Book Title: Aagam 41 1 OGH NIRYUKTI Moolam evam Vrutti
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004142/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [41/1] zrIoghaniryuktiH (mUla) sUtram namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita- suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH "oghaniryukti" mUlaM evaM vRtti: [mUla-niryuktiH + bhASyaM + droNAcArya viracitA vRttiH] [Adya saMpAdaka: - pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. ] (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha ) punaH saMkalanakartA- muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D.) 23/04/2015, guruvAra, 2071 vaizAkha suda 5 jain_e_library's Net Publications muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra- 41/1] mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUla evaM droNAcArya viracitA vRttiH ~0~ Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM -1 ." "niyukti: -1 + bhASyaM -] + prakSepaM -" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra MARATARRARIATARWANAANANANAANAANAANAANANORY ||ahm // dUbhadrabAhusvAmiviracitaniyuktizrImatpUrvAcAryaviracitabhASyayutA ttizodhakanirvRtikulabhUSaNazrImadroNAcAryasUtritavRttibhUSitA ||-|| zrImatI-oghaniyuktiH SAAAAAAAAAAA RETARIANRANANAINAND dIpa anukrama prasedhikA-rAjanagarIyavidyAzAlAjJAnakozAt zAha-jayasiMhabhAi haThIsiMhaprabhRtivitIrNadravyasahAyena zAha-veNIcandra suracandradvArA zrIAgamodayasamitiH mudrita-mohamayyAM nirNayasAgaramudrAlaye rA0 rA0 rAmacandra yesU zeDage dvArA vIrasaMvat 2445. vikamasaMvat 1975. krAiSTa 1919. paNya-3-0HUMMMMMMMMMMMMMMMRUUNUURUUM pratayaH1000 ForParaanaLPHABUMOne wwwlanetramom oghaniyukti sUtrasya mUla "TAiTala peja" Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAkA 812+322+31 mUlAMka: 0001 1007 1143 viSaya: maMgalaM, prastAvanA-gAthA: upadhipramANa-dvAram AlocanA dvAram pRSThAMka 004 417 452 oghaniyukti mUla- sUtrasya viSayAnukrama mUlAMka: 0021 1115 1147 viSaya: pratilekhanA- dvAram anAvartanavarjana dvAram vizodhi-dvAram pRSThAMka: 027 447 453 ~2~ dIpa- anukramAH 1165 viSaya: mUlAMka : 0547 piNDa-dvAram 1140 | pratisevanA-dvAram upasaMhAra-gAthA: 1163 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - 41/1] mUla sUtra -[ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH pRSThAMka 258 452 457 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [oghaniyukti- mUlaM evaM vRttiH] isa prakAzana kI vikAsa-gAthA yaha prata sabase pahale "zrI oghaniyuktiH " ke nAmase sana 1919 (vikrama saMvata 1975) meM Agamodaya samiti dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdakamahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI) mahArAja sAheba | hamane jaba "AgamasuttANi" (saTIka) nAmase 45 Agama-saTIkaM kA prakAzana karavAyA taba hamAre saMpAdana kAryame isI prata kA sahArA lekara hamane bhI "oghaniyukti-saTIkaM" kA puna: saMpAdana evaM prakAzana kiyA hai | jo "AgamasuttANi" (saTIka) ke 26 ve bhAgame mudrita huA hai, aura inTaraneTa para bhI "AgamasuttANi (saTIka) 41/1 ke rupame hai| jIse hamAre dvArA prakAzita 'DIvIDI' me bhI sthAna diyA hai| * hamArA ye prayAsa kyoM? : Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjyazrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira mUlasUtra-niyukti-bhASya Adi ke naMbara likha die, tAki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA sUtra, niyukti, bhASya Adi cala rahe hai usakA saralatA se jJAna ho zake | bAyIM tarapha Agama kA krama aura isI prata kA niyukti/bhASya/prakSepa kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake | hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmAna aura kramazaH Age bar3hate hue hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA Adi ke naMbara alaga-alaga hone se hamane use alaga-alaga die hai aura usake lie ||-|| aisI do lAina khIMcI yA 'gAthA' Adi zabda likha diyA hai | aneka sthAnome pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTsa bhI dI hai | abhI to ye jain_e_library.org kA 'iMTaraneTa pablikezana' hai, kyoMki vizvabharameM aneka logo taka pahu~cane kA yahIM sarala, sastA aura Adhunika rAstA hai, Age jAkara Isiko mudraNa karavAne kI hamArI manISA hai| ........muni dIparatnasAgara. ~ 3~ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [-1 - "niyukti: [-] + bhASyaM / -] + prakSepaM -" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||-|| // aham // anUnazrutakevalizrImadbhadrabAhusvAmimizruddhRtA akhaNDapANDityayutazrIdroNAcAryakRtavivRtiyutA zrIopaniyuktiH SHRS55655557 dIpa anukrama namo arahatANaM, Namo siddhANaM, Namo AyariyANaM, Namo ubajjhAyANaM, Namo loe sabasAhaNaM, eso paMcanamukkAro, svpaavppnnaasnno| maMgalANaM ca savesi, paDhamaM havai maMgalaM // 1 // arhana yastribhuvanarAjapUjitebhyaH, siddhebhyaH sitaghanakarmabandhanebhyaH / AcAryazrutadharasarvasaMyatebhyaH, siddhyarthI satatamahaM namaskaromi // 1 // prakrAnto'yamAvazyakAnuyogaH, tatra ca sAmAyikAdhyayanamanuvartate, tasya ca catvAryanuyogadvArANi bhavanti mahApurasyeva, tadyathA-upakramaH nikSepaH anugamaH naya iti, eteSAM cAdhyayanAdau upanyAse itthaM ca kramopanyAse prayojanamabhihitam , tatropakramanikSepAcuktI, adhunA'nugamAvasaraH, sa ca dvidhA-niryuktyanugamaH sUtrAnugamazca, tatra niyutyanugamastredhA-nikSepopodghAtasUtrasparzaniyuktyanugamabhedAt , tatra nikSepaniyuktyanugamo'nugato vakSyamANazca,upodghAtaniryu-13 ... namaskAra mahAmaMgalaM evaM prastAvanA ~ 4~ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1] .- "niyukti: [-] + bhASyaM [-] + prakSepaM [1-3] . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH %AK % prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 1 // tyanugamasvAbhyAM dvAbhyAM dvAragAthAbhyAmanugantavyaH-"uddese niise ya" ityAdi / asya ca dvAragAthAdvayasya samudAyA- prastAvanA rtho'bhihitaH, adhunA'vayavArtho'nuvartate, tatrApi kAladvArAvayavArthaH, tatpratipAdanArthaM cedaM pratidvAragAthAsUtramupanyastam"deve addha ahAuya uvakama" ityAdi, asyApi samudAyAthoM vyAkhyAtaH, sAmpratamavayavArthaH, tatrApyupakramakAlAbhidhA-3 nArthamidaM gAthAsUtramAha-dupihovakamakAlo sAmAyArI ahAuyaM ceva / sAmAyArI tibihA ohe dasahA payavibhAge / // 1 // " tatropakrama iti kaH zabdArthaH?, upakramaNaM upakramaH, upazabdaH sAmIpye 'kramu pAdavikSepe' upeti sAmIpyena kramaNaM / upakramaH-dUrasthasya samIpApAdanamityarthaH, tatropakramo dvidhA-sAmAcAryupakramakAlaH yathAyuSkopakramakAlazca, tatra sAmAcAryupakramakAlatrividhA-oghasAmAcAryupakramakAlaH dazadhAsAmAcAryupakramakAlaH padavibhAgasAmAcAryupakramakAlazca, tatraughasAmAcArI-opaniyuktiH, dazadhAsAmAcArI 'icchAmicchetyAdi, padavibhAgasAmAcArI klpvyvhaarH| tatrIrghasAmA|cArI padavibhAgasAmAcArI ca navamapUrvAntavarti yat tRtIyaM sAmAcArIvastvasti tatrApi viMzatitamAtmAbhRtAt sAdhvanunahArthaM bhadrabAhusvAminA niyUMDhA, dazadhAsAmAcArI punaruttarAdhyayanebhyo nirmUDhA 'icchAmicche syAdikA, tatraitadupakramaNaviMzativarSaparyAyasya dRSTivAdo dIyate nArataH, iyaM tu prathamadivasa eva dIyate, prabhUtadivasalabhyA satI svalpadivasalabhyA | dIpa anukrama [1-3] *%2595%25E5 2 // 1 // niggame settakAla purise ya / kAraNa pacaya rupamaNa nae samoyAraNA'Numae // 1 // ikahavihaM kassa kAhiM kesa kahaM keciraM havA kAlaM / kada saMtara kAmavirahi bhavAgarisa phAsaNa nirutI // 2 // (Ava0 patre 104 gAdhe 140-101) Ava0 ni0 panne 257 gAthA 660) Murary on atra traya: prakSepa-gAthA: vartate, ekA gAthA atra dRzyate, zeSe dve gAthe mayA pUjyapAda sAgarAnandasUrijI saMpAdita "AgamamaMjuSA"yA: uddharitaM. te dve . gAthe matsaMpAdita "AgamasuttANi-mUlaM" evaM "AgamasuttANi-saTIka" pustaka-dvaye mudritaM vartate / ~5~ Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [4] - "niyukti: [1-2] + bhASyaM -1 + prakSepaM [1-3]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| kRtetyarthaH, evaM padavibhAgasAmAcArI dazadhAsAmAcAryapIti / tatraughasAmAcArI tAvadabhidhIyate, asyAzca mahArthatvAt katha-2 cicchAstrAntaratvAccAdAvevAcAryoM maGgalArtha saMbandhAditrayapratipAdanArthaM ca gAthAdvayamAha arahate vaMdittA ca udasapuSI taheva dasapucI / ekArasaMgamuttatvadhArae sabasAhU y||1|| oheNa u nijurti bucchNcrnnkrnnaannuogaao| appakkharaM mahatthaM aNuggahatthaM suvihiyaannaashaajuylii| el atrAha-kimarthaM zAstrArambhe maGgalaM kriyate / iti, ucyate, vighnavinAyakopazamanArtha, tathA coktam-"zreyAMsi bahuvi-12 mAni, bhavanti" ityAdi, zreyobhUtA ceyamato maGgalaM kartavyaM, tacca nAmAdibhedena caturdhA, tatra nAmasthApane sujJAne, dravyamaGgalaM dadhyAdi, taccAnekAntikamanAtyantikaM ca, bhAvamaGgalamahaMdAdinamaskAraH, taccaikAntikamAtyantikaM ca / tadanena saMva-| ndhenAyAtasyAsya vyAkhyA kriyate-sA ca lakSaNAnvitA nAlakSaNeti, lakSaNaM ca saMhitAdi, "saMhitA ca padaM caiva" ityAdi, tatrAskhalitapadoccAraNaM saMhitA, sA ceyam-'arahate vaMdittA' ityAdikA / adhunA padAni pratanyante-arhato vanditvA caturdazapUrviNaH tathaiva dazapUrviNaH / ekAdazAGgasUtrArthadhArakAn sarvasAdhUMzca / etAvanti padAnyAdyagAthAsUtre, dvitIyagAthA-1 sUtrapadAnyucyante-opena tu niyuktiM vakSye caraNakaraNAnuyogAt alpAkSarAM mahAAm anugrahArthaM suvihitAnAm , etAvanti padAni / adhunA padArthaH-'arahate' ityAdi, azokAdyaSTamahAprAtihAdirUpAM pUjAmahantItyarhantaH tAn arhataH, 'vaMdittAta iti 'vadi abhivAdanastutyoH' stutvetyarthaH, samAnakartRkayoH pUrvakAle ktvApratyayo bhavatIti vanditvA, kim ?-'oghaniyuktiM vakSye' iti dvitIyagAthAkriyayA saha yogaH, kimarhata eva vanditvA ?, netyAha-'caturdazapUrviNazca caturdaza dIpa anukrama 4) Santarai A nitaram.org ~6~ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [5] - "niyukti: [1-2] + bhASyaM -1 + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha- niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| droNIyA vRttiH pUrvANi vidyante yeSAM te caturdazapUrviNastAMzca, vanditveti sarvatra kriyA mIlanIyA, kiM tAneva !, netyAha-'tathaiva dazapUrvi-dI maGgalAdi Nazca' 'tatheti Agamoktena prakAreNa eveti kramaniyamapratipAdanArthaH anenaiva krameNa dazapUrviNa iti, daza pUrvANi vidyante | ni.1-2 yeSAM te dazapUrviNaH, na kevalaM tAneva, 'ekAdazAGgasUtrArthadhArakAn ekAdaza ca tAnyaGgAni ca ekAdazAGgAni ekAdazAjhAnAM sUtrAI ekAdazAGgasUtrAthauM tau dhArayanti ye tAn ekAdazAGgasUtrArthadhArakAn / 'sarvasAdhUMca' iti sarva sAdhayantIti sarvasAdhavaH athavA sarve ca te sAdhavazca sarvasAdhavaH tAn sarvasAdhUzca vanditvA, cazabdaH samuccaye, athavA'nuktasamuccaye, yacca | samuccitaM tatpratipAdayiSyAmaH / padavigrahastu yAni samAsabhAji padAni teSAM pratipAditaH / adhunA cAlanAyA avasaraH sA pratipAdyate, evaM vyAkhyAte satyAha para:-sarvamevedaM gAthAsUtra na ghaTate, katham , iha 'opaniyuktiM vakSye' iti pratijJA, |sA ca prathamameva namaskArasUtre na saMpAditA, yaduta namaskAro'pi saMkSepeNaivAbhidhAtavyaH, na cAsau saMkSepeNa pratipAditaH, api vahannamaskAra eva kevalaH saMkSepanamaskAro bhavati, sa eva kartavyo, na caturdazapUrvadharAdinamaskAraH, atha kriyate, evaM 18/ tarhi ekaikasyA vyaktenamaskAraH kartavyaH, kiM dazapUrvyAdinamaskAreNeti, caturdazapUrvinamaskAreNaiva zeSANAM namaskAro bhaviSyatIti, atha bhedena kriyate evaM tarhi trayodazapUrvadharAdInAmekaikapUrvahAnyA tAvatkartavyo yAvatpUbaiMkadezadharANAmiti, atrocyate, yaditthaM cocaM kriyate tadavijJAyaiva paramArthaM, katham ?, yaduktaM tAvat saMkSepagrantho'yaM tadatra namaskAro'pi saMkSepeNa|8 kartavya iti, atra tAvatpratividhIyate-yenaiva saMkSepagrantho'yaM tenaiva lakSaNenetthaM namaskAraH kRtaH, tathAhi-sAmAnyenAhatA namaskAro'bhihitaHna vizeSeNa ekaikasya tIrthakarasya, tathA bhagavatAmupakAritvAnnamaskAraH kriyate, ye'pyamI caturdazapUrva-1 dIpa anukrama ACACAX SAREaratRana Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [5] - "niyukti: [1-2] + bhASyaM -1 + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 84% prata gAthAMka ni/bhA/pra 45-4-% ||2|| dharAste'pyupakArakA eva, kathamiti cet, arthadvAreNa tIrthakarA upakArakAH, sUtratastu caturdazapUrvadharA gaNadharAH, yata uktam"artha bhAsai arahA suttaM gaMthati gaNaharA niuNA / " ityAdi, ata upakArakAsta iti, athavA dvidhopakAraH-vyavahito'vyavahitazca, tatra bhagavanto'rhantaH vyavahitopakArakatvena vyavasthitAH, caturdazapUrvadharAstvasthAnantaropakArakatvena, atazcaturdazapUrvadharanamaskAraH kRtaH, sarvAzcaturdazapUrvadharavyaktaya AgRhItA anena namaskAreNeti, yaccoktam-caturdazapUrvinama-14 |skAreNava zeSANAM dazapUrvyAdInAM namaskAro bhaviSyati kiM dazAdinamaskAreNeti ?, atha bhedena kriyate evaM tarhi trayo-I dazapUrvadharAdInAmekaikapUrvahAnyA tAvatkartavyo yAvatpUrvaikadezadharANAmiti, etadaSyasAdhu,katham?, yato dazapUrvadharA api zAsanasyopakArakA upAGgAdInAM saMgrahaNyuparacanena hetunA, athavA'syAmavasarpiNyAM caturdazapUrvyanantaraM dazapUrvadharAeva saMjAtA-14 natrayodazapUrvadharA dvAdazapUrvadharA ekAdazapUrvadharA vA ityasyArthasya pratipAdanArtha caturdazapUrvadharAnantaraM dazapUrvinamaskAro'bhi hitaH, athavA'nyatprayojanam-arthatastIrthakarapraNItaM sUtrato gaNadharopanivarddha caturdazapUrvadharopanibarddha dazapUrvadharopanibaddhaM pratyeH hai kabuddhopanibaddhaM ca pramANabhUtaM sUtraM bhavatItyasya pratipAdanArtha dazapUrvinamaskAraH kRtaH, tathA coktam-"arhatproktaM gaNadhara habdhaM pratyekabuddhahabdhaM ca / sthaghiragrathitaM ca tathA pramANabhUtaM tridhA sUtram // 1 // " iti, 'athavA'nyatprayojanam-caturdazapUrviNo dazapUrSiNazca niyamenaiva samyagdRSTaya iti pradarzanArthaM tannamaskAraH, athavA yaduktaM trayodazapUrvadharAdInAmekaikahAnyA tAvannamaskAro vAcyo yAvadekadezapUrvadharANAmiti, saiSa hAniritdhamuktA yaduta prabhUtahAnyA hAnirvAcyA, sA ca tryantare 1 artha bhASate'Ina sUtra pramantri gaNadharA nipurNa / dIpa anukrama auranorm ~8~ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [5] - "niyukti: [1-2] + bhASyaM -1 + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: maGgalAdi ni.1-2 prata gAthAMka ni/bhA/pra zrIogha- niyuktiH droNIyA vRttiH ||2|| pratipAditA bhavati, ataH pUrvatrayamullaJcaya dazapUrviNAM grahaNam , evaM navAdiSvapi yojyam , evaM vyAkhyAte satyAha paraHguNAdhikasya vandanaM. kartavyaM, na tvadhamasya, yata uktam-"guNAhie baMdaNayaM" bhadrabAhusvAminazcaturdazapUrvadharatvAt dazapUrvadharAdInAM ca nyUnatvAttarikaM teSAM namaskAramasau karoti? iti, atrocyate, guNAdhikA eva te, avyavacchittiguNAdhikyAt, ato na doSa iti / evaM vyAkhyAte satyAha para:-ekAdazAGgasUtrArthadhArakANAM kimarthaM kriyate ? iti, ucyate, iha caraNakaraNAtmikA oghaniyuktiH, ekAdazAGgasUtrArthadhAriNazca caraNakaraNavanta eva, ekAdazAnAmaGgAnAM caraNakaraNAnuyogasvAt , upayogitvenAMzena teSAM namaskAra iti / sAdhUnAM kimarthamiti cet, te tu caraNakaraNaniSpAdakAH, tadartha cAyaM sarva eva prayAsa iti / athavA'nyathA byAkhyAyate idaM gAthAsUtram-anena gAthAsUtreNa paJcanamaskAraH pratipAdyate, na ca pazcana-18 maskArAlaghutaro'nyo'sti namaskAra ityato bhadrabAhusvAminA sa eva kRta iti, katham !, 'arahaMte vaidittA' ityanenAhannamaskAraH, 'caudasapubI taheva dasapubI ekkArasaMgasuttatthadhArae' ityanenAcAryopAdhyAyanamaskAraH, yataH sUtrapradA upAdhyAyA arthapradA AcAryA iti / evaM vyAkhyAte satyAha-evaM tarhi 'arthasUtradhArakAn' ityeva vaktavyam, AcAryopAdhyAyapadayorevaM krameNa vyavasthitatvAt , tatkathametat / iti, atrocyate, nAvazyamAcAryopAdhyAyairbhirbhavitavyam, api tu kacidasAveva sUtra ziSyebhyaH prayacchatyasAveva cArthamataH 'sUtrArthadhArakAn' ityevamupanyastam / 'sarvasAdhUMca' ityanena tu saadhunmskaarH| pratipAditaH / sarvazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, tato'yamoM bhavati-sarvAnahataH, evaM caturdazapUrvadharAdInAmapi mIlanIyaM, guNAdhike vandanakaM / RANASEX dIpa anukrama REauratonind M arayan ~9~ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||R|| dIpa anukrama [4] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [5] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita E1 "niryuktiH [12] + bhASyaM [-] + prakSepaM [3...]" F AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH cazabdAtsiddhanamaskAraH / evaM vyAkhyAte satyAha- kimarthaM siddhanamaskAraH pacAdabhidhIyate ?, api tvarhannamaskArAnantaraM vAcya iti, atrocyate, yAni hyarhadAdIni padAni teSAM sarveSAmeva siddhAH phalabhUtAH, ataH phalapratipAdanArthaM pazcAdupanyAsa iti, athavA'nnamaskAreNaiva siddhanamaskAro'pyabhihitaH, kAraNe kAryopacAramaGgIkRtya, siddhatvasya kAraNabhUtatvAdatAmityalaM prasaGgeneti // 1 // adhunA kRtamaGgalaH san saMbandhAbhidheyaprayojanatrayamadarzanArtha dvitIyaM gAthAsUtramAha- 'oheNa u' iti, oghaH saMkSepaH samAsaH sAmAnyamitye ko'rthaH tena opena niryuktiM vakSye iti yogaH, tadanena gAdhAkhaNDakena saMbandhaH pratipAditaH kriyA''nantaryalakSaNaH, tathA ca vyAsakriyAyAH samAsakriyA anantarabhUtA vartate, ataH kriyA''nantaryalakSaNaH saMbandhaH, evaM kAryakAraNalakSaNo'pi draSTavyaH - kAryam - oghaniryuktatyarthaparijJAnamanuSThAnaM ca kAraNaM tu vacanarUpApannA oghaniryuktireva, evaM ca sAdhyasAdhanAdayo'pi draSTavyA iti / tuzabdo vizeSaNe, kiM vizinaSTi ? - oghena vakSye, tuzabdAskizcidvistarato'pi "chappurimaM" ityAdi, niryuktiM vakSya iti-ni:- Adhikye yojanaM yuktiH, sUtrArthayoryogo nityavyavasthita evAste vAcyavAcakatayetyarthaH, adhikA yojanA niryuktirucyate, niyatA nizcitA vA yojaneti, tatazca niryuktiyuktirityevaM vaktavye ekasya yuktizabdasya lopaM kRtvA evamupanyAsaH, yathoSTramukhI kanyeti / 'vocche' iti vakSye' abhidhAsya iti yaduktaM bhavati, kuto vakSye ? ityata Aha- 'caraNakaraNAnuyogAt caryata iti caraNaM vakSyamANalakSaNaM vratAdi kriyata iti karaNaM-piNDavizuddhayAdi, caraNaM ca karaNaM ca caraNakaraNe tayoranuyogazcaraNakaraNAnuyogaH, anuyojanamanuyogaH anukUlo vA yogo'nuyogaH, athavA'Nu-sUtraM mahAn arthaH tato mahato'rthasyANunA sUtreNa yogo'nuyogaH, tasmAccaraNakaraNAnuyogAt For Park Use Only ~10~ nerary org Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [5] - "niyukti: [1-2] + bhASyaM -1 + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH maGgalAdi prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| 0-60-5 zrIogha- niyuktiM vakSye, caraNakaraNAtmikAmeveti gamyate, yathA mRdo ghaTa karoti mRdAtmakameva, tdvdnaapiiti| athavA caraNaM ca tatkaraNaM niyuktiH ca 2 tasyAnuyogastasmAcaraNakaraNAnuyogAt niyuktiM vakSya iti, tadanenAvayavenAbhidheyamuktaM, caraNakaraNaniyuktirabhidheyeti / droNIyA kiMsvarUpAM niyukti vakSye' ityata Aha-'alpAkSarAM' alpAnyakSarANi yasyAM sA'lpAkSarA tAmalpAkSarAm, athavA kriyA-1 vRttiH vizeSaNametat , kathaM vakSye / ityata Aha-'alpAkSara' stokAkSaraM vakSye, na prabhUtAkSaramityarthaH / kimalpAkSarameva ?, netyaah||4|| 'mahatthaM' mahArthaM vakSye, athavA mahAnoM yasyAH sA mahArthA tAM mahArthI vakSye, tadanenAbhidheyavizeSaNaM pratipAditaM bhavati / 'alpAkSarAM mahArthI' ityanena caturbhaGgikA pratipAditA bhavati, ekamalpAkSaraM prabhUtArthaM bhavati 1, tathA anyat prabhUtAkSarama-| pArtha 2, tathA prabhUtAkSaraM prabhUtArtha 3, alpAkSaramalyArthe 4 ceti / kiMnimittaM vakSye ? ityata Aha-'anugrahArtha' anugrasaha-upakAro'bhidhIyate, arthazandaH prayojanavacanaH, tata upakAraprayojanaM vakSye, tadanena prayojanaM pratipAditaM draSTavyam / keSAM vakSye / ityata Aha-suvihitAnAM zobhanaM vihitam-anuSThAnaM yeSAmiti te suvihitAH-sAdhavasteSAM suvihitAnAmanugrahArthamopaniyukkiM vakSya iti yogaH / tadanena gAthAsUtreNa paropanyastA hetavo nirAkRtA bhavanti / ke ca hetavaH', niHsaMghamdhatvAdaya iti / yazcArya ktvApratyaya upanyastastena nityAnityakAntavAdayorasAratA pratipAditA bhavati, katham |-n nityavAde ktvApratyayo yujyate na vA'nityavAde, kiM tu nityAnityavAda evAyaM ghaTata iti, nityavAde tAvanna ghaTate, eka kRtvA hyaparakaraNaM kramaH, ktvApratyayazca viziSTapUrvArtho'bhidhIyate, 'samAnakartRkayoH pUrvakAle ktveM' (pA0 3-4-21) ti vacanAt , nityavAde cAmacyutAnutpannasthiraikasvabhAvaM vastu, tacca kiM tAvat pUrvasvabhAvatyAgena dvitIyAM kriyAM karoti dIpa anukrama ~ 11~ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [6] - "niyukti: [1-2] + bhASyaM [1] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| AhosvitpUrvasvabhAvAtyAgeneti vAcyam ?, yadi pUrvasvabhAvatyAgena tato'nityatvaprasaGgA, atAdavasthyamanityatAM brUmaH, atha pUrvasvabhAvAtyAgena, evaM tarhi na kadAcidapi tena dvitIyA kriyA kartavyeti, evaM pratipAdite'nityatAvAdyAha-ata evA-13 smAkaM darzane ktvApratyayo ghaTata iti, etadapyacAru, yasya kSaNikaM vastu tasya kathaM ktvApratyayo yujyate ?, utpattyanantaraM dhvaMsAt, kathameka eSa kartA kriyAdvayaM karoti', yena hi prAktanI kriyA niSpAditA so'nya eva, yo'pi cottarAM kriyAM karoti so'pi cAnya eva, tata ekAntAnityavAde'pi na ghaTate ktvApratyaya iti / ayaM tAvatsamudAyArthaH, adhunA bhASya-1 kRdekaikamavayavaM vyAkhyAnayati-tatra 'tattvabhedaparyAyAkhyeti paryAyato vyAkhyAM kurvannidaM gAthAsUtramAha Ahe piMDa samAse saMkheve ceva hoMti egaTThA / nijuttatti ya atthA jaM baddhA teNa nijuttI ||1||(bhaa0) | oghaH piNDo bhavatIti yogaH, piNDanaM piNDaH, saMghAtarUpa ityarthaH, 'samAse' iti samasanaM samAsaH, 'asu kSepaNe' samekIbhAvenAsanaM kSepaNamityarthaH, tathA ca samAsena sarva eva vizeSA gRhyante, oghaH samAso bhavatIti yogaH, evaM bhavatIti / kriyA sarvatra mIlanIyA / 'saMkheve' iti saMkSepaNaM saMkSepaH sam-ekIbhAvena preraNamityarthaH, cazabda uktasamuccaye, kadAcidanutasamuccaye, evaMzabdaH prakAravAcakaH, evameteSAmapi piNDAdInAM ye paryAyAste mIlanIyA iti / niyuktipadavyAkhyAnArthamAha-nittatti ya' ityAdi, niH-Adhikye yojanaM yuktiH, Adhikyena yuktA niyuktAH aryanta ityarthAH gamyanta * ityarthaH, tato niryuktA iti cA'rthA yad yasmAdbaddhAstena niyuktirabhidhIyate / athavA'nyathA-nizcayena yuktA niyuktiriti cArthAH yadbaddhAstena niyuktirabhidhIyate, ityayaM gAthArthaH / ekAdhikapratipAdanena ca ekAntabhedAbhedavAdI vyudasyete, naikA dIpa anukrama 'ogha' evaM 'piNDa' zabdasya vyAkhyA ~ 12 ~ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [6] ." "niyukti: [2...] + bhASyaM [1] + prakSepaM [3... . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| dIpa anukrama zrIopa- ntabhedapakSe ekArthikAni yujyante, katham ?, yasya hyekAntenaiva sarve bhAvAH sarvathA bhinnA vartante tasya hi yathA ghaTazabdAtpaTa- caraNasaniyuktiHzabdo bhinnaH evaM kuTazabdo'pi bhinna eva tatkathaM ghaTazabdasya kuTazabda ekAdhiko yujyate , ekArthikatvaM hi kathacinedeptatiH droNIyAx bhavatIti, evamekAntAbhedavAdino'pi na yujyante ekArthikAni, katham ?, yasya hyabhedena sarve bhAvA vyavasthitAstasya yathA bhA. 2 vRttiH / ghaTazabdasya ghaTazabdo'bhinna ekArthiko na bhavati evaM kuTAdayo'pi na yujyante, abhinnatvAt , ityalaM casUryeti // 1 // adhunA caraNapadavyAkhyAnArthamidaM gAthAsUtramAha|vaye samaNadhamma saMjama veyAvaccaM ca baMbhagutIo / nANAItiyaM ta kohaniraMgahAI caraNameyaM // 2 // (bhA0) | vyAkhyA-bhavatIti kriyA'nuvartate, pratAdi caraNaM bhavatIti yogaH, vratAni-prANAtipAtAdinivRttirUpANi 'samaNadhamma'tti zramaNAH-sAdhavo dhArayatIti dharmaH zramaNAnAM dharma:-kSAntyAdikazcaraNaM bhavatIti sarvatra mIlanIyam / 'saMjame ti samekIbhAvena yamaH saMyamaH, uparama ityarthaH, sa ca prekSotprekSAdirUpaH saptadazaprakAraH 'veyAvarca' iti vyAvRttasya bhAvo vaiyAvRttya, AcAryAdibhedAzaprakAra, cazabdaH samuccaye, kiM samuccinoti ?, vinayazca, 'baMbhaguttIo'tti brahma iti-prakSacarya tasya guptayo brahmacaryaguptayaH, caryazabdalopAdevamupanyAsaH kRtaH, tAzca vasatyAdikA nava brahmacaryaguptayA, 'nANAitiya'ti jJAyate'neneti jJAnam-AbhinivodhikAdi tadAdiryasya jJAnAditrayasya tat jJAnAdi, AdizabdAt samyagdarzanacAritrapariKgrahaH, jJAnAdi ca tatrikaM ca jJAnAditrikam , 'taba' iti tApayatIti tapo-dvAdazamakAramanazanAdi kohaniggahAI' iti hai| Wi'krudha kope' krodhanaM krodhaH, nigrahaNaM nigrahaH, krodhasya nigrahaH krodhanigrahaH sa Adiryasya mAnAdinigrahakadambakasya tatko-12 lA // 5 // SAMEmirathinaal A mraryana 'caraNa' padasya vyAkhyA ~ 13~ Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| dIpa anukrama [7] Jan Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) - mUlaM [7] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [2] + bhASyaM [2] + prakSepaM [3...]" 0 AgamasUtra - [ 41/1] mUla sUtra - 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH dhanigrahAdi caraNametat / evaM vyAkhyAte satyAha paraH - nanu pratAntargatatvAd guptayo na pRthak kartavyAH, atha parikarabhUtAcaturthavratasya brahmacaryaguptayo'bhidhIyante, evaM tahakaikasya vratasya parikarabhUtA bhAvanA api vAcyAH, na ca jJAnAditrayasya grahaNaM kartavyaM, api tu jJAnasamyagdarzanayorevopanyAsaH kartavya iti, cAritrasya tratagrahaNenaiva grahaNAt, tathA zramaNadharmaprahaNena saMyamagrahaNaM tapograhaNaM cAtiricyate, saMyamatapasI voddhatya zramaNadharmasyopanyAsaH kartavyaH, tathA tapograhaNe ca sati vaiyAvRtyasyopanyAso vRthA, cazabdasamuccitasya ca vinayasya, vaiyAvRttyatrinayayostapo'ntargatatvAt, tathA kSAntyAdidharmaprahaNe ca sati krodhAdinigrahagrahaNamanarthakaM tadiyaM sarveva gAthA pralUnavizIrNeti tatkathametat 1 iti, atrocyate, avijJAyaiva paramArthamevaM codyate, yaduktaM vratagrahaNe brahmaguptijJAnAditrayopanyAso na kartavyaH tattAvatparihiyate yadetadvratacAritraM sa ekAMzo vartate cAritrasya, sAmAyikAdi ca cAritraM caturvidhamagRhItamAste tagrahaNArthaM jJAnAditrayamupanyastaM, vratagrahaNe brahmacaryagu tayo yadabhidhIyante tadbrahmacaryasya nirapavAdatvaM darzayati, tathA coktam- "navi kiMcivi paDisiddhaM nANunnAyaM ca jiNavariMdehiM / muttuM mehuNabhAvaM na viNA taM rAgadosehiM // 1 // " athavA pUrvapazcimatIrthakara tIrthayorbhedenaitat mahAvrataM bhavati, asyArthasya pratipAdanArthaM bhedenopanyAsaH kRta iti, yaccoktaM zramaNadharmagrahaNe saMyamatapasorna grahaNaM kartavyam, zramaNadharmagrahaNenaiva gRhItatvAttayoH, tadapyasAdhu, saMyamatapasoH pradhAnamokSAGgatvAt kathaM pradhAnatvam ? iti cet apUrvakarmAzravasaMcarahetuH saMyamo vartate, pUrvagRhItakarmakSayahetuzca tapaH, tataH pradhAnatvamanayoH, ato gRhItayorapyanayorbhedenopanyAsaH kRtaH, dRSTa 1 nApi kiJcidapi pratiSiddhaM nAnujJAtaM ca jinavarendraH / mukttavA maithunabhAvaM na binA tad rAgadveSAbhyAm // // For Penal Use Only ~14~ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [7] - "niyukti: [2...] + bhASyaM [2] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: karaNasaptatiH bhA. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||1|| dIpa anukrama zrIopa- cArya nyAyo yathA-brAhmaNA AyAtA vaziSTho'pyAyAtaH, atra hi brAhmaNagrahaNena vaziSThasyApi grahaNaM kRtameva, tathA'pi niyuktiH prAdhAnyAttasya bhedenopanyAsaH kriyata iti, tathA yaccokta-tapograhaNe vaiyAvRttyavinayayorna grahaNaM kartavyaM, tadapyacAru, baiyA-1 droNIyA vRttyavinayayoryadhA svaparopakArakatvAtprAdhAnyaM naivamanazanAdInAM tapobhedAnAmiti, yatrokta-zramaNadharmagrahaNe krodhAdinivRttiH grahasya nopanyAsaH karttavyaH, tadapyacAru, iha dvirUpaH krodhaH-udayagata udIraNAvalikAgatazca, tatrodayagatanigrahaH krodhazanigrahaH, evaM mAnAdipvapi vAcya, yastu udIraNAbalikAprAptastasyodaya eva na kartavyaH kSAntyAdibhiheMtubhiriti, athavA trividhaM vastu-grAhya heyamupekSaNIyaM ca, tatra kSAntyAdayo grAhyAH, krodhAdayo heyAH, ato nigrahItavyAsta ityevamarthamisthamupanyastA iti syAtsAdhu sarvamevaitadgAthAsUtramiti / adhunA karaNAvayavapratipAdanArthamidaM gAthAsUtramAha-- piMDa visohI samiI bhAvaNa paDimA ya iNdiyniroho| paDile haiMNaguttIo abhiraMgehA ceva karaNaM tu ||3||(bhaa0) 12 / asyA vyAkhyA-piMDa'tti piNDana piNDastasya vividham-anekaiH prakAraH zuddhiH AdhAkarmAdiparihAraprakAraiH piNDavi-13 zuddhiH, sA kim ?, karaNaM bhavatIti yogaH, 'samiti'tti samyagitiH-samyaggamanaM prANAtipAtavarjanenetyarthaH, jAtAvekavacanaM, tAzceyosamityAdayaH samitayaH, 'bhAvaNa'tti bhAbyanta iti bhAvanA:-anityatvAdikAH 'paDima'tti pratimAH-abhiprahaprakArA mAsAdyA dvAdaza bhikSupratimAH, cazabdAbhadrAdayazca pratimA gRhyante, 'iMdiyaniroho tti indriyANi-sparzanAdIni te nirodhaH, AtmIyeSTAniSTaviSayarAgadveSAbhAva ityarthaH, 'paDilehaNa' iti pratilekhanaM pratilekhanA 'likha akSara vinyAse' asya pratipUrvasya lyuDantasyAnAdeze TApi ca vihite pratilekhaneti bhavati, etaduktaM bhavati-akSarAnusAreNa pratinirIkSaNamanu [7] SAREauratonirMind Prasurary.com 'karaNa' padasya vyAkhyA ~ 15~ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [8] - "niyukti: [2...] + bhASyaM [3] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||3|| dadhAnaM ca yatsA pratilekhanA, sA ca colapaTTAderupakaraNasyeti 'guttIoM'tti gopanAni guptyo-mnovaakaayruupaastisrH| 'abhiggaha'tti abhigrahA dravyAdibhiranekaprakArAH, cazabdo vasatyAdisamuccayArthaH, evakAraH kramapratipAdanArthaH, 'karaNaM tu'tti kriyata iti karaNaM, mokSArthibhiH sAdhubhiniSpAdyata ityarthaH, tuzabdo vizeSaNe, mUlaguNasadbhAve karaNatvamasya, nAnyatheti / / Aha-nanu samitigrahaNenaiva piNDavizuddhagRhItatvAnna piNDavizuddhigrahaNaM kartavyaM, yata eSaNAsamitI sarvaiSaNA gRhItA, piNDavizuddhirapyeSaNaiva, tatkiM bhedenopanyAsaH 1 iti, atrocyate, piNDavyatirekeNApyeSaNA vidyate vasatyAdirUpA tasyA grahaNaM bhaviSyati, tatra piNDavizuddhestu bhedenopanyAsaH kAraNe grahaNaM kartavyaM nAkAraNe ityasyArthasya pratipAdanArthaH, athavA''hA-18 ramantareNa na zakyate piNDavizukhyAdi karaNaM sarvameva kartumato bhedenopanyAsa iti / atrAha-caraNakaraNayoH kaH prativizeSaH ? iti, atrocyate, nityAnuSThAnaM caraNaM, yanu prayojana Apanne kriyate tatkaraNamiti, tathA ca vratAdi sarvakAlameva caryate na punarvatazUnyaH kazcitkAla iti, piNDavizuddhyAdi tu prayojane Apanne kriyata iti / evaM vyAkhyAte satyAha paraH-4 "oheNa u nijuttiM vucchaM caraNakaraNANuogassa" ityevaM vaktavyaM, taskimarthaM paSThacullaGghanaM kRtvA paJcamyabhidhIyate, ityasthArthasya pratipAdanArthamidaM gAthAsUtramAhacodagavayaNaM chaTThI saMbaMdhe kIsa na havai vibhttii?