________________
સાંકળી ફઈબા
૭૭ ફેર જે ગણો તે એ કે એ થાનકવાસી, દાદા દેરાવાસી.
એક અમૂર્તિપૂજક, બીજા મૂર્તિપૂજક ! બંને એક દેવ, એક ધર્મને પૂજારી. એક ઝાડની બે ડાળ. બંને વિશાશ્રીમાળી વાણિયા.
એ વેળા ધરમનું જ્ઞાન ઓછું, અમારા ગામને એક છોકરે સંસ્કૃત ભણવા ગયેલ. સહુ કહે, “ભાઈ તે બામણિયા વિદ્યા ભણવા ગયો છે. પણ એ જુવાનીમાં ગુજરી ગયેલું. એટલે ફિરકાબંધીની સરહદે બંને વચ્ચે સાવ ઉઘાડી !
જૈનવાણિયા ને વૈષ્ણવવાણિયા વચ્ચે પણ દીકરીની લેવડદેવડ છૂટથી થતી. એક બીજા વચ્ચે છૂટથી જા–આવ. એકબીજાના ધાર્મિક કે સામાજિક ઉત્સવો, એકમેકના મુનિરાજે, એકબીજાના વરઘોડા, એકમેકનાં જમણે ને પરસ્પરના મરણપ્રસંગ-સહિયારા હતા.
દાદાને જ એક થાનકવાસી મુનિ પર ભારે ભાવ! નવરા પડયા કે એમની પાસે જઈને બેસે, ધરમની વાત કરે નીમવ્રત લે! અમારા બાપા ને કાકા વચ્ચે ઝિયારી મિલકતની વહેંચણીમાં કજિયા એમણે ન થવા દીધા.
દાદાએ ડંકાનિશાનની ચેટ પર સાંકળી બાનાં લગ્ન કર્યા ત્યારે અમે દૂધપીતાં નાનાં બાળ હતાં. સાંકળીબાને સાસરે વળોટાવતાં. ખોળામાં શ્રીફળ પૂરતાં, દાદીમાએ શ્રીફળને બદલે અમને પૂર્યા.
સાંકળીબાએ હસીને કહ્યું “મા, ચીકાને હું લઈ જઈશ.”
પણ દાદીમાની આ મશ્કરીને પાડોશણે સારી ન માની. આગળ જતાં સાંકળીબાને કંઈ સંતાન ન થયાં, ત્યારે ઘરડી ડેશીઓ કહેતી; માની ભૂલ દીકરીને નડી. શ્રીફળના બદલે દીકરાને જ ખોળામાં પૂરેલે. મા રાંદલ તે ત્રણ કાળનું જાણનારાં ! જીવતા જાગતાં જોગમાયા ! એ કંઈ મશ્કરી સાંખે.”
રિસાયેલાં રાંદલ માને મનાવવા ઘણું કર્યું, પણ સાંકળીબાને
