________________
२२
ધરને બડી શકત વલણ — ખંનેએ
'
છે, મહત્તા છે: પણ માણસ પાસે
માણસ ધડાતા નથી, એટલે માણસ પેાતાના નથી. કંચનની ગાંડી ઘેલછા તે સ્ત્રી તરફનુ જા હું ધર ખાવરાવ્યું છે! આજે આઝાદી છે, ધન છે, સત્તા છે, પ્રતિષ્ઠા સંજીવની સમું ધર ' નથી ! એ ‘ ધર’વિના માણસ પેટક્ષુધા તે જાતીય ક્ષુધા માટે, અકરાંતિયાની જેમ આરાગતા છતાં, ભિખારીની જેમ ભૂખ્યા તે ભૂખ્યા દરબદર ભટકી રહ્યો છે : એની ક્ષુધા અતૃપ્ત જ રહી છે ! રસેાડા કરતાં રેસ્ટારાંમાં સ્વાદ, વસ્ત્રી કરતાં પરસ્ત્રીના સહવાસમાં આનંદ, ધરના ખલે ખાગમાં વિશ્રાન્તિની કલ્પના, સજોડે કરતાં એકલા ભ્રમવાની સ્વૈરવૃત્તિ ઃ આ બધુ શું છે?
સંસારની સંસાર—જેલામાં આવા અતૃપ્ત વધુમાં વધુ કેદી છે!
..
કંચન ને કામિનીનાં આકષણ એછાં થાય તે “ ધર વસે. ધર વસે તેા પરિવાર અને, પરપરા રક્ષાય, તે પૃથ્વી નરાત્તમા પામે. આમ અને તે જ વિલાસ ને વિકાસમાં ભેદ પરખાય.
આત્મા જ
તા જ ધન એ સાધન છે, ધર્મ એ સાધ્યું છે, એ સમજાય. તા જ સ્ત્રી એ સહણી છે, પુરુષ સહધી છે, એ પરખાય. તેા જ ધર્મ જતા હોય તેા ધન જવા દે; જેમ નાક જતું હાય તેા શરીર જવા દેવું તેમ, ઉચિત લાગે.
સ્ત્રીની ફરીથી સાત્ત્વિક રીતે પ્રતિષ્ઠા થવી ધરે, ને તે। જ પૃથ્વી નરેાત્તમા પામશે. આજે તેા સ્ત્રી સંતાન આપે તેય સંતાન એવું નહિ; ધર વસાવે તેય ધર એનું નહિ, સંસારના યજ્ઞનુ અલિ જાણે સ્ત્રી ! એને લાભ હાંસલ કરનારા એક માત્ર પુરુષ! આવી સ્ત્રીની, પ્રેરણામૂર્તિ ની,—વિલાસમૂર્તિની નહિ,—નજાકતની પૂતળીની નહિ–હવે પ્રતિષ્ઠા થવી ઘટે !
તા જ આજના ઊકળતા ચરુ જેવા ગૃહસ્થ, લાગણીના આવેશમાં