| to paMcamI u bhaNiyA, kimathi anne'vi aNuogA ||4||(bhaa0) ___ vyAkhyA-'codaga'tti codakavacanaM, kiMbhUtam ?, tadAha-SaSThI saMbandhe kimiti na bhavati vibhaktiH, saMbandhana saMvandhastasmin saMbandhe SaSThI kimiti na bhavati ?, etaduktaM bhavati-caraNakaraNAnuyogasaMbandhinImopaniyuktiM vakSya iti vAcyaM, tadullAnaM dIpa anukrama [8] ~16~ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [9] - "niyukti: [2...] + bhASyaM [4] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH niyuktiItyartha, evaM prata gAthAMka ni/bhA/pra ||4|| vRttiH dIpa anukrama zrIoSa- kRtvA paJcamyucyate tatra prayojanaM vAcyaM, atha na kizcitprayojanaM tataH paJcamI bhaNitA kiM kena kAraNena ?, niSprayojanaive tyarthaH, evaM codite satyAhAcAryaH-astyatra prayojanaM SaSThayulahanaM kRtvA yat paJcamyupanyastA, kim ? ityata Aha-'atthiA droNIyA aNNe'vi aNuogA santi-vidyante anye'pyanuyogAH, asyArthasya pratipAdanArthamevamupanyAsaH kRta iti / punarapyAha-yadyanye'-3 dApyanuyogAH santi paJcamyAH kimAyAtam / iti, atrocyate, asthAcAryasyeyaM zailI-yadubhayatra kacittatra SaSThayAH saptamyA vA nirdezaM karoti, tathA ca-"Avassagassa dasakAliyassa taha uttarajjhamAyAre (Ava0ni0patre 61 gAthe 84-85) ityevamAdi / atra tu zailI tyaktvA paJcamyA nirdezaM kurvannAcArya etat jJApayati-santyanye'pyanuyogA iti, tadatrAhaM caraNa6 karaNAnuyogAdvakSye nAnyAnuyogebhya iti / tathA SaSThI dvividhA dRSTA-bhedaSaSThI abhedaSaSThI ca, tatra bhedaSaSThI yathA-devadattasya gRham , abhedaSaSThI yathA-tailasya dhArA zilAputrakasya zarIrakamiti, tadyadi SaSThyA upanyAsaH kriyate tato na jJAyate-kiM caraNakaraNAnuyogasya bhinnAmopaniyuktiM vakSye yathA devadattasya gRhamiti, athAhozvidabhinnAM vakSye yathA tailasya dhAreti, tasya sammohasya nivRttyarthaM paJcamyA upanyAsaH kRta iti / evaM vyAkhyAte satyaparastvAha-astItyekavacanamanuyogA bahavazca 15 drA tatkathaM bahutvaM pratipAdayati ?, ucyate, astIti tiDaktapratirUpakamavyayam , adhyayaM ca "sadRzaM triSu liGgeSu, sarvAsu ca vibh-|||7|| ktiSu / vacaneSu ca sarveSu, yanna vyeti tadavyayam // 1 // " tato bahutvaM pratipAdayatyevetyadoSaH / athavA vyavahitaH saMbandhostizabdasya, katham ?, idaM codakavacanam-SaSThI saMbandhe kimiti na bhavati vibhaktiH, AcArya Aha-asti SaSThI vibhaktiH mastaram.org ~ 17~ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||5|| dIpa anukrama [10] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [10] *- "niryuktiH [2...] + bhASyaM [5] + prakSepaM [3...]" 80 AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH muni dIparatnasAgareNa saMkalita Jan Education T punarapyAha-yadyasti tataH paJcamI bhaNitA kim ?, AcArya Aha-anye'pyanuyogAzJcatvAraH, ataH SaSThI vidyamAnA'pi nokteti, bhAvanA pUrvavat / anye'pyanuyogAH santItyuktaM, na ca jJAyante kiyanto'pi te 1 ityataH pratipAdayannAhacattAri u aNubhagA caraNe dhammagaNiyANuoge y| daviyaNujoge ya tahA ahakarma te mahiDIyA // 5 // ( bhA0 ) vyAkhyA--catvAra iti saMkhyAvacanaH zabdaH anukUlA anurUpA vA yogA anuyogAH, tuzabda evakArArthaH, catvAra eva, anye tu tuzabdaM vizeSaNArthaM vyAkhyAnayanti, kiM vizeSayantIti catvAro'nuyogAH, tuzabdAdvau ca pRthaktvA pRthaktvabhedAt, kathaM catvAro'nuyogAH 1 ityAha-'caraNe dhammagaNiyANuoge ya' caryata iti caraNaM, tadviSayo'nuyogazcaraNAnuyogastasmin caraNAnuyoge, atra cottarapadalopAdityamupanyAsaH, anyathA caraNakaraNAnuyoge ityevaM vaktavyaM, caikAdazAGgarUpaH, 'dhamme' iti dhArayatIti dharmaH, durgatau patantaM satvamiti, tasmin dharme-dharmaviSaye dvitIyo'nuyogo bhavati, sa cottarAdhyayamaprakIrNakarUpaH, 'gaNiyANuoge ya' iti gaNitaM tasyAnuyogo gaNitAnuyogaH tasmin gaNitAnuyoge-gaNitAnuyogaviSaye tRtIyo bhavati, sa ca sUryaprajJatyAdirUpaH, cazabdaH pratyekamanuyogapadasamuccAyakaH, 'daviyaNuoge tti dravatIti dravyaM tasyAnuyogo dravyAnuyogaH - sadasatparyAlocanArUpaH, sa ca dRSTivAdaH cazabdAdanArSaH sammatyAdirUpazca tatheti kramapratipAdakaH, Agamoktena prakAreNa 'yathAkramaM' yathAparipAvyeti, caraNakaraNAnuyogAdyA maharddhikAH' pradhAnA iti yaduktaM bhavati evaM vyAkhyAte satyAha paraH- 'caraNe dhammagaNiyANuoge ya daviyaNuoge yatti yadyeteSAM bhedenopanyAsaH kriyate tatkimarthaM catvAraH ? ityucyate, viziSTapadopanyAsAdevAyamartho'vagamyata iti, tathA caraNapadaM bhinnayA vibhaktatyA kimarthamupanyastaM ?, anuyogasya catvAraH bhedAnAm kathanaM evaM vaiziSThyaM For Parts Only ~18~ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||5|| dIpa anukrama [10] zrIogha niryuktiH droNIyA vRttiH // 8 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [10] *- "niryuktiH [2...] + bhASyaM [5] + prakSepaM [ 3...]" 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH dharmagaNitAnuyogau tu ekayaiva vibhaktyA, punardravyAnuyogo bhinnayA vibhaktyeti, tathA'nuyogazabdazcaika evopanyasanIyaH, kimartha dravyAnuyoga iti bhedenopanyasta iti ?, atrocyate, yattAvaduktaM caturgrahaNaM na kartavyaM, viziSTapadopanyAsAt, tadasat yato na viziSTasaGkhyAvagamo bhavati viziSTapadopanyAse'pi kutaH ?, caraNadharmagaNitadravyapadAni santi, anyAnyapi santIti saMzayo mA bhUtkasyacidityatazcaturgrahaNaM kriyata iti, tathA yaccoktaM bhinnayA vibhaktyA caraNapadaM kena kAraNenopanyastam ?, tatraitatprayojanaM, caraNakaraNAnuyoga evAtrAdhikRtaH, prAdhAnyakhyApanArthe bhinnayA vibhaktyA upanyAsa iti, tathA dharmagaNitAnuyogI ekavibhaktyopanyastI, atra tu krame'pradhAnAvetAviti, tathA dravyAnuyoge bhinnavibhaktyupanyAse prayojanaM, ayaM hi ekaikAnuyoge mIlanIyaH, na punalaukikazAstravadyuktibhirna vicAraNIya iti, tathA'nuyogazabdadvayopanyAse prayojanamucyate yattrayANAM padAnAmante'nuyogapadamupanyastaM tadapRthaktvAnuyogapratipAdanArtha, yacca dravyAnuyoga iti tatpRthaktvAnuyogapratipAdanArthamiti / evaM vyAkhyAte satyAha paraH - iha gAthAsUtraparyanta idamuktaM- 'yathAkramaM te maharddhikA' iti, evaM tarhi caraNakaraNAnuyogasya laghutvaM, tatkimarthaM tasya niryuktiH kriyate ?, api tu dravyAnuyogasya yujyate kartu sarveSAmeva pradhAnatvAt evaM codakenAkSepe kRte satyucyate | savisayavalavattaM puNa jujjai tahavia mahidviaM caraNaM / cArittarakkhaNaTThA jeNiare tinni aNuogA // 6 // (bhA0) svazvAsau viSayazca svaviSayastasmin svaviSaye balavattvaM punaryujyate-ghaTate, etaduktaM bhavati - AtmIyAtmIyaviSaye sarva eva balavanto vartanta iti, evaM vyAkhyAte satyaparastvAha-yadyevaM sarveSAmeva niyuktikaraNaM prAptaM, AtmIyAtmIyaviSaye sarveSAmeva For Parts Only ~ 19~ caraNAnuyo gamahattA bhA. 5-10 // 8 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [11] .- "niyukti: [2...] + bhASyaM [6] + prakSepaM [3...] . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: * A prata %24 gAthAMka ni/bhA/pra ||6|| balavattvAt , tathA'pi caraNakaraNAnuyogasya na kartavyeti, evaM codakenAzaGkite satyAha guru:-'tahavi a mahihi caraNa'18 'tathApi evamapi svaviSayabalavattve'pi sati maharddhika caraNameva, zeSAnuyogAnAM caraNakaraNAnuyogArthamevopAdAnAt, pUrvotpannasaMrakSaNArthamapUrvapratipattyarthaM ca zeSAnuyogA asyaiva vRttibhUtAH, yathA hi karpUravanakhaNDarakSArtha vRttirupAdIyate, tatra hi karpUravanakhaNDa pradhAna na punavRttiH, evamatrApi cAritrarakSaNArtha zeSAnuyogAnAmupanyAsAt , tathA cAha-'cArittarakkhaNaDA jeNiyare tinni aNuogA' cayariktIkaraNAcAritraM tasya rakSaNaM tadartha cAritrarakSaNArtha yena kAraNena 'itare' iti dharmAnuyogAdayaskhayo'nuyogA iti / evaM vyAkhyAte satyAha-kathaM cAritrarakSaNamiti cettadAha caraNapaDivattihaDaM dhammakahA kaaldikkhmaaiiaa| davie dasaNasuddhI dasaNasuddhassa caraNaM tu||7|| (bhA0) hA caryata iti caraNaM-pratAdi tasya pratipattizcaraNapratipattiH caraNapratipatteH hetuH kAraNaM nimittamiti paryAyAH, kim ? ta tadAha-'dharmakathA' durgatI prapatantaM sattvasavAtaM dhArayatIti dharmastasya kathA-kathanaM dharmakathA caraNapratipatteheturdharmakathA, tathAhi AkSepaNyAdidharmakathA''kSiptAH santo bhavyaprANinazcAritramavApnuvanti, 'kAladikkhamAIya'tti kalanaM kAlaH kalAsamUho vA kAlastasmin kAle dIkSAdayA-dIkSaNa dIkSA-pravajyApradAnam AdizabdAdupasthApanAdiparigrahaH, tathA ca zobhanatidhinakSa-18 tramuhUtrtayogAdI pravrajyApradAna karttavyam , ataH kAlAnuyogo'pyasyaiva parikarabhUta iti, 'davieti dravye dravyAnuyoge, kiM bhavati ?, ityata Aha-darzanazuddhiH' darzanaM-samyagdarzanamabhidhIyate tasya zuddhiH-nirmalatA darzanazuddhiH, etadukkaM bhavatidravyAnuyoge sati darzanazuddhirbhavati, yuktibhiryathA'vasthitArthaparicchedAt , tadatra caraNamapi yuktyanugatameva grahItavyaM, na || dIpa anukrama [11] Saintairatn a A mrary.com ~ 20~ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [12] .- "niyukti: [R...] + bhASyaM [7] + prakSepaM [3...]" " muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| vRttiH // 9 // dIpa anukrama zrIogha-18/punarAgamAdeva kevalAditi / Aha-darzamazuthaiva kim !, tadAha-darzanazuddhasya' darzanaM zuddhaM yasyAsau darzanazuddhastasya 'caraNa' caraNAnuyo niyukti cAritraM bhavatItyarthaH, tuzabdo vizeSaNe, cAritrazuddhasya darzana miti // athavA prakArAntareNa caraNakaraNAnuyogasyaiva prAdhAnyaM / gamahattA droNIyA bhA. 5-10 pratipAdyate AdibhUtasyApIti, tacca dRSTAntabalenAcalaM bhavati nAnyathetyato dRSTAntadvAreNAhajaha raNNo visaesuM vayare kaNage a rayaya lohe AcattAri AgarA khalu cauNha puttANa te dinnA ||8||(bhaa0aar 'yathe'tyudAhAraNopanyAse rAjJo viSayeSu janapadeSu 'vajra' iti vajrAkaro bhavati, vajrANi-ratnAni teSAmAkaraH-khAni-5 sArvajAkaraH / 'cintA lohAgarie'tti ityataH siMhAvalokitanyAyenAkaragrahaNaM saMbadhyate, etena kAraNena 'hoti jatti ityasmAna-1 da vati kriyA sarvatra mIlanIyeti / 'kanaka' suvarNaM tasyAkaro bhavati dvitIyaH, 'rajata rUpyaM tadviSayastRtIya Akaro bhavati, cazabdaH samuccaye, anekabhedabhinna rUpyAkaraM samuccinoti, 'lohe yatti lohamayastasmin lohe-lohaviSayazcaturtha Akaro bhavati, cazando mRdukaThinamadhyalohabhedasamuccAyakaH, 'catvAraH' iti sakSyAH, Akriyanta eteSvityAkarAH, tathA ca maryAdadayA'bhividhinA vA kriyante vajrAdIni teSviti, khaluzabdo vizeSaNe, kiM vizinaSTi -saviSayAH sahastyAdayazca te putrebhyo dattAH, caturNI 'putrANAM' sutAnA 'te' ityAkarA 'dattAH vibhaktA ityarthaH / / adhunA pradAnottarakAlaM yatteSAM saMjAtaM taducyate|ciMtA lohAgarie paDisehaM so u kuNaha lohassa / vayarAIhi agahaNaM kariti lohassa tinniyare ||9||(bhaa0)||||9|| lohAkaro'sthAstIti lohAkarikastasmin lohAkarike cintA bhavati, rAjJA paribhUto'haM yena mamApradhAna Akaro dattaH, [12] Lunaturanorm ~ 21~ Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [14] .- "niyukti: [2...] + bhASyaM [9] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||9|| -- evaM cintAyAM satyAM subukhyabhidhAnena mantriNA'bhihitA-deva ! mA cintAM kuru, bhavadIya eva pradhAna Akaro, na zeSA[8 AkarA iti, kuta etadavasIyate ?, yadi bhavatsaMbandhI lohAkaro bhavati tadAnIM zeSAkarapravRttiH, itarathA lohopakaraNAmAvAnna pravRttiriti, tato'nirvAha kArayatu katiciddinAni yAvaduSakSayaM pratipadyate teSUpakaraNajAtaM, tataH sumahArghamapi te loha grahISyantItyata Aha-'paDiseha' ityAdi, pratiSedho-dhAraNA taM pratiSedhaM karotyasau lohaM pratItameva tasya lohasya, tuzabdo| vizeSaNe, na kevalamanirvAhaM karotyapUrvotpAdanirodhaM ca, tatazcaivaM kRte zeSAkareSUpaskarAH kSayaM pratipannAH, tataste vajrAdibhigrahaNaM kurvanti itare vajrAkarikAdayaH, cazabdAnna kevalaM vajrAdibhirhastyAdibhizca, atra kathAnakaM spaSTatvAnna likhitam | ayaM dRSTAntaH, sAmprataM dArzantikayojanA kriyate yathA'sau lohAkara AdhArabhUtaH zeSAkarANAM, tatpravRttI zeSANAmapi pravRtteH, evamatrApi caraNakaraNAnuyoge sati zeSAnuyogasadbhAvaH, tathAhi-caraNe vyavasthitaH zeSAnuyogagrahaNe samartho bhavati, nAnyatheti // asyArthasya pratipAdanArthaM gAthAsUtramAhaevaM caraNami Thio kara gahaNaM vihI iyaresiM / eeNa kAraNeNaM havai u caraNaM mahahIaM // 10 // (bhA0) __'evaM'mityupanayagranthaH 'caraNamiti caryata iti caraNaM tasmin vyavasthitaH karoti vidhinA grahaNamitareSAm , itareSAmiti | dravyAnuyogAdInAM, tadanena kAraNena bhavati caraNaM maharddhikam / tuzabdAdanyeSAM ca guNAnAM sabhoM bhavatIti // adhunA 'alpAkSarAM mahArthA miti yaduktaM tadvyAkhyAnAyAha dIpa anukrama [14] RELIEatur ~ 22 ~ Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [16] - "niyukti: [2...] + bhASyaM [11] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH ma prata gAthAMka ni/bhA/pra ||11|| zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH 10 // 4% 85%25% appakkharaM mahatthaM 1 mahakkhara'ppatya 2 dosu'vi mahatthaM 3 / alpAkSaradosu'vi appaM ca 4 tahA bhaNi satthaM cauvigappaM // 11 // (bhA.) tvAdibhedAH atra caturbhagikA-alpAnyakSarANi yasmin tadalpAkSaraM, stokAkSaramityarthaH, 'mahatthaM' iti mahAnoM yasmin mahArtha prabhU- bhA.11-12 tArthamityarthaH, tatraikaM zAstramalyAkSaraM bhavati mahArthaM ca prathamo bhaGgaH 1, athAnyat kiMbhUtaM bhavati ?-'mahakkharamappatthara mahAkSaraM, prabhUtAkSaramiti hRdayaM, alpArtha, svalpArthamiti hRdayaM, dvitIyo bhaGgaH 2, tathA'nyat kiMbhUtaM bhavati ?-'dosuvi mahatthaM' dvayorapIti akSarArthayoH, zrutatvAdakSarArthobhayaM parigRhyate, etaduktaM bhavati-prabhUtAkSaraM prabhUtArthaM ca tRtIyo bhaGgaH 3, tathA'nyat kiMbhUtaM bhavati ? ityAha-'dosuvi appaM ca tahA' dvayorapyalpamakSarArthayoH, etaduktaM bhavati-alpAkSaraM alpArtha ceti 4 / 'tathe ti tenAgamoktaprakAreNa 'bhaNita' uktaM zAstraM 'caturvikalpa' caturvidhamityarthaH // adhunA caturNAmapi bhaGgakA-TU nAmudAharaNadarzanArthamidaM gAthAsUtramAha|sAmAyArI ohe nAyajjhayaNA ya diDivAo ya / loiakappAsAI aNukamA kAragA curo||12||(bhaa0) oghasAmAcArI prathamabhaGgake udAharaNaM bhavati, pUrvAparanipAtAdevamupanyAsaH kRtaH 1, jJAtAdhyayanAni SaSThAne prathamazrutaskandhe teSu kathAnakAnyucyante tataH prabhUtAkSaratvamalpArthatvaM ceti dvitIyabhaGgake jJAtAdhyayanAnyudAharaNaM, cazabdAdanyacca yadasyAM koTI vyavasthita 2, dRSTivAdazca tRtIyabhaGgaka udAharaNaM, yato'sau prabhUtAkSaraH prabhUtArthazca, cazabdAttadekadezo'pi 3, caturthabhakodAharaNapratipAdanArthamAha-'loiyakappAsAdI' iti laukika caturthabhane udAharaNaM, kiMbhUtam ?-kApAsAdi, Adi-4 dIpa anukrama [16] // 10 Nanditaram.org ~ 23~ Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] - "niyukti: [2...] + bhASyaM [12] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||12|| zabdAgchivacandrAdigrahaH, 'aNukama'tti anukramAditi anukrameNaiva-paripATyA, tRtIyArthe paJcamI, 'kArakANi' kurvantIti kArakANi-udAharaNAnyucyante, catvArIti yathAsaMkhyenaiveti // 'anugrahArthaM suvihitAnAm' iti yaduktaM tadvyAkhyAnAyo-13 dAharaNagAthAvAlAINaNukaMpA saMkhaDikaraNami hoagArINaM / ome ya cIyabhattaM raNNA dinnaM jaNavayassa // 13 // (bhA0) evaM mityupanyAsAdyatheti gamyate, tato'yamoM bhavati-yathA hyagAriNAmanukampA bhavati bAlAdInAmupari saMkha6 DikaraNe, evaM sthaviraiH sAdhUnAmanukampArthamupadiSTaughaniyuktiriti saMvandhaH / adhunA'kSaragamanikA bAlAH zizavo'bhidhI yante, te AdiryeSAm / AdizabdAtkarmakarAdiparigrahaH, teSAM bAlAdInAmuparyanukampA dayetyarthaH, 'saMkhaDikaraNe' saMkhaDyante | prANino yasyAM sA saMkhaDiH, anekasattvabyApattiheturityarthaH, kRtiH karaNaM saMkhaDyAH karaNaM saMkhaDikaraNaM tasmin saMkhaDikaraNe yathA'nukampA bhavati, keSAm ? ityAha-'agAriNAM' agAraM vidyate yeSAM te'gAriNasteSAmagAriNAM, tathAhi-yojanaM prahara bayoddeze bhavati tasmin yadi pAlAdInAM prathamAlikA na dIyate tato'tibubhukSAkAntAnAM keSAzcinmUrchAgamanaM bhavati kAkecitpunaH kamodi kartuM na zaknuvanti tato'nukampArdhaM prathamAlikAdyasau gRhapatiH prayacchati, asyaiva darzanArtha dRSTAntAntaharamAha-'oma' ityAdi, avarma-durbhikSaM tasminnavame bIjAni-zAlyAdIni bhaktam-annaM bIjAni ca bhaktaM ca bIjabhaktamemakavadbhAvaH 'rAjJA' narapatinA dattaM, kasya tadAha-janapadasya // .. ISI kasyacidrAjJo viSaye durbhikSaM prabhUtavArSika saMjAtaM, tatastena durbhikSeNa sarvameva dhAnya kSayaM nIta, lokazca viSaNNaH, tasminna dIpa anukrama [17]] REairat na murary.au ~ 24~ Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [18] - "niyukti: [R...] + bhASyaM [13] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||13|| % zrIopa- vasare rAjJA cintitam sarvameva rAjyaM mama janapadAyataM, yadi janapado bhavati tataH koSThAgArAdInAM prabhavaH, janapadAbhAve tu niyuktiH anukampAsarvAbhAvaH, tatastatsaMrakSaNArthaM vIjanimittaM bhaktanimittaM ca koSThAgArAdidhAnyaM dadAmIti, eSamanucintya dApitaM tasya janapadasya, tho nidroNIyA khokazca svasthaH saMjAtaH, punardviguNaM triguNaM ca preSitaM rAjJa iti // ayaM dRSTAntaH, adhunA dArzantikapratipAdanArthamAha-181 bhA13-14 10 evaM therehiM hamA apAvamANANa payavibhAgaM tu / sAhaNaNukaMpaTThA upazTA ohanilusI // 14 // (bhA0) // 11 // 'eva'mityupanayagranthaH, yathA gRhapatinA bAlAdInAmanukampArthe bhaktaM dattaM, rAjJA ca bIjabhaktamanugrahArthameva darta, evaM sthavirairopaniyuktiH sAdhUnAmanugrahArthaM niyUTeti, sthavirA:-bhadrabAhusvAminastaiH, 'Atmani guruSu ca bahuvacana miti bahuva-3, canena nirdezaH kRtaH, 'imA' iti iyaM vakSyamANalakSaNA pratilekhanAdirUpA / kimarthaM niyaMDhA , tadAha-'apAvamANANa da ityAdi, 'aprAmuvatA' anAsAdayatA, kimaprAmuvatAmityAha-padavibhAga' vartamAnakAlApekSayA kalparUpaM, cirantanakAlApe kSayA tu dRSTivAdabyavasthitapadavibhAgasAmAcArImityarthaH / tuzabdAddazadhAsAmAcArI cAprAmuvatA, keSAmanukampArtha niyUDhA, tadAha-'sAdhUnAM' jJAnAdirUpAbhiH pauruSeyIbhirmokSa sAdhayantIti sAdhavasteSAM sAdhUnAM, kim ?-'anukampArtha' anukampA kRpA TadayA ityeko'rthaH tathA artha:-prayojana, 'upadiSTA' kathitA 'opaniyuktiH' sAmAnyArthapratipAdiketyarthaH // Aha-atha | keyamopaniyuktiH yA sthaviraiH pratipAditA , tatpratipAdanAyAhahApaDilehaNa1ca piMharatavahipamANaaNAyayaNavajApaDisevaNa5mAloaNajaha ya visohIamuvihiyANaM // 2 // k // 19 // HI evaM saMvandhe kRte satyAha para:-nanu pUrvamabhihitam , ahaMto vanditvopaniyuktiM vakSye, tatkimarthaM vandanAdikriyAmakRtvai-12 dIpa anukrama C- [18] unaturary.com oghaniryukate: viSayANAM nirUpaNaM ~ 25~ Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [20] . "niyukti : [R.R] + bhASyaM [14] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||14|| ARESS dIpa anukrama Haudhaniyukti pratipAdayati iti, atrocyate, avijJAyaiva paramArthaM bhavataitaccoyate, iha hi vandanAdikriyA pratipAditaivAsA dhAraNanAmodghaTanAdeva, tathAhi-azokAdyaSTamahAprAtihAryAdirUpA pUjAmahantItyaIntaH, tadanenaiva stavo'bhihitaH, evaM catudazapUrvadharAdiSvapi yojanIyaM, alaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH-'paDilehaNaM' iti, 'likha akSaravinyAse' pratilekhanaM pratilekhanA tAM vakSyAma iti, etaduktaM bhavati-AgamAnusAreNa yA nirUpaNA kSetrAdeH sA pratilekhaneti / cazabdAtpatilekhaka pratilekhanIyaM ca vakSye / athavA'nekAkArAM pratilekhanAM ca vakSye, upAdhibhedAt / "piMDa'ti piNDanaM piNDaH-saGghAtarUpasta piNDa, vakSya iti pratyeka mIlanIya, bhikSAzodhimityarthaH / 'upadhipramANaM' iti upadadhAtItyupadhiH, upa-sAmIpyena saMyama dhArayati poSayati cetyarthaH, sa ca pAnAdirUpastasya pramANaM, tacca gaNanApramANe pramANapramANa ca / 'aNAyayaNavaja' iti nAyatanamanAyatanaM tadvayaM-tyAdhyamityetacca vakSye, athavA'nAyatanavaya'mAyatanaM, tadAyatanaM vakSye, taJcAnAyatanaM strIpazupaNDakasaMsaktaM yadvartate, tadviparItamAyatanaM / 'paDisevaNaM' iti pratIpA sevanA pratisevanA, etaduktaM bhavati-saMyamAnuSThAnAtmatIpamasaMyamAnuSThAnaM tadAsevanA tAm / 'AloyaNa' iti AlocanamAlocanA aparAdhamaryAdayA locanaM-darzanamAcAryAderAlocanetyabhidhIyate, kimAlocanAmeva ?, netyAha-'jaha ya' ityAdi, 'yathA' yena prakAreNa 'vizodhiH' vizeSeNa zodhirvizodhiH, etaduktaM bhavati-ziSyeNAlocite'parAdhe sati tadyogyaM yatprAyazcittapradAnaM sA vizodhirabhidhIyate, tAM vizodhi / keSAM saMvandhinIM vizodhi , tadAha-suvihitAnAM zobhanaM vihitam-anuSThAnaM yeSAM te suvihitAsteSAM saMvandhinI yathA | vizodhistathA vakSye, cazabdaH samuccaye, kiM samucinoti ?-kAraNapratisevane akAraNapratisevane ca yathA zodhistathA vakSya 24-%-454 [20] Santaram spaurary on atra mUla saMpAdane kicita skhalanatvAt niyuktikrama 2 dvivArAn likhitaM, tat kAraNAt mayA zirSaka-sthAne '2.R' iti likhitam ~ 26~ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [20] .- "niyukti : R.R] + bhASyaM [14...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: KAR prata gAthAMka ni/bhA/pra ||14|| zrIoSa- iti / atrAha-athaiSAM dvArANAmitthaM kramopanyAse kiM prayojanamiti, atrocyate, yatpratilekhanAdvArasya pUrvamupanyAsaH kRta- pratilekhaniyuktiH statraitatprayojana-sarvaiva kriyA pratilekhanApUrvikA kartabyetyasyArthasya pratipAdanArthaM pUrva pratilekhanAdvAramupanyastaM, pratilekha- nAdIni 7 droNIyAnottarakAlaM grahaNaM bhavati ataH piNDasyopanyAsaH, azeSadoSavizuddhaH piNDo grAhya iti, tadanantaramupadhidvArasyopanyAsaHdvA . ni.2 vRttiH sakriyate, kimarthamiti cet, sa hi piNDo na pAtrabandhAdikamantareNa grahItuM zakyate ata upadhipramANaM tadanantaramabhidhIyate, sa matala pAca gRhItaH piNDa upadhizca na vasatimantareNopabhokuM zakyate, ataH 'anAyatanavarya' ityasya dvArasyopanyAsaH kriyate, prati-II hAlekhanAM kurvataH piNDagrahaNamupadhipramANaM anAyatanavarjanaM cecchataH kadAcivacitkazcidaticAro bhvtiityto'ticaardvaar| kriyate, sa cAticAro'vazyamAlocanIyo bhAvazuddhyarthamata AlocanAdvAramabhidhIyate, AlocanottarakAlaM prAyazcittaM tadyogya yato dIyate'to vizuddhidvArasyopanyAsaH kriyata ityalamativistareNa // 2 // adhunaikaikaM dvAraM 'byAcaSTe, tatra paryAyataH pratilekhanAdvAravyAkhyAnAyAha AbhogamaggaNa gavesaNA ya IhA apoha paDilehA / pekkhaNanirikkhaNAvi a AloyapaloyaNegaTThA // 3 // AbhoganamAbhogaH, 'bhuja pAlanAbhyavahArayoH' maryAdayA'bhividhinA vA bhogana-pAlanamAbhogaH pratilekhanA bhavati, mArgaNaM mAgaMNA 'mRga anveSaNe' azeSasattvApIDayA yadanveSaNaM sA mArgaNetyucyate, gaveSaNaM gaveSaNA 'gaveSa mArgaNe' avshessdossrhi-14|| 12 // tavastumAgaNaM gaveSaNetyucyate, IhanamIhA 'Iha ceSTAyAM zuddhavastvanveSaNarUpA ceSTehetyucyate, sA ca pratilekhanA bhavati, apohanamapohaH apohA-pRthagbhAva ucyate, tathA cakSuSA nirUpya yadi tatra sattvasambhavo bhavati tata uddhAraM karoti sattvAnAM dIpa anukrama [20] walariasurary.org pratilekhanAyA: paryAya-zabdAnAm kathana-pUrvakaM tat dvArasya varNanaM ~ 27~ Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [21] - "niyukti: [3] + bhASyaM [14...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra RACKGAR ||3|| hA anyAlAbhe sati, sa cApohaH pratilekhanA bhavati, pratilekhanaM pratilekhanA, prati pratyAgamAnusAreNa nirUpaNamityarthaH, sAca pratilekhanA / prekSaNaM prekSaNA, prakaNekSaNaM darzanaM prekSaNetyucyate, sA ca pratilekhanA / nirIkSaNa nirIkSaNA, ni:-Adhikye KIkSa darzane' adhikaM darzanaM nirIkSaNetyucyate, apizabdAdanyopasargayoge caikArthikasaMbhavo yathA-upekSaNeti, cazabdAdAbhogAdAdInAM ca zabdAnAM ye paryAyazabdAste'pi pratilekhanAdvArasya paryAyazabdAH / AlokanamAlokaH, maryAdayA'bhividhinA vA lokanamityarthaH / pralokanaM pralokanA, prakarSaNAlokanamityarthaH / 'egahA iti ekAthikAnyamUni anantaroddiSTAni bhavanti / pulliGgatA ca prAkRtalakSaNavazAdbhavatyeva, yathA-jaso tavo sallo, napuMsakaliGgA api zabdAH puMlliGgAH prayujyante evamatrA-18 pIti vyAkhyAte satyAha paraH-pratilekhanaM napuMsakaM, atra tu kAnicinnapuMsakAni kAnicitstrIliGgAni kAnicitpuMliGgAni, tatra napuMsakasya napuMsakAnyeva vAcyAni tatkathamiti, atrocyate, eka tAvatprAkRtazailImaGgIkRtya napuMsakasyApi strIliGgapuMlliA paryAyAbhidhAnamaduSTaM, tathA'nyatprayojana, saMskRte'pyekasyaiva zabdasya trayamapi bhavati, yathA taTastaTI taTamiti, tdtr| bhinnaliGgAH zabdAH kena kAraNena paryAyazandA na bhavantIti // Aha-pratilekhanAgrahaNena kiM saiva kevalA gRhyate? kimanyadapi, anyadapi kiM tat ?, 'paDileho ya' ityAdi, athavA kA punaratra prarUpaNA ' iti tadarthaM adhIti paDilehao ya paDilehaNA ya pahile hiyavayaM ceva / kuMbhAisu jaha tiyaM parUvaNA evamihayaMpi // 4 // pratilisatIti pratilekhakA-pravacanAnusAreNa sthAnAdinirIkSakaH sAdhurityarthaH, cazabdaH sakAraNAdisvagatabhedAnAM samu-1 vAyakaH, pratilekhana pratilekhanA "dubihA khalu paDilehA" ityAdinA anthena vakSyamANalakSaNA, cazabdo bhedasUcakA, dIpa anukrama [21] Darasaram.org ~ 28~ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [22] - "niyukti: [4] + bhASyaM [14...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||4|| jodha- pratilekhyata iti pratilekhitavyaM "ThANe uvakaraNe" ityAdinA vakSyamANaM, cazabdaH pUrvavat, evakAro'vadhAraNe, nAtatrikAda- pratilekhaniyuktiH tiriktamasti / Aha-kathaM punaH pratilekhakapratilekhitavyayoranuktayormahaNamiti !, daNDamadhyagrahaNanyAyAt, athavA granthenai-18 nAdvAre pradroNIyA vocyate-'kuMbhAdIsu' kumbho-ghaTaH, AdizabdAtkuTapaTazakaTagrahaH 'yathA' yena prakAreNa 'trika tritayaM, trINItyarthaH, prarUpa- tilekhakaH vRttiH ||nnaani prarUpaNAH 'evaM ti tathA tena prakAreNa, 'iheti pratilekhanAyAM, apizabdaH sAdharmyadRSTAntapratipAdanArthaH, yathA kartA ni04-5 6-7 kulAlaH karaNaM mRtpiNDadaNDAdi kArya kuTaH, parasparApekSatayA naikamekenApi vineti, tathA pratilekhanA kriyA, sA ca 8 // 13 // kartAraM pratilekhakamapekSate, pratilekhitavyAbhAve cobhayorabhAvastasmAtrINyetAni-pratilekhakaH pratilekhanA pratilekhitavyaM ceti // iha ca 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyamaGgIkRtya pratilekhaka AdyaH kartRtvAtpradhAnazcetyatastadvyAkhyAnArthamAha-paDidAragAhA ego va aNego vA, duvihA paDilehagA samAseNaM / te dubihA nAyaSA nikAraNiA ya kaarnniaa||5|| sugamA, navaraM 'nikAraNiA ya' iti cazabdAdgacchaMstiSThavizeSaNe cAtra draSTavye // sakAraNAkAraNanirNayArthamAha asivAI kAraNiA nikkAraNiA ya cakadhUbhAI / tatthegaM kAraNioM vocchaM ThappA u tinniyare // 6 // sugamA, navaraM-'tatthega' iti 'tatra' teSvekAnekasakAraNagacchantiSThanpratilekhakeSu ya ekA sakAraNo gacchan taM vkssye|| tAvattiSThantu trayaH-sakAraNAnekaniSkAraNaikAnekabhedAH, tuzabdAtsthAnasthitazca, 'itare' anya ityrthH|| kiyanti punastAnyazivAdIni ? yeSvasAdhekAkI bhavatItyAha asive omoyarie rAyabhae khuhia uttamaDhe aphiDiagilANAisae devayA ceva Ayarie // 7 // dIpa anukrama [22] // 13 ~ 29~ Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [25] - "niyukti: [7] + bhASyaM [14...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| na zivamaziva-devatAdijanito jvarAdyupadravaH, avamodarika-durbhikSaM, rAjJoM bhayaM rAjabhaya, kSubhitaM kSobhaH, saMtrAsa | || 4 ityarthaH, uttamArthaH-anazanaM 'phiDita' iti bhraSTo mArgAt 'glAno' mandaH, atizayaH-atizayayuktaH, devatAcAryoM pratItI, ayaM tApadakSarArthaH / bhAvArthasya bhASyakAra ekaikaM dvAramaGgIkRtya prtipaadkH| 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAdatrAyadvAramA-| zritya yo vidhirasAvabhidhIyate-ihAzivamekAkitvasya hetutve vartate, tasmAttathA kartavyaM yathA tanna bhavatyeva / kena punaH prakAreNa tanna bhavatIti cetsa ucyate saMvaphacharavArasaraNa hohI asivati te (taha) tao Niti / muttatthaM kuvaMtA aisayamAIhiM nAUNaM // 15 // (bhA0) vyAkhyA-saMvatsarANAM dvAdazakaM, daza ca dvau ca dvAdaza, tena bhaviSyatyazivamiti jJAtvA 'ta' iti ( taitti) tadaiva 'tata' iti tasmAtkSetrAt Niti' nirgacchanti, sUtrapauruSImarthapauruSI ca 'kurvantaH' niSpAdayanto'nyadezamabhaviSyadazivaM vizvastAH saMkrAmanti / kathaM punarjAyate!