Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhusAdhvI zibira mATuMgA (muMbaI)nA upakrame yojAyelI vyAkhyAnamALA dharmAnubaMdhI vizvadarzana - - - - pustaka : 1 vizva vAtsalya, sarvodaya ane kalyANarAjya - - - --- - - --- mukhya pravacanakAra : munizrI nemicaMdrajI -- ----- preraka pravacanakAra : zrI dulerAya mATaliyA - ---- -- - - saMpAdaka : gulAbacaMda jaina -- - ----- - -- : prakAzaka : - - zrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira maMtrI lakSamIcaMda jhaveracaMda saMghavI haThIbhAInI vADI-amadAvAda 1 --- - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ': prakAzaka: zrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI - amadAvAda 1 kIMmata 3-00 muka : saurASTra TrasTa vatI jo snA bena zukala pratApa" prinTiMga presa, mahAtmA gAMdhI roDa surata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna paraMparAnuM navuM mUlyAMkana [ saMpAdakIya ] badalAtA samaya ane palaTAtAM mUlyo; A be vastuo vacce paNa je vastu, vicAra ane vyakti TakI rahe che te sarvane sadAkALa mAnya rahe che. ghaNIvAra evuM paNa bane che ke cAlukALanI paristhitio keTalIka evI beTI vastuonAM mUlyAMkane vadhArIne rajU kare che ke . vicArako mATe e tabakko AkarI kasoTI, UMDuM mane maMthana ane navI rajUAta karavA mATe Avazyaka bane che. eTaluM ja nahIM temane rajUAtanI AkhI zailIne badalI nAkhavI paDe che ane tene navAM mUlyAMkana sAthe samAja AgaLa dharavI paDe che. ema na thAya te jUnAM satya sadaMtara nAza pAmavA jevI sthitimAM rahI javA pAme che. kyAMka jUnAM khedakAma thAya che. temAMthI ghaNI jUnI vastuo maLI Ave che. kyAreka kalpanAmAM na Ave evA namUnAo maLI Ave che. AnI kIMmata pahelI najare kaMIpaNa nathI. sAmAnya mANasa mATe rastethI upADelo eka paththarano TUkaDe ane pelA khedakAmamAMthI maLI Avela TukaDAnI vacce kaMIpaNa atara jaNAtuM nathI. paNa, ene ja jyAre koi bhUstarazAstrI etihAsika mahatva ApIne saMskRti ke sabhyatAnA koI tAMtaNuM sAthe sAMdhe che ane koI mArgadarzaka; darzakone e rIte samajAve che tyAre enuM navuM mUlya" lokone samajAya che ane enI bhavyatAne na opa maLe che. e uparAMta evA paNa manuSya hoya che. mAnavabaLa hoya che. je samAjanuM navesarathI ghaDatara karavA mATe jUnI paraMparAne teDI navI paraMparA UbhI karatA hoya che. AvA krAMtidarza mAnavabaLo-navI duniyA racavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ mathe che ane Ama ItihAsanA pAne krAMtio vaDe sattAo badalAyAnA dAkhalAo ApaNane jovA maLe che. prathama jaNAvela aitihAsika vicArasaraNInAM mAnavabaLe kevaLa jUnI vastuonuM mUlyAMkana karatAM hoya che, tyAre krAMtikArI mAnavabaLo navuM ja karavA mathatAM hoya che ane A banne pakSane sAthe laIne cAlanAra eka trIjo mAnava-pakSa che; je jUnI vastuomAM, yogyatAnuM mUlyAMkana karI, navI ghareDa pADI banne baLone meLavIne cAle che ene ApaNe dIrghadarzA-nirmAtA kahIe to cAlaze. A dIrdhadarza mAnavapakSa eka evuM jabbara kAma kare che ke te mAnavanI jUnI ane navI vicAra- paraMparA, zraddhA ane kAryapaddhatine sAMdhatA rahe che; ane mAnavasamAjamAM vizALa vizva mATe kaMIka karI chUTavAnI dhagazane tAjI rAkhe che. - AvA eka saMta che-saMtabAlajI. sakriya sAdhusamAja bane e aMge temaNe muMbaI-mATuMgA madhye saMta-zibiranuM Ayojana karyuM. A agAu temaNe pitAnuM jIvana prayogAtmaka sAdhujIvananA mArge visarAvI dIdhuM che ane temanA naitika prayogone gujarAtamAM saphaLatA maLI che. temanuM sAdhu jIvana ane saMta jIvana paNa traNa dAyakAthI vadhAre ghaDAyeluM che. sarva dharma samanvaya ane vizva vAtsalya e bane temanI dareka pravRttimAM jovA maLe che. mATuMgA saMta-zibiramAM bhale trIsane badale paMdara sAdhuo, sAdhako ane sAdhikAoe bhAga lIdhe hoya, paNa temAM je pravacane thayAM-carcA vicAraNuM thaI tenuM mUlya aneka gaNuM vadhAre che; ane have pachI thavAnuM che te paNa bhaviSya batAvaze. saMta zibira mATuMgAmAM bharAI. pU. munizrI saMtabAlajInAM jIvana ane kAryo pratye, mArA parama snehI mitra zrI maNilAla lakSmIcaMda verAne 'pahelethI ja sadbhAva hato. eTale temanI preraNA taLe zibiramAM vizvAnalakSI ' thatAM suMdara pravacano lAbha sau sAdhusAdhvIo ane vizALa prajAne maLe te sAruM. ema temanA manamAM thatAM temaNe pU. munizrI saMtabAlajI pAse Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAta rajU karI. je badhAMne gamI. paNa nakakI thayuM ke A AkhuMye sAhitya pharIthI saMpAdita thavuM joIe ane temaNe mane muMbaI teDAvyuM. huM pU. munizrI saMtabAlajInA nAmathI, TheTha 1844 mAM jainaprakAzane taMtrI hato tyArathI paricita hato paNa temanI chellI navI vicAra zailIthI eTalo ja ajANa hato. varSo sudhI sAmAjika jIvanamAM rahIne mane paNa ghaNuM vicAravA maLyuM hatuM ane jyAre A pravacane huM jotA gaye te temAM ghaNI rIte mane mArA vicArone anurUpa samAnatA lAgI. paNa, saMpAdana dhAryuM te pramANe saraLa na hatuM. bIjA sAhitya saMpAdanamAM dhArIe te pramANe chUTa laI zakAya paNa A cokkasa saMdarbhamAM rajU thayelA vicAro--jemAM parivartana ane navA yuganAM nirmANanAM to rahelAM che temAM dareke dareka vAkyane samajI vicArIne mAre rajU karavuM paDyuM che, eTale kaMIka vilaMba paNa thavA pAmyuM che. A AkhIye vicAra-saraNI eka yA bIjI rIte mukhyatve jaina paraMparAnA prabhAvane anurUpa che ane te aMge Thera Thera zAstrIya pramANe paNa ApavAmAM AvelAM che. enI sAthe ja ene bIjA dharma - darzane pramANe paNa cakAsavAmAM Avela che eTale darekane potAnI lAge e enI vizeSatA che. A pustakanA banne pravacanakAre vidhAna, ciMtaka ane kAryakartA che. munizrI nemicaMdrajI, saMtabAlajInA pagale jaI rahyA che tyAre zrI dulerAya mATaliyAnuM jIvana, maMthana ane vicArasaraNuM paNa kharekhara prazaMsanIya ane anukaraNIya che. carcA-vicAraNAmAM bhAga lenArAM sAdhaka badhuo ane bahenonAM jIvana paNa Adarza anubhavothI sabhara che ane e ja kAraNa che ke carcA-vicAraNAmAMthI huM "ghaNuM-ochuM" ochuM karI zakyo chuM. Ane lAbha vyApaka rIte sahune pahoMcaze te A prayAsa saphaLa thayo gaNIza madrAsa, che 15-4-62 gulAbacaMda jaina Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvavAtsalyanI" pUrvabhUmikA "vizva vAtsalya"nA nirataranA vAcako bhAla naLakAMThA prayoganI vAta zabdo dvArA sArI peThe jANe che. emAM pAye gAmaDAM che. pUraka kasabA ane zahere che. gAmaDAMmAM jema bhAratIya saMskRtinAM mULato vizeSa che. tema zaheromAM e mULatara vizeSarUpe bacyAM hoya to te mahilA jAtimAM ane majUromAM. bAkI to gAMdhIjIe kahyuM che tema "gAmaDAMne cusIne AjanAM zahere phAlyAM kUlyAM he; zetAnanA carakhA jevAM che." amadAvAdanuM majUra mahAjana gujarAtanA mahAnagaramAM gAMdhIjIne hAthe e daSTie racAyuM hatuM. jemAMthI dezadaSTie Induka nAmanI saMsthA banI che. gAmaDAmAM paNa parizrama, AjIvikAnAM sAdhananuM utpAdana, zAnti priyatA ane dezanI ahiMsaka tAkAta ItyAdi kAraNothI kheDUtamaMDaLa rUpI saMsthAnI mahattA A prayogamAM prathamathI rahI che. rAma, kRSNa, buddha ane mahAvIra bhAratanI ane jagatanI ajoDa vibhUtio che. temAMye mahAvIra paraMparA ahiMsAmAM sarvoparI rahI che. e pAyAmAM lokazakti ja hatI. e anvaye gAMdhIjIe sAmudAyika ahiMsAnA prayogo sauthI vadhu rAjakIya kSetramAM ajamAvyA. teo jAte saMta, mahAtmA, dharmapriya ane AdhyAtmalakSI hovA chatAM rAjakAraNamAM paDayA; te kaI sattA mATe nahIM paNa duniyAnI mAnavajAtanA sAmAjika jIvanamAM satya-ahiMsArUpa dharmane bharavAnA sAdhanane kAraNe paDyA. koMgresa jo ke bhAratamAM pedA thayelI, paNa AkhA vizvanA rAjakIya takhatA upara zAntimAM kiMmatI phALo Ape evI saMsthA A yuge prAraMbhathI thayelI. tethI temAM teo sakriya bhaLelA. svayaMsevakathI mAMDIne TheTha pramukhapada sudhI gayelA. paraMtu ATaluM tAdAmya sAdhyA pachI taTasthatA sAdhavA ke zuM ? paNa kharekhara baMdhAraNIya rIte teo punAnA TharAva, nimitta chUTA paDyA. ane chatAM jiMdagInA aMta lagI koMgresa sAthe anubaMdhita rahyA. AthI bIje naMbare A prayogamAM koMgresane levAmAM Ave che. koMgresamAM vizvavizALa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ daSTi che. jagatanA praznone laIne ukelavAnI dizAmAM tenI himmata keLavAyelI che. jo temAM pUraka tarIke ghaDAyelAM gAmaDAMnI bahumatI hoya to koMgresa majabUta bane ane embI paNa rahe. vaLI bhAratanuM gAmaDuM atyAra lagI saMgaThita jarUra rahyuM che paNa sAthe sAthe te ekalavAyuM rahyuM che. je gAmaDAMmAM samagra dezanI daSTi heta te paradezI sattAo A dezamAM AvIne jAmI zata nahIM. koMgresa rAjakIya saMsthA hevAthI ene baMdhAraNamAM satya, ahiMsA AvI zakyAM nathI. svarAjya bAda deza ane duniyAnA saMge joIne ene phALe je kAmagIrI AvI che, temAM sattA ane dhananAM pralobhane hevAthI azuddhi vadhavAnI ane prajAnA agatyanA praznomAM Dakhala thavAnI vadhumAM vadhu vakI che. gAmaDAMne keMgresapUraka banAvavAmAM A jokhama paNa raheluM che. AthI koMgresathI ghaDAyelA tathA bApunA sAnidhyamAMthI tema ja racanAtmaka kAryomAMthI pasAra thayelA racanAtmaka kAryakaronI AdhyAtmalakSI saMsthA dvArA e grAmamaMDaLone daravavAnI jarUra hatI. AthI trIje naMbare A vastune paNa prayogamAM sthAna che. Ama to ochI saMkhyA hovA chatAM A sevakonI saMsthAnuM pada, e banne saMsthAo karatAM UMcuM che. prayogamAM AvI saMsthAone prAyogikasa kahevAmAM Ave che. gAmaDAonA prAyogikasaghanI deravaNI taLe nitika-grAmasaMgaThane cAle ane te ja rIte zaheranA vizva vAtsalya prAyogika taLe mAtasamAje, Induka tathA madhyavarganAM janasaMgaThane cAle. A daSTie ja naitika grAma saMgaThane ane naitika zaherI jana saMgaThane nAma sArthaka thaI zake che. paraMtu A traNa saMsthAone UbhI karI vyavasthita banAvavAnuM kAma kAtipriya sAdhu sAdhvIo sivAya koI nahIM karI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ AthI e naMbare kAntipriya saMtanuM sthAna A prayogamAM Ave che. sAcuM adhyAtma te che je jIvananuM ane jagatanuM bannenuM kalyANa kare. vyApaka dharmatatvamAM paNa A ja vAta che. bhAlanaLakAMThA prayogane A dRSTie dharmamaya samAjaracanAno prayoga paNa kahI zakAya. enuM dhyeyabindu vizva vAtsalya che. bhAla naLakAMThAmAM A traNeyanuM anusaMdhAna saphaLatAthI pAra paDyuM. - prayoga have sAdhanA bhaTI siddhi banI. emAM gAmaDAMthI mAMDIne jagata lagIne prazno AvatA hoI aniSTone pratIkAra karavAnI ahiMsaka prakriyA paNa prayogamAM UbhI thaI. Arthika, sAmAjika, sAMpradAyika ane rAjakIya kSetramAM paNa e prayogo thayA. jene sAmudAyika ahiMsAnA prayoga athavA "zuddhikaga"ne nAme oLakhavAmAM Ave che. A badhuM thayA pachI jema bIjA prAMta ane dezAMtaramAM A prayoganI vyAptine prazna Ubho thaze, tema sAthosAtha cothA naMbaranA krAtipriya saMto ane trIjA naMbaranA sarvAgI racanAtmaka kAryakarone adhyayanapUrvaka ghaDavAnI veLA paNa pAkI gaI. A pahelAM mArI rubaru racanAtmaka kAryakare, dhArmika bhAvanAvALA gRhasthAzramIo temaja koMgresIonA nAnA moTA vargo bharAyA hatA. A vargamAM sAdhu-sAdhvI, sanyAsIone paNa levAnA hatA. sadabhAgye "munidaya" A pahelAM maLI cUkela. paNa meTA muni kALadharma pAmatAM nemimuni maLelA. sAdhu-sAdhvI, sAdhaka-sAdhikAone A zibira ochAmAM ochA cAra mAsa le tema lAgyuM. choTubhAIe A sUcana mUkeluM. traNa mAsAM muMbaImAM thayAM, tyAra pachI Ane amala karavAnI zarUAta thaI. te arasAmAM sAdhvIya Avela. jeke teo banne zibiramAM AvI zakyA nahIM. bIjA jaina sAdhuonI vakI hatI, te paNa Avela nahIM. paraMtu nemimuni ane bIjA be sanyAsIo Avela. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale ame e jaina sAdhue tathA e sanyAsIo maLI cAra thayA. traNa baheno ane ATha sAdhakA maLIne kulle padara sAdhu-sanyAsI, sAdhaka sAdhikAonA varga cAlye. ' dharmAnuMdhI vidhAna A rIte e vamAM daza muddAo carcAyA. pAMca muddA para huM kahetA ane pAMca muddAo para priya naimimuni kahetA. e muddA maLIne A pustaka banelu hoI tenuM nAma dharmonubaMdhI vizvAna ' apAyu che. e dRza muddAe nIce mujaba che : C ( 1 ) vizvavAtsalya, sarvodaya ane kalyANa rAjya ( 2 ) anubaMdha vicAradhArA. ( 3 ) sAdhu saMsthAnI anivAyatA ane upayogitA. ( 4 ) sarva dharmapAsanA, ( 5 ) bhAratIya saMskRti. ( 6 ) sAmudAyika ahiMsAnA prayegA. " ( 7 ) darzana nI vizuddhi ( jemAM dha mUDhatA, devamUDhatA, gurumUDhatA, zAstraDhatA, leAkamUDhatA, AstikatA, nAstikatA, izvaravAda, anIzvaravAda, ekAMgI AtmavAda, vyaktivAda vagere khAkhatA para chaNAvaTa thaI che. ) ( 8 ) krAntikArAnAM jIvana. ( 9 ) vizvadarzananAM vividha pAsAMo (jemAM vizva tahAsa, bhUMgALa, vijJAna, rAjanIti, vagere chaSNAyela che. anItinA pravA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) smRti vikAsanA mArgo (jemAM avadhAne, gaNitaprAge, chado vagere chaNAyuM che.) A daza muddAo paikIne prathama muddo A pustakamAM chapAya che. jemAM aDhAra pravacane carcAmAM che: e aDhAra pravacanamAM mukhya vaktA priya muni nemicaMdrajI che. uparAMta priya dulerAya mATaliyAe paNa A pravacanamAM sakriya phALe Ape che. temane "kalyANarAjya aMgene tathA "sarvodaya' aMgene mAtra abhyAsa ja nathI. e traNeyanA anusaMdhAnamAM temane bauddhika ane kartavyAtmaka hisso paNa che. "vAtsalyadhAma" mAlaparAnI saMsthA nimitte tathA zetruMjIkAMThA prAyogika saMghanA maMtrI tarIke paNa temane anubhava vizALa thayA che. khAsa to saMtavibA vicAradhArA" tathA "anubaMdha vicAradhArAnA paraspara pUrtirUpanA samanvaya upara temaNe sAhitya paNa pragaTa karyuM che. nemimuninI to vAta ja zI karavI ? temaNe krAtipriya saMta tarIke A mArgamAM pagalAM mAMDayAM tyArathI rAjasthAnamAM aneka viTaMbaNAo vacce aDelabhAve TakI zakyA. pitAnI vidvattA uparAMta e badhA anubhavane nicoDa A pravacanamAM maLaze. AthI priyanemimuni mArA, vicAronI asarakAraka pratikRtirUpa ja nathI rahyA. temaNe bhAlanaLakAMThA prayoga pravRttine, temAM kArya karanArAM paribaLone tema ja rAjasthAnamAM vidhavAtsalya ciMtaka samiti va. kAryone anubhava karIne amuka hade A prayoganI jAtasiddhi prApta karI che. tethI ja A pravacanomAM prANuM purAye che. ' uparAMta A pravacane sAthe zibira sabhyonI carcA jAI che te sonA sAthe sugaMdhanI garaja sAre che. daMDI sanyAsInAM pAkaTa anubhava, bauddha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma pratyene temane apAra Adara ane itihAsa dRSTie tathA vizALa pravAsa daSTie temane vaidikAdi dharmonA saMte, tIrtho va.ne paricaya tema ja zibirArthI bahene, bhAIe va.nA uDA jAta anubhavanuM tAraNa paNa emAM sAMpaDe che. e ja rIte prasaMge pAta aMbubhAi, phUlajIbhAI vagere bhAla naLakAMThA kAryanA pratyakSa kAryakaronA jAta anubhavane paNa phALo rahelo che. A pravacana tathA carcAnuM TUMkuM tAraNa (je kadAca A pahelAM sAdhu sAdhvI zibira pravacananI jhAMkhI rUpe) vizva vAtsalya"nA sana 1961nA bheTa pustaka rUpe-A pustaka grAhakonA hAthamAM pahece te pahelAM bahAra paDI cUkyuM haze. A tAraNanAM vAMcana parathI zrI maNibhAI lokhaMDavALA (jeo gUrjaravADI je jJAtinI che, tenA adhyakSa che ane A mATuMgA cAturmAsamAM jemaNe aneka prakAre hArdika sevA bajAvI che, teo)nuM mana pustaka chapAvavA rUpe thayuM. "ekane badale bIjAo paNa sAmela thAya te sAruM je parathI temaNe svecchAe bhAgIdArI jeTalI je neMdhAve temAM khuzIthI saMmati batAvI. sadbhAgye temanA ja prayane madrAsa sthA. jaina chAtrAlayanA gRhapati priya bhAIzrI gulAbacaMdabhAI jevA yogya saMpAdaka paNa maLI gayA. zibira sahAyaka zrI choTubhAI maNibhAI mIrAMbahena ane A pravacananA bIjA zrotA bhAIbahenene hisso paNa bhUlI na zakAya. A rIte jotAM A pustakamAM keTalAM badhAM paribaLone phALe che, tene vAcakone khyAla Avaze. vizva vAtsalya prAyogika saMgha saMcAlita "sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti" nimAyelI te A pustakanI naitika saMpAdikA che, paNa badhI sagavaDa joI mahAvIra sAhitya pra. maMdiranuM prakAzaka tarIke nAma rakhAyuM che. zibira Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 pachInA kAryanuM saMkalana rahe, e mATe (1) anubaMdha vicAradhArA pracAra samiti ( 2 ) sAdhusAdhvI sa Mparka samiti ane (3) tapa, sAdhana va. aMgenI eka kALA samiti paNa vizvavAsaNya prAyeAgika sadha taLe racAyela che. jyAM lagI * vizvavAtsalya prAyeAgika sadha" dezabharamAM vyavasthita rUpe na UbhA thAya tyAM lagI dezadezAMtaranA zuddhiprayAgA uparAMta zAMtisenAnI kAmagIrI paNa vyakitagata krAMtipriya sAdhusAdhvIAnI preraNA nIce grAma prAyeAgika saMghe tathA vizvavAsabhya prAyeAgika satrenI zAkhAe e ja khajAvavAnI raheze. e dRSTie dharmadRSTie samAjaracanA pachInuM sAdhusAdhvI zibiranu dazeka pustakamAM pragaTanAruM AsAhitya bhaviSyanA samAja preraka cAritrya ghaDataramAM peAtAnu AgavuM ane ajoDa sthAna leze evI saMbhAvanAne kAraNe mane AzA ja nahIM; balake khAtarI che ke A pustakanA lAbha vAcako pUrepUrA leze ane anubaMdha vicAradhArAnA sakriya aMga banI pAtapAtAnI kakSA ane paristhiti mujba dharmadRSTie samAjaracanA laDAve lUTaze. karavAna cIkhalI, tA. 6-4-2 'sa'tamAla " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ be bela munizrI saMtabAlajIne tamo sau jANo cho. teo eka krAMtikArI jaina sAdhu che. teo AtmasAdhanAmAM magna rahevA chatAM samAjakalyANanI aneka pravRttimAM sakriya mArgadarzana akhaMDapaNe aheniza ApatA rahe che. teozrI mAne che ke have mAtra upadezathI kAma nahI cAle paNa je samAja-jIvana cUMthAI gayuM che; Dagalene pagale azAnti dekhAya che. tenA nirAkaraNa mATe sAdhusaMtoe sakriya mArgadarzana ApavuM joIze. A te ja banI zake ke je sAdhusAdhvIo, prANa pratiSThA ane parigrahane moha cheDe ane sAMpradAyikatAmAMthI mukta banI, sarvadharmane abhyAsa kare. Ama karavAthI ApoA5 grAmajanatAne ane AmajanatAne saMparka AvI jaze. Aje koI paNa eka prazna ke eka ja kSetranA aneka prazno levAthI samAja vyavasthA pUrNa nahIM bane. je dharmamaya samAjaracanA UbhI karavI haze to mAnavajIvanamAM UbhA thatA sAmAjika, Arthika, dhArmika, rAjakIya ane dareka kSetranA praznone sarvAgI vicAra karavo paDaze. ane amala paNa saMsthA dvArA janatA vATe karavo paDaze. prAcIna kALamAM yugAnurUpa Ama thatuM hatuM; eTale ja bhAratanI saMskRti sarvazreSTha banI che, ane Aja sudhI TakI che. ApaNe tyAM gharanA dharmanI cokI strIo karatI eTale kuTuMba snehasabhara ane pavitra rahetuM. samAjanI eka brAhmaNe karatA, teo kayAMya vyasane, apramANikatA ke gerarItio pesI na jAya tene mATe satata kriyAzIla rahetA; tethI deza nItisabhara rahe che. ane te AkhA dezamAM paribhramaNa karI saMskRtinI cokI akhaMDapaNe karyA karatA hatA. rAjya paNa sate, brAhmaNone AdhIna rahIne cAlatuM. A badhAnA kAraNe samAja zAntithI jIvato. ane adhyAtmalakSI rahI zakata; kaI jAlIma duSTa kRtya karanAra nIkaLate te rAjya tene yogya nazyata karatuM. Aje sthiti badalAI gaI che. pUrva pazcima eka thavA lAgyAM che. vijJAne deTa mUkI che. eTale mahArAjazrI e ja purANuM saMskRtine najaramAM rAkhI, yugAnurU5 navI Dhabe samAja vyavasthA goThavavA prayatna kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. have vizvarAjyamAM lokazAhI vyavasthA zreSTha banatI jAya che. tyAre janatAne ghaDavAnuM ja mukhya kAma agatyanuM banyuM che. eTale emanAM nItinAM pAyA para saMgaThane banAvavA joIe. e saMgaThane satata sAce raste vikAsa karatAM rahe te mATe; tenuM saMcAlana AjanA brAhmaNo ke je racanAtmaka kAryakare kahevAya che temanI banelI saMsthAnA hAthamAM mUkavuM joIe. ane racanAtmaka kAryakaranI saMsthAne paNa mArgadarzaka preraNA maLatI rahe te mATe sAdhusaMtoe dhyAna rAkhavuM joIe. duniyA bharanAM rAjyanI azuddhio dUra karavA mATe paNa sAdhusaMtoe dhyAna ApavuM joIe. A sAdhusaMto sarvAgI praznone samaje, ane te mATe sAthe besI vicAra vinimaya karI zake te kAraNe saMvata 2017 nA cAturmAsamAM muMbaImAM mATuMgA (gurjara vADI) mukAme sAdhu sAdhvI ane sAdhaka sAdhikAone eka zibira yojavAmAM Avelo. te satata cAra mAsa cAle, temAM je pravacane carcA va. cAlyAM tenuM pustaka AkAre saMkalana thAya te bIjAM sAdhu sAdhvI, sevake ane prajAne temAMthI upayogI mArgadarzana maLe tevI ghaNuM bhAI benene lAgaNuM AvI. khAsa karIne pU. nemicaMdrajI mahArAjanI evI tIvra IcchA hatI. paraMtu ATalA badhA sAhityane taiyAra karavuM, tenuM saMpAdana karavuM ane pachI chapAvavuM te ghaNuM agharuM kAma hatu. tene mATe samaya joIe ane sahAya mATe nANAM paNa joIe. AnI vimAsaNa cAlatI hatI. paNa je kAma kudaratane gamatuM hoya che te kAmane AgaLa vadhAravA kudarata ja kaIkane nimitta banAvI preraNA Ape che. mATuMgAnA A zibiramAM zIvamAM rahetA zrI maNibhAI lakSmIcaMda lokhaMDavALA prathamathI rasa letA hatA. temane munizrI saMtabAlajI upara apAra zraddhA che. mahArAjazrI je dharmakArya karI rahyA che te AjanA yuge khUba jarUrI che tema teo mAne che. eTale zibiranAM kAmomAM aneka rIte teo upayogI thatAM hatA. temaNe kahyuM ke "mahArAjazrI A zibirapravacane pustakarUpe chapAya ane sAdhusaMtone apAya to tene lAbha temanA jIvanavikAsamAM to thAya ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 paNa teo chakAyanAM piyara (samAjanAM mAbA5) che tethI samAjane mArgadarzana ApavAmAM ghaNuM upayogI thaI zake." temanA A zubha vicArathI ane prayatnathI A pustako chApavAnuM mahAna kAma zarU karI zakAyuM che. A pravacananuM mukhya tatva jALavI alaga alaga muddAvAra nAnAM nAnAM pustakarUpe chapAya; te vAMcanArane sugama paDe ema lAgavAthI dareka viSayanA judAM judAM pustako chapAvavAnuM nakkI karyuM che. kula dazeka pustako taiyAra thaze evI dhAraNA che. A pustakonuM saMpAdana paNa TUMkANamAM chatAM mULa bhAva ane anivArya evI vigato jALavIne thAya e jarUrI hatuM. e mATe paNa zrI maNibhAI lokhaMDavALAe madrAsanA jaina vidyArthIgRhanA gRhapati zrI gulAbacaMda jainanuM nAma sUcavyuM. temane rUbarU maLavA bolAvyA ane vAtacIta karI ane temaNe saharSa A kAmagIrI svIkArI. aMtamAM ame pU. munizrI saMtabAlajI temaja munizrI nemicaMdrajIe AvuM sarvAga suMdara anubhavapUrNa sAhitya janatAne ApyuM; te badala temane AbhAra mAnIe chIe. te ja rIte sAyanamAM zIvasAyaTImAM rahetA vorA maNibhAI lakSmIcaMda kaccha mudrAvAlAe A pustako chapAvavAmAM pUrato sahakAra Apela che, temaja mahenata laI zeTha zrI padamazIbhAI tathA bIjAo pAsethI sahakAra apAvela che, te badala teozrIne AbhAra mAnIe chIe. temanI madada vagara ame A sAhitya prakAzita karI zakata ke kema ? te savAla hatuM. ane madrAsavALA zrI gulAbacaMda jaina ke jemaNe aneka javAbadArIo hovA chatAM A kAmane dharmakArya mAnI " samayasara saMpAdana karyuM che temane paNa AbhAra mAnIe chIe. pU. zrI daMDIsvAmi, zrI mATaliyA vizva vAtsalya prAyogika saMgha vageree paNa preraNA ApI che, tethI temane ane jJAta, ajJAta saue je sahakAra Apyo che temane paNa ame AbhAra mAnIe chIe. - sAdhusaMta, sAdhvIo, sevake ane janatA A pustakono abhyAsa karI svAra kalyANane spaSTa mArga akhatyAra karaze evI amane AzA che. 24-4-12 sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti, muMbaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhaka 27 47 65 - 19 anukramaNikA prakaraNa viSaya 1. vizva vAtsalya, sarvodaya ane kalyANarAja . munizrI nemicaMdrajI 2. vAtsalyathI vizva vAtsalya-vivecana... munizrI nemicaMdrajI 3. vizva vAtsalyanAM pAsAMo ... munizrI nemicaMdrajI 4. vizva vAtsalyane bIjamaMtra ... munizrI nemicaMdrajI 5. vizva vAtsalyanAM ekamo .. munizrI nemicaMdrajI 6. vidhavAtsalyanI AcAraniSThA ... munizrI nemicaMdrajI 7. vizvavAtsalyanI nItiniSThA ... munizrI nemicaMdrajI 8. vizva vAtsalyanI dharmaniSThA ... munizrI nemicaMdrajI che. vizva vAtsalyamAM vrata-vicAra ... munizrI nemicaMdrajI 10. vizva vAtsalyamAM brahmacaryavicAra .... munizrI nemicaMdrajI ... 11. vidhavAtsalyamAM satya zraddhAvata . munizrI nemicadrajI .... 228 12. vizva vAtsalyamAM mAlikI hakamaryAdA.... munizrI nemicaMdrajI ... 252 13. vizva vAtsalyanA kAryakramo . zrI dulerAya mATaliyA. ra76 14. sarvodayanuM Aja sudhInuM svarUpa che. munizrI nemicaMdrajI - 304 15. sarvodayanAM kAryakramo ane ... munizrI nemicaMdrajI ane khUTatAM tatte zrI dulerAya mATaliyA 326 11. sarvodayane rAjanaitika dRSTikoNa . munizrI nemicaMdrajI ane zrI dulerAya mATaliyA... 35ra 17. kalyANarAjya ane tenI pUrvabhUmikA.zrI dulerAya mATaliyA.... 380 8. vivAtsalya vicAranI vizeSa javAbadArI ... zrI dulerAya mATaliyA. 384 . 186 2017 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ [1] vizvavAtsalya, sarvodaya ane kalyANarAja [ tA. 177-61 ] -munizrI nemicaMdrajI vizvane sukhI karavA mATe, temAM vaselAM jIveAnA kalyANa mATe jagatamAM prAcIna kALathI Aja sudhI alaga alaga prakAranI zreNI vicAradhArA raju karavAmAM AvI che; jyAre jyAre lAkasamUhamAM du:kha, satApa ke kalezA vadhe che tyAre tyAre vicArakA AgaLa AvIne temanAM sukha, zAMti ane kalyANa mATe peAtAnI rIte vicAradhArA rajU kare che; yAjanAe dhaDe che ane leAkasamUhane te rIte navinatA lAvI, navI rIte jIvavAnA Adeza Ape che. Ane lekakrAMti kahI zakAya. A lAkakrAMtinI aMdara UMDANumAM eka ja uddezya rahelA hoya che ane te che mAnavajIvananI eka vyavasthita praNAlikAne sthApita karavI; jenAthI leAka-jIvanamAM sumeLa banyA rahe. A vicArasaraNIe jagata samakSa judA judA dharmanA nAme rajU thaI judA judA vAdeAnA nAme pragaTa thaI tema ja judI judI bhAvanAe rUpe rajU thaI. pAzcAtya dezamAM Aje mukhyatve bhautikavAdane sthAna ApavAmAM Avela che. mUDIvAdI leAkazAhIne lye! ke sAmyavAdI majUra saramukhatyArazAhIne dhyeA. bannenAM aMtima dhyeya rUpe te mAnavajIvananAM uccatama bhautika sukhA ja che. leAkeA dvArA vadhu dhana meLavI, tenA upayeAga temanAM aniya Mtrita bhautika sukhA aMge karavAmAM mUDIvAda mAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, jyAre jeTaluM ane jevuM kAma te pramANe mUDIne sarakhe bhAge vahecI badhA samAna rIte sukhone bhogave temAM sAmyavAda mAne che. enI sAthe prAcIna kALathI bhArate loka-jIvana jIvavA mATe je vicAradhArA ApI che te dharmamaya samAjavAdanI che; dharmamaya samAjaracanAnI che. AmAM "dhama ne mukhyatA ApavAmAM AvI che. A dharmamaya samAjaracanAne samajavA mATe jagatanA je je vicAra pravAhe che tene barAbara jANuM levA joIze. pAzcAtya vicAravAno AdhAra mukhya bhautika sukha tarapha vaLe che tyAre pUrvanA vicArapravAhane AdhAra AdhyAtmika unnati che. vicAronuM kahevuM che ke A mAnavajIvananI upayogitA kevaLa bhautika sukhamAM pUrNa thatI nathI, paNa tenI AdhyAtmika unnatimAM rahelI che eTale lokajIvananA sumeLa mATe pUrvanA vicAra pravAhane ahIM samajI laIe. samAjaracanA sAthe dharmane ahIM vizeSa rUpe joDavAmAM Avelo che ane bhAratIya lokajIvananA ItihAsane tapAsazuM to e spaSTa jaNAI Avaze ke jagatanAM judA judA leka-jIvane "dhama " ke dharma jevI koI vicArasaraNInI AsapAsa gUMthAyelAM che. A vicArasaraNIne sarvAgI rIte samajavA mATe traNa zabdo hamaNuM avAranavAra saMbhaLAyA kare che [1] vizva vAtsalya, [2] sarvodaya, [3] kalyANarAja. A traNe zabdo ekabIjAthI eTalA badhA maLatA hovA chatAM, darekanI potapotAnI vizeSatA che ane jagatamAM je dharmamaya samAjanI racanAne prayAsa thaI rahyo che, te A traNene samanvaya thayA bAda ja pUrNa banI zake che. A traNe vicAra pravAhe sAmAnya rIte loka-jIvana kevI rIte unnata bane tene lakSyamAM rAkhIne javAmAM AvyA che. sthULa arthamAM vizva-vAtsalyanI je vicAradhArA che, te samAja ke saMsthA dvArA, athavA saMsthA racAIne; pracalita sthApita hitenI virUddha krAMti karavAmAM ane te vaDe lekajIvanane sumeLa sAdhavAmAM mAne che. vizvavAtsalya vicAradhArAnuM mUrtirUpa dharmamaya samAjaracanA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ * sarvodaya vicAra-dhArA vyaktinA sarvAgI udayane mAne che. te (gAMdhIjI pachI bhUdAna AMdolananA samayathI vinobAjInA samayathI vyakitanA saMpUrNa vikAsa vaDe krAMti karI lokajIvanane sukha-zAMti apAvavAmAM mAne che. gAMdhIjI te saMsthAmAM mAnatA paNa hamaNAM amAre saMsthAo sAthe zuM ?" e jhoka sarvodaya kAryakartAomAM jovA maLe che. tyAre, kalyANarAja eTale ke saMpUrNa rAjya dvArA athavA sattA dvArA rAjyakrAMti karavAnI kalpanAne laIne lokajIvanane Arogya, nyAya, zikSaNa vAmAM rAhata ApavI, evo vicAra-pravAha che. emAM eka rAjyataMtra tarIke rAjAzAhInA pratIka rAjA vaDene vahIvaTa AvI jAya che ane prajAtaMtra tarIke prajAzAhInA pratIkarUpe rAjasabhAne vahIvaTa paNa AvI jAya che. emAM rAjataMtra prajAmAM rAhatanAM kAma karI sukha ANe e vicAra samAelo hoya che. | sarvodayavAda ane kalyANarAjamAM eka prakArane adeze rahela che ke tenA vaDe kayAreka prathama vicAradhArA sarvodayavAda pramANe vyaktitva pUjAnA phelAvavAne Dara rahe che ane siddhAMtane sthApita hito heThAM mUkI de che ! athavA kyAreka saMpUrNa rAjataMtra sthApita hitenuM zikAra bane che ane loka-kalyANanA badale leka-zeSaNane krama AvIne Ubha rahe che. A kalyANarAjanuM moTAmAM moTuM bhayasthAna che. bhAratanI prAcIna praNAli tarapha najara karazuM to jaNAze ke lokakrAMtinA vAhana rUpe janatAnI saMsthAone ja mukhya sthAna ApavAmAM AvyuM che. sarvodayanA pratIka rUpe dharma saMsthApakoe vicAra-dhArAo, rajU karI paNa tene amalamAM lAvanAra te saMsthAo ja hatI. kalyANarAjanA AdarzarUpe rAjA-rAme rAma-rAjya sthApyuM paNa tyArabAda te paripATIne cAlu rAkhI zakAI hoya te saMsthAo dvArA ja. sarvodayanI vyakita ke kalyANarAjanA pratinidhi, vaMzaparaMparAgata evI ja svaccha ' praNAline TakAvI zake tevI vyaktio AvI zakI nahIM; ane je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaNe saMsthAone AdhAra lIdho na hota te temanA avasAna sAthe ghaNIvAra bane che tema te vicAra pravAha sUkAI gaye heta. prAcIna kALamAM krAMtinA vAhana rUpe varNAzrama saMsthAo hatI. te varNAzrama vyavasthAne pAye dharma hato eTale dharmamaya samAja racanAne te vakhate joI zakAtI hatI. tyArabAda vyaktio krAMtinI preraka banI e hakIkta che; paNa temanI krAMtinAM vAhana rUpe te AgaLa jatAM saMsthAoe ja kArya karyuM. varNAzrama vyavasthA pachI temAM krAMti lAvavA mATe buddha ane mahAvIra jarUra lokakrAMtinA preraka banyA ane e draSTie "buddha zaraNaM gacchAmi" ane "arihaMta zaraNuM pavanajAmi" rUpe temane prathama sthAna ApyuM paNa tyArabAda "saMdha zaraNaM gacchAmi " ane "sAhu zaraNe pavanjAmi-dhamma zaraNe pavanjAmi" ne, krAMtinA vAhaka rUpe mUkavAmAM AvyA. Ama krAMtinA vAhana rUpe te sAthe, samAje ke saMsthAo ja Ave che. Ama e vicAra praNAlIne anurUpa ane najIka kevaLa vizvavAtsalya vicAra-saraNa ja AvIne UbhI rahe che. varNAzrama vyavasthAthI laIne saMdharacanA sudhI vizvavAtsalyane Ama mahatva ApavAmAM AvyuM che. jaina ke bauddha zravaNe sAthe sAthe zravaNopAsakone paNa levAmAM AvyA che. tene anurUpa vizva vAtsalya vicAra pravAhamAM krAMtipriya sAdhusaMtonAM mArgadarzana sAthe anukrame; sarvAgI daSTivALA janasevakonuM saMcAlana, gAmaDAM ane zaheramAM madhyamavarga-mAtRsamAjanAM saMgaThane dvArA lokajAgRti ANa; AjanI rASTriya mahAsabhAnI lokazAhI sarakAra dvArA krAMti karavAnI vAta rajU karavAmAM Ave che. e bhAratanI prAcIna saMskRtine anurUpa ane baMdha besatI che. kadAca koIne lAge ke AmAM koI varga ke samUhanI TIkA thaI rahI che, paNa tevuM nathI. AjanA pravAhane UMDANathI samajavA ane tene samanvaya karI khare mArga zodhavA mATe ja A vicAraNA thaI rahI che. eka rIte ema paNa kahI zakAya ke vyakitatvanA saMpUrNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsanA sarvodaya, ane rAjyadvArA kAMtinI vicAradhArArUpa kalyANarAjane paNa vizvavAtsalya joDe che. je krAMtinI preraka vyaktionA vicArane saMsthAo vaDe na phelAvavAmAM Ave te rAjya dvArA e krAMtinuM mUlyAMkana kyAMthI thaI zake? Ama vizvavAtsalyanI kaDI vagara ke sAdhana vagara bane vicArapravAhe amalI banI zaktA nathI evuM lAgyA vagara rahetuM nathI. | sarvodaya vicArapravAhane Ajane vaLAMka kaMIka judA prakArano che. sarvodayI saMta vinobAjIe prAraMbhathI ekavAra kahyuM che ke saMgaThane AvatAM tyAM aneka prakAranA doSo pravezI javAno bhaya Ubho rahe che. ethI krAMti aTakI jAya che kAraNa ke vyaktio (sabhyo ) upara dabANa Ave che eTale tyAM hiMsA thAya che. e mATe vyakti zuddha thavI joIe. teNe Atmonnatine lakSamAM rAkhIne kAma karavuM joIe. ane saMgaThananI lapamAM paDavuM na joIe. vyakitao pavitra thatAM, samAja ApoApa pavitra thaI jaze ! A vicArapravAhamAM eTaluM kharuM ke saMsthAo vagara vyakitaonuM amUka ane te paNa najIkanA aMze ghaDatara thaI zake; paNa tyArabAda AkhA samAjanA ghaDataranI AzA na rAkhI zakAya ! mahAna vyakitaoe sarvodaya pragaTAvyA bAda temanA vicArapravAhane dhapAvavA mATe koI paNa saMgaThana ke saMsthA na racI te temane vicArapravAha temanA sudhI ja aTakI jAya che. saMsthAnA abhAve, evuM paNa jovAmAM AvyuM che ke te vyakitanI pUjA thAya che paNa tenA sidhdhAMta paDakhe mUkAya che ane temanA anuyAyIomAM asaMgata lAge teTalI virUdhdha AcAra praNAlI AvI jAya che. e dhyAna rAkhavuM jarUrI che ke jyAre saMgaThana racAya tyAre je deSonI bhIti tarapha vinobAjI aMguli nirdezana kare che te aMge agAuthI kALajI sevavAmAM Ave che te de vikasavAne ocho saMbhava rahe che. saMgaThane traNa prakAranAM hoya cheH (1) nIti pradhAna; jemAM nIti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukhya hoya che. (2) baMdhAraNa pradhAna: emAM baMdhAraNa mukhya ane nIti gauNa rahe che. (3) artha pradhAna; emAM artha (dhana) prAptine ja mukhya uddeza hoya che. vepArI saMgaThane trIjA prakAramAM Ave che tyAre rAjya saMgaThane bIjA prakAramAM Ave che. temAM baMdhAraNa jaLavAI rahe te mukhya javAya che. vizva vAtsalya dvArA je saMgaThane racavAnI vAta karavAmAM Ave che temAM nIti ane dharmane mukhya sthAna ApavAmAM Ave che. jyAM satya ane ahiMsAnuM pAlana thAya tevI ke tenA jevI upayogI saMsthAone ja vizvavAsalyane Teka hoya che, eTaluM ja nahIM satya ane ahiMsAnA AcArane jIvanamAM utArI, bIja paNa tene Acare e paNa enI kriyAtmaka AgaLanI dizA che. ghaDatara pAmelI AdhyAtmika vyaktio ane susaMsthAo dvArA lokone adhyAtma tarapha vALavA mATe vizva vAtsalyanA mAdhyamathI krAMti karavI e eno mukhya hetu che. rAjakIya pakSe sattA dvArA krAMti karavA Icche che tyAre ahIM sevA dvArA (hRdayapalaTAnI) krAMtinI vAta rahelI che. - have "vizvavAtsalya" zabda upara vicAra karIe. emAM be zabdo che -vizva ane vAtsalya. AkhA vizva sAthenuM vAtsalya te vizva vAtsalya. vizva zabda sAMbhaLatAM AkhuM jagata najara AgaLa UbhuM thAya che. A jagatamAM jaDa ane cetana bane tatvo rahelAM che. bannenA mizraNathI vizva banyuM che. te kevaLa cetanane ja samUha nathI tevI ja rIte taddana jaDane samUha paNa nathI. ahIM to vizva sAthe caitanyane ja joDavAne che kAraNa ke tenI sAthe je bhAva joDavAnuM che te kevaLa cetanya ja anUbhavI zake che. tenI sAthe caitanyathI saMkaLAyelI vastuone paNa vicAra kare anivArya bane che. temAM zarIra, makAna, ghara, grAma, nagara, rASTra, samAja, vicAradhArA, pakSa, vAda, milkata va. aneka vastuo AvI jAya che. sAdI samajaNa mATe vizvanA traNa vibhAga karI zakAya : [1] vyakti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] samAja (mAnavajAti) [2] samaSTi ( Itara jIvasRSTi). e traNee maLIne AkhuM vizva eka ekamarUpe ane che. '' : , , - vAtsalya zabdano artha sAmAnya rIte badhA vahAMla ke prema ene kare che. kharekhara vAtsalya zabdano artha ethI paNa vyApaka che. tene bhAva mAtRbhAva sAthe vadhAre baMdhabesata che. jemake eka mAtA pitAnA bALakane cAhe che paNa sAthe ja tene saMrakSaNa Ape che ane tenA jIvanane potAnA stanapAnathI piSaNa Ape che ane bALaka mAnA kheLAmAM AvIne jagatanA badhA duHkho ane bhayane bhUlI jAya che. A badhA pavitra-bhA vAtsalyamAM AvI jAya che. vAtsalya eTale prema sAthe jIvana vikAsa ane tenI saMrakSakatA tema ja abhayanuM sarva zreSTha sthAna. : Ama AkhA vizva sAthe vAtsalya bhAva keLave eTale ke dareka jIvanane saMrakSaNa ApI tene vikAsa thavA devo tema ja abhayavRtti keLavavI e vizva vAtsalya che. vizva sAthe vAtsalya keLavavuM, sAdhavuM ke karavuM ene e spaSTa artha che. , zuM AvuM vidhavAtsalya sAdhI zakAya kharUM! jyAre gharanI amUka vyaktio sAthe paNa te sAdhI zakAtuM nathI, tema ja dareka mANasa AkhuM vizva joI zakatA nathI te zuM vizva vAtsalyanA dhyeyane pahoMcI zakAya ? eka mANasa bhale AkhA vizvamAM na pahoMcI zake; paNa je te samAjamAM dareka mANasone ane samaSTinAM dareka prANIone; pitAnAM ja aMga rUpe mAnI, AtmIyatA keLave, saMyama ane ahiMsAne pathe pote cAle ane bIjAne javAnI preraNA Ape. potAnA jIvanane amiSTothI dUra rAkhe ane bIjAnAM jIvanane aniSTothI dUra rAkhI, saMrakSaNa ane saMvardhana samape che tyAre ApoApa vizva vAtsalya sadhAya che. munizrI saMtabAlajI kahe che ke "vyakti, samAja ane samaSTi sAthe anubaMdha (dhyeyapUrvaka saMbaMdha) joDAyA pachI vidhavAtsalyanI sAdhanA saraLatAthI thai zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ - vizva vAtsalyane badale viprema ke vizvabaMdhutva vana zA mATe rAkhavAmAM AvyA nathI, ema keTalAka kaheze. "prema" zabda sAMbhaLatAM, jyAM sudhI tenI AgaLa zuddha zabda na umerIe tyAM sudhI eka prakArane vikAra bhAva jaNAze; eTaluM ja nahIM tenI maryAdA mukhyatve strI ane puruSanI eka bIjA sudhInI raheze. Izu ane kRSNa mATe vizva premI zabda vAparavAmAM AvyA che paNa Aje "prema' zabdano upayoga e. rIte thatuM nathI. "badhutvamAM samAnatAne bhAva Avelo che khare paNa te mANasane mANasa pratye rahI zake. vizvabaMdhutvanI maryAdAmAM prANIo pratye prema AvatuM nathI. jyAre vizva-vAtsalya zabda AvatAM ja mAtAnA bALaka pratyenA kevaLa zuddha premane ja khyAla Avato nathI; paNa e jIvanane TakAvI rAkhavAnI kALajI ane tenA vikAsa mATe badhuM karI chUTavAnI bhAvanA e badhA bhAvone samAveza thaI jAya che. sAgaramAM badhI nadIo samAI jAya tema vizva vAtsalyamAM, vizvabaMdhutva ane vizvaprema ane samAI jAya che. AvA vizvavAtsalyanI sAdhanA je saMpUrNa rIte karI zake che, tene zAstroe mekSane adhikArI gaNe che. AkhI prANIsRSTimAM kevaLa mAnavane ja A adhikAra ApavAmAM AvyuM che. eja bIjAM prANuo karatAM vadhu vicAravAna, buddhimAna ane jJAnavAna che, te dRSTA che, jJAtA che ane kartA, bhoktA ane muktA banI zake che. mAnava sivAyanA bIja paMcaeNndriya, cetanAvALA prANIo tarIke pazu-paMkhI Ave che. teo bahu bahu te pitAnAM saMtAna pratye amuka samaya sudhI vAtsalya karI zake che, kadAca pitAnI jAtinAM prANIo sudhI paNa keLavI zake che, paNa samAja ane te pachI samaSTi sAthe vAtsalya sAdhavA mATe te mAnava ja samartha che. mAnavamAM paNa A vRtti dhIme dhIme vikase che. tenuM vAtsalya prAraMbhamAM kuTuMba sudhI ja rahe che. te dhIme dhIme samAja sudhI prasare che ane jyAre samAja-vAtsalyamAM paripakavatA Ave che tyAre te samaSTi-vAtsalya pragaTAve che. Ama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizva vAtsalyanI sAdhanA mAnavA mATe saraLa banI zake che. tyAre mAnava ghara, samAja, rASTranA paNa saMkucita dAyarAmAMthI bahAra AvI samaSTi prati potAne vAtsalyabhAva keLave che. bhagavAna mahAvIre kara sarva caMDakauzika prati vAtsalya vahevaDAvyuM hatuM. zibirAjAe pAre mATe vAtsalya vahevaDAvyuM hatuM. keTalAka musalamAna satae potAnA zarIramAM kIDo saLavaLe che ke temane na mArI temanA prati vAtsalya pragaTa karyuM hatuM. Ama vivavAtsalya "Atmavata sarva bhUteSu "nI saMpUrNa keLavaNInuM pratIka banIne UbhuM rahe che. bhagavAna mahAvIra mATe jaina zAstromAM "jagavachala' (vizvavatsala) vizeSaNa rUpe Ave che. jainadharmamAM samyaku-darzananA ATha aMgomAM "vacchala ne paNa sthAna ApavAmAM Avela che. samyadRSTi gRhastha zrAvakanI gaNanA cothA guNasthAnaka (jaina dhamanI vikAsa paddhati)thI karavAmAM Avela che tyAMthI caudamA guNasthAnaka sudhI eTale ke saMpUrNa kevaLanI dazA sudhI samadarzananuM hovuM jarUrI che. eTale ke gRhastho mATe samyakdarzana ane tenI rUe vAtsalya hovuM jarUrI che. gRhasthAnA vAtsalyane "sAhasmiya vacchala" eTale ke sAdhama vAtsalya gaNavAmAM Avela che. Aje je ke saMpradAyavAdane kAraNe sahu tene pitAnA saMpradAya sudhI gaNe che paNa teno kharo artha te "saMgha vAtsalya" thAya che. AjanI bhASAmAM tene "samAja vAtsalya" paNa kahI zakAya ane e ja artha baMdhabesato che. kAraNake sAdhamane artha samAnadharmI thAya che. manuSya samAnadharmo mAnava che eTale samAjavAtsalya ene spaSTArtha thAya che. enA vikAsa rUpe vizva vAtsalya keLavavuM ucca sAdhako (sAdhuo) mATe Avazyaka gaNAyuM che kAraNake jaina sAdhuvargane cha kAyAnA mA-bApa kahyA che. A tyAre ja thaI zake jyAre vizva-vAtsalya keLavavAmAM Ave. e mATe gRhastha pUratI maryAdA sAdharmA-vAtsalya sudhI AMkavAmAM AvI ane sAdhuo mATe tene samaSTi sudhI laMbAvavAmAM AvI. vikAsakamanA bhede ahIM vAtsalyanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 e judI judI maryAdAeA deravAmAM AvI che paNa bannenuM dhyeya te saMpUNa vizvavAsaNya pragaTAvavAmAM raheluM che. C have A vizvavAtsalya vahevaDAvavuM te kaI rIte ? kAraNake A jagatamAM badhA eka zreNinA lAkA nathI ane prANIe paNa alaMga alaJa zreNinA che. jyAM gAya jevuM kAmaLa prANI che tyAM siddha jevuM hiMsaka prANI paNa che. anukULa mAnava, samAja ane rASTra che tyAM pratikULa mAnava, samAja ane rASTra paNa che. amuka leAkeA sajjana che; satya ane ahiMsAnI dizAmAM AgaLa vadhelA che; tyAre bIjA durjana paNa che; asatya ane hiMsAnI dizAmAM AgaLa vadhelA che. sukhI che ane du:khI paNa che; zAsaka paNa che ane zASita paNa che. pIDita, dalita ane pachAta paNa che tyAM mukta, svataMtra ane AgaLa vadhelA paNa che. keTalAka premabhAva rAkhe che teA keTalAka udAsIna paNa che. A badhA sAthe kevI rIte ekasarakhuM ane sakriya vAtsalya sAdhI zakAya ? A eka vicAraNIya prazna che. A aMge jainadarzana, bauddhadarzana ane yAgadarzane cAra bhAvanAe batAvI che. zabdanA pheraphAra sivAya darekanA bhAva lagabhaga eka ja prakAranA che. jainadarzana pramANe cAre A pramANe che :--maitrI, prameAda, kArUNya ane mAdhyastha uccakoTinA sAdhake vizvavAsaNya pragaTAvavA mATe A cAre ya bhAvanA keLavavI joI e, ema jainadarzana kahe che. mAtA jema bALaka pratye snehamaya vartAva rAkhe evI ja rIte A cAre ya bhAvanAne jIvanamAM sakriya rIte utArI; samasta jIve sAthe premamaya vahevAra karavAnu bauddhadarzana sUcave che, tyAM A cAre bhAvanAne 'brahmavihAra ' evuM nAma ApavAmAM Avela che. yAgadarzana e cAre bhAvanAone cittazuddhinu ( cittanI prasannatAnuM ) kAraNa mAne che. Ama dareka dane temanI upayogitAnA svIkAra karelA che. i abhitagati " sUrijIe sAmAyika pAhamAM eka zleAka vaDe A bhAvanAne spaSTa karI che :~~~ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ sattveSu maitro, guniSu pramoda, jilapTeSu jIveSuH kRpAparalama mAdhyasthAmAbaM viparItavRttau sadA mamAramA vid dhAtudeva: he deva ! A mAre AtmA prANIbhAga sAthe maitrI rAkhe, guNIjano sAthe pramodabhAva rAkhe; duHkhI cho upara karUNabhAva rAkhe ane viparIta ke aniSTa AcaraNa karanArAo pratye mAdhyastha bhAva (samabhAva) hamezAM rAkhe. A cArane navesarathI artha vicAravA paDaze. eka mAtA hamezAM pitAnA bALaka pratye prema rAkhe che; te sAruM kAma karIne Ave tyAre tene zAbAzI Ape che, te duHkhamAM heya te tenA pratye karUNa dAkhavI tenuM duHkha dUra kare che. te peTe mArge jAya ke kharAba AcaraNa kare to tene Thapako Ape che athavA asahakAra kare agara te mauna rahe che; paNa, A cAreya paristhitiomAM mAtAnA hRdayamAM bALaka pratye vAtsalyanuM jharaNuM te vahetuM ja hoya che. tevI ja rIte vizva vAtsalyane sAdhaka paNa cAreya paristhitimAM samasta vizva pratye vAtsalya te vahevaDAvate ja rahe che... mitrI bhAvanA:-sarva prathama maitrI bhAva Ave che. vizva vAtsalyanA sAdhakanI maitrI potAnI AsapAsanA loko sudhI ja nathI rahetI paNa teNe vyakti, samAja ane samaSTi sudhI ene vikAsa karavo paDaze.. eTale ja "fkarI savya mU " arthAt sarve jIvo sAthe mArI maitrI thAya" ema kahyuM che. bIjA cha karatAM mAnava vadhAre vicArazIla, buddhivAna ane jJAnavAna che. te samAja vyavasthA sAcavI zake che eTale tenI javAbadArI bIjA jIvo karatAM vadhAre che. maitrIbhAva pragaTAvavA mATe teNe "jI ane jIvavA de !" nuM sUtra apanAvavuM paDaze. pote jIve ane bIjA paNu jIve e sahaastitvanA siddhAMta ene vyApaka rUpe rASTra, samAja, jJAti, dharma ke mAnava nImiMta anya saMsthAo sAthe paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgu karavuM paDaze. vyakti vyakti vacce ke samUha samUha vacce mitrI sadhAya che tevI ja rIte eka bIjA deze eka bIjA vacce mitrI keLave; eka bIjAnA pUraka bane, sahAyaka bane te maitrI cirasthAyI bane. amerikA ane raziyA vacce Aje athaDAmaNa cAle che. tenuM mULa kAraNa tapAsI banne dezo; zAMtithI jIvavuM ane jIvavA devuM, ema vicAre te vizvamatrI sAdhI zakAya. A mATe bhArate hamezAM priraNuM ApI che ane haju paNa Ape che. enuM kAraNa e che ke ahIM "jIvo ane jIvavA do"nI bhAvanA lokomAM UMDANathI pravezI che. koI vakhata koI bhAratavAsIe paradeza jaIne AkramaNa karyuM ene eka paNa dAkhalA maLato nathI. ahIM jarUra parasparamAM nyAya, nIti ke dharmanI rakSA nimiti yuddha thayAM; videzIoe AkramaNa karyuM te jarUra laData ApI; paNa rAjya lAlasA mATe ahIM yuddhone uttejana ochuM maLyuM che. rAmanuM rAvaNa sAthenuM yuddha ke pAMDavonuM kaura sAthenuM yuddha nyAya, nIti ane saMskRtinI rakSA nimitte hatuM. ema paNa kahI zakAya ke mahAbhAratanuM yuddha te parasparanA sahaastitvane svIkAravA mATe ja hatuM. A badhAnI vizeSatA e hatI ke A yuddho thayAM bAda koIe vijetA pakSe saMhAralIlAnI prazaMsA karI nathI. maitrIbhAva keLavavA mATe eka tarapha jyAM samasta nAnA cho tarapha tene pragaTAvavI jarUrI che tevI ja rIte bIjI tarapha samAthI laIne rASTra ane samaSTi sudhI tene pragaTAvavI joIe. A bhAva pragaTa karavA mATe sarva prathama te darekanA jIvananA astitvane svIkAra karI; tenAmAM potAnA jevI AtmIyatA nihALavI jarUrI che. e AtmIyatA ja jagatanA cha prati AtmavatuM mitrI pragaTAvaze. pramodabhAvanA : sArI saMsthA dvArA ugra ghaDatara pAmelI vyakti, guNIjane, satya-ahiMsAnI dizAmAM purUSArtha karanArI saMsthAonI prazaMsA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavI, temane joIne hRdayamAM Anada upaja; temanA kAryane Teke Apa ke biradAvavo. A badhI vAte prameda ke muditAbhAvamAM Ave che. A pramodabhAvanAnI vyApakatA vyaktithI samadaSTi sudhI che. jema koI vyakti vizeSanA sArA guNothI AkarSAIne tenI prazaMsA karavAmAM AnaMda Ave che ema amUka sArI saMsthA ke sArA rASTranA sArA guNonI prazaMsA karavI e paNa pramodabhAvanAnI maryAdAmAM AvI jAya che. saMsthA ane rASTranA guNonI prazaMsA karavAmAM keTalAka lokone evA bhayanI AgAhI lAgyA kare che ke kayAMka ethI emanAmAM rahelA durgAne paNa parokSa rIte prazaMsIe chIe. dA. ta. koMgrese karelA sArAM. kAryonI prazaMsA karatAM koMgresanI prazaMsA karIe e svAbhAvika che. A dezane saMgaThita karI temAM sarvAgI kriAMti ANI keMgrese dezane svataMtratA apAvI che tenuM mUlyAMkana sahue karavuM ja paDaze. dezamAM jyAre ene jevI taiyAra thayelI bIjI saMsthAe enA jeTaluM racanAtmaka ane sarvAgI kArya na karI zake tyAM sudhI enI mahattA svIkAravI ja paDaze. tenA dareka kArya pAchaLa rahelAM kAraNe tapAsIne, tenA badale bIjI saMsthAoe zuM karyuM ene dhyAnamAM rAkhI tenA yogya kAryane biradAvavuM paDaze. A saMsthA pratinI pramedabhAvanA che. vizva vAtsalyanA sAdhake te keLavavAnI che. paNa ghaNuM lokonuM ema mAnavuM che ke e. bahAne kegresanI badhI bAbatone samarthana apAI jAya che e mAnavuM jarA vadhu paDatuM che. kegresa keTalIka hiMsAne pravRttimAM rASTrahitanA khyAlamAM samarthana Ape che. eTale enA prati pramodabhAvanA je enI supravRti tarapha dekhADAya che-tenAthI tenI hiMsaka pravRtine samarthana apAya che evuM na mAnI zakAya. prAcIna kALamAM rAma-rAvaNanuM yuddha thayuM. have rAmanI maryAdA tarapha pramodabhAvanA dAkhavIe eTale temanAM yudhdha ke saMhArane paNa samarthana apAya che e yukitasaMgata nathI. bhagavAna mahAvIre keTalAka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAone zrAvaka banAvyA, eTale teo te rAjAonI yuddhajanya hiMsAnA bhAgI thayA hatA; ema nahi mAnI zakAya. ke. ' - ahIM pramodabhAvanA dekhADavAnI che te mujano pati ane temanA guNe prati che. pachI te vyakita, rUpa heya te vyakita tarapha, samAja rUpe hoya to samAja tarapha, saMsthA hoya to saMsthA tarapha ane rASTra heya to rASTra tarapha tenA viziSTa guNe prati ja amedabhAva che. A pradabhAvanA keLavavAne uddeza eka ja che ke je guNonA kAraNe jIvananI uccatA anyamAM AvI che tevI ja uccatA tarapha javAnuM baLa pramodabhAvanA bhAvanArane maLe. durguNanA prabhAvane nirbaLa banAvI saguNanuM baLa vadhAravuM e pramodabhAvanAnI racanAtmaka dizA che. karUNA-bhAvanA : vizva vAtsalyanI trIjI bhAvanA karUNuM ke kArUNya che. jagatanA je cha duHkhI che; saMtapta che, pIDita che, zeSita che temanA prati kArUNya dAkhavavuM e karUNa che. A bhAvanA paNa vyakitathI laIne samAja, deza, vizva ane samaSTi sudhI vyApaka banavI joIe. karUNAbhAvanA eTale keIna duHkhane joIne duHkhI thavuM eTaluM ja nathI paNa, duHkhane samajIne tenuM nirAkaraNa karavAmAM tenI sakriyatA rahelI che. mAtAnI karUNuM kevaLa saMvedanA banIne nathI rahetI; te to pitAnA bALakanA duHkhane dUra karavA mATe jIvana arpaNa paNa karI devA taiyAra thaI jAya che, evI ja rIte vizva vAtsalyanA sAdhakanI karUNuM paNa sakriya banIne jagata-jIvananA du:khane dUra karavA mATe kAme lAgI jAya che. A karUNuM jyAre vizva vAtsalyanA eka aMga rUpe pragaTe che tyAre karUNuM karanAranA manamAM koI paNa prakAranuM abhimAna jAgatuM nathI. tene e paNa bhAna rahetuM nathI ke huM karUNuM karuM chuM. e ene svabhAvika jIvanakrama banI jAya che! "huM koinA upara upakAra karavA mATe nahIM, paNa A te mAro Atmadharma che ane huM karuM chuM !" evI vAtsalyanI utkaTa bhAvanAnI sAthe kArUNya sakriya bane che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 2500 varSa upara jagatanA bIjA bhAgonI jema bhAratamAM paNa dAsa-prathA hatI. dAsadAsIonuM gheTAbakarAnI jema bajAsmAM kharIda vecANa thatuM hatuM. dAsIonuM jIvana svataMtra na hatuM. je. ekavAra dasabane tene vaza sudhI dAsapaNe bhagavravuM paDatuM. emAM paNa nArI jAti upara te jalama ja gujArAto. AvA samaye bhagavAna mahAvIranuM hRdaya temanA pratye karUNathI dravI uThayuM. temaNe saMkalpa karyo : "koI rAjakumArI je dAsI banI haya, traNa divasanI bhUkhI haya, mAthe mUDI haya, kachoTo bhArelo hoya, sUpaDAmAM aDadAnA bAkaDA hoya, hAthe hAthakaDI heya, pagamAM beDI hoya, AMkhamAM AMsuM hoya, tenA hAthe huM bhikSA grahaNa karIne mArI tapasyAnuM pAraNuM karIza.' eka nahIM; be nahI; pAMca pAMca mAsa ane paccIsa divasa nIkaLI gayo. ane evI eka dAsI maLI. caMdanabALA rUpe ane bhagavAnane abhigra (samAjanA duHkhane dUra karavAno saMka95) pUro tha. paNa karUNAnidhi mahAvIre emanI e karUNAne aMta tyAM ja na karyo paNa e dAsIne 36000 sAdhvIonI zirachatrA banAvI. A che kArUNya bhAvanAnI utkaTatA ! gAMdhIjI AphrikAmAM gayA hatA vakIlAta karavA paNa gorA mAnavIone kALA mAnavI prati amAnavIya vartAva joIne temanuM hRdaya dravI uThayuM ane temanuM AkhuM jIvana dIna, du:khI ane daridrIonA uddhAra athe ja kharcAI gayuM. A che kArUNya bhAvanAnI sakriyatA. karUNya bhAvanAmAM AvI sakriyatA na Ave to te guja kahevAze. mAdhyastha bhAvanA : vizva vAtsalyanI cothI bhAvanA mAdhya che. ene sIdhe artha A pramANe che. .' madhye tiSThatIti madhyasthastasya bhAvaH kArya vA mAdhyasthAM -eTale ke je vacamAM rahe che, te madhyastha ane tenAM bhAva ke kAya te mAdhyasthabhAva che. Ane eka artha e paNa thAya che ke be Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSanI vacce samatulA jALavI rAkhavI. ghaNuM ene artha taTastha rahevuM ema paNa kare che. te amuka aMze ThIka che. paNa nitAMta ene ja satya na mAnI zakAya ! - sAcI taTasthatA tyAM ja AvI zake, jyAM pahelAM tadAtmatA (ekarUpatA) tenI sAthe meLavI lIdhI hoya. eka mAtA jema bALakanI sAthe ekarUpatA sAdhI le che, paNa jyAre bALaka tenuM kahevuM mAnatuM nathI, aniSTa mArge jatAM nivAravAM chatAM te ISTa mArge vaLatuM nathI, tyAre mAtA koI vakhata taTasthatA eTale ke premamaya asahakAra svIkAre che, tenI asara bALaka upara paDe che, te mAtAnA tathI pitAnA aniSTa vartanane choDavA taiyAra thAya che. evI rIte ja vizva vAtsalyasAdhaka taTasthatA tyAre ja sAdhI zake, jyAre jagatanA prANI e. savizeSe mAne sAthe tAdAmya sAdhI lIdhuM che. mAtra taTastha rahevuM koI sAdhakanI sAme aniSTa karatuM hoya, kharAba rIte samAjamAM vartana karatuM hoya, te vakhate samAjane javAbadAra sAdhaka je kaMTALIne udAsIna thaI jAya, taTa eTale eka kore jaIne sthita thaI (besI) jAya, to te "tIre UbhA jue tamAzA" jevI kahevata pramANe te aniSTa pratye AMkha mIMcAmaNAM karI, ADakatarI rIte te aniSTane vadhAre che. taTasthatAne artha ema paNa che ke be pakSo vacce te taTasthatA rAkhe eTale ke koInA mate deravAI na jAya! paNa vivekabuddhio sArA-narasAMnA bhedane pArakhI zake. mAdhyastha bhAvane madhyastha vyaktinA bhAva tarIke oLakhavo e barAbara thaze. jyAre paNa koI be pakSamAM jhaghaDe thAya tyAre eka madhyasthanI nimaNuMka karavAmAM Ave che. tenuM kAma be pakSo vacce samAdhAna karAvavAnI sAthe kharAne kharUM ane khoTAne khoTuM kahevAnuM hoya che. che ghaNuM vAra AMkha AgaLa upadrava thatA heya, aniSTo cAlatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ heya, guMDAe gUMDAgIrI karatA hoya; tyAre "huM taTastha chuM" ema kahIne kaMI paNa karyA vagara besI rahevuM e te taddana nirmAlya bhAvanA che. zakita hovA chatAM aniSTa prati AMkha ADA kAna na karavAM ane huM te taTastha chuM ema kahIne besI na rahevuM joIe; paNa ene dUra karavA sakriya prayatna karavo joIe. ahIM gAMdhIjIe milamAliko ane majUra vacce amadAvAdamAM je gharSaNa thayuM tenuM samAdhAna karAvyuM tene dAkhalo TAMkI zakAya che. temaNe "mAre zuM" ema kahIne besI rahevuM yogya na gayuM paNa jAte jaI vacamAM paDyA ane bannenuM sahiyAruM saMgaThana UbhuM karyuM. ene sAcI madhyasthatA kahI zakAya. sAmAjika jIvananAM mUlyo bagaDatAM hoya, saMskRtinAM to naSTa thatAM hoya tyAre vizva vAtsalyane sAdhaka zI rIte cUpa rahI zakaze ? mAdhyazya bhAvanAmAM jyAM sudhI kArya ne sakriya rUpe pragaTAvavAmAM na Ave to te paNa paMgu ja gaNAze. mAdhyazca bhAvanAnI sakriyatA te sArA narasAM tomAM sArAM tane tAravI tene uttejana ApavuM ane narasAM to dUra thAya tevo prayatna karavAmAM rahelI che. eka rIte eNe samAjanI adAlatamAM sAco nyAya karavAne che. keTalAka ema kaheze ke Ama to (kharAba lokonI pratiSThA teDavAthI) kharAba lokonuM manaduHkha thAya che tethI vizva vAtsalya sAdhanA aTake che paNa Ama mAnavuM e bhUla bhareluM che. eka DaoNkaTara che. tene dardInuM oparezana karavAnuM che. jo te ema mAne ke oparezana karavAthI dardIne duHkha thaze tene cepa mane lAgaze to te oparezana nahIM karI zake. evI ja bhUla aniSTono pratikAra karavAthI ApaNAmAM aniSTa Avaze, ema samajavAmAM che. samAjamAM ke rAjyasaMsthAmAM jyAre aniSTane saDe prasaryo ke prasarato hoya tyAre te saDAnI zuddhi mATe samAjanA javAbadAra sAdhakane te aniSTakArane aDavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja paDaze. ghaNuM leke A aMge kahe che ke ApaNe evI khaTapaTamAM na paDavuM joIe. saMsthAo sAthe ApaNe zuM levA devA ! ApaNe taTastha rahevuM joIe. e eka prakAranI bhramabharelI bhUla che. Aga lAge che tyAre pADozamAM lAgI hoya chatAM tene bujhavavA mATe sahu deDe che. sahu jANe che ke gharamAM Aga lAgI nathI paNa sAthe sAthe temane e paNa bhaya to hoya che ja ke te prasaraze to ApaNA ghara sudhI paNa pahoMcaze. te vakhate tenI taTasthavRtti yogya na gaNAya. e ja rIte samAjamAM vadhatA aniSTone javAbadAra sAdhake khALavAM ja paDaze, rokavAM ja paDaze ane jarUra jaNAya to samULago kApa paNa mUko paDaze. je jAgRta rahIne aniSTonI zuddhi kare to tene aniSTone cepa lAgavAne jarAya bhrama nathI. mAdhyastha bhAvanAvALI vyaktie te e aniSTane dUra karavAnuM je suMdara pariNAma Avaze tene khyAlamAM rAkhIne tene pratikAra karavAne che. DokaTara dardInuM oparezana kare che tyAre jANe che ke chevaTe dardI sAre thaze. eTale ja te dardInI bUma, cIse ke vedanAnI paravAha karyA vagara paNa taTastha rahIne pitAnuM kArya kare che. dardIne pahelAM te ema ja lAge che ke mAre jIva kapAI rahyo che paNa darda gayA bAda to te DekTarane AziSa Apaze. evI ja rIte vizva vAtsalyanA sAdhake anyAyI, atyAcArI, krUra, zoSaka, pApI ane hiMsaka pratye siddhAMtanI daSTie virodha ke pratIkAra te karavAne rahyo. evA lokone pratiSThA na maLe ene paNa e khyAla rAkhaze. Ama chatAM paNa te sudhare ane tenuM bhaluM thAya evuM aMtaranuM vAtsalya paNa tenAmAM jarUra raheze. enuM dila to mAnA dila jevuM haze. je bALakanA bhalA mATe dhamakAve, Thapako Ape chatAM paNa tenA aMtare to bALakanA bhalAnI cAhanA hoya ! vizva vAtsalyane sAdhaka jANe che - vera pApase, nA pApIse keTalAka loko mAdhyastha bhAvane maunamAM khapAve che. e amuka aze satya che. te eka kasoTI rUpe paNa che. sAmAnya rIte aniSTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ tanuM jora vadhatAM, te koI sAdhaka pAse baLajabarIe aniSTonI sthApanA karAvavA Icche tyAre sAdhake mauna rahevuM joIe. ahIM vizeSa spaSTatA rUpe 184ra nA AMdolana pachI je bhAMgapheDa ane hiMsA thayelI tene dAkhale mUkI zakAya. gAMdhIjI AgAkhAna jelamAM hatA te vakhate muMbaInA gavarnara sara rojhara lumalIe gAMdhIjIne A bhAMgapheDanI kApalIo batAvI abhiprAya ApavA jaNAvyuM. gAMdhIjI te vakhate mauna rahyA. je e samaye teo ema kahe ke te sArUM nathI te lokone jusso tUTI jAya. bhAMgaphoDa pravRtti karatAM parataMtratAnuM aniSTa moTuM hatuM. sAthe ja mauna rahevAnuM kAraNa e hatuM ke je hiMsAvRttine Teko Ape che te vadhI jAya ema hatuM. eTale temanuM te vakhatanuM mauna madhyastha bhAvanA sakriya mauna svarUpane rajU kare che. - ghaNIvAra evuM bane che ke sAdhaka jyAre pitAnA siddhAMte mATe aniSTone pratikAra karato hoya tyAre baLavAna aniSTa to tene teDI nAkhavA prayatna kare che. eka to pralobhanothI ane bIju hiMsAthI. AvA samaye sAdhaka tUTI na paDe e mATe mAdhyasthabhAva keLavavo jarUrI che. enA kAraNe AtmabaLa to maLe ja che paNa sAthe ema samajI letAM ke e te aniSTa che. ene dUra karavA mATe kayAreka je pratihiMsA jAge che tenAthI paNa bacAya che. A uparAMta maunane bIjo artha e che ke viparIta tomAM saMmati na ApavI. enuM potAnuM alaga mahatva che. kayAreka sArI ane ghaDatara pAmelI vyaktio paNa aniSTa tattvone potAnI pratiSThA vadhAravA mATe saMmati ApI de che. tyAre eka yA bIjI rIte teo aniSTone poSe che. ghaNIvAra viparIta vRttimAM virodha karavAthI paNa ene poSaNa maLe che. dA. ta. jhaghaDALu mANasane kaMI paNa kahIe te e ene baLatAmAM ghI nAkhyA jevuM banAvI de che. AvA samaye cUpa rahevuM, e ja zreSTha che. mAdhyastha bhAvane bauddha darzanamAM "upekSAnA rUpamAM raju karavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvelA che. e rIte ghaNuM mAne che ke cera, pApI, atyAcArI vi. prati udAsInatA keLavI; emane vicAra paNa na kare. paNa ethI e lokone mokaLuM medAna maLe che ane teo tevA sAdhakanA maunanA bhege aniSTane phelAve che. " AjanuM eka moTuM aniSTa tattva phezananA nAme pravezI gayuM che. te che. aMge ughADAM dekhAya evAM bArIka kapaDAM paheravAM! ghaNuM vicAraka ane sAmAnya buddhinA banne prakAranA loko e sArI vastu nathI ema jANavA chatAM-AdhunikatAnA bahAne cUpa rahyAM. pariNAme e aniTe ghara te mAnava samAjamAM karyuM ja che paNa sAthe sAthe Aje cAritrya saMbaMdhI aniSTa ke doSane paNa piSaNa maLI rahyuM che. have ahIM upekSA ja rAkhavAthI pariNAma zuM AvyuM che te samajI zakAya che. evI ja eka bIjI vAta che; dAna ApavuM ane pratiSThA karAvavI. kharekhara je dAtA dAna Ape che te bIjAne madada karavA Ape che ane tenI madada upayogI banI ke nahIM e ja ene jovAnuM che. e chatAM e Aje jovAmAM Ave che ke dAnadAtAo zarato mUkAve che; chApAmAM jAherakhabaro chapAve che; takhtIo upara nAmo mUkAve che; ane ghaNIvAra te sabhAmAM bahumAna-prazasti paNa maLe evI bhAvanA seve che. A badhuM lagabhaga eka rIte aniSTa prati sAdhakoThArA upekSA karavAthI athavA tene bIjA bahAne piSaNa ApavAnI vRttimAMthI janme che, vikase che ane navA aniSTa rUpe phAlephule che. eka vyakti samAja pAsethI vadhu kamAya che eTale teNe samAjanA saMkaTagrasta vargane dAna ApavuM ja joIe. kAraNa ke teNe joIe tenA karatAM vadhu kamANI karI che. eTale ke bIjA lokonI thatI kamANImAMthI teNe bhAga paDAvyo che. e ja bhAgamAMthI te cheDe bhAga dAna Ape che emAM te paropakAra karato nathI paNa pitAnuM kartavya pALe che, pitAnI bhUlane sudhAre che agara to zeSaNathI meLavela dhana ApIne tenuM prAyazcita kare che. evA dAtAnI pratiSThA karavAne artha zuM? te chatAMe jyAre amUka ajJAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 21 tara vadhIne tenI pratiSThA kare che tyAre sAdhake tenI upekSA na karatAM, teno eka rIte virodha karavo joIe ke jethI AvA mAna-pAna ke pratiSThA prati loka-mAnasa upekSA kare. ene badale je te sAdhaka upekSA rAkhe ke mAre zuM ! te, e aniSTane prasAra thAya ane dAnanuM mahatva na rahe. paNa e eka prakArane vepAra banI jAya ke huM tamane ATalA rUpiyA ApuM enA badale tame mane ATalI pratiSThA Apo ! pachI kyAM rahI karuNA ke madadanI bhAvanA ! - eka bIjI bhrAmaka vicAraNuM ghaNI vAra rajU thAya che ke je ema dAtAonA guNagAna na gAIe te bIjA kyAMthI AgaLa vadhe ! eka vastu to nitAMta satya che ke te kamAIne dAna Ape ke na Ape; tenI sAthe dhana hamezAM rahevAnuM nathI. tenA badhA dhanane saMpUrNa upabhoga paNa karI zakavAne nathI; ane tene je jarUra karatAM vadhAre dhana maLyuM che te bIjAnI kamANInA bhoge ! eTale te dAna ApIne pitAnuM eka kartavya ja bajAve che. enI dAnanI pravRtti bIjA mATe anukaraNIya che. paNa te enI pratiSThA karAve e te IcchanIya nathI, ane temAM sAdhaka paNa sahAyaka bane che te nitAMta akalpanIya che. jarUra sAdhaka tenI dAna karavAnI vRttine uttejana ApI zake jethI tene lAbha anyane maLatuM rahe. e uparAMta e paNa kharuM ke dAnavIranA dAnanI pratiSThAne uttejana na maLe enI jeTalI kALajI rakhAya tenAthI vadhAre kALajI to tene apazabdothI na navAjIe e aMge rAkhavAnI che. " A to kALA bajArIo che, cera che, lokone lUMTanAra che " AvA AkarA zabdaprahAra karavAthI, tenAmAM dAna karavAnI je bhAvanA ane zakti pragaTa thaI che, te aTakI jAya ane tene lAbha bIjAne maLato baMdha thaI jAya; e vadhu saMbhava che. jema dAnanI pratiSThA IcchanIya nathI tema dAna karanArane vakhoDavuM e paNa IcchanIya nathI. AvA samaye mauna rahevuM e zreSTha che. sUya gaDAMga sUtramAM kahevAmAM AvyuM che - je ya dAnaM pasaMsaMti vada micchatti pAgiNo / je ega paDisehanti, vitti cheyaM kareMti te|| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ je evA dAnanI prazaMsA kare che te aneka prANuonA zoSaNarUpa vadhane poSe che. je ene niSedha kare che te garIbone sahAyatAnI vRttine viccheda kare che. je anaitika kamANumAMthI dAna kare che tene pratiSThA maLatAM te vadhu ne vadhu anetika kamANI tarapha doTa mUkaze pachI thatuM dAna karIne beTI pratiSThA maLavAnI vRttine piSati raheze. e bhayane oLakhIne upara spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. mAdhyastha bhAvanAnI vizeSatA e che ke vyakti, samAja ke samaSTinA aniSTanI sAme laDavuM. paNa te enAM aniSTo dUra thAya ane sArAM bane evI satata vAkyanI bhAvanA sAthe tenI parAkASTArUpe duSTa-kUra ke pApIne duHkhamAM joIne tene madada karavI joIe. eTale ja sAdhako pANImAM DUbatA vIchIne, e jANavA chatAM ke DaMkha mAraze, chatAM bacAve che; Aja madhyastha bhAvanAnI sakriya vAtsalyatA che. ahIM vIMchIne svabhAva DaMkha mAravAno che te prati mAdhyazya bhAva pragaTa karI tene bacAvavAnI bhAvanAne sajIvana karavAmAM AvelI che. A cAre ya bhAvanA parasparamAM otapreta che. temane yathArtharUpe samajIne AcaravAthI vizvavAsilyanA mArge javAnuM saraLa thaI paDaze. carcAvicAraNuM vAtsalyabhAvanI sakriyatA paMjAbhAI -savAre nemimunie karelI vidhavAsalya pravAhanI cekhavaTa je rIte karI che tethI atyadhika satoSa thayela che. cAra bhAvanAo mitrI, muditA, karUNuM, ane mAdhyasthanI chaNAvaTathI ghaNuM jANavA maLela che. sAmAnya rIte upekSAne ja mAnava mAdhyasthabhAvanAmAM ghaTAve che. aniSTa dheLe dahADe cAlatuM hoya toye haze, maraze, karaze te bharaze ema kahIne calAvI levAya che. tenA badale aniSTane virodha ane ISTanuM samarthana karavuM joIe. AjubAjunuM vartuLa sakriya na banyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ heya athavA nAnA aniSTane virodha tarata sakriya karatAM, moTuM aniSTa e virodhane pitAnI tarapheNamAM laI jAya e paNa saMbhava che. tyAM virodhanI sakriyatAmAM vAra lAgI zake athavA mauna rUpe virodha thAya e paNa judI vAta che. paNa mAdhyasthabhAva kevaLa virodhI nathI te samajAyuM. evI ja vAta maitrIbhAvanI che ke te dareka sAthe na bAMdhI zakAya. avanti mavebyu kSatina -eTale ke saguNanA salluNane lIdhe tene pakSapAta thAya, ane durgaNI hoya te tenI sAthe premathI laDAya paNa kharuM. evuM ja medabhAvanuM che ke te kevaLa guNa vyakti tarapha ja nahIM, guNI saMsthA prati paNa pragaTa thaI zake. karUNa paNa upakAranI rIte nahIM paNa kartavyabhAve thavI joIe. e badhI vAta jANIne khUba AnaMda thayo. velaphera sarvodaya ane vidhavAtsalya mATaliyAjI -(zabdanI saMpUrNa chaNAvaTa karyA bAda ) mULe to purohita ane paMDA va.nA "dharmanA nAme aMdhavizvAsa nI sAme baMDarUpe rAjya krame krame badhI bAbato pacAvI pADI. prajAne prathama te e game ke bhale badhuM rAjya kare. paNa pAchaLathI prajAne e gamatuM nathI. DenmArkamAM baccAM ane vRddhonI javAbadArI rAjya upADI lIdhI che. te mATe pacAsa TakA karavere ugharAvI levAmAM Ave che. nAnAbhAI ane manubhAI paMcolI tyAM pravAse gayA tyAre A aMge pUchavAthI vRddhoe kahyuM -"bIju badhuM te game paNa amArAM bALako sAthe rahIne je vAtsalyanI Apa-le thavI joIe te thatI nathI." TuMkamAM rAjya badhI vastuo hAthamAM le e yogya nathI ane kalyANarAja thAya toye vAtsalya to Ave nahIM. e A dezanI saMskRtine anukULa paNa nathI. te chatAM 1930 thI A age prayatna thaI rahyo che. sarvodaya vicAra vinobAjIe rajU karyo che. temAM janazaktine Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgaLa lAvavI joIe. DAMka varSomAM vividha AMdalathI mANase evA taiyAra thAya ke pachI Akhe samAja saheje badalAI jAya ! athavA, hiMsA ke daMDa Ave toye thoDAM Ave, evI enI pAchaLa nema che. paNa kAryakare ochA ane saMghazakitane virodha eTale sarvodaya sakriya saphaLa banI zakayuM nathI. * e mATe vizva vAtsalyanI vicAradhArA navo prayoga karI rahela che. te paristhiti parivartananI saMgha zaktine vyavasthita karavI, ane dhIre dhIre e vyavasthita saMdhazakti rAjyane bhAra uThAvI le ane rAjya nivRtta thatuM jAya e yojanA vizvavAtsalyanI che. eTaluM ja nahIM te kalyANarAja ane sarvodayanA cAlu pravAhane anubaMdha jALavIne duniyAnA pravAhe sAthe AgaLa vadhI rahyuM che. kalyANarAja paheluM pagathiyuM che. janazaktimAM vicAra bharavAnuM ane navI smRti racavAnuM kAma vinobAjIe karyuM che. karI rahyA che. ethI vicAronI sAthe udaya parivartananI dizAmAM ThIka ThIka pragati sadhAI che paNa je veLAsara paristhiti parivartana na thAya te te pragati thaI na gaNAya ! ulaTuM aTakI javAya ane uMdhuM pariNAma paNa Ave. eTale vizva vAtsalya pravAha tene yathA samaye yogya sAmagrI pUrI pADI rahyo che. TuMkamAM traNe saMbaMdhita che ane ekamekanA pUraka che. vizva vAtsalya pravAha kalyANa rAjane teDatA nathI chatAM paNa saMzodhana te kare che. jemake gaNetadhArA zuddhiprayoga vaDe vizva vAtsalya kalyANarAjanI kAryapaddhatimAM kalyANakArI saMzodhana karAvyuM. ghaNuM kahe che ke evA zuddhi prayogathI Agraha ladAya che. e kharuM che ke loko jAgRta thaI satya ane asatyane chUTAM pADe che ane satya jarUra ladAya che. - daMDI sanyAsI gepALa svAmI : aniSTane zikSA maLe e daMDa nathI, satya ladAya e durAgraha nathI; e te zikSaNa ane satyAgraha che. te na rahe te samAja TakI na zake? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ apramANika saMpattinA dAnanI pratiSThA zA mATe nahIM? baLavaMtabhAI : (be praznomAMne pahelo prazna) apramANikatAthI meLavelI saMpattimAMthI dAna karanAra prAyazcita ke kartavyabhAve Ape te te svIkAravAthI, apramANiktA enAmAM TakI rahe paNa apramANikatAne sAmAjika pratiSThA maLe nahIM eTaluM ja ne? A aMge bIjA sabhyae chaNAvaTa karI hatI ke - eka vAra dAtA tarIke, kartavyabhAve ke prAyazcitarUpe ApanAra dAnane sAmAjika pratiSThA maLe te samAja sAvadhAna bane che, ane e rIte zoSaNa karIne vagara pazcAtApe ke kartavyabhAva vagara karela dAnane pratiSThA ke te aniSTane uttejana maLatuM nathI. tethI te vadhatuM nathI. e sAthe aniSTanA pratikAranI prakriyA cAlu rahe che jethI apramANikatAne vyakita choDe tevI paristhiti paNa sarjAya che. tene ema thAya che ke dAtA tarIke mane pratiSThA maLatI nathI to pachI pramANika banI dAna karI zA mATe kRtArtha na thAuM! ghaNuM sArI vyaktio saMsthAmAM hoya te te saMsthAne zA mATe nA prazaMsanI baLavaMtabhAI -(bIjo prazna) keTalIka saMsthAomAM ghaNuM sArI vyakti hoya che te tevI saMsthAonI zA mATe nI prazaMsA karavI? A aMge chaNAvaTa karatAM sAra nIkaLe ke vyaktio karatAM saMsthA mukhya che. A yugamAM vyakti karatAM saMsthAnuM mahatva vadhAre che ane tethI guNe ghaDAelI saMsthAnI prazaMsA karavI joIe. devajIbhAi -osavALa bhAIonI eka sabhA ghATakoparamAM thaI. temAM huM hAjara hatA. tyAM bhacAu kheDUta maMDaLane dAna ApavAnI . vAta meM raju karI. loko kheDUta maMDaLanA kAryane jANatA hatA eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelA Teko Ape. paNa pAchaLathI loko prazna karatA thaI gayA. kAraNa ke koIke ema kahI dIdhuM ke A maMDaLa dhanikonI pratiSThA toDavAmAM mAne che. Aje dhanikonI prazaMsA eTalI hade thAya che ke na pUcho vAta! loke dAnanI vAhavAhathI dhana pedA karavAnA anicchanIya mArge vaLe che ane tene protsAhana maLe che. pariNAme garIbI ane amArI vaccenI divAla vadhe che. mATaliyAjI:-takhtIthI (lagADavAthI) leka khUba nANuM Ape che kAraNa ke emera tenI belabAlA che. ApaNuM AdarzomAM e pratiSThAne teDavAnI vAta heI ApaNI racanAtmaka saMsthAone muzkelIo paDe che. te paNa eka tapa che evuM mane lAge che. dhananI pratiSThA teDavA mATe AkarI ke kaDavI bhASA karatAM preraNAdAyaka madhura bhASA vadhu asara kare che. eka sabhAmAM eka dAnadAtrI bahenanI ghaNI ja tArIpha thaI. kAvyo gavAyAM. mane paNa kaMIka bolavAnuM sUcana thayuM. tyAre meM te namrabhAve kahyuM : "e bahene te bhagavad bhagata che ane brahmane samapita thayAM che. have tame bhagavAnane badale bahenanI tArIpha kare che to bahenane ema duHkha nahIM thAya ke bhagavAnanI tArIpha bhUlIne tenI potAnI tArIpha kare che ?" AnI sArI evI asara sabhAmAM thaI hatI. Aje zibirArthI bahene e paNa dAnanI tArIpha sAme asarakAraka kahevAvuM ja joIe ema ekI avAje kahyuM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] vAtsalyathI vizvavAtsalya-vivecana [ ra4-7-61] -munizrI nemicaMdrajI vizva vAtsalyane AjanA pravAha vaccenuM sthAna ane tenI bhAvanAo upara agAu vicAra karavAmAM Avela che. vizva vAtsalya to e viSaya che ke tenI chaNAvaTa karavAmAM ghaNuM divase lAge. ahIM tenA saMbaMdhamAM TuMkamAM paNa alaga alaga muddAonI chaNAvaTa karavAnI che. atre vizvavAsalyanAM mULa kyAM ane kevI rIte vikase che te aMge vicAra, karavAne che. - vAtsalyanuM bIja -vizvavAtsalya zabdamAM be zabdo AvelA che. vizva ane vAtsalya. vizvapratinuM vAtsalya e vizva vAtsalya che. eTale vizva vAtsalya upara vicAra karatAM, sarva prathama ApaNe vAtsalya upara vicAra karIe ke tenuM bI(ja) zuM che ? e vRttine udbhava kyAMthI thayo ? samasta jIvanA jIvana upara najara nAkhazuM to jaNAze ke prANImAtranI badhI pravRttionA mULamAM eka vRtti che te jIvavuM ane TakI rahevuM. I want to sarvice-"lAMbA kALa sudhI jIvI zakuM" A bhAvanA jIvananI dareka pravRttimAM jovAmAM Avaze. bImAMthI vRkSa thaze. vRkSane phaLa Avaze. pharI tenAM bI vavAze ane vRkSa kAyama raheze. evI ja rIte bIjA dareka jIvananuM che. eTaluM ja nahIM khAvAnI, pIvAnI, paheravAnI, vicAra karavAnI, belavAnI ityAdi badhI, pravRttiono hetu jIvanane TakAvI rAkhavA mATe ja che. nAnI jIvasRSTi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAnI rIte, mAnavajAti pitAnI rIte kema sArI rIte TakI zakAya te aMge prayatna ane pravRtti kare che. jJAna-vijJAnanI zodha vaDe mANasa saraLatAthI kaI rIte vadhAre TakI zake e ja uddezya sadhAya che. dIkarabApanuM nAma calAve, Ama sAmAnya vaMzaparaMparAthI laIne, siddha buddha-mukta thaIne amara thavuM tyAM sudhInI dareka pravRttio pAchaLa TakI rahevAnI-amara thavAnI bhAvanA ja preraka baLa che. - mAnava anaMtakALa sudhI eja zarIre na TakI zake eTale strI ane puruSa bannee maLI saMtAnanuM sarjana karyuM. temaNe ene pitAne aMza mAnya ane vaMzAvaLI vaDe potAnI gaNatarI pramANe anaMtakALa -sudhI TakI rahevAnI IcchAne pUrNa karI. e bhAvanA, Urmi ke anubhUti ja vAtsalyanuM bIja che. enA * vaDe bIjA jIvAtmAmAM pitApaNuM anubhavAya che ane tene TakAvI rAkhavAnI bhAvanA amalamAM Ave che. vAtsalya pragaTa thatAM judAI rahetI nathI. saMtAne Take te mATe pitAnuM sarvasva arpaNa karI devAya che. e TakI rahevAnI bhAvanAnA kAraNe mAnavaprANamAM saMtAna-IcchA vizeSa rUpe hoya che. mAtAmAM e vadhAre pragaTa thAya che. mAnava sivAya anya jIvanamAM, paNa IDAmAMthI pakSI ane pakSImAMthI IDuM ke bImAMthI vRkSa ane vRkSamAMthI bI e rIte A bhAvanAno saMcAra hoya che. garbhamAMthI saMtAna taraphanI kALajI e pitAnA page UbhuM rahe tyAM sudhI pazu-pakSIomAM ane pitAne zvAsa rahe tyAM sudhI mAnavasamAjamAM jovAmAM Ave che. nabaLI hariNIne siMha sAthe potAnA saMtAna mATe laDatI jovAmAM Ave che e A bhAvanAnI pUrNatA che ke pitAne vinAza thAya chatAM tenuM saMtAna che. thoDA vakhata pahelAne eka dAkhalo che. bAraiyA komane eka pitA pitAnA 17 varSanA dIkarAne pAsenA gAmanA eka chAtrAlayamAM rAkhavA mATe laI javAno hato. mA ane dIkaro alaga thatAM, mAtA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ jora jorathI raDavA lAgI. bApa majabUta manane hatuM eTale te bolyo - "ene raDavA de. tuM cAla dIkarA !" ema kahI te bApa dIkarAne laIne cAlavA lAge. koI paNa divasa dIkarAne alaga nahoto karyo eTale mA paNa raDatI raDatI pAchaLa javA lAgI. barAbara chAtrAlaya sudhI doDha mAIla te raDatI raDatI gaI. chokare chAtrAlayamAM dAkhala thaye ane mA pAchI vaLI. be traNa divasa thayA ke te pharI tene ghera teDI gaI. A mAtAnuM hRdaya che. tenI aMdara keTalo prabaLa bhAva heI zake tene A dAkhalo che. AjakAla te lokone bALaka thAya, e gamatAM nathI; tema ja bhaNataranI sAthe eka khoTo vA cAlyo che, te pramANe zikSita mAtAomAM bALa uchera tarapha bedarakArI vadhatI jAya che. raziyAmAM bALakane janma ApyA pachI sarakAra mAtA pAsethI bALakane laI le che. yuropamAM paNa meja-zokha pAchaLa mAtAo bALakone ucheravAthI kaMTALI jAya che eTale AghA rAkhe che. paNa je vAtsalyabhAva eka mAtA bALaka prati reDe te bIjI na reDI zake. A vAtsalya agAu lohInA saMbaMdha sudhI hatuM. eka samaya eve hate jyAre strI bALakonI sArasaMbhALa rAkhatI, tene ucheratI ane temanAmAM saMskAre reDatI. bALake tenI AMkha AgaLa moTAM thatAM. 'paNuM dhIme dhIme mAnave ToLAomAM rahevuM zarU karyuM, samAja sthapAya. ane prajAjIvananA ghaDataranI javAbadArI sAthe bALakonA ghaDataranI javAbadArI samAja upara vadhAre ne vadhAre AvI. Aja sudhI mAnavasamAje pitAnI je pragati sAdhI che tenA upakAranA badale samAjane caraNe saMtAne dharavA ane samAjanuM RNa utAravAnuM sAdhana saMtAna manAvavA lAgyuM. jene saMtAna na thAya te abhAgI gaNAvA lAge. aputra tarita, svoM naivaca naivaca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 . eTale ke jene putra na hoya tenI gati thatI nathI, tene svarga maLatuM nathI, tema ja vAMjhaNA mA-bApanuM ma na jevuM AvI bhAvanA prasaravA lAgI. pitAne putra na hoya te vaMza calAvavA mATe pitAnA bhAI ke kuTuMbInA putrane dattaka laIne icchAnI pUrti karavA lAgyA. lohInA saMbaMdhamAM keTalIka vAra vAtsalyane badale moha hoya che paNa je mAnasika saMbaMdha hoya che temAM kartavyane saMbaMdha haI vAtsalya zuddha rahI zake che. temaja tene vikAsa paNa thaI zake che. " eTale vAtsalya je mANasanA kuTuMba sudhI sImita hatuM tene vikAsa thaze ane teNe samAja-vAtsalyanuM rUpa dhAraNa karyuM. potAnA mATe, pitAnA kuTuMba mATe dareka kaMIka kare che paNa evI ja kartavya bhAvanAe prerita thaI AkhA samAjane TakAvI rAkhavA mATenI je anubhUti mANase pragaTAvI te samAja-vAtsalya kahevAyuM. mANasa eka sAmAjika prANI che. tene pitAnuM jIvana TakAvI rAkhavA mATe samAjanA ghaNA alaga-alaga ekamone sahayoga meLavavo paDe che, tema ja tene paNa e sAmAjika sahayogamAM pitAne phALe Apa paDe che. mANasanA jIvanane ucca ane divya banAvavA mATe pUrvajoe RSimunioe sAdhanA karI eka bhUmikA taiyAra karI che. tenA AdhAre mANasa AgaLa vadhe che. ItihAsa-bhUgALa ke vijJAnanI je zodhakhoLa thaI che te lokoe pitAnA ekAMta hita mATe nathI karI. teo te sukhI hatA paNa pitAnI sAthe samAjane paNa sukhI jevA IcchatA hatA eTale temaNe zodhakhoLa karI. tenI pAchaLa je koI eka bhAvanA kArya karatI hoya te te samAja vAtsalyanI hatI. samAjavAtsalyamAM vAtsalya kevaLa eka taraphI nathI hotuM; paNa te te bIjAne pAvAnuM temaja pIvAnuM hoya che. mAnavajAtine je samAjavAtsalya na maLyuM heta te te paNa bIjA pazuonI jema ja raheta. AsapAsanuM sAmAjika vAtAvaraNa, sabhyatA, saMskRti vagere je kaMI tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 krame krame maLyuM tene saMbaMdha sthULa dehanA-lohInA karatAM paNa vadhAre che. lohInA saMbaMdhe vAtsalya sIMcIne mANasa vyakitagata jIvanamAMthI jema kauTuMbika jIvanamAM Avyo tema teNe AMtarika ane mAnasika bhUmikAe baMdhAyelA saMbaMdhomAM paNa tevI AtmIyatA ane zuddhatA meLavavAnI che. eTalA mATe jainasUtromAM kuTuMbavAtsalya pachInI bhUmikAe sAdha=vAtsalyane mUkavAmAM AvyuM che. teno artha che samAna dharmavALA eTale samAna mAnavajAtinA loko prati vAtsalya bhAva reDo. jo ke Aje te tene artha jaina kevaLa potAnA sAMpradAya sudhI ja kare che. paNa tenI vyApakatA kharekhara samasta mAnava jAta sudhI che. bhagavAna RSabhadevanA samayamAM akarma bhUmikA hatI ane yugaliyA prajA hatI. teo kevaLa pitAnA paDa sudhI ja rAcatA. temaNe e prajAne vyaktivAdathI kuTuMba ane pachI varNavyavasthA bAMdhIne samAja sudhI ANuM samAja vAtsalya zIkhavyuM. tyArabAda temaNe joyuM ke e prajAne samAjavAtsalyathI vadhIne samaSTi-vAtsalya sudhI laI javAnI jarUra che. e mATe jAte vizvavAtsalya sAdhavuM jarUrI hatuM. te mATe temaNe sAdhu-dIkSA lIdhI. jagatanA samasta jIvonI (samaSTinI) sAthe AtmIyatAne anUbhava karavA mATe temaNe eka varSa sudhI samauna tapa karyuM. jaine tene varSItapa kahe che. tyAranI prajAne A vizvavAtsalya sAdhaka zuM le che-kevI rIte le che? enI jANa na hatI. koI hAthI hAjara kare, kAraNa ke RSabhadeva rAjA hatA, temane savArI mATe joIe ne? koI cheDe hAjara kare kAraNa ke emane page thoDuM cAlavAnuM hoya ! koI motI bharelA thALa hAjara kare, kadAca koIe prabhune meNuM mAryuM haze eTale AbhUSaNa vagara pharatA haze ! koI kanyA hAjara kare ke kadAca emane rANIothI asaMtoSa thayo haze! prajAne prema khUba ane jene je sUjhe te rIte prabhune rIjhavavAno prayAsa kare ! paNa koI nahotA jANatA ke temane te mAtra zuddha, kalpanIya, sUjhate acita AhAra joIe ! kAraNa ke e samaSTi-vAtsalyane sAdhaka ekandriya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra jIvane sacitta AhAra paNa na laI zake ! koIne kadi kalpanA paNa nahIM ane ahAra Ape nahIMprabhu nirdoSa AhAra meLavavA tapa karIne pharI rahyA che ema koInA manamAM thAI ja nahIM! aMte, hastinApuranA rAjA neyAMsakumAranA mana upara A avyakta AMdolanane UMDo paDagho paDyo. tene vaharAvavAnI IcchA thaI. te vakhate pAse I-(zeraDI) rasanA ghaDA hatA. te acitta ane kalpanIya AhAra hatuM, teNe te vaherAvavAnI bhAvanA karI ane bhagavAna aSabhadeve zeraDInA rasathI varSItapanAM pAraNuM karyA. A rIte saMskRtinA AdikALamAM vizvAtsalyanuM kheDANa thayuM. bIjI bAju mAtA marUdevIne bhagavAna RSabhadeve dIkSA lIdhI tyArathI kuTuMba-vAtsalyanA kAraNe ciMtA thatI ke "mAro RSabha kyAM raheto haze ? zuM khAto haze? kayAM sUtA haze !" e citAmAM temanA bAra mAsa nIkaLI gayA. khAvA-pIvAnuM bhAve nahIM, uMgha rAtre Ave nahIM. ekavAra mAtA marUdevIe sAMbhaLyuM ke bhagavAna RSabhadeva ayodhyAmAM AvyA che. tyAre mAnA vAtsalya prerAIne teo prabhune jevA hAthI upara nIkaLyA. tyAM jaIne temaNe joyuM ke eka moTI pariSada bharAI che! temAM strI-purUSa, devI-deve ja nahIM, pazupaMkhIo paNa beThAM che. A joIne mAtA vicAra kare che: "are huM te RSabhanI ciMtA karUM paNa e te jagatanA prANI mAtranI ciMtA kare che. e prANIo prati keTalo vahAla reDI rahyo che ! ene to koI vastunI ciMtA lAgatI ja nathI. te pitAnI mastImAM che. mAre paNa sImita kuTuMba-vAtsalya mUkIne vizvaprati vAtsalya reDavuM joIe." Ama marUdevI mAtAnuM vAtsalya je kuTuMba sudhI sImita hatuM te asIma vizvaprati vahevA mAMDe che. bhagavAna RSabhadevathI temane vizvavAtsalyanI preraNuM maLe che. ane temane tyAM ja pUrNa AtmajJAna thaI jAya che. samAjavAtsalyathI vadhIne vizvavAtsalyanI sAdhanA gRhastha jIvanamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 vyakti pote karI zake paNa vizva vAtsalya-sAdhanAnI preraNA AkhA samAjane ApavA mATe te sAdhujIvana ja saphaLa sAdhana che. gRhastha jIvanamAM vizva vAtsalyanI preraNA AkhA samAjane ApavI e lagabhaga sazakaya jevuM che. kadAca gRhastha saMyamI bane te paNa vidhavAtsalyanI preraNuM jagaDavA mATe sAdhuonI saMyama maryAdAja preraka banI zake che. utarAdhyayana sUvamAM batAvyuM che - saMti egehiM bhikkhuhi, gAratthA sNjmuttraa| gAra tthevi samvehi 'sAhavo sNjmuttraa|| koIka sAdhu karatAM gRhastha saMyamamAM uttama hoya che paNa badhA gRhastha karanAM sAdhuo ja saMyamamAM uttama heya che. vizvavAtsalyanI sAdhanAnI preraNA ApavA mATe utkRSTa prakArano saMyama levo jarUrI che ane te kevaLa sAdhujIvanamAM ja hoI zake che. jyAre gRhasthAzramamAM kuTuMba-moha vagere deSa heIne temanI vAtsalyanI maryAdA kevaLa samAja vAtsalya sudhI rAkhI che. te chatAM je gRhastho saMyamanI bhUmikAmAM AgaLa vadhyA hoya che, jemaNe trasajIvonI niraparAdhI hiMsAne tyAga karyo che ane sAparAdhI trasa jIve hiMsAmAM viveka batAvyo che ane sukSma ekendriya jIvonI paNa maryAdA karI che temane zramaNopAsaka kahevAmAM AvyA che. teo vidhavAtsalyanI sAdhanAmAM madadagAra hoya che, tene anusaranAra hoya che. Aje keTalAka jaina gRhastha pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatinA ekedriya jIvonI maryAdA kare che paNuM teo samAjahita virUddha kAma-dhaMdho karatA hoya che. AvA lokonuM ekendriya jIvonI maryAdAvALuM vizva vAtsalya vikRtinuM sUcaka che kAraNa ke temaNe samAjavAtsalyanI sAdhanA karI nathI athavA choDI dIdhI che. samAja-vAtsalyanI pUrNatA pachI ja vizva vAtsalyanI sAdhanA saphaLa thaI zake che. mahAtmA gAMdhIjIne vizva vAtsalyanI sAdhanAnI preraNA eka jaina Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 sAdhu vhecarajI svAmI tema ja zrImada rAjacaMdra taraphathI maLI. te pahelAMnAM gAMdhIjInA jIvanamAM, temaNe mAMsa khAvAna, bIDI pIvAnuM tema ja corI karyAno ekarAra karyo che. paNa temaNe pUrNa brahmacaryavrata lIdhuM ane tyArabAda dakSiNa AphrikAmAM vizva vAtsalyanuM kheDANa karyuM. temanI e sAdhanA dhIme dhIme vadhavA lAgI ane temaNe samaSTi-vAtsalyanI sAdhanA paNa karI. mAM jovA mATe joIe teTaluM ja thoDuM pANI teo vAparatA. ekavAra eka bhAI mATIne eka Dhe; upADI lAvyA. temAMthI thioDIka bhATI rAkhI bAkInuM pAchuM yathAsthAne temaNe naMkhAvyuM tene paNa dAkhala che. kAkAsAheba ekavAra lImaDAnAM pAna vadhu toDI AvyA eTale temaNe Takora karI hatI : " joIe tenAthI vadhAre levuM e aparAdha che !" Ama vizvavasalya pragaTAvavA mATe ghaNI saksa bAbatamAM paNa viveka rAkhavo paDe che. - dazavaikAlika sUtranI vRttimAM eka ThekANe kahyuM che -"acita ane ka95nIya AhAra upAzraye lAvyA pachI, sAdhue jamatI vakhate vicAra karave ke huM A vanaspati kAyanA jIvonuM kalevara lAvyo chuM. e badhA mArA jevA AtmadhArI hatAM, chatAM nA chUTake zarIrane poSaNa ApavA mATe levAM paDe che ! " prANImAtra pratye vAtsalyanI A keTalI UMcI bhAvanA che ? kANuga suvamAM kahyuM che ke sAdhakanA jIvana upara cArane Te upakAra che:-(1) cha kAya (vizvanA prANI mAtra) (2) gaNa (samAja) (3) rajA (te kALanI rAjya saMsthAo ) ane (4) dharmAcArya. A badhAnuM RNa, dharmamArge preravAthI, pite saMyama rAkhavAthI ane rakhAvavAthI temaja jIvAtmAone sAce raste doravA-dorAvavAthI, pheDI zakAya che. bhagavAna mahAvIre 5 mAsa 25 divasanI tapazcaryA, te vakhatanA aniSTone dUra karavA mATe karI hatI. temaNe caMDausika jevA kaNadhara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 sApanA rAphaDA pAse jaIne, tenA dezaprahArane badale tene pratibaMdha ApI, vizvavAtsalyanI pUrNa sAdhanA karI hatI. jyAre samAja vAtsalyane vikAsa vizva vAtsalyanI sAdhanAmAM pariName che tyAre sAdhaka mATe kaI pArakAM rahetAM nathI. sarva dharmo, deza, jAtio, kuTuMba ane prANI mAtrane vizva vAtsalyamAM samAveza thaI jAya che. dareka dharma sthApake pitApitAnA ThekANe je kalyANane pravAha vahevaDAvyA che tene te lAbha le che, janatAne Ape che. te koInI sAthe kharAba vahevAra karaze nahIM kAraNa ke AkhuM vizva tenuM kuTuMba heI "vasuva kuTuMbakama" pramANe te vartaze. jema gharanA mANaso pitAnA hoIne, kuTuMbamAM mANasa koinI sAthe asatya, hiMsA, corI, vyabhicAra ke asamAnatAno vahevAra karatA nathI tevI ja rIte vizvavAtsalyane sAdhaka AkhA vizva kuTuMba sAthe saddavahevAra ja karaze. A vizva vAtsalyanuM dhyeya che ane tene siddha karavAnuM che. atyAre keTaluM sika thaze teno vicAra karavAne nathI; paNa Adarza te hamezAM UMco rAkhavAne rahyo. himAlayanI taLeTImAM rahenAra, himAlaye javAne Adarza khe te ja te eka divasa tyAM pahoMcI zake che. jaina dharmamAM eka vastu batAvavAmAM AvI che ke je samyagadarzana thayuM tene mokSa dhImI gatie paNa ardha purAla parAvartana kALamAM nakkI thaI jAya che. gRhastha, vAnaprasthI ane paDimAdhArI zrAvaka paNa vizvAtsalyanAM lakSya sudhI jaI zake che tema ja mekSa pAmI zake che. sAdhu sanyAsIo mATe A lakSya meLavavuM sulabha che. jyAM sudhI khetInI zodha nahotI thaI, tyAM sudhI vanamAM rahetA RSi munio pitAne jIvananirvAha jhADe pAkelAM kharI paDelAM phaLo ke gopAlana karI tenA dUdha upara karatA. kAcAM ane jhADa uparanAM phaLe na teDavA ke bIjI jIva hiMsA na karavI e temane viziSTa uddezya hate. jenuM beya vidhavAtsalyanI sAdhanA hatI. vaizeSika darzananA pravartaka kaNAda RSi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaMgalamAM rahetA hatA. tyAM jaMgalamAM je anAja thatuM tenA kaNe vINuM vINIne teo jIvananirvAha karatA ane aparigraha ane saMyamathI rahetA. eka vAra eka rAjA temane zAla va. bheTa ApavA Avyo paNa temaNe mane jarUra nathI!" kahIne svIkAravAnI nA pADI dIdhI. . keTalAka loko kahe che ke vizva vAtsalyanI sAdhanAmAM ahiMsA karyo Ave che? kAraNa ke ahiMsA eTale te hiMsA na karavI; e artha che. kharUM jevA joIe to ahiMsAnI be bAjuo che!-(1) niSedhAtmaka ane (2) vidheyAtmaka. ahiMsAnI niSedhAtmaka bAjune laIne tene ekAMgI banAvI devAmAM AvI che. eTale ja ahiMsAnI vidheyAtmaka bAju upara bhAra mUkavo paDaze. A vidheyAtmaka ahiMsA eTale jIvanuM saMrakSaNa karavuM. sevA karavI, sahAnubhUti batAvavI, vikAsa karavo ane e arthamAM vizvavAtsalyane levAmAM Avyo che eTale vizva vAtsalyanI sAdhanAmAM ahiMsA ApoApa AvI jAya che. eTaluM ja nahIM nivRtti ane pravRtti bannene paNa samAveza vizva vAtsalyanI saMpUrNatAmAM thaI jAya che. vizva vAtsalyanI zreSTha sAdhanAne dAkhalo mahArAjA raMtidevanA jIvana uparathI maLI zake che. teo prajAvatsala rAjA hatA. ekavAra temanA rAjyamAM dukALa paDyo. rAjA raMtideva mahelanA AMgaNAmAM beThA beThA vicAra kare che : " rAjyamAM duSkALa prarvatato hoya tyAre huM sukhe kaI rIte khAI-pI zakuM? rAjyane dareka prANI mAro AtmIya che. prajA to mArI saMtati che. te bhUkhI tarasI rahe te huM kema khAI-pI zakuM ?" rAjyanA pIDAtA jIvone joIne rAjAnI bhUkha ane tarasa banne UDI gayAM che. eka pachI eka ema karatAM 48-48 divasanA rAjAne upavAsa thayA che. te chatAM temane prajAnI ja ciMtA che. te vakhata mukhya pradhAna AvIne rAjAne araja kare che: "mahArAja. 