa jamIna para tUTI paDayAM. cAreka sazastra paDachaMda puruSo aMdara dhasI AvyA. raMjana baMgalAmAM ekalI nahatI, paNa mALI, nokara ne bIjA badhA jIva vahAle karIne nAsI chUTayA hatA. eka bUDhI ne karaDI jAjarUmAM bharAI gaI hatI. sasarAja bahArathI AvyA na hatA. sAsujI bahAragAma hatAM. be jaNA baMgalAne luMTavA lAgyA. eke raMjanane tyAM khUNe lapAyelI joI. jANe AkaDe madha joyuM. e narapizAca deDyo. raMjana Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apahutA 179 niHzastra abaLA-bhujAnA baLe sAme thaI paNa kumaLA jhADanI DALane keI kaThiyAro hAthathI AmaLI nAkhe ema e hAtha amaLAI gayA. - narapizAce rajanane upADI. bhUkhyA bhikhArIne mIThAIne thALa maLe tema thayuM. nirAdhAra abaLA bhAnamAM hatI tyAM sudhI draupadIne lAjanAM lUgaDAM pUranAra gevardhanadhArIne yAda karI rahI, ne pachI bebhAna banI gaI raMjana para zuM vItyuM e kahevuM kalamanI bahAra che. daityo paNa tharatharI UThe, mAnava paNa hevAna banI jAya, evA e prasaMge hatA. rAjakAraNano deva lehI mAge che. nirdoSa ne sadoSa mAnanAM rakta ene dharavAmAM AvyAM. raMjana jAgI tyAre e, pitAnA jevI aneka dukhiyArI ardhanagna strIonA ToLA vacce paDI hatI. zarIranuM aMgeaMga dukhatuM hatuM. durgadha mAratuM hatuM. ekavAra eNe AMkha ughADI, pate kyAM che, e jANavA prayatna karyo : paNa e prayatna e nIvaDyo ke e pharI bebhAna banI gaI pharI jAgI tyAre vadhu duHkhada dazya eNe joyuM. keTalAka narapizAca strIonAM ughADA aMgenI mazkarI karatA tyAM pharatA hatA. vecANanA sodA thatA hatA. raMjana pharI bebhAna banI gaI. "zuM saMsAra parathI vahu-beTInI, bena-dIkarInI lAja-AbarU cAlI gaI! saMsArane A geLe pila che? sabaLa mANasa hajI paNa varU che, ne nirbaLanI hAlata hajI paNa gheTA jevI che !" A vakhate raMjana jAgI tyAre eNe ethI viparIta dazya joyuM. e eka aMdhArA gharanA khUNe paDI hatI. enA zarIra para suMdara vastro Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 kaMcana ne kAminI hatAM. eka thALImAM pakavAna hatAM. kadI na paherelAM vicitra kapaDAM ene kahI rahyAM hatAM. thoDIvAre eka paDachaMda puruSa aMdara Avyo. eNe zAdIne pizAka paheryo hato, kapaDAM para attara ne AMkhamAM sUrame hate. raMjana e puruSanuM meM joI na zakI. pharI mUcha AvI gaI. pAse beThelI baLavAna bAMdI bahAra sarakI gaI. puruSa mUrzita thatI raMjanane upADI lIdhI! [3] samaya nagArAM para ghAva dete vItI gayA. kesUDe pharI phUla AvyAM, paNa bicArAM nAnAM phUlajhADa te karamAI gayAM hatAM. eka bUDhA mALIthI baMgale paNa keTale sacavAya? kyArAo bhAMgI gayA hatA, ne varasAdanAM pANIe nakAmI jagAe vahI jaI khAbeciyAM karyAM hatAM. enA para macchare rAtadina saMgIta relAvatA. barmAthI Avate kanuM relagADIne badale meTaranI musApharI karIne jaladI ghera AvI paDe. eNe moTaramAMthI UtaratAM ja "rajananA nAmanI bUma mArI. have eka kSaNano paNa vilaMba ene mATe asahya hatA. raMjanane e deDIne bheTI paDavA talasato hato. | zeTha sAba." bUDhe mALI sAme deDI AvyuM. ene hatuM ke A baMgale have nahi vaparAya. badhuM kuTuMba te bIje rahevA cAlyuM gayuM hatuM. bhADUto paNa rahevA AvatAM nahi. bhUtiyA baMgalAne nAme e jAte thayo hate. gharavALAM kahetAM ke "raMjananuM ahIM khUna thayuM. enuM preta rAte bhame che. amArI suzIla kuLavadhU !' rajana kyAM?" A savAlano javAba bUDhe mALI AMkhamAM AMsu lAvavA sivAya vizeSa rIte vALI zakyo nahi. kanu mUMjhAye, Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apahatA 181 AgaLa vadhyA te kesUDAnA jhADa nIce paheAMcyA. utAvaLamAM te utAvaLamAM e cAra puSpa cUMTI lIdhAM. e kahevAnI jarUra nathI, ke kanune thADA vakhatamAM ja khabara paDI gaI ke rajata marI nathI gai, e kayAMka cAlI gai, enI have bhALa nathI. zaheranAM snehIo AvI pAMcyAM. e dahADAmAM te teee gaI gujarI visArI navAM lagna karI levA kanune kahyuM. bhUtakALane rAvAthI zuM vaLavAnuM hatuM. kanu raMjananI bhALa meLavavA utsuka hatA, paNa kAI kharA samAcAra ApatuM nahatuM. vyagra kanu eka vAra pelA tajAyelA baMgale gayA. e rAta tyAM ja rahyo. dhIre dhIre eNe muThThA mALIne vizvAsamAM lIdheA. khudAe dila kheAlI dIdhuM. muThThA mALIe rAtAM rAtAM kahyuM: 'zeTha, AsamAnI sulatAnI thai gaI. are, AvuM savarAja AvavAnuM che, evI khabara hAta te kacAMyanA kayAM cAlyA gayA haiAta. paNa leAka mananI murAdomAM eTalA ghelA banyA, ke emaNe AgaLapAchaLaneA kaMI vicAra na karyo. bhAjana pirasyuM eTale akarAMtiyAnI jema khAvA besI gayA ! zuM vana karuM, sAheba ! jIvatuM naraka jovA maLyuM! narakamAMya ATalI vedanA nahi thatI hAya. se|nuM te strI ! kacAMya salAmata ne rahyAM! gAmamAM tA eka talavAra ke eka TUMka paNa kayAM hatI ? pacIsa baMdUkadhArIe AkhA zaheranA sarvanAza karI gayA.' '' paNa emAM rajanane zuM thayuM? ' kanu utAvaLA thayA. * zuM thAya ? sahunI mena-beTIonu thayu tevu temanuM thayuM. divase| sudhI kAI kAInI saMbhALa le tema naheAtuM. khaLelAM dhara mujhAvanAra te marelAM mAnavIne deta ApanAra paNa kAI nahAtu. dhaNe dahADe sahu ahIMnI bhALa levA AvyAM. keTalAMka hiMmatavAna ahIM vasavA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 kaMcana ne kAminI paNa AvyAM. ApanAM mAtuzrI ne nAnAbhAI paNa ahIM AvyA. paNa ahIM rahevA jevuM ke levA jevuM zuM hatuM ? badhuM bhAre bhAre lAgavA mAMDavuM. thoDA dahADA rahI, baMgalAnI saMbhALa mane bhaLAvI teo cAlyAM gayAM." "raMjananI kaMI bhALa na kADhI ?' - "bhALa te zuM kADhe ? kyAM kADhe? koNa kADhe? khUna thayuM, khUna thayuM ema phUTI kADhyuM. paNa zeTha! eka rAtanI vAta che. cAdaramAM DhaMkAyelI eka strI rAtanA pahelA pahore daravAjA para AvIne UbhI rahI. huM jAgatuM hatuM. have te A gAma mAyAnagarI banI gayuM che. ahIM kamote marelAM mAnavInAM preta jyAM tyAM bhamatAM hoya che. huM kaMI preta-pizAcathI Darate nathI. meM dhArIne joyuM te hubahu zeThANInuM preta ! huM zivakavaca belata AgaLa vadhyA, kahyuM: kema AvyAM cho? bhUtathI DaranAra mANasa nathI ho !" huM jIvatuM mAnavI chuM. rahevA AvI chuM!nAsIne AvI chuM !" mane avAja pretane na lAgejIvatA mANasane jaNAya. pAse gayo. zeThANIne dhArIne joyAM. paNa jANe e zeThANI ja nahi huM mardane bacce emane A bismAra hAlatamAM joIne raDI paDyo. meM aMdara AvavA kahyuM. emaNe kahyuM: "aMdara je hoya tene pUchI je. mane rAkhaze?" meM kahyuM: "aMdara kaI nathI." zeThANI aMdara AvyAM. zeTha, zuM kahuM? A ja oTalA para beThAM, ane ekAeka chAtI phATa raDI paDyAM. emane zAMta rAkhavA huM gayo te mAya dhIrajane baMdha tUTI gaye. huM paNa chUTe mee raDyo. meDI rAte ame baMne raDIne haLavA thayAM. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apahatA - 183 pachI zeThANIe kahyuM: "bhAI, zaheramAM jaIne pUchI Avaze, ke tamArI vahu raMjana AvI che. ene rAkhazo ?" meM kahyuM : "emAM pUchavAnuM zuM hatuM? gharanuM bhANasa gharamAM na rahe te kyAM jAya?" emaNe kahyuM: "bhAI, tuM na samaje. sagI mA paNa jo patita thAya te dIkare ene na saMdhare, tyAre game tevA patita putrane mAnA kheALAmAM sadA sthAna hoya, evo A samAja che. strI ane puruSane jokhavAnAM kATalAM ahIM judAM che. bhAI huM te gharanI vahu! A saMsAramAM strI zobhAnI vastu che. enI zobhA jAya, pachI e kazA kAmanI nahi! mArI tamAma zobhA cAlI gaI che. strInuM pitAnuM satra kahevAya tevuM kaMI nathI rahyuM mArI pAse. balka zetAnano kaho te zetAnano-ne tArA zeThane kahe te tArA zeThane -aMza mArA peTamAM beTho che. AvI muja patitAne teo rAkhI zakaze ? rAkhIne kuTuMbamAM mane haratIpharatI karI zakaze? samAjanAM maheNuM sahI zakaze? bhAI, jarA pUchIne Ava !" mAruM mana te zeThANIne sAthe laIne tyAM javAnuM hatuM, paNa te na mAnyAM. meM temane khAvApIvAne baMdobasta karyo. teone pathArI karI ApI. huM paNa daravAjA pAse sUta. mane UMgha na AvI, paNa zeThANI te bicArAM AkhI rAta chAnuM chAnuM rotAM rahyAM. kesUDAnI pAse vAre vAre AvIne UbhAM rahetAM.. savAre huM khAvApIvAno baMdobasta karIne zaheramAM javA UpaDyo, tyAre zeThANIe pAse bolAvIne kahyuM : "je, teo kahe ke A garbha zaMkAspada che, ame nahi jALavIe, te te paNa huM patAvI daIza." he bhagavAna !" huM eTaluM belI nIkaLyo. zahera pahe , tyAM jaIne vAta karI. badhAM sagAM bhegAM thaI vicAra karavA lAgyAM, Akhare sahue eka mate kahyuM : Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 kaMcana ne kAminI amArA gharamAM have e nahi khAya. ene kahe ke ene mArge cAlI jAya ! amane meM na batAve. ame ene marelI jANI che. nakAmI jIvatI thaI amane muzkelImAM na mUke !" ' are ! gharanI lakhamIne jAkAro ! gharanuM mANasa gharamAM na rahe te kyAM jAya? AvI rIte te koI gharanA Dherane paNa hAMkI na kADhe ? meM kahevA ichyuM, paNa teoe kahyuM: "A amArI aMgata bAbata che. tAre emAM vacce na paDavuM ! tuM kaMI na samaje !' huM bhAMgela haiye pAcho pharyo. zeThANIne zuM kahuM? AvA samAcAra kahetAM mArI jIbha kema cAle? huM raDI paDyo. temaNe kahyuM : raDIza nahi, bhAI! huM jANatI ja hatI. A badhA zrIrAmanA pUjArIo che. sItAnI dayA emanA dilamAM nathI. ahIM strI pahelI zebhA che-pachI mAtA, bahena ke dIkarI che. putra game tevo durAcArI heya, mA ene choDaze nahi. pati zarAbI ke zetAna hoya, patnI ane pUjaze. huM te ramakaDuM hatI. AkhuM hatuM tyAM sudhI gharamAM saMdharyuM : tUTelA ramakaDAne koNa saMdhare? bhAI te have huM vidAya laIza." "nA, bahena ! ahIM rahe. mArA chAzareTalAmAM tamAre bhAga samajIza." "nA bhAI, have huM koIne mAthe paDavA mAgatI nathI. jANe che ke A saMsAramAM strI jyAM sudhI zIlavaMtI rahe tyAM sudhI ja garIba ne duHkhI che. e azIlane svIkAre eTale dhanavAna ne tAlevaMta che. samAjane Thokare mAravAne hakadAra che. dharma badale te pUjAvAne hakadAra che. paNa ethI ema na samajIza ke huM e narakAgAramAM jaIza. alabatta, mArI aneka bahenathI e naraka gulajAra banyAM che, ne e ja sasvAbhimAnI para badhuM bhUlI enA grAhaka banyA che !" Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apahatA 185 "zeTha, e pachI bahena UbhAM thayAM, pelA kesuDAnA jhADa pAse jaIne UbhA rahyAM, pharI reyAM, pharI pharIne royAM. keTalIya jAnI vAte saMbhArI saMbhArIne royAM. mane lAgyuM ke A jAsudInA choDa, A meMdInI vADa ne A gulamahora paNa raDI rahyAM che. AkhI rAta e ane huM A khAkharAnA choDa nIce mUgAM mUgAM beThAM. AMkhamAMthI AMsu te jANe jhAkaLanI jema paDatAM hatAM. pAchalI rAte mane UMdha gherI vaLI. savAre jAge tyAre joyuM to zeThANa nahatAM !" mALIe vAta pUrI karI. kanunI AMkhamAMthI AMsu karI rahyAM. eNe kesUDA pAse jaI khUba raDI lIdhuM. je kesUDAe varSo thayAM mALInA hAthanI khurapI ne kodALI khAI phUla ApavAM jArI rAkhyAM hatAM, e kesuDAno snehI kanu raMjananI rAha jovA anaMta kAla sudhI taiyAra thaye. e na paraNya. sagAM te hajIya zANA thaIne gaI gujarI bhUlI javA samajAvatAM hatAM. [ 8 ] vArtAne aMta have najIka che. sAcI kahANI paNa vividhatAne vare tyAre ja vArtA kahevAya ne ? kanu te A pachI barmAnA aneka pravAsa kheDI Avyo. pravAsa, pravAsa ne pravAsa ! kanunA saMtapta dilane bIje AzAyeza nahatI. - ekavAra raMgunanI eka hoTelamAM e eka rAta gALavA rahyo. e rAte eNe eka strI-puruSane pAsenA kamarAmAM UtarelAM bhALyAM. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 kaMcana ne kAminI strI kaMIka paricita lAgI, kanu pAse gayo ne kSaNavAramAM ene oLakhI gaye. koNa raMjana ?" kanu oraDAmAM dhasI gayo. pAse beThele puruSa DoLA phADI joI rahyA. raMjana eka cIsa pADI dhIrethI nIce DhaLI paDI. kanu pelA puruSanI pAse saryo. pele puruSa DarathI A kho ne kamaranA charA para eNe hAtha nAkhe kanu belyaH mitra, Darazo nahi. huM tamane mArA snehI lekhuM chuM. Avo, ApaNe baMne maLIne raMjananI sevA karIe. raMjana jAgI tyAre palaMga para sUtI hatI. kanu enA dehane dhArI dhArIne joI rahyA hatA. "kanuM, aDaze mA. tamArI rajana marI gaI." "raMjana, tArA dehanI aMdara vasatA AtmAne nIrakhuM chuM. hajIya tuM mArI che." "huM tArI nathI. huM bIjAnI chuM." rajana sAvadha thaI. eNe kahyuM : mUrkhAonI A bhAgalAbAjImAM akkalano upayoga na tha mArA jevI aneka strIo ekabIjAne hAthe lUMTAI haze. are re! keIne ATalAM zAstro, ATalI nItio IzvaranA baMdA banAvI zakI nahi! sadAya strInA ne senAnA lUMTArA rahyA. e sAme Ave tyAM akkala para paDado paDI jAya che. mAnavatAnI vAta karanArA ApaNe pazuthI badatara chIe." raMjana ardha mUrNita jevI avasthAmAM belatI hatI : e kaMIka sAvadha thaI. pharI belI : "A gRhastha te mArA mitra che. nodhArAnA AdhAra che. bhUkhyA varUonA paMjAmAMthI bacAvanAra puruSasiMha che. tAre gherathI nIkaLyA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apahRtA 187 pachI, beeka sthaLe Azraya mATe pharI, paNa badhe dayAvAna dalAle ja maLyA. mArA jevI mATe vezyAo sivAya koInA daravAjA udhADA nahatA. "huM pAchI pharI, mane upADI janArane tyAM jaIne UbhI. e mane jALavavA taiyAra hatA. tyAM to sarakAra bahAdure taraphathI apahatAone pAchI meMpavAne savAla AvyA. savAla karanAre pitAnuM abhimAna joyuM hatuM, paNa jyAM e strIne pAchI laI jaIne mUkavAnI hatI. e haiyAhIna samAjane jarA ya vicAra na karyo. huM pAchI saMpAI paNa mane apahetAne koNa saMdhare tema hatuM? ane saMrakSaNa vagaranI juvAna strIne mAthe zuM na vIte? zuM mAre vasyA banavuM? sukhane A eka ja rAha mArI sAme khaDe hato paNa mane e na gamyuM. huM A eka dayAvAna gRhastha sAthe ahIM AvI rahI chuM. mAre have kyAMya pAchA javuM nathI! strI mATe kyAMya svarga nathI. ahIM paNa naraka che. tyAM paNa naraka che, phera eTale che, ke ahIM narakamAM paNa mAruM sthAna che, tamAre tyAM narakamAM paNa mArA mATe jagyA nathI." kanu pAse gayA. eNe raMjananA kapALe hAtha mUkyo, pele puruSa saMkocavaza A ne Aghe raheto hato. raMjana babaDatI hatIH arere! harakhaghelA rAjadArI purUSonI eka sAmAnya bhUle strIone mAthe keTaluM vItyuM ! ane tame te tamArA vijayanAM guNagAna gAtAM hajIya thAkatA nathI. tamArI saMskRtine jANe devasaMskRti tarIke oLakhAya che. tamArI mithyAbhimAnabharI bahAdurInI biradAvalio hajIya race ja jAo che. ame karyuM ! ame karyuM ! tame zuM karyuM? juThA mANase ! jUThe emane ItihAsa! arere ! keNe sahana karyuM ne koNe svarga mANyuM ?." Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "188 kaMcana ne kAminI rajana ! tamArA jevI patitAo ja-je samAja tamane patitA kahete heya te-bhAvinA ItihAsamAM tapasvinIo tarIke pUjAze. AjhAdIne haraeka upAsaka pitAnAM kamaLa-phUla tamane arpaNa karaze. je samAja tamane hIna lekhaze-enI hInatAne Are nahi rahe. sinika deza mATe eka vAra mare che, tame dezanI mukti mATe hara paLe marI rahI che. raMjana ! ghera cAla! kesUDe phUla AvyAM che. nA, badanAma strIne tArA daMbhI samAjamAM sthAna nathI. tArA gherathI kesuDAnAM phUla laIne A mitra sAthe barmA AvatI hatI, ne tuM mArgamAM maLI gayo. mane bhUlI jA ! choDI de." "raMjana! have tane choDI zakuM eTaluM hiMmatavAna haiyuM mArI pAse nathI. tene huM patitA paNa kalpI zakato nathI. je tyAgamUrtio ne vedanAmUrtionAM lehI-AMsu para A samAja khaDo thayo che, emAM tAruM mahatvanuM sthAna che. tene apamAna ApanArA pitAnI jAtano droha karanArA che. raMjana, cAla " e haiyAphaTa samAja vacce javAnI vAta na karIza. kanu! tuM jA ne sukhI thA! mArA aMtaranI AziSa che ! keI bIjI raMjana zodhI leje!" e nahi bane! raMjana, jyAM tuM tyAM huM. mRtyu ja ApaNane vikhUTAM pADaze. tArI sevA karI huM samAjanuM pApa dhoIza." pachInI vigate kahe che, ke traNe jaNAM sAthe rahyAM. rajanane navo mitra A ajaba pati-patnInA joDAne heratathI nIrakhI rahyo. Akhare eka divasa eNe emane rAha sApha karavA nirNaya karyo. eka dahADe pele mitra raMjana-kanune bhaLAvI bahAra cAlyo gayo te gayo, pharI na Ave! raMjana kanune prema pAmI pharIthI navA jIvanamAM pravezI. kanu Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apahatA 189 ghera javAnI vAta karate, te raMjana kahetI : "e jaDa samAjamAM praveza kare muzkela che. kanu, pharIthI ApaNA jIvanamAM vAvaMToLa. jAgaze." kanu sama. eNe navuM ghara vasAvavAne nirNaya karyo, ane. emAM kesUDAnuM jhADa vAvavAnuM nakkI karyuM ! mahAmahenate rapa vA. kanu ane raMjana kAI judA ja dezamAM sAthe ja jIvI rahyA kanu pelI DALane ja pANI pAya che! navAM havA-pANImAM kesuDAnI e DALa phUlIphAlI ke nahi e te koNa jANe, paNa e pati-patnInuM jIvana ajaba premathI pharI rahyuM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananuM dAna [vArtA agiyAramI ] saMsAranAM sarva pApa jovAIne, saMskRtinI mahA nAka vATe jyAM badhe kAdava ekatra thAya che, evI e galI hatI. saDelAM kUtarAM, cetarapha prasarI rahelI badabo ane durmukha mAna- vIothI e saMsAra vasele hato. gAmanA zAstrIjI rAja maghamaghatA maMdiramAM senerI siMhAsana