-atizaya AdiryeSAM te'tizayAdayo jJAnahetavastaiH // atizayAdi pratipAdayannAha aisesa devayA vA nimittagahaNa sayaM va sIso vaa| parihANi jAva pattaM niggamaNi gilaannpddibNdho||16|| (bhA0) atizayaH-avadhyAdistadabhAve kSapakAdiguNAkRSTA devatA kathayati, ahavA AyarieNaM suttatthesu NimmAeNa sayameva 1 athavA AcAryeNa sUtrArthayonimAtena (kAna) khayameva dIpa anukrama [25] CREADOS SHARERIEainmANara ~ 30~ Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [26] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [16] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||16|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 14 // nimittaM ghettavaM, ahavA sIso gahaNadhAraNAsaMpanno nivikArI jo so gehAvijai, jayA Ayario vuho bhavai tayA avi- patilekha gArissa sIsassa deha, jAhe so Na hojA tAhe aNNo koi pucchijjai, tAhe vArasahiM nimAMtavaM, aha vArasaehiM Na NAya nAdvAretAhe ekArasahiM jAca jAhe ekeNavi Na NArya hojA tAhi chahiM mAsehiM surya tAhe niggacchantu, ahavA na ceva NAyaM asivaM| ashivaadi| jAyaM tAhe niggacchatu / akSaravyAkhyA-atizayanamatizayA-pratyakSaM jJAnamavadhimanaHparyAyakevalAkhya, tena jJAtvA, devatAbhA .15-18 vA kathayati, bhaviSyatyazivamiti, nimittam-anAgatArthaparijJAnaheturgranthastasya grahaNaM svayameva karotyAcAryaH ziSyo vA yogyo grAhyate nimittaM, 'parihANi jAva pattaMti dvAdazakena yadA na jJAtaM tadA ekAdazakenetyekaikahAnyA parihANiriti, yAvatprAptamiti tAvat sthitAH kathazcidyAvatmAptam-AgatamazivaM, tatra kimiti?, nirgamanaM nirgamaH kAryaH sarvairiti / kathaM tI| hai zivamAzrityaikAkitvamiti cettadAha-'gilANapaDibaMdhoM' glAno-mandastayaivAzivakAriNyA devatayA kRtaH pUrvabhUto vA, tena pratibandhaH-na nirgamaH sarveSAM // tasyAzcAzivakAriNyAH svarUpapratipAdanAyAhasaMjayagihitadubhaya bhaddiA ya taha tadubhayassavi apNtaa|cuvjnnviisu uvassae ya tiparaMparAbhataM // 17 // (bhA0) asive sadasaM vatthaM lohaM loNaM ca taha ya vigiio| eyAI vajjijjA caucajaNayaMti jaM bhaNioM // 18 // (bhA0) nimittaM grahItavyaM, mathanA ziSyo grahaNadhAraNAsaMpano nirvikArI yaH saH grAzate, sadA AcAryoM vRddho bhavati tadA'vikAriNe ziSyAya dadAti // 14 // kAyadA sana bhavettadA mampaH kazcit pRcchapate, tadA sabhyo'rvAg nirgantavya, bhaya hAvazampo na zAtaM tadaikAdazamyo thAvarekammAdapi na zAtaM bhavetadA SaDbhyo mAsebhyaH zrutaM tadA nirgacchantu, athavA naiva zAtamazivaM jAtaM (tadi) daiva nirgacchantu. dIpa anukrama [26] ~31~ Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [29] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [18] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||18|| | saMyatAH mAdhavasteSAM bhadrikA na gRhiNAmiti prathamo bhaGgaH, gRhiNAM bhadrikA na saMyatAnAmiti dvitIyaH, tathobhayabha-1 driketi tRtIyaH, ubhayaprAnteti' caturthaH / sA puNa cauppayArA saMjayabhadigA gihatthapaMtA 1 mihatthabhaddigA saMjayaphtAra ubhahai yatA 3 ubhayabhahiA 4 / kahaM puNa saMjayabhaddigA hojjA', gihatthe uddavei, saMjae bhaNati-niruvasaggA acchaha, tAhevi gaMtavaM, kohA jANati pamattA paloejjA vA geNhejjA vA, gihibhaddigA saMjayapaMtA saMjae ceva paDhama geNhati jahA ete mahAtavassI ete ceva paDhama pelleyabA, etesu Nijiesu avasesA NijiA ceva bhavaMti, etthaM jA hou sA hou nirgatarSa, jAhe na | niggayA keNai vAghAeNa, ko bAdhAo ?, purva gilANo vA hojjA, tAe yA uddAiAe koi saMjao gahito hojA, paMthA vA na bahaMti, tAhe tattha jayaNAe acchiyartha, kA jayaNA?, imANi cattAri parihariavANi-vigaI dasavihAvi loNaM lohaM ca sadasa vatthaM ca, jANi a kulANi asiveNa gahiANi tesu AhArAINi na geNhaMti, jAhe savANivi gahiyANi hojA %% dIpa anukrama [29]] % * tathobhayadrikA neti caturthaH, ubhayaprAntA manikA azobhanetyarthaH prakAra sA punAtukArA-saMcatabhanikA gRhasthamAtA 1 gRhasthabhadrikA saMyataprAstA 1 abhayaprAntA 3 ubhayabhadrikA / kathaM punaH saMyattamanikA bhavet 1, gRhasthAnupadravati, saMvatAn bhaNati-nirupasargAsiSThata, tadApi gantavyaM, kodhAt | jAnAti (ko jAnAtina) pramacAn pralokavet gRhIyAvA, gRhimanikA saMyataprAntA saMpatAneva prathamaM gRhAti badhaite mahAtapasvinaH eta eva prathamaM prera| NIyAH, eteSu nirjiteSu avazeSA nirjitA eva bhavanti, mantra vA bhavatu sA bhavatu nirgantavyaM, yadAna nirgatAH kenaciyAghAtena, ko byApAtaH 1, pUrva glAno | vA bhaveta, tayA copadozyA kazcitsaMyato gRhIto bhayena, panyAno vA na vahanti, sadA tatra vatanayA sAtavyaM, kA yatacAimAni cAvAri paridharvamyAgivikRtirdazAvidhA'pi kavarNa lohaM ca sadazaM varSapabAni ca kulAni azigna gRhItAni teSvAhArAdInina gRhanti, yadA sarvANyapi gRhItAni bhavanti * * MILama ~ 32 ~ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH) mUlaM [29] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [18] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||18|| zrIogha- tAhe di diDIe Na pADiti, omatthiA geNhaMti, diDIi saMkamai // 'cauvajaNati caturNA varjanA-parihArazcaturvarjanA pratilekhaniyuktiH vikRtyAdInA, caturyu vA varjanA kSetraspa-saMyatabhadrikA gRhiprAntA ityAdiSu bhaGgakeSu, 'vIsu uvassae yatti glAnavidhiH | nAdvAre droNIyA viSvag-bhedenopAzrayaH-AzrayaH kartavya ityarthaH / jo saMjato asiSeNa gahio hojjA, tassa dUrahiyassa bhattaM tiparaMpareNa vRttiH dijai / 'tiparaMparAbhatta'ti, trayANAM paramparA triparamparA, bhaktaM-AhAraH, tad eko gRhNAti dvitIyazcAnayati tRtIyo'va-18 bhA. 19 // 15 // dazayA dadAtItyarthaH / avadhUtam-avajJAta, jaihA avadhUtA nAsati // glAnodvartanAdividhipradarzanAyAha zyA ddaatiitythH| avadhUtam-avajJAna uccattaNanillevaNa bIhaMte aNabhioga'bhIrU ya / agahiakulesu bhattaM gahie dihi pariharijA // 19 // (bhA0) udvartanaM-urdU vartanaM yadasAvudvaya'te, nirlepanaM yadasau nirlepaH kriyate, upalakSaNaM caitat , tasya sakAze na sthAtavyaM divA-3 rAtrI vA / atha kIdRzena sAdhunA kartavyamityAha 'bIhaMte aNabhibhoga'tti vibhyatyanabhiyogaH, vibhyatIti bhayaM gacchati, bhIrAvityarthaH, nAbhiyogo'nabhiyogaH, yo bhIruH sa tatra na niyoktavyaH / kastarhi karoti , Aha-abhIrU ya' abhIruzca na bhIrurabhIruH, sa tatra svayaM karoti niyujyate vA, cazabdo bastrAntaritAdiprayalamadarzanArthaH, agRhIteSu kuleSu aziveneha bhaktaM grAhaya, tadabhAve dRSTiM-dRSTisaMpAtaparihAraH / Aha-caturvarjanetyuktaM tatra bhaGgakA api gRhyanta iti ||daa jo'pi taM upattei vA pariyattei vA so hatthassa aMtare vatthaM dAUNa tAhe ubatteti vA pariyattei vA / upatteUNa hatthe sadA harSi TIna pAtati, apATamasakA (pacchamA) gRhanti, raSTeH saMkAmate / 9yA saMpato'zivena gRhIto bhavet tammai dUrasthitAya triparamparakeNa|2 xbhaka dIyate / 3 vadhA'vajJAtrA nazyati / yo'pi tamuvayati vA parivartavati vA sa hastasyAntare vanaM datvA tamuhartayati vA parivattayati vA / uhavaM hasau dIpa anukrama [29]] EHRSSEXA4%45 Brainrary.org ~33~ Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [30] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [19] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra 545056456 ||19|| maTTiAe dhovai, jo ya bIhijjA so tatthAyarieNa na bhaNiyabo jahA ajo tuma vasAhitti / jo dhammasaddhio sAhU sodA appaNA ceva bhaNai-ahaM vasAmi / pratibandhasthAne sati karttavyAntarapradarzanAyAhapuvAbhiggahabuhI vivega saMbhoiesu nikkhivaNaM / te'via paDibaMdhaThiA iyaresu balA sagAradurga // 20 // (bhA0) | pUrvamiti-zivakAle ye'bhigrahA:-tapaHprabhRtayasteSAM vRddhiH kAryA, caturthAbhigrahaH SaSThaM karoti, mRte tasmin ko vidhirityAha-'vivega' vivecana vivekaH, 'vicira pRthagbhAve' parityAga itiyAvat, kasyAsAviti tadupakaraNasya, amRte tasmin gamanAvasare ca prApte kiM karttavyamityAha-saMbhoiesu nikkhivaNaM' azeSasamAnasAmAcArikeSu vimucya gamyate, te tatrAzive kathaM sthitA ityAha-'te'vi apaDibaMdhaThiA' na teSAM gamanAvasaraH kutazcitpratibandhAt, tadabhAve kiM karttavyamityAha 'itaresutti asambhogikeSvityarthaH, tadabhAve devakulikeSu, anicchatsu balAtkAreNa, tadabhAve kuta ityAha-sagAraduaMda saha agAreNa varttata iti sAgAro gRhastha ityarthaH, tayordvayaM, tAveva dvAvityarthaH / ko punastAviti ?-vratyapratI vA samyagdRSTI, tadabhAve zayyAtaraH, yathAbhadrakamithyAdRSTiH / so ya gilANo yadi asthi aNNA vasahI tahiM Thavijai, asaIe atAe ceva vasahIe egapAse cilimilI kijjA, bAra duhA kijai, jeNa gilANo nikkhamati vA pavisati vA teNa aNNe sAhuNo tiphayA prakSAyati / vana vibhyati sa tavAcAyaNa ma bhaNitavyaH, yathA''yaM ! svaM baseti / yo dharmaaddhikaH sAdhuH sa Atmanaiva bhaNati-ahaM saami|| rasa ca balAno yadi bhastyanyA vasatistana sthApyate, asatyAM ca tasyAmeva vasatAvekapA citimiliH kriyate, hAradhiA kiyate, bena lAmo niSkAmati vA pravizati pA tenAnye sAdhavo dIpa anukrama [30] ~34 ~ Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [31] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [20] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||20|| zrIogha-rANa niggacchaMti, paDiAragavajaM, tAva ya tahiM acchaMti jAba sattho na labbhai tAva jogabuhiM kareMti, jo namokAra karitaopratilekha so porisiM kareti, evaM pahuMti, jai pauNo so sAhU jo gahio tAhe vaccaMti, aha kAlaM karei tAhe jaM tassa uvagaraNaM|8 nAdvAre droNIyA taM savaM chaDDijai, te chaDDittA tAhe vaJcaMti, aha so na ceva mutto tAhe aNNesiM saMbhoiANaM sakajjapaDibaMdhaDiANaM mUle hai| azivAdiH vRttiH sAnikkhippar3a, jAhe saMbhoiA na hojA tAhe aNNasaMbhoiyANaM, jAhe te'vi na hojA tAhe pAsatthosannakusIlAINaM, tesiM| bhA.20-21 // 16 // balAvi oveDijai, tesiM devakulANi bhujaMti, sArUviasiddhaputvANaM, tesiM asati sAvagArNa uvaNikkhippati, pacchA| sejjAyaresu AhAbhaddagesu vA evaM Thavijai, tAhe vaccaMti // yadi punarasI mucyamAna Akrozati tataH kiM karttavyamityAhakRyaMte ambhasthaNa samasthabhikkhussa Niccha tdivs|jd viMdaghAibheo tiduvego jAva lAuvamA // 21 // (bhA0 / 'kUja avyakte zabda' kUjayati-avyaktazabdaM kurvANe kiM kAryamityAha-'anbhasthaNa samatthabhikkhussa' samarthaH-zakto'bhya-13 hAryate, tvaM tiSTha yAvadvayaM nirgacchAma iti, nirgateSu vaktavyam-icchatu bhavAn ahamapi gacchAmi, yadIcchati kSipraM nirgmH| na nirgacAnti, pratIcArakavaja, tAvazca tatra tiSThanti yAvAsAoM na lamyate tAvayogavRddhiM kurvanti, yo namaskArakha kArakaH sa pauruSIM karoti, evaM jayanti, yadi praguNaH sa sAdhuyoM gRhItastadA bajanti, bhaya kArya karoti tadA battasyopakaraNaM tatsarva tyajyate, te tadA tyatayA brajanti, aba sa naiva muktasAdA // 16 // anyeSAM sAMbhogikAgo svakArya tibandhasthitAnAM mUle nikSipyate, bar3A sAMbhogikA na bhavevustadA'nyasAMbhogikAnA, padA te'pi na bhaveyustadA pArthasthA vasanakuzIlAdInAM teSAM balAdapi nikSipyate, teSAM devakulAni bhubante, sArUpikasiputrANAM, teSAmati bAvaSANAmupanikSipyate, pazcAt zabyAtareSu yathAbhadrakeSu vaivaM sthApyate, vadA vrajanti / dIpa anukrama [31] GARLSHAK Amirainrary.org ~35~ Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 29 // dIpa anukrama [32] " oghaniryukti"- mUlasUtra-2 / 1 (mUlaM+niryuktiH + vRttiH) "niryuktiH [...] AyaM [21] + prakSepaM [3]...] 0 AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH mUlaM [32] * muni dIparatnasAgareNa saMkalita - | athAsau dharmanirapekSatayA necchati tataH kimityAha-'aNiccha taddivarsa' anicchati tasmiMstasya sAdhorgamanaM taddivasaM sthitvA chidraM labdhvA naSTavyaM taizca kiM saMhatairgantavyamAhozvidanyathetyAha- 'jai viMdaghAibheo tiduego jAva' yadyasau vRndaghAtinI tato dvidhA bhedaH, tathA'pi na tiSThati tridhA, trayastrayo dvau dvau ekaiko yAvattathA na ghAtayati / kaH punaratra dRSTAnta ityAha-'jahA alAuvamA alAtam-ulmukamupamAnaM dRSTAntastenopamA, yathA hi tAni saMhatAni jvalanti nAnyathA, evaM te'pi saMhatA hanyante nAnyadheti, tadarthaM bhedaH, evamazivAdekAkI bhavati / yadi so kUvati tAhe eko bhaSNati-jo (jai) samattho tumaM tAhe chidaM nAUNa bitiadivase ejjAsi, tassa puNa majjAyA- te visajjeyathA, mA mama ko maraMtu, jAhe soDavi milio tAhe save egato vacca'ti, jAhe tesiM egato vaccaMtANaM koi vighAo hujjA, esa biMdadhAI, jattha bahugA tattha paDati, dihaMto kaTThasaMghAo palito, so duhA kao pacchA ekkekaM dArugaM na jalati, evaM te'vi jai gahiA tAhe duhA kajjaMti, evaM tihA, jAva tiSNi tiSNi jaNA, ego paDissayavAlo saMghADao hiMDai, aha tahavi. na muyati tAhe do do hoMti, aha dovi jaNA na muyai tAhe egAgI bhavati, tesiM uvagaraNaM Na uvahammati, evaM tA ekalao diThTho asiveNa // kena punarupAyenaikatvavizeSaNajuSTA naSTAH santa ekatra pradeze saMhiyante ? ityAha- 1 yadi sa jati tadA eko bhaNyate yadi samarthavaM sadA zirA dvitIyadivase AyAyAH, tasya punarmaryAdA te visarjayitavyAH, mA mama kAryAya mArbu, yadA so'pi mIlitastadA sarve ekato yajanti yadA teSAmekato vrajatAM vyAghAto bhavet eSa vRndadhAvI yatra bahavastatra patati dRSTAntaH kASThasaMghAta pradIptaH sa dvidhAkRtaH paJcAdekaikaM dAru na jvalati evaM te'pi yadi gRhItAkhadA dvidhA kriyante, evaM tridhA yAvatrayastrayo janAH, ekaH pratizrayAlA saMghATako hiNDate, agha tathApi na muJcati tadA dvI dvApi bhavataH, atha dvApi jano na muJcati tadaikAkinoM bhavanti teSAmupakaraNaM nopamyate, evaM tAvadekAkI dRSTo'zivena / For Parts Only ~36~ ayor Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [33] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [22] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||22|| patilekhanAdvAre zivAdiH bhA. 22 zrIoSa saMgAro rAyaNie AloyaNapuvapattapacchA vA / somamuhikAlarattacchaNatareM eka do visae // 22 // (bhA0) niyuktiH saMgAra:-saMketaH pRthagbhAvakAle kartavyaH, yathA'mukapradeze sarvaiH saMhantavyamityupAyaH, taM ca pradeza prAptAnAM ko vidhiri- droNIyA syAha-'rAiNie AloyaNapucapattapacchA vA' ralAdhikasya-gItArthasya pUrvaprAptasya pazcAtprAptasya vA''locanA deyA, tadabhAve laghorapi gItArthasya dAtavyA, kiyatpunaH kSetramatikramaNIyamityAha-somamuhI'tyAdi, azivakAriNyA vizeSaNAni, saumya // 17 // mukhaM yasyAH sA tathA, kathamupadravakAriNyAH saumyamukhItvam ?, anantaraviSayaM pratyupadravAkaraNAt , kRSNamukhI dvitIye'pi na muJcati, raktAkSI tRtIye'pi na muJcati, yathAsaGkhyamanantara eva sthIyate saumyamukhyAm, 'eka' iti ekamantare kRtvA tRtIye dasthIyate kRSNamukhyA, 'do' iti dvAvantare kRtvA caturthe sthIyate raktAkSyAM, tesiM saMgAro diNNelato bhavati, yathA amugattha melAiyavaM, jAhe milINo bhavati tAhe tattha jo rAiNio purvapatto vA pacchApatto vA tassa AloyaNA dAyabA, aha | 4AgIyastho omo tAhe tassa Aloijai, sA puNa tiviThThA uddAiA-somamukhI kAlamukhI rattacchI ya, jA sA somamukhI| tIse ekaM visayaM gambhai, kAlamuhIe ego visao aMtarijai, rattacchIe do visae aMtareUNa cautthe visae ThAti / asive ti dAraM saMmattaM // azivena yathaikAkI bhavati tathA vyAkhyAta, sAmprataM "omoyarie" iti yaduktaM tavyAkhyAnAyAha tebhyaH saMketo datto bhavati yathA amukatra mIla yitavyaM, yadA mIlito bhavati sadA tatra yo rAzikaH pUrvaprApto vA pAnAso vA tI AlocanA | dAtavyA, madha gItArtho'yamasadA (api) se Alocayeta, sA punanividhA upahotrI (upahAcikA)-sImyamukhI kRSNamukhI raktAkSI ca, yA sA sImya- gukhI tasthAmeko viSayo gampate, kRSNamurathAmeko viSayo'taravate, raktAyAM hrI viSayo antarayitvA caturthe vipaye tiSThanti / azivamiti dvAra samApta / dIpa anukrama [33] // 17 // Tanahuram.org ~37~ Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [34] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [23] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: + prata gAthAMka ni/bhA/pra ||23|| emeva u omammi bheo u alaMbhi gonnidiluto| 'evameveti anenaiva prakAreNAvamadvAramapi vyAkhyeyaM, yathA'zivadvAraM vyAkhyAtaM, yo vidhirazivadvAre so'trApItyarthaH, tuzabdo bahusAdRzyapratipAdanArthaH, avame-durbhikSe, apizabdaH sAdRzyasaMbhAvane, taducyate-"saMvaccharavArasapaNa hohiti omaMti te tao niti" ityAdi, bhedana-bheda:-ekaikatA, tuzabda evakArArthaH, kasmin punarasau bhavatItyAha-alAbhe bhavati, aprAptAvAhArasyetyarthaH, yadeko labhate tadvAvapi, dvau vA dRSTvA na kiJciddadAti, ekaika eca labhate ityvmaaderekaakitaa| atra dRSTAntamAha-'goNidiLato' godRSTAntaH, yathA saMhatAnAM gavAM svalpe tRNodake na tRptiH, pRthagbhUtAnAM syAt, tathehA-2 pIti // omoyariyAevi eseva kamo, bArasahiM saMvaccharehiM AracaM jAhe pAraM na pAvaMti tAhe gaNabheyaM karei, nANat-gilANo na tahA prihriji| ettha goNidiIto kAyayo, alpaM gobrAhmaNaM nandati, evaM omeNavi egAgio diho| dAra // sAmprataM rAjabhayadvArapratipAdanAyAha rAyabhayaM ca cauDA carimaduge hoi gaNabheo // 23 // (bhA0) rAjJo bhayaM rAjabhayaM, cazabda evamevetyasyAnukarSaNArthaH "saMvacchara bArasa" ityAdi, kiyantaH punastasya bhedA ityAha|caturdhA, saGkhyAyAH prakAravacane dhA, catuSpakAramityarthaH, ke punaste iti ?, mA tvariSThA anantaramebocyante, kiM caturvapi avamaudaryatAthAmapi eca eva kramaH, dvAdazampo varSaya bhArabhya yadA pAraM na prAmuvanti tadA gaNabhedaM karoti, bhAnAvaM-lAno na tathA parihivate, aba goTaSTAntaH kartavyaH / gobrAhmaNI arUpI nandataH, evamadhamenApyekAkI dRSTaH / 455* dIpa anukrama [34] 6-4-984 5 Milanmitaram.org ~ 38~ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [34] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [23] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||23|| // 18 // zrIogha- bhedeSu ?, netyAha-carimadue' ityAdi, 'carimeM pazcime dvaye 'bhavati' jAyate 'gaNabhedA' gacchapRthagbhAvaH, ekaika ityrthH| zmatilekha'rAyaduhamavi taheva vArasasaMvaccharehiM hohiMti' / bhedacatuSTayasvarUpadarzanAyAha nAdvAre droNIyAnivisauttiya paDhamo viio mA deha bhattapANaM tu / taio uvagaraNaharojIvacarittassa vA bheo||24||(bhaa0) azivAdiH vRtti. / sugamA, Napara-jIyatti jIvitabhedakArI caturtho bhedazcAritrabhedakArI vA caturtho rAjA, upakaraNahArijIvitacAritrahA- mA02524 zAriNorgaNabhedaH kArya iti / 'taM caubihaM nidhisaotti ya paDhamo biio mA deha bhattapANaM tu / taio uvagaraNaharo | jIvacarittassa yA bheo // Aha-kathaM punaH sAdhUnAM tyaktAparAdhAnAM rAjabhayaM bhavati !, "yasya hastau ca pAdau ca, jihvAgraM| ci suyantritam / indriyANi ca guptAni, tasya rAjA karoti kim // 1 // " satyametat kiM tarhi - ahimara aNidarisaNabuggAhaNayA tahA annaayaare|avhrnndikkhnnaae ANAloe va kupijjA ||25||(bhaa0) aMteurappadheso cAyanimittaM ca so pusevaa| vyAkhyA-'abhimarAH' abhimukhamAkArya mArayanti niyante vetyabhimarAH, kutazcitkopAdrAjakulaM pravizyAparaM vyApAdayantIti, sAdhUnAM kimAyAtamiti cet, ucyate, anyathA pravezamalabhamAnaiH kaizcitsAdhuveSeNa pravizya tatkRtaM, tatazca nirvivekitvAtsa rAjA sAdhubhyaH kupyet, kupyediti caitakriyApadaM pratipadaM yojanIyaM, abhavyatvAt , aniSTAn-aprazastAna | manyamAno darzanaM necchati, prasthAnAdau ca dRSTA iti kupyet / 'vyugAhaNatA' vizabdaH kutsAyAmut-prAbalyena kenacitpratya-16 nIkena byudAhitaH, yathaite tavAniSTaM dhyAyantIti kupyet / lokaM pratyanAcAraM samuddezAdIn dRSTvA kupyet, apaharaNaM kRtvA dIpa anukrama [34] ~ 39~ Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [37] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [26] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata para gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| tatpratibaddho dIkSita iti kuSyate , AjJAlope vA kAcidAjJA lopitA-na kRtA tatazca kuSyet 1, antaHpure pravezaM kRtvA | kenaciliGgadhAriNA vikarma kRtaM tataH pradveSa yAyAt , vAdinA vA kenacidbhikSuNA paribhUta iti, tato nimittAt sa itirAjA pradviSyati praduSyedvA / dvAram / taM puNa rAyaduI kahaM hojjA ?, keNati liMgattheNamaMteuramavaraddhaM hojA / ahavA jahA vA vAdiNA vAde "tassa paMDiyamANassa buddhilassa durappaNo / mujhe pAeNa akamma vAI vAurivAgao ||shaa" evaM rAya duI| bhavijA, niSisae bhattapANapaDisehe uvagaraNahare a ettha gaccheNa ceva vacaMti, jattha jIvacarittabheo tattha egANio hai hojA / dAraM // kSubhitadvAraM vyAcikhyAsurAha khubhie mAlujjeNI palAyaNaM jo jao turiaN|| 26 // (bhA0) BI kSobhe ekAkI bhavati, kSobhA-AkasmikA saMtrAsaH, tatra 'mAlujeNi' ti mAlA arahasya patitA, ujjayanI nagarI.IN ujjayinyAM bahuzo mAlavA AgatyAgatya mAnuSAdIna haranti, anyadA tatra kUpe'raghaTTamAlA patitA, tatra kenaciduktamAlA patitA, anyena sahasA pratipannaM mAlavAH patitAH, tataH saMkSobhaH, tatra kiM bhavati !, Aha-palAyaNaM jo jo turiyA 'palAyana' nAzanaM yaH kazcidyatra vyavasthitastacchutavAn sa tata eva naSTa iti / 'mAlujeNi' tti dRSTAntasUcakaM vcnm| tat punA rAjaziSTa kathaM bhavet , kenacit likhanAsApuramaparAddhaM bhavet , athavA pathA vA dhAdinA bAde-tasA pavitamabhyasa yuddhimattAbhimAcino durAtmanaH / mUrdhAnaM pAdenAkramya vAdI vAyurivAgataH // 1 // evaM rAjadviSTo bhaya, nirviSaye bhaktapAnapratiSedhe upakaraNahare cAnna gapa naiva majamti, yatra jIvacAritrabhedastakAkI bhacen / dvaar| dIpa anukrama [37]] au. Insuranorm ekAkitva evaM tasya kAraNAni ~ 40~ Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [37] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [26] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha- niyuktiH ekAkitve kAraNAni droNIyA bhA.26-27 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| vRttiH khubhie vA egAgI hojA, jahA ujjeNIe arahaTTamAlA paDiA, logo savo palAo mAlavA paDiyatti, erise khubhie egAgI hojA, jo jao so taoNAsati / dAraM / / adhunAyaduktaM rAjabhayadvAre, 'vAyanimittaM ca se paussejatti tadvyAcikhyAsurAhatassa paMDiyamANassa, budvilassa burappaNo / muddhaM pAeNa akkamma, vAI cAurivAgao // 27 // (bhA) | Aha codakaH-zobhanaM sthAnaM tad vyAkhyAyAH, nanu kSubhitadvAreNAntaritatvAtko'yaM prakAraH ? iti, atrocyate, niyutigranthavazAdadoSaH / yato'traikagAthayA "aMteure" ityAdikayA rAjabhayakSubhitadvAre ukte tatastatrAnavasaratvAdihaiva yuktA vyAkhyA, 'tasyeti 'tasya rAjJo bhayahetoH, kathaMbhUtasya ?-'paNDitamAninaH' paNDitamanyasya paNDitamAtmAnaM manyate sa evaM-10 manyo, jJAnalabadurvidagdhatvAt , buddhiM lAtIti buddhilo buddhilasya 'durAtmanaH' mithyAdRSTitvAdabhadratvAcchAsanapratyanIka-18 tvAtsa tathA tasya, kimityAha-'mUrdhAnaM' uttamAGga pAdenAkramya 'vAdI' vAdalabdhisaMpannaH sAdhurvAyurivAgataH-abhISTaM sthAna prApta ityakSarArthaH, samudAyArthastu-sa rAjA paNDitamanyatayA darzanaM nindati, tadvAdI vA kazcit , tatra ca sAdhurvAdI, tena sabhAM pravizya nyAyena parAjitaH, tathA'pi na sAdhukAraM dadAti prabhutvAttathA'pi nindati, punazvAsI sAdhurvAdI vidyAdi-14 balena sabhAmadhye tasya zirasi pAdaM kRtvA'dazanIbhUtaH, tatazcAsau paraM paribhavaM manyamAnaH prakarSeNa dveSaM yAyAt, iti zlokArthaH // uttamArthadvArapratipAdanAyAha pakSobhe vaikAkI bhavet , yathA rAginyAM arahAvaTomAlA patitA, kokaH sarvaH palAyita:-mAlavAH patitA iti, Idaze kSobhe ekAkI bhaveta, yo patra sa tato nazyati / dIpa anukrama [30] ~ 41~ Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [39] - "niyukti: [7...] + bhASyaM [28] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||28|| ARRA nijavaggarasa sagAsaM asaI egANio va gcchinaa| suttasthapucchago vA gacche ahavA'vi paDiariGa // 28 // (bhA.) niryApayati-ArAdhayati niryAmakaH-ArAdhakastasya 'sakAza' mUlam asati-dvitIyAbhAve ekAkyapi kAlaM krtukaamo| gacchet , sUtrArthapRcchako vA gacchet / uttamArthasthitasyaikAkyapi mA bhUbyavacchedaH 'ahavAvi paDiyari' athavA'pi 'prati-| &carituM' praticaraNAkaraNArtham , 'uttamaDhe vA so sAhU uttamaha paDivajjiukAmo, AyariyasagAse ya nathi nijamao, tAhe| annattha vaccejA, to sasaMghADao vaccau, asati tAhe ego egANio baccejA, ahavA uttimahapaDivaNNao sAhU suo.18| tassa suttatthatadubhayANi apubANi, imassa a saMkiANi, aNNassa ya nasthi, tAhe tattha paDipucchaganimittaM bccejaa|| athavA uttimapaDiaraehiM gammati / phiDiadvAraM vyAcikhyAsurAha phiDio va pariraeNaM maMdagaI vAci jAva na milejaa| "phiDie' tti ete paMtheNa vaccaMti, tattha koi paMdhAo uttiNNo, aNNeNa baccejA, ahavA thero, tassa ya aMtarA gaDDA DoMgarA vA, je samatthA te ujjueNa vacaMti, jo asamattho so pariraeNa-bhamADeNa vaccai, tato jAva tANaM na milai tAva 1 uttamA cA, sa sAdhurutamArtha pratipattukAmaH, bhAcAryasakAze ca nAsti niryAmakaH, tadAumpanna bajeta, tadA sasaMghATako najatu, asati tadeka ekAkI kAveta. abhavosamApasaH sAdhuH zrutaH, tasya sUtrArthatanubhavAnyapUrvANi, asya ca zaGkitAni, pampasya ca na santi, tadA satra pratipRcchAnimittaM brajeta, manicAragamyate / 2 sphiTita iti, eke pathi najanti, tatra kazcit patha uttIrNaH, anyena bajeta, ayavA sthaviraH, tasya ca antarAle gatI patA vA, ye samAte ajukena najanti, yo'samarthaH sa pariraSeNa-zramaNena prajAti, rAto yAvateSAM na mIlati tAva dIpa anukrama [39] SSACARE Tinasurary.org ~ 42 ~ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||29|| dIpa anukrama [40] zrI ooSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 20 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [40] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [7] + bhASyaM [ 29 ] + prakSepaM [ 3... ] " AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH egAgI hojA // idAnIM gAthArtha:-'phiDitaH' prabhraSTaH, gacchatAmeva sarveSAM pathidvayapradarzanAtsaMjAtamoho'nyenaiva pathA prayAta. stata ekAkI bhavati / 'pariraeNaM vA' parirayo- giryAdeH pariharaNaM tena vA ekAkI kazcidasahiSNurmandagatirvA kazcitsAdhuH yAvanna milati tAvadekAkI bhavati / uktaM phiDitadvAram, idAnIM glAnadvAramucyate soUNaM va gilANaM osahakale asaI ego // 29 // ( bhA0 ) gilANanimitteNa egAgI hujjA, tassa osahaM thA ANiyavaM / asai saMghADayassa tAhe egAgI vacijjA, ahavA gilANo suo tAhe savehiM gaMtavaM / ahappaNo AyariA therA tAhe tesiM pAse acchiyavaM, tAhe saMghADayassa asai egAgI vazcijjA / idAnImakSaragamanikA zrutvA'nyatra glAnaM saGghATakAbhAve ekAkI vrajati, yadivA svagaccha eva glAnaH kazcit, tadarthamauSadhAdInAmAnayanArthaM vrajatyekAkI dvitIyAbhAve sati // uktaM glAnadvAram idAnImatizayidvAram - aisesio sehaM asaI egANiaM paThAvejA / koI atisayasaMpaNNo so jANai, jahA eyassa sehassa sayaNijjA AgayA, tAhe so bhaNati evaM sehaM avaNeha, jai na 1 dekAkI bhavet / 2 mahAnanimittena ekAkI bhaveda, tasthauSadhaM yA Ata asati saMghATakasya sadaikAkI prajeda, athavA khAnaH tadA sadhaitavaM athAtmana AcAryAH sthavirAsadA teSAM pArthe sthAtavyaM tadA saMghATakasyAsati ekAkI prajet / 3 kakSit atizayasaMpana jAnAti saH yathaitasya zakSaka vajanA AgatAH, tadA sa bhagati enaM zaikSamapanayata, na yadyapanayata + egAmibho'vi gacche pra0 payaDejA ( vR0 ) / For Parts Only ~ 43~ ekAkitve kAraNAni bhA. 28 29-30 // 20 // Agry Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||30|| dIpa anukrama [41] "oghaniryukti"- mUlasUtra-2 / 1 (mUlaM+niryuktiH + vRttiH) mUlaM [41] * - "niryuktiH [...] AyaM [30] + prakSepaM [3]...] 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH www... avaNeha tAhe esa Na kareti pavajjaM tato so asai saMghADayassa egANiovi paDavijjai // idAnImakSarArthaH- atizayI vA kazcidabhinavapravrajitaM dvitIye'satyekAkinamapi pravarttayet / uktamatizayidvAram idAnIM devatAdvAramdevar kaliMgaruvaNA pAraNae khIraruhiraM ca // 30 // ( bhA0 ) 7 Iha kaliMgesu jaNavaesu kaMcaNapuraM nagaraM, tatthAyariA bahussuA pahANAgamA bahusissaparivArA, te aNNayA sissANa sutthe dAUNa sannAbhUmiM vacceti, tassa ya gacchaMtassa paMthe mahati mahAlato rukkho, tassa heDhA devayA mahilArUvaM viubittA kaluNakaluNAI rovati, sA teNa diTThA, evaM bitiadivasevi, tao Ayariyassa saMkA jAyA-aho ? kIsa imA evaM rovai ? tti, tAhe obattiUNa pucchiA kiM puNa dhammasIle ruyasi 1, sA bhaNai-bhagavaM ! kiM mama thevaM roiyavaM 1, Ayario bhAi-kiM kahaM vA ?, sA bhaNai ahameyassa kaMcaNapurassa devayA, evaM ca airA sarva mahAjalappavAheNa palAvijjihiti teNa ruAmi tti, ete ya sAhuNo ettha sajjhAyaMti, te a annattha gamissaMtitti ao ruAmi, AyarieNa bhaNiaM kahaM puNa evaM jANi 1 tadaiva na karoti pravajyAM tataH so'sati saMghATakA ekAkvapi prasthApyate / 2 iha kaliGgeSu janapadeSu kAJcanapuraM nagaraM tatrAcAryA bahuzrutAH pradhAnAgamA bahuziSyaparivArAH, te'bhyadA ziSyebhyaH sUtrArthI datvA sabjJAbhUmiM brajanti, tasya ca gacchataH pathi mahAvimahAn vRkSaH, tasyAco devatA mahilArUpaM viku karuNakaruNAni roditi sA tena dRSTA evaM dvitIyadivase'pi tata AcAryasya zaGkara jAtA bhaho ? kuta iyamevaM roditi ? iti sadA apavartya pRSTAkiM punardhamrmazIle! rodiSi ?, sA bhaNati bhagavan ! kiM mama stokaM roditavyam ?, bhASAyA~ bhaNati kiM kathaM vA ? sA bhaNati ahametasya kAJcanapurasya devatA, etacAcirAt sarvaM mahAjalamayena pralAvidhyate tena rodimi iti ete ca sAdhavo'dra svAdhyAyanti te pAmyantra gamiSyantIti ato rodimi AcAryeNa bhaNitaM kathaM punaretat zAyate ?, Education International For Parts Only ~ 44 ~ Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [41] .