48 divasanA upavAsa thavA AvyA che. ApanI jIvanazakita ghaTI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahI che. prajA mATe Apa keTalI badhI ciMtA rAkhI badhuM karI chUTayA. rAjyabhaMDAra khulluM mukI dIdhe, mahelanI badhI vastuo vecI nAkhI, eTaluM ja nahIM bhUkhyAne annajaLa maLe te mATe jAte upavAsa paNa ryA have koI upAya bAkI rahyo nathI. Ape banyuM te karyuM. have te pAraNuM karo ! " eTalAmAM mahelanI bahAra prajAjanee pikAra karyo : ya thAva mahArAjA ratidevane mahArAjanA upavAsane aMta jaladI Avo ! lAkhe mare paNa lAkhonA pAlanahAra na mare!" te sAMbhaLI mukhya pradhAne kahyuM : "mahArAja ! Ape prajAne pikAra sAMbhaLyo ! prajAnA A pikArane prajAvatsala rAjA zI rIte avagaNI zake ! have te Ape pAraNuM karavuM ja rahyuM. Apa prajAne koLiyo jhUMTavIne te anna letA nathI ! A to tamArI vahAlI prajAnI AjIjI che. tene kaI rIte avagaNI zakaze !" tyAre rAjAe kahyuM: "ThIka pradhAnajI! jyAre sahune ATalo Agraha che te huM mArI prajAne sAmAnya mANasa meLavI zake eTaluM anna ane pANI laiza!" pradhAne kahyuM : "Ape mahA kRpA karI mahArAja ! A baTaka roTalo ane thoDuM pANI ApanA pAraNA mATe hAjara che !" mahArAje pUjate hAthe roTalIne TukaDe teDavA jAya che ke lathaDiyAM khAtI eka bAI tyAM Ave che. bAIne pAchI pharavA pradhAna izAre kare che paNa mahArAja tene aTakAvIne pUche che: "bola ! bAI tAre zuM kahevuM che ?" bAI bolI : "mahArAja! mArI bhUla thaI ke Aje Apa jevA prajAvatsala rAjA pAraNuM kare ane huM AvI !" bAI! tuM gabharA nahIM ! je kAMI kahevuM hoya te sukhethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 kahe !" rAjAe AzvAsana ApatAM kahyuM. * "mahArAja, mArI bhUkhane prazna hota to huM marI gaI hatI paNa, mAro ekane eka lAla eka keLiyA mATe taraphaDe che. tenuM duHkha joyuM na gayuM ane hRdaya hAthamAM na rahyuM eTale lathaDAtA page paNa ahIM ApanA dvAre AvI pahoMcI !" bAIe kahyuM. - rAjA raMtideva belyA : "bAI gabharAIza nahIM! huM te tArI zraddhAne dago ApanAra nathI. le A roTalI ane tArA bALakanuM kALaju tAju kara !" aMtaranA AziSa ApatI bAI roTalIne TukaDe laIne tyAMthI jAya che. pradhAna mana mArIne rahI jAya che ane pANIno ghUMTaDe pIvA rAjAne kahe che. rAjA jevo ghUMTaDe bharavA jAya ke eka caMDALa prajo page dAkhala thAya che! raDato raDate mahArAjanA caraNomAM namI paDe che. mahArAja pUche che: "bhAI tane zenuM duHkha che? tuM zA mATe caMDALa kahe che: "mAruM ekanuM eka sAthIdAra kutarUM Aja sudhI mArA sukhadu:khamAM sAthe rahyuM. Aje cAra divasathI eka TIpuM pANI tenA gaLA nIce gayuM nathI. te taraphaDatuM-tarasatuM mArI jhUMpaDI bahAra paDyuM che. tenuM duHkha na joyuM gayuM eTale huM ApanI pAse doDI Avyo !" raMtideva karUNApUrNa AMkhothI kahe che : "le bhAI, A pANIne pyAlo ! tArA sAthIne pAIne tene saMtoSa Apa!" * AvI hatI raMtidevanI vizva vAtsalyatA ! temaNe prANImAtra sAthe AtmIyatA sAdhI vizvanuM duHkha pitAnuM mAnI lIdhuM hatuM. temanA aMtaramAMthI e ja nAda gUjato hate - natvahaM kAmaye rAjyaM, na svarganApunarbhavam / kAmaye duHkha taptAnAM prANinAmAtinAzanam // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ "huM rAjya nathI Icchata ke nathI svarga Icchata mane mokSanI paNu lAlasA nathI. duHkhathI saMtapta prANIonA du:khane nAza karuM e ja mArI icchA che. * AvI hatI raMtidevanI vidhavAtsalyanI sAdhanA ! teo eka kSetramAM kAma karatA hatA chatAM prANImAtra pratye vAtsalya reDavA teo Atura hatA. teo kaTIe kharA UtaryA dukALa maTa. rAjAnAM pAraNuM thayA. Ama vizva vAtsalyanI sAdhanA mAM jagatanI ciMtA pitAnI banI jAya che. vyakitatvanuM visarjana samaSTimAM thaI jAya che. e ja advaita sAdhanA che. e ja Atmaupamya che. "Atmavat sarva bhUteSu"nI sakriya bhAvanAnuM rUpAMtara che. krame karI vAtsalyane samAja vAtsalya tarapha reDI. tenI pUrNatA vizva vAtsalya rUpe samaSTi sAthe AtmIyatA pragaTAvavAmAM rahelI che. carcA ane muktasahaciMtana maputra' koNa? AjanI carcA zarU karatAM zrI devajIbhAIe mahAbhAratane dAkhale TAMktAM kahyuM : "zakuMtalAnA putra bharatane traNa rANIothI daza putra thayA. paNa te paikInA ekeya rAjya sthAna mATe lAyaka na nIvaDyA eTale emanA manamAM vicAra Avyo ke "aputra vinaMti" ema zAstro kahe che. eTale ke putra to joIe paNa te cAritryazIla ane suyogya joIe. bharadvAjajIe petAnA ziSya dhaumyane samAja AgaLa putrarUpe dharyo eTale eka navuM sUva nIpajyuH "bda (vIryaja saMtAna) karatAM nAda' (nAdajanya saMtAna) vadhu uttama che. bhagavAna buddha ane mahAvIre e rahasyane vadhAre pragaTa karyuM ke cAritrya ane UMcA vicArathI jeo AkarSAIne saMyama mAge anusare ane saMyamamAgane pracAra kare te ja sAcAM saMtAne !. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ purAvAtsalya ne vyApaka samAja vAtsalya banAvyuM zrI mATaliyAjIe pitAne anubhava TAMkatAM kahyuM: "huM jayAre gAmaDAmAM gayo tyAre mArA putra uparane sneha che tene vyApaka karavAnI bhAvanA ane jAgI. sana 1942 mAM bhAvanagara jelamAM hatA tyAre ekavAra bhIMtane aDhelIne Ubho hato. te vakhate heka miniTa mane divAsvapna AvyuM. emAM meM traNa dazyo jayAM :-(1) nadIne pUra khUba AvyuM. (2) kubhAra ane dAMDI vinAne kuMbhArane cAkaDe je. (3) badhuM ja cakakara cakkara pharatuM dekhAyuM. A divAsvapnanI tIvratA te vakhate khUba ja rahI ane paMdara divasa sudhI e aNu kharyuM nahIM. huM tanmaya banI gayo. e vakhate jIbha khAMDa ke mIThuM pArakhI zakatI na hatI. jelamAMthI nIkaLyA bAda pAMca varSa sudhI huM nAnAbhAI bhaTTa pAse rahyo ane mane jaNAyuM ke tatvajJAna ane bhAvanAe AkAra le joIe. tevAmAM putra-prApti thaI tyAre thayuM : "mAbApa reze, kacavAze athavA mAthAmAM parovAI jaIza ema mAnI huM gherathI te bhAge paNa have mArA bALakathI bhAgIne kayAM jaIza" * eTale AgaLa kahyuM tema purasnehane vyApaka karavAnI jhaMkhanA thaI ane huM gAmaDAmAM gayo. gAmaDAmAM gayA pachI "mA mAMthI sAta bhAva tAravyA. mA nA sAta bhAva te A pramANe che -(1) amI athavA snehanuM amRta (2) pAse rahIne sevA karavI (3) suzruSA (4) taddarUpatA anubhavavI. (5) zikSaNa (6) rakSaNa (7) vijJAnayukta saMskAra. AmAM sarva prathama bALamaMdirane vicAra Avyo. gAmanI zALAmAM paMdara bALako A tyAM bALamaMdira kaI rIte zarU thAya? bIje vicAra AvyuM davAkhAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ khAlIe. te vakhate eka zAstrI gulAlavADImAM rahetA. teo davAnA keTalAka DabbAo mokalatA. teno upayoga karavo. Ama meM be kArya gAmanA vizvAse zarU karyA. A agAu prA pariSadamAM, jenAM netA baLavaMtarAya mahetA hatA, ane murabbI zrI nAnAbhAInI saMsthA mAma dakSiNA mUrtimAM ane saMsthAo sAthe saMkaLAIne kAma karavAne moko maLyo hato. paNa mane gAma upara "vAtsalyanI daSTie vadhu AkarSaNa hatuM. gAma taraphathI dANA-gaLa va.nI vyavasthA thaI. gAmane kahyuM : jema jema jarUra paDaze tema tema laIzuM. badhI vyavasthA gAma ja kare!" AthI gAmane thayuM ke A te ApaNe mANasa che. deDheka mAsa bAda gAmane lAgyuM ke A kuTuMba je vargamAMthI Ave che tene bIjI cIjo paNa joze ane dUdha ghI vagere mATe rekaDI rakama ApavI joIe. meM kahyuM: "mane vaza juvAne rAtrizALA mATe Apa " gAme dara juvAne be rUpiyA nakkI karI dANu-goLa sAthe bIjI cAlIza rUpiyAnI vyavasthA joDI dIdhI. gAmamAM kAmane ghATa baMdhAye. bahene paNa AvavA lAgyAM. temanI nirakSaratA dUra karavA mATe temane khabara na paDe te rIte rAsaDAthI kArya zarU karyuM. emAM temane game tevI DhALe goThavate gayo. pachI to temaNe sAmethI akSarajJAnanI mAgaNuM karI. rAsaDAmAM zIla, saMskAra, bALauchera, grAma bhakti, bahenenuM gRha kartavya, samAja kartavya va. vAta vaNa levAI hatI. temAM akSarajJAna zarU thatAM te vibhAgane paNa vikasAvavAnI taka maLI. Ama gAma sAthe AnaMda ane otapretatA vadhatAM cAlyAM. tyAM ekavAra rAtre huM bahAra gAmathI AvatuM hatuM. te vakhate bAjunA gAmanA kAThIo vagere ahIMnA lokone khUba herAna karatA jaNAyA. emanAM Dhera cere-vADe care! koI kheDUta cUM ke cAM karI zake nahIM. A vakhate je herane jayAM temane laine Dakhe pUryA. paNa pele Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAThI mUche upara tAla daIne DabbAmAMthI kADhI gayo. huM te zamazamI UTha. ATalo badhe jUlma sahana thAya zI rIte ? meM polisamAM phariyAda karI; paNa mukhIe, "Dhora parAyAM nathI" evuM jUThuM lakhANa karyuM. koI sAkSI tarIke paNa UbhuM na rahyuM. eTaluM ja nahIM, je kheDUtanI bheLa thayelI teNe jAte kahyuM ke mAruM kaMipaNa bheLavAyuM nathI. roTalI ane dUdhapAka nIcavIne Ape ! have zuM thAya ! huM to khUba muMjhAyo. eka divasa vicAra thatAM huM ane mArA patnI banne jaNa te gAma te kAThIne tyAM ja pahoMcyA. temaNe Agraha karyo ane ame jamavA rokAyA. bhANamAM roTalIo AvI ke meM kahyuM : "A nIcavIne mane Apo !" te kAThInA bhA ane gharanA badhAya muMjhAyA. pahelAM to teo kaMI na samajyA. pachI meM cokhavaTa karatAM kahyuM : "AmAM aneka kheDUtone paraseve ceTa che, te kADhIne mane roTalI Ape !" ' chevaTe kAThI pIgaLI gayA ane temaNe kahyuM : "A mArI gAya, mArI ja mahenate ucherIne moTI karI che ane tene bheLathI alaga rAkhI che. tenuM dUdha lo !" - sAmAnya rIte bheLa te theDI, bheMsa va. thI thatI hoya che eTale meM thoDuM dUdha lIdhuM. tyArabAda kAThIne AkhA kuTuMbe pitAnI ApavItI kahI saMbhaLAvI : "amane paNa ke kheDUtone raMjADaga gamatA nathI, paNuM, zuM karIe ? amArI pAse so vIghA jamIna hatI paNa amuka paTelane tyAM gire mUkelI. trIza varSa thaI gayAM have e ApatA nathI!" emanuM paNa kaMIka karavuM joIe ema nakkI karI temanI vidAya laIne ame pAchA pharyA. e paTela bApA cUsta vedAMtI hatA. thoDA divaso pachI samaya joIne huM temane tyAM gayo. meM temane kahyuM : "bApA ! Apa to atavAdI! ApanAthI AvuM thAya ! " sabhAge Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ bApa samajI gayA. temaNe kahyuM : "bAyuM te thayuM che paNa have khetara jUtuM nathI ! " mArA mATe bApAe dUdhapAkanuM jamaNa banAvyuM hatuM. meM kahyuM: "bApAdUdhapAka te mane bahu bhAve, paNa tamAre nIcovIne ApavuM paDaze ! " " dUdhapAka te nIcevAto haze?" bApAe pUchyuM. paNa mAre te nIcovIne joIe. emAM aNahakkanuM tatva bhaLI gayuM che." bApA samajI gayA. chevaTe eka mosama laine te jamIna cheDavA mATe mAnI gayA. mANasonI sAme e mujabanuM lakhANa thayuM. kAThInI ghaDI vecAvI nAkhI. dANacerI va. aniSTo baMdha thayAM. kAThIbhAI be baLada kharIdI khetImAM lAgI gayA. A vyaktigata prazna to sArI rIte ukelAyo, paNa AvuM Thera Thera hatuM. eTale julma-nivArakasevAdaLa racAyuM. e ja arasAmAM sevAdaLa pAse eka savAla Avyo, eka guDa mANasanuM UMTa badhAnAM khetaromAM pharyA kare. te pAko guDe koIkanI bharIne bAra varSathI pitAnA gharamAM rAkhelI chatAM koI ene kaMi na kahI zake. te vakhate ame ahiMsAnI dizAmAM UMDA utaryA na hatA. eTale sevAdaLanA mANasoe UMTanA pagamAM goLI mArI tene laMgaDa banAvI dIdhuM. A khabara paDato pelo cIDAyo. eka divasa dArU DhIMcIne Avyo ane bolavA lAgyo : "bhavAnI bhoga mAge che? tamane mArIne lohI ApavuM che!" . badhAya gabharAyA. mArI pAse beThelA be moTA paTelo te cAlavA lAgyA. sevAdaLanA yuvAne citravata banI gayA. huM UbhuM thayuM ane pelA bhAIne aDe. te chaMcheDAyo nahIM. kaMIka zAMti AvatAM teNe kahyuM: "ThIka, talavAra nahIM te mAna, mAravA de !" vAta utaratAM kahe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamArA sevAdaLanA eka bhAIne mAravA de che ane aMte "te bhAI mAphI mAge !" tyAM sudhI vAta AvI. huM sAMDhiyAne bAjhI gaye. eTalAmAM mukhIe AvIne pelA mANasane pitAnA makAnamAM besADa ane bahArathI pANI AvyuM che ema kahI tene pANI pAyuM. dhIme dhIme tene nazo UtarI gayo ane mAphI maMgAvavAne badale e te emane ema pAcho pharyo. tevAmAM eka banAva banyuM ke koI haratApharatAo sAthe ene jhaghaDe thayo. tene mAra paDyo ane tenI baMdUka paNa teo laI gayA, gAmamAM vAta phelAI ke mATaliyAe evuM karyuM lAge che. eka vAra huM bahAragAmathI Avato hato ke mArI jhUMpaDImAM eka cera Avelo. mane joIne mAla pheMkI te cAlato thaze. basa vahema zarU thayA che mATaliyA pAse kaMIka che. rAkha Ape te mANasa sAjo thaI zake che." e ja arasAmAM badhA vaheme sAme thanArUM "kheDUta-ya-sAdhaka - maMDaLa" racAyuM. saMsthArUpI sUryanAM sapta paTTInA sAta guNa gAmamAM khIlyAM. ame amArI sAme vAsalyanuM pratIka paNa rAkhyuM che, jethI satata jAgRti rahe. mamatA-moha ke ahaMtA ekadama te jatAM nathI paNa gALamAM pANI paDatAM cIkAza ghaTe tema e vyApaka thatAM ghaTe che, ahaMtA-mamatA saMpUrNapaNe gayAM nathI. paNa te vyApaka thayAM che jethI sAva mUrzita thavAtuM nathI ema mane lAge che. dujana saMhAramAM vizva vAtsalya kharuM? A anubhavo sAMbhaLI daMDI svAmIjIe prazna karyo: (1) hiraNyakazyapane vadha nRsiMhe karyo. (2) rAme rAvaNane mAryo ( 3 ) kRSNa dvArA kaMsa bharAya te AmAM vidhavAtsalya gaNAya kharuM ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATaliyAjIe javAba ApatAM kahyuM: "phaLe bIjane nAza karyo ke phaLa pAkI jatAM bIje phaLane nAza karyo! AmAM vAtsalya gaNAtuM hoya te uparanI vAtamAM zA mATe na gaNAvuM joIe. . . paMjAbhAIe kahyuM : bhALIne vyavasthA mATe jALajhAMkharAM sApha te karavI ja paDe ne! TuMkamAM samAjanAM mUlyo mATe, aMgata juthI nahIM, tema rAgadveSa rAkhyA vagara, samAjanI kakSA pramANe sazastra sAmane karavuM paDe teya "vizvavAtsalyane bAdhA nahIM pahece ! eTaluM kharuM ke e arAga ane avanI asara tatkALa nahIM to bIje janme paNa jene mAryo hoya ene paNa pahoMcI vaLavI joIe. e rIte jotAM rAvaNa ane vAlI bannene rAma upara prIti aMtakALe thAya ja che, tema kaMsane thatI jaNAtI nathI. jo ke kaMsa to jANI joIne AkramaNa karavA jatAM ja mallazALAmAM bhaNe che !" mAtRvAtsalya purUSa-vAtsalya karatAM vadhAre - zrI devajIbhAIe pitAnI putrIne mAtavAtsalyane anubhava dAkhavatAM kahyuM : "huM bALAone khUba sAcavuM chuM. chatAM eka divase mArI nAnI dIkarIe kahyuM ke "bApA ApaNe karatAM paDozInI "mA" garIba che chatAM enA bALake "mA" kahe che. e kevuM rUDuM lAge che? tame amane sArI peThe rAkho che paNa "mA" jevuM AnaMdamaya bIju nathI lAgatuM !" zrI puMjAbhAIe hAjara javAba Ape : "eTalA mATe te "bApA" kahevAya che. matalaba ke mAtA karatAM bApAnuM vAtsalya. pA bhAganuM ja hoya che." pachI strI ane purUSa aMge carcA cAlI. purUSamAM paNa viziSTa guNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che ane strIomAM paNa potAnA viziSTa guNa hoya che. samarpaNane guNa purUSomAM paNa hoya che eTale ja sAdhako vizvAtmaya vadhu aMze ane saMkhyAmAM sAdhe che. strI-sAdhikAo ochI jovA maLe che ane strIonuM vAtsalya jarUra vizvavAsalya mATe preraNuM ApI zake paNa te kuTuMba sudhI sImita vadhu jovAmAM Ave che. bALako mATe bhAnuM balidAna savizeSa heIne, samAjanA utthAnamAM strIoe ja vadhu bhoga Apyo che ane vizvavAsayamAM paNa mAtasamAje vadhu bhega Apavo paDhaze. vicavAtsalyamAM kone mukhya sthAna? zrI daMDI svAmIe ajagatane dAkhalo ApatAM kahyuM: "tenA traNa putro hatA. pahelo bApane bhAge hato-Delo mAne ! tethI ja zuna-zepa je agatane vaceTa putra hatuM tene samAja mATe hama paDyo hate. "mA"ne nAnA upara prema vadhAre hoya tenuM kAraNa te nAne, chevaTa ane nabaLo hoya che. Ama vizva vAtsalyamAM AkhA samAjane sthAna che. paNa pachAta rahI gayelAMone mATe pakSapAta rakha ja joIe ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ [3] vizvavArAlyanAM pAsAMo [ 31-7-61] -munizrI nemicaMdrajI vidhavAtsalyanAM kayAM kyAM ane keTalAM pAsAM che te aMge atre vicAra karavAne che. vizvavAtsalya zabdanI evI vilakSaNatA che ke enuM nAma letAM ja mAtAnuM citra * AMkha AgaLa ubhuM thAya che. vidhavAtsalyanAM pAsAMo upara vicAra karavA mATe paNa mAtaidayanAM pAsAMo paNa tapAsavA paDaze. * mAtA kevaLa bALaka upara Asakata thaIne prema kare che e enA hRdayanuM eka pAsuM che. te ene mAre paNa che-daMDa paNa Ape chegusso paNa kare che. A eka bIjuM pAsuM che. paNa bane sthitimAM tenA aMtaramAM vAtsalaya te bhareluM ja hoya che. te cAhe che tyAre paNa tenA dilamAM vAtsalya heya che ane jyAre daDe che tyAre paNa e vAtsalya heya che. te ja ene prere che ke tenuM bALaka naThAruM na thavuM joIe. bagaDavuM na joIe. evI hitabhAvanA tenA hRdayamAM satata rahe che. emAM mamatA paNa che ane samatA paNa che. jyAre baMnene samanvaya thAya tyAre ja vAtsalya khIle che. vizvavasalyamAM paNa Ama baMne prakAranI vRtti ane bhAvanAne samanvaya sAdhavAno rahe che. vizva vAtsalya jyAM eka tarapha aniSTone dUra karavAnuM sUcave che tyAM bIjI tarapha samAjajIvanamAM saMyama, dharma ane nIti vagerene praveza karavAnuM sUcave che. - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaNA loko kaheze ke zuM sarvodayathI ema nahIM thAya ? sarvodayamAM avikasita aMgane vadhAre udaya ke prakAza ane vikasita aMgene che udaya ke prakAza sUcavato heya, paNa jyAM aMdhAruM che tene dUra karavA mATe khAsa kahevAtuM nathI. aMdhAruM dUra karyA sivAya udaya ke prakAza kaI rIte thaI zakaze ! sUrajano prakAza to mera patharAyo paNa jenA bArI bAraNuM taddana baMdha che te makAnamAM prakAza kayAMthI pravezI zake? sarvodayamAM evuM mAnavAmAM Ave che ke enI ciMtAnI jarUra nathI. evAM makAnanAM bArIbAraNuM ughADavAnI jarUra nathI. bIjA zabdomAM sarvodaya kevaLa vikAsa pAmelAM, bhale te ochAM hoya ke vadhAre evAM aMgone lAgu paDe che. paNa je vikAsane avarodhanArAM ta tarapha te upekSA ja seve che. sarvodaya ema mAne che ke badhuM rUDuM thatAM eTale ke rUDAnuM rUDuM thatAM-badhuM sAruM thaI jaze. paNa tema thatuM nathI. emAM moTo bhaya to e rahelo che ke je vikasita hoya che te vadhu vikAsa pAme che paNa aNavikasita pAchaLa rahI jAya che. ghaNI vAra eka vargamAM nabaLA ane sabaLA vidyArthIo hoya che. nabaLA varga joIne zikSaka vizeSa-varga calAve che. Ane lAbha badhAne levAne teya che. pariNAme jovA maLe che ke je sabaLA heya che te vadhAre sabaLA bane che ane nabaLA vadhu nabaLA bane che. je nabaLA tarapha vizeSa dhyAna apAya to ja te AgaLa vadhI zake che. je aniine dUra karavAno prayatna ja na karavAmAM Ave, ane kevaLa ISTane ja vikasAvavAnuM hoya to iSTa vikase emAM hamezAM bhayasthAna rahela che. zarIra ghaNuM ja suMdara ane svastha hoya, tene sArI rIte rAkhavAno prayatna karavAmAM Ave che ke emAM upaselA eka nAnakaDA gUmaDAnI upekSA sevavAmAM Ave che te AkhA zarIrane vedanAthI bharI zake che. e ja bhaya sarvodayavAdamAM Aje aMdhArAbharyA ta tarapha dhyAna na apAtAM; rahe che. eTale ja aMdhakAra ke aniSTane maTADavA temaja prakAza ane iSTane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pragaTAvavA mATe vizvavAtsalyamAM pratikAraka ane nirmANa ane zaktine samanvaya sUcavavAmAM Avyo che. vizvavAtsalyamAM aniSTane pratikAra ane ISTane svIkAra vyavahArU rIte sacita thAya che tema sarvodayamAM thatAM nathI. mA bALakane bhalA mATe, tenI kharAba pravRttio aMge nira thAya che, tyAre tene mAtRtva lajAtuM nathI. balake zobhe che. tenA aMtaramAM te bALaka prati AtmIyatA hoya che. je aMge te ( mA ) bALakanA kharAba kAma age, pitAnAM bALakane Thapako ApavA prerAya che kAraNa ke tenuM aMtara raDatuM hoya che. e vAtsalyanI preraNAthI ja banI zake che. vizva vAtsalyane sAdhaka paNa evI ja rIte banne pAsAMo laIne cAle che. te sivAya paNa sarva zabda karatAM vizva zabda vadhu vyApaka che. kAraNa ke sarvane artha kayAreka eka kuTuMba, eka samAja ke eka vartuLa pUrata levAmAM Ave che. jyAre vizva zabdathI AkhA vizvanuM bhAna thai jAya che. vizvanA pANI mAtra uparAMta badhA dharmo, rASTro, jAtio, kuTuMba ke samAjone samAjane samAveza vizvamAM thaI jAya che, eTale ja vAtsalya zabdanI pUrve vizva zabda joDyo che. ghaNA loko kaheze ke zuM "ahiMsA" zabdathI vizvavAtsalyanuM kAma na thaI zake ? ene vinamra uttara e che ke ahiMsA zabdathI kevaLa hiMsAthI nivRtta thavAne bhAva ghoSita thAya che-temAM pravRtti tarapha javAno paDaghe paDatuM nathI. tyAre vizvavAtsalyamAM aniSTathI nivRtti ane ISTanI pravRtti-bane bhAvo sUcita thAya che. sarvaprathama te vidhavAtsalyamAM pravRtti sucita thAya che paNa e pravRttine anurUpa nivRttino ghoSa paNa te aMge UMDI vicAraNA karatAM spaSTa thAya che. - Ama te jaina sAdhuo ahiMsAnuM pAlana kare che. te chatAM temane ahiMsaka kahevAmAM nathI AvatA paNa temane "vizvavatsala" kahyA che eTale ke teone chakAya (saMpUrNa jIvasRSTi)nA mAtApitA, pIhara ane rakSaka kahyA che. teo cha kAyanI sAthe otaprota rahe che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 paNa jyAM jyAM aniSTa, de ke vikAre jue tyAM anAsakta rahI tenAthI nivRtta paNa rahe che. vAtsalyamAM "hakAra" ane "nikAra" bane Ave che. Aje mAtra nakArathI eTale ke cheTA rahevAthI kAma cAle ema nathI. "hakAra" paNuM jarUrI che. eTalA mATe ja uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che :- ' "egao viraI hujjA, pagao ya pavattaNaM / asaMjame niyattiM ca saMjame ya pavattaNaM // " eTale ke jIvanamAM be vRttio che nivRtti ane pravRtti. asaMyamathI nivRtta thavuM joIe ane saMyamamAM pravRtti karavI joIe. sAdhaka eka bAjuthI samAjanA badhA prazno UMDANathI levA mATe saMyama mArge pravRtta thAya ane bIjI bAjuthI jyAM jyAM samAjamAM ani, vikAre ke de jaNAya tyAM te doSothI pote nivRtta rahe. eka tarapha samAjamAM karUNa, sevA ane vAtsalya pIrase ane bIjI tarapha samAjanA dethI pite vegaLo rahI guNone pUre ! Ama bane vRttio kAma kare te ja sAdhakanA jIvanamAM vizva vAtsalya pragaTa thaI zake ! keTalAka loko nivRttine artha samAjanA deSo joIne bhAgavuM, paNa te deSone dura karavA nahIM, e kare che. teo pravRttine paNa kevaLa vyakitagata jIvana pUratI ja mAne che, paNa te barAbara ane baMdhabesatuM lAgatuM nathI. A jIvana eka ane akhaMDa che. enA bhAgalA nizcayadaSTithI thaI zakatA nathI. jIvana ekAMgI ke eka taraphI banI jAya to te vikasita ja na thaI zake. bhagavAna mahAvIra te buddha je lokajIvananI UMDI karUNA anubhavyA vagara bahAra paDyA hatA te temane kaI yAda na karata. jagatanA jIvanamAM je visaMvAditA che tene dUra karavA ane lokajIvanane saMvAdI banAvavA mATenI aMtaranI UMDI preraNAe ja temane rAjapATane tyAga karavA, ghora tapa karavA, jJAna prApta karavA preryA. eTaluM ja nahIM; pitAnA e parama jJAna-darzanane bedha, lekajIvanane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa1 aniSTa tarapha jatAM rokavA mATe ane unnata banAvavA sakriya karavA mATe Ape. je AvI vyApakatA sAdhaka jIvanamAM na hoya te baMdhiyAra pANInI jema tenAmAM paNa vikRti AvavA mATe saMbhava che. - dazavaikAlika sUtramAM kahevAmAM AvyuM che ke sAdhaka jIvananI vyApaktA heya te ja de na pesI zake. je sAdhaka pitAnuM vicAraze jagatanuM ke samAjanuM nahIM vicAre te tenAmAM ahakAra, svArtha, dhaNuM, dveSa vagere aniSTa pesavAnI zaMkA che. eTalA mATe dazavaikAlika sUtramAM kahevAmAM AvyuM che :- "savvabhUyappapUssaM samaM bhUyAi pAsao / pihi Asavassa daMtassa pAvakammaM na baMdhaI // " je badhA prANIomAM, huM badhAM prANuomAM chuM ane mArAmAM badhAM che; ema tata (tanmaya) banI jAya che, badhA prANIone Atmavat lekhe che, te pite Aa (de) thI dUra rahe che ane pApakarmane bAMdhato nathI. ahIM spaSTarUpe badhA jIvone pitAnA samAna lekhavAne Adeza che. eTale ke sAdhake kevaLa pite sAdhanA vaDe vikAsa karI unnata thavAnuM nathI, paNa sAthe bIjAne pitAnA samAna eTale ke zuddha karavAnA che ane te mATe teNe Idriyamana ane AtmasaMyama keLavavAne che. je AvuM kare che te pApakarmane na bAMdhe e svAbhAvika che ane sAthe ja ahaMkAra, svArtha, dhaNuM, vagere aniSTo tenAthI dUra rahe e paNa eTaluM ja sahaja che. vidhavAtsalyane sAdhaka Ama samAja jIvanamAM saMyama, dharma, nIti vagere pUravA eka tarapha AtmIya banI pravRtta thAya che jyAre bIjI bAju samAjanAM aniSTa aMge virodha karI-nivRta thAya che. AmAM eka tarapha te "InTa" aMge sahakAra ane aniSTo aMge asahakAra; eka bAju tAdAo ane bIjI bAju taTasthatA dAkhave che. bIjA zabdomAM saraLa rIte kahIe te bAju citanya tatvanI daSTie AtmIyatA keLave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ che-aniSTa karanArAo prati paNa ane bIjI bAju jIvananA parama kartavya mATe anyAyane paDakAre paNa che. jema eka mAtA bALaka sAthe sahakAra ane asahakAra ane kara che tema vizvavAtsalyane sAdhaka paNa sahakAra ane asahakAra bane karaze. ghaNIvAra mAtA bALakane vahAla kare che. tenA hita mATe badhuM kare che, e sahakAranI bhAvanA che ane e ja mAtA kyAreka bALaka sAthe, tenA de mATe roSa kare che, belatI nathI pite bhUkhI paNa rahe che e asahakAranI bhAvanA che. baMne bhAvanAonI pachavADe bALakanI hitaciMtA tene haiye heya che evI ja rIte vizva vAtsalyane sAdhaka anyonA aniSTa joIne tenI sAthe asahakAra dAkhave che, tene nide che, vakhoDe che; pite bhUkhyA rahe che paNa hita mATe ane tene dUra karI sArUM che te aMge sahakAra Ape che te paNa hita mATe, A mATe AtmIya bhAva hevo jarUrI che. vizva vAtsalya zabda bahu moTo che. eTalA ucca vAtsalya sudhI pahoMcavA mATe kuTuMba-vAtsalya, samAjavAtsalya pragaTAvavAM sarvaprathama jarUrI che. jene kuTuMba sAthe vAtsalya na hoya te vizva sAthe kaI rIte vAtsalya dekhADI zake ke sAdhI zake? rAmAnujacArya pAse eka gRhastha dIkSA levA Avyo. teNe kahyuM: A saMsAra khAre che. AmAM badhA svArthanA sagAM che. mAre e badhuM choDIne AtmakalyANa karavuM che, mATe mane dIkSA Ape." rAmAnujAryo pUchayuM: "kuTuMbamAM tAre koI sAthe prema che kharo!" teNe kahyuM: "kuTuMba te svArthI che eTale ja te ApanI pAse dIkSA levA Avyo chuM." rAmAnujAcArye kahyuM: "tyAre huM dIkSA na ApI zakuM! jenuM kuTuMba sAthe vAtsalya na hoya; bhale mahamamatA na heya paNa zuddha lAgaNIbharyo vartAva na hoya. jene badhA prati ghaNuM hoya te vizvavAtsalyanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 sAdhanA jevI dIkSA pALI na zake! eTale ke vizvavAsaNyanI sAdhanA mATe kuTuMba meha na hovA joI e paNa kuTu Mba hita ane tene anurUpa vAtsalya te hovuM ja joI e. jainAmAM dIkSA ApatAM pahelAM, dIkSArthIe kevaLa mA-bApanI nahIM paNa samAjanI ye saMmati levI paDe che. emAM rAjIkhuTIthI saMmati apAya che, tenA artha e che ke dIkSArthInA kuTuMba prati vAtsalya bhAva che, samAja prati vAtsalya bhAva che ane have teo ene vizvavAtsalyanI sAdhanA mATe rajU Ape che. vizvavAsaNyanI sAdhanA mATe kuTuMba, samAja ane jJAti tarapha te tenuM vAtsalya hovuM ja joi e, e pahelAM pagathiyAM caDyA vagara ThekaDe| mArIne vizvavAsalya sAdhI zakAtuM nathI. jaina AgamAmAM jina-kapI sAdhuenI carcAnuM vaNna Ave che. AvA sAdhue saMdhathI, nagarathI dUra rahIne ekAMtamAM sAdhanA kare che, tapa kare che. paNa temanI AtmIyatA ke anubaMdha dhyeyAnukULa saMbadhI te samAjanI sAthe raheja che. temanA vyatajagatanI sAthe sthULa anubaMdha dekhAtA nathI paNa avyaktajagatanI sAthe sUkSma anubaMdha vadhatA jAya che. te peAtAnA jJAna vaDe parokSarIte samAjanI gatividhithI jANukAra rahe che. eTaluMja nahIM, samAjamAM prabaLa aniSTo cAlatAM hoya, samAja upara khAsa Aphata AvI hoya, samAjamAM jJAnadarzana cAritryanI surakSA karavAnA prasaMga hoya tyAre teo potAnI sAdhanA cheADIne, jarUra paDe tyAre Ave che. 4 bhadrabAhusvAmInA jIvananA eka prasaga che. tee navaMzanA aMta samaye ane maurya kALanA prAraMbhamAM thaI gayA. te vakhate magadhanI rAjadhAnI pATalIputramAM jainenuM eka mATu' samelana bharAyuM. temAM jainAnA sArA sArA vidvAna sAdhue, viduSI sAdhvI, zAstranubhavI zrAvakA ane zrAvikAo bhegAM thayAM, te kALe je jJAna apAtuM te sabhaLAvIne apAtuM; pUrva jJAnIe ene kaMThastha karatA ane anugAmI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 54 ene teo kaMThastha karAvatA. dhIme dhIme smRtio ghaTatAM kaMThastha jJAna sAcavI rAkhavuM muzila banatuM gayuM. eTale caturvidha saMghe maLIne jene je vastu yAda heya te badhuM lipibaddha karavuM, e A samelanane uddezya hate. bhadrabAhu svAmI viziSTa jJAnI hatA ane teo hAjara heya te ja zAstronA pATha vyavasthita thaI zake ane jJAna darzana cAritramAM vRddhi thaI zake ema zrIsaMghane lAgyuM. zrIsaMghe be sAdhuone bhadrabAhu svAmI pAse saMdeza laIne mekalyA. te vakhate bhadrabAhu svAmI nepALanI taLeTImAM mahAprANu dhyAnanI sAdhanA karatA hatA. sAdhuoe jaIne saMghane saMdezo Apo. bhadrabAhusvAmIe kahyuM : "huM atyAre yoga sAdhanA karI rahyo chuM. tene adhUrI mUkIne kaI rIte AvI zakuM !" sAdhuoe pAchA vaLI saMghane vAta karI. saMghe eka ja vAkayamAM bhadrabAhusvAmIne pharIthI kahevaDAvyuM : "vyaktisAdhanA moTI ke saMdhasAdhanA !" A saMdezo maLatAM ja bhadrabAhu svAmIe tarata ja tyAMthI vihAra karyo. teo pATaliputra AvyA ane temaNe saMghanI unnatimAMlipibaddha karavAmAM pitAno phALo Apa.. A uparathI ema mAnI zakAya che ke koI sAdhaka bhale ekAMtamAM raheto hoya paNa tene tALo (kartavya-saMbaMdha) jagata sAthe vadhAre rahevo ghaTe che. - vizva vAtsalyamAM mAtAne Adarza sAme hoya che. jema mAtA pitAnA bALakomAMnA nabaLAM, rogI ke mUrkha bALakane tarachoDatI nathI, paNa tenI vadhAre kALajI rAkhe che tema vidhavAtsalyane sAdhaka, samAjanA pachAta gaNAtA, nabaLA ke tarachoDAelA vargane tarachoDaze nahIM, ulTI vadhAre AtmIyatA temanI sAthe rAkhaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 - rAmAyaNamAM zabarInuM varNana Ave che. zabarI bhIlaDI hatI. te saMskArI hatI. pitAne vikAsa thAya te mATe tene koI AzramamAM rahevAnI IcchA thaI. te prabaLa jijJAsA sAthe mAtaMga RSi pAse AvI ane pitAne AzramamAM rAkhavAnI teNe vinaMti karI. AzramanuM vAtAvaraNa pavitra hatuM ane zabarI paNa brahmacAriNI hatI. ziSyo paNa vidvAna hatA. zabarIne dAkhala karavAmAM koI paNa siddhAMtane bAdha Avate na hato. RSie vicAryuM ke AvI pachAta jAtinI strIne uddhAra kare joIe ane temaNe tene AzramamAM jagyA ApI. ziSyoe virodha karyo. A te brahmacArIone Azrama; temAM vaLI strI kevI? ane te paNa AvI nIca jAtinI! tene rakhAya ja kema? samAjamAM uhApoha thaze ane ApaNuM pratiSThAne phaTako lAgaze. mATe tene rAkhavI nahIM. RSie kahyuM : "ApaNe A praznane siddhAMtanI daSTie jevo joIe. pratiSThA karatAM siddhAMta moTo che." RSie zabarIne AzramamAM rahevAnI ane jJAna vikAsa pAmavAnI rajA ApI. virodhamAM ziSyoe guru ane Azrama bannene tyAga karyo. teo pratiSThAnA vALamAM sapaDAI gayA. mAtaMga RSie eka nIcalA tharanI strIne khAtara samAja ane ziSyane prakopa vahoryo paNa teo vAtsalya siddhAMtane na cUkyA. potAne deha choDatI vakhate mAtaMga RSie zabarIne kahyuM : "tAruM kalyANa bhagavAna rAma Avaze tyAre thaze !" tethI zabarI pitAnA prabhu rAmamAM magna thaIne rahevA lAgI. te pitAnI kuTIramAM rahetI, Azramane sAphasUpha karatI, sevA karatI. nAnA nAnA choDa ane moTA-moTA vRkSo, pazu-paMkhIo sAthe paNa tene paricaya vadhavA lAgyo. tenI AtmIyatAnI sAdhanA vadhatI gaI. pariNAme, jyAre rAma AvyA tyAre te rAmane, paMpA sarovara, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ basa, mavaSaNu parvata ke bIjA sthaLa ane sugrIva, hanumAna vagere vyaktione paricaya ApI zakI hatI. jeNe vizvanA prANIo sAthe vAtsalya sAdhyuM hoya tenA nirmaLa aMtaHkaraNamAM vizvanA pravAhane paDa paDe, emAM navAI nathI. mAtaMga RSie ApelA vizvAsabhyanuM pAna zabarIe karyuM ane te paNa vAtsalya-rasamAM taLa thaI gaI hatI. ghaNIvAra vizva vAtsalyanA sAdhakane pitAnI pratiSThAne bhoge bIjAnI bhUlonuM prAyazcita jAte karI, saMskRtinI rakSA karavI paDe che. kavaSi pitAnA AzramamAM rahetA hatA ane vidyAbhyAsa mATe pitAne tyAM AvelA ziSyo ane ziSyAone jJAna ApatA hatA. e kALe AzramamAM muni parivAre rahetA. RSi te vakhatanI samAjanI paristhitithI suparicita hatA. eka vakhata menakA ane vizvAmitra RSinA saMgathI, menakAne bALA janmI. te pAchaLathI zakutalA tarIke oLakhANuM. vizvAmitra munie eka bhUla te e karI ke menakAmAM lapaTAyA paNa tenAthI bIjI moTI bhUla e karI ke e bALAne nirAdhAra choDI dIdhI. temaNe lajajA ke samAjanA DaranA kAraNe kadAca evuM karyuM haze. kavaSine khabara paDI ke chaSi ane apsarA e chokarIne nirAdhAra choDIne cAlyA gayA che. temaNe e bannenI bhUlanA prAyazcitarUpe e kanyAne na kevaLa apanAvI paNa pitAnI putrI tarIke ucherIne moTI paNa karI. temaNe e eka paLa mATe paNa na vicAryuM ke sAdhanA choDIne A lapamAM zA mATe paDuM? vaLI eka tyajAyelI kanyAne lAvavI e apratiSThAnuM kAraNa hatuM chatAM tene apanAvavA mATe temanA hRdayamAM rahela vAtsalya A kArya mATe preratuM hatuM. samAjanI TIkAnI paravA karyA vagara temaNe e bAlikAne AzramanivAsinI banAvI dIdhI. abhijJAna zAkuMtalamAM varNana Ave che ke e kanyA zakuMtalA kevI rIte AzramanA haraNAM, vRkSo, latAo, kuDe tema ja loko sAthe otaprota thaI jAya che. ene kaNava RSi pitAnA sagA pitA jevA ja lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavAra rASi kayAMka bahAra gayA hatA. tevAmAM dUSyata rAjA tyAM Ave che ane zakuMtalA ane tene prema thAya che; tema ja bannene gAMdharva vivAha thAya che. duSyata cAlyA jAya che kaSi pAchA Ave che. loko kahe che ke zuM Azrama-kanyA tema ja Azrama mATe A vastu zobhe? eka upara bIjI Aphata AvI. paNa kavaSi tene sammati Ape che. rAjA dUSyatathI zakuMtalAne garbha rahelo hoya che. rAjA zaheramAM jaIne rAjakAjamAM zakuMtalAne bhUlI jAya che. zakuMtalA enI ApelI mudrikA nihALIne sAMtvana meLave che. aMte jenI che tene tyAM mokalI ApavI e vicAra karI kaNvaRSi zakuMtalAne vaLAve che. e vakhate saMskRtinA rakSaka e RSinI vidAyavANI sAMbhaLIne Aje paNa gadagadita thaI javAya che. pAlaka pitA hovA chatAM paNa temaNe mA-bApa bannenuM vAtsalya zakuMtalAmAM reDyuM hoya che. zakuMtalAmAM paNa eja vAtsalyabhAva bharelo hoya che ane te kahe che: "A vRkSo, A latAe, A paMkhIo ane A haro! A AzramanA nivAsIo jemanAthI eka paLa viyoganI meM koI kalpanA karI na hatI temane mUkIne jatAM mAruM hRdaya cirAI jAya che." duSyata rAjAne tyAM zakuMtalA pahece che paNa te bhUlI jAya che ke meM zakuMtalA sAthe gAMdharva lagna karyA che. zaMkutalA tene pelI lattAo, kuMje, paMkhIo badhAnI yAda apAve che paNa rAjAnA magajamAM te utaratuM nathI. aMte pelI mudrikAnI yAda apAve che ane te dekhADavA jAya che paNa nazIba vege te rastAmAM nadI pAra karatI vakhate AMgaLImAMthI sarakI gaI hoya che. te mudrikA dekhADI zakatI nathI ane rAjA ene svIkAra karavA mATe nA pADe che. patithI tyajAyelI, samAjamAM apratiSThita ane pitAnA garbhamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMtAna ne dhAraNa karanArI zakuMtalA pelI nadInA kinArethI ja pAchI vaLe che. kaNvaRSine tenI khabara paDe che ane te AvI toDAyelI pAlaka dIkarIne paNa pAchI laI AvavA jAya che. temane Azrama, samAja ke pratiSThAne bhaya heto nathI. paNa zakuMtalA e bApane nIcuM jovaDAvavA IcchatI nathI eTale te pitAne rasto zodhI le che. AgaLa upara zakuMtalA vanamAM putrane janma Ape che jenuM nAma "bharata' rAkhavAmAM Ave che. A tarapha duSyata rAjAne mAchImAranI pAsethI mAchalImAMthI pelI mudrikA maLe che ane tene zakuMtalAnuM smaraNa thAya che. te badhe tapAsa karAve che paNa zakuMtalAne kyAMye patto lAgato nathI. aMte ghaNA varSo bAda svargaloka tarapha jatAM anAyAse pati-patnI temaja putrane milApa thAya che. ahIM karavaRSinA dAkhalA vaDe javAnuM che ke vizva vAtsalyane sAdhaka kaparA prasaMgamAM paNa dhIrajane gumAvata nathI; siddhAMta mATe pratiSThA ane parigrahane paNa jatAM karavAmAM saMkoca anubhava karatA nathI. AjanA jagatanA pravAhe jemAM vizva vAtsalya ne jagatamAM phelAvavAnuM che. te ekamAtra vyakitathI nahIM thAya. ekalA hAthe koIpaNa mahApurUSe vizva vAtsalyane sAdhyuM nathI. jeTalA tIrthakaro, payaMgabaro ke avatAra thayA temaNe sarvaprathama ane pitAnAmAM pragaTAvyuM ane pachI temaNe ene samAjamAM reDIne, A kArya sAdhyuM che. hAtha jo ke zarIranuM mahatvanuM aMga che chatAM te bIjA aMgo sAthe joDAyelA che. je bhUjAnuM baLa maLe, peTa dvArA annathI zakti maLe, paga vaDe gati maLe, toja hAtha koI kArya karI zake, temAM paNa AMkha barAbara joI le tyAre ja te pAra paDe. evI ja rIte vizvapAtsalyane vizvamAM phelAvavA mATe samAjanA dareka aMgoe maLIne kArya karavAnuM che ane teja te jhaDapathI thaI zakaze. eka vastu jarUra vicAravAnI rahe che ke vidhavAtsalyanA bane pAsAMonI jAgRti rahevI jarUrI che. nahIMtara taNAI jatAM vAra nahI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAge. je mAtra nivRtti ke udAsInatA rAkhavAmAM Ave to svArtha, ghaNuM, ahakAra vagere doSa pasI jAya; ane je mAtra pravRtti ja rAkhavAmAM Ave eTale ke AtmIyatAja rAkhavAmAM Ave paNa AtmIyatA vakhate doSa ke aniSTo tarapha sAvadhAnI na rAkhavAmAM Ave ke jAte sAvadhAna na rahe to mohamAM taNAI javAno bhaya rahe che. eTale ghaNuM svArtha, ahaMkAra vi. deSonI nivRtti sAthenI AtmIyatAnI pravRtti e banne pAsAMo sAthenuM vizva vAtsalya saMpUrNa, preraka ane phaLadAyI banaze. mukta carcA ane ciMtana vAtsalya vikAsa padhdhatinI triveNI zrI mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM - meM mAlapurAnuM kAma goThavavA mAMDayuM ane tyAM anyAyanA pratIkAranA prazno AvyA. murabbI nAnAbhAIe kahyuM ke kheDUta saMgaThana eka gAmanuM na hoya. eTale kheDUta-zreyasAdhaka maMDaLanA thoDA sabhyo vadhAravA huM morabI tarapha gayo. tyAM kapAsa loDhavAnI rAjyanI manAI hatI. kapAsanA bhAva paNa bAMdhelA bhAva karatAM vadhAre thAya to te vadhArAnA pacAsa TakA rAjya kararUpe laI letuM. eTale tyAMnA eka kAryakara gokulabhAIe eka saMmelana karyuM. temane rAjya pakaDI lIdhA. huM morabI paheo ke mane gAmaDAmAM javAnI nA pADe ! meM nAnAbhAInI salAha mAgI : "zuM karavuM?" nAnAbhAI bhaTTe kahevaDAvyuM : "atyAranA saMgomAM pAchA AvavuM, paNa rAjyanI AjJA bhAMgavI nahIM !" A pachI meM morabInI prArthanA sabhAmAM ja vAta karavI zarU karI. kherANA gAmanA trIza kheDUtoe upavAsa eTalA mATe mAMDayA ke mATaliyA amArI vAta sAMbhaLavA AvyA che te rAjaye amane chUTa ApavI ! " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ chevaTe be divase rAjya namyuM. lokomAM garamI AvI, sabhyo taiyAra thayA. meM kahyuM : "paMdara ja laIzuM!" aMte rAjya namatuM karyuM. meM DhebarabhAIne lakhIne vigato mokalI. temaNe kahyuM : "kheDUtanI vAta vyAjabI che paNa ApaNe morabI rAjyathI bagADavuM nathI." A tarapha rAjya eka rAtamAM prajAmaMDaLa (nAmanuM) UbhuM karAvI nAkhyuM. te maMDaLa koI TharAva kare te pahelAM huM ane vajubhAI tyAM pahoMcI gayA ane e sabhAmAM ame gayA. sabhA amArI ja banI gaI ane javAbadAra taMtrane mAMgo TharAva thaI gayo. A vAtanI khabara paDatAM merabInA mahArAja gusse thaI gayA. traNazo garAsiyA hAthamAM talavAra laI prArthanA sabhAmAM dhAMdhala karavA mATe AvyA. tephAna zarU kare te vakhate acAnaka ArajhI hakumatavALA zrI purohita vagere AvI pahoMcyA, temanI bIkamAM garAsiyAo dabAI gayA ane tephAna karyA vagara cAlyA gayA. purohitanA hAthamAM sabhA AvI paNa meM to kahyuM : "ApaNe mArga ahiMsAne che!" . AnI jANa mahArAjAne thaI. teNe kahyuM : "rAjya ane kheDUte samAdhAna karI leze; mATaliyA vacce nahIM !" kheDUta pUchavA AvyA : "zuM karIe ?" gokaLabhAIne choDavAnI zarate samAdhAna karI le. vAMdho nathI!" meM kahyuM. rAjya te vakhate je kheDUtamaMDaLa racyuM te Akhare koMgresanA aMgabhUta maMDaLa jevuM kAma kare che. bIjI bAju saurASTra sarakAra taraphathI huM cAra mAsa mATe tyAM vahIvaTa mATe gaye. te daramyAna muni zrI saMtabAlajI AvelA, tyAre paNa prArthanAsabhA thaI. keTalAka rAjanA bhADUtI lokoe tephAna te karyuM paNa A badhAmAMthI huM nirbhayatA tathA kheDUtamaMDaLa ane naitika grAma saMgaThananI vAta zIkhyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevAmAM ja eka bAju sanAtana dharmIo ane bIjI bAju vepArIono virodha zarU thayo. te daramyAna mane vicAra Avyo ke "sthAnika kAryakare pakavavA taiyAra karavA) mATe vaga zarU kara !" aSADhI bIjanuM muddata hatuM paNa mAMDa traNa jaNa bahArathI maLyA ane traNa gAmamAMthI. thoDA divasamAM bahAranA traNa bhAgI gayA. eTale gAme mane bIjA traNa ApyA. A varga gAmathI deDha mAIla dUra ame calAvatA. A virodha thavAnuM mULakAraNa te e ke A krAMtinI vAto sAthe lokomAM aphavA phelAI : "mATaliyAnA gharamAM berI te bhaMgiyANI che. te uparathI TaeNga kare che paNa chekarAone bharatI karI lazkaramAM laI jaze?" sAmAnya janatA to AvI vAtothI dUrathI bhoLavAI jAya eTale muzkelI khUba paDI. paNa himmata rAkhI varga calAvyo ja. ame khetI karatA paNa thayA. tevAmAM vIsA mAMjariyAe kheDUtonAM nAka kApavAnuM zarU karyuM. meM ratubhAI temaja amulakhabhAIne pUchayuM : "zuM karavuM?" temaNe kahyuM : "zastra rAkhIne sAmane karavo ja joIe!" eka taraphathI lokonI rakSA hathiyArathI thAya, huM hathiyAra vagara je je pradeza bahAravaTiyAone saMgharatA temAM pharuM ane mArA gharanI AsapAsa sazastra pahero na rakhAvuM. Ama chatAM mane bhaya tadana na hato ema na kahI zakAya. tyAre rajoguNa ho; adhIrAI hatI,. utAvaLa paNa thaI jatI. bhASAmAM hAkalA-paDakAro AvI jatAM. te chatAM traNa vakhata humalAo thatAM thatAM; huM bacI gayo. eka vakhate bhUpatane sAgarita rANo mAlaparA gAma bhAMgavA ane mane mAravA AvatA hatA paNa saheje na Avyo ! bIjI vAra rAtanA bAra vAge huM cAlyo Avato hato ke koIe paDakAra karyo : "rAtanA bahAra nIkaLe che, paNa khabara che?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' meM saheje kahyuM : "rAma rAkhe ene koNa cAkhe che ane koNa jANe kema te vAta paDakAra karanAra haiyAne lAgI gaI. te cAlyo gayo. trIjI vakhata mArAM gADAMnI pachavADe hovA chatAM, mane na mAryo. temAM koI ajJAta zakita ja kAma karatI hevI joIe. " ekavAra te meM rasikabhAIne patra lakhelo : "sonIne tyAM tenuM AvavAnuM che." rasikabhAIne te vAtanI bAtamI pahelethI ja maLI gayelI paNa mArA patranI nakala pelA bahAravaTiyAonA hAthamAM AvI gaI. garAsiyAo mane cetavavA AvyA. kApUvakanA sasarA vAjasUravALAe paNa amane cetavyA; chatAM nisarganI dayA hatI; ane kaMI na thayuM. be kheDUta saMmelano thayAM. temane teDavA bahAravaTiyAoe vicAra karelo paNa eka bhAIne (mohanalAla metIcaMda) A khUnarejI thavAnI khabara paDatAM rAye lazkara goThavI dIdhuM. A badhA uparathI lAgyuM : "jagatamAM avyakata zakita kAma kare che, madada paNa kare che." badhA anubhava uparathI vAtsalya vikAsanI paddhatimAM mane traNa vastu triveNI rUpe agatyanI lAgI - (1) nehapUrNa vahevAra (2) vizvAsapUrvaka gati ane (3) jAna, mAla, zIla ane vyavasthAnI sAmAjika salAmatI. vAtsalya vikAsane prAraMbha gharathI zrI puMjAbhAIe bhakta jalArAmane dAkhalo ApatAM kahyuM ke temanA vAtsalyanuM jharaNuM pahelAM gharathI phUTe che, pachI te paraba, dALiyA ane pachI AvelA bhUkhyAtarasyAne roTalI-dALa ApI sadAvrata zarU karyuM. temAM eka bAju samAja temane Apane game to bIjI bAju teo samAjanA jarUratamaMdone niHspRhabhAve ApatA gayA. A rIte vAtsalya vikAsa temaNe samAja sudhI sAze. vAtsalyamAM nikuratA ane prema bane hoya che tyArabAda brahmacArIjIe kahyuM : "eka bALake corI karelI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ cerI nAnI hatI paNa enA pitAe e chokarAne khUba mAryo. bIje divase Aveza zamyo tyAre teNe bALakane kahyuM : "beTA ! mAruM hRdaya ratuM hatuM ane hu tane daMDa ApI rahyo hato. te eTalA mATe ke samAjamAM Avo doSa vyApaka na bane !" devajIbhAIe eka garIba majUrI karanAra bahenane dAkhalo Apo. ekavAra tenA dikarAe eka vANiyA pAsethI be vAra dUdhanA paisA lIdhA tethI teNe dIkarAne khUba mAryo kharo paNa chevaTe chokarAne premathI samajAvyo paNa kharo. nyAya niSpharatAnI maryAdA De. maNibhAIe vAtsalyamAM nyAya mATe nidhuratAnI maryAdA aMge prazna karyo ke te kyAM sudhI hovI joIe ? pUjAbhAIe eka rabArIne dAkhalo ApatAM kahyuM: "teNe pitAnA khUnI putranuM je satya hatuM te adAlatamAM kahI dIdhuM ane dIkarAne phAMsI maLe to tenI paravA na karI. A rIte satya ane nyAya Akaro ja che. mATaliyAe kahyuM : "dareka vyakti nyAya teLavA bese te bhUla thavAne pUro saMbhava che. bIjuM nyAyane nAme paNa ahiMsAne ja AgaLa dhapAvavI joIe, hiMsAne nahIM. brahmacArIjI temaja devajIbhAIe je je dAkhalA ApyA temAM bhArane pradhAnatA na ApavI joIe paNa samAjamAM sadAcAra phelAvavAnA hetune ApavI joIe. zAririka daMDa ke UMcI sajA te mAtra rAjyanA hAthamAM rahe toja enA upara aMkuza raheze; nahIMtara tene durUpayega thavAno vadhu saMbhava che." ne chUTake thatI hiMsAne badale vAtsalyathI ja cUkA joIe pUjAbhAIe jApAna ane jarmanInA jAsusane prasaMga TAMkatAM kahyuM: eka vAra eka jarmana jAsuse agatya jaNAtAM eka jApAnI jAsusane geLI mArIne ThAra karyo. laDAI patI gaI pachI teNe enuM nAma zodhI; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ enI patnIne paisA mekalyA ane tenA khaLakonI saMbhALa lIdhI ! -- Ama hiMsA, samAna nyAya mATe na chuTake thAya ane tene badalA mAnavatAnI ucca bhAvanA vAsabhya vaDe apAya teA samAja temaja vyakti bannenA udhdhAra thAya. . tr daMDIsvAmIe kahyuM : vAtsalya hovA chatAM pitA sAme prahallAda thayeA. uddAlaka sAme naciketA thayA. tyAM mukhyabhAva tA vizvavAsalyanA ja hoya che. ' garIba-tavaMgaranA bhedamAM vAtsalya zI rIte Ave? aLavatabhAie pUchyuM : samAjamAM garIba tavagaranA bheda hoya, tyAM lagI vAtsalya kema Ave ? jyAM parANe pUruM thAya nahIM te 'mAtu vAtsalya tUTe tyAM vizvavAtsalya kema Ave?" devajIbhAI e peAtAnA nAnA bhAI lakavA sAthe janmyA chatAM mA e garIbImAM paNa pyAra rAkhI kevI sevA karI tene khyAla Apyo. tagI ane moMdhavArImAM mahA mahenate peTa bharAtuM hoya teA ce kuTuMbavAtsalyanI sa MskRti haju mAtAomAM ane gAmaDAomAM che, anAM ghaNA dAkhalA maLI Ave tema che. Aje pArakI saMskRtinA kAraNe e bhUlatA javAya che. ethI ja saMskRtinA mukhya aMgA jALavI pharIthI vasudhaiva kuTuMbakam '' karavuM paDaze. te Arthika samAnatA Ave tA ce vizravAtsalyanI jarUra kadAca Arthika samAnatA AvI jAya teA ke buddhi, zarIra vagerenI kudaratI viSamatA teA raheze ja. eTale viSamatAmAM paNa nAnAmAM nAnA mANasane nyAya ane vikAsanI taka maLe tevu khaLa samAjamAM jAgavuM joIe ane te vizvavAtsalya vaDe ja jAgaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] vizva vAtsalyane bIjamaMtra [7-8-61] ' -munizrI nemicaMdrajI vizva vAtsalyanuM dhyeya eka Adarza dhyeya che. paNa e dhyeyane AcaravA mATe je tenuM satata smaraNa, ciMtana ane darzana na thAya te te AcarI zakAya nahIM. jagatamAM judI judI sAdhanA ane upAsanAo upara daSTipAta karatAM ema jaNAze ke dareka sAdhanAnA prAraMbhamAM koI evo bIjamaMtra hoya che, jenI aMdara sAdhanAnuM dhyeya AvI jatuM hoya che. sAdhakane sarva prathama potAnI sAdhanA mATe dhyeya nakkI karavAnuM hoya che. paNa te dhyeya nakakI thaI jatAM ja ene siddhi maLatI nathI. ene e mATe ekAgra banIne enI sAdhanA-e dizAmAM gati karavI paDe che. jagatanA vepAra ane vahevAromAM-enI sAdhanA vicalita na - cAya e mATe; dhyeya cUkAya nahIM ane te satata AMkhanI AgaLa rahe e mATe, mahApuruSa bIjamaMtra nakkI kare che. A bIjamaMtra paNa na bhUlAya, te mATe keTalAka mahApuruSo ene jApa karavAnuM sUcave che. mANasanA mananuM evuM che ke te caMcaLa che ane tene ekAgra na karavAmAM Ave to te DAmADoLa thatuM ja rahe che. eTalA mATe bIjamaMtrano jApa sthiratA lAvavA mATe ghaNuM Avazyaka mAne che. e manane kevaLa ekAgra ja karatuM nathI paNa eTalA samaya mATe jagatanI Itara pravRttiothI AtmAne alaga ane pavitra rAkhe che. te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItAmAM ene yajJomAM-sarvazreSTha yajJa kahyo che. japa karavAthI . satata dhyeyanuM smaraNa rahI zake che, temaja enI sAdhanA karavAmAM ekAgratA keLavAya che ane aMte beyanI siddhine varAya che. bIjamaMtra evo hovo joIe jenAthI premanI bhAvanA spaSTa thAya. je dhyeyanI bhAvanA, bIjamaMtrathI spaSTa na thatI hoya to sAdhaka mATe te bIjamaMtra aghare, gUMcavaNabharyo ane nirarthaka paNa banI javAne saMbhava rahe che. aMbA ke bhavAnI pAchaLa strI zaktirUpe mAtAnI pUjAne bhAva rahe che ane "jaya jagadaMbA" bIjamaMtra enI bhAvanAne anurUpa che. mAtA to jagatanuM pAlana karanArI hoya ane vizva-mAtA te keInuM balidAna ke lohI na icache. tyAre jaya jagadaMbA kahIne tenA nAme bakarA-gheTAM ke pADAnuM balidAna devAtuM hoya te e bIjamaMtra nirarthaka banIne rahI jAya che. A te eka dAkhalo Apyo che ke kevI rIte bhAvanAne anurUpa bIjamaMtra na hovAthI keTalI hade taddana virUddha pravRtti tenA nAme cAlI zake che! jagatanA judA judA dharmo ke soe potapotAne bIjamaMtra rAkhyo che. jene "ahaEbhya namaHke " namaH siddhabhya" che. vaiSNane "2% namaH vAsudevAya" che. zaivono " namaH zivAya" che. vedikone " " kevaLa che. sarvodaya samAjano "ye jagatuM" maja satya samAjano "jaya satya" che. tyAre vizva vAtsalya mATe " ke maiyA" bIjamaMtra che. upara batAvI gayA te pramANe judA judA ATalA badhA bIjamA hevA chatAM A navo bIjamaMtra zA mATe mUkyo? e savAla Ubhe thaze. te aMge je vicAraNuM karavAmAM Ave te jarUra tenuM samAdhAna thaI zake. satya samAjanA " jaya satya mAM satya bhagavAnane ja Ave che paNa bhagavatI ahiMsAne jaya AvatuM nathI. bhagavatI ahiMsA vagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ satya bhagavAnane jya kema thaI zake! e adhUruM lAge che. khuda satya bhaktajIe banAvela dharmAlayamAM sarvadharmonA saMsthApakanI mUrtio uparAMta bhagavAna satya ane bhagavatI ahiMsA bannenI pratIka mUrtio paNa rAkhavAmAM AvI che. je tyAM bhagavatI ahiMsAnuM mahatva svIkAravAmAM AvyuM hoya to pachI bIjamaMtramAM zA mATe nahIM! eTale bIjamaMtra dhyeyanI bhAvanAne saMpUrNa rIte vyakta karatA nathI. | sarvodayane bIjamaMtra "jaya jagata" che, eTale ke jagatane jya thAva! have jagatane mithyA mAnavAmAM Avela che te enA jyanI kalpanA kaI rIte thaI zake ! saMta vinobAjIe "zreSTha sarve jJAtipUrti vanuM satya zodhanama" evuM eka sUtra banAvyuM che. emAM jagatane temaNe phUrtidAyaka kahyuM che. ane jIvanane satyanI zodha mATe rajU karavAmAM AvyuM che. A jagata TUrtidAyaka tyAreja banI zake jyAre jagatamAM vAtsalyAdi guNe pravarte. te ja evA jagatane ja thaI zake. Ama emAM paNa bhAva aspaSTa che. evI ja rIte ziva, vAsudeva, arihaMta ke siddha nA namaskAramAM teo ApaNuthI UMcA che evo bhAsa thAya che. eTale emanAmAMthI preraNAnI bhAvanA meLavavAne saMbhava ocho che. preraNA te tyAre ja maLe jyAre temanI kartava zakitane bhAsa thAya. yena kena prakAreNa je temanI kartava zakitane bhAva tAravIe te zivanI saMhAra zakti, viSNunI pAlana zakita; brahmAnI sRjana zakti; arihaMtanI vItarAga zakita-siddhanI nirapekSa zakita--e ja bhAsa thAya che. AmAM darekanI eka eka zakitane AbhAsa pratibiMbita thAya che. paNuM, " maiyAmAM vizvanI sarva zakitaone saze bhAsa thAya che. eTale vizvavAtsalyanA bIjamaMtra tarIke " maiyA "ne pasaMda karavAmAM Avela che jemAM badhA bhAvo rahelA che. temAM kayA kayA bhAvo rahelA che te aMge vadhu vicAra karavo jarUrI thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvaprathama " " zabdane joIe. "3" zabda eka athavA bIjI rIte badhA dharmomAM che. jaina dharmamAM "" zabda paMcaparameSTine samAveza A pramANe sUcave che:-a ( siddha) + a (arihaMta) + A (AcArya) + u (upAdhyAya + ma (muni sAdhu) = Ama che thAya che. vadika dharmamAM guNapUjAnA sthULa pratIke rAkhavAmAM AvatA hovAthI " " zabdathI brahmA, viSNu ane maheza e artha thAya che. brahmA eTale jagatanA utpati kartA, viSNu eTale jagatanA pAlaka rakSaNa kartA ane mahezane jagatanA vinAzaka-saMhAra kartA mAnavAmAM AvyA che. na darzana guNa-pUjAmAM mAnatuM hovAthI eNe utpAda, dhrauvya ane vyaya dharma, vizvanA dareka padArthamAM che. tene mAnyatA ApI che. "3pajovA yuvA vikAmevA" e tripadImAM jainadarzane tene samAveza karyo che. ene yogadarzanamAM udita, zAMta ane vyapadeza kahevAmAM Ave che. purANamAM " mAM ja 3 ne aMka che tene triloka-Urvalaka, madhyaloka, adholaka-ema traNaloka rUpe mAnavAmAM Avela che. evI ja rIte IslAma dharmamAM 3 ne badale Amina zabda prayoga jovAmAM Ave che. teja khrista dharmamAM Omni (enI) zabda rUpe Ave che jene artha pUrNa thAya che. Ama " ne koIpaNa prakAranI paripUrNatA mATe prayoga karavAmAM Ave che. vizva vAtsalyanA bIjamaMtra rUpe che mAM, vyakti, samAja ane samaSTinAM akhaMDa svarUpa samAna vizvane levAmAM Avela che. evI ja rIte ne prayoga IzvaranA arthamAM che. tyAre IzvaranA pratika rUpe satyane >> zabda vaDe laI zakAya che. have "maiyA" zabdanA je judA judA artho thAya che te joIe. maiyA eTale mAtA. A te sAmAnya, saraLa ane sIdho artha che. jainadharmamAM guNa-pUjA mukhyatva hoIne, te daSTie mAtAne artha pravacana mAtA" levAmAM koI bAdha nahIM Ave. jainasAdhakane pravRtta ane nivRtta bannemAM sArI peThe viveka rAkhavAnI vAta batAvavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI che. ane sAdhunA saMyamanuM mAtAnI jema rakSaNa karanArI pAMcasamiti (IrSA, bhASA, eSaNa, AdAnanikSepa, paribApanA) ane traNa guNine (kanagupti, vacanagupti ane kAyapti) e baMnene ATha pravacana mAtA batAvavAmAM AvI che. A ATheya mAtAo nivRtta ke pravRttimAM koIne koI tarapha niyaMtraNa rAkhanAra zakti che agara te sAdhakanA saMyamanI surakSA rAkhanArI hovAthI pravanasya drAvarazAMtA talAdhAra vA saMghastha mAtara pharI pravajana mAtara -pramANe bAra aMgo rUpa pravacanI agara te tenA AdhAra rUpa saMdhanI mAtAnI jema . hevAnA kAraNe tene pravacana mAtA kahevAmAM AvI che. enI vizeSatA batAvatAM, utarAdhyayana sUtramAM kahyuM che - eyA pavacana mAyA je samma Ayare muNI / so khippaM savvasaMsArA vijamuccai paMDie // -A pravacana mAtAnuM .je muni samyak prakAre (satra avipattina na tu saMmatinA) AcaraNa kare che-eTale ke sAcI pravRtti ane nivRtti kare che te paMDita vahelI take saMpUrNa saMsArane apAve che ane mukta thAya che. vaidika dharmanA eka bhAga rUpe-bhAgavatadharmamAM guNapUjAnA sthaLa pratIka rUpe vividha zakitao-devIone batAvavAmAM AvI che. jemAM mukhyatve jagadaMbA, mAtA bhavAnI, brahmANI, kAlI, durgA vagere che. tene bhagavAnanI kartava zakti rUpe batAvavAmAM AvI che. eTale maiyAne artha jagadaMbA vagere zakitao paNa thAya che. jene e paNa RSimaMDaLastotramAM e devIo ane zakitaone lIdhI che. maiyAne bhagavatI ahiMsA rUpe paNa laI zakAya che. prazna vyAkaraNa sUtramAM "karI rahyuM mAve" kahIne satyane nizcaya rUpe bhagavAna batAvavAmAM Ave che tevI ja rIte ahiMsAne paNa "sA sA mAva mAi nA nA mijAnava sAM" kahIne bhagavatI rUpe varNavI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaidika dharmamAM mAne mAyA (mAtA) rUpe jagatanI niyAmaka zakti gaNavAmAM AvI che. jenadharmamAM "karma ane jagatanA kAryakAraNa bhAvanI mahA niyamA zakita batAvavAmAM AvI che. sAMkhyadarzanamAM ene prakRti rUpe batAvavAmAM AvI che, je mAtA rUpe jagatanI prerakazakita che. evI ja rIte maiyA zabdathI vAtsalya svarUpA zakitanuM bhAna thAya che jemAM pravRtti ane nivRtti banne nihita che. Ama ane maiyA zabdo pAchaLanI badhA dharmanI prerakazakitao je pUrNa vAtsalyabhAva pragaTAvavA samartha che tenuM sUcana thatuM hoya che. che. eTale vizva ane miyA eTale vAtsalyabhAva e rUpe tene vizvavAsalyanA saMpUrNa pratIka rUpe bIjamatra tarIke levAmAM Avyo che. ahIM % ane maiyA be zabdone alaga rAkhavAmAM AvyA nathI paNa ekabIjAthI saMkaLAyelA rakhAyAM che. e bannene joDanArUM >> zabdanI pAchaLanI rekhA pUchaDInI jema 3 nizAna che. e bane zabda maLIne je artho phalita thAya che te A pramANe che - maiyA eTale vizvanI mAtA ! >> maiyA eTale vizva pratye vatsalatA; >> maiyA eTale bhagavAna satya ane bhagavatI ahiMsA, >> maiyA eTale vizvanI mahAniyAmika zakti, >> maiyA eTale paMca parameSThInI pravacana mAtA, >> maiyA eTale jIvana ane jagatanI mahAniyamA zakti, >> maiyA eTale brahmA, viSNu, mahezarUpa IzvaratrayanI katva zaktirUpa jagadaMbA. che maiyA eTale jagatanI preraka zakti. badhA dharmo, badhA darzane ane badhI vicAradhArAne samanvaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 che mathAmAM ja thato hoya evuM lAgyA vagara rahetuM nathI. ahIM koI paNa vicAradhArAne virodha nathI paNa tene samAveza che ane dareka dharmAnuyAyIone te pitAnuM ja jaNAya che. jene mATe >> maiyA zabda na lAge tema nathI. paMcaparameSThIne te teo zabdamAM samAveza kare che; paNa pravacanamAtAne karatA nathI. vadhArAmAM paMca parameSThInA pAMca padanI sAthe bIjA cAra pada jJAna, darzana, cAritra ane tapane bheLavI nava padanI ArAdhanA ke smaraNa karavAnI praNAlI cAlu karI che. vizvavAtsalyamAM 3 paMca parameSThInI sAthe maiyA zabda eTalA mATe mUkyuM che ke vizvamAM je kAMI jJAna-darzana, cAritrya-tapa vagerenI pravRtti athavA nivRtti karavAnI hoya temAM satata jAgRti rAkhavA mATe pravacanamAtAnuM smaraNa satata thayA kare. jenenA bhagavatI sUtramAM "namo vaMmINa vi" kahIne brAhmI lipine namaskAra karyA che. brAhmI lipi kAMI caitanyarUpa nathI, jaDarU5 che paNa tene namaskAra karavAnuM prayojana eTaluM ja ke guNane grahaNa karavA. evI ja rIte sAdhakone cha kAya (vizvanI jIva sRSTinA)nA rakSaka, pahara ane mA-bApa (vizva-vatsala) kahyA che. to temanuM dhyeya keTaluM uMcuM ane vizva vAtsalyane reDanArUM che! te dhyeyanuM satata dhyAna rahe te mATe che maiyA eTale ke vizva-vatsalatAne bIja-maMtra keTalo badhe upayogI che! vaidika dharmamAM to Thera Thera vividha zaktio rUpe "jagadaMbA vagere devIone sthULa pratIka rUpe mAnavAmAM AvI che. tyAM te maiyA zabda yathArtharUpe paDelo ja che. devI-bhAgavatamAM jagadaMbAnuM varNana karatAM kahyuM che - "vidyA: sanastAktara deva! mevAH | striyaH samastA sakalA jgtsu||" he mAtA ! badhI vidyAo tArA ja bhede che tema ja jagatanI kaLAvaMtI saghaLI strIo paNa tArA ja rUpa che. tArI ja AtmIyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaNA loko kaheze ke ghaNA bIjA zabdo vizva vAtsalyane pragaTa karanArAM hovA chatAM gayAne ja bIjamaMtra rUpe zA mATe pasaMda karavAmAM AvyuM che? zuM tenAthI viziSTa lAbha maLe che? to te lAbha kayA che? " maiyA zA mATe?" tene vicAra te agAu thaI cUka che. have tenA khAsa lAbha aMge vicAra karavAne che. >> maiyA bolavAthI sarva prathama lAbha e thAya che ke te sAMbhaLatA nirdoSa AhAdanI Urmio uchaLavA mAMDe che. "mA" e zabda belatAM jema hRdayamAM apUrva AnaMda hkAya tevI ja rIte ja maiyA zabda paNa svAbhAvika rIte vAtsalyanA AnaMdane pragaTAve che. game te vyabhicArI, duSTa ke pApI mANasa haze, to paNa mAtAnuM nAma sAMbhaLatAM tenA hRdayamAM zubha bhAvanAo ja UThaze. mAnuM vAtsalya evuM hoya che ke te hadayanA vikArone dhoI nAkhe che. paMcaparameSThImAM badhI keTinA ucca sAdhako AvI jAya che. emanA mATe te AkhA vizvanI mAtA banavAnuM dhyeya pharajiyAta sAdhavAnuM hoya che. eTale jyAre % maiyA ucArAya tyAre ene satata AvuM bhAna rahI zake ke huM jagatarUpa saMtAnanI dharmamAtA chuM. jagatanA badhA prANIo pratye sukha-saMvardhanasaMrakSaNarUpa vAtsalya mAre satata reDatA rahevAnuM che. eka sAmAnya bhAtAmAM pitAnA bALaka prati vAtsalya reDavAnI, huMpha ApavAnI vRtti hoya che tyAre je sAdhaka vizvanI mAtA bane che, tenAmAM AkhA vizvanA prANuo prati vAtsalyane sakriya vahevAra rahevuM jarUrI che tene mAnava ane prANIo prati maitrI, pramAda, kArUNya ane mAdhyastha bhAva yukata vAtsalyanI pravRtti ane nivRtti karavAnI rahe che. tenAmAM vizva vAtsalyatA eTale ke vizva mAtRtvavRttinuM bhAna satata rahevuM jarUrI che. pitabhAvamAM moTA bhAge kaThoratA ja hoya che jyAre mAtRbhAvamAM kamaLatAne aMza vadhAre ane kaThoratAne aMza e hoya che. Ama bane bhAve tenAmAM hoya che. mAtA game teTalI kaThera bane te paNa tenuM aMtara raDatuM hoya che. Ama 2 maiyA bolavAthI kevaLa jagatanA cha prati AtmIya bhAva ja jAgatuM nathI paNa emanA jIvananI surakSA paNa sajAga bane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 - tenuM satata bhAna thAya che. samasta vizva prati prema pragaTa thatAM rAgadvepa, bhaya-zeka kaSAya-viSaya vagere rahetAM nathI ane jIvanamAM apUrva ane nirdoSa AnaMda pragaTe che. * bIje lAbha, 3 maiyA belavAne e che ke tenAthI brahmacaryanI sAdhanA sahaja bane che. brahmacaryanI sAdhanA kevaLa niSedhAtmaka rUpe zabdane grahaNa karavAthI sahaja siddha thatI nathI. kevaLa viSaya-vAsanAne vaza na thavuM e bhAva levAthI brahmacarya sAdhavu kaThaNa thAya che. enA mATe koIne koI bIjo mahAnabhAva hovo jarUrI che. saMta vinobAjIe kahyuM che ke "brahmacaryanI sAdhanA karavA mATe tenI sAme eka bRhatakalpanA hovI joIe. je dhyeyanI pUti karanArI hoya ! to te sAdhakanuM brahmacarya sahaja siddha thaI zakaze !" jemake bhISmapitAmahe pUrNa brahmacarya siddha karavA mATe pita-bhaktinI bRhatuM kalpanA sAme rAkhI hatI. mahAtmA gAMdhIjIe dezasevA ke svarAjyanI bRhataka95nA sAme rAkhIne brahmacaryanI sAdhanA karI hatI. evI ja rIte keTalIka vidhavA mAtAo putra-sevA sAme rAkhIne brahmacaryane sAdhe che. kAma ane vAtsalya e banne manovRttionuM mULa eka ja che. eTale je kAmavAsanA saMtAtpatti ke jAtIyavRttinuM kAraNa bane che, tenuM ja udhdhakaraNa karavAthI brahmacarya sAdhI zakAze. sthULa rUpe saMtAna sarjana karatAM, sUkSmarUpe AkhA jagatane (prANI mAtra) saMtAna mAnavuM paDaze ane tene anurUpa tenAM mAnasika sarjana rUpe, ghaDatara, rakSaNa, saMvardhana eka mAtA tarIke vizva vAtsalya reDIne karavuM paDaze. Ama vizva mAtA tarIke bRhata kalpanA sAme rAkhatAM brahmacarya sAdhanA sahaja te thAya ja che, paNa asarakAraka paNa nIvaDe che. evuM paNa jovAmAM Ave che ke keTalIka sAmAnya mAtAomAM pitAnA bALako pratyeja nahIM; bIjAnAM bALako pratye vAtsalya reDavAnI vRtti hoya che. e rIte vAtsalya reDatA te mAtAmAM AnaMdanI sahAnubhUti temaja AlhAdanI Urmio pragaTe che. keTalIka mAtAo. kevaLa hari taLake patyejanA che ke ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 74 pitAnAM ja nahIM pArakAM bALakone paNa dhavaDAve che. harijana sevakamAM eka satya ghaTanA A pramANe AvI hatI. gerakhapura jillAmAM pUranA kAraNe duHkhI eka abhaNa gAmaDiyaNa bAI pitAnA nAnA bALakane dhavaDAvatI hatI. eTalAmAM tene yAda AvyuM ke bakarInuM mA vagaranuM baccuM paNa bhUkhyuM che. teNe pitAnI moTI dIkarIne kahyuM : "bakarInAM baccAMne paNa laI Avatene paNa dhavaDAvI lauM!" AzcaryanI vAta e hatI ke te bAIe potAnA eka stanathI pitAnAM bALakane ane bIjA stanathI bakarInAM baccAne dhavaDAvyuM. mAtAmAM jema sahaja vAtsalya hoya teja guNa ucca sAdhakamAM have joIe. buddha bhagavAne eka ThekANe kahyuM che: "sAdhaka badhA prANIonI mAtA banIne AtmIyatA sAdhe! maitrI, karUNuM, muditA ane upekSA e cAra bhAvanAo dvArA brahmavihAra kare !" >> maiyA bolavAthI vizvane vinAzathI ugArI levAnI bhAvanA haMmezA sAme rahe che. e paNa eka khAsa lAbha che. potAnA bALako upara Aphata Ave tyAre te Aphata jAte jhIlavA mAtA prayatna kare che ane te enI vizeSatA che. e vakhate e prANanI paNa paravA karatI nathI. evI ja rIte vizvanI mAtA banelo sAdhaka; vizvarUpI bALaka upara Aphata Ave, tenI AsapAsa aniSTo phUle phale ke tene naitika vinAza thAya, tenA AtmaguNonI hAni thAya tyAre jAte, pitAnA tapa, tyAga balidAna vaDe vizvane bacAvI levA kaTibaddha thAya. >> maiyA sAdhakanI e sAdhanAne sakriya banavA preraNA Ape che ane tene dhyeyanI najIka pahoMcADe che. purANomAM hariNIne dAkhalo najare caDe che. zikArI jyAre tenAM baccAM upara bANa choDavA jAya che tyAre te AgaLa AvIne UbhI rahe che ane kahe che: "mArA upara bANa mAra, paNa mArAM bALako upara nahIM !" evI balidAnanI bhAvanA che. maiyA bolavAthI dilamAM satata vahe che. >> maiyAthI bIje eka lAbha e paNa che ke e bIjamaMtra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 uccAratAM ja aMtaranA vikAro upara saMyama AvatAM, spaSTa sukhadarzana thaze. pachI strI eka mAtA rUpe ja AMkha AgaLa raheze! tenA tarapha jotAM jAtIya AkarSaNa nahIM rahe. ane eka kalpanA AkAra leze ke are e te "mAtA" che. pachI badhI ja kalpanAo badalAI jaze. tarataja khyAla Avaze ke are, huM kaI kSullaka dRSTie jouM chuM! enA, aMgepage vAsanAnA upabhoga mATe nathI paNa moTA udyoganA che. enuM mukha te vAtsalyanA madhura vacanAmRtathI bharapura che. tenuM vadana pratibhAne ja che. tenAM locana vAtsalyanI amI dRSTinA AgAra che. tenAM stane to vAtsalya sudhAnA akhaMDa strota che. mAtAnuM udara nararatnano ratnAkara che. mAtAnAM nAbhi ane nitaMba yoganAyeyoganI AdhArazilA che. mA te eka vasudhAnuM vaikuMTha che. Ama mAtAnuM ekeeka aMga pavitra che. mArI vAtsalya sAdhanAmAM tene upayoga thaI zake upabhoga nahIM. A rIte 3 miyA bolavAthI vikAro upara sahaja saMyama thAya che ane saMyamane AhAdaka AnaMda maLe che. Aje jagatamAM mAtRjAtinI ghora durdazA thaI rahI che. "miyA thI e paNa lAbha che ke te mAtRjAti tarapha mAna rAkhavA tema ja temane uddhAra karavA mATe satata jAgRti rakhAvaze. Aje mAtajAtine nyAya maLatuM nathI. agAu te bhAratamAM strIone pUjavAmAM AvatI paNa Aje ahIM viparIta sthiti che. anya dezomAM te strIone temanA nyAyayukta hakaka ke adhikAra ApavAmAM AvyA na hatA. Aje je ke nAmane hakka ane adhikAra pAzcAtya dezomAM amUka aMze che paNa UMDA UtarIne jovA jaIe te te purUSonI svacchaMdatAne piSavAnuM ramakaDuM mAtra che. bhAratamAM hamezAM saMskRtinI daSTie vicAra thayo che eTale pUrvakALamAM mAtRjAti pratye Adara ane mAna hatAM ja. tenA aneka pramANe upaniSado, smRtio ane vedamAM maLI Ave che - mAtRdevo bhava -mAtA deva che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ medhyAH sarvAgataH striyaH strIo badhA aMgethI pUjya ke pavitra che. nAsti mAtRsamoM devaH -mAtA samAna bIjo koI deva nathI. mAtA pRthivyAH mUrtistu nAsti mAtuH paroguruH -mAtA pRthviInI mUrti che. mAtAthI mahAna koI guru nathI. yatra nAryastu pUjyante ramante tatra devatAH - jyAM nArInI pUjA thAya che tyAM devatAo ramaNa kare che. jiturAjumAtA ticitte -daza upAdhyAyanA eka AcAryamAM, se AcAryanA eka pitAmAM ane evA daza pitAnA guNa eka mAtAmAM rahelA che. evuM tenuM gaurava che. -A badhA uddharaNo mAtajAninuM gaurava ane pratiSThA bhAratamAM keTalAM hatAM te sUcavI jAya che. paNa kamanazIbe bhAtajAtinI avalehanA thavA lAgI. tenI pAsethI jJAna ane mukitane adhikAra chInavAte gaye. tene koI pazu ke vastunI jema bajAramAM vecavAmAM AvI ane madhyayugamAM te te parAkASThAe pahoMcyuM. mAtajAtine sahuthI vadhAre tiraskAra che, tenuM apamAna thayuM, enA adhikAre chinavAI gayA; ene nIca gaNavAmAM AvI, ene dAsI ke paganI sapATa gaNavAmAM AvI. eTaluM ja nahIM ene pazunI zreNimAM besADI te "mArane pAtra " che ema TharAvavAmAM AvI. eTale nArI jAtine nyAya maLI zake; tene prati zubhecchA rahI zake tema ja "mAtA" tarIke bhAvanAtmaka pUjya - valaNa rahI zake te mATe che miyAna bIjamaMtra yogya che. jyAM sudhI vAtsalya bharanArI mAtajAti gauravapUrNa sthAna na pAme tyAM sudhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ CO koI paNa samAja, dharma ke deza AgaLa vadhI zake, krAMti karI zake kesukhapUrNa jIvananuM nirmANa karI zake e mAnavuM vadhAre paDatuM che. evI ja rIte jagatanA badhA dharmo, jAtio, pakSe, vAde, vicAradhArAo, rASTro, prAte, vidyAone temanI kakSAe nyAya Apa jarUrI che. kevaLa "huM" sAce ane bIjA beTA enAM karatAM dareka zubha vastuomAM-je satya raheluM che tene tAga meLave e vadhAre zreyakara che. A sAco nyAya tyAre ja maLI zake jyAre AtmIyabhAva, heya! " mA"nA bIjamaMtrathI e AtmIyatA sAdhI zakAya che. have e vicAravAnuM che ke " maiyA "nI upAsanA kaIka navIna che ke agAu paNa tenI upAsanA karanAra upAsako thaI gayA? e upAsanA prAcIna kALathI RSi munio jaMgalamAM zakitaone AhvAna karatAM tyArathI cAlI Ave che. ane haju paNa upAsako tenI upAsanA kare che. evA keTalAka upAsakone jaIe. AjanA yugamAM thaI gayelA yogI araviMdanI mAtAnI upAsanA suprasiddha che. temaNe vizvane mAtA gaNa; tene bhagavatI mAnI upAsanA karI ane bIjAne karavAnuM sUcavyuM che. temaNe kahyuM che ke "vizvamAtAnI preraNathI cAlo ane dareka kArya (pravRtti ke nivRtti) kare. mAtAnI AgaLa tamAruM hRdaya tame khulluM karI do! e tamane badhI rIte pavitra rAkhaze; pavitratAnuM baLa Apaze temaja tamAre vikAsa sAdhaze !" >> maiyA uparanI emanI zraddhA keTalI aDaga hatI te sahu jANe che ane Aje zAMtinA upAsako mATe araviMda Azrama eka spardhAma jevuM gaNAya che. evI ja rIte rAmakRSNa paramahaMse paNa mAtAnI upAsanA karI. che. temanAM lagna zAradAmaNi sAthe thayAM ke temaNe vicAra karyo ke tenAmAM eka mahAna zakita paDelI che. ene mATe upabhoga na karavo. joIe paNa e upayoga karavo joIe. strI e jagadaMbAne. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ -avatAra che ane e zakitane jagADavI jaIe. temaNe saMkalpa karyo ane teo zAradAmaNi devIne mAtA rUpe mAnavA lAgyA. temaNe mAtAnI evI upAsanA karI ke badhA vikAre upara kAbu meLavyo ane dareka strIne-temaNe mAtA rUpe nihALI. ekavAra temanI parIkSA karavA mATe daza vezyAone temanI pAse mokalavAmAM AvI. temaNe badhAM vastro kADhIne temanI AgaLa nRtya karyuM. tyAre rAmakRSNa kahyuM : are mAtAo! A bALakanI AvI parIkSA zA mATe kare che ?" ekavAra temanAmAM rahela utkaTa vAtsalyatAnA kAraNe temanA stanemAMthI paNa dUdha nIkaLyuM hatuM. mAtRjAtimAM vAtsalyatAne jhare akhaMDa rahe che eTale tenAM stanomAMthI lohInuM parivartana thaIne dUdha nIkaLe e svAbhAvika che paNa vAtsalyatAnI parAkASThA purUSomAM hoya to temanuM lohI paNa dUdha banI zake che e bhagavAna mahAvIranA dAkhalA parathI uparathI jANI zakAya che. bhagavAna mahAvIra caMDakauzika sarpane pratibodha devA jAya che tyAre caMDakauzikasape bhagavAnane Dase che. te vakhate temanA aMgUThAmAMthI lohInA badale dUdha vahe che. keTalAka loke ene hasI kADhe che paNa utkaTa vAtsalyanA pratApe purUSa stanamAMthI dUdha nIkaLe te vAtsalya prerita lohInuM dUdha banIne aMgUThAmAMthI dhAra rUpe vahe te azakaya te nathI ja. mAtAnI upAsanA karanAra mahAtmA gAMdhI paNa hatA. temaNe brahmacarya dhAraNa karatAM potAnI patnI kasturabAIne "kasturabA" (mAtA) kahyA. pUjya munizrI saMtabAlajI maiyAnI upAsanA jaina dRSTie kare che. jainadharmamAM guNapUjAne mukhya sthAna ApavAmAM AvyuM che. potAnA AtmAne vikAsa jAte potAnA puruSArtha vaDe sAdhavAne heya che. tene anurUpa vikAsa sAdhI vizvanI mAtA banavAne saMkalpa kare che. "sakaLa jagatanI banI janetA, vatsalatA sahumAM revuM" evA koDa -seve che. araviMdanI mAtR upAsanAmAM, mAtAne eka viziSTa ane pitAnAthI ucca mAnIne sAdhanA karavAnI hoya che tyAre saMtabAlajInI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAsanAmAM jAta bhAtasvarUpa banI mAtR upAsanA karavAnI hoya che. "deve bhUvA devaM yaje" e pramANe jAte mAtRsvarUpa banI, mAtRguNa (vizva vAtsalyava) pitAnAmAM dhAraNa karIne mAtR upAsanA karavI e viziSTa upAsanA paddhati che. sAthe sAthe pU. mahArAjazrI saMtabAlajI e 3 maiyAne jIvana ane jagatanI mahAniyamA avyakta zakita paNa mAnI che, je avyakatarUpe saMkaTa prasaMge paNa preraka ane sAdhanAmAM sahAyaka bane che. mAtasvarUpa banIne mAta-upAsanAmAM mAtRjAti pratye AdarabhAva hevAthI brahmacaryanI sAdhanA sahaja bane che ane mAtAtine sAce nyAya ApavAmAM A mayA sahAyaka nIvaDe che. A uparAMta paNa ApaNuM dezamAM zaktinI upAsanA jagadaMbAnI upAsanA tarIke thAya che. durgA, bhavAnI, caMDI vagere tenAja amaranAma che. A upAsanA pAchaLa zaktio pragaTAvavAno hetu hoya che. paNa tene siddha karavA mATe dArU ane mAMsane bhoga ApavAnI je kara paddhati ghaNA sthaLe najare caDe che te vikRta che; nirarthaka che ane koIpaNa bhoge IcchanIya nathI. jaina dharme te strIone jJAna ane muktinA adhikAra ApI mAta-upAsanA yA bIjI rIte karI ja che. haribhadrasUri gRhastha jIvanamAM purohita hatA ane cittoDa pAsenA gAmamAM rahetA hatA. temane khUba abhimAna hatuM potAnI vidvatA upara. temaNe e saMkalpa karyo hato ke mane na AvaDe evA zlokane artha je mane samajAve tene huM ziSya banI jAuM, ekavAra teo upAzraya pAsethI jatA hatA ke eka jaina sAdhvIjI jemanuM nAma "yAkinI mahattarA" hatuM, teo eka gAthA belI rahyA hatA. te gAthAne arthe khUba ciMtana manana karavA chatAMye na jaDyo. eTale teo sAdhvIjI pAse gayA. temaNe pUchayuM ane sAdhvIjIe artha batAvyo. pitAnA saMkalpa pramANe haribhadrasUri temanA ziSya banavA taiyAra thayA paNa jaina praNAlikA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe temane sAdhvIjInA guru (AcArya) pAse dIkSita thavuM paDayuM. haribhakari te e sAdhvIne pitAnI dhamamAtA ja mAnatA. temanI dareka vRtti (TIkA) ke bhASyanA aMte temaNe "yAkinI mahattarA-sUtaH" (yAkinI mahattAne dharmaputra) ema lakhyuM. Ama joI zakAya che ke mAta-upAsanAnuM mahatva badhAe svIkAryuM che. eTale vizvavAtsalyanA bIjamaMtra "34 maiyA"nI ArAdhanA sArI peThe karavAthI dhyeyanuM satata smaraNa rahe che ane jIvanane vikAsa sadhAya che. carcA-vicAraNA nircIja-vAtsalya zrI mATaliyAe AjanI carcA ughADatAM jaNAvyuM ke "che. maiyAnI upAsanAmAMthI kArya preraNuM maLI. sarva prathama pogakSetranI pravRtti zarU thaItene vyApaka banAvavA rU5 kheDUta-zreya sAdhaka maMDaLa zarU karyuM ane pachI tephAnI to sAthe jhajhUmavAnuM zarU thayuM. A badhI pravRttiomAM mane je sukSmabhAva maLe tenA traNa bhAga karI zakAya : (1) vyavahAramAM vAtsalyadRSTi rAkhavI (2) paricayamAM Ave tenA upara vizvAsa rAkhavo ane (3) samAjane salAmatinI khAtarI ApavI. AnI agAu cAlu samAjamAM aMkuzane artha kevaLa, zikSA, daMDa, tADana va. hateA. mANasa dabAye ane caMpAyo ja sudhare evI samAja-mAnyatA hatI, ane ApaNI je mAnyatA hatI tenAmAM ghaNe pharaka ho, gAmanA lokone gaLe e vAta Utare tema na hatI. temaNe cAra chokarA raju karI kahyuM : "A chokarAo upara prayoga karIne dekhADe te jANIe ? " have te pratyakSa parIkSA AvI. tyAre chokarA cAra prakAranA ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicitra magajanA hatA. eka aLakhAmaNa hato ne bIjo rIsAte hate. trIje ho mArakaNe. enI mA marI gayelI ane bApa ho pilisa paTela. bApe dIkarAne kahI rAkheluM. "mArI pAse tAre phariyAda laIne na AvavuM. tArI phariyAda bhale bIjA loko lAve!" eTale teno hAtha bahu upaData. cotha cheka cerI karato hate. cere vAta thayelI me chokarIone kahyuM: "cAlo mAre tyAM!" chokarAe gabharAyA. meM kahyuM: "gabharAo nahIM! ApaNe vAta karazuM." BkarAo mArI sAthe cAlyA. pahelAM to khUba DaratA paNa huM vArtA sivAya kAMI nathI karato jANIne temane Dara ocho thayo. huM vArtA karuM ane chokarAone game ema karatAM karatAM rAtre mAre tyAM suvA paNa lAgyA. meM te nircA ja vAtsalyane prayoga Adaryo. 1 dhIme dhIme e chokarAo zA mATe badanAma hatA te paNa jANI lIdhuM. koe maLIne temane khUba mAra mAryo hato te paNa jANyuM. e chokarAomAM eka kuTeva hatI. chokarIo jAjarU jAya tenI pAchaLa jatA. chokarAo nAnA hatA ane bALaka kema janme tenI jijJAsA. temane hatI. A jijJAsAe temane gAmamAM badanAma karyA hatA. mArI pAse karAoe saheja saMkoca sAthe A vAta karI. bALamAnasa upara kevA vicitra saMskAra paDelA hoya che, tene A dAkhalo che. ekavAra eka "gAne vAcharaDuM janmatuM dekhADayuM eTale temanI kutUhalavRtti zamI gaI ane pelI kuTeva bhUlI gayA. e cAra chokarAomAMthI traNane to "mA"nuM vAtsalya ja maLyuM na hatuM. mArA vAtsalya progamAM temane te ahIM. maLyuM. pAchaLathI e ja chokarA paikInA Aje traNa te sArA kAryakartA thayA che.. tyArabAda gAme rAjya pAse nizALa mAMgI; je rAjo ApI. Aje 2 thI 10 sudhInI zALA cAle che. che. alabatta bahenemAM AthIye vadhu saphaLatA maLe ema lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa, ApaNuM kArya maryAdAne lIdhe te kAma upADyuM nathI. bAkI, Aje je kArya kare che temAMnA aDhAra te gAmanA ja che. te paikInA pacAsa TakA te eka vakhate tephAnI ane bhArADI hatA. pachI emAMnA sarapaMca thayA. ema karatAM karatAM gAmanuM taMtra paNa ThIka thayuM. zALAmAM bALako vaccenA prazno bALakoja patAve che. raMjADa, corI vagere prazno bALaka bALaka vacce Aveja che, paNa tene nikAla bAMhomAMhe patAvI le che. tethI eka tasku te nyAya karavAnI, vyavasthA sAcavavAnI temaja vyavasthAmAM rahevAnI javAbadArI zIkhe che, sAthe bIjI tarapha ghaDiyALa na rAkhavuM-jazokha na karavA vagere guNe paNa ApoApa AvyA che. kAraNa ke, je cIja jAya tenI javAbadArI saue upADavAnI heya che. TuMkamAM chokarAoja niyamo ghaDe che ane vyavasthA kare che. alabatta gAmamAM AvuM cAlatuM nathI. bALakomAM saDe ocho hoya che. e tarata mAnI jAya che ane sudharI jAya che. jyAre gAmamAM aniSTo vadhu ane UMDA ghara karelAM hoya che. AthI kyAreka cokI rAkhavI paDe che; sAmAjika dabANa paNa lAvavuM paDe che. paNa A badhuM adaranI vAtsalya bhAvanAne lIdhe ja. eka prasaMgamAM polIsane paNa bolAvavA paDelA. eka chokare rIDhe tephAnI thaI gayelo. te koI rIte ne mAne eTale tene polIsa AgaLa mAtra be-traNa kalAka besADyo. gAmeja A kArya goThaveluM paNa mAre te prasaMta thavuM paDeluM. e chokare nahAvA jatAM chokarAMone pANImAM DUbakI marAvI guMgaLAvato hato. pilisa cekImAM besADatAM tene lAgyuM: "polisa che kharI!" tyAre te tyAM re. badhAnI mAphI mAMgI ane "havethI nahIM karuM." evI kabUlAta ApIne chUTo thayo. pachI tenAmAMthI e Adata sadaMtara cAlI gaI. TuMkyAM A nAnA kSetramAM saphaLatA maLI eTale khAtarI thaI gaI ke A traNa vastuthI ahiMsaka samAjaracanA thaI zake kharI. nisvArtha sevAnA bIjA dAkhalAo 1. pUMjAbhAIe nircIja-vAtsalyanA be dAkhalA TAMkayA. eka temane pitAne hato. temaNe kahyuM - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitA kazA ke tamaNe javAba eka hatI. huM TAIphoIDamAM bImAra hato. mArA mitro ane bIjA varganA DabbAmAM besADI amadAvAda laI jatA hatA. te DabbAmAM eka yuropiyana khristI daMpati paNa musApharI karatA hatA, temaNe amadAvAda lagI mArI khUbaja sevA-suzruSA karI. ame chUTA paDyA tyAre vidAya veLAe ispitAlamAM jatAM pahelAM je zikhAmaNa ApI che te mane hajuye yAda che. temAM temane kazo svArtha na hatA. mAtra nirvyAja sevAja gaNI zakAya. bIjo dAkhalo ApatAM temaNe jaNAvyuM - amArA eka mitra hAlela tAlukAmAM rahe. eka bhagI tenA gAmamAM bImAra paDyo. te bhaMgI bhAInI patnI-bhaMgI bahena baherI hatI. A vAtanI jANa thatAM e mitra emane ghera gayA. jhUMpaDAmAM jatAM joyuM ke bhaMgI upara DhAMkeluM gADuM varasAdathI palaLI gayeluM. jhUMpaDuM AkhuM cUyA kare. A mitre gherathI lAkaDAM maMgAvyA. pelA bImAra bhaMgIne temaNe piTIseka karyo. chAparAM upara kaMtAna-patarAM va. nakhAvyAM. cAra kalAka sudhI tyAM rahIne sevA karI, ema padara divasa sudhI sevA karI. saune virodha thaze. gharamAM paNa virodha jAge. paNa temaNe svapatnIne samajAvyuM: "sAcI sevA te Aja che !" - pelA mitrane kaI svArtha na hatuM. paNa jyAre vAtsalya jAge tyAre Ama sahaja rIte jANe che. mane to lAge che ke kheDA TheranI pAMjarApoLa paNa mULe AvA ja vAtsalyabhAvathI prerAIne ja zarU thaI haze. * khaMbhAtamAM eka zakarIbahena DherenI sevA kare. teo khAsa, parU, jIvaDAM kADhIne DhoranuM dhyAna rAkhe emane emAM sUga ja na caDe. teo kahe: mANasane duHkha thAya te vAcA che, Amane kayAM che teo pitAnuM duHkha kone jaIne kaheze !" ajJAna vaDe pazu sevAomAM avarodha devajIbhAIe kahyuM ke keTalIkavAra ochuM jANanArA loko sAdhu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ enA pravacanane avaLe artha laI AvA sahaja vAtsalya upara breka mArI de che. ' ' . . . . kacchanA eka gAmamAM eka bahena ane eka bhAIe (pati) pazuonI saheja sevA karavA mAMDelI. gAma paNa rAjI thayuM ane pazuo mATe cAro ApI jAya. eka zikSaka AvIne badhuM joI jAya. te vakhate upAzrayamAM jaina sAdhu AvyA. temanA vyAkhyAnamAM piluM kuTuMba jAya. sAdhue pitAnA pravacanamAM kahyuM: "jIva mAtra sarakhA che. sarve jIvo pitApitAnAM karmathI sukha duHkha pAme che." AvuM sAMbhaLI ajJAnanA kAraNe avaLe artha laI te kuTuMbe sevAM mUkI dIdhI. tethI pelA zikSaka mahArAja pAse gayA ane temaNe pUchayuM : "A kuTuMbe sevA mUkI te barAbara che?" munie javAba na Apo. chevaTe ame munizrIne badhI vAta karI ane pelA kuTuMbane paNa samajAvyuM : "ekedriya karatAM beIdriya ane ema upara AvatAM saMsI (manavALA ) paMcendriya pazuonuM mUlya vadhAre che. temane marUdeva mAtAnA AgalA bhavane dAkhalo paNa Apo ke temaNe pUrvabhavamAM lakSapAka tela va. thI sAdhuonAM ghAmAMthI jIvaDAM kADhI sevA karelI. tethI vaLI pAchuM e kuTuMba sevA karavA lAgyuM adhurUM jJAna eTale dharmane hAni . ' ajJAna ane adhUrAM jJAnathI keTalI hAni thAya che ane dharma vagevAya che tene eka dAkhale temaNe Ape :[, eka chokarA sAne upalaka rIte vAMcI gayo. pachI tene zuM thayuM ke te potAnI mAne kahevA lAgyo: "saMsAramAM koI koInuM nathI. tAre ane mAre zuM? AtmA ekalo Ave che ane ekalo ja javAno che." * - mAne dIkarAnI A vAta sAMbhaLIne thayuM ke chokare hAthethI gayo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAruM thayuM ke ekasAnI sAijI tyAM hatA. mAe temane badhI vAta karI. temaNe chokarAne laI AdhavA kahyuM . chokarI AvatAM temaNe samajAvyuM: "je A bhagavatI sUtramAM adhikAra che ke mAnA taraphathI traNa aga-mahatvanAM (1) mAthuM (2) hadaya ane (3) naso maLe che. tenAM badalo cUkavyA vagara AgaLa vadhAya zI rIte ? ThAga sUtramAM kahevAmAM AvyuM che ke "cAmaDI utaraDI divA chatAM mA-bApanuM RNa vALI zakAtuM nathI." A badhuM sAMbhaLI pelA chokarAne sAcuM jJAna thaI gayuM. tenI bhAne saMtoSa thayo. paNa, AvA sAcAM jJAnI guruone toTa paDI gayo che. AsaktinA kAraNe muktinA badale svarga : 'mATaliyAe pUchayuM. sAMbhaLyuM che ke tapa karatAM dhannAe kuTuMba sAme na joyuM ane zAlibhadra mAtA sAmuM joyuM eTale tene mekSa na maLatAM svarga ja maLyuM. te zuM mAtA tarapha javA mAtrathI Ama thaI jAya?" ke tene javAba ApavAmAM Avyo "mAtra jevAthI nahIM paNa tapamAM Asakti bhaLe te karmanirjarA thavAne badale zubhakarmo baMdhAya ane svarga maLe. mokSa na maLe, eTaluM ja tAparyuM che. jaina AgAmo pramANe jaina, vAvaDI banAvavAnA kAraNe naMdana maNiyAra deDako na thayo paNa vAvaDInI AsaktinA kAraNe thayo ane vaidika graMtho pramANe bhAratarAja haraNane bacAvavAthI nahIM paNa tenA upara mUcha thatAM mRgayonimAM jamyA; te pramANe jANavuM joIe." zaherIo ane sAMkaDuM vAtsalya baLavaMtabhAIe kahyuM: "Aje zaherIone vAtsalya sinemA upara patharAyuM che. prema zabda vikRta rUpa dhAraNa karyuM che. preraNA mATenI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ gatimAone kutrima sAMdaryathI zaNagArAya che. tapa, tyAganI pratiSThA ochI thAya che. Ama te bhAratamAM pIpaLAM jevAM vRkSo sAthe paNa saMbaMdha joDavA prayatna thayA che, paNa pitAnA priya jAnavare upara gAmaDAmAM paNa svArtha sudhI ja saMbaMdha rahe che. te sAdhuo pAse koI praznane sAce uttara maLato nathI. TuMkamAM vAtsalyanuM kSetra sAMkaDuM thayuM che. temaNe pitAne prasaMga TAMkIne kahyuM ke vAgharIne ghara karavA mArI jamIna ApelI. paNa samagra brAhmaNe e virodha karI vAdharInuM mana bhAMgI nAkhyuM. Ama samAjamAM svArtha vadhI rahyo che. ahiMsAne sAcA pATha devajIbhAIe sva. jainAcArya javAharalAlajI ma. sA.nA rAjakoTa cAturmAsane dAkhalo TAMka hato ke temaNe pitAnA cAturmAsa daramyAna lokone ahiMsA zuM che te samajAvavA prayAsa karele. te mujaba Aje jemAM peThelI ahiMsAnI pokaLatAne dUra karavI joIe ema mane te lAge che. katalakhAnA baMdha kare !" evI sarakAranI sAme bUma pADI ahiMsAnI ItizrI thaI ema na manAvuM joIe; paNa tenA badale prathama prajAe jAgRta thaI pazupAlana ane temAM paNa sArI gaunuM pAlana govaMzane uchera prajA taraphathI thavo joIe. tyArabAda je janatAnuM zuddha dabANuM sarakAra upara Ave to ja kArya pUruM ane nakkara thAya. ahiMsAnI pratibhA ne ane temAM paNa A ja janatAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvavAtsalyanAM eka [14-8-61] -munizrI nemicaMdrajI vizvavAtsalyanAM judAM judAM pAsAMo aMge A agAu vicAra karI levAmAM Avyo che. paNa tene vahevAramAM mUkavA mATe tenA jahAM jadAM ekamo upara have vicAra karavo jarUrI thaze. vizva vAtsalyane viSaya kevaLa siddhAMtane nathI paNa te kriyAmAM mUkavAna che. eka mAtA pitAnAM bALakanI koI paNa kriyA pratye ajANa rahetI nathI. tenI dareka kriyAmAM te bALakane preraNuM, zikSaNa, ane saMskAra tema ja upadeza vagere yathAyogya ApIne tenAmAM vAtsalya reDe che. vizva vAtsalyane sAdhaka e ja rIte AkhA vizvanI mAtA bane che. tene vizvanA badhAM kSetramAM satata jAgRta rahI; vizva vAtsalyanAM nakkI karelAM ekamo dvArA vAtsalya reDavAnuM che. ekame nakkI thaI gayA bAda e kArya saheluM bane che. - vizvavAtsalyamAM badhA kSetra-kauTuMbika, sAmAjika, Arthika rAjakIya, sAMskRtika ane AdhyAtmika vagere sarve kSetre samAveza karavAmAM Avyo che. emAM koI paNa kSetrane choDIne cAlavAnuM nathI. eTale dareka kSetrane koIne koI mAdhyama vaDe vAtsalya ApavAnuM che. te mATe ja alaga alaga kSetranAM ekama nakkI karavAnAM che. * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvavAtsalyanuM sarva prathama kSetra kuTuMbane gaNavAmAM Ave che. kuTuMbamAM ja prAgarUpe vidhavAtsalya rasa taiyAra thAya che. eTale kauTuMbika kSetranuM ekama "ghara" thaze. gharamAMthI ja preraNa, saMskAra ane zikSaNa vagere maLe che. vAtsalyane pravAha jyAMthI zarU thAya che te ghara che. ghara eTale ITa ane cunAnI bhIte ke ImArate nathI. gharamAM vasatI gRhiNuM mAtAne laIne ja e ghara kahevAya che. kuMvArA, vAMDhAonAM dharane kaI dhara gaNatuM nathI. enuM kAraNa e ja che ke gRhiNI vagaranuM ghara, e ghara nathI. eTale ghara vaDe jyAre vAtsalya reDavAnI vAta thAya che tyAre saheje gharanI gRhiNane mAdhyama tarIke mAnI zakAya che. A jagatanI mAtAomAM-bhAratanI mAtAonuM sthAna anekhuM che. teo nAnapaNathI ja bALakomAM vizva vAtsalyanA saMskAra reDe che. temanuM pitAnuM bALaka hovA chatAM paNa te kahe che ke te bhagavAnanuM bALaka che; ane Ama tene vizvanuM banAve che. Adarza mAtAo nAnapaNathI pAraNuM jhUlAvatAM bALakomAM saMskAro reDe che. tenAmAM vizva vAtsalya pragaTAve che. " jana mAtAo evI Adarza ane vizva vAtsalya.bhAvanAvALI thaI gaI che ke jenA ghaNu dAkhalA ApI zakAya che. jyAre jaina bALaka dIkSA le che tyAre AjJA ApatI vakhate jaina mAtA kahe che: - beTA ! have tuM dIkSA laIne evI karaNuM karaje ke AkhuM vizva tAruM kuTuMba bane tu vizvavAtsalya sAdhIne mokSa meLavaje ane mArI kukhane ujALaje." ghaNuM kSatriya mAtA pitAnA putrane pAraNAmAM jhUlAvatI vakhate suMdara hAlaraDAM gAtI gAtI suMdara preraNA Ape che: "huM tane je dhoLuMujaLuM dUdha pAuM chuM temAM kAyaratAne kALo DAgha na lagADaje. mArI kUkhane dIpAvaje ane meMTo thAya tyAre AkhA vizvane jItaje. (talavArathI nahIM, paNa premathI hadaya jItIne.) rAjasthAnamAM A hAlaraDAM-lorIne nAme prasiddha che. mAtAo pAraNumAM bALakane jhulAvatI jhulAvatI tene vizvanA kalyANa mATe upayogI banAve che. tene vizvane upayogI banavAnuM suMdara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ aviSya ghaTe che. eTale ja kahyuM che - je kara jhUlAve pAraNuM te bhAvi ghaDe che vizvanuM." ' purANamAM rANu madAlasAnuM AkhyAna Ave che. mAtA madAlasA pitAnA 7 putrane pAraNamAM jhulAvatAM jhulAvatAM kahe che - zuddho'si, buddho'si, niraMjano'si saMsAramAyA parivajito'si / -a; caka enA . madAlasA vAkayamuvAMca putram // ' he dIkarA ! tuM zuddha cho! buddha che. niraMjana che eTale ke AkhA vizvanA che! saMsAranI mAyA-kuTuMba meha vagerethI rahita che ! saMsAra te svapna che. eTale mohanidrA tyAge ema madAlasA tamane kahe che. * AmAM spaSTapaNe saMsAra sAthe moha saMbaMdha teDIne dhamasaMbaMdha bAMdhavAne Adeza che. dharmane anubaMdha bAMdhI kalyANa mArge javAnI preraNA che. saMsAra svapna jevuM che te kharUM paNa temAMye satya-ahiMsA vagere sArabhUta to levA ane mohanidrAne tyajI ganidrA sAdhavA mATe mA putrone kahe che. " kahevAya che ke madAlasA mAtAnA A upadezanI sAta putra upara eTalI badhI asara thaI ke enA sAne putre kuTuMbamoha choDI vizva vAtsalyane mArge gayA-saMta thayA. te vakhate madAlasAnA pati rAjAne ciMtA thaI ke mAruM rAjya koNa calAvaze? tyAre madAlasAe kahyuM: "savAmI ! Apa ciMtA na kare. AThamA bALakamAM huM evA saskore bharIza ke te dharmanItithI tamAruM rAjya calAvanAra banaze Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ !. mAlasAe kharekhara AThamA bALakane dharmanihita rAjanItina zikSaNa ApyuM ane tene dharmapAlaka rAjA banAvyA. kahevAno sAra eTalo ke eka mAtA saMskArI ane uMcA vicAronI hoya te te bALakane vidhavAtsalya prati denArI nIvaDe che. jApAnamAM bALakone nAnapaNathI kevaLa pitAnA dezane mA-bApa" mAnavAnI vAta zIkhavavAmAM Ave che. pariNAme tyAM bALakonuM vAtsalya kevaLa rASTra-vAtsalya sudhI ja vikase che. paNa bhAratamAM bhAratIya mAtAo bALakamAM nAnapaNathI vizALa ane vyApaka vizva vAtsalyane bhAva bharatI Ave che. eTale bhArate jeTalA vizva vAtsalya saMta-mahAtmAo ane paramapuruSe ApyA che teTalA koI bIjA rASTra ApyA nathI. - rAjA gopIcaMdanI vAta bahu jANItI che. tenI mAtA menAvatIe gharathI ja rAjA gopIcaMdane vizva vAtsalyanI preraNA ApI hatI. eka vakhata rAjA gopIcaMda snAna karato hato. rANIo tene navaDAvatI hatI. tyAre tenuM suDoLa zarIra ane anna vadana jeIne menAvatInA manamAM vicAra Avyo. "A mAro dIkaro je kevaLa kuTuMba, rAya, dhana, ke yauvananA mohamAM phasAI jaze te tene A janma nirarthaka jaze. A zarIra, dhana, yauvana badhuM kSaNika che. emAMthI kaMI paNa sAthe AvavAnuM nathI. enA pitA paNa Amane Ama cAlyA gayA. kuTuMba rAjya-ezvaryamAM racyApacyA rahIne teo paNa janma saphaLa na karI zakayA. mATe mAruM kartavya che ke A putrane to cetavuM." ema vicAra karatAM temanI AMkhamAM AMsu AvI gayAM. rAjA gepIcade meM pheravyuM ane joyuM ke mAnI AMkhamAM AMsu che. - rAjA gopIcaMde kahyuM: "mA! tuM raDe che zA mATe ? tane zuM dukha che?" menAvatI bolIH "putra! tArUM mukha joIne mane tArA pitAjI yAda AvI gayA. tana-dhana yauvanamAM phasAIne teo paNa emaja cAlyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayA ane pitAne uddhAra na karI zakyA. huM paNa mohamAyAmAM phasAye che ane tAruM jIvana paNa eLe gayuM te mAruM mAtRtva lAjaze !" gepIcaMda rAjA kaheH "te mA, mAre zuM karavuM joIe?" menAvatIe kahyuM "tane kahyuM te pramANe kara - vo nAtha jAlaMdhara yogI, brahmAnaMda rasa bhogI - kara sevA ho nistArA, menAvatI vacana uccArA suna gopIcaMda piyArA "he pyArA putra gopIcaMda, tuM sAMbhaLI jAlaMdhara nAmanA yogI che jeo AtmAnA AnaMdanA rasane pInArA che. temanI sevA karI che paNa tArUM temaja vizvanuM kalyANa kara ema menAvatI kahe che" kahevAne artha e che ke mAtAe putrane salAha ApI ke kuTuMba vAtsalya karato vidhavAtsalya eja che. tene tuM svIkAra ane vizvane tArUM kuTuMba mAna. gopIcaMda rAjAe kuTuMba ane rAjyane meha choDyo. teNe vizvavAtsalyano mArga svIkAryo ane AkhA vizvanA prANuomAM "eka brahma"tvanI anubhUtine AnaMda mANavA lAgyo. Ama joIe te vizva vAtsalyane preranArUM paheluM ekama ghara che. mAtA e vAtsalya preraNAnI mAdhyama che. mANasa game tyAM jAya te tene ghara yAda Ave ja che. te potAnuM vAtsalya gharane arpe che. tene vAsaya paNa gharamAMthI maLe che. AvI vAtsalya premI vyakti jyAre gharabahAra jAya che tyAre tyAMnI-paradezanI amUka vyaktione te vAtsalyabhAve pitAnI mAne che ane tyAM pitAnuM vAtsalya reDe che. tene pArakAM chokarAMo pitAnAM lAge che. eka prakAranuM mamatva te bAMdhatA jAya che. A badhuM vAtsalyanA kAraNe ja saMbhave che. che. ravIndranAtha TegAranI vArtA "kAbulIvAlA mAM eka sarahada nivAsI paThANa ane eka baMgALI kanyA vacce vAtsalyane taMg Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ viNavAmAM Avyo che. te pANa pelI baMgALI kanyAne cAhata hoya che. badhA temAM kaMIka sIdhuM-UdhuM mAne che paNa aMte jyAre te pitAnI putrInA hAthanA paMjAnuM citra batAvIne kahe che ke mArI paNa AnA jevaDI ja putrI che-Ane joIne huM tenI smRti tAjI karuM chuM. eTale baMgALI kanyAnA bApa vAtsalyathI prerAIne te paThANane deza javA mATe rUpIyA Ape che ane kanyAnA lagna vakhatanI rozanIne jatI kare che. ahIM spaSTapaNe gharanuM vAtsalya ke prabhAva jamAve che tenI keTalI pragADha asara che te jovAnuM che. be alaga dezanA, alaga dharmanA pitAo ekabIjAnI putrIne cAhI zake che te A vAtsalyanA pratApeja ! gharanuM vAtsalya dhIre dhIre kuTuMba, samAja, nagara, grAma, rASTra sudhI dhIre dhIre phelAvI zakAya che. ( kauTuMbika kSetrathI AgaLa AvatA vizvavAtsalyanuM moTuM kSetra, sAmAjika kSetra che. A sAmAjika kSetranuM ekama gAmaDuM che, mA mATe to badhAM bALako sarakhAM hoya che. te chatAM te nAnAM bALaka tarI vadhAre dhyAna Ape che kAraNa ke te nAnuM che; navuM che ane moTAnI apekSAe ochA vikAsane pAmyuM che. evI ja rIte vizva vAtsalyane sAdhaka jenI kalpanA vizvamAtA rUpe karavAmAM Ave; te paNa samAjamAM saMskRti ke sAmAjikatAnA kAraNosara je aMga nabaLuM rahI gayuM heya pAchaLa rahI gayuM hoya tene paheluM leze. tenA mATe je pIDita, zoSita, apratiSThita hoya tenAmAM vadhu vAtsalya reDavAnuM raheze. e mATe ja sAmAjika kSetranA ekama tarIke gAmaDAne levAmAM AvyuM che. gAmaDAmAM kheDUta, gevALa, majare, pachAta varganA leke AdivAsIo ane evI bIjI jAtione samAveza thaI jAya che. saMskRti ane nItinI daSTie gAmaDuM zahera karatAM AgaLa che. paNa sAmAjikatAnI draSTie te pAchaLa che. sabhyatA ane bahAranA rUparaMgamAM zahera AgaLa vadheluM jaNAya che paNa dharma tema ja prAmANikatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAmaDAmAM vadhAre jovA maLe che. vizva vAtsalyane sAdhaka sAmAjika kSetranA ekama svarUpe gAmaDAM prati kaI rIte vAtsalya reDI zake? '' Aje gAmaDAM je utpAdana kare che, tenuM tene vaLatara barAbara maLatuM nathI. alaga alaga rIte zahere tenuM zoSaNa kare che. temane saMgaThita karI; sabhyatAno saMcAra karI jarUra paDe te tapa-tyAganI mUDIthI temane jamADI temane anyAya dUra karavAmAM Ave, ke tevI pravRttione sakriya samarthana ApavAmAM Ave-e te ekama prati vAtsalya rasa reDavuM thaze.. - vizva vAtsalyane sAdhaka gAmaDAMnI upekSA karI zake nahIM. eTaleje mahAtmA gAMdhIjIe gAmaDuM pasaMda karyuM hatuM. temaNe amadAvAda ke. keI bIjA zaheramAM Azrama bAMdhyo na hato; paNa kecaraba ane sAbaramatImAM bAMdhyA hatAM-je. gAmaDAM ja che. evI ja rIte vardhAmAM nahIM paNa tyAMthI thoDe dUra segAMva-sevAgrAmamAM temaNe Azrama bAM ha. videzIo AvIne temane AzcaryathI pUchatA ke ApanI ATalI badhI vizALa pravRtti hovA chatAM Apa AvA gAmaDAmAM kema beThA che ? - gAMdhIjI kahetA ke "je tamAre bhAratanAM darzana karavA hoya te gAmaDAM jevA paDaze. bhAratIya saMskRti paNa tamane gAmaDAomAM ja jovA maLaze. bhArata mAruM gAmaDAomAM paDyuM che. paNa duHkhanI vAta e che ke 80 TakAthI vadhAre vastI gAmaDAMomAM hovA chatAM; gAmaDAono koI avAja nathI. temanuM koI saMgaThana nathI. temanI upekSA thaI rahI che." eTalA mATe ja gAMdhIjIe grAmoddhAra-gAmaDAMne UMcA ANavAnI vAta palAM karI. dareka sevakone temaNe gAmaDe mekalyAH grAmodyoga ane khAdI upara bhAra mUkyo; jethI gAmamAM rahetA lokone kAmadha maLI zake. teo Arthika daSTie unnata thAya hiMda AbAda thAya. darzana ane tatvajJAnanuM ciMtana paNa moTebhAge jaMgalo ke nAnA evAM gAmaDAomAM A dezamAM thavA pAmyuM che. RSimunioe kAM to Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaMgale pasaMda karelA athavA gAmaDAM jevAmAM pitAnA Azrame vasAvyA hatA. ayodhyAnI rAjagAdI upara AvyA chatAM bhArate naMdIgrAma jaI tyAM jhUMpaDI bAMdhI rahevAnuM pasaMda kareluM. teo gAmaDAnI sAthe anubaMdha karavA mAgatA hatA e sApha jaNAI Ave che. teo zaherone grAmyasaMskRtinA piSaka banAvavA mAgatA hatA. Aje paNa tenI eTalI ja jarUra che. grAmya saMskRti jenAM mULa saccAI-pramANiktA, nItimattA vaDe sIMcAyA che te ja jIvanane khare saMskAra che. tevA saMskAre AjanA zaherIjIvana mATe bahu jarUrI che jyAM Dagale ane pagale beTAI, ADaMbara, daMbha ane chaLaka5TanAM darzana thAya che. vizva vAtsalyanA sAdhaka mATe gAmaDuM te sAmAjika kSetranA ekama rUpe Ama ApoApa AvIne UbhuM rahe che. pitAnuM vAtsalya gAmaDAMmAM reDI teNe gAmaDAMne unnata karavAnuM rahe che. sAmAjika kSetrathI AgaLa vadhatAM Arthika kSetra tarapha avAya che. eTale have vizva vAtsalyanuM Arthika ekama kayuM? e aMge vicAra karavAnuM che. bhArata dezamAM kadi paNa koI vAtane kevaLa Arthika daSTie vicAravAmAM AvI nathI. ahIM artha ane kAmanI pAchaLa paNa dharmane aMkuza rAkhavAmAM Avyo che. eTale dharmanA aMkuzamAM rAkhIne Arthika kSetranuM ekama vicAratAM te te majUravarga ane madhyamavarga rUpe ja AgaLa Ave che. A banne varga Arthika nabaLAInA kAraNe nItidharma upara daDha rahI zakatAM nathI. pariNAme pApI-peTa mATe keTalAMye ani cchanIya karmo ane pApAcAranuM temane sevana karavuM paDe che. tyAMthI temane UThavAno koI rasto jaDatuM nathI. pariNAme teo paNa pachAta ane dalita vargorUpe najare caDe che. Arthika kSetranA A ekama tarapha vAtsalya vahevaDAvavuM eTale ke A banne vargone saMgaThita karavAM joIe, bane vargo nyAyano roTalo raLI zake e rIte temanuM metika saMgaThana thavuM joIe. vizvavAtsalyanAM rAjakIya kSetranAM ekama rUpe te koI rAjya ja AvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zake! AvuM rAjya dhamadraSTie cAlatuM rahevuM joIe. evAM kayAM ro che? tenA javAbamAM ekamAtra bhArata-deza ja AvIne Ubho rahe che. ahIM hajAro varSothI dharma ane nItine najara AgaLa rAkhIne rAjya karavAmAM AvyuM che. ahIM rAjyadhurA hAthamAM levI eTarse dharmapravartana karavuM ema Adi tIrthaMkara bhagavAna RSabhadeve karI batAvyuM che. jo ke AmAM bharatI ane oTa AvyA che paNa ekaMdare bhAratanA rAjA dharma ane nyAyanI dRSTie rAjya karavAnuM vadhAre pasaMda karatA enI eka bhavya tavArIkha paNa che. A bhArata rAjyamAM je be graMthono ahIMnI saMskRti upara prabhAva paDyo che te che rAmAyaNa ane mahAbhArata. e banne mahAkALe dharmagraMtha gaNAya che. temAM Thera Thera Adarza rAjya kone kahevAya tene ulalekha maLI Ave che. rAjAonA dharmane ullekha karatAM kahevAmAM AvyuM che - duSTasya daNDaH, sujanasya pUjA, nyAyena koSasya ca sNkvRddhiH| apakSapAto nijarASTraciMtA, paMcA'pi dharmA nRpapuMgavAnAma duSTone daMDa, sajajanonI pUjA, nyAyanI rIte koSavRddhi, niSpakSapAtatA, pitAnA rASTranI ciMtA-(sAmAjika mUlyonuM rakSaNa), e pAMca dharmo rAjAnA che. eTale ahIM je rAjya zAsana cAlyAM che-te rASTradharmanI daSTieja cAlyAM che. e daSTie rAjakIya kSetranA ekama tarIke bhArata rASTrane laI zakAya che. e rASTranA mAdhyamathI bIjA rASTra tarapha vizvavAtsalya vahevaDAvI zakAya. "sUIbaM-mAte ApaNA RSi munioe bhAratamAM janma le kharekhara durlabha che-ema kahyuM che te sAcuM ja che. ahIM prakRtinI anukULatAe puSkaLa che, bhaugolika vividhatAo paNa anukULa che; temaja ahIM samRddhinI vipUlatA paNa che. A badhA kAraNee ahIMnI prajAmAM-AryomAM udAratA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI. ahIM AvanAra atithione deva gaNIne temaNe pUjyA. e sivAya paNa ahIM bIjA deze, dharmo, saMskRtio, rItarivAjavALA loko AvyA. te badhAne na kevaLa AvakAryA paNa pitAnAmAM bheLavI lIdhA. kyAreya bahAranA lokoe tenI udAratAne durUpayoga karyo ane ahIMnA lokone temanA anyAyanI virUddha yuddha paNa karavAM paDayAM. paNa aMte te temaNe badhAne pacAvIne rAkhyA heya tema meLavI lIdhA. koI paNa dezamAM hiMdu, bauddha, jaina, IsAhI, islAmI, pArasI, zIkha ane bIjA dharmo ATalI saMkhyAmAM nahIM hoya, ahIM jeTalI prakAranI mAnavajAtio vase che teTalI jAtio paNa nahIM hoya. eTale bhAratane rAjakIya kSetranuM ekama, vidhavAtsalyanA kheDANa mATe banAvavuM e badhI rIte egya che. gAMdhIjIe bhAratane vizvavAtsalyanuM rAjakIya ekama banAvavA mATe dezIvana raju karyuM. jainadharmamAM gRhastha sAdhako mATe dizAparimANavrata temaja dezAnakAzikavrata paNa e ja bhAvanAne anurUpa raju karavAmAM AvyAM che. svadezIne artha e che ke pitAne deza ane dezanI banelI badhI vastuo mATe Agraha rAkhavo. tene artha anya rASTra prati dhaNAbhAva phelAvavAnuM nathI. je mANasa je bhUmi upara jame che tene kudaratI rIte tyAM ja vikAsanI badhI sAmagrIo maLI rahe che. tene mUkI videzI vastuo tarapha lalacAvuM; pitAnA dezanA utpAdakone kAmadhaMdhA vagaranA karI mUkavA; dezane ArthikadaSTae garIba thavA devo - e badhAM aniSTa eka pachI eka AvatAM jAya che. eTalA mATe svadezIvrata gAMdhIjIe ApyuM-jainadharmo paNa ApyuM. A Ama badhI rIte vicAra karatAM bhAratane rAjakIya kSetranuM ekama mAnavuM ja paDaze ane tethI enA vaDe AMtararASTrIya kSetre vizvavAtsalya vahevaDAvavuM saheluM thaI jaze. enuM eka bIjuM kAraNa e paNa che ke ahIM hajAro varSothI sAdhakoe vizvavAsalyanA prayogo karyA che ane ahIM tenI anubhUtione jhIlavAmAM paNa AvI che. " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizva vAtsalyanA sAMskRtika kSetranA ekama tarIke vizvane rAkhI zakAya. jyAre saMskRtinI daSTie vicAra karavAmAM AvyA che tyAre mAnava mAtra jyAM vase che, evA saMpUrNa vizvane tenI saMskRtinuM kSetra gaNI zakAya. vedanA RSioe paNa eja vAta karI che - yatra vizva bhavatyaMkanIDam -jyAM AkhuM vizva paMkhInA eka mALA jevuM banI jAya che. svadezo bhuvanatrayam -traNe leka (bhAratanA loko mATe) svadeza che. evI ja rIte "3AravaritAnAM tu vasudhaiva kuTuM " kahIne jaNAvavAmAM AvyuM che ke jeo udAra hRdayanA che temanA mATe te AkhuM vizva kuTuMba che. Ama eka kuTuMbanI rASTranI ane eka saMsAranI bhAvanA vizvamAM vyakta karavAmAM AvI che. vizvamAM badhA prANIo, badhI susaMsthAo, badhA rASTra, badhA samAjenI sAthe badhA prakAranA vAda, pakSa, vicAradhArAo ane saMskRtio paNa AvI jAya che. prANImAtranI daSTie vicAravAthI sAMskRtika ekamanI kalpanA thaI zake ane tene vizva pUruM pADe che. sAMskRtika kSetranA ekama tarIke vizvavAtsalya sAdhavuM eTale ke sAdhake vicAra karavAnuM ke te AkhA vizvane saMskRtithI sabhara kevI rIte karI zake ane teno amala kaI rIte thAya? ahIM nAnAmAM nAnA prANuM pratye karUNA ANI tenA sukha ane vikAsane vicAra karavAne che. te samasta prANIonA kalyANanI kAmanA kare che; e rIte vicAre che ane te pramANe anusare paNa che. sAdhaka jyAre vizva vAtsalyane vikAsa sAdhe che tyAre te vizva sAthe sAMskRtika dRSTie anubaMdha joDe che. tyAre tenI ciMtA tene karavAnI rahetI nathI. tenI ciMtA vyakta jagatanI sAthe avyakta jagata ApoApa karavA lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ "tatra moda: : zera? gvanuparavataH " , je badhAne ekasamAna daSTie jue che-vicAre che tyAM meha ke zoka zuM? jyAre sAdhaka badhA prANIo prati vAtsalya reDaze te jagatanA badhA prANIone soga, tene pratyakSa ke parokSa rIte maLaze ja. * AkhA vizva prati vAtsalya vahevaDAvavAnA ghaNA dAkhalA suprasiddha che. bhagavAna mahAvIre caMDakauzika jevA jherI sApa tarapha ane zibI rAjAe pArevA pratye prANanA bhoge vAtsalya vaheDAvyuM hatuM. evI ja rIte bhagavAna RSabhadevanI dIkSA bAda mAtA marUdevI temanI khUba ciMtA karatA. ekavAra RSabhadeva ayodhyA AvyA tyAre mAtA bharUdevI temanA darzana karavA samavasaraNamAM gayA. tyAM temaNe joyuM ke je RSabhanI teo ciMtA karatA hatA te te AkhA jagatanI ciMtA kare che. badhA alaga alaga jAtinA prANuo verabhAva bhUlIne enI sabhAmAM beThA che. tyAre mAtA marUdevIne vidhavAtsalya pragaTAvavA mATe preraNA maLe che ane teo putravAtsalyane badale vizva vAtsalyane vicAra kare che jethI moha, zoka ke ciMtA rahe ja "hIM. temane tyAM ja AtmajJAna (kevaLajJAna) thAya che ane teo mukta thAya che. koI paNa tIrtha kara, avatAra, masIhA ke payagaMbara jyAre vizva vAtsalyanA sAMskRtika kSetramAM vizvavAtsalya reDe che te teo kevaLa koI eka vAta ke jAtane nahIM, samasta mAnava samAja ane jIvamAtra tarapha tene vahevaDAve che. eTale vizvavAsanAM sAMskRtika kSetranAM ekama tarIke AkhuM vizva laI zakAya che. vizvavasalyanA AdhyAtmika kSetranA ekama tarIke "mAnava"ne laI zakAya che. bIjA prANIo karatAM mAnavamAM, buddhi, zakti, udAratA, saMskAra ane vicArazakita vagere vadhAre che. te ja AkhA vizvamAM vAtsalyA vahevaDAvI zake, enI tene bIjuM koI prANI AvI zake nahIM. ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ . AkhA vizvanA jIvAtmAomAM kevaLa mAnavane ja mokSane aMdhakArI mAnavAmAM Avyo che. mAnava vaDe ja, vyakti, samAja ane samaSTi eTale vizva sudhI vAtsalyane saMcAra thaI zake. mAnava prANuM jeTaluM saMvedanazIla che teTaluM bIjuM kaI nathI. e vAtsalyarasanI anubhUti jhIlI zake che tema ja tenI pratyAnubhUti bIjA upara pADI zake che. jyAM sudhI vizvavAtsalyanuM AdhyAtmika ekama sarva prathama pote ja utkaTa vAtsalya rasamAM na bhajAya. te evuM utkaTa vAtsalya bIjA prati na vahevaDAvI zake. e mATe mAnava ja zreSTha ekama che. ekavAra jeNe vizvavAtsalyane siddhAMta sArI peThe jANe; teNe samasta jIva-sRSTi pati-pazupakhI, kITapataga, temaja pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati vagere jIvasRSTi prati svayaMbhU vAtsalya vahevaDAvyuM che. pachI tenA mATe dharma, jAti ke pradezanA baMdhane rahetAM nathI eTaluM ja nahIM. tenA vAtsalya mATe kevaLa mAnavasamAja evuM paNa baMdhana TakatuM nathI; te to samasta samaSTi, ane tenI jIvasRSTi prati samAnabhAve vahe che. mAnava AvuM vizva vAtsalya sAdhI zake che eTale ja tene AdhyAtmika kSetranA ekama tarIke svIkArI zakAya che. Aje paNa evA aneka dAkhalAo maLI Ave che ke jemaNe jIvanamAM vizva vAtsalya sAdhyuM che evA yogIo pAse hiMsaka pazuo-vAgha-siMha vagere zAMtithI bese che. eTaluM ja nahIM parasparanA verI ane kara prANIo sApa-nALiye, siMha-bakarI paNa samAnabhAve zAMta bese che. teo parasparanA verane visarAvI de che. eTaleja egadarzanamAM kahyuM che - * "ahiMsA-tidAsa; sAnigha dvAcAra" ahiMsAnI saMpUrNa pratiSThA thaI jatAM; tyAM AgaLa badhA ja parasparane verabhAva cheDI de che. gItAmAM virATanuM darzana mAnava mukhamAM batAvavAmAM Avela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 mahAbhAratamAM "mAnavathI kaI mahAna nathI !" evuM sanAtana satya uccAravAmAM AvyuM che. jenee traNalekanI kalpanA je cauda rAja pramANamAM karI che tenI AkRtimAM mAnava-AkAra batAvavAmAM Avela che. enI pAchaLanuM rahasya e ja che ke kevaLa manuSya eTalI ane evI AdhyAtmika zakti dharAvanAre che ke te pitAnI aMdara AkhAM virATa vizvane samAvI zake che. te eTalI siddhine sAdhI zake che. badhA dharmazAstroe eTalA mATe ja ekasvare manuSya janmane durlabha batAvyo che. jenoe cAra parama aMganI durlabha prAptimAM pahelAM aMga tarIke manuSyabhavane batAvela che. uttarAdhyayana sUtramAM yu vanu mApure ma" manuSya janma kharekhara durlabha che ema kahyuM che. bauddhadhameM paNa mAnava janmane durlabha batAve che. hiMduomAM paNa baDebhAga mAnava tana paavaa| suradurlabha granthakoTinha gAvA // - tulasIdAsajIe rAmAyaNamAM uparanI paMktio kahI che ke mahApuNya manuSyanuM zarIra maLe che je devone paNa durlabha che ane jeno mahimA koTi koTi graMthoe gAyo che. IsAI dharmamAM paNa eja vAta kahevAI che: " Human body is the tempel of god." manuSyanuM zarIra IzvaranuM maMdira che. kAraNake Izvara sudhI A maMdira vaDeja pahoMcI zakAya che. Ano artha e keIema kare ke badhA manuSyo vizvavAtsalyanI pUrNa sAdhanA karI le che. mAnavane tene adhikArI jarUra mAnavAmAM Avyo che paNa jo adhikArathI virUddha kAma kare to te "dhikArI dhikkArane pAtra paNa banI jAya che. tene sarvocca batAvIne tenA upara prANa-vAtsalyanI saMpUrNa javAbadArI nAkhavAmAM AvI che. e tene bajAvavAnI che. teNe ema na samajavuM joIe ke huM to sahu prANIomAM zreSTha chuM. mATe mane badhAM aniSTa karavAne hakka che. tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ je buddhi, baLa ane vicArazakita maLyAM che teno upayoga teNe bIjA kANuone vadhAremAM vadhAre saMrakSaNa, jIvana saMvardhana ane abhayapradAna karavAmAM karavAnuM che. Ama AkhA vizva prati vAtsalya vahevADI zake tenuM megya pAtra ane adhikArI kevaLa mAnava Ave che. eTale tene AdhyAtmika kSetramAM vizva vAtsalya vahevaDAvavAnA ekama tarIke levAmAM AvyA che. upara je je ekame ane vicAra karavAmAM Avyo che, tenA upara pare vicAra karI; te te eka mAraphate temanAthI saMbodhita kSetramAM vAtsalya vahevaDAvavAnuM kArya sAdhakanuM che. te kArya e rIte upADI le ne vizva vAtsalya siddha thavAmAM saraLatA raheze ane vAra nahIM lAge. carcA-vicAraNuM pratyakSa ane pakSa vijIvAtsalyanAM ekamo zrA mATaliyAe vizvavAtsalyanAM eka upara carcA zarU ratAM kahyuM - vizva vAtsalyanA pratyakSa ekame traNa gaNuM zakAya :-(1) kuTuMba (2) grAma (3) nagara (muMbaI jevA moTAM zahera nahIM) bAkInAM be ekamo parokSa che te (1) deza ane (2) vizva. havAne anaMta upakAra chatAM yAda na rahe kAraNa ke te svAbhAvika che. evuM ja svAbhAvika kuTuMba jIvana mATe A dezamAM che. eka kuTuMba samAja jIvanamAM zuM zuM kare che, tene koI gaNavA besatuM nathI. te chatAM tenA je upakAra che te amUlya che. kuTuMbano phALo eka kuTuMbamAM ghaNuM bhAI ane baheno, strI ane puruSe rahe che. jemake dIyara, bhejAI. je, nAnAbhAInI vahu, sasare, sAsu, vahu te chatAM apavAda sivAya navAInI vAta che ke AkhuM kuTuMba Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATalA judA judA puruSa ane strIo sAthe rahetA chatAM adhikArI bhAve rahI zake che. koIpaNa prakAranA cittakaleza vinA koIpaNa prakAranA bhaya vinA nirbhayatApUrvaka sahajIvana gALI zake che. A praNAlI jaLavAya che, enuM kAraNa kuTuMba bhAvanAnA varSonA sahaja saMskAra che. tyAM vikAra jovAmAM AvatA nathI. Ama kAma-vikAranuM upazamana karavAmAM ke kAma-vikArane maMdavAmAM kuTuMba-ekamane agatyane phALe che ane teNe vizvavAtsalyanA mArgane saraLa karyo che. eja bIje guNa kuTuMba ekame khilavyo che te che nirlobhane. eka kuTuMbamAM eka sabhya kamAya, bIje na kamAya ! eka vadhu kamAya ane eka ochuM kamAya toye sone sarakhAM gaNIne cAlavAno kAyade kuTuMba vaDe ja Avyo che. eka rIte te nirlobhAvRttine keLave che. ghaNIvAra kuTuMbamAM sAthe rahetAM evuM paNa bane che ke koIne rIsa thAya. koI AvezamAM AvI jAya ke dhe bharAIne vaDhavADapaNa thAya te chatAMye chevaTe to kuTuMba mATe sArU nahIM, ema kahI tenA aMge zaramAvuM paDe, pastAvuM paDe ke gamakhAI javo paDe. Ama kedha upara aMkuza Ave. "Dage mAryA pANI na chUTe tema bhAIonAM heta na chUTe" e kahevata kuTuMba bhAvanAnuM ja pratibiMba che. niraMkuza krodhane sAmya-zAMta karavAnI kriyA paNa kuTuMbamAM ja sadhAya che. evI ja rIte vadhAre paDatI mamatA ke pakSapAta upara paNa kuTuMbamAM aMkuza AvI jAya che "mAruM bALaka" ke "mArA pati" vi. mamatA beTu rUpa pAmI vikasatI nathI paNa te aMtaranI Umi banIne vAtsalya bhAvamAM pariName che. Ama jozuM to kuTuMbamAM kAma, kepa, lebha ane moha upara aMkuza lAvavAmAM madada maLe che temaja aneka jAtanA saMbaMdhane kAraNe kartavyanuM kheDANa paNa kuTuMbamAM vadhe che. kAkA-kAkI, bhatrIjAnI vahubhatrIche, naNaMda-bhojAI ema aneka taraphanAM kartavya bajAvavAM paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuTuMba jema kAmane DAmavAmAM madadarUpa che tema aMgAra bhAvane paNa aMkuzamAM ANavAmAM akasIra che. kadAca strI ane puruSa ekalAM rahe tene kuTuMba gaNI zakAya te bahirlakSI che. tenAM mUlyo ke sAdhane kartavyanA kheDANamAM upayogI thatAM nathI. tevuM kuTuMba bhAgye ja vizvavAsalya ne piSaka bane che. evuM kuTuMba pitAnAM saMtAnone ekalapaTuM banAve che. temanAmAM ejyAM rahevAnI, khAI pI levAnI je Adata paDe che, tenA kAraNe tevAM saMtAne AgaLa jatAM mA-bApane paNa dhakko daI ekalavAyAM bane che. kayAreka kuTuMbamAM na rahetAM bhAIonA bALakone temanA mA-bApa "kAkA AvA che--kAkI AvAM che." ema kahIne eka prakAranI rIsa ane jhera bALakomAM bhAre che. AvuM kuTuMba svArtha temaja bega pradhAna hoIne vizva vAtsalyane piSaka banatuM nathI. evI ja rIte saMyukta kuTuMbanI pavitra javAbadArIo jyAM adA na thatI hoya te te paNa doSayukta bane che. je kuTuMbanA sabhyomAM rUDhicustatA hoya tyAM nAhaka jIdanA kAraNe kuTuMbane vikAsa rUMdhAya che ane jyAM dAMDAI heya che tyAM kanyA-karAra, varakarAra ke anyAyI tonI chata thAya che. pariNAme kuTuMbamAM je vAtsalya rahevuM joIe te cAlyuM jAya che ane pitAnI johukamI ne dAMDAInA baLe jItavAno te akhADe banI jAya che. A kAraNe kuTuMbamAM je chinna-bhinnatA thAya che, te nukasAnajanaka che. Aje meNuM ToNAM mAravA, khAnagIpaNuM rAkhavuM va. kuTenA kAraNe saMyukata kuTuMbanI prathA upara prahAra thAya che. paNa e badhI Tevone sudhAravAthI ja jIvanakalyANa thaI zake che. vividha tAmAM ekatA sAdhavAnI daSTie kuTuMba vizva vAtsalyanuM ekama jarUra che. rASTrahita mATe kuTuMbaprathAne nAza yuropamAM, khAsa karIne raziyA ane pUrva jarmanIthI e kAryakrama zarU thayo che ke mAnavI mamatAvALo na thAya paNa rASTrahitecchu bane. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 te mATe kuTuMbaprathAne nAza kara. bALaka 18 varSanuM thAya tyAM sudhI Ave-jAya paNa tyAra bAda saMbadhe badha. vRddha mA-bApe jAya vRddhAzramamAM. AmAM mAnavIne svAbhAvika vAtsalya-anubaMdha tUTI jAya. ethI amerikAe (1) kuTuMba (2) vicAra svAtaMtrya (3) kherAka ane (4) dharma e cAreya bAbatomAM lokone svataMtra rAkhyA che. te ekaMdare ThIka che. jo ke ItihAsa pramANe AryonI ja eka zAkhA yuropa va. dezomAM gaI che paNa tyAM kuTuMba jIvana khIlyuM nathI. A bhArata dezamAM te khIlyuM ane pariNAme grAmyajIvana paNa ThIka ThIka khIlyuM. dhArIone kAma, piSaNahInane piSaNa, zikSaNa vihInane zikSaNa, vyaktine rakSaNa va. badhuM kAma samAjamAM vyApaka bane che. ahIM kuTuMbamAM maLelI tAlIma ja vyApaka bane che. kuTuMba vAtsalyane tAMtaNe ja tyAM preraka baLa bane che ane vikase che. grAma samAjanA e rIte vepArI, kheDUta, vasavAyA, cekIdAra, paMca vagerenA kAraNe kuTuMba bhAvanA AvI. badhA eka kuTuMbanA sabhyo jema vartavA lAgyA. grAmanI strInI pavitratA mATe samagra samAje Agraha sevyo. sahiyArI rojI ane sahiyArU kArya temaja sahiyArAM jIvana thayAM, saMbadha nehALa banyAM. tema ja jyAM evuM nathI thayuM tyAM vizva vAtsalyanI daSTie grAma samAja jevI susaMsthAo UbhI karavI paDaze ane vizva sAthe temane sAMkaLavA anubaMdha vicArane apanAvavo paDaze. kaheba ekama banAvavA prayatna karavo joIe - zrI devajIbhAIe kuTuMba ekamane upakArI banAvavA mATeno eka dAkhalo A pramANe Apo :- amArA bhacAu kheDUta maMDaLa pAse ghaNIvAra ghaNA prazno Ave che. emAM ekavAra eka kuTuMbane prazna sAme Avyo. eka mA, dIkare ane dIkarAnI vahu vaccenuM gharSaNa vadhyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 dikarAe zuddhi prAganI vAta sAMbhaLelI eTale te upavAsa upara Utaryo. mA ethI vadhAre gusse thaI. gAmanA loko mAne Thapako ApavA lAgyA. mArI pAse sAMje pAMca vAge vAta AvI. bIjAo tyAM hatAM. huM paNa tyAM pahoMcyo. A vAta jANavA mATe meM bAIne pUchyuM : "zuM vAta che?" bAIe kahyuM : "chokarAnA bApa gujarI gayA tyArathI gharanuM mAMDamAMDa cAle che. chokare alaga rahe te kharcA pUrAM paDatAM nathI. te paradeza jAya te mane gamatuM nathI. eTale sau sAthe rahIe evI mArI icchA che." have chokarAnI vahune pUchayuM : "tane zuM vAMdho che?" eNe kahyuM : "sAsunI prakRti sAthe mAre meLa na paDe?' AthI sAsu ane vahu bannene samajAvyA. vahune kahyuM "sAsune dha thAya te pe sAmuM na belavuM!" sAsune kahyuM : "Tevane laIne belAI jAya te dilagIrI darzAvavI. Ama prayatna vaDe te kuTuMbane meLa jAmI gaye. bIju ghara bhADe ApatAM kuTuMbanI Avaka paNa vadhI; kAraNe be ghara hatAM te eka thatAM, bIjuM ghara khAlI paDayuM hatuM. je A rIte kuTuMba ekamane sAdhavAmAM Ave te vizva vAtsalyanI sAdhanA saraLa thAya. A ja eka bIjo dAkhalo A pramANe che - - bhacAu kheDUta maMDaLa sAruM kAma kare che e jANIne loko keTe na jatAM amArI pAse AvavA lAgyA. ekavAra bIjA gAmanI eka phariyAda AvI. temAM jeThANInA dIkarAnI vahu sAthe jhaghaDo thatAM teNe ane gAmamAM rahetI tenI mAe bAIne khUba mArI. phariyAda AvatAM gAmanA be-traNe pratiSThita mANasone laIne huM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ te gAmamAM gaye. pahelAM te dAMDAInuM jora hatuM paNa A te sAmAjika dabANa che ema mAnI teo narama paDyA. moTAbhAIe eka vAta mUkI : "mAre nAno bhAI mArI sAthe belato nathI-rAmarAma paNa karatA nathI." tenI vAta rItasaranI hatI eTale ame moTAbhAInI vAta nAnAbhAI AgaLa mUkI ke "game tema toye tArA moTAbhAI! temane jaIne page paDa ! tuM amArI sAme ema karIza te gAmanA loko jaze ane tArI AbarU vadhaze. sAthe kusaMpa paNa dUra thaI jaze!" . teNe tema karyuM. gAma nAnuM hatuM ane tarata bane bhAIomAM saMpa thaI gayo. ' Ama jyAM grAma saMgaThane heya temaNe kuTuMba ekamomAM meLa sAdhavo joIegrAmazakita vadhe ke rAjyane paNa tenI AgaLa namavuM paDe che kAraNa ke lokazAhImAM loke ja zakti che. kevaLa temanAM saMgaThana yogya ane nyAyapuraHsara thavAM joIe. vidhavAtsalyanI pahela kuTuMbathI thavI joIe! zrI pUjAbhAIe vidhavAtsalyanI pahela gharathI thavI joIe te upara vicAra darzAvatAM kahyuM : "je kuTuMba sArAM na hoya te vizva vAtsalyanA mArge pahela kayAMthI thAya? eTale kuTuMba ekamane vizvAtsalya baLane saMcAra karavA zakitamAna karavuM joIe. - sAsu vahu kaDAkUDa laDatA hoya ane bALaka dhAvatuM hoya te tenI kevI chApa paDe? bALaka para, garbha upara vicAro ane vAtAvaraNanI asara thAya che. eTale vizva vAtsalyanA mArge pahela karavA kuTuMba mArge javuM joIze. vaDIloe nIti-rIti samajI gya mArge javuM joIe temaja bALakoe paNa vaDIlone satkAravA joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 - keTalAMka kuTuMbe ApaNuM upara evI Adarza chApa mUke che ke te visarAtAM nathI. 1951-5 mAM bhAla-naLakAMThA pAlaka maMDaLane pacAsahajAra ranI vyavasthA saMbhALavAnI hatI. tyAre sAkhabArA ane chelaAMbA vacce eka sahakArI khetI maMDaLIne eka kuTuMbanA vividha sabhyo calAvatA hatA. tene joIne ghaNo AnaMda thayo. ame gayA ke tarata AvakAra Apyo. maMDaLInA sabhyonuM majUra sAthenuM je vartana hatuM. te ajoDa hatuM. eka bahena gharanA mANasanI jema saune pIrasatA hatA. badhAne kAma sarakhuM; khorAka sarakhe ane ArAma sarakho. amuka samaya gAMdhI vicAranI gItA (anAsakti yoga)nuM vAMcana thatuM. te kuTuMbane joIne saMtoSa thayo ke AvuM kuTuMba kharekhara vizvavAtsalyanuM ekama banI zake. enI virUddha eka vAgharI kuTuMbane dAkhalo ApI zakAya. A loko chatrI samI karavAne dhadha karatA. kuTuMbamAM mA-bApe nAnapaNathI. bALakomAM saMskAra na nAkhyA pariNAme bALako moTAM thatAM corI vagere zIkhyAM ane kuTuMbane AnaMda cAlyo gayo. jarAka e sudharatA kuTuMba zrI devajIbhAIe kahyuM: "e vAta sAcI che. vAgharI kuTuMba pAchaLa che kAraNake temane jAta-vikAsanI taka ochI maLI che. temanAmAM be guNe te jovAmAM Ave che? -(1) nAtane susaM5. (2) garama svabhAva. temane jarAka otha sAcI dizAe javAnI. ApavAmAM Ave te vALyAM tarata vaLe tevA che. amaladAre, zrImate ane nagara upara upakAra karIe teye zaMkAnI najare te jueja ke kaMIka kAraNa haze. tyAre A pachAta varga thoDA upakArane paNa meko maLatAM vadhu AbhAre tarata vALe. A lokazakti vyavasthita thAya to deza ane vizvane keTalI badhI upayogI thaI paDe! eTaluM ja nahIM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 vizALa samAjane bAdhakarUpa thavA karatAM sahAyaka bane ane pitAne ugArI le. A badhAnA anubaMdhanI tatkALa jarUra che. vizva vAtsalyamAM bAdhaka tatte zrI baLavaMtabhAIe kahyuM: "mArA namra mata pramANe vizva vAtsalyamAM cAra bAdhaka ta che -(1) garIbI (2) gAma ane nagaranA dAMDatara (3) rAjakIya pakSa ane (4) vadhAre paDatA kAyadA kAnane. ame eka gAmamAM gayelA. zarUAtamAM Atmazuddhi mATe traNa upavAsa karIne, pharatA pharatA tyAM pahoMcyA. bapora sudhI reMTiyo kAM paNa kaI maLavA na AvyuM. sAMje sahakArI maMDaLImAM kAma karanAra eka bhAI tyAM AvyA. sAMjanA jamaNanI vyavasthA paNa tyAM thaI gaI rAtre sabhAne vicAra karyo paNa darabAre batI na ApI. tethI khullA dile vAte na thaI zakI. vahelI savAre bhajana gAtA hatA tyAre leke AvyA. temaNe kahyuM: ahIMnI badhI sthiti temaja paMcAyata va. evAM che ke AgaLa vadhI zakAya nahIM. kAraNa ke ahIMnI paristhitimAM amaladAre lagabhaga darabArane tyAM Utare che. tethI amaladAro zehamAM taNAI jAya che. darabAra ane tene kArabhArI (kAmadAra) maLIne AkhA gAmane dabAve che. Ama garIbAInA kAraNe na besavuM ane dAMDatAnuM sahana karavuM. jethI loko upara AvI zakatAM nathI. evuM ja eka tatva rAjakIya pakSe che. teo paNa lokonA manane judAM paDAve che. mahAgujarAta janatA pariSade je sthiti janmAvI hatI te evI kharAba hatI ke tenA pratyAghAta rUpe naDiyAdanI paristhiti - sudhI sudharI nathI. 1. A sivAya vAtsalya vahevaDAvanArI ane vizva vAtsalyanI pratIka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 samAna "mAtA" pitAnA sthAnethI nIce UtaratI jAya che. jyAM sudhI mAtRpakSa sabaLa, samRddha ane unnata na bane tyAM sudhI vizva vAtsalyanuM rANa kSaNa bane che. Aje strIomAM ApaghAtanA banAva vadhatAM jAya che. dAMDa. to tene kacaDI nAkhavA prayatna kare che. cAraso mANasanI vasatinA eka gAmanI A vAta che. tyAM eka bAI sagarbhA hatI. bicArInuM kaI na sAMbhaLe. tene pati paNa na sAMbhaLe. tenI sAsu tenA upara gujAravAmAM bAkI na rAkhe. dhaNuM mAnA sUramAM sUra bheLave. tene koI samajAvanAra paNa nahIM. temane mArgadarzana ApanAra paNa koI nahIM. eTaluM ja nahIM koI vacce paDavA jAya to tenA mArgamAM avarodha thAya. A bAI eTalI badhI kaMTALI gaI ke ApaghAta sivAya kaI Are na rahyo. kharekhara e vAvamAM jaIne paDI. enAM kAgaLiyAM thayAM paNa TAM. sarapaMcane te kuTuMbe vaza karelA. eTale sarapaMce pelI paTelane sAdhyA ane temaNe eka halakAM cAritryavALI bAIne sAkSImAM UbhI karI; jeNe kahyuM : "bharanAra bAIne vAI AvatI hovAthI vAvamAM paDI gaI che. te meM joyuM che !" kesa UDI gayA. peluM kuTuMba pitAnI dAMDAI upara rAjI thayuM ane pAchI samAjamAM enI pratiSThA paNa kAyama rahI. te chokarAMne bIjI kanyA ApanAra mAbApa paNa maLI rahyA. Ama Aje mAtRpakSa nIce paDI rahyo che. Ane dUra karavA mATe bhAlanaLa kAMThA, kaccha ane gujarAtanAM jevAM nAkara kheDUta maMDaLa va. saMgaThana UbhAM thAya te dezabharamAM mAtRpakSa sAthe thatA anyAya dUra thaI zakaze ane patnIne saLagAvI nAkhavI: vahune mArI nAkhavI ke kanyAoe ku puravAnI vAta echI sAMbhaLavA maLaze. temaja evAM tattvanuM sAmAjika mUlyAMkana thatAM temanI pratiSThA nahIM rahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 vAtsalyamAM mAna na levuM joIe - pU. daMDI svAmIe mAtRpakSamAM je beTI mAnamaryAdA pravezI che nene dAkhalo ApatAM kahyuM : "vizvavAtsalyanAM ekamenI vAta barAbara che. paNa e eka sArAM hovAM joIe. * Aje te evuM bane che ke vahu nA paDe temAM paNa sAsune pitAnA maDhe "nA" nathI kahevANa ema samajIne hINuM lAge che. - eka brAhmaNane eka vahue loTa na Ape. rastAmAM sAru maLyA, gira mahArAjane kahyuM : "pAchA cAlo !" " ema kahIne garajIne sAthe laI gayA. pachI ghera jaIne DelIe UbhI ne kahyuM : "mahArAja, pachI Avaje!" pelA brAhmaNe kahyuM: "te, pachI mane zA mATe pAcho lAvyA hatA? tyAre sAsue kahyuM: "mahArAja nA pADavAnI sattA vahunI na hoya. te mArI che eTale tamane pAchA belAvI nA pADI. kAle koI ema te nahIM kahene ke sAsunuM cAlatuM nathI ?" AvA beTAM mAna-apamAnamAM rAcIne bhAta pakSa lajAI rahyo che. jetapurane paNa eka evo dAkhalo che. tyAM eka durguNI strI pitAnA pati sAthe bAjhayA to kare paNa tene mAreya kharI. badhA ghaNuM rIte samajAvI paNa te te dhaNIne bAyalo ja gaNe. aMte tene teDa kADhavA salAha ApI : "khetara tAre nAme che! te tuM khetI kara ane anAja laI le. banatuM nathI te judI eraDI rAkhIne rahe " Ama thavAthI bAInI akkala ThekANe AvI. TuMkamAM mAtapakSa mAtRbhAvathI nIce utarata jaI rahyo che tene sudhAro rahyo ane kuTuMba ekamane sahara banAvavuM joIe. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 abheTa sevA zrI savitAbene kuTuMba vAtsalyane sevA rUpe bIjA sudhI reDavAne dAkhalo ApatAM kahyuM - eka paTAvALAne 106deg DIgrI tAva Ave. te vakhate moTA maMtrIe sevA na karI paNa ame baMnee (patnI-pati) sevA karI te vakhate maMtrInA TharelA patnIe kahyuM : "evAne bahu na caDhAvIe." amAre te sevA karavI hatI eTale karI. paTAvALo sAjo thayo te amAro khUba upakAra mAnavA lAgyo, meM kahyuM : "bhAI! tuM hamaNAM ja paraNe che. tArI mA hoya te tene kevI lAgaNI thAya! evI ja preraNAe ame banyuM te karyuM che. amAre choko mAM paDe te ame sevA karIe ke nahIM?" bicAro upakAravaza thaine gaLagaLo thaI gayo. te maMtrInAM patnIne lAgyuM ke ame dekhAva karIe chIe. temaNe amArI banenI parIkSA vidhI. paNa emane khAtarI thaI ke Amane (amane) kazA paNa pUrvagraha ke svArtha vinA sevA karavAnI Teva che. eTale rAjI thayAM. A prasaMga eTalA mATe kahevo paDyo ke moTA gaNAtA ane gAMdhIbApunA vakhatanA AgaLa vadhelA loko paNa abhedabhAve sevAnI vAta bhUlavA lAgyA che. jethI ApaNuM kAma ghaNuM kaThaNa thaI paDyuM che. vizva vAtsalyane raste javAnI bhAvanA prabhu kAyama rAkhe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ [6] vizvavAtsalyanI AcAra niSThA [21-8-61]. -munizrI nemicaMdrajI vizva vAtsalya upara vicAranI draSTie atyAra sudhI sArI peThe vicArAI gayuM che. vizva vAtsalyanI bhAvanAo, pAsAMo ane ekame. upara paNa joIe teTale prakAza pADavAmAM AvyuM che. have tenI AcAra dizA zuM che tene vicAra karavAne che. - koI paNa kalpanA ghaNI ja suMdara hoya paNa te jyAre AkAra le che tyAreja lAkha mANasone tenI saudarya kalpanAnI jhAMkhI thAya che. evI ja rIte vicAre game teTalAM suMdara heya paNa jo te AcAramAM na Ave to tenI upayogitA nahIMvata raheze. vicAra jeTalI ja AcAranI jarUra che. mAtra vicAra karavAthI samAjamAM parivartana ke krAMti thaI jaze nahIM. AcAramAM mUkatA pahelAM vicAro paripakava thavA joIe paNa chevaTe to te AcAramAM mUkAya te zreNie pahoMcavAne prayatna the jarUrI che. Aje to bhAratavarSamAM AcAranI vadhAre jarUra che. | vicAronuM kheDANa te bhAratavarSamAM hajAro varSothI thatuM AvyuM che. e ucca vicArone pacAvI tene kAryAnvita karavAnI jarUra che. e mATe dareka vicArakoe paNa eTalo ja bhAra mUkyo che. vizvavAtsalyane lAge vaLage che tyAM sudhI vicAranI daSTie dareka dharmoe tene mAnya karela che ane kadAca navI koI dhArmika vicAradhArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 Ave te tene paNa ene mAnya karavuM paDaze. dareka dharmonA zabdomAM pheraphAra hoI zake. koI ene vivaprema kaheze, koI vizvabhAvatA kaheze te koI vizvabaMdhutava kaheze! koI vizvamaitrI rUpe rajU karaze to koI atabhAva rUpe koI sAmAyika svarUpe samajAvaze te koI brahmavihAra rUpe koI Atmaupampa kaheze to koI Atmavata sarvabhUteSu kaheze. Ama alaga alaga zabdonI pAchaLa bhAvanAne vicAra karavAmAM Ave to te vizva vAtsalyanI bhAvanA ja haze. eTale vidhavAtsalyanA vicAranuM kheDANa, ApaNuM RSioe karyuM che ane hajAre varSothI saMte, bhaktI, zrama, RSi-munio vizva vAtsalyanA vicArono upadeza, vyAkhyAna, lekha ke saMdeza rUpe pracAra karatA rahyA che. te ucca vicAra bhAratanA lokone gamyo paNa che. ucca vicAra ane tenA UMDANabharyA pRthakkaraNane pariNAme ahIM cha darzane AlekhAya che. A vizvavAtsalyanA vicArane AcAramAM mUkavAne prazna Ave che tyAre aneka naDatare ke bAdhaka kAraNe UbhAM thAya che ane aneka vAra bharatI ane oTa AvatI najare caDe che. enuM kAraNa e che ke vizva vAtsalyamAM badhA dharmo, vAda, darzana, vicAradhArAo, vaNe, jJAtio, saMsthAo tema ja rASTrane samAveza thaI jAya che. badhAyane potapotAnI yogyatA pramANe sthAna maLe che. eTale AcAramAM mUktI vakhate upara kahyA te badhAyanA aneka saMskAre ADA Ave che. jagadguru zaMkarAcArya advaitavAdanA jambara pracAraka hatA. temanA mata pramANe jagatamAM AtmAnA sarvatra ekatvane svIkAra kasvAmAM AvyuM che. paNa rUDhigata saMskAro temane paNa keTale ADe AvatA tene eka dAkhalo A pramANe che - jagaddaguru zaMkarAcArya kAzImAM maNikarNikA ghATa upara snAna karIne pAchA pharatA hoya che. te vakhate sAmethI eka cAMDALa temane maLe che. potAnA pUrva saMskAronA prabhAvanA kAraNe zaMkarAcAryajI tene A khasavAnuM kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre te cAMDALa kahe che - navamavamathavA vaitara vaitA . dvijavara! dUrIkartuM vAcchasi, kiM vRhi gaccha gaccheti // te brAhmaNavara ! Apa kone dUra khasavAnuM kahe che ! A zarIrane ke caitanyane ! je zarIrane dUra khasavAnuM kahe che te jevuM mAruM A zarIra paMcabhautika che tevuM ja ApanuM che. emAM koI aMtara nathI te ene khasavAnI jarUra nathI. je AtmAne dUra khasavAnuM kahe che te AtmA ApanA advaitavAda pramANe AkhA brahmAMDamAM vyApta che. te te A khasIne jaze kayAM ? A sAMbhaLIne zaMkarAcAryane AnaMda thAya che ke mAro advaitavAda cAMDALa paNa samajI zake che sAthe ja tene AcaraNamAM mUkavAnA saMskAra pitAnAmAM pragaTa thayAM nathI e jANIne kheda thAya che. teo bhUla kabUla karatAM kahe che : "bhAI ! Aja sudhI te huM advaitavAdane vicAra karatA hatA paNa AcaraNamAM mUkavAne kharo samaya Avyo tyAre huM siddhAMtathI Dage. mArI bhUla te batAvI eTale tuM mAre guru !" evI ja rIte viSNava saMpradAyanA saMsthApaka rAmAnujAcAryane paNa dAkhalo che. teo ekavAra potAnA ziSyo sAthe pharavA jatA hatA. sAmethI eka atyaMja strI AvatI hatI. ziSyae meTA sAde tene dUra khasI javAnuM kahyuM. tyAre te bAInI AMkhamAM camakAro Avyo ane te bolIH "A AkhI bhUmi bhagavAnanA caraNothI mapAelI che. A AkhuM vizva prabhunuM maMdira che. mATe he vidhAna purUSa! huM kayAM ne kevI rIte khasI jAuM ?" rAmAnujAcAryo te sAMbhaLyuM ne temane pazcAttApa thayo. temaNe kahyuM: "bahena ! huM to saMnyAsI chuM. chatAM mArAmAM khoTuM abhimAna bhareluM che ! A vaiSNava cihno mArAM zarIra karatAM tArA zarIra upara vadhAre zobhA ApI zake evAM ane yogya che. " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevAya che ke te divasathI rAmAnujAcArya, potAnA ziSyone jAti, kuLa, vidyA ane dhananuM abhimAna choDavAne upadeza ane Adeza ApatA. eTaluM ja nahI temaNe ene anurUpa pitAnAM saMskArane pheravyA. vRddhAvasthAe nadImAM snAna karavA jatI vakhate teo pitAnA brAhmaNa ziSyane khabhe hAtha mUkIne jatA ane AvatI vakhate koI zudra ziSyane khabhe hAtha mUkIne AvatA. lokomAM A banne AcAryonI khUba ja TIkA thaelI. loko niMdA paNa karavA lAgyA. paNa temaNe enI paravA na karI. vicArane AcAramAM mUkavAnI AvI niSThA jAge te ja vicAra AcAra ekamekamAM saMkaLAI jAya ane tadanurUpa jIvana banI jAya. eka bhAIe to rAmAnujAcAryane pUchayuM paNa kharuM - "Apa Ama zA mATe karo cho ?" tyAre temaNe kahyuM: "Apa loko jene nIca samaje che te zukane sparza huM eTalA mATe karuM chuM ane jAti-abhimAnane gALavAne - Aja kharo mA jaNAya che. A abhimAna rUpI melane huM bahAranA snAna ke zuddhithI dhoI zakto nathI." A dAkhalAo rajU karavAnuM kAraNa e che ke loko adaitavAda ke brahmavAdane vicAramAM mUkatI vakhate te saMmata hatA paNa khada jyAre temanA AcAryo tene amalamAM mUkavA lAgyA te vakhate temaNe virodha karyo. keTalIvAra loke vidhavAtsalya, brahma, AtmA vagere aMge moTI moTI vAta kare che paNa temanuM AcaraNa te taddana virUddha thatuM jovAmAM Ave che. rAjA janakane eka zaMkA hatI. temaNe enA samAdhAna mATe te vakhatanA meTA meTA brahmajJAnI paMDitone bolAvyA hatA. paNa, koIthI temanI zaMkAnuM samAdhAna thayuM nahIM. eTale rAjAe temane kahyuM: "jyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI Apa mAruM samAdhAna na kare tyAM sudhI huM Apane javAnI rajA nahIM ApuM!" A paMDitamAM aSTAvakranA nAnA paNa hatA. eka divasa aSTAvaka pitAnI meTI bAne pUchyuM: "bA! nAnA kyAM che?" teNe AMsu sAratAM kahyuM: "temane rAjAe rAjasabhAmAM rekI rAkhyA che. jyAM sudhI rAjAnI zaMkAnuM samAdhAna nahIM thAya tyAM sudhI temane choDavAnA nathI." A sAMbhaLI aSTAvakre kahyuM: "huM temane choDAvI lAvuM!" tene Agraha joIne nAnIe javAnI rajA ApI. aSTAvakra nAma pramANe ATha aMgothI vAMkA hatA. temanuM zarIra beDeLa ane kadarUpuM lAgatuM hatuM. teo sIdhA janakarAjAnI sabhAmAM pahoMcI gayA. - vidvAna paMDita beThA hatA. aSTAvakrane joIne teo hasI paDyA. aSTAvakra paNa temane joIne hasavA lAgyA. A joIne rAjA janakane Azcarya thayuM. temaNe pUchyuM: "vipravara ! Apa nAnA che, vaLI ATha aMge vAMka che eTale amArA paMDito hasyA, te to huM jANI zakyo! paNa, Apa zA kAraNe hasyA te mane samajAtuM nathI!" mane tenuM rahasya kahe !" aSTrAvake kahyuM : "mane te thatuM hatuM ke janaka rAjAnI sabhAmAM badhA brahmajJAnIo haze paNa ahIM to camAranI sabhA heya evuM lAge che!" janaka rAjAe kahyuM " mahArAja ! brAhmaNane-paMDitone Apa camAra kaI rIte kahe che ?" - aSTAvake kahyuMH "brahmajJAnIo heta te mArA bahAne juve paNa ahIM te teo zarIramAM cAmaDAM vagere ne joI rahyAM che ane hase che. ele mane hasavuM AvyuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 kahevAya che ke janakarAjAnI zaMkAnuM samAdhAna aSTAvake karAvyuM ane nAnAne choDAvIne AvyA. ahIM jovAnuM e che ke jeo vizvavAtsalya brahmadaitanA vicAramAM praviNa hatA teo vizva vAtsalyanI vAta choDIne "zarIrAdaita" vAdane AcAramAM mUkavA lAgyA. evI ja - sthiti Aje ghaNAkharA ucca sAdhako ane vidvAnonI che. lokone samAja bane che ane tyAM paNa evuM jovAmAM AvyuM che ke vicAra mATe jeTale kSobha hotA nathI teTalo ja ke tenA karatA paNa kayAreka vadhAre kSobha AcAra mATe thaI jAya che. munizrI saMtabAlajI ma. vizvavAsalyanI vAta karatA hatA tyAM sudhI te samAjamAM temanA mATe kSobha ghaNo ocho hate. ene jyAre AcAramAM mUkavAnI vAta AvI te temanA gurudeve paNa emaja kahyuM ke tame tene vicAramAM ja rAkho, athavA tene AcAramAM mUkavAnuM hoya te nivedana bahAra pADI tenI jAherAta na kare. paNa, temaNe jyAre potAnA vicAra amalamAM mUkavA age nivedana bahAra pADyuM ke lokomAM ekadama zobha Ubho thayo. temanA saMpradAyavALa ukaLI UThayA. temaNe sArAmAM sAro roSa paNa pragaTa karyo. temaNe vicArabhUmikAne pAkI karI hatI ane tene AcAramAM mUkavAnI niSThA keLavI ane Aje teo vizvavAtsalyanA sAdhaka banI zakyA che. evI ja rIte eka sudhAraka jainapaMDite AMtatIya vivAhanI vAta karI tyAre ghaNu paMDitAe temAM saMmati ApI. paNa, jyAre temaNe jAtibheda toDIne AMtarjAtIya lagna karyuM tyAre e ja patie uhApoha macAvyA. paMDitajIe kahyuM ke tame ja mArA vicAramAM saMmati ApI hatI ne ? tyAre temaNe kahyuM : "amuka viSaya upara saMmati ApavAne artha e nathI ke ame te kAryamAM zAmela thaIe chIe. samAjamAM azAMti ke vikSobha UbhuM kare e barAbara nathI." Ama vicAra sudhI ghaNuM sahamata hoya che paNa AcAranI vAta Ave che tyAre khasavA mAMDe che. enuM kAraNa e paNa che ke vicAramAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 je vAta sAmAnya lAge athavA samAja tene sAmAnya gaNe e ja vAta AcAramAM mUtAM vizeSa-vAtanuM rUpa dhAraNa kare che. A vAta vizeSa rU5 dhAraNa karatAM asuMdara banI jatI nathI paNa loko ema mAnavA prerAya che. jaina dharme kharekhara varNAzramane toDI na nAkhyo paNa teNe te sahuvarNavALAne samAna sthAna ApI dIkSA temaja mukitane adhikAra paNa Ape che. eTale jyAre koI jaina vyAkhyAnakAra kaheH "jainadharma te vizvadharma che. teNe mAnavajAtimAM "manuSyanAnidaiva jAti kayo mavA" kahIne sarva manuSyone samAna batAvyA che. tyAre zrotAo gadagadI jAya che ane tenA upara garva le che. paNa je eja vyAkhyAnakAra sAdhu-sAdhvI mAnava sAthenI ekatAne AcAramAM mUkavA mATe harijanavAsamAM utare che, temane vyAkhyAna ApavA jAya che, agara nirmAsAhArI harijanone tyAM bhikSA levA jAya che tyAre eja mAnava ekatA mATe garva lenArA loko subdha thaI jAya che. jAtivAda-virUddha karmavAdane je vicAra ane AcAra bhagavAna mahAvIre AcarIne batAvyuM te Aje jainamAM nathI. "AtmAnI ekatA" ane "vizva vAtsalya"nI vAte kAM te prathAmAM paDI che athavA vyAkhyAne pUratI maryAdita banI che. sAdhu-sAdhvI, zrAvakazrAvika rUpa caturvidha saMghamAM e kayAM ye najare caDatI nathI. je koI sAdhu krAMti karI ema karavA jAya te tenI pratiSThA toDavAthI laIne virodha, niMdA, apazabdo ane bhikSAbaMdhI sudhI paNa pahoMcI jAya che. AnuM kAraNa eka ja che ke vicArone AcAramAM mUkavAnI prAmANika - niSThA samAja keLavato nathI. svAmI rAmatIrtha jyAre amerikAmAM advaitavAdane pracAra karavA lAgyA tyAre amerikAnI prajA temane bahu pUjavA lAgI. temane IzuM khristanA avatAra tarIke Love is God (prema e ja prabhu che) ne saMdeza advaitavAdanA rUpamAM ApanAra tarIke mAnavA lAgI. eka dhanika bAI jene traNa putra krame krame marI gayA hatA. te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahu khinna ane duHkhI hatI. te eka divasa svAmI rAmatIrtha pAse AvI. ghUMTaNIe paDIne namaskAra karyA pachI teNe kahyuM: "huM ApanuM nAma sAMbhaLIne AvI chuM. Apa Izu khristanI jema paramAnaMda ApanArA che. eka dukhiyArI bAI tarIke huM ApanI pAse e paramAnaMdano maMtra levA AvI chuM." svAmIjIe tenI badhI vAta sAMbhaLIne kahyuM: "huM tane paramAnaMda ApIza! paNa tAre enuM mUlya cUkavavuM paDaze!" te bAI bolIH "prabhu ! Apane joIe teTaluM dhana huM ApIza paNa mane te maMtra Apo !" svAmIjIe kahyuM : "mane jaDadravya joItuM nathI. mane te AtmAnuM dhana (vizvavAtsalya ) joIe che. e ApavA taiyAra che !" "zuM enAthI mane putra maLaze!" te bAIe pUchayuM. maLaze paNa te aurasa (pitAne) nahIM hoya ! e ja tane paramAnaMda ApanAra banI zakaze !" svAmIjIe kahyuM. bAI belIH "Apa je kahe te huM karavA taiyAra chuM." svAmIjIe AzramamAMthI eka svastha ane suMdara haththI bALaka vAvIne bAInI AgaLa mUkatAM kahyuM : "lyo! A bALakane ucheraje ! vAtsalya reDajo! e tamane paramAnaMda Apaze !" haLI bALakane joIne te bAI moDhuM macakoDavA lAgI. "prema e ja prabhu che !" evA Izuvacanane advaitavAdanA rUpe teNe svAmI rAmatIrthanA mukhe sAMbhaLyuM hatuM ane te AnaMdI thaI hatI, tene kSobha thavA lAgyo. teNe kahyuM: "e mArAthI nahIM banI zake ! huM ucca jAtinI A haththI bALakane kevI rIte ucherI zakuM !" A uparathI samajI zakAya che ke jyAM sudhI vicArane AcAramAM mUkavAnI niSThA na keLavavAmAM Ave tyAM sudhI ghaNuM bAdhaka to Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 ene ADe Ave che. eka vaktAe kahyuM : "ApaNe badhAe saMpradAyanI paravA na karavI joie. satyathI upAsanA karavI joIe?" tyAre tenA eka eka vAkayo upara tALIo paDe che paNa jyAre e satyane jIvanamAM Acare che to gALe varase che. te mATe ekaekathI caDhiyAtAM bahAnAM zodhAya che. zuM vicAranI madhuratA AcAramAM AvI kaDavAza rUpe badalAI zake? nA, evuM to nathI ! kharekhara jUnI paripATIo mUkIne nave cIle na javA mATenA rUDhigata saMskAre ja ene evuM svarUpa ApI de che. sarva dharma samanvaya aMge ghaNuM kahevAya che ane vicArAya che. " dareka dharmo sArAM tattvothI sabhara che. badhA ye mAnavakalyANa icche che. badhAyane Adara karavo joIe !" evI vAta sAMbhaLatAM zrotAo prazaMsA kare che ane udAratA pragaTa kare che ke "ahA ! ke suMdara vicAra che!" paNa jyAre sarva dharma samanvaya ane sarvadharma saMsthApaka samadaranI vahevArika janA raju thaI tyAre ghaNuM kahevA lAgyA ke A te barAbara nathI. jenoe kahyuM ke pahelAM jainene te eka kare ! hiMduoe kahyuM ke hiMdu jAti te eka thAya! badhAne kyAM bheLavazo. IsAI, musalamAnone bhegA karavAM e gAMDapaNa che. A rIte AcAramAM mUkavAnI vAta; e ja vicAranA prazaMsakone kAM te bhagIratha lAge che, kAM maryAdA bahAra jaNAya che athavA keI avyakta bhayane nihALe che. vicArone AcAramAM mUkanAra AcAraniSThA pratye ghaNuM vAra azraddhA ane ghaNuM paNa pragaTa thAya che. mANasa jeTalAM purUSArthanAM gItathI khuza thAya che teTalA karmaThatA(purUSArtha)thI thatuM nathI. tene kalpanAnI kaLA joie che; vicAronI bauddhika kasaratA joIe che paNa tene AcAra(kAya) nIrasa lAge che. temAM paMDitAI nathI, ke nathI kavitva ! paNa e AcAra, vicAronI ja AkRti che tene e joIzakavA samartha banatuM nathI. A mANasa jAtinuM moTAmAM moTuM durbhAgya che. vizvanA ItihAsamAM AvA dAkhalAo Thera Thera mAnavajIvanamAM jovA maLe che. eTale ja UMDA UtarIne vizva vAtsalyanI AcAraniSThAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAdhaka kAraNone zodhIne hAMkI kADhavAnA upAyo zodhavA paDaze. tyAre ja vizva vAtsalyanI AcAraniSThA sthApI zakAze. vizva vAtsalyamAM jagatanA badhA dharmo, vAda, vicAradhArAo, jJAtio rASTra vi.ne levAmAM AvyA che. dareka sAdhakane vicAra sudhI te khUbaja sarasa lAgaze paNa je te AcAramAM mUkavA jaze te tenAM zarIrathI laIne, kuTuMba, jJAti, samAja, dharmapaMtha, saMpradAya, vAda, rASTra vagerenA junA saMskAronA AvaraNe AvI tene gherI vaLaze. paNa, je teNe e badhA bAdhaka kAraNene agAuthI vicAra karyo haze te tene dUra karI zakaze ane AcAraniSThAne sthApI zakaze. have kyAM kyAM bAdhaka kAraNa AcAraniSThAmAM AvIne UbhAM rahe che tene vigatavAra joIe: (1) sAmAjika paristhitinI pratikULatAH AcAraniSThAmAM sauthI paheluM A bAdhaka kAraNa che. vizva vAtsalyanA vicArone sAMbhaLIne samAjamAM uhApoha te thAya che paNa jyAM sudhI e vicAra upara amala na thAya tyAM sudhI samAja daMDa ApavA taiyAra thato nathI. paNIvAra pratikULa vicArene kevaLa vinoda mATe sAMbhaLIe chIe. paNa, tyAre AcAramAM mUkavAmAM Ave che tyAre ja samAjanI kopadaSTine sAkSAtkAra thAya che. dharmasaMpradAya, jJAti ke samAja bahiSkAra paNa kare ane pratiSThA paNa toDe. khoTA AkSepa paNa Ave ane kanaDagate thAya. e AcArane sAdhaka mUkI de tevI lAcArIbharI paristhiti paNa UbhI karavAmAM Ave che. samAjanI kopadaSTinI tIvratA khAna-pAna bahiSkAra sudhI paNa pahoMcI zake ! A vakhate sAdhake samAdhAna vRttithI kAma levAnuM hoya che. vizva vAtsalya mATe nIkaLelo sAdhaka pitAnAja samAja pati tyAre samAdhAna rAkhe. eNe te rAmakRSNa, buddha, mahAvIra ke gAMdhIne Adarza sAme rAkhe joIe. je te potAnI AcAraniSA upara sthira raheze to dhIme dhIme sAmAjika paristhitinI pratikULatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ - anukuLatA rUpe badalAI zake athavA tenI AcAranikAnuM mUlyAMkana bIjA loko karavA lAge e paNa zakya che. (2) pitAnI paristhitinI pratikULatA : AcAraniSThAne amalamAM lAvavA mATenuM A bIjuM bAdhaka kAraNa che. ghaNIvAra sAdhakane tenA kuTuMbavALAo ja na mAne, jJAti ke saMpradAyavALA na mAne evuM paNa bane. kyAreka sAdhakanI AjIvikA ke bhikSAcarI evA lokonAM hAthamAM che, je tenI AcAraniSThAnA virodhamAM tene muzkelImAM mUkI de. ghaNuMkharA sAdhuonI paristhiti paNa samAja sAthe saMkaLAyelI hoya che. teo vizva vAtsalyane AcAramAM mUkavA jAya te samAja temanI bhikSAcarI paNa baMdha karI zake-temane utaravAnuM sthAna na Ape ke bimArImAM cikitsAne prabaMdha paNa aTakAve. temanA zikSaNa mATe paMDitane kharca paNa baMdha karAve ! A badhI ciMtAo moTAbhAganA badhA ya saMpradAyanA sAdhuone thayA kare che. ethI eka vAta teo bhUlI jAya che ke temaNe vizvavatsala (cha kAyanA mA-bA5) banavAnI pavitra javAbadArI lIdhI che te pUrNa thatI nathI. eTaluM ja nahIM temaNe jAte pedA karelI A mAnasika pratikuLatAnA kAraNe jemanI pAse vizva vAtsalyanA vicAronuM spaSTa citra che temanI pAse javAmAM, samajavAmAM ke vicAra vimarza karavAmAM paNa saMpradAyane bhaya anubhave che. jevA jaIe te A jAte UbhAM karelAM badhane che. tene sAdhake teDavAM joIe. (3) jUnA saMskAre jUnA saMskAre e paNa eka jabbara bAdhaka kAraNa che. "A vicAre barAbara che. tenAmAM vizvahita raheluM che !" ema samajavA chatAMya tene AcAramAM mUkavA acakAvanAra jUnA saMskAra hoya che. jyAre sarvadharma samanvayanI vAta rajU thaI tyAre koIe tenAthI khAsa AMcake na anubhavyo ! keTalAka kahevAtA sudhArakoe udAra dile pitAnA saMpradAyanA de batAvyA. paNa jyAre sarvadharma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 saMsthApaka prati samAdAra vyakta thayo; badhA dharmanA sAdhu-sanyAsIe. sAthe maLavAnuM zarU thayuM ke jUnA saMskArone te na rUgyuM. kahevAtA. sudhArakoe paNa svasaMpradAyanA pracchanna-mehanA kAraNe dhRNa karavI zarU karI. mANasanuM mAnasa dhIme dhIme je vAtothI TevAyeluM thatuM jAya che tene te tarata choDI zakatuM nathI paNa teNe je vakhate pahelIvAra je vAtane pakaDI hatI. te navI hatI ema mAnI navAne pAmavAno vicAra keLavavAthI jUnA saMskArone sAdhaka saraLatAthI choDI zakaze. (4) pratiSThA, bhaya ane yAmAha: ghaNIvAra jAmelI pratiSThA tUTI paDavAne bhaya temaja atyAra sudhI meLavelo yaza moha paNa vizvavAtsalyanI AcAraniSThAmAM bAdhaka banIne UbhAM rahe che. samAjamAM jAmelI pratiSThA tUTI paDe te! loko badanAma kare te samAjathI pheMkAI jaIe to ! A badhAM bhaye pratiSThAnA kAraNe UbhAM thAya che. zibiranA pracAra mATe muMbaImAM Thera Thera sAdhu sAdhvIo pAse gayA hatA. tyAre keTalAka sAdhuoe kahyuM : "zibirano vicAra suMdara che-yugAnukULa che. paNa samAjathI pheMkAI jaIe athavA Aje maLatuM bhAna kAle na maLe to amArI zuM dazA thAya !" matalaba ke vicArathI vastu sArI che ema samajavA chatAM AcAramAM mUkatI vakhate pratiSThAmaha bAdhaka bane che. tene dUra karavo joIe. (5) Adata : Adata paNa eka moTuM bAdhaka kAraNa che. Adatane laIne ghaNIvAra kharI vastu samajavA chatAM mANasa AcarI zakato nathI. keTalAka loka pitAnI Adata kevaLa kaLAprema temaja bauddhika kheja sudhI keLave che. evA mANaso vyAkhyA karI zake che, UMDAmAM UMDuM rahasya pragaTa karI zake che paNa e vastune AcaraNamAM utAratA nathI. keTalAka sAdhakonA paricayamAM AvyA tyAre temaNe kahyuM : "amAre viSaya jJAnayoga che. samAja sudhAraNuM e amArI rUcine viSaya nathI !" sarvodayI loko paNa rAjakAraNanI zuddhimAM rUci dAkhavatA nathI. enuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa eTaluM ja ke temaNe e rItanI Teva keLavI nathI athavA zarUAtathI te eka kapa che ema mAnI saMdharSathI kaMTALIne bhagavAnanI Adata emaNe pitAnAmAM nAkhI che. evI Adata ane mAnasa badalAvuM joIe temaja sAdhako je dharmasaMsthApakonA jIvana upara najara karaze te jANI zakaze ke samAjamAM kevaLa buddhinI nahIM paNa samasta AcaraNanI temaNe krAMti karI hatI. e rIte vicArane amalamAM mUkavAnuM mane baLa majabUta thaze ane Teva paDaze. (6) mAnasika nabaLAI : Adatane je koI paNa vastu uttejana ApatI hoya te temAM mAnasika nabaLAI mahatvane bhAga - bhajave che. mAnasika nabaLAI e paNa mahatvanuM bAdhaka kAraNa che. ghaNIvAra carcAmAM mokhare rahenAra, AkarI TIkA karanAra sAdhako paNa AcaraNane prazna AvatAM vahevArika banavAnI salAha ApatA jovAmAM Ave che ke "samaya pramANe kAma karavuM joIe ! ApaNe ja zA mATe bhAra upADavA joIe. temaja upahANa paga upara koNa le ! zA mATe kSobha pedA karavo thAya che te ja sArUM che!" A eka prakAranI mAnasika nabaLAI che. tene dUra karavI jarUrI che. AvA loke badhuM kArya karatA haze paNa parivartana ke saMdharSane paDakhe UbhA nahIM rahI zake. (7) irSA ane prakopa: ghaNIvAra evuM jovAmAM Ave che ke koI baMdhuM vizva vAtsalyane samarthaka hoya che paNa tenI salAha bhUlathI na levAmAM Ave che te virodhI banI jAya che. te agAu jenuM samarthana karate hato tene ja virodha karaze; khAMcakhUMca kADhaze. A mAnasika IrSAne AbhArI che. A prakopane bIjo prakAra paNa jovA maLe che. eka sAre prayoga koIe zarU karyo hoya ane koI bIjA ucca gaNAtA sAdhaka pAse jAya che te ucca sAdhaka ema kaheze ke "emAM mAruM zuM kAma che e to amuka bhAI kahe ja che ne?' AnI pAchaLa je bhAvanA kAma kare che te e che ke mane A kAryamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 beya maLatuM nathI, mATe mAre zuM kAma paDavuM? vizva vAtsalyane sAdhaka AvI koIpaNa prakAranI graMthithI pIDAtA na ho joIe. (8) samAjanI bhaDaka: prayoga na na hoya tyAre navAthI bhaDakavAnI samAjamAM je vRtti hoya che te paNa eka bAdhaka kAraNa che. navuM AvatAM jANe koI Aga lAgI hoya ane badhuM naSTa thaI javAnuM hoya e rIte varte che. ghaNIvAra saMpradAya bahAra karavA ke jJAtibahiSkAra sudhI paNa e lokonI herAnagati pahoMce che. navI vAtane AkAra na levA devA mATe teo badhuM karI chUTe che. eTale vicAreluM badhuM kAM te virodhamAM vahI jAya che athavA vicAramAM paDyuM rahe che ane AcAramAM kazuM paNa mUkAtuM nathI. AvI bhaDakane zamAvavA mATe navA prayoga pachInAM spaSTa pariNAmo aMge sAdhake makkamatA keLavIne kArya karavAnuM rahe che. (9) sAcI samajaNa (daSTi)ne abhAva : kyAreka AcAramAM na mUkI zakavAnuM kAraNa sAdhaka pAse sAcI daSTi ke spaSTa samajaNano abhAva hoya che. tene je karavAnuM che te aMge tenI spaSTa daSTi haze to te bIjAne paNa te aMge samajAvI zakaze temaja pote paNa AcaraNamAM mUkI zakaze. A badhAM kAraNe eka ne eka svarUpe AcAraniSThAmAM bAdhaka banIne UbhAM rahe che. tyAre vizva vAtsalyanA sAdhake A badhAM bAdhaka kAraNene dura karIne samAjamAM AcAraniSThA karavI rahI. bhUminA kheDANa pahelAM kheDUta jema khetaramAMthI kacara, DAMkharA ke jhADIone viNe nAkhe che ane medAnane ekasarakhuM haLathI kheDe che tevI ja rIte vizva vAtsalyane sAdhaka uparanA badhAM bAdhaka kAraNe ke avarodhane dUra kare che, ethI vizvavAtsalyanA vicArarUpI bInuM vAvetara samAjamAM thAya che ane te enI AcAraniSThA che. jenuM pariNAma zivAtsAya bhAvarUpI puSkaLa pAka Ave che. vicArenI sArthakatA te tenI racanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 kutimAM rahelI che. vicArane dazamAMza bhAga paNa AcaraNamAM Ave te samAjamAM parivartana AvI zake; ane te krAMti karI zake. | sarvAgI krAMti mATe prathama vicArakrAMti thavI jarUrI che paNa tenA vaDe pedA thayelAM Adelane je saMgaThanabaLa vaDe na dhapAvAya te pachI e kevaLa buddhine vilAsa te paDitonuM manoraMjana banIne rahI jaze. vicArakrAMtinA bIjane saMgaThanarUpI jaLathI sIMcavuM jarUrI che jethI sarvAgI krAMtinA suMdara phaLo pedA thaI zake. ghaNA loko bhegA thAya, pariSada yojAya, vicAronI Apale thAya paNa saMgaThana vagara enuM vicAratatva naSTa thaI jaze. vicArakrAMti vaDe je utsAha ke jusso Ave che tene saMgaThananA niyamanamAM rAkhavAthI te sthira, saMkaLAyelo ane gya mArge vahenAra bane che. vicArakrAMtine je AcAramAM na pariNata karavAmAM Ave te tenAM bhayasthA tarIke jema vicAra-vilAsa ke zabda-manaraMjana rUpe rahI javAno bhaya rahe che tema vicArakrAMti vaDe je jo pedA thAya che te aniyamita ke uUkhala banavAno paNa bhaya rahe che. A ja AvezamAM AvIne tAtkAlika kaIka karI zake paNa vyavasthita samAjakrAMti ke AcAraniSThAne na ANI zake. kSaNika AvezamAM AvIne ucchakhala jusso koInI hatyA karI zake paNa saMdharSa jItavA mATenuM jema na banI zake. paNa eja jussAne saMgaThana rUpI niyamanamAM rAkhavAmAM Ave to te dhAryA pariNAmo lAvI zake. vicArakrAMti sAthe eTalA mATe ja AcAravIranuM saMgaThana hovuM joIe to ja sarvAgI krAMti AcAravicAra bannenI saMpUrNa bane. ghaNA loko pitAne krAMtikArI mAne che; krAMtinA darzananI utkaMThA seve che paNa saMgaThana joIne gabharAI jAya che. temanI kAryazIlatA ke anumodana (2) kevaLa vicArakrAMti sudhI ja hoya che. AvA loko AcArane samAja vyApI te banAvI zakatA nathI paNa ghaNIvAra AcAraniSThAnuM apamAna karavAnI bhUla paNa karI bese che. viyukta ke anubaMdhapUrvaka netika saMgaThananuM niyaMtraNa na hoya to vicArakrAMtinA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra7 jassAmAM asaMbhavanAM svapna ja najare caDe che ane ema haiya, dUradarzitA ke adhyavasAya pragaTa thatAM nathI. samULI krAMti mATe saMgaThana jarUrI che. "ame to eklA UDazuM, ekalAja taraNuM ke marI phITazuM" ema kahenArA pitAnA prayatnamAM saphaLa thatA nathI temaja kayAreka adhaTita uo paNa karI bese che. vicArakrAMti e nadInI vistRta jaLarAzi jevI che. te kyAMka dhodha banIne nIce paDe to tyAMnA pradezane teDI phADI nAkhe paNa je eja jaLarAzine bAMdhI temAMthI niyamita rUpe vijaLI pedA karavAmAM Ave te te upayegI banI zake. eTale krAMti mATe saMgaThana paNa vicArakrAMti jeTaluM ja jarUrI che. vizvavAtsalyanI AcAraniSThA samAjamAM sthApavA mATe kevaLa vicAroja kAma nahIM kare paNa tenI sAthe, samAjasevako ke samAjanA mArgadarzaka dvArA ghaDAyelI saMsthAo ke saMgaThane vaDe tene AcAramAM mUkavA paDaze; kAraNa ke vyakita krAMtinI preraka banI zake paNa tenuM vAhana, te saMsthA ja che. saMgaThita prayAsa thatAM vicAranA parivartatanI sAthe, dharya. adhyavasAya ane daDhatA pUrvaka paristhitimAM parivartana thaze. eja vizva vAtsalyanI AcAraniSThAne maMtra che. carcA-vicAraNuM sAdhake ane AcAraniSThA zrI devajIbhAIe vizva vAtsalyanI AcAraniSThA upara carcA zarU karatAM kahyuM :- amArA gAmamAM stha. jene saMpradAyanA sAdhuo AvyA hatA. cIraI gAme vihAra karyo eTale ame 30-35 zrAvako temane teTale dara mUkavA gayA. rastAmAM aspRzyatA age carcA cAlI. meM kahyuM : "jema huM bIjA zAkahArIone tyAM jamuM chuM tema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasaMga paDe nAtajAtanA, dharma ke kemanA bhedabhAva vagara muslima, harijana va.ne tyAM paNa jamuM chuM." tarata ja zrAvako bolyA : "tamArA jevA mANase dhamane rasAtaLe laI jaze !" meM kahyuM: "je dharma bhedabhAva mAnato nathI tema ja karmathI varNa vyavasthAnI vAta kare che. tyAM janmagata bhedo ke reTIbeTIne bhedabhAva hoI zake nahIM, jaina dharme te ene teDyA che." temane mArI vAta gaLe UtarI nahIM. meM kahyuM : "cAlo, mahArAjane pUchIe." teo saMmata thayA. mahArAjazrIe vAta sAMbhaLIne kahyuM : "vAta te devajIbhAInI sAcI che. paNa ame ja nabaLA chIe ke tamArAmAM jJAnane phelAvo karIe chIe paNa A ekatA lAvI zaktA nathI. tethI tame paNa devajIbhAI jevA ekala dokala sAcanA AgrahIne paNa ekalavAyA paDAvI de che !" temane te uparAMta paNa mahArAjazrIe kahyuM te sAMbhaLyuM. te chatAM kahyuM : "mahArAja bhale vAta kare! paNa je sAcuM hoya to zA mATe tenI virUddha na bele? mATe e sAcuM kema kahevAya ?" sAmAnya prajA AcArane ja jue che. vicAra sAthe ene che saMbaMdha che. te te vartanamAM Ave tene ja sAcuM mAne che. je meTA meTA sAdhako vade te pramANe Acare nahIM te udAtta vicAre addhara ja rahI jAya. krAMtikAre te zuratAthI AgaLa AvavAnuM che, A dezamAM paMDite te ghaNuM thayA che, paNa bhakta sate je ke ochuM bhaNyA hatA; chatAM temaNe loka hRdayamAM te Adara meLavyo che. kAlidAsa bhavabhUti ke mAdha karatAM kabIra, tulasI ke mIrAM kahadayamAM vadhAre visaje che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 19, Aje. loko kahe che ke " Adarza ane vahevAramena bane !" e kheThuM che. lobuddhine AMjI vAha vAha karAvI zakatA: bhaSaNo jIvanamAM upayogI ane sakriya na bane to te kAmanAM nathI. , ' '. janatAne loko bhale jaDa gaNe paNa te sAco kAMtikAra ane vAtoDiyA krAMtikArane mApI laI potAnI haiyAmAM dharI le che. kALI, harijana ane AdivAsI komamAM saMto paNa pAka ane janatAe temane pitAnA hRdayamAM besADI dIdhA. A che AcArartinI vahevAMrikatA. Adara ane vahevAranA cheDA maLe te saphaLa dharma - zrI nemi muni kahe : "Adarza ane vahevAranA cheDA judI dizAmAM hoya te dharma niSphaLa gaye samaje joIe, Adaze ane vahevAra vacce aMtara gatinuM hoI zake paNa bannenA cheDAnI dizA to eka ja hovI joIe. ' ' . ' Aje cAre tarapha aniSTo vacce vyakti mAtra kaMI karI zakatI nathI. (1) hRdaya parivartana (2) vicAra-parivartana (3) ane paristhiti-parivartana Ama trividha parivartana saMsthAo ane saMgaThana vinA na thaI zake. vidhavAtsalya paganI saphaLatAne suMdara namUne . " zrI pUMjAbhAIe 1948nA dukALa vakhate bhAlanaLakAMThA prayoganI kAryavAhImAM vizva vAtsalyanI AcAranikhAnA ghaNuM namUnAo ane pariNAme rajU karyA, tyArabAda temaNe bhA. na. kheDUtamaMDaLanA bhU. pU. pramukha zrI phUlajIbhAIne dAkhalo Ape che , zrI phUlajIbhAIe bhaMgI kuTuMbanAM chAparAM jaIne pratijJA lIdhI hatI ane pachI tyAM ja thaI gayelAM sAdAM chatAM suMdara makAnone citAra Apyo hate. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 navalabhAInI vAta jaNAvatAM kahyuM ke teo eka harijana bALakane laIne gUdImAM acalezvara mahAdevanI oraDImAM rahyA. tyAre loko kahe: "tame vidvAna ! tamArI vAta mIThI paNa A bhaMgI bALakane sAthe na rAkhe! nahIMtara tamArI pAse koI nahIM Ave !" paNa navalabhAI makakama hatA. temaNe vizvavAtsalyanA prayogamAM daTAyuM hatuM ke teo makkama rahyA. chAtrAlaya zarU karavuM hatuM tyAre sadagata kALu paTele pitAnAM bALake mokalyAM pachI te pUchavuM ja zuM ? krAMtinA mArgamAM makkamatA, dhIraja ane vinayathI kAma letAM javuM ane AgaLa vadhavuM e navalabhAIe AcarI batAvyuM. e che vizvavAsatyanA prayogavIronI AcAraniSThA. temaNe vadhumAM jaNAvyuM: "dharmazALA, sadAvrata, para paNa te yuganI vicArakrAMtinI AcAraniSThAne anurUpa zarU thayAM haze. paNa pachIthI vikRti AvI haze. Aje veravikhera te ghaNuM paDayuM che te chatAMye bhautiktAmAM paNa saMskRtinA darzana te thAya ja che. temaNe pitAne dAkhale TAMkatAM kahyuM : "ekavAra dhULakAthI huM vaTAmaNa jato hato. vaizAkha mahIno hevA chatAM mAvaThuM thayuM ane mAre eka keLInI jhUMpaDImAM rahevuM paDayuM. teNe potAnI pAghaDI jhUMpaDA upara nAkhI mane zaradI ane varasAdathI bacAvyo." - AvAM saMskRtinA bI che eTale prayoga saphaLa thaze ema mAnavuM joIe. mAnavatA ane nirbhayatAnI vAta ! - zrI baLavaMtabhAie, sAdhuoe mAnavatA ane nirbhayatAnI pikaLa vAta na karavI joIe ema jaNAvatAM kahyuM : "nirbhayatAthI vAte badhA kare che. sAdhuo paNa kare che. te chatAM teo zibiramAM kema na AvyA? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 . keTalAMka kAraNa jANavA maLyA. eka muni mahArAje kahyuM: "bIjA sanyAsIo sAthe ame kema besI zakIe ! "Atmavat sarvabhUteSu" siddhAMtane AmAM kayAM meLa khAya ? utsAhabhera patra lakhanAra eka munizrIe moTA mahArAjanI AjJA maMgAvavAnI vAta karI, na to e AjJA AvI ke na te muni bhegA bhaLyA. evA ghaNA dAkhalAo ApI zakAya che ke jyAM saMpradAyavAdane kAraNe sAdhuone dharmasthAnakamAM jagA maLatI nathI ane temane skulo va. mAM utaravuM paDe che. kayAMka loko udAra thayA che paNa haju saMkucitatA paNa eTalI ja jaNAya che. nAthadvArAmAM banne munio sAthe huM gayele, tyAM AvakAra te umaLakAbhera maLe. paNa banne munioe kahyuM ke amArA pravacanamAM harijane va. paNa AvI zake tevI jagyAe pravacane goThavazuM. harijanavAsamAM javAne kAryakrama AvatAM ane munione takADhayA paNa mArAM kapaDAM aMdara hatAM te paNa na AvyA. jyAre zuddhipraga karazuM evuM jAhera karyuM tyAre kapaDAM pAchAM maLyAM. je jainadharma vizvadharma hoya te ATalo saMkucita banI jAya to zuM kAmanuM? tyAre bIjA dharmo aMge to zuM kahevAya. jyAM sudhI AcAra niSThA na Ave tyAM sudhI korA vicAro hAsyAspada lAge che. AzA rathano : pU. zrI daMDI svAmIe kahyuM: "AcAraH prathama dharma ? " ene brAhmaNoe TuMka ja artha karI nAkhe che. pUrva mImAMsAnA bhASyamAM nItimaya samAjagata ane vyaktigata AcaraNane dharma kahyo che, ema mArA khyAla pramANe che. vaidika dharmanA AcAryomAM zaMkarAcArye sauthI prathama maNikarNikA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 ghATa upara harijana sparza svIkAryo ja che. rAmAnujAcAryane ziSya ahovAha atyaja hato. strIne tajI paNa ahevAhane temaNe na ta. vallabhAcAryanA ziSyomAM rasakhAna paThANa, maMgala caMDALa paNa hatA. mIrAMbAInAM guru raidAsa camAra hatA. ziSyAne pUjAya ane gurune na aDAya e te kaDhaMgapaNanI parAkASThA ja che. A bhUlo ApaNe sudhAratA nathI. koI kAMtipriya sudhAre te ga7 bahAra, saMdhADA bahAra ane nAtabahAra karIe chIe. A 84 vaiSNa ane ra5ra vaiSNavonI vArtAomAM badhA varSe sAthenA dharmasabadhe Ave che, eka kAzInA paMDite atyaja-sparza mATe eka ja zloka che ema gAMdhIjIne lakhyuM. gAMdhIjIe "UMTanuM lAkaDuM" (UMTa uparanA lAkaDAnA bhArAmAMthI eka lAkaDuM kADhIne mAravuM) e nyAye eja loka basa che ema kahI parAjaya karyo. loka kadAca A pramANe paNa che : devayAtrA-vivAhebu, sagrAme dezaviplave utsava ca sarveSa sparza sparza na vidyate" TuMkamAM durguNa aspRzya heI zake-mANasa nahIM. aspRzya nivAraNa ane siddharAja mahammada begaDAnI jema siddharAja paNa lokapriya rAjA gaNAya. dhoLakAnA mahalAva taLAva vakhate mayA" atyaMjanI vAta prasiddha che. te jamAnAmAM atyaMjane koDiyuM meM AgaLa rakhAvatA, pUThe aiDiyuM rakhAvatA. phALako ane bhUMgaLa vagere upara kara hatA, te badhuM siddharAje kaDhAvI nakhAvyuM. eTaluM ja nahIM e atyaMjanA samAjanI pratiSThA paNa karAvI. khIjaDAnuM lAkaDuM mANekathaMbhamAM nakhAvyuM, bhUMgaLanA traNa TukaDA hoya tene lagnanuM vAjuM banAvyuM. phALako vara kanyAne arpita thaye ane keDiyuM lagnamAM maMgaLarUpa gaNI rakhAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 Ama kALe kALe mANusA pAchaLa rahI jAya che tevAM mAnavAne AgaLa lAvavA puruSArtho paNa thAya che e purANakALathI pracalita che. zunaH zepanu nAma devavrata rAkhI vizvAmitra tene mATA kare che. eTaluM ja nahIM, jeNe ene bhAi tarIke svIkAryo nahIM tene evA halakI gatimAM paDayAnI vAta paNa Ave che. TukamAM mAnava mAtra eka che. sadguNa ane durguNunA bheda thaI zake. kALI jevI halakI kemamAM paNa bhakatA pAkI zake che. vicArakrAMtinuM mUlyAMkana tema ja sa'gaThanAnI mahattA zrI mATaliyAe jaNAvyuM : " pazcimanA krAMti zAstrIoe kabUlyuM che ke prathama vicAre jeTalI vadhu saMkhyamAM AgaLa pahoMce teTale aMze krAMti sAme damana karanArane jussA e thAya che, nabaLA paDe che. eTale ja parivanA samAjamAM amalI banAvavA mATe vicAra-parivartana ane hRdaya-parivatana jeTalAM jarUrI che teTaluM ja paristhiti parivartana paNa jarUrI che. phrAMsa, iMglAMDa, raziyA ane cInanI krAMtio paNa puravAra kare che ke vicAra-parivartana sAthe paristhiti parivartana mATe saMsthAe joI e ja ane saMsthAee kAryakrama ApavAM joI e; te ja samAjamAM rUDha thayelA vicAro pheravAI zake. krAMtikArI vicArAne AcAramAM lAvavAmAM ghaNA vighne ADe Ave che. tethI te vakhate saMyama, nigraha ane tapa vinA krAMtimaya vicArAnI AcAraniSThAnuM kuLa Ave ja nahIM. bhAgavatamAM eka dAkhaleo che. RSi phaLa Ape che paNa temanI patnI dhUdhalI letI nathI. kAraNa ke putrarUpI phaLa meLavavA mATe, tene 8-9 mAsa garbhAmAM rAkhavA paDe, pachI te meTA thAya tyAM lagI mahenata karavI paDe, sayama, nigraha ane tapakaravAM paDe. te mATe dhUdhalI brAhmaNI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 mAtA banavA taiyAra nathI thatI. te phaLa laIne gAyane khavaDAve che. gAya garbha dhAraNa kare che ane prasUtinA badhAM kaSTo sahe che. dhUdhalI pitAnI bahenanA putrane dattaka le che. aMte pariNAma e Ave che ke kaSTa vagarane putra mA-bApane mAre che ane avagatimAM nAkhe che. jyAre e avagatiyAMenI gati pelI gAyamAMthI janmelo "ka" kare che. vicAranI AcAra pariNati mATe sAta gAMThe teDavI avagatiyAMnI gati karavA mATe zeraDIne sAMThe pratIka tarIke (gAMThonA kAraNe) rakhAya che. evI ja rIte krAMtimaya vicArane AcAramAM pariNata karavA mATe paNa sAta gAMThe Ave che. mArA namra mata pramANe sAta gAMTha chUTayA vinA koI paNa vidhavAtsalyane kAMtadaSTa na banI zake, te A pramANe che :-- (1) huM purUSa chuM eTale ke dehAbhimAna e pahelI gAMTha. (2) "huM strI chuM", " huM purUSa chuM" e naranArIne bhedabhAva bIjI gAMTha che, (3) kartavyane nAme kuTuMbamAM ja parovAI rahevAya; vizvane vicAra ja na thAya e trIjI gAMTha che. (4) jJAti mATe chAtrAlaya, vADI, jamaNa badhuM thAya paNa bIjA mATe nahIM evI gotranI ke jJAtinI cothI gAMTha che. (5) dharma te vizALa che chatAM saMpradAyamAM guMcavAI javuM e pAMcamI saMpradAya-gAMTha che. te ja daSTie vrata upavAsa ke ke dAna thAya athavA derAsara, havelI, masjida, girajAghara thAya. A bhAva vidhavAtsalyane AvavA de nahIM. (6) rASTrAbhimAnane lIdhe deza pUratI bhAvanA keLavAya te chaThThI rASTra-gAMTha che. "huM hiMdI chuM', "huM jarmana chuM" "huM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ briTiza chuM" AvuM dezavyApI ahI lokone laDAvI mAre che to te dUra thavuM joIe. (7) e ja rIte "mArUM che. mArUM cAlavuM joIe' evI sAtamI mAlikIpaNanI gAMTha che. A gAMThanA kAraNe "huM ja A saMsthAno kartA, A mArI mAlikInuM dhana athavA badhAe mAruM mAnavuM joIe" e bhAva pedA thAya che, je vizva vAtsalyamAM bAdhaka che. Ama A sAta graMthionAM sAta kuMDALAM bhedAya nahIM, tyAM sudhI brahmaniSTha, adhyAtmaniSTha, ke vizva vAtsalyaniSTha banAya nahIM. te AcAraniSThAmAM paNa mAre kahevuM joIe ke mANasa ekalo AcAra karI zake nahIM tene bIjA upara AdhAra rAkhavAnuM che. eTale ja AcAranI eka vyAkhyA che ke "paraspara karelo vahevAra te AcAra !" AcAranI jyAM vAta AvI ke tarata saMsthAo AvIne UbhI rahe che. bhegA thaIne nakkI karyA sivAya vicArabIja sukAI jAya, Uge ja nahIM, mATe ja dharmane AcAra karavA icchanArA mahApurUSoe saMsthA ane saMsthAdvArA prayoga karavA upara bhAra mUke che. jema lIMbu ane cIku, bIjoruM ane mosaMbI eka jAtinAM che te prayoga kalama karIne mALI kare nahIM, tyAM lagI te kriyA lekavyApI bane nahIM. evI ja rIte sarvAgI krAMtikAre badhA kSetramAM ane mukhyatve Arthika (2) sAmAjika (3) rAjakIya ane (4) sAMskRtika kSetre naitika saMsthAo UbhI karavI joie ane heya tene vyavasthita karIne Teko Apavo joIe. je no vicAra mUkAya tene A saMsthAnA sevako jAte AcAramAM mUke ane saMsthAnI AsapAsa navA samAjanuM ghaDatara karatA jAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 . * ekavAta tyAM rAkhavAnI che ke te e ke zUnyAvakAza Ubho na thavA devo joIe. "A nahIM paNa A " ema dareka bAbatanI avejI mUkavI joIe. maryAdita niSThAne AMcako lAge tyAre khaLabhaLATa macI jAya paNa, makkama rahIne satyanuM vyaktigata ane sAmUhika AcArarUpa siddha keravuM paDe. AvuM krAMtibIja hoya; te bhale krAMtikAra jAte cale jAya, paNa eNe pereluM bIja tenA gayA bAda paNa UgI nIkaLe. 80thI 1200 sAdhako ane bIjA anekonAM balidAna apAyAM bAda izu pachI 700 varSe tenA vicAre phelAyA. buddhanA vicAre azoka pachI hiMda bahAra phelAyA. ema vizvavAtsalyane vicAra dhIme phelAya, e hakIkata che paNa; e phelAze ja." TuMkamAM sahue kabulyuM hatuM ke AcAraniSThA mATe, vicAraniSThA karato pAyAnI anekagaNI tAkAta joIe che. eTalA mATe ja ATalI vizada ane UMDANathI carcA thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9] vizvavAtsalyanI nItiniSThA [28-8-61] -munizrI nemicaMdrajI vizvavAdyanI AcAra niSThA aMge agAu vicAra thaI cUkyA che. ekalI vicArInaSThAthI sAmAjika krAMti thaI zakatI nathI. e upara paNa vicAra thaI gayo che. vicAraniSThA, jainadarzana pramANe caturtha guNasthAnakanI bhUmikAmAM Ave che. tyAM samyakajJAna ane samyadarzana sAdhakane maLelAM hoya che, paNa sama-cAritra eTale ke AcAra mATenI bhUmikA te pAMcamA ane chaThTha guNasthAnakamAM ja prApta thAya che. pAMcamAM guNasthAnakamAM cAritra-AMzika rUpe hoya che tyAre chaThThAthI laIne caudamAM sudhImAM saMpUrNa cAritra-kramazaH vadhatuM jAya che, pahelAMnA traNa guNasthAnakamAM te vicAraniSThA paNa AvatI nathI. pahelAM guNasthAnakamAM to mithyAdarzana eTale beTI vicArasaraNI hoya che. bIjAmAM samyakadarzana-jJAnane thoDoka svAda rahI jAya che. jema koIe gaLyuM khAdhuM hAya pachI eno svAda rahI jAya. te paNa DIka kSaNa mATe evuM A guNasthAnakanuM che. trIjAmAM mizra-eTale ke A sAcuM ke A khoTuM evuM DhacuM-pacuM mana rahe che ane vicAra-niSThA ke sAcI zradhdhA paNa AvatI nathI. A traNa guNasthAnaka sudhI to jenI daSTie jaina tarIkenuM ghaDatara paNa thatuM nathI. cothA guNasthAnakamAM e aMgenI zraddhA-vicAraniSThA jAme che ane tyAra pachI pitAne ane samAjane vikAsa sAdhI zakAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 Ama dareka sthaLe sarvaprathama samyak zraddhA-vicAranijA hevI jarUrI che, paNa enI sAthe ene AcAramAM mUkavI enI paNa eTalI ja jarUra che. vizva vAtsalyane vicAra lagabhaga dareka dharmoe-vicAradhArAe svIkArelo che paNa ene AcAramAM mUkavA jatAM keTalAM vidane AvIne UbhAM rahe che tene khyAla agAu apAI gayo che. chatAMye judA judA dhoraNe alaga alaga tika saMgaThane racavAmAM Ave ane samAjanuM ghaDatara karavAmAM Ave te agharI lAgatI AcAraniSThA saraLa ane sahaja banI zake che. vizvAtsalyanI AcAraniSThAnAM be aMga che -(1) nItiniSA (2) dharmaniSThA (vrata niSThA). A be aMga pUrNa thAya to ja AcAraniSTha pUrNa thaI zake, nahIMtara te AMzika AcAraniSThA kahevAze. ahIM dharma eTale ahiMsA, satya, nyAya vagerevALuM vyApaka dhamaMtava, e artha levAne che, kaI jaina, bauddha, vaidika, IsAI ke IslAma evA nAmavALe dharma samajavAne nathI. ghaNuM leka ema kaheze ke vizvavAtsalyamAM ekalI dharmaniSThA (vrata niSThA) hoya te zuM AcAraniSThA na Ave ? vaLI nIti-niSThA upara eTalo bhAra mUkavAnI zuM jarUra che? nItiniSThA vagaranI dharmaniSThA hoya te vyakita ke samAjanuM je sarvAMgI ghaDatara thavuM joIe, te thatu nathI. nIti spaSTa na hovAne kAraNe sarvAgI-virUdha ekAMgI ke ane kAMgI AcAraniSThAne Teko ke samarthana apAI javAne bhaya Ubho rahe che. AcAra niSThA mATe nIti pAyA rUpe che ane vrata enI uparanuM caNatara rUpa che. pAyA vagaranI AcAraniSA TakI zake, ene saMbhava ocho che. Aje nItiniSThAnA abhAve evuM jovAmAM Ave che ke pArevAne kaNa nAkhanArA loko kasAIne paise dhIre che ane kIDInI rakSA karanAra loko rezamane vepAra kare che. jemAM nItiniSThA tarapha je. upekSA sevAya che tenuM pariNAma e AvyuM che ke Thera Thera paisA ane paisAdAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 benI khetI pratiSThA vadhI gaI che. kALAbajAra ke anIti karIne pase raLanAra ekAda vrata grahaNa kare che tenI pratiSThA thAya che. mULa te pAMca vrata-ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha che. te lIdhAM vagara tene piSanAra vrata levAne kaI artha nathI. pariNAme dharma jeTalo zebha joIe teTale zobhate nathI. Aja nItiniSThAne abhAve jevAmAM Ave che ke roja pUjA-pATha karanArA paNa paiso meLavavA aniSTa ane nikRSTa prakArane dhadha karatAM acakAtA nathI. teo vrata ane nItina parasparane meLa karatA nathI. nItiniSThA kAcI rahevAthI kevaLa dhArmika kSetre ja nahIM, opatuM bIjA kSetramAM paNa asaMgata lAge tevI vAto AdarAtI joI zakAya che. mahAtmA gAMdhIjIe vataniSThA sAthe nItiniSThA jAte AdarIneAcarI batAvI hatI. te temanI vyaktigata heIne te vakhatanI saMsthAenI nItiniSThA kAcI dekhAya che. gAMdhIjI pachI mukhyatve be saMsthAe temane mAnanArI Ave che eka sarvodaya ane bIjI koMgresa. nItiniSThAne pAye majabUta na hovAthI A banne saMsthAnA netAo ghaNIvAra asaMgata ane aNudhaDa vAta karatAM jaNAya che. eka sarvodayI kAryakara zrI jayaprakAza nArAyaNe, "pAkistAnane pAyAnI lokazAhI batAvI ane bhArate paNa evI lokazAhI AdaravI joIe " evuM vidhAna karyuM. evI ja rIte "kAzmIra ane cInane prazna lavAdIthI ukelavo" evuM vidhAna paNa karavAmAM AvyuM. koIpaNa samaja vyakti AvAM vidhAne na karI zake ane te paNa sarvodayavAdI te nahIM ja! pAkistAnane lokazAhI rAjya mAnavuM e te jagajAhera bhUla che. tevI ja rIte lavAda te tyAM nImI zakAya jyAM be pakSa vacce matabheda heya. paNa AkramaNakArI ke anyAyIne namatuM ApavA mATe lavAda nImavo e yukita saMgata nathI. evo ja dAkhala sarvisevAsaMghanA maMtrI zaMkararAva devane che. nItiniSThA na hovAnA kAraNe temaNe saMyukata mahArASTra samitimAM jhaMpa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 lAvyuM pariNAme hiMsaka ane tophAnI tattvane pratiSThA ane uttejana maLI gayuM. jo ke pAchaLathI temaNe pitAnI e bhUla kabUlI hatI. nItiniSThA na hovAnA kAraNe viveka visArIne pitAnAthI sarvathA bhinna AcAra pravAhamAM taNAI javAya che, enA keTalAye dAkhalAo maLI Ave che. mahAgujarAta janatA pariSade vidyAthIone uzkeryA, temaNe bhAMgaphoDa karI ane janatAnA jAnamAlanI surakSA mATe sarakArane goLIbAra karavo paDyo. keTalAka mAryA gayA ane temane aMjali ApavA keTalAka sAdhuo paNa gayA ane temane zahIda tarIke khapAvyA. AnuM kAraNa nItiniSThAne abhAva che. sAdhu kadI tophAnI tane vakhoDI na zake to ThIka, paNa tene biradAvI te na ja zake. evI ja rIte koMgresane dAkhalo laIe. nItiniSThAnA abhAve samAjavAdI DhabanI samAja racanA kema karavI ? te zuM che? tene koIne spaSTa khyAla nathI. emAM kyAM kyAM saMgaThanane, kyAM kSetro soMpavA e nIti paNa nakkI nathI. enA kAraNe te badhAM kSetrane pakaDavA jAya che ane potAnI nIti bahAranAM kSetramAM asaphaLatA maLatAM tenI bIjA kSetramAM paNa TIkA thAya che. AcAra niSThAne pAye nItiniSThA che. emAM kacAza rahetAM samAja ke saMsthAnuM ghaDatara kAcuM rahI jAya che. koMgresamAM AvI nItiniSThAnI kacAza che. pariNAme jovAmAM Ave che ke varSone koMgresI kAryakare, saMsthAmAMthI chuTAM thAya che. te uparAMta mahArASTra-gujarAta vakhate ghaNA gresIoe jaIne pitAnAthI bhinna AdarzavALI saMsthAo sAthe hAtha meLavyA hatA. keralamAM komavAdI saMsthAo sAthe koMgrese hAtha meLavyuM hatuM. mahAtmA gAMdhIjInA racanAtmaka ghaDataranA muddAomAM eka muddo hatA-"rASTrabhASA -mAtRbhASA pracAra " temaNe enA AdhAre ekatAnA sUtrane majabUta karyuM hatuM tyAre Aje thoDAka aMgrejI bhaNelAoe lokonI zehamAM taNAIhiMdInuM mahatva ghaTADayuM che ane prAthamika dhoraNothI aMgrejI bhASAne dAkhala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 karavAmAM AvI che. e kaMI ochuM hoya tema ghaNuM ye prAMtamAM hiMdInI upekSA ane virodha paNa karavAmAM Avela che. A badhI saMsthAnA ItihAsanI parasparanI visaMgatatAo che, ane tenuM kAraNa nItiniSThAnI kacAza che. uparanA badhA dAkhalAonuM pRthakkaraNa karatAM ApaNane ghaNuM kAraNe jevAM maLaze je AcAraniSThAne bAdhaka hoya che. temAM ghaNA pAyAnA muddAo paNa che. vizva vAtsalyanI AcAraniSThAne pAya eTalAM mATe ja nItiniSThAne mAnavAmAM Avyo che, ane tene anurUpa vizvavAtsalyanI nIti-niSThAnA agyAra satra mAnavAmAM AvelA che. A sUtre vagara vidhavAtsalyanI AcAraniSThA kadi sakriya nahIM banI zake - vizva vAtsalyanI nItiniSThAnA 11 sU [1] dhamadaSTie samAja racanA : vizva vAtsalyanuM mUrtarUpa dharmadaSTie samAja racanA che ane ene ja nItiniSThAnuM paheluM sUtra mAnavAmAM Ave che. ahIM dharma eTale koI vizeSa saMpradAya sUcaka nahIM, paNa ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha, nyAyanIti vagere dharmatatvone sucaka zabda che.. - dharmadaSTie samAja racanAnA badale ahiMsaka samAja racanA zA mATe nahIM ? e ghaNuM prazna karaze. je jhINavaTathI jovAmAM Ave te ahiMsAmAM bAkInA cAra vrato AvI jAya che. jainAcArya haspidrasUrie e vAtane svIkAra karyo che ke : savAo di naio kaMmeNa jaha sAyaraMbhi nivddti| . taha bhagavaI ahiMsi savve dhammA saMmilaMti // . saMbodha sacarI (jema badhI nadIo kramazaH sAgaramAM jaIne maLe che tema ahiMsAmAM badhA dharmo AvIne maLe che.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14ra ahiMsAggahaNaM paMcamahavvayANi gahiyANi bhavaMti dazavaiseli ra harikRti (ahiMsAnA prahaNathI pAMca mahAvratanuM grahaNa thAya che.) paNa, sAmAnya janatA mATe ATalI jhINavaTa azakya che ane te udhe raste deravanArI paNa nIvaDI zake che, ahiMsAmAM kevaLa ahiMsAne ja tene baMdha thaze; jyAre dharmazabdamAM ahiMsAdi pAMcete uparAMta bIjA upavratA je badhA dharmone mAnya che, te AvI jAya che. eTalA mATe ja bhagavAna mahAvIre temanI pUrve thayela bha. pArzvanAthanA cAturyAma saMvara mAMthI paMcamahAvratanI pratisthApanA karI hatI. Aje ahiMsaka samAja racanA kahetAM mAtra evA samAjanI racanAne baMdha thaze ke je mAMsAhAra na karatA hoya chavavadha na karato hoya ke lIlotarI na khAte hoya. ane tevI kalpanA sAmAnya rIte jaina samAja ke tene mAnanAre samAja karaze. vaiSNava ahiMsAne arthe karaze - gohatyA na karavI, pazuvadha na karo ane zAkAhAra karavo." mAnavAnuM parasparanuM zoSaNa, anyAya, atyAcAra, anIti, bhedabhAva, gulAmI vagere hiMsAnA prakAra che evI vAta koIne gaLe ahiMsA kahetA nahIM utare. eTale ja "dharma' zabdane ahIM AgrahapUrvaka levAmAM AvyuM che ane dharmadaSTie samAja racanAmAM e vAta spaSTa thAya che. koIpaNa kAryanuM mUrtarUpa spaSTa thAya te ja e kArya vyApaka banI zake che. vizvavAtsalyanuM mUrtarUpa dharmamaya samAja che. e daSTie vizva vAtsalyane lakSamAM rAkhIne je saMgaThane UbhAM thayAM che temAM dharmadaSTi rahevI joIe. temAM artha ke kAma daSTi na hovI joIe. kadAca artha-kAmadaSTi AvI paNa jAya te tyAM sAvadhAnI rAkhIne tene dUra karavI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 Ama pahelA sUtra pramANe ema kahI zakAya ke vizvavAtsalyane anulakSIne thayelAM saMgaThanamAM dharmadaSTi mukhya raheze ane artha-kAmadaSTi gauNa raheze. atyAra sudhI e ja daSTi vizva vAtsalya vicArane anulakSIne saMcAlita saMgaThanamAM rAkhavAmAM AvI che. kadAca prAraMbhamAM thoDeka lobha jato karavo paDe, paNa aMte to nItinA dhoraNe cAlatI saMsthAo ja lokamAnasane vizvAsa meLavI zake che ane temanAmAM nItine pracAra karI zake che. bhAla naLakAMTho kheDUta maMDaLane dAkhalo A vAtane spaSTa karaze. te maMDaLa haju sthapAyuM ja hatuM. te vakhate kaMTrola cAlato hato. kheDUtone bAMdhelA bhAve pharajiyAta anAja vecavuM paDatuM hatuM. paNa, temane joitI cIjo bahu muzkelIthI lAvavI paDatI hatI. Ama khetI paravaDe tema na hatI. kAraNa ke aMkuza ekatarapha hato. evI paristhitimAM kheDUtoe munizrI saMtabAlajI pAse vAta mUkIH "kAM te sarakAre anAjanA bhAva vadhAravA joIe athavA aMkuzo kADhavA joIe." gujarAtanA racanAtmaka kAryakare munIzrInI hAjarImAM maLyA. khAnAra ane kheDanAra bannene poSAya tevA bhAvo baMdhAvA jaIe-e ja vyAjabI che. paNa te thAya kevI rIte? te vakhate gAMdhIjIe aMkuzo kADhI nAkhavA mATe dezavyApI prazna mUkyo. sarakArane Dara hato ke aMkuzo jatAM bhAvamAM uchALo AvI jaze. aMte 1947nA DisembaramAM aMkuzo gayA. te vakhate vepArIo (bAvaLA va, kasbAnA)nI eka sabhA bolAvavAmAM AvI. pU. mahArAjazrIe vepArIo ane kheDUta samakSa svecchApUrvakano aMkuza rAkhavAnI vAta rajU karI. sahue tene svIkAra karyo ane rU. 10) ne bhAva nakkI thaze. AmAMthI moTA bhAganA vepArIo vacana ApavA chatAM A naitika saMgaThanamAM na bhaLyA, vacana upara TakI na zakyA. temane artha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ lobha lAge. kAraNa ke nItiniSThA upara temane zraddhA na hatI. teo nakkI karelA bhAva karatAM uMcA bhAve levA ane vecavA lAgyA. kheDUta maMDaLanA kheDUto te nakakI karelA bhAve anAja kheDUtamaMDaLane ja ApatA paNa maMDaLanI bahAranA kheDUto bhAva vadhAre maLatAM bahAra vecavA lAgyA. tyAM bhAva te UMce maLate paNa toLavAmAM goTALo thate eTale temaNe tyAM ApavuM baMdha karyuM ane kheDUtamaMDaLane ApavuM zarU karyuM. temane vizvAsa besI gayo ke kheDUtamaMDaLa nIti upara che ane tyAM arthane lebha nathI. lagabhaga 17 hajAra maNa anAjane saMgraha thaI gaye. bhAva dhAryA karatAM UMcAM na gayA. eTale kheDUtamaMDaLa sAme prazna Avyo ke tene kharIdaze koNa? te vakhate lakSmIdAsa Asare kahyuM ke "gAMdhI-hATa' kheDUtamaMDaLanuM badhuM anAja kharIdaze. e vakhate kheDUtamaMDaLanI sthiti eTalI sadhdhara na hatI ke anAja kharIdIne saMgharI zake. je te vakhate kheDUte artha (paisA) pAchaLa paDyA hota kadAca vadhAre napho meLavI zakata paNa nIti upara rahevAnI temanI je niSThA pAkI thaI te kadAca na thAta. pariNAme kheDUtamaMDaLa bhaviSyamAM je kAma karI zakayuM te na karI zakta. ahIM arthadaSTi upara dharmadaSTine aMkuza AvI gayo. Ama artha ane kAma-lakSIthI upara UThIne kheDUta maDaLa dharmalakSI banIne nItiniSThA upara TakI rahyuM, te lAbha nAnosUne nathI. (2) sarvasamanvayamAM pAye dharmatatva: vidhavAtsalyanI nItiniSThAnuM bIju satra e che ke badhA dharmo, vicAre, saMskRtio, rASTra, kSetra ane jJAtione samanvaya dharmatatvanA pAyA upara karo. koI ema kaheze ke badhA dharmono samanvaya karo cho to badhA rAjakIya pakSone samaya vizva vAtsalyamAM kema na thaI zake? A aMge pU. saMtabAlajIne pUchatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ "ApaNe badhA dharmone samanvaya karI zakIe kAraNa ke temane pAye dharma upara che. tyAre badhA rAjakIya pakSonuM evuM nathI. koMgresa sivAya koI paNa pakSane pAyo dharmatatva upara nathI. emane pAye "sattA prApti che. sattAnI kAmanA e kAmalakSI dRSTimAM Ave che. ApaNe samAjamAM dharmadaSTi rAkhI che, eTale ene meLa na besI zake." evI ja rIte je paMtha ke saMpradAya mAtra hiMsA, asatya, aMdhavizvAsa, paMcamakAra vagere upara racAyela che temane paNa samanvaya " thaI zake. ghaNAnuM ema mAnavuM che ke koMgresa to rAjakIya pakSa che, te paNa sattA TakAvavA mathe che to zA mATe tenA samanvayane Agraha rAkha joIe? pheMgresane itihAsa je loke UMDANathI joze temane jaNAze ke kegresanA pAyAmAM sattAnI vAta ja na hatI. tenI sthApanA rASTrasevA mATe karavAmAM AvI hatI. mahAtmA gAMdhIjIe koMgresI kAryakare AgaLa 19 kAryakrama ane vrato mUkIne alaga alaga saMgaThane vaDe temane ghaDyA hatA. emanA e muddAo ane racanAtmaka kAryakramomAM vizuddha mAnavasevA ane mAnavasamAjanA utkarSanuM dhyeya hatuM. deza mATe sArAmAM sAre tana-mana ane dhanane bhoga tenA netAoe Ape ane koMgresa e rIte tapa-tyAga ane balidAna vaDe ghaDAyelI che. Aje jo ke emAM aniSTonAM jALAM bAjyAM che te te krAMtipriya sAdhuo ane racanAtmaka kAryakaronI asAvadhAnInA kAraNe. tene paNa janasevaka saMgaThane ane lokasaMgaThana dvArA zuddhi prayoga vaDe dUra karI zakAya che. dharma tatva upara racAyela badhA saMgaThanane samanvaya karavAnuM eTalA mATe jaNAvavAmAM AvyuM che ke kevaLa dharma daSTi ja evI che jemAM koI paNa prakAranI svArthabhAvanA ke vikAravAsanAne poSaNa maLatuM nathI. eTale enA AdhAre je saMgaThano thayAM hoya teo vizvavAtsalyane pracAra karavAmAM madadarUpa thaI zake. 