para caDhI bhaktone, pApa karazo te naraka maLaze, ema samajAvatA kadI kadI te narakanAM duHkhono citAra khaDe karI detA, paNa zAstrIjI kadI bhUlecUke je ahIM AvI caDhe te emane narakanuM svarUpa samajAvavAne badale sadehe enuM bhAna thAya tema hatuM. kAraNa, A galImAM narakanAM tamAma duHkhone samAveza hate. keTalIya majUraNe savArathI sAMja majUrI kheMcatI, teya temane vaitano khADo pUravA koI mukAdama ke kaI makAnamAlikanI rakhAta banIne rahevuM paDatuM. keTalAya kAmadArane rajanI keDa teDI nAkhe tevI nokarI karavA uparAMta, amaladAronA baMgalA sApha karavA ThaMDI rAtanA ujAgarA ve paNa, riTI ne maracAMnA sAMsA paDatA. paThANI vyAjanA pahADa emanA mAthe sadAnA rahetA. roja vahelI savAre dUdhanA hAMDA mAthe caDhAvI, kaI heTelavALA Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 . jIvananuM dAna haiyAnuM dUdha pahoMcADatI e govAlaNane divasabharanI kALI mahenata pachI paNa, pAvaLuM dUdha hAMsala na thatuM. vAratahevAre gAmamAM cerIo thatI ne A galInAM phATelatUTela jhUMpaDAM vakhAtAM. pilIsa dAdAonA cAbakhA tyAMnAM sahu naranArInAM cAmaDAM DhIlAM karI nAkhatA. na pUruM khAvAnuM, na sAruM pANI pIvAnuM, na paheravAnuM ke na oDhavAnuM. jIvataranA kaI oratA tyAM pedA ja na thaI zake, evuM jIvana A leke kema jIvatA haze e ja kAyA hatA. roja achaDI bIDI pInAra e vargane zuM A duniyA saLagAvavA eka divAsaLI paNa nahi maLatI hoya! - nA, nA, evuM te na mAnaze. Aja galInA bhUriyA ThAkoranI strI para pelA mavAlIe atyAcAra karyA chatAM, jyAre UlaTo kacerIe ThAkarane ja daDe tyAre eNe gAmanI ghAsanI gaMjImAM divAsaLI cAMpI dIdhelI. paNa enuM pariNAma zuM AvyuM? aDhI varasanI sakhata jela! aDhI varSanI jela pachI bhUriya ThAkara e sIdhe dera thaI gayele, ke be vAra te tenI sAme ja tenI bairIne mavAlIo laI gayelA ne pachI pAchI mUkI gayA tyAre bhUriye AkAza tarapha hAtha karIne kaheluM : gaMgA ! haiye hiMmata rAkhaje! upara mAre bApale bhagavAna eThe che, e keInAM pApa nahi sAMkhe." ThAkara ! ene vizvAse te ApaNe jIvI rahyAM chIe." rUpALI gaMgA kahetI. . e bhagavAna bApa sAco hoya ke na hoya, kaI dharmapurANane chala-apace heya paNa, jema khetarane cADiye paMkhIthI khetaranuM Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI rakSaNa karate tema, AvA hajAre nirAdhAranAM bhAgatAM haiyAMne Azare e jarUra banI rahyo hate. e bhagavAna bApAnAM aneka prajAjanomAMnAM eka A nagaranAM nagarazeThANIe eka paDhiye cagAna sApha karatI gaMgAne hAka mArI.. nagarazeThANuM AkhI rAta nahi UMThAM hoya ema emanI lAla AMkhe kahI ApatI hatI. e ujAgarAe paNa zeThANInA caMpAnA phUla jevA caherA para anekagaNuM rUpanI to khaDI karI hatI. gaMgA! tane keTalA mahinA thayA ?" zeThANIe pUchayuM. zeThANI jevAM moTAM mANasano A prazna, dhULamATIthI bharelI gaMgAne vicitra lAge. eNe dhIrethI pitAnA peTa sAme joyuM ane zaramAtAM kahyuM: " amAre emAM navAI zI! amAre tyAM te dara varasanI de eka gaNuM le. mAre te paheluM peTa che, bA ! Ama te sAtamo adhavA che!' je Ama Ava !" zeThANIe gaMgAne najIka belAvI. gaMgA mUMjhANI. A badhA gAlIcA, A suMdara paDadA, A suMdara pagadAnIo, are ! are ! zeThANabAnI mojaDIo pAse paNa e bese to ya varavI lAge ! kyAM A suMdaratAnAM avatAra ne kyAM pote gaMdakIne avatAra! gaMgAnI mUMjhavaNa Akhare zeThANIe teDI. ene hAtha jhAlIne pAse kheMcI. DI vAra pAse UbhI rAkhI keTalIka vAta samajAvI. samajAvIne daza rekaDA rUpiyA hAthamAM mUkyA. nA kahe te mArA sama, gaMgA! mArI lAja tAre hAtha che!" zeThANInAM nayana nIcAM namyAM. strIne strIne sauMdarya para vahAla chUTayuM. gaMgA aradhI aradhI thaI gaI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananuM dAna 193 . khA ! e zuM melyAM ? ama nIcane evAM mAna na hoya ! ame te tamArA paganAM khAsaDAM ! ' gaMgA e hAre vahelI vahelI ghera gaI. rastAmAMthI ceAkhA ane gALa letI gaI. gALa-cokhA rAMdhIne e bhUriyAnI rAha jotI eDI. bhUriyA sAhebanI savArI AvavAnI hatI, te mATe mIThAM mAchyAM pakaDavA gayA hatA. moDI rAte e pAche Avyo. bhUriyA AjanI khAdyasAmagrI joI vicAramAM paDI gayA. ene vahema paDyo, ke gagAe nakkI kaMI kALuM karyuM H kAraNa ke sAmAnya rIte garIkhAne potAnA nAnA--meTA kAI paNa zAkha pAchaLa ekAda kALu kAma ke kALI majUrI karavAnI ja heAya che. - ThAkAra, vahemAIza nA. zeThANIyAe Aje khuza thaI ne rUA. dasa ApyA che. paNa eka vAtanI e lAkheNAM mANase ApaNI pAse mAgaNI karI che. mAruM peTa emane ApavAnuM!' gaMgAe khulAsA karyAM. bhUriyA kaMI samajI zakayo nahi. gaMgAe vadhu khulAsA karyAM : zeThANIyAne paraNyAM bAra varSa vItyAM, eke satAna nathI thayuM,' ' zenuM thAya? zeThe te khAra varasanI uMmarathI khATA zeAkhamAM paDavanuM hIra nIceAvI nAkhyuM che. pelI mubaIvALI tA kheDI ekI mahine traNasA khAya che. jyAre jue tyAre zeThane sa kalAsaneA DakhkhA rijhavaDa ! kahe ke dhaMdhA mATe kAzmIra, kalakattA ne kAzI jaIe chIe. e to dhaMdho paNa kharA ne sAthe A gArakhadhaMdhAya kharA ! ' bhUriye bheda khullA karyAM. gaMgA melI : ' ThAkAra ! ApaNe keAInAM kALAM joI ne zuM karavu che ? zeThANI iMdrANIne avatAra che he| ! tuM jo te teA tane gheluM ja lAge. meTAM leAkane peTa che!karuM na thAya te meTI upAdhi. emanI karADAnI milakata kAne jAya ? seAnAnI pATene kANu dhaNI thAya ? ne che|karuM na Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 kaMcana ne kAminI thAya te zeThANInI sthiti zI thAya, jANe che? emane mAthe zakya Ave. vagara vAMke mAchalAM dhovAya. mATe zeThANIbAnI IcchA che, ke mAruM peTa emane ApavuM. chokare Avaze te e pahele dahADe ja laI jaze." ' "nA, nA, e na bane, gaMgA ! pachI ApaNe zuM karIe ? meTAM mANasane chokarAM joIe, ne nAnAne nahi?' bhUriye ghaNI vAra sudhI na mAne, paNa gaMgAe Akhare ene vahAla karatAM samajAvyuM, ke ApaNe ApaNA peTanuM zuM bhaluM karI zakavAnAM hatAM ? majUrane kare majUra thaze, e dhULamAM ja ramavAne, senAnA ghUgharA enA bhAgyamAM kyAMthI ? bhalA AdamI ! piTanAM cheTunuM te sAruM vAMka? A te pAzerAmAM pahelI pUNI che, ne huM te senAnI maraghI jevI chuM. jotajotAmAM pAMca sAta mora tArA AMgaNe nAcavA lAgaze. joI joIne, ramADI ramADIne thAkI jaIza. mATe hA pADI de !" bhUriye kamane hA pADI. e jagatanAM bALakone bhikhArIo UchInAM laI jatAM. laI jaIne zeThiyAonA AvavA-javAnA raste ratAM ke dhULamAM ragadoLAtAM mUkatA. leke dayA khAI khAI pise nAkhatA. sAMje kaI bALakanA cha AnA te koInA bAra AnA maLatA. bAkInI kamANa vaDe bhikhArI lete. bhUriye e paNa jANatA hatA ke pitAnAM ghaNuM paDozI mAbApa bhIkha mATe kAmamAM Ave te mATe bALakane janmanI sAthe AMdhaLAM ke sUtAM-pAMgaLAM banAvI detAM. bhUriye vicAryuM ke enA karatAM te A kharekhara sAruM che ! [2 ] Aje zerIomAM metI lUMTAtAM hatAM. anAja te gADegADAM vahecAtuM hatuM. nagarazeThanA daravAje mubArakabAdInA saMdezA lAvanArA enuM kIDiyAruM UbharAyuM hatuM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananu dAna 195 kAraNa phUlakuMvarabA zeThANIne bAra varSe, mahinA rahIne pUre mAse dIkarA AvyA hatA. rAjavaidya te phUlyA samAtA naheAtA. emanI auSadhi eTale rAmabANu, e vAtanI tee A prasage jAherAta karatA pharatA hatA, ne chApAMvALAMnI mulAkAta laIne ene hevAla chApavA jA. kha. nA bhAvanI lAMca ApatA hatA. jyAtiSIjI tA kahetA sahadevanuM nAma lAje. huM te zeThANInI maneAkAmanA pUrI thaze ja. hatA, ke mArA joza khATA Thare tA kahetA hatA, ke vahelI meADI paNa sAsusasarA suvaNa pAlakhImAM beThelA bhagavAnane Aja vadhu te vadhu phUla caDhAvI rahyAM hatAM. pAtAne tyAM kuLadIpaka janmyA enI emane haiye kaI ochI khuzAlI naheAtI. gAmanA rAjAjIne nagarazeThAI akhaMDita rahI, e ha` hatA. sAcuM pUche te gAmanuM kUtaruM paNa Aje te AnaMdamAM hatuM, kAraNa ke kUtarA jevA prANI sudhI paNa dUdhanA dhaDA paheAMcI gayA hatA. sAMjanI sadhyA AkAzamAM gAra'bhANI ke prasUtinI pIDAmAMthI gaMgA jAgI. eNe ALasa maraDI ane peAtAnA tUTelA mAMcAnI laTakatI muMjanI derIne hAthamAM laI eka be vakhata pheravI joI. peAtAnuM vahAluM bALaka A dorI para eka vakhata tA jhIlAyuM hazete ! e veLA bAraNuM UdhaDyuM ne bhUriyA hAthamAM rUpiyA ne e kImatI sADI laine dAkhala thayA. eNe harakhAtAM harakhAtAM gaMgAne kahyuM : * zeThANInI dAsIe mane sama I te pAMcanI vIsa neTa sADIomAM mUkelI che.' ThAkAra ! peTana paNa mUla thAya ke ApaNe kaMI peTanAM A badhuM ApyuM che. pAMca Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI jaNyane vecanArAM pApiyAM nathI. A te jIvananI latanuM dAna che! jA, jaIne pAchI ApI Ava !" "pAchuM ApavA na javAya gaMgA! e levAmAM vAMdhe zo ?' ' "kera! mAnavInAM te bhUla thatAM haze? tuM te peTamAM charune vecanAre ba. hADamAMsane vecanAra khATakI ba. bhale duniyAnI AMkhe meha-mAyAnA pATA baMdhAyA hoya. paNa hajAra hAtha ne hajAra AMkhavALo bhagavAna nahi jete hoya? zuM te paisA mATe peTane bALa veco? mANasAI te samaja !" ThAkoranA hAthamAMthI sADI ane neTa sarakI paDyAM. prasUtinI pIDA bhogavI rahelI gaMgAe zekatApa mATe saLagAvelI aMgArA bharelI ThIbamAM e paDyAM. agnine eka moTo jhabakAro thayo. zeThane tyAM thayelA putrajanmanI khuzAlImAM phUTelA dArUkhAnAnA eka gabhArAe pAsenuM jhUMpaDuM saLagAvyuM hatuM. enA prakAzamAM ThAkare gaMgAnuM meM joyuM. enA meM para koI ajaba khuzI chavAyelI hatI. ThAkare gaMgAnA e mene pitAnI chAtImAM samAvI dIdhuM. dArUkhAnuM phUTa jatuM hatuM. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premalakSaNA [ vArtA bAramI ] zaheranA eka aMdhArA khUNAmAM AchI vastIvALA eka makAnamAM, cAvaze kalAka nirjanatA chavAyelI rahetI. divase ardha khullI bArIe vATe sUryakiraNe nAcavA AvI pahoMcatAM, kadI kadI saMdhyAne pavana bArInAM teraNA sAthe aDapalAM karate; paNa A badhAMne rasabhara upabhoga karanAra tyAM koI dekhAtuM nahatuM. AkhA gharamAM vasaMta ane pAnakhara jevI be strIo rahetI hatI. meTe bhAge banne Akho dahADe khATalAmAM paDI rahetI. DIeka vAra kapa-rakAbInA raNakAra thatA ne pAchA gharanI nirjanatAmAM samAI jatA, samI sAMje gharamAM ceDAM pagalAM gAjatAM. eka pacIseka varSanI yuvatI Amatema pharatI jovAtI. gaura enuM badana hatuM. ene kezakalApa TheTha paganI pAnIne aDatA hatA. rUpa te vidhAtAe bharyuM bharyuM dIdhuM hatuM. e rUpa upara eka AchI vAdaLachAyA paDelI dekhAtI hatI. lAMbunI phADa jevAM zarabatI netromAM eka jAtanI udAsInatA bharelI hatI. rAtanA dIpake jhaLahaLatA ne eka zRMgAra sajatI. bIjI ema karavAmAM ene madada pahoMcADatI. A kAraNe eka gharanI mAlika lAgatI. bIjI enI dAsI hoya tema jaNAtuM hatuM chatAM banne vacce vayane bhedabhAva bahu ochA hatA. vAtacIta paNa ochI thatI. mUka nATaka cAlatuM. yuvatI AyanA pAse besatI. dAsI vALa hoLI abaDe gUMthI letI. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 kaMcana ne kAminI e kumakuma kapALe lagADatI, dAsI se pUratI. pachI e navayauvanA adhakhullI bArI pAse AvIne UbhI rahetI. dAsI ene vastrAlaMkAra sajAvatI. A mUMguM nATaka naveka vAge pUruM thatuM. yuvatI sajja thaIne eka makhamalI keca upara ekAdI navalakathA laI ADI paDatI. dAsI dIvAnakhAnuM zaNagAratI. zarabatanA jAma ne zetaraMja goThavatI. moTA moTA takiyA mUkI dUdha jevI cAdara bichAvatI. barAbara sADA agiyAra vAge eka moTara AvatI-AkAzamAM vIjaLIne jhabakAre thAya ane adazya thAya eTalI jhaDapathI AvatI, ane eTalI jhaDapathI e pAchI pharatI. eka cAlIsa varSane puruSa moTaramAMthI UtarIne A makAnamAM dAkhala thatuM. enA AkhA deha para attara mahetuM. hAthamAM hIrAnI vIMTIo camakatI. puruSane paga saMcAra sAMbhaLI yuvatI ekadama UbhI thaI sAme svAgata karavA doDI jatI. baMne samavayaska banI jatAM. ummarano khUba meTa phera chatAM banne vacce keTale gADha prema ! eka zALAmAM lapAyelAM be paMkhIDAMnI jema bane cAreka kalAka gulatAna karatAM. sUnI duniyAmAM jANe ullAsanI sRSTi jAgI jatI. hAsya, khilakhilATa, dhamAdhama, AnaMda, vinoda, saMgIta, nRtya ne chelle chelle zarAbanA jAma ! savAranA cAreka vAge pharI meTara AvIne UbhI rahetI. puruSa game tevI sthitimAM moTaramAM haDaselAte. meTara cAlI jatI. makAna nirjana thaI jatuM! A mAyAnagarImAM pAchI enI e dinacaryA ! enI e UMdha, sustI, ArAma ne nirjanatA. saMsAranuM ananta cakra Ama ne Ama cAlyuM jatuM. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premalakSaNa 1999 [2] evI ja eka rAtrI. chellA ATha divasothI yuvatIno zRMgAra niSphaLa jatA hatA. rAha joIne thAkatI paNa moTara na dekhAtI, Akhare ATha dahADe pharI pAchI meTara dekhANI. yuvatI kUdIne svAgata karavA dhasI. enAM jhAMjhara ajaba raNakAra karI rahyAM. moTaramAMthI koI UtaryuM, paNa pele puruSa nahe. moTarane zephara karasana hato. bAIjI, zeTha te be dahADAnI bimArImAM gujarI gayA.' karasana, mAre mATe kaMI kahetAM gayA?" A zabdomAM maranAra mATe chUpuM darda hatuM, paNa jIvanAra mATe ciMtA hatI. "badhAne mATe kaMIne kaMI kahyuM, bAI! tamArA mATe lAgaNI te pUrI, paNa jAheramAM badhAnI vacce kema belAya ?' karasane zeThanI vatI vakIlAta karI. ema ke?' yuvatI eTaluM bolIne kaMIka vicAramAM paDI gaI thoDIvAre eNe kahyuM : "bhalA, mane zeThANI pAse laI jaIza?" "mAruM kAma nahi. TekasI bhADe lAvI ApuM. Apa jAo. he laI jAuM te mAre reTa TaLI jAya. paNa eka vAta kahuM! senDahasTa roDanA eka zrImaMtaputra tamArI upara bhAre cAhanA rAkhe che. temaNe mane kahI rAkhyuM che." karasana, eka vakhate eka puruSa, bIjAnuM meM paNa joyuM nathI. zeTha, mAro kadaradAna grAhaka hatA. mane enA mATe lAgaNI che. have jo peTapUra maLI jAya te bIjA puruSanuM meM jevuM paNa nathI. zeThANIne maLI jeuM !' DIvAramAM TekasI AvI. yuvatI emAM beThI. aMdhakAra bharelA mArge Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI vaTAvatI e rAjamArga upara deDavA lAgI. Akhare eka meTI havelI pAse AvIne UbhI rahI. cAkara yuvatIne zeThANInA kamarAmAM laI gayo. zoka darzAvavA mATe Avela strIo hamaNAM ja gaI hatI. zeThANuM sthUla zarIravALAM hatAM. dehamAM sauMdarya nahotuM ema nahi, paNa nAnI uMmarathI ati zekhamAM ucharelAM hevAthI, ati vilAse emanA strIdehanuM AkarSaNa zekI lIdhuM hatuM. A aparicita yuvatI zoka darzAvavA AvI haze, ema samajI zeThANIe AvakAra Ape. eka meTI bichAta upara baMne beThAM. baMne jaNae eka bIjA sAme joIne AMsu vahAvyAM. pachI zeThANuM belyAM : "bahena, tame koNa che?" huM tamArI bahena chuM." mArI bahena ? huM te tamane oLakhatI paNa nathI. zeThANuM kaMIka roSamAM belyAM. jarUra, na oLakho, paNa zeThasAheba rAja mAre tyAM AvatA, ne tame adhUrA rAkhelA sAMsArika jIvananA adhUrA eratA mArI pAse pUrA karatA. tame emanAM patnI, huM emanI upapatnI.' zuM tuM ja temane mAranAra rAMDa vezyA?" bahena, nArAja na thazo. mAranAra nahi paNa jivADanAra." * "tuM jivADanAra ? rAMDa, te ja mAruM saubhAgya lUMTayuM.' zeThANInA mukhamAMthI krodhane lIdhe pUrA zabdo paNa bahAra nIkaLatA nahatA. "bahena, zAnta thAo ! huM mAranAra nahi paNa jivADanAra chuM. jANo cho ke tame paraNyAM tyAre zeThane nATaka-ceTakane khUba zekha hate. e keTalIya nRtyarANIonI kalabanA sabhAsada hatA. zeTha juvAnImAMthI ja kuchaMde caDelA. amArI galImAM roja AvatA. e Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premalakSaNA 201 rIte jo AvatA rahyA hota to kAI bhayaMkara cepa emane kayAreka bharakhI gayA hAta. eka hADA mane dhyA AvI. meM emane A mAmAMthI bhAgI chUTavA kahyuM, paNa temane tamArA taraphneA sateSa naheAtA. e satASa mATe huM emanI khatI. emane jALavI rahI. emaNe mane jALavI. jIvanabhara jALavavAnA kAla ApyA. 'rAMDa, mArA upara UlaTuM ALa caDAve che ? nIkaLa ahIMthI !' zeThANI krodhamAM UbhAM thaI gayAM. 