- "niyukti: [7...] + bhASyaM [30] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||30|| zrIoSa- niyuktiH droNIyA bRttiH // 21 // jA, sAM bhaNati jao tujhaM khamao pAraNae duddhaM labhissai, taM se ruhiraM bhavissaitti, jai evaM hojA to pattiejaha | ekAkitve taca ghettRNa sabasAhaNaM pAesu dhevaM thevaM dejAha, jattha dese taM sahAvaM jAhiti tastha Na jalappavAho pabhavessaitti muNi-IAL kAraNAni jaha ti, tato evaMti AyarieNa paDivannaM, tAhe bitiadivase taheba laddhaM tahA saMjAyaM, tato AyariehiM sabesi mattae bhA.30-31 patte patteaMta dinnaM, to jahAsattIe palAyati, jattha taM paMDuraM jAyaM tattha miliaa| evaM egAgI hojjA / uktaM devatAdvAram ,athAcAryadvAraMcarimAe saMdiTTo ogAheUNa matsae gaMThI / iharA kayaussaggo pariccha AmaMtiA sagaNaM // 31 // (bhA0) caramA-caturthapauruSI tasyAM 'saMdiSTaH' uktaH yaduta-tvayA'mukatra gantavyaM, sa cAbhigrahikaH sAdhuH, tatazcAsAvevamAcAryaNoktaH kiM karoti-sakalamupakaraNaM patrakapaDalAdi vodvAhayati, mAtrakaM ca tena gacchatA grAhya, atastasmin grandhi dadAti, mA bhUyaH, pratyupekSaNIyaM syAt , evamasAvAbhigrahikA saMyantrya tiSThatIti / 'ihara' tti AbhimahikAbhAve vikAlabelAyAM gamanaprayojanamApatitaM tataH 'kRtotsargaH kRtAvazyakaH kiM karotItyAha-parIkSArthamiti-pazyAmaH ko'tra madvacanAnantaraM pravartate ko bA na pravartate iti svagaNamAmantrayati, te ca pratikramaNAnantaraM tatraivAntamuhUrtamAtrakAlamAsate, kadAcidA-131 sA maNati-yato yuSmA zulakaH pAraNale dugdhaM kamAte, tat tasya rudhiraM bhaviSyatIti, yayevaM bhavet tadA pratIyAH, taba gRhItvA sarvasAdhUnAM pAneSu tokaM sokaM dadhAH, yatra deze tat khabhAvaM yAsthati tatra na jalapravAhaH prabhaviSyatIti jAnIyA iti, tata evamiti AcAryeNa pratipaka, tadA dvitIyadivase tadheya labdhaM tathA saMjAtaM, tata bhAvAH sarveSAM mAtrake pratyekI 2 tahata, tato yathAzakti palAyante, yatra tat pANDuraM jAtaM satra mIlitAH, evamekAkI bhavet / dIpa anukrama [41] CSCARCISESCROSSACTS ~ 45~ Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||39|| dIpa anukrama [42] Education "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [42] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [7] + bhASyaM [31] + prakSepaM [ 3... ] " 80 AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH | cAryAH khalvapUrvI sAmAcArI prarUpayeyuH, apUrva cArthapadaM tatrasthAMzca tAnAmantrayantyasau-bho bhikSavaH ! amukaM me gamanakAryamupasthitaM, tatra-gacche ko Nu sabaise'Nuggaho kAraNANi dIciMtA / ao ettha samatyo aNuggaho ubhayakikammaM // 32 // ( bhA0 ) katamaH sAdhustatra ca gamanakSamaH 1, tatrAcAryavAk zravaNAnantaraM sarve'pi sAdhava evaM bruvanti-ahaM gacchAmyahaM gacchAmItyanugraho'yamasmAkaM / tatrAcAryo vaiyAvRttyakarayogavAhidurbalAdIni kAraNAni ' dIpayitvA' svayaM pradazyedaM bhaNati-amu ko'tra kArye 'samartha' kSamaH, tatazca yo'sAvAcAryeNoktaH ayaM kSama iti sa bhaNati anugraho me'yaM, tataH ko vidhiH 1, tataH sa jigamiSuH sAdhurAcAryasya caityasAdhuvandanAM karoti, yadi paryAyeNa laghustataH zeSANAmapi caityasAdhUnAM vandanAM karoti, athavA'sau gantA sAdhU nAdhikastataste sAdhavastasya caityasAdhuvandanAM vidadhAti etadubhayakRtikarma-vandanaM / tataH sa gantA sAdhuH kiM karoti jigamiSuH san : 'vihAravidhiH' tasya bhASyakRt varNanaM porisikaraNaM ahvAvi akaraNaM doca'pucchaNe dosA / saraNa suya sAhu santI aMto yahi annabhAveNaM // 8 // sau sUryodgame yAsyati tataH prAdoSikAM sUtrapauruSIM karoti, athavA rAtrizeSe yAsyati prayojanavazAt tataH sUtrapauruSImakRtvaiva svapiti, etatpauruSIkaraNamakaraNaM ceti / punarapi ca tena gacchatA''cAryaH pracchanIyaH pratyUSasi - yAsyAmyaha For Penal Use Only ~46~ rary org Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRttiH ) mUlaM [4] - "niyukti: [8] + bhASyaM [32] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha-16 prata niyuktiH droNIyA vRttiH 10 gAthAMka ni/bhA/pra ||32|| // 22 // [miti, atha na pRcchatyataH 'doccamucchaNe dosa' ti dvitIyavArAmapRcchati doSAH-vakSyamANAH, ke ca te! ityAha-'saraNa vihAravigAhaddhaM, smaraNamAcAryasyaiva saMjAtaM, evaMvidhamanyathA vyavasthita kAryamanyathA kathaMcitsaMdiSTaM, 'suya' tti zrutamAcAryairyathA|dhi:bhA.32 te tatrAcAryA na vidyante yannimittaM cAsau preSyate, tadvA kArya tatra nAsti, 'sAhutti athavA vikAle sAdhuH kazcittasmA- ni.8-9sthAnAdAgatastena kathitaM yathA sa AcAryastatra nAstIti, 'saNNi tti athavA saJI-zrAvaka AyAtastenAkhyAtaM, 'aMtoM tti abhyantarataH, kasya ?, pratizrayasya, kenacidullapitaM, yathA-asmAkamapyevaMvidhAH sAdhava Asan , te ca tato gatA mRtA vA, 'bahiM tti bAhyataH pratizrayasya zrutamanyasmai kathyamAnaM kenacit , 'annabhAveNaM ti yo'sau gantA so'nyabhAvaH unni-14 kamitukAmaH, etaccAcAryAya tatsabATa kenAkhyAtaM, tatazcAsaudhriyate kenaciyAjena // yadi punarasI gantA na prabodha yAyAttataH-15 bohaNa appaDibuddhe guruvaMdaNa ghaTTaNA apaDibuddhe / nicalaNisaNNajhAI daDha ciTTe calaM pucche // 9 // acetayati sati tasmin gantari bodhanaM gItArthaH karoti // tataH sAdhurutthAyAcAryAbhyAsameti, gatvA ca yadyAcAryoM vibu-10 |ddhastato'sau gurave vandanaM karoti, athAdyApi svapiti tataH saMghaTanA cAcAryapAdayoH zirasA ghaTTanA-calanaM kriyate, athAsI pratibuddha eva kintu nizcalo niSaNNaH-upaviSTo dhyAyatIti, tatastamevaMbhUtaM nizcalaM niSaNNabhyAyinaM dRSTvA kiM kartavyamityAha'ciDe' sthAtavyaM, tena gurudhyAnavyAghAtena mahAhAnisaMbhavAta, 'calaM pucchetti atha calo'sI tataH praSTavyaH-bhagavan ! sa // 22 // |eSo'haM gacchAmIti / tatazcAsAvAcAryeNa saMdiSTaH-idamevaM tvayA karttavyamiti brajati, sa cedAnIM gantuM pravRtta ityetadevAha| appAhi aNunnAo sa sahAo nIi jA pahAyati / uvaogaM AsapaNe karei gAmassa so ubhae // 10 // dIpa anukrama [44] ~ 47~ Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [46] .. "niyukti: [10] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||10|| sandiSTaH prAga pazcAdanujJAto veti tato gacchati, katham !-sasahAyaH, kiyantaM kAlaM yAvatsasahAyo vrajati - yAvatprabhAta' jAtasUryodaya ityarthaH, sasahAyazca prabhAtaM yAvadbajati zvApadAdibhayAt , evamasau sAdhuvrajana grAmasamIpaM prAptaH san kiM karotItyAha-upayogaM karoti, kiMviSayam -ubhayaviSayaM, mUtrapurISaparityAga ityarthaH, kasmAdevaM cet grAmasannidhAna eva | * sthaNDilasadbhAvAd gavAdisaMsthAnAt // atha rAtrI gacchataH kaizcidapAyaH saMbhAvyeta tataH prabhAtaM yAvatsthAtavyaM, tathA cAha himateNasAvayabhayA dArA pihiyA pahaM ayaannto| acchai jAva pabhAyaM vAsiyabhattaM ca se vasabhA // 11 // hima-zItaM stenAH-caurAH zvApadAni-siMhAdIni, etadbhayAtprabhAtaM yAvadAste, yadi purastha dvArANi pihitAni grAmasya phalahakaM padhAnaM vA'jAnaM stiSThati yAvatprabhAtamiti / evaM ca prabhAtaM yAvasthite gantari 'vAsikabhakaM' doSAnaM 'se' tasya 'vasabhA' gItArthA Anayanti / atha kebhyastadAnIyate - ThavaNakula saMkhaDIe aNahiMDate siNeha payavajja / bhattahiassa gamaNaM apariNae gAuyaM vahaha // 12 // sthApanAkulebhyaH tathA 'saMkhaDIe' ti sAmayikI bhASA bhojanaprakaraNArthe tasya vA, ke punastadAnayantyata Aha-'aNahiMDate' ye bhikSA na paryaTitavantaH, kasmAtpunaste bhaktamAnayanti !, ucyate, teSAmahiNDakAnAM gRhasthA gauraveNa prayacchanti, kIdRzaM punastairbhakamAnayanIyam -'siNehapayavarjati snehena-ghRtAdinA payasA-kSIreNa(varjita)bhaktaM gRhanti, na tailaM grAhyama dIpa anukrama [46] dastirary.com ~ 48~ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [48] "niyukti: [12] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||12|| zrIogha- maGgalatvAt , na ghRtaM paritApahetutvAt , na dugdhaM bhedakatvAt kAJjikavirodhitvAcca, kAJjikapAyapAyitvAcca saMyatAnAM, kiM vihAraviniyuktiH punaste gRhNanti !-dadhisattukAdi, tadasau bhuktvA brajati, tathA cAha-bhattaDiassa gamaNa bhuktavatastato gamanaM bhavati, dhiHni. droNIyA| atha na tasya bhaktapariNatirjAtetyato'pariNate bhakte sati gavyUtimAtra yAvanmArga vahati / kozadvayaM gbyuutiH||3I 411-12vRttiHlA idAnIM tasya gacchato vidhirucyte||23|| | atthaMDilasaMkamaNe calavakkhittaNuvauttamAgarie / paDipakkhesu u bhayaNA iyareNa vilaMbaNA logaM // 13 // | sthaNDilAdasthaNDilaM ca saMkrAmatA sAdhunA pAdau rajoharaNena pramArjanIyAviti vidhiH, mA bhUta sacittavRdhivyA acitta-121 pRthivyA vyApattiH, syAttathA ca pAdayorasau rajoharaNena pramArjanaM karoti, atha kazcitsAgArikaH pathi vrajatazcalo bhavati vyAkSipto'nupayuktazceti, tatra calo-gantuM pathi pravRttaH, vyAkSipto-halakulizavRkSacchedAdivyagraH, anupayuktaH-sAdhu pratyadattAvadhAnaH, yadaivaMvidhaH sAgAriko bhavati tadA rajoharaNena pramRjya pAdau yAti / 'paDipakkhesu u' iti visadRzAH pakSAH pratipakSAH, asadRzA ityarthaH, teSu pratipakSeSu 'bhajanA' vikalpanA karsanyA, etaduktaM bhavati-keSucitpratipakSeSu pramArjana kriyate keSucittu naiva, tuzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizeSayaktiI, pratipakSeSveva samudAyarUpeSu bhajanA kartavyA, na vekaikasmin bhaGga iti, yadA tu sAgArikaH sthiro'vyAkSipta upayuktazca sAdhu prati bhavati tadA 'itareNaM'ti itarazabdena rajoharaNaniSadyocyate tayA pAdau pramASTi, na rajoharaNena, "vilaMbaNa' ti tAM ca niSadyA hastena vilambamAnAM nayati, na taccharIrasaM-15 sparzanaM karoti, kiyatI bhuvaM yAvadityAha-'AloyaNatti AlokanamAloko yAvattadRSTiprasara ityarthaH, athavA 'itareNaM ti hai dIpa anukrama [48] Anirasurary.org ~ 49~ Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [49] - "niyukti: [13] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||13|| * kenacidaupagrahikena kAryAsikena aurNikena vA cIreNa, zeSa prAgvat , pazcAttaM gopayati / athavA 'itareNa vilaMbaNAloya'ti prAk tAvadekAkino vidhiraktaH, yadA tu itareNa-itarazabdena sArtho gRhyate, tenetareNa-sArthena saha prabajatA sthANDilyAcAsthA-12 xNDilya saMkAmatA kiMkartavya sArthapurataH? ityAha-vilambane ti vilambanA kAryA, mandagatinA satA sthaNDilasthena tAvatpratipAla-18 nIya, kiyantaM kAlaM pratipAlanIya yAvadAlokana-darzanaM tasya sArthasya, adarzanIbhUte tupsATAntarite sArthe pAdayoH pramArjanaM kRtvA bajatItyayaM vidhiH / ukto gAthA'kSarArthaH, idAnImaSTabhaGgikA prarUpyate, sA ceyam-calo bakkhitto aNuvautto ya sAgArio, ettha pamajaNaM, tasyAnupayuktatvAdapramArjane'sAmAcArIprasaGgAt 1, calavakkhittu uvauttu ettha nasthi pamajaNaM sAgAriyattaNao| 2, ca0 ava0 aNu etthavi pamajaNaM 3, cala0 ava0 uva0 etthavi Natthi pamajaNaM 4, aca0 va0 aNu0 ettha pamajaNaM 5, aca0va0 u0 Natthi pamajaNaM 6, aca0 ava0 aNu0 asthi pamajaNaM 7, aca0 ava0 u0 ettha natthi pamajaNaM 8 / tastha paDhamabhaMge niyameNa pamajaNA, sattasu bhayaNA // etaduktaM bhavati-keSucitpramAjanaM keSucidapramArjanA, sthApanA tviyam sa idAnIM sAdhuArgamajAnAnaH pRcchati, tatra ko vidhirityAhacalo jyAkSipto'nupayuktama sAgArikaH, atra pramArjanaM / calo byAkSipta upayuktA, atra mAsti prabhArjana, sAgArikatvAt 2, palovAkSipto'nupayuktaH atrApi pramArjanaM 3, caloDamyAkSipta upayuktaH, atrApi nAti pramArjana , acalo pyAkSipto'nupayuktaH, atra pramArjanaM 1, bhacalo byAkSipta upayuktaH, nAsti, |mamArjanaM 1, acalobhyAkSipto'nupayuktaH, bhasti pramArjanaM 7, acalo'mpAkSipta upayuktaH, anna nAsti pramAnaM bAtantra prathamabhako niyamena pramArjana saptasu bhjnaa| dIpa anukrama [49]] 9-2-5 ~50~ Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [50] . "niyukti: [14] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||14|| dIpa anukrama [50] zrIogha-dApucchAe tipiNa tiA chakke par3hama jayaNA tipaMcavihA / Aummi duvihativihA tivihA sesesu kaaesu||14|| vihAraviniyuktiH pRcchAyAM satyAM 'tiSNi tiyati trayastrikA bhavanti, tatra puruSaH khI napuMsakaM ca, tatraitepAmekaikastriprakAra: bAlasta- dhiH ni. droNIyA ruNo vRddhazceti, evamete trayastrikAH, navetyarthaH, tathA tenaiva sAdhunA gacchatA 'chake paDhamajayaNA' iti pate pRthivyAdi-18114-15 vRtti lakSaNe yatanA karttavyA, tatra 'paDhamajayaNA tipaMcavihAtti prathamo yaH pRthvIkAyaH tasya yatanA tripaMcavidhA, tatra // 24 // trividhA sacittasya acittasya mizrasya ca paMcavidhA pRthivIkAyayatanA kRSNanIlaraktapItazuklasyeti, athavA tripaJca18 vidheti-vayaH pathakA paJcakadazaprakAretyarthaH, tathAhi-saccittaH pRthivIkAyaH zuklAdiH paJcadhA, evamacitto mizrazca, tadhA'SkAye 'duvihA [ jahA jayaNA ] tivihA ya' tatra dvidhA antarikSAkAyayatanA bhaumApkAyayatanA ca, trividhA | tu saJcittAkAyayatanA, aJcittA mizrA0, trividhA tu zeSeSu kAyeSu-tejovAyuvanaspatitrasAkhyeSu yatanA, kathaM ?, saccisattAdi, mahAdvAragAthAyAH samudAyArthaH / adhAdyadvArAvayavArthaM punastadevAha puriso itthinapuMsaga ekeko thera majjhimo taruNo / sAhammi annadhammiagihatthadugaappaNo taio // 15 // XI||24 // .yaduktaM anantaragAthAyAM 'pucchAe'tti pRcchAyAM tritayaM saMbhavati, tadA puruSaH khI napuMsaka veti, yaduktaM vayakhikAH tadda-11 dazayannAha-ekaikA sthaviro madhyamastaruNa ityayaM navabhedaH / sa caikaiko navavidho'pi kadAcitsAdharmikaH syAtkadAcittu nava [vidho'pyanyadhArmikaH syAdityAha-samAne dharme vartata iti sAdharmikaH-zrAvakaH zrAvikA napuMsaka zrAvakaM ca, anyadhArmiko OMOMOMOMOM 4%AC Kanarayari atha mArgapRcchA-vidhi: varNyate ~514 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1] . "niyukti: [15] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||15|| mithyAdRSTiH / kiyantaH punastena gacchatA pandhAnaM praSTavyAH ityata Aha-gihatthaduga'tti, sAdharmikagRhasthavarya pRSThamI, anyadhArmikagRhasthadvayaM vA / 'appaNA tina ti AtmanA tRtIyo yuktyA'nveSaNaM vidadhAti, eSa tAvatsAmAnyopanyAsaH, atha prathamaM yaH praSTavyaH sa ucyate-tatra yadi sAdharmikadvayamasti tatastadevotsargeNa pRcchacate, tasya pratyayikatvAt, atha nAsti tataH sAhammiapurisAsaha majjhimapurisaM aNuNNavia pucche / sesesu hoti dosA savisesA saMjaIvagge // 16 // sAdharmikapuruSavyAbhAve'nyadhArmikamadhyamapuruSadvayaM pRcchanIyaM, katham ?-'aNuNNavia' anujJAM kRtvA dharmalAbhapurassara, tataH priyapUrvakaM pRcchati, anyadhArmikamadhyamagrahaNaM viha sAdharmikavipakSatvAdavasIyata eva, 'sesesutti anyadhArmikamadhyamapuruSadvayavyatirikteSu aSTasu bhedeSu doSA bhavanti pRcchatasta eva doSAH savizeSAH-samadhikAH saMyatIvarge-saMyatIvarga-18 viSaye pRcchataH sataH / ke ca te doSA ityAha ghero pahana pANaha vAloM parvace na yANaI vaavi| paMDisthimajAsaMkA iyareM na yANati saMkAya // 17 // sthavirA-vRddhaH sa mArga na jAnAti, bhraSTasmRtitvAt, bAlastu prapaJcayati kelIkilatvAt na vA jAnAti, kSullakatvAd, bAlastvatra aSTavarSAdArabhya yAvatpaJcaviMzatika iti, asAvapi bAla iva bAlaH, apariNatatvena rAgAndhatvAt, madhyamavayaHpaNDakamadhyavayaHstrIpRcchAyAM zaGkopajAyate nUnamasya tAbhyAM kazcidartho'sti, 'iyare na yAti' itarazabdena svapina dIpa anukrama [51] mo.5 Erator G mHarama ~52~ Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [13] . "niyukti: [17] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa- niyuktiH mArgapRcchA zani.16-20 droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||17|| vRttiH dIpa anukrama [53] saka bAlanapuMsaka sthavirastrI bAlA strI vA'bhigRhyate, ete mArgAnabhijJAH zaGkA ca syAt, ka tarhi vyavasthitena pRcchanIyamityAha pAsahio ya puccheja vaMdamANaM avaMdamANaM vA / aNuvaiUNa va pucche tuhika mA ya pucchijjA // 18 // 'pArthasthitaH' samIpe vyavasthitaH pRcchet , kiMviziSTaM taM pRcchet ?-vandanaM kurvANamakurvANaM vA, athAsau samIpamatikramya yAtyeva tataH 'aNuvaiUNa ca' anuprajanaM kRtvA katicitpadAni gatvA praSTavyaH, athAsI pRcchacamAno'pi na kizcidvakti tUSNIM brajati, tato naiva pRcchanIya iti / / paMthanbhAse ya Thio govAI mA ya dUri pucchijjA / saMkAIyA dosA virAhaNA hoi duvihA u // 19 // | tathA panthAnyAse-samIpe sthitaH kazcidgopAlAdiH, AdizabdAtkarSakaparigrahaH, sa ca pRcchanIyaH, mA ca dUre byavasthitaM gopAlAdi pRcchet , zaMkAdidoSasadbhAvAt , nUnamasya draviNamasti balIvAdi(kaMvA)zRGgiNaM krotiityevmaadyH|duure ca gacchato dvividhA virAdhanA-AtmasaMyamaviSayA, AdyA kaNTakAdibhiritarA'nAkrAntapRthivyAdyAkramaNena // yadA tu punaranyadhArmiko madhyamavayAH puruSo nAsti yaH panthAnaM pRcchacate tadA kaH praSTavya ityAha____ asaI majjhima thero duvassuI bhaddao ya jo trunno| emeva itthivagge napuMsavagge ya saMjogA / / 20 // asati madhyamapuruSe sthaviraH pandhAnaM pRcchanIyaH, kiMviziSTaH ?-dRDhasmRtiH, atha sthaviro na bhavati tatastaruNaH praSTavyaH, kIdRzaH?-yaH svabhAvenaiva bhadrakaH / strIvarge'pyevameva pRcchA karttavyA, etaduktaM bhavati-prathamaM madhyamavayAH khImArga praSTavyA 5454545645453%%% // 25 // REatna murary on ~534 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [16] . "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| tadabhAve sthavirA radasmRtiH, atha sthavirA na bhavati tatastaruNI praSTavyA, tadabhAve bhadrikA taruNI, evaM madhyamavayo napaMsake, tasyAbhAve sthaviranapuMsaka dRDhasmRti, tadabhAve bAlanapuMsakaM bhadrakam / Aha ca-'napusaMkavarge ca saMyogAH' napuMsakavarge-napuMsakasamudAye evameva saMyogA jJAtavyAH / yathaite'nantaramukkAH na kevalametAvanta eva saMyogAH kintvanye'pi bahavaH santi, Aha caetthaM puNa saMjogA hoti aNegA vihaannsNgunniaa| purisitthinapuMsesu majjhima taha thera taruNesuM // 21 // atra punaH-pRcchApakrame saMyogA bhavantyaneke, kathaM ?-'vihANasaMguNiya'tti vidhAnena-bhedaprakAreNa saMguNitAH, cAraNikayA | anekazI bhinnA ityarthaH, ka ca te bhavanti ?-'purisitthinapuMsesuM' puruSastrInapuMsakeSu, kiMviziSTeSu ?-madhyamasthavirataruNabhedabhinneSu, ukto gAthA'kSarArthaH, / idAnIM bhaGgakAH pradaryante, tattha sAhammiacAraNiAe tAva-do majhimavayA sAha(mmiapurisA puccheja esa eko u 1, tadabhAve do dhere sAhammie ceva pucchijjA 2, tadabhAve do taruNe sAhammie ceva esa taiotti 3, / tadabhAve do sAhammiNIo majjhimiamahilAto 4, tatto do therIo sAhammiNIo ceva paMcamo| eso 5, tatto sAhammiNIo ccia do taruNIo chaTTo so 6, tadabhAve do sAhammiA u majjhimanapuMsayA pucche 7, tatto dido sAhammiadheraNapuMsAo ahamao8, do sAhammiataruNe napuMsayA ceva te u pucchejjA 9, ahavA majjhimapuriso thero u duceva sAhammI 10, majjhimapuriso sAhammio taruNasAhammio u pucchijada 11, majjhimapuriso sAhammio majjhi-1 mamahilA sAhammiA 12, majhimapuriso sAhammio therI ya sAhammiNI 13, majjhimapuriso sAhammio taruNI ya sAha-13 dIpa anukrama [17] REsamund ~ 54~ Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] . "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| zrIogha- mmiNI 14, majhimapuriso sAhammio majjhimasAhammianapuMso a 15, majjhimapuriso sAhammio therasAhamminapuMso mArgapRcchA niyuktiH 16, majhimapuriso sAhammio taruNanapuMsayasAhammioya 17,ahavA therapuriso sAhammio taruNasAhammio a 18. ni. 20 droNIyA hAtherapurisasAhammio majjhimamahilA sAhammiNI 19, therapuriso sAhammio therI sAhammiNI a 20, therapuriso sAhammio tiruNI sAhammiNI ya 21, dherapuriso sAhammio majjhimanapuMsao sAhammio ya 22, therapuriso sAhammio sher||26|| napuMso sAhammio a 23, therapuriso sAhammio taruNanapuMsao ya 24 taruNapuriso sAhammio majjhimamahilA sAha-ID mimaNI a 25, taruNapuriso sAhammio therasAhammiNI a 26, taruNapuriso sAhammio taruNI sAhammiNI 18 427, taruNapuriso sAhammio majjhimanapuMsayasAhammio a 28, taruNapuriso sAhammiyo theranapuMsayasAhammio hai a29, taruNapurisasAhammio taruNanapuMsayasAhammio a 30, majjhimamahilA sAhammiNI therIsAhammiNI a 31, majjhimamahilA sAhammiNI a taruNIsAhammiNI a 32, majjhimamahilA sAhambhiNI majhimanapuMsavasAhammio va 33, majhimamahilA sAhammiNI theranapuMsao sAhammio u 34, majjhimamahilA sAhammiNI taruNanapuMsayasAhammimo a35, dherI sAhammiNI taruNI thera sAhammiNI 26, therI sAhambhiNI napuMsayasAhammio a 37, gherI sAhammiNI majjhimanapuMsaya-12 sAhammio u 28, therI sAhammiNI taruNanapuMsaya sAhammio u 39, taruNisAhammiNI manizamanapuMsavasAhammio 40.3 // 26 // tiruNI sAhammiNI theranapuMsayasAhammio u41, taruNI sAhammiNI taruNanapuMsayasAhammio va 42 taruNI sAhamimaNI majhimo napuMsayasAhammimo pa 43, theranapuMsaya sAhammio taruNanapuMsaya sAhammio a 44, ete tAva sAhammina-1 AIXAMANAX dIpa anukrama [17] REnatimes N arary on ~55~ Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] - "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa anukrama [17] cAraNiAe lddhaa|| idAnI annadhammacAraNiAe evaM sijjhai-aNNadhammiA do majjhimapurisA puSijati eseko 14 annadhammiA do therapurisA 2, aNNadhammiA do taruNapurisA 3, aNNadhammiAu do majjhimamahilA 4, aNNadhammiA hai| thirIu do 5, aNNadhammia taruNI do 6, aNNadhammia majjhimanapuMsayA do 7, aNNadhammila theranapuMsayA do 8, aNNadhammia taruNanapuMsayA do 9, aNNadhammiamajjhimapuriso aNNadhammiatherapuriso ya 10, aNNadhammiyamajjhimapuriso 4 aNNadhammiataruNapuriso ya 11, aNNadhammiamajjhimapuriso a aNNadhammiamajjhimamahilA a 12, aNNadhammiamajjhimapuriso a aNNadhammiatherI ya 13, aNNadhammiamajjhimapuriso aNNadhammitaruNI a14, aNNadhammiamajjhimapuriso aNNadhammiamajjhimanapuMsao a 15, aNNadhammiamajjhimapuriso aNNadhammiatheranapuMsago ya 16, aNNadhammiamagjhimapu-18 riso aNNadhammiataruNanapuMsago a17, aNNadhammiadhera puriso aNNadhammiataruNapuriso a18, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiamajjhimamahilA ya 19, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiatherI a 20, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammi18 ataruNI a 21, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiamajhimanapuMsao a 22, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiyatherana-1 puMsago va 23, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiataruNanapuMsago ya 24, aNNadhammiataruNapuriso aNNadhammibhamajjhimama-16 hilA va 25, aNNadhammiataruNapuriso aNNadhammiatherI ya 26, aNNadhammiataruNapuriso aNNadhammitaruNI a 27 aNNadhammitaruNapuriso aNNadhammiamajjhimanapuMsago a28, aNNadhammitaruNapuriso annadhammiatheranapuMsagoja 29, a-131 NNadhammiyataruNapuriso aNNadhammiataruNa napuMsago a 30, aNNadhammiamajjhimamahilA aNNadhammiadherI a31, aNNadha SAMEnirahini ~56~ Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] - "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| zrIogha- niyuktiH vRttiH // 27 // mmiamajhimamahilA aNNadhammiataruNI a32, aNNadhammiamajjhimamahilA majjhimanapuMsago a 33, aNNadhammiamajhima-3 mArgapRcchA mahilA aNNadhammiatheranapuMsago ya 34, annadhammiamajjhimamahilA annadhammitaruNanapuMsago a 35, aNNadhammiatherI aNNadhammiataruNI ya 36, aNNadhammiatherI aNNadhammiadheranapuMsago ya 37, annadhammiatherI annadhammiamajjhimanapuMsago ya 38, aNNadhammiyatherI aNNadhammiyataruNanapuMsago a 39, annadhammiataruNI annadhammiyamajjhimanapuMsago a40, annadhammiataruNI annadhammiatheranapuMsago ya 41, annadhammiataruNI annadhammiataruNanapuMsago ya 42 annadhammiataruNI annadhammiamajhimanapuMsago a 43, annadhammiamajhimanapuMsao annadhammiatherInapuMsago a 44 aNNadhammiamajhimanapuMsago aNNadhammiataruNanapuMsao a 45, aNNadhammiadheranapuMsao annadhammiataruNanapuMsago a46, ete annadhammiacAraNiyAe laddhA / te sa ya naUI / idANiM sAhammila annadhammia ubhayacAraNiA kijjai-sAhammiamajjhimapuriso annadhammiyamajjhimapuriso ya pucchijai 1, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiyatherapuriso ya 2, sAhammi-11 amajjhimapuriso aNNadhammiataruNo a3, sAhammiamajhimapuriso aNNadhammia manjhimamahilA a4, sAhammiama-| jhimapuriso aNNadhammiatherI a5, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiataruNI a6, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiamajjhimanapuMsago ya 7, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiatheranapuMsago a8, sAhammiamajjhimapuriso aNNa-11 dhammiataruNanapuMsago ya 9, ete nava sAhammiyamajjhimapurisamamucamANehiM laddhA // sAhammiatherapuriso aNNadhammiama-| jhimapuriso a1, sAhammiatherapuriso aNNadhammiatherapuriso ceva 2, sAhammiatherapuriso aNNadhammiataruNo a3,8 dIpa anukrama [17] 48*****ACAXASSANAS triasurary.com ~57~ Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [17] - "niyukti: [21] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata -* * gAthAMka ni/bhA/pra ||21|| dIpa anukrama [57]] -09-2-95-4-964-96+964-%82- sAhammiatherapuriso aNNadhammiamajjhimamahilA a4, sAhammia therapuriso annadhammiamahilatherI a5, sAhammiathe-18 rapuriso aNNadhammitaruNI a6, sAhammiatherapuriso aNadhammiamajjhimanapuMsago a7, sAhammiatherapuriso aNNadha[mmiyanapuMsagathero a8, sAhammiatherapuriso aNNadhammiataruNanapuMsagoa9, ete nava sAhammiatherapurisamamuMcamANehiM laddhA sAhammitaruNapuriso aNNadhammiamajjhimapuriso ya', sAhammiataruNapuriso aNNadhammiyatherapuriso a2, sAhammiyataruNapuriso aNNadhammiataruNapuriso a 3, sAhammiyataruNapuriso aNNadhammiamajhimamahilA a4, sAhammiataruNapuriso aNNadhammiaramahilA ya 5, sAhammitaruNapuriso aNNadhammiyataruNI a6, sAhammiyataruNapuriso aNNadhammi-17 amajjhimanasago a7, sAhammiataruNapuriso annadhammiataruNanapuMsago a8, sAhammiataruNapuriso aNNadhammiatherana-18|| puMsago a9, etevi nava sAhammiataruNamamuMcamANehiM laddhA // sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiamajjhimapuriso a1, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiatherapuriso a2, sAhammiyamagjhimamahilA aNNadhammiataruNapuriso a3, sAhammiamajjhimamahilA annadhammiamajjhimamahilA a4, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiatheramahilA a5, sAhammi-| amajjhimamahelA aNNadhammiataruNamahilA a6, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiamajhimanapuMsago a 7, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiadheranapuMsago a8, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammitaruNanapuMsago a9, ete nava sAhammiamajhimamahilAe laddhA // sAhammiA therI aNNadhammiamajjhimapuriso a 1, sAhammiatherI aNNadhammiatherapu-1 riso a2, sAhammiadherI aNNadhammiataruNapuriso ya 3, sAhammiyadherI aNNadhammiamajhimamahilA a4, sAhammi REarainina ~58~ Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 21 // dIpa anukrama [57] zrI oghaniryuktiH droNIyA vRttiH "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 57 ] - muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [21] + bhASyaM [32] + prakSepaM [3...]" AgamasUtra [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH // 28 // atherI aNNadhammiatherI a 5, sAhammiadherI aNNadhammiataruNI a 6, sAhammiadherI aNNadhammiamajjhimanapuMsago a 7 sAhammiyatherI annadhammiatheranapuMsago a 8, sAhammiatherI 'aNNadhammiataruNanapuMsagoM a 9, ete sAhammiyatherIe amuMcamANIe laddhA || sAhammiataruNI aNNadhammiamajjhimapuriso ya 1, sAhammiataruNI aNNadhammiadherapuriso a 2, sAhammiataruNI aNNadhammiyataruNapuriso ya 3, sAhammiyataruNI aNNadhammiamajjhimama - 4 hilA ya 4, sAhammiataruNI aNNadhammiadherI a 5 sAhammiataruNI aNNadhammiataruNI a 6 sAhammiataruNI | annadhammiamajjhimanapuMsago a 7, sAhammiataruNI annadhammiatheranapuMsago a 8 sAhammiataruNI anadhammiataruNanapuMsago a 9 ete nava sAhammiataruNIe amuMcamANeNa uddhA | sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammiama - jjhimapuriso a 1, sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammiadherapuriso a 2, sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammi ataruNapuriso a 3, sAhammiamajjhimanapuMsao annadhammiyamajjhimamahilA ya 4, sAhammi amajjhimanapuMsao annadhammi adherI a 5, sAhammiamajjhimanapuMsao annadhammiyataruNI a 6, sAhammiyamajjhimanapuMsao annadhammiyamajjhimanapuMsao a 7, sAhammiamajjhimanapuMsao annadhammiyatheranapuMsao a 8, sAhammiamajjhimanapuMsao annadhammiataruNanapuMsao a 9, ete nava sAhammiamajjhimana puMsageNa amuMcamANeNa laddhA | sAhammiatheranapuMsao aNNadhammiamajjhimapuriso a 1, sAhammiatheranapuMsago annadhammiatherapuriso a 2, sAhammi atheranapuMsago annadhammiataruNapuriso a 3, sAhammiatherana puMsago aNNadhammiamajjhimamahilA a 4, sAhammiatheranapuMsago annadhammi adherI a 5, sAhammiadheranapuMsao aNNadhammi For Park Use Only ~59~ mArgepRcchA ni. 20 // 28 // yor Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 29 // dIpa anukrama [57] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) - mUlaM [57] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [21] + bhASyaM [32] + prakSepaM [3...]" AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH ataruNI a 6, sAhammiadheranapuMsago aNNadhammiamajjhimanapuMsago a 7, sAhammiatheranapuMsago aNNadhammiadheranapuMsago a 8, sAhammiatheranapuMsago aNNadhammiataruNanapuMsago a 9, ete nava sAhammiyadherana puMsageNa amuMcamANeNa uddhA // | sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiamajjhimapuriso a 1, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammi atherapuriso a 2, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiataruNapuriso a 3, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiamajjhimamahilA a 4, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiadherI a 5, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiataruNI a 6, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiamajjhimana puMsago a 7, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiatheranapuMsago a 8, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiataruNanapuMsago a 9, ete nava sAhammiataruNanapuMsageNa amuMcamANeNa laddhA // ete nava navagA sAhammiaaNNadhammi acAraNiAe hoMti / ettha miliA ekkAsIti / uktaM pRcchAdvAram / (atha) "chake paDhamajayaNA" (yaduktaM ) tAM vivRNvannAhativiho puDhavikAo sacinto mIsao a acitto / epheko paMcaviho avinseNaM tu gataI // 22 // trividhaH pRthivIkAyaH - saccitto mizro'cittazceti, idAnIM sa trividho'pyekaikaH paJcaprakAraH, tatra yo'sau sacittaH sa kRSNanIlaraktapItazuklabhedena paJcadhA, evaM mizrAcittAvapi tatra katareNa gantavyamityAha- 'acitteNaM tu gaMtavaM'ti, tatra yo'sAvacetanastena gantavyamityutsargavidhiH, tatra sa eva pRthivIkAyaH zuSka Ardrazca syAt, Aha ca- sukolla ullagamaNe virAhaNA duviha siggakhuppate / sukovi a dhUlIe te dosA bhaTTie gamaNaM // 23 // zuSkaH- cikkhala Ardrazceti, tatra dvayoH zuSkAIyoH zuSkena gantavyaM, kiM kAraNaM 1, yata Ardragamane virAdhanA dvidhA For Par Use Only ~60~ 44444 mArge pRthvIkAyaH ni. 22-23 yor Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [19] . "niyukti: [23] + bhASyaM [32...