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 (3) mAnavajIvananA sarvakSetre nItidharmane praveza: vizvavAtsalyanI nItiniSThAnuM trIjuM sUtra e che ke vizvavAsatyane sAdhaka mAnava jIvananA badhA prakAranAM kSetromAM praveza karaze ane te kSetre mAM nItidharma praveza karAvavA prayatna karaze. A mAnavajIvananAM kSetromAM sAmAjika, Arthika, rAjakIya, sAskRtika, dhArmika, AdhyAtmika ke zikSaNika badhAya kSetreno samAveza thaI jAya che. badhAM kSetrane laIe tyAre vizvavAtsalyane sAdhaka rAjakIya kSetrathI ekale, aTule ke ataDe na rahI zake ! tema ja tyAMthI bhAgI paNa na zake. - mahAtmA gAMdhIjI rAyakIya kSetranI gaMdakI joIne bhAgyA nahIM; DaryA nahI temaja kaTALyA paNa nahIM. temaNe te enI sAthe anubaMdha joDyo ane gaMdakI kADhI emAM dharmapraveza karAvavAno prayatna karyo. evI ja rIte Arthika kSetramAM khAdI-grAmavegenAM saMgaThane racAvI tyAM paNa dharmanItine praveza karAvyo. sAmAjika kSetramAM harijano ane majUronA prazno laI temanA saMgaThana dvArA temAM dharma ane nIti dAkhala karAvI. sAMskRtika kSetranA prazno paNa temaNe AphrikAmAM lIdhA hatA ane hiMdamAM paNa strI jAgRti ane nArI-pratiSTha, saMtatiniyamana vagere prazno lIdhA hatA. zikSaNanA kSetramAM "naI tAlima pramANe navI zikSaNa janA ghaDI, e saMgaThana vaDe zikSaNanuM mALakhuM badalAvyuM hatuM. dhArmika kSetramAM pisalI visaMvAditAo dUra karavA mATe sarvadharma samanvaya karavA temaNe tanatoDa mahenata karI. "Izvara allAha tere nAma"te ghara ghara gAjatuM karyuM hatuM. ghaniSThAmAM temaNe navuM jIvana reDayuM hatuM ane AdhyAtmika kSetre paNa temaNe anubaMdha rAkhyo hato tene anurUpa tapa, tyAga, balidAna, dAna, prArthanA upavAsa vagere kAryakramo mUkyA hatA. * Ama joI zakAze ke gAMdhIjI jema bIjA vizvavAsilya sAdhake paNa bhAna jIvananA keI kSetrane mukI zakaze nahIM. eTale vizvavAtsalyanA sAdhake mAnavajIvananA sarva kSetramAM praveza karavo joIze. gAMdhIjI pachI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjanA sarvodayI vicArakAmAM Arthika ane sAmAjika sivAya badhA kSetrethI alaga rahevAnI vRtti AvI che te ucita nathI; temaja saMgaThanamAM ne mAnavAthI nItiniSThAne pAyo kAce rahI jAya che. (4) cAre prakAranAM saMgaThanano anubaMdha : vizva vAtsalyanI nItiniSThAnuM uparanI vicArasaraNane anurUpa zuM sUtra e che ke vizva vAtsalyanA sAdhake A mAnavajIvananA badhA kSetramAM kAma karanAra cAreya saMgaThane [ (1) kAMtipriya sAdhu-sanyAsI- sAdhvI (2) sarvAgI dRSTivALA loka sevako (3) naitika janasaMgaThane (4) rAjya saMsthA (koMgresa) nI sAthe anubaMdha rAkhaze ane anubaMdha vicArane mUkIne eka paNa DagaluM AgaLa bharaze nahIM. A sUtra uparathI nIcenA cAra mudAo phalita thAya che - [1] jyAM anubaMdha tUTato ke tUTelo haze athavA bagaDato ke bagaDelo haze tyAM vizvAtsalyane sAdhaka tene sAMdhavA ke sudhAravA mathaze. [2] ayogya tane (jemake komavAdI, hiMsAvAdI, mUDIvAdI baLe ke pakSo, aspaSTa daSTivALI ke evA pakSone Teko ApanArI saMsthAo) pratiSThA ApavAthI ke Teke ApavAthI anubaMdha bagaDe che ema mAnI, kAma vadhAre thavA mATe, jaladI thavA mATe, ke kAryamAM madada meLavavA mATenA lobhamAM ke zehamAM taNAIne, athavA nAhaka saMdharSa thaze ethI DarI jaIne vizva vAtsalyane sAdhaka tene pratiSThA ke Teko Apaze nahIM. evI ja rIte paisAdAra ke sattAdhArIne mAtra paisA ke sattA khAtara meTuM pada ke pratiSThA Apaze nahIM. 3] anubaMdha rIte je cAra susaMsthAone A kama che - (1) krAMtipriya sAdhu, sanyAsI sAdhvI (2) sarvAgI dRSTivALA lokasevakonuM saMgaThana (3) netika jana saMgaThana, ane (4) rAjya saMsthA, e cAreyane, vizva vAtsalyane sAdhaka jenuM jyAM sthAna ane yogya kSetra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 haze te sthAne ane te kSetramAM tene rahevA deze. jo e cAramAMthI kaIka ayogya rIte AgaLa AvI haze ke koI ke vadhAre kSetre AMcakI lIdhI haze te te tene yogya sthAne ane yogya kSetre gAThavavA satata puruSArtha karaze. dA. ta. koMgresane laIe. anubaMdha pramANe tene kema cotho Ave che paNa eNe paheluM sthAna laI lIdhuM che eTaluM ja nahIM, joIe tenA karatAM vadhAre kSetre-sAmAjika, Arthika, sAMskRtika, zaikSaNika-teNe cakI lIdhA che, te te kSetrane vegya saMsthAone apAvavAno prayatna bhAla naLakAMThA prayogamAM cAlu che. keMgresa mAtra rAjakIya saMsthA tarIke rAjakIya kSetramAM kAma kare to ja te haLavI thaIne nItiniSTha banI zakaze ane AMtararASTriya kSetramAM saMsthAnavAda mukti, paMcazIla vi. nAM kAryo sArI peThe karI zakaze. [4] jyAM anubaMdha catuSTayamAM koI eka saMsthAne anubaMdha na hoya tyAM tenI avejI pUravI; kAraNa ke jyAM avakAza raheze tyAM tarata pila joI bIjuM aniSTakAraka baLa pesI jaze. ahIM jarA jeTalI upekSA sevavAthI anartha thavAne saMbhava che. pAraDImAM ghAsiyA majUrone prazna ghaNe ja guMcavAelo hato. pU. manithI saMtabAlajI tyAM gayA. emaNe praznane sArI peThe abhyAsa karyo. sUrata jillA prAyogika saMgha te vakhate UgatA ja hatA. koMgresanuM tyAM ThekANuM nahatuM ane prajA samAjavAdI pakSa sattA mATe kAma karatA hatA. mahArAjazrIe e badhuM joyuM. temaNe pAraDImAM eka jAhera sabhA belAvI ane te praznane sacoTa ukela batAvyuM. lokone te go paNa temaNe kahyuM: A praznamAM prajAsamAjavAdI loke prAraMbhathI mathatA AvyA che mATe. temane bolAvavA joIe !" mahArAjazrIe anubaMdha draSTi sAme rAkhIne kahyuM: "teo saheja Ave te te judI vAta che paNa ApaNe temane bolAvIne pratiSThA ApI zakIe nahIM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAM jana saMgaThana ane janasevaka saMgaThana goThavyAM ane tyAMno ukela Aye. A saMsthAo agAu nahatI. rAjasthAnamAM sarvodaya kAryakaroe kahyuM "kAMgresanI vAta cheDI de! bAkI badhI yojanA barAbara che. koMgresane Teko ApavAnI vAta choDe to ame tamane sahayoga ApI zakIe!" paNa, e te pAyAnI vAta hatI. je tene choDavAmAM Ave te Akho pAyo DagamagI jAya. saMgharSa thaze eTale DarIne bhAgavAthI zuddhi kevI rIte thAya? eTale vizvavAtsalyanA sAdhake cAre saMsthAnA anubaMdhane sarvAgI krAMti mATe mahatva ApavuM joIe ane temAM jarA paNa gaphalata na rAkhavI joIe. bhAla naLa kAMThA prayogamAM eka khUbI e paNa che ke tyAM ghaNuM saMsthAo cAle che. tyAM je kartavyabhAve ke prAyazcitarUpe madada Ape che tenI madada mAnabhera svIkAravAmAM Ave che paNa, tenI koI jAherAta thatI nathIchApAmAM nAma apAtuM nathI ke pATiyAM lagADavAmAM AvatAM nathI, (5) dharmadaSTie sapta svAvalaMbana : vidhavAtsalyanI nItiniSThAnuM pAcamuM sUtra che ke gAmaDAo ke zaheromAM sapta svAvalaMbananuM kArya dharmadaSTie cAlaze, mAtra arthadaSTie nahIM. emAM Arthika dRSTie nabaLA mATe sabaLAne ghasAvAnuM Avaze paNa te dharma kartavya ke prAyazciyatanI bhAvanAe ja. je svAvalaMbananuM kArya Arthika dRSTie cAle to temAM sarakArI haptAo ke madada laIne calAvavAnuM thAya. ethI kAryakaronI dRSTi kevaLa pagAra pUratI ja rahe athavA garIbone rejI maLe che e pUratI rahe. paNa ahIM to gAmaDAoe maLIne naitika zakita jAgRta karI sapta svAvalaMbana sAdhavAnuM che, gAmaDAMoe kauTuMbika bhAvanAothI baMdhAvAnuM che te dharmadaSTieja zakya che. eno artha e nathI ke sarakArI madada na Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ levI. je DakhalagIrI karyAvagara cAlI-calAvIne sarakAra madada Ape to tene svIkAra karaze paNa, dabANamAM AvIne svIkAraze nahIM. ke (6) puNya karatAM dharmanI mukhyatA : uparanI vAto agethI je cha8 sUtra sAme Ave che te e che ke vizvavAtsalyane sAdhaka puNyanA (rAhatanA Arthika madadanA) kAma karatAM vyApaka dharma (krAMtinA eTale satya, ahiMsA, nyAya va. yukta dharmatava)nA kAryane mukhya gaNaze. Ane artha e nathI ke saMsthAo anivArya puNyanAM kAmane choDI deze. sAmAnya kALamAM to e kAma cAlatAM ja raheze, paNa vizeSa prasaMga Ave tyAre rAhatanA kAmone gauNa gaNuM dharmanAM kAryamAM sAdhaka jhaMpalAvaze. anyAya, atyAcArane ahiMsaka rIte pratikAra karavA mATe tapa-tyAga-balidAnane prasaMga Ave ke kaTokaTI athavA tephAnane prasaMga Ave to tene mukhya sthAna sAdhake ApavuM joIze. AnuM kAraNa e che ke mAtra rAhatanA kAmathI janatAnI naitika zakita jAgRta thatI nathI. ghaNIvAra rAhata Arthika madada vagerethI janatA tevI vRttivALI ane pAmara banI jAya che. kAryakaro paNa saMgharSathI DarIne atyAcAra, anyAya vi. aniSTa cAlatAM heya chatAM maeNna seve che ke kaMTALIne bhAgI chUTe che. ethI daDa tavone chUTo dora maLe che ane anyAyo akabaMdha cAlyA kare che. mAtra rAhata ApavAthI lokomAM laghu (hIna) graMthi praveze che ane rAhata ApanAramAM guru (gaurava) graMthi pesI jAya che. AvuM na thAya te mATe sAdhake hamezAM dharmane pradhAnatA ApavI joIe.' e mATe vizva vAtsalya prAyogika saMghane dAkhalo joI javA jevuM che. teNe rAhatanAM kAryo cAlu rAkhyAM che. ziyALAmAM Arogya mATe vizvavatsala auSadhAlaya cAle che. zikSaNa mATe gUMdI ane sANaMdamAM saMsthAo cAle che. khAdI - grAma mATe gUMdImAM saMsthA cAle che. temaja kheDUta - gopAlakanAM maMDaLo cAle che. paNa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 jyAre jyAre tapa-tyAga-balidAnanA ke zuddhi prayoganA prasaMgo AvyA tyAre loko, lokasevako ane keTalAka prasaMgamAM kAMtipriya sAdhuo paNa AvI dharmakrAMtinA kAmamAM maMDI paDayA. Ama dharmane temaNe paheluM sthAna ApyuM. rAhata puNya vagerenuM sthAna tyArabAdanuM che ane te mujaba sAdhake teTaluM ja tene mahatva ApavuM joIe. upara vicAra karavAmAM Avyo che ke rAhatanA kAryothI ghaNIvAra je lAi-gaurava graMthionA zikAra thavuM paDe che tenAthI bacavAnA upAya rUpe ema sUcavI zakAya ke je rAhata apAya te lokasevakonI naitika saMsthA dvArA apAvI joIe. bhAlamAM dukALa paDe tyAre lokone rAhatanI anivArya jarUra hatI. mahArAjazrI te vakhate amadAvAda hatA. temaNe tyAMnA lokone dharma samajAvyuM ke "bhAlanA kheDUte tamane anAja Ape che atyAre temane jIvADaze nahIM to teo pharI kyAMthI anAja ApI zakaze? atyAre tamAruM kartavya che ke temane duSkALanA bhoga thatA bacAva !" A hAkala sAMbhaLI, amadAvAda temaja muMbaInI janatAe khullAdile madada ApI hatI. te vakhate eka samiti nImavAmAM AvI hatI jenuM nAma "duSkALa rAhata samiti" na hatuM paNa "duSkALa kartavya samiti >> hatuM. kheDUtone paNa mahArAjazrIe dharma samajAvyo ke tame atyAre je kaMI madada rUpe lo, te tame saddhara thatAM pAchuM vALI deje !" - AmAM dharmadaSTi mukhya hevAthI rAhata ApanAra tema ja lenAra bane kartavya baMdhanathI baMdhAI gayA hatA. pariNAme denAramAM abhimAna ke gauravagraMthi na hatAM tema ja lenAramAM hInavRtti, saMkeca jaNAtAM na hatA. lokasevakanI naitika saMsthAkAra rAhata ApavAnuM e pariNAma hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) satya, prema ane nyAyanuM lakSyaH vizvavAtsalyanI nItiniSThAnuM sAtamuM sUtra e che ke vizva vAtsalyanA sAdhakanuM dareka kAryamAM satya, prema ane nyAyanuM lakSya hovuM joIe. A tripuTIne lakSamAM rAkhI saMsthA vaDe lavAdathI dhaDA patAvavA ke prazno ukelavA joIe. anyAya, atyAcArane sAmudAyika rIte ahiccha pratikAra zuddhiprayoga dvArA karavA joIe. evI ja rIte tephAna ke hullaDanA samaye ghaDAyelA zAMti sevako vaDe zAMti sthApavI joIe. ema karavA jatAM prANa-pratiSThA ke parigraha (saMpatti) homavAM paDe te te mATe paNa taiyAra rahevuM joIe. - je satya, prema ane nyAyane lakSamAM na rAkhavAmAM Ave te ghaNIvAra dAMDa to sAme macaka mUkAtAM vAra lAgatI nathI. kyAreka evuM paNa bane che ke anyAya kartA ke tophAnI loko paNa prANa tyAga kare ane enAM kheTApaNune paNa pratiSThA maLe. Ave vakhate satya, prema ane nyAyanuM lakSa vivekane kAyama rAkhavAmAM madadarUpa thAya che. te uparAMta koIpaNa praznanA ukelamAM sAme cAlIne, korTa, kAyade ke pilisa-lazkarane Azraya mAMga na joIe; ene samAveza paNa A satramAM thaI jAya che, kAraNa ke-samAjamAM nyAyanAM sAcAM mUlya sthApavA mATe madhyastha-prathA dvArA sAce nyAya ApavAno prayatna jana saMsthAo vaDe the joIe. ethI ahiMsaka sAdhanathI ukela Avaze. lokonI niSThA ahiMsA upara vadhaze. (8) niyamitatA, upayogitA ane vyavasthitatA : vizva vAtsalyanI nItiniSThAnuM AThamuM sUtra e che ke vizvavAtsalyanA sAdhake vyakitagata ke saMsthAgata dareka kAryamAM niyamitatA, vyavasthitatA -ane upayogitA rAkhavI. Ane vizeSa khulAso e che ke samayanI kALajI rAkhavI joie, vyavasthAnI kALajI rAkhavI joIe ane karakasara karavI joIe. te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 uparAMta saMsthAnI pravRttio ane kAryomAM viveka rAkhavuM joIe ke kayuM kAma paheluM karavuM ane kayuM bAdamAM te uparAMta dareka kAma kaI daSTithI karavAmAM AvyuM che ke te kaI draSTithI thayuM nathI tenuM dhyAna rAkhavuM paNa jarUrI che. upayogitA mATe bAra bhAvanAo (anuprekSA) paNa upayogI che. temaja pratikramaNa (latadeSa bhaMga ke pApane ekarAra, vicAra ane puna na thAya te mATenI pratijJA) paNa jarUrI che. (9) zeSaNa mukti : vizva vAtsalyano sAdhaka dareka prakAranA zoSaNamAMthI lokone dUra karavA prayatna kare ke karAve e vizva vAtsalyanI nItiniSThAnuM navamuM sUtra che. zoSaNa mukti mATe satya, prema ane nyAyanI daSTie sahakArI pravRtti, pharajiyAta bacata vagere pravRttio cAle ane nyAya mATenI paMcAyata (paMca)mAM naitika pratinidhitva jarUra rAkhavAmAM Ave. e jevuM jarUrI che. (10) saphAi, prArthanA ane reMTiye : A dazamuM sUtra che; ane te bahu ja mahatvanuM che. vizvavAtsalyamAM mAnanArI dareka saMsthAoe A pramANe vartavuM joIe jethI traNe vastuo jJAna, bhakti ane karma athavA jJAna, darzana ane cAritrya sAdhI zakAya. loko ane lokasevako, temaja rAjya saMsthAnA kAryakaro A traNeya bAbatone e ja rUpe leze; ane yathAyogya jIvanamAM Acaraze. saphAI eTale aMdara temaja bahAranI dareka prakAranI svacchatA eTale ke pavitratA upara dhyAna Apaze. prArthanA vaDe te bhakitabhAva-zraddhA jagADaze ane reTiyA vaDe tene pitAnA kartavya-vizva vAtsalyanuM satata bhAna raheze. tyAre ucca koTinA sAdhako-krAMtipriya sAdhavarga bAhya saphAI karatAM AMtarika saphAI upara vizeSa dhyAna Apaze; ane samAjazuddhino Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 satata khyAla rAkhaze; jethI bannene lAbha samAjane maLaze. anubaMdhanuM karmacakra, satata pAdavihAra, bhikSAcArI ane tene kAraNe thatA UMDA janasa parka vaDe cAlu raheze. te uparAMta prArthanA pite karaze ane te uparAMta saMdhyA, pratikramaNa ke AtmanirIkSaNa paNa karaze. (11) satyatA, vIratA ane aguptatA : - vizva vAtsalyanI nItiniSThAnuM chelluM sUtra e che ke vizvavAtsalyane sAdhaka vIratApUrNa sAce ane khullo vahevAra karaze. te vahevAranI dareka bAbatamAM saccAIne Agraha rAkhaze. eTaluM ja nahIM, te koI paNa prakAranI kAyaratAne jarA paNa sthAna nahIM Ape. temaja te koInI zehazaramamAM taNAIne paNa kAyaratA lAvaze nahIM. te pitAnA deze haze te vIratApUrvaka khullA karaze ane samAjanA aniSTa tane paNa ughADA pADaze. tenuM jIvana svaccha ane badhA mATe khulluM raheze eTale ke te pitAnI dareka pravRttimAM koI paNa prakAranI guptatA rAkhaze nahIM. A siddhAMtanuM AcaraNa dareka saMsthA pitapatAnA ghera yathAyogya karaze. upara mujaba vizvavAsalyanI nItiniSThAnAM agiyAra rAtre raju karavAmAM AvyA che. A agiyAra sUtro te vizvavasalyamAM mAnanArI athavA vizvavatsala sAdhakanI preraNAthI UbhI thanAra dareka saMsthAo ke temAM kAma karanArI vyakitaomAM, nItinA pAyAnA caNatara rUpe tevAM joIe. A nItiniSThA haze te vizva vAtsalyanI dharmaniSThA AcaravAmAM saraLatA thaze. carcAvicAraNA nIti ane anIti zrI pUMjAbhAIe vizvavAtsalyanI AcAra niSThAnA aMga rU5 nIti-niSThAnA muddA upara carcA zarU karatAM kahyuM - A. " nakkI karelA samAja baMdhAraNanA niyamane anusaravuM e nIti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 ane tene bhaMga kare te anIti che. rAvaNa nItimAM DhIlo paDyo ke tenuM patana thayuM. kauranuM paNa ema ja thayuM. udhaI jevuM nAnuM prANuM. AkhI ImAratane DhIlI banAvIne pADI de che. tema samAjamAM anIti pasIne tene pADI de che. mATe zarUAtathI ja vizvAtsalyanI nItiniSThA keLavavAnI jarUra che. ApaNe vizva vAtsalyanuM nAnuM ekama ghara lIdhuM che. eTale Aje be kuTuMbanA anubhavanI vAta karIza. vicAra jagAvavAnI jarUra paMcAvana varSanA eka brAhmaNa, khAtApItA vepArI hatA. paththaranI lATI hatI. zarIra ThIka hatuM. temane be chokarA hatA, patnI hatI, chatAM bIjI strI karavAnuM mana thayuM. temane kanyA ApavAvALA maLI. gayA. temaNe zarata mUkI ke tamArI jUnI bairI sAthe na rahe te kanyA Apu. bane dIkarA juvAna hatA. temane vadhe ane jUnI patnIne, vAMdho paNa kharo. vikAra Avyo ke vicAra bhAgyo. eja dhUnamAM temaNe patnIne jhera pAyuM ane mArI nAkhI. bahAranI duniyAne "ApaghAta. thayA che" ema jaNAvyuM. soLahajAra rUpiyA ApIne bIjA lagna paNa karI lIdhAM. be dIkarA alaga thayA. saMbaMdha tUTI gayA. chokarAone sAthe rahevA bahu samajAvyA paNa mAne jhera ApanAra bApa sAthe kaI rIte rahI zakAya! yuvAna dIkarAoe virodha te karelo paNa saMgaThita rUpe asarakAraka na banI zakyo. Ama gharanA ekamane vaDe vagara vicAra kare te badhuM tUTI paDe. ane vahAlane badale jhera thAya. teNe nIti upara kAyama rahevuM joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 pazuthI lIdhelo dAkhalo A eka bIjA gharanI vAta che. eka bhAI chokarAonI dekhabhALa mATe pharIthI lagna karyuM. bAIe AgalA gharanAM hekarAMone pArakAM jANI pajavyAM. ekavAra evo banAva banyo ke be kUtarIo sAthe vIyAI. eka "mA" roTalo levA deDI ne saDaka oLaMgIne jatI hatI ke moTara nIce cagadAI gaI. piLanAM chokarAMo vicAramAM paDyAM ke "zuM karavuM?" koIne sUjhayuM eTale e baccAMone bIjI kUtarInAM bIjA baccAM sAthe soDamAM mUkI dIdhAM; ane te ucharavAM lAgyAM. A dazya pelI bAIe joyuM. tene pastA thayA ane vicAra jAge : "huM kevI abhAgaNI ! A pazu samaje che teTalu mANasa thavA chatAM na samajI!" tene vartAva badalAI gayo ane AkhuM ghara sabhara banI gayuM. Ama nItinI vAtathIja samAja sabhara rahI zake nahIMtara sukAI jAya. saMsthAmAM nItivAna kAryakara zrI baLavaMtabhAI kahe -"savAranI vAtamAM munizrI nemicaMdrajIe saMsthAnI nItiniSThA viSe kahyuM che te sAcuM che. saMsthAmAM dAkhala thanAra sabhyo sAcA ane saMsthAnI nItine vaphAdAra na rahe te tevA sabhyone laIne saMsthA bagaDe che. saMsthAnI kaseTI-nItiniSThA zrI devajIbhAIe nItiniSThA upara aDaga rahevuM e saMsthAnI kasoTI rUpe che te aMge dAkhalo ApyoH amArA bhacAu kheDUtamaMDaLa mATe eka keseTI hamaNuM thaI muMbaImAM vasatA ane dhanavAna kahevAtA eka bhAIe tyAM eka jamInamAM vadhu jamIna aNahakanI meLavI lIdhI. temaNe gAyamAM derAsara karAvyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 che. A jamIna pramANe gAmanA vIza phUTa jAhera rastAnI jagyA tema ja ceka paNa bheLavI lIdho. maMDaLamAM derAvAsI bhAIo paNa che. lokone virodha thayo. temaNe DepyuTI kalekaTara sudhI dareka amaladArene pheDelA. have temaNe maMDaLanA sabhyone phADavAne prayatna zarU karyo. paNa koI DayuM nahIM. chevaTe temaNe paMca svIkAryuM paNa temane pheMsale mAnya karyo nahIM. amArA maMDaLanA AgevAna temanA sagA thAya. temaNe namatuM na ApyuM paNa tAdAmya sAthe taTasthatAnI vAtane lIdhe temaja vyakita karatAM saMsthA mahAna che, e siddhAMta AgaLa badhuM gauNa mAnI. saMsthA TakI zakI. saMsthAne TakAvavI A rIte kaThaNa hoya che. saMsthAne TakAvI rAkhavA mATe saMsthAnA nIti niyAmAM makkamatA hevI joIe, sukAnI daDha hovo joIe te ja judA judA valaNavALA. saMsthAnA sabhyone TakAvIne rAkhI zakAya. je saMsthA Ama Take che, tene prabhAva samAjamAM paDe ja che. daza hajAranI takhtI mAravAnA tAjA pralobhanane vaza na thayAnuM khamIra vizva vAtsalya prAyogika saMdha mATe navuM nathI. dharma dIvAla che paNa tene pAyo nIti che. bhale saMsthA nAnI heya paNa cemeranA virodha vacce je TakI zake che, te ja mahAna kArya karI zake che. vyakita ke saMsthAnA vrato game teTalAM hoya paNa je nIti niSThAnI sAvadhAnI na hoya to vakhata Ave tene paDI bhAMgatAM vAra lAgatI nathI. AcaraNa eja niSThAnuM mApa zrI mATalIyAe kahyuM:-"mArA namra mate gAMdhI vicAradhArAne AgaLa laI janArI zAkhAo paikI vizva vAtsalya ane sarvodaya e banne zAkhAo che. A banne gAMdhI vicAranuM saMzodhana karanArI prakriyAo che. gAMdhIjIe kahyuM: "satya eja Izvara che. tenI khejamAMthI mane ahiMsA maLI che." atyArasudhI brahmAMDamAM rahelA satyanuM tatvajJAna, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 vicAra ( bhAvanA)nI zodha cAlI; dA. ta. huM, tuM, te va. koNa? paNa gAMdhIjIe sAmAnya mANasa samajI zake te rIte satya ApyuM. A vicAraniSThAnI mApaNI temaNe mAtra vratathI na karI paNa, tenI sAthe kAryakramo mUkayA. vyakita hoya ke saMsthA athavA saMdha hoya, paNa AcaraNa uparathI niSThA mApI zakAya. gAMdhIjInA vrate pramANe kAryakramo paNa A pramANe hatA - (1) je pitAne temaja bIjAne abhaya kare (jAta hemIne). (2) bIjAnA jIvanane dubhAya tevuM na kare; AmAMthI aspRzyatA niSedhane kAryakrama maLe. e ja rIte savadharma upAsanA kare te hiMdumuslima ekatA Acare. (3) asteya vrata AcaranAra, zrama karyA vagara khAya nahIM. emAMthI khetI, gopAlana ane grAmodyoga maLyAM. tema saphAI jAjarUsaphAI vagere maLyAM jethI ApoApa bhagI ane DokaTaranA bheda maTe. (4) brahmacarya sAthe AzramanuM jIvana ane asvAda vratane joDyAM. sAthe sAthe sevA-kuSTha regInI sevA sAdhanA paNa joDI dIdhI. paracure zAstrInI sevA pite ja karI. (5) aparigraha sAthe (4) svadezI tathA (3) sAdAIbharyuM saMyamI jIna jeDayuM. TrasTazIpanI vAta mUkI te ja rIte majUranuM mahAjana banAvyuM. kheDUtonAM saMgaThananI vAta karI ane pitAnA vahIvaTanI tAlIma letAM sahune karyA. mahilA saMgaThana ane naI tAlImanI vAta mUkI. - paNa, ApaNe joIe chIe ke jenA saMgaThata banyAM. te ja kAma cAlu rahyAM. bAkInAM rAhata kAmo jevAM thaI gayAM. majUranuM kAma je rIte jANyuM te rIte khAdI grAme veganuM kAma na jANyuM. sarakAra AgaLa ke zrImate AgaLa ne banAvanAra kheDUta, kAMtanAra va. lAcAra banyA. ' ' '' . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 krAMtinuM kAma te e ke IzAre kare ane cAle; mArgadazakathI cAle. bAkI bhAra upADayA kare che te rAhatanuM kAma bane. hiMdumuslimone saMgaThana na thayuM eTale netAo temane khoTe bhAge derI gayA. vAlIo-vidyArthIonuM saMyukta saMgaThana nathI eTale naI tAlImanuM kAma pagabhara thatuM nathI. bhale ApaNe leboreTarIne khyAla rAkhIe paNa bIjI bAju jorathI bALakone aMgrejI bhaNAvavAnuM ja kAma mA-bApa kare che. - vinebAjIe saMsthAe jAmavA pahelAM pote sanyAsI manavALA hoI choDavAnI ane saMgaThanomAM hiMsAnA jokhamanI vAto mUkI. tethI mULiyAM DhIlAM paDayAM ane pachI bhUdAna va. no kAryakrama Apo tethI janA kAryakaro naThAra thayA ke "vinobAjI zuM karI zakavAnA hatA!" pariNAme navA kAryakaro bhUdAnamAM dAkhala thayA. tethI dharatI kAcI rahI ane teo javAbadArI upADavA taiyAra na thayA. navuM lohI thIjavA lAgyuM. vicArane AcAranuM rUpa ApavA saMdha dvArA prayatna thayo te ja vizva vAtsalya vicAra-anubaMdha vicAranuM te ja batAve che. kAMtadaSTA sAdhu sAdhIonuM anusaMdhAna A dRSTie ApaNA mATe jarUrI che. te mujaba (1) krAMtadaSTA tenA vicAro pacavavA taiyAra rahevuM (2) vratabaddha rahevuM (3) lokonA saraLatA, sukha ane vikAsane enI sAthe joDI, saddavicArane satyazradhdhA sAthe joDI, vatabaddhatA sAthe sAmudAyika kAryakramo tathA rejanA jIvanazakita ApanArAM saMgaThane racavAM. Aja mArA mate sarvodaya athavA vizva vAtsalyanI AcAra nakkAnI bhUmikA che. bhAratanI saMta paraMparAnA A sanAtana vicAronuM AdhunikIkaraNa che. saMsthAomAM kheTuM varcasva zrI suMdaralAla zrophe pitAne anubhava TAMkatAM kahyuM - . nItiniSThAvALAne AjanI dhaNI kharI saMsthAomAM phAvatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa ke saMsthAomAM amukanuM varcasva hoya che. saMsthAnI nIti karatAM tevI vyaktionI vAta ja mukhya rahe che. eka ThekANe huM daza mAsa rahyo. emAM eka mANasanuM meM dhAryuM na karyuM. mane soMpAyelA mistrIne huM sepe te ja kAma teNe karavuM joIe e meM Agraha sevyo. eTale mAre saMsthA mUkavI paDI. evI ja rIte vaLI pAcho huM bIjI saMsthAnA gharSaNamAM Avyo ane mane saMsthA mUkavI paDI; ane mAre ghaDiyALanuM kAma pasaMda karavuM paDayuM. mAruM kAma sarakArane game che paNa saMsthAomAM huM phITa thaI zakatuM nathI. eTale vinobAjI saMsthA ke saMgaThanane virodha karatA hoya te A daSTie karatA haze. alabata je saMsthAmAM nIti mukhya heya, paisA gauNa hoya tevAM saMgaThana ane saMsthAo nItimAM mAnavAvALAne anukuLa Ave kharI. e daSTie AkarSAIne huM ahIM zIkhavA Avyo chuM. samAja ghaDatara mATe saMgaThane zrI mATaliyAe kahyuM: "deha che te tene TakAvavA, visAvavA mATe kherAkanI jarUra che, tema samAja che, te tene ghaDavA TakAvavA vikasAvavA mATe saMgaThane anivArya che. dehamAM bagADe thaze e bhaye kherAka kAyama mATe na tajI zakAya. saMskaraNa ane zuddhine pAyAmAM rAkhavAnuM sUcana yogya che; paNa saMsthA ane saMgaThanene cheda karavAnI vAta egya nahIM ja gaNAya. pitAnuM mAnI lIdheluM satya zrI balavaMtabhAIe kahyuM : ghaNIvAra pite mAnI lIdheluM satya kalpI vyakita AgrahI bane che. tevI vyakti koI paNa saMsthA sAthe baMdhabesatI thaI zakatI nathI. tene ghaNI jagyAethI chuTA thavuM paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 te mATe udAratA ane vivekabuddhi vyaktie rAkhavI ghaTe; te vadhe nahIM Ave; evuM mane namrapaNe lAge che. sAdhu sAdhvInuM mArgadarzana muni zrI saMtabAlajI kahe -" vizvAvAtsalya ane sarvodaya e bannene samanvaya mATaliyAe suMdara rIte karyo che, emAM anubaMdhanI vAta sarvodaya vicAramAM umeravAnI che. evI ja bIjI vAta gAMdhIjInA kAryakramamAM sAdhu-sAdhvIonA mArgadarzananI che. te avyakatapaNe hatI; have vyaktarUpe levAnI che. gAMdhIjI vakhate bhAratanuM kAryakSetra mukhyapaNe temane phALe hatuM; have "vizvanAlya dhyeyane phALe jagatanuM kAryakSetra AvyuM che. gAMdhIjIne sAdhu-sAdhvIo vinA cAlyuM paNa A yuge ApaNane emanA vagara nahIM cAle. eTale jainadharmanA bhagavAna mahAvIra ane te pahelAnI jana paraMparA sAthe gAMdhIjInA vicAra ane kAryakramanI sAthe ApaNe tALo meLavavAne khAsa rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] vivAtsalyanI dharmaniSThA [4-9-61] | munizrI nemicaMdrajI - vizvavAtsalyanI AcAraniSThAnAM be aMge paikI nIti-niSThA upara A pahelAM vicAra karI levAmAM Avyo che. AcAraniSThAnI pUrva bhUmikA nItiniSThA che to pazcAddabhUmikA dharmaniSThA che kevaLa nItiniSThAthI AcAra saMpUrNa banatuM nathI paNa e nItine anurUpa dharma (vrata) niSThA hevI paNa Avazyaka che. te, vizva vAtsalyanI dharmaniSThA zuM che? ahIM dharmaniSThA eTale pracalita koI paNa eka dharma, (jaina, bauddha, IsAI vaidika) pratye ja niSThA rAkhavI evo eno artha nathI. tevI ja rIte tapa, japa, vrata, anuSThAna upavAsa ke bAhya kriyA kAMDamAM niSThA rAkhavI e artha paNa ene nathI. evI ja rIte puNyAdi, dAna vagerenAM rAhatanAM kAryonI niSThAne bhAva paNa ekAMgI rUpe Avato nathI. sAthe ja sa pradAyavAdane prazna te AnA arthamAM bhaLatA ja nathI. vizvavAtsalyanI dharma niSThAne ahIM je spaSTa artha levAne che te e ke vizvavAtsalyane lakSyamAM rAkhI, vizvadharmonI dRSTie tatvajJAna ane sadAcArane mAdhyama rAkhIne racAyelAM vrato uparanI niSThA. samAjane nIce paDane bacAvavA dhAraNa karavA piSaNa ane rakSaNa karavA sarva saMzodhana karavA mATe dharma tatvanI anivArya jarUra dareka yugamAM rahI che. te te yugamAM deza, kALa, paristhiti, pAtra va. ne joIne koIe . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka to koIe traNe; koIe cAra to koIe pAMca, koIe mULa pAMca vrata ane sAta zIlavata to koIe 11 vrato goThavyAM che. e badhAne Azaya to upara kahyo teja hatuM. A A badhA dharmonuM maMcana karI badhA dharmomAMthI satya kheMcIne samanvayAtmaka rIte AjanA dravya, kSetra, kALa ane bhAva pramANe pU. munizrI saMtabAlajIe bAra vrate vizva vAtsalyanI AcAra niSThAnA aMga-rUpe goThavyA che. teno nakazo A pramANe che. vizva vAtsalya satyazraddhA brahmacarya mAlikIhaka maryAdA 4 5 6 | 7 | 8 8 10 11 12 , | | | | ! | sarvadharma kSamApanA nidA- vibhUSA khAna- rAtrinuM vyasana vyavasAya vyAja . upAsanA stuti tyAga pAna bhajana tyAga maryAdA tyAga parihAra zayana tyAga | viveka A vra kyA kyA dharmamAMthI kevI rIte tAravyA che, temaja temanA vivecana ane have pachI vicAra thaze. A bAra vratamAM sadAcAra ane tatvajJAna banne maLIne dharmaniSThA paripUrNa thAya che. jaina daSTie kahIe te cAritra dharma ane mRtadharma (sUtradharma) bane maLIne dharma niSThA saMpUrNa bane che. je mAtra kriyAkAMDone ja ApaNe dharmaniSThA mAnIe te bhAvanihita satya-ahiMsA vagere vatemAM kacAza AvI javAne pUro saMbhava che. te upara batAvela bAravrata dareka dharmane anukULa che. koIpaNa dharmane emAM vAMdhe AvI zake tema nathI eTale dareka dharmavALA pitapotAnA dharmonI sAthe je kriyAkAMDe-tapa, japa, vrata, anuSThAna, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ upavAsa va. saMkaLAyelA che tene bhale anusare paNa e bAhya kriyA kAMDeneja pUrNa dharmaniSA na mAnI bese; temAM deza, kALa, paristhiti pramANe teNe saMzodhana parivardhana karavuM joIe ane A vratane anukULa thAya evA kAryakrama goThavavA joIe. evI ja rIte mAtra puNya dAna rAhatanAM kAryone ja dharmaniSThA mAnavAmAM Avaze te samAja zuddhi mATe tapa, tyAga-balidAna vagere krAMtinA kAme rahI jaze. Ane artha evo nathI ke mANase dayA-dAna puNyanAM kAryo na karavAM paNa ghaNIvAra ene ja saMpUrNa dharma mAnI letAM evuM bane che ke dayA-dAna puNya karanAra vyakti anyAyazeSaNa, anIti asatya va.nuM AcaraNa jIvanamAM karatA hoya che ane pitAne dharmAtmA mAne hoya che. eTaluM ja nahIM keTalIkavAra samAja paNa evI vyaktine dharmAtmA tarIke navAje che. eka saMsthAne dAkhalo ahIM laIe. ene eka vyaktie udAra hRdaye vIzahajAranuM dAna ApyuM. te vyakitanA dAnathI prerAine saMsthAnA kAryakartAoe tene mAnapatra ApyuM ane temAM ene dharmaratnanI upAdhi ApI. have A vyakitanuM khAnagI jIvana badhA prakAranA vyasanathI paripUrNa hatuM. te aMge pAchaLathI saMsthAnA kAryakaronI TIkA paNa thaI. puNyAdi bAhya pravRtti sAthe AMtarika vataniSThA paNa eTalI ja zuddha hevI joIe. ema na thAya te satya-ahiMsA vagerenA krAMtinA kAryo addharaja rahI jAya che. ghaNA kahevAtA sAdhako aMge paNa evuM jovAmAM AvyuM che ke teo parikalyANa ane paropakAranA kAmamAM paDI jAya che ane AtmakalyANa ke sva-upakAranI vAta cUkI jAya che. kharekhara te AtmakalyANa ke sarva upakAranI sAthe sAthe parakalyANa ane paropakAranI vAta Ave te ja samAjamAM suvyavasthA, zAMti ane zuddhi jaLavAI rahe che. mAtra puNya dAna rAhatanA kAryothI samAja ke vyakitanI aniSTa zuddhi thatI nathI. eka sAdhaka mATe dharmaniSThA ke dharmaniSThA tarapha javAne uddezya mukhya have joIe. tenI sAthe ApoA5 puNya, dAna, dayAnAM kAryo AvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaze. dharmaniSThAnA eka aMgarUpe tenuM samAna jaLavAI raheze. paNa sAdhakanuM nizAna te saMpUrNa dharmaniSA levuM joIe. eka kheDUta khetara kheDe che anAja mATe, ghAsa mATe nahIM. ghAsa to anAjanI sAthe tene ApameLe maLI rahe che. eTale kheDUtanuM mukhya lakSya anAja pedA karavAnuM hovuM joIe. ghAsanuM gauNa rahevuM joIe. evI ja rIte hiMdu, IslAma, IsAI, bauddha ke jaina dharmo paikI je eka dharma upara niSThA rAkhavAmAM dharmaniSThA mAnI levAmAM Ave to pachI dareka mANasane kevaLa vaMzaparaMparAgata dharmaja maLe ane temAM paNa tenI uparanI lI bAhya rIte ja. dA. ta. koI jainane tyAM ja eTale tene vArasAmAM jaina dharma maLe che, jyAre kharekhara to tenuM jainatva satya ahiMsAnA vatAcaraNa vi. pachIja pragaTavuM joIe. paNa tema thatuM nathI. deva-guru-dharmane pATha bhaNAvI tene samakita ApavAmAM Ave che bhalene pachI te badhI rIte jainatva virUddhanuM AcaraNa karatA hoya chatAM te jaina thaI jAya che. bhUlathI Ane dharmaniSThAnuM rUpa ApI devAmAM Ave to tapa-tyAga-balidAna karavAnI bhAMjagaDa ke niraticAra vratAcaraNanI kaDAkUTa koNa kare! paNa AvI sastI dharmaniSThAnuM je bhayaMkara pariNAma Ave che te e ke sAce dharma kadi pragaTa thata nathI ane lobha ke bhaya athavA vepAranI rIte dharma-bhramanuM pracalana thaI jAya che. AjanA dareka dharmomAM A khoTuM tatva ghaNuM uMDANuM sudhI pravezI gayuM che eTale dharmaniSThAne vyApaka rIte artha karavAne che. - koI ema paNa kahI zake ke munizrI saMtabAlajIe A bAra vratonI goThavaNa karI che, teo jainadharmanA saMskArothI ucharelA ane ghaDAelA che mATe A vrate jenadharmanA haze. paNa, tevuM nathI. temane sarva dharma samanvaya karavAthI A vrata lAdhyAM che. badhA dharmonI sthApanA pAchaLa temaNe vizvavAtsalya rasanA pravAhane vahete anubhavyuM . che ane satya meLavyuM che ke badhA dharmone sAra vizva vAtsalya pragaTAvavo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ e che. teo jainadharmamAM dIkSita thayA che tenA AcAra-vicArane vaphAdAra rahI; vizvane vAtsalya rasathI taraboLa karavuM che, badhA dharmone samanvaya karIne. eTale temaNe badhA dharmonA tatvajJAna ane sadAcArane laIne vizvamAM dharmaniSThA UbhI karavA A vratonI goThavaNa karI che. dharmaniSThA (vrataniSThA) ane nItiniSThA bane maLatAM vizvavAtsalyanI AcAraniSThA saMpUrNa bane che. mAtra vrataniSThA hoya ane nItiniSThA na heya ne AcAraniSThA kAMte jaDa, kAMto jhanUnI, kAM te anaghaDa vidhAna karanArI agara te kriyAkAMDamAM ja rAcanArI, ekAMgI ane apaMga banI jAya che. nItiniSThA AcAraniSThAne pAme che te vrataniSA enuM caNatara che. banne maLatAM vizva vAtsalyane mahela UbhuM thaI zake. ' nItiniSThA te vizvavAtsalyamAM mAnanAro ane ene lakSyamAM rAkhIne sthapAyela dareka vyakti ke saMsthA (-kheDUtamaMDaLa" gopAlaka maMDaLa, grAmogI majUra maMDaLa grAmasaMgaThana ], mAtasamAja, prAyogikasaMdha, vizva vAtsalya prAyogika saMdha, vizvavatsalasaMgha, (kAMtipriya sAdhusanyAsI-sAdhvIo saMdha - bhaviSyamAM racAya te) temaja rAjya saMgaThana (koMgresa)mAM uparanI saMsthAone anulakSI kAryo karatI hoya tevI vyakitaomAM hovI jarUrI che. sAdhu vargamAM te banne nichAo sarvAzapaNe hevI jarUrI che. janasevakomAM nItiniSThA ane AMzikarUpe vrataniSThA hevI jarUrI che. tathA saMgaThanamAM ane rAjyasaMgaThanamAM gayelA vizvavAtsalyamAM mAnatA lokomAM nItiniSThA pAkI hovI joIe. * nItiniSThA pachI dharmaniSThA te sahumAM potapotAnA dhoraNa pramANe; koimAM ekAMza rUpe, koImAM aNuvrata rUpe, koImAM sarvAza rUpe te koImAM mahAvata pramANe haze. nItiniSThA vagaranI vrataniSThAthI evuM bane che ke vra jaDa banI jAya che. ghaNIvAra evuM jovAmAM Ave che ke eka vyakita jAte vratane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ pALato haze. paNa samAjamAM vrata virUddha kAma thatuM haze tyAre ghaNIvAra koI samAjanI kAryakAriNI sabhya banI tenuM samarthana karato haze. * kaMTralanA vakhatane eka dAkhalo che. tyAre anAja rezanathI maLatuM ane sImeTa patarAM va. upara paNa niyamabaMdhI kharI. te vakhate eka zaheramAM eka moTA AcAryanuM comAsuM thayuM. emAsAmAM darzanArthIo Ave temanA rahevA sUvA jamavA vi.nI badhI vyavasthA saMdhane karavI paDe. anAja to rezanathI pramANamAM ja maLatuM hatuM. eTale saMdhanA kAryakaro ane hoddedAro (jemAMnA keTalAMka vrata lIdhelAM hatAM)nI sAme savAla Avyo ke blekathI anAja, khAMDa patarAM vagere lAvavAM ke nahIM. temanI nItiniSThA kAcI hatI eTale temaNe nirNaya karyo ke ahiMsAdi vrata to amAre vyakitagata pALavAnAM che. A to saMdha (dharmanuM kAma che. emAM evo vicAra na cAlI zake mATe blekathI te te vastuo lAvavI joIe. te vakhate kAyade hatuM ke amUka saMkhyAthI vadhAre lokone jamADavA nahIM paNa temaNe cAlAkIthI ane lAMcarUzvata ApIne betraNa sthaLe rasoDuM rAkhIne; maryAdA-uparAMtanA lokone jamADyA... eTale mAtra vrataniSThA hoya paNa je samAjane uddezIne dhyeyalakSI nIti ane vizvadaSTi yukta nItiniSThA na hoya te vratamAM A rIte jaDatA AvI jAya che. athavA jhanUna Ave che. enuM pariNAma e AvyuM che ke badhA dharmomAM mAtra kriyAkAMDene vaLagI rahevAnuM jovAmAM Ave che. ghaNI vakhata kriyAkAMDane teo mukhya sthAna ApI de che. pariNAme dharma ke saMpradAyanA nAme jhaghaDA, khaMDana, gharSaNa, zeSaNa, bhedabhAva, manaduHkha, mane mAlinya vagerethI thatI hiMsA tarapha durlakSa sevAya che ane ahiMsAvatanI niSThA temane mATe gauNa banI jAya che. saMpradAya mATe kyAreka satya paNa gauNa banI jatuM hoya che. samAjamAM pratiSThA meLavavA mATe ke dharma-kriyAomAM ADaMbara ke pradarzana karavAmAM acaurya (nIti, nyAya, ImAnadArI, pramANiktA) gauNa banI jAya che. kadAgraha-vadhAre, jUtha vadhAre, ziSyavadhAre, saMpradAya-vadhAre athavA saMpradAya dvArA cAlatAM judA judA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ khAtAmAM dravya vadhAro karavAmAM ke paisAdAra - mahAparigrahIne pratiSThA ApavAmAM aparigrahavata gauNa banI jAya che. evI ja rIte kuTuMbamAM cAlatAM brahmacaryanAzaka vAtAvaraNa, saMtAnavRddhi, phezana ke vilAsa dvArA kAmettejanA vRddhithI brahmacarya aNuvrata bhale sthULa daSTie paLAtuM hoya paNa sUkSmadaSTie te gauNa bane che. vataniSThAnuM sAcuM hArda nItiniSThAne kharI rIte samajavAmAM che ane vrata pAlana sAthe sAthe jIvanamAM nItiniSThA paNa majabUta rahevI joIe. nahIMtara upara jaNAvavAmAM Avela che te mujaba nIti-niSThA vagaranI vataniSThAmAM jaDatA, rUDhatA ane ajJAna pisI javAno saMbhava che. : yurepamAM khristIdharmasaMgha je romamAM cAlatuM hatuM tenA pAdarIo-pape pite vratabaddha hovA chatAM, temanAmAM dharma sahiSNutA na hevAne kAraNe temaja teo rAjyanA Azraye hevAnA kAraNe, temaNe sAcI dharma-niSThA gumAvI ane pariNAme temaNe saMta-phAMsisa ane emanA jevA bIjA sAdhuone najIvA matabhedanA kAraNe bALI mUkyA; marAvI nAkhyA. evI ja rIte jemane Deka matabheda hatA evA ghaNAne rIbAvIne mArI naMkhAvavAmAM AvyA. evI ja rIte ghaNA muslima zAsakoeauraMgajeba jevA kadara ane dharmajhanUnI bAdazAhae paNa hiMduo upara jo karyA, talavAranA jore dharmAtara karAvyuM ane je tAbe na thayA temane mArI nakhAvyA. AvA prasaMge dharmanA nAme thayA tenAM kAraNo jotAM ema lAgyA vagara nahIM rahe che te dharmavALA lokomAM nItiniSThA na hatI. mahamada paigaMbare ArabanA lokone eka karavA mATe sattA svIkArI, chatAM nItiniSTha hevAnA kAraNe bahu ja sAdAIthI rahetA hatA. temaNe rAjya upara IslAma dharmanuM varcasva rAkhyuM paNa pAchaLanA khalIphAomAM eka-be sivAyanA badhAmAM nIti-niSThA kAcI hevAnA kAraNe, rAjasattA hAthamAM laIne teo sAdAIthI na rahI zakyA ane bhogavilAsamAM paDyA rahyA. jana, bauddha ke vaidika sAdhuomAM keTalAka evA thaI gayA jema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmAM nItiniSThA na hovAthI teo vatabaddha hovA chatAM rAjyAzrita banI gayA; eTaluM ja nahIM dharmane paNa rAjyAzrita banAvI dIdhA. mahAtmA gAMdhIjIe vataniSThA mATe AzramamAM sAdhakane rAkhIne temanuM ghaDatara karyuM. keTalAka dUra rahIne vratabaddha thayA; emAM jemanI nItiniSThA pAkI thaI gaI teo Aje paNa vrataniSThAmAM pAkA rahyA che. teo koI paNa praznano ukela nItiniSThAnI daSTie ANI zake che. AvA loko sattA, dhana ke padanA mohamAM taNAtA nathI; sattAdhArI ke paisAdAra karatAM lokasevakone ucca pratiSThA Ape che, temaja bhAratIya saMskRti virodhI tane Teko ApatA nathI. paNa, evAye ghaNu hatA jemanI nIti-niSThA kAcI hatI. gAMdhIjI temane vadhu samaya na ApI zakyA hoya te paNa banavA joga che; teo vataniSTha to rahyA paNa temanI nItiniSThA kAcI rahI gaI hovAthI teo ghaNIvAra aNadhaDa vidhAne kare che; pitAnI saMsthAnI nItinI virUdhdha hoya evAM to ke saMsthAone pakSAtItatAnA nAme Teko ApatA hoya che. gAMdhIyuganA keTalAka koMgresI kAryakare temaja racanAtmaka kAryakaromAM A rIte cAza AvI gaI che ane pariNAme, bhAratIya saMskRti virodhI kAryo cAlatAM heya, aniSTa phelAtAM hoya te chatAM upekSA, udAsInatA ke mauna sevIne ADakatarI rIte temane Teko ApatA hoya che, teo cheDeka dAMDato ke aniSTone vakhoDI zakatA nathI. nItiniSThA na hevAne kAraNe keTalAka sarvodayI kAryakare paNa mAtra rAhatanAM kAryo karI cUpa besI rahe che, ane sarvAgI spaSTa daSTi na hovAthI kayuM kArya mukhya ane kayuM kArya gauNa te samajI zakatA nathI. paMDita javAharalAla neharU jevA keTalAka kAryakare gAMdhIjInA saMparkamAM hatA; temanI nItiniSThA pAkI hatI. enA kAraNe teo rASTrIya ane AMtararASTriya kSetramAM bhAratIya saMskRtine lakSamAM rAkhIne kArya kare che. teo koI paNa prakAranA ghara AMgaNenA temaja videzanA dharSaNa vivAdanA mAmalAmAM ahiMsAnI dRSTie, paMcazIla pramANe kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare che. temanI prakhara nItiniSThAne kAraNe teo ADakatarI rIte vataniSA tarapha vaLatA jAya che. jethI bIjA upara paNa temane prabhAva paDe che. eka vakhata paMDitajI ekalA jatA hatA. rastAmAM eka gUDe eka bAIne raMjADato hato. paMDitajIe te joIne pelA nUDane hAtha pakaDaze ane kahyuM: "are ! A zuM kare che? tane zarama nathI AvatI?" pelo gUDe zaramAIne nAsI chUTa. e ja eka bIjo prasaMga che ke teo meTaramAM jatA hatA. tyAre lokoe uzkerAIne pattharane mAra calAvyuM. paMDitajI zAMta rahyA ane moTara aTakAvIne nIce utaryA. temaNe pelA uzkerAyelA ToLAne kahyuM: "bhAI! tame A zuM mAMDyuM chezA mATe AvuM kare cho ?" pelA loke nIcuM moM karIne cAlyA gayA. brahmacaryanuM teja hamezAM paMDitajInA caherA upara joI zakAya che. temaNe svecchApUrvaka parigraha paNa ocho karI nAkhyo che. Ama temanI vataniSThA nItiniSThA sAthe vaNAI gaI che. evI ja nItinichA bhAla naLakAMTho kheDUta maMDaLanA khAsa kAryakaromAM paNa jovA maLe che. tethI teo sahaja vataniSThA tarapha vaLelA hoya che. eka vAra khaMbhAtanI traNa kanyAone eka vAgharI phasalAvIne dilhI vecavA laI jatuM hatuM. kanyAnA mAtA pitAoe temanI khUba zodha karI paNa kAMI patto na khAdhe. chevaTe chApAmAM jAherAta ApI, javArajanA kheDUtamaMDaLanA mAjI pramukha zrI phUlajIbhAI chApuM vAMcatA hatA; temAM emaNe vAMcyuM. sagavaza te divase ja sAMje javArajanI eka bharavADaNa bAI sImamAM bheMsa carAvavA jatI hatI. te vakhate teNe A vAgharI-vAgharaNa pAse traNa chokarIo joI. teo tyAM rasoI karatA hatA. eNe AvIne phUlajIbhAIne vAta karI. chApAmAM vAMcyuM hatuM eTale tALe maLI gayo. paNa zodhakhoLa karavA jAya tyAM te vAgharI kanyAone laine jato rahyo. AjubAjunA gAmaDAmAM cAre bAju lokone gheDA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara tapAsa karavA mATe mokalyA; paNa patto na lAge. phUlabhAI bIjA sAthIone laI TrenamAM upaDyA ane dilhI pahoMcyA. tyAM pelA vAgharI-vAgharaNane patte maLyo. temaNe haja kanyAe vecI na hatI eTale traNe kanyAne laI khaMbhAta AvyA ane temanA mA-bApane soMpI.. badhA khuza thayA ane temane bahu upakAra mAnyo eTaluM ja nahIM samasta jJAti taraphathI temanuM sanmAna karyuM ane mAnapatra ApyuM. zrI phUlajIbhAIe kahyuM : "A to amArI mAnavatAnI pharaja hatI. emAM amArA badhA sAthIone sahayoga na heta to ame ekalA kaMIpaNa karI zakavAnA na hatA. amane pU. saMtabAlajI mahArAje AvI nItiniSThA batAvI che ane vizva vAtsalyanI preraNA paNa temanI pAsethI ja amane maLI che." e uparAMta zrI phUlajIbhAie javArajanA harijananA prazno je rIte ukelyA te paNa prazaMsanIya che. javAraja gAmamAM bhaMgI-harijananA ghara kAcA mATInAM ane bhAMgyAtUTayAM hatAM. teo ghaNI muzIbate sahIne rahetA hatA. zrI phUlajIbhAIe vicAryuM ke: "ame sArA makAnamAM rahIe ane e lokone jhUMpaDAM paNa tUTelAM ! ame enI mahenatanuM khAIe. ane emane eTalI paNa madada na karI zakIe ?" eTale phUlajIbhAIe nakakI karyuM ke jyAM sudhI emanA makAno na baMdhAI jAya tyAMsudhI huM khAMDa nahIM khAuM. temaNe gAmanA bIjA bhAIone vAta karI, temaNe sAtha Apo, kaMIka sarakAre madada karI ane aMte harijane mATe sArAM makAne baMdhAI gayAM. temane eka bIje Arthika prazna paNa hato. teo pArakA khetaramAM kAma kare pitAnuM khetara maLe nahIM. emane lagna jevA prasaMge rUpiyAnI jarUra paDe to dhIranAra pAsethI 200-250 meLave paNa pachI AkhI jiMdagI tenI veTha karavI paDe. A gulAmInA du:khamAMthI, mukta karavA mATe phUlajIbhAIe sahakArI maMDaLImAMthI pitAnI javAbadArI upara harijanene rUpiyA apAvyA maMDaLIvALAone zaMkA hatI ke rUpiyA pAchA nahIM Ave paNa e zaMkA beTI karI. temaNe paisA pAchA vALyA. Ama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 eka kheDUtamAM vizvavAtsalyanI nIti-niSThA pAkI hevAnA kAraNe vrataniSA saheje AvatI jAya che. AvI ja rIte bIjA kheDUtemAM nItiniSThA pAkI thatAM temanI vataniSThA paNa majabUta banatI jAya che. ghaNAne ema paNa manamAM thaze ke je nItiniSThAthI kAma cAlatuM hoya te vataniSkAnI zI jarUra che? A age eTaluM ja sUcavI zakAya ke jema pAyA vagara caNatara na thAya ane caNatara vagaranA pAyAnI zobhA nahIM, ema nIti niSThA nA pAyA vagaranI vrataniSThA TakI na na zake. DagI jAya ke pachI paNa bhAMge. vrata-niSThA hoya ane nIta-nikA na hoya te te jaDakriyA banI jAya. te uparAMta nItiniSThA sAthe vrataniSThAnI jarUra vizvavAtsalyane lakSamAM rAkhIne kAma karatA lokasevakone anivArya che. AvA nItiniSTha lekasevake-racanAtmaka kAryakaromAM vataniSThA na hoya te teo potAnuM ghaDatara na karI zake ane samAjanuM ghaDatara paNa na karI zake. lokasevaka je vatanijha nahI hoya te je loko pAse temane kAma levAnuM che, te lokonI A sevako prati zraddhA raheze nahIM ane pariNAme lokasaMgaThanuM saMcAlana paNa sArI peThe thaI zakaze nahIM. eka dAkhalo laIe. eka kAryakartA che. temAM nItiniSThA hevA chatAM, te brahmacaryanI maryAdA pALate nathI. pramANika rahetuM nathI; hisAba ceka rAkhato nathI, vyavasAyanI maryAdA karato nathI, vyAjane khAnagI dhaMdhe calAvato hoya che, bhUla mATe kSamA mAgI zaktA nathI, khAna-pAnane saMyama rAkhatA nathI ke vyasana tyAga karatA nathI; Avo mANasa lene vizvAsa na meLavI zake. eTalA mATe tene vratanichAne apanAvavI paDaze. gAMdhIjIe jayAre loka-sevAnI kalpanA karI tyAre temaNe sapatnI brahmacarya vrata svIkAryuM. tethI samAjane vizvAsa keLavAyo. temaNe judAM judAM vratane sAdhyA ane pachI bIjA kAryakare mATe vratanijhA Avazyaka gaNuM temanuM ghaDatara karyuM. temaNe tyArabAda judA judA kAryakrama rajU karIne te vaDe samAjanuM paNa ghaDatara evA vrataniSTha kAryakartAo vaDe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 karAvyuM. lAkasevAmAM vrataniSThA haze teAja te samAjane niSThA tarapha dorI zakaze. vaLI ucca sAdhakA sAdhu sAdhvIo temaja sanyAsIenA jIvanamAM paNa e badhA vratAnI pUniSThA haze tA ja te samAjanAM badhAM agAne mAdana, preraNA, upadeza ke Adeza ApI zakaze. dhaNA leAkeA vrataniSThA rAkhe che; vrata grahaNu kare che paNa vratabaddha thatA nathI. evA keTalAka yuvAna leAkeA ke kAkA dalIla kare che ke ame peAtAnI meLeja vratA pALazuM; pratijJAmAM badhAine zuM karavuM che ?jo pratijJAmAM badhAie te| sakaTa TANe pratijJA tADavI paDe, mATe pratijJA na laine khullAM rahevAmAM zu vAMdhA che! mahAtmA gAMdhIjIe enA sakhta virodha karyo hatA. je sAdhaka ke sevaka vrata (pratijJA ) bad thatA nathI, te samaya Ave Dhacupacu thaI jAya che; ane samAja evAne koIpaNa kAryanI javAbadArI na ja sAMpI zake ! tenA upara kai rIte vizvAsa bese ! " e aMge gAMdhIjIe eka dAkhalA paNu ApyA : eka mANase dArU na pIvAnI pratijJA lIdhI che. bimArInA prasaMge DAkaTara dArU pIvAnuM kahe che. A apavAda che paNa prazna e che ke zu dArU pIvAthI te khacI jaze khare ! athavA koI dezI vanaspatithI ThIka na thaI zake ! enI geraTI che? " eTale je vratabaddha thatA nathI te chevaTe DhIle| paDI jAya che. A rIte patana pAmelA ane skhalana thayelAnA ghaNA dAkhalAo samAjamAM bane che. pU. munizrI satabAlajInA prasaMgamAM eka kA kartA AvyA. tee bahu hoMziyAra, prAmANika ane buddhizALI hatA; paNa brahmacaya mATe vratabaddha na thayA. pote pALIza ema teo kahetA. pAchaLathI teo DagI gayA; temanA patnI paNa vratabaddha na hAvAthI; temane satAneA thayA. mevADamAM amAre eka bhAI nA sAMpa thayA. utsAhI, sevAbhAvI ane brahmacaya taraph niSThAvALA dekhAtA hatA. temaNe brahmacaryAzramanI sthApanA karI. leAkAe temane madada paNa karI. te paNa jAte brahmacarya' vratapAlana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 karavAnI vAta karatA hatA; paNa vratabaddha na hovAthI teo cUkayA ane temane bALako thayAM. temanA pratyenI lokonI zraddhA DagI gaI. rakhe, koI ema mAne ke badhA kAryakare mATe brahmacarya vratabaddha thavuM pharajiyAta che; je te pALI zakAya te sAruM che paNa eka vakhata samAja AgaLa brahmacarya pAlananI vAta karyA bAda tene na toDavI joIe; svanArI maryAdita brahmacarya hoya te paNa te vratabaddha hevuM joIe. tenAthI samAjane tenA upara vizvAsa besaze. vratabaddha thayA vagara " jAte tapAlana karI lezuM ' evI vAta karanArA mULamAM ja kAcA che. pratijJAbaddha thavAthI daDhatA Ave che temaja makkama rahI zakAya che ane vratabhaMga thavAne TALI zakAya che. sAdhanA dvArA vikAsa sAdhI zakAya che ane lokazraddhA paNa tenA upara Take che. cA pitAnI meLe choDazuM evI vAta karanArA DhacupacuM rahe che ane keImAnatANuM kare to tarata tyAM namI paDe che. pachI temane alaga alaga bahAnA karavAM paDe che ke phalANAbhAI na mAnyA !", "zaradI thaI hatI" "tyAM ApaNuM kaMI na cAle!" ane evI vAte karI cA pIvI paDI ene svIkAra lAcArIthI temane karavuM paDe che. gAMdhIjI vilAyata jatA hatA tyAre temanI bAe, becarajI nAmanA jaina sAdhu pAse temane traNa pratijJAo apAvI hatIH "(1) dArU nahIM pIke (2) mAMsAhAra nahIM karuM (3) parastrI gamana nahIM karuM." temanI bAe temane kahyuM ke "tane jJAti bahira kare ene mane Dara nathI paNa je bhayanA kAraNe jJAti tane bahAra karI zake tenAthI tuM dUra rahe! eTale A pratijJA laI tuM jJAtine vizvAsa ApI de te jJAtine jarUra tArA upara vizvAsa besaze !" gAMdhIjIe traNa pratijJAo jarUra svIkArI. vilAyata jatAM lekee kahyuM: "Ane ThaMDe mukI cheahIM te mAMsAhAra vagara na cAlI zake !" . pratijJAbaha hovAthI gAMdhIjIe zAkAhAra rAdhIne lokone batAvI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApyuM ke e rIte paNa jIvI zakAya che. eTaluM ja nahIM, jyAre "iDA te mAMsamAM AvatA nathI" evI dalIla lokoe karI te temaNe javAba Apyo ke "mArI mAtAjIe pratijJA ApI che ane temAM IDAne mAMsAhAra gaNavAmAM Avyo che. eTale huM kaMI laI zakatuM nathI." evI ja rIte parastrIgamana aMge paNa temanI kasoTI thaI pote pratijJAbaddha hovAthI temAMthI paNa pAra utaryA. e aMge gAMdhIjIe pitAnI AtmakathAmAM lakhyuM che: "pUjya mAtAnI apAvela pratijJA rUpI DhAla te vakhate mArI pAse hatI eTale huM pratijJA ane prabhukRpAthI aniSTomAMthI bacI zake." A che pratijJAne camatkAra.. jemAM te vratabaddhatAnI bahu ja kImata mAnavAmAM AvelI che. amuka pratijJA letAM, amuka aniSTathI bacI javAyuM. evI vAta jaNavatA ghaNA kathAnaka jaina kathAomAM maLI Ave che. sudarzana zeTha zIlanI pratijJAnA kAraNe moTA pralobhanamAMthI bacI zake enI merI vArtA che. Aje jemAM pratijJA ane pacchakhANa moTA bhAge rUbita thaI gayAM che, tenI pAchaLa bhAva, spaSTa rIte samajAvavAmAM Avato nathI; te chatAye ekadare pratijJAbaddha thavAthI lAbha ja thAya che. vaidika dharmagraMthomAM paNa "saMkalpa levAne mahimA batAvavAmAM AvyuM che. saMkalpa ke pratijJA lIdhA vagaranAM vrate saphaLa thatAM nathI, niSphaLa bane che e anubhava sidhdha vAta che. * ghaNA loko eka bIjI dalIla paNa AgaLa mUke che ke "ame ekalA ekAMtamAM vrata-pratijJA laIe; samAja ke vaDIla athavA guru va.. samakSa zA mATe laIe ?" AnA pitAnAM bhayasthAne che. bhAratIya dharmomAM khAsa karIne jana dharmamAM vrata-grahaNa-vidhi jAheramAM, vaDIle, guru ane samAja samakSa karavAmAM Ave che. ene meTo phAyado e thAya che ke kaTokaTInA samaye paNa vrata upara TakI zakAya che; vrata-baMga karatAM saMkoca pamAya che. eTaluM ja nahIM e eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhAla rUpe paNa banIne rahe che ke ATalA badhAnI sAme pratijJA lIdhI ane have teDI te mAruM zuM nAma raheze? jena sAdhuone meTI dIkSA ApatI vakhate vaccAra-vidhi samAja samakSa karavAmAM Ave che. tenI pAchaLane e hetu che ke samAja e vyaktine oLakhI le ane enA badale koI bIjI vyakita sAdhuveza laI pesI na jAya. evI ja rIte grahastho paNa vrata-grahaNa karavA mATe pratijJA samAja samakSa le che jethI samAja ene oLakhIne enA upara vizvAsa mUkI zake. * Aje, je ke brahmacarya-vrata letI vakhate ke vrata-upavAsanA pacchakhANa letI vakhate dharmabhAvanAnI ADamAM, ADabara vadhI gaye che. kayAMka varaghaDe kADhavAmAM Ave che; kayAMka vatI taraphathI prabhAvanA parigrahanuM pradarzana karIne vyakata karavAmAM Ave che te kyAMka moTA pAye jamaNavAre jAya che. emAM sudhAro karI je sAdAIpUrvaka guru pAse, ane guru na hoya te vaDIla zrAvaka pAse sAdhaka vrata grahaNa kare to te vrataniSThAmAM sahAyaka banaze; nahIMtara vratanI bhAvanA karatAM pradarzanane vadhAre mahatva apAI javAno bhaya rahelo che. bhAratIya lagnavidhimAM vara-vadhU, bannenAM lagna agni, pANI, vi. paMcabhUta ane paMca samakSa karavAmAM Ave che te paNa Aja daSTie. samAja jANI zake ke pati-patni banne lagnagraMthithI joDAyA che ane teo maryAdA bhaMga karatA hoya te rokI zake athavA javAbadArIthI chaTakavA mAMgatA hoya te TakI zake. A rIte vizvavasalyanI dharmaniSThA, nItiniSThA pUrvaka AcaravAmAM Ave te samAjanuM suMdara ghaDatara thaI zake. carcA-vicAraNuM dharma eTale samAjane TakAvI rAkhanAra - zrI dulerAya mATaliyAe vizva vAtsalyanI dharmaniSThA aMge carcA zarU karatAM kahyuM --jenA vinA kSaNabhara paNa vizva ane samAja na TakI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 zake enuM nAma dharma. alabatta zvAsozvAsa vinA ApaNe TakI zakatA nathI. paNa te saheja hoya che eTale havA hoya che tyAM lagI khabara paDatI nathI. havA na hoya tyAreja gugaLAmaNuM jaNAI Ave che tevuMja satyanuM che. * : ' che thoDAka asatyano prabhAva jemake, bALake eprila phUla tA. 1lI ke 4thI eprilanA karatA heI, te divase sAcI vAtaneya vizvAsa thatuM nathI. pariNAme hAsyamAMthI paNa keTalIkavAra buruM pariNAma Ave che. prahasananuM citra goThavI aDadhe kalAka je khoTuM bolavAnuM goThavAya, ke koI marI gayuM che, tyAM lagnanI vAta thatAM maDadAM para jAnaDIo gIta gAtI Ave to kevu behudu banI jAya ! A satyanuM mahAmUlya che. teja samAjane dhAraNa karI rAkhe che. sUrya game tyAre uge ke game tyAre Athame to zuM thAya ? mosamI pavana na thAya to kheDUtone vizvAsa na rahe. TuMkamAM jaDagaNAtI sRSTimAM paNa niyamano bhaMga thato nathI. sUrya, caMdra, pRthvI, e badhuM niyamita cAle che. eTale niyamanI paNa eTalI ja jarUra che. samAjamAM jarA jUThuM cAle che, te temAMthI dahezata UbhI thAya che. dastAveja, kAyadA, kAnUna va. keTaluM badhuM vadhI gayuM che. evI kalAkanA divasanI gaNatrI karIe te thoDIvAra mATenA, paiDA' lokonA jUThANane kAraNe paNa keTaluM badhuM aMdhAruM ane avizvAsa vyApI jAya che. eTaluM paNa je asatya na hoya te jagata, prakAzamAM svargamaya ane amRtamaya banI jAya che. satya e ja jagatanuM adhiSThAna ethI ja kahyuM che jenA vinA jagatu na TakI zake te je savA kaya sarva prati "--eTale ke jagatanI badhI vastuo satya upara pratiSThita che. 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahiMsAnI anivAryatA satata bhayamAM jIvI zakAtuM nathI. te rIte jotAM bIjo prazna A ahiMsAne. mAnavasamAjane (1) prANa, (2) saMpatti ( parizramanuM phaLa), (3) zIla, (4) vyavasthAnI rakSA-e cAreya maLavA joIe. * kaha5nA khAtara vicAra karo ke eka kalAka mATe badhA mANaso hiMsaka banI jAya to? are, amUka lo banI jAya to paNa lohInI nadIo vahevA lAge. eTale jAte nirbhaya thaI bIjAne nirbhaya karavAne prayatna kare te svarganuM sukha dekhAya. eTale ja ahiMsA dharma banyo. kAraNake mAnavasvabhAvamAM ahiMsA che. jo te alpa-aMze hiMsA kare, DAMka eTama boma vApare te Akho mAnavasamAja tharathara kAMpI UThe. pAMca paccIsa varSe jagatamAM yuddhathI hiMsA thAya che to ye AkhA vizvanA rAjyamAM ATalo thatharATa vyApta thaI jAya che te sArvatrika hiMsA thAya te zuM thAya? asteyanI jarUra e ja rIte samAjanI mahenata je lUMTAI jAya te koNa mahenata kare? eka varga corI kare, lUMTa kare ane temanAthI jo salAmati na maLe te bIje varga paNa e bhAge jAya; ane samAja asthira banI jAya. paNa je hajAramAM navaso navANuM pratye corInI nizcitatA che mATe ja samAja purUSArthI bane che; nahIMtara purUSArtha nahIM Take. Ama utpanna thatuM aTake te adharma ane eTale ja teya adharma gaNAyo ane asteya dharma gaNAya. zIla-kuzala pitAnI strIthI koI rasalubdha ke rUpalabdha bane te te keTalo baLe! baLavAna loko strIone laI jatA hoya te samAjanuM zuM thAya ? atyAre te vikRtinA kAraNe thoDe e aMge saMtApa che te paNa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 17, AvI dazA hoya te samAjanI zuM dazA thAya? tenA badale strI ane puruSa je zarIra-bhoga vagara Anada lUMTatA thAya che. tethI ja zIla-rakSA e dharma thayo ane kuzIla adharma kahevAyA. vyavasthA-rakSA ane parigraha-maryAdA evI ja rIte sAdhana ane sattA jemanA hAthamAM Ave te samAjanI vyavasthA ane maryAdAno bhaMga kare to! jyAM evuM thAya che tyAM samAjamAM laDAI tophAna ane baMdhane pedA thAya che. vyavasthAnI rakSA thAya tene bhaMga na thAya te zAMti Ave. AthI vyavasthA rakSA ane parigraha maryAdAe dharma banyo. jo ema na thAya te laDAI thAya. hAyaya thAya ane je paiso sukhane mATe bhege karyo tene lIdhe ja A badhe baLApo thaI jAya. mULavate ane upavate Ama mAnavasamAja jenAthI Take che te dharmanAM cAra athavA pAMca mULavate thayAM (1) satya (2) ahiMsA (3) asteya (4) brahmacarya (5) aparigraha. mULa te A badhA satyanI AsapAsa gUMthAyelAM che ane jIvananI vividha vastuonuM satya rajU kare che. A pAMcanA upavrata tarIke gAMdhIjIne eka sUjha, saMtabAlajI bIjA batAve, svAmInArAyaNavALA trIjA batAve e saMbhave che. kAraNuM ke pAMca vratonI AsapAsa rahelAM upadrata kALa mujaba badalI zakAya che ane badalavAM ja joIe. tenuM AMzika pAlana thAya te paNa samAjamAM teTaluM sukha vadhe che, mULe jIvananA satya upara zraddhA rAkhI jAte ahiMsAdi vratonuM pAlana kare ane sAthIo pAse pAlana karAve e vizva vAtsalyanI pAyAnI dharmaniSThA che ane kharekhara te sarvatra svIkRta che. vizravAtsalyanI dharmaniSThA pharaja bajAvavAmAM zrA pUMjAbhAI kahe - mAnavane pharajanuM bhAna hoya che. kAraNa ke te mAnava che. tenAmAM UMDI viveka buddhi hoya che. temAyA meha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 ane svArthane vaza thaI pharajane TALavA mathe che. tene badale potAnA asalI dharmane samajIne pharaja bajAvavAnI pravRtti kare te jagatamAM AnaMda AnaMda thAya. vizvavAtsalyanI Aja dharmaniSThA gaNAya. kheDUta je khetI, majUra, baLada va. badhAja tarapha ane badhI jAtanI pharaja bajAve te svArtha sAthe paNa paramArtha thaI zake. bAkI bedarakAra bane te svArtha ane paramArtha banene hAni pahoMcADe. e ja rIte vepArI brAhmaNa ke sAdhu vagere jyAM pharaja cUke tyAM tyAM adharma vadhe che. Aje te mAlanI ja nahIM bALakonI paNa cerI thAya che. je mANasAI daSTie mAnava ema vicAre ke "je koI mAnAM bALako upADe te e mAne kevuM duHkha thAya. jeNe mahenata majUrI karI thoDuM bacAvyuM che tenuM zoSaNa kare ke corI karIne jhUMTavI le to tene keTalo trAsa paDe! AvA samaye vidhavAtsalyane jarA sarakho vicAra Ave joIe ke AvuM bhayaMkara kRtya kadApi thaI zake ja nahIM-eja enI dharmaniSThA che. vrata ane nItine meLa maLe joIe zrI baLavaMtabhAI: "dharmaniSThAne je vizvavAtsalyanuM mULa kaTapIe te nItiniSThA enuM thaDa che. bAkI te vagere tenI zAkhA DALIo che. Aje thaDa tarapha ochuM lakSa apAI rahyuM che. eTale ja bhagavAna mahAvIrane mAnanArAe jene varjanIya gaNyAM che, te paMdara karmAdAnane AcaravAmAM aniSTane jotA nathI. ahiMsA ane aparigrahanI vAta karavA chatAM kALAbajAra ane zoSaNa karI zake che. paryuSaNamAM upavAsa, lIlotarI, tyAga, asnAna va. AcaravA chatAM upalAM karmo hezathI karI zake che. kAraNa ke vrata ane nItine sumeLa sadhAyo nathI. vizva vAtsalya ane "AtmavatusarvabhUteSu" nI mULabhUta jainadharmanI nItiniSThA temanAmAM kAcI rahI gaI che.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 kRSNa, rAma ane zivane mAnanArA loko janmASTamI, rAmanavamI, zivarAtri ke ekAdazInA vrata kare che paNa bIjIbAju upavAsa hovA chatAM jugAra paNa ramavA besI jAya che. eTaluM ja nahIM nirjaLaupavAsamAM bIju khAvuM-pIvuM vadhI gayuM che. vaidika dhArmika parvomAM paNa khAvA-pIvA ane paheravA oDhavAnuM jANe thaI gayuM che. Ama vrata ane nItine sumeLa na thatAM te hAsyAspada bane che. dharma kene kahe ? - pU. daMDI svAmIe loko puNya ane dharmane bheda samajatA nathI te aMge jaNAvatAM kahyuM : "manusmRtimAM kahelA pAMca- mahAya -je pAchaLathI bauddha dharmanI asaranA kAraNe pAMca laghuyo kahevAyA. -te badhAne leka dharma kahe che. pUrvamImAMsAmAM paNa je karmo kahyAM che te badhAne loko dharma tarIke oLakhe che. bauddha dharmamAM (1) dAna, (2) artha, (3) dinacaryA ane (4) samabhAvane-karmo kahyAM che tene paNa loko dharma mAne che. AthI dharma kayo ane puNya kayuM? e samajavAmAM muzkelI paDe che, ane keTalIkavAra puNyane dharmamAM gaNavAne goTALe thAya che. e viSe ahIM ThIka ThIka jANavA maLyuM ke puNya ane dharma baMne zuM che? vratane AtmA! zrI devajIbhAI kahe : vizva vAtsalyanI AcAraniSThAmAM nItiniSThA sonArUpa che ane dharmaniSThA senAmAM sugaMdha rU5 che. mAtra sugaMdha hoya te te lAMbo kALa na Take eTale ke temAM prANu joIe. nItiniSThA heya te dharmaniSThA saheje vaNAvAno saMbhava rahe che; paNa nItiniSThA na hoya ane vrata levAya to keTalIkavAra te pradarzana rU5 ja banI jAya che, ane temAM AtmA bhaLatuM nathI. nItiniSThAvALA jAheramAM vrata le te be kAraNe sara sAruM che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 (1) tenA lIdhe daDhatA raheze ane (2) samAjanI ekI raheze temaja samAjamAM tenuM anukaraNa thaze. nItiniSThAnuM ThekANuM nahIM hoya ne vatemAM AtmA nahIM maLe te daMbha rU5 kriyA thavAno saMbhava che, ane tene samAjamAM paDagho paDyA vagara raheto nathI. Aje jAheramAM vrata levAya che temAM moTAbhAge vrata lenAranuM spaSTadarzana hotuM nathI ke vrata pAchaLanI mULa nIti-niSThA aMtaranI hotI nathI. Azcarya che ke vivekI kahevAtA sAdhue paNa tenI vAha vAha kare che ane upalaka vAha vAhathI samAjamAM ghaNuM loko vrata levA kheMcAya che. paNa AtmA na hovAthI pariNAma sAruM AvatuM nathI. Aje nItiniSThA upara vadhAre vajana ApavuM paDaze. A saMzodhananI khAsa agatya che. nItiniSThA pachI vrata levAze, AcarAze, to comera e AcaraNane bhAre prabhAva paDaze." nItiniSThAne prabhAva zrI brahmacArIjI : "vizva vAtsalyanI nItipUrvaka dharmaniSThA ja comera prakAza pAtharI zake che. rAmAnaMdAcArya eka gAmamAM gayA. gAmanA lokoe phariyAda karI ke A gAmamAM eka bahu kharAba dazya joIne ame lAjI marIe chIe. eka pahelavAna eka vezyAnI pachavADe nIkaLe che. tene bALako vigere jevA deDe che, tethI gAmamAM kharAba saMskAra paDe che. ghaNA lokone te dhaNA ja thAya che. svAmIjIe kahyuM - "baMnene ahIM AvavA kaheje !" baMne svAmI pAse gayA. svAmIe baMnene premathI AvakAra Ape. temaNe pahelavAnane kahyuM : tame jarUra vezyA pAchaLa nIkaLo ane enuM vadana joyA kare. paNa e rU5 te bhagavAnanuM ApeluM che mATe temAM bhagavAnanI vibhUtinAM darzana karo!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 Ama to vezyA paNa kaMgaLI gaI hatI ane pahelavAnane paNa rasa nahoto rahyo. paNa svAmIjInA vacanathI bannemAM hRdaya-palaTe thavA lAge. pahelavAnane paNa pitAnA kRtyathI pastAvo thavA lAgyo. svAmIjIe tene kahyuM: "pelI bAIthI ghaNu ne karaze. tene hadaya palaTa karAvanAra jANIne pavitra saMbaMdha te cAlu rAkhaze." Ama nikAnI jema sAcA sAdhu pite te taratA hoya che paNa aneka ne tAre che. e temanI nIti-niSThAne prabhAva che. ' 5. javAharalAla neharU paNa vizvAtsalyanI niSThAvALA jaNAya che. eka najaronajara joyAne prasaMga che. teo bhilAIne kArakhAnAnuM uddaghATana karavA AvyA hatA. eka rIkSAvALAe vacamAM temanI moTara rokAvI ane chUro kADhelo paNa te Ubheja rahI gaye. tenAthI kaMIja na thaI zakyuM. paMDitajIe tene pUchayuM : "bhAI! tuM koNa che ? tane kaNe AvuM zIkhavyuM !" bApaDe kazuM belI na zakyo. tene kSetrano pArAvAra na rahyo. kone khabara dIvAnApaNamAM Ama karyuM ke koinI uzkeraNuthI paNa te paMDitajI AgaLa bhaThe paDI gayo. thoDIvAra zekAine paMDitajI vidAya thayA. A gAMdhIjInI ahiMsAnI temanA upara paDelI nItiniSThAne ja prabhAva hoI zake. nItinidhdhanI Adata keLavIe! zrI devajIbhAI "mArA pitAnA anubhavo kahuM. nItiniSThAnI Adata keLavatA jIvana keTaluM sudhare che? saM. 1882 thI 1986 sudhI huM muMbaImAM kApaDanI dukAnamAM nekarI karato. lAga Ave tyAre gallAmAMthI ke dharmAdA, peTImAMthI rUpiye-paise kADhI le. bIjI bAju vAdevAde sthAnakavAsI jaina upAzrayamAM upavAso karyA eTale mArI pratiSThA bahAra khUba vadhI. = " mArI sAthe eka rAjagAra paNa dukAnamAM kAma karate. tene corInI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdatakharI eTale mArI cerIne Apa paNa tenA upara AvavA lAgyA. paNa mane te vakhate A DaMkhatuM nahIM. tyArabAda, kacchamAM javAnuM thayuM. pisA-pratikramaNamAM rasate jaina kuLamAM jainmavAnA kAraNe kharo ja. pachI dharmane abhyAsa jarA dhIraja ane UMDANathI karyo. bIjuM sAhitya paNa vAMcavA lAgyA. gAMdhIjI ane saMtabAlajInuM sAhitya paNa jovAmAM AvyuM. UMDe vicAra thavA lAge. "jIvanamAM nIti niSThA na hoya te vataniSThA prANavAna nathI banatI !" A vicArenA lIdhe pUrvanI bhUlo DaMkhavA lAgI. - cAra-pAMca varSo pahelAM muMbaI AvyA. tyAre pUrva je rUA. 200-250nI corI mArA hAthe thayelI tene hAdika ekarAra karyo. janA zeThane prema ghaTayo nahIM, paNa vadhyA. temaNe kahyuM: "ame te AvuM ghaNuM jANI joIne karIe chIe paNa amane tamArI jema pastAvo thato nathI." mAre kahevuM joIe ke haju jIvanamAM pUrepUra satya AvyuM nathI paNa bhUla thatAM DaMkha thAya che. cAreka divasa pahelAM mATuMgA AvatAM ghATakoparathI prathama vargamAM caDhI gayo. caDhayA pachI ja khabara paDI ke A te prathama varga che. trIjA vaganI TikITa chatAM pahelA vargamAM caDhAya kema ? e manamAM DaMkhavA lAgyuM ane sITa upara na beTho. mAstara AvyA ane vadhArAne rUpiyo mAMgyo tyAre pahelAM te saheja khacakAmaNa thaI paNa bhUla karI hatI, eTale te bharI Apyo ane pachI samAdhAna thatAM zAMti thaI. ' koIkavAra paisAnI taMgInA kAraNe bhUla thaI jAya; jemake koI vAparelI TikITa hoya te tene pharI upayoga karavAnI lAlaca thAya paNa tevI bhUla DaMkhe che kharI. mane AnuM kAraNa te nItiniSThAnI Adata keLavI eja lAge che. ghaNA loko ene vediyAveDA kahe che paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 bhale e vediyA-veDA kahevAya, kharekhara eja sAco spaSTa mArga jaNAya che." nItiniSThAthI viveka brahmacArIjI : "nItiniSThA hoya te karmakAMDamAM viveka AvI jAya che. kIDIone sathavA nAkhanAra eka bahu hRdayavAna zeTha hatA. ekavAra temane vicAra Avyo : "A kIDIo sahita loTa kutarUM cATaze to dayA karatAM kudayA thaI jaze." eTale temaNe kAMTAnI jhADIo e loTa upara mUkI kIDIe tethI bacI gaI kahevAno matalaba e ke dharma ke vratamAM A viveka nItiniSThAnA kAraNe ja Ave che; ema lAge che. baLavaMtabhAI : "nItiniSThA heya te AMdhaLuM anukaraNa paNa maTI jAya." eka mANase amadAvAdamAM dharmarAja yudhiSThiranuM khoTuM anukaraNa karI jugAramAM pitAnI strIne mUkI hatI. kharekhara te; AvA mahApurUSe paNa AvA mArge gayA, te temaNe bhUlathApa khAdhI te bodha laI jugArane chaMda mUkI joIe. mATaliyA : "dharmane lakSamAM rAkhI sahiyArI nIti ghaDAya te nIti gaNAya." munizrI saMtabAlajI : "ahIM nItiniSThAne artha, darzanajJAnanA rUpamAM lezo te vadhu spaSTa thaze. vizva vAtsalyanuM darzana spaSTa thayA pachI ja AcAra vizva vAtsalyane mArge thaze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9] vizvavAtsalyamAM vrata-vicAra [ 18-9-61] muni nemicaMdrajI A agAu vizva vAtsalyanI dharmaniSThA upara vicAra karavAmAM AvyA che. nItiniSThA sAthe vrataniSThA tyAre ja TakI zake jyAre A badhAM tenuM vivekapUrNa jJAna hoya tema ja yugane anukULa dharmapuSTinI daSTie tene navo vaLAMka apAya. vatAcaraNanI jarUra te vyakti tema ja samAjanA ghaDatara mATe rahelI ja che e aMge laMbANathI vicAra | thaI cUkI che. ahIM vizva vAtsalyanAM vrata kayAM? te vratanuM mULa zuM? enI goThavaNIne kAma zuM? e aMge vicAra karavAne che. badhA vratanuM mULa vizva vAtsalya che. mULa vata tarIke paNa vizva vAtsalyane sthAna ApavAmAM Avela che. enuM mukhya kAraNuM te e che ke badhA dharmo tema ja badhI vicAradhArAo vidhavAtsalyanI vAto karavA chatAM jovAmAM Ave che ke apavAdane bAda karatAM; e dharma-saMpradAya ke pathamAM vizva vAtsalya vAto rUpe jarUra rahe che, paNa AcaraNamAM te AvatuM nathI. jyAM sudhI ene vrata tarIke sthAna ApavAmAM na Ave tyAM sudhI te mujabanuM AcaraNa zakya banatuM nathI. eTale vizva vAtsalyane ja mULa vata tarIke rAkhavAmAM AvyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 bIjuM kAraNa e che ke e lagabhaga badhA dharmonA pratIka jevuM banIne samanvaya sAdhatuM UbhuM rahe che. sAthe ja badhA prakAranA mAne ane sRSTi vacce sumeLa bAMdhavA mATe dIvAstaMbha jevuM che. te uparAMta te badhAne mAnya che. khristI dharmamAM tene vizvaprema rUpe rajU karavAmAM Avela che. emAMthI mAnavasevA nIkaLI che. prema zabda Aje meha ke vikArarUpe vaparAya che te yogya bhAvane pragaTa karatA nathI. bauddha dharmamAM brahmavihAra che. emAMthI madhyama mArganA kAraNe karUNa nIkaLI che paNa temAM pUrNa ahiMsAne vicAra spaSTa thatuM nathI. evI ja rIte hiMdu dharmamAM "adaita" hevA chatAM vahevAramAM mAnava-mAnava vaccenA bhedabhAva, ghaNuM ane dveSa jovAmAM Ave che. jaina dharmamAM vizvamaitrI ane ahiMsA che paNa tene moTo bhAga niSedhAtmaka rUpe che. AthI vidheyAtmaka rUpa tarapha (sevA, saMvedanA ane mAnavIya karUNA prati) barAbara dhyAna apAyuM nathI. evI ja rIte mahAtmA gAMdhIjIe ahiMsA, aspRzyatA nivAraNa, sarvadharma samabhAva vagere vrato vidhavAtsalyanA pUraka tarIke mUkyA che kharA, paNa A badhA vratane mULabhUta hetu je vizvavA satya che te pragaTa thatuM nathI; kAraNake ene anulakSIne vratone vicAra thaye nathI je vizva vAtsalyane mULavrata rUpe levAmAM Ave te ja mAnava-mAnava vaccenI game te prakAranI dIvAlo haze te tUTaze. saMgharSo ochAM thaze ane darekane zAti ane sukhathI jIvana jIvavAnI taka maLaze. vizvavAtsalya na kevaLa vyApaka che, paNa te badhA dharmo, jAtio, mate, vicArapravAhe vagerenA samanvayanuM dharmadaSTie poSaka paNa che ane eTale ja te ahiMsAnuM vidheyAtmaka rUpe piSaka hoIne, karuNA, sevA-mitrI, bhAtabhAva, baMdhubhAva ke advaitabhAva; darekane vahevArika rIte AcaraNamAM mUkavA prere che. eTale badhA dharmonA vratane (ahiMsA va.no) emAM samAveza. thaI jAya che, evI tenI vrata upavratanI racanA che. jyAM sudhI vizvavAtsalyane eka mULavrate na levAmAM Ave tyAM sudhI vizvaprema ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 -baMdhutvanI athavA "Atmavata sarvabhUteSa" bhAvanA vahevAramAM nahIM Ave. eTale mULa vrata che-vizvavAtsalya-jagatamAM badhA tarapha vAtsalya pragaTAvavuM. A vidhavAtsalyanA mukhya traNa mULavrata upara have vicAra karIe. e traNa vrate A pramANe che - (1) brahmacarya (2) satya zraddhA ane (3) mAlikI haka maryAdA. brahmacarya -ene lagabhaga badhAja dharmamAM ullekha che. hiMdudharma ane bauddhadharmamAM te brahmacaryano ullekha che ja. hiMdudharmamAM cAreya Azramane pAyo brahmacarya gaNavAmAM Avyo che. gRhasthAzramane mUkIne bAkInA traNeya AzramamAM brahmacaryane anivArya gaNavAmAM AvyuM che. pachI tene pALavAnI rItimAM dharaNasara pheraphAra hoya che. gRhasthAzramamAM paNuM svapanI maryAdA ane tenuM lakSabiMdu paNa brahmacaryaja che. jaina dharmamAM sAdhuo mATe saMpUrNa brahmacaryane ullekha che paNa gRhastha mATe "maithuna viramaNa" vrata evuM niSedhAtmaka rIte te mUkavAmAM AvelA che tethI brahmacarya vyaktigata rahI javAno saMbhava che athavA te tenA pAlanamAM kyAMka daMbha ke ataDApaNuM pesI javAno bhaya rahe che. khristI dharmamAM ane IslAma dharmamAM ADakatarI rIte brahmacaryane ullekha che paNa ene mahatva apAyuM nathI eTale e . sarva samAja vyApI te banI zakyuM nathI. pariNAme gRhastha vargamAM svacchaMdAcAra phelAya che. lokonI nirakuza vAsanA upara svaicchika saMkuza na Ave te emAM aniSTo phelAvAne Dara rahe che. eTale AjanA yuge brahmacarya vrata anivArya che ane tene vidheyAtmaka rIte mUkavAmAM AvyuM che. brahmacarya vratanuM pAlana sArI rIte thAya te mATe enA traNa upavato mUkavAmAM AvyA che -(1) vibhUSA tyAga (2) khAnapAna zayana-viveka (3) rAtribhojana tyAga. (2) satya zraddhAH satyane badhA dharmoe vrata rUpe svIkAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 karyo che. temAM paNa hiMdudharma ane jaina dharmamAM enA upara uMDANathI vicAra karavAmAM AvyuM che. eTale satyane je sAmAjika rUpa ApavuM heya to satyavrata "juThuM na bolavuM" evuM niSedhAtmaka hevAne badale vidheyAtmaka hevuM ghaTe che. te kevaLa bolavAmAM nahIM paNa tattvajJAna ane AcaraNamAM paNa mUkI zakAya; e rIte vicAravuM ghaTe che. tattva, vicAra, (bhAva) vANuM, temaja bIjA sAdhane, ane mana, vacana, kAyA thakI thatI pravRttiomAM, sarvabhUtahita rUpa satyano vicAra karavAmAM Ave ane te mujaba AcaraNa karavAmAM Ave te ja te sAdhanA pAkI ane sarvogI thaI zake. satya bahuja vyApaka ane avyakata che. eTale tene jaladI grahI zakAtuM nathI ane te vahevArU banI zakatuM nathI. te mATe tene vahevArU banAvavA mATe satyazraddhA eTale ke satya uparanI daDha niSThA e nAma rAkhavAmAM AvyuM che. buddhibhrama, svArtha temaja bIjA AvaraNone laIne satya na samajAya, to paNa, je mahApurUSoe satyane zodhyuM che, AcaryuM che temanA upara zraddhA rAkhI, te satyane anusaravuM joIe. Aja satyazraddhA vratanuM rahasya che. satyane judA judA kSetromAM rahetA mANaso pitapotAnI kakSA pramANe grahaNa karaze te vakhate paNa kakSA pramANe AMzika satyanuM AcaraNa ane parama satyanI taraphanI niSThA rAkhavI paDaze. A vratane sArI peThe AcaravA mATe traNa upavrato goThavavAmAM AvyA che - (1) sarva dharma upAsanA eTale ke badhA dharmomAM rahelAM sane tAravavAM, (2) niMdAstuti-parihAra eTale ke bIjAnI niMdA temaja pitAnI zvAdhA karavAnI vRttine tyAga (3) kSamApanA, eTale ke dareka kSetramAM bhUla thAya, bIjAne anyAya thAya to tenI zuddhi mATe kSamApanA karavI. A traNe ya vrata satyazraddhA vratanA piSaka ane rakSaka che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) mAlikIhaka maryAdA : A trIjuM mULavaMta che. emAM asteya ane aparigraha (parigraha parimANu) e banne vratane samAveza thaI jAya che. jIvananI jarUriyAta mATe je kAMI vastu levI paDe te nIti, nyAyathI upArjita karI hakanI levI eTale ke parigraha nI nyAyamukta vidhi ane sAthe asteya eTale ceryA vagaranI levI, e maLIne mAlikI haka bane che. paNa ATaluM ja basa nathI. enI maryAdA paNa hevI jarUrI che. je te na hoya te jAte saMgrahaddhi karI bIjAnuM zeSaNa karavAmAM, bIjAne duHkhamAM nAkhavAmAM, bIjAne pUratI vastu na maLavAmAM, AgaLa vadhAya, eTalA mATe ja kevaLa mAlika haka nahIM; paNa tenI maryAdA-ecchika kApa hovAM joIe; tenI sImA bAMdhavI joIe. TuMkamAM nyAyamukta saMpattinI paNa maryAdA hevI joIe. e maryAdA eTale parigraha-parimANa. parigraha parimANa ane asteya baMne vrata bhegA maLIne mAlikI haka maryAdAvrata thAya che. Ane alaga eka mULavrata rUpe levAnI jarUra eTalA mATe che ke agAu loko nyAya-nItinI rUe cAlatA ane te kALe enI AvazyakatA na paNa jaNAI hoya. paNa, Aje tenI jarUra che. bauddha dhameM parigraha parimANane badale nazAvALI kerI vastuono tyAga pAcamAzIla rUpe sUcavyo che. eTale tyAM parigrahanI maryAdA na thaI IslAmamAM mAlika haka maryAdA upara khuba jora ApavAmAM AvyuM che. mUsAnI daza AjJAomAM adattAdAnane ulekha Ave che. khristI dharmamAM paNa cerI ane aNahakanuM meLavavuM-baneno niSedha che. hiMdu dharmamAM paNa asteya ane aparigraha e banne yame che ja mAtra mAlikI haka vrata rAkhyuM hota to tyAganI bhAvanA pedA na thAta. mAlikI haka sAthe maryAdA joDIne, sarakArI kAnUna vaDe paNa je mAlikI haka maLe che ene choDavA ane keTalIka vakhata bIjA mATe niHsvArtha tyAga karavAnI preraNuM maLe che. * * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 mAlikI haka maryAdA vrata mATe traNa upavata A pramANe che - (1) vyavasAya maryAdA (2) vyAjatyAga (3) vyasana tyAga. A traNe upavrata asalavratane piSanArAM che. e spaSTa ja che. upavatanI yAjanA:-have upavatanI yojanAmAM, kayAM kayAM ane keTalo taphAvata bIjI vrata janAo sAthe rahelo hoya che te joIe. bahAcaryavratanA traNa upavate khAna-pAna-zayana viveka, vibhUSA tyAga ane rAtribhojana-tyAgane samAveza jainadharmanA sAtamAM upabhoga-paribhega-parimANamAM vratamAM temaja gAMdhIjInA vratamAM, asvAda vratamAM thaI jAya che. khAna-pAna-zayana viveka, vibhUSA-tyAga ane rAtribhojana-tyAga naheya te brahmacaryanuM pAlana rUDI rIte thatuM nathI. vaidika dharmamAM "yama"ne pALavA mATenA je niyama batAvyA che temAM zauca (zuddhi) ane nIcane samAveza thaI jAya che. evI ja rIte satya zraddhAnA traNa upavata sarvadharma upAsanA kSamApanA ane niMdAstuti-parihAra gaThavyAM che, te jaina dharmamAM sAmAyikavata, piSadha-vrata temaja anarthadaMDa-viramaNuM-vratamAM AvI jAya che. gAMdhIjIe te pramANe "sarvadharma samabhAva" "namratA ane abhaya e vrata goThavyAM che. mAlikIhaka maryAdA" nA traNa upavrata, vyasana tyAga, vyAja tyAga ane vyavasAya maryAdAne badale jainadharmamAM anarthadaMDa, viramaNuM vrata, dizA parimANa vrata, dezAvakAzika vata, atithi saMvibhAgavata temaja upabhega pariga batamAM karmAdAna-tyAga vratarUpe goThavelAM che. evI ja rIte gAMdhIjIe zarIra zrama, svadezI vrata gedavyAM che. Ama A vratonI goThavaNa pAchaLa e daSTi rahelI che ke temAM badhA dharmonI daSTie vadhAre upayogI khAsa-khAsa vrata ane upavatene samAveza karI le. jema IslAma dharmamAM vyAja levAne niSedha che ane te tyAM vrata rUpe che. tene ahIM upavata tarIke goThavavAmAM AvyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 bauddha dharma temaja IslAmamAM nazAkArI vastuo ane zarAba vagerenA sevanane tyAga karavA mATe eka juduM vrata che. te tene AvarI letuM vyasana-tyAga nAmanuM upavrata ahIM goThavavAmAM AvyuM che. evI ja rIte jainadharmamAM sAmAyika vrata che. tene upayoga moTA bhAge kevaLa eka muddatanI sAdhanA pUrateja karavAmAM Ave che. paNa tyArabAda jIvanamAM samatva utaratuM nathI, temaja TakatuM nathI. eTale sarvadharma-samupAsanA ane vizvavAtsalya vrata dvArA mAtra eka pitAnA saMpradAyanA kSetre ja nahIM badhAM kSetramAM, dezamAM ane badhA kALa mATe sarvadharma, jJAti, saMpradAya, vicAradhArA bhASA mAM samAva (niSpakSapAtatA) samyakatva (satyatA) rAkhI ke tAravI zakavAno prayAsa karavo paDe che. navA vatanuM prayojana kharUM? jainadharmamAM bAra vate che. bIjA dharmomAM cAra, pAMca, daza, ke agiAra vrata che. mahAtmA gAMdhIjIe paNa agyAra vrate goThavyAM che. pachI vizva vAtsalyanAM A navAM bAra vrata zA mATe goThavavAmAM AvyAM che ? enuM prayojana zuM? e jarUra prazna thaze pelAM vratothI kAma cAlatuM hoya te A navAM vrata zA mATe goThavavAM joIe ? ene uttara te e ja che ke yugeyuge jIvananAM mUlyo palaTAyAM kare che. deza, kALa ane paristhiti pramANe temAM aneka pheraphAra thAya che. te mujaba mULa siddhAMtane sAcavIne je pheraphAra ke sudhArA vadhArA na thAya te dharma temaja samAjane vikAsa rUMdhAI jAya. je leke atyAra agAu ema kahetA hatA ke rAjakAraNa ane arthakAraNamAM dharma TakI ja na zake ke rahI ja na zake. te lokone mahAtmA gAMdhIjIe rAjakAraNamAM satya ane ahiMsA temaja arthakAraNamAM satya nyAyanIti jAte AcarIne batAvI ApyuM ke dharma, jIvananAM joke kSetramAM rahI zake che ane rahevo joIe. nahIM te te dharmanI sAdhanAM ekAMgI, adhUrI ke kAcI che. eno sAdhaka pitAnI e khAtrIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 DhAMkavA mATe javAbadArIthI bhAgavAnuM, ekAMta sevana karavAnuM, kevaLa AtmArtha (svArtha) sAdhavAnuM, haThayoga sAdhavAnuM bahAnuM leto phare che. eTaluM ja nahIM, ghaNIvAra AvA sAdhakomAM daMbha paNa vadhAre paDatuM jovAmAM Ave che; eTale samAja jIvananAM badhAM kSetramAM dharmanI sAdhanA karavI hoya ane dharmane samAja vyApI banAve hoya to dravya kSetra, kALa ane bhAva joIne vratone navo vaLAMka Apaja paDaze. navAyugane mAnavI je daSTie vicAre che te pramANe pAtra, sthAna temaja vAtAvaraNa joIne tene navI rIte ghaTAvIne temanI AgaLa rajU karavA paDaze. nahIM te vratamAM jaDatA AvI javAnI saMbhAvanA rahe che. A vastunuM mahatva yuge yuge dareka yuga purUSe svIkAryuM che. bhagavAna mahAvIre joyuM ke havenA yuganA loko vakrajaDa eTale ke khATA tarka karanAra temaja jaDa thavAnA che eTale temaNe mAtra cAturyAyathI nahIM ) cAle; brahmacaryanI sAthe loko aparigrahane nahIM gaNe, ema bhAnI pAMca mahAvrato goThavyAM. temaNe brahmacaryane eka alaga vrata rUpe sthApyuM. evuM manAya che ke te pahelAM bhagavAna pArzvanAtha sudhI cAturyAma dharma hato, te agAu traNa vrateja hatAM-prANAtipAta- ' viramaNa, mRSAvAda viramaNa ane aparigraha. asteya ane brahmacaryane aparigrahamAM gaNuM levAmAM AvatAM hatAM. te pahelAM eka ja ahiMsA * vrata hatuM. jemAM pAMceya vratono samAveza thaI jAto. te kALanA loko saraLa ane buddhimAna hatA eTale te barAbara hatuM paNa samaya samaya pramANe lokasamudAyanI badalAtI mAnasa-paristhiti pramANe tIrtha karane, vrata-Ayojana badalavuM paDeluM. bhagavAna mahAvIra pachInA AcAryoe paNa e vrato rAjAthI mAMDIne sAmAnya prajA pALI zake e rIte goThavyAM. mULa te vratonI goThavaNa karavAne uddezya che, dharmanI vRddhi ane puSTi kema thAya! je dharmanI vRddhi eTale ke vizvanA AtmAone vikAsa thavAne badale dharmanA kalevaranI (saMgha, samAja tIrthanI) ja. 