'nArAja thaze| mA, bahena ! bahuM dhoMdhATa macAvazeA, teA marelAnI AkharU para pANI pharaze. atyAranA dIkarA bhISmanA avatAra nathI. e te mApanuM dhasAtuM sAMbhaLaze te bApane paNa bhAMDaze. zenu sAruM nAma ke khATu nAma have mArA ke tamArA hAthamAM che. bahena ! me tamArA patine mana, vacana ne kAyAthI bhajyA che. me te emane A vADIvakA lUMTAvatA aTakAvyA. mArI jagyAe khIjI hAta te Aje tamArI sthiti judI haiAta ! ane meM paNa echuM sacuM nathI. mArA TeLAmAMthI bhAgI chUTavuM eTale kaI ramata vAta che? cha mahinA sudhI guDAe charIo sAthe galIe galIe mane zeAdhatA karyAM hatA. dezanikAlanI sthitimAM kevaLa eka makAnanI cAra divAle! vacce bAra khAra varSa vItAvyAM. Aje have kayAM jAuM ? TeALAmAMthI chaTakeluM paMkhI pharI TALAmAM Azare| na pAme.' yuvatInI AMkheAmAM AMsu hatAM. ' tAre javuM heAya tyAM jA. jahannamamAM jA ! ' jahannamamAM paNa mane kANu sadharaze? ane tame TekA Apaze, te| have eka gRhastha strI thaI te rahIza. bahena, pApaNI chuM. prabhune bhajIza. mArI sAthe tamAruM paNa kalyANa vAMchIza. vadhu nathI mAgatI. jiMdagI zAntithI, sAdAIthI pUrI thAya eTaluM Ape. A kareDAnI milakatamAM ethI ochapa nahi Ave !' ( Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 kaMcana ne kAmina "rAMDa, mArA kelAsavAsI patine badanAma banAvI ane lUMTavA AvI che? cAlI jA, nahi te bhaiyAje belAvuM chuM." zeThANIe krodhamAM bhaiyAne bUma mArI. bahena, A tuM bhUMDuM kare che. mane sArI rahevA de ! bhUMDI na banAva ! page paDuM ! mArI jAta para mane na laI jA !" ' paNa e vadhu kaMI kahe te pahelAM me AvI pahoMcyo hate.. yuvatI vakhata samajI nIkaLI. agiyAreka vAgyA haze. TeksImAM e ghera pahoMcI gaI. [3] zaheranAM chApAMomAM chellA divasomAM dhamAla cAlatI hatI. zobhanA nAmanI eka vezyAe gAmanA dhanapati zeThanA vArasadAre upara ekaniSTha rakhAta tarIkenA hakathI milakatamAM bhAga mAgyo hato. chApAMone te senerI taka maLI hatI. keTalAka zeThANI tarapha thaI gayAM hatAM. keTalAMka pilI rakhAtanI taraphadArI karatAM hatAM. kerTa kacerIo UbharAI UThI hatI. AvA kese ja kacerInA prANarUpa hatA. lAMca ne ruzavatanAM bajAra garama thaI gayAM hatAM. vakIle. AvI phI upara navI meTaranA vicAra karatA. kesa khUba lAMbo cAlyo. evA keso TUMkA cAlatA nathI. TUMkA calAvavAmAM maranAra sivAya koIne khAsa lAbha heta nathI. Akhare korTane cukAdo AvI pahoMcyo. nyAyAdhIze cukAde Ape. emaNe zobhanAe rajU karelA kAgaLe ne purAvAothI nakkI karyuM ke e sadA ekaniSTha patnInI jema ja rahI che. zeThane je taka maLI hatI ke teo tene ThIka ThIka milakata ApI jAta. AthI zobhanAne zeThanI karoDonI milakatamAM bhAgI. dAra TharAvuM chuM. chatAM AvI strIo pratye samAjanI bhAvanAne lakSamAM rAkhI rUA. 50,000 ApI bhAgamAMthI chUTI karavAno hukama karuM chuM." Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premalakSaNA 203 zaheramAM hAhAkAra vatI gayA. thADe divase rUA. pacAsa hajAra zAbhanAne pahoMcADavAmAM AvyA. dhIre dhIre A carco zAMta thatI jatI hatI, tyAM eka dahADA dariyAkinArethI eka strInI lAza maLI AvI. enA zarIra uparathI, dharamAMthI ne khIjethI traNa kAgaLA maLI AvyA. emAM lakhyuM hatuM, ke-- 'huM jAuM chuM. janmIne huM sukha pAmI nathI. mAruM pUrva jIvana bhayaMkara che. huM zeThane pApI mAnatI nathI. dareka mANasa sAdhu nathI : kudarate ja puruSamAM strI tarapha AkaSaNa mukayu che. e paNa jIvananI bhUkha che. lagna e AkarSaNane sImAmAM rAkhanArI racanA che, chatAM ghaNAM lagna rUDhi banyAM che. AkarSaNa emAMthI sarI gayu hAya che, athavA jhaTa sarI jAya che te AkarSaNanI bhUkha bhayaMkara heAya che. bhUkhyA je kare, e zeThe karyuM. " karyuM" ane nibhAvyuM. mArI sAthenA saMbaMdhathI emanA sAmAnya cAritryamAM koI khaTTo nathI AvyA. eNe badhAM kAma sArI rIte nibhAvyAM. kAI te anyAya na karyAM. mArI tarapha vaLyA pachI kAInI mA-bahena taraph najara na karI. tarasyA paraba tarapha avazya jue. pANI paNa mAge. kheAmeA pANI pIe paNa khareA. emAM sUga zI ! ame ekakhIjAnAM thaI te rahyAM. meM khAnagI rAhe bharaNapeASaNa meLavavA cAlu hatu. kAraNa ke nahi te| mAre pharI adharmanA dhaMdhAmAM javuM paDe. paNa zeThanAM patnIne na rucyuM. mAre ka mane zeThanA vArasadAre sAme dAvA karavA paDayo have gAmamAM zeThanI khabeAI thAya che. huM e sahana karI zakatI nathI. * phAMcana mArI pAse AvyuM, eTale phrI matalakhI leAkeA AvatAjatA thayA che. dhaNA harAma hADakAMvALA lekeA amArA jevI strIe Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 kaMcana ne kAminI nI zodhamAM rahe che. kamabhAgI strI kamAya ane pite e kamANI para lahera kare. teo mane lalacAve che, dhamakAve che. mAre mArA ToLAmAM javuM joIe; paNa have tyAM mAruM sthAna nathI. huM have sahune janma ne mRtyu ApanAra paramAtmAne meLe jAuM chuM. javAnuM mane du:kha nathI. mane maLelI 50,000 nI rakamamAMthI 10,000 mArI dAsIne ApavA sivAya 40,000 korTane soMpuM chuM. mArA jevI dukhiyArIo mATe vAparazobhanA." zobhanA gaI. polIse enA maDadAne kAyadesara tapAsa mATe cIravA hespiTalamAM mokalyuM. jIvatAM cirAyelA deha, maryA pachI cirAya emAM navAI zI? paNa zobhanAne enI kyAM paravA hatI? e te AkAzanI koI raMgabharI vAdaLIomAM chupAI gaI hatI. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ne prema [ vArtA teramI] navala eka phAMkaDe juvAna hato. varSa te thayelAM paMdara ke soLa paNa dehane bAMdhe sAre. bacapaNamAM ja bApa marI jatAM mAe chAzaraTale ucherele, chatAM unALe AMbA mahAre ema e phAMkaDo. juvAna thaye hate. sAhasa ne zauryane e rasi hatA. bhara mAse jyAre nadI be kAMThe hiloLA letI hoya, tyAre badhAMnI bumarANa vacce navale nadImAM kUdI paDe ne meTI vAge tarata tarate bahAra nIkaLe. gAmamAM haDakAyA kUtarAnA samAcAra AvatAM te e kaDiyALI DAMga laIne sAme kUde, ne ghara baMdha karIne beThelA moTI. mUchovALA mA~ne bhayamukta kare. * ghaNA le ke vAta karatA ke eka vakhata gAmane raMjADatA badamAza, kAbUlIne be ghUMsA sAthe navale meM bhege karyo hate. ane navala kadI kadI hoLInI rAte jyAre DAMDiyA lete ne hIMca upara UtarI paDato, tyAre gAma AkhuM jovA maLatuM. moTI meTI chalAMge letA enA dehanI chaTA e vakhate moha pamADe tevI thatI. ghaNI strIo ene Atura nayane nihALI rahetI. asADe jyAre AkAza dhIru dhIruM TapakatuM hoya, ne AMbe hajIya kerIo laTakatI hoya tyAre DALe meTuM deraDuM bAMdhI hAthamAM vAMsaLI laI Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 kaMcana ne kAminI navala hIMDoLe caDhI besato. e veLA enI vAMsaLInA vahetA sUra ghaNAM haiyAne smRtirUpa banI jatA. Ama hovA chatAMya badhA leke kahetA ke navala bIjA juvAniyAonI jema gAmamAM vakarelA sAMDha jevo nathI, hAthI jevo garaLa che. caMdrathI rUperI banelI eka rAta ne navala khetaravAhe hato. gAmanA bhAyAtanI jamIna eNe vAvelI. zeraDIne rope atyAre te vakhata thaI gayeluM. mAthoDuM bhADuM moTI thayelI zeraDI bhalabhalAnA mukhamAM pANI lAvI mUkatI. ghaNuM harAmIo kaMIka parAkrama karavAno vicAra karatA, paNa navalanI pAkI cokIdArI e vicArane paDato mukAvatI. AkAzanI madhyamAM caMdra Avyo ne dUra dUra sudhIno pradeza ramya banI gayo. tAraliyAvALuM nirabhra AkAza ne vyApelI nigUDha zAnti, UMce mAMcaDe besI navala sRSTisauMdarya mANI rahyo hato. hAthamAM gophaNa hatI, ne paga pAse patarAMne Dakhe paDyo hato, najIkamAM ja patharAnA DhagalA upara enI pharasI paDI hatI. momAMthI dayArAmanI garabInI eka TUMka gavAI rahI hatI. cittAnA jevI enI capaLa AMkhe tarapha cekI karI rahI hatI. eTalAmAM sUvaronuM eka ToLuM deDatuM AvyuM. AvIne zeraDInA vADhamAM pAchaLanA rastethI ghUsyuM. suvarane mana zeraDI te amRtapAna. bhalene deha para game tevA ghA paDe paNa methI e svAda na chUTe. navale ToLAne joyuM ne gephaNa havAmAM vIMjhI. sananana'...ne jerathI eka moTo pathara barAbara ToLAnI madhyamAM paDyo. ToLuM bhaDakayuM ne ekadama mAMcaDA tarapha dhasyuM. navale gaphaNa para gophaNa AphaLavA mAMDI paNa nirarthaka. pAkane chuMdI nAkhatuM ToLuM AgaLa vadhye ja jatuM hatuM. je ene khALavAmAM na Ave te ghaDI be ghaDImAM mahinAonI kALI mahenata barabAda thaI javAnI hatI. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ne prema 207 | navale jotajotAmAM pharasI hAthamAM lIdhI, ne mAMcaDethI nIce kUdyo, vIjaLIvege AgaLa dhasyo ne be hAthe AgaLanA sUvara upara pharasI jhATakI. lehIne phuvAre UDI rahyo. ToLuM pAchuM pharyuM paNa pelA ghAyala sUvare maratAM maratAM mAthuM uchALyuM, ne pAse UbhelA navalanA dehamAM pitAnI kAtIla kAtI bheMkI dIdhI. navale bIjI vAra pharasI UMcI karI paNa nirarthaka ! navala ne sUvara bane nIce paDyA. lehInA phuvArA zeraDInA chUMdAyelA ropAone palALI rahyA. ' caMdra AkAzathI nIce sarato hato. vanecare bakholamAM ArAma levA cAlyAM gayAM hatAM. nAnAM nAnAM ziyALavAM hajIye kikiyArIo karatAM pharI rahyAM hatAM, ne banne bahAdura harIphe lehImAM taraboLa thaI nizcetana paDyA hatA. - phATayo ne prabhAta thayuM, tyAM te khetaramAM AvelA sAthIe badhe vAta phelAvI dIdhI. navalanI vidhavA mA rotI kUTatI khetaramAM pahoMcI. lehImAM taraboLa navalane joI eNe retAM-retAM hajAra devonI mAnatA mAnI, ne kyA deva vimAne caDhI bhIDa bhAMgavA Ave che enI rAha jovA lAgI. khetaranA mAlika bhAyAta kisanasiMha AvI pahoMcyA. duniyAnAM sukhaduHkhone sArI rIte joI cUkelA e sajajana puruSa hatA. retI vidhavA mAtAne "navala mAro putra che,' ema AzvAsana ApIne pitAne ghera laI gayA, ne davAdArU zarU karyA. khabhA upara ghA karI hatI. vedanA akArI hatI, chatAM badhuM darda sahana karI cUke cAM karyA vinA navala mardanI jema paDyo rahyo. meDI uparanA ekAnta oraDAmAM navalane rAkhavAmAM Avyo hate. avAranavAra AvatA snehIjanothI e ekAnta oraDa bharyo rahe. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 kaMcana ne kAminI bhAyAta kisanasiMhane putraratna ghaNA hatA, paNa kanyAratna eka hatuM. enuM nAma mANeka. vaya caudanI hatI. nAma evuM rUpa hatuM. enI paNa hatI bharajobana avasthA. sArA gharanA abhAve, sArA gharanI kanyA hajI avivAhita hatI. gAmaDAnuM A mANeka, nagarasuMdarIonI daSTie bahu apa Tu DeTa nahotuM, chatAMya ene kaI rUpAhIna kahI zake tema paNa nahatuM. e paNa je ardhanagna pozAka pahere, kAmadevanA marmasamA avayavone ardhakhullA mUke, nayanamAM caMcaLatA ne cAlamAM Thasse pUre, te harIphAI kAtIla bane. te harIphAImAM koNa hAre-A kahevuM muzkela hatuM. paNa mANekanA svabhAvamAM e rahetuM. saMskAramAM te kyAMthI hoya? mANekanuM rUpa jovA mATe te aMtaranI AMkha joIe. A AMkha te ghaNI vAra kAMTALuM rUpa jue che. ene mATe judI AMkha joIe. mANekanAM AchA zyAma avayavo ghATIlA ne mAsala hatA. khetImAM, gharakAmakAjamAM e joIe teTalA kasAyelA hatA. mukha para eka AchI mitanI rekhA haMmezAM ramatI rahetI. mANeka ghaNIvAra navalane jevA pitAnI mA sAthe meDI parathI AvatI ne dUrathI joI cAlI jatI. [2]. prakRtie ja puruSa ne strImAM paraspara AkarSaNa mUkyAM che. game teTalA pratibandha pachI, karI zakAya teTalA julamo pachI paNa e abhedya ne apratihata rahe che. be juvAna haiyAMnAM AkarSaNa svayaMbhU che. avasthAgata che. kIdhAthI thAya nahi, joDyAthI joDAya nahi, ApameLe pragaTene ApameLe mare. | navala ne mANeka teo pote jANe nahi te rIte A AkarSaNamAM hatAM. kerI kitAba para navA AMkaDA paDatA hatA. tene bheTI hRdayanA pATha vAMcI lIdhA hatA, chatAM hajI badhuM apragaTaja hatuM. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ne prema 209 "beTA, jA te, navalane davA lagADI pATo bAMdhI Ava. mAre hamaNAM kAma che." mAtAe mANekane AjJA karI. managamatI vAta chatAM thoDI AnAkAnI bAda mANeka davAnA pAtra sAthe upara cAlI gaI. | navala nidrAdhIna hato. nidrAmAM paNa koI ramya svapnamAM haze, keI manohara sRSTimAM rAcI rahyo haze ema mukha upara taravaratuM AchuM hAsya batAvatuM hatuM. mANeke khATalA para besI pATo bAMdhavo zarU karyo. ekAnta, AkarSaNa ne yuvAna avasthA : sAkI, zarAbI ne zarAba-traNenI tripuTI jAmI. have zuM thaze, te koNa jANe? svapnamAM paDele navala camakyo. sarI jatI svapnastha suMdarIne pakaDavA enA hAtha ekadama pahoLA thayA, ne pahoLA thayelA hAtha ekadama bhiDAI gayA. ajANatAM mANekane gADha sparza thaI gaye. "hAM, hAM, navala! A zuM karo cho ?' mANeka sparzathI dUra na thatAM bolI. navala bhUla samajI gayo. are ! A zuM karyuM? jIvanadAtAnI putrI tarapha A vartAva! ane AvA vartAvanI sAme to A duniyAmAM talavAranA jhATakA UDe ! navala oziyALo thaI gayo. enA hAtha DhIlA paDI gayA. zarIre prasveda vaLI gayo. mANeka! mApha karo. svapnanA nazAe A kartavya karAvyuM. khAtarI rAkhazo ke pharIthI bhUla nahi thAya. tame te mArAM be mANeke vAkyane aDadhe rAkhavA navalanA hoTha para hAtha dAkhyA. e madhura sparzasukha mANata navala babaDI rahyo arere! meM A zuM karyuM? he prabho, mArA gunAnI mAphI maLaze ke nahi ?" 14 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 kaMcana ne kAminI navalanI AMkhamAM AMsu bharAI AvyAM. navalane Ama duHkhI te mANeka jaI na zakI. svastha thatI e pharIthI enA upara DhaLI paDI. eNe AMsu lUchI lIdhAM. mANeke mAphIye na ApI ke dilAsAye na Ave, chatAM ApavAnuM badhuM ApI cUkI. A svarga che, ke pRthvI enuM bhAna navalane nahotuM. bhikhArInA bhANAmAM batrIsa pakavAna pirasAI gayAM hatAM. jagata to aMtarAyothI bhareluM che. paNa navala ane mANekanA A AkarSaNane jagatanA aMtarAya nA naDyA. navala bahu jaladI sAje . bhAyAta kizanasiMhanI anubhavI ane badhuM nihALI lIdhuM hatuM. joDAyelAM hadone bhinna karI, chuMdI nAkhatAM enuM dila na cAlyuM. - zANA bhAyAta navala ne mANekanI joDI meLavI ApI. gAme sevaka ne svAmInI prazaMsA karI. rUDhinAM baMdhane joDAyelAM daMpatI AkarSaNanA baMdhathI baMdhAyelAM daMpatInA rasa-UrmibharyA jIvanane zuM jANI zake ? pachI te kizanasiMhe navalane pitAnI oLakhANanA baLe najI. kanA zaheramAM eka moTA zeThane tyAM nekarI apAvI. gAmaDAnI dhULa choDI camakatI rezanI ne rezama jevA ratAvALA zaheramAM jyAre navadaMpatI AvyAM tyAre bahu harakhAyAM. the samaya vitye tyAM te navalanI mIThI rItabhAte ane sAcI vaphAdArIe zeThanuM mana jItI lIdhuM. zrImatAI hamezAM jokhamamAM chavatI hoya che. javAbadArI samajanAra vaphAdAra nokaranuM sthAna tyAM nirALuM hoya che. jokhamadArInAM kAma hamezAM navalane soMpAtAM ne navala aNIzuddha pAra utArato. badhAM navalanuM mAna rAkhatAM. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ne prema 211 [3] navalasiMha, le A tamArAM patnIne Apaje!" vIjaLInA jevA jhabakArA mAratI zeThanI putrI suzIlAe navalane muMbaIthI AvelI motInI mALA ApI. sAcI ke khoTI eno prazna nahote. nA, nA, amAre e bhapakA kevA ?" navale sabhyatA batAvI, paNa bhalamanasAInI mUrti suzIlAno Agraha ati hate. navale nIcI najara rAkhI mALA lIdhI. yuvatInI udAratA upara e vArI gaye. samaya vitato gayo. suzIla navala upara vadhAre ne vadhAre maherabAnI batAvavA lAgI. parastrIne UMcI najarathI na jevAnuM navalanuM nAma, suzIlAnA atisahavAsathI meLuM paDavA lAgyuM. have to ene sazIlAnA tejovaMta rUparAzI pAse UbhA rahevAmAM, metInA dANA jevI enI daMtapaMktio jovAmAM, phUla verAtAM hoya evI enI vANI sAMbhaLavAmAM majA AvavA lAgI. garamInA divase hatA ne saLagatuM AkAza hatuM. zeThanuM AkhuM kuTuMba masurI upara havA khAvA gayuM hatuM. zeThathI bajAranI UthalapAthalane aMge javAya tema nahotuM. navalane saMrakSaka tarIke masUrI javAnuM thayuM. navalanI vaphAdArI nIce badhAM salAmata hatAM. saMsthAnAM AchAM teja masUrInA baMgalAo upara DhoLAtAM hatAM. tapelAM caMpAnAM phUlemAMthI have zItala parimala vaheto hato. kesUDAMnAM vikharAyelAM puSpa rastA upara navaraMga bhAta pADI rahyAM hatAM, phUlane bhamarA UchaLI UchaLIne cUmatA hatA, kAraNa ke viyoganI ghaDI samIpa hatI. . suzIlA navalane laI pharavA nIkaLI hatI. saMdhyAnA raMge sAthe spardhA karatA pitAnA dehanI rUparAzImAM suzIlA bhalabhalA puruSone pataMgiyuM banAvI rahI hatI. ene AchA rezamI sALu vAre ghaDIe Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 kaMcana ne kAminI mastakathI sarI paDI, kezamAM gUMthelA gulAbonA parimalane vyakta karato hatA. pharatAM pharatAM eka vRkSaghaTAnI pAchaLa teo AvI pahoMcyAM. e vakhate eka prephesara sAmethI AvatA maLyA. teo lagabhaga trIseka varSanA haze, paNa kuMvArA hatA. strIsvataMtratAne pakSapAtI hatA. thaDAeka kuzalavartamAna ekabIjAe pUchyA. pachI be malla sAmasAme maLatAM, jema kustI karavA lAgI jAya, tema e tarkavAdanI kustIe caDhI gayAM. "strI ane puruSa viSe tamArA vicAro kevA che?" suzIlAne pitAnA strItvane jANe naze vyA hatA. e vize huM rAtadina vicAra ja karyA karuM chuM, suzIlA bahena !" bahena ? huM tamArI bahena ?" "bahena eTale keI hAu nathI. zabdanA te aneka artha hoya che. are, jANe che ke jUnA vakhatamAM bhAI ne bahena paraNatAM." "hA hA, bhAI-bahena paraNatAM hatAM. yamane yamI keNa hatAM ? paNa phaNa sAheba paraNavuM eTale zuM? paraNavAno ApaNuM cakhaliyA leke ghaNe vicitra ne gaMbhIra artha kare che. suzIlA Aje devIpade birAjI hatI. pre. phaNInA putva para e ApharIna hatI. e bolI : jANe che ke bAra purabiyA ne tera cokAvALo kAma kevo hoya che? pitAnI rasoI pite jame. pitAnI rasoIne koI aDe eTale thaI rahyuM! cekAnI bahAra javAya nahi! cakAnI bahAra jamAya nahi. A cakAdhama tamane game ?" e brAhmaNone soMpyo. pAzera anna khAvuM emAM te ATalI dhamAdhama zI ! koI aDI jAya te zuM rasAImAM jhera bhaLI jAya che? prephesare gAmaDAnA brAhmaNo viSenI pitAnI jUnI cIDa pragaTa karI. zAbAza. mAruM e ja kahevuM hatuM. keI aDe-koI sparza kare Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ne prema 213 emAM zuM thaI jAya che ?' suzIlA oNphesaranI pAse sarI. emanA khabhA para hAtha mUkyo. kaI aDe emAM kaMI dUSaNuM AvatuM nathI. keInA sparze kaMI