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha niyati prata gAthAMka ni/bhA/pra ||23|| droNIyA vRttiH // 29 // dIpa anukrama [59] AAC945 bhavati, AtmasaMyamayoH, tatrAtmano virAdhanA kaNTakAdivedhAt , itarA tu trasAdipIDanAt / idAnIM virAdhanA'dhikado-hakadamabhedAH papradarzanAyAha-siggakhupate 'siggautti zramo bhavati, 'khuppaMtetti kardama eva nimajjati, sati tatra zuSkena pathA gamana- bhA. 33 mabhyanujJAtamAsIt , tenApi na gantavyaM yadyasI dhUlIbahulo bhavati mArgaH, kiM kAraNaM , yato dhUlIbahulenApi pathA gacchatasta: pratyapAyAeva doSAH, ke ca te, saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca, tatrAtmavirAdhanA akSNodhUliH pravizati, nimajjana zrAntazca di ni.24 bhavati, upakaraNaM malinIbhavati, tatra yApakaraNakSAlana karotyasAmAcArI, atha na kSAlayati pravacanahIlanA syAt , ata| 4 ucyate 'bhaTThie gamaNa ti, bhrATyA gantavya-rajorahitayA tu gantavyamiti / idAnIM bhASyakAra Ardrasya pRthivIkAyasya hai bhedAn darzayannAhativihou hoi ullo mahusitthopiMDaoyacikhallo lasapahalitta baMDaakhuppijai jattha cikkhillo 3(bhaa0)| yastAvadAIH sa trividhaH-'madhusittho piMDao ya cikkhalo' eteSAM yathAsakyena svarUpamAha-lattapahalittauMdaga khupyijati jattha cikkhAlo' 'latta'tti alatto'laktakaH pathaH yena pradezenAlaktaH kAminyAH pAtyate tAvanmAna yo limpati kardamaH sa madhusitthako'bhidhIyate, uMDakAH-piNDakAstadpo yo bhavati, pAdayoryaH piNDarUpatayA lagati sa piNDaka ityarthaH, yatra tu nimajanaM syAtsa cikkhAla iti / zuSkamArgazca bhASyakRtA na vyAkhyAtaH, prasiddhatvAnedarahitatvAceti / atha sa|4| // 29 // mArgaH zuSkacikkhallarUpo'pi sapratyapAyo niSyatyapAyazceti, te cAmI pratyapAyAH pacavAyA vAlAisAvayA teNakaMTagA mecchA / arkatamaNakAte sapaJcavAeyare ceva // 24 // ~61~ Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||25|| dIpa anukrama [61] "oghaniryukti"- mUlasUtra -2/1 (mUlaM + niryuktiH+vRttiH) - mUlaM [61] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [25] + bhASyaM [33] + prakSepaM [3...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH iha hi pratyapAyA nAma doSAH, ke te?, vyAlAdizvApadAH stenAH kaNTakA mlecchA iti / tattha paDhamaM sukeNaM bhaDIe gammai, so duviho-akaMto aNakaMtoM, akaMteNa gammai, jo'vi akaMto sovi duviho- sapaccavAo nipaccavAo ya, paccavAyA ya teNAdao bhaNiA, NippaccavAeNaM gammai / ahavA aNakaMtA bhaTThI sapaccavAyA ya hojjA tAhe dhULI paMtheNaM akaMteNa gammai, ahava na hojjA dhUlIpaMtho sapaccavAo ya hojA tAhe ulleNaM gammai, so a tiviho-madhusittho piMDao cikkhallo ya, tatthekeko duhA - akaMto aNakaMto ya, akaMteNa gammai, prAsukatvAt, so duviho sapaJcabAo apaJcavAo ya, nipaJcavAeNaM gammai, tassa asai aNakarNa AtmAdirakSAhetutvAt / evaM sarvatra niSpatyapAyena gantavyam / sthApanA 'akaMto apaJcavAo' 'akaMtamaNakaMto sapaccavAtaraM ceva' ti kahiyaM // atra bhrAyAH khalvabhAve dhUlIpathena 5 yAyAt, Aha catassAsaha dhUlIe akaMta nipaJcaeNa gaMtavaM / mIsagasacitesu'ci 55 esa gamo sukaullA // 25 // 'tasyAH ' bhrAyAH 'asati' abhAve sati dhUlIpathena gantavyaM, kIdRzena ? - AkrAntena niSpratyapAyena ceti / eSa tAvadacitapRthivIkAya mArgagamane vidhiruktaH, tadabhAve mizreNa pRthivIkAyena gantavyaM, tatrApyeSa evAdhastyo vidhizyaH, tadabhAve sacittena gantavyaM, tathA cAha- 'mIsagasaccittemuvi esa gamo mizrasacetaneSvapi pRthivIkAyeSu eSa gamaH -zuSkArdrAdiH / etaduktaM bhavati - prathamaM mizrazuSkena gamyate, tadabhAve mizrArdreNa, tadabhAve sacittazuSkena, tadabhAve saccittArdreNa / athavA 'esa gamo tti " akaMtANakaMtasapaJcavAya bheyabhinno joeyavo savattha sapaJcavAo pariharaNIo ti" eSa vidhiH / sa idAnIM sAdhuH sthaNDilAdasthaNDilaM saMkrAman kasmin kasmin kAle kena pramArjanaM karotItyata Aha--- For Parts Only ~62~ Sinary org Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [62] . "niyukti: [26] + bhASyaM [33...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||26|| zrIoghaudubaddhe rayaharaNaM vAsAvAsAsu paaylehnniaa| gamanapaniyuktiH baDauMbare pilaMkhU tassa alaMbhami ciNcinniaa||26|| nthAH pAdadroNIyA 6 'Rtubaddhe' zItoSNakAle 'rayaharaNaM'ti rajoharaNena pramArjanaM kRtvA prayAti / tathA 'vAsAvAsAmu pAyalehaNiA' varSAsu-18 lekhanikA vRtti yAvarSA varSAkAle varSati sati pAdalekhanikayA pramArjanaM karttavyaM, sA ca kiMmayI bhavatyata ucyate-'vaDe' tyAdi, baTamayI | // 30 // udumbaramayI plakSamayI, 'tasyAlAbhe' plakSasthAprAptau cizcaNikAmayI ambilikAmayIti / sA ca kiyatpramANA bhavatItyAhabArasaaMguladIhA aMgulamegaM tu hoi vicchinnA / ghaNamasiNanighaNAvi a purise purise ya patteaM // 27 // | dvAdazAGgulAni dIrghA bhavati, yena madhye hastagraho bhavati, vistArasvekamaGgalaM syAt / sA ca 'ghanA' nibiDA kAryA, samasRNA nirbaNA ca bhavati / sA ca kimekaiva bhavati !, netyAha-puruSe puruSe ca pratyekam-ekaikasya pRthagasau bhavati / ubhao nahasaMThANA saJcittAcittakAraNA msinnaa| ___ 'ubhayo' pArzvayoH 'nakhasaMsthAnA' nakhavattIkSNA, kimarthamasau ubhayapArzvayostIkSNA kriyate, sacittAcittakAraNAt , tasyA ekena pArthena sacittapRthivIkAyaH sallikhyate, anyena pArzvanAcittapRthivIkAya iti / kiMviziSTA sA ?-'masiNa'tti, masRNA kriyate, nAtitIkSNA, yato likhata AtmavirAdhanAna bhavati / pRthivIkAyayatanAdvAraM gatam / akAyadvAramAha-18 AukkAo duviho bhomo taha aMtalikkho ya // 28 // // 30 // apkAyo dvividhaH-bhaumo'ntarikSazca / idAnIM pratyAsattinyAyAdantarikSastAvaducyate dIpa anukrama [62]] ~634 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [66] - "niyukti: [29] + bhASyaM [33...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata -58-4-50-4 gAthAMka ni/bhA/pra ||29|| mahimAvAsaM taha aMtarikkhi dahRtaM na niggcche| AsannAoM niyattaha dUragaauM gharaM ca rukkhaM vA // 29 // | so'ntarikSajo dvividhaH, mahikA-dhUmikArUpo'pkAyA, 'vAsaMti varSArUpazcApkAyaH, tamevaMprakAramubhayamapi dRSTvA'ntari arja na nirgacchet , atha kathacinirgatasya sato jAtaM mahikAvarSa tata AsannAdibhUbhAge nivartate, atha dUramadhvAnaM gataH tataH18 tAkiM karoti -'gRha' zUnya gRhaM vRkSaM vA bahalamAzritya tiSThati / atha sabhayapradeze gatastataH kiM karttavyamityAha ___ sabhae vAsattANaM acudae sukkharukva caDaNaM vA / naikopparavaraNeNaM bhome paDipucchiAgamaNaM // 30 // RI 'sabhaye' gRhAdI stenakAdibhayopete 'varSAtrANaM' varSAkalpa prAvRttya vrajati, atha 'atyudaka' mahAn varSaH tataH kiM karoti ?-zuSkavRkSArohaNaM karttavyam / athAsau sApAyo nAsti tatastaraNDaM gRhItvA tarituM jalaM brajati ityukto'ntarikSajaH, itaramAha-'nadI'tyAdi, yadA tu tasya sAdhorgacchato'pAntarAle nadI syAdvakrarUpA tatastasyA nadyAH kUpareNa prajati, nadI | parihatyetyarthaH / athavA 'varaNena' setubandhena brajati / evaM bhIme pratipRccha-ca pUrvameva kazcitpuruSa gamanaM karttavyam / idAnIM yaduktaM 'baraNena gantavya'miti, sa saMkramo nirUpyate, kiMviziSTena tena gantavyaM ? kIdRzena vA (na) gantavyamityata AhaI negagiparaMparapArisADisAlaMbavajjie sabhae / paDivakkheNa u gamaNaM tajAiyare va saMDevA // 31 // 'negagiparaMparapArisADisAlevavajjie sabhae paDivaskheNa ugamaNaM tina ekAGgI-anekAnI-anekeSTakAdinirmitaH sNkrmH| 'paraMpara' iti paramparapratiSThaH-na nirvyavadhAnapratiSThaH, 'parisADI'ti gacchato yatra dhUlyAdi nipatati, 'sAlaMbavajie'tti sAla|mbavarjitaH-sAvaSTambhalagnarahita ityarthaH, sabhayo yatra vyAlAdayaH zuSireSu santi, yadyebhirguNayuktaH saMkramo bhavati tadA na 0-54-456-4-58 9 dIpa anukrama [66] Euranorm ~64~ Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [68] . "niyukti: [31] + bhASyaM [33...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||31|| zrIogha- yAtavyaM, kathaM tahiM yAtavyaM ?-'pratipakSaNa' uktasya viparyayeNa / tatrAnekAGginaH pratipakSa ekAGgI, paramparasyAparamparakaH,parizATi- vihAre mA. niyuktiH no'parizATI, sAlambavarjitasya sAlambaH, sabhayasya nirbhayaH pratipakSaH, eteSu pratipakSeSu gamanaM / bhaGgakAzcAtra padapazcakaniSvanna- zuddhiH droNIyA tvAddvAtriMzat , tadyathA-"aNegaMgio paraMparo parisADI sAlaMbavajito sabhautti paDhamo" evaM svabujhyA racanIyam / sthApanA- ni.30-31 vRttiH Issssssssssssssss| pAThAntaraM vA 'NegaMgicala'thira'tti, zeSa prAgvat , tatrAnekAGgI pUrvavat , 'caladhira'tti // 31 // Tissss Issis | Isss iss|| etatpadadvayaM, tathAhi-ekazcalaH saMkramo bhavati, aparastvasthiraH, tatrArUDhe gantari sati vaMza-14 ssss SISIS | sss sisi vadyaH andolate sa calaH, asthirastu bhUmAvapratiSThitaH, zeSa prAgvat, pratipakSA api prAgvadeva, plisss ISIS ISSI IISII SSISS SSIIS SSISI SSIN kevalaM calasyAcalA pratipakSaH, anandolanazIlatvAt , asthirasya tu sthiraH, bhuvi pratiSThita-1 |Issssssssm|tvAt , eteSu gamanaM, etAni ca SaT padAni, tadyathA-'NegaMgi calo adhire pArisADi sAlaMghavasuss smsssi SM | jie sabhae" eSa prathamaH, evaM causaDI bhaMgA kaayvaa| anye tvevaM paThanti-"egicalathirapA- Juiss 'ms msm risADisAlaMbavajjie sabhae' ekAGgena nivRtta ekAGgI, cala:-prezanazIlA, asthirH-adh-| vastAdapratiSThitaH, parizATI sAlambavarjitaH sabhayaH, ebhiH padbhiH padaizcatuHSaSTibhaGgAH, asyAM yo madhye dvAtriMzattamo bhagaH sa eva parigRhyate, tadrahaNAcca tulAmadhyagrahaNavadubhayAntavartinaH saMgRhItAH, 'paDipakkheNa u gamaNa ti, asya madhyamasya bhaGgadAsyopanyastasya yaH pratipakSa ekAntena zuddhazcatuHSaSTitamastena gantavyaM, ayamutsargavidhiH, etadabhAve ye nirbhayAH saMkIrNabhaGgA stairapi gantavyamevetyapavAdaH / atha saMkramo nAsti tataH ko vidhiH?, ata Aha-tajAiyare va saMDeva'tti, saNDevakaH dIpa anukrama [68] ARitaram.org ~65M Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [68] . "niyukti : [31] + bhASyaM [33...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||31|| RE pASANAdi, yo'nyasmin pASANAdI pAdanikSepaH sa saMDevakaH, sa ca dvividhaH-tajjAta itarazca, tatra tajjAtaH tasyAmeva bhuvi yo jAtaH, itarastvanyata AnIya tatra nihitaH, sa ekaikatrividhaH / tadeva traividhyaM darzayannAha calamANamaNakale sabhae pariharia gaccha iyareNaM / dgasaMghaTTaNalevo pamajja pAe adUrami // 32 // tatra yo'sau tajAtaH sa trividhaH-calamAnaH anAkrAntaH sabhayazca, yo'pyasAvatajjAtaH asAvapyevameva trividhaH / 4 tatazcaivaM vidhe saNDevake kiM kartavyamityAha-'gaccha' vraja 'itareNa ti yo'calaH AkrAntaH asabhayazceti, anena padatrayeNASTau bhaGgAH sUcitAH, teSAM caiSA sthApanA-Da cala-anAsaktaH / atha saMkramo nAsti tata udakamadhyenaiva gantavyaM, tatra ko vidhirityAha-'daga'ityAdi, 'daga-|ss saMghaTTaNa miti, udakaM jaGghArbapramANaM, 'leveti udakameva nAbhipramANa, tatra 4 kathamavataraNIyamityAha-pamaja pAe | SIS| adUrami' pAdau pramRjya, kiyati bhUmibhAge vyavasthita udakasyetyata Aha, adUre-Asanne tIra ityarthaH / tatazca- turdA jalam pAhANe mahusitye vAlua taha | kadame ya saMjogA / arkatamaNakate sapaJcacAepare ceva // 33 // pASANajalaM madhusitthujalaM vAlukA-Jus | jalaM kardamajalaM ceti, tatra pASANajalaM-yatpASANAnAmupari vahati, madhusisthakajalaM yad alaktakamArgAvagAhika-|m masyopari vahati, vAlukAjalaM tu yadvAlukAyA upari vahati, kardamajalaM tu yad dhanakardamasyopari vahati, atra ca pApANajalAderAkAntAnAkrAntasapratyapAyaniSpratyapAyaiH saha saMyogA bhavanti-bhaGgakA ityarthaH / tattha pAhANajalaM akaMtaM aNakataM ca, ja tattha akaMtaM teNaM gammati, jaM taM akaMta sapaJcavAyaM apaJcavAyaM ca, apaccavA SANSAR dIpa anukrama [681 naturanorm ~66~ Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||33|| dIpa anukrama [70] zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH // 32 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) - mUlaM [ 70] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [33] + bhASyaM [33] + prakSepaM [3...]" AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH eNaM gammati, sapaJcavAyaM pAhANajalaM hojjA navA hojA tAhe madhusitthajaleNa gambhai, tattha'vi eseva bhedo, tassAsai bAluAjaleNa gammai, tassavi ee ceva bheA, kaddamajale'vi evameva akaMtamaNakaMtasapaJcavAeyarA, savattha nippaccavAeNa gammai / tathAhi ekaikasmiMzcaturvidhe jale caturbhaGgI, sA ceyam-tattha tAva pAhANajalaM ataM apaJcavAyaM paDhabho bhaMgo, evamAdi 4, evaM mahusitthaMpi 4 vAluyAjalaMpi 4 kaddamajalaMpi 4 / atha saGghaTTAdijalalakSaNapraNinIpayA bhASyakRdAha--- jaMghA saMgho nAbhI levo pareNa levuvariM / ego jale calego nippagale tIramussaggo // 34 // ( bhA0 ) jaGghArddhamAtrapramANaM jalaM saGgha ucyate, nAbhipramANaM jalaM lepa ucyate, pareNa nAbherjalaM yattatlepopari ucyate, idAnIM jaGghArddhapramANaM jalamuttarato yo vidhiH sa ucyate - ekaH pAdo jale karttavyo'nyaH sthale- AkAze, atha tIraprAptasya vidhimAha - 'niSpa| gale tti ekaH pAdo jale dvitIyazca AkAze niSpragalannAste tata AzyAnaH sthale kriyate punardvitIyamapi pAdaM niSpragalaM | kRtvA tatastIre kAyotsarga karoti // atha tajjalaM nAbhipramANAdi bhavati nirbhayaM ca tataH kA sAmAcArItyAhanibhaemAritthI tu maggao colapaTTamussAre / sabhae atthagdhe vA oiNNesuM ghaNaM pahuM // 34 // nirbhaye jale satyaharaNazIlatvAt nyAlAdirahitatvAcca agArANAM strINAM ca mArgataH pRSThato gacchati, gacchatA ca kiM karttavyaM ?, colapaTTaka uparyutsAraNIyaH / sabhaye tu tasmin atthagdhe vA 'uttiNNesu' avatIrNeSu kiyatsvapi gRhiSu madhyesthitaH prayAti 'ghaNaM paTTa'nti colapaTTakaM ca 'ghanaM' niviDaM karoti yathA toyena nApazyita iti / dagatIre tA ciTTe nippagalo jAba colapaTTo u / sabhae palaMbamANaM gaccha kAraNa afasaMto // 35 // For Parts Only ~67~ vihAre mAzuddhiH ni. 33 bhA. 34 ni. 34-35 // 32 // you Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [74] - "niyukti: [35] + bhASyaM [34] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||35|| uttIrNazcodakatIre tAvattiSThati yAvanniSpragalo jAtazcolapaTTakaH, adhAsau pradezaH sabhayastataH sabhaye pralambamAnaM cola-8 par3hakaM gRhItvA prajati / katham -'kAyena' zarIreNAspRzan, zarIrakRtApkAyavirAdhanAbhayAt , yadA tu nadyAmavatarato gRhI sahAyo nAsti tataH kiM kartavyamityAhaasai gihi nAliyAe ANakheDaM puNo'vi pahiyaraNaM / egAbhoga paDiggaha keI savANi na ya puro||36||3 | gRhasthAbhAve nAlikayA tannadIjalaM 'ANakheDa' parIkSya gantavyaM, nAlikA yAtmapramANA caturaGgulAdhikA yaSTikA tayA || parIkSya 'puNo'vi paDiyaraNa'nti punaH pratinivRttya praticaraNA-AgamanaM karoti, Agatya ca 'egAbhoga'tti ekatrAbhogaH, bhAbhogaH-upakaraNaM 'ekatti ekatra karoti, ekatra banAtItyarthaH, 'paDiggaha'tti patabaha ca pRthagadhomukha dhanapAtrakabandhena| banAti, taM ca hastena gRhNAti taraNArdham / kecittvevamAhuH-patagaha upalakSaNaM pAtrakANAM, tatazca sarvANyeva pAtrakANi adhomukhAni dhanena cIreNa badhyante taraNArthamiti / esa tAva sAmaNNeNa nadIe atyagghAe gacchaMtassa vihI bhaNio, yaduta-egAbhogapaDiggaha keI savANi'tti, nAvAevi AruhaMtassa eseva vihI, kiMtu nAvAe caDato 'na ya purautti nAvAe paDhamaM| nAruhai-aggimo na caDai, pravartanAdhikaraNadoSAt, bhaddagapaMtadosAto ya, jai bhaddao tao sauNaMti mannamANo Aru-15 mahai, aha paMto tao avasauNati maNNamANo kovaM geNhati / tathA casaddao maggaovi NArohai-nipacchimo nAruhai. mA sA addhAruhaMtasseva vaJcihiti NAvA, ato thevesu ArUDhemu gihisu aaruhi|| sAgAraM saMvaraNaM ThANatiraM pariharicanAvAhe / ThAi namokAraparo tIre jayaNA imA hoi // 37 // EXACCESAKASKARNAKC dIpa anukrama [74] ~68~ Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [75] . "niyukti : [37] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||37|| droNIyA Aruhanto a so sAhU sAgAraM saMvaraNa-paccakkhANaM kareti , ArUDho ya saMto ThANatiraM parihari aNAvAhe ThAi, tattha nadyuttArazrIogha-Ta purao na ThAiyacaM, tattha kila NAvAdevayAhivAso, Na ya maggao, avallagavAhaNabhayao, na majjhao, mA nAvAo udakaM vidhiH niyuktiH ulDiMcAvijihinti / kattha puNa ThAjhyacaM?, pAse, tattha ya upautto cihai nmokaarpro| evaM kuzalena tIrapattassa ko vihI, ni. 36vRttiH bhannai-tIre jayaNA imA hoti' vakkhamANA| navi purao navi maggao majjhe ussagga paNNavIsAu / daiudayaM tubesu a esa vihI hoi saMtaraNe // 38 // ___ idANiM tIrapattAe nAvAe uttaraMto na loaaggimo uttarati, pavattaNAdhikaraNAdeva, nAvi maggao loyassa uttarati, jhaDatti paDio gacchejatti,(cala svabhAvatvAt , ahavA so pacchA eko uttaraMto kayAi dharejA nAvieNaM tarapaNahA, tamhAre thovesu uttiNNesu gihisu uttarati / tIratyeNa kiM kAyabaMti !, bhaNNai-'ussaggoM' kAyotsargaH karttavyaH, tatra ca kiyanta umaTTAsAH ityata Aha-paNNavIsA'ti paJcaviMzatirucchAsAzcintanIyAH / 'daijati datiu cakkhallAuDuo jeNa tari-IN jai 'tuMba' alAu, eehiM nAvAe abhAve saMtarijai, jadi taraNajogga pANiyati / 'esa vihi'tti dRtikAdibhiruttIsArNasya eSa eva vidhiH 'saMtaraNe' plavane, yaduktaM-'tIre prAptenotsargaH kArya iti, anna cApkAye mizrAcittayatanA na sAkSA-paTU TadukkA, chamasthena tayostattvato jJAtumazakyatvAt , yazca jJAsyati sa kariSyatyeveti, saccittasya tUktaiva / uktamakAyadvAram | atha tejaskAyastatrAha-[dvAragAthA ] // bolINe aNulome paDiloma'su ThAi tnnrhie| asaI ya gatiNaMtagaullaNa taligAi DevaNayA // 39 // KALAM dIpa anukrama [75] ~69~ Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [77] . "niyukti: [39] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra KASEX ||39|| yadA hi tasya sAdhorgacchato vanadavo'nukUlo bhavati, yadabhimukhaM sAdhurbrajati tadabhimukhamagniraSyetItyarthaH, tatastasmin | vanadave vyatikrAnte sati gantavyaM, yadA tu pratilomaH--abhimukhamAyAti tataH 'addesuti ArteSu pradezeSu tiSThati yenAsau nAbhibhavati, tRNarahite vA, 'asati' abhAve tasya 'kattirNatagaulaNaM'ti, kRttiH-carma tenAtmAnamAvRtya tiSThati, tadabhAve 'NaMtagajalaNaM' aNaMtarga-kambalAdivatraM tadAdrIkRtya pAnakena tenAtmAnamAvRNoti, tatastiSThati, atha gacchato bahuguNaM tataH 'taDigAdiDevaNaya'tti upAnahI paridhAya Devana-lahanamagneH kRtvA brajati / tatra yadA vidhyAte tejaskAye yAti tadA'citatejaskAyayatanA, yadA tUpAnahI paridhAya brajati tadA sacitto mizro vA tejaskAyaH, eSA triprakArA yatanA / uktaM tejaskAyadvAram , atha vAyudvAra jaha aMtarikkhamudae navari niaMbe a vaNaniguMje gha / ThANaM sabhae pAuNa ghaNakappamalabamANaM tu // 40 // yathA antarikSodake yatanoktA 'AsaNNAu niyattati 'ityAdilakSaNA sevehApi dRzyA, 'navaranti kevalamayaM vizeSaH, 'nitambe' parvataikadeze vananikuJja vA sthAtavyam , yadyasau pradezaH sabhayastataH 'pAuNa ghaNakappaM ghana-nizchidraM kalpa-kambalyAdirUpaM prAvRttya gacchati 'alambamANaM tu'tti yathA koNo na pralambate, pralambamAnavAyuvirAdhanAt / tatra mahAvAyau gacchataH kalpaprAvRtazarIrasya sacittayatanA bhavati, apralambaM kalpaM kurvataH acetanayatanA, mizrayatanA kalpaprAvRtasyaiva bhavati, yataH kiMci dakioM kiMcicca na, zyaM trividhA yatanA / / uktaM vAyudvAram , atha vanaspatidvAramucyate tivihI vaNassaI kharalu parisa'Nato pirAthirekeko / saMjogA jaha heTA aphatAI taheva ihiM // 41 // dIpa anukrama [77] T umharanorm ~ 70~ Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [79] - "niyukti: [41] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||41|| zrIogha-18| trividho vanaspatiH-acitto mizraH sacittazca, yo'sAvacittaH saH paritto aNato ya, paritto thiro adhiro a, aNa- anivana. niyukti toci thiro athiro a, idANiM mIso so duviho-paritto aNaMto a, paritto duhA-thiro athiro a, arNato'vi duviho-1| yatanA. thiro athiro a, idANiM sacitto, so duhA-paritto aNaMto a, paritto duhA-thiro athiro a, aNaMto duhA-thiro| vRttiH sAni. 39adhiro a, ekeko abheo cauhA-akaMto nipaccavAo a1, akaMto sapaccavAo a 2, aNakato apaJcavAo ya 3, // 34 // aNakato sapaJcavAo a 4 / tattha kA jayaNA ?, acitteNaM gammai, tatthavi paritteNa, teNavi thireNa, tatthavi arkatani-13|| piccavAeNa, tadabhAve aNakateNaM nipaJcavAeNaM, tadabhAve acittaparitteNaM athireNaM gammai, so'vi yadi arkato nipaccavAo a tadabhAve aNakateNa nipaJcavAeNa ya, tadabhAve acittANateNa thireNa gammati, tatvavi teNa akaMteNa nipaJcavAeNa ya, sAtadabhAve aNakatanipaccavAeNa, tadabhAve acittANateNaM adhireNa so a atanipaJcavAo ya yadi hoti, tadabhAve aNaka-11 taniSpacavAeNaM, tadabhASe mIseNaM, evameva bhaMgA jANiyacA jahA acitte, tadabhAve sacitteNaM gammai, tatthavi eseva gammada / / atha gAthA'kSaraghaTanA-trividho vanaspatiH-sacittaH acittaH mizrazceti, tabaikaiko dvidhA-parIto'nantazca, tatra parItaH pRthakzarIrANAmekadvitriasaGkhyeyAnAM jIvAnAmAzrayaH, anantastu anantAnAmekaikaM zarIraM, sa ekaikaH sthiro'sthirazca, sthiro // 34 // dRDhasaMhananaH, itarastvasthiraH / atra ca saMyogAH karttavyAH, te cAdhastAdyathoktAstathaiva dRzyAH, te cAnAntaniSpatyapAyaA + so va attanippacayAo jaha hoi| - dIpa anukrama 7i9] - - 1 -- % - SAREnatin . ~71~ Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [79] . "niyukti : [41] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata ANSAR gAthAMka ni/bhA/pra ||41|| kAntasapratyapAyaanAkrAntaniSpatyapAyaanAkAntasapratyapAyarUpAH / sthApanA- nanu pa kasmAdacittavanaspatiyatanocyate , tathAhi-sacetanaviSayA yataneti nyAyaH, ucyate, tatrApyasti kAraNaM, 15 | yadyapi acittastathApi kadAcitke-13 pAzcidvanaspatInAmavinaSTA yoniH syAd guDUcImunAdInAM, tathAhi-guDUcI || zuSkA'pi satI jalasekAttAdAtmya bhajantI dRzyate, evaM kalUTukamugAdirapi, ato yonirakSaNArthamacetanayatanA'pi 5 nyAyavatyeveti / athavA'cittavana-1 spatiyatanayA dayAlutAmAha, acetanasyaite bhedA na bhavanti, kintu sacittamizrathoreva yojanIyAH / uktaM vanaspatidvAram , adhunA trasadvAramAhativihA gheIdiyA khalu thirasaMghayaNeyarA puNo dRvihA / arkatAI ya gamo jAba u paMciMdiA neA // 42 // 8 'trividhAH' triprakArA dvIndriyAH-sacittAdibhedAt , sacittAH sakalajIvapradezavantaH, acittAstu viparyayAt, mizrA-3 stveta eva karambIbhUtAH, punarekaiko dvividhaH, tathAhi-sacitto thirasaMghayaNo athirasaMghayaNo a, evaM acitto missovi, jo so sthirasaMghayaNo tattha caubhaMgI-akaMto'Nakato sapaJcavAo iyaro ya, evaM aNNe'vi 'akaMtAdIya'tti AkrAntAdirga-12 mako bhaGga iti, anena caturbhaGgikA sUcitA / evamayaM kramastrIndriyacaturindriyapazcendriyANAM sacittAcittamizrAdiryojatinIya iti / evaM tAvatsajAtIyayatanoktA, idAnIM vijAtIyena sahAha puDhavidaepa puDhavie udae puDhavitasa vAlakaMTA ya / puDhavivaNassaikAe te ghevau puDhavie kamaNaM // 43 // puDhavitase tasarahie niraMtaratasesu puDhavie ceva / AuvaNassaikAe vaNeNa niyamA varNa udae // 44 // dIpa anukrama 7i9] KALASSESSACROSSASA REnatinalod ~ 72 ~ Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [83] - "niyukti: [45] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||45|| zrIoSa- teUbAuviruNA evaM sesAvi sghsNjogaa| nacA virAhaNadurga vanaMto jayasu uvautto // 45 // vihAre trasa niyukti 18 yatanA saMpRthivyudakayoH yugapadgamanatayA prAptayoH satoH katareNa yAtavyamityAha-pRthivyA, udake prasAdisadbhAvAt , cazabdA tayuktakAyavanaspatizca, pRthivIM tyaktvaiva / atha pRthivIvanaspatikAyayoH satoH kiM karttavyamityAha-pRthivyaiva gantavyaM, vanaspatI taddoSa-31 yatanA saMbhavAt // pRthivInasayoH kena gantavyaM ?-basarahitamArgeNa, etaduktaM bhavati-viralabaseSu tanmadhyena, nirantareSu tu pRthivyA,I6I apkAyavanaspatikAyayoH satoH kena yAtavyamityAha-vanena vanaspatikAyena, udake niyamAvanaspatisabhAvAt / / tejaskAya-1 vAyukAyAbhyAM rahitA evaM zeSA api sarvasaMyogAH anye'pi ye noktAste'nugantavyAH bhaGgakAH, sarvathA virAdhanAdvayaM hI jJAtvA-AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca, etadyamapi varjayan upayukto yatasva-yatanAM kurviti / idAnIM yaduktaM-'evaM masesAvi sabasaMjogA' iti te bhaGgakA darzyante, te cAmI-tattha puDhayikAo AjakAo vaNassaikAo tasakAo ceti| catvAri padAni kAuM tato dugacAraNiyAe tigacAraNiAe caukacAraNiyAe cAreyadA, sA ya imA cAraNiA-puDhavikAo AU ya paDhamo 1, puDhavI vaNasmatIbIo ya 2, puDhavI tasA ya taio ya 3, evaM puDhavIe tinni laddhA, AU do lahai,vaNassaIda hai ekati 6, puDhavI AU vaNassaI 1, puDhavI AU tasA 2, puDhavI vaNassai tasA 3, AUvaNassaitasA 4, ee tigacAra CI // 35 // |NiyAe laddhA, caukacAraNiyAe u eko ceva, sabevi ekArasa acittehiM paehiM laddhA, evaM mIsesuSi 11 sacittesu'vi|8| 11, saSe'vi tettIsa 33 / ukkA paTkAyayatanA, Aha-yadA punaghidustaTInyAyanAnyataravirAdhanAmantareNa pravRttireva na ghaTAM prAJcati tadA kiM kartavyamityAha dIpa anukrama [83] ~73~ Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [84] - "niyukti : [46] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||46|| savattha saMjamaM saMjamAu appANameva rakvijA / muccai aivAyAo puNo visohI na pAviraI // 46 // 'sarvatra' sarveSu vastuSu, kim ?-saMyamarakSA kAryA, tadabhAve'bhipretArthasiddhyasiddheH, kimeSa nyAyaH 1, netyAha-saMyamAdapyA9tmAnameva rakSet, AtmAbhAvena tatpravRttyasiddheH, AtmAnameva rakSan , jIvannityarthaH, 'mucyate bhrazyate tasmAdatipAtAt-hiMsAdi dopAt, kiM kAraNam !, ucyate, atipAtanAt yataH punarvizuddhistapaAdinA bhaviSyati, atha manyase-pRthivyAdyatipAtohAttarakAlaM vizuddhirbhavati nAma, kintu hiMsAyAM vartamAnaH saH avirato labhyata iti 'ekavatabhaGge sarvatratabhara' iti vaca-13 nAt, tadetanAsti, yata Aha-'na yAviraI', kiM kAraNaM ?,-tasyAzayazuddhatayA, vizuddhapariNAmasya ca mokSahetutvAt / yadvA sarvatra saMyama rakSannatipAtAnmucyate-atipAto na bhavati, kimayameva nyAyaH 1, netyAha-saMyamAdAtmAnameva rakSana, yena punarapi vizuddhirbhavati, na cAtipAte'pyaviratiriti pUrvavat / kiM kAraNaM saMyamAdapyAtmA rakSitavyaH', ucyate, yataH saMjamahe deho dhArijai so kao u tadabhAve? | saMjamaphAinimittaM dehaparipAlaNA iTThA / / 47 // iha hi 'saMyamahetuH' saMyamanimittaM deho dhAryate, sa ca-saMyamaH kutaH tadabhAve' dehAbhAve ? / yasmAdetadevaM tasmAt 'saMyamasphAtinimittaM, saMyamavRddhyarthaM dehaparipAlanamiSTaM-dharmakAyasaMrakSaNamabhyupagamyate // Aha-lokenAviziSTametat, tathAhicikkhallavAlasAvayasareNukaMTayataNe bahujale a| logo'vi necchai pahe ko Nu viseso bhayaMtassa ? // 48 // cikkhallacyAlasvApadasareNukaNTakatRNAn bahujalAMzca sopadravAn mArgAna-pathaH loko'pi necchatyeva, ataH ko nu vizeSo? lokAtsakAzAdbhadantasya yenaivamucyata iti ?, ucyate dIpa anukrama [84] ~ 74~ Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [85] . "niyukti : [49] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: ni.47-52 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||49|| dIpa anukrama [85]] zrIodha- jayaNamajayaNaM ca gihI sacittamIse paritta'Nate / navi jANaMti na yAsi avahapaiNNA aha viseso // 49 // saMyamAdAniyuktiH I yatanAmayatanAM ca gRhiNo na jAnanti, ka-sacittAdau, na ca eteSAM gRhiNAM 'avadhapratijJA' vadhanivRttiA, atatma rakSaNaM droNIyA eva vishessH| vRttiH avia jaNo maraNabhayA parissamabhAva te vivajeite puNa dayApariNayA mokkhathamisI pariharaMti // 50 // // 36 // kaNThyA // "api ca" iti anenAbhyuccayamAha, navaraM tetti sApAyAn pdhH| itazca sAdhoH prANAtipAtApattAvapi gRhiNA | saha vaidhuryamityAha avisihamivi jogaMmi vAhire hoi vihurayA iharA / suddhassa u saMpattI aphalA jaM dekhiA samae // 51 // VI iha 'aviziSTe'pi tulye'pi 'yoge' prANAtipAtAdivyApAre 'bAhye bahirvatini bhavati 'vidhuratA' vaidhuryaM visadRzatA, | itthaM caitadabhyupagantavyam , itarathA zuddhasya-sAdhoH 'saMprAptiH' prANAtipAtApattiH 'aphalA' niSphalA yataHpradarzitA 'smye| disiddhAnte tadvirudhyate, tasmAdetadevamevAbhyupagantavyaM, bAhyaprANAtipAtavyApAraH zuddhasya sAdhorna bandhAya bhavatIti / Pephamivi pANivahaMmi desi sumahadaMtaraM samae / emeva nijaraphalA pariNAmavasA bhuvihiiaa||52|| hA 'ekasminnapi tulye'pi prANivadhe 'darzitaM' pratipAditaM sumahadantaraM, va?-samaye siddhAnte, tathAhi-yathA dvI puruSI 4|| mANivadhapravRttI, tayozca na tulyo bandho, yastavAtIvasaMkliSTapariNatiH sa saptamyAM pRthivyAmutpadyate, aparastu nAtisakkiSTapa-| zariNatiH sa dvitIyanarakAdAviti / iyaM tAvadvisadRzatA bandhamaGgIkRtya, idAnIM nirjarAmaGgIkRtya visadRzatAM darzayannAha REscalini A urary.orm ~ 75~ Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [90] . "niyukti: [12] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||2|| SAMRACANCISC-SATESCREE evameva 'nirjarA' phalavizeSA api pariNAmavazAd 'bahuvidhA' bahuprakArA viziSTaviziSTataraviziSTatamAH / ekA prANijA-1 timaGgIkRtyAntaramuktam , adhunA sakalavyaktyAzrayamantaraM pratipipAdayipurAhaje jattiA aheU bhavassa te ceva tattiA mukkhe / gaNaNAIyA logA duhavi puSaNA bhave tullA // 53 // / ye hetavo yAvanto-yAvanmAtrA 'bhavasya' saMsArasya nimittaM ta eva nAnye tAvanmAtrA eva mokSasya hetavo-nimittAni / kiyanmAtrAste ata Aha-gaNanAyA atItAH-saGkhyAyA atikrAntAH, ke?, lokAH 'dvayorapi bhavamokSayoH saMbandhinAM hetUnAmasaGkhayeyA lokAH 'pUrNAH' bhRtAH, te tu pUrNA ekahetunyUnA api bhavantyata Aha-tulyAH, kathaMbhUtAH?