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ di-puSTi thatI heya, sAce dharma jhaMkhavAta hoya; saMkhyA lobhamAM paDIne sAcA siddhAMta eka kore mUkAtA hoya te vratamAM pheraphAra karavAnI jarUra che; ema samajavuM joIe. keTalIkavAra evuM paNa bane che ke vrata sarvagrAhya na thatAM, tenA nAme daMbha, dhaNa, dveSa va. anartho poSAya che. A vAta dharmanA vikAsane rUMdhanArI che. mATe yugadaSTie temAM sudhAro vadhAre the joIe. mahAtmA gAMdhIjIe svarAjya ane eka ekatAnI daSTie AkhA dezanuM ghaDatara karavA mATe ahiMsAdi mULa pAMcavo sAthe, abhaya, svadezI, zarIrazrama, aspRzyatAnivAraNa, sarvadharma samabhAva ane asvAda nAmanAM upadrata paNa goThavIne rajU karyA hatAM. Aje temanA avasAna bAda ane svarAjya AvavAthI ghaNuM vastuomAM pheraphAra thayo che, temaja jhaDapI vAhana vahevAre vizvane nAnuM karI mUkyuM che, eTale AkhA vizvane sAMskRtika daSTie eka ane ekAgra karavAnuM che. A badalAyelI paristhitine lakSyamAM rAkhIne Aje vrata ane upavrato vicAravA paDaze. A navI vrata vejanA vakhate pUrvavratonuM anusadhAna-meLa te raheze ja. rakhe kaI mAne ke pUrva purUe goThavelAM vate AnAthI kADhI nAkhavAmAM Ave che athavA pUrvatratAnuM khaMDana thaI jAya che. e pUrvatrane samAveza AjanI navI vrata AjanAmAM thaI jAya che. ghanI goThavaNI pAchaLanI bhUmikA: Aje vratane navI Dhabe goThavatI vakhate traNa vastuono khyAla rAkhavo paDaze. te A pramANe che - (1) te vrata, AjanA dravya, kSetra, kALa-bhAvane anurUpa, palaTAtA vizvane daSTimAM rAkhIne goThavAvAM joIe. (2) te vrate, samagra samAjavyApI eTale ke sarva grAhya banI zake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 chUtAchUtapitA che ke na karI evAM hovAM joIe. arthAta te vahevAramAM AcarI zakAya tevAM hAvAM joIe. - (3) te vratamAM dharmaniSThA virUddhanA ta -dabha, dhRNA, Sa, bhedabhAva va. - pravezavAM joIe. eTale ke te vrata vikAsaghAta, daMbhavaryA siddhAMtaviruddha na hovAM joIe. dharmavardhaka ke piSaka hovAM joIe. A traNeya muddAone jarA vigatavAra joI jaIe e ThIka raheze. mahAtmA gAMdhIjIe joyuM ke bhArata parataMtra che. enAM kAraNemAM spRzyAspRzya (chUtAchUta)no bhedabhAva che; lokomAM sAcA vIranI ahiMsaka nirbhayatA nathI rahI, potAnA deza ane gAmaDAmAM banelI vastuone vaparAza-vahevAra bhUlAya che, tethI loko rojI ane roTIbannenA abhAve bhUkhe mare che. dharma ane saMpradAyanA nAme dezanA TukaDA thai rahyA che. yaMtre AvatAM zarIrazrama ocho thayo che ane parataMtratA vadhI rahI che, svAdalolupatA (pAMce IdriyonI) vadhatI jAya che tenA kAraNe prajA mAyakAMgalI banIne vilAsitA tarapha ghasaDAI rahI che. eTale emaNe je upadra svadezI, aspRzyatA nivAraNa vagere ApyAM te barAbara hatAM te yugadaSTie yogya paNa hatAM. paNa, Aje yuga badalAyo che. navA yuganI daSTie A jUnA masAlAne laIne navo vaLAMka nahIM ApIe te samAja ane vyakti pachAta rahI jaze ane yugabaLa AgaLa vadhI jaze. yugabaLa eTale vizvanA badhA pravAhane vicAra karIne Aje vizvavAtsalyanAM je bAra vrate mUkAyAM che te barAbara che ke kema? tenI vizeSatA sAMskRtika daSTie che ke nahIM? enI cakAsaNI karI levAmAM Ave e ThIka thaze. A badhAM vrate munizrI saMtabAlajIe pitAnA 1 varSanA samAna ekAMtavAsanA maMcane bAda mUkyAM che. koI ema na mAne ke tenA vaDe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne paMtha ke vADo Ubho karavAnI temanI IcchA che. temaNe te dharmavicAramAM, yugadaSTie ciMtana-saMzodhana karIne tene navI rIte-tenAM mUlyone samAja svIkAre ane te vahevArU bane e mATe rajU karyA che; ema vinamrapaNe kahI zakAya. vatanAM navAM mUlya sauthI pahelAM brahmacarya vrata che. te vidheyAtmaka rIte mUkyuM che. te eTalA mATe ke tethI brahmacaryane sAmAjika rUpa maLe che. vizvavAtsalyamAM mAnanArA dareka saMpUrNa brahmacarya pALe e tenuM aMtima lakSya che ja, sAtheja kakSA pramANe nItiniSThA pramANe temaNe saMyama rAkhavAnuM che. janasaMgaThananA sabhyo e brahmacarya vratamAM, svapanI saMtoSa jevI maryAdA rAkhavAnI che. eTaluM ja nahIM AvA lokasevaka jeo gRhasthAzramamAM haze temaNe saMtAna maryAdA karavAnI che ane te paNa saMyamathI, e aMge temaNe vilAsa, vyasana, TApaTIpa vagerethI dUra rahevAnuM che ane e sAthe ja khAna-pAna-zayanane viveka rAkhavAne che. graha mATe to brahmacaryanI caramasAdhanA rUpe svapatnI maryAdAthI mAMDIne svapatnI brahmacarya vrata che temaja sAdhuo mATe to pUrNa brahmacarya pALavAnuM che. Ama chatAM nirdoSa zarIra sparzathI paNa sAvadhAna rahIne, viveka pUrNa rIte temaNe brahmacAriNI bahene ane sAdhvIonA ghaDatara mATe navAM mUlyonI daSTie vicAravAnuM paNa rahe che. AjanA yuga pramANe brahmacArIe pitAnA upara vizvAsa rAkhavAne che ane temaNe saMpUrNa takedArI rAkhavAnI che. paNa, mAtAo ke bahenothI ataDA ke bItAM rahevAnI jarUra nathI. evI ja rIte satyazraddhAne paNa sAmAjika svarUpa ApavAnuM che. tethI samAjamAM Aje mera je chaLachidro, daMbha, AzayamAM parivartana, anyAya, anIti vagere cAle che te badhI ja badIone dUra karavA mATe lokasaMgaThane sthApI te te lokasaMgaThanoe nyAya ane nIti upara madAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 bAMdhavo paDaze. e mATe sarvaprathama lokasevakoe satyanuM khAsa-pAlana karavuM paDaze ane tenuM lakSya pUrNa satya taraphanuM rAkhavuM paDaze. enA mATe sarvadharma samanvaya, niMdA stuti parivAra ane kSamApanA e traNe upavratomAM temaNe jAgRti rAkhavI paDaze. jo ema na thAya te jagatane vizvAsa sAdhu saMsthA upara nahIM bese. have trIjuM mULa vata mAlikI haka maryAdA che-te aMge jarA UMDANathI vicAra karavo jarUrI che. ahIM mAlikI haka maryAdA mULa vrata svarUpe rajU karavAmAM Ave che tyAre saMta vinAbAjI mAlikI haka visarjana ke mAlikI haka-tyAganI vAta kare che. dekhItI rIte e be vacce moTo pharaka che ane virodhAbhAsa lAge che. ahIM je vicAravAnuM che te kevaLa sAdhusaMsthA ke ekala dokala vyaktinI daSTie nahIM paNa jagatanA badhA varganA loko ane saMsthAonI dRSTie vicAravAnuM che. vizvanA badhA dharaNanA lokenI daSTie vicAra karatAM ema jaNAyA vagara rahetuM nathI ke sarvathA mAlikI haka tyAga ke svAmitva-visarjana, e vahevAra thatuM nathI. - prazna e che ke mAlikI hakane sarvathA kaNa tyAgI zake? evA ja loko ke jemane samAja taraphathI nizcitatA hoya. AvA vargamAM to kevaLa sAdhu sanyAsIo AvI zake athavA ucca kakSAnA thoDAka lokasevako AvI zake. temane evI nizcitatA hoya che ke bhale mArI pAse mAlikI haka na hoya, paNa huM jyAM jaIza tyAM mane khAvA-pIvAnuM temaja rahevAnuM ane paheravA-oDhavAnuM maLI raheze. keTalAka leka eka bIjI vAta rajU kare che ke samAjane jIvatadAna ApI; samAja-samarpaNa thaIne; 100-150 rU.ne pagAra nirvAha athe levA-mAlikInA dhoraNe le; jIvatadAnanA tyAganI sAthe e baMdhabesatuM nathI. emAM te jIvanadAnI jIvanadAna ane samAja taraphathI pratiSThA te meLavI ja le che ane nirvAha-vyaya laIne bIjI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 mAlikI UbhI kare che. eka te e ajugatu che ane bIju emAM daMbha pesavAnI saMbhAvanA UbhI thavAne bhaya hamezAM rahe che. - ghaNIvAra evuM jovAmAM Ave che ke amukabhAI pitAnA parigrahanI maryAdA eka lAkha rUpiyAnI kare che. jyAre mUDI ekalAkhathI vadhe che te te vadhArAnI mUDI pitAnI strI, putra, putrI va.nA nAme karato jAya che ane mAlikI-haka paNa rAkhe che. Ama daMbha na pise ane vahevAra paNa bane te mATe mAlikI haka maryAdA vrata rAkhavAmAM AvyuM che. vizvamAM Aje mUDIvAda, sAmyavAda, samAjavAda vi. ghaNuM badhA vAde che ane raheze. A dareka vAdamAM kyAMka samAjanI, kyAMka vyaktinI te kayAMka rAjyanI mAlikInI vAta thAya che. je mAlikI haka-visarjananI vAta thAya te pachI rAjya ke samAjanuM svAmitva paNa choDAvavuM paDaze. je ema na thAya te svAmitva-visarjana nahIM thAya ane te svAmitva samAja ke rASTramAM kendrita thaI jaze. Ama thAya e to vadhAre bhayaMkara che ane tenA pariNAma-svarUpe eka rAjya ke saMgaThana bIjA rAjya ke saMgaThanene zodhavAnuM; kabaje karavAnuM kAraNa banI javAne saMbhava che. bhUdAnamAM prAraMbhamAM mAlikI haka-maryAdAnI vAta hatI eTale pU. saMtabAlajI mahArAjazrIe emAM khUba rasa lIdho hato. jyAre grAmadAna dvArA AkhA grAmanI bhUminA svAmitva-visarjananI vAta AvI tyAre emaNe vicAryuM ke AmAM kheDUtane nizcitatA raheze nahIM. temaja tenA ghaDatara ke vyavasthA mATe lokasevako chevaTa sudhI raheze nahIM. tyArabAda ekaja pariNAma Ave ke grAmadAnathI AvelAM grAma badhA rAjyanA hAthamAM seMpavA paDaze. rAjya prAMTa ApyA karaze; rAhata vRttithI AkhuM kAma cAlu raheze. AnAthI grAmadAnI grAmomAM naitika zakti jAgRta nahIM thAya. eTale emane rasa ocho thaze. jyAM sudhI gAmaDAM, majura-madhyamavarga ke pachAtavargane nizcita na karI zakAya tyAMsudhI mAlikI haka-visarjananI vAta havAmAM ja raheze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 eTalA mATe bhAla naLakAMThA pradezamAM, taLAva va. khAdAvavAnA kAraNe sarakAre kheDUtanI je jamIna laI lIdhI hatI tenA badale rUpiyA na apAvatAM kheDUtone jamIna ja ApavAmAM AvI. jethI kheDUtone nizciMtatA rahe. A rIte temane nizvita karyA pachI ja, mAlikI haka maryAdAthI AgaLa laI jaI zakAya. zarIra zrama to gAmaDAM, zahero, lokasevaka temaja sAdhue va. badhA eka yA bIjI rIte kare ja che. mAtra sthaLazrama hoya te bhautikatAnI lAlasA vadhe eTale enI sAthe "vyavasAyamaryAdA paNa vrata rUpe mUkI che. ethI tana-mana ane buddhi vaDe je vepAra sevaka ke kheDUta karaze temAM maryAdA Avaze. zarIrazrama temaja buddhine zrama banene samanvaya karavo paDaze. rASTra ghAtaka dhaMdhAothI lokone choDAvavA paDaze. asvAdamAM svAdane sarvathA tyAga sUcavAya che-paNa te vahevAra nathI mATe khAna-pAna zayana viveka" ane "vyasana tyAga" ne vrato rUpe mUkavAmAM AvyAM che. sAthe ja jIma sivAya bAkInI Idrione svAda paNa dUra thAya e mATe "niMdAstuti parihAra" che. A rIte bAra vratane vicAra karavAmAM Avyo che temAM yuganI daSTi rahelI che ane tethI dharmanI vizeSa pRSTi thaze ane vizvavAtsalyanI dharmaniSA sArI rIte khIlaze. carcA-vicAraNuM sajajane vase te svarga AjanI carcA prAraMbha karatAM pU. zrI daMDI svAmIe kahyuM : "vyaktigata ane samAjagata jIvana vyavasthAne TakAvanAra sadudharmane bhAratIya saMskRtie ThIka ThIka sAcavyo che. sata, kije, mahAjane, kSatriyo ema aneka sajajanee prANane hemIne paNa dharmarakSA karI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 ' dharmarAjA sadehe svargamAM gayelA evI vAta mahAbhAratanA svargArohaNa-parvamAM Ave che. tyAM bhagavAna zrI kRSNa temane sAme levA mATe Ave che. banne jaNuM cAlyA jAya che. mAyAthI je svarga hatuM te naraka dekhAya che. ane naraka che te svarga dekhAya che, - bhagavAna zrI kRSNa pUche cheH "bolo kyAM javuM che?" javAba maLyo: "jyAM mArA mAjaNyA bhAIo che tyAM kAraNa ke, emaNe je karmo karyA che temAM mukhyapaNe huM javAbadAra chuM. e narakamAM heya te bhAre narakamAM javuM che- svargamAM nathI javuM !" matalaba ke je sajane narakamAM hoya te yudhiSTharane mana te svarga che ane dune je svargamAM hoya te te svarga paNa tene mana naraka che." A che vidhavAtsalyanI dharmaniSThA, je narakane svarga banAve che. jyAM vizva vAtsalya haze tyAM dharma haze. ane jyAM kharekhara dharma haze tyAM vizva vAtsalyanI AcAraniSThA haze ja ! dharmaniSThAnuM uttama pratika "mA" zrI mATaliyAjIe kahyuM : "munizrI saMtabAlajIe ApaNane kahyuM ja che ke vizvanAM prANImAtrane pitAM rU5 jevAM ane "mA"nI jema vAtsalyathI navaDAvavAM. vizva vAtsalyanI dharmaniSThA mATe "mA" uttama udAharaNa ane pratika rUpa che. te bALako mATe tyAga ane sevA karIne ke ajoDa AnaMda mANI zake che? evI ja rIte sau potapotAnA dharmamAM rahyA chatAM vizva vAtsalyanI dharmaniSThA rAkhI zake che. asatyathI vizvavahevAra cUMthAI jAya che ane satyathI te vyavasthita jaLavAya rahe che. e mATe satya mukhyatve (kendramAM) Ave ! jIvamAtrane abhaya ApavAnI vAta AcAramAM ahiMsA AvyA vinA na rahe. Ama satya ane ahiMsA e benI AsapAsa jema keTalAka tIrthakaroe cAra; te keTalAke pAMca vAto gUMthyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 pAprabhue cAra ApyAM. mahAvIra prabhue pAMca ane rAtribhejanane tyAga ema cha vrato karyA. temAM paNa gRhasthonA pAlana mATe alaga maryAdA bAMdhI e pAMca vratone ladhu karyA, ane temanA vikAsa mATe traNa guNavrato ane cAra zikSaNavrata umeryA, Ama bAra vrata thayAM. mahAtmA gAMdhIjIe yuganI mAMgane dhyAnamAM rAkhIne dharmane rASTrIya rUpa ApIne agiyAra vrato pitAnI Dhabe raju karyA. ApaNe jagatanI mAMgane daSTie thoDe pheraphAra karIne agiyAra ke bAra vrata karIe chIe. paNa A badhAmAM mukhya vAta e che -(1) satya-jagatanA vahevArane saraLa banAvanAra tattva, ane (2) ahiMsA prANImAtrane abhaya (surakSA) Ape te jIvana bhAvanA. A rIte jainadharma vizvadharma banavAnI guMjAIza dharAvI zake che. gAMdhIjI hiMdudharmane teja dRSTie jotA. ApaNe e mULatatvanA AgrahI rahIe eTale badhA lokone e vAta potIkI lAgaze. jyAM darzana sAruM thayuM ke badhAM vrata kedrIya (mukhya) tatvanI AsapAsa barAbara kramekrame goThavAI jaze. ahiMsAnI upayogitA duniyAnI mAnavajAta sAme prathama savAla cheH "raziyana ane amerikana jUthane. te bannenI sAmasAme chAvaNuo paDI che. teo eka bAju hathiyAra tejIlAM banAvI rahyAM che, jyAre bIjI bAju bannene pitAnA khudanA ane prajAnA nAzane Dara che. chatAM mArga maLato kema nathI? kAraNa ke parasparano avizvAsa che. avizvAsa eTalA mATe ke kadAca kahI daIe ane humalo sAmethI kare te zuM? eTale vAte chupAve che. ahIM ahiMsAja kAma lAgaze. bApune satyanI zodhamAMthI ahiMsA maLI hatI. Ama satya-ahiMsAne AkhuM jagata jhaMkhe che. ApaNe emAM paNa brahmacarya (saMyama) upara vizeSa bhAra ApazuM. jyAre pazcima Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 e upara ocho bhAra Apaze. paNa game te rIte tatva jaLavAI rahevuM joIe. dharmaniSThA, vratone AcAramAM mUkavA mATe che. vizva vAtsalyanuM darzana jenuM spaSTa haze te ApaNAM vone AcAramAM mUkyA vinA rahI zakaze nahIM. grAma saMgaThananI jarUrata : savAranA nemimunie grAmadAnanA saMdarbhamAM je kahyuM te Ama te sAyuM che. paNa gheDe vadhAre khulAso karI dau. orIssAmAM korApura jillAmAM jyAre grAmadAne thayelAM tyAre huM tyAM gayelo. bhUmi saune samAna na hatI. cAra pAMca gaNuM aMtaravALI hatI. dA. ta. eka kuTuMbane eka ekara heya te bIjAne cAra-pAMca ekara heya. paNa A maryAdA grAmasamAje nakkI karavI joIe. vyaktimAM svArtha ane mamatA vadhu hevAne saMbhava che eTale samAja nakkI kare e vAta ThIka che. paNa grAma-samAja kayo? saMsthA ke saMgaThana sivAya grAmasamAja ghaDAya nahIM ane ghaDAelo samAja na bane tyAM lagI kAryakramo saphaLa na thAya; athavA pachI tevAM grAma rAjyone soMpavA paDe. AthI tyAM keI naitika baLa vALI saMsthA hevI joIe. A vAta vinobAjI svIkAre tyAre ja vahevAra saraLa thaI zake. eTale TrasTIzipa ke mAlikI haka maryAdAnI vAta vinobAjI svIkAre che, tema grAma-saMgaThananI vAta paNa svIkAre, te banneno tALo maLI jaze. jIvanadAnI mATe te teo aparigrahanI ja vAta kare che. bAkI grAmasamAja mATe te teo mAlikI haka maryAdAnI ja vAta kare che. e mAro namra abhiprAya che. dharmaniSThAne prabhAva : zrI pUjAbhAIe kahyuM : eka vakhata izuM mahAtmA ane emanA anuyAyIo eka sthaLe gayA. temanA mATe saraghasa kADhayuM. teo jatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 hatA ke eka jaNe gajavAmAM be senAmAra nAkhI. A dazya eka anuyAyIe joyuM. eTalAmAM eka bIjA jaNe te banne senAmahorone kADhI lIdhI. ATalA badhA mANaso vacce kADhI lIdhI chatAM levA dIdhI.. anuyAyI belavA jato hato paNa Izue temane cUpa ryA. satsaMga karI badhA vikherAyA tyAre pelA anuyAyIe tema karavAnuM kAraNa pUchayuM: "Ape Ama kema karyuM ?" Izue kahyuM: "mANasanI pratiSThA karatAM be sonAmahoronuM mUlya vadhAre nahatuM. eTalA badhA mANasomAM je e vAtanI khabara pata to e bApaDAnuM zuM thAta?" kharekhara to e gUDe ane cAra hatA. teja divase teNe kyAMka corI karelI. eTale eka moTuM mANasonuM ToLuM tenI pachavADe AvatuM hatuM. te nAsIne Izuno utAro hato tyAM ja peThe. Izu mahAtmA dIvAnA ujAsamAM vAMcI rahyA hatA. A vakhate temaNe dI ThArI nAkhe. TeLuM bIje raste bhAgI gayuM. ATalA upakAra chatAMye te cAre Izu pAse mUkelI eka cAMdInI dIvaDI corI levA mAMDI. tyAre tene bIjI cAMdInI dIvaDI ApatAM Izue kahyuM: "A paNa laI jA ! paNa A dhadho sAro nathI !" A pachIthI pelA cerane vicAra AvyuM : "meM senAmahera eTalA badhA mANasonI vaccethI laI lIdhI. mane cera jANavA chatAM jemane cahere badalAyo nahIM. mArI pAchaLanAM ToLAMmAMthI huM bacavA ahIM Avyo to ye mane Azaro Ape. meM dIvInI corI karavA mAMDI to bIjI paNa ApavA mAMDI, kharekhara A daivI purUSa che." te emanA caraNomAM DhaLI paDaze. teNe kSamA mAMgI ane te saMta thaI gayo. IzunA cAritryanI tenA upara asara thaI. vizva vAtsalyanI je dharmaniSThA na hota te AvA cora ane DA upara prema AvI zakata, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 nahIM. kevaLa mAnava ja nahIM, pazupati paNa abrAhama liMkane AtmIyatA dekhADI hatI. tethI ja temaNe kIcaDamAM paDela bhUlane kapaDAMnI darakAra karyA vagara kADhayuM. temanA kapaDAM upara chAMTA uDayA paNa temaNe evI khoTI IjajatanI darakAra na karI ane teo samayasara adAlatamAM pahoMcyA. dAdu bhagatane dAkhala : kheDA jillAmAM dAdurAma bhagata thayA che. temaNe dariyA kAMThAnA dhuvAraNa gAme jatAM, eka sAMDhane bhAMbharatA sAMbhaLyA ane tenI AsapAsa samaDIgadhanAM ToLAM joyAM. bhajananA badale tyAM ja sevA karavA maMDI paDyA. meTuM vajanadAra janAvara ! cAra divasa khAdhA-pIdhA vagara tenI sevA karavAmAM lAgI gayA. cAra divase tenA mAlika dekhAya. je vizva vAtsalyanI niSThA na hatA te teo Ave vakhate ATaluM na karI zakata. ApaNe te AvI vyaktigata sAdhanA uparAMta, samudAyagata ane saMsthAgata anubaMdhavALI sarvAgIkrAMtinI vAta karI rahyA chIe, eTale e te AnAthI AgaLanI vAta che. parigraha-prANu ane abhimAnane tyAga zrI suMdaralAlabhAI kahe: "ApaNe parigraha, prANa ane abhimAnane saMpUrNa tyAga nahIM karatA zIkhIe te sarvAgI krAMti AvI zakaze nahIM. Aje te badhuM tyAga karanAra bhakto, te paNa ajJAnatA athavA abhimAnathI pitAnuM sthAna gumAve che. nAradajIne abhimAna thayuM eTale eka nAnA bhakate karI batAvyuM. te temanAthI thaI zakyuM nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 vataniSThAne prabhAva : zrI savitAbahene kahyuM: "eka bahenanI vAta A paryuSaNa parva aMge kahuM chuM. te bahene pUchyuM: "tame tapa kare che e jANuM mane navAI lAge che. cauvihAra, sAmAyika, pratikramaNa badhuM ye kare che. keTalAMka to AgaLa vadhIne A badhAMne tarachoDe che, jyAre tame te sarvadharma samanvayamAM mAnavA chatAM bhagavAna mahAvIra ane ahiMsA vageremAM ghaNuM mAne che. samajaNa tema ja jJAnamaya tyAgathI badhI kriyAo paNa kare cho, A ja kharekhara satyadaSTi che. tamane AvA satapurUSanA satsaMgane lAbha maLe che, amane kyAre maLaze?" te pachI temaNe pUchyuM "saMtabAlajI muni muhapatti paNa rAkhe che ?" meM kahyuM: "mauna vakhate na rAkhavI ane belatI vakhate ke jarUra, vakhate rAkhavI, Ama teo kahe che." A badhuM joI khulAso sAMbhaLI te khuzI thayAM. AvA to keTalAye prasago zibira daramyAna jovA maLe che, zrI brahmacArIjIe dayArAma bhagate zerasiMhane sudhAryo tenI vAta, jaNAvI hatI. evI ja rIte eka saMte vezyAne sudhArI tene dAkhalo Aye hate. sarvakSetranI dharmakrAMti zA mATe? zrI devajIbhAI kaheH "jaina paraMparAmAM kuMdakuMdAcArya jevA tatva sudhAraka thayA. hemacaMdrAcArya jevA saMskRtinA krAMtikAra thayA ane lokazAha jevA dharmakrAMtikAra thayA. chatAM temaNe sarva kSetre dharmakrAMtinI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 vAta na karI ane A yuge Apane sarva kSetranI dharmakrAMti mATe mULa vratane sAcavI AvaDA moTA pheraphAronI vAta kema sUjhI ?" tene javAba ApatAM muni zrI saMtabAlajIe kahyuM: "savAre nemimunie kahyuM te mujaba prathama satya, pachIthI traNa pArzvaprabhu vakhate cAturyAma ane bhagavAna mahAvIra vakhate pAMca mahAvrato temaja gRhastha mATe bAra aNuvratanI vAta karI hatI, te ane pAMca samiti, traNa guptie vagere uparathI jainadhame vyApaka vAta karI ja che. AcAryoe yugAnusAra pheraphAra paNa karyA che. havene jabhAne badalAya che. samAja, samudAya ane saMgaThanonI vAta AgaLa Ave che. gAMdhIjIe sAmudAyika ahiMsAnA prayoge kya, saMsthAo UbhI karI ane tene zuddha saMgIna banAvI hatI. dharmakrAMtikAe paNa seMkaDo varSothI deza-paradezamAM kAma karyuM ja che. A badhAne saMdarbha laIne jainadharmanAM anekAMtavAda, temaja vyApaka ane chatAM jhINAmAM jhINuM ahiMsAnI vAtanA kAraNe A pheraphAro AvyA che. eTale A vAta cAva navI nathI. nAnuM ja saMzodhana che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ [10] vizva vAtsalyamAM brahmacarya vicAra [25-9-61] -munizrI nemicaMdrajI vizvavAtsalyanA bAra vratanA paricaya rUpe A agAu vicAra thaI cUkyo che. temAM vizva vAtsalyanAM je traNa mULa che -(1) brahmacarya (2) satyazraddhA (3) mAlikI haka maryAdA. tenA upara alaga alama jarA vistArathI vicAra karI levo yogya gaNAze. A mULavate ane temanAM upavratanI yojanA gAnurUpa navI daSTie karavAmAM AvI che, eTale mULavato aMge jeTaluM spaSTa ane savistAra vivecana thAya teTaluM ja te viSayane samajavAmAM ane te mujaba AcaraNa karavAmAM saraLatA rahe che. Aje brahmacaryavrata upara navI draSTie vicAra karavAno che. vizva vAtsalya ane brahmacaryane hamezAM ati nikaTane saMbaMdha che. vizva vAtsalya mATe jema brahmacarya anivArya che tema brahmacaryanI saMpUrNatA paNa vizva vAtsalya pragaTAvavAmAM pariName che. e daSTie brahmacaryane kevaLa "mathuna sevavuM nahIM' eTaloja niSedhAtmaka TuMka artha levAne nathI. brahmacarya aMge alaga alaga prakAranI vyAkhyAo sAMbhaLavA maLe che. eka to upara kahevAmAM AvI te prakAranI niSedhAtmaka vyAkhyA che. paNa te eka taraphI che; saMpUrNa nathI. mahAtmA gAMdhIjIe pAMce Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 208 IdriyonA saMyamane brahmacarya kahyuM che. bhAratanA prAcIna graMtha-vedamAM brahmacaryane artha A pramANe karavAmAM Avyo che -"brahma eTale vizvanA AtmAo ane carya eTale jenI sAthe vicaraNa karavuM." eTale ke vizvanA badhA AtmAo sAthe vicaraNa karavuM, e brahmacarya che. Ama brahmacaryane badhA AtmAo sAthe vicaraNa karavA mATenuM sAdhana mAnavAmAM AvyuM che. eja kArya vizvavAtsalya karavAnuM che. badhAye AtmAonI sAthe vicaraNa karavA mATe vAtsalya jarUrI che. ane vAtsalya jyAre jarUrI bane che tyAre brahmacaryane mAtra niSedhAtmaka artha karI; nArI jAtithI ataDA, aLagA ke DaratA rahevuM; strInuM moTuM paNa na jevuM, evo bhAva tAravo khoTo che. e te brahmacaryanI kevaLa ekAMgI, vyakitagata, svArthI ane adhUrI kAcI sAdhanA gaNAze. "kevaLa zArIrika vikArathI bacatA rahevuM" eTalo ja artha brahmacaryane thato nathI; tyAM to badhA AtmAomAM AtmabhAva sAthe vicaraNa karavuM evI spaSTa vyAkhyA che. vAtsalya ane vikAra bannenAM mULa eka nathI. vAtsalyanuM mULa caitanya-AtmA che; jyAre vikAranuM mULa jaDatA-zarIra che. vAtsalya e AtmAne bhAva che, jyAre vikAra vibhAva che. ghaNA loko vAtsalyane paNa vikAra ane vikArane vAtsalya gaNI, bannenI ekatAno bhrama Ubho kare che. pariNAme vikAranA jokhame teo vAsalyane paNa paDatuM mUke che. Ama thavAthI samAjanI pragati rUMdhAya che; aTake che ke ekataraphI bane che. eTale vizvavAtsalyanI niSThApUrvakanI sAdhanA mATe vidheyAtmaka brahmacaryanI jarUra rahe che, ane vidheyAtmaka brahmacarya mATe strI ane purUSa bananI sahacAritA anivArya che. ahIM sahacAritA eTale sAthe rahevuM ataDA banIne na pharavuM e arthamAM che, nahIM ke zAririka saMbaMdha. jAtIya ane vijJAnanA pravartaka phoIDe maithunane--strI purUSanAsAhacaryane anivArya mAnyuM che. paNa ene je artha zAririka-saMbaMdhajanya sthaLa viSaya bhoga rUpe ghaTAvavAmAM Ave che e barAbara nathI. strI ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Re9 purUSa sAthe rahevA chatAM brahmacarya dvArA paraspara pUraka bane evuM ApaNuM traSi-munioe AcarIne batAvyuM che. eTale vidhavAtsalyane mAnanArA sAdhaka-sAdhikAo mATe yugAnuja vizALadaSTie brahmacaryane vicAra karavAnuM che. eklA ke ataDA rahIne brahmacarya pALavA jatAM te kAcuM ekAMgI bane che ane temAM daMbha pasI javAno bhaya che. mAnava-nara ane mAnava-nArI e bane jyAM sudhI abhika ta dAmya nahIM anubhave tyAMsudhI bannene ekabIjAnA sAcA guNenAM darzana thaI zakatAM nathI. AtmIyatA anubhavAyA vagara bane zAririka ArSaNa ane vAsanAthI prerAIne zarIra saMbaMdha bAMdhavA taddha ghasaDAya che ane pariNAme brahmacaryane hAsa noMtarI bese che. je maryAdA ke taTasthatA banne vacce keLavAvI joIe te A kAraNasara keLavAtI nathI ane parasparanI Asakti jAge che. tenA badale je bannene guNavRddhinI daSTie paraspara tAdAmya thAya to baMne ekabIjAne parasaparamAM aMgata vikAsa sAdhI zake; ane sAthe sAthe samAjane vikAsa paNa karI zake. nArImAM ghaNuM guNo che. jemake kSamA, komaLatA, sevAsuzraSA, vAtsalya, dhati, vANu vagere. evI ja rIte puruSamAM sAhasa, satya, paurUSa, hiMmata utsAha, nirbhayatA vagere viziSTa guNo che. je nara ane nArInuM tAdAmya thAya to nArInA guNanI pUrti purUSomAM thaI zake ane purUSanA guNanI pUrti strIomAM thaI zake eTaluM ja nahi purUSonI khAmIo strIo vaDe dUra thaI zake ane strIonI khAmIo purUSo vaDe dUra thaI zake. Ama AtmIya-sAhacarya ke taTasthatApUrvakanA tAdAothI parasparanuM pUrapa vadhe ane brahmacaryanI sAdhanA samAjavyApI bane. ane Ama te brahmacarya samAja-vikAsanuM kAraNa bane. AmAM eka bAjue brahmacarya mATe jAte kaDakamAM kaDaka rahevAnuM che ane bIjI bAju gRhastha sAdhA-sAdhikAo ke sAdhu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 sAdhvIo aMgata vikAsa ane sAmAjika vikAsa mATe paraspara pUraka banIne tAdAmya sAdhe che tevI brahmacarya sAdhanA sarvAgI banI zake. lAdAmya sAdhanA ja ekabIjAne paraspara preraka banAvI zake che; jokhama vakhate cetavI zake che ane brahmacaryathI paDatI(DagatI) vakhate jAgRta karI zake che. ke bhAratIya saMskRtinA ItihAsamAM satIo dvArA purUSane preraNuM maLyAnA tema ja purUSa vaDe strIone preraNA maLyAnA aneka udAharaNa maLI Ave che. jaina, bauddha ane vaidika graMthomAMthI eka-be dAkhalAo laIne te aMge vicAra karIe. * yama ane yamI : RdamAM yama ane yamInuM eka suMdara AkhyAna maLe che. yama ane yamI bane bhAIbahena heya che yamI pitAnA bhAI yamane kAmavAsanA piSavA mATe ane potAne paraNavA mATe kahe che. yama te bhAge javAnI nA pADe che. te kahe che: "je vAtsalya, strI ane purUSa banne paraNatAM vikRta thaI kAmavikAra banI jAya che te yogya nathI. tenA badale ApaNe bhAI ane bahena tarIke rahIne brahmacarya pALIne vAtsalyanI vRddhi karIe e yogya che." yamI tene ghaNuM rIne lalacAve che. paNa bhAI yama pitAnuM mana makkama rAkhe che ane bahenane paNa cAritrya mATe prere che. jethI tene paNa sAcA vAtsalyane AnaMda maLI zake che. A AkhyAnamAM eka daDha nizcayI purUSa vaDe nArIne aMgata vikAra upara sayamanI suMdara preraNA maLI che. suMdarI dvArA bharatane preraNA: . evI ja rIte bhagavAna kaSabhadevanA putra bharata cakravartI pitAnI oramAna bahena suMdarIne patnI banAvavA icche che. e yugamAM bhAIbahenanAM lagna pracalita hatAM. e sahaja vastu hatI eTale tenI nidA ke tirasAra na thatAM, bharatane ghaNI IcchA hatI paNa suMdarIne AtmA jAgRta hato. te cakravatanA vaibhava ke mahattAmAM aMjAI jaI tene pati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 tarIke svIkAravA taiyAra na hatI. eTale je bAhya seMdarya upara bhAInI najara hatI tene kSINa karavA mATe bahene rasasvAda tyAga karIne, tapa karIne zarIrane evuM kRza banAvI dIdhuM ke bhAratanI lagna karavAnI IcchA zamI gaI. jo ke suMdarInuM zarIra khuza thaI gayuM, paNa tene AtmA vadhAre suMdara banI gayo ane brahmacarya aMgenI preraNuM te bhAratane paNa ApI zakI. AmAM sudarI vaDe bharatane je preraNA maLe che tethI tene aMgata vikAsa thavA sAthe, te samAjavikAsa mATe paNa lAbhadAyI bane che. rAjImatI vaDe rathaneminuM utthAna " evuM ja bIjuM udAharaNa jaina sutromAM rAmatInuM maLe che. tenuM rU5 joIne muni rathaneminuM mana calAyamAna thaIne vAsanA vege caDhI jAya che. te rAmatInI sacoTa vAta sAMbhaLI 5 chuM brahmacaryamAM sthira thaI jAya che. je rAjImatI te vakhate jAte lapasI jAta. agara tene preraNuM na Apata te eka sAdhakane brahmacaryanI je preraNA maLI, ane te samAja mATe Adarza banI. te na thAta. evI tejasvI satI sAdhvIo vaDe sAdhakone aMgata vikAsa mATe kharekharI preraNA maLI zake che. paNa e mATe brahmacaryalakSI sAdhakasAdhikAo ane sAdhu-sAdhvIo parasparanA nikaTa paricayamAM Ave te ja evAM jokhamothI jAte bacI ane bIjAne bacAvI zake che. " je strIothI tadana ataDA rahIne athavA ekAMtamAM alaga rahIne ema mAne che ke amArI brahmacarya-sAdhanA pAkI che to teo eka beTA bhramamAM che. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che : vatthagaMghamalaMkAraM ) itthIo sayaNANi ca / acchadA je na bhuMjaMti na se cAitti vuccAI // je ya hate piye bhoe ladhdha, vipichI huvvai / sAhINe cavaI mAra, se hu cAitti vuccAI.... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 -arthAta vastra, gaMdha, alaMkAra, strI ane zayana jene svAdhIna nathI athavA jenI pAse nathI ane tethI te tene bhagavato nathI te tyAgI kahe vaDAvI zakatuM nathI. je priya kAMta bhoge maLavA chatAM potAnI pITha pherave che; pitAne hastaka maLatA bhogane tyAgI de che te ja sAce tyAgI kahevAya che. bhagavAna mahAvIre sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA ema cAreyane maLIne caturvidha zrIsaMdha sthApe. te eTalA mATe ke A cAreyanuM tAdAmya (anabaMdha) hovuM joIe. teo parasparanA AtmavikAsa ane tethI karIne samAjanA vikAsamAM sahAyaka ane puraka bane. je teo brahmacaryalakSI gRha ane brahmacArI sAdhu-sAdhvIo mATe alagatA Icchata, te badhAyanA alaga alaga saMghe racata. bhAratIya saMskRtimAM strI ane puruSa baMnenI pUrakatA batAvavA mATe mahAdevajIne ardhanArIzvaranuM rUpa ApyuM che. enI pAchaLa e ja tattva che ke vizvanI sarvAgI sAdhanA nara ane nArI bannenA sahayogathI ja thaI zake che. brahmacaryane artha evo nathI ke puruSa sAdhaka, strI sAdhikAthI ataDo thaIne pharato rahe. bhagavAna bahaSabhadeva, bAhubalimunine preraNuM ApavA mATe brAhmI ane suMdarI nAmanI be sAdhvIone mekalI. je ataDA thaIne rahevAnuM vidhAna hoya to pachI teo koI puruSa sAdhakane mokalata. AmAMthI eka vastu spaSTa thAya che ke brahmacArI sAdhaka sAdhikAo, bhale te gRhastha hoya ke sAdhu, temanA mATe ajJAna ane nirdoSabhAve paNa ataDA rahevuM, eka bIjAnA pUraka na banavuM e vizva ane samAjanA vikAsanI sarvAgI sAdhanAmAM kacAza rAkhavA jevuM che. jo ke sadabhAgye strI-sAdhikA te puruSa sAdhakonI huMpha ane preraNA Icache che mIrAMbAIe pati sAthe dehasaMbaMdha te hato paNa AtmabhAve tyAga nahoto karyo. aneka TIkAo thavA chatAM temaNe purujenI pUrakatAno svIkAra harahameza karyo ja hato. e ja kAraNasara te mAnAnA zreSTha sAdhu chavAge sAMInuM strIothI ataDApaNuM hatuM temaNe paNa teNue TakaryA hatA. sAvAlA AmAMthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka vicAravAnI vastu e che ke brahmacaryanI sarvAgI sAdhanAmAM tAdAmya sAdhavA mATe strI ane puruSa baMnene zarIrasparza zA mATe vajanIya gaNavAmAM Avyo che jyAre ke strI ane puruSane bheda AkRtithI oLakhAya che ane bannene AtmA te eka che to pachI zarIra sparzamAM zuM thaI javAnuM hatuM? Ane uttara eka ja che ke badhA sAdhako eTalI ucca kakSAe pahoMcyA hatA nathI; temaja temaNe samAja vacce rahIne sAdhanA karavAnI hoya che. eTale ke samAja kalyANa sAthe AtmakalyANa sAdhavAnuM hoya che. AvA sAdhake mATe, strIne puruSanA ane puruSane strInA zarIra-sparza tyAganI maryAdA heya, e ja barAbara che. amuka sAdhako je evI ucca kakSAe pahoMcI gayA hoya che, jemane zarIra bheda raheto ja nathI temanA mATe zarIrasparzane vAMdho nathI. jinakalpI munio ke jemane samAja sAthe pratyakSa saMparka thato nathI; evI rIte paramahaMsa sAdhuo ke digaMbara sAdhuo jemanA mATe strI-puruSane bheda heto nathI. teo A kakSAmAM Ave che. emAM paNa eka evI kakSAe pahoMcavuM jarUrI che ke koI paNa zarIranAM bAhyadarzana vikArane na jagADe. zarIrasparzanI maryAdA thaI eTale ataDA thaIne rahevuM e yogya nathI. temaNe khullA dile paraspara maLavAnuM che. AtmabhAva jagADavAne che. nahIMtara parasparanI preraNuM vagara sAmAjika krAMti ke vikAsanI saMbhAvanA nathI. jene ahiMsA vaDe krAMti karavI che. jene strIonA biMvidha prazno laIne tenuM nirAkaraNa dharma dRSTie karavuM che ke jene dharma dRSTie samAjanuM ghaDatara karavAnuM che, tene e vicAravuM paDaze ke ahiMsAnI prema-vAtsalyanI zakti konAmAM vadhAre che? e mATe parasparane khullA hRdayane paricaya Avazyaka che. kevaLa buddhithI tyAM kArya pAra paDatuM nathI. ahiMsAnI zakita tyAM ja vadhAre pedA thaI zake jyAM buddhi karatAM hadaya vadhAre viseluM yaM! sAmAnya rIte puruSomAM hRdaya karatAM buddhi vadhAre vikaselI hoya che. jyAre strIomAM buddhi karatAM dasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhAre vikaseluM heya che. eTalA mATe samAjanI vacce rahIne sAdhanA karanAra sAdhaka (jenenI paribhASA pramANe sthavira kalpI) ne samAjamAM ahiMsaka krAMti karavA mATe nArIne zarIra sparza nahIM paNa hRdaya sparza kare vadhAre jarUrI che. evI ja rIte nArI zarIra dhArI nAdhikAne paNa aMgata vikAsa mATe puruSanI buddhine sparzavAnI agatya rahezeja. sAcI ane saMpUrNa pUraktA to hadayanA sparzathI ja AvI zake che. sAmAnya mAnavI vikArane vaza thaIne strInA sthULa zarIra-sparzamAM AnaMda mAne che, temAM sukhanI ka95nA kare che jyAre ucca koTinA sAdhaka hRdaya-aMtara ane AtmabhAvanA milanamAM sAcuM sukha mAne che. anubhavanI eraNe e vAta siddha thayelI che. tArtha sUtromAM varNavAmAM Avela ucca koTinA devonA jIvanathI A vastu siddha thAya che. nIcenAM sUtro jarA dhyAna ApavA jevAM che - vAva vavAra A verAnA ma. 4, 8 zeSA: rUpa-rAja-anA vivAra ro: I | . 43, 1 swvavAra: ka. 4 rU. 20/- A traNe sUtrone bhAvArtha A pramANe che:-vaimAnika devomAM pahelA ane bIjA sa dharma ane IzAna devalokamAM, de manuSyanI jema maithuna sevanathI bhoga-vRpti anubhave che. tyArabAdanA babbe devalokamAM kramazaH sparzamAtrathI, rUpadarzanathI, zabda-zravaNathI ane pachI kevaLa mananI kalpanAthI bhoganI tRpti thAya che. tyArapachI eTale ke dazamA devaloka bAda, uparanA devaloka, nava graMthaka vimAnanA devo ane pAMca anuttaravimAnanA devonI bhoga tRpti kevaLa Atma-sparza ke hRdaya-sparzathI thAya che. emAM devo ane devI parasparanA aparimita guNe prati prIti rAkhIne vAtsalyarasanA parama AnaMdanI anubhUti meLave che. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 eja vastunuM vivecana karatAM tattvArthasatranA bhASyakAra kahe che - : " dha karIyAvADa jati (lAla) vizeSAyaparimita guNaprIti pururSAH paramasukha tRptA bhavanti !" e ucca kakSAnA devane pAMca prakAranI viSayecchAne udaya hatA nathI; evuM nathI paNa, teomAM prema (vAtsalya) bhAva vadhAre hovAthI, aparimita guNe pratye atyaMta prIti hevAthI parama AnaMdathI tapta thaI jAya che. vaidika paribhASA pramANe Ane kramazaH annamaya, prANamaya, manemaya, vijJAnamaya koSane aMte brahmamAM vicaraNa karavAnI AnaMdamaya koSanI bhUmikA mAnavAmAM AvI che. AnaMdamaya koSamAM vicaraNa karato brahmacArI strInA zarIrasparzamAM nahIM paNa tenA aMtarasparzamAM vAtsalya - rasane sAco AnaMda meLave che. evI ucca kakSAnA sAdhaka strImAM vAsanAne badale vAtsalyane nihALe che. vizva vAtsalya guNanI vadhAremAM vadhAre prApta nArI-hRdaya (aMtara)thI maLI zakavAnI heI te mAtAtinI pratiSThA samAjamAM sthApe che. te e vAtsalyAnaMda, anaMta jagatanI sAthe tAdAmyapUrvakanI taTasthatA anubhavIne maLe che ane tene anubhava jAte kare che ane bIjAne karAve che. sthUlibhadra vaDe kazAno hRdaya sparza nagaranArI kozAmAM azakta thayelA sthULabhadrane gRhasthAzramamAM, pitAnA pitAnA maraNanA samAcAra maLe che, te eka AMcako anubhave che ane kezA vezyAne choDIne, vairAgya pAmI muni bane che. muni jIvanamAM teo vAtsalya rasamAM taraboLa banI jAya che. varSo bAda ekavAra muni sthUlabhadra ciMtanamAM lIna thaIne vicAre cheH "meM gRhasthAzramamAM rahI varSo sudhI kozA sAthe zArIrika viSaya sukha bhogavyA; paNa je AnaMda aMtaranA sparzamAM che; AtmAnI sAthe otaprota thavAmAM che, te rasa viSaya sukhamAM nathI. huM Aje ekaleja A AtmAnaMda-vAtsalyano Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 AnaMda mANI rahyo chuM. mArI sAthe pUrvAzramamAM zAririka sukhamAM rAcanAra kozAne paNa A vAtsalya rasane AnaMda pamADuM te keTaluM sArUM? kAraNa ke purUSa karatAM strIomAM vAtsalya pravAha vadhu hoya che..!" A vAta teo pitAnA AcArya saMbhUti-vijya pAse pragaTa kare che. temanI sAthenA bIjA sAdhuo, cAturmAsa gALavA bhayaMkara sthaLe javAnI rajA mAMge che tyAre rasthULabhadra kozAne tyAM cAturmAsa gALavAnI rajA mAMge che. gurudeva cAreya ziSyone potapotAnI IcchA pramANenA sthaLe cAturmAsa gALavA javAnI rajA Ape che. - yUlibhadra muni pATaliputramAM kezAnA AvAse Ave che ane cAturmAsa gALavAnI rajA mAMge che. kozA temane saharSa rajA Ape che. kozAnA manamAM hatuM ke "A sUnuM hRdaya bharAI jaze ane sthUlabhadra mArA premamAM raMgAI jaze. kozAne dhUlibhadra upara ananya prema hato. pitAne vikhUTa premI varSo bAda AvyuM che eTale teNIe enA upara pitAno raMga jamAvAne prayatna zarU karyo. te navA navA pozAko sajI sajIne yUlibhadranI sAme AvavA lAgI. nRtyo karavA lAgI ane gIta gAvA lAgI. paNuM yUlibhadra to bIjAja Anadane mANI rahyA hatA. eTale temaNe kozAnA A viSaya-vAsanAnA AnaMdane navo vaLAMka ApavAnuM nakkI karyuM. temaNe enA rUpa-raMga nRtyagIta temaja bhajana-pakavAna tarapha dhyAnaja na ApyuM. e joI kozAthI na rahevAyuM. teNe kahyuM: zuM tamane mArAthI kema natha ? huM je kezane tame eka kSaNa paNa lagI karI zakatA na hatA e kazA nathI gamatI?" sthUlibhadra kaMI paNa javAba na Ape. kozAe ja kahyuM: "nA! evuM nathI huM jANuM chuM ke tamane mArA tarapha prema che eTale ja tame muni veze paNa ahIM AvyA che. paNa ahIMnI dareka vastu tarapha, are! mArA tarapha abhAva zA mATe dAkhave che? te samajAtuM nathI ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthUlibhadre kahyuM: "kazA ! huM tane pahelAM cAhato hato ane haju paNa tane cAhuM chuM. paNa te cAhanA ane atyAranI cAhanAmAM aMtara che. saMyama lIdhA pachI mane je AtmAnaMda-vAtsalyane AnaMda maLe che, te eTalo badhe apUrva che-akhUTa che ane zAzvata che ke tenI AgaLa viSaya-vAsanAne AnaMda kaMIja nathI. A nRtya-gIta rUSa-zRMgAra kyAM sudhI cAlaze? zarIra kyAM sudhI Takaze? keTalAkane rIjhavI zakaze? are! e te bIjAne rIjhavavA mATe ja che ne te jyAre tane Anada ApI zakatAM nathI to bIjAne kyAMthI ApI zake? kozA belIH "mane te tamArI A vAta samajatI nathI. sthUlibhadre kahyuM : "e samajAze ! e samajAvavA mATe ja te huM Avyo chuM. tAre tAre A prema je vAsanAne pedA karAve che tenA badale vAtsalya tarapha vahevaDAvavAno che. A zarIra ke vAsanAthI kaI anaMta kALa sudhI rIjhavI zakAtuM nathI. khare, prema te AtmabhAva vaDe pragaTAvavAne che. dareka jIvo upara vAtsalyabhAva pragaTAvavAmAM je AnaMda che te kayAMye nathI. tuM tArA zarIrane arpaNa karavA badala have hRdayane arpaNa karatAM zIkha! e mATe saMyama jarUrI che. zRMgAratyAga jarUrI che; vrata-tapa karavAM jarUrI che-Aje tArI pAse je vAsanAnI daSTie Ave che te pachI tArI pAse vAtsalya pAmavA Avaze ane tuM bhUlAM bhaTakyAne mArgadarzana ApanArI banIza." yUlibhadrathI preraNA pAmI kozAe vAtsalyane mArga lIdhe. have nRtya, saMgIta baMdha thayAM. enA badale vrata-tapa ane jJAnacarcAo thavA lAgI. cAturmAsa pUrUM thayAM sudhI kozA eka pAkI sAdhikA banI gaI sthUlibhadramunine prayatna saphaLa thaze. - brahmacarya sAdhanAmAM eka vezyAne tyAM sAvadhAnIpUrvaka strI ane purUja rahevA chatAM zarIrasparzanA badale aMtara (hRdaya) sparza hAsa sAcA AnaMdane pAmavAnuM A eka Adarza udAharaNa che. strIo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNatAnI mUtio te hoya che; emAM namratA, kamaLatA ane kSamA e triveNI saMgama rahelo che. je e triveNIne sArA mArge vaLAMka ApavAmAM Ave to temAMthI e preraNuM mU ti jAge che te anekane mArgadarzana ApanArI bane, e niHzaMka che. eja kazA je hRdayanIaMtaranI dIkSA na pAmata te sthUlibhadranA gurubhAI muni, je pAchaLathI kezAne tyAM cAturmAsa gALavA AvyA ane patanamAM paDavA jatA hatA; temane patanamAM paDatA kazA aTakAvI na zakata. teo bIje kyAM ya jAta te temanuM patana paNa thAta. eTale nArInA dehane badale, tenuM hRdaya, tenuM aMtara ke tene AtmAnA sparza vaDe brahmacaryanuM lakSya sArI peThe sAdhI zakAya che, eTaluM ja nahIM e mAge te jokhama vakhate preraNA paNa maLI zake che. - brahmacaryane samAja vyApta banAvavA mATe sarvaprathama te enI sarvAgI sAdhanA jarUrI che. jemane ene samAjavyApI banAvavuM che temaNe, nArIne aMgata ghaDatara dvArA temaja nArI sAdhikAnA Adarza vaDe, samAjane vyApaka preraNuM ApIne brahmacaryane samAjavyApI karyuM che. e dRSTie temaNe saMsthA vaDe brahmacaryane samAja vyApI banAvyuM che. bhagavAna mahAvIre caturvidha saMghanI sthApanA karatAM pahelAM eka pachAta paDI gayelI nArI-caMdanabALA jevInA hAthe gecarI levAne abhigraha-(saMkalpa) karyo. enI pAchaLa zuM rahasya hatuM! te e ja ke pArzvanAtha prabhuthI cAlatI AvatI cAturyAma paraMparAmAM temane brahmacarya vratane umere karI hatI ane tene samAjavyApI banAvavAnuM hatuM. tema karavA mATe ane brahmacaryanI sarvAgI sAdhanA karavA mATe caMdanabALA jevI tarachoDAyelI chatAM vAtsalyamU ti nArIne temaNe sAdhvI-saMghanI zirachatrA banAvI. temaNe, caMdanabALAnA sahakArathI nava samAjanI sarvAgI racanA saphaLa rIte karI ane sAdhvIonA mAdhyama vaDe temaNe bahAcaryane vidheyAtmaka rIte samAjavyApI vikAsa sAdhavAmAM saphaLatA siddha karI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 - bhAratIya dharmomAM te jainadharme strIone paNa dIkSA ApavAnI pahela karI che ane bhagavAna mahAvIre te evA virodhI vAtAvaraNamAM e vastune karI batAvI che. jyAre virodhI vAtAvaraNa hatuM; te vakhate strIone paganI mejaDI, purUSanI dAsI, bhogavilAsanI pUtaLI, pazunI. jema gulAmarUpe kharIdavAnI ke bheTa ApavAnI vastu gaNavAmAM AvatI. AvA virodhI samayamAM bhagavAna mahAvIre na kevaLa strIone saMghamAM samAna sthAna ApyuM paNa te vaDe temaNe brahmacaryanI pratiSThApanA karI. je temaNe caMdanabALA jevI sAdhvIne sadyoga saMgha racanAmAM na lIdhe heta te temaNe yaMtI, revatI, zivAnaMdA, agnimitrA jevAM aneka nArI rane meLavIne samAjanI je sarvAgI krAMti karI hatI, te na karI zakta. sAthe sAthe ema paNa kahevuM joIe ke je bhagavAna mahAvIrane sAtha na maLyo heta te caMdanabALA jevI keTalIye sAdhikAoe je Atma vikAsa sAdhyo, te na sAdhI zakata. che. A badhI vAto uparathI eka vAta atyaMta spaSTa jaNAI Ave che ke bhagavAna mahAvIre brahmacarya vrata navuM umeryuM paNa temaNe brahmacaryanI sarvAgI sAdhanAmAM strI ane purUSane sAdhaka ane sAdhikAne ataDAM rahevAnuM sUcavyuM nathI. kevaLa sAdhu nahIM, sAdhvI paNa; kevaLa zrAvaka nahIM, zrAvikA paNa; ema temaNe strI-purUSane hAdika sagaja nahIM, parasparanI pUrakatAne paNa Avazyaka gaNuM. eTale ja caturvidha saMghamAM strI ane purUSa bannene ekabIjAnA pUraka ane preraka gayA ane e rIte nArIne saMpUrNa pratiSThA ApIne ja brahmacaryane samAjavyApI banAvyuM. buddha bhagavAna pote strIone dIkSA ApavAmAM, saMghane hAsa thaze evo bhaya rAkhatA hatA. paNa samAjanA sarvAgI vikAsa mATe temaja strIonA praznonA ukela mATe strI sAdhikAone mAdhyama banAvyA vagara chUTako ja na hato. pAchaLathI buddha bhagavAnane vArAMganA nimitte A satya samajAyuM ane temaNe upAsaka-upAsikA ane bhikSu-e traNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ago sAthe bhikSuNInuM A cothuM aMga dAkhala karyuM temaNe strIone paNa pavarjita karI. Izukhristane dAkhalo laIe te teo brahmacArI rahyA hatA chatAM paNa teo vAtsalya mUrti nArIthI ataDA rahetA hatA. pitAnA jIvanakALamAM temaNe aneka duHkho, dalita ane patita nArIonA dukhe dUra karyA hatA ane tevI strIone pratiSThA paNa ApI hatI. temanI e bhAvanA rUpe Aje khristI saMpradAyamAM pAdarIo ane sAdhvIo (Nuns) bane che. khristI dharme nArI-jAtine brahmacarya sAdhanAne adhikAra Ape che ane tema karIne temane sarvAgI vikAsa sAdhavAnI taka ApI che. je Izukhrista nArIne ataDI ke ghaNuM pAtraja rAkhata te IsAI saMghamAM sAdhvIonI tejarivatA jovA na maLata ane samAjopayogI rIte zikSaNa, saMskAra, temaja sevA-suzruSA vaDe pitAnA vAtsalyane samasta mAne prati IsAI sAdhvIo vahevaDAve che te jovA na maLata. brahmacaryanI sahaja sAdhanA vaDe je pavitratA te sAdhvIo (Nurs)mAM jovA maLe che te kharekhara anukaraNIya che. jemaNe--jemaNe sarvAgI sAdhanA karI che athavA, karavA mAge che temaNe strIthI ataDApaNuM rAkhyuM nathI ke kadi tene strI nAgaNI che. karaDI jaze; "narakanI khANa che patananA khADAmAM laI jaze" evI bhayabharelI bhAvanA ke dhRNa sevI nathI. ulaTuM temaNe jokhame jayAM tyAM jAte sAvadhAnI rAkhI che. - rAmakRSNa paramahaMsa ane zAradAmaNi devI; mahAtmA gAMdhIjI ane ane kasturabA, azvinIkumAra datta ane temanAM patnI; A badhA guhastha dapatioe sAthe rahIne brahmacaryanI sAdhanA karI hatI, eTaluMja nahIM aneka gRhastha daMpatione brahmacaryane mArge javA mATe preryA hatA. paNa, AvI brahmacaryanI sAdhanA je sevA ke samAjapayogI kAryo sAthe na heya te te paNa ekAkI ane ekAMgI banI javAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaya rahe che. jeo dAMpatya jIvanamAM yuvAvasthAmAM brahmacarya svIkAre che. temaNe samAjasevA, suzruSA ke zikSaNa evI koIne koI lokopayogI pravRttimAM paDavuM joIe. ghaNI vidhavA bahene pharajiyAta brahmacarya pALavuM paDe che paNa evI bahenanI samAjamAM koI pratiSThA thatI nathI. ane sAthe ja brahmacaryane paNa pratiSThA maLatI nathI. eTale brahmacaryanI samAjavyApI pratiSThA karavI hoya to evI brahmacAriNa bahenanuM ghaDatara sArI peThe thavuM joIe. temanuM e ghaDatara sarvAcI daSTivALI krAMtipriya sAdhvIo vaDe thAya to tenA suMdara pariNAme avazya Avaze. anItine dhadha karatI ane anItine mArge jatI vizvA bahenone prazna, anAtha, madhyamavargI ane garIba bahenone javalaMta prazna dharmadaSTie ukelavAmAM Ave to A rIte sAdhu-sAdhvIonI sAdhanA sarvAgI banI zake. eka moTuM bhayasthAna brahmacaryanI sAdhanAmAM AjanA yugane pAzcAtya pravAha che, je bhogane pradhAna sthAna Ape che. tenA lIdhe Aje brahmacaryanAM mUlyo khovAI rahyAM che. phezana AvavAthI sAdAI cAlI gaI che ane vezabhUSAnI sAdagI ane maryAdAnA abhAve AjanA yuvAna varga asaMyamanA mArge ghasaDAI rahyo che. tema ja kRtrima saMtati-niyamananA sAdhano vaDe AjanA daMpatiomAM saMyamane hAsa divase divase vadhato jaI rahyo che. tene aTakAvavA mATe AvI brahmacAriNI, kumArikA bahene vaDe prayatna thAya; brahmacArI daMpatio vaDe saMyamanuM vAtAvaraNa pedA karavAmAM Ave te brahmacaryane samAjavyApI banatAM vAra nahIM lAge. AvA brahmacArI daMpatio je samAjasevA, saMskArasiMcana ke zikSaNanA kAryo karatAM thAya te temanA vAtsalyane lAbha samasta samAjane maLe ane sAthe ja brahmacaryanI pratiSThA saraLatApUrvaka thaI zake. ' A mATe sAdhvI samAjanuM ghaDatara paNa yogya, pukhata ane zAstrIya bhASAmAM gItArtha sAdhuo vaDe thavuM joIe. ane gItAmAM sAdhuo te ja kahevAze jemane samAjane sarvAgI anubhava-jJAna haze; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuganA pravAhanI jANakArI haze; tema ja sarvadharma samanvayanI vRtti sAthe vyApaka sarvAgI daSTi haze tathA janasaMgaThana, janasevakasaMgaThana, rAjyasaMgaThana (koMgresa che ane krAMtipriya sAdhusAdhvI varga, e cAreya susaMsthAonI sAthe jene anubaMdha haze. AvA sAdhuonA nirdoSa saMparka ane sAhacarya dvArA sAdhvIo ghaDatara pAme - jene jaina, bauddha ane IsAI dharme mAnya karela che - te temanA vaDe bahenanAM aneka prazno ukelAI zake ane samAjanuM sAcuM ghaDatara karavAmAM temanA mAdhyamane paNa upayoga karI zakAya. brahmacaryanI A yugadaSTi che. vizva vAtsalyanA sAdhakane jo A samajAya to brahmacaryanAM navAM mUlyo sthapAtAM vAra nahIM lAge e cekasa che. carcA-vicAraNuM zuM brahmacaryanI carcA asvAbhAvika che - zrI mATaliyAe brahmacarya vrata upara carcA zarU karatAM kahyuM: Aje ApaNe je brahmacarya viSe vAta kahIe chIe, temAM ghaNuMne junavANI mAnasa ane asvAbhAvika bolAtuM lAge che. enA kAraNamAM AjanA jAtIya ane vijJAne eka vAta mUkI che ke je pravRti thAya che tene pAyo seksa ane libaDe che, eTale ke jAtiyakRti maLIne ja pravRti thAya che. AvI AjanI mAnyatA che. enuM kAraNa A pramANe che. sana 1921mAM yuddhamAM gAMDA ane vikRta mAnasavALAnI je bhacikitsA thaI temAM nidAna e AvyuM ke manamAM kAmavAsanAnA vegane roka temaja zaktivALAone samAje gani na ApI; A be kAraNosara temanuM magaja vikRta temaja gADuM thayuM. je ke evuM tAraNa nIkaLyuM paNa A badhA vikRtivALAM hatAM; te uparathI sahaja niyama tAravavo e mULabhUta doSa ke bhUla che. eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 rogImAM kapha vAyunI pradhAnatAnA kAraNe roga thayo eTale roga sarja che evuM tAraNa kADhI na zakAya. mAtRtva svAbhAvika - kharI rIte, jagatabharamAM mAtRtva svAbhAvika che. tenA dAkhalA tarIke pRthvInA chevo ekaMdriya hovA chatAM phaLane poSaNa Ape che. vAyu (vAyanasa) mAtA rUpe pitAnAM aMgane phelAvI zake che. kIDI pitAnAM baccAM mATe kaNa bhegAM kare che. madhamAkhI phUlomAM rasa lAvI pitAnAM IDA pAse mUke che. vAcharaDuM jotAM ja "gA" pAraso mUke che. Ama hoya to jIvamAtra mATe tyAga bharI vahAla svAbhAvika che. hiMdu dharmo enuM nAma prema ApyuM. Ama eka pitAnAM saMtAnamAM badhu eka sarakhuM hoya e svAbhAvika che. paNa, e svabhAvanA be bhAga paDe che (1) sevALa jevI vanaspati strIkezara ke puMkezaranA yoga vinA vadhe che, tema jaTAdhArI eTale ke mAnasika-bhAvanAmaya jagata che. (2) bIje svabhAva, sthULa jagatane saneSa lenArUM mAtRtva. bIjAnI icchA lagnanI heya chatAM saMyogathI manane dabAvavuM paDe te kAmavAsanAnA satAve ane tevuM mAnasa chaTakIne gAMDuM thAya. jema pizAbanI hAjatamAM mANasa sUve to svapnamAM paNa te Ave e rIte vaidhavya, vidhuratA ke dIkSA svacchAthI na hoIne baLAtkAre Ave to temAM vikRti thavAne saMbhava khare eTale ke mAnasajagatamAM bhAvanA utpanna thatAM dIkSA levAya te svAbhAvika che paNa bIjAne gRhasthAzrama svAbhAvika gaNAya. eka chuM; ne bahu thAuM !" e vRtti sahaja che paNa sthULabIja karatAM vicAra bIja vadhe tema che te sAdhu, ane sthaLa saMtAna vadhe tevuM Ie te gRhastha. vAtsalya bhAvanAne vikAsa thAya sAdhuonA kAraNe, kAraNa ke teo UMce jAya eTale jagata-vyApaka bane. parama dekhatAM mAtarasa vadhato jAya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 uttama nirdoSa pravRtio vaDe vikAra zamana ghaNuM anubhave mane ema lAgyuM che ke (nAnI ummarathI 6 thI 10 varSanI bAlikAone saMparka rAkhI vAtsalyabhAva pavA-pIvAnuM bhAIo kare ane te ja ummaranAM bALako mATe bahene tevuM kare te mithuna-icchA vadhaze nahIM. evI ja rIte pANI dhULa vagere sAthe ramavAnuM ane cAmaDInA sparzane AnaMda levAnuM-e mujaba badhI Idriyone bAhya nirdoSa ane "uttama pravRttio apAya te vAtsalya rasanA kAraNe vikAra satAvaze nahIM. bahene mATe te AvI pravRttio brahmacarya sAdhaka bane ja che. ema chatAM bhAI-bahene gRhasthAzramI thavA Icche te temaNe maryAdita saMtAnone yoga rAkha joIe. evI ja rIte sAdhu sAdhvIo thAya te maryAta ziSa-ziSyAone vega thavo joIe. Ama vicArAya te brahmacarya saraLa bane nahI tara, vaMdhyatva, kRtrima saMtati nirodha vagere durgaNe samAjamAM vadhavAnA che. mAtRsamAje ATaluM kare - mArA namra mata pramANe mAtasamAje -(1) jamaNa (2) vahAla karavI (3) bAga athavA bhaMDAra calAvavA ane sevA karavI e kAma bahenane Ape bALauchera bahenone svAbhAvika che. te sAthe keDhiyA ke vRddhonI sevA paNa temane apAya; nodhArAM bALakone premapUrvaka sAcavavA apAya te bahena jagatamAM ajoDa kAma karI zake. evI ja rIte purUSa, zikSaNa saMsthAo, chAtrAlayo tathA jJAna vijJAnanAM saMzodhanamAM potAnI zakita Ape, to brahmacarya samAjamAM sahaja thatAM vAra na lAge !" Aja yugadharma brahmacarya - zrI pUMjAbhAI kahe : "eka jamAne e hatuM ke mAnavasaMkhyA ochI hatI jethI khoLa maTo, tenI Ijajata vadhAre. eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 "ghaNuM saMtAno thaje !" evA AzIrvAda ApatA hatA. Aje brahmacarya dharma banyo che. ane ghaNuM anUbhavathI jaNAya che ke brahmacarya jevo anaMta AnaMda kyAMya nathI. paNa duHkhanI vAta e che ke gAmaDAM ane zahere banne sthaLe mA-bApanI mane dizA evI che ke "jaladI saMtAnone paraNAvI de. rakhe rakhaDI jaze !" evI bIkathI athavA khoTI vAha vAhathI-jaladI laganane lahAvo levA doDe che. AthI nAnAM nAnAM bALako samAja jJanI lagnanI balivedI upara haimAI jAya che. kSaya Adi bhayaMkara rogonA bhoga bane che. e mATe vaDIlone brahmacarya aMge pAyAnI UMDI samajaNa ApavI joIe. kherI deravaNa ane ulTAM mUlya (1) vizvAmitra ane menakA (2) parAzara ane matsyagaMdhA (3) zakuMtalA ane duSyatanA daSTAMta ApIne bALakone bhaDakAvavAmAM Ave che ke brahmacarya saraLa nathI. tethI bALakone uMce caDhatAM aTakAvavAmAM Ave che. A brahmacaryanI vAta kaThaNa che e ja rIte saraLa paNa che. paNa, chellAM deDha varSathI briTiza zAsana daramiyAna kevaLa bhASAne ja palaTo thayo nathI paNa videzagamanathI je vAtAvaraNa AvyuM tene laIne ghaNe palaTa thaI gayuM che. caDhavuM muzkela thayuM che ane paDavuM sahela. duHkhanI vAta to e che ke ulTAM mUlyo sthapAyAM che. svaccha dIpaNAne saMskArIpaNuM manAyuM ane saMskArIpaNane jaDatA ke rUDhicustatA manAI. bIju durbhAgya e thayuM ke dezanI saMskRtirakSAdharmarakSA mATe je sAdhusaMsthA hatI; ane cAra saMtAnomAMnA lagabhaga eka saMtAna e bhArge jatuM te mArga baMdha je ja thaI gayA. tethI sAdhu saMsthA kSINa thatI gaI. rAjA rakSaNane badale bhakSaNa-apaharaNa karavA lAgyo. nAnA rAjyamAM to koI kuTuMba ijajatabhera rahI zake ja nahIM. eTale brahmacaryanI vAta karavAvALAM ochA thaI gayA. chatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 brahmacaryanA vicAra upara makkamatA vadhe, mAnava satata saMparkamAM Ave, ane manane zubha pravRttiomAM joDavAnI taka ApavAmAM Ave te brahmacarya TakAvavuM saraLa thaI paDe. brahmacarya sAthe satata zubha pravRttine meLa bAMdhavo ja rahyo. eka Adarza brahmacArI paMcAvana varSanA prophesara De. selaTIne meM joyelA. koIe temane pUchyuM : "lagna kema karatA nathI ?" temaNe javAba Apyo : "haju mane e viSe vicAra karavAne avakAza maLe ja nathI!" vijJAnane temane viSaya ane divasa sudhI pagamAM paDayA rahe. Aje te zuM zaheze ke zuM gAmaDAM, badheya vicitra vAtAvaraNa che. saMyamanI vAtanuM koIne lakSa ja nathI. eTale enI UMDI samaja vyApaka karavI paDaze. dharma, brahmacarya ane brahmacArIo zrI baLavaMtabhAI kahe : "vaidika dharma ke jaina dharma, dareka dharmamAM brahmacaryane mahimA gavAyo che. bhAratamAM to cAritrya ane brahmacarya e bane vastuo upara te yugayugathI jora ApavAmAM AvyuM che. gAMdhIjIe te gRhasthAzramamAM paNa brahmacarya pATha zIkhaDAvyo. RSi dayAnaMdajImAM zarIrabaLa, buddhibaLa ane jambara hiMmata brahmacaryane lIdhe ja hatAM. bhAratanI nADamAM A vAta paDI che. te chatAM chellAM doDhaso varSamAM paristhitie palaTe khAdho che. gAmaDAnA anUbhave meM joyuM ke pAMca varSanA bALake kharAba ravADe, beTI AdatamAM phasAtAM, najare paDe che. gAmane cere juo, dharmasthaLa juo ke kArakhAnAM jue loko bibhatsa vAta karatAM hoya che. huM jyAre emane Teko tyAre teo mane hasImAM uDAvatA. eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227 dezamAM sAruM vAtAvaraNa te UbhuM karavuM ja paDaze. sinemA-nATaka tajAvavAM paDaze. brahmacarya poSaka sAruM sAhitya prajAne ApavuM paDaze. gurUkuLamAM paccIsa varSa lagI vikRtimaya vAtAvaraNathI dUra rAkhI navI peDhIne tAlIma ApavI paDaze. TuMkamAM A kArya bhagIratha ane atyAvazyaka che. zrI daMDI svAmIe kahyuM : "brahmacarya sAthe vizva vAtsalyano ghaNo saMbaMdha che. paNa e brahmacarya tejavALuM joIe. bhISma ane hanumAna brahmacArI jarUra pUrA gaNAya; paNa vyApaka teja to kRSNa ane rAmanuM ja gaNayuM. rAma patnIvratadhArI chatAM brahmacArI rahyA ane temaNe brahmacarya phelAvyuM. kRSNe narakApura pAsethI hajAro bahenene choDAvI. temane aneka strIo sAthe saMparka chatAM temaNe brahmacaryane sthAna ApyuM. eTale mane lAge che ke mATaliyAe kahyuM tema samAja ane vAtAvaraNanI vacce rahIne saMpUrNa brahmacarya paLAvavuM paDaze. brahmacarya pAlananA sArAM sAdhanamAM mane traNa sAdhano sUjhe che. jene Azare dareka laI zake: (1) ga sAdhanA (2) haraDe sevana (3) sAdI rahana-sahana. - sAdo dAkhalo ApuM te be aMgUThA vacce lAkaDuM hoya che tethI paNa nasa saMbaMdhe brahmacarya-pAlanane Teko maLe che. ghuMTInI uparanI raga dabAya te vikAre ochA paDe eTalA mATe ghUMTI para cAMdInA athavA bIjI dhAtunAM kaDalAM bahene rAkhatAM, puruSo paNa sAMkaLA rAkhatAM, ApaNuM zarIra paMca mahAbhUtanuM banyuM che. tene vAyu, agni, pANI, pRthvI ane AkAzane zakaya teTale saMbaMdha vadhu rahe te ApaNuM Arogya sAruM rahe, ane Arogya sAruM rahe te brahmacarya pAlanamAM ThIka ThIka Teko maLI rahe. bahenane Avo zrama ane vAtAvaraNa grAmajIvanamAM saheje maLI jAya che. paNa Aje tyAM vAtAvaraNa badalAI gayuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 sevA e nArI mATe brahmacaryane tapAvavAnuM sAdhana zrI savitA bahena kahe: "huM eka bahenane prasaMga kahuM temAMthI nArI saMga chatAM brahmacaryane ane hiMdu muslima saMparka vagerene khyAla Avaze. ame mArI putrInA pitAjInI bImArInI sAravAra mATe madrAsa gayelA tyAre amane e bahena maLelA. jAtanA musalamAna hatAM. nAnapaNuthI vidhavA thayelAM ane kAma karI chUTanArAM hatA. sATha varSanAM thavA AvyAM haze, paNa karakasara bhAre ane mana te ethI paNa vadhAre kahe. loko kahetA : "e vaDhagADa karanArI che. ene na rAkhazo!" paNa, ame temane rAkhyAM ane joyuM ke svabhAva Akare khare . paNa bhAre hRdayavAna hatA. sevA cAkarI khaMtathI kare. eka vakhate bebInA bApujIne tAva Avyo, to rAtabhara te bahena na UMdhAM. sevA barAbara karatAM rahyAM. mArI sAthe barAbara jAgatAM rahyAM. pachI ekAeka pAeka kalAka AMkha mIMcIne besI gayA. meM pUchyuM : "A zuM karo cho !" temaNe kahyuM : "prabhune prArthanA karuM chuM ke sAjA thaI jAya !" jyAre teo sAjA thaI gayA ane DokaTare temane haravA-pharavAnI chUTa ApI tyAre teo rAjI-rAjI thaI gayA. tyAM ame ghaNAM dardIonI sevA karI zakyA e te sAjA thaIne kAryavaza bahAra gayA. mAre eka bIjA sagAnI sevA khAtara e ispitAlanA kaMpAuMDanA blokamAM (jyAM ame hatAM tyAM) rahevAnuM thayuM. paNa pachI e bAI rahyAM nahIM. khudA, tamAruM bhaluM kare !" ema AziSa ApI cAlyAM gayAM. e haju yAda Ave che. jagatamAM sAmAnya gaNAtA mANaso paNa AvAM hoI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ [11]vizvavAtsalyamAM satya zraddhA vrata 2-10-61 munizrI nemicaMdrajI - vizvavAtsalyanA traNa mULa vatemAM paheluM brahmacaryavrata che. tenA upara agAu vicAra thaI gayo che. have tenA bIjA mULavrata "satyazraddhA" upara vicAra karavAnuM che. Ama to satya ane ghaNuM ghaNuM kahevAmAM AvyuM che. paNa, Aje eka navAja dRSTikoNathI e upara vicAra karavAno che. che. vizva vAtsalyane satyazraddhA sAthe bahu ja nikaTane saMbaMdha che. brahmacarya jema vizva vAtsalyanuM eka mULavata che. mULabhUta aMga che tema satyazraddhA paNa eka mULabhUta aMga che. - eka mAtA bALaka upara khUba vAtsalya rAkhe che, paNa jyAre nyAyane ke satyane prazna Ave tyAM niSphara paNa thAya che. kAraNake je te vakhate te kaDaka ke niSphara na bane te bALakanA jIvanane sAco vikAsa aTakI jAya. evI ja rIte satyane sAdhaka, vizvapratye vAtsalya rAkhaze. paNa jyAM nyAyane prazna Avaze. satyane savAla Avaze tyAM makkamatA rAkhaze, bahArathI jonArane kadAca e nidhuratA lAge paNa, kharuM jotAM te vakhate te satyane Agraha na rAkhe to vyaktigata ane sAmAjika vikAsa na thaI zake. vizvavAtsalyamAM samanvaya karavAnI ane dhyeyane lakSyamAM rAkhI badhAyane te rIte joDavAnI vAtsalya daSTi rAkhavAmAM AvI che. tema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 satya zraddhAmAM bahArathI niSpharatAne lIdhe teDavAnI vRtti dekhAya e banI zake, paNa kharuM jotAM sAmI vyaktinA aMtarane joDavAnI dRSTi emAM paDelI hoya che. satyazraddhAmAM pite makkamatA dAkhavIne bIjAne paNa teja tarapha ANavAnI vRtti hoya che ane AtmIyabhAva pitApaNAne bhAva na hoya te te naja banI zake. ghaNu vicAraka-sAdhako ema samajI jAya che ke satyazraddhAmAM je potAnAthI mAnyatAmAM jarAka jude paDyo, enI sAthe saMbaMdha teDavAnI ke enI sAthe alagatA sevavAnI vAta che. kharuM jotAM evuM che ja nahIM jyAre satya mATe koI paNa Agraha seve che tyAre tenA dilamAM satata bIjAnA bhalAnuM bhAna hoya che. ene lAge che ke pelI vyakti jUThuM bole che. e enA tathA samAjanA hitamAM kharAba che mATe mAre ene satya batAvavuM joIe ! AvI AtmahitanI lAgaNI tyAM satata pitApaNuM sAMdhatI heya che. kharUM jevA jatAM satyanA alaga alaga pAsAMo che. ApaNe samajIe ane mAnIe teTaluM ja satya che, te sivAyanuM badhuM ja mithyA ema mAnavuM vadhAre paDatuM che. eTalA mATe jana dhameM satyane oLakhavA anekAMtanI vAta karI che. anekAMtavAdane artha e ja che ke bIjAnA dRSTikoNa paNa juo ane tene samajIne te satyane paNa Adara Ape. bIjAnA vicAro pitAnAthI virUddha che mATe kharAba che ema kahIne tene pheMkI na devAya tenI sAthe sahAnubhUti rAkhI UMDANathI vicAravAmAM Ave ane pachI te satya-sarvahitakArI na lAgatuM hoya to tene mUkI zakAya che. pUrNasatya dareka mANasanI pakaDamAM AvatuM nathI. satyanA eka ke aneka aMzane pakaDIne te bIjA aMzane tarachoDI detA hoya che. e barAbara nathI, tyAM ja te mithyA-daSTi banI jAya che. anekAMtavAdamAM sAta AMdhaLAnuM draSTAMta ApavAmAM AvyuM che. eka vakhata sAta AMdhaLA eka hAthIne tapAsavA lAgyA ke hAthI ke che? e ke heya tenI emane khabara nahatI. eke kahyuM "hAthI te kAThI jevaDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 bIjAe kahyuM : "tuM khoTuM kahe che. hAthI te thAMbhalA jevo che." trIjAe kahyuM: "hAthI te sUpaDA je che!" cothAe kahyuM: "nathI sUpaDe ke nathI thAMbhalo, e to rAMDhavA jevo che." - pAcamAe kahyuM: "vAha bhAI vAha tame te ThIka hAMkyuM! are hAthI to trizULa jevuM che." tyAre chaThThAe kahyuM: "bhAI mane to e daMDA jevo lAge che." sAtamAe kahyuM: "daDe....zuM vAta kahe che? e to daDA jevo lAge che daDA jevo !" Ama sAte jaNA potapotAnI mAnyatAne sAcI karAvavA mATe bIjAnA matane beTa TharAvavA lAgyA ane vivAda karavA lAgyA. evAmAM eka sUjhavALA ane samaju mANasa tyAM AvyuM. teNe kahyuM: "tame badhA eka eka aMze sAcA che paNa sarvAMze sAcA nathI. tame tamArA eka aMzane mukhyarUpe ane bAkInA aMzane gauNarUpe pratipAdana karaze te tame satyane pAmI zakaze." ema kahI teNe darekane temanI potAnI mAnyatA aMge samajAvyA. eTale badhAe kabUla ryuM ke ame je aMgane pakaDyuM hatuM tene ja sAcuM mAnIne hAthI ane pratipAdana karatA hatA. paNa kharekhara badhAye aMgAne maLIne vicAra karIe toja sarvAze satyane pakaDI zakIe. A satya zuM che? te aMge mULavatanI vicAraNA karatAM karavAmAM AvI che ke tattva, vicAra, vANu temaja bIjA sAdhane ane mana, vacana, kAyA dvArA thatI pravRttiomAM sarvabhUta hitarUpa vicAra ane AcAra e satya che. vizva vAtsalyanuM satya to sarve jagatanA chanA hita mATe vAtsalya rasane vahevADavA eTale ke temanuM kalyANa thAya e rIte mana, vacana, kAyAnI pravRttio karavI e che. A pravRttione satya nAma ApavA sAthe vrata AyojanamAM zraddhAne paNa sAthe joDavAmAM AvI che. ene artha e che ke sarvabhUta hitarUpa pitAnA satyane jema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 dareka Adara Ape che tema bIjAnA sarvabhUta hitarUpa satya upara zraddhA rAkhI tene oLakhavAne prayatna karavo joIe. evo vicAra na thatAM ekAMta svapakSI vicAra karavAnA cheSabhAgI thavAya. ane sarvabhUta hitarUpa satyanA judA judA kALe thayelA pAsAMone nyAya na ApI zakAya. banArasanA eka rAjAne cAra putro hatA. ekavAra cAre rAjakumAroe sArathIne kahyuM: "amAre kezuDAnuM jhADa jevuM che." - teNe kahyuM : "bhale laI jaIza." pachI eka divasa te moTA rAjakumArane vanamAM laI gayo ane teNe kezuDAnuM jhADa batAvyuM. te vakhate pAnakhara Rtu hatI. eTale badhAM pAMdaDAM ane phUlo kharI gayA hatAM. jhADa jANe ke sUkuM heThuM jevuM hatuM. te joIne rAjakumAre manamAM dhAraNa karyuM ke kezuDAnuM jhADa haMThA jevuM hoya che. keTalAka divasa pachI sArathI bIjA rAjakumArane jaMgalamAM laI gayo. te vakhate pAMdaDAM AvI gayAM hatAM. eTale lIlAM pAMdaDAM vALuM kezuDAnuM jhADa hoya che ema te rAjakumAranA manamAM sajajaDa rIte besI gayuM. thoDA divaso bAda te trIjA rAjakumArane jhADa jevA laI gayo. te vakhate phUla AvatAM hatAM. eTale teNe e rIte kezuDAnI kalpanA karI. - tyArabAda te cothA rAjakumArane jhADa jevA mATe laI gaye. A vakhate kUla lAla ane pAMdaDAM lAla hatA. eTale teNe mAnyuM ke lAla raMganAM phUla ane pAMdaDAM vALuM jhADa te kezuDAnuM hoya che. cAre jaNAye judA judA kALamAM kezuDAnuM jhADa joyuM heIne dareke te rIte kalpanA karI hatI. eka vAra cAre rAjakumAromAM kezuDAnAM jhADa viSe vAta thaI ane dareke pote je joyuM hatuM te mujaba kezaDAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra33 jhADane batAvavuM zarU karyuM. dareka pite sAco ane bIjo beTe ema kahI laDavA lAgyA. teo rAjA pAse gayA. rAjAe sArathIne belAvIne badhI vAta jANuM lIdhI hatI. eTale teNe cAreya rAjakumArone kahyuM : tame cAre barAbara kaho che ! paNa bIjAnA dRSTikoNane samajavAne prayatna karatA nathI. eTale tamAruM kathana ekAMze satya hovA chatAM, te sarvAze satya nathI. bIjAnA mata upara paNa tamAre vicAra karavo joIe" ema kahI rAjAe dareke zA mATe mata bAMdhyo hato te samajAyuM. rAjakumArone gheDa besI gaI ke dareka bIjo kahe che te paNa tenI daSTie sAcuM che ane sarvAze kezuDAnuM jhADa amuka prakAranuM che. evI ja rIte jyAre bIjAnA mata pratye zraddhA rAkhIne vicAravA mathAya to gheDa besI zake che. paNa buddhinA dvAra baMdha karIne besAya to sarvAza satyathI vaMcita na rahevAya. eTale satyazraddhAmAM e vastu che ke jyAM-jyAM satya dekhAya tyAM tyAMthI tAravavuM. badhA dharmomAM rahela satyane tAravavAnI koziSa karavI. eTalA mATe ja satyazraddhAnuM upavrata 'sarvadharmopAsanA" che. eka mANasane potAnA dharmamAM che e ja satya ane bAkInuM badhuM miyA che ema kahIne haTha na pakaDavI joIe. teNe niraMtara jeTalAM satyAMze che tenI tapAsa to karatA rahevI joIe; te ja te saMpUrNa satya tarapha agresara thaI zakaze. paM. becaradAsajIe "jaina, bauddha ane Aya" e traNa dharmonA samanvaya upara eka copaDI lakhI che. tenI bhUmikAmAM emaNe eka sarasa daSTAMta ApyuM che - eka vakhate eka moTA kuTuMbanA traNa mukhya puruSe judI judI dizAmAM vepAra karavA gayA. tyAM jaIne teo vasI gayA. thoDe vakhata sudhI temane parasparane paricaya thoDA ja kAmakAjane lIdhe TakI raho. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 paNa dhIme dhIme kAma vadhavA lAgyuM. saMtAne paNa vadhavA lAgyAM ane eka bIjAnA samAcAra paNa AvatA baMdha thaI gayA. dhIme dhIme temanI vacce badhe vahevAra baMdha thaI gayo. - ekavAra evuM banyuM ke varSo pachI judA judA dezamAM vaselA e traNe kuTuMbanA mukhya mANase pravAsamAM ociMtA maLI gayA. vAte cAlI pAse beThA ane saue sAthe jamI paNa lIdhuM. te chatAye teo eka bIjAne oLakhI zakyA nahIM. kAraNa ke traNe kuTuMbonI bhASA, raheNIkaraNI, pozAka vageremAM pharaka paDI gayo hate. chatAM paNa teo parasparane prema anubhavatA hatA. pravAsa lAMbe hato ane haju chUTA paDavAnI vAra hatI, e pUchaparacha thatAM patto lAgyo ke traNe kuTuMbone eka ja sthaLe javuM che. ethI ApasamAM savAla-javAba thayA ane khabara paDI ke traNe eka ja kuTuMbanA che, kALabaLathI temanA pUrvajo vibhinna dezomAM jaI vepAra mATe vasI gayA hatA. A jANa thatAM A traNe pakInA darekanA manamAM bahu AnaMda thayo, traNe kuTuMba pitAnA mULa pUrvajonA gAme pahoMcI gayA. evI ja rIte bhAratamAM ke videzamAM pedA thayelA badhA dharmonI sthiti che. hiMdu bauddha ane jaina e traNa bhAratIya dharmo ane IslAma temaja khristI dharmanA maLa ane uddeza te eka ja che. Arya jAtinI eka zAkhA IrAna (Ayapina) gaI, eka Araba (Aryapa) gaI ane eka bhArata (AryAvarta) AvI, A badhA lokonI vicAra paddhati eka ja prakAranI hatI. teo je je dezamAM gayA. te te dezanI bhaugolika paristhiti, tyAMnI prajAkIya paristhiti temaja vaheNo pramANe ane samayanI jarUra pramANe dareka dharmasaMsthApake dharmane prarUpo, jeo sarvadharma-samanvayamAM mAne che teo jANe che ke jemaNe A badhA dharmo sthApyA tenI pAchaLa temanI mAnavahitanI bhAvanA ane mULabhUta uddeza eka ja hatA. te chatAM Aje temanI vacce ATale badhe taphAvata hovAnuM zuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 kAraNa che, e jarUra vicAraNuya prazna che. eTaluM ja nahIM Aje A badhA dharmanA anuyAyIo khAsa-paDezamAM rahevA chatAM, teomAM eka-- bIjAnI sAthe snehabhAva, ekabIjAnA dharma prati jijJAsA ke AdarabhAva dekhAtA nathI. UlaTuM, khaMDana-maMDana, dveSa-ghaNAnI bhAvanA e lokomAM ekabIjA pratye heya che. AthI satyamAM-(sarva bhUta hita tavamAM ) paNa asatyane praveza thAya che. emAM bIjA dharmonA tane jANyA. vagara, vicAryA vagara, mAtra upalaka kriyAkAMDe joIne nirNaya bAMdhavAmAM Ave che ke amArA dharma sivAya bIjA badhA dharmo khoTA che; kAMIpaNa satya ke tathya temAM nathI. A satyanA AgrahInI rIta nathI; e to satya vratamAM deSa che. eTale A badhe TheSa ke khaMDana athavA mamatva ke maMDana dUra karavA mATe eka ja upAya che ke dareka dharmane tenI sthApanAnA kALa, lokaparisthiti temaja lokamAnasane najara AgaLa rAkhIne jevA joIe. jagatanA badhA dharmo mAnavasamAjanI bhalAI mATe AvyA che. lokonA duHkhane dUra karavAnI cikitsA jevuM ja temanuM nidAna che. eTale game te paddhatithI-dharmavicAraNA ane vidhithI duHkha dUra karavAnI cikitsA thaIne roga maTavo joIe ane de nAbUda thavA joIe. je koI DeTara evo dAvo kare ke kevaLa mArI davAthI ja roga, maTaze, athavA dardI ema mAnI bese ke amuka DakaTaranI davAthI rega. maTaze ane bIjA DokaTaranI davAthI nahIM maTe; to e vastu barAbara nathI. eka gAmamAM eka mANasa bahu ja mAMde rahetA hatA. tyAM eka DekaTarane teDavAmAM Avyo paNa tenA ilAjathI dardI sAro na thayo. eTale eka prAkRtika cikitsaka vedhane, eka elopathika DekaTarane, eka homiyopethika DokaTarane eka bAyokemika DokaTarane, eka yunAnI hakImane -Ama davAnA prakhyAta niSNAtone teDAvavAmAM AvyA. te badhA AvyA. rogIne tapAsyA pachI sahu pita pitAnI cikitsA paddhatinI prazaMsA karavA lAgyA; ane eka bIjAnI niMdA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 temaja khaMDana karavA lAgyA. dareka ema ja kahevA lAgyo ke mArI davAthI ja A roga maTaze. temane vAka-kaleza eTalo badho vadhI gayuM ke teo koI eka nirNaya uparaja na AvI zakyA ke rogIne kaI paddhatie ilAja karavo joIe? rogI maraNAsana hato paNa koIne enI phikara na hatI. badhAne pitAnI cikitsA - paddhatinI prazaMsA karavAnI ja paDI hatI. chevaTe eka samaju ane buddhimAna mANasa Avyo ane kahevA " lAge : "tamane kaMI paNa bhAna che ke nathI ? tame pita pitAnI paddhatinI prazaMsA karyA kare che paNa keine, regIne sAjo karavAnI ciMtA nathI. tame badhA niSphara, hRdayahIna, ane svAthI loke che !" ane ayogya cikitsako che. A sAMbhaLI badhA zaramAI gayA ane - nIcuM moDhuM karIne cAlatA thayA. AvI ja hAlata Aje dharmonI thaI che. duniyA aniSTa rogathI pIDAI rahI che; hiMsA, anyAya, anIti, dAMDAI asatya vagere pApatApathI A vizva pIDAya che. badhA dharmo bhegA thayA che paNa temane aniSTa-nivAraNa karavA aMge kaI paNa paDI nathI. teo pitapatAnI pratiSThA vadhAravA mATe laDI rahyA che ke kevaLa pitAnA dharmanuyAyIene vadhAro karavAmAM beThA che. aniSTothI pIDAtI A duniyAne temanA anuyAyIone paNa teo duHkha nivAraNa auSadha rUpa satyaahiMsA vagerenA yugAnurUpa kAryakramo ApavA taiyAra thatA nathI. Ajane mAnavasamAja mAMDe che. naitika mUlya paravArI cUkyAM che te chatAM pitAnA dharmanI prazaMsA ane bIjAnI niMdA, enAthI upara AvI tene ThIka karavAnI ciMtA bahu ja thoDA lokone che. saMkucitatAnA nAnA ane baMdhiyAra kSetramAM dharma jevA vyApaka tatvane baMdha karI lokone satyazraddhA rU5 dharmanA pAlana karavAne dA kare; e beTa che. A mATe jarUrI che ke bIjAnA dharmane daSTikoNane tenI aMdara rahelA satyAMzane samajavAno prayatna thavo joIe ane temAM satyAMza lAgatuM hoya te tene svIkRti ApavAnI tatparatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 paNa rahevI joIe. eTalA mATe ja satyakSA vratanuM eka upavrata sarva dharma upAsanA rAkhavAmAM AvyuM che. kaI vastu kyA kAraNasara, kayA sthaLethI ane kevA samayamAM kahevAmAM AvI che ene pUrvAparane saMbaMdha vicAryA vagara, saMdarbha meLavyA vagara koIne khoTuM kahevuM ke niMdA karavI emAM asatyane aMza AvyA vagara raheto nathI. . eka vakhate eka megI je pahADanI Toce rahetA hatA; temaNe pitAnI AMkhe anubhava karIne eka bhejapatra upara lakhyuM : "De kutarA jevaDe dekhAya che." A bhojapatra eka vAra vaMToLa Avyo ane UDI gayuM. te UDatuM UDatuM eka bhAInA hAthe lAgyuM. eNe lakheluM vAMcyuM ane pitAnA mitrane batAvIne kahyuM: "A khoTuM che." mitre paNa TApasI pUrI ke "A lakhanAra bhUkha lAge che." pharatA pharatA teo pelA pahADanI Toce pahoMcyA. temaNe pelA yogIne joyA ane bhojapatranuM lakhANa sAcuM che ke kema te viSe pUchayuM. te yogIe kahyuM: "A to meM lakhyuM che. AMkha ane anubhavanI daSTie te sAcuM che paNa sAmAnya samajaNa pramANe koIne khoTu lAgI zake !" ema kema ?" tyAre pelA yogIe pahADanI taLeTImAM eka ghoDe jato hato te batAvyo ane kahyuM: "juo ahIMthI! A kutarA jevo lAge che ke nahIM ? temaNe svIkAryuM ke ame A daSTie vicAryuM nathI ane e. daSTie lakheluM te vAkya barAbara che. evI ja rIte badhA dharmonuM che.. sthaLa, kAraNa, kALa ane loka mAnasane khyAla karyA vagara ja ghaNA loko bIjAnA dharmane khoTo banAvI de che, eTaluM ja nahIM eka ja dharmanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 judA judA saMpradAya paNa ekabIjAne utArI pADatA hoya che. e barAbara nathI. ethI satyazraddhAvatamAM doSa Ave che. dararojanI vidhavAtsalyanI prArthanAmAM kahevAmAM Ave che - "devezanA ziSTAcAre vikAsa mATe nahi naDatA." dezanA ke vezanA koI paNa ziSTAcAre vikAsane bAdhaka na banI zake; emAM je satya che tenA upara zraddhA rAkhavI. paNa te taddana beTAM che ema vagara vicAre kahI devuM e khoTuM che. emAMthI je siddhAMtamAM bAdhaka heya te aMge vAMdho hoI zake, paNa siddhAMtamAM bAdhaka na hoya ane kevaLa pUrvagrahathI prerAIne e AcAra-vicArane khATA kahevA e satyazradhdhAmAM bAdhaka che. je e AcAra-vicAra sarva hitakArI-satyamaya na haya, sAmAjika vikAsamAM avarodhaka heya, ghAtaka heya, daMbhavardhaka hoya ke aniSTakAraka hoya che temAM jarUra sudhArA-vadhAre sUcavI zakAya, kahI zakAya ke tene samULuM badalAvI zakAya. satya-zraddhAmAMthI bIjI eka vastu e sUcita thAya che ke uparanA khAne na jovuM. paNa aMtaranuM tattva je satya hoya tene jevuM. ghaNI vAra evuM bane che ke amUka dharmo, deza ane vezonA uparanA bekhAne joIne tenA tarapha loko ghaNuM karavA mAMDe che ane tene khoTuM batAvavA lAgI jAya che. enA hAI-aMtaramAM rahela satya ke tatva jotAM nathI. eka hiMdu mAtAmAM je vAtsalya che, te ja vAtsalya bhAva muslima, harijana, ke IsAI mAtAmAM paNa hoya che. paNa muslima ke harijana mAtAne joIne dhRNu tiraskAra kare che ke enI sAthe saMparka rAkhavAmAM nAnama samaje che. A satyazraddhAmAM kacAza che. - zuM satya, ahiMsA, vAtsalya. brahmacarya ane aparigraha upara koI ekanI chApa ke mahora lAgelI che? A hiMdunuM satya ke A susalamAnanuM ? A jainenI ahiMsA ke A bauddhonI ? evuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 lokamAnasamAM rahelI TUMkI dRSTi ja AvA bhedabhAvo UbhA kare che. pachI pitAnA manathI bIje jarAka virUddha jato hoya te tenI niMdA ane vagevaNa zarU thAya che. AnAthI je bIje doSa praveze che te dezadaSTi ane niMdAzokhIne dhIme dhIme te vikasIne atizayokti sudhI pahoMce che ane pachI te sImA-ullaMdhana dareka sthaLe kare che. AnA kAraNe satyazraddhA vratamAM deSa aticAra praveze che. gALa, niMdA, dhUNuM, dveSa e badhAM asatyanAM uddabhava sthAne che. evI ja rIte AtmaprazaMsA, zekhI atizayokti e paNa asatpAdaka che. eTalA mATe ja niMdA-prazaMsA parihAra nAmanuM upavata satya-zraddhAvata sAthe rAkhavAmAM AvyuM che. pitAnI sAthe koIne mata na maLatuM hoya to tene samajavAno prayatna karavo joIe. e matane Azaya sAre che ke kharAba e paNa samajavAno prayAsa kare joIe ane Azaya jevo lAgato hoya tenuM namra pratipAdana karavuM joIe. Ama chatAM paNa je koI ApaNuM dhyAna tenA mULabhUta satya tarapha dore ane enI anubhUti thAya che te svIkAravA tatpara rahevuM joIe. Ama na thAya te matamatAMtaromAMthI moTA jhaghaDA UbhA thatA jovAmAM Ave che. eka dAkhalo laIe. eka vakhate eka dezanA rAjAne khabara maLyA ke bIjA dezane rAjA tenA rAjya upara caDAI karavA AvI rahyo che. rAjAne A khabara maLatAM ja teNe zuM karavuM joIe te aMge eka sabhA bolAvI ane sabhAsadonI rAya mAMgI: zatruthI rAjya rakSA karavA mATe ApaNe zuM karavuM joIe, te kahe ! A sAMbhaLI eka ejinIyare AgaLa AvIne kahyuM: "nagaranI comera pharatI eka khAI bodAvI ane tenA kinAre eka saLaMga jADI bhIta caNAvI devI joIe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 tenA upara mata ApatAM suthAre kahyuM: "bhata ane khAI barAbara che paNa bhIMta lAkaDAnI bane te sAruM che." luhAre prativAda karatAM kahyuM. "lAkaDAnI bhIMta zuM Takaze ? leDhAnI bhIMta hoya te sArI vAta che. gaLI paNa aMdara na jaI zake!" rAjyanA vakIle UbhA thaIne kahyuM "AmAMthI ekeya vAta karavAnI jarUra nathI. zatru pakSane yukti-prayukitathI samajAvI devo joIe ke A rIte baLajabarIthI koinI saMpatti jhUTavI levAne kaIne adhikAra nathI. A kArya saMpUrNa rIte anyAyapUrvakanuM ane kAyadA bahAranuM che. " pure hitathI na rahevAyuM ane teNe UbhA thaIne kahyuM: "e badhuM kare kAMI paNa nahIM vaLe. pahelA devatAone rAjI kare ne yajJa kara, hema kare havana kare, dAna kare, brAhmaNane jamA AzIrvAda evA varasaze ke zatru prajAmAMthI koIne paNa hAtha lagADI zakaze nahIM !" koIke kahyuM: "gAMDo thayo ke?" basa pachI je vAkyuddha cAlyuM ane pitAnA matane sAco karAvavAnI je heDa thaI ke rAjAe badhAne besADI dIdhA ane kahyuM: "tame badhA kakko kharo karavA mATe prayAsa kare che eTale rAjya rakSaNa mATe agya che !" je e loko bIjAne Azaya samajIne namrapaNe pitAne mata raju karatA te kadAca temanI vAtane svIkAra paNa karavAmAM Avyo heta. paNa matAgrahI loko e rIte vicAratA nathI. pitAnuM sAcuM ane bIjAnuM khoTuM che, ema ja mAnatA phare che ane yena kena prakAreNuM tene siddha karavA yukitaone e tarapha dorI jAya che. AcArya haribhadrasUrie kahyuM che - AgrahI bata ninISati yukti, tatra yatra matirasya niviSTA / niSpakSapAtasya tu yuki, yatra tatra tasya matireti nivezam // -yogabiMdu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 241 -matAmahI jyAM matine abhiniveza-haThAgraha hoya che te tarapha yukitane khece che. tyAre matAgraha rahita nipakSapAtI tyAM yuti che te tarapha matine laI jAya che. eTale potAnA matane sAce TharAvavAne badale je sAcuM che te mAruM che. evo draSTikoNa keLavI bIjAnA daSTikoNane samajavo joIe. dareka mANasa je saMskAramAM ucharelo hoya che te ja daSTie te dareka vastune joto hoya che, paNa samaSTi ke jJAnI purUSe te bhAva, bhASA, kALa ane sthitine khyAla karI dareka vastune grahaNa karavI joIe, ane temAMthI tattva tAravI levuM joIe. eka vakhata rAjapUtAnAnA eka gAmamAM eka prabhubhakatane vicAra Avyo ke Aje savAre je pAMca jaNa ahIMthI pasAra thAya temane pUchuM ke "tamAre prabhu ke che?" sauthI pahelAM eka harijana pasAra thayo. tene pUchyuM ke "bhAI tamAre prabhu ke che?" teNe kahyuM: "bhAre prabhu to zreSTha harijana che." pachI dhobI AvyuM. tene paNa e ja pUchayuM ane javAba maLyo : "mAro prabhu te dhobI che. badhAnA mela dhUve che." trIje vaNakara nIkaLyo. teNe javAba Apyo : "e te moTo vaNakara he joIe. A AkAzane juone, kevuM vaNIne tANI dIdhuM che ke te paDatuM nathI." ceAthe trAjavA kAMTA laIne nIkaLyo. teNe javAba ApeH "mAro prabhu badhuM barAbara teLe che eTale ja to jagatanA trAjavAM barAbara rahe che." pAMcamo taMbUro vagADanAra hatuM. teNe kahyuM : "mAro prabhu te hameza taMbUro vagADyA karato haze." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ " Ama teNe pAMca prakAranA prabhunI kalpanA sAMbhaLI. tenuM kAraNa e ja ke sahu pitapotAnA uchera, saMskAra ane bhAvanA pramANe kArya karatA hoya che. hajAro varSa pahelAM prabhune nyAyAdhIza sAthe sarakhAvavAmAM Avate. pachI prabhune rAjA sAthe sarakhAvavAmAM AvatuM. , IrAnane eka bhakta prabhune mitra gaNate ane eka bhakta tene bheLe gaNato. ravIndranAtha ThAkuranA manamAM prabhu kavivarUpa hatA. jarmanIne eka gaNitazAstrI prabhune gaNitajJa kaheto. koI tene "kaLA", te koI tene "kaLAkAra gaNAve che." A pramANe dareka mANasa potAnI kalpanA pramANe goThavaNa kare che. paNa, jJAnI purUSoe darekane Azaya samajI te pramANe tenI goThavaNa karavI joIe. God, Izvara, prabhu, karatAra, siddha ke allAhanA bhASAbhedane laIne jhaghaDo na karavo joIe; kAraNake tenI aMdara raheluM tattva eka ja che. gausvAmI tulasIdAsajIe kahyuM che - 'jakI rahI bhAvanA jaisI, prabhumurata dekhI tina taisI' hiMdudharma, adaitavAdane mAnavA chatAM, bIjA dharmanA mahApuruSe prati udAratA rAkhe che tema ja jAte udAra che, tevuM Aje hiMdu kahevAtA lokomAM bhAgye ja jovA maLe che. "g sata vighA vahudhA ghatti satya eka hevA chatAM vidvAnI tene judA judA rUpe kahe che. A sUtra satyazraddhA mATe khUba ja anukULa che. kharuM jotAM te jevI daSTi hoya tevI ja sRSTi hoya che. je mANasanI samyakdaSTi haze tene tenI najaramAM game te zAstra ke vyakti hoya temAMthI guNa levAnI ke sAre bhAva tAravavAnI tenI vRtti ke dRSTi haze. eTalA mATe nadI sUtrakAre kahyuM che ke samyakaSTi mATe badhAye viparIta sutre paNa sAcA sUtra banI jAya che. kahyuM che - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ " "eAI ceva samma di hissaM samyatapariggahatteNa sammasuyaM, " vichAriri machAM jutha # mithyA eTale ke viparIta kahevAtA e zAstro paNa samyakaSTi mATe samyaka kRta che, kAraNa ke tenI dRSTi samyak bhAva grahaNa karavAnI hoya che. ane mithyA daSTi mATe samyak kahevAtAM zA paNa mithyA zrata che, kAraNa ke tene te darekamAMthI deja javAnI ke tAravavAnI daSTi hoya che. zrIkRSNa bhagavAnanA rAjadarabAramAM eka vakhata carcA cAlI ke dRSTi tevI sRSTi heya ke sRSTi tevI dRSTi hoya? tyAre bahumata dRSTi tevI sRSTinA pakSamAM hato. e vAtanI parIkSA karavA zrIkRSNa duryodhanane eka nedhapothI ApIne kahyuM: "A nagarImAM jeTalA sajajane heya tene neMdhI Ave!" te gayo paNa tene kaI sajajana lAgyuM nahi, eTale te khAlI dhapothI laIne pAcho pharyo. tevI ja rIte yudhiSThirane paNa eka nepathI ApIne kahyuM: "A nagaramAM jeTalA durjane hoya tene noMdhI Avo." yudhiSThira paNa karI neMdhapothI sAthe pAchA pharyA kAraNuM ke temane koI durjana lAge ja nahIM. AkhI nagarImAM sajajane ke durjana hatA ja nahI evI vAta na hatI, paNa ekane eka guNa jovAnI draSTi hatI eTale tene koI durjana na lAgyo ane bIjAne doSa jovAnI draSTi hatI eTale koI sajajana maLyo nahIM. Ama zrIkRSNa badhA sabhAsadone draSTi ane sRSTine nyAya pramANita karI Ape. - satyazraddhA vALAnI daSTi, kharAbamAM kharAba vastumAMthI sAra ke tatva tAravAnI haze te durgaNo ke durvAkayamAMthI paNa savaLe artha leze. kaikeyIe rAjA dazaratha pAse be vacane mAgyA hatA. te vakhate zrIrAma kaikeyI pAse gayA. temane rAjyAbhiSeka thavAne hatuM ane dazaratha mUti thaIne paDyA hatA. e vakhate kaikeyIe varadAnanI vAta karatAM kahyuM ke huM be varadAna mAMguM chuM, te zuM huM karuM chuM? * * . . * ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIrAma kahe che: "mAtA ke tame bahuja sAruM karyuM che. huM je Icchate hatA eja tame mAMgyuM che. huM pote vicAratA hatA ke bharatane rAjagAdI zA mATe na maLavI joIe? raghuvaMzamAM moTA dIkarAne rAjagAdI maLe e barAbara nathI. te e viSe tame ThIka karyuM che. vanavAsanI vAta paNa mArA hitanI kahI che. vanamAM rahIne huM kudaratane AnaMda meLavI zakIza. RSi, muni temaja AraNyakone maLIza e paNa me lAbha thaze ! - zrIrAme kaikeyInA vacanemAMthI Ama sAre bhAvaja tAravyo. mAtA kauzalyA pAse jaIne, rAme namIne A vAta karI. tyAre temaNe paNa eja kahyuM: "je mAtApitAnI evI AjJA hoya te tAre tenuM pAlana karavuM ja joIe. tuM emaja kara !" kauzalyAe ema na kahyuM ke te khoTuM che athavA tAre mATe vanavAza zA mATe ? - A vastu khUbaja samajavA jevI che. je avaLI vAtamAMthI sAro bhAva tAravavAmAM Ave te satyazraddhAnI puSTi thaI zake. kadAca satyArthI sAdhakane keTalIkavAra potAne na samajAya ane te miththA vastune paNa satya mAnI bese; paNa jJAnI puruSe kahe che ke je te anAgrahI hoya to tenA mATe te samyak ja che. : AcArAMga sUtramAM kahyuM che - - 'samayatti mannamANassa samiyA vA asamiyA vA samiyA jJeitti uhAe' -eTale ke eka satyArthI sAdhaka je vastune samyak (satya) samajI rahyo che te kadAca jJAnI puruSanI draSTimAM mithyA hoya te chatAM, je satyArthIne anAgrehu heya te tene koI sAcI vastu samajAve ane tenA gaLe UtarI jAya ane te beTI vastune choDavA taiyAra heya te sAdhaka samyaphaSTivALe che. tenI te vastu samyaka che kAraNa ke tene te saraLa bhAve grahaNa kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ "hajarata mahammada sAheba ja ekalA payagaMbara nathI. bIja paNa payagaMbara judA judA mukemAM khuda e ekalavyA che ! "IslAma dharmanI A vAta paNa ekAMta haThAgrahane choDavA mATe ja che. evI ja rIte jema darzane paMdara bhede siddhomAM svaliMga sAthe anyUliMga sihIte sthAna ApyuM che. eTaluM ja nahIM bharata kSetramAM jyAre tIrthakara na thaI zakAya te bahAranA kSetromAM tIrthakara thaI zake che e vidhAna karyuM. AnI pAchaLa paNa ekAMta haThAgrahane mUkavAnI ja vAta che. eTale satya zraddhA mATe Ama badhI vastuo upara UMDANathI ja vicAra karavo joIe ane jyAM bhUla thatI hoya, bIjAne anyAya thata hoya, pitAnA matamAM pUrvagrahanA kAraNe bIjane khATuM kahevAmAM AvatuM heya; tyAM potAnI bhUla sudhArI, sAmI vyakti pAse kSamA mAgavI joIe. kSamApanAne eTalA mATe satyazraddhAnA upavrata tarIke rAkhavAmAM AvI che. Ama dareka dharma, zAstra, vyakita ke vicAradhArAmAMthI satya ke tattva tAravavAnI dRSTi ane vRtti rakhAya te satyazraddhA vratanAM badhAM pAsAMo sacavAze. carcA-vicAraNA satyazraddhAnI kaTI zrI mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatA kahyuM ke "jema brahmacarya niSThAnI kaTI svAda-jaya ane jananendriya saMyama che, tema satyazraddhAnI kasoTI che -(1) kuTuMba (2) saMpatti (3) sattA paranI maryAdA ane vijya. jema gRhasthAzramIe paNa saMtAna hetu mATe strI tathA strI puruSa vacce, Itara strI purUSonI maryAdA jALavavI anivArya bane che tema, svAda mATe mAMsAhArI, mAMsa choDe, daDAM De; ane zAkAhArI kaMdamULa cheDe, evA miThAI cheDe; masAlAvALI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 ane pharasANa yukta bhejana che ane svastrI viSe paNa saMpUrNa saMyama krame-kame keLavate jAya te rIte satyanI dizAmAM paNa sAdhanA krame krame karavI paDe che. anubhava namrabhAve kahI dauM -"pitAjInI IcchA kAMte huM DekaTara thAuM ane kAMti vepArI banuM; e jAtanI hatI. paNa, nyAya-saMpanna AjIvikA vepAramAM azakaya heI, te mArA mATe baMdhabesatuM nahotuM. bIjo vikalpa DekaTara banavAno hato. huM jyAre bhaNavA gayo tyAre pitAjIe vAtsalyabharyA Agrahe rUpiyA pacAsa mane ApelA. te meM pratIkarUpe lIdhA ane vAparyA nahIM, - huM InTaramAM bhaNato hato te vakhate eka banAva banyo. eka vidyArthI bI. e.nA chellA varSamAM hatA. Tarma bharavAnAM nANAM tenI pAse nahIM. je e UThI jAya te sarakArI nekarImAM meTrIka pAsa sudhInI ja yogyatA gaNAya. meM mahAvIra vidyAlayanI mane maLelI lena tene ApI dIdhI. huM kapaDAM joyelAM paheruM eTale bIjA vidyArthIo huM sAdhana saMpanna chuM ema kadAca mAnI letA haze. meM lona bIjA vidyAthIne ApI dIdhAnI vAta mahAvIra vidyAlayanA te vakhatanA maMtrI zrI motIcaMda kApaDiyAne lakhI jaNAvI. temane Thapako maLyo ke "Ama tamArAthI na apAya !" paNa mane te jyAre jarUra paDI tyAre lona eka yA bIjI saMsthA taraphathI maLI gaI ane kAma cAlyuM. che te vakhate chAtrAlayane kharca mAsika daza-paMdara rUpiyA Ave. huM traNa varSa rahyo. tALuM bhArata nahIM chatAM paNa eka pAI cerAI nahIM. bI. e. bhaNe tyAM sudhI Ama cAlyuM. eka chokaro pUnA jatAM bega laI gayo eTale dhAbaLAmAM kapaDAM vIMTIne huM nIkaLI paDyA. je kuTuMbamAM huM jamate tyAM paNa mane maLe teTaluM ApI devAnI vRtti hatI. e kuTuMbane paNa amArAthI rAhata hatI. mArI pAse eka rUpiye hate. te laIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27. nIkaLI paDyo. dhoLA lagInI TikITamAM ja te vaparAyo. tyAM eka mitre anAyAse pAMca rUpiyA ApyA. huM calALA - ga. dhAbaLAmAM kapaDAM vIMTelAM eTale tyAMnA rAjakIya kAryakara vagere sarvee mane harijana mAnI lIdhe ane dhaDe na karyo. "huM harijana nathI !" e kahevAnI jarUra ja kema hoya ? ulaTuM harijanenI dazAne A rIte anubhava thatAM AnaMda maLe. tyAre mArI sattAvIsa varSanI vaya haze. huM khAdI kAryAlayamAM joDAyo. tyAre reMTiyo ane puNe mAMDa laI zakaze. eja arasAmAM zu. dazanuM ma. e. pelA mitra taraphathI maLyuM. eTale jarAka rAhata rahI. Ama paNa khAdImAM reMTiyA parathI thoDuM vadhyuM hatuM. tevAmAM pRthvIsiMhajIe akhADe-kepa ghoghAmAM khelyo hato. temAM huM dAkhala thaye. tyArabAda munizrI saMtabAlajI morabImAM AvyA. huM paNa tyAM gayA. kuTuMbane samAdhAna maLyuM. te vakhate ame amadAvAda AvyA. huM vaidaka zIkhato ane mArA patnI bAlamaMdiramAM jatAM; paNa ghaNIvAra basamAM besavAnA nANuM na rahetAM. AnI khabara paricita munione thatAM temaNe eka zeThiyAne ghera jaina zikSaNanA paMDita tarIke mane mUko. mane eka divasa ja rAkhI temaNe rUkhasada ApI. kAraNa ke meM prathama vratanAM aticArone dharAvatA gumAstAo upara trAsa na gujAravAnI vAta karI hatI. eka brahmakSatriyane tyAM bALakane zikSaNa ApavAnuM thayuM tyAM temaNe kahyuM : "chokare ramatiyALa che eTale zALAmAM emanA vatI siphAra karaje." meM kahyuM: "e barAbara nathI." te TayUzana baMdha thayuM. tyAM cAra osaDanA saMzodhana mATe koIe AvIne kAma sepyuM. paNa jene ghara rahe te mane rAMka (garIba) ja mAne; kAraNa ke huM mATInA ja vAsaNane ja Agraha rAkhuM. tevAmAM vIracaMda pAnAcaMda zeTha pUchatA pUchatA AvyA; ane jamyA pachI temaNe kahyuM "makAna tamAruM ja gaNe ane bhaNe !" ane makAna maLI gayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 tyAM bhaNyA bAda sarASTramAM AvyA. koMgrese Agraha karyo. tyAM kahyuM : "racanAtmaka kAma game che." murabbI nAnAbhAIe kahyuM tyAre meM vinavyA ke "huM anyAyane pratikAra karyA vinA na rahI zakuM temaNe kahyuM : "te ekalA zikSaNanuM sAtatya na rahe !" evAmAM munizrI saMtabAlAjIne prayoga apanAvyo. eTale saurASTranI racanAtmaka samitie kahyuM : "sevaka amArA ane kahyuM kare munizrI saMtabAlajInuM !" tamAruM AvuM anukaraNa badhA karavA mAMDe to?" meM kahyuM: "vetana nahIM lauM." pAMca varSa vetana na lIdhuM paNa kyAreya khAsa muzkelI paDI nathI. ApaNe mAnIe ke jamIna upara paDyA, paNa tyAM pathArI pAtharelI ja hAya, eTale paDyA chatAM mAra lAge nahIM. bAkI sAmAnya muzkelIo te Ave che. traNeka mAsa mAtra chAsa-roTalA upara cAlyuM haze. bAkI te dareka sthaLe pratikULatAmAM anukULatA ja maLatI gaI. aDhArathI betAlIsa varSanI ummaranA A gALAmAM satyazraddhAnA pratApe ja badhuM thayeluM huM mAnuM chuM. amArI dAdImAe be baMgaDI ane ceIna bahu AgrahathI mArI patnIne ApyA. te TrasTI tarIke e pAMca tolA sonuM, kuTuMbanehanA pratika tarIke sAcavI rAkhyuM che. rAjayAzrita thavAno paNa meM tyAga karyo che. paNa badhI saMsthAo sAthe sAtatya sAcavI rAkhyuM che. kAraNa ke mAtra ekAkI rahevAthI te svecchAcArI thaI javAya che. kAzrayI (janAdhArita rahevA mATe eka varSa mArA paricita sthaLonI AtIo-(sUtara)thI kAma calAvyuM. dalIla karanArA murabbIoe dalIle khUba karI; "AMTI ApI de ane vetana pUrUM lo !" kahyuM : " janAdhArita rahevAnI vAta hoya che e ja rIte calAvI levuM rahyuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 chevaTe vinebAjI pAse vAta gaI. temaNe kahyuM: "zAMti sainika ane sarvodayano prayoga kare !" meM kahyuM: " saMtabAlajIne zAMti sainika thaI cUkyo chuM. e rIte sana 1956 mAM zAMti sainikenI kAryavAhImAM gaye paNa chuM." vinobAjIe kahyuM ke te tame zAMti sainika nahIM gaNAo paNa mitra gaNaze ! bhUdAna kAryakramanA saMdarbhanI A zAMti senAnI vAta che." meM kahyuM: "te mitra tarIke uttejana ApIza. aMga nahIM banI zakuM !" evA paNa prayogo karyA ke kheDUto eka maNa anAja Ape ane mAre calAvI levuM. A badhI vAtane sAra e ja che ke "kudarata para eTale ke nisarganiSThA para jIvana choDe" te chatAM mArI komaLatAne AMca AvI nathI. kArla mAkarsanI paribhASAmAM kahuM te "tejasvitA vadhe che... ghaTatI nathI." A anubhavayukta che satya zradhanI vAta ! " zraddhA upara aDaga rahe : zrA pUjAbhAI kaheH "mATaliyAe preraNA pada jAta anubhavo kahyA. evA ja thoDA ke vadhu anubhavo sevaka kATinA dareka mANasane thatA haze. avyakta jagatamAMthI kudarata rakSaNa ane piSaNa Ape ja che. paNa zraddhAnI AkarI kasoTI thatAM TakAtuM nathI. eka gheDAne parANe ghI-goLa maLatA hatA, tyAre enI sevA karanAra mANasane maLatA na hatA. paNa teNe jyAre sAva nisarga upara zraddhA rAkhI jIvana cheDI dIdhuM ane prANu - parigrahanI pratiSThAnI paNa darakAra karyA vagara jaMgalamAM gayo to moMmAM parANe lAvIne mUkanDara rAjavI ane enA mANaso maLI gayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 sAco saMkalpa kadi akaLa jatA nathI. prahalAda ane sudhanvAnI kasoTI thaI paNa aMte jItI gayA. zivarI kuMbhAraNanA nibhADAmAMthI bilADInAM baccAM AbAda chavalAM nIkaLyAM. e kudaratane prabhAva. mane eka vAra bAra kalAka khAvAnuM na maLyuM. sTezana upara gADIne vAra hatI eTale eka jhADanI nIce beThe. pAse baLiyAdevanuM sthAna hatuM. thoDI ja vAramAM eka kuTuMba AvyuM ane kahyuM: " ! A sukhaDI; baLiyAdevanI prasAdI che." ane ekanA badale be TaMkanuM bhaLI gayuM. vAraNA rAmaNanA vajA paTelane dAkhala che. bicArA khetamajUragarIba ane taLapadA paTela jAtanA hatA. pUratuM khAvAnuM paNa na pAme. eTalAmAM patnI gujarI jatAM, pitAnI dIkarIne choDI devAnuM mana thayuM. temaNe jhADImAM jaIne nAkhI dIdhI. jaMgala bhayAnaka. ziyALa vagere prANI. rAta vadhe tema thayuM ke ThIka nathI thayuM! kadAca bALakI marI gaI haze te! temaNe jaIne tapAsa karI te bALakI jIvatI maLI. temane jAta upara ghaNA vachUTI ane game te bhoge bALakIne moTI karavAno nirNaya karyo. majUrIe jAya tyAM pAchaLa badhI jAya. moTI thatAM paraNAvI. ghaDapaNamAM paTelane aMdhApe AvyuM. tyAre eja dIkarIe temanI sevA cAkarI karI. Ama satya upara zraddhAne aDaga rAkhavI joIe ! satya zraddhAnuM ajaba baLa : zrI devajIbhAIe satya zraddhAnI kasoTI rU5 dAkhalo TAMko. eka vAra jaMgalamAM eka bharavADa lAkaDI laI amArI sAme thayo. sAthenA be jaNa bhAgI gayA. paNa huM, bhagavAnanuM nAma laI Ubho rahyo ane pelA bhAInI lAkaDI addhara rahI gaI. prAraMbhamAM te prANu ane pratiSThA banne jokhamamAM hatA paNa pAchaLathI eNe samAja samakSa mune kabUla karyo. TuMkamAM prANa, pratiSThA ane parigraha hemavAmAM Ave tyAre satyazraddhAnuM baLa ja ajaba kAma kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 satya sarvatra vyApe :- zrI baLavaMtabhAIe kahyuM : Aje sAmAnya lokamAM apakSapAta. ke taTasthatA ocho jovA maLe che. tyAre satya zraddhA kevaLa sAdhuone ja AcAra gaNAya che. ane dhana, sattA temaja lAgavaga vadhAre, te vadhAre DAhyA gaNAya che. - satyane khyAla te hatA ane nAnapaNathI "harAmanuM na levuM ene jIvanamAM utAryuM paNa hatuM; chatAM Aje ahIM je rIte satya jANavA maLyuM che te pUrNa ane sarvAgI daSTinuM che. mane lAge che ke satyane savaMtra vyApaka banAvavuM joIe. e mATe aparigrahI banavuM paNa jarUrI che. zrI nemi muni : "sAthe apalAyana vRtti paNa joIe. nahIMtara aparigrahI kAryakare paNa ekAMgI banI jAya che. saMsthAnI sAthe saMkalana rAkhe to ja vizvAtsalya vALI satya zraddhA TakI zake...! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ [12] vizvavAtsalyamAM mAlikI hakamaryAdA [9-10-61] munizrI nemicaMdrajI vizvavAtsalyanAM mULa be upara A agAu sArI peThe chaNAvaTa thaI gaI che. have trIjA mULavrata-mAlikI hakamaryAdA " upara vicAra karavAnuM che. sauthI pahelo prazna e UThaze ke mAlikIhaka maryAdA zA mATe ? mANasa koI paNa vastu upara mAlikI na rAkhe; chUTathI upArjana kare ane chUTathI tene vApare emAM zuM khoTuM che? jema yugaliyA kALamAM ke AdimAnava saMskRtinA kALamAM hatuM; tema bhagavAna RSabhadevanA vakhate mAlikIne prazna ja nahotuM. eTale haka bhogavavAnI vAta paNa na hatI. te vakhate koI paNa mANasa koI vastu upara mAlikI rAkhate nahIM. prakRtinA khoLAmAM rahI tenI asIma vastuo muktapaNe jene jema phAve tema A loko (yugaliyA) vAparatA. teo saMgharatA nahIM. ghaNAne ema thAya che ke zuM tema Aje na thaI zake? enA uttaramAM spaSTapaNe joI zakAya che ke bhagavAna RSabhadeve samAjaracanA karI; samAjanI badhI vyavasthA goThavI ane tarata mAlikIne prazna UThaze. eTale jyAM samAja Avyo tyAM tarata ja maryAdAo AvavAnI. amuka vastu upara kone haka e paNa prazna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvyuM. bhagavAna RSabhadeve lokone mAlikI ane hakanI maryAdA samajavI ane beTI maryAdAne mUkAvI. e ja rIte Aje paNa mAlikI hakamaryAdA hevI joIe. jo ema na thAya ane mAnavasamAjane be khUlI chUTa ApavAmAM Ave te bhAre muzkelIo UbhI thAya, arAjakatA phelAya ane mANasa mANasa vacce saMdharSo vadhe. Ama paNa AjanA jIvanamAM Dagale ane pagale jovAmAM Ave che ke eka mANasa potAnI jarUra karatAM vadhAre saMdhare che tyAre bIjAne achatanuM duHkha veThavuM paDe che. pachI pele mANasa potAnI mAlikI upara pahere gAThave che ane jenI pAse vastu nathI, te pitAnI jarUra pUratI vastunA abhAve bhUkha-duHkha vagerethI TaLavaLe che. pariNAme samAjamAM aniSTa prasare che. e mATe mAlikI haka-maryAdA hevI jarUrI che. AjanA saMgharSonA aMta mATe mAlikIhaka maryAdA kevaLa vyakitagata ja jarUrI nathI, paNa te rASTra vyApI ane chevaTe vizvavyApI thAya, e anivArya che. ema jovAmAM Ave che ke jyAre amerikA jevA rASTro pAse vipula anAja-sAmagrI paDelI hoya che, ane kyAreka bhAva-niyamana karavA mATe anAjane bALI nAkhavAmAM paNa Ave che tyAre eziyAnA ghaNA ye dezamAM anAja maLatuM nathI. loke bhUkhe maratA hoya che, eTaluM ja nahIM anAjanA prazna pAchaLa bIjA rASTrIya prazno paNa ukelAyA vagara rahI jAya che. je AvI mAlikIhaka maryAdA rASTravyApI bane to jarUra te rASTrane bIjA rASTrane madada karavAnI bhAvanA jAgI zake. mAlikI haka maryAdA sAthe bI je je eka zabda pracalita che te che mAlikI haka visarjana. e baMnemAM zuM pharaka che? maryAdA ja hevI joIe ane visarjana nahIM. te aMge agAu bAravAne vicAra karatAM, vizada chaNAvaTa thaI gaI che. jema nadhaNiyAtA khetaranI dazA thAya che tema mAlikI haka visarjana thatAM samAjanI dazA thAya.