vikRti thatI nathI. koInI sAthe hase-rame pApa-sApa pravezatuM nathI. A to retI sUratanuM UbhuM kareluM cokhaliyApaNuM che. misa suzIlA, jevo e cokadharma haMbaga che, evuM A paraNavAnuM cokAbaMdhana paNa nirarthaka che. alabatta, sAruM jame, sArI rIte jama, sArA sthaLe jame, e jema pakSudhA mATe jarUrI che, ema jAtIyakSadhAmAM paNa e badhuM jovAnI AvazyakatA che. bAkI te sudhA lAgI ne nIrogI rIte tRpti karI lIdhI, ne pachI potapotAnAM kAmamAM mazagUla banyAM! na kaMI jhaMjhaTa ke na kaMI jaMjALa !" oNphesara ATaluM jJAna ApatAM thaMbhyA. - "ApaNe tyAM eka yuvaka ne eka yuvatI vacce prema thaye, eTale hajAra jaMjALa enuM lohI pIvAnI. aneka rivAjo, aneka rUDhio, aneka bhUtAvaLo, aneka aMtarAyo sAme AvI khaDAM thaI javAnAM ne e dUra karatAM bicArAonI AkhI jiMdagI khatama thaI javAnI ! je mATe phakta kalAke joIe, ene mATe AkhuM kImatI jIvana barabAda ! na tame dezanA kAmanA, na samAjanA, na dharmanA ! ApaNo deza pachAta che enuM sAcuM kAraNa paNa zuM che?" suzIlAe paNa pitAnA jJAnane phuvAre choDyo. ajaba jJAnadhArAmAM sahu bhIMjAI gayAM. navala bicAro thoDuM bhaNele zuM javAba Ape ? suzIlAnI vAta paNa ene kaMIka sAcI lAgatI hatI ! eka rANakadevI mATe Akho rAkheMgAra ne enuM rAja gayuM. eka saMyukatAnI pAchaLa pRthvIrAje dehane tabAha karyo. eka strI yA puruSanI sAmAnya IcchAtRpti ADe te keTalI dIvAle ! keTalI dhamAle ! keTalA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 kaMcana ne kAminI rItarivAje! emAM jJAti, goLa, ekaDA keTalAM! keTalAM baMdhane ! mANasa te zuM gamANanuM pazu che ? are pazune paNa keTalI badhI svataMtratA hoya che! pApa te purohitoe zeAdheluM che-jethI emanI dAna-dakSiNa cAlatI rahe. alabatta, jorajulamathI je kAMI thAya tene huM virodhI chuM-bAkI te Aje ApaNe bAhya vizALa kSetromAM kAma karavAnuM che. ghaNAM varSothI vaLagelAM A cokAbaMdhanone have phagAvI devAM paDaze. gRhakalezanA khapparamAM keTalI strIo AtmahatyA AcarI rahI che, keTalIya tamArAM baMdhano akArAM lAgavAthI para dharmamAM jaI rahI che! manane gamyAM ne bhegAM maLyAM. tRpta thayAM ne alaga thayAM. pharIne saMsAranI pharajo bajAvavAmAM DUbI gayAM. na dhamAla na jhaghaDA !na gharanI ciMtA, na arasaparasanI zaMkA! koI aDI jAya teya aDacaNa nahi! kahe, Ama thAya te ApaNe saMsAra keTale zAnta thaI jAya ? " paNa dharmanI dRSTie..." suzIlAnuM pApabhIru hRdaya belyuM. dharma eTale zuM?' oNphesara Aja tattvajJAnane prajAne khelIne beThA hatA. emaNe itihAsa, arthazAstra ne yUropIya samAjazAstramAMthI zodhI kADhelo arka ThAlavavA mAMDyo. "dharma eTale pharaja ! are, khuda dharmazAstronI vAta kahuM ? emAM zuM zuM nathI ? pahelAM ApaNe tyAM pati nirmAlya hoya te patnI sArA puruSa pAse prajA utpanna karAvatI. ApaNuM RSio paNa satyavatI jevI bhAchImAraNane garbhAdhAna karatA, ne e ja satyavatIne pitAnA pitAne paraNAvavA mATe bhISma jevA laI jatA ! yajamAna atithine pitAnI patnI Apate : diyaravaTuM te hajI ya cAle che! UMDA Utarazo to tamane mArI vAta samajAze." AjanuM nagna satya ekadama koIne gaLe na paNa Utare, Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ne prema 215 kAraNake ApaNane gaLathuthImAM maLelA saMskAre jUnA che. paNa tamArI vAte asarakartA che." suzIlAe kahyuM : zAMtanu rAjAnI patnI gaMgA keNa hatI? e pitAnA putrone nadImAM kema padharAvI detI ? pachI AjanI jAtIya jIvana mAgatI, paNa saMtAna na mAgatI strInI niMdA zA mATe ? "aphesarane pAMkha AvI hatI. e kaI rasabharI, madabharI kanyA ke strIne maLatAM Ama akALe kUTatA palAza vRkSanI jema pAMgarI UThatAM. eja zAMtana, mAchImAra kanyA satyavatIne paraNyA. bhAgavatanI kathA kahenAra e vAta dhIrethI kahe che ke e ja satyavatIne lagna pahelAM, parAzara RSithI vyAsa nAme putra thayuM hatuM. kuMtIputra karNa viSe te tuM jANe che ne ! avivAhitA kuMtIne e putra! kumArI mAtAnuM saMtAna !' suzIlA paNa gya gurunI yogya ziSyAnA utsAhathI bolI dhrutarASTra, pAMDu ne vidura koNa hatA ? e badhA rAjA vicitravIryanI vidhavA patnIne RtudAna ApIne vyAse pedA karela putro hatA. strI jyAre svataMtra hatI, tyAre avivAhitA ke vivAhitA, vidhavA ke sadhavA sarva avasthAmAM niHzaMka rIte vicaratI." tane khabara nahi hoya ke pAMDurAjA jAtIya jIvana hArI beThele. dharma, vAyu, % ne azvinIkumArae AvIne baMne rANIo sAthe niga sAdhI mahA parAkramI pAMDene pedA karyA!" navale gAmaDAgAmanA pure hitene mukhe dharmazAstra sAMbhaLelAM, paNa ene mATe A pArAyaNa navuM ja hatuM. A navuM jJAna enA jUnA keTakilA toDI nAkhavA lAgyuM. A payagaMbarI vANIne e cAtakanI jema pI rahyo. e veLA, suzIlA! strI ne puruSa baMne svataMtra hatAM. draupadIne Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 kaMcana ne kAminI pAMca pati ne e pAchI satI ! eTale Aje jema puruSa game tyAre paraNe, game te vaye paraNe, game te uMmaranI strIne patnI banAve, uparAMta aneka upapatnIo paNa rAkheH e jema svAbhAvika che, tema e veLA strIone svataMtratAne lIdhe badhuM svAbhAvika hatuM ne AjanI AjhAda strIne paNa e sahaja che." navalane khAtarI thaI gaI ke puruSa-strInA saMbaMdha viSe samAje bhAre goTALo karyo che. suzIlA sAcI che. strI-puruSanA sparzamAM kaMI pApa nathI, pApa te bhAvanAmAM che. - "dharma e te aphINa che. purohitoe Ubho karelo che. mANasane khoTA ghenamAM rAkhI sAcA sukhathI dUra rAkhe che.' suzIlAe vAtane makkama karI. prephesaranA khabhAne pitAno khabho aDADatI e cAlI. ekabIjAnAM rasIlAM aMge para ekabIjA tIrachI najara nAkhatAM hatAM. e pApa nahotuM-rasavRtti kahevAtI hatI ! suzIlA kahetI hatI : "phaNa sAheba! strI puruSanI saMjIvanI! puruSanI amaravela strI che. bhagavAne AvuM kImatI jIvana duHkha mATe, karavA mATe, hAyavarALa mATe, AbhaDacheTa mATe sajaryuM haze ? A badhuM te niSphara ne bUDhA samAje racyuM che ! kevA mUkha leke ! bhUkha lAgI tyAre rasoDuM zedhavA nIkaLe. emAMya keTaluM cokhaliyApaNuM! jamavuM che paNa amuka rasoDuM ja joIe. rasoDA mAtrathI pate nahi, eno mAlika keNa, ene nekara koNa; e paNa jue. pachI amuka coke pasaMda kare. amuka khANuM pasaMda kare. amuka sthaLe besIne ja khavAya. basa, e dahADe je khAdhuM -e ja haMmeza khAvAnuM ! e ja hoTala joIe, eno e ja mAlika joIe, enA e ja sthaLa, sImA ne baMdhana joIe. zuM vicitra prANI chIe ApaNe! je ApaNA loko eka A vAtamAM sudharI jAya, te samAjamAM azAnti-nitya dinanI Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ne prema 217 je dhamAla rahe che, te keTalI samI jAya? deza keTale AbAda, samRddha ne unnata bane? keTalA keyaDA UkalI jAya? keTalI samasyAo saraLa thaI jAya? mAbApano julama, kanyAonA vijya, varanA vikraya, sATAM teDhAM, sAsunA julama, anAcAra, atyAcAra, strI viSenI niMdA, puruSa viSenI zaMkA, are, A vezyA saMsthAnI nAbUdIne upAya paNa AmAM rahelo che !" suzIlAnI jabAna uddhArakanI hatI. navala e baMnene keImahAna phirastAonA rUpamAM nIrakhI rahyo. . oNphesare jorathI hAtha halAvatAM kahyuM : "rasoI ane bALaucheraA be kAryoe hiMdanI tamAma strIzaktine rUMdhI nAkhI che. Aje strIo emAMthI chUTI thAya, jAhera rasoIdharo ne jAhera prasUtigRhano upayoga kare; te dezanA navanirmANamAM keTalI tAkAta AvI maLe ? hiMdanI pisAtI, cUsAtI, gharanA cAra khUNe gulAmI jIvana gALatI strI samAjano uddhAra thatAM pachI keTalI vAra! ne pachI te je hAthe mulAve pAraNuM te jagata para zAsana kare !" oNphesara sAhebe chelle dhaDAke karyo, ne suzIlAne komaLa hasta hAthamAM laI khUba dabAvIne hastadhUnana karyuM, ne vidAya lIdhI. e pachI te divasa ne rAta khUba utsAhamAM vItyAM. parastrI sAme sadA bhIru banI jato navala have hiMmatabAja banyo hato. pataMgiyAM pakaDavAmAM kuzaLa banyA hatA. eka rAte suzIlAe acAnaka navalane belA ararara...navalasiMha, mArA peTamAM sakhta darda thAya che." ne suzIlA ekadama navalanA zarIra upara DhaLI paDI. hAthI kamaLanI kaLIne UMcakI le tema, navale suzIlAne UMcakI lIdhI. makhamala jevA mulAyama Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 kaMcana ne kAminI dehe, vastramAMthI nIkaLatI AchI attaranI khuzaboe, Arakta sthaLa kalapradeze puruSanI cittazaktine madyapAna karAvavA mAMDyuM. "navala! mArA peTane dabAvo, aMdara koI churI calAvatuM hoya evuM darda thAya che." | navale kiMkartavyamUDha banI peTe hAtha dAkhe. suzIlAe hAthane kheMcI lIdhe ne hasI paDI. "navala, jIvanane gaMbhIra rIte na joze. e te Ama ja hasI-ramIne vitAvI devA jevuM che! A vastune gaMbhIra tarIke na lekhaze, te jIvanabhara mArA mitra tarIke mAna pAmazo ne moja paNa pAmazo. samAjamAM AbarU ne jIvanamAM AnaMda maLaze." navala ramaNIya mUMjhavaNamAM paDyo hato. kAmanAM zara ene mANekathI bevaphA banAvI rahyAM hatAM-patipadanuM siMhAsana DelI rahyuM hatuM. pachI te AvuM ghaNI vAra banyuM, ne badhAM masUrInI maja mANu pAchAM pharyA. [5] vikasita gulAba upara tuSAranAM pANI paDatAM hatAM. camakatA. caMdranI AsapAsa meghanA zyAma TukaDA vIMTAtA hatA. vaphAdArInI mUrti jevI mANekanA mukha upara na samajAya tevI udAsInatA pratidina chavAyelI rahetI. vikasita kapilamAM khADA dekhAtA hatA. nayanamAM jhabUkatuM teja jhAMkhuM paDayuM hatuM. jIvanamAM na samajAya tevI zuSkatA. pravezatI hatI. ghaNI vAra bhagavAnane e mRtyu mATe prArthatI. navala vahemoDe paNa eka vakhata jarUra ghera Avate. Avato khare paNa anyamanaska thaIne. ghaNIvAra kiMmatI bheTa lAvate, paNa jarAye sneha vagara. gharamAM zubhA-zaNagAra ne saMpatti vadhavA lAgI hatI, paNa Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ne prema 219 daMpatInA zaNagAra jhaMkhavAyA hatA. na e navala che, na e mANeka che. vAtavAtamAM hasI paDatA navala have kavacita hasato. mANeka manAvavA ghaNuMye karatI paNa navala pahelAne navala nahote. dhasI AvatI mANekane e bheTatA paNa jarAya mAMca vagara. navalane badhuM veTha jevuM lAgatuM ne mANekane emAM jarAya majA nahotI AvatI. haiyuM hatuM paNa emAM heta nahatAM. sAgara hatuM, paNa emAM jaLanA uchALA nahatA. jAma hato paNa emAM madabharyo Asava nahato. navala bahAra javAnI utAvaLa sAthe Ave tene utAvaLe gherathI cAle ja. mANeka A parivartana sAme AMsunI nadIo vahAvatI. ke nAjuka puSa! ene eka myAnamAM be talavAra samAvatAM na AvaDyuM, ne marda suzIlA babe talavAra pitAnA mAnamAM samAvI rahI. hamaNAM kAmakAja khUba vadhI rahyAM hatAM. zaheramAM ja suzIlAnAM lagna thayAM. lagnane suzIlAe sagavaDanA rUpamAM joyuM. e pite udAra manavALI hatI. ene mana lagna anivArya nahotuM, paNa sAme samAja jUnavANI hato. savAre sAsare, bapore piyara ne rAtre pAchAM sAsare. rojanA A AMTApherAmAM suzIlAdevIne sAthIdAra navala ja hate. emAM ya suzIlA devIe sAmAjika sevAmAM jhukAvyuM hatuM. ene grAmadvAranuM gheluM lAgyuM hatuM. gAmaDAnA pravAse jAtA. gAmaDAnA uddhAra vinA dezano uddhAra na hatA. pravAsamAM to navala ke presara phaNI vinA kema cAle? divasa vIte jatA hatA. suzIlA patigRha karatAM pitRgRhe vadhAre rahetI. pati paNa suzIlAnI darakAra na karata. paisA che to evI se maLI raheze evI mAnyatAvALo pati, patnIpadanA sAcA mahattvathI ajANa hato. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 kaMcana ne kAminI suzIlAne AvA bevaphA patine haiyAmAM sthAna ApatAM dhrujArI AvatI. baMnene paisAnI khumArI ne svamAnanI laData hatI. A badhuM baMnene haMmezAM bhUkhyA rAkhI ghera ghera bhaTakAvatuM. navalanA mehAyelA - hRdayamAM suzIlAe Asana jamAvyuM hatuM. suzIlAnA hRdaya siMhAsana para kadI koI, te kadI kaI hatuM, paNa navala tarapha ene vadhu cAha ho. tarachoDAyelI mANeka AMsunA sAgaramAM hatI. paNa tyAM to badhe pAse palaTAyo. prakRtie palaTAvyo ke pApe palaTAvyo te keNa jANe ? pApane to navala have judI rIte nihALatA. divasothI navalanuM zarIra kaMIka zithila hatuM. manane bahelAvavA Aje sinemAmAM gayA. maNa tyAMya thiyeTaranA bokasamAM eka sajana sAthe beThelI suzIlAne adharadAnane AnaMda lUMTatI joI. cokAbaMdhanamAM na mAnanAra navalane Aje na jANe kema, paNa A na rucyuM. mAnasika kamajorInuM paNa kAraNa hoya ! udAra navala saMkucita vicAra karI rahyo : A zuM? dehaneya ATaATalo vyApAra haze ke? dilanAM ye ATaATalAM vecANa haze ke? dehanI bhUkha kadIye nahiM chIpatI hoya? ane mANasane deha sivAya AtmA jevuM kaMI nahi hoya?" navalane sinemAnA paDadA upara mANeka ne suzIlA baMne dekhAyAM. baMnene e trAjavAmAM taLI rahyoH eka bhUkhI chatAM saMtoSI ! eka bharapeTa pAmanArI chatAM sadA bhUkhaDIbAraza! eka tarapha svayaMsaMpUrNa prema, bIjI tarapha sadA saMtapta kAma! navale sudharelI suzIlAnA deha upara nirudyamI ajagaranI mahAsudhA vyApelI joI. junavANI mANekanA deha upara Atmabhogane sAgara hiloLA leto dekhAyo. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ne prema 221 - navala na besI zako. aDadhe khele Ubhe thayo. kaI prekSake paDakAryo. "yu misTara ! sITa DAuna '. tIranI jhaDape navale gharane mArga lIdhe. navala ghera pahoMcyo. enuM zarIra tUTI paDatuM hatuM. mana paNa tuTI paDavA lAgyuM ! paNa are, zA mATe ! zA kAje ! e mUkha, suzIlAne sthAne tArI jAtane mUkane ! zuM teM e ja dhaMdhe A nahete ! athavA tuM ema mAnato hato ke huM puruSa eTale paravAnAdAra ! ImAnadArI mAtra strI mATe ja ! tyAM enA navA jJAnadAtA . phaNI ne kumArI suzIlA yAda AvyAM. suzIlAe nahetuM samajAvyuM ke AvI vAto gaMbhIra rIte na levI ! AmAM gaMbhIra thavA jevuM hatuM paNa zuM? paNa navala manane manAvI na zakyo. bIjI tarapha zarIra tAve dhagadhagavA lAgyuM. cothe dI te zItaLAnA dANuM dekhAyA. cha divase te Akho deha pAsa-parUthI khadabadI UThayo. suzIlA eka vAra khabara levA AvI. eNe cepI rega jANyo, eTale vaLatAM potAnA khAnagI dAktara pAse jaIne Ijekazana laI lIdhuM. rUpALAM meM jevA TevAyelI suzIlA navalane badasUrata cahero na joI zakI. paNa mANeka te pitAnuM sAcuM rUpa prasArI beThI hatI. navalanI sevAsuzraSAmAM jAtane visArI dIdhI hatI. rAtadivasa eka karI nAkhyA hatA. suzIlAe eka be vAra AvIne kahyuM: "narsa-AyAne rAkhI le. cepI daI che. jarA dUra rahevuM sAruM. bane te cepI-davAkhAnAmAM dAkhala kare." mANeka zuM javAba Ape? ene pitAnA mANasanI sevAne Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 kaMcana ne kAminI bhADUtI narsanI sevA para kema vizvAsa Ave ? eNe manamAM kahyuM? "dhanavAnonAM A rUpALAM ramakaDAM dhanamAM ja sarvasva mAnatAM lAge che. khare vakhate khoTAM!" navala dAruNa mAMdagImAMthI pasAra thatA cAlyo. enuM mana pazcAttApathI retuM hatuM. eNe devI ane DAkaNane sAcA rUpamAM jaI lIdhI hatI, paNa e DAkaNa karatAMya pite kayAM ocho gunegAra hato ? eka vAra te hiMmata hArIne mANekane bolAvI enA paga pakaDI kahyuM mANeka, meM te bhagavAnane vicAryuM che, paNa tuM mArA vatI eka prArthanA karaje !" zuM prArthanA karuM ?" eTaluM ja ke Avate bhave mane mANekanA pati tarIke nahi, enA putra tarIke pedA kare ! mANeka, tArA udaramAM kevA hIrAne mANeka haze ? kevI mIThI mamatA haze ? nahi te ATalI udAra tuM kyAMthI ?" navala, evuM belazo mA ! tame te mArA janama-janamanA sAthI cho. bhagavAna kAle sAruM karaze. ApaNI zakti parathI bharoso chUTI jAya tyAre, bhagavAna para bharoso rAkhavo." navale bhagavAna para bharoso rAkhyo. kahevAya che, ke bharosA rAkhanAra ghaNAnAM vahANa DUbyAM che, paNa navalanuM te tarI gayuM. divase divase sudhAre thate cAlyo. thoDe dahADe te pAcho "caMge bhADu" thaI gaye. paNa pite karelAM pApanI sajA maLI na hoya tema meM para zILInA DAgha sadAne mATe rahI gayA. eka vAra mANeka lIlA nALiyeranA pANIthI navalanA mukhaparanA DAgha dhoI rahI hatI. navale mazkarImAM kahyuM : "game teTalI mahenata kara, e DAgha nahi jAya. mArA kalaMkanI e nizAnIo bhale sAbUta rahe. nita arIsAmAM joIza tyAre purANa vAta yAda Avaze !" Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krAma ne prema gaI tithi jozI paNa vAMcatA nathI.' mANeka ! jema game teTaluM dhana maLe, dhananI tRSNA zAnta thatI nathI, paNa sateASI manathI tRSNA zAnta thAya che, tema kAmathI mANasa kadI dharAtA nathI, e mATe teA prema joIe. kAma e jarUrI premamadire paheAMcavAnI nIsaraNI che, paNa AkharI maMjila nathI. ApaNI dAMpatya parIkSAmAM Akhare tuM satI nIkaLI. huM hADakAMneA zokhIna kUtarA nIvaDayo.' navala mANekanA paga pAse besI gayeA. AMkhAmAMthI AMsunI dhArA vahI rahI. k 223 ( nAtha ! melA mA. tame deva che, mArA pati che, game tema karavAne svAdhIna che, mArI pAse mAphI na heAya. savArane bhUlelA sAMje ghera Ave teya khATu nathI. A zaheramAM AvI chapparapagI keTalAMyanA chAparAM bhAMgatI kare che!' mANeka patine sparzatI khAlI. ' mANeka, vahAlI, kANa kahe che ke pati deva che? bhUla che. kAcanA kakaDAne hIrA kahIe to e hIrA thatA nathI. puruSA pAtAnAM pApA chupAvavA strIne kacaDI nAkhI deva banI beThA che. puruSone deva kANu kaheze ? puruSasamAja tamArA jevI strIonI caraNanI raja thavAne paNa lAyaka nathI. mANeka, tArA jevI strIe sAcI devIe che. suzIlA te tamArI jAtanuM kalaMka mAtra che. kUtarAnA svabhAvavALA patine seve svaga na ja maLe. e purAhitAnuM pApa che. pharIthI kahuM chuM ke mANeka ! mane mApha kara.' navala gaLagaLo banI gayA hatA. mANeka kAMI na melI. navala ene bheTI paDyo. mANeka zAMtithI ene vaLagI rahI. ene Aje gayeluM sukha pAchu sAMpaDayuM hatuM. viyega pachInA sayeAgamAM ja sAcI mIThAza che. jIvanamAMthI sarI gayelI uSmA rIthI tene lAdhatI hatI. mANeka, have A zaherane praNAma !' ' Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 kaMcana ne kAminI bIje divase zeThanI rajA laI navala ne mANeka zahera choDI pitAne gAma pAchAM pharyA. navalane ja joI suzIlA babaDI. "sAle, kamabakhta, mArA kahyAmAM rahyo heta te sArI pAyarIe caDAvI deta. AkharamAM garIbanAM nasIba garIba ja ne! have te mane paNa enuM meM jevuM gamatuM nathI ! kharekhara badanasIba !' navala suzIlAne svapnamAM paNa bhUlI gayo. pilI ja ujamALI rAta ne pele ja khetaravAho. navala mANeka sAthe mAMcaDA upara beTho hato. mANekanA hAthamAM gophaNa hatI ne navalanA hAthamAM navI utarAvelI pharasI hatI. rasadeva caMdra malakate hato. pavana zeraDInA vADha upara doDatA deDate hasI rahyo hato. jagata badhuM zAnta hatuM. * navala mANekane sALu kheMcatA paDakhAmAM bharAte be. vahAlI, mArI be mahAna bhUle pachI paNa-tuM to devI ne devI ja rahI." vahAlA, mane te tamArI be ya bhUle gamI. pahelI bhUle tamAre deha maLyo. bIjI bhUle tamAruM haiyuM maLyuM. zAstramAM kSamA UMce guNa kahyo che." "mANeka ! ahA, kevuM ThagAruM e rUpa ! arere ! tArI pAse to e gulAmaDI thavAne paNa lAyaka nathI. ne huM ke mU! ukaraDe gulAba levA gayo. zanyamAM saMsAra bAMdhavA ma. suzIlAnuM haiyuM pisArUpI pizAce ne kAmarUpI daityoe khAI lIdhuM hatuM. svataMtratAnI enI vAte-emAM narI svachaMdatA ja bharI hatI. hADacAmanAM zokhIna e tara! bhagavAna emanAthI bacAve. are ! enuM smaraNa paNa mArA haiyAne kaMpAve che. paNa mANeka! eka vAta pUchuM? joje khoTuM lagADatI, Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma ne prema 225 bevaphA pati mATe tene kevA vicAro AvatA'tA? tane gaLeTUMpe daI devAnuM ke suzIlAnA je mArga grahaNa karavAnuM mana kema na thayuM ?' "jUnAM piothI-purANee piSelI e zraddhA hatI. nirAdhAranA AdhAra bhagavAnano mane bharoso hato. suzIlAne tamArA dehanI lAlasA hatI, mane tamArA aMtara para pyAra hato. enI ragaragamAM kAma hatuM, huM te tamane premathI varI hatI. mane vizvAsa hato ke mAre navala vahemoDe mAre ja che. caMdra vAdaLamAM kyAM sudhI chupAyeluM raheze ?" navala have svastha na rahI zakyo. mANekane bhujapAzamAM dAbI dIdhI. varSo purANo kASTanA mAMcaDe daMpatIne rasagane sahayoga pAmI kRtakRtya banI gaye. | caMdra hajI malakyA ja karato hato. rAtrI yuvAna banatI hatI. becAra ziyALavAM khetaramAM pravezavA vADanI cAre tarapha bhaTakI rahyAM hatAM. gherakheoe UMDI UMDI ne ajANI kabaramAMthI hADa-mAMsanA svAde maDadAM khodavA mAMDyAM hatAM. pelAM te khetaranI rakhavALI bhUlI rasamAM masta banI gayAM hatAM ne dAmpatya jIvananI sauthI moDI rAta mANI rahyAM hatAM. ne saMsAranI eka mIThI rAta Ama vaNadhI vahI jatI hatI. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApano pokAra [vArtA caudamI] badhuMya yAda che, jarAye bhUlyA nathI. e smaraNAMnI bhUMDI AgamAM te varSothI zekAI rahyo chuM. smaraNonI vahetI dhArA rokavA vismaraNanA paththaranI pALa bAMdhavA ghaNuM maLe, paNa zrAvaNanI jalabharI saritAnI jema e UbharAtI ja rahI ! ne have- ' have te jarAye cAhanA nathI. bhale e smaraNa-sAgaranAM khArAM jaLa hRdayanA ALA jakhama para chaMTakAyA kare ne zAnta thate AtmA pratipaLe saMtapta rahyA kare. haiyAsagaDI bhale dhIkhyA kare. vIraDInAM mIThAM jaLa DahoLI nAkhyA pachI, kAdavavALuM pANI pItAM AnAkAnI zA kAje? A ja hAthe ne A ja haiye pApanA bhAra lAdyA che. A ja hAthane A ja haiyuM have e bhAra ochA karaze. hadayanI piTArIomAMthI puNyane ekeeka choTo vAparI e vikAra, viSaya ne vyAmohanA kSetramAM huM ghUme. ghaDIbhara lAgyuM ke mada banI rahyo chuM, kusumakaLIone kacaDavAmAM ja mardAI mAnI. saravALo meLavatAM-jIvananA bane khajAnAo tapAsatAM nItinuM pAsuM verAna najare paDe che. anItinAM pUra UbharAI rahyAM che. marda lAgatA magajamAM samajAya che ke vikAranA kSetramAM nAmardonI e laDAI hatI. barAbara yAda che. navarAtanA mIThA garabA vAtAvaraNane saMgI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApane pikAra 227 tanA mAdhuryamAM rasI letA hatA. garabe ghUmatI sauMdaryabharI dehayaSTie upara dIpamALAo rUpalAM teja DhaLI rahI hatI. nagaranI nArIo ghUmaTA kheMcI garabAnI majA jamAvI beThI hatI. yauvanane tanamanATa anubhavate huM kaLAmarmajJanA bahAne e ramaNIya aMgasRSTi para sUkSma najara nAkhI rahyo hato. basa, e ja paLa ne e ja ghaDI-paDozInI putrI kAntA sAthe netranetra baMdhANa. AkhI dehayaSTi nihALI, pharI netrapallavIo nacAvI. koNa jANe kema ? kSaNabharanA e aMgamaroDamAM ne netramilanamAM ajaba ItihAsa racAyo. komaLa kalikAne game te rIte chuMdI nAkhavAno nizcaya manamAM surekha rIte Adara pAmyo. paDozI kRpAzaMkaranI daza varSe vidhavA banelI e ekanI eka putrI kAntA ! pAMca, pAMca putro bAda janmelI eka ja rUpasuMdara putrI ! paNa vidhinAM vidhAna kuTila ke nAnapaNamAM ja e vaidhavyane prApta thaI "bApane dIkarI mATe duHkha ne dardano pAra nahoto, chatAM samAjanAM baMdhano sAme UbhAM hatAM. dIkarA nAtamAM ja varAvavAnA hatA. nAtanI AjJAmAM rahIne ja cAlavAnuM hatuM, paNa A chokarIne joI ene kaMInuM kaMI thaI jatuM ! re, e abaLAnuM yauvana kema sacavAze ? ane nahi sacavAya to bApaDIne pRthvI paNa nahi saMdhare. pistALIsa varSanI uMmare dADhImUcha upara kalapa lagADI paraNanAra vararAjAne joI bApanI AMtaraDI kakaLI UThatI. A ke anyAya ! "huM kAntAne paDelI. skUlane mAstara. mIThI jabAnavALo ne navAM phUlene zokhIna ! e divasathI kAntA pANI bharavA jatAM yA anya kAmaprasaMge bahAra jatAM mane sAme maLatI tyAre jarA mukha malakAvatI. e mukhanuM smita mArA hRdayane bahAvaruM banAvatuM. mAruM mana kahetuM e ardhavikasita kalikAmAM zI zI saurabha bharI haze ? re, Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 kaMcana ne kAminI niSphara samAja e kalikAne chuMdI nAMkhavA mathe che. ene piSIza, praphullAvIza. ene mATe jarUra haze, te AkAzanA tArA teDIza." kAntA ! kAMI pustaka vAMco cho ke nahi ?" chokarAM bhaNAvanAra mAstara jANe paDozInI chokarIne UThAM-ahiyAM bhaNAvavA mathato hato. nA, jI. mArI pAse tevAM pustaka nathI, pachI zuM vAcuM ? guru vinA jJAna kyAMthI? mAre te tamArA jevA guru joie. kAntAe javAba vALyo. A javAba managamato hato. Aje paNa mane kaI pUche te jarUra kahIza ke emAM vikAranI jarAye gaMdha nahatI. eka bahena pitAnA bhAIne jeTalA vizvAsathI uttara Ape, putrI pitAne jeTalI nikhAlasatAthI javAba vALe evo ja e uttara hato. "mArI pAsethI copaDIo laI jAo, paNa vAMce. tamArA jevAM ja jyAre kAMI karaze tyAre pAchaLanA mANasane mArga saraLa thaze." A pachI te saMbaMdha vadhyo. gADha thayo. pustakonI Apale thavA lAgI. pustaka saMbaMdhI carcAo thavA mAMDI, ne dhIre dhIre carcAo AgaLa vadhavA mAMDI. navalikA ne nArI Aje vadhu ne vadhu nagnatvamAM rAce che. eTale AjanA sAhityamAM zRMgAranuM ja prAdhAnya heya ne! avAranavAra rasa saMbaMdhI paNa vivAda cAlato. zarUAtamAM zAnta, vIra, adbhuta ne dhIre dhIre zaMgAra ! cakalI dhIre dhIre jALa tarapha AvI rahI hatI. tyAM to acAnaka kAntAnA pitA hRdayarogathI mRtyu pAmyA. kAntAnI jIvanavADImAMthI premano puMja UDI gaye. AzAnI ne AnaMdanI kyArIomAM viSAdanAM viSa UbharAyAM. kAntA tyArathI udAsa rahevA lAgI, samaya maLatAM meM ene banatuM badhuM AzvAsana ApyuM. meM snehI banI kAntAnA jIvanane sahAro ApavA jevo chala ra. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApane pikAra 229 - kAntAne mana huM eka sAce snehI bane. mANasanuM mana che ne ! e paNa bahelAva mAge che. pachI to mana udAsa thatAM e pustaka levAne bahAne mArI pAse AvatI ne vividha prakAranI carcAo karatI. carcAo bAda enuM mana zAMta thatuM, paNa mArA dehamAM to bhayaMkara Aga janmatI. viSayano rAkSasa pracaMDa trADa pADI deha ne Indri upara ekavarta sAmrAjya jamAvI jato. | mana kahetuM, anAghAta puSpa-vaNasaMgheluM tAjuM phUla! puruSa to sadAkALa navAM navAM phUleno ja zekhIne rahyo che ne ? ane eTale ja punarlagnano e pratispadhI che ne? kAntA, Aja Ama kema cho ?" eka divasa pustaka levA AvelI kAntAne nisteja joI meM pUchyuM. - kAntA bolI na zakI. raDI paDI. vizALa laMbagoLa netromAMthI metIne jevAM zubhra AMsu kharI paDyAM. dIna-hIna mukha karI e pRthvI bhaNuM joI rahI. kAntA, raDaze mA. tamArAM AMsu mArA hRdayane vIMdhI rahyAM che. koIpaNa bhoge huM tamane madada karavA taiyAra chuM." eka hAtha enA khabhA upara mUkatAM ne bIje hAthe enAM AMsu lUchatAM huM belo. dayAna deva banIne, huM daityanI adAthI enI duHkhI sthitino lAbha laI rahyo. sparzathI jAgrata thayele viSayane daitya samajazaktine vegaLI karI rahyA hatA. samAjanAM saMtAnone zikSita ane saMskArI banAvavAne The laIne beThele kuTaNakhAnAMo jevo ja vyabhicAra phelAvI rahyA. pharaka eTale hato. ke tyAM strI puruSane kheMcatI, ahIM puruSa nirdoSa kanyakAne-strIne phosalAvI rahyA hatA. puruSa niddhadatAthI AgaLa vadhatuM hato; strI nirAdhAratAthI phasAtI hatI. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 kaMcana ne kAminI hajI kAntA cupacApa ja UbhI hatI. enAM mulAyama gAtro para mArA hAthe pharI rahyA hatA. mane lAgyuM ke mArI vRtti ene gamI che. - pachIne ItihAsa zuM kahuM ? e gulAbane ziyALAnI kaparI ThaMDI cImaLAvI zakI na hota, e kalikAne jaLahIna sarevara sUkavI zakyAM. na heta, kAI kavyalebhI mALI ene akALe cUMTI zakyo na hataH paNa vikAranA masta hAthIe ene zatadhA chuMdI nAkhI. strI ane puruSanA saMbaMdhamAM khUbI e che ke strIne prApta karatI vakhate puruSa eno dAsAnudAsa banIne rahe che. strI prApta thaI ke e devane deva banI jAya che. kAraNa ke eka vakhata prApta karelI strI enI milakata banI jAya che. pitAnI milakata puruSane pitAnI rIte veDaphI nAkhavAno haka kuTuMba, samAje, rASTra Apela ja che. ItihAsa vadhAre bhayaMkara banyo. lUMTArAe kevaLa yauvanadhana ja na lIdhuM, jIva levAno paNa manasUbo bAMdhyo. ziyALanA cIdhelA mArge jatAM, jyAre hAthI kAdavamAM khUe, ane nIkaLavAnA mArga mATe salAhakAra ziyALane pUchyuM. tyAre teNe javAba Apyo : "deva ! mArI pUMchaDI jhAlIne cAlyA Avo." kAntAne evuM banyuM. kAntAe eka dahADo ekAntamAM kahyuM: mane be mAsa thayA che. mATe vicAra karaje. meM te tamane sarvasva arpaNa karyuM che, have tame kahe te karIe." kAntA, kAle huM davA lAvIza, khAI leje. pachI jarAye vAMdho nathI. gaI kAle ja pelA "rASTra " nAmanA prasiddha dainikamAM "baMdha mAsika mAMdagI cAlu karavAnI aphara davA viSe meM vAMcyuM che.' kAntA gabharAI gaI bolI UThI : "nA, nA, mArAthI e nahi banI zake. mane mArI nAkho paNa e to nahIM ja karuM. A bhava te bagaDyo che. have A pApa karI keTalA bhava bagADuM." Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApane pikAra 231 strIne mane saMtAna svargIya bheTa che. puruSane mana viSayasevanane e eka akasmAta che, athavA ADakatarI rIte maLanAra eka vizeSa lAbha che. bApa maryo mA saMtAnane jIvanI jema jALavI rahe che, ne mA meryuM ke bApa jANe ajANe paNa saMtAnane bevaphA nathI banyo? kAntA, tuM samajatI nathI. duniyAnA vyavahAramAM rahevuM heya te evA moha na cAle. A samAja Avo hoya te tyAM ApaNe koNa? jANe che? rojaroja vadhatAM jatAM A davAkhAnAonI dhIkatI kamANI kenA upara che! chApAMonI jA. kha. mAM je kaI jAherakhabaronuM che ? vaide kaI auSadhio meMghAmUle taiyAra kare che? saMtatiniyamananAM sAdhanane pracAra koNe vadhAryo?" dekhAtI duniyA ne na dekhAtI duniyA vaccenA bheda meM vaktAnI chaTAthI samajAvyA. bahArathI bhajavAnA rAma ne bhItaranA rAmane bheda batAvyuM. ' meM kahyuM "kAle ja pelI vidhavA maMgaLAno sasare saMtatiniyamananI davAnuM ThekANuM aMgrejImAM lakhAvavA Avyo hate. patnI vagaranA e zeThane kayA paropakAra mATe evI davA joItI haze ?' ne tane khabara che? kAle ja pelA sudharAIvALA sAheba kahetA hatA ke A ja mahinAmAM taratanAM janmelA pAMca bALaka ukaraDA uparathI maLyAM hatAM, mATe DAhI thaI mAnI jA, ne ApaNuM sukhI jIvanamAM kaDavAza na umera." - kAntA krUjI rahI hatI. ene tammara AvatAM hatAM. e besI gaI "nA, nA, e mArAthI nahi bane. cAlo ApaNe bIje cAlyAM jaIe. na jANe kyA pApe huM bALavidhavA banI ! have A bhraNahatyAnuM pApa karIne na jANe kyAre chUTIza ? tame kahetA hatA ke kAntA! tArA mATe tuM je kahIza te huM karIza. tame mArA sAcA Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 kaMcana ne kAminI premI che. sItAne rAma tema tame mArA cho. cAle, bIje sthaLe cAlyAM jaIe. cAle, tamArI jIvanabharanI dAsI banI rahIza, tamArI caraNasevAmAM mAruM sarvasva chAvara karIza!" paNa bhalA thaIne A pApa AcaravAnuM na kaheze. nAdAna strIne kyAM khabara hatI, ke enuM sarvasva luMTAI gayuM hatuM! e rastAnI bhikhAraNa pAse chAvara karavA jevuM bAkI paNa zuM bacyuM hatuM? vaLI bIje gAma bhAgI chUTTIe te AjakAlanA samayamAM jyAM varSe hajAre paMtujIo nipajatA hoya tyAM navI nokarI maLe paNa kyAMthI ? ne vinA nekarI peTa bharAya paNa kyAMthI ? chatAM upasthita viddhane zAnta karavA meM yatna karyo, pApane puNya e te haMbaga che. A pura NIoe peTanI rojI raLavA UbhAM karyo che. zeThiyAonAM pApa ochAM che? chatAM sukhI nathI ? kasAIo ochI katala kare che? chatAM zuM emanAM jaNAM jIvatAM nathI? chatAMya kAntA, jA, kAle ApaNe badho vicAra karI laIzuM. jarA paNa gabharAtI nahIM.' kAntA cAlI gaI viSayanI zarAba pI masta banele hAthI gaLA-phAMsAmAMthI chUTavA paga nIcenI-daranI garIba kIDI mATe kyAMthI vicAra kare? saMsAranAM kAma keTalIkavAra mana mArIne paNa karavAM paDe che. zuM karavuM te badhuM manamAM vicArI lIdhuM manamAM jarAye anukaMpA vagara, jarAye dayA vagara! bhAI, saMsAramAM ekalA lAgaNIveDA na cAle! koI vAra kahera haiye pharaja paNa bajAvavI ghaTe! [ ]. - revAzaMkarabhAI! jarA kAntAbenane kAbUmAM rAkhe. kRpAzaMkara kAkAe vadhAre lADamAM rAkhyAM paNa AkharamAM strI jAta. mAre tyAM Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApane pikAra 233 avAranavAra AvyA kare che tyAre huM ghaNuM samajAvuM chuM, paNa kAkA! tame samajo cho ne! strI jAtane koI samajI zakyuM che? tamane mArA sama che, je tame koIne IzAre paNa karI che. A te tame pitAnA eTale kahevuM joIe. sAMbhaLavA pramANe kAntAne mahinA rahyA che. gAmamAM thatI vAta pramANe pelA satyAgrahanI caLavaLavALA tanasukha sAthe kAMI haratIpharatI saMbhaLAya che. TUMkAmAM have thavAnuM hatuM te thayuM. DAhyA mANasanuM kAma e ke have Dhela paNa na vAge ne vara paNa paraNI jAya tema karavuM." mAthe AveluM AphatanuM vAdaLa paLavAramAM UlaTAvI nAkhyuM. tanasukha caLavaLamAM vidyArthIone uzkerato hato, temaja khAdI paheratA eka chokarAne gAMdhITopI paheravAthI meM mAre ne pachI A ja tanasukhe badhA chokarAne mArI sAme satyAgraha karavA caDhAvelA. Aje eka kAMkarIe be pakSI marAtAM hatAM. mArI hoziyArI para mane pitAne heta vachUTayuM. - "hai!' kAntAnA bhAI revAzaMkaranI cittavRtti bhayaMkara banI gaI. kSaNavAra pahelAMnI vahAlasoyI gaMgAsvarUpa bahenI ene kulanuM nikaMdana kADhanArI pizAcinI jaNAI. mAstara sAheba! mArI lAja tamAre hAtha che. vAtane AgaLa vadhavA na deze, tame te amArA pitAtulya cho' revAzaMkare kahyuM. kahyuM: "e vAte bephikara raho. tame te siphatathI kAma patAvI lo." jANe daitya devanA vAghA paheryAM. revAzaMkara utAvaLe pagale cAlyA gayA. pApa-prakAzanA bhaye vikvala baneluM citta masta moralAnI jema nAcI UThyuM. kharIdelI karIne khUba rasa kADhI bharapeTa bhajana karyuM, ne nizALe javA kapaDAM paherI ravAnA thayo. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 kaMcana ne kAminI gunegAra nirdoSa TharI chUTI game hati. binagunegAre mATe phAMsIno mAMcaDe khaDe thato hato. thoDAka divaso vItyA ane revAzaMkara kAntAne laI siMhasthanA meLA upara cAlyA gayA. bAra varSe bharAnArA patitapAvana meLAnAM darzane te koTika bhavanAM pApa nAza pAme. ghaNA gAmanI vidhavAo pitAnAM pApa dhevA ne parabhavamAM sadhavA rahevA meLAmAM jatI hatI. enI saMkhyA khUba hatI, paNa vidhura nahatA dekhAtA. AvI rAMDarAMDa para ja A dharma no che ne ! pelA satyAgrahavALA tanasukha para leke chAnI paNa kAtIla najara rAkhatA hatA. paDozIo have ene premathI nahAtA belAvatA. vANiyAo AvA durAcArIo upara udhAra ApavAne vizvAsa nahotA rAkhatA. tanasukhanI patnIne badhAM chAnAM maheNuM mAratA ne badhA khAdI paheranArAonI khAnagImAM ne chaDecoka niMdA karatA. kaMTALela tanasukha Aje gAma choDI najIkanA zaheramAM vasavA jate ho. koI bhUMDI mAyAmAMthI chUTatA prANInI jema ene e sthaLe zvAsa levA bhavuM paNa akAruM lAgatuM hatuM. gAMsaDApaTalAM bAMdhIne gAma choDI jatA tanasukhane nizALanI ardhakhUlI bArImAMthI nihALI meM UMDe AnaMda anubhavyo. divase bAda revAzaMkara yAtrA karI pAchA AvyA, paNa kAntA sAthe nahatI. keI vanitAvizrAmamAM kAntAne bhaNavA mUkI che, ema revAzaMkara badhAne kahetA. badhA ItihAsane nAyakane samagra ItihAsane Aghata jANakAra huM kadI kadI svapnamAM A pApanA smaraNathI bhaDakIne jAgI UThate. chatAM badhuM jagata zAMta rIte vahI rahyuM hatuM ne badhAMne mana A ja vahana satya ne sAtvika hatuM. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApane pikAra 235. [3] kadI kadI UbhI thatI jIvananI vicitratA vidhinI hastImAM vAdhe uThAvI de che. Aja mArI pramozanathI badalI thatI hatI. bAra. varSanI nokarI pachI bIje gAma javAno prasaMga AvavAthI mana khinna thatuM hatuM, chatAM baDhatInI vAta khinnatA TALatI hatI. gAmale ke e mArI nokarInI kadara karavA sabhA bharI. nagarazeThe. pramukhapada lIdhuM ke mane hAratorA sAthe mAnapatra apAyuM. mArA cArivyanAM, jJAnanAM, tyAganAM vakhANa thayAM, mArI saphaLatA IcchI. bhalA, saMsAramAM ATalA guNe jenI pAse hoya enI saphaLatA. viSe zaMkA kevI ! AMkhamAM AMsu sAthe meM gAmamAMthI vidAya lIdhI. 'Avo bhale mAstara pharI pharI nathI maLavAno !' kahetAM gAmaleke vikharANA. navA gAmanA loko bahu bhalA hatA. teoe mAruM svAgata karyuM ne prAraMbhanA divasamAM pUratI sahAya ApI. dhIre dhIre badhAnI sAthe, oLakhANa thaIne teomAM huM bhaLI gayo. mahinAo vIte jatA hatA ne huM te AgaLa vadhye ja jato hatuM. Aje huM pahelAMna muphalisa mAstara nahe. gharabAravALo AbarUdAra vaDo zikSaka hato. chellA divasomAM gAmamAM page musApharI karatA phakIronAM ToLAM UbharANAM hatAM. de de khudAkI rAha para' nA pikAre prabhAtanI zAntine bhedI. rahyA hatA. na devAnI IcchAvALA vepArIo paNa phakIronI jIda para chava kaDa karI pAI paiso nAkhatA hatA. pitAno vero ne bhikSA pUrI karI phakIre dhIre dhIre ravAnA thayA mAMDyA hatA, paNa cAra pAMca phakIe te gAmapAdaranI daragAha upara dhAmo nAkhyo hato. gAmamAM pharatA ne bhikSA lAvI gujarAna calAvatA. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 kaMcana ne kAminI Rtu zaradanI hatI. meleriyAne va hatA. mastakamAM sakhta darda thatuM hatuM. jIvane Aje pUrata ArAma nahote. saheja laTAra mAravAne bahAne saMdhyA Athame gharanI bahAra nIkaLyo. pharato pharato pIranI daragAha tarapha vaLyo. cAMdanI jAmI hatI ne tranA badhe prasarI rahI hatI. AsapAsanAM jaMgalI phUlenI sorama mastiSkane matta karI rahI hatI. daragAhanI pAse AvatAM najIkanI jhUMpaDImAMthI kaMIka gaNagaNATa kAne paDo. kAna sateja thayA ne te tarapha dhIrethI AgaLa vadhyo. aMdara kaMIka vAto thatI hatI, meM kAna mAMDyA. "bAI, dekho. pachI kadI paNa hindu samAjamAM nahi bhaLI zake." sAI, have tamAre palle ja jIvana pUruM karIza. A dehane jeTalo coLAya teTale cALI lIdho che. pavitratAnI vAto karanArA khuda pApIonA ziratAja che. have te musalamAna banI jAuM eTale e pApIothI mAre palle chUTe! tame mArA bALane jALavya. ene meTe karI jorAvara karyo. patita strIo tarapha tamAre vartAva mane gayo che. je dharmathI jIvana sukharUpa vyatIta thAya te dharma sAre. bApanA kUvAmAM bahu bUDyA. ane vaLI tame to mane kaMI A baLajabarIthI kahyuM nathI." huM camakyo. A zuM! jarUra koI hiMdu bAI phasANI che. cAla jaladI polIsamAM khabara karavA de, nahIM te dharma rasAtALa jaze. huM doDyo. gAmamAM paheo ne cakale cakale samAcAra pheravI dIdhA. keTalAya juvAno daDA hAthamAM laI bahAra paDyA. hiMdu dharma bhayamAM mukAyo hato. AvI veLAe kaI hiMdu bacce svastha kema besI zake ? A DAhyA lokee polIsa cokI para jaI polIsanI madada mAgI. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApane pikAra 237 pilIe daragAha gherI lIdhI. tapAsa karatAM hiMdu lebAzamAM eka orata paNa maLI AvI. phakIrene aTakamAM laI bAIne kabajAmAM lIdhI. kesa cAle tyAM sudhI kaI pratiSThita gRhasthane tyAM bAIne rAkhavA nyAyAdhIze sUcanA karI. - vAha re vidhi ! hajI pApane ghaDe nahIM bharAyo hoya. lekee mane pratiSThita dhAryo, ne bAIne mAre tyAM rAkhavAnuM nakkI karyuM. rAtre mArI patnI sAthe e sUtI. bIje divase ene korTamAM rajU karavAnI hatI. phakIranA paMjAmAM kema sapaDANa ne phakIre e ene kema rAkhI enI badhI tapAsa thavAnI hatI. sAkSIo goThavAI gayA hatA. bAInI jubAnI korTe AvatI kAla para rAkhI hatI. eka ja rAta ADI hatI. bAI pAsenA oraDAmAM sUtI hatI. mArI patnI pAse besI sukhaduHkhanI vAta karatI hatI. mArI bhoLI patnIe mArAM vakhANa karyAM. kahyuM, "e te duniyA paranA deva jevA che. parastrI sAme najara kevI?" kahe che ke mANasanAM pApa daza daza vAra khudA mApha kare che. paNa bhAnabhUlele mANasa jyAre hada chAMDI de che, tyAre Izvara paNa enI sAmuM je nathI. rAtanA huM e bAI pAse gaye. enI pAsethI bAtamI meLavavAne bahAne meM nirlajaja prazno karavA mAMDyA. thoDA vakhata pahelAM bALaka jAgavAthI mArI patnI pAsenA rUmamAM gaI hatI. bALaka kajiye cahyuM hatuM. e tyAM rokAI rahI. . ekAMta joI mane hiMmata AvI. navuM yauvana vadhu AsvAdavA meM aDapaluM karyuM ! meM mAnyuM ke AvI strIone vadhu eka kukarma karatAM zarama zI ? Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 kaMcana ne kAminI "huM tamane barAbara pichANuM chuM...." strI bolI. ' mane? e pApinI! mArA para paNa Aropa ?" "Apa nahi, paNa satya ! huM kAMtA ! oLakhe cha mAstara sAheba ' mArI sthiti vicitra thaI gaI kApa teya lohI na nIkaLe ! chatAM puruSa strInI sAme hArata hArate chatanA pAsA nAkhI jAya che. meM ene samajAvI. tAre bhAI tane acAnaka laI gayo, keIe - ApaNI vAta phoDI nAkhI, huM te jIva ApavA taiyAra hatuM, ne hajIya chuM ! kAntA oSTha bIDIne sAMbhaLI rahI. thoDI vAre mArI patnI aMdara AvI. huM bahAra cAlyo gaye. pAtALamAM caMpAyeluM pApanuM bhUta sajIvana thatuM ne DokiyAM karatuM hatuM. [4] keTamAM kAntA Aje vIpharI hatI. nyAyAdhIzanI mIThI jabAna upara e phUMphADA mAratI. eNe kahyuM : TUMkAmAM eTaluM ja ke phakIronA Azraye huM rAjIkhuzIthI gaI chuM, ne khuzIthI huM musalamAna thAuM chuM. mArAM dInaImAnanI ciMtA bIjA keIe kadI karI nathI, ne Aje karavAnI jarUra nathI." hiMduo khijAyA. kerTa na hota te hiMdu dharma kalaMkinI kAntAnuM eka hADakuM paNa zodhavuM muzkela thAta. chatAM nyAyAdhIze mIThAza na choDI. kAnAne samajAvI. vigatathI bayAna ApavA vInavI. kAntA vAghaNa jevI gaIne belavA lAgI : ghaNe dahADe jANe dilanI dAjha kADhatI hatI. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApanA pAkAra 239 nyAyAdhIza sAheba ! Apa te nyAyanA devatA che. mane levA AvelA, anya dharmoMmAM jatI bacAvavA AvelA A hindu dharmanA cAMbhalAone pUchaze, ke-je Aratane tame tamArA samAjamAM laI javA mAgeA che, tenuM tyAM sthAna kevuM che? e eratane jIvavA jevuM ke jhera pIvA jevuM ? * * hai nyAyadevatA ! A samAjamAM strI teA ramatanA gaMjIpAnI rANI che. na jANe mArA jevI keTalIya rANIo rAja hAthe dhAsaleTa chAMTI ne divAsaLI cAMpI baLI mare che. ' rAMdhatAM dAjhIne marI gayelI ' strIomAM sAe navvANu TakA AvI kamanasIba strIe hAya che. je strIe lAgaNIpradhAna nathI hatI, te pazuthI paNa badatara dazAmAM jIvanane DhasaraDavAnI hiMmata kare che. ene maratI na joI puruSa mAMe DUcA I te khALI mUke che. A baMne kissAomAM strIone nyAya ApavAmAM ApanI korTo AjasudhI sadaMtara niSphaLa nIvaDI che. nyAya tyAM badasUrata karyo che. C puruSa jo pazu ja hAya, tA strI kaI devI nathI. puruSa hajAra vAra bhUla kare. ane mArlR maLe. strI eka bhUla kare ane te kadI mAk na thAya ! hindusamAjanA A narapuMgavA ene jIvatAM narakanAM darzana karAve! jue teA kharA ! evI hiNAyelI strIthI samAja kevuM mukha pheravI le che! sageA bApa ene putrI na mAne ! bhAI ene bahena na mAne. dIkarA ene mA kahevA karatAM jhera ApavuM pasaMda kare. pavitratA mAtra strI mATe ja A samAjamAM rahI che, te enAthI pratiSThA kharIdIne A sukahIna lokA peAtAnI saMskRtinAM guNagAna gAya che. * huM jaja sAheba ! janI jetI na thAya, teTalI A te| dekhyAnuM jhera che. peAtAnA samAlAgaNI AmAM che. strI surakSAnI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 kacana ne kAminI bhAvanA nathI. A bokhalA samAjamAMthI dara paLe aneka strIo anya dharmamAM cAlI jaI vaTalAI jAya che. tyAM emane oTalo ne roTalo baMne maLe che tyAM ekAdI mAnavasahaja bhUla mATe pitAne hAthe gaLuM kApavAnI jarUra paDatI nathI. tyAM garbhahatyA nathI. pharajiyAta vaidhavyanI tyAM AvazyakatA nathI. tyAM vidhavA DAkaNa nathI, apazukaniyALa nathI. je koDhamAM ghAsacAre nathI, jIvananI sAdI sagavaDa paNa nathI ? emAM pazu paNa rahevA na jAya ! ene mArIne, bAMdhIne, keda karIne rAkhI zake, manathI-mahebatathI e na rahe. te tame mANasane e kADhathIya kharAba jagyAmAM kema karIne rAkhI zakaze? mArA jevI aneka strIonI Aje A dazA che. mArA taraNatAraNahAranA rUpamAM AvelA A mAstara, rAte zA mATe mArA kamarAmAM AvyA ? zA mATe mane sparyA ? kaMI javAba emanI pAse ? e kaheze ke huM mArI patnI pAse jato hata! e javAba paLavAra sAco mAnI lauM chuM. paNa Apa emane pUchazo ke tame eka rAta tamArI patnI vinA calAvI na zake te, eka orata AkhI jiMdagI pitAnA pati vinA kema calAvI zakatI haze ene khyAla karyo ? AthI AgaLa vadhIne kahuM chuM ke mAstara pitAne bhUtakALa yAda kare ! mArI AjanI hAlata emane AbhArI che!' o gunegAra orata ! eka pratiSThita gRhastha mAthe AvuM daSAre paNa?" sarakArI vakIle kahyuM. sAheba, A samAjanI pratiSThAne aneka thIMgaDA lAgyAM che. thIgaDAM ja thIgaDAM che. mULa pita ne mULa raMga adazya thayA che. je pratiSThAmAM vadhu baNagAM phUMke e vadhu pApI. strIonI balivedI para A samAja khaDo che. ene chuMdIne emaNe pavitratAne pratiSThA hAMsala karI che. mArI kathA jarA vigatathI kahuM..." kAntAe pitAnI kathanI kahevA mAMDI AkhI sabhA stabdha Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApane pikAra 241 thaI gaI. eNe mArI sAthenA praNayanI vAta pUrI karIne AgaLa vadhatAM kahyuM. "A pachI haradvAranA meLAmAM, pAMkha kApIne pAMjarAmAMthI pipaTane chUTe mUkI devAmAM Ave, ema mane ekalI mUkI devAmAM AvI. bALapaNathI hiMdu strIne bahAranI duniyAnI rozanIthI binavAkepha rakhAya che. ene surakSita ne arakSita sthaLa-kALa kyuM, tenI sUjha hotI nathI. dezanI te zuM, gAmanI bhUgoLa paNa e bhaNI hetI nathI. "eka AzramamAM huM gaI. Azrama paNa anAcArane aDDo nIkaLe. tyAM traNathI cAra jaNAe mane herAna parezAna karI. Akhare mane sahu vecavA taiyAra thayAM. huM tyAMthI rAta mAthe laI bhAgI chUTI. pachI eka maMdiranA pUjArI pAse rahI." tyAMthI eka jAhera samAjasevakane gharamAM rahI. paNa patita strI tarapha kaI pavitra na rahI zakyuM. nIti sadAcAranA devatAo ja anItinA pUjArI nIkaLyA. - eka TI mATe, eka Azraya mATe mArI kAyA caMdananA lAkaDAnI jema vasANuM. pachI te huM jAhera thaI. dalAla, guMDAo, mavAlIo mArI pAchaLa bhamavA lAgyA. jyAM jAuM tyAM sArA kahevAtA mANase mane lega jevI bhayaMkara lekhavA lAgyA, mAruM apamAna karavA lAgyA. paDelAne pADavAmAM emanI pavitratA dIpatI lAgI. garbhiNa avasthAmAM paNa mArI behAla hAlatane anekoe lAbha lIdhe. hiMdu strI AvI avasthAmAM maravuM Icche, hindu samAjane paNa e ja game. mArI paNa evI ja IcchA hatI, paNa peTanA jIvanI mAyA hatI. Akhare meM eka muslima yatImakhAnAne Azaro lIdho. e vinA A guMDAo ne mavAlIo mAre keDe cheDe tema nahotA.. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 kaMcana ne kAminI cAra cha samAjasevake e hehA macAvI mUkI, paNa mane rakSaNa ApanAra be juvAnoe cakacakatA charAthI temane DarAvyA, eTale e samAjasevake adazya thaI gayA. meM bALakane janma ApI temane suprata karI dIdho. pachI mAre AtmahatyAno nirNaya jaNAvyo. kAraNa ke dharmatyAganuM duHkha mane khUba sAlatuM hatuM. teoe mane ApaghAta karatAM rekIne bALakane meTa thatAM sudhI thobhI javA kahyuM. paNa tyAM te teonA vartAvathI mAruM dila pIgaLyuM. Akhare to mA ne vaLI strI !' meM putrane kAja musalamAna banIne paNa jIvavA IcchayuM ! mAre putra-jenI bhUNahatyAnuM pApa A mAstara sAhebanI AgrahabharI salAha hovA chatAM huM AcarI na zakI, e putra juvAna bane-eTalI rAha jovA IcchuM chuM. ekavAra mArA pApanI, mArA patananI : mArA pratyenA vartAvanI e juvAna putrane vAta karavA IcchuM chuM. enI sAme be kartavyamArga mUkavA IcchuM chuM. e cAhe te enI teja churIthI mane haNI nAkhe, kAM enI mAtAnA apamAnane pUrepUre badale le! jene Aje duzmana lekhavAnI tamane Adata che, emAM paNa bhAga tamArA ja pitAnA samAjane che. meM mAruM kahevAnuM pUruM karyuM che. have Apa je sajA karavA icche te karI zake che.' kacerI thaMbhI gaI huM behoza banI gayuM. mArI pratiSThA upara pANI pharI gayuM hatuM. bIje divase mArA vakIle kaeNrTamAM bApAke kahyuM: "bAI kAbela che. mArA asIlanI AbarU para hale karI e kaIka paDAvavA mAge che." paNa bharAthI na rahevAyuM. pApI dilamAM jAgatI sahaja kamajorIe mane satyavAdI banAvyo. meM pite gune kabUla karI lIdho. nyAyAdhIze bIje divase cukAdo Ape. "phakIre nirdoSa che, bAIne phasAvavAmAM AvI che. mAstarane be varSanI sakhata sajA thAya che." Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApane pikAra ra43 paNa kAntA te na khasI. "sAheba ! mAre javuM kyAM ?" "bAI! mAre tyAM rahIza ?" eka gRhastha AgaLa AvyA. mApha karaje. tamAre ze vizvAsa?" bAI! mAruM nAma tanasukha. tAre purANo pADozI, vagara pApe phajeta thayeluM. mAre eka putrI che. bIjuM tame." kAntA raDI paDI. tasukhanI putrI jayA AvI kAntAne laI gaI. huM kedamAM javA taiyAra thaI rahyo hate. be varSa vItI gayAM ne chUTayo, paNa pelAM pApanAM zamaNAM hajI nathI chUTayAM. kolerAe patnIne jhaDapI lIdhI che. krUra kALe mane karyo karmanI sajA bhogavavA jIvato rAkhyo che. samAjamAM strIonuM sthAna sthApavAnI kozizamAM have jIvI rahyo chuM, paNa mAre koI paDachAyo paNa letuM nathI. - kAntA Aje strIo mATe devadUta banIne jIvI rahI che. eNe strIomAM navajIvana reDayuM che. pahelAM strInI sAmAnya bhUla eTale enA kImatI jIvananI samApti-e vAta dUra karI che. bhUlelAne mArga batAvI, samArge vALanArI e saMjIvanI banI che. eNe mane mAphI ApI che. paNa e mAphIe mArA aMtarane vadhu zekabharyuM banAvyuM che. A jIvana mRtyu karatAM vadhAre kaThora lAgI rahyuM che. -ne ekAgra citte mRtyunI rAha jote besI rahyo chuM. