________________
સેનાની મરઘી
બનતું ચાલ્યું કે નિર્ણાયક શકિત ડગી ગઈ. આ કન્યા લેવી કે પેલી ? કઈમાં કંઈ તો કઈમાં કંઈ! કઈમાં કંઈ લાભ તે કઈમાં કંઈલેભા.
અને કન્યા જેવાનું પૂરું થયું એટલે સહુ તેમને ઘેર આવવા લાગ્યા. આમ તે માત્ર સાદા પાણીથી ચલાવી લેનારાંને હવે તે ચાપાણ કર્યા વગર છૂટકે નહોતો. ખાંડને તે દુકાળ હતો. એક બે વાર સેકેરીનનો પ્રયોગ કરી જોયે, પણ એક બટકબેલાએ મેં. પર કહી દીધું:
બેન, ચામાં મુંબઈની સાકર વાપરતાં લાગો છો ? અમને, આદત નહિ એટલે ગળાના સત્વ જેવી લાગે. એના કરતાં તે ગોળ વાપરે તેય સારું.'
શેઠાણ બિચારાં ખોડ ભૂલી ગય–સેકેરીન વાપરવાની. બીજે દહાડે કાળાબજારમાંથી ખાંડ ખરીદી ને એ દહાડે જે આવ્યા તેમની પાસે કાળાં બજાર વિષે ઉગ્ર ચર્ચાઓ કરી. આ ગામમાં શણગાર શેઠાણીના રૂબાબથી પણ ન અંજાય એવા જીવ પણ હતા. જીવનને કડવી રીતે જીવનારા તેઓ જીભમાં પણ કુહાડાની ધાર રાખતા. તેઓ સ્પષ્ટ કહેતાઃ “ભલા પ્રતાપ એ કાળાબજારના છે કે ફૂલે પૂજાઓ છે, નહિ તે શેઠાણી ક્યાંય માથે છે:ણું વીણતાં હોત !'
ગમે તેમ પણ શણગાર શેઠાણીને હવે આ ગામ પર અભાવ થઈ ગયે, ને જલદી કામ પતાવી નીકળી જવાની તાકીદ કરવા લાગ્યાં. ત્યાં તારવાળે સમાચાર લાવ્યું કે ભોગીશેઠ કાલે આવે છે ! એની પાસે તાર નહોતે, પણ મોઢામોઢના સમાચાર હતા ! વગર ખર્ચે તારમાસ્તર સમાચાર લે અને આપે, એ ભેગીશેઠની આબરૂને લીધે!
'ગામમાં આ સમાચાર પ્રસર્યા કે ફરીવાર વાતાવરણમાં તેજી આવી ગઈ. ઓઘડ કહેવા લાગે કે “હવે મારા બનેવી આવે એટલે