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra54 eTale maryAdA vadhAre vahevAra ane vizvavyApI banI zake, e carcAI gayuM che. e sAthe mAlikI haka visarjana badhA na karI zake ane e vAta avahevArU temaja addhara rahe. vidhavAtsalya sAthe mAlikI haka maryAdAne saMbaMdha : vizva vAtsalya sAthe vaLI mAlikI haka-maryAdAne zuM saMbaMdha hoI zake ? e eka prazna Ubho thaI zake che. te aMge UMDANathI vicAra karatAM jaNAI Avaze jyAM vizvanA samasta che prati vAtsalyanI daSTi heya tyAM koI paNa pravRttithI vizvane duHkhamAM paDavuM paDe ke vizvanI prajAne kaSTa paDe evuM na thavuM joIe, ene khyAla rAkhavo ja paDe. amaryAdita parigraha vyakti, samAja ke rASTra mATe bane rIte duHkha lAvanArUM che e agAu carcAI gayuM che. kAraNa ke jyAM vadhAre che tyAM saMrakSaNa, cerI vagere prazno che ane jyAM abhAva che tyAM bhUkha, duHkha ane tatvajanita badhAM prakAranAM aniSTo che. eTale vidhavAtsalyanA sAdhakanA jIvanamAM parigraha upara maryAdA ke aMkuza rahe joIe. tenA vadhArAnA saMgrahathI bIjAne e vastu na maLavAthI duHkhamAM sapaDAvuM ja paDaze. A mATe eka mAtAne dAkhalo laIe. jema mAtA thoDAM sAdhanothI karakasara karIne paNa pitAnuM calAvI le che; pitAnA AtmIyone vadhAre maLe athavA to pUrepUruM poSaNa maLe emAM rAjI thAya che. tevI ja rIte vizvavatsala sAdhake jAte bhUkhe rahIne, ochuM maLavAthI, ochAM sAdhane pAmIne ane karakasara karIne calAvI levAnI Teva pADavI joIze. ane sAthe ja jagatane pUratuM poSaNa maLe e daSTi paNa teNe rAkhavI paDaze. Ama thatAM jagatane pUrUM maLe che tene AnaMda pAmavAnI pitAnI vRtti keLavavI paDaze. enI e daSTi vyApaka banaze ane teNe e paNa jevuM paDaze ke jagatamAM amuka rASTra pAse vadhAre saMdharo che ane bIjAne tyAM achata che, te evA achatavALA abhAvathI pIDita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255 rASTrane temAMthI jarUranuM apAvavAnuM ane tene pagabhara karavA mATe tene ciMtana karavuM joIze. vizva vAtsalyanI dRSTie tevA karakasarathI raheze ane abhAvathI je prAMta pIDAtA haze te potAne madada pahoMcADavA mATe prerAze ane zakya tevA prayatna te karI Taze. IglAMDane dAkhalo laIe. te loko lAInA jamAnAmAM, rASTravatsalathI prerAIne, rezanathI jeTaluM anAja maLatuM; kaMTralathI jeTaluM kapaDuM maLatuM tenAthI calAvatA ane thIgaDAM mArIne paNa kapaDAM calAvatAM. emAM ghaNA evA paNa hatA je kALAMbajAramAMthI ke vadhAre paisA ApIne kharIdI zake evI sthitimAM hatA. te chatAM e loko evuM nahotA karatA. koI bhAratavAsIe eka IMglAMDavAsIne pUchyuM ke tame bleka mArkeTathI vadhu anAja ke kapaDAM kema laI letA nathI. zA mATe ATaluM duHkha veThI rahyA cho ? tyAre temaNe javAba Apyo: "tethI amArA rASTrane moTuM nukazAna pahoMce che. AvI maryAdAthI amArA rASTranI maryAdA jaLavAya che. je ame e maryAdA toDI daIe te amArA bIjA dezavAsI bhAIone sAmagrI pUratI na maLavAthI kaSTa veThavuM paDaze. eTale rASTrabhaktinI daSTie paNa amAre A maryAdA mUkavI nahIM joIe." A uparathI samajI zakAya che rASTravatsala loko sarakAra dvArA lAgu karela maryAdAnu kALajI pUrvaka pAlana kare che te ApaNuM dezavAsIoe te svecchAe tevI maryAdA lAgu karI tene pALavI joIe. teja rASTravAtsalya sAdhI zakAya. jene samAja vAtsalya sAdhavuM hoya teNe pitAnI saMpatti samAjanI gaNavI joIe. (samAja-vAtsalya eTale sAdharmo vAtsalya evI tAravaNI agAu thaI cUkI che.) pite meLavelI saMpatti, samAja dvArA ja upArjita karela che ane pite e saMpattine TrasTI che ema teNe mAnavuM joIe. eTale jyAre jyAre samAjane jarUra paDe tyAre tyAre te kaSTo veThIne, karakasara karIne paNa teNe samAjane ApavI joIe. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra56 tyAre ja thaI zake jyAre pitAne saMpattine mAlika nahIM, paNa TrasTI gaNe. te tene saMpattine moha nahIM rahe; mamatva buddhie saMgraha karavAnuM mana nahIM thAya, anyAya temaja anItithI saMpatti kamAvAnI dhUna nahIM lAge ane je kamAze temAM samAjane bhAga che, ema samajIne jyAre paNa gAmamAM, nagaramAM ke samAjamAM keI bhAIne duHkhI jaze, kharAba hAlatamAM jaze, bekAra jaze, te tene madada karavAnI bhAvanA ApoApa tenAmAM jAgaze. bhUkhe ke duHkhI mANasa anItine raste na caDe, te corI na kare tenI te takedArI rAkhaze. temaja tevA mANasane anItine raste caDavuM paDe che temAM potAnI jAtane te javAbadAra gaNaze; ane tene nyAya-nItinA raste lAvavA badhuM karI chUTavA prerAze. jUnA vakhatamAM paisAdAra mANaso, paisAne samAjanI mUDI samajatA ane jyAre-jyAre duSkALa ke amuka kaparA prasaMgo AvyA tyAre-tyAre temaNe anAja tathA dhananA bhaMDAra khullAM mUkI dIdhelAM. khIme dedarANuM ane bhAmAzA, vastupALa-tejapALa ke jagaDuzAhanA jIvana prasaMgomAM e vAte maLe che. eTaluM ja nahIM, jemaNe e vakhate bhUla karI samAja vAtsalyathI jeo cUkyA temaNe pAchaLathI pastAvo karyo ane vaLatara ApyuM. Ane eka dAkhalo nIce mujaba atyaMta ucca AdarzathI prerAyelo che. dhArAnagarImAM jinadAsa nAme zrAvaka rahetA hatA. dhanavAna hatA paNa lobhI vRtti kharI. eTale koI garIba ke duHkhI bhAIne joIne tarata madada karavAnuM sUjhe nahIM. teja nagaramAM jinapALa nAmane eka garIba zrAvaka paNa raheto hato. tenA bApanI jAherajalAlI hatI ane nidAsa zeTha sAthe banatuM paNa sArUM. bApanA maraNa bAda jina pALanI hAlata bagaDatI gaI ane aMte eTale hada sudhI thaLI gaI ke temanA ghare traNa divasanA lAMbA thayA. pati patnI vicAramAM paDyA ke zuM karavuM? temane jinadAsa zeTha yAda AvyA. teo madada kare che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 patie vicAra karyo ke jinadAsa zeTha sAmAyika karavA jAya tyAre temane sonAmahorane hAra corI lauM to re hAladhaDIe enA rUpiyA pedA karI dhadho karuM ane mUDI thatAM vyAja sAthe pAcho ApI daIza te emAM jinadAsa zeThane kaI paNa nukazAna nahIM thAya; mArUM paNa kAma banI jaze. sarovaramAMthI eka TIpuM ochuM thayuM teye zuM ? kone khabara paDaze ? icchA na hovA chatAM paristhitinA kAraNe lAcAra banIne jinapALa na karavAnuM karavA mATe prerAyo ne upAzraye gayo. teNe jinadAsa zeThane upAzrayamAM jatA, Dagalo utAratA ane senAmahorane hAra mUktA joyA. zeTha sAmAyika karavA mATe gayA. jinapALanuM hRdaya dhaDakavA lAgyuM. te acakAtA mane, DagalAM bharata bharato Dagalo hato te jagyAe . AsapAsa joyuM te kaI na hatuM. galAmAM hAtha nAkhyo ane hAra kADhIne pitAnA kapaDAmAM chupAvIne jinapALa ghare Avyo. panIne hAra kADhIne dekhADo. patnIne tethI duHkha thAya che paNa te jinadAsane tyAM hAra giro rAkhavAnI tene salAha Ape che. jinapALanuM hRdaya mAnatuM na hatuM. te chatAM te je thAya te kharU. evA vicAra karIne jinadAsa zeThane tyAM javA mATe upaDe. jinadAsa zeTha sAmAyika pUruM thatAM kapaDAM pahere che. hAra mATe khissAmAM hAtha nAkhe che to te na maLe ! bahu ja tapAsa karI ke kayAMka ADA-avaLe mUkAyo hoya te maLI jAya, paNa hoya to maLene? ghare AvIne pUchaparacha karI paNa hArane patto na lAgyo. hAra kyAM gaye haze evA vicAramAM zeThajI beThA hatA ke jinapALa tyAM AvyuM ane hAra gira mUkavAnI teNe vAta karI. hAra jotAM ja zeThane thayuM ke "A hAra te mArA te chatAM temaNe uDe vicAra karyo ke "Ane coranAra ane pharI mAre ja tyAM AvIne giro mUkavA AvanAre garIbInA kAraNe bhale akRtya karyuM hoya paNa tenI nit 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 sAcI lAge che." temaNe lAvanAra tarapha joyuM ane oLakhI kA ke te emanA mitrane dIkaro che. tenI AvI hAlata joIne zeThane thAya che ke A bIcArAnI AvI paDatI dazA thaI chatAM meM tenA tarapha dhyAna na ApyuM, ane te A pariNAma AvyuM eTale have mAre bAjI sudhArI levI joIe! temaNe jinapALane kahyuM : "tame hAra giro rAkhyA vagara paNa A daza hajAra rUpiyA laI jAva !' ' paNa jina pALe kahyuM ke "nA mAre hAra gire rAkhave ja che eTale zeThe hAra rAkhIne dazahajAra rUpiyA ApyA; temaNe eka zabda paNa na kahyo. tenA gayA bAda pote dhyAna na rAkhyuM te aMge temane pastA thaze. jinapALe te dazahajAramAMthI dhaMdho zarU karyo. A vakhate tene sArI peThe kamANa thaI. eTale teNe rUpiyA pAchI karavAnuM nakakI karyuM. - te eka divasa vyAja ane mUDI laIne zeThanI dukAne gayo ane skama cUkate karI dauM chuM" ema kahyuM. zeThe vyAjanA paisA na lIdhA ane temaNe giro rAkhela hAra pADe ApavA mAMDyo. tyAre jinapALe kahyuM : "zeThajI ! A hAra te Apane che, meM lAcArIthI A hAra ceryo hato. Ape te joIne paNa mArA prati avizvAsa na pragaTa karyo enuM ja A pariNAma che, ke huM Aje pagabhara thaI zako chuM. mArI pAse mUDI paNa thaI gaI che, eTale Ape vyAja te levuM ja joIze !" - zeTha kahe: "A hAra mAre rahyo nathI. mAre eka bhAI lAcArIe AvuM kRtya karavA prerAya, emAM mAro ja mukhya vAMka che. enA prAyazcita rUpe A hAra huM tamane ApuM chuM. A tamAro ja che ema mAnaje. baMdhuo pAse vyAja levAya nahIM!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ rapa0 chevaTe bane taraphane Agraha vadhatA jatA hatA eTale, te hAranI rakama dharmAdAmAM ApavAnuM nakakI thayuM. A pachI jinadAsa zeTha jinapALa ane tenI patnI badhAya munirAja pAse jai pota potAnI bhUlone prazcAtApa kare che ane prAyazcita svIkArIne zuddha thAya che. ' AvA aneka bIjA dAkhalAo maLI Avaze. jyAM zeThe chAnI madada karatA, garIbone dhadhe lagADatA eTaluM ja nahIM paradeza jatA hoya tyAre ghaNAne sAthe paNa laI jatA; e rIte temane pagabhara karatA. kadAca koI mAgI na zake te tenI ekasAI karI, chAnI ke ADakatarI rIte madada karavAnuM teo cUkatA nahIM.' saurASTramAM zAmaLazA zeTha thaI gayA, eka vakhata emane tyAM putravadhunA sImaMtane prasaMga hatA. gAmanI bahene maMgaLagIta gAvA temane ghera bhegI thaI. bIjI tarapha gheraghera lADavA mUkavA mATe vaLAtA hatA. zeThe potAnA putrane kahyuM : "dIkarA! moTA moTA gharamAM to reja miThAIo khavAtI hoya che eTale emAMthI koIne bhUlI javAya te cAlaze. paNa, garIba ane madhyamavarganA lokomAMthI ekane paNa bhUlyo te mane A lADavA gaLyAM lAgaze nahIM. sAthe ja pelI yAdI te laI Ava-jemAM garIba, madhyama varganAM nAma lakhelAM che. emane tyAM lADavA mokalavA karavAnuM dhyAna huM rAkhIza." , AvI hatI garIba bhAIo ane bahene tarapha dhanavAnI AtmIyatAnI daSTi jenA lIdhe temanI pAsenuM dhana garIbone khUcatuM. nahI. teo ema ja mAnatA ke paisAdAre te amArI rijharva beMka che. jyAre amane joIe tyAre ame temanI pAsethI ja laI zakIzuM. amAre dhanane saMgraha karavAnI jarUra zuM che! * zAmaLazA zeThane dIkare garIba ane madhyama varganI yAdI upADI lAvyo. zeThe te yAdI pramANe dareka mATe saheja moTA cAra cAra lADavA banAvatI vakhate darekamAM babbe senA mahora mUkI. ane tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra60 sArI peThe pAchA vaLAvI lIdhA. pelI yAdI pramANe temaNe dareka ghare A lADavA pahoMcADayA. eka gharamAM mAyALu mAe vicAryuM ke mAre dIkare Avaze tyAre ja huM khAIza ekalI kema khAI zakuM? ema vicArI AvelA lADavA rAkhI mUkyA. sAMje tene dIkarI nizALethI pAchA AvyA. tenI mAe kahyuM: "dIkarA ! A lADavA tArA mATe AvyA che; tuM khAI le!" jene mahInAo sudhI geLa nahote maLe tene mana lADavAnI keTalI kIMmata haze? chokare te gelamAM AvI gayo. teNe khUba AnaMdamAM AvI lADavAne eka TukaDe teDyo. aMdara keIka pILI vastune sparza thayuM. teNe tarata mAne kahyuM. "bA! A pILuM pILuM zuM che ? lADavAmAMthI nIkaLyuM che." mAne samajatAM vAra na lAgI. teNe kahyuM: "lADavA khAI le ! ane bIju che ene tuM dhoIne bAjue mUkI de!" dIkare ane mAe maLIne lADavA pUrA karyA. cAra sonA mahero nIkaLI hatI tene paDIkAmAM bAMdhI, mAe dIkarAne kahyuM: "teM zAmaLazA zeThanuM ghara jevuM che ne. peluM UMcuM UMcuM che te !" hA, mA! paNa tenuM zuM kAma che?" dIkarAe pUchayuM. "dIkarA ! temane tyAM jaIne A cAra sonA mahora pAchI ApI Ava. kadAca lADavA vALatI vakhate aMdara paDI gaI haze. "mAe kahyuM. chokare te taiyAra thaIne zeThane tyAM paheo. cAra nA maheranI paDIkI zeThane ApatAM kahyuM: "bApA! A paDIkI mArI mAe mokalI che. zeTha paDIkI kholIne cakita thaI gayA. garIba chatAM mahenata karI kamAnAra ane chokarAne bhaNAvanAra temaja ghara kharca calAvanAra vidhavA bahenamAM ATalI pramANikatA. temaNe chokarAne khoLAmAM besADI dIdhI ane . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahyuM: "dIkarA ! dhanya che tArI janetAne! jeNe garIbI chatAM pramANikatA gumAvI nathI." temaNe potAnI pAsethI bIjI cAra senA mahera kADhIne paDIkImAM nAkhatA kahyuM : "jA Ane pAchI laI jA! tArI bAne kahe che ke zeTha pAchuM letA nathI. kahyuM che ke chokarAnA bhaNataramAM ene sadupayoga karajo !" chokare pitAnI mA pAse Avyo. te samajI gaI ke zeThe jANI joIne garIbene svamAnabhera madada karavAnI daSTie evuM karyuM che eTale te levAmAM koI vAMdho nathI. AvI rIte jUnA vakhatamAM lokone paisAdAra varga udAra hato. mAlikI upara sahejabhAve aMkuza rAkhate ane vadhArAnI saMpatti ane sAmagrI samAjanI gaNate. eTale ja te vakhate moTA saMgharSo na hatA. garIbane amIronI saMpatti joIne adekhAI na AvatI. jarUra karatAM koipaNa vadhAre na rAkhavuM e Adarza gaNAta. lokajIvanamAM pacAsa varSa pachI nivRtti levI Adarane viSaya hate. dhIme dhIme paristhiti badalAtI gaI. saMge badalAtA gayA. mANasa karatAM paisAnI vadhAre kIMmata aMkAvA lAgI. paisAdAre svArthI banavA lAgyA ane paise temanA garvanuM kAraNa bane. garIba bhUkhe maravA lAgyA. mahenata karavA chatAM paTane khADe pUre na thavA lAge. Aje paristhiti eTalI badhI vicitra ane viSama che ke garIba te bhUkhe mare che paNa dhanavAna varga paisA meLavavA mATe eTalA badhA adhama upAya kare che ke te samAjanI zarama banIne Ubhe che. eka vakhata eka zeThanI moTara saDaka uparathI pasAra thaI rahI hatI. te vakhate saDakanI pagathI (phUTapAtha) upara eka bhUkhyo ane garIba mANasa paDyo hate. te bhUkhathI pIDAto hato. zeThanuM tenA tarapha dhyAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ na gayuM. moTara AgaLa nIkaLI gaI paNa zeThe kaMika joyuM ane meTarane aTakAvI pAchI vALI. pilA garIbane thayuM ke AvaDA moTA zeThanA hRdayamAM keTalI dayA che ke kArane pAchI vALI mane dAna devA AvyA che. paNa tene bhrama bhAMgI gayo. tenAthI thoDe dUra eka rUpiyo paDyo hato. zeThanuM te tarapha dhyAna gayeluM. temaNe e rUpiyA upAze ane gajavAmAM nAkhIne cAlatI pakaDI. te joIne eka lekhake prasaMgane varNavatAM aMte lakhyuM che -"mANasa karatAM sikakAnuM mahatva paisAdArane vadhAre che." dhana upara dharma ane maryAdAne aMkuza : - jyArathI dhana, dharma ane maryAdAnA aMkuzamAM nathI rahyuM, tyArathI, leka samAjamAM viSamatA prasaravA lAgI che. eTalA mATe jaina zAstrakAroe parigraha parimANa vratanA saMpUrNa pAlana mATe, cha dizAnI maryAdAnuM vrata upabhoga-paribhega ane AjIvikA maryAdA vrata ane mAnavane na zobhe tevA vepAra-karmo na karavAnuM pharamAna, yathAsabhAgavata ane anarthadaMDa viramaNa vrate paNa jayAM che. AnuM eka ja dhyeya che ke koI paNa prakAre mAnavI pitAnA mAlikI haka upara aMkuza rAkhe-maryAdA kare. eTalA mATe. gAMdhIjIe paNa svadezIvrata, zarIrazrama vagere vrata batAvyAM che. eja paripATIe vizva vAtsalya mAlikI haka maryAdAvrata kahyuM che ane tenA traNa upavate jyAM che -(1) vyavasAya maryAdA (2) vyAjano dhaMdho ke tenI vRttine tyAga ane (3) vyasana tyAga. Aje je kaMI kahevuM che te gUDhArtha kahevAthI loko potapotAnA arthe le che ane pitAnI zithilatA dUra karavA mATe tene pitAnI rIte ghaTADe che. eTalA mATe ja spaSTa paNe zabda pramANe bhAva nIkaLe tene anurUpa mAlikI haka-maryAdA' karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. mahAparigrahane tadaMtara niSedha - mANase pitAnI temaja samAjanI bhalAI mATe potAnA parigraha upara aMkuza mUkavo joIe. evuM jagatanAM vizALa hita mATe Avazyaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ che tenI vicAraNA thaI gaI che. parigrahane, na te dharma saMmati Ape che, na samAjavAda ke vicAradhArAe saMmati Ape che ke na te rAjya tene pratiSThA Ape che. A eka nitAMta satya che. te uparAMta badhA ye svIkAre che ke dhana meLavavAmAM, sAcavavAmAM ane vAparavAmAM duHkho ja maLe che, ane te A jIvana pachI to sAthe rahetuM nathI chatAM leAkamAnasamAM ene je khoTuM mahatva apAI gayuM che te dUra karavuM ja rahyuM. satramAM kahevAmAM AvyuM che ke je mANasa potAnA parigraha upara aMkuza na mUke ane moTAM moTAM AraMbhe ane hiMsaka dhaMdhAo kare te sAcA dharmane pAmI zakato nathI. eTaluM ja nahIM te sAcA dharmanuM zravaNa paNa karI zakato nathI. ThANAMga sUtramAM kahevAmAM AvyuM che - "dohi DhANehiM jIvo kevalighaNNattaM dhammaM na lameja savaNayAe taMjahAH mahAraMmeNa ceva mahApariggaheNa ceva" -eTale ke be kAraNothI chava kevaLI prarUpita dharmanuM zravaNa karIne pAmI zakato nathI; mahAraMbha ane mahA parigraha dvArA. ' eka vastu te cokkasa che ke mahAraMbha ane mahAparigrahamAM racyApacyA rahetA lokone pahelAM to eTalo samaya ja maLatuM nathI ke teo dharmazravaNuM karI zake. kadAca zravaNa kare che ke tenA upara rUci thavI muzkela che, ane rUci thaI te paNa tene amala te karI zakartA nathI. mahAparigrahI ke mahAraMbhI hoya te AtmAnI vAta karI zakaze nahIM. dravyaguNa paryAyanI carcA karI zakaze nahIM ane je te AtmAjJAnI ke samyakatvI levAnI vAta kare to te pitAnI chetarapIMDI sAthe bIjAnI sAthe paNa banAvaTa che. jyAM nIti nathI, maryAdA nathI, jarUra uparAMtanI saMpatti ane sAmagrI che tenA upara maryAdA ke TrasTIpaNAne jarApaNa vicAra nathI tyAM adhyAtma ke dharma kyAMthI hoI zake ? sarakArI kAyadA pramANe bhale koIne mAlikI haka maLI jato hoya te paNa dharmanA kAyadA enA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 upara aMkuza mUkAve che. dharme mahAraMbhI-mahAparigrahIne narakagatine adhikArI mAnyo che. have mahAparigrahIne samAjanI vicAradhArA pramANe virodha che te joIe. pazcimanI be vicArasaraNIo prajAzAhI samAjavAda ke sAmyavAda che. sAmyavAdamAM te sarakhe bhAge arthanI vahecaNuM che eTale parigrahane prazna Ubho thato ja nathI. prajAtaMtra ke rAjataMtranI lokazAhImAM vadhu dhanopArjananI chUTa hovA chatAM aMte te tene bahujana hitAya bahujana sukhAya upayoga karavAmAM vyakita ane rAjya bane mAne che ane rASTrahitanI je prabaLa bhAvanA tyAM jovAmAM Ave che te parigrahanI samAjamAM upayogitA karavAnuM sUcave che. amerikAmAM phoDa, zoka phelA vageree karaDe rUpiyA samAja arthe ApyA che, ane tene anukaraNIya gaNavAmAM Avela che. bhAratanI sAMskRtimAM te kadi paNa dhanane mahatva ApavAmAM AvyuM nathI. eTale koI paNa vicAradhArA ke samAjavAde tene svIkAra karyo nathI. mahAparigraha sAthe rAjyane saMbaMdha che tyAMsudhI bhale tene khulle niSedha nathI paNa bIjI rIte ghaNu maryAdAo ane baMdhane tenA upara mUkavAmAM AvyA che, kAyadA dvArA, inkamaTekSa, leDaTekSa, suparaTekSa, gIphaTaTekSa, selsaTekSa, DetheTekSa (mRtyuvere) vagere karaverA rUpe rAjya ghaNIkharI pUchane kheMcI levAno prayatna kare ja che, ane Ama parANe maryAdA mUkAve che. jo ke emAM aneka prakAranA goTALAo paNa cAle che. ghaNAM lAMcarUzvata ApI bacI jAya che. keTalAka karaverI bacAve che te keTalAka tene kALAMbajAramAM pherave che. niSedha zA mATe : UDe vicAra karatAM jovAmAM Avaze te koI paNa mAnava pitAne ja bhAI dukhI heya ema nahIM jevA Iche. parasparanI sahAya e mAnavaguNa che eTale ja kAyadA taLe ke dharmanA nAme parigrahane vaheMcI devAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjAnA upayogamAM levAnuM sUcavavAmAM Ave che. kharuM jovA jaIe to mahAparigrahI loko samAjamAM viSamatA phelAve che. samAjavyavasthAne cUMthI nAkhe che. ane narakamAM javAnA adhikArI bane te pahelAM A jagatane naraka jevuM banAvI de che. bIjI bAju sAmyavAdI loko AvA paisAdArone mArI maLIne, hiMsA dvArA Arthika viSamatA dUra karavA prayatna kare che. paNa te sthAyI ukela nathI. eTalA mATe ja vizvavAtsalyamAM ahiMsA dvArA svecchAthI ane eka vyakti svecchAthI na svIkAre te sAmudAyika rIte mAlikI haka maryAdAnI vAta karavAmAM AvI che. koI garIba ke koI tavaMgara kadi ema nathI Icchato ke samAja vyavasthA bagaDe, viSamatAnA kAraNe hiMsA phATI nIkaLe, asatiSa ane saMgharSa cAle! dhanika je pote garIbAImAM mUkAI jAya to tene khyAla AvI zake ke garIbanA duHkha zuM che? mAnasika azAMti zuM che? garI benI lAcArI ane tenA kAraNe anIti tarapha javAnuM kharUM kAraNa zuM che ! koI paNa dhanavAnane pUchazo to te paNa hRdayathI ema ja kaheze ke "A aniSTa cAlavA nahIM joIe. samAjamAM sukha ane zAMti joIe." te A vAtane sArI rIte jANutA ane mAnate havA chatAM samAjamAM azAMti, viSamatA ane duHkhanA mULa kAraNa mAlikI (parigraha)nI vRddhine dUra karI zakatA nathI; tene svecchAe choDI zakti nathI. sarakArI kAnUna ke sAmyavAda dvArA parANe choDavAmAM hiMsA ane anItinA de uddabhave che, eTale ja svecchAe tyAga karavAne dharma, samAja ane rAjya traNe uttama gaNe che, je svecchAe tyAga kare che te dharma gaNAya che. tethI tenA manamAM prasannatA ane zAMtino anubhava thAya che ane sAthe ja samAjamAM anIti ane hiMsAnA dezo dUra thAya che, pedA thatAM nathI. mAlikI haka maryAdAnuM bIjuM pAsuM : have mAlikI haka maryAdAnuM eka bIjuM pAsuM che. te ApaNe laie. keTalIvAra evuM bane che ke eka vyakti jAte mAlikI kaha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ maryAdA kare che paNa tenA kuTuMbIe tene sAtha ApatA hatA nathI. kayAreka kuTuMbIo vyavasAya maryAdA na svIkAravA Icche ke saMpattine TrasTI tarIke upayoga na karavA Icche evuM paNa bane che. patnI paNa virodha kare ke sAtha na Ape ane saMtAnanI maryAdA na kare te satAnanA pAlaNa-paSaNamAM vAMdhe Ave. patnIne saMtAnanA lagnamAM jUnI praNAlikA pramANe kheTo kharca ane kariyAvara karavAnI IcchA paNa thaI zake. samAjamAM dhana ke dhanavAnanuM mUlya vadhu AMkavAmAM Ave ane sAdAI tyAga ane saMyamanI pratiSThA ochI thAya ane mAlikI haka maryAdAne pratiSThA ja na maLe. AvAM ghaNAM virodhI kAraNe UbhA thatAM eka vyakita mana hevA chatAM vrata letA acakAya te svAbhAvika che. te enA mATe zuM thavuM joIe? tenA mATe eka ja upAya che ke jema vyakita mATe mAlikI haka maryAdA che tema samAja mATe paNa mAlikI haka maryAdAne vicAra paNa pahelo kara paDaze. samAjanI AjanI rUDha draSTi ane paristhiti bannemAM parivartanane prayatna karavo joize, daSTi parivartana mATe vicArapracAra karavo paDaze ane paristhiti parivartana mATe naitika saMgaThane ane sahakArI be, mAlikIne sahiyArI banAvavAnI prathA UbhI karavI paDaze. ke Aje paisAne kAraNe paisAdArone je pratiSThA apAtI hatI te ghaTatI jAya che ane samAja temane ochA AdaranI sAthe jovA lAge che. chatAM, haju bhadra samAjamAM temanI aupacArika pratiSThA cAlu che. saMsthAonI sabhAmAM, dharmasthAnako vagere amUka sthaLomAM temane agrasthAna ke ucca sthAna apAya che, enI pAchaLa bhale temanI pAse paisA kaDhAvavAnI daSTi heya paNa, e rIta khoTI che. haju paNa jovAmAM Ave che ke maMdiranI pratiSThA ane utsa vageremAM paisA ane paisAdArane mahatva apAya che, tyAga sAdagI ke tyAgIone mahatva apAtuM nathI enAM kAraNomAM e che ke e pratiSThA kevaLa vadhAre paise Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267 khavA pUratI ja che, avizvAsa ane camatkArothI prerAine khATA kha thAya che temAM dhanikone pratiSThA maLI jAya che. AvA leAkeAne sevA ane sadAcAra, nIti ane nyAyanA pracAra karanArI saMsthAomAM pratiSThA. ApavAmAM AvatI nathI eTale te tyAM kavacittaja jovAmAM Ave che. A saMpatti mArI nathI; huM ene TrasTI chuM evuM mAnavAnA badale hu enA mAlika chuM te mane pratiSThA kema maLe? e vicAra AvatA nathI, Ave! vicAra samAjamAM tyAreja vyApaka bane jyAre prAmANikapaNe jIvanAra ane kamamAM kama saMpatti rAkhanAranI pratiSThA thAya tema ja dhananA TrasTI tarIke peAtAne samajanAranI pratiSThA thAya. pUNiyA zrAvaka paisAdAra nahatA, chatAM temanI pratiSThA ochI na hatI. khuda magadha nareza zreNika tene tyAM cAlI calAvIne gayelA. evI ja rIte jamanAlAlajI bajAja potAne saMpattinA TrasTI samajatA hatA ane mahAtmA gAMdhIjInI salAhathI sevAnAM kAryamAM khullA dilathI paisA khatA hatA. temanI pratiSThA gAMdhIjInA kAraNe thaI sAthe ja temanA prAmANika jIvana vahevArathI paNa thaI. A rIte samAjamAM mAlikI hakkanI maryAdAne pratiSThA maLI zake ane tyArabAda vyakitane mAlikI hakka maryAdA levAmAM akaLAmaNa nahIM thAya. mAlikI hakka maryAdA sAthe vyavasAya maryAdA, vyAja tyAga ane vyasana maryAdA : samAjamAM mAlikI hakka maryAdA mATe vyavasAyenI maryAdA karavI joI e, prAcInakALamAM teA kama~nA hisAbe cAre varNInA dhaMdhAnuM vargIkaraNa karI devAmAM AvyuM hatuM. paNu, Aje te enI rIta badalAI che. Aje te game te vane mANasa game te vyavasAya kare che. eTale vyavasAya maryAdA tarIke eka mANasa eka ja dhaMdhA kare athavA Avaka mATe eka ja vyavasAyanuM sAdhana rAkhe evI vicAraNA samAjamAM pracalita thavI joI e. te eka vyakita pAse mUDI bhegI na thaI zake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 ane tethI karIne, tenAthI utpanna thatAM aniSTa samAjamAMthI AchAM thaI zake. vyavasAya maryAdAmAM, lAMcarUzvatanA tyAga, anIti tyAga, prAmANika vyavasAya, rASTra ke samAjane dhAtaka mAdaka vastue, saTTo, vyAja, vyabhicAra ane jugAranA aDDA vagere - dhaMdhAone! tyAga AvI jAya che. Aje kAnanA dhaMdhAonA navesarathI vicAra karavAnI che. temAM rASTra, samAja ane paMcendriyane ghAtaka badhA dhaMdhA cheDavAnA vicAra AvI jAya che. - - vyAja - tyAga upavratamAM vyAjakRti ke vyAjanA dhaMdhAne tyAga samajave joi e. A vyAjanA dhaMdhA eTale mUDInA svIkRta puraskAra vinimaya karatAM zeANunI dRSTie vadhAre ane cakravartI vyAja levAya che te tarapha nirdeza che. Aje surakSAnI dRSTie beMkamAM ke zAhukAra pAse nANAM mUkatAM ke letAM je svIkRta ane mAnya vyAja Apavu paDe che tenA AmAM sabaMdha nathI. paNa bIjAnI garaja ke lAcArInA bhAge rUpiyAnA bamaNA ke ethI vadhAre; vyAja vaDe karavA-ene AmAM samAveza thAya che. . vyasana - tyAga upavrata paNa mAlikI hakka maryAdAne peASanArU che. ghaNIvAra nakAmI mUDInA hetu vyasana ja hoya che. evuM pAlana paNa sAmAjika dRSTie thAya tA samAjamAM vyasanA AchAM thAya ane khATA kharcAo paNa ghaTe. enAthI sAdAi ane saMyama Ave ane enA pagale mAlikI hakkanI maryAdA Ave. mAlikI hakka maryAdAnuM lakhAtu kSetra: jema vyakita ane samAja mATe mAlikI hakka maryAdAnA vicAra karavAmAM Ave che tema saMsthAo mATe paNa AnA vicAra karavA joie. keTalIkavAra sArI evI gaNAtI racanAtmaka ke dhArmika saMsthAomAM jarUra karatAM vadhAre mUDI bhegI thai jAya che. temAM pachI goTALA cAle che. jene rakamanI jarUra hoya tene maLatI nathI ane uMcA vyAje mUDI mUkIne vyAja levAmAM Ave che. Ama saMsthAe dhaMdhAdArI banIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269 bIjAnuM zoSaNa karanArI banI jAya che. ghaNIvAra khoTI rIte aMdhavizvAsa, kuTio ke jamaNavAmAM AvI saMsthAonA hisAba vagaranA paisA veDaphAya che. paNa beTAM mUlya nivArI sAcAM mUlya sthApavAmAM, garIba ke madhyamavarganA bhAIone svamAnabhera reTI-rojI maLe, evA sakAryomAM ke krAMtinA sArA kAryomAM paisA kharcAtA nathI. ghaNIvAra evuM bane che ke saMsthA mATe keTalI rakama rAkhavI enI maryAdA aMge kazo vicAra karavAmAM AvatA nathI ane mUDI vadhavA lAge che. eTale saMsthAnA kAryakarone paNa lAbha thatuM jAya che. eTalA mATe saMsthAnI paNa mAlikI haka maryAdA hevI joIe. vyakti saMsthA ane samAjathI vadhIne prAMta ane rASTranI paNa mAlikI hakamaryAdA hevI joIe. raziyA jevA sAmyavAdI dezomAM makAna, milakata, dhadhe e badhAM khAnagI mAlikInAM hatAM nathI, tenA upara rASTranI mAlikI gaNAya che. AvAM rASTra mAM bIjA rASTra upara prabhutva jamAvavAnuM vizeSa jovAmAM Ave che ane te mATe mAnavahita mATe upayogI nahIM evAM; aneka mArgomAM-aNubama, megATanabama, laDAyaka zastro-sAdhano-sainike pAchaLa anApasanApa pasA kharcAya che. A aMge prajAne bhaya temaja bIjAM surakSAnAM kAraNo batAvIne, dabAvelI rakhAya che. temanuM vicAra svAtaMtrya ane vANI svAtaMtrya jhUMTavI levAmAM Ave che ane sarakAra khoTe bhAge jatI hoya te paNa, prajA tene cetavI zakatI paNa nathI. jema hiMdu kuTuMbamAM patnI pAse Arthika adhikAra na hoIne, te patinI virUddha kaMIpaNa bolI zakatI nathI, svataMtra rIte kaMIpaNa karI zakatI nathI; evI ja rIte lokazAhI paddhatithI cAlatA ghaNuM dezamAM sarakAra badhAya kSetrethI sattA pitAnA hAthamAM rAkhe che ane emAM kSetra maryAdA karatI nathI; te rASTra vikAsa ane vyavasthAnI najare ghAtaka che. kAraNake evA rASTrone bhAre karaverA prajA upara nAkhavA paDe che, zarAba, taMbAku, cA, mAMsa, matsya udyoga jevA hiMsaka ane ghAtaka dhaMdhAne uttejana ApavuM paDe che ane eTaluM ja nahIM te kayAMye ekasAI rAkhI zakatI nathI. pariNAme rASTrIya yojanAonI pAchaLa kharcAtA kare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 rUpiyA veDaphAya che; ane lAMcarUzvatamAM barbAda thAya che. A badhI eTalI badhI rASTra vyApI banI che ke pula, baMdha ke Dema bAMdhavAmAM moTA moTA ijAradAre ocho mAla vAparI aDadhA rUpiyA pite hajama karI jAya che ane rASTrane tethI meTo phaTako paDe che. AmAM dezane keTaluM moTuM nukazAna thAya che e teo vicAratA nathI. eTale sAmAjika, Arthika, sAMskRtika zaikSaNika vagere kSetronI alaga alaga saMgaThanamAM vaheMcaNI karI devI joIe. jethI rAjya saMsthA kevaLa rAjakIya kSetramAM sArI peThe kAma karI zake ane taMtrane saMbhALI zake. A rIte sattA ane saMpattinuM vikendrIkaraNa thavuM jarUrI che; teja aniSTo UbhA thatAM aTakaze. A vratanA pAlana mATe sAmAnya prajA temaja khAsa karIne lokasevakomAM saMtAna maryAdA hovI jarUrI che te ja teo nyAya ane nItipUrvaka pragati karI zakaze. evI ja rIte gharabAra choDIne nIkaLelA sAdhu-sAdhvIoe paNa pustako, vastro, upAzraye, ziSya ane anuyAyIo aMge maryAdA bAMdhavI paDaze kAraNake A badhI vAto aMgenI mamatA eTalI badhI vadhelI jovAmAM Ave che ke te bIjA aniSTonI duniyA saI zake che. jo teo A aMge maryAdA nahIM kare te temane mAlikI haka maryAdAne upadeza loko upara asara karI zakaze nahIM. Ama mAlikI haka maryAdAne vizvavyApI banavavAne purUSArtha A yuge ye jaie. carcA-vicAraNA bahAcarya ane parigraha: - zrI mATaliyAe mAlikI haka maryAdA e viSaya upara carcA upADatAM kahyuM - strI ane purUSa pariNIta heya ane rAmakRSNa ke bApunI jema, gRhasthAzramamAM rahevA chatAM saMpUrNa saMyamI na hoya te zrI nAnAbhAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271 bhaTTe kahyuM che tema, teNe potAnI maryAdA samajI laIne saMsAramAM paDavuM paDaze. nAnAbhAI bhaTTe kahyuM che -"moTe bhAge te brahmacarya sahaja rIte je pALI zake te ja saMsArI gRhasthAzramI banI zake che. saMsAra piote ja parigraha che. brahmacaryanI sAthe jema aparigraha sahaje Avaze tema abrahmacarya sAthe parigraha saheje Avaze." * bALaka AvyuM ke tarata cUsaNiyuM, sIsI, besaNiyuM, cAlaNagADI, vagere joIze. bALaka amUka ummaranuM na thAya tyAM sudhI ene piSaNa paNa joize. asaMyama ke abrahmacarya mAtA-pitAnuM ane sahevAnuM bALakane temAM nyAya nathI. e ja rIte saMtAna garbhamAM AvyAthI laine te dUdha pItuM rahe tyAM sudhI gALo pharajiyAta rIte saMyamane rAkhavo ghaTe. A badhuM gRhasthAzramI sevakoe samajavuM joIe. meM rUpiyA pacAsamAM calAvI levAnuM ekavAra vicAreluM. paNa mu. nAnAbhAInA temaja bIjAnA anubhava ane kathana uparathI lAgyuM ke pariNIta sevaka eka vyakita nathI. e beye-pati-patnIe maLIne vicAra karavo joIe. nahIMtara viparIta pariNAma AvavAne saMbhava rahe che. mANasane pukhta thatAM vAra lAge che mATe kaMIka paNa parigraha jarUrI banIne rahe che, jethI kuTuMba-jIvanamAM citta-kaleza na thavA pAme, patnI kaMTALIne hamezA virodha karanAra mAnasa tarapha na phaMTAya e jovuM paNa eTaluM ja jarUrI che. sAthe patinI dhUnone mAtra AMdhaLI rIte vaLagI ja rahe eTale ke patinA paurUSa AgaLa te pAmara paNa na banavI joIe. vaLI je samAjanI AsapAsa jIve che, je rIte tene uchera ane atyAra lagIno vikAsa thayo che te tamAma bAbato sevake jovI joIe. A rIte vicArIne meM zikSaka tarIkenA jIvananI pasaMdagI karI lIdhI ane te paNa prAthamika zikSaka tarIkenI. - te vakhate prAthamika zikSaNanA zikSakane pistAlIsa rUpiyAnuM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 vetana maLatu; te lIdhuM. pachI sIniyara zikSaka thayeA. AmAM eka vAta jaNAvI dauM ke je samAjamAM huM kAma karavA gaye| te samAje mane ThIka ThIka anukuLatAo ApI. pachI zikSakAnA pagAra 70 thI 90 thayA. paNu haju sudhI zarIra ane mana banne majUra jeTalAM taiyAra na hatA. AmAM mArA abhyAsa ke yAgyatAnI rItanI vAta huM nathI kastA paNa prAthamika zALAnA zikSaka madhyamavargIya chatAM mahenata ane karakasarathI je rIte jIve che te Adata nahetI pADI eTale have te jAtanuM svAbhAvika jIvana jIvavA mADyuM. te samaya daramyAna satabAla vicAradhArAnA sakriya prayega mArI tyAMnI paristhimimAM zaru karavAnuM mana thayu. eka e kAkAnA manamAM vicAra AvyeA : " racanAtmaka samitie A mAlaparAnI saMsthA mATe kAya karyuM che. saMsthAe lAkha jeTalA kharca karyAM che ane mATaliyAnA manamAM kaMIka khIju Ave ane te sasthAne pheravI nAMkhe te kema ca le?" mane lAgyuM ke vAta barAbara che. me dIdhA. saMsthAnuM vetana baMdha karyuM ane mArAM banAvavAnA prayAsa karyA. aDhI varSe te vakhatanAM seA rUpiyAnA vetanathI calAvyuM. saMsthAnA TrasTIe nImI patnIne sIniyara zikSikA sIniyara thayAM ane te chekarAMe meTA thayAM ne kha vacce eTale satamAla vicAra- saraNInA prayAga karatAM bannenu vetana laI (zikSaka-zikSikA ) kharca calAvyA. e arasAmAM ekavAra mAMdA paDayA. bIjA pRvA lAgyA ke kaiM bheguM karyuM che? vImA lIdhA che? mahAtmA gAMdhIjInuM vAMcyA pachI vIme lIdhelA taiye jate karyo hatA. pachI kArya karAe salAha ApI : " sanyAsI ane vAnaprasthAzramI na hAya teNe potAnI-patnInI ane bALakAnI, badhAneA sahasAdhanA tarIke vicAra karavA joIe.' e vAta sAcI hatI. mAtA icche ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra73 na Icche paNa dikarIne paraNAvavAnI hoya te ene kaMIne kaMI ApavAne vicAra saheje Ave. evI ja rIte bALako mATe gharane vicAra Ave. tyAM kheDUtoe daza vIghAnI vADI ApI. meM kahyuM: "huM kheDUta rUpe dhaMdhAdArI banI zakuM nahIM. eTale e saMsthAnI raheze. makAna paNa bALakone rahevA mATe, vecavA mATe nahIM." TuMkamAM makAna vecavAnI ke bhADe ApavAnI prakriyA nahIM. vyAja vaTAvane dha nahIM. kamAvA mATe phAMphAM mAravAnA nahI; Ama je kudarata nirbharatAne mukhya rAkhavA chatAM pitAnI kakSA pramANe ochuM levuM ane vadhu ApavuM e rIte pramANika dhaMdhAmAMthI AjIvikA meLave athavA evo ja prAmANika sevA-vyavasAya pasaMda karI, potAnI jAtane A rIte joDe te kazA paNa vrata-pacchakhANa ke tyAganA niyamanA bhAra vinA mAlikI haka maryAdA AvI rahe che. A mAro jAta anubhava meM kahyo che. evI ja rIte sau pitapitAnI maryAdA vicArI le eTaluM ja vinamra sUcana che. parigrahI vRttine itihAsa: zrI pUMjAbhAIe saMdharo-parigraha kema ke tene itihAsa rajU karatAM kahyuM - "evuM lAge che ke prathama mAnavI kudarata para ja jIvate haze. paNa, kudaratamAM khADA - TekarA AvyA, dukALa vagere AvyA ane zraddhA DhIlI paDI gaI. bIjI bAju sAthanI tA strI - purUSane jarUra hatI, che ane rahevAnI paNa kAyama sAthe rahI sAdhanA karatAM vikAra vAsanA sAme naranArIe ghaNuM baMdho kheDatAM, bannemAMthI eka ke banne hAryA hevA joIe. temAMthI lagna saMsthAne janma ane vikAsa thayo. 18 ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 vizvavAtsalyane vahevaDAvavuM hoya te saMtAnane kema choDAya ? e javAbadArI upADI ane thoDe saMgraha karatA, dekhAdekhIe vadhu saMgraha thaye. jo ke agAu sArvajanika kAryomAM saMgraha, kAMI paNa kAma prasaMge tarata vaparAI jate paNa dhIme dhIme te vadhu thavA lAge. AmAM paNa sArAM kapaDAM, dAgInA, makAna, sAmAjika kharca vageremAM hariphAIo thavA lAgI. paradezane bahu cepa na hato tyAM lagI maryAdA kAMIkeya rahetI, paNa pachI te parigraha vadhyo. eka ThekANe Takare thAya te bIje ThekANe khADe paDe ja! jema jema khAo vadhavA lAgyo ke nItinA baMdha DhIlA paDavA lAgyA. corInAM paNa sAdhane meLavavAM ane jogavavAM evI vRtti jAgI. buddhivALA dina dahADe ane ochI buddhivALAM dAMDa tara rAtre lUMTavA lAgyA. jyAM parigraha na hoya tyAM kevuM saMdhare ane koNa cere? bAkI Aje te parigrahanI lAlasAe mAjhA mUkI dIdhI che. khuda eka aparigrahI sAdhu je dharmanA dhuraMdhara gaNAtA, ane jeo dharma nisarga, nirbharatA ane aparigrahanI avadhirUpa gaNutA, teo vIsa hajAra rUpiyA ADakatarI rIte pitIkArUpe pheravatA hatA, A sAMbhaLIne ApaNe diMga thaI jaIe chIe ane duHkha paNa khUba thAya che. A dAkhalo ApavAnuM kAraNa eTaluM ja ke samAjamAM parigrahane saDe keTalo UDe gaye che. AthI ja vizva vAtsalyanA pracAraka sAdhaka - sAdhikAe jhINuM jhINI vAtane parigraha cheDIne mAlikI haka maryAdAne vicAra karavo paDaze. zrI devajIbhAie tyAra bAda pitAnI najIkamAM rahetA eka kuMbhArakuTuMbane dAkhalo Apyo hate. garIbI ke taMgImAM dekhAdekhIthI kevI rIte dUSaNa pese che tenuM bayAna rajU karyuM hatuM. ane temAM thoDI ka chata thatAM; caherA kevA khIlI UThe che tene paNa anubhava rajU karyo hato. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 mAlikI haka maryAdAne UMDe vicAra thavA joIe: zrI baLavaMtabhAIe kahyuM : "gAMdhIjIe ApaNane TrasTazIpane zabda Ape che. vinobAjIe mAlikI haka visarjana rajU karyuM che ane pU. mahArAjazrI saMtabAlajIe mAlikI haka maryAdA zabda Apyo che. mArA namra mata pramANe mAlikI haka maryAdAne muddo khUba uDANathI vicAravA jevo che ane te sAva vahevArU hovAnI sAthe yugAnurUpa paNa che. calAbA khAdI vidyAlayamAM mane Ane anubhava thayo che. saMsthAo tarIke bhAla naLakAMThAnI saMsthAo tarapha najara kare che. mane to kharekhara anubaMdha vicAradhArAne ja mArga game che. mane e paNa navAI lAge che ke telaMgAne banAva tAjo chatAM zrImaMta kema cetatA nathI. ' garIbo garIba che-e temanAM karme che evuM zrImati mAne che paNuM, pitAne deSa jotA nathI. evI ja rIte sAdhue paNa dAnane pratiSThA Ape che paNa, e nANuM kyAMthI Ave che tene vicAra karatA nathI. to bhaviSyamAM zuM thaze? AjanA Arthika praznone ukela mArA mate te mAlikI haka maryAdA ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ [13] vizva vAtsalyanA kAryakrama [16-10-61] zrI dulerAyabhAI bhATaliyA - vizvavasalya, tenI bhAvanA, tenI niSThA tema ja vrato aMge atyAra agAu vicAra thaI cUkyo che. paNa ene amalamAM mUkavA bhATane kAryakrama paNa have jarUrI che. ahIM te upara vicAra karavAne che. daraja (vizvavatsala saMdhanI) prArthanAne aMte - sarvathA sau sukhI thAo, samanA sAM samAcare; sarvatra divyatA vyApa, sarvatra zAMti vistare." -e cAra sUtre bolavAmAM Ave che. emAM vizva vAtsalyane A kAryakrama AvI jAya che. te kevI rIte tene vicAra karIe. kAryakrama prathama badhA prakAre badhA sukhI thAo A pahelo kAryakrama che. dADhanI aMdara photarUM hoya tyAM lagI jIbha aDayA kare ane tenA upara pharyA kare tema ja te nIkaLe tyAre ja satoSa thAya; cena paDe. AMkhamAM kaNuM paDayuM hoya tyAM sudhI sateSa thato nathI, te nIkaLethI ja saMtoSa ane sukha thAya che. evI ja rIte jyAM sudhI dehadhArIne dehanuM dukha hoya tyAM sudhI, ene bhagavAnanuM nAma paNa sAruM na lAge ane bhajana paNa vasamuM lAge. A aMge Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 bhagavAna buddhe AnaMdane eka bhikhArIne jJAna ApavA mokalyo tene dAkhalo ghaNe ja jANe che. bhikhArI bhUpe hato eTale AnaMdanI dharmazikSA upara tenuM dhyAna na ceTiyuM. paNa bIje divase buddha gayA ane temaNe tenA bhUkhanuM nivAraNa prathama karyuM ane tene dharmopadeza pamADaze. dehadu:kha nivAraNane kAryakrama eTale dehanAM duHkha dUra karavA e pahelo kAryakrama che. enA traNa bhAga karI zakAya. te nIce mujaba che -(1) pANInuM duHkha, (2) khorAkanuM duHkha (3) anna ane vastra tema ja nivAsanuM duHkha. - bhAlamAM pANInuM duHkha hatuM. evo ja trAsa rAjasthAnamAM paNa che. Aje te je ke bhAlamAM pAIpa lAIna AvI che. paNa te vakhate pANIne je trAsa hatA tene dUra karavA mATe " jala sahAyaka samiti" racavAmAM AvI hatI ane tenA vaDe taLAva vagere khedAvavAnAM kAryo zarU thayAM pachI vizeSa prayatnanA aMte muMbaI sarakAre pAIpa lAIna svIkArI. - bIjuM duHkha che ananuM paDhAra loko ane abhAve TaLavaLe ane ghega (eka jAtanuM khaDadhAnya) vINIvINune lAve chatAM ya anAja pUratuM na maLe. bIjAne tyAM vadhAre khAvAnI sAmagrI joIne mane anna upara rahyA kare. anazana (saMthAra) karanArane bAda karatAM badhA ya loko annanI ciMtA eka yA bIjI rIte karatA ja hoya che. e duHkha dUra karavA mATenAM kAryakramo bhAlamAM pAyalaTa pejanA vagere dvArA thaI rahyA che. ane duSkALa vakhate pU. munizrI saMtabAlajIe bhAlanA lokone bhUkhanuM duHkha nivAravAne kheDUta maDaLa dvArA puruSArtha karyo. pANuM ane anna pachInuM trIjuM duHkha che raheThANa tema ja vastranuM. mANasane raheThANa na maLe te te zaradI, garamI, varasAda vagerethI rakSaNa kevI rIte kare ? vastra na maLe to samAjamAM jIve zI rIte ? TADha, tApa ke varasAdathI pitAnuM rakSaNa kevI rIte karI zake? eTale A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 dukhone (nivAsa ane vastranAM) ra karIne zarIranuM rakSaNa karavAne kAryakrama hovo joIe. sabhAge eka nAnakaDA pratIka tarIke paNa bhAlamAM javArajamAM harijane mATe makAna baMdhAyA ane voga mATe sahakArI jIna presa tathA khAdI grAmodyoga maMDaLa cAle che. rakSaNane kAryakrama ghaNI vAra evuM bane che ke anna, pANI, vastra, makAna vagerenI sukhasagavaDa hovA chatAM rakSA mATe nirAMta hotI nathI. koI bahAravaTIyAne Dara hoya che; gAmane hevA chatAM keInDAne bhaya rahyA kare che. AvA mANaso pitAne prANa leze evuM duHkha mANasanA manamAM rahyA kare che. prANa heya chatAM tenI rakSA barAbara na thatI hoya ke na thaI zakatI hoya te tenuM duHkha thayA kare che. gAmanA ke bahAranA Akramakone phaDako na rahe, tenAthI rakSaNa kaI rIte karavuM tenI ciMtA thayA kare temaja prANu na Take tenuM duHkha khaTakayA kare che AvuM badhuM hoya te jIvana vikAsamAM pragati na karI zakAya. cerI thavAnI vakI hoya tyAre khetI sudhAravAmAM mana cuMTaze nahIM. "huM vIraDe taiyAra karIza paNa bIjA paNa carAvI jaze. jhUMTavI leze." te vIraDA gALavAnuM mana thatuM nathI. eTale kevaLa pANI, anna, vastra ane vasAhatanA duHkhenA nivAraNanA kAryakrama sAthe e badhAnA rakSaNa kAryakrama he joIe. rakSaNanI vyavasthA naheya te AgaLa vikAsa na thaI zake. A tananA sukhane kAryakrama thayo. mane duHkha nivAraNano kAryakrama : paNa zarIranuM sukha hoya, paisA paNa puSkaLa heya te chatAMye keTalIka vakhata vadhu meLavavAnI tRSNAne lIdhe, bIjAnI pAse vadhu sAmagrI joI manamAM asaMtoSa, adekhAI ane IrSA thayA kare che. keTalIka vAra potAnI bina-AvaDatane laIne duHkha thayA kare che. emAM vastu hovA chatAM mANasa mananA ke ajJAnanA kAraNe duHkha bhogavyA kare che. e dukha kevI rIte na bhogavavuM tene khyAla zikSaNa-saMskArathI Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe zikSaNa saMskAranA kAryakrama goThavo joIe. enAthI mana zibita thatAM "mane je maLyuM che tene huM sArI peThe bhAgavuM" evI samAdhAna vRtti keLavAya che. AnA sivAya, khAvA-pIvAnuM sukha hovA chatAM anyAya thayo heya, koke kaDavA veNa kahyAM hoya, apamAna karyuM hoya te tene sukha maLatuM nathI. game teTalA paisA kharaca thAya, paNa huM A anyAya sahana nahIM karI zaku Ama manamAM thatuM rahe che. anyAyane Dakha dUra thAya, deSane badalo vALavAthI ja mana zAMta thatuM hoIne anyAyanA duHkhane dUra karavA mATe nyAya meLavavAno kAryakrama goThavavA joIe. saddabhAgye bhAla naLakAMThAmAM lavAdI paddhati dvArA jhaghaDA patAvavAnAM tathA zuddhi-prayogo dvArA nyAya meLavavAnA kAryakrama ane zikSaNa saMskAra samiti dvArA zikSaNa saMskAra ApavAnA kAryakrama cAle che. Ama badhA maLIne sAta svAvalaMbanane kAryakrama bane che. zikSaNa, rakSaNa ane nyAya e mane duHkha-nivAraNa mATenAM ane anna, vastra, vasAhata ane Arogya e cAra zarIra duHkha nivAraNa mATenA kAryakrama che. Ama sapta svAvalaMbanamAM 3 Adhi (mane duHkha-zikSaNa, rakSaNa ane nyAya) nivAraNanA, 1 vyAdhi (Arogya) nivAraNane ane 3 upAdhi (zarIra duHkha-jaLa. anna. vasAhata-vastra) nivAraNanA kAryakramo thayA. sapta svAvalaMbananI pAchaLa Adhi, vyAdhi ane upAdhi traNe tApathI (du:khathI) mukta thavAnI vAta che. eTale prAthamika jarUriyAta-AjIvikAnI ciMtA, tananI ciMtA ane mananI ciMtA dUra karavAnA upAyo saMpta svAvalaMbana dvArA kevI rIte thAya te ApaNe joIe. jIva mAtramAM duHkha dura karavAnA upAyane pahecI zakAtuM nathI eTale mANasa mAtra sudhInI vAtamAM maryAdA lIdhI. Akho mAnava samudAya pahecI na vaLAya eTale eka ThekANe A prayoga karavAmAM A. bhAlapradeza duHkhI hato tyAM vizvAtsalyanA kAryakramanI catupadI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 pakI pahelAM caraNane kAryakrama zarU thaye, pratIka tarIke tyAM ja kAryakrama goThavavAmAM AvyA. dA. ta. pANInA duHkhane dUra karavA mATe bhAlamAM taLAvaDIo kheravAmAM AvI. kAryakaroe kheDUtone A vastunI preraNA ApI. anna mATe gUTInA AzramamAM tyAM thoDIka jamIna upara khetInA navA ge, pratIka rUpe karyA. annabhaMDAra paNa pratIka rUpe rAkhelo. vastra ane bIjI jarUriyAto mATe khAdI grAmodyogone prayoga pratIka tarIke cAle che. vasAhata mATe pratIka tarIke javArajamAM bhaMgI jevA pachAta gaNAtA varga mATe makAna baMdhAvI te kAryakrama zarU karyo. zikSaNa mATe sarvodaya yojanA vaDe jIvanazALAo, pachI buniyAdI zALAo (pUrva buniyAdI ane uttara buniyAdI) ane adhyApana maMdira (navA zikSako taiyAra karavA mATe)ne prayoga cAle che. ArogyanA kAryakramanA pratIka rUpe ziyALa ane sANaMdamAM davAkhAnAMe UbhA karavAmAM AvyAM. rakSaNa ane nyAya mATe lavAdI prathA dvArA jhagaDA patAvavA, anyAya nivAraNa karavA zuddhiprayoga temaja zAMti sthApavA mATe zAMtisenA prayoga dvArA kAryakrama goThavAyA. A badhA kAryakramo te pratIka rUpe nAnakaDA pradezamAM goThavAyA che, chatAM sAMskRtika che. emAMthI zakita janmavAno saMbhava che eTaluM ja nahIM te eka Adarza rUpe rajU thaI zake che. vizvanI mAnavajAti sudhI to nahIM paNa AkhA bhAratamAM A kAryakrama phelAI jAya te pachI vizva sudhI pahoMcI zake evI zakyatA A kAryakramamAM paDI che. A prayatna sAcI dizAmAM che eTale vizva sudhI pahoMcatA vAMdho nahIM Ave. e ja kAryakramone jema jema vyApaka banAvavAmAM Avaze tema tema AgaLa vadhaze ane ema karatAM te AkhA vizvane AvarI zakaze. mAnavajAtamAM saheje madada karavAnI temaja potAne tathA bIjAne sukhI jovAnI khevanA hoya che. eTale ene anurUpa ane vizvavasalyanA prathama caraNa rUpa "sarvathA sau sukhI thAo A kAryakrama lokapriya banaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 kAryakrama dvitIya samatA sau samAcare: kAryakramanuM bIjuM caraNa che: "samatA sau samAcare !" viSamatA hoya tyAM upalA kAryakramo zI rIte cAlI zake? e mATe samatAnuM AcaraNa sau kare e jarUrI che. dA. ta. grAma-arthakAraNa ane nagara-arthakAraNamAM viSamatAne lIdhe gharSaNe UbhA thatAM heya, eka sAdhanahIna hoya ane bIje sAdhana-saMpanna hoya to arthanItinI viSamatAne laIne sapta svAvalaMbana TakI ja na zake. A viSamatA svAvalaMbananA prayogane khAI jaze. viSamatA kayAM ye heya to tyAM zAMtithI kAma na cAlI zake. majUro -mAlikomAM viSamatA hoya te paNa kArya saraLatAthI na thAya. Arthika viSamatA kadAca dUra thAya paNa sAmAjika viSamatA hoya to samAjamAM zAMti na rahI zake. kheDUta maMDaLa, gopAlaka maMDaLa ane grAmodyogI-majUra-maMDaLamAM kAyadAnA kAraNe gharSaNa UbhA thayAM kare, UMca nIca ane aspRzyatAnA bheda ke samAjamAM saune vikasavAnI samAna taka ApavAnI dRSTi na heya te samAjamAM viSamatA pedA thAya ane samAja taraphaDyA kare. jema pANI sUkAtAM mAchalAM taraphaDe evI ja rIte samAjamAM, sAmAjikatA ane sadaguNa rUpI pANI sUkAvA mAMDe che tevI ja rIte samAja paNa taraphaDe. eTale A upalA traNe maMDaLo dvArA ghaDAtA samAjamAM, sAmAjiktA rUpI pANI pUravAnI ane traNe maMDaLomAM meLa ane samanvaya rAkhavAnI anivArya jarUriyAta rahe che. tenAthI jIvananI Arthika ane sAmAjika viSamatA dUra thaI zakaze. A viSamatA dUra thayA vagara samatA AvI zake nahIM. have A kAryakrama upADe koNa? enA javAbamAM jaNAvavAnuM ke jemaNe AjIvikA ane parigrahanI maryAdA karI che, samAjasevAnuM vrata lIdhuM che, pitAnA nirvAhanI ciMtA samAjane seMpI che, jIvanamAM jAte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 vrata-baddha thaI AgaLa vikAsa sAdhavAnuM maLyuM che, jIvanamAM AvatI sAmAjika-Arthika viSamatAne jemaNe AdhyAtmika samatAnA vicArothI samAvI dIdhI che; evA navA brAhmaNo eTale lokasevakoe A kAryakramane upADavAnuM che. temaNe racanAtmaka kAryakarane saMdha - prAyogika saMdha temaja judAM judAM saMgaThane ane kAryavAhaka-sahAyaka saMgaThane UbhA karavAnAM che. sAthe ja e saMgaThanamAM temaNe pArasparika samanvaya ane meLa besADavAne che ane temanI AjIvikAnI ciMtA dUra karavAnI che. A tyAre ja banI zake jyAre piSaNa pUratI AjIvikA maLI zake tevA kAryakrama teo yoje, janAo ghaDe, janatA samakSa mUke ane janatA dvArA rAjya sudhI te janAne pahoMcADe temaNe sahakArI pravRtiomAM pharajyiAta bacatathI Arthika AdhAra Ubho karavAno che ane sahakArI pravRttio dvArA temaNe Arthika viSamatA bhaTADavAnI che, eTaluM ja nahIM daza TakA jeTalI bacata karatAM zIkhave je Aphata vakhate vImAnI garaja sArI zake. temaNe kheTA kharacA ochAmAM ochA thAya te jevuM paNa jarUrI che. kadAca pAkane vyAjabI bhAva temane na maLe to paNa temaNe eka AzvAsana te rAkhavAnuM che ke ame eklA ke neMdhArA nathI, naitika saMgaThane amArI paDakhe UbhAM che ane vizvanA kheDUta-majUra saMgaThane paNa amArI paDakhe beThAM che. akhila bhAratIya rASTrIya majUra saMdha (Induka) sAthe amArA saMgaThanane anubaMdha che ane tene vaDe amAre avAja AMtararASTrIya kSetre pahoMcADavAmAM Avaze ane eka divasa amane jarUra nyAya maLaze. Ama anyAyanI sAme paNa A naitika jana saMgaThanane ahiMsaka rIte laDatAM zIkhavavAnuM che ane ahiMsaka Dhabe nyAya meLavavAnI tAlIma ApavAnI che. gAMdhIjIe mAlikone anyAya sAme majurane jema ahiMsaka rIte paddhatisara laDavAnuM zIkhavyuM hatuM te gAMdhI mArga dvArA kheDUta, gopAlako ane Ama majuro (zramiko) paNa ahiMsaka Dhabe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 vaDI zake e rIte temane zIkhavavAnuM che. punaracanA maMDaLanI bejanA dvArA prAyogika sAthe A badhuM karavAnuM che. jema sAmyavAda vizvanI Arthika viSamatA dUra karavA mATe azuddha sAdhane laIne laDe che tema vinobAjIe zuddha sAdhanothI mAlikI hakaka-visarjanane nAda duniyAbharamAM guMjA che. eTale A badhA naitika saMgaThanene evI khAtarI maLavI joIe ke ame ekalAM nathI paNa vizvanA pravAhe amArI tarapheNamAM che, e rIte zraddhA majabUta karavAnI jarUra che. A thayo Arthika viSamatA dUra karavA mATe prAyogika saMghane kAryakrama. paNa sAmAjika viSamatA dUra karavA mATe zuM karavuM joIe? Aje te eka ja varNamAM eka bIjAne uMcA-nIcA mAnavAmAM Ave che. A vAgharI che eTale nIcA che; bharavADe gamAra ane aNaghaDa che, kheDUto roMcA che, pachAtavarganA loko halakA che AvI lAdhava-gauravanI graMthio lokomAM pesI gaI che. bhaMgI loko dhobIne nIcA gaNe che tema bebI paDhArane nIcA mAne che; kAraNa e batAve che ke e loko uMdara khAya che ane khAtA nathI. evI ja rIte vANiyAnI jAtiomAM vizA pitAne uMcA mAne, dazA nIcA, pAMcA ane aDhIyAne to ethI paNa nIcA gaNe kayAMka kAraDiyA UMcA to nADodA nIcA che. A prakAranI je gAMThe samAjamAM paDI che tenA kAraNe meLa nathI paDato ane A vicitra prakAranI jJAti-vyavasthAnA kAraNe samAja vyavasthAmAM viSamatAnA saMskAra bhayaMkara rIte UMDA UtarI gayelAM che. Arthika samAnatA hovA chatAM AvI sAmAjika-viSamatAnA saMskAra janatAmAM hoya to tene teDavAnA kAryakrama goThavavA joIe. A samatA AcaravA ane acarAvavAne kAryakrama prAyogika saMghane che. trI kAryakrama-sarvatra divyatA vyApe : vizvavasalyanA kAryakramanuM trIjuM pagathiyuM che: "sarvatra divyatA vyApa !" samAjamAMthI tananAM ane mananAM duHkha dUra thAya, viSamatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 dUra karavA mATe kAryakramo cAlavA chatAM ke jyAM sudhI samAjamAM divyaguNonA saMskAre na pragaTe tyAMsudhI sukha ke samatA cirakALa sudhI TakavAnA nathI. e jovAmAM Ave che ke jyAM abhAva -nathI, viSamatAnuM duHkha nathI, evA ghaNAye pratiSThita loko ane sAmAnya prajAmAM sukha lAMbA gALA sudhI TakatuM nathI ke e sukha emanAmAM divyatA pragaTAvI zakatuM nathI. gItAmAM, abhaya, satva saMzuddhi, dAna, dama, yajJa, svAdhyAya, tapa, saraLatA, jJAna, vagere 16 divyaguNa batAvela che. tene daivI saMpatti kahevAmAM AvI che. mAnavasamAjamAM A divya guNe kema pragaTe? tene pragaTAvavAnuM kAma koNa kare? e aMge vicAra karIe. che jeNe pitAnuM jIvana divya-guNanI sAdhanAmAM arpaNa karyuM che. sAmAnya jJAnathI mAMDIne kevaLajJAna sudhInI sAdhanA mATe je satata mathatA rahe chemanuSyanuM pUrNa svarU5 divya avasthA che, tene krame krame meLavavA je purUSArtha kare che te sAdhavarga samAjamAM divya guNo pragaTAvavAnuM kAma karI zake. A sAdhuvargamAM badhA prakAranA sAdhue AvI jAya che. teo judA judA dezamAM hAIne judA judA divyaguNe upara krame krame bhAra mUkatA jaze. kyA divyaguNa upara vadhAre bhAra mUko ane kayA divyaguNa upara che bhAra mUkavo e to te-te deza, kALa, paristhiti joIne sAdhuvarga pote nakkI karaze. paNa, sAdhusaMsthAne mukhya kAryakrama samAjamAM divyaguNe pragaTAvavA, vikasAvavA ane vadhAravAnuM che. teo gAmaDAM ane zaheranAM alaga alaga janasaMgaThanothI laIne janasevaka saMgaThane ane dharmasaMgaThane sudhImAM nirIkSaNa karaze ke kayA kayA divyaguNanI jarUra che ane te mATenA kAryakrama mUkaze. AjakAla sAmAnya rIte lokone-majUrone paisA vadhAre maLe che. temAM paNa zaheramAM ethI ye vadhAre maLe che. eTale te pramANamAM saMpatti - vadhI che paNa divyaguNe na hovAne kAraNe te saMpatti TakatI nathI ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ tema temanI nizcitatAnuM sAdhana banatI nathI. paiso jema jema vadhe che. tema divyaguNonA abhAve loke, sinemA, vyasane, dArU, tADI, nirarthaka sAhitya ke viSayavAsanAnA prakAre mAM vadhAre ne vadhAre saMpatti veDaphatA jaya che. temane je AnaMda maLe che, je bephikarI che te dhUnane AnaMda ane bephikarI che. te kSaNika che ane temAMthI sthAyI sukha maLavAnuM nathI. temane divyaguNe vaDe sAco AnaMda meLavavAnI vAta koNa zIkhavI zakaze ke sthAyI sukha ane nirdoSa AnaMda te divyaguNomAM rahelAM che. e kAma sAdhusaMsthAnuM che. temaNe divyaguNo vaDe AnaMda meLavyA che ane teo ja samAjane e vAta zIkhavI zakaze ke emAM je AnaMda che te saMpati veDaphI nAkhI kSaNika vAsanAne saMtoSatA sAdhanamAM nathI. temaNe utsAha ApI, preraNA ApI temanAmAM divyaguNa pragaTAvavAnI kaLA zIkhavavI paDaze ane ethI karIne lokonI zaktine sArI dizAmAM lagADavI paDaze. A divyaguNa vikAsanI aMdara, janatA, janasevaka, rAjya ane sAdhu varga e cAreya saMsthAone anubaMdha AvI jAya che. sAdhu saMsthA AgaLa guNa vikAsanuM A moTuM kAma paDeluM che. temaNe manuSyamAM pUrNa guNone vikAsa kema thAya tevA prayoga karavAnA che, tevuM ciMtana karavAnuM che, anna nirIkSaNa karavAnuM che ane tadanurUpa anuba dho joDavAnA che. jyAM jyAM saMsthAo ke saMsthAnI kaDI tUTatI heya, anubaMdha bagaDato heya ane pariNAme viSamatA phelAtI heya, AjIvikAnI nizcitatA na maLatI hoya, tyAM barAbara naitika dhAmika mArgadarzana ApI temaja nyAya ane hUMpha apAvIne divyaguNe vadhe te rItanA prayatna karavA joIe. AnI sAthe e jarUrI che ke samAjamAM guNonI pratiSThA vadhe ane avaguNonI pratiSThA tUTe e prayatna anivArya karavo joIe. je ema nahIM thAya to avaguNonI pratiSThA vadhI jaze. pariNAme divyaguNonI vAta, sAdhu varga vyAkhyAnamAM kaheze paNa kAMI vaLe; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 nahIM AvuM vAtAvaraNu baMdhAI jAya ane divyaguNAnI vAtA phakata kahevA sAMbhaLavA sudhIja aTakI jAya. eTale sAdhu saMsthAe avaguNa sAthe mAre zuM ema vicArIne alaga rahevAnuM nathI paNa AkhA vizvane peAtAnu gaNI abheda anubhava karavA joI e. "" jyAM jyAM dASA ke avaguNA che te mArAja che, hu dUra na karI zakuM te mArI sAdhanAmAM khAmI che. e dASA mArI vizvAtmabhAvanI Atmavata sarvabhUteSunI-sAdhanAmAM naDaze, sAdhanAmAM aMtarAye UbhA karaze. eTale mArI sAdhanAmAM AvatA A jALAjhAMkharAM rUpa devAnI niMdAmaNu karI mAre kSetra vizuddha karIne divyaguNAne vAvavAM joI e ' evA peAtAnI jAtane vizvamAM vilIna karavAne anubhava maLe te sAcA AnaMda meLavI zake. mA jema pAtAnA khALakanI sAthe abhedatAne anubhava kare che tema, A sAdhu saMsthAe vizvanI sAthe abhedatAnA anubhava karavAnA che. A kAma para MparAgatathI AvatI sAdhu-saMsthA na karI zake evuM ghaNAne lAgyA kare che. te eTalA mATe ke saMsthA DhAya tyAM judI judI prakRti, TevA ane saMskAravALA mANasA emAM hoya che, e mATe baMdhAraNa dhaDavu paDe che ane temAM utsa-apavAda vagere rAkhavA paDe che. te na rAkhavAmAM Ave te saMsthA judI judI prakRti ane amUka sayeAgavALA sAdhAne siddhAMta-bAdha ke apavAda sivAya sAcavI ane ghaDI na zake. paNa A bhinnatA te satra amUka aMze raheze eTale e saMsthA kAma na karI zake evu nathI, jarUra enA sabhyA pAtapAtAnI zakti ane prakRti pramANe je dizA nakkI thayelI che temAM kAma karaze. mANasamAtranI prakRtimAM eka vastu paDelI che ke jyAMsudhI pU divyatA na pragaTe tyAMsudhI emAM adekhAI, irSA, dveSa, dhRSNA, Asakti vagere nabaLAIo sUkSma aMze paNa rahevAnI ja. kayAreka sAdhusaMsthAmAM junA anubhavI ane divyaguNavALA rAhabara sAdhue be-cAraja hAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane navo varga vadhAre hoya tyAre sAdhu saMsthAnA badhA sabhyonA guNanA saravALA karatAM nabaLAIne saravALe vadhI paNa jAya, te chatAMye divyaguNone samAjamAM vikAsa to sAdhu saMsthA ja karaze. evuM paNa jovAmAM Ave che ke ziSya-ziSyAnA mehanA kAraNe AhAranI vaheMcaNuM vakhate sAdhuomAM khaTarAga Ubho thayA kare che. evuM na thavA pAme te mATe sAdhusaMsthAne zistanAM baMdhane paNa che. zistabhaMga kare ke amUka deSa kare ene prAyazcita paNa ApavAmAM Ave che. prAyazcita na svIkAre to samAjanuM naitika dabANa paNa enA upara lAvavAmAM Ave che ane pharIthI deSa karatA aTakAvavA paDe che. A tenI ujaLI bAju thaI paNa tenI bIjI bAjue evuM paNa jovAmAM Ave che ke emAMthI (prAyazcita) bacavA mATe keTalAka sAdhuo daMbhane Azraya le che. daMbhanI sAthe ajJAna ane ahaMkAra paNa hoya che. eTale sAdhu saMsthAmAM rahelA sAdhuo "ahaM" na ogaLe tyAM sudhI sarvathA nirlepa rahI zakatA nathI. paNa, bIjA bhAvo karatA sAdhutA svIkArI divyamArge javA mATe amuka divya guNavALA sAdhu pAse rahIne vikAsa sAdhavAno che ane e mATe ja sAdhu saMsthA racAyelI hoya teNeja divyaguNo samAjamAM vikasAvavAne kAryakrama pAra pADavAnuM che. enA mATe divya guNone vikAsa sAdhanAra sAdhuoe sAdhusaMsthAmAM rahI, divya guNone samAjavyApI banAvavA mATe bhUmikA taiyAra karavI joize; tema ja cAre ya anubadhAne goThavavAnI taiyArI karavI paDaze. te ja A saMgaThano dvArA guNavikAsa sAdhI zakAze. sAdhusaMsthAnI koI paraMparA guNavikAsa ghAtaka haze te temAM teo saMzodhana karaze. AvA krAMtadraSTA sAdhuo pitAnI sAdhanA daDhapaNe karatA karatA pitAnA AtmAne vizvamAM vilIna karI zakaze. araviMda kahe che tema? "udhvagAmI cetanA thaI gaI hoya te divyaguNe temAM pragaTe che ane tenAthI bIjA, cetanAvALA preraNA le che." te A pramANe divyaguNa vikAsI krAMtikA sAdhu, samAjanI avyavasthA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 joIne emAM suvyavasthA kevI rIte sthApavI, tene upAya sUcavI zake che; te parivartanane joI zake che ane kArya-kAraNanA anubadhe bhaviSyamAM zuM thaze te joI zake che. AthI anubaMdhamUlaka traNe saMgaThanonA kSetramAM jyAM jyAM azAMtinAM mULa paDyAM hoya tyAM zAMtinAM kAraNe zedhI zake ane batAvI zake che. - jyAM janme che tyAM maraNa che, ene bhaya paDela che. tenA kAraNe sAmAnya vyaktimAM e bhayane lIdhe azAMti upaje e sahaja che. eTaluM ja sahaja divyadraSTA sAdhuo mATe e azAMtine nivArI, zAMti karavAnuM kAma che. jema kheDUta zeraDIne joIne rasane khyAla karI zake che, vaijJAniko aNunuM bhaviSya joI zake che. tema divya draSTA sAdhusamAjanI avasthA joI enuM bhaviSya joI zake che. e zAMticiMtaka bIjA karatA vahele samajI zake che mATe ja e navI vyavasthA goThavI zake che. jyAM zAMtinI samatulA bagaDI gaI hoya tyAM tene sAMdhI zake che. kAryakrama ceAthe-sarvatra zAMti vistare : eTale vizva vAtsalyanuM cothuM caraNa "sarvatra zAMti vistara!" che ane tenI rUe sau sthaLe zAMti vistAravAnI che. A kAryakrama agAu vicArI gayA te pramANe krAMtadaSTA sAdhuo mATe ja che. | sarvatra zAMti eTale mAtra eka vartuLa, eka prAMta, eka saMsthA, eka dezanI nathI paNa AkhA vizvanI mAnavajAtimAM ane prANuM mAtramAM zAMti kema vistare, evo vicAra navesarathI karavAnuM che. enuM kAraNa e che ke vizvanA rASTra vacce je azAMtinI dhArA paDI che tene khALavA mATe AjanI koI ekalI sAdhu saMsthA kAma nahIM ApI zake. vizvazAMtine prazna eTale badhA jaTila banI gayo che ke sAdhu saMsthA dharmanI bhASA belaze ke mAtra upadeza Apaze te enAthI koI paNa vaLaze nahIM. bhAlamAM A kAryakrama dvArA game teTalo prayatna karavAmAM Ave ane tethI AgaLa vadhIne AkhA bhAratamAM eka rASTrapati rAjendraprasAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 289, ke uparASTrapati Do. rAdhAkRSNana game teTalA prayatna kare te tenuM dhAryuM pariNAma nahIM Ave. Aje vizvazAMtinI kaDI rAjakAraNa sAthe joDAyelI che. eTale vizvanA rAjakAraNanI rIte jyAM sudhI na vicAraya ane AvI saMsthAo dvArA kAryakrama na goThavAya, tyAM lagI ApaNuM bhAratanA kAryakramo adhUrA rahevAnA. ' vizvanA rASTrane vicAra yUnamAM thAya che. vizvanA rAjakAraNanI saMsthA yUne che. temAM alaga alaga rASTranA pratinidhio bese che. Aje vizvane ghaDanArUM baLa rAjya-rAjakAraNa che. A badhA rASTra vizvane rAjakAraNanI rIte ja ghaDavA mAge che. vizvane vicAra karavAmAM dhUnane navo vaLAMka Apavo hoya te, te bhAratarASTra dvArA ja ApI zakAya. kAraNa ke bhArata paNa yUne saMsthAne eka pratinidhi deza che. bhAratarASTra dvArA je navo vaLAMka ApavAne che, te ahiMsaka krAMtinI daSTi e ja haze. bhAratamAM Aje ghaNuM vicAra pravAhe che. temAM keTalAka A ahiMsaka daSTine anukULa che te keTalAka pratikULa che. te badhAne tALo kevI rIte maLe e jovAnuM rahe che. bIjI bAju rASTranI pratinidhi rAjyasaMsthA koMgresane paNa A vastu gaLe na utare ke "sAmAjika, Athika, sAMskRtika, ane zaikSaNikakSetre preraka-pUraka baLonAM hAthamAM hevAM joIe." A vAta bIjA ghaNAone gaLe utaratI nathI. ahIM eka vAta sApha kahI daIe ke A badhA kAryakrama pAchaLano hetu eTalo ja che ke je A badhI javAbadArIo koMgresa uparathI haLavI thAya te te gharaAMgaNe rAjakAraNamAM saMpUrNa ahiMsaka dRSTie kArya karavAnI sAthe yUnemAM paNa ahiMsaka dRSTie vizvane vaLAMka ApavAnI zakti dharAvatI saMsthA banI zake. | vicAravAnI vAta e che ke je uparokta, vAta koMgresa ke bIjAone gaLe na utare to vizvasaMsthA-yUmAM, rAjya saMsthA keMgresa dvArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20. te vAtane kevI rIte mUkI zakAya? je A rAjya saMsthA-kogresa anukULa na thAya te zikSaNa ane saMskRtinA kAryakamo kevI rIte mUkI zakAya? keMgresa paMcavarSIya yojanA paMcAyata dvArA calAvavAnuM temaja zikSaNa saMskRtinAM kAryo prAyogika saMgha dvArA calAvavAnI vAta svIkAre che te AMtararASTrIya kSetramAM anukULa thaI zake. ane tenA vaDe vizvamAM ahiMsaka daSTinA vaLAMkanI vAta rajU karI zakAya. vizvamAM ahiMsaka daSTie navo vaLAMka ApavA mATe eka bIjo upAya e paNa che ke vizvanA badhA dharmonI pariSada yojAya ane temAM sarvamAnya kAryakramanI carcA thAya. ahiMsA, satya, nyAya, aparigraha temaja bhavAdI, niHzastrIkaraNa, aNuastra pratibaMdha vagerenI vicAraNA thAya ane vizvanI AcAra saMhitA goThavAya. A rIte saMskRti ane zikSaNanA kSetramAM kAma karatI vizvasaMsthA tarIke yUnesko che; te dvArA je e kAryakrama AgaLa dhapAvAya te vizvazAMtine mArga sahelo bane. Aje yunesko", "yUno nA saMcAlana heThaLa che tyAre kharekhara to te yUnI preraka-puraka saMsthA hevI joIe paNa tema nathI. Ama chatAMye tenuM baMdhAraNa svataMtra che. "yUno" rAjakAraNamAM ane yUnesko sAMskRtika kSemAM kAma kare te jarUra vizvazAMti sthApavAmAM ghaNuM nakkara kArya thaI zake ApaNe tyAM saMsthAone je kama yo che. te pramANe sarva prathama (1) krAMtipriya sAdhusAdhvI varga pachI (2) racanAtmaka kArya karenuM (janala konuM) saMgaThana, (3) vividhI jana saMgaThana ane (4) rAjyasaMsthA (koMgresa)ne naMbara hatuM ane huM joIe evI mAnyatA che. yUne (vizvarAjya saMsthA)thI e (koMgresa) AgaLane naMbara tyAre ja laI zake jyAre e AntararASTriya bane. Aje vizvabharanA sAdhuonuM saMgaThana nathI temaja vizvanA racanAtmaka kAryakaronuM saMgaThana paNa goThavAyuM nathI. A baMne saMgaThane vagara ekalAM prajAkIya (jana) saMgaThane-jemake AntararASTriya zramika saMgaThana (jemAM kheDUta ane mahilAo te che ja nahIM.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 291 cUne upara prabhAva pADavAmAM TAMyA paDe evAM che. yUnerako Aje pUnA saMcAlananI nIce che; eTale ane pUrvokta paristhitine jotAM Aje je sthitimAM "dhUne" che te dvArA vizvane anubaMdha goThavAya te mATe kogresane vizvanuM vAhana banAvavA mathavuM joIe. koMgresane ja mahatva ApavAnuM kAraNa eTaluM ja ke dezamAM e eka ja saMsthA evI che jenI bhavya kArakadIne bhUtakALano ItihAsa che. bApu dvArA satya ane ahiMsAnI dizAmAM ghaDatara ane doravaNuM jene maLela che, paMDita neharU dvArA, enI mAraphata AMtararASTriya kSetramAM zAMti ane paMcazIlanI vAta amalamAM mUkAvavAnI vAta thAya che. A badhuM jotA vizva-ekatAnuM vAhana te banI zake ema che. kegresamAM vAstaviktA che. nakkara kAryakrama paNa enI pAse che, mAtra enI zuddhipuSTi karavAnI jarUra che; janasaMgaThana ane janasevaka saMgaThane dvArA thAya e ja barAbara che. vaLI pAchuM ekavAra yAda apAvI devuM ThIka thaze ke "vizvamAM zAMti prasare te mATe kaI kaI saMsthAo keTaluM kAma karI zake? ane tevI saMsthAonI pasaMdagI zA kAraNe karI zakAya ? tenA saMdarbhamAM A vicAraNuM thaI che. A badhAM saMgaThana-saMsthAo pAse vizvazAMti tarapha gati karavAnI zakti che eno vicAra thaI cUkI che. vidhavAtsalya zuM karI zakaze: vizva vAtsalyanA A kAryakrame AkhI duniyAne tarata badalI zakaze ema kahevuM vadhAre paDatuM thaze. te koMgresane paNa badalI zakaze ke kema e paNa cokkasapaNe na kahI zakAya. paNa, enAM pagalAM sAcI dizAmAM che eTale A cAra kAryakramo AzAspada che. A kAryakrama dvArA satya ane ahiMsA pragaTa thaI zakaze. AnI sAthe e paNa na bhUlAvuM joIe ke jyAM sudhI vizvanI daSTie dharmanI (ahiMsA, satya nyAyanI) rUe dareka praznane na sparzavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 Ave tyAM sudhI vizvazAMtinA praznamAM kazuM nakara kArya na thaI zake. kevaLa ahiMsAdi dharmane upadeza sAdhuo ApIne besI rahe te dharmanI racanAtmaka saMpUrNatA na Ave. evI ja rIte racanAtmaka kAryakare kevaLa ema vicAre ke samAjamAM rAhatanAM kAryo karazuM athavA kevaLa hiMdanA amUka gAmaDAMomAM sapta svAvalaMbanamAM amUka kAryo karazuM, te vizvavAtsalya kAryakrama pUro thayo. to enAthI vizvanA prazno ukelAze nahIM ane vizvazAMti dUragAmI thaze. enA mATe vizvane najara samakSa rAkhIne ja dareka kAryakramane sparzavo paDaze. te saheje prazna e thAya che ke zuM A A kAryakrama pAra pADavAnI vizva vAtsalyamAM zakti che? agAu jaNAvavAmAM AvyuM te pramANe e dizA taraphanAM tenA pagalAM sAyAM che paNa AjanI viSama paristhitimAM kayAre e dhyeyane pahoMcI zakAze e kahI zakAya nahIM. sAdhuone ja laIe. emAMthI koI paNa eka sAdhu Apad dharma tarIke vizvanI dizAmAM uparokta kAryakrama le e banI zake, paNa vizvanA sAdhuone dharma pariSadanA kAryakrama heThaLa eka karavAnuM kArya te gajA uparAMtanuM lAge che. evI ja rIte vizvanA tamAma racanAtmaka kAryakaro maLI jAya e paNa Aje kalpanAnI vAta lAge che. atyAre koMgresane mahattva ApavAnuM che, paNa je sAdhuo ane racanAtmaka kAryakare bhaLI jAya te kerosa karatAM vizvadharmanI zuddhi-puSTine vicAra tyAre thaze. uparanI vAta uparathI kadAca koI ema paNa take kare ke je ema na thAya te zuM kAryakrama mUkI de? kalpanAnuM navuM makAna na baMdhAya eTale hamaNAMnuM makAna paNa mUkIne nIkaLI javuM; enA jevI e vAta thaze. je hAthamAM che tene sAthe karIne tene anubaMdha ApaNuM kAryakrama sAthe besADIne AgaLa cAlavAnuM che. bhaviSyamAM kadI A paralokamAM thaze. ema mAnIne paraloka mATe A lokane bagADavAnuM nathI ke tene aphasosa karIne besI rahevAnuM nathI. e nathI banyuM paNa banavuM joIe. te mATe ja vicAra thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 che ke vizvanA dharmagurUonuM sakriya baLa UbhuM thAya te kesa Apa Apa gauNa banI jaze. paNa tema na bane te sAme je baLa paDyuM che tenA vaDe prayatna karavo ja paDaze-cAlu rAkhavuM paDaze. halesAM choDyA vagara koMgresa dvArA dharma, artha, kAma ane mekSa purUSArtha hAla te sAdhavAne che. A vizvAtsalyanA kAryakrama, dharma, sarvodaya temaja kalyANa rAjanA vicAra sAthe keTalA baMdhabesatA che ane kyAM muzkelIo che, teno vicAra have pachI thaze. carcA-vicAraNA vizva vAtsalyanuM mUrta rUpa dharmamaya samAja racanA: - zrI nemimunie pitAnuM vaktavya eka anerAM pAsAMthI rajU karatAM, carcA samaye prAraMbhamAM jaNAvyuM ke savAranA zrI mATaliyAe vizvavAtsalyanA kAryakramane pitAnI lAkSaNika zailIe vyavasthita ane paddhatisara jaNAvyA hatA. temaNe AgaLa upara jaNAvyuM - vidhavAtsalyanuM mArA namra mate mUrta svarUpa dharmamaya samAja racanA che. kAryakrama eTale kAryane AgaLa vadhAravAnAM pagalAM mAMDavAM te. vizvavAtsalya dhyeya, dharyamaya samAja racanAnA kAryane AgaLa dhapAvavAnAM pagalAM mAMDavo te che vizvavalya kAryakramane hetu. ApaNe vizvAtsalyanI nItiniSThA ane vataniSThA aMge agAu vicArI gayA chIe. te tyAre ja TakI zake jyAre kAryakrama AgaLa che. nahIMtara prajAmAM tenI dhAraNA na bese ane vizva vAtsalya bhAvanAne vyApaka vikAsa thaI zake nahIM. "tyAga na Take re vairAgya vinA" e sUtra jema vyakita vikAsa mATe hatuM tema Aje samAjamAM dharma lAvavA mATe " tyAga na Take re kAryakrama vinA" e sUtra Thera Thera ane ghera ghera gUjatuM karavuM paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 yogazAstramAM "dhAraNu" zabda Ave che, ene artha che je vicAra ke vAta hoya tene dhAraNa karavI. je vicAra ApaNe karyA, tenI dhAraNa nahIM thAya te temAM kacAza rahI jaze. pachI te vicAra kAMte vicArako athavA vyakti vizeSa sudhI ja banIne rahI jaze. te samAja vyApI nahIM banI zake. ApaNA zarIramAM-dareka aMgomAM (paga, jArasnAyu) badhI zaktio dhAraNa zakitathI pragaTa thaI kriyAzIla bane che. temAM janmAMtaranI dhAraNA uparAMta A janmane prayatna ane bIjAone paNa sahakAra hoya che. jema mAtA bALakanI AMgaLI pakaDe che ane bALaka mAnI madada meLavI cAle che, tema krAMtikAra pitAnI krAMti samAjavyApI banAvavA mATe samAja AgaLa kAryakrama mUke che, jethI vrataniSThA vyApakarUpa dhAraNa kare che; ghaDAya che ane nItiniSThA majabUta thAya che. e mATe gAMdhIjIe tera ane vistArathI ogaNIza kAryakramo dezanI prajA, prajAsevako ane koMgresa AgaLa mUkyA. aspRzyatA nivAraNa, saphAIkAma vagere kAryakramo prAraMbhamAM lokone bahu AMcakAvALA lAgyA. paNa dhIme dhIme loko enAthI TevAI gayA. Ama dhAraNa zakita prajAmAM AvI gayA pachI ja dhIre dhIre krAMtimaya kAryakramo pace che. jema zarUAtamAM koI mAMDa pAMca zera vajana upADI zake, te dhAraNa-baMdhAtA dhIre dhIre eka maNa beje paNa upADI zake che. tema samAjamAM ghara ghAlI beThelAM khoTA mUlyo dUra karavAmAM zrama ane samaya aparaMpAra lAgavAne saMbhava che. eTale krAMtikAra jenI sAme citra spaSTa che tene keTalIka vakhata ekalA ja deDavuM paDaze. prAraMbhamAM te sAthI bhAI-bahene paNa dalIlo karaze ane kevaLa zraddhApraghAna sAthIo ja sAthe cAlaze, kheMcAze ane dhIme dhIme samAja paNa pAchaLa cAlavA mAMDaze. navA varNo : Aje cAreya varNa luptaprAya banyA che. tenA badale navA varSe ke varSonI navI rItanI vicArasaraNI vicArIe, e ThIka thaze. brAhmaNo eTale racanAtmaka kAryakaro, kSatriya eTale kogresarUpI saMsthA, vaizya eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahya kheDUta nepAlaka ane vyApArIo ane zo eTale emanA sahAyakozramajIvIo. A vAta koIne gaLe tarata nahI utare. kSatrio anyAya pratiSThA na Ape eTale temaNe paiso tathA sattAne pratiSThA na ApavI joIe. te e koMgresane gaLe nahIM Utare. zramajIvI vaizyo ane zue-banee mukhyatve gAmaDAM levAM joIe, te e vAta paNa koIne tarata gaLe nahIM Utare. paNa AjanA yuga pramANe varNa vyavasthAmAM phera badalI karavI paDaze ane tenA navAM mUlyo bAMdhavA kAryakramo raju karavA ja paDaze. A badhAmAM varga, jAti ke saMpradAyane lakSamAM nahIM rakhAya paNa vizvane lakSyamAM rAkhIne kAryakrama apAze ane ghaDAze. mAnavI pote maryAdita heI ane prAraMbhamAM sarvAgI kAryakare paNa ochA maLavAnA hoI kSetra (kAryakSetra) paNa maryAdita ane TuMkuM levuM paDaze. vaLI AjanA sAdhu sanyAsIonI kakSA mujaba loko tene jhIlaze. kAryakramo paNa kakSA pramANe ApavA paDaze. kAryakramanI zreSTi : krAMti ane krama e banne zabdo krama dhAtu parathI banelA hoI ekArtha mAnIe te; kAryakramane artha samAjakAryamAM krAMti agara te samAjakArya dvArA krAMti, ema thAya che. e daSTie kAryakrama samAjamAM navAM mUlyanI sthApanA karanAra, mulya parivartana karanAra nIvaDe, e dRSTi kAryakrama goThavanAranI hevI joIe. dA. ta. ziyALanuM davAkhAnuM laIe. Ama to te sarjanAtmaka kAryakrama che. paNa, jyAre zuddhi prAga cAlato haze athavA lavAdIthI jhaghaDA patAvavAne vyApaka kAryakrama cAlatuM haze tyAre davAkhAnAnA bhAIbahene mATe davAkhAnuM gauNa banI jaze; ane pratikArAtmaka kAryakrama athavA mUlya parivartanAtmaka kAryakrama mukhya banI jaze. matalaba e che ke Ama te samAjanA badhA kAryakrama samAjanA navasarjana mATe che chatAM, emanA mukhya traNa bheda raheze - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 (1) sarjanAtmaka, (2) pratikArAtmaka ane (3) mUlya parivartanAtmaka. saptasvAvalaMbananA kAryakramo sarjanAtmaka paNa che ane mUlya parivartanAtmaka 5Nu. bhAlamAM pANInuM mahAduHkha hatuM. paNa jevI mAnava tathA pazunI prAthamika jarUriyAtamAM mahAkaSTa hoya tyAre dharma ke nIti zuM hoya? enA upadeza karatAM e kaSTa nivAravuM e ja prathama pharaja bane. eTale tyAM jala-sahAyaka samiti banI. kArya te saMsthA dvArA vyavasthita rIte zarU thayuM. prazna e thaze ke dAtA koNa? tarata dhanane pratiSThA ApavI na hatI eTale apIla thaI - "upakAra karavA mATe nahIM, paNa gAmaDAnA A bhAMDuone atyAra lagI ApaNe bhogavI tevI te ThIka paNa sAmAnya jarUriyAtanI sagavaDa paNa na apAI tenA pAyazcita rUpe ke kartavya rUpe phALo Apa !" AthI paisAdAranI "ame upakAra karIe chIe" e graMthi tUTI. TuMkamAM sahAyatA AvI paNa mUlya parivartana sAthe AvI. e mATe keTalAka puNya ane upakArane mAnavAvALA mUDIdArono virodha saha paDyo. evI ja rIte dukALa mATe amadAvAda, muMbaI temaja sthAnika bhAlanaLakAMThA pradezanA vAsIoe je phALo Apyo temAM mukhya kartavya bhAvanA rakhAI, e samitinuM nAma paNa duSkALa rAhata kamiTi nahIM paNa duSkALa kartavya samiti rakhAyuM. vaLI jevA duSkALa maTIne sukALa thayo eTale pharI te ja pradeza pAsethI vaLatara rUpe pratika phALe levAyo ene lokoe khuzIthI te Apo. Ama levAnI tevuM ja devAnI satata kAryavAhI AkhA samAjane ane paristhitine palaTa karI nAkhe che. samAja tAlImabadhdha ghaDAya che. sahakArI pravRtti, kendromAM hovAthI, parasparane sahayoga vadhe che. evI ja rIte zuddhiprayAga ane zAMti senAnA kAryakramamAM mukhyatve pratikArAtmaka hovA chatAM, mUlyaparivartanAtmaka paNa che. Ama sarjanAtmaka kAryakrame pratikArAtmaka banI jAya che. e e ja rIte mUlyaparivartanAtmaka kAryakramo paNa sarjanAtmaka ke pratikArAtmaka banI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 kAryakamono anubaMdha: evI ja rIte A badhA ja kAryakramo cAra anubaMdhe paikI ekane paNa choDIne nahIM cAle. temAM paNa saMsthAnuM mahatva vyakti ke vyaktio karatAM paNa vizeSapaNe te kSetra mATe svIkArAze. kayAreka evuM paNa bane ke saMsthA muLabhUtakrAMtimAM avarodhaka banaze tyAre krAMtadraSTA vyakita ke vyakitao e saMsthAne cheDaze nahIM. paNa saMsthAnA saMzodhana mATe, saMsthAmAM rahIne paNa bhavyA karaze. evuM paNa banavAne vadhu saMbhava che ke evAM krAMtipriya sAdhusAdhvIo, gRhastha-daMpatio, sanyAsIo ke brahmacArI bhAibahenone A kAryakramamAM bhaLavA mATe Ave tyAre temanI jUnI saMpradAyadharmasaMsthA tarachoDI mUkaze ke saMsthA-bahAra karavAnI gheSaNa karaze. te chatAM teo pitAnI saMsthAnA mahatvane game tevA AkSepo ane virodha vacce paNa nahIM choDe. AnA pariNAme, tevA sabhyo anubaMdha vicAradhArAnA bhAlanaLakAMThA prayoganA anvaye dezabharamAM alaga alaga vibhAgamAM navI saMsthAo UbhI karaze ane junI susaMsthAo sAthe, tathA deza ane duniyAnI vartamAna yuganI viralavibhUtio sAthe vyakitagata saMparkamAM paNa raheze. jethI vizvavAtsalyanA A kAryakramo vizvarUpa pakaDI zake. savAre zrI bhATaliyAe kahyuM tema janasevako (gAMdhIyuganA) haze temaNe zikSaNa, saMskAra, Arogya ane nyAyanA kAryakramamAM jAte sIdho bhAga leve paDaze, temaja sahakArI pravRtti, lavAdI vagere kAryakrame naitika janasaMgaThana dvArA calAvaze. eTaluM ja nahIM, te janasaMgaThananuM pratinidhitva kogresamAM UbhuM karavAmAM tathA mulya parivartana karAvavAnI prakriyAomAM ane zuddhikago vageremAM jAte paNa bhaLaze ane saMsthAgata rIte paNa doravaNI Apaze. krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo A badhAmAM pratyakSa bhAga na levA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 chatAM UMDANathI adhyAtmakalakSI nItinI daSTie A badhAnI mUlAvaNI karaze ane racanAtmaka rIte vAraMvAra sUcano ApIne akhaMDa sAtatya (ka) Apaze. teo jyAM jyAM kaDIo khUTaze ke tUTaze tyAM sAMdhaze, pUti karavA mathaze ane A saMgaThanane prabhAvazALI, pratiSThA saMpanna banAvavAmAM parigraha, prANa ane pratiSThA hemI deze. rAjya saMsthAmAM khAsa karIne koMgresamAM ane rAjyataMtramAM (lokasabhA-dhArAsabhA vagere) janasaMgaThana ane janasevaka saMgaThananA amuka leka amuka hada sudhI jaze. te prAyogika saMdha ke naitika grAma saMgaThane rAjakIya praznomAM, kogresa saMgaThana ane koMgresa pArlAmenTarI borDanA kSetramAM zista barAbara jALavaze. prAyogika saMdha paNa saMsthA tarIke polisane Azraya nahIM le, temaja naitika saMgaThano paNa nahIM le. te chatAM je sarakArI taMtra ke rAjya sarakAra paristhitine kAraNe, sahAya karavA Avaze te tene InkAra karaze nahIM. alabatta emanuM lakSa te lavAdI, zuddhi prayoga ane zAMtisenAnA ahiMsaka kAryakrame bhaNI ja haze. prAyogika saMghanI deravaNI e naitika jana saMgaThana (grAmasaMgaThana, mAtRsamAja vagere ) cAlaze; chelluM mArgadarzana emanuM ja svIkAraze ane emane Arthika sahAya karaze. A prAyogika saMghemAM grAma prAyogika saMdha, nagara prAyogika saMgha (vizvavAtsalya prAyogika saMgha) bane saghane samAveza thAya che. keMgresane zuddha karavAnuM dezavyApI kAma A prAyogika saMghanI dekharekha temaja kaMpha nIce naitika janasaMghaThana karaze. AthI ja A dezamAM gAmaDAM, pachAtavargo, ane mAtAsamAjone pU. mahArAja zrI saMtabAlajI ghaNo Teko Ape che. Ama gAmaDAM ane vizvane anubaMdha parasparamAM saMgaThananI sAMkaLIo joDIne saMdhAze. A AkhuM kAma bhagIratha che. jyAM lagI janasaMgaThane, janasevaka saMgaThane, ane krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo dezabharamAM saMkalanA baddha vyavasthita rIte A kAryakramane na upADI le tyAM lagI bhAla naLakAMThA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 prAyogika saMghanA anvaye gujarAtamAM ane muMbaImAM thayelAM zahera saMgaThana upara bahu che je paDaze. varSothI pAchaLa paDI gayelAM sAMskRtika tane ucA lAvI, yunene Teko ApI yunene majabuta karavuM paDaze. kAraNa ke te ja rAjakIya kSetre Aje vizvazAMtinI AdhArazilA samI vizvasaMsthA che. tenA vaDe ApaNe vizvane sAme rAkhI ahiMsaka kAryakrama banAvI pAra pADavAM paDaze. A kAryakramo dA. ta. AvA prakAranA haze :-(1) aNuba upara pratibaMdha mukavAnuM sUcana karavuM (2) samagra rIte yuddha mAtra upara pratibaMdhanuM sUcana karavuM. (3) paMcazIlane vyApaka banAvavA mATenuM sUcana (4) saMsthAnavAdanI nAbudInuM sucana. A badhA kAryakramo pAra pADavAmAM sAmyavAdI saMsthAonAM sAdhanazuddhimAM na mAnatAM to ghusI na jAya, athavA thoDI rAhatanA TukaDA pheMkI; saMsthAnavAdIe vizvane na banAvI jAya te mATe sakriya taTasthatA jAgRtipUvarka bhArata TakAvI rAkhe e jevuM paDaze. A badhuM vizva vAtsalyanA vyApaka ane bhagIratha kAryakramamAM AvI jAya che. pratIti thaI che - zrI pUjAbhAI kahe: "kalpanAthI te have badhuM spaSTa dekhAya che ane A kalpanA zarUAtamAM mukanAra mahArAja zrI saMtabAlajIne te be ane be cAra jevuM pratyakSa dekhAtuM haze. paNa amArI kakSA ane gajuM nAnAM che. chatAM e paNa kahI dauM ke A keI uDatI kalpanA. mAtra nathI; paNa e te vizvabharamAM vahevArU banI zake te sIdhe khe mArga che; te pratIti have pUrepUrI thaI gaI che. dezamAM te have A vicAre pahoMcI javAnI sIDI taiyAra thaI gaI. vizvalagI pahoMcavA mATe duniyAbharanA mukhya mukhya tatva ciMtaka, sevaka, kivA zakya heya te dharma guruo bhegA thAya ane vicAra vinimaya kare te jarUrI lAge che. vizeSa te mahArAjazrI ane munizrI (nemimunI) vicArIne kahI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 amalI anavAmAM vAra lAgaze :~ zrI baLavaMtabhAi meM agAu IzArA karyA hatA . tema (1) nArI avahelanA ( 2 ) azikSita bALaka ( 3 ) ekAra mAnavI. A traNa bhAratanI meoTI samasyA che. nAnI te ghaNI che. dA. ta. sAcA nyAya amalI banI zakate nathI, salAmatI nathI, rAgIonI pUrI sAravAra thatI nathI, te uparAMta ThaMDA garama yuddo, bhASAvAda, rAjyanA bharaDA, dAMDa tatva, mAnava vaccenI asamAnatA, gAvA-kAzmIranI samasyA. [ AmAM geAvAnA ukela AvI gayA che] dharmanA nAme aMdhazraddhA, majUrAnA tana-manane dhasArA. AvA tA dezamAM aneka savAlA che. vizvamAM ethI paNa vadhu savAle paDelA che. alabata ghera gherathI vAsakSyanI jyeAta pramaTe ane e badhI jyAtAne vizvabhara sAthe anuSaMdha hoya, te! jarAye A kArya azakya ke vasamuM nathI, paNa te divasa kyAre? mane eka pAMca-cha varSanI mRta khALakIne kissA yAda Ave che ke jJAtinAM dukhANuthI kAi tene masANe laI javA taiyAra na thayuM. aMte calAlA khATI kAryAlayanI madade A kArya pAra paDyuM. evA ja eka-bIjo kissA che jemAM baLatI khAI upara patie ThaMDu pANI bhUlathI nAkhatAM phellA paDayA. temane darabAre madada karI, piyariyAe paisA vahevaDAvyeA paNa ispitAlAnA pherAmAM rAjakoTa pahoMthatA te khAine prANa cheADA paDyo. Ama AvA virAdhI vAtAvaraNamAM jyAre mUlya parivartanane krAMtikArI prazna laie ke virAdhane vaTALa UThe che. eTale AkhA jagatamAM A sa MdezAne amalI banatAM vAra lAgavAne pUrA saMbhava che. paNa tethI nAsIpAsa thavAnuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301. vidhavAtsalya prAmane sukhada anubhava: - zrI devajIbhAI: "mAro anubhava baLavaMtabhAI karatAM jude ane protsAhaka che. mane telI, harijane tathA gAmanA lokothI je sAtha sahayoga maLyA che tene AnaMda rasanA kuMDA jevo che, amArI bALAo paNa rUDA saMdezAo jagAvatI hoya che. ghaNAM bhAibahene to temane keTaluM badhuM mAna Ape? keTalIkavAra majUrInuM mUlya paNa na le tyAre parANe ApavuM paDe ane rAjI rAjI thaI jAya, mane lAge che ke saMgaThananuM pIThabaLa na hoya ane ekaladokala nirAza thAya te judI vAta che. keTalIka vAra ekaladokalanA svabhAva deSanA kAraNe paNa nirAza thavAno saMbhava che. bAkI dUra, dAMDa ane sthApita hitanAM tattva paNa thoDI vAra phUMphADA mArI, sAcAM saMgaThane AgaLa namra banI heta varasAve che. eTale Avezane vaza na thatAM ke beTA Atma saMtoSane vaza na thatAM paNa eTaluM to ughADI rIte joI zakAya. che ke vizvavAtsalyano kAryakrama ajoDa che. ochI samaja ke prakRtideSa va. kAraNe hatAza thaie ke ochI AzA tarapha DhaLIe te judI vAta che. zrI baLavaMtabhAi: bhAla naLakAMThA prayoge, sarvAga bhAve anubaMdha vicAradhArAno amala karI pachI ja vizvagAnamAM A rajU thayela che. eTale vaheluDuM te AkhA jagatamAM phelAze ja enI mane zraddhA che. paNa, aDacaNe page page ghaNI Ave che. pU. daMDI svAmI : e aMge ApaNa netA A kAryakrama aMge zrI saMtabAlajI che. temaNe darekanI zakita ane zraddhA pramANe kAryakrama ApavuM joIe ane ApaNe tarkazuddha zradhdhAniSThAthI tene amalamAM - mUkIe te aDacaNa dUra thaI zakaze. bhAgalA pADatAM tane dUra karavA paDaze: . zrI pUjabhAI : vizvavAtsalyamAM bhAgalA paDAvanArAM tane ApaNe haThAvavA paDaze. komavAda, bhASAvAda, aMgata svArtha, ajJAna , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32. vagerene kADhavAM paDaze. bAkI saMgaThana thatAM zakita kevI khIle che tene eka namUne majUra mahAjana saMgha che. Aje mila mAlika ane majUro khabhekhabhA meLavIne kAma kare che. 1949 mAM nirAzrito AvyA ane chAvaNImAM viza iye varasAdane lIdhe pANI bharAyuM. tyAre aDakhe paDakhenAM gAmane sAda pADI kahevaDAvatAM purI, roTalA, zAka vagere eTaluM badhuM AvI gayeluM ke AzcaryarUpe saMgaThita zaktine khyAla Avyo. suratanI tApI rela vakhate, lAkha rUpiyA, anAja, kApaDa vagere gayuM ja hatuM. Ama Aje paNa veravikhera paDelI zakita nimitta maLatAM para batAve ja che. daivI zakti jAgatAM, AsurI zakita ApameLe ThaMDI paDI jaze. bApujIe-gAMdhIjIe e ja kArya karyuM hatuM ne! zrI zropha H vivavAtsalyanA kAryakramamAM, samajaNa paDatAM mane have pUrI zradhdhA besI gaI che. koDIe-koDIyuM saMdhAtA jagatabharamAM e dIpI UThaze ! savAranuM pravacana paddhatisaranuM yogya hatuM : pU. zrI saMtabAlajIe tyArabAda belatAM kahyuM: "savAre mATaliyAe "sarvathA sau sukhI thAo, samatA sau samAcaro, sarvatra divyatA vyApe, sarvatra zAMti vistare," e maMtrane kAryakrama, saptasvAvalaMbana, jagatanI viSamatAonuM nivAraNa, guNavRddhi ane vizvazAMti mATe yuno ane kogresanuM rakSaNa e bAbate upara kahIne mAro abhiprAya mAMgyo hato. mAro abhiprAya e che ke "emaNe je pitAnI AgavI zaiilIthI pratipAdana karyuM che te ghaNuM ja yogya che." paradezanI bAbatonA ukelamAM be vastuonI pratIti karAvavI paDaze : paradeza sAthenA savAlonA ukelamAM be vastuonI pratIti ApaNe temane ApavI paDaze :-(1) hiMsA dvArA tAtkAlika prazno patatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 lAge che. paNa kharekhara patatA nathI. eka patIne be ubhA thAya evI sthiti thAya che. eTale gAMdhIjInI hayAtImAM ahiMsAne je camatkAra batAvelo, tenAM karatAM aneka gaNo aneka kSetre batAvavuM paDaze. (2) strI ane purUSone kAyamI ane vadhu paDato saMparka chatAMya, banne jaNa saMyamanI maryAdA sAcavIne rahI zake ane ekamekanA pUraka tarIke kAma karI zakaze. paraNelAM strI-purUSa, guharaNAmI saMtAnanI jarUra paDe zarIrabhoga karavAnI chuTa levA icchaze te paNa te vAsanA vadhAravA mATe nahIM, saMyamanA lakSe ja chUTa leze. bhAratIya saMskRti mATe A azakya nathI. navAyuganAM sAdhusAdhvIoe hRdaya-sparzathI ane navA yuganA brAhmaNe (racanAtmaka kAryakara)e vAtsalya lakSI sparzathI A sidhdha karI ApavuM paDaze. A bane samAjanA vaidha-varga raheze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] sarvodayanuM Aja sudhInuM svarUpa [23-10-61] -munizrI nemicaMdrajI "vizva vAtsalya"nA vividha pAsAo upara A agAu chaNAvaTa thaI gaI che. jagatamAM krAMti ANavA mATe ane mAnavasamAjanA sukha zAMti mATe prayAsa karI rahela vicAradhArAomAM "sarvodayavAda paNa che. enA upara paNa chaNAvaTa karavAnI jarUra che. jyAM sudhI sarvodayano vicAra nahIM thAya tyAM sudhI vidhavAtsalyanI nIti niSThA ane vataniSThA paNa sArI rIte TakI zakaze nahIM. kAraNa ke vizvavAtsalyanI je vicAradaSTi che te keTalAka aMze sarvodayane maLatI Ave che ane kyAM ka banene ekabIjAnA aMga tarIke paNa gaNI levA mATe leke bhUla karI bese. paNa tenA kayA kayA pAsAMo che ane sarvodayanuM AjasudhInuM zuM svarUpa rahyuM che ene vicAra karavAmAM AvatA badhI vastuo spaSTapaNe samajI zakAze. pAzcAtya dezomAM sAmAnya ema mAnavAmAM Ave che ke vadhAremAM vadhAre lekanuM vadhAremAM vadhAre sukha thavuM joIe. (Greates good of the greatest member) eTale ke vadhAremAM vadhAre lekenuM (Majority) vadhAremAM vadhAre sukha vadhAravAnI nIti tyAM pracalita thaI che. tyAM sukha eTale zArIrika-paisA TakA ke makAna milakatanuM sukha ema gaNavAmAM Ave che. evuM sukha meLavavA mATe nItiniyamone bhaMga thAya te enI vizeSa darakAra karavAmAM AvatI na hatI. temaja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 vadhAre mANasanuM sukha jALavavuM e hetuM rAkhavAmAM Avyo tethI DAne-alpa saMkhyaka duHkha daIne paNa te sukha apAya te harakata nathI, ema mAnatA thayA. tenuM pariNAma e AvyuM ke gulAme ane garIbonI sthiti pazcimanA dezomAM chevaTa sudhI kharAba ja rahI. paNa, AnI virUddha keTalAka DAhyA vicArakoe avAja uThA. vadhAre mANasane paisA TakAnuM sukha hoya, joIe te karatAM paNa vadhAree khudAMI kAyadAthI virUddha che. evI ja rIte pitAnA majazekha mATe, bhautika sukha mATe thoDA lekone raMjADIne, temanI pAsethI parANe kAma levuM e paNa nIti-niyama ane IzvarIya kAnUnanI virUddha che ema e DAhyA mANasoe kahyuM. jona raskina e DAhyA mANasomAMne eka hatA. teNe ghaNA viSaye (hunnara, citrakaLA, kaLA vagere) upara pustako lakhyAM. paNa teNe te vakhatanA lokone je nIti viSayaka pustako ApyAM tenuM mUlyAMkana kaIka vadhAre che. teNe eka nAnakaDuM pustaka lakhyuM che - Unto this Last (aMdu dhIsa lAsTa). A pustake yuropanA loko upara jabbara vicAra parivartananI chApa pADI hatI ane samaju mANaso tene vAMcavA ane samajavAno prayatna karatA hatA. eTaluM ja nahIM e pustake yuropanA keTalAka dezamAM lekakrAMtinA bIjenuM AropaNa karyuM hatuM. ekavAra mahAtmA gAMdhIjI TrAMsajerDana jaI rahyA hatA. te vakhate temanA mitra mi. pilake temane A pustaka vAMcavA ApyuM. mahAtmA gAMdhIjIe A pustaka vAMcyuM. tethI temanA vicAromAM uthala-pAthala macI. temaNe e vicAre pramANe potAnuM jIvana gALavAne saMkalpa karyo. phinikasamAM temaNe Tokasaroya-Azrama" kholIne tyAM keTalAka kuTuMba sAthe rahevuM zarU karyuM. temaNe khetI ane grAmodyoga zarU karyA ane teo jAte zramaniSTha banIne rahevA lAgyA. 20. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 dakSiNa AphrikAnI sthiti te vakhate bahu ja dayanIya hatI. je mANase paisA mATe dezAvara kheDe che teo enI dhUnamAM nIti ane bhagavAnane bhUle che, svArtha mAM muMjhAya che ane tethI geralAbho pedA thAya che. sarvadharmanA ane nIti te rahelI ja che. nIti ane nyAya jALavavA jarUrI che. gAMdhIjIe te vakhatanI AphrikAnI paristhiti sudhAravA mATe e pustakanA AdhAre prayoga zarU karyA ane lokone jAgRta karyA. A pustaka jene anuvAda gAMdhIjIe "sarvodaya "nA nAme karyo tene mULa AdhAra razkine bAIbalanI eka kathAmAMthI lIdhela. dareka dharmamAM nIti nyAya jALavavAnI vAta Ave che ane A kathAmAM paNa e tattva che. e kathAnuM nAma che: "A chellAne paNuM..." kathA A pramANenI che -eka mANasane pitAnA kAma mATe rojanA majUra (dahADIyA) joItA hatA. vahelI savAre keTalAka dahADIyA AvyA. temane majUrIne dara ATha AnA kahIne rAkhyA. keTalAka bapore AvyA temane paNa e ja dare rAkhyA. keTalAka chele sAMja paDavA TANe AvyA. teo ghaNuM du:khI hatA. temane paNa e ja majUrInA dare rAkhyA. majUrI cUkavatI vakhate vahelI savAre AvelA majUroe vAMdho lIdho : "ame vahelAM AvyA temane paNa ATha AnA ane moDA AvyA temane paNa ATha AnA !" tyAre pelA mANase kahyuM : "bhAI ! meM te tamane kahyuM te pramANe ApyA che. emane paNa eTalI jarUra hatI te pUrI karavI joIe ne ! eTale e cheTalAne paNa e ja dare majUrI cUkavuM chuM te vyAjabI che." pelA lokone tethI saMta thayA. bAIbalanI A kathAnA AdhAre razkine "devatane na' adala IsApha'; "sAcanAM mULa" ane "kharUM che" e bAbatamAM judAM judAM kAryo viSe sUcana karatAM kahyuM che ke ---"pAdarIne baMdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 sAcuM zikSaNa ApavAnuM che ane satya kahetAM kahetAM prANa hamI devAno che. sipAIno dhaMdhe pitAnA prANa sATe prajAnuM rakSaNa karavAne che. vaidane dhaMdhe prajAnI taMdurastI jALavI rAkhavA, pitAnI sukhasagavaDe mUkavAne che. vakIlanA dhaMdhe prajAmAM adala IsApha phelAvavAne che; tema karatAM karatAM je sahevuM paDe te sahevuM joIe. vepArIne dhaMdhe prajAne jaI mAla pUro pADavAne che; tema karatAM je sahevuM paDe te sahevuM ghaTe." A vicAradhArAnI UMDI asara gAMdhIjI upara thaI ane temanAmAM "adayanI nI bhAvanA jAgI. hiMdamAM AvyA tyAre temaNe jAhera karyuM ke "ApaNA dezanI pachAtamAM pachAta gaNAtI kemanI bAIne rAkhavA mAguM chuM." temaNe harijana AzramamAM lamIbAI nAmanI eka kanyAne rAkhI. harijana kuTuMbane temaNe AzramamAM vasAvyAM. harijanahAra mATe temaNe harijana-sevakamAM ghaNuM lakhyuM. eka vakhata temaNe harijane mATe AmaraNa upavAsa-anazana paNa karyuM. pahelAM teo Adarza lagna vakhate AzIrvAda ApatA. pachI varakanyA pachI eka harijana hoya te AzIrvAda ApavAno niyama karyo. harijanenI Arthika sthiti sudhAravA temaNe phaMDaphALA paNa karyA. te vakhatanA dharmadhuraMdhara ane paMDitane bolAvI temaNe hiMdudharmanA zAstro zodhAvI pramANa meLavyA. paMDita madanamohana mAlavIya ane AnaMdazaMkara dhruva jevA vidvAnoe hiMdu dharmazAstramAM mAnava mAnava pratye dhaNuM ane bhedabhAva che ja nahIM e siddha karI batAvyuM. je kaMI dharmanA nAme cAle che te mAnavatA viheNuM kR svAthI ke calAve che ema sAbita karI, "aspRzyatA hiMdudharma mATe kalaMka che e vAta upara paMDita ane vidvAnonI mahera lagAvI. eTaluM ja nahIM temaNe aspRzyatA nivAraNane kharaDe paNa rAjya mAraphata banAvyo. Ama pAtamAM pachAta komane temaNe uddhAra karyo. tyArabAda bIjA je pachAta vargo hatA temanA uddhAranuM kArya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3% temaNe hAtha lIdhuM. temanA utthAnanA kAryakrama temaNe jyA. emAM gAmaDAM; nArIjAti ane zaherI majUrone lIdhA. temaNe gAmaDAMonA utthAna mATe judA judA racanAtmaka kAryakrama mUkyA. nArIjAtinImAtAonI naitikazakita jAgRta karI temane ahiMsaka pratikAranA kAryomAM lagADyA. zaherI majUronuM saMgaThana karyuM. majUro ane mahAjananuM saMyukata saMgaThana karyuM ane nItinA to pUryA. garIba bhAratanuM zoSaNa maTADavA mATe temaNe videzI mAlane bahiSkAra karAvyuM ane svadezIvrata apAvyuM. A rIte gAMdhIjIe aMtyodayamAMthI sarvodayanuM kAma khIlavyuM. koIne prazna thaze ke "aMtyodaya mAMthI gAMdhIjIe sarvodaya kevI rIte pragaTAvyo ? ene javAba gAMdhIjIe "hiMda-svarAjyamAM Aja che. te chatAM je vicAravAmAM Ave te temanI dareka pravRtti saMgaThane vaDe sarvodaya sAdhavAnI hatI ema lAgaze. prArthanA satyAgraha, anazana, noAkhalI hullaDamAM zAMti sthApanA, vagere pravRttio bIjI tarapha racanAtmaka kAryakara ane kegresI lokonuM ghaDatara, trIjI tarapha hiMdu-muslima ejyatAnuM ghaDatara; cothI tarapha grAma ane nagaranI pachAtaprajAnA ghaDataranuM kAma A badhAM kAma teo ekI sAthe karAvI letA hatA. eTale atyaje harijano ane pachAtavargonA udayanI sAthe sAthe temanuM zoSaNa karanArA, raMjADanArA ane temane pachAta rAkhanArAonuM zoSaNa paNa maTI jaI nIti ane dharmanAM to AvavAthI udaya ja thatuM. AmAM eka tarapha zoSaNa na thavAthI pachAtavargone udaya thayo ane bIjI tarapha zoSaNa karatAM aTakatA hevAthI zeSaka vargane paNa udaya thayo. evI ja rIte aMgrejo sAthe DaMkha rAkhyArakhAvyA vagara ahiMsaka laDAI cAlI temAM eka tarapha bhAratIya prajAne ane bIjI tarapha aniSTothI haTavA mATe aMgrejone paNa udaya ja tha. pariNAme hiMdane svarAjaya ApavAnI tarapheNa karanArA ghaNA mANaso pAyA ane AgaLa AvyA. bhArata prati temane Adara rahyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 309 e uparAMta gAMdhIjI sarvodaya artha eTale badhAya kSetrone udaya ema mAnatA hatA. eTale temaNe rAjakAraNa, arthakAraNa, samAjakAraNa vagere dareka kSetrano udaya kevI rIte thAya tenI kALajI rAkhI hatI. rAjanIti jevA aTapaTA kSetramAM paNa je aniSTo jAmI gayA hatAM; temane zuddha karavA mATe pote akhaMDa prayatna karatA rahyA. badhAya kSetromAM piselAM aniSTa ne dUra karavAthI "sarvodaya' sarva kSetreAdaya thaI zake. temaNe koIpaNa eka kSetra choDyuM na hatuM. koMgresanA teo prAraMbhathI TekedAra hatA. temaNe badhAya kSetromAM naitika-saMgaThane UbhAM karyA hatAM. je bAkI rahyAM tyAM saMgaThane UbhAM karavAnAM hatAM. eTale ke saMgaThane vaDe ja temaNe sarvodayane navuM rUpa ApyuM hatuM. sAmAjika kSetramAM UMcanIcanA bhedabhAva, pRyAspRzyanA bheda, haja-majUranA vargo dUra karI harijana sevaka saMgha vaDe te kAma upADyuM hatuM. lagna-prathA, mahilA unnati va.nA kAryone temaNe navuM rUpa ApyuM. Arthika kSetramAM to grAmasvarAjya dvArA temaja grAmodyoganI prakriyA temaNe lIdhI ja hatI. zikSaNanA kSetramAM naI-tAlima, bhASA prazna va. ukelavA mATe naItAlima saMghadhArA udayanuM kArya karyuM hatuM. sAMskRtika kSetramAM bhAratIya saMskRtine anurUpa saMskRtinA to surakSita rAkhavAne temane prayAsa rahyo hato. dhArmika kSetramAM sAdhu-sAdhvIo prati temane khUbaja AdarabhAva hato. teo hamezAM sAdhuvargane kahetA : "tame potAnA sthAne ane maryAdAmAM rahIne badhA kSetramAM nIti-dharma praveza karAvavAnuM ghaNuM kAma karI zako che." Ama gAMdhIjInI haiyAnI sudhI sarvodayanI draSTie sarvakSetre kAma thayAM. "sarvodaya" mAsika paNa pragaTa thatuM hatuM ane temanI hayAtImAM paNa sarvodaya saMmelana bharAyAM hatAM. hiMdustAnanA badhA dharmomAM "sarvodaya'nAM bIja te hatAM ja. e vicArabIjene jhADanuM svarUpa ApavAmAM eTale ke sarvodaya karavAmAM moTo phALo mahAtmA gAMdhIjIne che.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 vaidika dharmamAM ravasti maMtra temaja bIjA AzIrvacanomAM sarvodayanI bhAvanA che paNa A bhakamAM te tenA uccatama svarUpe che - sarvebhavantu sukhinaH sarve santu nirAmayAH sarvebhadrANi pazyantu, mA kazcida duHkhmaapnuyaatr| badhA sukhI thAo! badhAya nirogI thAo ! badhAya badhAnuM kalyANa juo! koI dukhI na thAo ! jaina dharmanA mahAna AcArya samaMta bhadde tIrthaMkara stuti karatAM kahyuM che - "sarvApadAmanta kara nirantaM sarvAdayaM tIrthamidaM tavaiva / " ApanuM tIrtha (saMdha) zAzvata ane badhIya vipadAne aMta karanAra che. arthAta ke duHkhane haranArUM che, sarvodaya karanAra ApanuM tIrtha che. atyArasudhI sarvodaya vyaktigata vicAranI vastu hatI tene gAMdhIjIe sAmudAyika vicAra ane saMgaThane dvArA sakriyarUpa ApIne AcAranI vastu banAvI. A te sarvodayanuM svarUpa gAMdhIjInI hayAtI sudhI hatuM. sarvodayanuM navuM svarUpa:- mahAtmA gAMdhIjInA avasAna bAda, sana 1851 thI sarvodaye" navuM svarUpa lIdhuM ane navI pUrI pakaDI. saMta vinobAjIe sarvodaya maMca uparathI, pocamapalIna grAmathI bhUdAna gaMgA pragaTAvI. temaNe bhUdAna vagere je je kAryakramo ApyA tene have pachInA pravacanamAM vicAra karavAmAM Avaze paNa vinobAjInA vyakitatva ghaDataranI zI asara sarvodaya upara paDI? te ahIM joI jaIe. vinobAjInI pitAnI prakRttimAM vedAMtanA saMskAra che; temaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 311 vyakitagata ekAMta sAdhanAmAM varSo gALyAM che. AthI temaNe sarvodayanI dhUrI hAthamAM AvatA koI paNa kAryamAM sagaThananI vAta karI nathI. saMgaThanamAM te kaDaka zista, niyamanA baMdhana ane javAbadArI Ine, teo jAte kaI saMgaThanamAM joDAyA nathI temaNe javAbadArI lIdhI nathI eTaluM ja nahIM saMgaThana tarapha upekSAvRtti dhAraNa karI che. eTale gAMdhIjI je saMgaThana dvArA sarvodayamAM mAnatA hatA ane saMgaThananA kaDaka niyama, zista ane javAbadArImAM mAnatA hatA te bhAvanA osaratI gaI ane eka navI bhAvanAe AkAra lIdhe ke vyakitadvArA ja krAMti thaI zake ane loko paNa ema mAnavA lAgyA, kevaLa vinobAjI nahIM; 1851 pachI jeTalA navA navA sarvodaya kArya kare AvyA temanI pAse paNa gAMdhIjInI sarvAgI-sarvodaya daSTi na levAnA kAraNe teo paNa saMgaThana vagara vyakitagata rIte bhUdAna kArya karatA rahyA. jo ke keTalAka bhUdAna maMDaLe UbhAM thayAM paNa temAM baMdhAraNa ke niyamopaniyamanI zista na rahI. sahu vinobAjInuM anukaraNa karavA lAgyA. sarvodaya kArya mATe gAMdhI smAraka nidhinA bhaMDAro khulA hatA. eTale navA sarvodayI kAryakaronI bhIDa jAmavA lAgI ane emAM keTalAka goTALA 5Na thavA lAgyA. eTale loka zraddhA osaratI gaI. bhUdAnanA kAraNe je eka vicArakrAMtinuM mojuM dezavyApI prasaryuM hatuM teno prabhAva ocho thavA lAgyo. bhUdAna kAryakare ane bhU-vitaraNa pAchaLanA anahada kharcane joI lokomAM jamIna ApavAne rasa ocho thaze. te paNa sahuthI moTI pherabadalI e thaI ke je sarvodaya, sarva kSetrane sparzatuM hatuM ane jene gAMdhIjIe judAM judAM saMgaThana ane kAryakramo dvArA vyApaka banAvyo hato te sImita banIne "bhUdAna "nI ekAMgI pravRtti tarapha AvIne tene ja sparzate rahI gayo. judAM judAM saMgaThananuM ekIkaraNa jarUra karavAmAM AvyuM ane tene sarva - sevA saMgha nAma ApavAmAM AvyuM. Ama sarvodayano pAye te nIkaLI gayuM ane tenA badale sarva - sevA AvI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 sarvodayamAM pachAtamAM pachAtane udaya - vikAsa thate ane sAthe sAthe tene virodhapakSa paNa haLa banIne vikasita thata; jemake zeSita varga zeSaNa ochuM thavAthI; ane zoSaka varga zoSaNa ochuM karavAthI. tenA badale "bhUdAna" nimitte sarva-sevA AvatAM lokamAnasamAM udaya thavAne badale graMthio sivI zarU thaI. bhUdAna dvArA jamIna ApavAthI, bIjA sAdhano dvArA mUDI ke khetInA sAdhano ApavAthI lokone rAhata ApavA-apAvavAnuM kArya jarUra thayuM paNa sarvodaya na thaye; kAraNa ke dAnanA kAraNe denAramAM gauravagrathi ane lenAramAM lAghava graMthi thoDIka AvI gaI. denAre bahu ja ochIvAra A bhAvanA sAthe ApyuM ke "meM samAja pAsethI A vadhAre meLavyuM che. tene samAjane ApavuM e mAruM kartavya che athavA mane A zoSaNa dvArA maLyuM che te tenA prAyazcita rUpe huM ApuM chuM." moTA bhAge te , upakAra karatA hoya e rIte ja AvyuM. Ama sarvodayanA navA svarUpamAM eka ja saMgaThana rahI gayuM te sarva-sevA-saMdha. navA naitika jana saMgaThano na te racAyAM ke na evAM saMgaThanane svIkRti ApavAmAM AvI. eTale samAjamAM anyAya, atyAcAra, anIti jevAM aniSTo haThAvavAnI zakita vyakitagata rahI paNa tenI pratiSThA samAjamAM na tUTI. saMgaThana dvArA e tUTavI joItI hatI paNa ema na thayuM. pariNAme jema aMdhArAne haThAvyA vagara udaya na thaI zake tema aniTonAM aMdhArAne haThAvyA vagara sarvodaya kayAMthI thaI zake? AvAM aniSTa kevaLa sAmAjika kSetramAM ja nathI paNa e Arthika kSetramAM, rAjakIya kSetramAM, sAMskRtika kSetramAM ane zikSaNa vagere badhAye kSetramAM che. A badhAmAM "dAna levuM ane devuM" e pravRttine anurUpa Ajane sarvodaya kevaLa Arthika kSetrane adhyAtmane puTa ApIne sparze che. enAthI rAhatanuM kAma jarUra thAya che paNa aniSTo haThatAM nathI; te ekabaMdha rahyA kare che. kyAreka evuM paNa jovAmAM AvyuM che, gaI kAla sudhI jeNe badhA prakAranA atyAcAra-aniSTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 313 karyA hoya te bhUmi-dAna ApIne pratiSThA pAmI jAya che ane sAdhanA vagaranI AMtarika zuddhinA abhAve te bIjA aniSTono tyAga karI zako nathI. Ama Ajano sarvodaya dhAryuM pariNAma "badhAno udaya" lAvI zakatA nathI. Ajane sarvodaya rAjakIya kSetrane te aDavA mAgatA ja nathI; tenuM kAraNa e che ke sarvodayanuM siddhAMta vAkya cheH "zAsanamukta athavA zAsana-nirapekSa samAjaracanA !" AnuM pariNAma e AvyuM che ke je gAMdhIjI zAsanane sparzatA ane koMgresane Teko ApatA tene ja (zAsana) Ajane sarvodaya aDavAmAM mAnato nathI eTaluM ja nahIM gAMdhIjI dvArA satya ahiMsAnI dizAmAM AgaLa vadhelI, ghaDatara pAmelI, lokazAhImAM mAnanArI ane janI; tema ja AMtararASTrIya kSetramAM paMcazIlane amalamAM mUkanArI rASTrIya mahAsabhA (koMgresa)ne Teko ApavAmAM paNa mAnato nathI. te kevaLa sattAmAM rahela gresa pakSanI TIkA karIne rahI jAya che. zAsana na joIe ke nirapekSa zAsana rahevuM joIe evI vAta to thAya che paNa bIjI tarapha zAsana sAmAjika ke Arthika kSetramAM je DakhalagIrI kare che; game tevA kAyadA pasAra kare che te aMge sarvodaya kAMI bela nathI ke naitika athavA loka saMgaThane dvArA zAsana upara aMkuza rAkhavAmAM ke tenI zuddha karavAmAM mAnatA nathI pariNAme niraMkuza zAsana vadhatuM jAya che. sAMskRtika kSetramAM, kRtrima saMtati niyamana, aMgrejI bhASAnuM mAdhyama, prAthamika dhoraNamAM agrejIne praveza, sahazikSaNa vagerenA praznomAM vyaktigata rIte kadAya vinobAjI ke kaI sarvodaya netA kaMI paNa kahI detA haze paNa naitika janasaMgaThane ane janasevaka saMgaThana dvArA tenA ahiMsaka pratikAramAM Ajano sarvodaya mAnatA nathI. evI ja rIte zikSaNanA kSetramAM paNa zikSaNa paddhati badalavAnI vAta varSothI vyaktigata rUpe thayA kare che paNa sarva sevAsaMdha dvArA lokasaMgaThanene sAthe laIne sarakAra upara naitika dabANa lAvavAnuM kArya AjanA sarvodaya dvArA thatuM nathI. evI ja rIte matsya udyoga, mAMsAhAra-pracAra, govadha ke dArU pracAranA virodhamAM AjanA sarvodaya dvArA saMgaThita ahiMsaka pratikAra thatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 rAjyamAM je bhraSTAcAra che tenI virUddha kevaLa vicAra pragaTa karavAthI, kAma thatuM nathI. cAreya saMsthAonA anubaMdha dvArA gya rIte, kAnUna bhaMga karyA sivAya, naitika pratikAra karavAmAM Ave teja e kAma thaI zake. cAreya saMsthAo-lekhasaMgaThana, lekasevaka saMgaThana, rASTrIya mahAsabhA ane krAMtipriya sAdhuonA anubaMdhenI vAta AjanA sarvodayamAM nathI. tene pAye vyaktivAda upara maMDAyo che. eTale dhArmika kSetre vicAraka ane kAMtipriya sAdhu-sAdhvIo ane sanyAsIo, vAnaprasthAzramIo ke sAdhako sAthe anubaMdha na hoIne dharmakSetramAM je aniSTo che, viSamatA che tenI zuddhi adyatana sarvodaya karI zakatA nathI. sAmAjika kSetramAM paNa vyaktigata rIte vinobAjI keTalA prazno carce che paNa te dizArmA saMsthA ke saMgaThana vaDe e praznone ukela lAvatA nathI. eTale samAjanuM ghaDatara sarvodaya karI zakatuM nathI; enI sAthe navAM mUlyonI samAjamAM sthApanA paNa karI zakato nathI. badhA kSetra aMge eja rIte vicAra karatAM spaSTa jaNAI Avaze ke Arthika kSetrane adhatana sarvodaya kevaLa AdhyAtmika puTa ApavAnuM eka mAtra kArya kare che. te sivAyanA dhArmika, sAmAjika, rAjanaitika zikSaNa ane saMskRti saMbaMdhI dareka kSetranAM aniSTa rUpI aMdhArA ulecavAnuM kArya na thAya te sarvodaya (sarvakSetra-udaya) kyAMthI thaI zake? A che AjanA adyatana sarvodayane vyaktivAda uparane pAye ane tenAM pariNAme. mahAtmA gAMdhIjIe badhAya kSetranAM aniSTa-aMdhakAra ne maTADavA mATe anubaMdha yukta satyAgrahanI ahiMsaka prakriyA UbhI karI hatI paNa adhatana sarvodayamAM e vAta svIkAravAmAM AvI nathI. ethI AjanA sarvodayamAM samAjanI vAta thAya che, vicAra-pracAra paNa thAya che paNa te vyakti dvArA krAMtinI vAta thAya che tenI saMgati vyApaka prakriyA ke samAja ghaDataranI prakriyA ubhI karAtI nathI. eTale vyakti dvArA krAMti thavAnI vAta AkAza-kusuma jevI banIne rahI jAya che. vyakti krAMtinI preraka hoI zake paNa e preraNA pAmanAra koI saMgaThita samAja ke saMdha na hoya te te vyaktinI sAthe ja virame che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 rAjanIti na joIe paNa lokanIti joIe evI vAta Aje sarvodayamAM thAya che. e teja banI zake ke kAMte sarvodayazAhI UbhI thAya; agara to e pahelAM je zAsana che tene zuddha karAya, badalAya ke haThAvAya. kevaLa tenI upekSA karavAthI te haThI javAnuM nathI; ane tethI lokanIti paNa nahIM Ave. sarvodaya saMsthA sattA na le ke hedA na le paNa rAjanItinI upekSA ane hiMdanI Aje sArAmAM sArI gaNAtI saMsthA kegresane samarthana na karavAnI nItithI; rAjanItimAM vadhAre ne vadhAre saDe pesato jAya che. jema gUmaDuM pagamAM thayuM hoya paNa tenI vedanA AkhA zarIrane bhegavavI paDe teja rIte A saDa vadhatAM te. sarvodaya ne paNa bhArIja paDaze. lokanIti kaMIka ekAda vyakitanA utsargathI nathI AvavAnI. enA mATe te prajAne rAjakAraNathI ataDI rAkhyA vagara loka saMgaThane UbhAM karI; badhA kSetranA rojabarojanAM prazno ukelavA paDaze ane lokonuM ghaDatara karavuM paDaze. sAmAjika, Arthika, zaikSaNika, sAMskRtika vagere badhAye kSetre rAjya tAbe karyA che te tenI pAsethI leka saMgaThane ane lokasevaka saMgaThananA naitika dabANathI pAchAM levAM paDaze to ja lekanIti pragaTI zakaze ane TakI zakaze. zAsana nirapekSa samAja aMge saMta vinobAjIe rAjyanI jarUrata upara bolatAM kahyuM che ke, jema khataro AvatA relavemAM sAMkaLanI jarUra paDe ema khatare Ave tyAre ja rAjyanI jarUra che. paNa enA mATe prajAnuM pitAnuM naitika saMgaThana thavuM joIe ane prajAsevaka saMgaThana taiyAra thavuM joIe. rAjyane ane janasaMgaThanene prajAsevaka saMgaThananI preraNuM barAbara maLatI rahevI joIe temaja samAja, artha, saMskRti ane zikSaNanA kSetre rAjaya pAsethI dUra thaI A janasaMgaThane ke naitika janasevaka saMgaThane pAse javAM joIe. nahIMtara Dagale ne pagale rAjya dareka kAryamAM DakhalagIrI karyA ja karaze tyAre kevI rIte nirapekSatA rahI zakaze ? [ A age madhyapradezamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 DAkuonA AtmasamaparNanA saMta vinebAjInA kAryane aMte rAjyasattAo ane pilisAe kaI rIte biradAvyuM e tarapha aMgUlinirdeza kara basa thaze. saM. ] saMta vinebAjI sAmya-satyAgrahanI vAta kare che paNa tenI koI vyApaka prakriyA kaI kSetramAM UbhI karavAmAM AvatI nathI mAtra pAdayAtrAne ja saumya satyAgrahanI prakriyAmAM na khapAvI zakAya. gAMdhIjIe te saMgaThita rIte anyAyanA pratikAra mATe satyAgraha karyA- karAvyA hatA. eTale Akho deza jAgyo hato ane sarvodaya tarapha vaLe hate. adhatana sarvodayavAdamAM AvI prakriyAo UbhI na thatAM aniSTonAM aMdhArA dUra thatAM nathI ane samasyAo ulaTI vadhu ne vadhu guMcavAtI jAya che. adyatana sarvodayanAM siddhAMtanA sUtro: sarvodayanuM sauthI paheluM satra che. "zeSaNa vihIna samAja racanA zeSaNavihIna samAja tyAre ja thaI zake jyAre zeSaNanA je te che tene aTakAvavAmAM Ave. zeSaNanA traNa strota che - (1) buddhi dvArA (2) saMpatti dvArA ane (3) rAjya dvArA. buddhi dvArA zoSaNane prakAra A pramANe che ke gAmaDAmAMthI kAze mAla vepArI ke dalAle ochA bhAve laI jAya che ane zahero pIThomAM uMcA bhAve vece che eTaluM ja nahIM, mAla laI javAnI dalAlI, AData ke kamIzana paNa gAma pAse ja vasula kare che. enA badale janasaMgaThane dvArA saMcAlita sAmudAyika pravRtti tarIke gAmanI sahakArI maMDaLIo ja sIdhe saMparka zaheranI pIThe sAthe rAkhe te, jAte bhAva nakakI kare ane vece te bhAva paNa sarakho Ave ane vacamAMnI dalAlI, kamIzana, AData vigere bacatAM, gAmaDAMnuM zeSaNa aTakI zake. evI ja rIte kAcA mAlane pAkA mAlamAM pheravavA aMge gAmaDAMmAM ja sahakArI dhoraNe jIna ke presa vagere naMkhAya te ye gAmaDAnuM zeSaNa aTake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 317 saMpatti dvArA zikSaNa eTale vyAja, vaTAva, ane kArakhAnAmAM zrama karanAra utpAdaka tarIke gAmaDiyA majUrone rAkhavAthI je zoSaNa thAya te che. A kayAre aTake ? jyAre gAmaDAmAM evI sahakArI. maMDaLIo UbhI thAya che. dhIrANa kare tema ja gAmaDAmAM ja majUrI cUkave. jyAM rAjya saMcAlita AvI maMDaLIo hoya temAM grAmya janasaMgaThananuM naitika pratinidhitva paNa rahevuM joIe. te ja saMpatti dvArA zoSaNa aTakI zake. rAjya dvArA zeSaNa tarIke, rAjya nAkhelA karaverA, mahesulI tema ja utpAdako upara uMcA Tekasa nAkhavA vagere dvArA, rAjya zeSaNa kare che. ene dUra karavA mATe krAMtipriya sAdhuo ane sAdhako ke naitika janasevaka saMgaThano dvArA nyAya mATe zuddhi prayogo thavA joIe jethI zoSaNa virUddha avAja jAge ane tene paDagho loka hRdayamAM paDe. A rIte ahiMsaka pratikAra sakriya bane; kAyadA kAnUnamAM saMzodhana karAvavAmAM Ave ane jhaghaDA mATe korTa kacerIe nyAya mATe zaheramAM javAmAM gAmaDAonuM je zoSaNa thAya che te lavAdI ke zuddhiprayogathI aTakAvavAmAM Ave to rAjyadvArA zoSaNa thatuM aTakI zake. Ama jovAmAM AvyuM che ke jyAM sudhI zoSaNa sAme saMgaThita naitika baLa na pedA thAya tyAMsudhI vAto karavAthI te aTakatuM nathI. e mATe saMgaThita baLonI prakriyA pedA karavI jarUrI che. te adyatana sarvodayamAM nathI. eTale mAtra zoSaNa vihIna samAjanuM uccAraNa karavAthI te siddha thaI zakatuM nathI. sarvodayanuM bIjuM sUtra che "zAsana nirapekSa samAja racanA Ane agAu zAsana mukta samAja racanA tarIke oLakhAvavAmAM AvatuM hatuM. A bane ane agAu ghaNuM kahevAI gayuM che ke koIpaNa prakAranI zista, saMgaThana ke vyavasthA vagaranA sukhI samAjanI kalpanA divA svapna jevI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 enI sAthe daMDamukta samAja aMge ekavAra saMta vinobAjIe kahyuM hatuM. paNa e tyAre ja thaI zake jyAre e aMge paristhiti di karavAmAM Ave ke loko pote ja svamaryAde ke kAyadA kAnUnanuM pAlana kare; eka bIjA sAthe premabharyo ahiMsaka vartAva kare. AvA yugaliyA kALa jevA mATe paNa janatAnuM ghaDatara susaMsthAodvArA thavuM - joIe, paNa A koI kAryakrama sarvodayanI pAse Aje nathI. | sarvodayanuM trIjuM sUtra che: "varga vihIna samAja racanA" e tyAreja thaI zake ke varga pADanAra alaga dhaMdhAonuM vilInIkaraNa karI nAkhavAmAM Ave je Aje te zakya nathI. alaga alaga dhaMdhAo karanAranAM hite alaga alaga haI badhAnA vargo paDavAnA ja ane sAdhanAnI daSTie temanAmAM dhoraNa-bheda paNa rahevAne. je zakaya vastu che te eke paraspara e vargo ke kakSAone samanvaya, parasparanA avalaMbanananI prakriyA dvArA thaI zake. e tyAreja thAya jyAre anubaMdha vicAra dhArA pramANe kArya thAya. e vAta ke vicAra Aje savodayamAM nathI. sarvodayanuM cothuM sUtra cheH "bhUdAna mUlaka grAmodyoga pradhAna ahiMsaka krAMti" evI krAMti mAtra vyaktionA saravALAthI na thaI zake. te te naitika saMgaThana dvArA ja saMbhave che. prajAnuM ToLuM maLe ane vicArane AvakAre paNa AcAramAM utAravA mATe koI kAryakama na hoya to prajAnuM ghaDatara na thAya. ahiMsaka krAMtinI dizAmAM prajAnuM ghaDatara karavA mATe tevA naitika saMgaThana dvArA anyAyane ahiMsaka pratikAra kare jarUrI che. A vAta sarvodayamAM nathI. - A badhI vastuo uparathI AjanA sarvodayamAM zuM zuM na khUTe che teno khyAla AvI zake che. temanI pUrti karavAthIja sarvodaya sAcA arthamAM gAMdhIjIno nirdaSTa sarvodaya thaI zakaze. e sarvodaya vizva vAtsalyanI najIka haze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 319 daMDazakitae kharekhara chelluM sthAna meLavavuM joIe. paNa, tenA badale teNe paheluM sthAna laI lIdhuM che. tene khaseDavA mATe ghaDatara pAmelA zuddhiprayogakAro ane zAMtisainikoe janasaMgaThanene sAtha meLavavuM joIe. A age adhatana sarvodaye uMDANathI vicArI, sarvAgI ane sarva kSetredathI vyApaka sarvodayanuM svarUpa banAvavuM joIe. carcA-vicAraNuM sarvodaya svarUpa badalavuM kahyuM: zrI pUjAbhAIe "sarvodayanuM Aja sudhInuM svarUpa" e muddA upara carcAne udhADI, temaNe kahyuM - Ama jovA jaIe te sarvodayane vikAsa paNa dhIme dhIme thayo che. rAjAo prajA pAse kara ugharAvI ke bIjI tarapha zrImati upara dabANa lAvI bIjA khAtara ghasAvAnI vAta zIkhavatA. temaja dharmaguruo ane lokasevakonA tyAgapradhAna jIvana ane upadeza vagerethI sAdhanasaMpanna mANase ApameLe bIjA mATe tyAga karatA, ane mAnatA ke A sAdhanasaMpannatAmAM bhale amAre sIdhe prayatna che paNa samAja ane samaSTine ADakatare prayana te che ja! amArA vikAsamAM mA-bApa uparAMta samAje ane savizeSe kudarate pANI, prakAza, havA vageree AvI keTalI moTI madada karI che. Ama mAnIne paropakAranA raste saheje khecAtA. rAma ane kRSNa sarvAgI krAMtinI rIte sarvodaya vikasAvyuM paNa te IzvarIya vibhUtio hatI, tenA kAraNe temanAthI e zakya thayuM, jemake zrI rAme AdivAsI-vanavAsI ane vAnare sAthe rahIne paNa je rIte kAma karyuM; zrI kRSNa vrajamAM govALiyAo sAthe otapreta banI je kArya karyuM. tene pAyAne sarvodaya kahI zakAya. tevA purUSoe te kinkaMdhA ane laMkAmAM je kAryavAhI yuddhanI bajAvI te paNa ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra0 ane duniyAnI ja nahIM. mAryA gayelA vAlI ane rAvaNanA sarvodayamAM bajAvI gaNAya. samaSTi sudhInA sarvodayamAM te sAdhu saMtene ja pahelo naMbara lAga joIe; kAraNa ke temaNe te jAte ahiMsA AcarI ane AcarAvI che. chatAM gAMdhI yuga pachI sarvoyane je rIte vikAsa thaI rahyo che te ane khe che. e draSTie jotAM e vikAsathI AgaLa jatAM, sahakArI pavRtti ane saMgaThananuM je dhyeya vidhavAtsalyanuM che; te ApaNuM dhyAna kheMcyA vagara rahetuM nathI. khAsa karIne bhAlanaLakAMTho prayoga kSetrathI AraMbhAelI vivavAtsalyanI je pravRttio thaI che tene ullekha karUM chuM. eTale ja lAge che ke "kalyANarAye" AjanA sarvodayanA vikAsane mokhare rAkhavo paDaze; sarvodaye rAjyane visAre nahIM cAle ane AgaLano mArga "vizva vAtsalyano che tenI sAthe sarvodaye anusaMdhAna meLavavuM paDaze. sarvodaye svarUpa badalavuM paDaze, te ja peTa, paheraNa, pathArI tema ja sama cha aMgenA mAnava jAtinA je bIjA prazno che te ukelAze. nahIMtara gAMdhIjIe peTa, paheraNuM pathArIno prazna ukelavAne je ahiMsaka raso doryo che te paNa adhuro raheze. bhadenmatta mAMdhAtAonA hAthamAM je AgneyA ane vizALa sattAo che te dvArA jagatamAM bhayaMkara AMdhI macI jaze. eTale sarvanAzathI bacavA mATe saue vicAravAnuM che. kAryakramanA abhAvavALuM sarvodaya zrI devajIbhAIe pitAne anubhava kahI saMbhaLAvyo ke - zrI saMta vinobAjI kacchamAM AvelA tyAre temanI sAthe nArAyaNabhAi desAI bhacAu AvelA. te vakhate eka jaMgI sabhA maLI hatI. temAM DokaTaro kevA haze ? vakIle kevA haze? te aMge samAjanuM eka suMdara manahara rekhAcitra doreluM, paNa e pUchayuM ke vartamAna paristhitimAMthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 321 e sthiti e pahoMcavA mATe kramabaddha zuM kAryakrama che rAtre temanI tabiyata sArI na hoI carcA na thaI zakI; ane vahelI savAre ja teo aMjAra tarapha ravAnA thaI gayA hatA. A tarapha bhacAu kheDUta maMDaLe bhAlanaLakAMThA prayoganA anusaMdhAnamAM jema jema kAryakramo karavA mAMDyA tema tema lokomAM dhaDa besavA lAgI. kAryakramo ke saphaLa ukela vagaranA ekAMgI ke kAlpanika vAtethI lakazraddhA dhIme dhIme DagI jAya che. te lAMbo samaya sudhI TaktI nathI. amaladArI trAsa, guMDAo ke dAMDa tane julma, parasparanI nAnI-moTI takarAra, sAmAjika prazno ane rAjakIya to ukelAtA gayA tema tema lokazraddhA divase divase vadhatI gaI che. e te che racanAtmaka saMgaThita kAryakramanI saphaLatA. te nakkara che jyAre kalpanAnuM sukha kSaNika ane asthAyI rahe che. namrabhAve ahIM eka ja dAkhalo ApuM ke sarve maLIne jyAM saMkalpa kare te kevuM AkarSaka kArya thaI jAya chejavA AvavAnI sImAnA temaja gAma tarapha AvavA javAnA rastA TuMkA thaI gayA. saue jamIna dabAvelI, paNa jyAM saue maLIne nizcaya karyo tyAM che ATha hajArathI na bane te kArya zramayajJathI saunA AnaMda vacce pUruM thayuM. Ama "jyAM na pahoMce ravi tyAM pahoMce kavi" ema kahevAya che tenI sAthe sAthe e paNa joDI zakIe ke "jyAM na pahoMce kavi tyAM poMce anubhavI." eTale ke anubhava janya prAge karIne ja lokazraddhAnI jamAvaTa karavI joIe ane te prayogone AgaLa dhapAvavA joIe. ahiMsaka pratikAra kayAM sudhI? zrI zrophe kahyuM: "eka jamAne che ane jIvADone hate. enI pahelAM to mArIne jIvavAno hato. paNa krame krame jIvADIne 21 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 jIvavAne jyAne Avyo ane have te marIne jIvADone maMtra vivAtsalya mArge jatAM sarvodayanA vikAsamAM Avyo che. eTale prANa, pratiSThA ane parigraha-tyAganI vAta AvI che. mArA namra mate te duniyAmAM ekeeka mANasa sukhathI ane nyAya pUrvaka mAnabhera rIte jIve tevI saune samAnAdhikAranI jogavAI thAya te kadAca ahiMsaka pratikAra paNa ochA karavA paDaze. alabatta e sthitie pahoMcatA pahelAM jeTalA jarUrI lAge te badhAye ahiMsaka pratikAra karavA ja rahyA. paNa e alaga ane Avazyaka vAta che. A draSTie ya karatAM jAtamahenata ane sAdAI upara eTale bhAra apAya teTaluM jarUrI che ane mUDI tathA rAjya karatAM sevA ane nIti upara jora apAya te jarUrI che. dA. ta. kheDUta ane govALa jevA zramajIvIone bahu ochuM jUTha ke prapaMca karavAnI jarUra UbhI thAya. paNa jamInadAra ke sattAlolupI ke mUDIvAdI vagerene satya, nIti ane nyAya sAcavavAM kaThina thaI paDavAnAM. tyAM sudhI emanuM zoSaNa cAlu raheze ane ahiMsaka pratikAra karavuM paDaze. vizvahita mATe sarvasva tyAganI jarUra zrI baLavaMtabhAI kaheH "mArA namra mate Aje kuTuMbanuM, grAmanuM, dezanuM ane kadAca AkhAye jagatanuM ahita thatuM hoya teve tevuM kukRtya karavA ghaNA loko taiyAra thaI jaze! kharI rIte to vizvahita mATe sarvasva tajavAnI vAta hovI joIe. - vinobAjInA bhUdAna va. pravane je arthamAM kAmayAba nIvaDavA joIe teTalA nIvaDyA nahIM. asamAnatA dUra karavAnI vAto karavAthI kaMI na thaI zake te te zrama, sAcI keLavaNI ane ektAnA prayAsothI ja thAya. sarakAranI mAtra TIkA karavI te paNa barAbara nathI. sarakAranI eka maryAdA jarUra che paNa te pitAnI maryAdAmAM te zakya teTalo sAtha ApavA taiyAra raheze. alabatta rAjya upara prajAnuM ane prajA upara nIti nyAyanuM prabhutva hovuM joIe. dharmAdhatA, vahema, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra3 vaTAva, vyAja vagere aniSTo chUTe temaja rAjya sarvodayanA mArge ane - sarvodaya vizva vAtsalyanA mArge jaI zake. TuMkamAM rAjya, prajA, prajAsevake tathA krAMtipriya sAdhvIonA anubaMdhathI bhAla naLakAMThA paganI jema anubaMdhapUrvaka egya dizAmAM kAma thAya te jarUra vizvamAM mULa palaTa karI zakAya. rAmarAjaya ke sarvodaya kaMI uparathI AvavAnA nathI. dareke sAthe maLIne prayatna karavA paDaze. mArA namra mate bIjAnA dukhe dvave te deva ane bIjAnA duHkhe hase te rAkSasa che. asamAnatAnuM mULa : zrI puMjAbhAI kaheH "mane te asamAnatAnuM mukhya kAraNa cArebAjuthI kamAto mAnavI lAge che. eka baMdha ane bAMdhI Avaka hoya to pAyAne pherabaMdha thaI jAya. vadhu paDate saMgraha eja jhera che. jhADa sudara tyAM lagI rahe jyAM sudhI aMdaranAM mULiyAM premapUrvaka rasa aMdhArAmAM rahIne paNa kheMcyA kare, paNa udhaI lAge te ? ema kisAna, zramajIvIe, mAtAo vagerene saMtoSa upara samAja haryobharyo che. eTale asateSa vadhe te pahelAM ja zrImato ane sattA lakSIoe svayaM cetavuM joIe. kalyANarAjanA amaladAre ke zrImati vagere A samaje to sarvodaya ane kramathI vizva vAtsalya tarapha temaNe AvavuM joIe. zrI balavaMtabhAIH "dAdA dharmAdhikArInA kaMIka AvAja zabdo che ke "nAgarikomAM-lokomAM paraspara prIti ane vizvAsa hoya te rAjyanI jarUra bahu ochI rahe," ane lokomAM e jagADavAnuM sAdhana naitika janasaMgaThana che; jenA hAthamAM rAjya Arthika-sAmAjika prazno choDI devAM joIe. vidhavAtsalya eTale prANI mAtrane sarvodaya : - pU. zrI daMDI svAmI kahe : vizva vAtsalya prANI mAtrane sarvodaya "Icche che, paNa prathama ApaNe mAnavasamAja levo paDaze. bauddha dharmamAM ahaMta, pratyeka buddha ane bedhisatva e traNa dazA gaNavAmAM AvI che. temAM bedhisatya e che ke je bIjA badhAne mekSamAM mokalI gADa rUpe sauthI pAchaLa jAya che, tyAM sudhI mokSamAM javAnI nA pADe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 bhAgavatamAM raMtidevane kaleka Ave che tenA karatAM paNa nIce ka vadhu asarakAraka che, je mArA mata mujaba zibi rAjAne che - "na haM kAmaye rAjya, na sukha, nA punarbhava, kAmaye duHkha takhtAnAm prANinAmAti nAzanam ." mAre nathI rAjya joItuM, nathI sukha ke nathI punarbhava; mAtra joIe che duHkhI prANIonA duHkhanuM nivAraNa. A saMdarbhamAM ja ApaNe rAma, kRSNa, buddha, mahAvIra, gAMdhIjI vagerene levA joIe. jo ke gAMdhIjIne eka arthamAM, A yugamAM bhagIratha prayAsa gaNAya. paNa e adhUrAne AgaLa laI javA 5. javAharalAla, vinobA temaja ApaNe ema aneka baLe saMkalita thaI prayAsa karazuM te ja kArya dIpI UThaze. sarvoya ane kalyANarAja judI vastuo zrI caMcaLabahena : ahalyAbAI helkarane traNa varSanuM bALaka hatuM. ane tenA nAme teNe gAdI calAvavI zarU karI. te vakhate marAThAomAM helkara, bhesale, gAyakavADa ane sidhiyA ema cAra zAkhAo hatI. ekavAra bhoMsale caDhAI karaze ema samAcAra maLatAM te vIra nArIe tene saMdezo mokalyo : "mArA svAmI hamaNAM ja gayA che eTale kAyara banIne huM A vAta kahevaDAvatI nathI. paNa tame mane jitaze te paNa jitIne tamArUM zaurya dIpavAnuM nathI ane hAraze te apayaza pAmazo. kharI vAta e che ke ApaNe sau eka chIe aMdara aMdara laDIne khatama thaIzuM to deza upara aMgrejo caDhI besaze. Aje ekatA dAkhavI AgaLa vadhavAnuM che." Ama A saMdezAnI jAduI asara bhoMsale upara thaI ane enAthI hajAronI katala thatA aTakI. Ama sarvodayanI dizAmAM rAjAo, rANuo, brAhmaNo ane e badhA pAchaLa saMtoe kAma karyuM che, tyAre tenI vikAsagati cAlu rahI zakI che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 325 zrI nemimunie viSaya bahAra carcA thatI joIne kahyuM : "mahAnubhAvo ! ApaNe je carcA karI rahyA chIe temAM viSayAMtara na thavAnI kALajI rAkhavAnI che. rAjAo, rANIoe bhalAInAM kAryo karyA. te kAryone ApaNe kalyANa rAjyamAM kadAca lakhAvIe paNa tene sarvodayamAM samAveza na thaI zake. sarvodaya rAjyathI paNa na thaI zake tema zrImatanA dAnathI paNa na thaI zake. kartavya ke prAyazcita mAnIne Ape te ja te dAna koI paNa prakAranI graMthinuM kAraNa na bane. eTale rAjya ane mUDI banne upara lokasaMgaThana dvArA lokanItine prabhAva pADavAmAM Ave to ja sarvodaya sArthaka thaI zake. vibhAvAtsalyanI najIka sarvodaya e mATe janasaMgaThane, janasevaka saMgaThane ane e bannene satata mArgadarzana ApanAra krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo joIze. vaLI jyAM samAja Avyo tyAM prazno, saMdharSa vagere anivAryapaNe rahevAnAM. roTalo, eTale ke paheraveza maLI jAya, ethI prazno nathI UThavAnA ema mAnavuM e pAyAnI bhUla che. eTale ja Aja sudhI sarvodayanuM je sparUpa vikasyuM che temAM sAmudAyika ahiMsAnA prayogo, sarvadharmopAsanA, naitika saMgaThane tema ja rAjyane gauNa banAvavA mATenA sakriya prayatna ane temanuM anusaMdhAna vagere vAte umeravI paDaze. AvatA aThavADiye sarvodayanA kAryakramo aMge vicAra karazuM tyAre vadhu kahevAze, paNa hamaNuM ATaluM to kahevuM ja paDaze ke vizva vAtsalyanI vAtathI sauthI najIka sarvedaya che. ane dezanI aMdara koMgresa ane 5. javAharalAla che. paNa e bannene vizva vAtsalya sAthe sAMkaLavA vaNo prayAsa karavo paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ [15] sarvodayanA kAryakramo ane khUTatAM tatve [ 30-10-61] munizrI nemicaMdrajI ane - zrI dulerAya mATaliyA muni zrI nemicaMdrajI sarvodayanA Aja sudhInA svarUpa viSe atyAra agAu vicAra thaI cUkayo che. have sarvodayanA kyA kyA kAryakrama che? tenI vizeSatA zuM che? ane temAM kyA kayA ta khUTe che te aMge vicAra karI joIe. koI paNa kAryakrama nakkI thAya te cAra tattvoe tene tapAsa joIe -(1) sarvAgI dRSTi (2) vyavasthA (3) susaMgaThane sAthe anubaMdha ane (4) sAtatya. jethI kAryakare ane janasaMgaThane upara barAbara niyaMtraNa rahI zake, A cAra vAte je kAryakramamAM nahIM hoya te game te vyApaka haze te paNa temAM lokazraddhA, lAMbA vakhata sudhI TakI zakaze nahIM, ane temAM daDhatA ke UMDANa nahIM Ave. bauddha dharmanA kAryakramomAM evuM ja thayuM che ke te vyApaka khUba banya; eka vakhata loko tenA tarapha khUba AkarSAyA; paNa tyAM UMDANa na AvyuM tethI zramaNa ane zramaNIomAM svacchaMdatA vadhI, vilAsitA phelAI koI aMkuza na rahyo ke koI preraka baLa na rahyuM. je sarvAgI daSTi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna budhdha ApI hatI te ja na rahI; susaMgaThane sAthe anubaMdha na rahyo; gRhastha sAdhaka-sAdhikA sAthe anubaMdha paNa tUTI gayo ane vyavasthA bagaDI. eTaluM ja nahIM bhikSuNIone saMghamAM sthAna ApyA bAda AgaLa jatAM saMghamAM ekabIjAne anubaMdha na rahevAne kAraNe bauddha dharma patana pAme. eTale kAryakramomAM cAreyane dIrdhadaSTithI vicAra karavo joIe. AjanA sarvodayamAM saMta vinobAjIe sahuthI mahatvane je kAryakrama upADe te bhUdAnane. AkhA dezamAM enI sArI evI caLavaLa cAlI; videzamAM paNa bhUdAnanI havA phelAI. videzathI loko e jovA mATe AvyA ke "bhAratamAM loko premathI jamIna kaI rIte ApI devA taiyAra thAya che !" emane A kAryakrama joI khUba ja prasannatA thaI Azcarya thayuM; paNa sarvodayanA bhUdAnAdi kAryakramomAM keTalAMka tattva khUTatAM hatAM. te pUrAvAM joItAM hatAM paNa te na pUrAyAM. kAryakramonI sAthe je racanAtmaka kAryakare joDAyA te ghaDAyelA na hatA. eTale sarvAgI daSTi Ave ja kyAMthI ? bhUdAnanuM kArya eka rAhatanuM kArya samajAvA lAgyuM. kAryakarone kaI zistabaddha saMgaThana ke saMdha na thayAM. teo vyaktigata rIte bhUmihIna ane bhUmidAtAonA saMparkamAM AvyA. te je janatAnA saMparkamAM kAryakare AvyA te janatAnuM kaI naitika saMgaThana na thayuM; tethI ghaDatara thavAno saMbhava na rahyo. bhUdAnAdi thayA pachI tenI vyavasthA apUrNa rahI tethI goTALAo thavA lAgyA. kAryakaro, sarvasevA saMghane nAme bhegA thayA kharA, paNa tyAM baMdhAraNa ke zistanI vAta DhIlI hovAthI Arthika goTALA paNa thayA. A bhUdAna kAryanA Adya praNetA saMta vinobAjInI prakRtimAM saMgaThane ane saMgaThananA niyaMtraNa upara udAsInatA che. eTale temaNe e tarapha kadi dhyAna na ApyuM. temaNe vicAra phelAvavAnuM kArya moTe bhAge rAkhyuM. pariNAme vinebAjI je gAmamAM jAya tyAre tyAM havA phelAya paNa temanA gayA bAda tyAM vicArane anurUpa koI kArya ke vyavasthA na bane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 eTale sAtatya ane niyaMtraNa na thaI zakayAM. kAryakare paNa bhUdAna aMge vinobAjInI rIte ja kArya karatA gayA. je bhUmi dAnamAM maLI tenI dha te rahI paNa tenI vyavasthA na thai. mULa te temaNe koI janasaMgaThana sAthe bhUdAnane anubaMdha na joDyo. bIjI tarapha A kAryakrama mATe temaja kAryakaranA nirvAha mATe gAMdhI smAraka nidhinI madada maLatAM; jemaNe kadi dezasevAmAM bhoga naheto Ape tevA ghaNakharA aNaghaDa loke kArya karavA mATe nahIM, paNa rojInuM sAdhana samajIne joDAyA. teo marachamAM Ave tema kharca karavA lAgyA kAraNake koI niyaMtraNa na hatuM. A aniSTanuM nirAkaraNa karavA mATe koI upAya ke vyavasthA vicAravAnA badale vinobAjIe nidhi muktinuM AMdolana calAvyuM; eTale kAryakare ochA thatA gayA ane bhUdAna AMdolananI ne paNa echI thavA lAgI. bhUdAna kAryakramanA anvaye temaNe jIvanadAna Adelana calAvyuM. emAM ucca kakSAvALA sAdhakane badale athavA te vAnaprastha jIvanavALA lokone badale prAyaH bALabaccAMvALA ayogya mANaso dAkhala thayA. jemanA kharca mATe baso-aDhIsonA pagAra gAMdhI smArakanidhi mAraphata apAvyA ane kyAMka saMpattidAnathI apAvyA. AvA peTa mATenA sevakomAM sevAnI bhAvanA na hovAthI jIvana-dAnane kAryakrama paNa asaphaLa je ja rahyo. ' gAMdhIjInA samayamAM racanAtmaka kAryakaro saMsthA sAthe anubaMdha rAkhIne kArya karatA hatA. temane bhUdAna kAryamAM joDAvA ane te saMsthAnuM kAma choDavA vinobAjIe taMtra-mutine kAryakrama mULe. pariNAme bhUdAna samitio te visarjita thaI eTaluM ja nahIM, enI sAthe ghaNA anubhavI kAryakaro chUTA thatAM, saMsthAnuM kAma kherabhe caDyuM. pariNAme gAMdhIjInI je sarvAgI ane sarvakSetrasparzI daSTi hatI te na rahI ane je sarvAgI racanAtmaka kArya thavuM joItuM hatuM te aTakI paDyuM. aniSTomAM saMsthAnI viruddha vyaktivAda jAgyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMta vinobAjI agAu kahetA : "huM gAMdhIjInI kAMdhe besavAthI navuM ane jUnuM bane joI zakuM chuM." paNa jyAre temaNe taMtra-muktine kAryakrama mUke tyAre temane kahevuM paDayuM : "gAMdhIjI saMsthAe sthApatA ane visarjana paNa karatA. e saMsthAo vacce rahIne teo temanI takedArI barAbara rAkhI zaktA paNa mArAmAM e zakita nathI." Ama kahevAnuM kAraNa temanA vaidika savizeSe vedAMtanA saMskAra che. eTalA mATe ja jyAre jyAre temanI saMsthAomAM kAMI aniSTa thAya ke goTALA thAya tyAre tyAre temAM UMDA UtarI, kAraNa tapAsIne dUra karavAnuM temanAthI thatuM nathI. UlaTuM teo kaMTALIne ke e aniSTone cepa amane lAgI jaze e bIke saMsthAthI cheTA rahe che. e saMsthAonI zuddhi karavA ane nilepa rahIne emAM peselAM aniSTone nivAravA prayatna karatA nathI. saMsthAmAM doSapravezano ja ullekha karyA kare che, ane navI saMsthAonI sthApanA karavI pasaMda karatA nathI. enI virahamAM temaNe taMtra-muktine (saMsthA utthApanane) kAryakama mUkyo che. AnuM pariNAma e AvyuM che ke jUnI racanAtmaka saMsthAo tUTI jAya che; nathI ghaDAtI nathI tema ja jUnA racanAtmaka kAryakarane paNa navA tavAdI kAryakaronA kAryothI badanAma thavuM paDyuM che. ane bhUdAna kAryakrama je saraLa ane saphaLa lAgatA hatA te pAra paDavAnA badale muMcavAtA jAya che. enI virUddhamAM vizva vAtsalyanA prayogo aMge paNa cakAsaNuM karI joIe. vizva vAtsalya susaMsthAmAM mAne che. sArA saMgaThanamAM tene saMpUrNa vizvAsa che. eTale saMsthA che tyAM dhanasaMgraha ane janasaMgraha joze ema mAne che. e sAthe vahIvaTa ane janaghaDataranI AvazyakatA svIkAre che kAraNake tenA abhAve kAryakare ane janatAnuM ghaDatara na thaI zake; temaja vratone AcaraNamAM na mUkI zakAya. ATaluM badhu karatAM ye aTapaTA prazno Ave tyAre vizva vAtsalyane prAgakAra kaMTALato nathI. te lavAdI ke zuddhiprayogathI tene ukela lAvavA prayatna kare che; ethI prajAnuM ane prajAsevakonuM ghaDatara thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 e uparAMta gAMdhIjInA samaye kAryakrame banatA tene amala thata ane tenI prakriyAo ane pariNAme uparathI bIje kAryakrama AgaLa dhapAvavAmAM AvatA. tyAre AjanA sarvodayanA saMta vinobAjI pAse evI koI vyavasthA nathI. temaNe eka pachI eka kAryakrama ApavA zarU karyA. paNa dareka kAryakrama pAchaLa upara jaNAvela cAra bAbatene abhAva hoya, te te lAMbe gALe paNa asaphaLatAne Are jaIne Ubhe rahe. nidhi-muktine kAryakrama paNa asaphaLa gayo kAraNa ke temaNe tarata ja je zAMti senikono kAryakrama mUkyo temAM vagara ghaDAelA mANaso zAMti sainiko tarIke dAkhala thavA lAgyA. temanA nirvAhano prazna Avyo eTale temanAM nirvAha mATe sarvodaya-pAtrane kAryakrama mUkyo. Ama kAryakrama upara kAryakrame AvyA paNa sarvodayanI sAthe ja janasaMparkanI ane naitika jana saMgaThananI apekSA rahe che te ahIM Avazyaka gaNAtI nathI. * zAMti-sainikanuM ja laIe. e zA mATe che? enAthI dezanA hitanI kaI vAta thavAnI che? dezamAM zAMti sthApavA nimitte sarvodaya prajita A zAMti senAe atyAra sudhI zuM karyuM? kAzmIra, govA, kerala, jabalapura, AsAma, paMjAbI sabA ane alIgaDhanA praznomAM; hullaDe thayAM. azAMti prarvatI tyAre zAMti-senA kazuMye na karI zakI ? eTaluM ja nahIM amadAvAdamAM baMDakhera ane dAMDa toe dvibhASIne teDavA ane mahAgujarAtanI alaga sthApanA aMge tephAne karyA, tyAM zAMti sainika pharakyA paNa nahIM. A badhAne saMtoSakAraka khulAso lokone na maLe te pachI e sarvodaya pAtramAM anAja nAkhavA mATe utsAhI kema bane? eTale sarvodaya-pAtra yojanA paNa asaphaLa jevI ja rahI che. have pAcho kAryakaronA nirvAhane prazna UbhuM thayuM tyAre sarvasevAsaMdhe nidhi muktinA badale, nidhi-saMgrahane kAryakrama mUke. Ama A kAryakrama agAunA temanA ja kAryakramanI virUddhamAM che. eTale leka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 vizvAsa Ave kayAMthI ? evI ja rIte pakSa muktinA kAryakrama mUkayA. paNa leAkazAhIne mAnanArA pakSAne TekA ApavAnI vAta kahI. prazna e thAya che ke je kAryakrama sarvodaya na pAra pADI zake te zA mATe upADavA joie? grAmadAnanA ja kAryakrama laie; e savAlamAM badhAya pakSAne grAmadAnanI pariSadamAM khelAvyA hatA. paNa e traNa pakSA sivAyanA na AvyA. ane sarakAre grAmadAnane TekA ApavA beie evI vAta rajU karavAmAM AvI. enA sIdhA ane spaSTa artha e thayeA ke kAryakaro grAmadAnamAM maLelA gAmeAnu ghaDatara karI zakavAnA nathI ane vyavasthA tathA ghaDataranuM kAma sarakAra kare! je kA kA karI na karI zake ane sarakArane mAthe mUkavAnA hoya te| sarakArane te mujaba mAtra sUcanA salAha ApavAnA ja kAryakrama ghaDavA vadhAre ThIka gaNAya. kArApuTa ( oDisA )mAM pahelAM te keTalAka kAryakaroe grAmadAnI gAmeAmAM jaIne kAya ArjyuM. paNa pachI jhadhaDA UbhA thayA. eTale rAjakIya-prazna AvatAM; ate tyAMnuM kAma sarakArane soMpAyu. pakSa muktinA badale koMgresanA pakSAzraya levA paDayA. Ama sarvAMgI draSTinA abhAve kAMtA kAryakramA adhUrAM rahyA, avyavasthita thayA ane kAMka te tenI virUddha ja kAryakrama ApavAnI nAkhata AvI. AjanA sarvedayanA cAlaka saMta vineAkhAjI rAjakAraNuthI ataDA rahevAne ane prajAne paNa ataDI rAkhavAnI vAta kare che ane susagaThitane DAyelI kAMgresane paNa Teke| ApavAnI nA pADe che. paNa matadArAne dhaDavAnI vAta gata sadiya sa MmelanamAM mUkavAmAM AvI che. rAjakAraNathI ataDA rahIne A kAryakrama kai rIte pAra paDAze te jovu rahyu. kAzImAM svaccha bhArata-AMdolanA ane IMdeAramAM " azlIla pAsTara AMdAlana " zarU karavAmAM AvyAM. paNa vinAbAjI tyAM rahyA tyAM sudhI thoDeka jussA rahyo; pAchaLathI e AsarI gayeA. haDA Aje sarvodaye dezavyApI kAya karavuM haze te gAMdhIjIe jene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ saphara Teke Ape ane jenI zuddhi-puSTi karI hatI ane jeNe dezabharamAM racanAtmaka kAryakrama Apyo ane lokone jagADyA ane aMte AjhAdI apAvI tevI ghaDAyelI saMsthA keMgresane Teko Apavo rahyo. eTaluM ja nahIM, krAMtipriya sAdhu varga dvArA prerita janasevakonAM vyavasthita saMgaThane tenA hastaka cAlatAM janasaMgaThane sAthe paNa anubaMdha rAkhavo joIe. nahIMtara Aja evuM lAge che ke dezanAM be moTA baLe-sarvodaya ane kesa ekabIjAnI viruddhamAM jaIne pitAnI zakti veDaphI rahyAM che. sAmAnya prajAmAM paNa sarvodayanI AjanI rItinItine kAraNe buddhibrama Ubhe thAya che. eTale sarvodayanA navA kAryakramamAM upara joI gayA te pramANe je tattva khUTe che te A pramANe che:-(1) koMgresa sAthe anubaMdha ane koMgresanI zuddhi ane puSTi (2) naitika janasaMgaThane UbhAM karI tenI sAthe bhUdAna vagere kAryakrama joDavA. (3) lokasaMgaThana, lokasevaka saMgaThana e ane saMgaThananA mArgadarzana ane dekharekhanI saMpUrNa javAbadArI levI (4) eka kAryakrama pUrI rIte pAra pADyA vagara bIje kAryakrama Ubho na kare. bhAlanaLakAMThAmAM prayoga karyA pachI anubhava uparathI je vAta lAge che te jaNAvavAmAM AvI che. eTale Adhunika sarvodaye A khUTatAM to upara vicAra karI tenI pUti karavI paDaze temaja tenI A zaktine lAbha samAjane vadhAre upayogI nIvaDaze. bhAla naLakAMThAmAM cAlatA racanAtmaka (kAryakaronI saMsthAnI) prAyogika saMghanI vadhu najIka je saMsthAo che temAM sarvodaya ke sarva sevAsaMdhane krama pahelo Ave che. paNa te saMsthAoe siddhAMtanI sAthe vahevAro meLa besADavo joIe. ane kAryakrama ghaDavA joIe. te dezanA utthAna mATe, vizvanA kalyANa mATe, je zaktio kAma kare che tene lAbha samAjane vadhAre pahoMcaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) zrI dulerAya mATaliyA koIpaNa jIvanakAryane samajavA mATe jainadarzanamAM traNa to A pramANe batAvavAmAM AvyA che - (1) nizcaya ? enuM tAvika svarUpa agara te tattvajJAna sarvAgI ane sarvakSetrIya daSTie vicAreluM che ke nahIM? (2) vahevAra : ene AcAramAM mUkavA mATenI vyavasthA kevI rIte goThavAI che. amalamAM A vastu keTalI mUkAya che? (3) saMghajIvana : saMdha ane samAja sAthe ene anubaMdha che ke nahIM ! nizcayane mukhyatve najara AgaLa rAkhI jIvanane ghaDanAra che te sAdhu kahevAya che. vahevArane mukhyatA ApIne je pitAnuM jIvana ghaDe che te zrAvaka ke sAdhaka kahevAya che; ane bahujana samAja je nItine najaramAM rAkhIne pitAnuM jIvana ghaDe che te mArgAnusArI kahevAya che. A traNe AmajanatA, sAdhakavarga ane krAMtipriya sAdhunA saMdarbhamAM kAryakramono vicAra karAya che te jIvana mATe khUba upayogI nIvaDe. sarvodayanA saMdarbhane paNa eja rIte joIzuM. A rIte koI paNa vastu jevAthI sAcI daSTi lAdhe che. gAMdhIjIe paNa ane temanA jevAoe A traNene joyA. gAMdhIjIne jyArathI sAcI samajaNa AvI tyArathI nakkI karyuM ke "satya eja mAruM jIvana che; satyane khoLe huM mAruM jIvana samarpaNa karuM chuM. satya paramAtmA mane jyAM derI jaze tyAM huM jaIza! koIpaNa rAjakIya pakSa, saMsthA, kuTuMba ke jJAti je satyane choDIne cAlaze to tene Azraya cheDI daIza. satyanA prayoga karanAra mATe saMpatti, kuTuMba ke paMtha kazuMye nathI!" A temane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334. pahelo kAryakrama hato. ane e kAryakramamAM bApunA jIvana pathane anusaranAra ane svIkAranAra sarvodaya vicAranA sAdhu kahevAyA. zrI ravizaMkara mahArAja A mArge AvyA, tyAre temanI patnI kahevA lAgI : "A khetI ane bALabaccAnuM zuM thaze?" paNa teo prabhu bharese choDIne cAlI nIkaLyA. svAmI AnaMda himAlayamAM rahetA hatA, paNa bApunI svarAjyanI hAla sAMbhaLIne te tyAMthI AzramamAM AvI gayA. kedAranAthajI himAlayamAM yoga sAdhanA karatA hatA; te bApunA kAryayogamAM joDAvA gRhasthanAM kapaDAM paherIne AvI gayA. kizoralAla mazarUvALA ane gamatI bahena paraNelA hovA chatAM aparigraha vrata laIne bApunA kAryamAM parovAyA. vinobAjI brahmacArI rahyA ane aparigrahI thaI bApu pAse rahyA. bApue navAyuganA sAdhuonI A eka phALa UbhI karI. pitAnuM sarvasva mUkIne bApunA satyanA vicArane samajavA mATe bApu pAse judA judA bhANaso AvyA. mAmA sAheba phaDakee AdivAsI jIvananA utthAna mATe potAnuM jIvana gALyuM. ThakkarabApAe paNa harijana ane pachAtavarga mATe jIvananuM utsarpaNa karI nAkhyuM. ravizaMkara mahArAja jevA Aje najare paDatA e paikInA eka saMtapuruSa che. Ama bhAratamAM ghaNuM navayuganA sAdhucarita purUSe gAMdhIjInA nimitte pAkayA che. - bIje kAryakramaH mahAtmA gAMdhIjIe sAdhako mATe bIje kAryakrama mUke te sAdhako mATe vratamaya jIvana gALavA Azrama ane zikSaNa saMsthAo UbhI karavI. ahiMsAthI mAMDIne namratA sudhInA 11 vrata sahiyArAM jIvanathI ja AvI zake. eka divasamAM ke mAtra belI javAthI A guNe AvI jatA nathI. bApue Azrama sthApe tethI temaNe potAnuM ane vratabaddha jIvana gALanArA sAdha konuM jIvana ghaDatara karyuM. jugatarAmabhAIe zikSaNa saMsthA rUpa Azrama sthApyo ane samajaNapUrvakanuM vratamaya jIvana - ghaDatara karyuM. A saMsthAe vratane paSaka banI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 335 trI kAryakrama : samagra samAjane ghaDavA mATe bApue saMsthAo ane saMgaThane UbhAM karyA. samAjane Arthika vahevAra te karavo paDe paNa e Arthika vahevAra zuddha kema bane ? e mATe temaNe carakhA saMgha Ubho karyo, jemAM kAMtanAra, vaNanAra, loDhanAra, pIMjanAra, dhanAra, raMganAra badhAne yogya rojI maLe ane samAjamAM e rIte yogya vizuddha naitika vahevAra cAle. te yugamAM vaizyavRttinA lokone bApue kahyuM : "tame A ane A carakhA saMghane calAve." harijanonA samagra vikAsa mATe-sahuthI pachAta gaNAtI koma mATe, temaNe "harijana - sevaka saMgha" sthApe. grAmodyoga mATe grAmodyoga maMDaLa tathA gesevA saMdha sthApe. kheDUtomAM naitika jAgRti ANavA mATe, temaNe bAraDolImAM satyAgraha karyo. majUromAM naitika zakti ANavA mATe, caMpAraNa, amadAvAdamAM anazana karyuM ane haDatAla paDAvI. amadAvAdamAM majUra mahAjana nAmanI saMsthA sthApI. mahilAo mATe mahilA - saMsthA sthApI. nAnA bALakone saMskAra kema maLe te lakSamAM rAkhI "naI tAlIma saMgha" Ubho karyo. A saMdhe ane saMsthAoe gAMdhIjIne vividha racanAtmaka kAryakramonI pravRtti upADI. gAMdhIjIe sarvodaya mATe A traNa mukhya kAryakramo mUkyA hatA. je saMta che te AtyaMtika svarUpanA prayogo kare che, ane tene munizrI saMtabAlajI kahe che tema sAdhu koI saMsthA, saMdhi, gresa, paMtha ke saMpradAyanA baMdhanamAM na hoya. paNa te, janasevakonI saMsthA, janasaMgaThane ane kogresane taTastha rIte preraka heI zake; sabhya ke padAdhikArI na hoI zake." e rIte nirmaLa sAdhucaritra purUSone saMsthA, saMpradAya, paMtha ke pakSanuM baMdhana na hoya. paNa te susaMsthAone Teko Ape, mArgadarzana Ape, enI naitika cakI rAkhe, ghaDatara kare; A saMsthAonA vicAra ke jJAna upara AvaraNa Ave tyAM dUra kare ane jUnAM khoTAM mUlyo badalAve. gAMdhIjIe eTalA mATe ja A badhI saMsthAo nirmANa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI hatI. ane temanA jevA sAdhusvarUpe lokoe sarvodaya ANavA saMsthAonuM nirmANa paNa karyuM. Aje sarvodayanA kAryakramone ApaNe e rIte vicArIzuM te lAgaze ke upara batAvela traNa ta paikI nizvaya nayanA tatvane pakaDI, vinebAjInA kAryakramo cAle che. tattvajJAnanuM ucca svarUpa nizcaya naya che. je ATaluM samajI levAmAM Ave te Aje sarvodayanA kAryakramamAM-vahevAramAM je kSati dekhAya che, te kSati enA cAlaka ke kAryakrama prerakenI nathI e jANI samajI zakAze. ATaluM samajI lIdhA pachI sarvodayanA saMcAlaka pratye vyakitagata pUrvagraha nahIM baMdhAya. sarvodaya vizva vAtsalyanA najIkanI sAdhanA che. je e sAdhanAne mUlavavAmAM bhUle cUke paNa zaratacUka thAya te anubaMdha-vicAradhArA tUTI paDavAne saMbhava che. gaMgA ane jamanA jema be nadIo che tema A be sAdhanAnI dhArAo che. gaMgA zAMta che, jamanA vegIlI che. tema eka sAdhanA jJAnapradhAna che, bIjI bhaktipradhAna che. jema gaMgA ane jamanAne saMgama triveNuM saMgama thaI jAya che tema A be vicAradhArAne anurUpa cAlatI sAdhanAno saMgama jJAna, bhakti ane ganA triveNI saMgamarUpe banAve chee mATe bannene samanvaya karavo jarUrI che. te je draSTie vinabAjInA vicAra huM samaje chuM; tene raju karuM chuM :- gAMdhIjIe kahyuM hatuM: "eka divasa e lAve che jyAre mAtra sigala batAvavAnI jarUra paDe, tethI loko samajI jAya ane polisa vagara pite raste cAlavAnI ane vAhana vahevAranI zista pALe. polisanI jarUra na paDe. pilIsane katAra (yU ) racavAnI jarUra paDe te samajavuM ke loko athaDAI jAya che ane jAte niyama pALI zakatA nathI. muMbaI jevA zaheromAM te polisa hevA chatAM paNa athaDAmaNa ane akasmAte thayA ja kare che. e bIjI rIte jIvanamAM athaDAmaNa AvavAnuM kAraNa jJAnane abhAva che. jIvananuM bhAna na hovAnA kAraNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 337 asaMgatio ane gharSaNe UbhAM thAya che. jema polisa vinA-zistanI sajAga bhAvanAe rAjya cAlI zake, ema jIvanane vahevAra paNa * athaDAmaNo vagara jJAna vaDe cAlaze. A vAta samajAvavA gAMdhIjIe TolsTaoNya AzramamAM ene prayoga karyo. kropATakina ane TolsaroyanA vicAronA A bI gAMdhIjIne maLyAM hatAM. vinebAjI A vicAranA puraskartA che. teo kahe che ke je 20-25 samaja kAryakare A vAtane nahIM samaje ane zAsana vagara na calAvI zake to zAsana-mukata samAjaracanAnI vAta havAmAM rahevAnI che. je A vicArane mAnanArA loko upara dekharekha rahe, chupI polisa rahe, prAyazcita karavuM paDe ane zuddhi karavI paDe te e vicAra adhUro che. eTale jIvanadAnInI vAta AvatAM vinobAjIe kahyuM ke, jene taMtra na hoya, nidhi na hoya, pakSa na hoya, ke koI baMdhana na hoya te jIvanadAnI che. te pitAnI sarvasva zakita Izvarane samarpe che. A rIte sarvasva arpaNa karanAra mAtra IzvaranA AdhAre rahe. te muThThI anna bheguM karI AtmanirvAha kare, tema ja pitAnA nirmaLa jJAna, tyAga, tapazcaryA va. upara avalaMbita rahe. A navAyuganA sAdhudharma che ane tenA pratIka rUpe ravizaMkara mahArAja che. jemaNe pitAnI sarvasva zakitane A rIte samApa che, evo jIvanadAnI je haze te sarvasva tyAgI banI lokonA AdhAre raheze. paNa, vinobAjInA A kAryakramanuM rahasya samajyA vagara, game tevA gRhastha-kuTuMba bALabaccAMvALA-nI paNa, jIvanadAnI tarIke bharatI thavA lAgI tyAre goTALo thayo. sAdhudharmane lAgu pADavAnA niyama gRhastha upara lAgu karavAmAM AvyA. je loko kuTuMbavALA ke 22 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 bALakone patnIvALA che temane baso aDhIsothI ochAmAM pUruM na paDe eTale temane jIvanadAnImAM gaNavA ke levA joItA na hatA. jIvanadAna navayugane dIkSA saMskAra che. paritrajyA laIne jIvanadAnI parivrAjakarUpe pharaze. jIvanadAnamAM A yuganI sAdhusaMsthA nirmANa karavAnAM bI paDayAM che. jIvanadAna ApanArA sAdhupurUSo gAMThe paisA bAMdhaze nahIM ke saMgraha karIne pharaze nahIM. sAdhu te koIpaNa saMsthA, pakSa, paMthanA baMdhana vagara apratibaddha rIte vihAra kare che, tevI ja rIte navayugane A pariprAvaka paNa sarva-saMga ke AzakitathI mukta raheze; te ja tenuM ciMtana pUrvagraha parihArI ane zistanA bhayathI mukata haze. AvA sAdhucarita puruSa, loko dvArA Apela sarvodaya - pAtrAdhArita haze. paramahaMsanI jema e sAdhaka masta haze. mUlya parivartana mATe navAyune e sAdhaka zuM kare? tenA jIvanamAM koIpaNa prakArane pUrvagraha, rAgadveSa ke mehamamatA nahIM hoya. A mArI saMsthA che, evo paNa mamatvabhAve enAmAM nahIM hoya. A pUrvagrahamukta, saMsthAmukta ane pakSamukata sAdhaka ja vicAra-parivartana karI zakaze. eTale evA sAdhu purUSe saMdha, saMsthA, nidhi ke pakSa upara nirbhara rahevAnuM na hoya, tene AjIvikAnuM kAma paNa zuM? tene te sarvodaya pAtra upara nabhavAnuM che ane lokonA vicAranuM ghaDatara karavAnuM che. e mATe tene satata pharavAnuM che. tenuM kAma haze adhyayana karavAnuM ane satyanA vicArane atAgrahapUrvaka koInA upara lAdayA vagara mUkatA rahevAnuM che. eTale vinobAjI A kAryakrama dvArA navAyuganI sanyAsIsaMsthAne beThI karI rahyA che, ema mAnIe to e kAryakramane nyAya ApI zakIe. . e nizcayanayanA tatvajJAnanI draSTie vinobAjIe bIje kAryakrama e mUke ke "kAryakarone ghaDe koNa?" teo ema vicAre che ke huM dhaDanAra koNa? Izvare sahune banAvyA che ane te ja ghaDaze. mAre vacamAM na paDavuM joIe. A vAta ucca koTie pahecelA vinobAjI jevA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 339 sAdhaka mATe barAbara che ane e temanI nispRhA jAhera kare che. paNa kAryakarane ghaDavA te paDaze ja eTale te kAma koI saMsthAe karavuM joIe. eTale vinobAjIe gAMdhIjInA samayanI badhI racanAtmaka saMsthAonuM ekIkaraNa karAvyuM, ane sarva-sevAsaMgha nAmanI eka saMsthA banAvavAnI preraNA ApI. A sarva sevAsaMgha kAryakaranuM ghaDatara kare ema teo mAnatA hoya evuM lAge che. paNa gAMdhIjI jema saMsthAnI sthApanA karI tenI vacce rahIne ghaDatara karatA tema karavAnuM vinobAjInI prakRtimAM nathI. teo mAne che ke mAruM kAma te mAtra vicAra ApavAnuM che. teo kahe che: "huM to prajA surya yajJane gheDa chuM. huM te mukata pharyA karavAne. huM vahIvaTamAM paDuM saMsthA ke kAryakaranA ghaDataramAM paDe te rAgadveSa eMTI jAya !" e dRSTithI teo mAtra vicAra pracAramAM magna rahe che ane saMsthA ke kAryakaranA ghaDatarathI dUra rahe che. A ja vinobAjInI muzkelI che. gAMdhI bApu saMsthA ane kAryakartA A badhAnuM ghaDatara karatA. teo AvatA praznone hAtha upara letA, tene ukelatA, e mATe jokhama kheDatA ane tenAthI kadi paNa akaLAtA nahIM; tema ja rAgadveSathI nilepa rahetA. A sthiti vinobAjInI nathI. eTale kAryakare temane Azaya samajyA vagara temaja temanA jeTalI ucca sAdhakanI bhUmikAe pahoMcyA vagara akALe satyasta dharmanI vAta pakaDavA lAgyA. vinobAjInI jema teo pharavA lAgyA ane saMsthAnA vahIvaTa, hisAbI cokakhAI ane ghaDatara upara ochuM dhyAna ApavA lAgyA; eTaluM ja nahIM sAdhakanI ucca kakSAnA abhAve, vagara samaje saMdha, saMgaThana ane saMsthAothI ataDA rahevA lAgyA. AjanA evA vagara ghaDAyelA, daSTi vagaranA kAryakaromAM vahevAruM jJAna nathI ane saMdha zraddhA paNa nathI. AvA aNaghaDa kAryakaro jyAM jyAM jAya che tyAM lokone temanA upara zraddhA besatI nathI. ravizaMkara mahArAja ke babalabhAI jevA pIDha, vratabaddha ane daSTi saMpanna sevako bhale phare paNa bAkInAone saMsthA ke AzramamAM rahI, ghaDatara karI daSTi meLavavI joIe. vratabaddha thayelA sAdhako vicAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ te ja A kAryakramo pAra paDI zake! A vAta paraMparAgata moTA kAryakaroe nAnA kAryakarone samajAvavI joIe paNa tema thatuM nathI, kadAca pite paNa na samajatA hoya evuM paNa banI zake. have taMtra (saMsthA) mukti ane pakSa muktinA emanA kAryakramanI pAchaLa zuM rahasya che? te vicArI laIe. racanAtmaka kArya karanArI, khAdI grAmodyoganI utpAdaka saMsthAonI pahelAM tema e hatI ke je rAjya ke zrImate vagara hastakSepa karyo madada Ape te levI; paNa mULa tatva sacavAnuM joIe. vinobAjIe joyuM ke saMsthAe pite rAjya ke borDane AdhIna banatI jAya che ane saMsthAo upara rAjya pakSanI pakaDa vadhatI jAya che. saMsthAnA kAryakaro paNa pitAnA svArtha mATe e saMsthAone pakaDIne beThA che ane choDI zakatA nathI. AmAM sarvodaya saMbaMdhI mULabhUta mudde dabAI javA lAge eTale vinobAjInI akaLAmaNa vadhavA lAgI. temaNe kahyuM ke "A saMsthAo dvArA prayogAtmaka rUpa kAMI pakaDAtuM nathI. te mAtra rAjya, borDa ke kAryakaronA hAthArUpa banI gaI che. " eTale saMsthAo choDe e jAtanI taMtra mukti ane pakSanI pakaDa saMsthAo upara dura karAvavA temaNe pakSa muktine kAryakrama mUko. hetupUrvaka sthapAtI kaI saMsthAne teo niSedha karatA nathI. temanI preraNAthI vardhAmAM brahma vidyA vihAra", bedha gayAmAM samanvaya Azrama" ane beMgloramAM "vizva nIDama" vagere saMsthAo, jJAna-bhakti ane karmano samanvarUpe, ke sarvadharma samanvayanI dRSTie sthapAI che. mAtra teo tyAM pate rahIne ghaDatara karI zakatA nathI agara te pote te saMsthAonA mUMjhavatA praznone ukelavAmAM ocho rasa le che. tyAre gAMdhI yuganA ane te samayanA ghaDAyelA, pIDha, daSTivALI ane vratabaddha kAryakaroe-jemAM nAnAbhAI bhaTTa ane jugatarAma dave vagere mukhya che Azrama saMsthAonuM nirmANa karI, tenA dvArA aneka kAryakaronuM ane lokonuM ghaDatara karyuM. navayugane kAyA palaTe evI saMsthAoe karyo. emaNe joyuM ke sarvodayanA pAyAnA kArya tarIke saMsthAonA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 341 ghaDataranuM kArya che. eTale homAI javAnI ke phekAI javAnI paravA karyA vagara evA gAMdhI yuganA marajIvA lokasevako kUdI paDyA. haLapati mukti ne kAryakrama pahelavahelAM zrI jugatarAmabhAI davee upAze tyAre emanA mATe sthApita hitee eTale sudhI pracAra karyo ke emanuM bhASaNa koI paNa skUlamAM na thavA devuM. "Azrama bALI mUkaze!" evI aphavAo paNa AvI ane ekavAra te ema lAgatuM hatuM ke Azrama tUTI paDaze. paNa temaNe te nakakI kareluM ke "bhale Azrama bALe ke bhASaNa na thavA de, paNa svarAjyanI hAkala che eTale mAre A kAryakrama pAra pADe joize!" Aje paMdara paMdara varSanA gALA pachI paNa keTalIka saMsthAo ane kAryakaromAM kAryakrama mATe ke. sAmudAyika ahiMsaka prayoga mATe homAI javAnI bhAvanA AvI nathI. eTale je saMsthAo, janasevakanA cAritrya ghaDatara ane lokonA naitika ghaDatara mATe jarUrI che te bhale rahe paNa bAkInI rAhata-rojI ApanArI ane rAjyanA paisA upara TakI rahenArI saMsthAoe dravyakSetra-kALa-bhAva pramANe pitAnuM rUpa badalI nAkhavuM joie ane sevA saMsthArUpe maTI javuM joIe. temaja kAryakaroe enAthI dUra rahevuM joIe; A hatI saMsthA mukti kAryakrama pAchaLanI bhAvanA. paNa kAryakare ane lokonA ghaDatara mATe vinobAjInI saMsthAo niSphaLa nIvaDI kAraNa ke cokkasAI prazna ukela ane mArgadarzananA abhAve koI sasthA pitAnA nizcita dhyeyane na pahoMcI zakI. have rahI leka saMgaThananI vAta. A saMsthAoe sAdhaka koTinA kAryakare taiyAra karavAnA hoya che. sAmAnya lokomAM jJAna ane samajaNa ochAM hoya che. jyAM garIbI che tyAM paheluM kAma ene dUra karavAnuM heya che. AkhuM gAma garIbImAM ekatAna-eka parivAra kaI rIte bane ! garIbI dUra karavA mATe kAryakrama hevA joIe. mAtra jamInathI A prazna nahIM paDe. enA mATe gAmegAma grAma saMgaThana hovAM joIe. je naitika jJAna uparAMta gaMdakI zAthI thAya che; gaMdakIthI zuM zuM rogo thAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 che? bALakAne karka jAtanu zikSaNa Apavu joie ? garIkhI zI rIte dUra thAya? A tamAma bAbatenuM jJAna satya-ahiMsAnI dRSTie ApanArU eka saMgaThana hovu joie. A saMgaThana pakSApakSathI mukata hAvu joe, te paMcAyata ane sahakArI maMDaLI vagerene doravaNI Ape jene laIne sArvajanika cAritryanuM ghaDatara thAya, A kArya vinobAjInA kAryakramamAM khUTatu tattva che. te vinebAjI sAdhucaritratA upara poMcyA che. te nizcayatapanI dRSTie vicAre che emAM emane vicAradeSa tA na kahI zakAya. e paNa kharU che ke vinAbAjInA vicAronA vAhana banavAmAM sarva sevAsaMgha saMsthA niSphaLa nIvaDI che ane te vadhAre baMdhabesatuM che. eka preraka koi zuddha vicAra mUke ke tanurUpa kAryakrama mUke paNa tene anusaravA mATe tenI saMsthA acakAtI hoya, agara te! temAM nabaLAI hoya, teA deSa saMsthAne che--vicAra mUkanArane nathI. gAMdhIjImAM e khUkhI hatI ke evI ja rIte vicAre mUkatA ane judI judI kakSAvALI saMsthA mATe, judA judA kArya kramA mUkatA ke je amalamAM UtarI zake eTalu ja nahI cAre sagAnA sAthe anubaMdha paNa rAkhatA; saMgaThanA UbhA karatA, ane temAM peselA aniSTone tapa-tyAga, zuddhi prayoga vaDe zudhdha karatA. vinAbAjI kevaLa sAdhucarita saMsthA sudhI pahoMcyA che; janasagaThana nirmANa ke janasevaka saMgaThananA ghaDatara sudhI pahoMcyA nathI. A janasagaThana ane saMsthA nirmANanuM kAma adhurU rahyu che, te upADavu joI e. rAjya upara prabhAva pADI zake e rIte racanAtmaka kAryaMkara saMgaThanane ghaDavu joie. e sarvodaya saMmelane. ArasI ane karNATakamAM huM hatA. tyAM kAryakaro bhegA thayA. rAjakIya pakSavALAmAM eka bAju vicitra --nArAyaNanI pakaDa ane bIjI bAju kRpalANIjInI pakaDa cAlatI hatI. teo tANA-taNI choDI zakayA nahIM. saiAraSTramAM DhebarabhAI rAjakIya kAkAnA prabhAvamAM AvI gayA tethI ame eka niya upara n Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 343 AvI zakyA. badhA prAMtamAM kAryakaronI lagabhaga A sthiti che. eTale Aje sarvodayanA kAryakramomAM vicAranAM to barAbara che paNa lokasaMgaThana dvArA prayoga, ghaDatara ane saMgaThane sAthe anubaMdhanA to khUTe che. vizvavAtsalya-prayoga ane sarvodaya prayoga e be ghoDAo che. phera eTalo ja che ke eka ghoDo AcAramAM khUTatAM bIjA tone pUre che; bIjo pUrato nathI. je sarvodayanA kAryakare taiyAra hota te lokazakita UbhI karI zakAta ane saMgaThana dvArA ghaDatara karI zakAta. bAkI Adhunika sarvodayanA puraskartA saMta vinobAjInA kAryakramonI . AMtararASTriyakSetra upara asara thaI che e enA prabaLa nizcaya, vicAratatvane darzAvI jAya che. bhUmidAna, zAMtisenA, ekatA pariSada, avikasita dezane madada e cAra kAryakramo, vizvanA morace eka yA bIjI rIte svIkArAyAM che. evI ja rIte vizvanA sAdhuone eka thavAnI, zAMtisenAnI AvazyakatA, pakSamukta sevAdaLanI, grAmasvarAjyanI (vikendrIkaraNa dvArA) Toca maryAdA. A vAtAe ghATa pakaDyo che. have te vinobAjInA vicAronI chaNAvaTa karI, AcAramAM kyAM khAmI rahe che, e ApaNe badhA ye maLIne dUra karavAnI che. Ama karIzuM te sarvodayanA kAryakramomAM khUTatAM to ApaNe pUrI zakIzuM. carcA-vicAraNuM sarvodayane vyApaka kAryakrama paNa jAgRtipUrvaka AgaLa dhapavuM rahyuM zrI pUjAbhAIe sarvodayanA kAryakramo ane khUTatAM to upara carcA upADatAM kahyuM : "bhUdAna kAryakramamAM keTalAka samajapUrvaka, keTalAka dekhAdekhIthI, keTalAka sthAna pratiSThA ane keTalAka aMdarathI lAbha meLavavAnI lAlacathI kheMcAyAM. ghaNAne e jema pedA karanAre suMdara kAryakrama lAgyo ane keTalAkane dezanA uddhArane sarvotkRSTa kAryakrama jaNa. rAjakIya kAryakramomAM bApujInA kAraNe je jAgRti rakhAI hatI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 te AmAM na rakhAI. eTaluM ja nahIM ghaNA takavAdIo AmAM ghUsI te gayA paNa temaNe "bhUdAna "nA nAme ADuMavaLuM ghaNuM bAphavuM zarU karyuM. eka nAne prasaMga TAMku. dhaMdhukAmAM koMgresa kAryakaronI mITiMga hatI. zrI ThAkorabhAI desAI temAM AvelA. temane ciThThI ekalI eka bhUdAna kAryakare bolavAnI rajA mAgI. thoDI minITe udAratAthI apAI paNa teo je bolyA temAM mAtra vyakitagata baDAI ane keMgresanI niMdA sivAya kAMI na nIkaLyuM. e bhAI pahelAM hAIskUlamAM haze. emane kogresI kAryakaro taraphathI ke koMgresI kAryakarone emanA taraphathI duHkha thayuM hoya e banavAjoga che. paNa, te aMgata pUrvagrahane AvA ThekANe bhUdAna kAryakaranA nAme durUpayoga karavo te keTaluM vicitra ! Ama jene gresa ke keMgresIo sAthe na phAvyuM ane keTalIka vAra te pratyAghAtI valaNavALAone eka vyAsapITha rUpa e kAryakrama (bhUdAna) banI javA lAgyo. AcAra karatAM pracAra vadhAre thavA lAgyo. AvezamAM ane utsAhamAM ghaNuM jIvanadAnI banI gayA, paNa kharekhara jIvana zuM? jIvanadAna zuM ? evuM bhAgye ja samajAyuM ane sUkAvI dIdhuM. na saMgaThana, na saMsthA, na vahIvaTI kuzaLatA. pariNAme keTalAka bhUdAna-yAtrAnA bahAne samAjamAM rakhaDatA thaI gayA; keTalAka kharI gayA ! AkhA kuTuMbane sarvodaya pAtra upara jIvavuM kayAM saheluM che? eTale bhUdAnamAMthI ghaNuM nIkaLI gayA ane teo bhUdAnanI niMdA karatA thaI gayA. bIjA evA paNa nIkaLyA, jeo bhUdAnamAM gayA pachI cAritrya sAcavavAmAM kAcA nIkaLyA. AthI samAjamAM ekaMdare chApa sArI na paDI. bhUdAnamAM samajaNapUrvaka paDanArA bahu ochA hatA. joyuM ke sArA gaNAtA mANasoe "mAge che mATe ApavI paDaze" ema jANIne binaupayogI jamIna ApI. dAnanAM patrako bharAyAM paNa tenI vyavasthA-goThavaNa thaI zakI nahIM. saMgaThane na UmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34pa karyA, na saMsthAomAM mAnyuM. eTale bhUdAnane kAryakrama sarvottama havA chatAM, tenuM vyavasthita rU5 baMdhAya te pahelAM kAryakrama juvALabaddha Avyo evo ja jhapATAbaMdha juvALa osarI gaye. citra viMkhAI gayuM. saMsthA thAya te DakhADakhI thAya. nANAMnI golamAla thAya, evA evA-bhaye saMta vinobA DarI gayA.*paNa, je vyApaka pravRtti lIdhI, te pachI jokhama karIne paNa AgaLa vadhavuM joItuM hatuM. jo e pravRtti jAgRtipUrvaka AgaLa vadhI hota te Avo ene karUNa pheja na thAta. saMta vinobAjInI vidvatA, samaja ane kAryakramamAM dIrdhadaSTi jevuM dekhAyuM; paNa kAryakramanI dekharekha ke naitika AdhyAtmika rIte pitAnuM nimaMtraNa nahIM, eTale A sthiti thaI. paNa tene sudhArI anubaMdha vicAradhArIe te kAryakramanuM dharamULathI saMzodhana karI AgaLa vadhavuM joIe. vyApatA jeTaluM uMDANa paNa joIe zrI devajIbhAI: "sarvodaya kAryakramamAM prathamathI ja vyA5ktA upara jeTaluM dhyAna apAyuM teTaluM UMDANa upara na apAyuM. tethI kAryakramo moTA paNa tenAM dhAryA pariNAme na AvyAM. eka kheDUta pAse pAMcaso ekara jamIna hoya. sAdhane, kheDUte, majUrI va. badhuM hoya eTale vAvavA jAya tyAre "bI" ghaNuM heya dekhAva moTo lAge, paNa AvaData na hoya te bI jema tema pheMkI Ave, te niMdAmaNa na kare te lIlotarI to vadhu lAge paNa khaDAmAM pAka ocho Ave tyAre vyavasthita rIte paccIza ekaramAM bI sarakhI rIte vAvanAra vadhAre pAkane laNe. bApu vakhatanI mUDI upara kAryakrama moTA moTA mUkAI gayA, vizALapaNa kharA ane lokonuM AkarSaNa paNa jAmyuM. pAchaLathI je sthiti thaI te bhAre duHkhada thaI svarAjya pahelAM je bharatI thayelI enA karatAM paNa vadhAre bharatI thaI e pravAhamAM moTA moTA le taNAI AvyA pachI sAdhAraNa lokanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 kahevuM ja zuM? enuM eka bIjuM kAraNa e paNa hatuM ke svarAjya AvyA bAda rAjyane bharaDa janatA upara vadhatA jatA hatA. temAM A AzAjanaka kAryakrama Abe, eTale lokoe rAhatano dama anubhavavyA. paNa emAM vyavasthA, UMDANa ke dhapAvavAno kAryakrama na hovAthI evI paristhiti thaI che ke loko anyAya sAmenA bIjA bhavya kAryakramamAM paNa janatA ane janasevako bhaLatA acakAze. sarvodayane kAryakrama vyApaka che te pramANe temAM UMDANa Ave te ja te kaMIka sAdhI zakaze. pAyAnI bhUla zrI baLavaMtabhAI: Arthika viSamatanA kAraNe, ekanA badale daza mANaso maLI rahetA. zrImata loko garIbone cUsatA hatA ane bIjI tarapha sAmyavAdI hiMsaka kRtya AcarI rahyA hatA. evA samaye vinobAjIe telaMgaNanA prasaMga uparathI bhUdAnane kAryakrama mUko. eTale zeSaNakhere sAmene te kAryakrama che ema mAnI leka rAjI thayA. paNa ekalA vicAra-pravAhathI zuM vaLe? zrI mATaliyAe kahyuM che tema vinobAjI nimitta A kAryakramane gAMdhIyuganA racanAtmaka kAryakaro ane saMsthAo paNa na jhIlI zakI. saMsthAonI mamatA, rAjyAzcitapaNuM ke UMDA lokasaMparkane abhAva game te kAraNe vicAra uddAma hovA chatAM, paristhiti vicAravA jevI banI gaI. sarvodayamAM jayaprakAzajI jevA paNa gayA jeo rAjakAraNathI nirlipta chatAM nirlipta na rahI zakyA. mArA namra mate zAsanamukita, saMsthA mukti ane nidhimukti e traNeya vAta mULamAM bhUlavALI hatI eTale Aje pharI zAsana-nirapekSa ane koIne koI prakAre saMsthA UbhI thavAnI vAta cAlu thaI che. nidhi-mukitane badale nidhi-saMgrahanI Tahela sarvodaya saMghe karelI che. have A aMge agAuthI ja je UMDe vicAra karyo hato te ? - moDuM na thAya te pahelAM sarvodaya jyAM aTako che tyAMthI bhAla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 387 * naLa. kAMThA prayoga-vizva vAtsalya sAthe joDAI jAya ane bhAlanaLa kAMThA prayoge paNa sarvodayanI sAthe tenA sukAryo che tenI sAthe anubaMdha jeDIlevuM joIe. te A banne maLI AkhA vizvamAM ahiMsAne nAda. gajavI zakaze. sarvodayI kAryakare jeze te temanAM khUTatAM to vizvavAtsalyanA bhAla naLa kAMThA prayogamAM temane jarUra maLI Avaze. suMdara che paNa sarvAgI nathI : zrI daMDI svAmI belyA : "vAta sAcI che ke vinobAjI vidhatAmAM suMdara che paNa sarvAgIpaNumAM kAcA che. tyAre gAMdhIjI pAse sarvAgI draSTi hatI. gAMdhIjI badhA kSetranI ArapAra nIkaLatA. teo mutsaddI paNa hatA ane mahAtmA paNa hatA. mutsaddI eTale khelADI gaNAya, temAM paNa satyanuM biMdu barAbara najara AgaLa heya ane, sAdhananI zuddhi jaLavAya te bannenuM kalyANa sAdhI zakAya, Ama gAMdhIjI, sarvAgI, sarvodayI ane AdhyAtmika ema trimUtirUpa hatA. temanA kAryamAM lokasaMgaThana, lokasevaka saMgaThana vagere saMgaThitarUpe , sahAyaka banelA. tyAre vinebAjI nimittanA kAryakramomAM saMgaThita baLanA joDANanI. kacAza prathamathI rahI gaI che. Ama chatAM emanA nimittanA vicAro e. amUka aMze rUpa lIdhuM ane racanAtmaka kAryakaro eka sthaLe bhegA thayA, e sAruM thayuM che. paNa jAgRti ane satata kriyAzIlatA na rahI te khAmI thaI che. have te purAvI joIe." eka dvidhA zrI devajIbhAi : "saMta vinebA eka vyakita tarIke ApaNe pUre Adara meLave che paNa jeo temane gAMdhIjInA AdhyAtmika vArasadAra lekhAve che ane emaNe jAte paNa je vizvakrAMtinA dAvA sAthe kAma upADyuM ane pachI A sthiti thaI tethI bahu moTuM nukazAna paNa thayuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 huM eka sAdo dAkhalo ApuM. zrI ravizaMkara mahArAja, zrI babalabhAI jevA pAyAnA gujarAtanA kAryakaranA manamAM saMta vinobAjInA kAryakramamAM bhaLyA pachI bhAla naLakAMTho prayoga pratye kaMIka dizA pedA thayelI jaNAyelI. enA kAraNe bhAlanaLakAMThA prAganA kAryakramane racanAtmaka kAryakare pAse je AzA hatI (ane sAtha sahakArane adhikAra svAbhAvika che) te pUratI na maLI. AnA pariNAme gujarAtane ane saravALe dezane temaja duniyAne e prayogone lAbha maLavAmAM vilaMba thavAnI paristhiti UbhI thaI. eTaluM ja nahIM kogresane paNa zuddhi ane saMgInatAmAM je dhakko lAgyo tenuM nukazAna paNa nAnuMsanuM nathI. sAvadhAnI ane sarvAgIpaNuM: zrI paMjAbhAi kaheH "ravizaMkara mahArAjanA je AzIrvAda maLatA hatA te te maLe ja che. taMtra-mukitanI vAta uparathI temaNe bhAlanaLakAMThA prAyogika saMghanuM pada choDyuM. paNa saMbaMdha to mIThone mIThe ja rahyA che. sANaMda prakaraNamAM jarUra keTalAka koMgresI kAryakaronA pravAhamAM teo taNAyA hatA. paNa aMte te satya janatA AgaLa AvyuM asatyanI pratiSThA thaI. zrI ravizaMkara mahArAja sakriya rIte prAyogika saMgha ane naitika grAmasaMgaThane sAthe joDAyela rahe emAM jagatanI vadhu sevA che, gujarAtanI zAna che ane e sthiti dUra nathI. A sAdhusAdhvI zibiranuM uddaghATana temanA hastaka thayuM e zubha nizAnI che. . vinobAjI pAse bhUdAna kAryakrama saheja AvI paDyo. je leke lAMghA karatA hatA tevA bhUmihIna - sAdhanahIna lokone pAraNA jevuM kaMIka maLyuM. vinobAjIe mAnava hRdaya upara zraddhA mUkI ke krUra ane zoSaNakhora mANasa aMte te mANasa che ne? ane ene ekaMdare te phAyado ja thayuM che. sarvAgI dRSTi ane vyavasthAnA abhAve je hAni thaI te te thaI ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAmadAna viSe kahuM to keTalAka kAryakaroe vizeSa atizayokti karIne meLavyAM. keTalAke vinobAjInI ADe, rAjya ane samAja pAsethI kaMIka maLaze ema dhArIne grAmadAna karyA. keTalAke grAmadAna karazuM te sarakArI karaja vageremAMthI rAhata maLaze evA lobhe karyA. bAkI bhUmidAnamAM, bhAla naLa - kAMThAne tema ja AdaroDAno vagere prasaMga banyA temAM to pratyakSa saphaLatA najare caDI. TuMkamAM jyAM saMgaThane ane naitika dekharekha barAbara rahI, tyAM vAMdho na Avyo. chatAM dIrdhadaSTino abhAva ane khAsa lokoe bhUdAna praNetAnuM jAgRtipUrvakanI kriyAzIlatA bAbatamAM je dhyAna doravuM joIe te na doryuM, pariNAme vyavasthA, sAvadhAnI ke sarvAgIpaNuM na rahyAM. bAkI pATaNamAM e jamAnAmAM pU. zrI ravizaMkarajI mahArAjanA sAnidhyamAM je kArya thayuM temAM IzvarIya preraNa hatI evuM lAgyuM. paNa gAMdhIjI jema sAvadhAna rahetA tema, A sarvodaya kAryakramomAM kAryakaree sAvadhAnIpaNuM ane sarvAgIpaNuM bane na rAkhyAM. tenA vagara saphaLatAne karUNa pheja Avyo. gati sAthe dizA sUcana zrI suMdaralAla : gatinI sAthe dizA sucana haMmezA rahevuM joIe. sarvodayamAM gati vardhakatA to rahI paNa dizA sUcana khasI gayuM. vinebAja prati mane pUre bhAva che. paNa kAryakramo paratve te kahevuM joIe ! "daLAtuM gayuM ane kutarAo cATatA gayA" enA jevuM thayuM. satya sAthe ahiMsA tejAbanuM kAma kare che. paNa gya sthAnanuM bhAna hovuM joIe. huM bhUdAna kAryakaro sAthe pharato paNa temAM UMDA UtaratAM sarvAgIpaNuM ane cokkasa dizA na dekhAI ApaNe paNa rejI, reTI salAmati ane zAMtinA kAryakramo Aje cAle che tene divase divase vadhArazuM teja dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA pramANe kAma cAlaze, nahIMtara ApaNuM pavitra ane vizALa kAryakramanA paNa eja hAla thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350. "bhUdAna kAryakaronI manodazA ( zrI baLavaMtabhAI: vyApaka kAma karatAM hamezAM deSa Ave emAM vinobAjIne kasUra kema gaNAya ? hamaNAM ja bhANavadarane eka patra che. temAM bhUdAnamAM paDelA eka kAryakaranI pUrI hatAzAnAM darzana thAya che. bIjA bhAI vepArI kSetramAM javAnA vicAra karatA jaNAya che. bhAlanaLa kAMThA prayogamAM te pU. saMtabAlajIno akhaMDa janasaMparka ane janasevaka saMparka uparAMta akhaMDa mArgadarzana temaja nAnA moTA badhAnI sAthenuM anusaMdhAna e moTuM baLa che. tethI ja te game tevA virodhanA pavana vacce te javaMlata dIpamALA akhaMDapaNe jhabakI rahelI dekhAya che. eka vAta kahI dauM ke bhUdAna kAryakramathI kSatinA badale unnati vadhu thaI haze. zrI zropha : "mAtra TIkA nathI karato paNa, saMzodhana te thavuM joIe. zrI devajIbhAI: "mArA namra mate saMzodhana aMge tenA karatAM senApati ja vadhAre javAbadAra lekhAya." khUTatAM to pUrIe zrI brahmacArIjIe madhyabhAratane khyAla ApatAM kahyuM : "saMta vinobAjInA gAMdhIjIe ApelI pratiSThA tathA sthAnanA kAraNe A kAryakrama aMge tarata vyApakatA maLI gaI. AvA moTA ane vyApaka kAryakrama mATe ghaDAyelA ane suyogya kAryakaro na maLyA. temaja saMta vinobA pote eka sarvAgI krAMtinA saMdarbhamAM eka netAne anurUpa pitAne prabhAva na batAvI zakyA. chatAM ApaNe tyAM je thayuM temAMthI zubha tAravI, saMzodhana karI, kAryakarane sarvAgI daSTi AvI, krAMtipriya sAdhu sAdhvInA mArgadarzana taLe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 351 gata bhUlo sudhArI, gata lAbhane saMdarbha jALavI, naitika janasaMgaThano mAraphata, AgaLa vadhavuM rahyuM. Ama khUTatAM to pUrI sarvodayanI zaktine sAcA saMdarbhamAM vahevaDAvIe te dhAryuM pariNAma AvI jaze. zrI baLavaMtabhAI: "bhagavAna mahAvIre kArya kyAM ochuM karyuM che ! tyAM sAdhaka hovA chatAM, janasaMgaThanone prabhAva rAjya upara paDavAnA kAraNe Aje bhagavAna mahAvIranA anuyAyI lekhAtA bhAI-bahene paNa ahiMsAne vyakitagata ke sAmudAyika rIte AcarI zakatAM nathI. AthI anubaMdha vicAradhArAnI vAta sarvodayamAM umeravAnI vAta prazasta lAge che. kAryakare joIe zrI saMdaralAla : "saMgaThano mATe parigraha, prANu ane pratiSThAnuM " balidAna ApanArA kAryakare pAyAmAM joIze. zrI neminiH prAraMbhamAM thoDA haze paNa pachI to saMgaThanemAMthI suMdara ghaDAyelA kAryakarone navo phAla pAkaze, eTaluM ja nahIM, jUnA kAryakaromAM kacAza haze te saMgaThane pote emane sAvadhAna karI kacAza pUrAvaze athavA pheMkI deze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] sarvodayano rAjanaitika draSTikoNa [6-11-1] | munizrI nemicaMdrajI ane zrI dulerAya mATaliyA (1) munizrI nemicaMdrajI sarvodayanA vicAranuM kheDANa mahAtmA gAMdhIjIe judA judA prayoga vaDe karyuM. ane temanA avasAna pachI vinebAjInI preraNA ane phUraNAthI sarvodayamAM navo vaLAMka Avyo ane bhUdAna vagere kAryakramo cAlyA. A kAryakramomAM vinobAjInI vicArazakitane prazna che; te bahu vyApaka che e jovAmAM AvyuM. paNa, je e vicArenI pragazakti UbhI na thAya, agara te e vicAro prayogamAM loka ghaDataranI sAthe mUkavAmAM na Ave, tyAM sudhI e vicAre bahu ja UMcA hovA chatAM, prayAga vagara vicAra mAtra rahI jAya che. eTale AjanA sarvodayamAM prayoga na thayA; tene saMgaThita rUpa ApavAmAM AvyuM nahIM. eTale sarvodayamAM je moTuM khUTatuM tatva hatuM te che AcAraniSThA." A aMge A agAu carcAI gayuM che. ahIM sarvodayanI rAjanaitika daSTi aMge jarA vicAra karavAne che. sarvodayamAM rAjanIti aMge vinobAjInAM vicAra paNa bahu ja - vyApaka che. paNa te bhUmikAe pahoMcavA mATe vyavasthita kAryakramanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa3 ane prayogonA abhAve te mananI kalpanA mAtra banIne rahI jAya che. e aMge eka dAkhala joIe. sarvodayamAM "zAsanamuti" ane "zAsana nirapekSatA ane nirdeza karavAmAM Avyo paNa kAryakare emAM UMDA UtarIne vicAratA nathI tethI janatA AgaLa zAsanamukitane vicAra mUke che. sattAsIna sarakAra (zAsana)ne voTa ApavA janatAne nA pADe che; zAsanathI alaga rahevAnI vAta kare che paNa koI nizcita prayoga ke kAryakramanI vyavasthA vagara janatA roja-ba-rojanA jIvanamAM AvI paDelA rAjakAraNanA praznothI ghaDAtI nathI. eTale ghaNuM vAra bane che ema ke chevaTe rAjya ke rAjanIti dAMDa tattanA hAthamAM ramI jAya che. ahIM vicAravAnuM e che ke sarvodayane rAjanaitika draSTikoNa, vidhavAtsalya ke kalyANarAjyanI sAthe kayAM kayAM baMdha bese che ? kayAM keTalo samanvaya thaI zake? koNa kayAM kevI rIte keTalI pUrti kare ? A badhuM UMDANathI vicAravAnuM che. sarvodayanA rAjanaitika vicAranuM mukhya sUtra che : "rAjanItine badale lokanIti joIe !" ApaNA dezamAM to zarUAtathI rAjA rAjya karato hato agara to gaNataMtra cAlatuM hatuM ke samavAyI taMtra cAlatuM hatuM. tyArathI ja lekanI nIti pramANe rAjya cAlatuM hatuM. rAjA rAjyane adhikArI rahete paNa, e adhikAra ane prajA ane prajAsevako (brAhmaNa)nI sammatithI ane RSimunionA abhiprAyathI maLato hato. eTale rAjA niraMkuza atyAcArI ke Apakhuda banI jato tyAre prajA enA upara dabANa lAvI aMkuza mUkatI ke tene padabhraSTa karatI. rAmane dhobInA ekavacananA kAraNe sItAne vanavAsa ApavAnI pharaja paDI. e lokanItinuM dabANa hatuM. dhobIne Azaya e hatuM ke prajAnI strIo paNa "sItAne rAvaNane tyAM bhale parANe rahevuM paDyuM;" paNa evA bahAnA taLe ravachaMda na bane. eTale rAma potAnA jIvana upara 23 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 A saheja apavAda paNa rAkhavA mAgatA na hatA. keTalI jhINavaTathI loko rAjyakartA, pitAnA ane kuTuMbanA jIvanane tapAsatA e ahIM jANavA maLe che. pazcimamAM enI virUddha hamezAM rAjya prabaLa rahyuM che. tyAM rAjanIti upara lokasevako (pusahita) ke lokonuM niyaMtraNa rahyuM nathI. eTale tyAMnI paristhiti mATe kahI zakAya ke rAjanItine badale lokanIti joIe. te chatAM ahIMnI paristhitimAM paNa e sUtra bolAya che enuM kAraNa belanArA pite ja che. bhAratanA ItihAsamAM madhyayugamAM joIzuM te jaNAze ke rAjya upara lekanuM ane lokasevako (brAhmaNa )nuM niyaMtraNa na rahyuM. tethI rAjya sarvopari banI beThuM. gAMdhIjIe e paristhiti sudhArI hatI ane rAjya upara lokonuM (Azrama dvArA loko ane janasevakonuM) ghaDatara karyuM hatuM. ethI teo briTIza-rAjya zAsana upara dabANa lAvI, tene zAsanatyAganI pharaja pADI svarAjya apAvI zakyA hatA. paNa Adhunika sarvodaye bApujInI A rIta na svIkArI, lokanItinI vAta to thaI paNa lokaghaDataranI prakriyA na svIkArI; tyAM sudhI UlaTo ane khoTo artha karI nAkhe ke "rAjanItithI taddana alaga rahevuM, rAjanItine aDavuM ja nahIM, ene ghaDavAnI vAta ja na karavI. rAjyazAsanane ukheDavuM eTale ke zAsanamukita emAM ja lokanIti AvI jaze ! madhyayuganI vAta to barAbara che ke loko ane lokasevakonuM niyaMtraNa chUTatAM rAjya sarvoparI banyuM. paNa hAlaghaDIe ema kahevAmAM Ave ke rAjanIti na joIe te have ene TALavI kaI rIte? enI koI prakriyA UbhI karAtI nathI ! A eka bhUla to thaI che paNa bIjI bhUla e thAya che ke jyAre rAjya lokazAhI rUpamAM AvyuM che tyAre tenI zuddhi, preraNA ke naitika cokIthI ataDA rahevAmAM ane prajAne rAkhavAmAM Ave che. lokanIti jabaradasta vastu che. loko ja svecchAe anuzAsanamAM AvI jAya, svecchAe niyama pALe e te atyaMta ucca bhUmikAnI ane sArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 355 vAta che. paNa kazA paNu ghaDatara vagara te kyAMthI thaI zake? eTale Aje te zAsananI jarUra che. tyAM sudhI zAsananI zuddhi ane cokIne badale zAsanathI ataDA rahevAthI zAsanamukitanI vAta havAmAM ja rahevAnI. "zAsana na joIe, sarakAra na joIe "ne nakArAtmaka vicAra vinobAjIne kyAMthI sUjho ene vicAra karyA vagara emane anyAya thavAno saMbhava che. svarAjya pachI dezamAM judA judA pakSe UbhA thayA ane sattAnI paDApaDI thavA lAgI. badhA sattA mATe jhaMkhavA lAgyA. sattA dvArA ja sevA thaI zakaze evI vAto karavA lAgyA ! AthI sevAne bahAne sattA hAtha karavA mATe je rAjanaitika cAlabAjIo thaI, tenAthI vinobAjIne A vicAra AvyuM hoya ema lAge che. paNa Aje jyAM sattA mATe deTa hoya, tyAM zAsanamukata ke sattA choDavAnI vAta baherA kAne paDavA jevI thAya che. Aje svArtha, AkAMkSA ane padalAlasAnI AMdhaLI doTamAM sevA, dharma ane nIti gauNa banyAM che. eTale vinobAjIe sevA dvArA sattAnI samApti karavAnI vAta kAryakarone sUcavI. pariNAma e AvyuM ke sevAnA nAme sarvedathI lokoe rAjanItithI udAsa ane nilepa rahevuM zarU karyuM. tethI rAjakAraNamAM mAthAbhAre, takavAdI ane dAMDaloko ghUsI gayA. sarvodayI loke kevaLa vicAro ApatA gayA ane rAhatanA kAryo karatA gayA. keIe pUchyuM ke sattA choDavAnI vyavasthA zI rIte thAya? tyAre emaNe sattAnuM vikendrIkaraNa sUcavyuM. enA upAya rUpe sarvodaya samAja racanAmAM be siddhAMta mUkavAmAM AvyA : (1) gAmaDe gAmaDe grAmapaMcAyata UbhI thAya. prAMta mATe pratinidhi cUMTavAno adhikAra grAmapaMcAyatone rahe ane sarakArane na rahe. Ama AkhI sattA grAmapaMcAyatanA hAthamAM hevI joIe. (2) e rIte uparanI sarakAranA hAthamAM nAma mAtranI sattA rahe. relave, rastA, videza sAthe vahevAra, vi. uparanuM niyaMtraNa kendriya sarakAranA hAthamAM rahe A sattAnuM vikedrIkaraNa karavA mATe grAmapaMcAyatanI vAta karavAmAM AvI, paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 jyAM sudhI sattAnA vikendrIkaraNanI vyavasthita yojanA ane saMgaThane dvArA lokaghaDatara na thAya tyAM lagI A vAta vicAre ApavAthI AvavAnI nathI. lokanItinI niSThA mATe sarvodayamAM traNa vAto batAvavAmAM AvI? (1) ahiMsA, satya, asteya (2) niSkAma sevA, sakAmavRtti sahana (3) ane daMDa nirapekSa lokazakti. A traNe vAte vicAramAM sArI lAge che paNa tenA AcaraNa mATe zuM ? e mATe eka ThekANe vinobAjIe lokanItinAM cAra kartavya nIce pramANe batAvyAM che - (1) A nizcaya kare ke sarakAra agara te loko dvArA hiMsA na thAya. (2) pitAnA prazno ApaNe sarakAra nirapekSa janazakitathI ukelIe. (3) dezamAM zikSaNa svataMtratA Ave. (4) AjanI cUMTaNI paddhati badalavAmAM Ave. e sivAya (uparanI bAbato) kAnUnI madada na levAya, senA ane zastrone ghaTADo A badhA vidhAnanI pAchaLa kaI vahevArU anubhava thaye heya ke prayoga karyo hoya ema lAgatuM nathI. anubhava, vahevAra ke prayoganA abhAve AjanA sarvodayanA praNetA vinobAjInA rAjanaitika vicAre aspaSTa, paraspara virUddha ane kayAMka te asaMgata lAge che. eka vakhata vinebAjI svarAjya pachI surAjya ke suzAsananI vAta kare che ane evA suzAsana mATe "sattA nirapekSa nipakSa samAja nuM svarUpa mUke che tyAre bIjI tarapha zAsanamuktinI vAta paNa kare che. vinobAjInA zabdomAM ja kahIe te dezanI vartamAna paristhiti jotAM traNa pakSe raheze. eka adhikArI pakSa raheze, je bahusaMkhyAnA AdhAre rAjya calAvavAnI javAbadArI upADaze. bIjo eka virodhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa7 pakSa raheze, je temanA kAryamAM sahAya karaze. jyAM sahakAranI jarUra haze, tyAM sahakAra ane jyAM virodhanI jarUra haze tyAM virodha karaze. A banne pakSe rAjanaitika kSetramAM kAma karaze. e