-kriyAvizeSaNaM 'tulyA' sadRzA ityarthaH / nanu tulyagrahaNameva kasmAtkevalaM na kRtaM ? yena punaH pUrNagrahaNaM kriyate, bhaNNati paDivayarNa-tullaggahaNeNa | saMvaliANaM saMsAramokkhaheUNaM lokA tulatti kassati buddhI hojA teNa puNNaggahaNaMpi kIrai, doNhavi puNNatti jayA jayA | bhariatti neyavA, iyamatra bhAvanA-sarva eva ye trailokyodaravivaravartinobhAvA rAgadveSamohAtmanAM puMsAM saMsArahetavo bhavanti ta eva rAgAdirahitAnAM zraddhAmatAmajJAnaparihAreNa mokSahetavo bhavantIti evaM tAvatpramANamidamuktam , idAnIM yeSAmamI trailokyApannAH padArthA bandhahetavo bhavanti na bhavanti ca yeSAM tadAha iriAvahamAIA je ceva havaMti kammabaMdhAya / ajayANaM te ceva u jayANa nivANagamaNAya / / 54 // 'Ira gatipreraNayoH' IraNamIryA pathi IryA IryApatha-gamanAgamanamityarthaH, IryApathamAdau yeSAM te IryApathAdyAH, AdizabdAdRSTivAgAdivyApArA gRhyante, IryApadhAdyA vyApArA ya eva bhavanti 'kammabaMdhAya' karmabandhanimitta-karmabandhahetavaH, keSAm ? ACCASSACROCOCCAREE dIpa anukrama [90] o07 SHREtam ~ 76~ Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [92] . "niyukti: [14] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||54|| zrIogha- niyuktiH vRttiH // 37 // droNIyA 54-55 45525% dIpa anukrama [92]] ayatAnAm ayakSaparANAM puruSANAM, ta eva IryApathAdyA vyApArA 'yatAnAM yatnavatAM nirvANagamanAya mokSagamanAya bhavanti // bhavamokSaevaM tAvatsAdhohasthena saha tulye'picyApAre visahazatokkA, idAnIM sajAtIyameva sAdhumAzritya visahazatAmAdarzayannAha- tusAmya egaMteNa niseho jogesu na desio vihI vAvi / daliaM pappa niseho hoja vihI vA jahA roge // 55 // 16 ni. 53ekAntena niSedhaH 'yogeSu' gamanAdivyApAreSu 'na dezitaH'nopadiSTaH 'vidhiLa' anujJA vA kacitsvAdhyAyAdI na darzitA, kintu 'dalidravyaM vastu vA 'prApya vijJAya niSedho bhavet , tasyaiva vAM 'vidhirbhavet' anuSThAnaM bhavediti / ayamatra bhAvaH-ka-12 syacitsAdhorAcAryAdiprayojanAdinA sacitte'pi pathi vrajato gamanamanujJAyate, kAraNikatvAt , nAkAraNikasya, dRSTAntamAha'jahA rogetti yathA 'roge' jvarAdau paripAcanabhojanAdeH pratiSedhaH kriyate, jIrNajvare tu tasyaiva vidhirityataH sAdhUcyatevastvantaramAzritya vidhiH pratiSedho vA vidhIyate / athavA'nyathA vyAkhyAyate-ihoktaM-'akhilAH padArthA AtmanaH saMsAra-12 hetavo mokSahetavazca tatazca na kevalaM ta eva yAnyapi samyagdarzanajJAnacAritrANi tAnyapi saMsAramokSayoH kAraNAnIti, tathA cAha-'egateNa niseho.' ekAntena niSedhaH samyagdarzanAdidAneSu tatprakhyApakazAstropadezeSu na darzito vidhirvA na darzita iti saMTaGkaH, kintu 'dalikaM prApya' pAtravizeSa prApya kadAciddIyate kadAcinna, etaduktaM bhavati-prazamAdiguNAnvi-18 tAya dIyamAnAni mokSAya, viparyaye bhavAya, tadAzAtanAt , yathA jvarAdau taruNe satyapathyaM pazcAnu pathyamapi tadeva / / athai-18 kameva vastvAsevyamAnaM bandhAya mokSAya ca kathaM bhavati , tadAha jaMmi nisevijate aiAro hoja kassai kayAi / teNeva ya tassa puNo kathAi sohI havejAhi // 56 / / -%- 4-5 REmiratna ~ 77~ Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 56|| dIpa anukrama [4] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [14] - muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryukti: [ 56 ] + bhASyaM [ 34... ] + prakSepaM [3...]" AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH 'yasmin ' vastuni kodhAdau niSevyamANe 'aticAraH skhalanA bhavati 'kasyacit' sAdhoH 'kadAcit' kasyAzcidavasthAyAM 'tenaiva' krodhAdinA tasyaiva punaH kadAcicchuddhirapi bhavet, caNDarudrasAdhorikha, tena hi ruSA svaziSyo daNDakena tADitaH, taM ca rudhirArdraM dRSTvA pazcAttApavAn saMvRttaH cintayati ca dhigmAM yasyaivaMvidhaH krodhaH iti vizuddhapariNAmasyApUrvI karaNaM kSapakazreNiH kevalodayaH saMvRtta iti // bAhyaM vyApAramaGgIkRtya visadRzatoktA, atha bAhyo'pi vyApAro yathA bandhaheturna syAttathA''ha- aNumitto'vi na kassaI baMdho paravatthupacao bhaNio / tahavi a jayaMti jahaNo pariNAmavisohimicchatA // 57 // 'aNumAtro'pi ' svalpo'pi bandho na kasyacit 'paravastupratyayAd' bAhyavastunimittAtsakAzAd 'bhaNitaH' uktaH, kintvAtmapariNAmAdevetyabhiprAyaH / Aha-yadyevaM na tarhi pRthivyAdiyatanA kAryA, ucyate, yadyapi bAhyavastunimitto bandho na bhavati tathA'pi yalaM vidadhati pRthivyAdau munayaH pariNAmavizuddhiM 'icchantaH' abhilaSantaH, etaduktaM bhavati-yadi pRthivyAdikAyayatanA na vidhIyate tato naiveyaM syAt, yastu hiMsAyAM varttate tasya pariNAma eva na zuddhaH, ityAha jo puNa hiMsAyapaNe vahaI tassa naNu parINAmo / duTTho na ya taM liMgaM hoi visuddhassa jogassa // 58 // yastu punaH 'hiMsAyataneSu vyApattidhAmasu varttate tasya nanu pariNAmo duSTa eva bhavati, na ca taddhiMsAsthAnavarttitvaM 'liGgaM' cihnaM bhavati 'vizuddhayogasya' manovAkkAyarUpasya // tamhA sayA visuddha pariNAmaM icchayA suvihiraNaM / hiMsAyapaNA sarve parihariyavA payaseNaM // 59 // For Park Use Only ~78~ nerary org Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [97] - "niyukti: [19] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||59|| dIpa anukrama [97]] zrIogha-18 tasmAt 'sadA' ajasraM vizuddha pariNAmamicchatA suvihitena, kiM karttavyaM ?-hiMsAyatanAni sarvANi varjanIyAni || vidhiniSeniyukti prayalataH // tathA ca dhayoranedroNIyA cajjemitti pariNao saMpattIe vimucaI verA / avihito'vi na muccai kiliTThabhAvotti vA tassa / / 60 // 15 kAntatA vRttiH K varjayAmyahaM prANivadhAdInyevaMpariNataH san saMprAptAvapi, kasya ?-atipAtasya-prANiprANavinAzasyetyupariSTAtsaMbandhaH, ni.57-60 tathA'pi vimucyate 'vairAt' karmasaMbandhAt / yastu punaH kliSTapariNAmaH so'vyApAdayatnapi na mucyate vairAt // tadevaM gaccha-18 grAmapraveza // 38 // ni, 61 tastasya SaTkAyayatanAdiko vidhiruktaH, sa idAnIM gacchan grAmAdau pravizati, tatra kA sAmAcArI , tadarzanArthamupakramate-15 paDhamavijhyA gilANe taie sapaNI cauttha sAhammI / paMcamiyaMmi a vasahI chaThe ThANahio hoi // 61 // Ta prathamadvAre dvitIyadvAre ca 'gilANe'tti glAnaviSayA yatanA vaktavyA, tRtIye dvAre saMjI-zrAvako vaktavyaH, caturthe dvAre sAdharmikaH-sAdhurvaktavyaH, paJcame dvAre vasatirvaktavyA, paSThe dvAre varSAkAlapratighAtAtsthAnasthito bhavati / Aha-tRtIyadvAre SaDAdhikArA bhaviSyanti, tadyathA-"vaiaggAme saMkhaDi saNNI dANe abhadde a"tti, tatazca kimiti saMjina eva kevalasya 8 grahaNamakAri, ucyate, saMjJino'tirikto vidhirvakSyamANo bhaviSyati asyArthasya jJApanArthaM saMjJigrahaNamevAkarot , athavA tulAdaNDamadhyagrahaNanyAyena madhyagrahaNe zeSANyapi gRhItAnyeva draSTavyAni, Aha-madhyamevaitanna bhavati, yataH paDamUni dvArANi, ucyante, naitadevaM, yataH saptamaM cazabdAkSipta mahAninAdeti dvAraM bhaviSyati, saMz2igrahaNena madhyameva gRhItamitIyaM dvAragAthA // 28 // nanvasyAtitvaritAcAryakAryaprasRtatvAtko'vasarogrAmAdipravezanena?, ucyate, tatpraveze'dhikataraguNadarzanAt, tathA cAha SACARS M SAREnatant IRamayan grAmapraveza vidhi: ~79~ Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 62 // dIpa anukrama [100 ] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [100 ] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [62] + bhASyaM [ 34... ] + prakSepaM [3...]" 80 AgamasUtra - [41/1] mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH ehi apArattaguNA dunni ya pucchA dube ya sAhammI / tatyekekA dubihA cauhA jayaNA duhekekA // 62 // tasya tatra grAma pravizata 'aihikA:' ihalokaguNA bhaktapAnAdayo bhavanti, paratraguNAzca glAnAdipratijAgaraNAdikAH, pravizatazca tasya dvidhA pRcchA bhavati sA ca vidhyavidhilakSaNA vakSyamANA / sAdharmikAzca dvidhA - sAmbhogakA anyasAmbhogikAzca tatraikaiko dvividhaH, yo'sau sAmbhogikaH sa ca dvividhaH kadAcidekaH kadAcidanekaH, evamanyasAMbhogike'pi vAcyaM, 'cauhA jayaNa'tti caturvidhA yatanA, sAmbhogikasaMyatayatanA sAmbhogikasaMyatIyatanA ca, aNNasaMbhoiyasaMjayajayaNA aNNasaMbhoiyasaMyatIjayaNA ceti / 'tatthekekA duviha tti tatraikeko bhedo dvividhaH-sAmbhogikasaMyatAH- kAraNikA niSkAraNikAzca, NavaraM (evaM) saMbhoiyasaMjaiovi / evaM asaMbhoiasaMjayAvi saMjaioghi / athavA'nyathA-'duve ya sAhammitti saMbhoiA asaMbhoiA ceti / 'tatyekekA duviha'tti je te saMbhoiA te saMjayA saMjayaio a, evamasaMbhoiyAvi, 'cauhA jayaNa'tti caDavihA jayaNA kAyacA davAdi 4, 'duhekekaratti sA ekaikA dravyAdiyatanA dvedhA-tattha davao paDhamaM phAsueNa kIrai, tadabhAve aphAsueNavi, khettato akayAkAriAsaMkappie gihe ThAiyavaM tadabhAve udghATanaM gRhasya kapATAderapi kriyate kAlataH prathamapauruSyAM prAsukaM dIyate, atha tasyAM na labhyate tataH kRtvA'pi dIyate / bhAvataH prAsukadravyaM zarIrasya samAdhAnamAdhIyate, tadabhAve tvaprAsukairapi / iyaM dvAragAthA mahatI, tatraihikaguNadvArapratipAdanAyAha-paDidAragAhAihaloiA pavitI pAsaNayA tesi saMkhaDI saho / paraloiA gilANe cehaya vAI ya paDiNIe // 63 // 'ihaloia'tti dvAraparAmarzaH, praviSTasya tasyAyaM guNo bhavati - yAnabhisandhAya pravRttastadIyAM kadAcittatra vArttA labhate For Parts Only ~80~ Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [101] .. "niyukti: [63] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| zrIogha- niyuktiH droNIyA vRttiH // 39 // dIpa anukrama [101] yathA tato nirgatyaite'dhunA'mukatra tiSThantIti, etaduktaM bhavati-mAsakalpaparisamAptI te kadAcittatraivAyAtAH syuH, tatazcaiteSAM grAmapravezaH sAdhUnAM pazyattA-saMdarzanaM bhavatIti tatraiva kAryaparisamAptiH syAt , tathA kadAcittatra saMkhaDI bhavati, tatazca bhaktaM gRhItvA ni.62-63 bajataH kAlakSepo (na) bhavati, zIghraM cAbhISTaM grAma prAmoti, tatra vA praviSTasya zrAddhaH-zrAvakaH kazcidbhavati, tadgRhAtparyuSitabhakta | pRcchA mAdAya brajati / ete praviSTasyaihikA guNAH, athetare 'paraloiAiti dvAraparAmarzaH, 'gilANa'tti kadAcittatra praviSTa idaM vAna ni.64-65 zRNuyAt yadutAtra glAna Aste, tatazca paripAlana kArya, paripAlane ca karthana pAralaukikA guNA iti, 'jo gilANaM paDiyarai se meM paDiarati, jo maM paDiarai so gilANaM paDiyaratitti vacanaprAmANyAt , kadAcidvA tatra caityAyatanaM bhavet tadvandane * puNyAvAptiH syAt, vAdI vA tatparAjayazca, pratyanIko vA sAdhvAdestatra syAt tadarzanAccAsAvupazamaM yAyAt, evaMlabdhisaM-15 pannatvAt / uktamahikapAralaukikaguNadvAram , atha pRcchAdvAraM, tatra vidhipRcchA avidhipRcchA ca, avidhipRcchAdvAramAha avihI pucchA atthitya saMjayA nathi tattha smnniio|smnniisuataa natthI saMkAya kisoravaDavAe // 14 // BI avidhipRccheyaM, yadutAstyatra saMyatAH, tato'sau pRcchaya etAM vizeSaviSayAM pRcchAM zrutvA''ha-nAstyatra saMyatAH, tatra | ca zramaNyo vidyante tena ca tA na kathitAH, vizeSapraznAkaraNAt , 'samaNIsu yatti atha zramaNIH pRcchati tato'sAvAha-na santyatra tAH, tatra ca zramaNAH santIti prAgvat / zaGkA ca zramaNIpRcchAyAM syAt, 'kizoravaDavAnyAyAt' / sahesu cariakAmo saMkA cArI ya hoi shiisuN| ceiyagharaM va nasthiha tamhA u vihIi pucchejA // 65 // atha zrAvakAn pRcchati tataH paro vikalpayati-caritukAmo'yaM-bhakSayitukAmaH, atha 'sahIsutti zrAvikAviSayAyAM ~81~ Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [103] - "niyukti: [65] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 90 prata 4-90- gAthAMka ni/bhA/pra ||6|| 5455 pRcchAyAM zaGkA syAt , nUnamayaM tadarthI caritukAmazca / atha caityagRhameva kevalaM pRcchati, tatastadabhAve vargacatuSTayabhAve ca 8 tatprabhavaguNahAniH syAt , tasmAdvidhinA pRcchet / tatpratipAdanAyAha gAmaduvArambhAse agaDasamIve mahANamajhe vA / pucchejja sayaM pakkhA viAlaNe tassa parikahaNA // 66 // | grAmadvAre-grAmasya niSkAzapraveze sthitvA pRcchet , athavA 'abbhAsetti grAmAbhyaNe kUpasamIpe vA mahAjanasya samudAye vA, ke ?-svaka pakSa, kimatrAsmatpakSo'sti neti !, yadi paro'jAnan pRcchati-ko bhavatA svapakSaH ityevaMvicAraNe tatastasyAgre sAdhoH parikathanA sthAt, paJcavidho'smatpakSa:- caityagRhAdi / uktaM pRcchAdvAram / tataH pRcchAsamanantaraM yadi caitya-12 x gRhamasti tatastasminneva gantavyaM, tatra ca kathaM gantavyam , ucyate nissaMki thUbhAisu kAuM gaccheja ceiagharaM tu / pacchA sAhusamI te'vi a saMbhoiyA tassa // 17 // | pubaddhaM, kaMThaM / atha sAhammiadvAramAha-pacchA sAhusamIti caityagRhAnirgatya pazcAtsAdhusamIpaM yAti, 'te'pi' sAdhavaH sAmbhogikAH 'tasya' sAdho, cazabdAdanyasAmbhogikA vA / tatra yadi sAmbhogikAstataH kA sAmAcArI 1, ityAhanikkhiviuM kiikammaM dIvaNa'NAvAha pucchaNa sahAogelaNNa visajjaNayA avisajjavaesa dAvaNayA // 18 // I 'nikSiSya' vimucya sAdhuhaste, kim ?, upakaraNa-pAtrakAdi, tataH 'kRtikarma' bandanaM karoti, tatazca 'dIvaNati Aga- manakAryAvirbhAvanaM karoti 'aNAbAhitti, anAbAdhA yUyam ?, evaM pRSTe sati te'SyAhuH-anAbAdhA vayamiti / 'pucchaNa'tti tataH sAdhureSamAha-bhavaddarzanArthamahaM praviSTo grAmamidAnI vrajAmItyevaM pRcchati, tataste'pi sAdhavo yadyasti sahAyataM datvA dIpa anukrama [103] panI ~82~ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [106] .. "niyukti: [68] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||68|| zrIogha- preSayanti, atha tatra kazcid glAnastata evaM bravIti-ahamenaM glAnaM paricarAmIti, tataste'pyAra-vidyanta eva paricArakAH pRcchA niyukti evamabhidhAya 'visajaNanti taM sAdhu 'visarjayanti' preSayanti vayameva bhaliSyAma iti / atha na visarjayanti, etacca avate-18 ni.66 droNIyA sarvamantra glAnaprAyogyamauSadhAdi labhyate, kintu tatsaMyojanAM na jAnImaH, tataH sa upadeza dadAti-idamauSadhamanena saMyojya | praveza vRttiH ni.67 deyamiti, atha ta evaM buvate-auSadhAnyevAna vayaM na labhAmahe tataH sa sAdhurdApayatyaupadhAni, yAcayati vA pAThAntaraM, eva-10 glaanvaiyaa||40|| masAbauSadhAni dApayitvA najati, atha ta evamAhuH-auSadhasaMyojanAM na jAnImo na ca labhAmahe, tata eSa sAdhurIpadhAni | vRttyaM yAcitvA saMyojya glAnAya dattvA manAk prazAnte jyAdhau sati prajati / atha ta ecamAhurgacchantaM sAdhum ni.68-70 puNaravi apaMkhubhijA ayANagA mosa vA bhaNija sNcikkhe| ubhao'vi ayANaMtA veLa pucchaMti jayaNAe // 39 // punarapyayaM vyAdhiH kSobha yAyAt-prakupyet , vayaM ca na jAnIma upazamayituM, sa ca glAna evaM yAt-tvayA tiSThatA aha-181 macirAtpraguNIbhavAmi, tataH 'saMcikkhetti satiSThati / athobhAvapi tAvAgantukavAstavyau na jAnItaH kriyAM kartuM, tt| | ubhAvapi ajAnantI vaidya pRcchatA, kathaM ?-'yatanayA' anantaragAthAvakSyamANayeti / sA caivam gamaNe pamANa uvagaraNa sauNa vAcAra ThANa uveso| ANaNa gaMdhudagAI uhamaNuDhe aje dosA // 70 // yadi glAno gantuM pArayati tata utsargeNa sa eva nIyate, atha na pArayati tato'nye sAdhavo vaidyasakAze gamanaM kurvanti, // 40 // kApamANe'tti kiyatpramANairgantavyaM, tatraikena na gantavyaM yamadaNDaparikalpanAt, na dvau yamapuruSaparikalpanAt, na catvAro vAhIkaparikalpanAt, atastripaJcasaptabhirgantavyaM, ukta pramANa, 'uvagaraNetti zuklavAsobhiryAtavyaM, na kRSNamalinAdibhiryA dIpa anukrama [106] Saintairaton 'glAna-vaiyAvacca' saMbaMdhI sAmAcArI ~83~ Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [108] - "niyukti: [70] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||70|| tavya, uktamupakaraNa, 'sauNa'tti zakuneSu satsu gantavyaM, te cAmI 'nandItUra mityAdayaH, apazakuneSu na gantavyaM, te caite| mailakucelAdayaH, uktaM zakunadvAraM, 'vAvAra'tti yadyasau vaidyo bhule ekallazATako vA chindan kizcidAste bhindanvA tato na praSTavyaH, atha glAnasyApi gaNDakAdi chettanyaM tato'sminnaiva praSTavyaH, ukto vyApAraH, 'ThANa'tti yadyutkuruTikAdau tuSarAzyAdI sthitastato na praSTavyaH, kiM tarhi 1, zucipradeze sthita iti, uktaM sthAnaM, "uvaesa'tti evamasau yatanayA pRSTo yamupadezaM dadAti-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca so'vadhAraNIyaH, tatra dravyataH zAlyodanaM pArihaTTa ca khIra kSetrato nirvAtA vasatiH kAlataH pauruSyAM deyaM bhAvato nAstha pratikUlavyavahAribhirbhAvyaM, ukta upadezaH, atha sa vaidya evaM yAt-pazyAmi | tAvattamiti, tataH sa vaidyastatsamIpamAnIyate, na ca glAnastatra neyaH, kiM kAraNaM ?, vaidyasamIpe nIyamAne utkSipte lokaH kadAcidevaM yAt-yathA nUnamayaM mRta ityapazakunaH, mUrchA vA bhavedvipattiA dhaidyagRhe syAditi, Agacchati ca vaidye kiM karttavyaM ?,15 gandhodakAdibhirgandhavAsAH sannihitAH kriyante, taddAnArdhamudakamRttikayA vilepanAdi kriyate / vaidye cAgacchati sUriNA kiM karttavyamityAha-'uDamaNuDhe a je dosatti yadyasAvAcAryo vaidyasyAgatasyottiSThati tato lAghavadoSaH, azrU nAbhyudgatimAdatte tataH stabdha itikRtvA kopaM gRhItvA pratikUlaH syAt , tasmAdetaddoSaparijihIrSayA'nAgatamevotthAya prAGgaNe pariSvakamANastiSThatIti / uktamutthitAnutthitadvAraM, kiyantaM punaH kAlaM tena sAdhunA tasya glAnasya paricaraNaM kartavyamityAha paDhamApiyArajogaM nAu~ gacche biijae dipaNe / emeva aNNasaMbhoiyANa aNNAi vasahIe // 1 // 'paDhamatti yAvat prathamAlikAM karoti tAM cAtmanaH svayamevAnayituM samarthaH saMvRttaH, 'viyArajogga'ti bahibhUmigamanayogyo dIpa anukrama [108] SARERatunintaimarna Sarasitaram.org ~84~ Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 79 // dIpa anukrama [109 ] zrI oghaniryuktiH droNIyA vRttiH // 41 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 109 ] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [71] + bhASyaM [ 34... ] + prakSepaM [3...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH jAta iti, evaM jJAtvA gacchet kathaM 1, dvitIye sahAye datte sati, atha nAsti sahAyastata eka eva brajati / eSa tAvatsAmbhogikAn prApya vidhiruktaH, idAnImasAmbhogikavidhimatidizannAha evamevAnyasAmbhogikaglAnasya vidhiH, kintu 'aNNAe vasahIe si anyasyAM vasatau vyavasthitena glAnaparicaraNAvidhiH kAryaH, ayamaparo vizeSaH - asAmbhogikasakAzaM pravizatA tadanAkrAnte bhUpradeze nikSipyopakaraNaM tataH kRtikarmAdi sAmbhogikeSviva sarva karttavyamiti, tadanAkrAntabhUbhAge copakaraNaM sthApayati, mA bhUcchikSakANAM tatsAmAcArIdarzane'nyathAbhAvaH syAditi / evaM tAvatsAmbhogikabahumadhyagatasya gThAnasya vidhiH, anyasAmbhogika bahumadhyagatasyApyeSa eva vidhirdRzyaH / idAnImekaikasya sAmbhogikasyetarasya ca vidhimAhaegAgi gilANaMmi u siTTe kiM kIraI ? na kIraI vaavi| chagamuttakahaNapANamadhuSaNatthara tassa niyagaM vA // 72 // evamasI gacchan grAmAbhyAse kasmAdapi puruSAdidaM zRNuyAt kiM bhavatA gThAnapratijAgaraNaM kriyate uta na ?, tatazcaiSamekAkini glAne 'ziSTe' kathite sati kriyate na kriyate? ityukte pareNa sati sAdhurapyAha- suSThu kriyate, para Aha-yadyevaM 'chagamurAkahaNatti chagaM purISaM mUtraM pratItaM, tAbhyAM vilipta Aste, evaM kathite sati sa sAdhurSahirbhUmereva 'pANaga' tti pAnakaM gRhItvA pravizati, praviSTazca 'dhuvaNa'tti 'tasya' glAnasya dhAvanaM karoti prakSAlanaM vidadhAti, upadhizca 'attharaNa' si AstaraNaM karoti 'tassa'tti tadIyaireva cIvaraiH, atha tasyAnyAni na santi tataH 'niyagaM vatti nijaireva cIvarairAstaraNaM karotIti / tathA cAhasAravaNaM sAhalaya pAgaDaghuvaNe suI samAyArA / aiviMbhale samAhI sahussa AsAsapaDiaraNaM // 73 // sAravaNaM niSkriyaM tasmin niSkriye glAne kRte sati, athavA 'sAravaNe'tti saMmArjite pratizraye glAnasaMbandhini sati For Penal Use On ~ 85~ vaiyAvRttyaM ni. 71-73 // 41 // Corp Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [111] .. "niyukti: [73] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||73|| paraH pRcchati-tavAyaM kena saMbandhena saMbaddha iti, sAdhurAha, katthaI kahiMci jAtA, evamAdi, tataH para Aha-'sAhalaya'tti, saphalatA dharmasya, yadadRSTe'pi paramabandhAviva kriyA kriyate, 'pAyaDadhuvaNe'tti prakaTaM glAnasyopadhervA kSAlanaM karttavyaM, prakaTa-15 kSAlane ca loka evamAha, zucisamAcArA ete zramaNA iti, athAsau glAno'tivihvalaH syAd-atIva duHkhena karAlitaH | syAttataH 'samAhi'tti yathA prArthitaM bhojanAdi dAtavyaM yena svasthacitto bhavati, svasthIbhUtazcAbhidhIyate-yathAkAlaM kuruveti / athAsau sahA-samarthastatazcAzcAsyate-na bhetavyaM ahaM tvAM pratijAgarAmIti / tatazca sayameva diTTapADhI kareda pucchaha ayANao veja / dIvaNa davAImi a ubaeso jAva laMbho u||74 // yadyasau sAdhuH 'dRSTapAThI' dRSTaH-upalabdhazcarakasuzrutAdiryena sa dRSTapAThI, athavA 'dihAtti vaidyavadRSTakriyaH kriyAkuzalaH, pAThIti sakalaM vAhaDAdi paThati sa evaMvidhaH svayameva kriyAM karoti / athAsau dRSTapAThI na bhavati tataH pRcchati ajJaH san vaidya, 'dIvaNa'tti vaidyazAlA gataH prakAzayati, yadutAha kAraNenaikakaH saMjAtaH, ato nimittaM na grAhya, 'daSAdimi yatti dAvyAdicatuSTayopadeze sati tatra dravyataH prAsukamaprAsukaM vA kSetrataH krItakaDA akrItakaDA vA vasahI, kAlataH prathamapI-| | ruSyAmupadiSTaM tasyAM ca yadA prAsukaM na labhyate tadA'mAsukamapi kriyate, bhAvataH samAdhiH kartavyA prAsukAmAsukairiti // kAraNi haTTapese gamaNaNulomeNa neNa saha gacche / nikAraNi kharaMTaNa viija saMghADae gamaNaM // 7 // ___ evamasI glAno yadi kAraNiko bhavati, tataH 'haha'tti dRDhIbhUtaH 'pesetti preSaNIyaH, atha glAnasyApyanukUlameva gantavyaM bhavati tataH 'gamaNaNulomeNa' hetunA tena glAnena saha gacchet , uktaH sAmbhogikaH glAna ekA kAraNikA, asAmbhogikaH dIpa anukrama [111] ACCHAR SAREnatantra ~86~ Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||75|| dIpa anukrama [113] zrIoSaniyukti: droNIyA vRtti : // 42 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [113] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [75] + bhASyaM [ 34... ] + prakSepaM [3...]" 80 AgamasUtra - [41/1] mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH glAne kAraNika eko'pyevameva draSTavya iti / atha niSkAraNika eko glAna iti tataH 'nikAraNia kharaMTaNa'tti niSkAraNikasya glAnasya kharaNTaNA-pravacanopadezapUrvakaM paruSabhaNanamiti, kharaNTitazca dvitIya AtmanaH kriyata iti / tatazcaivaM saGghATake sati 'gamaNa'tti gamanaM karttavyamiti / sAmbhogikAsAmbhogikasaMyata ekAnekakAraNikaniSkAraNikayatanoktA, | idAnIM sAmbhogikAsAmbhogikasaMyatInAmekAnekakAraNikIniSkAraNikyAdInAM yatanA pratipAdyate-atha vidhipRcchayA pRSTe sati tatra saMyatyaH syuH, tataH ko vidhiH / ityAha Education Internation samaNapabesi nisIhia duvAravajaNa adiparikahaNaM / therItaruNivibhAsA nimaMta'NAbAhapucchA ya // 76 // zramaNIpratizrayapraveze sati vahiH sthitenaiva niSedhikI karttavyA vAratrayaM-dvAre madhye praveze ca praviSTazca tathA 'duvAravajaNa' tti dvAraM pratihatya ekasmin pradeze tiSThati, atha niSIdhikAyAM kRtAyAmapi svAdhyAyavyAvRtAbhirna dRSTastataH parikathanaM karttavyaM sAdhurAgata iti, tataH parikathite sati sAdhvIbhirnirgantavyaM, tatra ko vidhiH 1, 'therItaruNavibhAsa'tti yA'sau pravartinI sA kadAcitsthavirA bhavati kadAcicca taruNI, tato 'vibhASA' vikalpanA, tatra yadi sthavirI nirgacchati tata AtmadvitIyA''tmatRtIyA vA, atha taruNI tataH sthavirIbhistisRbhizcatasRbhizca nirgacchati, tatastAstamAsanena nimantrayanti, upavezayati, so'pyupavizya pRcchati na kAcidbhavatInAmAbAdheti // sisi saha paDiNIyaniggahaM ahava aNNarhi pese / uvaeso dAvaNyA gelanne vejjapucchA a // 77 // tatastAH kathayanti astyAbAdhA iti, evaM 'ziSTe' kathite sati yadyasau 'saGghaH' samarthastataH pratyanIkanigrahaM karoti, atha For Parts Only ~87~ vaiyAvRtyaM ni. 74-77 // 42 // Wwwyor Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 77 // dIpa anukrama [115] bho08 "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [115] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [77] + bhASyaM [ 34... ] + prakSepaM [3...]" AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH nigrahasamartho na bhavati tato'nyatra preSayati, atha tatra kAcid glAnA tata upadezaM dadAti, evametadauSadhAdi dAtavyamasyAH / atha tAstanna labhante tataH 'dAvaNa'tti asAveva dApayati, glAnatve satyayaM vidhiH / athAsau svayaM na jAnAti auSadhAdi dAtuM tato vaidyaM pRcchati // taha caiva dIvaNa cakkaraNa amnatthavasahi jA padamA / taha cevegANIe AgADhe cilimilI navaraM // 78 // kathaM vai pRcchati ?, 'tathaiva' prAgvat 'dIvaNa'tti prakAzanaM kAraNiko'hamekAkI nApazakunabuddhyA grAhyaH, 'caukaeNaM'ti vaidyena dravyAdicatuSke kathite sati yatanA pUrvavatkarttavyA, 'aNNatthavasahi'tti anyavasativyavasthitena pratijAgaraNaM karttavyaM, kiyantaM kAlaM yAvadata Aha-'jA paDhamA' yAvatprathamAlikA nayanakSamA saMvRtteti tato gacchati / evaM tAvadvahUnAM madhye ekasyA glAnavidhiruktaH, idAnImekAkinyA glAnavidhimatidizannAha 'taha cevegANIe' 'tathaiva' prAgvadekAkinyA glAnAyAH praticaraNavidhiH, etAvAMstu vizeSaH yadutAgADhe atIvApaTutAyAmekasminnAzraye 'cilamili tti yavanikAvyavadhAnaM kRtvA navaraMkevalaM praticaraNamasau karoti // nikkAraNiaM camaraNa kAraNiaM neha ahava appA he| gamaNitthi mIsasaMbaMdhivajjae asai egAgI // 79 // yadi niSkAraNikA'sau bhavati tataH 'camaDhaNa'tti pravacanoktervacanaiH khiMsanaM karoti, athAsau kAraNikA tatastAM svayameva nayati, 'ahava appAhe'tti athavA tadgurostatpravarttinyA vA evaM saMdizati yathaitAmAtmasakAze kuruta, svayaM ca nayataH ko vidhirata Aha-'gamaNitthimIsa saMbaMdhivajjae asai egAgI' gamaNaM kAyavaM itthIhiM saha, tAovi jara saMbaMdhiNIo hoMti, For Parts Only ~88~ rary org Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [117] - "niyukti: [79] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||79|| zrIogha- tadabhAve mIsehi-ityaupurisahiM saMbaMdhIhiM saha gantavaM, tadabhAve asaMbaMdhiNIhiM itthIhi, tadabhAve purisitthimIseNaM (a)saMbaMdheNaM, niyuktiH tadabhAve saMbaMdhipurisehi, tadabhAve asaMbaMdhipurisehi, tadabhAve-asaMbaMdhe varjite asati annassa uvAyassa egAgiANaM Neti || hAni.79-80 droNIyA idAnI caturDAmapyuktayatanAmupasaMjihIrgharAhavRttiH egabahasamaNuNNANa vasahIe jo a egaamaNuno / amaNuna saMjaINa ya aNNahi ekaM cilimilIe // 8 // // 43 // etaduktaM bhavati-ego samaNuno je a bahU samaNunnA jo aego asamaNunno eyANaM egAe ceva vasahIe paDiyaraNaM kAyavaM, 'amaNuNNa'tti je a bahU amaNunA saMjayA tesiM Na ekAe basahIe ThitehiM paDiyaraNaM kAyabaM 'saMjaINa yatti saMjaINa ya saMbhoiyANaM aNNasaMbhoiyANa ya bahUrNa aNNAe vasahIe Thio paDiyaradda / 'eka ti ekA punarlAnAmAzritya 'cilimiliie| yavanikAvyavadhAnaM kRtvA ekasyAmeva vasatI pratijAgaraNaM karoti / dravyAdiyatanA ca sarvatrAnugatA draSTavyA / "ehiapArattaguNA doNi a pucchA duve a sAhammI'tyAdi pratidvAragAthA vyAkhyAtA, tadvyAkhyAnAcca vyAkhyAtaM paDhamagilANa duvAraM / atha dvitIyaglAnapratipAdanAyAhavihipucchAe~ paveso sapiNakule cei pucchasAhammI / annastha atthi iha te gilANakajje ahivahaMti // 81 // tA evaM tasya brajataH pUrvavadvidhipRcchAyAM satyAM pareNAkhyAtaM, yadutAsti zrAvakastataH 'paveso'tti pravezaM karoti, kva-sanji*kule 'ceiya'tti yadi tasmin sajJikule caityAni tatastadvandanAM karoti / tataH 'pucchatti pRcchati tAn zrAvakAn-zobhanA yUrya zIlavataiH 1, 'hayA pucchA sAhammitti sAdhustatra praviSTaH pRcchati-kimiha sAdharmikAH santi utana, tatrAha dIpa anukrama [117] ~89~ Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [119] - "niyukti: [81] + bhASyaM [34...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||81|| zrAvaka:-'annastha atthi' anyatra-AsannagrAme vidyante, te ceha 'glAnakArye glAnanimittaM 'ahivaDaMti' Agacchanti prAyogyabhaktAdigrahaNArthamiti / tatazca sa sAdhustasmAdbrajati, brajantaM vA sAdhuM bhojanAdinA''mantrayati zrAvakaH-bhagavan ! prathamAlikAmAdAya vraja // evaM cAbhihitaH sa kiM karotItyAha| sapi na ghettavaM nimaMtaNe jaM tarhi gilANassa / kAraNi tassa ya tujjha ya viulaM davaM tu pAuggaM / / 82 // I 'sarva' azeSa prAyogyamaprAyogyaM vA na grAhyaM zrAvakanimantraNe sati, 'jaM tahiM gilANassatti yasmAttatra glAnasya gRhyate | x ato na grAhyam , tataH zrAvakaH punarapyAha-kAraNi tassa ya tujjha ya viulaM darSa tu pAjaggaM'ti, 'tasya' glAnasya 'kAraNe|4 glAnanimittaM tava ca kAraNe tava nimitta 'vipulaM' prabhUtaM dravyaM zAlyodanAdi prAyogyamastyato gRhyatAmiti / tatazcAsau zrAvakasyoparodhena gRhItvA brajati / jAe~ disAe~ gilANo tAeN disAe~ u hoi pddiyrnnaa| pukhabhaNi gilANo paMcaNhavi hoi jayaNAe // 83 // __yayA dizA glAnastiSThati tayA dizA 'paDiaraNatti pratipAlanAM karoti sAdhUnAM, athavA 'paDiaraNatti nirUvarNa-Alo-8 canaM tasya zrAvakadAnasya karoti, taJca parIkSaNaM glAnapraticArakasAdhudarzane sati bhavati ata ukta-yayA dizA glAnastayA dizA 'paDiaraNaM ti puvabhaNi 'gilANe'tti pUrvabhaNito glAnaviSayo vidhidraSTavyaH sAmbhogikAsAmbhogikasya glAnasya, kimasyaiva praticaraNa karttavyaM ?, netyAha-paMcaNhavi hoti jayaNAe' paJcAnAmapi-pAsatthosaNNakusIlasaMsattaNitiANaM| dIpa anukrama [119] GADBACKAGACASS REaratandana ~ 90 ~ Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [121] - "niyukti: [83] + bhASyaM [35] + prakSepaM [3...