________________
સેનાની મરઘી
૫૩ તંત્ર ફિલ્મી ગાયનેએ ને ચિત્તતંત્ર સિનેમાનાં નટ-નટીઓએ ઘણું હતું. અચાનક એને જોશ આવ્યું ને એ બોલી ઊઠ્યો.
અય દુનિયા બતા, અય દુનિયા બતા
હમને બિંગાડા હય ક્યા તેરા? આ ગાયને એને જોશ આપ્યું. ત્યાં તે બીજું ગાયન એની યાદદાસ્તમાં ચમકી ઊઠ્યું.
દૂર હટો અય દુનિયાવાલે,
હિંદુસ્તાન હમારા હૈ! કેશવાએ બારણાને જોરથી ધક્કો દીધો. ફડાક અવાજ કરતું બારણું ખૂલી ગયું. મનમાં કઈ અફર નિર્ણય સાથે કેવો બહાર નીકળી ગયે.
ભોગી શેઠને પાટવી કુંવર કેશવ હડી કાઢીને ગામપાદરના મેદાનમાં આવી ઊભે. ખુલ્લી કુદરત ચારે તરફ વિલસી રહી હતી. મેર કળા કરતા ગામના અવાડા પર બેઠા હતા. કેશવાએ એકવાર મન મૂકીને શ્વાચ્છવાસ લીધા ઘરના ખટપટી વાતાવરણમાં ગૂંગળાતા એના ચિત્ત શાન્તિ અનુભવી. અરે ! આ તે ઘર છે કે રાજખટપટનું ધામ ! માબાપ છે કે રાજરજવાડાનાં દીવાન ! એ પિતાના ભાવિ જીવન વિષે વિચાર કરવા લાગ્યો. એને ડામર શેઠના સ્ટેશન પરના શબ્દ યાદ આવ્યા :
બે વાત જેવાની–કરિયાણું ને કરિયાવર. એમાંય આજકાલના જુવાનિયા તે કરિયાણું જ જુએ. કાળી કૂબડી હેય-પછી ગમે તેટલે કરિયાવર લાવે તે શું કરવાની ? આ તે મુંબઈમાં રહેવાનું છે.”
કેશવાને વખતચંદ શેઠની બનારસી સાડી ઓઢીને દેવદર્શને જતી શશિકલા યાદ આવી. એક મિત્રના ઘરમાં છુપાઈને એણે એને