uparAMta eka trIjo pakSa niSpakSa samAjane hevo joIe je A adhikArI ke virodhI daLane nahIM hoya paNa te judI jamAta haze. A jamAta sevAnA kAmamAM tathA rAjataMtra-lokataMtra banene maryAdAmAM rAkhanArI haze. enA mATe eka dezavyApI moTo kAryakrama haze. A kAryakramonA nIcenA pAMca muddA haze :(1) sva-paranI jIvanazuddhi. (2) nitya niraMtara adhyayanazIlatA. (3) samAjasevAnA upekSita kSetre pratye dhyAna ApavuM. (4) samAjajIvana ane sarakArI kAmamAM jyAM bhUla jue, aniSTa jue tyAM jAherAta ane nirdeza kare; paNa rAgadveSa rahita thaIne. ane jarUra paDe tyAM sakriya pratikAra-satyAgraha paNa kare. (5) samAja jIvananA gUMcavatA praznone ahiMsAtmaka naitika ukela kADhe. A badhI vAto suzAsananI tarapheNamAM jAya che. eTale zAsanamuktinuM prayojana A vAtane gUcave che. uparAMta ekavAra temaNe ema paNa kahyuM ke suzAsana paNa na joIe. tAtkAlika kAraNe sara ke rAjya sarakAranI bhUla tarapha teo ghaNIvAra ukaLIne je vidhAne kare che tene koI meLa besato nathI. temaNe ekavAra kahyuM : "sarakAra koI bhUlabhareluM kAma karatI hoya tyAre tenI sAme avAja uThAvavA mATe amArI jarUra nathI, paNa sarakAra koI sAruM kAma karatI hoya tyAre ja joradAra avAja uThAvavA mATe amArI jarUra che. duHzAsananA virodhamAM to mahAbhAratamAM vyAse avAja uThAvyo ja che. kharAba zAsana cAle che te loko ja TIkA karyA kare che emAM amArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 jarUra nathI." A rIte paraspara virodhI ane asaMgata vicArothI sarvodayanA rAjanaitika dRSTikoNamAM guMcavADe Ubhe thAya che. zAsanamukti sAthe zAsana upara RSionI naitika sattAnI vAta, sarakArI na hovI joIenI sAthe sarakAranuM svarUpa janatA upara nirbhara che-nI vAta; AmajanatA ane kAryakare bannene guMcavADAmAM nAkhanArI vAta che. AnuM ekaja kAraNa che ke vidhAna pAchaLa prayogayukta anubhava thayo nathI. enI pAchaLa -vinobAjI upara vedAMtanI asara jaNAI Ave che, eTale teo vicAra ucca hovA chatAM AcAra pAchaLa jhAjhuM dhyAna ApatA nathI. tyAre, vizva vAtsalyanA pragomAM, vinobAjI je vAta sarvodaya vicAra rUpe rajU kare, tene amala thAya che. bhAratanA ItihAsamAM evuM che ke ahIM rAjanIti-lokanItine anukULa rahI che, kAraNa ke ahIM rAjyane samAjanuM eka aMga varNavyavasthA pramANe gaNavAmAM AvyuM che. enAthI taddana UlaTuM pazcimanA ItihAsamAM che ke tyAM rAjya eja sarvopari gaNAtuM. A pAyAnI vAta samajyA vagara lokanIti ke rAjyanItine taphAvata nahIM jANI zakAya. eTale bhArata mATe aitihAsika paraMparA pramANe je anukULa vAta che te lokazAhInI che. bhAratIya lokazAhImAM rAjyanuM ghaDatara loke dvArA thavuM joIe, lokonuM ghaDatara leka saMsthAo dvArA thavuM joIe; loko ane rAjayanuM ghaDatara lokasevako dvArA saMgaThananA mAdhyama vaDe thavuM joIe ane sarva ghaDatara krAMtipriya sAdhuo dvArA thavuM joIe. - uparokta daSTie vizvavAtsalyamAM bhAla naLakAMThA kSetramAM prAyogika saMgha dvArA ane grAma saMgaThane ke janasaMgaThana dvArA rAjyanuM ghaDatara ane zuddhi thAya evo prayoga varSothI cAlI rahyo che. Ama te rAjyamAM paNa lekazAhI zAsana heIne lekeja che, lokonA pratinidhi che. eTale leka ane rAjya bane judAM rahetAM nathI paNa bannenI maryAdA alaga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa9 alaga che. rAjya-maryAdA ane lomaryAdA bannemAM pharaka heIne rAjanIti ane lokanIti ema be bheda karIe te paNa banne sApekSa che. jyAM sudhI rAjyanI jarUra che tyAM sudhI tene surAjya banAvavA lokonuM rAjanaitika dRSTie ghaDatara thavuM joIe; ane te ghaDatara naitika grAma-saMgaThana dvArAja thaI zake. lokanItinI rAjanIti upara asara thavA mATe rAjyanI zuddhi ane puSTi bane kAma paNa sAthe sAthe thavA jarUrI che. e jarUrI nathI ke enA mATe sattA ke heddA levA joIe. zuddhi mATe bhAlanaLakAMThA prAyogika saMdha (racanAtmaka kAryakaronI saMsthA) preraNA Ape che. ane jyAM rAjya koI lokahita virodhI kAyadA banAvatuM hoya tyAM premapUrvaka virodha ane zuddhi prayoga kare che. eTaluM ja nahI rAjakIya kSetramAM-AMtararASTrIya kSetramAM A rAjya saMgaThana (koMgresa) sArI rIte kAma karI zake, saMsthAvAdane dUra karavA mATe prayatna karI zake te hetuthI matadAna dvArA koMgresa (rAjya saMgaThana) ne nizcita banAvI pRSTi kare che. jyAre jyAre AvI saMsthA upara Aphata Ave tyAre pUrepUrI madada kare che. Aneja vizva vAtsalya prayogamAM preraka-pUraka baLa kahevAmAM Ave che. prerakabaLa che prAyogikasaMdha ane pUrakabaLa che grAmasaMgaThana. lokone ghaDavAnI ke rAjyane loko ane lokasevako dvArA ghaDavAnI javAbadArI jyAM sudhI sarvodayanA AjanA preraka upADatA nathI; tyAM sudhI sarvodayanI badhI vAto ka95nA jevI lAgyA karaze. tyAre vizva vAtsalyanA preraka e vastune pitAnI javAbadArI mAne che. rAjanItine ghaDavA jatAM tenA aniSTo cUMTaze ema mAnI sarvodaya saMta ane kAryakare dUra bhAge che. AvI palAyanavAdI vRtti vizva vAtsalya prayogamAM nathI. sarakAra na joIe ema kahevAthI sarakAra khasavAnI nathI. ulaTuM zuddhi ane ghaDatara pratyenI upekSAthI anicchanIya to pesI javAnA, te sarvodaya mATeja bhArI paDavAnA" evIja vAta grAmapaMcAyatanI thaI che. sattAnAM vikendrIkaraNa mATe grAma paMcAyatanI vAta sArI hatI paNa grAmanuM naitika ghaDatara grAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 saMgaThana dvArA nahIM karavAne lIdhe, grAmapaMcAyatamAM mAthA bhAre ke dAMDa to ke taknAdI loko pasI javAne bhaya che ane raheze. rAjasthAna ane AMdhra pradezamAM sattAnuM vikendrIkaraNa karavAmAM AvyuM ane paMcAyata UbhI karavAmAM AvI, paNa tyAM anicchanIya tae pagapesAro karI lIdho. bIjI tarapha paMcAyatanuM niyaMtraNa to sarakAranA hAthamAM ja rahyuM eTale lokanIti kayAM rahI ? lokonuM ghaDatara na hoya ane sattA, grAma paMcAyatanA hAthamAM soMpavAmAM Ave te dAMDa ta ghUsI jatAM lokanItinA nAme dAMDa-nIti cAlyA kare. eTale ja vizva vAtsalya prayogamAM prajAnuM ghaDatara jana-saMgaThana (eTale gAmamAM grAmasaMgaThana zaheramAM madhyamavargo tathA bhAtRsamAja saMgaThana) kare ane evAonuM pratinidhitva grAma paMcAyatamAM tathA sahakArI maMDaLIomAM rAkhavAmAM AvyuM che, temaja zuddhi dvArA lokaghaDataranI prakriyAne calAvavAne bhAra prAyogika saMdha upara mUkavAmAM Avela che. sarvodayane je bIjo vicAra agAu mUkAyo hato te che: kendrIya (rAjya) sarakAra pAse ochAmAM ochI sattA rahe." ghaNu rIte e vAta barAbara lAge che ke rAjya sarakAra gajA bahAranAM kSetre upADe te kAMte e tUTI paDe athavA dareka kSetramAM te kAryakSama na banI zake. paNa e sattA ochI karAvavA mATe ke jyAMthI enI sattA ochI karAvAmAM Ave e kSetre koNe hAthamAM levAM? enA aMge na te koI kAryakrama ghaDAyo che ke nathI tenI AchI rUparekhA paNa ApavAmAM AvI. te pachI sattA kaI rIte ochI thaI zake ? AnA saMbaMdhamAM vizvAtsalya-prayoga mAne che ke sAmAjika ane Arthika kSetre lokasaMgaThana pAse, saMskRti ane zikSaNanAM kSetre janasevaka saMgaThane pAse temaja mAtra rAjakIya kSetra sarakAra pAse rahevAM joIe. janasaMgaThanee gresanuM-rAjya saMgaThananuM mAtRtva svIkAravuM joIe. AnA saMdarbhamAM vizva vAtsalya ahiMsaka prago bhAla naLakAMTha pradezamAM karyA che ane upara kahelAM cAra anya kSetre-samAja, artha, saMskRti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 ane zikSaNa--lokasaMgaThane ane lokasevaka saMgaThanane maLe te mATe satata prayAsa cAlu rAkhe che. vizva vAtsalya prayoganI preraka munizrI saMtabAlajIe paNa bethI vadhAre vakhata upavAso karyA che. muMbaI rAjya pasAra karele navo gaNatadhAre jemAM kheDUta tarapha anyAya thate heIne sarakAranI sAme premapUrvaka kAnUnabhaMga karyA sivAya 8 mahinA zuddhi prAga cAlyo hato. Ama sattA ochI karavA mATe sadiye paNa nakkara kAryakrama goThavI dezane ApavA joIe. e uparAMta sarvodaye sattAnA vikendrIkaraNanI vAta rajU karI paNa te aMge yojanA ApI nathI. tyAre vizva vAtsalya-prayoga pAse sattAnA vikendrIkaraNa mATe samUha (gR5) grAma paMcAyatavALI grAma saMgaThananI janA ghaDelI che. 1856 mAM paMDita javAharalAla neharU jyAre amadAvAda AvyA hatA tyAre tene rajU karavAmAM AvI hatI ane temaNe e e bhejanA pasaMda karI hatI. e yojanA pramANe 7 gAma athavA 5000nI janasaMkhyAmAM 1 paMcAyata hovI joIe. AnAthI cUMTaNInA amiSTa dUra thAya. cUMTaNImAM komavAda, jAtivAda ke bhAI-bhatrIjAvAda praveze che teno AmAM praveza saMbhava nathI. AvI 20 grAma paMcAyato maLIne eka tAlukA paMcAyata (35 gAma ke 1 lAkhanI vasatI pAchaLa) bane. 5 tAlukA paMcAyata (5 lAkhanI pAchaLa) eka prAdezika paMcAyata bane. ane 10 prAdezika paMcAyate upara eka kamiznara rahe jene sIdho saMbaMdha kedrIya sarakAra sAthe rahe. keMdrIya sarakAranA hAthamAM mukhyatve AMtararASTrIya kSetra tathA moTAM nagaro tathA rASTraracanAnA keTalAka mahatvanA prazno rahe. A rIte sattAnA vikendrIkaraNanI yojanA amalamAM Ave te nIcethI sattA upara sudhI cAle, lokaghaDatara paNa thAya ane cUMTaNImAM aniSTo ane moTA kharcAo paNa TaLI jAya. Ane prayogAtmaka banAvavanI vAta sarvodayamAM nathI. tyAre vizva vAtsalya prayoga pAse che. te uparAMta lokanItinI niSThA mATe traNa vAto sarvodaye rajU karI che. jemAM (1) ahiMsA, satya, asteya (2) niSkAma sevA ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 sakAma vRtti sahana-A bAbate te susaMgaThana dvArA pragamAM mUkayA pachI ja thaI zake. enuM AcaraNa te susaMsthAo dvArA ghaDatara vaDe thaI zake che te spaSTa hakIkta che. lokanItinI trIjI niSThA mATe "daMDa nirapekSa lekazaktinI je chellI vAta karavAmAM AvI che te aMge koI paNa prayoga kejanA vagara te lokonA gaLe Utare e jarA vadhAre paDatuM che. enA mATe te jyAM jyAM hiMsA, anyAya ane atyAcAra thAya tyAM hiMsAnA badale ahiMsAnA prayoga karIne batAvavA joIe. ema na thAya te bIjA aniSTa ane arAjaktA prasaravAne mATe Dara rahe che. rAjyanA hAthamAM vyavasthA karavAno adhikAra lokoe Ave che. have koI paNa prakArane daMDa na rahe evuM vidhAna karanArAoe jovuM joIe ke koI paNa sthaLe hiMsA phATI na nIkaLe tenA upAyo kAryakaroe karavA joIe; ane je tephAne phATI nIkaLe to tyAM hemAvA mATe javuM joIe, ane tapatyAga vaDe zAMti sthApita karavI joIe. jethI rAjyane (sarakAra ) kAyade, kAnUna, korTa, pilisa, lazkara, zastrAstro va. daMDazaktine prayoga ochAmAM ocho karavo paDe evI bhUmikA janatAmAM UbhI karavI joIe. lavAdI prayoga dvArA jhaghaDAo patAvavA joIe. zuddhipraga dvArA ahiMsaka pratikAra, anyAya nivAraNa mATe kare joIe temaja ghaDAelI zAMtisenA dvArA hullaDa vakhate zAMti sthApita karAvavI joIe. A badhA kAryakramo vaDe lokonI hiMsAnA badale ahiMsA upara niSThA vadhAravI joIe. - A badhA upara batAvelA prayogo vizva vAtsalyanA prayogakAroe nAnakaDA pradezamAM susaMgaThana dvArA karyA che ane daMDanirapekSa lokazakti UbhI karI che. vizva vAtsalyanA e prayogakArone zraddhA che ke je evA ja prayoga sarvodayI kAryakare paNa kare to ja daMDanirapekSa lekazakti UbhI karI zake. vinobAjIe je niSpakSa samAjanI kalpanA karI che tene ga bhA. na. kAThA prAyogika saMghe sattAthI para thaIne siddha karI batAvyuM che. temaja virodhI pakSa ane niSpakSa samAjanI je kalpanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinobAjIe mUkI che tene pUraka-preraka baLa mAnIne prAyogika saMgha kAma karavA mATe prerAya che. rAjyanI zuddhi ane puSTinuM bamaNuM kAma e kare ja che. sAra e che ke je vicAra sarvodayanA Adhunika prerakoe, rAjanIti viSe mUkyA che, tene vizva vAtsalyanA preraka amalamAM lAvI sakriya rU5 Ape che. eTale sarvodaya ane vizva vAtsalyamAM vicAramAM jhAjho phera raheto nathI. kyAMka phera rahe che tene sarvodaya eka yA bIjI rIte, sAcuM lAgyA pachI svIkAra kare che ane karaze. mULa pharaka rahe che AcArane. sarvodayanA preraka A dRSTikoNa samajI je kaMI tatva khUTe che tenI pUrti, vidhavAtsalyanI rIte karI, kAma karaze te sarvodaya ane vizva vAtsalya eka vyAsapIThe rahIne kArya karI zakaze, ane ethI deza ane duniyAne moTo lAbha thaze. sattA mATe te banne nirapekSa che. sarvodaya, sattAsIna gresa pakSanA siddhAMtane aMjali ApavA chatAM tene matadAna mATe nizcita banAvI zakato nathI. jyAre vizva vAtsalya tene nizcita karavAnI. prakriyA varSothI AdarI che. ane jyAM rAjya zAsana pakSa (koMgresa) siddhAMta bhaMga karatA dekhAya che tyAM premapUrvaka virodha, samajUtI ane ahiMsaka zuddhi prayoga dvArA tene aTakAtavA ane siddhAMta upara sthira rAkhavAno prayAsa kare che. sarvodaya niSpakSa ke pakSAtItatAnA nAme badhAya pakSene geLa ane kheALanI jema eka sarakhA gaNuM zaMbhumeLe UbhuM karavAno prayAsa kare che, tyAre vizva vAtsalya saMsthAone pAyo preraka baLa ane ucheranA mULabhUta pharakane UMDANathI samajIne koMgresa pakSamAM janatA ane janasevakonA saMgaThanarUpe pUraka preraka-banI tenI zuddhi-praSTi karI, uparokata rIte sattAnuM vikendrIkaraNa sakriya lAvavA mathe che. A che sarvodayane rAjanaitika draSTikoNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 [2] zrI dulerAya mATaliyA sarvodayanA rAjanaitika dRSTikoNa viSe atyAra sudhI je vAta thaI tenA anusaMdhAnamAM jaNAvavAnuM ke 'sarvodayane ghaDanAra gAMdhIjI hatA. eTale gAMdhIjIne dRSTikoNa zuM hatuM te jANavuM jarUrI thaze. gAMdhIjI jyAre AphrikAmAMthI eka prayoga karIne bhAratamAM AvyA tyAre ahIM ghaNuM alaga alaga vargo hatA. eka hiMsAdhArA krAMtimAM mAnanAra varga hato. bIjI hiMdu mahAsabhA hatI. trIjI muslima lIga. jethI vinIta varga. pAMcama tilaka gekhale va. ne svarAjyavAdI daSTikoNavALe varga. Ama judA judA vargo hatA. samAjavAdI paNa kAma karatA hatA. emaNe ema na vicAryuM ke e badhA vargo sarakhA che. jo ke teo badhA sAthe haLatA, maLatA ane sneha rAkhatA. koMgresamAM paNa krAMtivAdI, vinIta ane mavAla vagere vicAratA loke hatA. emanI pAse gAMdhIjIe mAMgaNI karI ke "mane prayoga karavAnI taka Ape !" paNa badhAya vicAranA lokone gAMdhIjI upara vizvAsa zI rIte bese? vizvAsa besADavA mATe vinaya ane sevA joIe! sAthe sAthe bahumati paNa joIe. te samayanI koMgresamAM, motIlAla neharU jevA vidvAna hatA, tilaka jevA "svarAjya amAro janmasiddha adhikAra che" ema kahenArA paNa hatA. jhINuM sAheba jevA vinaMti karIne cAlanArA paNa hatA. A badhAne samajAvavA kaI rIte? gAMdhIjIe vinaya ane sevAnA satra cAlu karyA. temaNe pitAnA sthAna ke khAnanI paravAha karyA vagara, sahuthI pahelAM te vakhatanA pramukhazrIne phAIla kADhI ApavI, baTana lagADI devA ane ekisa-reka vagere vyavasthita karI devI, temanAM vyAkhyAne lakhI ApavA ane nedha paNa karI ApavI, A badhI sevAnI pravRttio zarU karI. Ama temaNe murabbIonAM mana jItI lIdhAM. pachI temaNe joyuM ke rastAo ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 365 zerIo gaMdA che, eTale jAte saphAI zarU karI. ethI ghaNuM loke khuza thayA. tyArabAda gAMdhIjI koMgresamAM dAkhala thaI zakyA. gAMdhIjIno vinaya namratAnA arthamAM Avyo paNa enA kAraNe siddhAMtanA pAyAnA savAlamAM namatuM mUkavuM e temaNe kadi na svIkAryuM. emaNe sevA-vinaya ane satya e traNathI kadiye vegaLA na rahevAne nizciya karyo. A pachI paNa temaNe potAnA vicAro koMgresamAM dAkhala karAvavA mATe jarA paNa utAvaLa na karI, temaNe enA prayoga karyA. teo AkhuM hiMda pharyA. te vakhate caMpAraNamAM gaLInA kArakhAnAnA majUronI laData calAvI, sAthosAtha bihAranA kheDUtone trAsa maTADyo. amadAvAdamAM majura mahAjananI sthApanA karI majUra ane mila-mAlikanA jhaghaDA dUra karyA. namaka-kara mATe laData calAvI dAMDInI aitihAsika kUca karI. temAM kheDUtone paNa lIdhA. AthI teo lokonA ane koMgresanA vizvAsapAtra banI gayA. tyAra pachI gAMdhIjIe koMgresane DhaDhaLI ane jaNAvyuM : "je mAre koMgresane vAhana banAvavI hoya te, ene zaktizALI banAvavI joIe ane emAM je ta khUTe che te umeravA mATe purUSArtha karavo joIe. eTale virodhI valaNa dharAvatA lokone paNa gAMdhIjIe eka sUtratAmAM bAMdhyA. lokasaMparka vadhAravA mATe temaNe koMgresI-kAryakarone kAryakramo ApyA. Ama koMgresane zakitazALI banAvavAne temane prayAsa saphaLa thayuM. paNa temane haju niSThAne tAga meLavo hato. eTale temaNe rajU karyuM ke "kAMte te pahere ! A AjanI rASTriya ekatA mATenI mULabhUta vastu che. ene na mAne te nIkaLI. jAya." keTalAka te vakhate koMgresamAMthI khasI paNa gayA. A pachI keMgresamAM ghaNuM utAra-caDhAva AvyA. tapa, tyAganA ghaNA kAryakrama ApI bApue e saMsthAne ghaDI; ane tene satya-ahiMsAnI dizAmAM gatizIlatA ApI. A pachI gAMdhIjI eka DagaluM AghaLa vadhyA. temaNe pUnAnA koMgresa adhivezana vakhate keMgresanA baMdhAraNamAM "satya-ahiMsA" zabda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 lAvavAnuM sUcana karyuM. paNa te vakhatanA saMgemAM gAMdhIjI pati Adara hovA chatAM, temanA dvArA prastuta "satya-ahiMsAnI bhAvanAne jALavavAnI IcchA hovA chatAM; e zabdo baMdhAraNamAM teo lAvI na zakyA. gAMdhIjI ke gresathI TA thayA pachI paNa ghaNuM AMcakA AvyA, alaga rahyA, chatAM chevaTa sudhI tene samarthana ApatA gayA. vinobAjIe enAthI jude mArga apanAvyo che. koMgrese zAMtimaya baMdhAraNanI rIte AgaLa vadhavAnI dizA svIkArI che. sAmyavAdI loke guptatA ane hiMsAne chaDeceka mAne che ane gresa paNa e bannene Azraya leze to AgaLa nahIM vadhI zake. te mATe aguptatA ane ahiMsAno Azraya levo joIe. A be vastuo ane Arthika viSamatA maTADavA mATe jamIna uparanI mAlikI ghaTADavA mATe bhUdAna vagerenA kAryakramo emaNe upADyA. brahmapurImAM koMgresanA mukhya kArya kartAo AgaLa temaNe pitAnA vicAro rajU karyA. koMgrese have satyaahiMsAne pragaTa karI viSamatA teDavI joIe. DhebarabhAIe te mATe prayatno karyA. paM. javAharalAlajInI saMbhAvanA rahI, chatAM paNa koMgresa e vastune na svIkArI zakI. koMgresa eka pakSa rUpe nahIM paNa rASTranA dhana rUpe che te chatAM vinobAjIe bIjA pakSone tenI haroLamAM mUkavA kahyuM ke "kRpalANI, azoka mahetA, lohiyA vagere virodha pakSamAM hovA joIe, emanI sevA virodhapakSamAM jarUrI che; virodha pakSamAM rahe te chatAM temanI sevA deza mATe jarUrI che. teo paNa dezanA ratna che." vinobAjIe Ama kogresane badhA pakSanI barAbarImAM mUkI te barAbara na thayuM ane 5. javAharalAla neharUne paNa te vAta na gamI. ' tyAra bAda badhA koMgresa vatI sattA levA mATe jhaMkhavA lAgyA. eTale vinobAjIe sattA nirapekSa rahevAnI vAta karI. vinobAjIe A bhUmikAe koMgresane ekapakSa kahI, sarva sevA saMgha pakSAtIta rahe e mATe vinobAjIe lokanItinI vAta karI. lokanIti loka ghaDatara vagara na thaI zake. vinobAjInI muzkelI tyAM che. lokone ghaDavA mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 367 saMgaThano nathI, pote UbhAM karatAMye nathI ane ghaDavAnI paNa javAbadArI letA nathI. enuM kAraNa emanI vedAMta saMtavRtti che. temaNe satyaahiMsAnI ane viSamatA dUra karavAnI vAta karI, kAryakarone paNa sattAlakSI banavA karatA sevAlakSI banavAnI vAta karI. paNa, ethI rAjya saMgaThana (sattA)nI zuddhi ke ghaDatara karavAnA badale sarvodayI kAryakaro koMgresanI TIkA karavA maMDI paDyA. ethI bIjA pakSo najIka AvyA paNa ekaMdare sarvodayI kAryakarone temane kaDavo anubhava thayo ane badhAne bheLavatAM sarva pakSono khIcaDo karI nAkhyo ane lokonI koMgresa prati zraddhAne DaheLAvI nAkhI. pariName keTalAka sArA koMgresa kAryakare paNa kegresamAMthI khasI gayA. A nItithI saMsthA ghaDAtI nathI ke kAryakare paNa ghaDAtA nathI. sarvodayI kAryakaroe game te kAraNe ema mAnI lIdhuM che ke vinobAjI jAte saMsthAmAM mAnatA nathI. paNa kharekhara evI vAta nathI. vinobAjI saMsthAmAM mAne che; paNa saMsthAne ghaDavAmAM mAnatA nathI. AnA saMdarbhamAM temaNe paristhiti-parivartananA kArya prasaMge kahyuM hatuM ke "guNavAna saMsthAone rAkhavI, doSa mukata saMsthAone choDavI ane jemAM guNa vadhAre ane doSa ochA hoya tevI saMsthAone paNa rAkhavI ane ghaDavI." paristhiti parivartana mATe saMsthA jarUrI che, paNa, saMsthAne ghaDavAnuM kAma samAjanuM che, ema teo mAne che. jyAre vizva vAtsalya paristhiti-parivartana mATe saMsthAo sthApavAnI ane ghaDavAnI javAbadArI prAyogika saMdha ane krAMti priya sAdhuonI mAne che. matalaba e ke AjanA sarvodaya ane vizva vAtsalya vacce saiddhAMtika pharaka bahuja ocho che. pharaka che enA prayoganI prakriyAmAM. enA lIdhe bhUmidAna kAryakramomAM gUMcavADA UbhA thAya che ane prAyogika saMghavALA paNa dUra rahe che. banne najIka Ave enI bhUmikA taiyAra thavI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 carcA-vicAraNuM gAMdhIjI bAda sarvodaya vicAra pravAha zrI mATaliyAjIe sarvodayanA rAjakIya dRSTikoNa upara AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "gAMdhIjIe koMgresamAM rAjakIyanetAo ane navalohiyA yuvAne baMnene vinaya ane sevAthI AkaNone koMgresanuM rUpAMtara karI tene vAhana zI rIte banAvI te viSe ApaNe savAre vicArI gayA hatA. gAMdhIjI pachI sarvodayanA vicArane vega ane gati ApanAra vyaktiomAM mokhare be purUSa Ave che: (1) 5. javAharalAla neharU, (2) vinobA. paM. javAharalAle 1933mAM koMgresanA pramukha tarIke cAvIrUpa dezanA udyogenuM rASTrIyakaraNa, dezanA vaijJAnika taMtranuM udyogIkaraNa, ane samAjavAdanI AsapAsamAM rAjyanI nIti goThavavA aMge vicAryuM. paNa tyAre khUba uhApoha thaze. mahAtmAjIe paNa paMDitajInI sAthe patravahevAra karyo. te vakhate vakIlo, vidvAne, mUDIvAdIo vagere badhA ja koMgresanI sAthe hatA. temane sthApita hitavALA gaNIne koMgresanI zakita na teDavI ema bApu vagerenI salAha hatI. paMDitajIe te vakhate dhIraja rAkhI. paNa pAchI sana 1850mAM temaNe e vAta pharIthI mUkI. tyAre bApu na hatA. paNa, caturavRddhi saradAre salAharUpe kahyuM : loko camakI jaze. paradezomAM paNa virodha thaze. e lokone kahevAnuM thaze ke A to sAmyavAda tarapha jaI rahyA che." eTale mULa svarUpa eja rahe paNa enI eja vAta bIjA zabdomAM kahevI joIe! eTale te vakhate "sahakArI kalyANakArI rAjya " e matalabanA zabda mUkAyA. "AvaDI adhivezana" vakhate "samAjavAdI Dhaba" ane pachI krame krame " samAjavAdI samAja racanA" zabdo mUkAyA. ane chevaTe "lokazAhI samAjavAdI racanA" zabda AvI pahoMce. Ama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 369 paM. javAharalAla neharUe 1933 thI 1961, Ama aThThAvIsa varase kegresa pAse A vAta kabUla karAvI. A rIte koMgresane temaNe pitAnuM vAhana siddha karI ApyuM. zrI Dhebara koMgresa pramukha tarIke AvyA. tyAre temane lAgyuM ke sthApita hitenI pakaDato che ja. nagaranA loko koMgresamAM vadhAre Ave che ema paNa temaNe joyuM. AthI koMgresa nagarapradhAna banI che. have je grAmapradhAna bane to sAruM. e mATe emaNe gAmaDAMmAMthI prAthamika samiti ane lagabhaga vIza hajAranI vasatimAMthI eka maMDaLa samiti bane tema vicAryuM. zaheramAM paNa e ja rIte maMDaLa samitio AvI. je ke je loko koMgresamAM aDDo jamAvIne beThA che tevA lokoe koMgresa baMdhAraNamAM AvelA A pAyAnA navA sudhArAo amalamAM na Ave te mATe bharacaka prayatna karI tene pUrI saphaLatA maLavA dIdhI nathI; te chatAM ye koMgresane ane dezane maLelI A eka abhUtapUrva bheTa che. koMgresamAM A rIte jotAM parivartanazIlatAnuM khamIra raheluM che. mAtra ene pUrepUrA dUradezI ane dIrdhadarzI netAo maLavA joIe. paMDita javAharalAla neharU paMcavarSIya yojanA ApI dezane pitAnI rIte ghaDI rahyA che. sattAnA vikendrIkaraNa tarapha laI javA paMcAyatIrAja mATe teo prayatna karI rahyA che. alabatta, jyAM lagI gAmaDAMmAMthI nIcethI ghaDAIne janazakti upara nahIM Ave tyAM lagI uparathI AveluM paMcAyatI rAja kAM to sattAnI mULa cAvI pitAnA gajavAmAM rAkhIne eTale ke-rAjyanA Azrita rahIne Avaze. enAthI sAco artha saraze nahIM. athavA, gAmaDAne kula sattA ApavAmAM Ave to paNa, temAM dAMDa, mAthAbhAre ke anicchanIya to ja upara AvI jaze. eTale ke dharamULathI navI ane zuddha netAgIrI UbhI karavAnI nIcethI ja jarUrI che e vAta dabAI jaze. have saMta vinobA tarapha AvIe. saMta vinobAjIne huM 24 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 () ga NIne mahatama sanyAsa lagI kAMtikArI samajuM chuM tyAM sudhI teo kegresane mAne che ane tene aMjali Ape che. (1) brahmapurI-orissA, (2) asikarI masUra, (3) gUjarAta. Ama traNa vakhate temaNe koMgresanuM gAMdhI parivAranuM mahatvanuM aMga gaNIne mahatvabharI aMjali ApI che namratAthI ApI che. paNa teo mULe e jAtanI "ekAMta sanyAsa"nI vRttivALA che ke teo AMcakA ApIne palaTo karAvI na zake. sarvAgI kAMtikAre te vizvabharamAM aneka sthaLe AMcakAo mAravA paDaze. te ja te lokakrAMti karAvI zakaze. ApaNe joyuM ke koMgresamAM, gAMdhIjInA mahAprabhAve komavAdI mAnasavALA sAvarakara vagere, vinIta svabhAvavALA zrInivAsana, sapu, jayakara vagere, raziyA tarapha UDe UMDe kuNuM valaNa rAkhanArA bharatasiMha vagere enI meLe khasI gayA. Aje koMgresane bApujInA gayA bAda 5. neharUnI netAgIrI te ghaNuM ja umadA maLI che paNa jevuM svabhAva du:kha vinebAnuM che tevuM ja duHkha paM. neharUnuM che. teo jutha racavAnI vRttivALA nathI. AnuM pariNAma e AvyuM ke sAcuM jaya baLavAna na hevAnA kAraNe, keMgresa sAMkaDIvRttivALAM juthane akhADe te jANe lAge che, paNa te ja rIte guNa vikAsanI gati ane vyakti svAtaMtrya sAthenuM sAmudAyika baLa rahevuM joItuM hoya, te svarUpa divase divase sarI jatuM hoya tema lAge che. ahiMsA, vizva vAtsalya ke sarvodayane anurUpa te saMsthA rahI nathI. ene ghATa A dizAmAM badala joIe, ema jarUra gAMdhIjInA sAcA utarAdhikArIone lAgavuM joIe ane vinebAjIne paNa lAgyuM che. temaNe e aMge vAta karI paNa tema na thatAM AvezamAM AvI temaNe gussAmAM ema paNa kahI nAkhyuM: "gresa khatama thavI joIe." paNa pAchaLathI emAM saMzodhana karyuM ke kegresanuM sattAlakSI svarUpa khatama thavuM joIe. e mArA kahevAnuM tAtparyuM hatuM. Ama thavAnuM kAraNa zuM hatuM te tapAsIe. pUrImAM bhUmihIno gaNotiyAnAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 371 nAma pahANuM patrakamAM na hoya ane bhUmisaMpanna (jamInadAra) kennA choDAve to temaNe nahIM choDavA, avuM kAnUnabhaMgane preranAruM valaNa lIdheluM. je ke bhAlanaLakAMThA prayoganA anubhave mahArAja zrI pU. saMtabAlajIe sarva sevAsaMghanA maMtrInuM dhyAna kheMcyA pachI, e vAtamAM tarata pheraphAra thaI gayo. paNa A valaNa sAmyavAdIone anukULa thayuM. vinobAjInI 2 bhAga jamInane ane chevaTe 8 bhAga dareka gresI potAnI jamInamAMthI Ape te vAta paNa keMgresajanoe svIkArI nahIM. bhUmihInenA anyAya sAme thanArA, kAryakarone kAnUna bhaMganA kAraNe ke tevI pravRttinI gaMdhanA kAraNe pakaDI lIdhA. A badhAthI paNa vinebAjInuM mana ALuM banI gayuM ane kogresane paNa teo bIjA pakSanI jema sattAlakSI pakSa mAnavA lAgyA. kharI rIte, temaNe A kAryamAM viveka rAkhavo joItuM hatuM. teo ema te kahe che ke kegresa bIjA pakSe karatAM ghaNuM sArI che. paNa koMgresa sAthe racanAtmaka kAryakarone saMbaMdha rahe, emAM temane bhIti lAge che ke kesanI sattA lAlacama, ApaNI pAsenA thoDA ghaNuM paNa je nispRhI kAryakare che te paNa taNAI jaze. vinobAjI saurASTramAM AvelA tyAre meM pUcheluM. tenA javAbamAM temaNe sApha kaheluM : saMtabAlajIne te bApujIne sparza thayo che temane gujarAta koMgresa jevI akhila bhAratIya koMgresa lAge che. tethI temaNe koMgresanuM pUchaDuM anubaMdha vicAradhArAmAM lagADayuM che. saMtabAlajInI vAta, prayoga ane kArya zuddha sarvodayanA che. paNa, mane lAge che ke koMgresane ghaDavAnuM vicArIzuM te ApaNuM moTAbhAganI badhI zakti te kAmamAM kharcAI jaze, (ane dhAryuM pariNAma nahIM Ave.) eTale je kaMI zakti che te mAtra lekazakitane ghaDavAmAM vaparAvI joIe." paNa, AmAM vinobAjInA dhyAna bahAra je vAta rahI jAya che te e che ke lokazaktinA ghaDatara sAthe je rAjyazaktine prajAnA aMkuzamAM - lAvavAnI ane rAjyane zuddha karavAnI vAta nahIM joDavAmAM Ave che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37. pUruM prajA-ghaDatara thaze nahIM; temaja azuddha paDI rahelI ke banI jatI rAjyazakti prajAnI tathA naitikatAnI zakti upara caDI besaze. Ama thaze te thoDI vibhUtio cAhe game teTalI mahAna hoya, te ye AjanA jagatapravAhamAM temanAthI koI asarakAraka ke nakakara kAma banI zakaze nahIM. A vAta dhIre dhIre vinobAjIne samajAtI jatI hoya athavA kudaratanA dabANane lIdhe thatuM hoya tema lAge che. vizvavAtsalyanI anubaMdha vicAradhArA je mULa vAto kahe che te mArge sarvodayI kAryakarone AvavuM paDatuM hoya ane tenuM svarUpa badalAtuM jatuM hoya tema lAge che. vinobAjIne celavAlamAM maLelI dezanI sarvapakSIya pariSada uparathI kaMIka AzA baMdhAyelI ke nakkara pariNAma Avaze. emaNe rASTriya ekatA mATe rASTrIya ekatA pariSadanuM nAma sUcavyuM hatuM. rASTravikAsanAM kAryo, samagra dezanAM che, mATe evI bAbatamAM judAI na hevI joIe. te aMge prAMta, bhASA, koma vagerenA jhaghaDA na levA joIe. matabheda bhale heya paNuM mana bhedo na hovA joIe. A mATe temaNe zrI Dhebara ane zrI prakAzane nImyA. tyAre zrI merArajIbhAI jevA agraNI netAone A vicAra svIkAra karavAmAM thobha thata hata; kAraNa ke mahAgujarAta ane saMyukta mahArASTranI laDatamAM sarvodayI kAryakare je rIte varyA hatA; goLIbArane je dra temaNe virodha karyo hato ane sarvodayI kAryakramomAM pakSanA zaMbhu meLAne je rIte medAna maLyuM hatuM te badhuM joIne lAgI Ave e svAbhAvika hatuM gujarAtamAM vinobAjI AvyA tyAre zrI nArAyaNa desAI vageree je vahevAra karyo ane Dhebara, jazu mahetA vagere badhAne bIjA pakSanA mANaso jevA gaNIne temaNe je rIte vartana calAvyuM te uparathI lAgyuM ke A chokaraDo che ane saMta vinebAjI AvI chokarabAjI calAvI le che. eTale zrI Dhebarane paNa muzkelI lAgI kAraNa ke AvA aparipakava baLa sAthe pAnAM pADavAM barAbara nathI. TuMkamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 373 vinobAjIe mUkelo vicAra sAro hato paNa te vakhatanAM temanA sAthIo ane amuka virodhI valaNanAM kAraNe svIkArI na zakAya. paNa pachI, tenuM mUlyAMkana thayuM ane eTalA mATe ja te vicAra Aje rASTrIya ekIkaraNa samitinA rUpamAM hastImAM AvI rahyo che. vicAre sudhI to kaMI ja vicAravAnuM nathI paNa savAla vinebAjInA svabhAvane Ave che ane temane maLelA sAthIone paNa Ave che. keraLamAM teo nabudripAdane ahiMsA tarapha vALaze ema mAnI kelapAnanA upavAsa aMge eka zabda paNa uccArI zakyA nahIM. dibhASI viSe temane abhiprAya pahelAM taraphadArIne Avyo paNa virodha thatAM emAM paNa pheraphAra thavA lAgyo. "mahAgujarAtavAdIonA tophAna vakhate sarakAranI geLI karatAM tephAnIonI patharAbAjI vadhAre hiMsAvALI hatI, eTale ke prajAne uzkerIne thayelI patharAbAjI karatAM, ; prajAnI cuMTAyela sarakArane goLIbAra ahiMsAnI vadhu najIka hato." evo temane abhiprAya ghaNuM moDe paDyo ane te tAttvika ja rahyo. bIjI bAju sarvodaya maMDaLa e koI prabhAva na batAvI zakyuM. uparAMta potAnuM gajuM nAnuM ane ekatAne nAme badhA pakSone bhegA karAyA tethI AchakalApaNuM vadhAre jaNAyuM. A tarapha koMgresamAM sthApita hitene ao, jUthabAjI, adhikArIonAM lAMca rUzvata temaja bhraSTAcAra vagerenA dAkhalA AvatA gayA tema tema zrI Dhebara bahu vyathita thayA paNa tapAsa karavAnI vAta koMgresa svIkArI na zakI. Ama vicAra athaDAmaNa thaI. bIjI bAju bhUmihInene bhUmi kaMIka maLe, khetI sAthe sAmAnya yanI samatulA thAya; AvA vicAre uTAkAmamAM vicAra pariSada che, paNa temaNe joyuM ke koMgresane pravAha e vaLAMke vaLe tema nathI. eTale uparAuparI be vAra pite (zrI Dhebara) pramukha banyA bAda e kAma IndirA gAMdhIne seMpI, pramukhapadethI teo chUTA thayA. koMgresanA AvA rUpAMtaramAM koMgresa pramukhanI khudanI tAkAta paNa ochI paDI. evI ja rIte : - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 vinobAjInI paNa koMgresanA rUpAMtaranI IcchA pAra paDI nathI. A badhuM bahu bahu sUcaka che. - vinebAja parivartananI cAra prakriyAo batAve che : (1) hRdaya parivartana (2) vicAra parivartana (3) naitika parivartana ane (4) paristhiti parivartana. vaLI AgaLa upara teo kahe che ke - (1) keTalIka saMsthA guNayukata hoya che. (2) keTalIka saMsthA deSayukata hoya che. (3) keTalIka saMsthA guNa-deyukata hoya che. je saMsthAomAM guNa vadhAre ane deva ochA hoya che tevI saMsthAne toDI na zakAya. guNane Teko apAya ane deSane dura karAya. mAtra deSayukata saMsthAne ja toDAya. have e daSTie vizva vAtsalyano zuM kAryakrama che, te joIe. anubaMdha vicAradhArA pramANe koMgresane bIjA pakSe karatAM vadhAre guNayukata mAnIne tenA deSo dura karavA mATe prayatna karavAmAM Ave che. enA anusaMdhAne, te niSpakSa lokazAhImAM keMgresa sivAyanA pakSanI pratiSThA toDI, grAmasaMgaThanene Arthika-sAmAjIka kSetre seMpavAmAM Ave ane lokasevaka saMgaThanone zikSaNa-saMskRtinAM kSetre soMpavAmAM mAne che eTaluM ja nahIM, te rAjakIyakSetrane paNa ghaDavAmAM mAne che. alabata davAdArU ke anAja pANI ApavAmAM eTale ke rAhatanA kAmamAM pakSabheda karavAmAM mAnatuM nathI. paNa jayAM pratiSThA ApavAne savAla che tyAM te koMgresane ja Teke Apaze ane tenA do dUra karavA mATe badhI prakriyAo karaze. dA. ta. gaNotadhArAne prazna, nagara paMcAyatanA ane maDaLa samitionA TharAvane keMgrese na gaNakAryA athavA te koMgresa; sarakArane sAce mArge doravA zaktimAna na rahI tyAre; bApue kahyuM tema teNe upavAsanI prakriyA karI.. | bApu kahe che: upavAsanI zakita (1) premIne kAma karatA kare che ane (2) virodhInA kAmane jagADe che. anubaMdha vicAradhArA AjanA yuga saMdarbhane joI upavAsanI zaktine vyakitagata nahIM paNa samAjagata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 375 vApare che; suSupta lokamatane jagADe che. kAnUna saMzodhana mATe paNa te zaktine vApare che. jyAM vyakitagata jarUra paDe tyAM krAMtipriya sAdhuo potAnI zaktine vApare che. keralanI komavAdI saMsthA sAthenI bAMdha cheDamAM tathA, dibAkI toDavAnI kegresanI Dhacupacu nItimAM muni zrI saMtabAlajInA sattara upavAsa thayA. temAM e be bAbato paNa avAMtara ja hatI. eja rIte sAMskRtika bAbatamAM bhASA praznamAM koMgresa DhIlI paDI tyAre gujarAtanA prAyogika sAthe zuddhi prayoga karyo hato. ekavAra koMgresanI sAmAnya cUMTaNuM cAlatI hatI. grAma saMgaThanane tarachoDavA ane avagaNavAmAM eka keMgresI AgevAna ane tenI AsapAsanAM mANaso kAma karatAM dekhAyAM. te vakhate eka tarapha grAmasaMgaThane ane prAyogika saMdha vagere keDa bAMdhIne keMgresane madada karI rahyAM hatAM, tyAre paNa zrI saMtabAlajIe cauda upavAsa karyA hatA. TumAM keTalIkavAra evuM lAge che ke vinobAjI sUtrarUpe bole che te tenuM bhASya ke AcAra saMhitA, rASTra ane vizvanA morace zrI saMtabAlajIne bhAlanaLakAMTho prayoga AcarI rahyo che. eTale vizva vAtsalya vicAradhArAnI vadhu najIkanuM baLa sarvodaya lAge che. aparigraha, ciMtana ane sevAlakSIpaNu e traNe guNonI daSTie paNa najIka che. pU. mahArAja zrI ane nemimuni to eja kahe che ke krAMtipriya sAdhusAdhvIo pachI anubaMdha vicAradhArA pramANe eneja-racanAtmaka kAryakaronI saMsthAne naMbara Ave che. A badhuM hovA chatAM kharI agatya te paraspara najIka AvIne AkhI vAta samajavAmAM che. upavAsomAM jokhama to che ja; jema hamaNuM mAstara tArAsiMganA upavAse kheTAM mUlyonI dizA lIdhI hatI. te chatAya, kAnUnabhaMga, daMgala, asaMtoSa vagere karatAM zuddha naitika sAmAjika dabANano mArga UMco ja che. samAjane ahiMsAnI dizAmAM laI janAre che. eTale saMtabAlajI vahevArU nIti upara bhAra mUke che. vinobAjI jema bhakita upara bhAra Ape che tema saMtabAlajI karmavega upara bhAra mUke che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 gAMdhIjInA saMdarbhamAM jaina paraMparAne teo gya bhAra mUke che eTale te vicAra svIkArAte jAya che." parivrAjakanI doravaNuM ane lekanItinuM pratyakSa ghaDatara zrI kulajIbhAIne tyArabAda vinaMti karavAmAM AvI ke teo paNa kaMIka bele. zrI phUlajIbhAI bhAlanaLakAMThA prAyogika saMghanA sabhAsada che. ane bhAlanaLakAMThA kheDUtamaMDaLanA mAjI pramukha che. temaNe jaNAvyuM ke - mArA namra mate saMtabAlajI samAjanI zaktine sAtvika rIte ekAgra karIne tene sAcI dizA ApavAnuM kArya kare che. amArA guMdIkeMdramAM pU. vinobA padhAre te pahelAM huM haLavadamAM maLelo ane tyArabAda guMdI AvatAM pahelAM baLelamAM ame badhA pharI maLelA ane pravAsamAM huM temanI sAthe ja hatuM. mane emanA vicAre ane saMtabAlajInA vicAre vacce meLa bese tevuM te vakhate na lAgyuM. kAraNa ke vinebAjI to deza ane duniyAmAM rAjya na joIe tevI vAta kare che. tyAre saMtabAlajI rAjya na joIe ema kahetA ja nathI. rAjyane naMbara prajA pachI joIe ane prajAne naMbara sAdhuo, prajAsevako pachI joIe. TuMkamAM rAjya gauNa bane tema kahe che paNa joItuM nathI, ema kahetA nathI. meM vinejIne pUchayuM; "amUka sthaLe lAgalAneTa ekase aDhAra gAmamAM grAmadAna thayuM ema kahevAya che. mAnI laIe ke 118 gAme pitAne badho vahIvaTa kare che. temane vahIvaTa karavA eka mukhya pratinidhi te joIzane? mAne ke temane vinebAjI ane ravizaMkara mahArAja bane pasaMda che, te Ane nirNaya sarvAnumate na thaye te tyAM zuM karavuM?" vinobAjIe kahyuM: "tyAM parivrAjako daravaNa Apaze " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 377 mane thayuM ke parivrAjaka upara loka-zraddhA keTalI? AjanA parivrAjako je bhemA besI zakatA nathI, jemane draSTikoNa, AtmA sAthe vizvasevAnA samanvayano paNa nathI, tyAM A badhuM mAtra enI meLe vicArathI ja thaI jaze ema mAnavuM ene narI kalpanA sivAya zuM kahI zakAya ? eTale sApha kahyuM: "rAmAyaNa yugathI je nathI banyuM, te hakIkata ApaNe nakArI nahIM zakIe. te pachI e mArge samAjaghaDataranI vAta svIkAryA sivAya rAjya na joIe ene zuM artha ?" alabata vinobAjImAM jJAna che, taka che, tyAga che, bApujInA satsaMganI asara che, paNa mArA namra mate samagra dRSTi ane e mujabane vahevAra je rIte bApu goThavatA te anubhava haju bAkI che. guMdInAM kAryo ane kAryakaro temaja janatAne joIne teo prabhAvita thayelA jaNAyA. eTale ApaNe AzA rAkhIe ke sarvodaya jyAre vahevArU rUpa pakaDaze tyAre bhAlanaLakAMThA prayoganuM kArya tenA mATe mArgadarzaka banI raheze. mArA namra mate Aje lokanItinI vAta karavA karatAM lokanItinuM pratyakSa ghaDatara karavuM sarva prathama jarUrI che. e lokanIti evI ghaDAvI joIe jenI chApa ane prabhAva loka upara paDe. A kAma joIe te vinebAjI kare ke joIe te saMtabAlajI kare. amAre e age kazo vAMdhe ke virodha nathI. nAma game te hoya paNa kAma joIe. kAma vinAnI vAto aMtaranI zraddhA jamAvI zakaze nahIM. saMtabAlajIe pratyakSa vahevAramAM amane amArA dvArA karI batAvyuM che eTale amane temanA prati zraddhA jAmI che. amane rAjanItimAM nabaLAIo spaSTa dekhAya che. dA. ta. keralamAM joDANa thayuM; dvibhASI prayoga toDI naMkhAyo, jenI pAse trIsa varSa pahelAM kaMI na hatuM. tenI pAse vyAsI (83) lAkha rUpiyA nIkaLyA. A badhI bAbate amane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 akaLAve che kharI, paNa hatAza banAvatI nathI. kAraNake kegresane ame samAjanuM anivArya aMga mAnIne, janasaMgaThananuM rAjakIya mAhatva ApIne ame cAlIe chIe. tethI zuddha rAmasaMgaThananAM mANase temAM ekalI ekabAjuthI ene saMgIna-majabUta karIe chIe te bIjI bAju prAyagika saMdha ane krAMtipriya sAdhuvarga dvArA AMcakA ApI tene zuddha banAvI AgaLa dhakelIe chIe. kAraNake ekalI rAjya saMsthA pAse daMDazakti ane kAnana sivAya khAsa kazo dama na hoya te svAbhAvika che. sadabhAge AMtararASTrIya kSetre koMgrese A dezanI sakriya taTastha nItinI sudara chApa paDI che. have paMDitajInA badale AkhIye kema AMtararASTrIya kSetre kAma karatI thAya te mATe bAlanaLakAMThA prayoga kegresa pAsethI Arthika, sAmAjika, zikSaNaviSayaka ane sAMskRtika kAryakramone baje janatA ane janasevako upara nAkhavA mAge che. jo A rIte rAjya-zuddhinA saMdarbhamAM saMsthAo dvArA lokanIti ghaDAze teja suMdara kArya thaze. eTale havenuM kAma vyaktinuM nathI, saMsthAonuM che ane te paNa ghaDAyelI zuddha saMsthAonA anusaMdhAnamAM rahI saue pAra pADavAnuM che. zrI daMDI svAmI : " phUlajIbhAIe abubhAInI jema A zibiramAM AvI pitAnA anubhave A anubaMdha ghArAnA vicAre pacAvIne je chApa pADI che te navI cetanA arpe che. saMgharSone sAthI te lenetA - zrI devajIbhAIH "pAyAnA eka grAmyajana tarIke phUlajIbhAInI chApa e daSTie aMbubhAI karatAM ye ApaNuM upara vadhAre prabhAva pADe che. bIjuM ApaNe jyAre vinobAjInA ane saMtabAlajInAM kAryo viSe vicAra karI chIe tyAre mane kRSNa ane vidura yAda AvI jAya che. A upamA kevaLa lAgu karavA mATe nahIM, paNa samajavA mATe mUkI zakAya, zrI kRSNa te yuganA badhA prazno sAthe cAlIne badhA praznone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 379 ukela racanAtmaka rIte batAve che tyAre viduraja tattvanI rIte ja badhA prazno chaNe che, paNa ukelanuM kAma karatA nathI. ethI ja aneka jokhama ane vAvaToLa vacce je janatAnI sAthe rahe che te yugapurUSa ApoApa banI jAya che. bIjA purUSa, tatvaciMtaka ke bhakta kaTinA ziromaNuM rahe che, temAM ane khAsa karIne bhaktomAM komaLatA karUNa va. namra guNa hoya che paNa vAvaToLa vacce daDhatA. ahiMsA, pratikAra vagere bIja pAsAnAM guNe sAva nahIMvata hoya che. Ane artha e nathI ke vyaktigata regyatAmAM bhakto ke tatvaciMtako ochAM adakAM hoya che. saMbhava che ke vidura bhakitanI rIte kRSNa karatAM ApaNane vadhu preraNAdAyaka bane; paNa jyAre samAja ane samaSTinA anusaMdhAne A badhI vAto laIe chIe tyAre sarvAgI dRSTie, rAma, kRSNa, buddha ane mahAvIrane levA paDe che. tema A yuge gAMdhIjInA saMdarbhamAM A badhuM jotAM anubaMdha vicAradhArA ane bhAla naLakAMThA prayogane levo paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ [17] kalyANarAjya ane tenI pUrva bhUmikA [13-11-61] zrI dulerAya mATaliyA rAjya dvArA lokonuM kalyANa thAya ene kalyANa rAjya kahevAmAM Ave che. A aMge agAu carcA vicAraNAmAM thoDeka vicAra karavAmAM Avyo che. Aje kalyANarAjyanI pUrva bhUmikA upara vicAra karavAne che. ApaNe tyAM bhAratamAM rAjyane eka prakAra rahyo che. varSothI rAjya aMge eka prakAranI ka95nA-sukhAkArInI kalpanA baMdhAelI che. temAM rAjyanI pharajomAM, (1). duSTone daMDa Apavo, damana karavA ane sajajanene AgaLa vadhAravA agara te satkAravA (2) gAya (pazuo), brAhmaNe (jJAnIo) agara to cAre varNonI rakSA karavI (3) lokahita mATe kAma karavuM-va.ne samAveza thAya che. je rAjyamAM sajanane Adara, durjanane daMDa, jJAnI, gAya tema ja dareka dhaMdhAvALAnA hitanuM rakSaNa thAya, garIbone nyAya maLe-te rAjya sAruM rAjaya kahevAtuM. evA rAjyanI eka ka95nA zrI rAmacaMdranA rAjyathI paNa pracalita che ane rAmarAjya eTale sukhI rAjya evI lagabhaga dhAraNA che. kalyANa rAjyane meLa A rAmarAjya sAthe ghaNe aMze maLatA Ave che. bhAratamAM rAjAonA upadezamAM A vAta Ave che. bhAratanA sAmAjika ItihAsamAM, AvuM rAjya kyAM hatuM, koNa karatuM tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38. ullekha prazaMsApUrvaka karAya che. yuropamAM paNa thoDA ghaNe aMze Aja vastu rAjya mATe svIkArAI che. tyAM paNa rakSaNa kare te rAjya kahevAtuM. rAjyanuM mukhya ane prathama kAma lekarakSA karavAnuM hatuM, ane rAjyanI AvazyakatA paNa e arthomAM svIkAravAmAM AvI hatI. jema be-pAMca mohalAvALAe gharanI rakSA karavA mATe gurakhAone rAkhe che, gAmavALAo cokIdArane rAkhe che ane sAdhana-saMpanna mANasa potAnI saMpatti ane jAnamAlanuM rakSaNa karAve che tema A deza ke pradezanI rakSA mATe koI eka mANasa ke badhA mANaso maLIne na karI zakatA, temaNe eka evA zakitazALI moTA mANasane rakSA mATe nImyo ane tene kahyuM: "tame amArA jAnamAlanI rakSA kare! ame tamane amuka sagavaDe, karaverA vagere ApazuM, sanmAna ApazuM. tamArI vAtone Adara karazuM." Ama rakSA karavA mATe rAja nAmanI vyakti AvI ane teNe prajAnA jAnamAlanI hitarakSA mATe je vyavasthA besADI te rAjya kahevAyuM. eka mANase bIjAnI kAMsakI laI lIdhI, tyAre bIjAne ema lAge ke Aje eNe kAMsakI laI lIdhI, kAle sArI vastu levAnuM mana paNa thaI jAya. mATe ene baMdobasta karavo joIe. mANasanA dehanI IcchAo saMtoSAya, amUka icchAnI pUrtimAM bIje mANasa aMtarAya Ubho na kare, bIjo mANasa jhaDapI leze to huM bhogavI zakIza nahIM mATe koI vyavasthA hovI joIe. Ama potAnI kAmanA jALavavI ane kAmanA te ja jaLavAya-je bIje mANasa ene jhUTave nahIM, AmAMthI kAma-purUSArthane piSavAmAMthI rAjya nAmanI saMsthAnI jarUra paDI. tene aMkuza prajAe svIkAryo ane rAjya upara amUka mANasa nI je enA mATe yogya hoya. tene lokoe kahyuM : tame je kaMi niyamo karaze tene ame pALazuM. tame hukama karaze e pramANe cAlazuM. tame amAruM rakSaNa karo !" Ama rAjyanI pahelI pharaja rakSaNanI AvI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 - have eka bIjI vAta AvI. be mANaso vacce takarAra thAya. ane banne kahetA hoya ke "A makAnane adhikAra mAne che!" ane bane mAlika thavA mAMgatA hoya tathA ema thAya ke ekabIjA upara AkramaNa karaze tyAre tyAM rakSaNano prazna raheto nathI. e savAla Ubhe thAya che nyAyane. tyAM kyA mANasanI paDakhe nyAya che? koNa anyAyI che? kayA bhANase durbaLa upara AkramaNa karyuM che? kenA nyAyanI rakSA karavI ? A badhA prazno UbhA thatAM nyAya AvyA, nyAya karavA mATe nyAyAdhIza, kAjI vagere AvyA. nyAyAlaya thayA ane nyAyavidhA-vizArade (vakIlo) UbhA karavAmAM AvyA. Ama rAjyanuM paheluM kAma rakSaNa ane bIju kAma nyAyanuM thayuM. paNa, gunegArane je nyAya apAya-cukAda apAve. tene te na bhAne agara to na pALe to ? enI paNa vyavasthA thavI joIe. agAu vizva rASTranI "lIga opha nezansa" nAmaka saMsthA hatI paNa tene cukAda kaI mAnatuM nahIM. eTale "yUna "nI sthApanA karavAnI pharaja paDI ane tene kriyAtmaka sattAo ApavAmAM AvI. eTale nyAya ne baLapUrvaka paNa banAvI zake, nyAyanuM ullaMghana keI na karI zake te mATe polisa rAkhavAnI chUTa ApavAmAM AvI ane sAthosAtha kAyadA kAnUna paNa banAvavAmAM AvyA. jethI koI paNa nyAyAdhIza ke bIjA (vakIlo) pakSapAta na karI zake. Ama kAyadA-kAnUna ane polisa baMdobasta AvyAM. rAjyadvArA rakSaNa, nyAna, kAyadA-kAnUna ane pilisa baMdobasta A badhA mATe moTuM kharca thAya, te kayAMthI kADhavuM? e praznanA ukela mATe revenyu (mahesula) khAtuM UbhuM thayuM. nyAya, rakSaNa ane kAyade rAjya jALave tenA badale prajA rAjyane karaverA rUpe mahesula bhare ane rAjya te kAryo calAve. karaverAnA paNa judA judA dhoraNe nakakI karavAmAM AvyA ke dareka vIghA dITha, dareka makAna dITha, dareka vyakti dITha ATaATalA karaverA ApavA. Ama rAjyanAM cAra kAme nakakI thayAM - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 (1) rakSaNa (2) nyAya (3) pilisa baMdobasta ane vyavasthAtaMtra (4) temanuM kharca calAvavA mATe mahesula khAtu. A cAre kAma eka bIjA sAthe saMkaLAyelAM che. rAjya eTale rakSaNa. rakSaNa eTale nyAya, nyAya eTale pilisa surakSA ane vyavasthAtaMtra ane e taMtranuM saMcAlana eTale mahesulanI ugharANI. rAmarAjya ane tyAra bAda amuka rAjAonuM rAjya e Adarza praNAlikAne jALavI rAkhavA samartha banyuM paNa pachI, pitAnA prajAnI sukhAkArInA nAme bIjI prajAone harAvavI, temanA rAjyane haDapI levu ene eka ItihAsa che. bhAratamAM paNa krame krame vijetA rAjyonA vaMzajo rAjya karatA rahyA ane temanI e mane vRtti rahI ke hArelI prajAne kacaDIne rAkhavI. A manovRttinAM darzana ApaNane chellAM 200 varSamAM bhAratanA ItihAsamAM Thera Thera eTale hada sudhI jovA maLe che ke AvuM ekataMtrIya kaDaka rAjya hatuM. te jANatAM kaMIka thaI jAya che. Aja sudhI je ekataMtrIya ke eka rAjazAhI rAjya hatuM tyAM rAjya karmacArIone zuM zIkhavavAmAM AvatuM ? nyAyamAM kaDaka rahevuM. nyAyamAM kaDakAI rAkhavA mATe polisataMtra ane jelakhAnA goThavavAmAM AvyA. polisane eja kahevAmAM AvyuM ke "khUba kaDaka rahevuM; nahIM te prajA uchAMchaLI thaI jaze. kaDaka raheze te tamArI dhAkathI prajA gune nahIM kare agara to gune karatAM thatharaze." rAjyanA amaladAro vagerene kahevAmAM AvyuM ke "kaDakAIthI mahesula vasula kare, duniyAmAM kaDakAIthI ja rAjya cAlI zake. rAjya nabaLuM hoya to prajA ene uthalAvI pADe." AI. sI. esa. DIgrI meLavanArane kaDakAInA niyama ja samajAvavAmAM AvatA, bhaNAvavAmAM AvatA ke tamAre mANasa sAme jovAnuM nathI. mANasa koNa che? ke che? e sAmuM jozo te nyAya ApI zakaze nahIM. mATe tamAre te kAyadAnAM pustako sAme jovAnuM che. kAyade gadheDe che. enI lAta jenA upara paDI jAya te paDI jAya. e jete nathI ke sAmo mANasa kevI paristhitimAM che ? tamAre te akakala ja calA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 vavAnI che. chellAM se varSamAM hindustAnamAM AvuM ja thayuM che. Aja sudhInuM rAjataMtra jotAM e ja dhoraNe cAlyuM che, ema lAgyA vagara raheze nahIM. A rIte pAzcAtya dezonI che. pAzcAtya dezamAM rAjaya eTale tAkAta, dhAka, baLa vAparavuM-e vagara rAjya cAlI zakatuM nathI ema mAnavAmAM Ave che. yuropanA rAjAonA hAthamAM abhiSeka vakhate sonAne ke cAMdIne daMDa ApavAmAM Ave te paNa enuM pratIka che. yuropamAM rAjyanI AvI vyAkhyAe saramukhatyArazAhI AvI. pachI te hiTalarI saramukhatyArazAhI heya agara te sAmyavAdI saramukhatyArazAhI heya ! tene eka ja artha ke bIjA upara dhAka besADavA mATe lazkara rAkhavuM jethI prajA tharathare ane namI jAya. paNa A tAkAtano upayoga kyAM kare? eno vicAra thatAM ema lAge che ke duniyAmAM nabaLA ane sabaLA be prakAranAM mANaso hoya che. buddhi ane zarIra banethI nabaLA hoya temane nabaLA gaNavA joIe. A loke duniyAmAM rahevA lAyaka nathI. duniyAmAM to sabaLA ane zreSTha mANase rahevA joIe, nabaLAne dUra thavuM joIe. lazkaramAM nabaLA hoya tene khatama thavuM joIe. vaMzamAM nabaLA heya tene oparezana karI khatama karavA joIe. AvI vyAkhyA rAjyanI tAkAta vAparavA mATe yuropanA dezamAM cAlu thaI. pariNAme bIju vizvayuddha thayuM ane yahudI komanuM nikaMdana temaja sAmyavAdI dezamAM temanA valaNane anurUpa nahIM evA lokenuM nikaMdana moTA pAyA upara thayuM. enI eka bIjI asara loko upara thaI ane eka bIjI vyAkhyA e AvI ke saumAM sarakhI zakti paDelI che. rAjya pitAnI zaktine upayoga nabaLA mATe kare, tethI rAjyane paNa lAbha che. sabaLA che temane netAgIrI maLaze ane nabaLA paNa sabaLA banI rAjyanA hitamAM kaMIka karI zakaze. emAMthI majUra-sattAvAdI saramukhatyAra zAhI UbhI thai. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 385 ethIye judI eka bIjI vyAkhyA karavAmAM AvI. te eke nabaLA ane sabaLA saune vikAsanI samAna taka maLe. saunuM kalyANa thaI zake, bhaluM thaI zake, sarvaprajAnuM kalyANa thaI zake, evI navI vyAkhyA kalyANa rAjyanA nAme karavAmAM AvI. Welfare State-kalyANa rAjya eTale ke rAjya pAse je polisa, vahIvaTI taMtra, lazkara vagere che; prajAnA nyAya, saMrakSaNa, Arogya mATenI zakita che tene upayoga samagra prajAnA kalyANa mATe thavo joIe. bhArate paNa svataMtra thatAM prAraMbhamAM kalyANa rAjyanI dRSTi rAkhI. je bhArate kalyANa karavuM hoya to bhAratanA nyAya, rakSaNa ane vyavasthA mATe, rAjya polisa, lazkara, vahIvaTa taMtra, Arogya khAtuM, zikSaNa khAtuM vagere saMbhALavAM joIe; ema pazcimanA dharaNe svIkAryuM. kalyANuM rAjyanA kAyadA kevA prakAre ghaDAya ? ke, loko kalyANa kevI rIte kare ? pitAnuM vyaktitva zI rIte sAcave? prajAnuM ghaDatara kevI rIte thAya ? ane kalyANakArI rAjya potAnA dhyeyane zI rIte pahoMcI zake e vicAravAnuM rahe che. svarAjya bAda agrejI zAsananI ghaNI rIto Ama svataMtra . prajAtaMtrIya zAsane kalyANarAjane siddhAMta svIkArI badalI nAkhI che. paNa karmacArIo haju jUnI Dhaba ane ghareDamAMja rAce che. amaladArane rUvAba, dhAkadhamakI, kejadAronI sakhatAI haju paNa aMgrejI rAjya jevI cAle che. eTale ke loka-kalyANakArI aMza dekhAvAnA badale haju amaladAra zAhI, lAgavagazAhI, lAMcarUzvata, je hukamI, cAle che. mATe nAma jarUra badalAyuM che paNa kAmamAM phera paDyo nathI. have e vicAravAnuM rahe che ke A kalyANa rAjyanA kAryakrama kyA che? emAM kayAM kayAM kevI rIte palaTo lAve joIe jethI pradhAna, karmacArIo ane prajA traNenuM ghaDatara thaI zake, traNemAM palaTe Ave e aMge have vicArIe. 25 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 kalyANarAjya pahelAM ane pachInuM vizva A agAu kalyANarAjya pahelAM deza-paradezanI sthiti upara vicAra thaI gayuM che. tene jarA vistArathI joIe. sAmyavAdIoe yuropamAM e kalpanA ApI ke lokone roTalo, makAna, majUrI ane bIjI sukhasagavaDonI bAhedharI ApIe paNa badalAmAM lokoe majUranI sarakAra pasaMda karavI; ane badhAe tene Teko Apa. Ama nakkI thayuM. e agAune raziyAne itihAsa joIzuM te jaNAI Avaze ke tyAM mULa amaryAdita svataMtratA hatI. tene lIdhe ati zrImaMtAI garIbAI, asamAnatA vagere hatAM. bALako ane strIo pAsethI vadhu kAma levAtuM tene lIdhe trAsa hato. AthI prajAne moTo bhAga trAsI gayo ane temaNe te vakhatanI jhArazAhI sarakArane uthalAvI nAkhI. tyArabAda majUra rAjya AvatAM ane rAjadvArA kalyANanA kAme thatAM, zarU zarUmAM sahune bahu gamyuM. ATalA kalAka kAma, nizcita pagAra, zikSaNa ane davAnI sagavaDa, roTalAnuM pApa dUra, vRddhAvasthA mATe sagavaDa, duSkALa paDe ke azakta thAya tyAre sagavaDa, A badhuM lekoe svIkArI lIdhuM. raziyAnA sAmyavAde pachI kevuM valaNa lIdhuM? lokhaMDI paDadA pAchaLa e deza kahevAya ane Aje yuddhanA Are UbhelI be pracaMDa zaktimAMnuM eka te banI gayuM che ene ItihAsa spaSTa che. Ama thavAnuM kAraNa eka to e che ke sAmyavAdane mUDIvAdI deze dvArA kacaDAI javAne ane pharI pAchuM trAsadAyaka rAjya zarU thavAne satata bhaya che. bhAratanI sthiti : - have bhArata aMge vicAra karIe. bhArate paNa kalyANakArI rAjyane svIkAryuM paNa lokonA cUMTAyelA pratinidhio dvArA svIkAryuM. majUronA hitanA kAyadA, Thera Thera davAkhAnA, ughogIkaraNa, pANInI sagavaDa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 387 bekAre ghaTe e mATe paMcavarSIya yojanAo-Ama gaNavA besIe te ghaNo pheraphAra, dezamAM seMdhapAtra che ane koMgresa kalyANa rAjyanI dizAmAM jaI rahI che ema lAge che. jyAre e tarapha bhagIratha puruSArtha bhArate koMgresa dvArA Adaryo tyAre ja ATalA badhA vakhatanI garIbI, nirvAsitone prazna ane trIjI bAju pAkistAna, cIna, govA vagere praznomAM yuddha mATe taiyAra rahevAnI, taiyAra rAkhavI-A badhA kAraNosara tema ja jUnI amaladArazAhI ane zAsanataMtranI badIonA kAraNe, dhAryuM hatuM te apekSAe pariNAma nathI dekhAtuM. enA kAraNe hatAza thaIne yogya ane ayogya TIkA thayA kare che. eka vastu yAda rAkhavAnI ke je taMtra ApaNane maLyuM che te sarakArI karmacArIonuM taMtra kalyANakArI nahotuM. nyAyAdhIze mAtra AgalI korTInA cukAdAo bhaNI joyA kare che. teo pustakomAMthI bahAra nIkaLI zakatA nathI. khuda sarakArI prosIkyuTaro paNa sarakArI kesane DhIlo banAvI de che. evI ja rIte revenyu ane pilisa paNa barAbara nahIM; eTale ke traNe khAtAM barAbara nathI. mIrajAphara, mIrakAsama ane amIcaMda jevA mANase A dezamAM drohI tarIke nIkaLyAM. kaMpanI sarakAra vakhate kalAIvanA jamAnAmAM ke rANI sarakAra vakhate sIviliyane rAkhavAna-pitAne anukULa janane rAkhavAnI prathA cAlI. rAjA ane prajA banneya najarANAM ApavA lAgI gayelAM. rAjasthAnanA rAjAo, sarakAranA pratinidhine khuza rAkhavA bheTa sogAda ApatA. AmAMthI dhIre dhIre lAMca ApavAnI ane lAMcanA nAme bheTa levAnI "DAlI"-prathA zarU thaI. dhIme dhIme e rItasaranI lAMca rUzvatamAM badalAI gaI. Ama jovA jaIe te briTIza zAsana eka kuzaLataMtra hatuM. ane e dRSTie prajAne kuzaLa taMtra maLyuM paNa te lAMciyuM taMtra hatuM ane sAthe sAthe te prajA prati bedarakArI taMtra hatuM. tethI prajAmAM hoMza na pragaTI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 sAmyavAda karatAM samAjavAda sAre sAmyavAdI rAjya karatAM samAjavAdI rAjya sAruM gaNAya. kAraNa ke temAM baLadane je nIre te khAya tevuM saramukhatyArazAhI tatva hatuM nathI. samAjavAdI rAjyamAM loka pratinidhio jAya che. dA. ta. DenmArka, svIDana vagere nAnAM rAjya che chatAM tyAM samAjavAdI rAjya chebhAratamAM haju te AvyuM nathI. kadAca paMDitajInI evI IcchA kharI! paNa samAjavAdI rAjyamAM traNa varSanA bALakathI laIne kolejanuM zikSaNa apAya. te aMge badhuM rAjya ja vicAravAnuM hoya che. zuM bhaNAvavuM, zuM ne bhaNAvavuM ? e badhI vAtathI davAnI cikitsA sudhI badhuM rAjya karavAnuM hoya che. koIne tAva Avyo ke rAjyanI kAra hAjara, dadIne hospiTalamAM laI jAya. pagamAM vAge to paNa rAjyanI kAra hAjara ! prathama samAjavAdanI A sArI vastuo bhAratanA yuvAnoe jaIne joI ane teo khUba AkarSAyA. vaLI pAchA teo paMdara varSe gayA te citra badalAyeluM hatuM. gAmamAM koI lUluM, laMgaDuM thAya to kaI tenI pAse pharake ja nahIM. Ama kema thayuM ? tene uttara e ja che ke badhu rAye karavAnuM hatuM eTale samAja divase divase bejavAbadAra banavA lAge. gharaDAM mA-bApane pitAnAM bALakone jovAnuM mana thAya paNa te badhAMne phoTAmAM ja javAnAM! je parasparAvalaMbI samAja hato te mAtra rAjyAdhIna banI gayo. samAja jenA upara TakI zake che, e guNa ochAM thaI gayAM. udAratA, sahAnubhUti, saMvedanA, karUNA, e badhA guNone lAvavAnI tAkAta rAjyamAM thoDI che ! bhAratamAM 5. javAharalAla neharU jevA mahAna rAjyanetA che te chatAM joI zakAya che ke rAjya keTaluM karI zake che? saiArASTrane eka A jAta anubhava che. te vakhate vaDApradhAna zrI Dhebara hatA. duSkALanAM aneka kAmo cAlyAM kAma rAjyanuM che ne ? emAM zuM vAMdhe? pariNAme vyavasthApakane paNa emAMthI pAMca paisA laI levAnuM mana thAya ! ghaNuM phariyAda karI, tyAre kalekaTara jevA eka karmacArIe paNa eka bAju Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 389 bolAvIne zikhAmaNa ApavA lAgyA: "ATaluM moTuM kAma thAya te temAM ATalo bagADa thAya ja ne? tema gAMdhIvAdI loko kaMIka vahevArU thatA jAo !" Ama thavAnuM kAraNa eTaluM ja ke "rAjyamAM Ama te thayA ja kare ! " e bhAvanA jaDa thaI gaI che. je eja kAma mahAjananuM hoya to koIne rakhe khabara paDI jAya !" e rIte loko DarIne mAMDa potAnI jarUratanuM le. kAraNake "dharmAdAnuM na khavAya" evI sAmAnya mAnyatA hoya che. mahAjananI udAratA evI hoya che ke je mANasa le te apratiSThita na thAya enI kALajI rAkhe? eTale samAjanAM jana saMgaThane kAma kare tyAM prajA ghaDatara thAya che; paNa rAjyadvArA prajAnuM ghaDatara thatuM nathI. vidhavAtsalyane daSTikoNa eTale ja vizva vAtsalyanI anubaMdha vicAradhArA kahe che ke "samAjanI mULabhUta zakti vadhe te rIte rAme mAtra madadarUpa thavuM joIe. mAnavamAM paDelI savRttiono ane svataMtratAone vikAsa thavuM joIe" A mATe vizva vAtsalya, Arthika ane sAmAjika kSetre jana-(grAma) saMgaThanane judA tAravI, e kAma rAjyathI aLaguM goThavavAmAM mAne che. AmAM kazuM navuM nathI. rAjya to AvA ghaTakomAMthI ghaDAyelA pratinidhio nIcethI Ave temanA kahyAmAM rahevAnuM che. A rIte nIcethI Ayojana thaze. te nakkara ane pAyAnuM Ayojana haze. A bhAge ochI mUDIvALAo ane madhyamavarganA mANase gAmaDAM tarapha vaLaze. te pradezavAra nIti nakkI karaze rAjyane kaheze : "ahIM amuka varSo sudhI milkata verAmAMthI athavA amUka bAbatomAMthI mukti Ape." rAjya paNa temanuM ja kahyuM karaze. paNa A badhuM kare koNa? eTaleja mahArAja zrI saMtabAlajI kahe che ke "punarracanA rUpe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 nAnAM nAnAM ghaTako banAvo. teoja pitAnI Arthika, sAmAjika ane teja rIte zikSaNa-saMskRti aMgenI nIti ghaDaze. jevA jevA pradezo tevI tevI nIti banAvAze." anubaMdha vicAradhArA pramANe nAnAmAM nAnuM ghaTaka pAMca lAkhanuM ekama haze. eTale kemavAdI, mUDIvAdI ke rASTra vidhAtI to temAM AvI zakaze nahIM. ethI rASTrIya ekatA sArI peThe jaLavAze. Aje tAluka vAra ghaTako che; svataMtra mAmalatadAra che, - paNa TheTha grAmapaMcAyata lagInuM AkhuM mALakhuM tapAsavA jatAM te kaThapUtaLAMnI mAphaka uparanA ja hAthA rU5 che. ethI e vikedrIkaraNa 5NuM aMte te parAdhIna ja che; ane yaMtra mAphaka zAsana hoya bojArUpe banI jAya che. sarvodaya ane tethI paNa eka DagaluM AgaLa vadheluM vidhavAtsalya (anubaMdha vicAradhArA), vinobAjInA zabdomAM kahIe te eka pArivArika bhAvanA-bhAvanAtmaka ekatA race che; vizva vAtsalya phelAve che. ethI ja rAjyane gauNa banAvI, naitika pAyA paranAM janasaMgaThanene vizvavAtsalyamAM mahatva ApavAmAM Avela che. prazna e che ke AvA saMgaThana karaze koNa? sAdhucarita sAdhakasAdhikAo (lokasevaka-sevikAo) ane emanAM paNa mArgadarzaka evA krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo maLIne A badhuM karaze ! rAjya te tyArabAda kevaLa AMtararASTrIya bAbatone ja vadhAre vicAraze ane moTI moTI rIte kAma karaze. bAkI AkhA dezane AMtarika vahIvaTa AvAM saMgaThananA hAthamAM haze. Aje nAbhi bhale satenA hAthamAM hoya (eTale ke dharma saMskRti hAthamAM hoya) paNuM gaLuM te rAjyanA hAthamAM AvI paDayuM che. tethI nAbhine-satene avAja bhale game teTalo moTo hoya paNa gaLAM-rAjya AgaLa te rUMdhAI jAya che. AmAM sadbhAgye koMgresa eka evuM rAjakIya baLa che ke gAMdhI jevA mahAna sadgata rASTrapitAne lIdhe A dizAmAM sAcAM vikendrIkaraNa tarapha jaI zake tema che. paNa tema thatuM nathI kAraNake khuda kegresamAM je pakSa Aje sattA upara che; te pakSanA mANaso; jAte koMgresI hevA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 tAM, ghaNuM ja rUpe A pAyAnI vAtane rUMdhavAno prayAsa kare che. ethI lokone asateja divase divase vadhato jaI rahyo che. loko jue che ke A amArI pAse mata meLavavA mATe ja kAMIkeya sevA kare che. pele umedavAra paNa janatA AgaLa jaIne sApha sApha kahe che: "meM ATaATalI sevAo ApI che mATe mane mata Apa !" A sevAnA mUlyanI karUNatA che. TuMkamAM sevAnuM mUlya svataMtra rahetuM nathI. sevA sattA sAthe joDAI jAya che ane sattA mATe sevA banI jAya che. pariNAme kalyANa rAjyanI badhI pravRttio koMgresIonA hAthataLe ke asarataLenA mANaso dvArA goThavavAnI khetI kheMcatANa upaje che. A vRttinA kAraNe mUDIvALAo kevaLa vadhu napho, vadhu vyAja ke vadhu vepAra kyAM maLe te ja jovA mAMDe che. mUDI ke sattA loko mATe che-sevA mATe che e khyAla pedA karavA mATe vizvavAtsalya nirdiSTa anubaMdha vicAradhArA rAjya ane pakSathI alaga rahI kArya kare che. tene AdhAra naitika-dhAmika paribaLa che. e paribaLamAM ghaNuM ja moTI tAkAta rahelI che. A sahaja sarakAre A dezamAM hajAro lokomAM paDelA che. pIpaLAne pANI pAvuM, kIDiyArAM pUravAM, pakSIone caNa nAkhavI, pUjApATha karavI, kutarAne roTalo nAkhavo, gAyane roTalI nAkhavI vagere A badhuM sahaja banI gayuM che. Ane sattA ke saMpatti sAthe koI saMbaMdha nathI. tevI ja rIte sattA ane saMpattine sevA sAthe koI saMbaMdha nathI. je AvuM bane to rUpa pakaDavAnuM kAma saheluM bane. je A badhAne boja chelle brahmacArI evI sAdhu saMsthA saMbhALe te uttama. bhakato ApaNe traNenA vizvAtsalya, sarvodaya ane kalyANarAjyanA samanvayanI hade pahoMcyA nathI. pahoMcIe te uttama, sarvottama kArya thaI jAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 carcA-vicAraNuM tatvajJAnathI mAnavatA zrI devajIbhAI: "rAjya hAtha laMbAvI rahyuM che; samAjane bhADe laI rahyuM che. A vAtathI AjanA vidvAna gaNAtA sAdhu-sAdhvIo paNa ajANa hoya che evuM mane lAge che. huM mATuMgAmAM eka munichanA pravacanamAM gayelo. temaNe potAnA pravacanamAM nyAyasaMpanna AjIvikA upara bhAra mUkayo hato. mane e gamyuM. paNa meM jyAre emane pUchayuM : "Avo AcAra kaI rIte samAjamAM dhaDe " tyAre teo javAba na ApI zakyA. alabatta sAdhu sAdhvIo pratye mane pUrUM mAna che. mane vizvAsa che ke teo krAMti karI zake che paNa temanI AsapAsanuM vartaLa "jI hajurIyAo"nuM athavA rUDhicustanuM che. e vADAmAMthI teo bahAra AvI zakatA nathI. samAja pote te parAdhIna che. munivaromAM eka parivartana jevA bhaLe che ane te AzAjanaka che ke korI tavajJAnanI vAta uparathI teo mAnavatA upara AvyA che te jagatanA pravAhane khyAla AvatAM, ane naitika himmata AvatAM jarUra kArya thaze. rAjya pAsethI bIjI javAbadArIo dUra karAvavI ja rahI zrI pUjAbhAI : "svarAjya bAda zarUAtamAM sevakothI amaladAre DaratA hatA paNa teo sevakonI nabaLAIo joI gayA ane pachI A badhuM cAlyuM. jyAre amaladAro sAthe rAjakIya saMsthAnA mANaso koyaDA gUMthavA ane ukelavAmAM paDI jAya che tyAre te bhAre glAni thAya che. keTalAka A koyaDAthI alaga rahyA che kharA, paNa emane AnaMda thavAnA badale erato te thAya che : "bIjA AgaLa gayA ane amo rahI gayA !" eTale kalyANakArI rAje, pitAnI ane pitAnA pakSanI pAse je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 393 zaktio ane kAryo sAcavI rAkhyAM che, te choDavA paDaze. rAjya jAte na choDe to tenI pAsethI te badhuM choDAvavuM paDaze. A mATe ApaNuM najara, krAMtipriya sAdhu-sAdhvIo tarapha jAya che. jo ke temAM paNa AjanA vizALa jagatamAM anubaMdha vicAradhArAnI rIte pAyAthI kAma karavuM azakya thaI paDaze. paraMtu bApue je thoDA dezasevako ane racanAtmaka kAryakare ApyA che te saue bhegA maLIne jema bApu vakhate Ahutio ApelI, tema ApI, kalyANarAjya, sarvodaya ane vizva vAtsalyane samanvaya sAdhavo paDaze. A ja anubaMdha vicAradhArAnuM mULa rahasya che. sarvodaya ane vizva vAtsalyanA sAdhakoe rAjya pAsethI svecchAe ke svecchA vagara paNa Arthika, sAmAjika zikSaNa-saMskRtinA kAryakramo laI levA paDaze. toja rAjya bAkInuM barAbara saMbhALI zakaze." zrI suMdaralAla : "jema bALakanI pAsethI ramakaDuM ApIne ja capu laI zakAya che tema kalyANarAjyane AMtararASTriya kAryakrama ApIne ja tenI pAsethI rAjakIya sivAyanA badhA kAryakrama laI zakaze.": zrI devajIbhAI eTalA mATe te ApaNe krAMtipriya sAdhusAdhvIo ane sarvAgI racanAtmaka kAryakaronA saMyukta prayAsa upara mITa mAMDIe chIe. Aje AvA krAMtipriya sAdhu-sAdhvIone samAje sarvaprathama jagADavAM paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ [18] vizva vAtsalya vicAranI vizeSa javAbadArI -zrI dulerAya mATaliyA [ ra0-11-61] atyAra sudhI mukhyatve vizvAtsalyanI ane tenA anusaMdhAnamAM sarvodaya ane kalyANarAya aMge vizad chaNAvaTa thaI cUkI che. Aje to sarvodaya kalyANarAjya ane vizva vAtsalya e traNenA kAryakaro nokhA khA saMpradAyanA thaI jatA heI, emanI vacce ekatA na thatI hoya e AbhAsa thAya che. racanAtmaka kAryone sarvodayavALA amUka daSTie vicAratA hoya che ! tyAre kalyANarAjyavALA rAjyanI daSTie vicAratA heya che. vizva vAtsalyavALA e baMnene sAMkaLavAna-bhegA goThavavAne prayatna kare che. sAthe kema bhaLavuM ? bhegA kema thavuM? e Ajane agatyane prazna banI gayo che. ene artha e nathI ke traNe vicAro AthaDIne ochAM thaI jAya. paNa, traNene goThavanAra koI baLa hovuM joIe. bhUtakALamAM AvuM baLa gAMdhIjI hatA. gAMdhI-vicAra ja e traNeyanuM kendra banyuM che. gAMdhI vicArane jhIlanAra traNa baLo che : (1) javAharalAla neharu (2) vinobAjI (3) tema ja anya saMsthAo. vizvazAMti mATe satata purUSArtha karanAra paM. neharU che ane temane samarthana ApanAra A dezamAM keMgresa che. koMgrese javAharalAlajInA badhA ja vicAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 395 svIkArI ane apanAvI lIdhA che, ema nathI. keTalAka temane zirasta pALe che, keTalAka virodhI che. keTalAka samarthaka che. paMDitajI koMgresa dvArA vizvazAMti mATe niHzastrIkaraNanI vAta vizvamAM mUkavA mAge che. e gAMdhIvicAranuM eka baLa che. gAMdhI vicAranuM bIju baLa che vinobAjI. gAMdhIjIe temane prathama satyAgrahI tarIke pasaMda karyA hatA. racanAtmaka kAryakare tathA saMsthAo emane anusare che. teo badhAnI AgaLa pitAnI vAta mUke che ane badhI ja bAbatomAM racanAtmaka kAryakare temane mAne che evuM nathI. paNa, eTaluM kharuM ke emanI vAtane ja--emanA abhiprAyane AdhArabhUta mAnIne teo cAle che. emaNe gAMdhIjInA avasAna pachI, lagabhaga badhI ja racanAtmaka saMsthAonI saMkalpanA karI sarva sevAsaMdha sthApe. sarvasevAsaMdha gAMdhIjInA vicArone jhIlanArUM baLa che. carakhAsaMghe khAdI grAmodyoga borDamAM samAI javuM joIe evo vinobAjIne abhiprAya svIkArAya ane carakhAsaMgha tathA khAdI grAmodyoga barDa eka banI gayAM. gAMdhIjI pachI rAjakIya kSetre temanA vArasadAra tarIke paMDita javAharalAla neharUne gaNI zakAya te * AdhyAtmika ane sAMskRtika kSetre te sthAna vinobAjInuM che, e svIkArAyeluM satya che. aMbara carakhAnI zodha thaI tyAre vinebAjIne pUchavAmAM AvyuM ke aMbara carakhAne svIkAra ke nahIM ? tyAre emaNe kahyuM : "abara te avatAra che ene avagaNe cAlaze nahIM !" eTale carakhAsaMghe aMbara carakhAne svIkAryo ane teNe kAMtaNanI dizAmAM mAnavanI Arthika sthitine sudhAro karyo. eTaluM ja nahIM pAkistAna jevAe paNa tene apanAvyuM che. a. bhA. khAdI grAmodyoga beDe emAM avanavI zodha karI. naI tAlIma ane navuM svarUpa zuM ApavuM te mATe AzAdevI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 AryanAyakama vinebAjI sAthe rahyA. vicAra-vinimaya karyA bAda vine bAjIe kahyuM: "atyAre "naI tAlIma"nAM vidyAlayane baMdha karI bhUdAnanA kAmamAM lAgI javuM joIe." e vidyAlaya baMdha karAvyuM, te ThIka hatuM ke aThIka, e viSe haju matabheda che. e vidyAlaya baMdha nahotuM thavuM joItuM e (ApaNe) vinamra mata che. e tAlIma dezanA ghaDatara mATe hatI ane svarAjya pachI ene tarata ja apanAvavAmAM AvI hota to Aje rASTranuM ghaDatara kaMIka juduM ja hota. eTaluM kharuM ke grAmadAnI grAmomAM vinobAjIe naI tAlImane prayoga karavA AzAdevIne preryA hatA. aNasAheba sahastrabudhe korApura (orisA)mAM A proga karI rahyA hatA. vinobAjInI preraNA laI AzAdevI paNa grAmone na ghATa ApI rahyA che. gAMdhI vicAranuM trIjuM baLa je ke pahelAM be baLa jeTaluM prabaLa nathI chatAM tenuM AgavuM mUlya te che. A baLamAM judI judI vyaktione samAvI zakAya. uparanA kAryo jeTaluM nahIM paNa vyApaka rIte vadhu sakriya kAma AMtararASTriya majUra pariSada (iTuka)mAM anasUyAbahena, zaMkaralAla beMkara vagere kAma karI rahyA che. ene rAjya saMgaThananuM aMga banAvyA sivAya majUronuM svataMtra saMgaThana rAkhI, calAvI rahyA che. rItasara keMgresa sAthe joDAyA vagara e saMsthA varSothI kAma karI rahI che. bIjI tarapha zrI gulajhArIlAla naMdA (naMdAjI) TrasTIzIpavALo samAja racavA mathI rahyA che. teo Ayojana pramukha hoIne majUra saMgaThano sAthe ene sumeLa sAdhavAmAM phALe ApI rahyA che. Ama, javAharalAlajI, vinobAjI, anasUyAbahena, beMkara ane naMdAjI sudhIne gAMdhI-vicAramAM phALe che; ema phaLe che. paNa, A badhI saMsthAone satya ahiMsAnI daSTie mUlavavAnuM kAma, navuM saMskaraNa karavAnuM kAma, haja karavAnuM bAkI rahe che. vinobAjI mAtra sUcanA ane vicAra Ape che. paNa tene AkAra ApavA aMge teo bhAMjagaDamAM paDatA nathI. gAMdhIjInuM evuM na hatuM. gAMdhIjIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37. 184ra mAM kahyuM ke : "khAdI na maLe te reTiyA bALI nAkhavA joIe !" ema emanuM cothuM svarUpa khaDA satyAgrahIrUpe-zAMti sainika tarIke gAMdhIjI vakhate dekhAtuM. dArU tADInA pIThA upara pIkeTiMga karanArUM satyAgrahI baLa, jAlima sAme rUdhira ApIne sAmane karanArU aga dhIme dhIme karamAI gayuM che. e karamAI javAmAM be vastuo kAraNabhUta banI che. eka to e ke te vakhate tenI zakita paradezI rAjya sAme laDavAmAM, tene kADhavAmAM eka pratikAraka zakti tarIke lagADavAmAM AvI hatI. te eka ThaMDI tAkAtarUpa hatI. Aje te dara pAMca varSe AvatA cUMTaNa-jaMgamAM kharcAya che. bIjI vAta te vakhate te poliso, jAsUsa, AdivAsIo vagere badhA vacce satya-ahiMsAne prayoga karavAnI vAta gAMdhIjIe karI tene sAkAra ApavAnuM kAma bAkI rahI gayuM che. eTale svarAjya pachI (dhAryA karatAM vaheluM svarAjya AvI jatAM) e savAla UTha ke vidyApITha, Azrama, carakhAsaMdha, naI tAlIma saMdha vagerene ghATa kema ane kevI rIte Apo? gAMdhIjI vakhate racanAtmaka kAryakarenI jhaMkhanA prayoga karavAnI hatI, paNa paradezI sattA ane jAsusInI jALa heIne, e badhA upara pratibaMdha hovAthI tene AkAra ApavAnI jhaMkhanA pUrI na thaI zakI. svarAjya pachI e jhaMkhanAne pUrI karavA mATe e tAkAta judA judA prayogo karavAmAM rokAI gaI. jugatarAmabhAI nArAyaNadAsakAkA, maganabhAI zivAbhAI vagerenI zakita, judI judI saMsthAmAM prayoga karavAmAM, gujarAtamAM prayoga karavAmAM lAgI. evI ja rIte bIjA prAMtanAM racanAtmaka baLonI zakti paNa prayogamAM lAgI. pravegAtmaka vastu ekAgratA mAge che. prayogamAM A badhA ekAgra thatAM, dezanI bhAvAtmaka ekatA tarapha dhyAna na ApI zakAyuM ane tene na goThavI zakANuM. bhAvAtmaka ekatA vagara satyAgrahI zakti UbhI na thaI zake. A eka bIjuM kAraNa paNa e ThaMDI tAkAta ochI thaI javAnuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 bhAvAtmaka ekatA mATe saMgaThana joIe. saMgaThana mATe zista Avazyaka che. enA upara niyamana karanArUM baLa joIe. satyAgrahI hoya te potAnI nabaLAI kabUla kare che. paNa e prakRtine na hoya te te zistabhaMga kare che. zistanA bhayanA kAraNe mANasa daMbhI banI jAya che. eTale e vicAra mUkAya ke saMsthAone nAnI ane chUTI rAkhavI, paNa ethI AgaLa jaI zakAyuM nahIM. eTale dezanuM ghaDatara bhAvAtmaka ekatAnI rIte na thaI zakyuM. A bAju, induke dezavyApI majUronuM je saMgaThana UbhuM na karyuM hota te dezabharamAM sAmyavAdIo ane baLavo karanArA UbhA thaI jAta. telaMgANAmAM bhUmivAna ane bhUmihIna vacce jema sAmyavAdIoe varga vigraha Ubhe tema majUra ane mAlika vacce paNa karAvavA mAgatA hatA ane tene sAmyavAdanuM eka rIharsala banAvI cInanI mAphaka haDapI javA mAgatA hatA. eTale jema bhUmidAne mAlikI-vibhAjana dvArA sAmyavAdanA bhUtane rokyuM, tema IDuke paNa A varga-samanvaya karI sAmyavAdI A taravigrahanA bhayamAMthI dezane ugArI lIdho che ema mAnavuM ja rahyuM. eTale e prazna navI samasyA UbhI karatuM nathI. paNa rASTravyApI racanAtmaka prayogo pAchaLa satyAgraha zakti, bhAvAtmaka ekatAnI jema eka bIjo prazna paNa ema ja Ubho che, te che bahenanI, grAmajanonI ane pachAta varganI bhAvuka dharmazakti. jJAnanI kakSAe emanI zakti maryAdita che paNa dharmanI dRSTie te zraddhA, tipitAnA dharma ane dharmaguruomAM vaheMcAyelI che. e saMkalita nathI eTale paraspara laDIne cheda uDADe che. eka ja dharmane sAdhuo paNa sAmasAme laDIne pitAnI zakita veDaphe che, tyAre ghaNIvAra e prazna thAya che ke A sAdhuoe gharabArane cheDyA zA mATe ? bhedamAMthI abheda tarapha javA mATe je sAdhanA karavAnI hatI tenA badale teo tIvra matabhedamAM paDI gayA che ? dezanA naitika saMskAro ghaDanAra A eka jabbara baLa che, paNa tene uMcakavAnuM ane ghaDavAnuM kAma bAkI che. A kArya ' 1, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 gAMdhIjI vakhate thayuM nahotuM ane Aje paNa e zakita ghaDAI nathI. gAMdhIjInI satyAgrahI zakti rAjakAraNa ane racanAtmaka baLa banene satya-ahiMsA tarapha vALavAmAM vadhAre vAra lAgI hatI. have svarAjya pachI UbhA thatA praznone satyAgrahanI dRSTie ukelavA zI rIte ? A koyaDe Ubho che ? lokazraddhAnuM jabarajasta vAhana karanAra ane sauthI vizeSa pavitra javAbadArIvALA sAdhuonI zakti raNanI retImAM nadIne pravAha sukAI jAya ane retI phelAI jAya, ema sAMpradAyikatAnA raNamAM sukAI javA devI ? evI ja rIte satyAgrahazakita ane racanAtmaka prayogonI zaktine veravikhera thaI javA devI ? A mahAna prazno rASTra AgaLa ane temAM paNa khAsa karIne sarvodaya, vidhavAtsalya ane kalyANa rAjya AgaLa aNaukelyA UbhA che ! eTale atyAre vizva vAtsalyanI vizeSa javAbadArI-navI javAbadArI e UbhI thaI che ke teNe eka bAjuthI paMDita javAharalAlajInI zakitasudaDha banAvavI, vizvamAM emanI zakita vadhAremAM vadhAre kAma karatI thAya e rIte madada karavI. bIjI bAju vinebAjInA vicArothI je prayoga emanA vaDe ke racanAtmaka kAryakaro vaDe thAya che e prayogane saMkalita karavA ane temane pratiSThita karavA, tema ja e lokaghaDatara karI zake, evAM kAmamAM madada karavI. trIjI bAju IndukanuM kSetra kevaLa zahere sudhI rahyuM che tethI gAmaDAM veravikhera rahI gayAM che. tyAM enA kAraNe kheDUtavasavAyA ane kheDUta bharavADe vaccenA saMgharSo vadhyA che. kheDUto ane bharavADa vacce ghaNe ThekANe mArAmArI vadhI che. kheDUta ane khetamajUra vacce paNa gharSaNa UbhAM thayAM che. bannene AjIvikAnI ciMtA che. kheDUto pAse AjIvikAnuM sAdhana nabaLuM che. varasAda sAro thAya to pAka sAro Utare. mAMDa mAMDa teo roTalo pUre kare che. badhI nahera yejanA pAra paDyA pachI temanI dazAmAM zuM sudhAro thaze, te kahI zakAtuM nathI. bIjI tarapha sarakAra sAdhana hovAnA kAraNe, majUra-vasavAyA vagerene pitAnI tarapha kheMcI le che; agara to teo sarakAra tarapha kheMcAI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 e sivAya gAma taraphathI zaheramAM lokone dhasAro vadhI rahyo che ane eNe paNa vikaTa prazno pedA karyA che. gAmaDAMnI bhoLI prajAne game te rIte game te uzkerI zake che. A badhA grAmajanene samajAve koNa? jamInanI vahecaNInuM kAma adhurU rahyuM che. evI ja rIte saMgaThananuM vyApaka kAma paNa haju bAkI ja che. bhAla-naLakAMThAmAM nAnA pAyA upara kheDUta-nepAlaka-majUra maMDaLa-(grAmasaMgaThano) UbhAM thayAM che. eTale vizvavAtsalya vicAradhArAe khAsa e karavAnuM che ke Induka ane grAmasaMgaThana -bane baLone bhegAM karavAM ane grAmasaMgaThananI naitika zakti Indukane maLe ane indukanI janazakti grAmasaMgaThanane maLe e rIte bannene meLavavAnAM che. tethI banne zakti eka bIjAne maLe ane AMtararASTriya majUra-kisAna saMgaThana sAthe emane anubaMdha thaI zake. sarvodaya vicAra grAmajana ane kSetra AyojananI vAta mUke che ane kSetranuM ghaDatara grAmaloko dvArAja thAya, ema kahe che, tyAre vizva vAtsalya vicAra saMsthAo dvArA grAma ghaDataramAM mAne che. have samagra grAmasaMgaThana kema thAya ? evI ja rIte samagra kSetra saMgaThana kema karavAM e vicAravAnuM che ane tene vizeSa prayogo dvArA, anubhave dvArA ghATa ApavAnuM kAma paNa ApaNe (vizva vAtsalya) karavAnuM che. je loko dharmanI bhASAmAM samaje temane te bhASAmAM samajAvIne vAta gaLe utarAvavAnI che. emAM vimukhatA ke alagatA jarAye na Ave tenI kALajI rAkhavAnI che. evI ja rIte vizva vAtsalyane sAdhusaMsthA taraphane kAryakrama paNa kare che. sAdhusaMsthAnI hAlata ghaNuM zocanIya che. teo saMsAra choDe che eTalI ja saMpradAyanI Asakti temane vaLagI jAya che. vidhavA bahenane jema chokare jaze te saMsAra tUTI paDavAne bhaya Ubho thAya che, ema sAdhu sanyAsIonA manamAM bhaya ane mUDhatAnA kAraNe eka evI maDAgAMTha UbhI thaI che. "ane sAcuM kahezuM agara te karavA jaIzuM te samAja tarachoDI deze te?" rahevA-khAvA-pIvAnuM zuM thaze? A bhayathI temane mukta karavAnI javAbadArI vidhavAtsalyanI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 401 - sAdhuvargane mAtra thoDI haMphanI jarUra che. emane abhaya karavAnI eTale ke khAna-pAnanI sagavaDanI nizcitatA karI devI, e nathI, paNa temanAmAM ko sahevAnuM baLa vadhAravuM e che. e uparAMta sAdhusaMsthA je paddhatizI TevAyelI che temAM navA vicAra macAvavAnI zakti bahuja ochI che. e uparAMta paNa vicAronuM pRthakaraNa ane mUlyAMkana paNa jUja saMkhyAmAM thAya che. adhyAtmanI vAtane vedAMtanI sAthe to kayAreka AcAra-vicAra sAthe paNa vicitra rIte joDI de che. vahevAra-sevAne teo gRhasthAzrama sAthe joDI de che. Ama vicAranuM spaSTamaLa na pAkatAM zaMbhumeLA jevuM thaI jAya che. - evI ja sthiti sAhitya sarjananI che. sAdhuoe muLa sAhitya racyuM che paNa tenuM dhargIkaraNa karavA jatAM te moTAbhAge kriyAkAMDenI carcA, paraMparAgata graMtha uparanAM bhAsya-pUrthIo-TIkAo, khaMDana-maMDana ke svanizcita tanA tatvajJAna upara lakhAyeluM maLaze. keTaluMka to beTI prasiddhi mATe kazAM paNa mUlya vAranAM azuddha pratikAvyothI bharapUra che. kathA sAhityamAM sAdhu- hema lo eNe jo, gRhastha hoya te dIkSA leta, dharmI hoya te devaloNe ja adhAma hoya te narake te nAyaka varNavAya che. manuSyabhavanI je kiMmata zAstromAM che te pramANe koIne managati tarapha jato batAvAtuM nathI. evuMja sAhitya kriyAkAMDyuM che jemAM camatkArone joDI devAmAM Ave che. AyaMbila karanAra amuka rANuM nALiyera vadhere te amuka regIne roga maTe, A saMbaMdha ane saMdarbha vagaranI vAto ja karavAmAM Ave che. vaiSNava saMpradAyamAM ekAdazI ke bIjA vratanA mahAtmaya, sAthe devonA camatkArane joDI devAmAM AvyA che. A badhAnA kAraNe samAjane sAce purUSArtha-mAnavane purUSArtha dabAI 26 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 gaye. svavikAsa kema kare e vAta jANe bhUlAI gaI ane sAdhusaMsthAnuM vAMcana-manana-jJAna paNa maryAdita thaI gayuM. kevaLa potAnA ja dhArmika sAhityanuM vAMcana karavAthI daSTi ekAMgI thaI gaI ane arthazAstra, samAjazAstra ke vijJAna vagere sAthe temanuM jJAna nahivata rahyuM. eTale A sAdhusaMsthAe AjanA vijJAna, arthakAraNe rAjakAraNa samAjakAraNa vagerenuM adhyayana ane vAMcana paNa sarvAgI ane vyApaka dharmanI daSTie karavuM rahyuM. ethI AjanA yugane samajI, e jJAnane teo nitika ane dhArmika daSTie samAja AgaLa rajU karI zakaze ane ghaNuM sAruM kAma karI zakaze. sAdhu saMsthAnI upayogitA jJAnanI rIte ghaNI che kAraNake tenA sabhya mATe ekAMta AtmasAdhanA mATe jJAna ArAdhanA Avazyaka che. Aje e jJAna-ArAdhanamAM adhyAtma jJAna sAthe vijJAnane meLa besADavA temaNe purUSArtha karavAne che. jethI teo Arthika-sAmAjika parivartana ane krAMtiomAM vizeSa phALo ApI zake; eTaluM ja nahIM teo ene dhArmika-puTa lagADatAM tenuM mUlyAMkana paNa vadhArI zake che. A kAma thatAM teo kathA sAhityane paNa vaijJAnika be gaThavI zake che. saMskRtine saLaMga itihAsa tapAsatAM e jaNAI Avaze ke samaya samaya pramANe navA vicArone dharmamAM samAvI levAmAM AvyA che. zaMkarAcArye bauddhatattvajJAnane vaidika dharmamAM samAvI lIdhuM ane pacAvyuM. vedika dharma kaMIka aMze jainatatvajJAna karmavAdane pitAnA graMtha bhAgavatagItA vagere dvArA pacAvI lIdhuM che. jainAcAryoe vaidika kyA sAhityanA pAtrane jaina kathA-sAhityamAM samAvI lIdhA che. jene upAsanAmAM vaidika upAsananAM to AvI gayAM che. Ama vicAra tattvajJAna ke kriyAkAMDane parasparamAM samAvAnuM ke AdAnapradAna karavAnuM ahIM prAcInakALathI cAlyuM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 403 evI ja rIte Aje have vaijJAnika Dhabe kathA vastuo goThavavAnI jarUra che. keTalIka kathAo evI paNa che jemAM mULatatva khovAI gayuM che. dA. ta. eka kathAmAM batAvavAmAM AvyuM che ke niraMjana vItarAga tIrtha kara ghoDA upara besIne marelAne bacAvavA jAya che. bhagnAmaya stotranA zloka tIrthakara madade Ave che, evI vAta rajU karavAmAM AvI che. mULa vAta e che ke tIrthakara mukta thayA che ane muktAtmA koInI madada karavA AvatA nathI. musalamAnamAM paNa AnI dekhAdekhI eka kathA che jemAM pIra lIlA gheDe besI nIkaLe che ane badhAnA duHkha dUra thAya che. AvA camatkArika kathA sAhityane mAnava-purUSArthane vaijJAnika vaLAMka ApavuM paDaze ke e rIte badalavuM paDaze. A kArya sAdhu-saMsthA mAraphata thavuM joIe. ' eTale AjanA sAdhuonA mAnasamAMthI eka bAju sAMpradAyika kaleza UbhI karanArI vAta ane aMdha vizvAse kaDhAvavA paDaze; tyAre bIjI bAju nirbhayatA lAvavA mATenA prayatna karavA paDaze. e kevI rIte thaI zakaze ? sAdhu saMsthAmAM sAmaMjasya lAvavA mATe ane tene A vAta samajAvavA mATe ja bhATuMgAmAM A sAdhu-sAdhvI zibiranuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. have pachI nAnA gALA dharma-pariSade goThavAya jemAM sahu bhegA thaI mukta mane ane muktapaNe tatva carcA karavAnI jarUra che. sAdhu sanyAsIo e rIte bhegA thaIne yugapravAhane vicAra ane dharma samanvaya karavA bhegA nahIM thAya te emanI sAme be bho UbhAM che-(1) eka tarapha sAdhu-saMsthAne nakAmI jAra. karI nikaMdana kADhanArI sAmyavAdI paddhati (2) bIjI tarapha samAjanI sAdhu pratyenI zraddhAnuM DahoLAI javuM jethI tenuM varcasva koIpaNa kSetre raheze nahIM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 jo Ama thayuM te mAnavajAtine vinAzanA mukhamAM dhakelAI javAne saMpUrNa khatare che. kAraNake jIvanamAM koIpaNa kSetre dharma ane nItinuM niyaMtraNa na rahetAM sahu pitAnA svArtha mATe bIjAnuM nikaMdana kADhavAnA Are AvIne UbhA raheze. sAdhu saMsthA mATe upara jaNAvelA be bhayomAMthI, sAmyavAdane bhaya te mAthA upara ja che. tene tAjo dAkhalo tibeTane che. tyAM dalAI lAmA sAmyavAdane anukULa na thayA te kAM to temane khatama thaI javAnuM hatuM paNa teo nirvAsita thayA. camatkAra upara jIvanArA 50-60 hajAra lAmAone, ThekaDI uDADI, saDako upara rIbAvI karapINa rIte mArI nAkhavAmAM AvyA. paMcanalAmAM sAmyavAdane anukuLa thayA eTale jIvyA paNa, te satata bhaya ane niyaMtraNa vacce ja rahe che. jema jema vijJAna ane yaMtravAda (Technology)ne abhyAsa vadhI rahe che. tema tema zikSita mAnasa dharma ene dharmagurunI zraddhAthI alaga thaI rahe che ane samAjazraddhA DahoLAI javAne bhaya paNa e ja rIte DakiyAM karate ubhe che. mATe sAdhusaMsthAe samayasara cetIne cAlavAnI ghaNuM agatya che. A bhayathI ugaravA mATe sAdhuoe nirbhaya thavuM paDaze ane bhegA maLI eka vyAsapITha upara besIne yugadharmane vicAra karavo paDaze. vizvavAtsalya vicAranI eka javAbadArI tarIke tenA agradUta munizrI saMtabAlajI sAdhuonI zakitane bahAra lAvavAnI pitAnI javAbadArI pAra pADe che ane e vicAranA sAthIone sahAga le che. temaja bIjI bAju sAdhuomAM ane gRhasthamAM je ta5-zakti paDI che tene anyAya, atyAcAra ane aniSTone nivAravAmAM bahAra lAvavA mAge che. A prayogane munizrI saMtabAlajI zuddhipayoga kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAMdhIjI ene satyAgraha kahelA. A zuhipaga kevaLa evA cahame karI zake ke cAlAvI zake jemanA jIvananI kakSA pAkelI heya, unnata heya ane cAritrathI sabhara hoya; temaNe paNa vyakitagata nahIM. saMsthA dvArA ja A prayoga karavAne heya che. krAMtipriya sAdhuvarganuM emAM. mArgadarzana hevuM jarUrI che. suhima aMge eka sAvadhAnI rAkhavAnI harahameza agatya rahevI joIze. te eke enuM ochuM mUlyAMkana karI game te sthaLe ene upayoga na kara. e ThaMDI tAkAtane nAnI bAbatamAM veDaphI na nakhAya tenuM dhyAna rahevuM joIe. keTalAka prazno nAnA hoya che. gharameLe patAvI zakAtA hoya to ene gharameLe patAvI nAkhavA joIe. tene moTuM rUpa na ApavuM joIe. bApunA AzramamAM keTalAka prazno evA AvatA jeno nikAla teo gharameLe karI nAkhatA. teo ghaNIvAra upavAsonI jAherAta nahotA karatA; samAjanuM lakSa kheMcavAno prasaMga hoya tyAre ja, jAherAta karatA. ApaNe tyAM nAnI vAtane moTuM rUpa ApI devAmAM Ave che ane tenI jAherAta ghaNuM moTI karavAmAM Ave che. eTale. samAjamAM vikSebha Ubho thaI jAya che, ane gharaAMgaNAne prazna vizvaprazna jeTaluM khoTuM mahatva laI le che. eTale dareka praznane te kayAMne kayA kSetrane ane keTalA mahatvane che, e vicArIne ja pachI, tene anurUpa pagalAM levA joIe. nahIMtara pramANu bahAranA prazna vizvapraznanuM rUpa ApI detAM loko pracAravAdI kahe ane hAMsI paNa thAya, enAthI ghaNIvAra sAmo pakSa tene premALa svarUpamAM leto nathI ane kayAre ka te jhanUnI paNa banI jAya che. vizvaprazna e ja banI zake jemAM AkhA vizvane sparzavAnI bhUmikA hoya. dA. ta. aNuzastra pratibaMdha e vizvaprazna che, paNa bhASAne prazna bhArata sudhIne che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ gorAsu zuddhiprayoga sAmAjika prazna che. sALaMgapura zuddhiprayoga Arthika ane dhArmika ane prakArane hate. e praznone je mahatva apAyuM te barAbara hatuM. TuMkamAM dareka praznane tenA kSetra ane svarUpa pramANe mahatva apAvuM joIe. bane tyAM sudhI jAherAta ochI karavI; vyakitagata praznane mahatva na ApavuM. zuddhiprAga zabda na che eTale tarata ne tarata gAMdhI-vicAravALAo ke navAone te gaLe na paNa utare ane svarAjya pachI satyAgrahanuM mUlyAMkana ochuM thatAM AnI paNa kiMmata ochI aMkAya e saMbhava prAraMbhamAM che. eTale bIjI e vAta dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra che ke dhIraja ane khaMtathI cAlavAnuM che ane utAvaLa karavAnI nathI. tethI dhIre dhIre ApoApa tenuM mahatva samajAze. keTalIkavAra upavAsanI atizayatAnA kAraNe sAmo pakSa bhayamAM mUkAI jAya che, tenA upara bhAre tIvra dabANa Ave che. enA kAraNe keTalIkavAra ene trAguM paNa samajI levAya che. eTalA mATe vinobAjI A ahiMsaka zastrane durupayoga na thAya te mATe sarva prathama te upavAsa karavAnI ja nA pADe che. pachI gya vyakti hoya te mAtra ekAda upavAsa karavAnuM kahe che. temane bhaya sAce che ane upavAsane durUpayoga thavAnI bhIti mAstara tArAsiMhanA upavAsoe tAjetaramAM puSTa karI che. zuddhiyogamAM trIjI e sAvadhAnI rAkhavAnI che ke tene vyApaka karavAmAM moTuM jokhama che. jyAM vyakitagata saMbadha ati premaLa hoya, tyAM asahakAra ke bahiSkAra vyakitagata hevo joIe--sAmAjika nahIM. bane tyAM lagI AnI sAthe besavuM ke AnI sAthe na bolavuM; AnuM khAvuM ke AnuM na khAvuM; AnuM pANI pIvuM ke AnuM na pIvuM evI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 497 bAbatothI dUra ja rahevuM sAruM che. A rAgadveSa ane risAmaNune pedA kare che. eTale upavAsanuM zastra, bolavAnuM zastra ke prayAga karavAnuM zastra vyApakaSTivALA yogya puruSanI doravaNI nIce vaparAvavuM joIe; ane e ja vAta zuddhigane paNa lAgu paDe che. kadAca egya puruSa paNa kyAM ka bhUla karI bese te pAMca-paMdara zANuM, samaju ane taTastha mANasanuM anusaMdhAna tenI sAthe levuM joIe. vizva vAtsalya vicAranI e vizeSa javAbadArI che ke teNe atyAre kaoNMgresane sAmAjika ke Arthika kSetromAMthI mukta karI, mAtra rAjakIya kSetre te dezamAM kAma kare ane AMtararASTriya kSetramAM yUne sAthe anubaMdha bAMdhI tene satya ahiMsAnI dizAmAM kAma karatI karavA pUrI madada Ape! paNa koMgresa sudhI Aje vizva vAtsalyane anubaMdha vicAra pahecate lAgatuM nathI. eTale tyAM sudhI teNe sAdhu-saMkalanA karavAnuM ane sarvasevAsaMdhane pratiSThita karavAnuM kAma A vicAra dvArA karavAnuM che. tethI zakti vadhatAM koMgresane puSTi zuddhi ane preraNuM ApavAnI vAta gaLe utaraze te, A traNe baLa-sarvodaya, vizvavAtsalya ane kalyANarAjya (koMgresa) dvArA jabarUM kAma thaze. eTale anubaMdha sarvAgI levuM jarUrI che. tyArabAda Induka sAthe je anubaMdha che, tenA vaDe AMtararASTriya zramika saMgaThana sudhI pahoMcavAnI ane ITukamAM naitika mUDI pUravAnuM kAma thavuM joIe. . atyAre vizva vAtsalyanA anuyAyIo dvArA zuddhi prayogo ane sAdhu saMkalanA-e be jarUrI kAma karavAnAM che. A pachI kame kame AkhuM kAma goThavAI jAya ane anubaMdha vicAranI vAta sArI peThe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'ja8 samajAI jAya te AMtararASTrIya kSetranI dizAmAM viziSTa pratye ekAgratApUrvaka karI zakAze. jethI saMdharSa pAchaLa je zakti vekAya che te pachI anubaMdhanA kAmamAM ja vizeSa kharcAze. A vizva vAtsalyanI vizeSa, javAbadArIo che je teNe adA karavAnI che. [dha:-A viSaya uparanI carcA zibiramAM AvelA badhuonA vyaktigata anubhavo ane zibiranI chApa age temaja bhaviSyanA temanA kAryakrama saMbaMdhI hoIne zibira viSayaka pragaTa thanAra pustakamAM AvarI levAmAM Adhaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com