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyaktA [vArtA paMdaramI ] mArI uMmara vIsa varSanI thaI cUkI hatI. e avasthA kaMI premane samajI zake tema nahatI, prema karI zake tevI paNa nahatI. prema ApI zake teTalI jarUra hatI. jo ke pAchaLathI samajaNa paDI ke prema te svayaMbhU che. jIvananA raMge palaTAtA hatA. gheluM bAla paNa pasAra thaI gayuM hatuM. yuvAnIne adamya tanamanATa jANeajANe zarIramAM pesI jaI hadayanA tArane halAvatuM hatuM. atyAra sudhI mIThI lAgatI vastuo badhI tuccha bhAsavA lAgI hatI, tuccha lAgelI cIjo tarapha AkarSaNa vadhatAM jatAM hatAM. mAre saMsAra Adarzamaya hato. pitA-putramAM rAma-dazaratha dekhAtA. pati patnInA premamAM layalA-majanU dekhAtAM. baMdhu premamAM kRSNa-baladevanAM ja dRSTAMta dekhate. hajI mAre mana saMsAra pApI, bhIru, jherI ke vizvAsaghAtI nahote dI. hajI vyavahAra eTale naphaTapaNuM e nahete samajyo. sahAnubhUti eTale pApa e vAta gaLe nahetI UtarI. moTAM nAmavALA, moTAM kAmavALA ne moTA dhAmavALA-halakA mANase paNa na karI zake Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyaktA 245 tevAM halakAM kAma karatA haze-je ame karatAM dhrujIe-te vAta mana nahotuM mAnatuM. sAhityamAM sarvatra mahAkavi kAlidAsa ne bANa bhaTTa ja dekhAya. sabhAomAM sarvatra yudhiSThiranA ja avatAra dekhAya. guruomAM badhA geviMda ja dekhAya. samAjamAM sarva agresara popakArI karNa jevA ja-dAna ApavA mATe jIva kADhI ApavA tatpara banelA-najare paDe. saMkSepamAM kalpanAnA svargamAM vasato hate. ne e kalpanAnuM svarga ane hajI pyAruM hatuM. dhaMdhe bhaNavAno hato, eTale garaja vastu samajyo nahoto. samarpaNane nAme svArthanI ja vAta thAya bIjI nahi, dezopakAra karatAM pahelAM peTa para upakAra karavAnuM hoya e siddhAMta ItihAsanA zivAjI ke pratApe nahetA zIkhavyA. bhUgoLamAM enA viSe kaMI vAta ja nahatI, ane gaNita to e viSayamAM cUpa ja hatuM. - meM lagna nahotuM kyuM, eTale pati-patnI prema nahato anubhavyo, chatAM pustakoe tene sAre khyAla Avyo hatoH sInemA nATakoe te tene vagara paDhaye paMDita banAvyo hato : jethI vagara anubhave prema viSe eka daLadAra graMtha lakhI zakuM tema hatuM. ane juvAnImAM keNa binaanubhavI e graMtha nathI lakhatuM ! meM mArI patnInuM meDala-rekhAcitra kalpanAthI nizcita karI rAkhyuM hatuM. mArAM kalpanAcakSu AgaLa enAM rUpa urvazIthI caDatAM hatAM. enA adhare paravALA jevA hatAH netro kamalapAMdaDI jevAM hatAM. hasta kadalIdaLa jevA hatA. mukha caMdrane zaramAve tevuM hatuM. eka zabdamAM enuM sauMdarya vikasita kamaLa jevuM hatuM, chatAM A to mugdha mananI kalpanA-patnI hatI. jIvana hajI abhyAsamAM ja vItatuM hatuM. pitA vepAra karatA. hatA, moTAbhAI temAM madadagAra hatA eTale mAre utAvaLa karavAnI, Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 * kaMcana ne kAminI jarUra nahatI. sArI phezananAM kapaDAM paherI, cAmaDAnA paTAmAM pustaka bAMdhI, mAthe tela nAkhI se pADI jyAre sAyakale caDI koleja tarapha prayANa kare tyAre Akho mahello mArI tarapha nihALI rahe. keTalAya beTInA bApanI najaramAM huM caDhI jatA. pitAnI jAtanuM pradarzana karavAnI e uMmara hatI. je bedarakAra hoya tene ghaMTaDI vagADI mArA ThATha tarapha javAnI chUpI AjJA karate. A vakhate mane huM bahu rUpALe lAgato. kadAca kAmadeva rastAmAM maLe te suMdaratAnI harIphAImAM UtaruM ema garva paNa hatA. Ama jIvana pasAra thatuM. pasAra thatA divase jhaDapI hatA. varSa mahinA jevaDuM hatuM. amArI paDozamAM ja eka ghara hatuM, emAM pati-patnInuM eka jevuM rahetuM hatuM. teo bahAragAmanAM hatAM. patinuM nAma vinAyakarAvA ane patnInuM nAma vimalAdevI hatuM. vinAyaka zarIre hRSTapuSTa hato. cahere. gauravarNo ne bharelo hato. enI cAlamAM puruSatva hatuM. enA zabdamAM AkarSaNa hatuM. enI mIThI jIbhe vAta sAMbhaLavI saune gamatI. e eka dezI sAhebanI aiphisamAM TAIpa karanAra hate. AphisamAMthI chUTayA bAda zerImAM pATe besI jyAre vAta karate tyAre game tevAne be miniTa bhI javAnuM mana thatuM. tenI patnI vimalAdevI nAmamAM ane rUpamAM vimalA ja hatI. te eTalI zaramALa hatI ke anya puruSa sAthe kadI na belatI. e taraphanI strIonA rivAja mujaba tenuM mukha khulluM rahetuM, chatAM te keInI sAme sIdhe mukhe kadI UbhI na rahetI. mane te vanamAM killola karatI kAlidAsanI kuMvArI zakuntalA ja bhAsatI. AvAM rUpALAM, dekhAvaDAM, AnaMdI, sadA sAthe haratAMpharatAM pati patnI sukhI ja hoya ema huM hamezAM kalpa. A jugala jeDI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyaktA 247 ghaNuMnI IrSAne pAtra banatI. baMnee sAthe pheTo paDAvelo. zuM zobhe baMne jaNa! - are, chabIo to AvAnI zobhe ! chabI pADanAre cAra cha maphata pADI dIdhelI. e kahe: "sAheba! zuM varavA leka phaTA paDAvavA Ave che, ne pachI kaDAkUTa kare che, ke joje, jarA moM para DAdhA na dekhAya, haTha bahu AgaLa paDatA na lAge. paNa sAheba, tamArA jevAM Ave to amArI kalAno kasaba paNa batAvI zakAya !' eNe pitAnA TuDiyomAM A daMpatInA phoTA TAMgelA. keTalAya leke A joDIne nIrakhIne kahetA : "zuM bhagavAne jeDI saraLa che ? jANe rAma ne sItA joI le." sahu emanA sukha ane emanA dAMpatyanI prazaMsA karatA ane mArI kalpanAnA kALa sudhI te sukhI ja hatAM. kaoNlejamAMthI AvyA bAda vinAyakanI sAthe bekSaNa samAcArapatronI vAto karato. dezanI navI khabara puchAtI. pachI huM cAlyo jato. vimalAdevInI sAthe bolavAno khAsa prasaMga nahato ja paDyo. AvA ghaNA divaso vItI gayA. eka divasa tabiyata narama hatI. kolejamAM nahoto gaye, bIje mALe bArI pAse pathArI para paDyo paDyo vAMcI rahyo hato. mArAM bhAbhI pAse beThAM teNamAM matI paravatAM hatAM, ane sAthe amArI mIThI mazkarIo cAlatI hatI. acAnaka mArI dRSTi nIce gaI. jouM te makAnanI osarImAM vimalA udAsI cahere ane azrubharI AMkhe UbhI hatI. meM bhAbhIne batAvyuM. bhAbhIe uparathI ja bUma mArI tene bolAvI, paNa te ekadama gharamAM cAlI gaI. jANe e kaMI chupAvavA cAhatI hatI. bhAbhIne vahema paDayo. teo nIce UtaryA. vimalAdevInI pAse gayAM. thoDI vAre hasAvI paTAvI, samajAvI mArI pAse teDI lAvyAM. paNa mane jotAM ja bAIne lajajAe gherI lIdhI. e mukha chupAvavA lAgI. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 kaMcana ne kAminI * mArI bhAbhIe dhIrethI saMsArazAstranuM jJAna ApyuM. ena, manubhAI te vinAyakarAva karatAM nAnA che. temanAthI zaramAvAnI jarUra nathI.' dhIre dhIre vimalAdevInI zarama cAlI gaI. DaratI-mi cAtI AMkheAe mArI sAme joyuM. huM te vakhate oskara vAilDanI 'hAusa ek premagreneiTa'mAMnI ' phIzaramenanI'nI vAta vAMcatA hatA. mane kSaNabhara lAgaNI thaI AvI ke e jalasuMdarI ( Marmaid ) mArI sAme te nathI UbhI ? dRSTimAM vikAra naheAtA. AvA svaccha sau ne joI ne navajuvAnIne sahaja AnaMda thayA, jema macchImArane jalasuMdarInI prathama mulAkAte thayuM hatuM. vAta pUchatAM khabara paDI ke * vinAyakarAva siAthI rAtre meDA meADA ghera Ave che. Aje vilaMbanuM kAraNa pUchatAM e nArAja thayA ane bhAjana lIdhA vagara cAlI gayA.' chellA divaseAmAM zerInI pATa paranI tenI anupasthiti mane samajAI: bhAbhIe sAMtvana ApyuM, ane te gaI. mane dharamAMthI jANe prakAza na jatA heAya, jANe caMdralekhA vAdaLI pAchaLa chupAtI na heAya tema kSaNabhara bhAsyuM. chatAM huM kevaLa kalpanAzIla ja hatA. alabatta, tenA prati kAMIka sahAnubhUti pedA thaI hatI. [ 2 ] A vAta para aThavADiyAnAM vahANAM vAyAM. kaoNlejamAMthI ghera AvI sAyakala mUkatA hatA ke pAchaLa avAja saMbhaLAyA : " * manubhAI ! ' mane lAgyuM ke kaiAI zrImaMtanI sAyakala para lagADelI rUpAnI dhaMTaDIne A raNakAra haze. chatAM khIje avAje bhAna thayuM ke vimalAdevI mane khelAvI rahyAM che. huM gayA. khelAvavAnuM kAraNa pUchyuM. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyaktA 249 manubhAI! tamArA bhAI be divasathI ghera nathI AvyA. jarA temanI ophise khabara kADhazo ?" zabdomAM AjJA nahotI, paNa e zabdanI pAchaLa mANasa marI phITe tevI mIThAza hatI. huM cAlyo, sAyakala uThAvI savAra thaya ne ophise pahoMce. pagathiyAM pAse vinAyakarAva maLyA. meM temane mArI sAthe lIdhA. mArgamAM gerahAjarInuM kAraNa pUchyuM. temaNe aneka bahAnAM batAvyAM. meM mArAthI moTI uMmaranA chatAM temane namratAbharele Thapake Apo. AvA prasaMga be-cAra vAra banyA. meM te kevaLa pADozI tarIkenI pharajathI bajAvyA. unALe beThe hato. AjakAlamAM ja rajAo paDavAnI hatI. A vakhate bhAmAzrIne tyAM rajAnA divaso gALavAnA hatA. teo eka gAmaDAmAM rahetA hatA. nimaMtraNa AvI cUkyuM hatuM. mAre thoDA samaya zaherI maTI javAnuM hatuM. chatAM gAmaDAmAM zaherIpaNuM laI jaI zakAya tevI taiyArIo paNa cAlatI hatI. acAnaka eka divasa vinAyakarAva mArI pAse AvyA. mane kahyuM 'misTara manubhAI, mAruM kAma karaze?" meM kahyuM. "pharamAvone ?" "gharamAM keTalAka vakhatathI jhINe tAva lAgu paDyo che. ghaNuM davAo karI, paNa keme haTato nathI. DokaTaranI salAha che ke temane kaI seniTeriyamamAM rAkhavAM. meM sAMbhaLyuM che ke tame tamArA mAmAzrIne tyAM javAnA che. tyAMthI pAMca-cha mAIla dUra senITeriyama che. badhI vyavasthA meM karI che. bIjAne to na kahevAya. tame gharanA che, eTale kahuM chuM. jarA saMbhALIne temane tyAM mUkI Avaze ? meM rajA mATe keziza karI, paNa hamaNuM rajA maLe tema lAgatuM nathI. meTA sAheba tapAse Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 kaMcana ne kAminI AvavAnA che. tamane huM pUratA rUpiyA ApIza. eka tAkara rAkhI. lejo. khIjI badhI vyavasthA meM tyAM karI dIdhI che. rajA maLatAM huM AvIza. tamane takalIpha paDaze, paNa mAphI cAhuM chuM.' A kAmAM huM nA kahI ja kema zakuM'? e mArI pharaja hatI, paNa najara sAme vinAyakarAva naheA. tenA khAtara huM A kAma karavA taiyAra thayA naheAtA. chellA divasomAM mAruM tenA taranu mAna ghavAyuM hatuM. je kArya karavA huM tatpara thayA hatA te phakta vimalAdevIne khAtara ! ene khAtara eka vakhata marI phITavAnuM paNa game tevuM hatuM ! meM vinaya karyAM : - pitAzrInI rajA joI e. huM teA taiyAra chuM.' vinAyakarAve pitAjInI rajA meLavI. huM khIje ja divase te nirutsAhI khImAranI sAthe ravAnA thayA. kalpanA-taraMganA e divaso hatA. mane lAgyuM ke AkAzamAMthI paDelI caMdrajyeAsnAne mAre saMbhALavAnI hatI. mAmAne tyAM paheAMcyA. mAmAM na jevI vAteA thaI. mAmA bhaNejane joI khUba khuza thayA. mAnI te aDadhAM gAMDAM banI gayAM. mane vIsa varasanA juvAnane jANe che- cAra varSanuM nAnuM ' ekhI ' na samajatAM hoya tema lADa laDAvavA lAgyAM. mane kaeNlejiyanane--eka sabhya zaherIne AmAM eTIkeTa ' ziSTAcAranuM jarA apamAna lAgyuM chatAM ' anasivilAIjhaDa ' ( aNusudharela )nuM * TAITala ' ApI manamAM satASa vAgye. ( , . pADAzIe AvyAM. vAtacIta gaI. vimalAdevInI paNa eLakhANa karAvavI paDI. mAmAne senITeriyama sudhI gADu bhADe karI ApavAnuM kahyuM to javAba maLyA ke, be divasa bhale ahIM rahe, pachI mUkI Avaje ! tuM to Ave paNa A bena amAre ghera kayAMthI? ApaNA kirapArAma vaidane paNa batAvazuM, joI e ene kAMI sUjhe che? < Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyaktA 251 be divasa ame rahyAM. mAre to je ke "anasivilAIjhaDa vacce rahevAnuM hatuM. guDameniMga,' "guDabAya'ne badale jayarAma, "rAmarAma ke jayagopALa' sAMbhaLavAnuM hatuM. mahemAnagatimAM cA ane biskITane sthAne dUdha sAthe ghIthI lacapacatA bAjarAne roTalo maLato. kAgaLanI kothaLI jevA mArA peTane pacavAmAM e bhAre paDato, chatAM mahemAna chuM, tema samajI calAvI leta. paNa zarIra A na calAvI zakayuM. nIkaLavAnI rAte ja mane tAva caDyo. mAthAmAM sakhta darda thavA mAMDayuM. huM pathArIvaza bane. A vakhate gAmaDAgAmanI bhakti UchaLatI dIThI. bhANAbhAI bImAra paDyA e samAcAra gAmamAM prasaratAM ghaNuM leke mane jovA AvavA lAgyA. zaheramAM to mAMdagI e sAravArano viSaya nathI, kaMTALAno viSaya che, agavaDanI bAbata che, ne davAkhAnAmAM daradIne mUkI AvI nizcita thavAnI sagavaDa che. zaheramAM mAdo pate tyAre gharanAM badhAM dhamakAvyA karatAM ke bahu hoTala-resTorAMmAM javA zIkhe che, mATe mAMdo paDe che. koI AzvAsana na ApatuM, phakta mAro mitra kanu sAyakala para AvI "guDa heltha" pUchI ja e sivAya mane jevA paNa koI na AvatuM. ne ahIM te bhAre bhIDa ! are. bIjA to ThIka paNa gAmano kALIo bhaMgi paNa bhANAbhAI kahI tabiyata pUchI "jaladI sAruM thaI jaze evA AzIrvAda ApIne jato. mane e "mAna na mAna, hama tumAra mAmA' upara cIDa caDatI paNa enA hRdayano umaLake mane bolato baMdha karI dete. ekane sthAne be bImAra. chatAM vimalAdevIne kRpArAma vaidanI davAthI phAyado najare paDyo. enA mukha para khevAyeluM nUra pharI AvatuM lAgyuM. bharavA cAhatI e bAI jIvataranA vicAra karavA lAgI. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 kaMcana ne kAminI dhIre dhIre mane gAmaDAnA jIvanane rasa lAge. jaMgalI dekhAtA lekamAM vadhAre haya, vadhu vizvAsa, vadhu AtmabhAvanA lAgI. khullA AkAzane Azare raNakatA taMbUrAmAM mane hAramoniyama ane phIDale DUla thatAM lAgyAM. emanA bhaktibhInA kaMTha pAse gorajAne jhAMkhI paDavA lAgI. savAramAM AMgaNe mora bole, dUra AMbAvADImAM keAyela ke kosanA rIDiyA saMbhaLAya, ghaMTInA koI gAmaDiyaNanA gIta sAthenA avAja saMbhaLAya, rastA para mAthe babe traNatraNa beDAM mUkI malapatI jatI majabUta panihArI dekhAya. vAtavAtamAM vizvAsa baMdhAya. jANe bhoLapaNanI ja duniyA. DhoronAM dhaNa prAtaHkALe chUTatAM ane sAMje pAchAM pharatAM. dhULane pAra nahi. e gaLAmAM gaye pAra nahi teTalAM darda thAya, ema zaheranA dAktare kahetA. prathama to mana muMjhAyuM paNa have te emAM paNa majA AvavA lAgI. huM kaI avanavA jIvanane AsvAda levA lAgyuM. bhAratanuM hRdaya te gAmaDAmAM che, paNa bhAratIya Arogya paNa gAmaDAmAM vase che, evuM lAgyuM. tabiyata ThIka thavA lAgI. bIje divase vimalAdevIne ghara jevA saMgAthe senITeriyamamAM pahoMcADI. patra lakhI vyavasthA karAvI dIdhI. javA taiyAra thayelI vimalAdevIe beeka divasamAM sAjA thaye tyAM AvavA mane nimaMtraNa ApyuM. keTalAka divaso bAda Aja e pitAnI meLe belI. hamezAM huM belAvavAno prayatna karato, Aje e svataH belI. strInuM hRdaya paNa bhAre samasyA che. bharyA navANe tarase mare che. khAlI navANe e -bharI bharI pIe che. traNa cAra divase gayA. tabiyata svastha thaI, mAmAnA kheDUto Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyatA 254 sAthe khetaramAM javA lAge. zeThanA bhANubhAI eTale emane mana malakanA bAdazAha hatA. khetaramAM bahu majA AvatI. Aje paNa nAsto karI, khetaramAM pharavA nIkaLI gayo hato. zeraDInAM khetaromAM huM jaI bharAyo, ne hAthe sAMThA teDI cUsavAnA asaMskArI kAmamAM tallIna thaI gayo. kUvAne kAMThe, AMbAne chAMye, mAthe koyala bole, dUra dUrathI kosanA avAja saMbhaLAya, cArekera lIlAchama vagaDe dekhAya, dUra jharaNAM para haraNAM phALa bhare, e badhAmAM huM sabhya jagatane nAgarika badhuM bhUlI beTho. e nIrava madhura jagatamAM jaMgalI thaI bhamavA lAge, jANe e rasabharyA jIvanano rasa cUmI laI ajara amara thavA mathata na houM! evAmAM pAsethI eka gADuM nIkaLyuM. gADAvALo senITeriyamane mArgethI Avato hato. dUrathI gADAvALAe khetaravALAne rAmarAma karyA.. heta khabare pUchI. DI kAmanI vAta, beDI baLadanI vAte, theDI pAsenA gAmamAM AvelA bAvAnA bhajanabhAvanI vAta karI, khemakuzaLa. pUchayA. antamAM gADAvALAe khetaranA sAthIne pUchayuM : "zeThanA tyAM bhANAbhAI AvyA che ne ? emane mATe A be gAu upara senITarI che tyAM eka bAI che, eNe cIThThI ApI che. tame jarA tyAM jAo. to ApI deje." kheDUte mane oLakhAvyuM. mArI sAthe rAmarAma karI keDiyAnI kase bAMdhelI ciThThI ApI te ravAnA thaze. ciThThI ughADI, vAMcI. akSare sArA nahatA. kyAMthI hoya ? mane jJAna hatuM ja ke hiMdu strIo bhaNe nahi athavA bhaNe te paNa pUruM bhaNavA na devAya. bhaNatarathI strI vaMThe, evo bhrama hatA Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 kaMcana ne kAminI ane bhaNelA ne vaMThelA puruSoe sAce karI batAvyo hato. patra Ama hatobhAIzrI, AvavAnuM kIdhuM chatAM kema vilaMba thayo? padhAravA takalIpha leze. zarIra ThIka che. mana hajIya mAMdu che. lI. vimalA" ATalA akSara lakhavA pAchaLa mahenata levANI haze ema e patranA akSaronI gaDabaDathI samajI zakyo. basa, dila UchaLyuM. have javuM ja joIe. ghera Avyo, mAmAne jaNAvyuM to kahyuM "kAla bapore gAyuM jaze temAM jaje !' meM anicchA batAvI. ane gAmamAM eka oLakhItAne tyAM sAyakala hatI te maMgAvI ApavA kahyuM. te AvI. mAmI khuza thAya te khAtara thoDuM jamIne ravAnA thayo. piDala jorathI cAlavA lAgyAM. kema ? te huM tarata te na samaje. strI puruSanI preraNA che, e to bahu moDuM samajAyeluM. sUrya pazcimamAM UtarI gayo hato. senITeriyamanI jhADI upara lAla kiraNa ramI rahyAM hatAM. makAnonI bArIonA paDadA dhIrI havAmAM khUlI rahyA hatA. vimalAdevIe bArI vATe mane Avato joye.e parasALamAM AvI. huM pahoMcyo ane mane mUMgA bhAvathI satkAryo. ame oraDAmAM beThAM. ATalI ekAMtamAM ame Aje pahelI vAra maLatAM hatAM. bArIethI mIThI havA AvatI hatI. paDadAo phaDaphaDa avAja karatA UDatA hatA. eraDo svaccha ne suMdara hato. havAnA mArgamAM bArI sAme huM beThe, sAme vimalAdevI beThI. tabiyatanA samAcAra pUchaLyA. kuzaLatA jaNAvI, chatAM mArA na AvavAthI nahotuM gamatuM ema jaNAvyuM. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyakatA 255 tenA pati vinAyakarAva pAsethI nIkaLyAM te pachI temanA AvavAnA kAMI samAcAra nahatA. teo AvavAnuM lakhatA hatA chatAM hajI sudhI AvyA nahotA. prAraMbhamAM be-cAra patra AvyA ne pachI te patra paNa na Avyo. zuM thayuM haze ? patnIne e cintA thaI. sUrya asta thaI cUkyo, AkAzamAM aMdhArAM ubharAyAM. tArAo paNa jhabUkatA lAgyA. aMdhakAre khaMDanI bahAranI duniyA upara paDade nAkhyo. khaMDamAM dIpaka baLI rahyo hato. hajI vimalAdevIne roga hato chatAM have bhayaMkara nahoto. kRpA-rAma vaidyanI davA kAma karI rahI hatI. caherA para phikAza hatI. chatAM sauMdarya enuM e ja hatuM, ane atyAre dIvAnA tejamAM e vadhAre opatuM hatuM. re! mANasa AvA rUpa pAchaLa te bhUla paDe! vinAyaka AvA rUpane bhUlI kema zakato haze ? , sahadaya dila amane vAta karAvatuM hatuM. paNa A svAtha saMsAramAM keInuM kAma koI karatuM nathI ! jenI pAse dhana hoya te dhana Ape, te ja kAma thAya. tana hoya te tana Ape, to ja kAma thAya. kareDanI milakatane TrasTI milakatanI raja paNa na le, e te kema bane? kAminIne nirAdhAra juvAna kAminIne madadagAra zuM ene jarAya svAda na le ! A duniyAmAM e banyuM nathI, banavAnuM nathI ! mANasano badhI vAtamAM vizvAsa dhArI zakAya-paNa be vAtamAM nahi. kaMcana ne kAminI viSe eno bhare nahi ja! enI vAte khUTatI nathI ane huM vAta karatAM thAkato nathI. madharAta vItI. havA ThaMDI thaI. AMkhomAM kaMIka ghena caDyuM. pAsenA khaMDamAM vimalAdevIe mAre mATe pathArI pAtharI. regI hovAne kAraNe mahenata levA nA kahI chatAM e mAne ? tAjA dUdhane glAsa ne thoDe me lAvIne dharyo. huM nA karato rahyo ne eNe Agraha karIne khavarAvyo. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 kaMcana ne kAminI moDI rAte nirdoSa bhAInI mAphaka mane suvADI e cAlI gaI [3] sUrya UgI nIkaLyo hato. jagata khUba camakatuM hatuM, chatAM huM gherato hato. bArInI havA evI mIThI lAgatI ke pathArI choDavAnuM mana nahotuM thatuM. tyAM kaI komaLa hAthane sparza thayo. huM jAgyo chatAM mArA jAgatAM pahelAM jagatamAM mAre mATe aphavAo UDI cUkI hatI. eka rAtrI ahIM eka asahAya abaLA pAse vItAvI te khAtara jagatanI daSTie huM gunegAra banI cUkyo hato. are ! pApI ane patita banI cUkyo hate. chatAM huM ane te A bharyA jagatamAM A kalaMkathI jaLakamaLa jevAM hatAM. saMdhyA sudhI rokAyo ane saMdhyAe mAmAne tyAM cAlyA. jatI vakhate DhaLelI AMkhee abu sAthe pharI AvavAnI vinaMtI karI. bhalA, kema na AvuM? svArtha vagara paNa A azra para AkhI jiMdagI kurabAna karavA taiyAra hato. vekezana daramyAna ghaNI vakhata tyAM jaI Avyo. mAmAne tyAM moja karato, chatAM ghaNI vAra enI vAta vinAnI rAte phIkI lAgatI. vAraMvAra tyAM jaI Avato hato ane amAre arasaparasano hetabhAva have AgaLa vadhatuM hatuM. A saMsAranAM ajANyAM ame vIrA-vIrInAM hetathI jIvavAnA manoratha sevatAM hatAM. paNa mAnI jaNa sivAya bIjI bena nahi. enI sAthe ekAMta sevAya nahi, enI kazI madada karI na zakAya, AvA saMbaMdha sAme saMsAra sadA durgadha kalpe. A vAtathI ame ajANyAM hatAM. huM te sauMdarya bharyA puSpane karamAtuM rekIne, bane te praphullAvIne enA mAlikane pAchuM sarmapavA khAtara ja A kArya karatA hatA. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 paNa jema mAruM AvavuM-javuM vadhyuM tema lekeAnI jIbhe lAMkhI thaI. jeTalI mArA ane enA viSe thAya teTalI kalpanA thaI. huM vyabhicArI ane e bhalI khAI vezyA jevI khatI gaI. A UDatI vAtAe pAMkhA vistArI, ekadama pitA ane meATAbhAi pAse paheAMcI. ekAeka mAtAnI bImArInA tAre mane pAche kheMcI lIdhA. vimalAdevIne maLyA vagara pitA pAse paheAMcI gayA. tyaktA saMsArane anubhava thAya tyAre tene sAra samajAya. jene sArAM mANasa lekhatA, teoe paNa A jUhI vAta sAcI mAnI. anya kSetrAnI temanI udAra vivekadRSTi strI-puruSanA saMbadhAnA kSetramAM mUrkhatA banI gaI. juvAna kumArikA ke parAyI strI sAthe juvAna puruSanA sArA sabaMdhanI kalpanA A saMsAramAM kAI ne naheAtI ! leAkaadAlate niya karI dIdhA hatA ke evAM be jaNAM vacce khIjA kAI sArA taMdurasta sabadhA saMbhavI ja zake nahi. kaoNleja UDI, abhyAsa zarU thayA ane temAM huM DUkhI gayA. chatAM e ma`bhedaka prasagA huM naheAtA bhUlyo. enI sneharazmie hajI hRdayanA pratyeka khUNAne ajavALI rahI hatI. patra dvArA vimalAdevInI mAphI mAgIne, mArI kolejanu saranAmuM tene meAkalI dIdhu, vinAyakanI tapAsa karI H dhera teA na maLyA paNa rAtre sUvA Ave tyAre te| maLaze ja, ema samajIne rAte gayA, te pADAzIoe kahyuM ke hajI divase te e Ave che. rAte kadI AvatA nathI. kAI rUpALu lakjhuM ene vaLagyuM che. vimaLA AvavA mATe vAraMvAra lakhe che, paNa e aneka bahAnAM kADhI ene teDAvatA nathI ! vinAyaka je strI para ApharIna ane Azaka hatA, ene zeAdhIne Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 kaMcana ne kAminI huM maLe. e strIzikSikA hatI. sAmAjika kAryakara hatI. paNa ene joIne huM avAk thaI gayo. kayAM vimalAdevInuM navavikasita padmazuM rUpa ! kyAM ene namaNe ne gara cahere! ne jyAM A taralikAdevI! mAtra TApaTIpa, nakharAM nehAvabhAva! bIjuM kazuMya nahi. mane thayuM ke zuM mIThAI reja raja jamIne-joIne kaMInuM mana mIThAIthI UtarI jAya, ema A vinAyakarAvanuM te nahi thayuM hoya ! ke puruSa pazunI jema roja navA navA zokhIna haze! paNa puruSa te huM paNa hatuM. strI te vimalAdevI paNa hatI. samAjane doSa devAne artha nathI. vyakti para ja badho AdhAra che. e taralikAdevIne maLyo ! emaNe mIThI mIThI vAto karI rASTranA navA utthAnanI, samAjanA kalyANanI, kauTumbika unnatinI suMdara philasUphI rajU karI. vAha, jenI bhASA ATalI suMdara, bhAva ATalA suMdara, enuM hRdaya keTaluM nirmaLa haze! mane mArA kAmamAM phatehanI AzA thaI. meM dhIrethI temanI pAse vimaladevInI vAta mUkI. eka nirAdhAra strIne tamArA jevI sahAya strIe madada karavI joIe, tenI prArthanA karI ane jo tame madada nahi kare te kevuM amulakha phUla karamAI jaze, teno khyAla Ave. bhAvabharyA javAbanI AzA rAkhI e devInA mukha sAme tAkI rahyo. taralikA devI bolyAM : "je bIjI strInI vAta hatI te huM jarUra madada karata. paNa A mArI aMgata vAta che. aMgata vAtamAM keIne mAthuM mAravAnI jarUra nathI." ne taralikAdevI dhIrI halake gAvA lAgyAM: Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyatA 259 "dila je UThayuM rokAya nA, vAta cheDo kedanI !" kALanI kavitAne paNa kevo durupayoga. ghaDI pahelAM je bhAvanAnI mUrti hatI, e pachI reSamUrti banI gaI. huM AgaLa bolavA gaye, te mAre apamAnita banIne bahAra nIkaLI javuM paDyuM! chaMcheDAyelI strI na jANe puruSa para kevA kevA AkSepa mUke ! ghaNuM divaso vItyA, mahinAo paNa eka divasa kolejamAM sTenDa pAse sAyakala mUkI jevo vargamAM jato hato ke mArA sahapAThIe jaNAvyuM mi. zAha! Aje tamAruM kavara tyAM borDa upara che.' huM samajI na zakyo, chatAM tyAM gayo. parabIDiyAne jotAM ja mana samajI gayuM. zarIramAM romAMca thaI gayo. hAtha dhrujavA lAgyA. prUjate hAthe e parabIDiyuM phoDyuM. e ja suparicita priya akSare! bhAIzrI! game te rIte eka vakhata AvI jAo. paramezvara tamAruM bhaluM karaze. je hRdayane tame paMpALyuM hatuM, ene A nAda eka vakhata to sAMbhaLavA Ave ! rogIne dilAso devA Avajo. huM karaze te kadAca e meDuM hamezAMnuM moDuM thaze." lI. vimalA ? vargamAM beThe, paNa eNphesaranuM lephTara ja UMdhuM lAgyuM. viSaya na samajAya. jIva patramAM hatuM. mana maMthanamAM hatuM. anta samaya pUro thatAM ghara tarapha ravAnA the. mArgamAM vimalAdevI pAse javAno nizcaya karI lIdhe. ghera AvI pitAzrIne jaNAvyuM Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcana ne kAminI mitronI sAthe pharavA javAnuM chuM. kadAca sUIza paNa tyAM. kAla sAMje AvIza." | huM ravAnA thayo. TrenamAM savAra thaI tyAM pahoMcyo. senITeriyamane daravAje pahoMcatAM ja poLanA zeTha kIkAbhAI maLyA. te zahera tarapha jatI TrenamAM pAchA vaLatA hatA. mane oLakhyo. bahAnuM kADhI cAlavA mADayuM, chatAM meM jANI paNa lIdhuM ke e "jIvatuM muMbaI samAcAra " have mArA vartamAna pitAnA padaranuM mIThuM maracuM bhabharA vine ghera ghera vigate pahoMcADyA vinA nahi rahe. dhaDakate hadaye vimalAdevIne kamare pahoMce. vimalAdevIne jANa thatAM e dhIre dhIre sAme AvI. phikke cahere ane mRtyunI chAyavALA mukhe AvI. mane jotAM ja hRdayane kAbUmAM rAkhI na zakI. e raDI. rAIne eka patra mArA hAthamAM pheMkI nIce DhaLI paDI-bezuddha banI gaI. huM sAravAra karavA mATe doDyo ene UMcakI palaMga para suvADI, mAthe kelavoTara nAMkhI paMkha karyo, dhIre dhIre tene kaLa vaLI. thoDI vAre enuM mAMsala pipacuM UghaDyuM ne sAthe ja baMdha thayuM, jANe khIlatA gulAba para jhAkaLa paDyuM hoya! huM ozika beTho. patra khelya, akSara oLakhyA. e vinAyakano patra hato. "vimalA! te jenI sAthe no saMbaMdha bAMdhyo che, tenI sAthe ja have raheje ! navA premIne vadhAvaje! tuM tAre mArga karI leje ! mAre mATe tuM marI cUkI che. li. tane marelI ke jIvatI pharI jovA na IcchanAra vinAyaka Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyakatA 261 vIjaLI paDavA jevo AghAta thayo. mane lAgyuM ke kamare pharI rahyo che. jagata baheruM ane bevakUpha banI rahyuM che. huM bUma pADIne, hRdaya cIrIne kene batAvuM ! mArI buddhi zUnya thaI gaI. arere! jagata AkharamAM AvuM ja? sahRdayatAne A badale ? zuM koI DUbatAne bacAvavo e guno che? saMdhyA pragaTI ane e paNa aMdhakAramAM DUbI dhIre dhIre malapatA caMdra jagatanAM pApa dhevA AkAzamAM UMce Avyo. enAM kiraNo bArI vATe vimalAdevIne palaMga pAse AvyAM. enA mukha para phelAyAM. enA lAvaNyanAM piSaka banyAM. huM pAse beThe beThe bArI vATe khetare para chavAyelI cAMdanIne jete hate. sapheda banelAM vRkSone nihALI rahyo hato. thoDe dUra ghuvaDa bhayaMkara rIte bolI rahyuM hatuM. paNa jagatanAM mAnavIonI bhASA karatAM e vadhAre mIThuM lAgyuM. vicAramAM magna hatA tyAM vimalAe ekadama cIsa pADI. ene zarIre parasevo hato. pratikSaNe romAMca thato hato. mane lAgyuM ke e kaI bhayaMkara svapnamAM hatI. meM tene sAcavI lIdhI ane pharI palaMgamAM suvADI. * thoDI rAta vItI. havA madhura hatI. eNe dhIrethI netro khelAM. mane jotAM tene vizvAsa thayo ke niSphara saMsAranI vacce paNa e eka sAcA nehIjananI dUphamAM hatI. dardabharyA cahere mArA mukha sAme joI rahI. thoDIvAre kSINa avAje e belI : - "manubhAI! saMsAra kavo che. have jIvavAnuM mana nathI rahyuM. tamArAM darzana karavAM hatAM. tamane jovA hatA te ja khAtara jIvatI hatI, have IcchA paripUrNa thaI. mAre saMsAranA A IrSyALu ne aMdha Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 kaMcana ne kAminI vAtAvaraNane jaladI choDavuM joIe? vimalAdevI thoDIvAra thobhI. pachI bolI : "arere ! jene khoLe mastaka mUkyuM. te pite khaMjara bheMkavA taiyAra thayA !' e thoDI vAra zvAsa khAvA thobhI ne belI H rAtanI rAte bIje gALatA tyAre huM eka akSare na belI. emanuM mana mArAmAM parovAya, e khAtara eka vezyA jeTalAM meM laTakAmaTakA karyA, strI tarIkenuM svamAna choDI jeTalI nIce javAya teTalI gaI, paNa pelI nakharALI, nRtyarANI, navelI, chekelI zikSikAnuM paDakhuM e choDI na zakyA. pitAnA jIvanano citAra rajU karatI vimalAdevI bolI: "e paNa calAvI lIdhuM. be TaMka mAre tyAM jame toya saMtoSa mAne. rAtonI rAto emaNe bIje vitAvavA mAMDI chatAM eka zabda na bolI. paNa divase divase aMtaradAha vadhato gaye. eka vAra sAme pagale jaIne pelI zikSikAne page paDI AvI. paNa e to bhaNelI gaNelI cUDela hatI. strI svamAnanI ne strI-uddhAranI vAta karanArI eNe ja eka strIne kacaDI hatI. bahArathI punA adhikAra sAme prahAra karanArI ne aMtarathI puruSonA viSayanI dAsI banI rahI hatI. mane puraSa jAta tarapha tiraskAra chUTo, ene zApa ApavA mAMDI, tyAM sAMbhaLyuM ke puruSomAM bhAre vire manu paNa che ne ! ekane pApe badhAne kAM daMDuM? eke mArA hakanI hararAjI karI toya samAjane kaMI na lAgyuM, ane duHkha bhUlavA huM be divasa bIjAnI sAthe bolI temAM ATalI zikSA? zuM strIthI kAI ne Azare na levAya? prabhu ! zI phariyAda karavI ? kyAM phariyAda karavI? pRthvI para to strInI phariyAda mATe paNa koI surakSita sthaLa nathI." Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyakatA 263 e zvAsa levA bhI, pharI pAchuM zarU karyuM. meM ene bolavA dIdhI. belavAthI enuM bhareluM aMtara bhale khAlI thAya. manubhAI! bharyA jagatamAM mAruM kaI nathI. palaMga nIce jherano cAlo taiyAra che. tamArA pavitra hAthe mane amRta gaNIne pAI de. nirAMte tamArA paga pAse sUI jAuM. anyAya, vizvAsaghAta ane atyAcAranuM jagata mUkI koI aneruM vizva zodhavA cAlI jAuM. manubhAI! sukhI raheje ! paramezvara tamAruM kalyANa kare!" e cUpa thaI. huM avApha banI rahyo ! AkAza sAme ekITase joI rahyo. kSaNavAra mane lAgyuM ke nAmaMDaLa para koI AkRtio dhIrethI saratI hatI. mArAM kalpanAcakSune e AkRtimAM rati kalApI najare paDyo, gaMbhIra govardhanarAma dRSTigocara thayA, saMsArasudhArA mATe bAthoDiyAM bharate narmada pasAra thato dekhAya. pitAnA saMsAranA gula para khAra rAte jenAra advaitamArgI maNilAla najare paDyo chatAM sahu niSphaLa! koI adazya karuNa gAna kAnamAM AvavA lAgyuM. muja jevuM vRta ghaNAkanuM, suNazo pUche A dezamAM, paradezI sajajana ! hiMdue gALe ja jIvana lezamAM; narajAta sukhI ahIM haze, kadI mahAlatI svacchedathI. paNa nArIne rovA vinA, bIjAM karmamAM kaMI che nahi." avAja re saMbhaLAve. vAtAvaraNa kAMpatuM lAgyuM. pharIthI avAja UThyo - vahAlAM, hAya are ! are vahAlAM ure cIratAM. bhUlenI ja paramparA jagata A, evuM dIse che pitA ! "aha! zraddhA ane sneha kyAM, jagata AkhuM akasmAtanuM; je pyAluM mane maLyuM maraNanuM, te huMya mAguM prabhu! Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 kaMcana ne kAminI mRgane maLeluM pAluM A mRgAkSI paNa mAgatI hatI ! mRtyunuM pyAluM? koNa pAya? cittanI jAgRti meLavI. hadaya dhaDakatuM hatuM. re prabhunahIM joyelAM ane nahi sAMbhaLelAM Aje te joyAM ne sAMbhaLyAM. are ! zuM huM eka jiMdagI paNa rakSI na zakuM? jIvana tyAre zA arthanuM ? hRdayamanyana cAluM hatuM chatAM bolAtuM nahotuM. dhIrethI pharI e bolI. dIpaka jhAMkho thato hate. caMdranAM kirathI kamare bharAI gayo hato. e nirjana sthAnamAM paNa tene avAja pratiSa karato hato. enA vALanI laTa mukha para paDI hatI. AMkhomAM bujhAtA dIpakanuM teja bhAsatuM hatuM. jhAMkho dIvAnAM jhAMkhAM razmi mukha para nAcatAM hatAM. e kSINa svare bolI manubhAI! gabharAzo nahi. pyAluM heDane lagADI do. tamAre pavitra hAthe lagADI do. e amRtane gaTakAvI jAuM. tamArA jevA devanA sparze e amRta banI jaze. manubhAI! Ape. abhAginIne vidAya Ape, kaI sukhI svargamAM prayANa karavA." hRdaya vaza na rahyuM. huM raDI paDyo, AtmA kaMdana karI rahyo. gadgada kaMThe beH vimalAdevI ! evuM na bole, tamAruM pratyeka vAkya khaMjaranI garaja sAre che. jagata jene Thokara mAre che, tene huM mAthe caDhAvuM chuM. jagata jene tiraskAre che ane huM abhinaMdu chuM. jenuM jagata nathI banatuM eno banavA huM taiyAra chuM." "koNa! tame mArA AdhAra che ? e prabhu!" gAMDAnI jema e lavI UThI. UbhI thaIne pAchI DhaLI paDI. | vAMcanAra ! have zuM lakhuM? kyAM sudhI lakhavuM? eka nirAdhAra hRdaya mAre hAtha AvyuM. enuM rakSaNa karatAM meM zuM gumAvyuM te huM Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyakatA 265 samajyo hato. saMsAramAMthI, kuTuMbamAMthI, jAtamAMthI, nAtamAMthI meM mAruM sthAna gumAvyuM hatuM. e pavitratAnA IjAradAronI najare huM adhama ane pApI zudra jaMtu banI cUkyo hato. vAmamArge bhaTaktA temanA bhAI ke putra karatAM, anyAyathI bIjAnI garadana para chUrI calAvatA e zaTha zAhukAre karatAM, kharAbamAM kharAba gupta pApe AcaratA e samAjadhuraMdharanI najare huM saMsArane adhamamAM adhama zetAna banI. cUkyo hato. re manu! manu mahArAjanA kALathI A julama strIo para thata Avyo che. tuM ene zuM miTAvavAne hato? tyaktA strIne tuM Azraya Ape, roTI Ape te A gulAmaDIo AjhAda thaI kAle mAthe caDhI bese. puruSa na gharano rahe, na ghATane rahe ! AvI tyaktAo mATe kAM viSa kAM vezyApaNuM! be sivAya trIje mArga nahi! manu ! tuM ene bacAvanAra koNa? kisa khetakI mUlI tuM ! yuvAna strI ne yuvAna puruSa vacce A zAstramAM vyabhicAra sivAya bIjA saMbaMdhanI kalpanA thaI nathI. hajAro daSTAMte sAme che, eTale thaI zake tema paNa nathI! vimaLAne enuM phoDI levA de! sauMdarya haze to enuM paNa sthAna ahIM vizALa che. na hoya to gharanI ghATaNanI paNa bhAre taMgI che. keTalAka vidhura ne mahAtmAo paNa gharakAma mATe AvI nirAdhAra strIo ja zodhatA hoya che. vahelumaDuM enuM te ThekANuM paDI jaze. tuM tAruM sthAna samAlI le! AvA AvA murabbIonA, mAtApitAnA, mitronA, mahAtmAonA upadeza maLavA chatAM A karavuM gamyuM. eka kusuma karamAI jAya tenA karatAM te khIle te khAtara ATalo bhoga mane kImatI na lAgyo. mAre mana prabhune pATale eTale mAro adhikAra vadhAre thayo. e mane joI javI, AnaMdI dhIrethI tabiyata sudharI. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 kaMcana ne kAminI pitAzrIne patrathI samAcAra jaNavyA. paNa temanA gharamAM AvA putrane mATe eka khUNo paNa na hatA. emane samAjamAM AbarU rAkhI sAta peDhI tAravI hatI, jethI e peDhInA eka vaMzajane teoe mukha paNa na batAvavAnI AjJA karI. mAre mAre mArga karI le tema sUcanA maLI. re vidhi ! zuM nAtonA kAyadAnI ATalI bIka! pharajaMdanA premane paNa ThAkare mAre ? re AbarU ! tuM kyAMthI nakAmI pedA thaI ? tArA vinA saMsAra beAbarU ja rahyo hota toya zuM khoTuM hatuM ? nakaTa paNa sahadaya saMsAra vadhu priya lAgata ! astu. meM pAsenA gAmamAM eka karI zedhI. jagatane mArAthI tiraskAra hato, meM enAthI sAdhyo. jIvana sukhamAM jAya che. rAtrInA tAra gaNatAM, caMdranI sudhA pItAM, neha ne svArpaNanI vAto karatAM jIvana vahyuM jAya che. mehanAM pataMgiyAne na samajAya tevuM premanuM jIvana ame jIvI rahyAM chIe. saMsAra mATe ame kyAM saMbaMdhathI jIvIe chIe, ene keyaDe thaI paDavo che. antamAM mArI kathanI samApta karatAM pahelAM-sarve saMsAranA o tattvavettAo, philesepharo, samAjanA netAo, sudhArake, rUDhI pUjanArAo-nAtanA mukhI ane paMcAtiyAo ahIM Ave ane beleH AmAM zuM anucita che? kene doSa che ? kenAM pApa che? tA. 24 mI jAnyuArI 1972. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- _