________________
છેલ્લું વીલ
૧૦૩ હું ઘર તરફ પાછો ફર્યો. .
“શહેરમાં વ્યભિચાર તે શેખ બન્યું હતું, પણ ગામડામાં શું એ જરૂરિયાત બનીને આવ્યો હતો? શહેરના લકે...તે સુધરેલા ખપવા બારમાં જઈ દારૂ ઢીંચે, પણ આ લેકે...શું ફિકર-ચિંતા ભૂલવા દારૂ પીએ?
થોડા દિવસે અકળામણમાં વીત્યા. વળી એક દહાડે હૃદયાકાશ પર શોકનું એક કાળું વાદળ ઊમટી આવ્યું. -
“અમારા ઘર પછીની પાંચમી ગલીએ એક વેરા કુટુંબ રહેતું. પતંગ, ફટાકડા, ફુગ્ગા, ખજૂર એવું એવું વેચે ! વોરાજી પહેલાં ગુજરી ગયેલા એટલે એની પત્ની દુકાન ચલાવે. એનું નામ મરિયમ. અમે એને “મરિયમ બૂ ” કહીને બોલાવતા. એને ત્રણ દીકરા હતા, સુલતાન, જમાલ ને કીકે. પહેલા બે મારી સાથે નિશાળમાં હતા.
. “આજ બપોરે અચાનક મરિયમ બૂ ભેટી ગયાં. હાથમાં કાગળ લઈ કચેરીમાંથી ચાલ્યાં આવે. જોતાં જાણે ઓળખાય નહિ. ઈજાર પર દશ થીંગડાં, ને ઓઢણું તે સાવ સાદી. મેં બૂમ મારી:
મરિયમ બૂ ?”
કેણુ બાપ!” ક્ષીણ આંખ મારી તરફ ફેરવી મને તરત ઓળખી લીધે. “બેટા, ક્યારે આવ્યો ? ખુદા તને ઉમરદરાજ કરે! દીકરા, કચેરીમાં ગઈ હતી. જેને, રાજાસાહેબ કહે છે, કે તારું ઘર આપી દે, તને નવી જમીન આપીએ. બધા મહાજન વચ્ચે મુસલમાનનું ઘર ઠીક નહિ. જેને બેટા, આટલા દહાડા ઠીક હતું ને આજે આ અઠીક ન જાણે ક્યાંથી થઈ ગયું ?'
પણ આપણે ચકુ અહીંને દીવાન તો થયું છે ને ?'
બેટા, ચકુ તે ભણુને બારીસ્ટર થઈ આવ્યું. હવે તે એ વિાત જ કાં સાંભળે છે ? ગોરા અમલદાર અને એ આખો દહાડે કંઈ