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH S prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| dIpa anukrama [121] zrIoSa- yatanayA-prAsukAnnapAnena karttavyaM pratijAgaraNamiti, apizabdAnnihavakA devakulapratipAlakAzca gRhyante / iyaM niyuktigAthA, vaiyAvRttva niyuktiH etAM ca bhASyakRdvyAkhyAnayannAha ni.82-83 tesi paDicchaNa pucchaNa muhukayaM adhi nasthi vA lNbho|khgguudde vilolaNadANamaNicche tahiM nayaNaM // 35 // (bhA) vaiyAvRttyavRttiH | 'tesi paDicchaNa'tti teSAM glAnapratijAgarakasAdhUnAM pratipAlanAM karoti, yayA dizA te sAdhava Agacchanti, 'pucchaNatti vidhiHbhA. 35-36 // tatastAna sAdhUna dRSTvA pRcchati-etanmamAmukena zrAvakeNa dattaM yadi glAnaprAyogya tato gRhyatAmiti, evamukte te'pyAhuH 'suddhakaya. atthiti suSTha kRtaM zrAvakeNa asti glAnaprAyogyaM tatrAnyadapi tvamevedaM gRhANa, 'nasthi batti athavA evaM bhaNanti-nAsti | 2 tatredaM dravyaM kintvanyatra lAbho bhaviSyati, tvameva gRhANedam / atha te 'khamgUDitti nidharmaprAyAstata evamAhuH "viDao-18 laNa'tti dhADireva nipatitA tatastadravyaM sAdhuH sakalaM dadAti-samarpayati, te'pi ca rupA necchanti grahItuM, tatazcAsau kA'nayaNati glAnasamIpe tasya dravyasya nayanaM karoti // idAnIM yadyasau samarthastatazca gacchatyeva, adhAsamarthastataH paMtaM asaha karitA niveyarNa gahaNa ahava smnnunaa| kharagUDa dehitaM cibha kamaDhaga tassappaNo pAe // 36 // (bhA0) dina 'prAnta' nIrasamAyaM 'asahU' asamarthaH-kSutpIDitaH 'karettA' abhyavahatya brajati / tatazca tatra prAptaH san nivedanaM karotyA |cAryAya, so'pyAcAryoM glAnArthaM 'gahaNa'tti grahaNaM karoti, kasya ?, dravyasya, athavA 'samaNuNNa'tti tasyaiva sAdhoranujJAM // 44 // karoti, yaduta-bhakSayedaM, glAnasyAnyadapi bhaviSyati / athAsAvAcAryaH 'khaggUDo' zaThamAyo bhavettata idaM vakti-'dehi ta18 |ci' tvameva glAnAya prayaccha, kiM mamAnena, evaM coktastenAcAryeNa gatvA glAnasamIpaM 'kamaDhaga tassa'tti tadIyake kama SAREaraturdana CIPuranorm ~91~ Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [122] - "niyukti: [83...] + bhASyaM [36] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||36|| CHECSCkCRACK Dhake dadAti, atha tasya tannAsti, tataH 'appaNo pAe' AtmIye pAtra eva dadAti, tatazca punarapyAcAryasamIpaM brajati, gatvA idaM bravItikiMkIrau ? jANasi ataraMti sadetti vacca taM bhaMte! niddhammAna kareMtI karaNamaNAloiyasahAo // 37 // (bhA0) 81 he AcArya ! glAnasya kimanyatkriyate ?, AcAryo'pyAha-jaM jANasitti yajAnAsi tadeva kuru, punazcAsau glAnasa mIpaM gacchati, 'atarato'tti glAno'pi bakti-bhagavan ! zaThAste ya evaM tvAM khalIkurvanti, braja bhadanta ! asti meM paricAbharakAH, evaM cokke vrajati / 'nimmA na kareMtI' athAsau glAna evamAha-yadutaite nirddharmA mama na pariceSTAM kurvanti, tata cAsau sAdhuH 'karaNa'ti vaiyAvRtya karoti, punazcAsau sAdhustaM glAnasamIpamevaM bravIti-'aNAloiya'tti amISAM nirmANAM madhye'nAlocitApratikrAntaM kathazcideva tvaM naSTa iti, ata evamabhidhAya tamAtmasahAyaM kRtvA prayAti // yadA tu punaHubhao nimmamuM phAsupaDoAra iyrpddiseho| parimiadANa visajaNa sacchaMdoddhaMsaNAgamaNaM / / 38 // (bhA0) I 'ubho nikhammesu' iti yadA glAnaH zeSasAdhavazca nirdhAstadA kathaM paricaraNAM karotItyAha-'phAsupaDoAra' prAsuke-13 nAnapAnena paripAlanaM karoti 'itara' iti amAsukaM tasya niSedhaH, tena na kriyAM karotItyarthaH / 'parimiadANa'tti parimita-svalpaM dadAti yenAsau niviNNaH preSayati, tataH 'visajjaNa'tti nirviNNaH san visarjayati, gacchaMzca sa sAdhuH 'sacchaMdo saNa'tti sacchandastvamityevaM 'uddhaMsanAM' uDulanAm-AkrozaM karoti, tato 'gamaNa ti gacchati / pariyaraNA vakkhANiA, |'puSabhaNioM gilANe'tti etadapi vyAkhyAtam / atha 'paMcaNhavi hoti jayaNAe'tti, etatpadaM vyAcikhyAsurAha dIpa anukrama [122] ~ 92 ~ Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||39|| dIpa anukrama [126] zrIoSa niryuktiH droNIyA vRttiH "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [83] + bhASyaM [39] + prakSepaM [3...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH esa gamo paMcaNhavi hoi nivAraNa gilANapaDiyaraNe / phAsuakaraNanikAyaNa kahaNa paDikkAmaNAgamaNaM // 39 // ( bhA0 ) // 45 // 'eSa gamaH' eSa paricaraNavidhiH 'paMcaNhavi' paJcAnAmapi, kepAmata Aha- 'niyAINaM' AdizabdAt pAsatthosaNakusI4 lasaMsattANaM, 'gilANapaDiaraNe'tti glAnapraticaraNe eSa vidhi:- 'phAmuakaraNa'tti yaduta prAsukena bhaktAdinA praticaraNaM kArya, 'nikAyaNa'tti nikAcanaM karoti, yaduta dRDhIbhUtena tvayA yadahaM bravImi tatkarttavyam, 'kahaNa'tti dharmakathAyA, yadvA * 'kahaNa'ti lokasya kathayati kimasya pratrajitasya zakyate'zuddhena kartum / 'paDikAmaNa'tti yadyasau glAnaH pratikrAmati tasmAtsthAnAnnivarttata itiyAvat tataH sthAnAt 'gamaNa'ti taM glAnaM gRhItvA gamanaM karoti // atha yaduktaM 'paMcaNhavi hoti jayaNAe ti atrApizabda Aste tadarthamAdarzayannAha Jan Educator mUlaM [ 126] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita saMbhAvaNesviso deuliakharaMTayajayaNa uvaeso / avisesa niNhagANavi na esa amhaM tao gamaNaM // 40 // bhA0 ) saMbhAvane'pizabdaH, kiM saMbhAvayati ?-'deulia'tti devakulaparipAlakA vepamAtradhAriNaste'pi glAnAH santaH paricaraNIyAH, 'kharaMTaNa'tti teSAM devakulikAnAM khiMsanAM karoti, yaduta dharme udyarma kuruta, 'jayaNa'ti yatanayA karttavyaM yathA saMyamalAJchanA na syAt / 'uvaeso'tti upadezaM ca kriyAviSayaM dadAti / 'avisesa'tti, na yasmin viSaye sAdhunihAvakavizeSo jJAyate tasmin 'niNhagANaMpi' niNhAvakAnAmapi yatanayA paricaraNaM karoti / atha nihvakaglAna evaM brUyAt 'na For Par Lise Only ~93~ vaiyAvRtyavidhiH bhA. 37-40 // 45 // wayp Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [127] - "niyukti: [83...] + bhASyaM [40] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||40|| esa amhaM ti yo'yaM prAghUrNaka AyAto naiSo'smajjAtIya iti tato gamanaM karoti sa sAdhuriti / athAsau niNhAvakA-18 *direvamabhidadhyAt5 tArehi jayaNakaraNe amugaM ANehakappa jnnpuro| navi erisayA samaNA jaNaNAeNtao avadhAmaNaM ||41||(bhaa0) | bhagavastAraya mAmasmAnmAndyAt tataH 'jayaNakaraNaM'ti yatanayA praticaraNaM karoti / athAsI niNayakaglAna evaM dhyAt'amukaM ANehitti 'amukaM' bIjapUrAdi Anaya, tata evaM vaktavyaM-'akappa jaNapuraotti akalpanIyametadityevaM janapurataH pratyAkhyApayati, etacca sa sAdhurvakti-navi erisagA samaNA, evaM janena-lokena tayo de jJAte sati tato'sAvapakrAmatigacchati tasmAtsthAnAt / evaM pratipAdite vidhI codaka AhacoagavayaNaM ANA AyariANaM tu pheDiA teNaM / sAhammiakaja yahuttayA ya sucireNavina gacche ||42||(bhaa0) codakasya vacanaM codakavacanaM, kiM tadityAha-AjJA AcAryANAM saMbandhinI apanItA-vinAzitA tato yataH sAdharmi|kakAryaprabhUtatayA sucireNApi na gacchet-na yAyAdvivakSita sthAnamiti / ata AcArya AhadatitthagarANA coyaga ! viTuMto bhoieNa.naravahaNA / jattuggaya bhoiadaMDie a gharadAra pudhakae // 43 // (bhA0) tIrthakarANAmiyamAjJA he codaka!-yaduta glAnapratijAgaraNa karttavyaM, "jo gilANa"mityAdivacanAt , atra dRSTAnto* grAmabhogikanarapatisaMbandhI / jahA koi rAyA jattAe ujao, teNa ya ANataM, amukagAme payANayaM desAmitti tatthAvAse 8 karehitti, tAhe gato goho, jassavi bhoiassa so gAmo teNavi kahi, mamavi kareha gharaMti, tAhe gAmellayA ciMtati dIpa anukrama [127] SAREairamid ~94~ Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [130] - "niyukti: [83...] + bhASyaM [43] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||43|| zrIogha- droNIyA vRttiH jJAprAdhAnya // 46 // rAyA egadivasa ehiti, tA kiraNo sacitrakojjvalasundaragRheNa?, evaM tehi raNo kAyamANaM kayaM,bhoiassa uramma cAu- vayAvRttyasAlaM nimmaviraM / rAyA Agato pecchati kayavaMdaNamAlAdizobhi bhauiyagiha cAussAlaM, tatohito pahAvito, tato tehiM 3 bhaNi-bhagavaMta! esa tumhamAvAso, imo tujhaMti, tA kassa eso?, bhoiyassa, tato raNNA rudreNa bhoiyassa gAmo haDo gAmovita dNddio|ethyi jahA bhoio tahA AyariA,jahA naravaI tahA titthayaro, jahA kuTuMbI tahA sAhU / amumevArthamAha-dRSTAnto grAmabhogikanarapatinA yAtrodbhahadAruNA (bodgate bhojike daNDike ca tRNena dAruNA ca)pUrvakRtena-pUrvacintitena yatkRtaM gRhmiti| 46 raNNo taNagharakaraNaM sacittakammaM tu gAmasAmissa / doNhapi daMDakaraNaM vivarIya'paNeNuvaNao u||44|| (bhA0) rAjJastRNagRhaM kRtaM sacitrakarma ca grAmasvAminaH, 'dvayorapi grAmeyagrAmasvAminordaNDakaraNa-daNDaH kRtH| evaM tIrthakarAjJAtikrame dvayorapyAcAryasAdhvoH saMsAradaNDa iti / 'vivarIya'NNeNuvaNao'tti uktAdyo'nyaH sa viparItenAnyenAkhyAnake-15 nopanayaH kartavyaH / aNNehiM gAmelaehiM ciMtiaM-eaM bhoiyassa sundarataraM kayallayaM gharaM, evaM va naravaissa hoi, gae| NaravaiMmi bhoiyassa ceva hohitti, bhoiyassavi taNakuDI kayA, rAyA patto dihaM bhaNati-kahaM bho egadivaseNa bhavaNaM kayaM !, te bhaNaMti-amhehiM evaM karya, evaM daliyaM bhoiyassa ANIya, teNa tujjha gharaM karya, bhoiyassavi taNakuDI kayA, tAhe raNNA tuDeNa so gAmo akaradAo kao, bhoio'vi saMpUio, anno ase gAmo diNNo / evaM titthayarANamANaM karateNa kayA : ceva AyariANaM / atha prathamopanayopadarzanAyAhajaha naravaiNo ANaM aikamaMtA pamAyadoseNaM / pAvaMti baMdhavaharohajimaraNAvasANAI // 45 / (bhA0) dIpa anukrama [130] // 46 // ~ 95~ Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||46|| dIpa anukrama [132] Eturation "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) - mUlaM [132] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [ 83...] + bhASyaM [ 46 ] + prakSepaM [ 3...]" 80 AgamasUtra - [41/1] mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH taha jiNavarANa ANaM aikamaMtA pamAyadoseNaM / pArvati duggaipahe viNivAya sahassakoDIo // 46 // ( bhA0 ) yathA narapaterAjJAmatikrAmantaH pramAdadoSeNa - ajJAnadoSeNa prApnuvanti bandho nigaDAdibhiH vadhaH - kazAditADanaM rodhogamanasya vyAghAtaH chedo hastAdeH maraNAvasAnAni duHkhAni prAmucanti yathA tathA jinavarANAmAjJAmatikrAmantaH pramAdaH - ajJAnaM sa eva doSastena prAmuvanti durgatipathe vinipAtAnAM - duHkhAnAM sahasrakoTIH / idAnIM dvitIyopanayopadarzanAyAhatitthagaravayaNakaraNe AyariANaM kathaM pae hoi| kujjA gilANagassa u padamAli jAva bahigamaNaM // 47 // bhA0) tIrthakarasaMbandhivacanakaraNe- vacanAnuSThAne AcAryANAM 'kRtaM para'tti 'prAgeva' pUrvameva kRtaM bhavati / yasmAdetadevaM tasmAkuryAd glAnasya pratijAgaraNaM sAdhuH kiyantaM kAlamata Aha- 'paDhamAlia jAva bahigamaNaM ti yAvatprathamAlikAmAnetuM samartho jAtaH yAvacca vahirgamanakSamo jAta iti // tathA jar3a tA pA satthosaNNakusIla niNhavagANaMSi desiaM krnnN| caraNakaraNAlasANaM sambhAvaparaMmuhANaM ca // 48 // (bhA0) yadi tAvatpArzvathAvasannakuzIlAsteSAM tathA sadbhAvaH- tattvaM samyagdarzanaM tataH parAGmukhAH, ke te ?, nihnAvakAsteSAm, athavA 'caraNakaraNAlasANaM' ata eva sadbhAvaparAGmukhAnAM keSAM ? - sarveSAmeva pArzvasthAvasannakusIlanihavakAnAM yadi tAva - tkarttavyaM pratipAditaM tata itareSAM nitarAmeva / etadevAha kiM puNa jayaNAkaraNuJjayANa daMtiMdiANa guttANaM / saMviggavihArINaM savapayateNa kAya // 49 // ( bhA0 ) For Pass Use Only ~96~ Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [136] .- "niyukti: [84] + bhASyaM [49] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata | bhikSayA gAthAMka ni/bhA/pra ||49|| zAAdhA kiM puna:-kimuta yatanAkaraNe udyatA:-udyuktAsteSAM dAntendriyANAM guptAnAM manovAkAyaguptibhiH saMvinavihAriNa-dasavaiyAniyuktiH droNIyA udyatavihAriNo mokSAbhilASiNa ityarthaH, teSAM sarvaprayalena kAryam ? / kiM punaH kAraNametAvanti vizeSaNAni kriyante / bhA.47-49 vRttiH ekasyaiva yujyamAnatvAttatra, tathAhi-yadyetAvaducyate-yatanAkaraNodhatAnAmiti, tataH kadAcinnilavakA api yatanAkara-18 rANocatAH syuH, ata Aha-dAntendriyANAM guptAnAM ceti, te'pi ca dAntendriyA guptAH kadAcillAbhAdinimittaM bhaveyurata M vyAghAta: // 47 // ukta-saMvinavihAriNo ye, teSAmavazyaM karttavyamiti / uktaM glAnadvAram , atha samjhidvAraM saMbandhayannAha ni.84-85 evaM gelanahA vAghAo ahahayANi bhikkhaTThA / vahayaggAme saMkhaDi sanI dANe abhahe a // 8 // evaM glAnArtha 'vyAghAto' gamanapratibandhastasya syAt , 'athe tyAnantarye, idAnI bhikSArtha gamanavighAto na kArya ityadhyAhAraH, athavA'nyathA-evaM tAvat glAnArtha gamanavyAghAta uktaH, idAnI bhikSArtha yathA'sau syAttathopadayate-'vaiyaggAme || saMkhaDi sannI dANe ya bhadde'tti, braja iti-gokule tasmin bhikSArthaM praviSTasya gamanavighAtaH syAt, grAmaH-prasiddhaH saMkhaDI-18 prakaraNaM samjhI-zrAvakaH 'dANe'tti dAnazrAddhakaH 'bhadde atti bhadrakaH sAdhUnAM, cazabdAnmahAninAdakulAni / eteSu prativa|dhyamAnasya yathA gamanavighAtastathA''ha-- utttaNamappattaM ca paDiphAche khIragahaNa pahagamaNe / bosiraNe chakAyA dharaNe maraNaM davaviroho // 8 // sa hi anukUla pandhAnamutsRjya udvarttate-yato prajastato yAti, baje ca prAptaH san aprAptAM velAM 'pratIkSate' prtipaal-6||47|| yati, tatazca 'khIragahaNa'tti tatra kSIragrahaNaM karoti, kSIrAbhyavahAramityarthaH, 'pahagamaNatti pIte kSIre padhi gamanaM karoti / / dIpa anukrama [136] CRASARAGACASS ~97~ Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [138] - "niyukti: [85] + bhASyaM [49...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: + prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| punazca tenAsya bhedaH kRtaH, tatazca 'vosiraNaM'ti muhurmuhuH purIpotsarga vidadhAti, tatra ca SaTakAyavirAdhanA, tadvegadharaNe ca maraNaM, 'davavirohotti draveNa-kAjikena saha virodho bhavati, sAdhoH prAyastatsaMvyavahArAt, yadvA 'davavirohotti dravam-14 udakaM tena nirlepanaM karoti sAgArikapurataH, atha na karotyuDDAhaH-pravacanahIlA bhavati, athavA dravavirodho vinAzo, yatastRSitaH saMstadeva pibati / evaM praje gacchata AtmavirAdhanA pravacanopaghAtazca sthAt, gamanaviSAtazca nitarAM syAt / ukta brajadvAram , atha grAmadvAram khaddhAdANiagAme saMkhaDi Ainna khaDa gelanne / sapaNI dANe bhadde appattamahAninAvesu / / 86 // khaddhAdAnikagrAmaH-samRddhagrAmastasminudvarttanaM karoti, aprAptAM velAM ca pratipAlayati, kSIragrahaNaM karoti, tatra ca ta eva doSAH "vosiraNe chakAyA dharaNe maraNaM davaviroho" / uktaM grAmadvAram , atha saMkhaDidvAraM, tatrAha-'saMkhaDi AinnagelaNNa kRti saMkhaDI prakaraNaM tadarthamudvarttate, aprAptAM ca velA pratipAlayati, tatra ca 'AiNNa'tti AkIrNa-saMvAdhanaM strIsparzAdidoSAH, hai tathA 'khaddhagelaNa'tti khaddha-prabhUtamucyate, tatazca bhUribhakSaNe mAndhaM syAt , ta eva ca doSAH "vosiraNe chakkAyA dharaNe maraNaM hai davaviroho" / ukta saMkhaDidvAram , atha sajJidvAram-'sanniti sajJinaM zrutvA udvarttanaM karoti, aprAptAM ca belA pratipAlayati, tatra ca ta eva dopA vosiraNAdayaH / uktaM sajJidvAram , idAnI dAnazrAvakadvAraM, tatrApi "uvattaNamappattaM ca |paDicche"tti pUrvavat, tatazcAsau dAnazrAvakaH prabhUtaM ghRtaM dadAti, tatrApi ta eva doSA vosiraNAdayaH / uktaM dAnadvAram / atha bhadrakadvAra-bhaddaga'tti kazcitsvabhAvata eva sAdhubhadrakaH syAt tatsamIpagamanArthamudvarttanaM karoti, aprAptAM ca velA| dIpa anukrama [138] sa Drnalitaram.org ~ 98~ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [139] - "niyukti: [86] + bhASyaM [49...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||86|| dIpa anukrama [139] zrIopa- pratipAlayati, tatazcAsau laDDukAdipradAnaM karoti, ta eva doSAH / atha mahAninAdadvAramAha-'appattamahAninAesutti mahA- bhikSayA niyuktiH ninAdeSu-zabditeSu kuleSu-prakhyAteSu kuleSu udvartanaM kRtvA 'appatta'ti aprAptAM velA pratipAlayati, teSu ca snigdhamanne vyAghAtaH droNIyA4Alabhyate, evaM ca tatrApi ta eva doSAH "vosiraNe chakkAyA" ityAdayaH / uktaM cazabdAkSiptaM mahAninAdakuladvAra, tathA'nu-sAna.8585 vRttiH kUlAtsvamArgAda(na)nukUleSu vyavasthiteSu vrajAdiSu aprAptAM velAM bhaktArthaM pratipAlayato gamanavighAtadoSa uktaH, idaaniimnukuul||48|| mArgavyavasthiteSu brajAdiSu bhaktArtha praviSTasya yathA gamanavighAto bhavati tathA pratipAdayannAhapApaDacchikhIra sataraM ghayAha takassa gihaNe dIhaM / gehi vigicaNiabhayA nisaha suvaNe aparihANI / / 87 // na paDDucchikSIra-pArihiTTikSIraM tadanviSan zeSakSIraM cAgRhan dIrghA bhikSAcaryA karoti, tathA 'sataraM ti sataraM dadhi anve mANastararahitaM cAgRhan dIrghA bhikSAcaryA karoti, dhRtAdi cAnviSan , AdizabdAnavanItamodakAdi gRhyate, tadanviSan / dIrghA tAM karoti, takrasya vA grahaNe dIrghA tAM karoti / idAnI tatkSIrAdi pracuraM labdhaM sat 'gehitti gRddhaH san pracuraM| bhakSayati, yadvA 'vigicaNiabhayA nisahati vigiJcanaM-parityAgastadbhayAnnisaTTha-pracura bhakSayati , tatazca pracurabhakSaNe 'suyaNe aparihANI' pradoSa evaM svAdhyAyamakRtvaiva svapiti, muptasya ca 'parihANI' sUtrArthavismaraNamityarthaH, cazabdAt 'aha / jaggati gelannaM"ityetadvakSyati tRtIyagAthAyAm / evaM tAvadanukUlamArgavyavasthite braje bhaktArthaM pravizato gamanapratighAta ta uktaH, idAnImanukUlamArgabyavasthite grAme bhaktArtha praviSTasya yathA gamanavidhAto bhavati tathAhaPI gAme paritaliagamAimaggaNe saMkhaDI chaNe virUvA / sapaNI dANe bhadde jemaNavigaI gahaNa dIhaM // 88. // REaratun rary ou ~99~ Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [141] .. "niyukti: [88] + bhASyaM [49...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||88|| 'grAma' iti dvAraparAmarzaH, grAme praviSTaH san paritalitAdimArgaNaM karoti, paritalitaM-sukumAlikAdi ucyate, tadanvipan dIrghA bhikSAcauM karoti / uktamanukUla grAmadvAram , idAnImanukUlasaMkhaDIdvAramucyate-'saMkhaDI chaNa viruva'tti saMkhaDI-12 prakaraNaM, sA ca 'kSaNe utsave vividharUpA bhavati, etaduktaM bhavati-gRhe gRhe ghRtapUrAdi labhyate, tadarthaM ca dIrghA bhikSAcaryA | karoti / uktamanukalasaMkhaDIdvAraM, idAnImanukalavyavasthitasajJidvAramucyate-'sapiNa'tti sajJinaH-zrAvakA ucyante, teSu mRSTAnnArthI dIrghA bhikSAcaryA karoti / uktamanukUlasajJidvAram , idAnImanukUladAnazrAddhakadvAramucyate-'dANe'tti dAnazrAddhakA ucyante, teSvanukUlapathavyavasthiteSu praviSTo mRSTabhojanAthIM dIrghA bhikSAcaryA karoti / uktaM dAnazrAddhakadvAram , idAnI bhadrakadvAramucyate-bhaddetti anukUlapathavyavasthiteSu bhadrakeSu 'jemaNavigaIgahaNa dIhatti mRSTabhojanavikRtigrahaNArtha, dIrghA bhikSAcaryA karotIti sarvatra yojyamiti / tatra prAgidamuktaM-pracurabhakSaNAtsvapataH sUtrArthaparihAnirbhavati, atha na svapiti 5 | tataH ko doSa ityata Aha___ aha jaggai gelanaM assaMjayakaraNajIvavAghAo / icchamaNicche maraNaM guruANA chaDaNe kAyA // 8 // atha snigdhe AhAre bhakSite jAgaraNaM karoti, sUtrArthapauruSIM karotItyarthaH, tatazca ko doSa ? ityata Aha-'gelannaM' glAnatvaM | bhavati, glAnatve sati tasya sAdhoryadyasaMyataH pratijAgaraNaM karoti icchati ca tataH ko doSastadetyata Aha-asaMyatakaraNe jIvavyAghAto bhavati icchataH, atha necchati asaMyatena kriyA kriyamANAM tataH 'aNicche maraNa' anicchato maraNaM bhavati, na kevalamayameva doSaH, 'guruANA chaDaNe kAyA' gurorAjJAlopaH kRto bhavati, mRtasya ca chaDaNe-parityAge gRhasthAH SaTakAya-12 dIpa anukrama [141] o09 ~ 100~ Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [142] .. "niyukti: [89] + bhASyaM [49...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| // 49 // dIpa anukrama [142] zrIoSa- vyApAdanaM kurvanti / yadA tu punasteSu vrajAdiSu takraudanAdigrahaNaM karoti tadA pUrvoktA doSAH parihatA bhavanti / etadeva dIrghabhikSAniyukti pratipAdayanAha doSAH ni. droNIyA | takoyaNANa gahaNe gilANa ANAiyA jadA hoti / appattaM ca paDicche socA ahavA sayaM nA // 9 // 9 takrAdavRttiH | takIdanAnAM grahaNe sati glAnatvadoSa AjJAbhaGgadoSazca, AdizabdAtpathi palimanthadoSazca, ete jaDhA iti-tyaktA bhvnti| guNAsana idAnIM pratiSiddhasyApi kAraNAntareNAnujJAM darzayannAha-'aprAptAM ca paDicche' aprAptAmapi velAM pratipAlayati, kimartha !,-INIK vakSyamANAna doSAn zrutvA pathikAdeH sakAzAt , 'ahavA sayaM nAu~' svayameva jJAtvA, kAn ?-dUravyavasthitaprAmAdidoSAn ,18 dIrghabhikSA . aprAptAmapi velA pratIkSata iti / idAnI tAneva doSAn pratipAdayannAha dUruTTiA khuDDalae nava bhaDa agaNI a paMta paDiNIe / appattapaDicchaNa puccha pAhiM aMto pavisiacaM // 91 // 12 KI kadAcidasau grAmo dUre bhavati tato'AptAmapi velAM pratipAlayati, 'uDiutti kadAcidasau grAma utthitaH-uddhasito bhavati, kadAcicca 'khuDDulaya'tti khalpakuTIrakaH, kadAcit 'Nava' iti abhinavavAsito bhavati, tatra pRthivIkAyaH sacitto bhavati, kadAcicca bhaTAkrAnto'sau bhavati, kadAcit 'agaNI yatti agninA dagdho bhavati, kadAcicca prAntaH-daridraprAyo bhavati, kadAcicca pratyanIkAkrAnto bhavati, ata ebhiH kAraNaiH 'appattapaDicchaNa'tti aprAptAmapi velAM pratipAlayati, M // 49 // tena ca sAdhunA sajJikulaM pravizatA vidhipRcchA pUrvavatkartavyA, etadevAha-'pucchatti, vidhipRcchA pUrvavat / 'bAhiti codaka evamAha-bahireva sa sAdhustiSThati yAvatsajJikule velA bhavatIti, AcAryastvAha-'aMto pavisiyavaM' imaM ca gAthADa For PL ~ 101~ Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [144] - "niyukti: [91] + bhASyaM [49...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||91|| - vayava bhASyakAro vyAkhyAnayiSyatIti / idAnIM tatra sajJikuleSu praviSTaH sAdhuH kAraNamAzritya dIrghAmapi bhikSAcI 8 yathA karoti tathA pratipAdayannAha kakkhaDakhettacuo vA duvbala anDANa pavisamANo vA / khIrAigahaNa dIhaM bahuM ca uvamA apakaDille // 12 // ___ 'kakkhaI' rUkSAdiguNasamanvitaM yatkSetraM tasmAcyutaH-AyAtaH san , tathA durbalo yadi bhavati-vAdhyAdirogAkrAntaH, tathA purastAddIrghamadhvAnaM pravekSyati yadi, tata ebhiH kAraNaiH kSIrAdigrahaNanimittaM dI| bhikSAcaryA karoti, bahuM ca kSIrAdi gRhNAti yenAsya kAryasya samarthoM bhavati / Aha-bahubhakSaNAtkathaM visUcikAdidoSo na bhavati !, ucyate, 'uvamA ayakaDile' upamA-upamAnaM ayo-lohaM tanmayaM yatkaDillaM tena upamA, etaduktaM bhavati-yathA taptalohakaDille toyAdi kSayamupayAti evamasmin sAdhI rUkSasvabhAve bapi dhRtAdi kSayaM yAtIti / idAnIM ya eva prAga vyAvarNitA doSAstAneva kAraNAntaramuddizya guNavattayA sthApayannAhaje ceva paDicchaNadIhakhaddhasuvaNesu vaNiA dosA / te ceva sapaDivakkhA hoti ihaM kAraNajAe // 93 // ya eva doSA 'paDicchaNe'ti pratipAlane 'dIhaM'ti dIrghAyAM bhikSAcaryAyAM 'khaddha'tti pracurabhakSaNe 'suvaNa'tti svApe, eteSu sthAnAntareSu 'varNitAH' kathitA ye doSAsta eva sapratipakSAH saviparyayAH guNA ityarthaH, bhavanti, 'ida' asmin 'kAraNajAte kAraNamAzritya / idAnIM yaduktaM niyuktikRtA-"puccha bAhiM aMto pavisiaba"ti, etad vyAkhyAnayana bhASyakAra AhavihipucchAe sapaNI so pavise na bAhi sNcikkhe| uggamadosabhaeNaM coyagavayaNaM barhi ThAu ||50||(bhaa0) dIpa anukrama [144] ~ 102~ Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [146] .- "niyukti: [93] + bhASyaM [50] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||93|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 50 // kathA dIpa anukrama [146] 'vidhipRzchayA' pUrvAbhihitayA 'sajJinaM' zrAvakaM zrutvA tataH pravizet , ka ?-zrAvakagRhe, na ca bahiH satiSThet , kiM kAra-dAkAraNe dINam ?-udgamadoSabhayAt , mA bhUttaM sAdhumuddizya kaJcidAhAraM kuryAd asI snyjii| evamukte satyAha codakaH, kiM tad , i-IALghabhikSA tyAha-'bahiM ThAu' bahirevAsau sAdhurbhikSAvelAM pratipAlayatu, mA bhUt prAghUrNaka itikRtvA zrAvaka AhArapAkaM kariSyatIti / ni.92-93 evamukte satyAcArya Aha vidhipRcchA pravezazca socA daNaM vA yAhiThiaM umgamegayara kunA / appattapaviTTo puNa coyaga ! daI nivArejA // 51 // (bhA0) bhA.50zrutvA taM sAdhu bahivartinamanyasmAtpuruSAdeH vayaM vA dRSTvA udgamAdInAM doSANAmekataraM-anyatamaM kuryAt / 'appatta' | 51 dopatti aprAptAyAM belAyAmetacchrAvakaH kuryAt , eSa bahistiSThato doSaH, 'pavidvo puNa coyaga!dahu~ nivArejjA' praviSTaH punarasI sAdhuH sajJikula he coyaga ! 'dahuti dRSTvA udgamAdidoSa nivArayet / kina ni. 94 uggamadosAINaM kahaNA uppApaNesaNANaM ca / tattha u natthI sunne cAhiM sAgAra kAladuve // 14 // unamadoSAdInAM kathanaM karoti utpAdanAdopANAM eSaNAdoSANAM ca kathanaM karoti, tatazca yadi zuddha bhaktaM tatastatraiva | | samjhirahe bhoktavyama, atha tatra nAsti tato'nyatra gantavyam / etadevAha-'tattha utti tatraiva-zrAvakagRhe bhute, 'nasthiti atha tatra nAsti bhojanasthAnaM tataH 'suNNa'tti zUnyagRhe yAti, 'bAhiti atha zUnyagRhe sAgArikarbhoktuM na zakyate tto| bAhyato brajati, atha tatrApi 'sAgAra'tti sAgArikAH tataH 'kAladuvetti kAladvitayaM jJAtavyaM, kiM , svalpo divasa Aste Ahozvit mahAn ?, yadi mahAMstato dUramapi sthaNDile gatvA samuddizati, atha svalpo divasastato'sthaNDila eva yatanayA Eauranga murary ou ~ 103~ Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||94|| dIpa anukrama [149 ] Jan Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) - mUlaM [ 149 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [ 94] + bhASyaM [51] + prakSepaM [3...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH samuddizatIti / iyaM tAvanniryuktigAthA, etAmeva bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayati, tatra cobakAkSepaparihAradvAreNa pravezavidhiruktaH, idAnIM bahistiSThato'dhikataradoSapratipAdanAyAha pheDeja va saha kAlaM saMkhaDi ghetUNa vA pae gacche / suSNagharAipaloaNa ceia AloyaNA'bAhaM // 52 // bhA0) sa hi tatra bahirvyavasthitaH kiM kuryAdata Aha- 'pheDejja va saha kAlaM' apanayet 'sati'tti vidyamAnaM bhikSAkAlam, etaduktaM bhavati grAme praharamAtra eva bhikSAvelA bhavati, tatra ca vyavasthitaH sAdhustAM bhikSAvelAmapanayati, 'saMkhaDitti kadAcittatrAnyasmin divase saGghaDirAsIt, taduddharitaM ca paryuSitabhaktaM pratyUSasyeva bhakSitaM gRhasthairato'sau sAdhurbahirvyavasthitastasya bhraSTa iti, 'ghettRNa vA pae gacchetti gRhItvA vA yattatra rAjaM pakkaM vA tatprAgeva zrAvako gRhItvA grAmAntaraM gataH, tatazcAsau sAdhustasya bhraSTa iti ata etaddoSabhayAtpraveSTavyam / pravizatazca ko vidhirityata Aha-'suNNagharAdipaloyaNa' pravizazvAsau sAdhuH zUnyagRhAdipralokanaM karoti, kadAcittatra bhujikriyAM karoti, praviSTazca zrAvakagRhe 'ceiya'tti caityavandanaM karoti 'AloyaNa'tti AlocanAM zrAvakAya dadAti yadutAhamAcAryeNa kAraNavazAdekAkI prahita iti, 'abAhitti na kAcidvAdhA zIlavrateSu bhavatAmityevaM pRcchati / tatra ca praviSTo bhikSAdoSAn kathayannAha | uggama esaNakahaNaM na kiMci karaNija amha vihidANaM / kassaTTA AraMbho tujjheso ? pAhuNA ddiNbhaa||53|| bhA0) madoSANAm AdhAkarmAdidoSANAM kathanaM eSaNAdoSANAM ca kathanaM, tatazca ArambhaM dRSTvA etacca bravIti nAsmadarthe kiJcitkarttavya AhAravidhiH kintvasmAkaM vidhidAnaM kriyate, tathA coktaM- "bihigahiaM vihidiSNaM dopi bahuSphalaM jahA hoti" / For Parts Only ~ 104~ Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [151] .. "niyukti: [94...] + bhASyaM [13] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: grAmeprave. zambhA.52 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||53|| // 51 // yAti, etadevAha zrIogha-1 atha kadAcicchAvako na kathayati tadA DimbharUpANi pRcchati, tAni hyajJatvAdyathAvyavasthitaM kathayanti / kiM pRcchati, niyuktiH 'kassA AraMbho' kasya nimittamayamArambhaH ?, ityevaM sAdhunA pRSTe sati DimbharUpANyapi kathayanti-'tujheso'tti tvadartha- droNIyA| mayamArambhaH, yataH 'pAhuNa'tti prApUrNakA yUyamiti, athavA 'pAhuNa'tti prAghUrNakAnAmarthe'yamArambho na taca, evaM 'DiMbha'tti vRttiH arbhakarUpANi kathayanti / atha tatrArbhakarUpANi na santi yAni pRcchacante tataH svayameva kenacizyAjena rasavatI yato rasavaipavisaNa pAsaNa miamamiamuvakkhaDe tahA gahaNaM / paJjatte tattheva u ubhaegayare ya oyavie ||54||(bhaa0) 8 rasavatI-sUpakArazAlA tasyAM pravezanaM karoti, praviSTazca pazyattA-darzanaM karoti, tatra ca 'mitamamitaM uvakkhaDe'tti kadAcinmitamupaskiyate svalpaM, kadAcidamitaM upaskriyate bahu,'tahA gahaNaM ti tatra yadi mitaM rAddhaM tataH svalpaM gRhNAti, atha pracuraM rAddhaM tatastadanurUpameva gRhNAti / tatra niyuktigAthAyAH saMbandhi pUrvArddha vyAkhyAtaM, katamat ? "jaggamadosAINaM kahaNaM uppAyaNesaNANaM ca" iti, idAnI mUlaniyuktikAragAthAyAM tasyAmeva yadupanyastaM "tattha u"tti tayAkhyAnayanAha, dA'pajate tatyeva u' yadi paryAptaM bhaktaM labdhaM tatastasminneva gRhe bhuta iti / 'ubhaegayare ca oyavie'tti ubhayaM zrAvakaH zrAvikA ca 'oyavi' khedarza ubhaya yadi bhavati egataraM ca oyavinaM' alpasAgArikA-zrAvaka ityarthaH, zrAvikA cA oyaviA-alpasAgAriketyarthaH, tato bhuGga iti / 'tatva utti ayamavayavo vyAkhyAtaH, idAnIM 'natyitti avayavo vyANyAyateasai apajatte vA muNNagharAINa bAhi saMsadde / laTThIi dAraghaTTaNa pavisaNa ussagga Asatthe // 55 // (bhA0) dIpa anukrama [151] -*- * // 51 // REmirat n a N arary on ~ 105~ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [153] - "niyukti: [94...] + bhASyaM [15] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||5|| asati tasminnubhaye yadA zrAvako'lpasAgAriko nAsti, nApi zrAvikA'lpasAgArikA, zrAvikazrAvikayoranyataro vA yadA'lpasAgAriko nAsti tadA abhAve sati 'apajjatte vatti yadA paryAptaM tasmin zrAvakagRhe bhaktaM na bhavati labdhaM tadA'nyatrApi bhikSATanaM kRtvA 'suNNagharAIti zUnyagRhAdiSu gamyate bhojanArtham , AdizabdAddevakulAdiSu vA, teSAM ca zUnyagRhAdInAM bahireva vyavasthitaH saMzabda-kAzitAdirUpaM