________________
જે એવા દાનની પ્રશંસા કરે છે તે અનેક પ્રાણુઓના શોષણરૂપ વધને પોષે છે. જે એને નિષેધ કરે છે તે ગરીબોને સહાયતાની વૃત્તિને વિચ્છેદ કરે છે. જે અનૈતિક કમાણુમાંથી દાન કરે છે તેને પ્રતિષ્ઠા મળતાં તે વધુ ને વધુ અનેતિક કમાણી તરફ દોટ મૂકશે પછી થતું દાન કરીને બેટી પ્રતિષ્ઠા મળવાની વૃત્તિને પિષતિ રહેશે. એ ભયને ઓળખીને ઉપર સ્પષ્ટીકરણ કરવામાં આવ્યું છે.
માધ્યસ્થ ભાવનાની વિશેષતા એ છે કે વ્યક્તિ, સમાજ કે સમષ્ટિના અનિષ્ટની સામે લડવું. પણ તે એનાં અનિષ્ટો દૂર થાય અને સારાં બને એવી સતત વાક્યની ભાવના સાથે તેની પરાકાષ્ટારૂપે દુષ્ટ-કૂર કે પાપીને દુઃખમાં જોઈને તેને મદદ કરવી જોઈએ. એટલે જ સાધકો પાણીમાં ડૂબતા વીછીને, એ જાણવા છતાં કે ડંખ મારશે, છતાં બચાવે છે; આજ મધ્યસ્થ ભાવનાની સક્રિય વાત્સલ્યતા છે. અહીં વીંછીને સ્વભાવ ડંખ મારવાનો છે તે પ્રતિ માધ્યશ્ય ભાવ પ્રગટ કરી તેને બચાવવાની ભાવનાને સજીવન કરવામાં આવેલી છે.
આ ચારે ય ભાવના પરસ્પરમાં ઓતપ્રેત છે. તેમને યથાર્થરૂપે સમજીને આચરવાથી વિશ્વવાસિલ્યના માર્ગે જવાનું સરળ થઈ પડશે.
ચર્ચાવિચારણું વાત્સલ્યભાવની સક્રિયતા
પંજાભાઈ –સવારે નેમિમુનિએ કરેલી વિધવાસલ્ય પ્રવાહની ચેખવટ જે રીતે કરી છે તેથી અત્યધિક સતોષ થયેલ છે. ચાર ભાવનાઓ મિત્રી, મુદિતા, કરૂણું, અને માધ્યસ્થની છણાવટથી ઘણું જાણવા મળેલ છે.
સામાન્ય રીતે ઉપેક્ષાને જ માનવ માધ્યસ્થભાવનામાં ઘટાવે છે. અનિષ્ટ ધેળે દહાડે ચાલતું હોય તોયે હશે, મરશે, કરશે તે ભરશે એમ કહીને ચલાવી લેવાય છે. તેના બદલે અનિષ્ટને વિરોધ અને ઈષ્ટનું સમર્થન કરવું જોઈએ. આજુબાજુનું વર્તુળ સક્રિય ન બન્યું
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
