________________
કંચન ને કામિની
મારે મન પણ તમે દેવ છો !” મેનાએ કરગરી પડીને હાથ જોડતાં કહ્યું.
ના, મેના, ના ! પ્રેમની છડેચોક બાંગ પોકારનાર ને પછી તક મળી કે ટપ લઈને પરણનાર પશુ છે; બીજું કંઈ નથી. સંયમ ન જળવાય માટે મેં સગવડ શેધી, પણ પેલી વિધવા નિર્મળા એ વેળા યાદ ન આવી. પિતા વગર આપણે રહી શકીએ, મા વગર રહી શકીએ, ભાઈ-ભાંડ વગર રહી શકીએ, સ્ત્રી–પતિ વગર રહી શકે, માત્ર પુરુષ કામિની વગર ન જીવી શકે ! એ વિષયમાત્રનો ભેગી! છૂટે ખીલે ફરનાર ! અને પાછો પ્રેમી હોવાનો દાવો કરે ! મેના, હું પણું છું. મને આશા કેમ માફ કરશે ?”
મેને મૂંઝાઈ ગઈ. અરે, આ ઘેલછા કેમ જલદી પાછી વળે ? ડહાપણ આવ્યા પછી તે વાંધો નથી, પણ ડહાપણુ જલદી કેમ આવે? એણે દેડીને દવાની શીશી આણ. પાલીમાં એ ઠાલવવા માંડી.
“કામિનીમાં હું મોહ્યો. કાંચનને મેહ તે તમને હતો જ. એણે જ પુરુષને બધે યારી આપી. વાંક બધે મારે. અલબત્ત, આ સંસારમાં કાંચન હશે ત્યાં સુધી માણસને કામિનીઓને તેટો પડવાને નથી, પણ જીવન કેવું આત્મઘાતી બની ગયું છે! મેં આત્મઘાત કર્યો. મારે પ્રાયશ્ચિત કરવું રહ્યું ! પ્રેમનું તત્વ શું? પિલી વિધવા નિર્મળા સારી કે હું ?”
મનસુખે પ્યાલી પીવાની ના પાડી અને કહ્યું :
મેના, હવે મને દવા પિવરાવી હેરાન ન કર ! ફરીથી પશુ ન બનાવ! જ્યાં સુવર્ણના બળથી કામિનીઓ પ્રાપ્ત થતી હોય એ વ્યભિચારી સંસારમાં ને જ્યાં કામિની વગર પુરુષ જીવી શકતો ન હોય એવા અન્યાયી જગતમાં વસવું મને નથી ગમતું. હું મરી ગયો હેત તે. આશા શું કરત? મેના, મારા તનબદનમાં આગ ઊઠી છે. આશાની જ્યાં ભસ્મ છે, ત્યાં ચાલ પહોંચી જઈએ. કદાચ એની