________________
કંચન ને કામિની
[ વાર્તા પહેલી ]
જાંબૂના વનમાંથી નીકળીને વહી આવતું નાનુંશું ઝરણ,
નખરાળી નવાઢાની જેમ, સુંદર વળાંક લઈ જ્યાં સાગરસંગમ પામતું, ત્યાં નાની એવી મઢી આવેલી હતી. એ લગભગ નિર્જન રહેતી. કદીક સારસ–સારસી ત્યાં રાજને ચારો ચરતાં વિશ્રામ લેવા થેાભતાં.
આ નીરવ એકાંતમાં, પીળાં ધમરખ ફૂલોથી લચી પડતાં આવળનાં ઝુંડ વચ્ચે, કેાઈ એ ભારે પ્રેમથી તે પૂરતી કાળજીથી આ મઢી બનાવી હતી. કાઈ કડિયા, સલાટ કે શિલ્પી એને સજ્જ કરવા આવ્યા નહેાતા. એ નાનાશા કામળ હાથેાએ દિન-રાતની કાળી મજૂરીથી આ કઠિન કામ કર્યાનું કહેવાતું હતું. વખતે એમ પણ અનતું કે ચામાસાને તેાફાની વરસાદ એને જમીનદોસ્ત કરી જતા. પણ શિયાળાની ગાત્ર કંપાવે તેવી ઠંડી ઋતુમાં ફરી એ હાથ કામે લાગી જતા, અને મઢી ફરી ખડી થઈ જતી.
મઢીના દ્વાર પર હજારીગલના એ છેડ વાવ્યા હતા. રસ્તે જતા માણસ મૂંધવા એને ઉપાડી જાય તેા ઠીક, નહિ તા ફૂલ પાતાની કૈસરવણી પાંખડીએથી દ્વારમાં બિછાત કરતાં. આ દ્વાર ખેાલીને પ્રવેશ કરતાં, કેાઈ રમતિયાળ છેાકરીએ ધર ધર રમતાં નાનકડું' રમકડાનું ધર નિપજાવ્યું હ।ય તેમ લાગતું. ધર વચ્ચે નાની ખાટ, નાનું પાણિયારું,