karoti, kadAcittatra kazcitsAgAriko duzcAritrI bhavet sa ca tena zabdena nirgacchati, athaivamapi zabde kRte na nirgacchati tato yathyA dvAre ghaTTana-AhananaM kriyate, tataH pravizati, praviSTazca yadi | kaJcinna pazyati tataH 'ussaragati IryApathanimittaM paJcaviMzatyucchAsapramANaM kAyotsarga karoti, tathA ca 'Asatthe'tti manAgAzvAsitaH san / tatazcaAloaNamAlovo adiTTamivi taheva AlAvo / kiM ullAvaM na desI ? adiDha nissaMki muMje // 56 // (bhAva) 'Alokana' nirUpaNaM tat karoti, atha nirUpite [kazcidRSTaH] 'AlAvotti, yadi kazcidRSTastata AlapanaM karoti, kimiha bhavAnAgataH iti / 'adiTTamivi taheva AlAyoMtti adRSTe'pi sAgArike tathaivAlapanaM karoti, kimiha bhavAnAyAtaH hai iti / athaivamapyukto na kazcittatrottaraM dadAti tata idamucyate-'kimullAvaM na desIti ?, tasmAdullApaM prativacanaM prayaccheti / athaivamapi na kazcittatropalabdhastataH 'adiDe'tti sarvathA sAgArike'nupalabdhe sati niHzaGkitaM bhuta iti / atha ebhiraSyupAyairna prakaTIbhUtaH sAgArikaH pazcAttu prakaTIbhUto bhugataH satastataH,diha asaMbhama piMDo tujjhavi ya imotti sAha veucii| sovi agAro docA nIi pisAutti kAUNaM ||57||(bhaa0) SCAS+Ccccccc dIpa anukrama [153] aaurary.com ~ 106~ Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [155] - "niyukti: [94...] + bhASyaM [17] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata sthAnAsatibahirbhikSAvidhiH bhA.56-59 gAthAMka ni/bhA/pra ||57|| zrIogha-10 dRSTe sAgArike sati 'asaMbhama tti asambhramo-na bhayaM karttavyam , asambhrAntena ca tena sAdhunA 'piNDo tujjhavi aimoM niyuktiH itti svAhA bhikSApiNDaM gRhItvA evaM karoti-ayaM yamAya piNDaH, ayaM varuNAya piNDaH, ayaM dhanadAya piNDaH, ayamindrAya droNIyA | piNDaH, tujjhavi a imotti svAhA-tavApyayaM piNDaH svAhA 'veudhitti vikRtaM zarIraM karoti pizAcagRhIta iva, evaMvidha vRttiH sAdhuM dRSTvA so'pyagArI 'doccA' iti bhayena 'NIti' nirgacchati, muNi pisA)U tti kAUNaM' pizAco'yamitikRtvA / evaM| // 52 // tAvadabhyantarasthasAgArikadarzane bhuJjAnasya vidhiruktaH, yadA tu punarbahirvyavasthita eva ebhiH sthAnAntaraM pazyati tadA ko| vidhiH? ityata Aha tigheNa va mAleNa ca vAupaveseNa ahava saDhayAe / gamaNaM ca kahaNa Agama dUrabhAse vihI innmo||50||(bhaa0) 11 yadA tu sAgAriko bahirvyavasthita eva sAdhu tIbreNa-chidreNa kuTikApabaddhakena kaTakena pazyati, 'mAleNa vatti| mAle-uparitalacyavasthito yadA kadAcicchaThatayA pazyati, 'vAupavesaNa'tti, athavA 'vAyupravezena' gavAkSeNa zaThatayA pazyati, athaveti vikalpArthaH, etenAnyena vA pradezena 'zaThatayA' dhUrtatayA pazyati, dRSTvA ca gamanaM ca karoti sa sAgArikA, 'kahaNaM|ti gatvA cAnyebhyaH kathayati-yadutAgacchata pazyata patrake bhuJjAnaH sAdhuISTa iti, tatra 'Agama'tti te'pyAgacchanti, pazyAmaH kimetatsatyaM na veti, 'dUrabhAse vihI iNamo dUrAdAgacchatA abhyAsAdvA''gacchatA 'vihI iNamo' vidhiH 'ayaM vakSyamANalakSaNo bhavati / kazcAsau vidhirityata AhathovaM bhujai bahuaM vigiMcaI paramapattapariguNaNaM / pattesu kahiM bhikkhaM diTTamadiDe vibhAsA u / / 59 // (bhA0) dIpa anukrama [155] // 52 // ~ 107~ Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||59 || dIpa anukrama [157] Estiratur "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) - mUlaM [157] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [ 94] + bhASyaM [ 59 ] + prakSepaM [ 3...]" AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH yadi tAast sAgArikAstataH sa sAdhuH 'thovaM bhuMjati' stokaM bhuGkte, bahubhaktaM 'vigiMcati' tyajati garttAdI- alpasAgArikaM karoti bhUlinA yA AcchAdayati, adhAbhyAsa eva sAgArikAstataH 'thovaM bhuMja' syanyathA vyAkhyAyate - stokaM bhuGge yAvanmAtraM mukhasyAntastiSThati tAvanmAtrameva bhuGkte, zeSaM parityajatIti prAgvat, 'paumapatta tti padmapatrasadRzaM nirlepanaM pAtre karoti 'pariguNaNa 'tti svAdhyAyaM kurvastiSThatIti / evaM ca vyavasthitasya sAdhoste sAgArikAH prAptAH, te ca prAptAH santa idaM pRcchanti'kahiM bhikkhati tvayA bhikSA kRteti / tatra 'dimadiTThe vibhAsA u' dRSTe'STe ca 'vibhASA' vikalpanA kAryA, yadi dRSTa bhikSAmaTana tata idaM vakti-tatraiva zrAvakAdigRhe bhakSayitvA ihAgata iti / atha na dRSTo bhikSAmastataH--- ahi kiM velA tesi nibaMdhami dAyaNe khiMsA / ohAmio u bahuo vaNNo a pahAvio tahi // 60 // adRSTe satIdaM vaktavyaM kiM velA varttate bhikSATanasya 1, athaivamapyuktAnAM patrakadarzane nirbandhaH tato 'dANatti darzayati patrakaM, dRSTe ca patrake sati 'khiMsati' te sAgArikAstaM baTukaM jugupsante dhik tvAmasamIkSitabhASiNamiti / tataH kiM jAtam 1'ohAmio u bahuoM' apabhrAjito baTukastiraskRta ityarthaH / varNazva-yazaH prakhyApitaM tatreti-tasmin bhojanavidhI 'suNNa' ityayamavayavo vyAkhyAtaH, idAnIM 'bahiM sAgAra'tti amumavayavaM vyAkhyAnayannAha - suSNagharAsaha vAhiM devakulAIsu hoi jayaNA u / tegicchighAukhobho maraNaM aNukaMpapaDiaraNaM // 61 // (bhA0) zUnyagRhasyAsati - abhAve 'bAhiM devakulAIsa hoti jayaNA u' tato vahirdevakulAdI vrajati, tatrApi devakulAdau vanagahvarAdau iyameva yatanA karttavyA 'vAhiM saMsada laDIe dAraghaTTaNa' ityevamAdi sarva karttavyam / atha kathaM vahiH sAgArikasa For Pernal Use On ~ 108~ or Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [159] - "niyukti: [94...] + bhASyaM [61] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||61|| dIpa anukrama [159] zrIogha- mbhavaH ?, ata Aha, 'tegicchi'tti cikitsakaH' vaidyaH sa kadAcittasya sAdhobhikSAmaTataH 'dhAtukhobhetti dhAtuvaiSamyaM dRSTvA vahibhikSAniyuktiH idaM cintayati-yadyasthAmavasthAyAmayaM sAdhurbhakSaNaM karoti tataH 'maraNaM'ti avazyameva viyate, sa vaidyaH 'aNukaMpatti anuka- vidhiH bhA. droNIyAmpayA 'paDiyaraNaM'ti sAdhoranumArgeNa gatvA nirUpaNaM karoti, yadyayamidAnImeva bhakSayiSyati tato nivArayiSyAmi vaidyaka-18|60 vaidyaH vRttiH zAstraparIkSaNaM vA kRtaM bhavati, evamasI vaidyastasya sAdhoranumArgeNa gatvA lInastiSThati sAdhurapi, bhA61-62 iriyAi paTikato pariguNaNaM saMdhiA bhi kA guNiA ? / amhaM esuvaeso dhammakahA duvihapaDivattI // 12 // anyagrAma nayanaM IryApathikApratikrAntaH san 'pariguNaNa'tti kiyanmAtrakamapi svAdhyAyaM karoti, asmiMzca prastAve sAdhuH samadhAtureva saMjAtaH,181 " bhA. 63 tatazca vaidyo'pi taM sAdhu samadhAtuM dRSTvA idaM vakti-saMhitA bhekA guNiyA saMhitA-carakasuzrutarUpA kA guNitA?-adhItA,yena hai |bhavatA''gamanamAtreNaiva na bhujhN| sAdhurapyAha-'amhaM esuvaesoM' asmAkamayaM sarvajJopadezaH, yaduta-svAdhyAyaM kRtvA bhujyata | iti / 'dhammakahA duvihapaDivattI' tatazcAsau sAdhurdharmakathAM karoti, pazcAttasya vaidyasya 'duvihapaDivatti'tti kadAcitsaMyato bhavet kadAcicchAvaka iti / idAnI bahirdevakulAdau bhunAnasya vidhiruktaH, yadA tu punardeSakulAdyapi sAgArikaipti bhavati tadA'nukUlamArgavyavasthitaM sthaNDila prati prayAti___thaMDillAsai cIraM nivAyasaMrakSaNAi paMceva / sesaM jA thaMDillaM asaIe aNNagAmaMmi // 13 // (bhA0) / 'thaMDilla'tti sthaNDile gatvA bhule, 'asatitti atha sthaNDilaM nAsti kSudhA ca pIDyate tato'sthaNDila eva 'cIranti cIrabhAstIya pAdayoradhastatazca bhute, kimarthaM punastaccIramAstIryate ? ata Aha-nipAtasaMrakSaNAya' parizATinipAtasaMrakSaNArtha, SHESARSOC5-la RERucatunThame ~ 109~ Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [161] - "niyukti: [94...] + bhASyaM [63] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||63|| tayA hi parizAcyA nipatantyA pRthivIkAyAdi vidhvasyate iti / 'paMceva'tti tatra cIropari asthaNDilasthaH kiyaakSayati. bIn pazca vA kavalAn / 'sesaM jA dhaMDila' zeSa-aparaM bhaktaM tAvannayati yAvatsthaNDilaM prAptam / asaIe'tti apAntarAle 6 sthaNDilasthAsati 'aNNagAmaMmi'tti anyAma prayAti, tatra ca sthaNDile muGga iti / idAnIM yaduktaM 'kAladuvetti niyuktikRtA tajhASyakRd vyAkhyAnayannAha apahupate kAle taM ceva dugAuyaM naikAme / gomuttiadahAisu muMjai ahavA pesesuN|| 14 // (bhA0) ___ atha tasya bhikSorgacchato yo'sAvabhipreto grAmaH sa krozAye saMjAtaH, tatra ca yadi kAlaH paryApyate tatastadbhaktaM pUrvagR-| hItaM parityajyAnyadhAti, athAstamayakAla AsannastataH 'taM ceva tti tadeva pUrvagRhItaM bhakta kSetrAtikrAntamapi bhute, 'dugAu naikAme'tti yadA tu kAlaH paryApyate tadA tatpUrvagRhItaM bhaktaM dviganyUtAtparato nAtikAmayati-na nayati, gabyUtadvaya eva tatparityajya yAti, tatra ca gataH kAle paryApyamANe'nyad grahISyatIti, yadA punastasya sAdhotrajataH krozadvayavyava-18 sthitagrAmasyArata Adityo'stamupayAti na cAntarAle sthaNDilamasti tadA 'gomuttigadaDDAdisu bhuje' gomUtradagdheSu dezeSu bhuJjIta, AdizabdAtsUkarotkIrNabhUpradezAdI bhuta iti, 'ahavA paesesu'tti yadi gomUtradagdhAdisthAnaM na bhavati tato dhamAdharmAkAzAstikAyakalpanA tasmin sthAne kRtvA bhute, etaduktaM bhavati-dharmAdharmAkAzAstikAyastirohitAyAM bhuvi arddha-15 vyavasthitaH, tatazcAnayA yatanayA sazUkatA darzitA bhavati / uktaM samjJidvAram , idAnIM sAdharmikadvArapratipAdanAyAhadihamadihA duvihA nAyaguNA ceva huMti annAyA / adihAvi aduvihA suamasua pasasthamapasasthA / / 95 // 3 ACCHANDAN dIpa anukrama [161] SAREaratund murary.au ~110~ Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 64 // dIpa anukrama [162 ] zrI oghaniryuktiH droNIyA vRttiH // 54 // Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) - mUlaM [ 162 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [95] + bhASyaM [ 64 ] + prakSepaM [3...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH sAdharmikA dvividhAH dRSTA adRSTAzca, 'nAyaguNA taha ya ceva aNNAyA' ye te dRSTAH sAdharmikAste dvividhAH - kadAcijjJAtaguNA bhavanti kadAcidajJAtaguNAH, 'adidvAvi a dubihA' ye'pyadRSTAH sAdharmikAste'pi dvividhA:-'suya asuyanti zrutaguNA azrutaguNAzca / 'pasatthApasatya'tti ye te jJAtaguNAste dvividhAH - prazastajJAtaguNA aprazastajJAtaguNAzca, ye'pi te'jJAtaguNAste'pi dvividhAH - prazastAjJAtaguNA aprazastAjJAtaguNAzceti, ye'pi te zrutaguNAste'pi dvividhAH - prazastazrutaguNA aprazasta zrutaguNAzca ye'pi te'zrutaguNAste'pi dvividhAH - prazastAzrutaguNA aprazastAzrutaguNAzca / Aha-ye dRSTAste kathamajJAtaguNA bhavantItyata Aha diTThA va samosaraNe na ya nAthaguNA haveja te samaNA / suaguNa pasattha iyare samaNuniare ya savevi // 96 // 'dRSTAH' upalabdhAH sAmAnyato jhaTiti ka ? - 'samavasaraNe' snAtrAdau na ca jJAtaguNAste bhaveyuH zramaNAH, 'suyaguNapasattha iyare tti itare iti adRSTAnAM parAmarzaH, te adRSTAH suyaguNeti zrutaguNA api santaH pasatyatti - prazasta zrutaguNA gRhyante, tadanena suyaguNa pasatyatti bhAvitaM, iyaretti-itare ityaddaSTAnAM parAmarzaH te adRSTAH zrutaguNA ityayamanantaragAthopanyastabhaGgakaH ekaH sUcita iti 'samaNunniyare ya save'vi' sarve'pi caite zrutAdiguNabhedabhinnAH sAdhavaH samanojJAH itare ca-asamanojJA iti ca, sAmbhogikA asAmbhogikAzcetyarthaH / idAnImeSAM zramaNAnAM sarveSAM madhye ye zuddhAsteSveva saMvasanaM karoti netareSviti, amumevArtha pratipAdayannAha jaha suddhA saMvAso hoi asudvANa duviha paDilehA / abhiMtaravAhiriA duvihA dave a bhAve a // 97 // For Parts Only ~ 111~ anyagrAmanayanaM bhA. 64 | sAdharmikAH ni. 95-97 // 54 // yor Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 97|| dIpa anukrama [165 ] mo0 10 "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 165] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [97] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3...]" AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH yadi zuddhAH saMvAsazuddhAH, ke abhidhIyante 1, prazasta zrutaguNAstathA prazastAjJAtaguNAzca teSvevaMvidheSu saMvAsaM saMvasanaM karoti / 'hoi asuddhANa duviha paDilehA' bhavatyazuddhAnAM dvividhA pratyupekSaNA, tatrAzuddhA aprazasta zrutaguNAstathA'prazastajJAtaguNA azuddhA abhidhIyante tadviSayaM dvividhaM pratyupekSaNaM bhavati, katham 1-'ambhitarabAhiriA' ekA abhyantarapratyupekSaNA'bhyantaretyarthaH, aparA bAhyapratyupekSaNA, 'dubihA dave ya bhAve ya' ekaikA ca pratyupekSaNA dvividhA, 'deve ya bhAve ya' yA'sau abhyantarA pratyupekSaNA sA dravyato bhAvatazca bhavati, yA'pi bAhyA pratyupekSaNA sA'pi dravyato bhAvatazceti dvividhaiva / idAnIM vAhyAM pratyupekSaNAM dravyataH pratipAdayannAha-- ghAtalidaMDa pAya saMlaggirI aNuvaogo / disi pavaNagAmasUria vitahaM uccholaNA dave // 98 // hAditi pRSTA jAsu dattaphenakA, AdizabdAtsu maTThA tuppoDAdayo gRhyante, 'taliga tti sopAnatkA:- upAnadUDhapAdAH 'daMDaga' tti citralatAdaNDakairgRhItaH 'pAuya' miti prAvRtaM yathA saMyatyaH prAvRNvanti kalpaM tathA taiH prAvRtaM 'saMlaggiritti parasparaM hastAvalagikayA vrajanti, athavA saMlaggirIti yugalitA vrajanti, 'aNuvaogo'tti anupayuktA vrajanti, IryAyAmanupayuktAH, evaM bahirbhuvaM gacchantaH pratyupekSitAH, idAnIM sanjJAbhUmIprAptAn saMyatAn pratyupekSate- 'disi'tti AgamoktadigviparyAsenopavizanti, 'pavaNa'tti pavanasya pratikUlamupaveSTavyaM te tu AnukUlyena pavanasyopavizanti, 'gAma'tti grAmasyAbhimukhenopaveSTavyaM te tu pRSThaM dattvopavizanti, 'sUriya'tti sUryasyAbhimukhenopaveSTavyaM te tu pRSThe dattvopavizanti / evamukena prakAreNa vitathaM kurvanti, 'uccholaNa'tti purIpamutsRjya prabhUtena payasA kSAlanaM kurvanti, 'dave 'ti dvAraparAmarzaH, iyaM For Pasta Use Only ~ 112~ Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [166] .. "niyukti: [98] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: sAdhuparIkSA 99-100 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||98|| zrIoSa tAvadvAhyA dravyataH pratyupekSaNA / Aha-anantaramAthAyAM abhyantarAyAH pratyupekSaNAyAH prathamamupanyAsaH kRtaH, tatastAmeva niyukti vyAkhyAtuM yuktaM na tu bAhyAmiti, ucyate, prathamaM tAvadvAyaiva pratyupekSaNA bhavati pazcAdAbhyantarA, ato vAyaiva vyAkhyA-1 droNIyA yate, Aha-kimitItthameva nopanyAsaH kRtaH1, ucyate, abhyantarapratyupekSaNAyAH prAdhAnyakhyApanArthamAdAbupanyAsaH kRtaH / / vRttiH evaM tAvadvArA pratyupekSaNA dravyato'bhihitA, idAnIM vAhyA pratyupekSaNAM bhAvataH pratipAdayamAha vikahA hasijaggAiya bhinnakahAcakavAlachaliakahA / mANusatiriAvAe dAyaNaAyaraNayA bhAve // 19 // KI 'vikathA virUpA kathA athavA 'vikathA' strIbhaktacaurajanapadakathA tAM kurvanto brajanti, tathA hasanta udgAyantazca brajanti, 'bhinnakaha'tti maithunasaMbaddhA rAbhasikA kathA tAM kurvanso brajanti, 'cakavAla'tti maNDalavandhena sthitA vrajanti, 'chaliakahatti SaTpajJakagAthA: paThanto gacchanti, tathA 'mANusatiriAvAe'tti mAnuSApAte tiryagApAte samjhAM vyutsRjanti, 'dAyaNa'tti (darzanatA) parasparasyAGgulyA kimapi darzayanti iyameva AcaraNatA darzanatA''caraNatA, bhAvetti dvAraparAmarzaH, iyaM bAhyabhAvamaGgIkRtya pratyupekSaNA, evaM bAhyapratyupekSaNayAzuddhAnapi sAdhUna dRSTvA pravizati, kadAcitte guroranAdezenaiva evaM kurvanti / etadeva pratipAdayannAhabAhiM jaivi asuddhAtahAvi gaMtUNa guruparikkhA |ahv visuddhA tahavi u aMtodubihA u pddilehaa||10|| | bAhyapatyupekSaNAmaGgIkRtya yadyaSyazuddhAstathA'pi pravizya guroH parIkSA kartavyA, athavA bAhyapratyupekSaNayA vizuddhA eva bhavaMti tathA'pi tvantaH-abhyansarataH abhyantarAM pratyupekSaNAmAzritya dvividhaiva pratyupekSaNA bhavati karttavyA-vyato bhAva dIpa anukrama [166] // 55 // ~ 113~ Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [168] - "niyukti: [100] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||100|| SSSSSSSS vazva idAnImasau abhyantarapratyupekSaNAmaGgIkRtya dravyataH parIkSAM karoti sAdharmikAsanneSu kuleSu bhikSAcaryAyAM praviSTaH sam -1 pavisaMtanimitsamaNesaNaM va sAhahana erisA samaNA / amhaMpi te kahatI kukuDavariyAiThANaM ca // 101 // pravizan bhikSArtha nimittaM pRcchacate gRhaspaistatazca na kathayati, 'aNesaNaM' aneSaNAM gRhasthena kriyamANAM nivArayati, 'na erisA samaNA' nAsmadIyA evaMvidhAH zramaNAH, asmAkaM hi te nimittaM kathayanti aneSaNIyamapi gRhanti evamabhidhIyate gRhasthena, 'kukuDa'tti kukuDaprAyo'yamiti / evaM tAvanikSAmaTatA pratyupekSaNA kRtA, idAnIM dUrastha evopAzrayapratyupekSaNAM / karoti-'khariAdivANa'ti khariyA-tyakSarikA tatsamIpe sthAna-upAzrayaH, AdizabdAcarikAdisamIpe vA / iyaM tApa-16 vasatibAhyA pratyupekSaNA kRtA, idAnImupAzrayAbhyantare dravyamatyupekSaNAM kurvannAha dabaMmi ThANaphalae sejjAsaMthArakAyauccAre / kaMdappagIyavikahA buggahakiDDA ya bhAvaMmi // 102 // dravyamitti dvAraparAmarzaH, 'ThANaphalae'tti sthAna-avasthitiH, phalakAnAmavasthitiM pazyati, tAni hi varSAkAla eva gRhyante na zeSakAle, sa tu praviSTaH zeSakAle'pi phalakAni gRhItAni pazyati, 'sejjA' iti zerate'syAmiti zayyA-AstaraNaM tadAstRtamevAste, saMsArakAH-tRNamayAH, prakIryante'dhastRNAni svapadbhistaM saMstArakaM pazyati, 'kAya'tti kAyikAbhUmi gRhasthasaMbaddhAM pazyati, 'uccArati gRhasthaiH saha purISavyutsarga kurvanti, athavA 'uccAra'ti zleSmaNaH pariSThApanamaGgaNe kurvanti, 18 evaM sa sAdhuH pravizati / iyamabhyantarA dravyapratyupekSaNA, idAnImabhyantarAM bhAvapratyupekSaNAM pratipAdayannAha-kandarpagIta dIpa anukrama [168] Baitaram.org ~114~ Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [170] - "niyukti: [102] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||102|| zrIogha- |vikathAH kurvanti, tathA 'buggaha'tti vigrahaH kalahasaM kurvanti, 'kiDDu'tti pAzakakapardakaiH krIDansi, 'bhAvaMmi' bhAvaviSayA sAdhuparIkSA pratyupekSaNA / uktA abhyantarA bhAvapratyupekSaNA, idAnImetaddoSavarjiteSu saMyateSu pravizati, etadevAha ni.101droNIyA saMviggesu paveso saMvigga'maNunna bAhi kihakammaM / ThavaNakulApucchaNayA ettocia gaccha gavisaNayA // 10 // 102-103 __ saMvinAH-mokSAbhilASiNasteSu pravezaH kartavyaH samanojJeSu / atha samanojJA na santi tataH 'saMvigga'maNuNNa tti saMvijJeSu amanojJeSu pravezaH, tatra ca 'bAhi'tti bahireva pravizannupakaraNamekasmin pradeze muzcati, tataH 'kitikammati taduttarakAlaM vaMdanA 104 karoti, tataH 'ThavaNakulApucchaNayA' sthApanAkulAni pRcchati bhikSArtha, tataste kathayanti-amukatrAmukAni / 'ettocci gacchatti asyA eva bhikSATanabhUmergamiSyAmi, ityevaM bravIti / 'gavesaNayatti taM tasmAtrAmAdernirgataM na nirgatamiti vA evaM gaveSaNaM kurvanti / uktaM sAdharmikadvAram, idAnIM vasatidvAramabhidhIyate, sa ca sAdhurgacchan astamanasamaye vasatiM nirUpayati, sA ca eSu sthAneSu nirUpaNIyA___saMviggasaMnibhaSThaga sunne niiyAi motu hAcchaMde / baccatassetesuM vasahIe maggaNA hoi // 104 // 'saMviggesu vasatimaggaNA hoi' savineSu vasatimArgaNA karttavyA, sajI-zrAddhaH bhadrakaH-saMvignabhAvitastasmin vA vasatimArgaNA // 56 / / karttavyA, tadabhAve zUnyagRhAdau vasatimArgaNA kartavyA, "NitiyAdi tti nityavAsAdiSu, AdizabdAtpArzvasthAdayakhayo hai gRhyante, teSu vasatimArgaNaM karttavyaM, 'mottuhAcchaMde'tti muktvA yathAcchandAn svacchandAnityarthaH, tatra vasatirna mRgyate, KALASTUSHA* dIpa anukrama [170] * * O nema For P OW Sunaurary.com vasati-sthAna saMbaMdhI vidhAnaM ~115~ Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [172] . "niyukti: [104] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||104|| bajataH sAdhoreteSvanantaroditeSu vasateArgaNA-anveSaNaM karttavyam / iyaM dvAragAthA varttate / idAnImetAmeva gAthA pratipadaM vyAkhyAnayanAha vasahI samaNuNNesuM niiyAdamaNupaNa aNNahi nivee|sNnigihi itthirahie sahie vIsuMgharakaDIe // 10 // BI vasatiranveSaNIyA, ka, ata Aha-samaNuNNesuM' saMvignasamanojJeSu AdI vasatiranveSaNIyA, 'nitiyAdamaNunna aNNahi | nivee' atha tu tatra nityavAsthAdayaH amanojJA anyasAmAcArIpratibaddhA vA bhavanti, AdizabdAtpAbhrasthAdayo gRhyante, tatazcaiteSu vidyamAneSu naiteSAM madhye nivasitavyaM, kintu 'aNNahi anyatra vasatiM kRtvA 'Nivede nivedayitvA eSAmeva-yathA'mu min ahaM vasiSyAmi pratijAgaraNIyo bhavadbhiriti, kvAsau nivasati ? kiMviziSTe vA gRhe nivasati ?-sajJI-zrAvakaH, disa ca yadi mahilayA rahitastatastadgRhe vasati, athAsau nAsti tataH 'gihitti gRhI bhadrako'tra sUcitaH, sa ca striyA rahi tastatsamIpe vasati, atha bhadrako'pi khIrahito nAsti kintu sahitaH khiyA, tataH sahite-khIyukte sati 'vIsuti pRthag nivasati, ka ?-'gharakuTIe' tasyaiva gRhasthasya bahiravasthitaM dhanakAdi, athavA tatphalahikAntargatakuvyAM vA nivasati / / da atha bhadrakAdigRhaM nAsti tataH zUnyagRhe nivasati / kiMviziSTe , ata AhaHI ahaNuvAsi sakavADa nidhile nicale vasai suNNo / aniveieyaresiM gelane na esa ahaMti // 106 // 1 'ahuNucAsiya'tti adhunA yadudvasitaM tadapi sakapATaM yadi bhavati tadapi nirbilaM bhavati nirbilamapi yadi nizcalaM bhavati na patanabhayaM yatra tatra vasitavyaM, tatra caite gAdhopanyastAnAM caturNA padAnAM poDaza bhaGgakA niSpadyante, sa caivaMvighe gRhe dIpa anukrama [172] ~116~ Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||106 || dIpa anukrama [174] zrI opaniryuktiH droNIyA vRttiH // 57 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 174] *- muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [106] + bhASyaM [ 64 ] + prakSepaM [3...]" AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH vasatiM kathayitvA nityavAsyAdInAM yathA'hamatroSito bhavadbhirbhalanIyo, yadA punaH 'aNiveditetaresiMti yadA tu nityavAsyAdInAmanivedya vasati, tatra ca uSitaH san daivayogAd glAnaH saMjAtastato glAnatve sati nityavAsthAdInAM sa gRhastha Agatya kathayati-yaduta prabrajito'paTuH saMjAtaH, te nityavAsyAdayo'smAkaM na kathitamitikRtvA evaM bruvate -'na esa amheM' ti na eSo'smAkaM - nAyamasmadgocare, yadA tu punaH pUrvoktAnAM sarveSAmevAbhAvaH saMjAtaH, kintu tasmin kSetre nityavAsyAdayaH santi tatasteSveva vasitavyam, etadevAha- nayA aparibhutte sahieyara pakkhie va sajjhAe / kAlo sesamakAlo vAso puNa kAlacArIsu // 107 // nityavAsyAdI vasati, AdizabdAdamanojJeSu vasati kathamityAha- 'aparibhutte tti tairnityavAsyAdibhiryaH pradezasta vasaterna paribhuktaH - anAkrAntastasmin pradeze aparibhukte ca sati vasati, sahitetara'ti te ca nityavAsyAdayaH sahitetare saMhitAHsaMyatIbhiryuktAH kecana nityavAsyAdayo bhavanti, itare ityapare saMyatIrahitA bhavanti, teSu ca nivasati / ye te saMyatIbhiryu| kAste dvividhAH-eke kAlacAriNIbhiH saMyatIbhiryuktAH, tatra nivasatyeva, apare akAlacAriNIbhiH saMyatIbhiryukAH, kakSa kAla: 1, 'pakkhie va sajjhAe tti tAH saMyatyaH pAkSikakSAmaNArthamAgacchanti svAdhyAyArthaM vA, ayaM kAlaH, zeSantu akAla, tatra 'vAso puNa kAlacArIsu' vAsastu tasya sAdhoH kAlacArizramaNIyukteSu bhavatIti / atha kAlacArisaMyatIyuktAH sAdhavo na santi tataH- te paraM pAsatthAiesa na ya basaha'kAlacArIsu / gahiAvAsagakaraNaM ThANaM gahieNa gahieNaM // 108 // For Parts Only ~ 117 ~ sthAnavidhiH ni. 105109 / / 57 / / nary or Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [176] - "niyukti: [108] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3...]" / muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||108|| ******** tataH pArthasthAdiSu vasati, na ca vasatyakAlacArisaMyatIyukteSu, teSu ca pArzvasthAdiSu ko vidhirityetadAha-'mahiAvA-18 *sagakaraNa ti gRhItena, kena :-upadhinA, anikSiptenetyarthaH, Avazyaka-pratikramaNaM karoti, tatazca pratikAnte sati tatraivala 8ThANa'ti kAyotsarga karoti / 'gahieNa'gahieNati yadi zaknoti tato gRhItenopakaraNena kAyotsarga karoti, atha na zakroti tataH 'agahieNati agRhItenopakaraNena kAyotsarga karoti / atha kAyotsarga kartuM na zaknoti zrAntaH san tataH-15 nisia tuyaNa jaggaNa virAhaNabhaeNa pAsi nikkhivai / pAsasthAINevaM niie navaraM aparibhutte // 109 // tato niSaNNaH-upaviSTaH gRhItenopakaraNenAste 'tuaTTaNa ti tvagvarttanaM-nimajjanaM karoti, gRhItenopakaraNena karoti 6 yadi zaknoti, 'jaggaNa'tti yadivA gRhItenaivopakaraNena jAgradAste, na svapiti, atha jAgaraNamapi karnu na zaknoti tataH virAhaNabhaeNati virAdhanAbhayena-pAtrakabhaGgabhayenopakaraNaM pAbeM nikSipati, tataH svapiti nikSiptopakaraNaH san , 'pAsatyAdINe' pArzvasthAdInAM saMbandhinyAM vasatau evaMvidho vidhiH-uktalakSaNodraSTavyaH / 'niie navaraM aparibhutte niyatavAsinA vasatau ayaM vidhijJeyaH, yaduta-"gahiAvAsayakaraNa mityAdi, yadi paraM aparibhukte pradeze pAtrAdyupakaraNaM sthApayitvA | svapitIti / yathA pArzvasthAdiSu vasato vidhiruktaH, evaM ahAcchaMde'pi vidhiriti, ata Ahaprameva ahAcchaMde paDihaNaNA jhANa ajjhayaNa kannA / ThANaTTio nisAme suvaNAharaNA ya gahieNaM // 11 // yaH pArthAsthAdau vasato vidhiH pratipAditaH evameva ahAcchande'pi vidhidraSTavyaH, kevalamayaM vizeSaH-'paDihaNaNa'tti tasya ahAcchandasya dharmakathAM kurvato'sanmArgaprarUpikA tena sAdhunA 'pratihananaM vyAghAtaH karttavyaH, yathaitadevaM na bhavati, dIpa anukrama [176] *** Baitaram.org ~118~ Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [178] - "niyukti: [110] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3...]" / muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||110|| zrIopa-1'jhANa'tti atha taddharmakathAyAH pratighAtaM kartuM na zaknoti tato dhyAnaM karoti, dhyAyannAste dharmadhyAnaM, atha tathA'pi dharmakathAM sthAnavidhiH niyuktiH 18 karoti tataH 'ajjhayaNa tti dharmakathAvyAghAtArthamadhyayanaM karoti, atha tathA'pi na tiSThati tataH kau~ sthagayati ni. 109. droNIyA 110 dharmakathAvyAghAtArthamiti / athavA 'suvaNAharaNA yatti suptaH san AharaNA-ghorayati ghoraNaM karoti mahatA zabdena, so'pi vRttiH | nirviNNaH san upasaMharati dharmakathAmiti / uktaM vasatidvAraM, SaSThe dvAre sthAnasthito bhavati idamuktaM, sa ca ebhiH kAraNaiH- NAni // 54 // asive omoyarie rAyaduhe bhae naduhANe / phiDiagilANe kAlagavAse ThANahio hoi // 111 // ni. 111 'asive' devatAjanitopadrave sati tasmin yatrAbhipretaM gamanaM kadAcidapAntarAle yA bhavati tatazcAnena kAraNena sthAnaRs sthito bhavati, 'omoyarie'tti durbhikSaM vivakSite deze jAtamapAntarAle vA tatazca sthAnasthito bhavati, 'rAyaduhe'tti rAjadviSTa kadAcittatra bhavatyabhipretadeze antarAle vA tenaiva kAraNena sthAnasthito bhavati, 'bhapatti mlecchAdibhayaM vivakSite deze apAntarAle vA tena kAraNena sthAnasthito bhavati, 'naitti kadAcinnadI vivakSite deze'pAntarAle vA bhavati tena pratiba-18 ndhena sthAnasthito bhavati ('uhie'tti kadAcittatrApAntarAle vA udvasitaM jAtaM tena kAraNena sthAnasthito bhavati) 'phiDiya'tti kadAcidasAvAcAryaH tasmAt kSetrAt cyutaH-apagato bhavati tatazca tAvadAste yAvadvArtA bhavati, anena kAraNena sthAnasthito bhavati / 'gilApo'tti glAnaH kadAcinmanAm bhavati svayaM kadAcidanyaH kazcid glAno bhavati tena prativandhena sthAnasthito bhavati / 'kAlagaya'tti kadAcidasAvAcAryaH kAlagato-mRto vA bhavati, yAvattanizcayo bhavati tAvatsthAna dIpa anukrama [178] wirmlainginrary.orm ~119~ Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [179] - "niyukti: [111] + bhASyaM [64...] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||111|| sthAnakAra NAni | bhA.65-66 ni.112 sthito bhavati / 'vAsati varSAkAlaH saMjAtastatastatpratibandhAtsthAnasthito bhavati-tatraiva grAmAdAvAste / iyaM dvAragAthA, | idAnI niyuktikAra eva kAniciTThArANi vyAkhyAnayanAhatattheca aMtarA vA asivAdI sou priryss'sii|sNcikkhe jAva sivaM ahavAcI tetao phiDiA // 11 // 'tatreti yo'sau vivakSito dezaH 'antarA' antarAle vA asivAdayo jAtA iti 'zrutvA' AkarNya, AdigrahaNAdavamodarikArAjadviSTabhayAni parigRhyante 'parirayassa'saItti bhamADayassa 'asati' abhAve tiSThati, etaduktaM bhavati-yadi gantuM zaknoti bhramiNA tato'pAntarAla parihatyAbhilaSitaM sthAnaM gacchati / adha na zakyate gantuM tataH 'saMcikkhe'tti saMtiSThet , kiyantaM kAlaM yAvadata Aha-'jAva sivaM' 'yAvacchivaM nirupadravaM jAtamiti / 'ahavAvI te tato phiDiA' athavA 'te' AcAryAdayaH 'tasmAt' kSetrAt 'apagatAH' bhraSTA iti, tatazca vArtopalambha yAvattiSThati / idAnIM bhASyakRcchepadvArANi vyAkhyAnayannAhapuSaNA va naI caumAsabAhiNI nayi a koi uttaare|ttvNtraav desova uDiona ya lagabhai pabattI // 65 // (bhA0) 'pUrNA' bhRtA, kA ?-nadI, kiMviziSTA ?-caturmAsavAhinI, na kazciduttArayati, tato'pAntarAla eva tiSThati / tatra' | antarAle vA dezaH 'utthitaH' udvasitaH, na ca 'pravRttiH vArtA labhyate atastiSThati tAvat,phiDiemu jA pavittIsayaM gilANo paraM va paDiyarai / kAlagayA va pavattI sasaMkie jAba nissNkN||66||(bhaa0) 'phiDitesu' tasmAtkSetrAdapagateSu satsu 'jA pavattI' yAvadvArtA bhavati tAvattiSThati, tathA 'sayaM gilANoM' svayameva glAno RECRSALESE dIpa anukrama [179] AN REaramarshana marary.orm ~ 120~ Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [180] >> "niyukti : [112] + bhASyaM [66] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: tAsta caturmAsI prata gAthAMka ni/bhA/pra ||112|| vRttiH dIpa anukrama [180] zrIogha- jAtastatastiSThati, 'paraM va paDiyaraI' anyaM vA glAnaM santaM praticarati / dvAram / 'kAlagayA va pavattI' athavA kAlagatAsta niyuktiH AcAryA ityevaMbhUtAH pravRttiH zrutA-ataH 'sasaMkite jAva nIsaMka' sazaGkAyAM-vArtAyAmanizcitAyAM tAvadAste yAva- sthAnavidhidroNIyA || nimzavaM saMjAtamiti // ni.113| vAsAsu umbhiNNA bIyAI teNa aMtarA ciTTe / tegicchi bhoi sArakkhaNahaDhe ThANamicchati // 113 // 114 // 59 // | varSAsu udbhinnA bIjAdayaH, AdizabdAdanantakAyaH, tena kAraNenApAntarAla eva tiSThati, tatra ca varSAkAlapratibandhAdAmAdau tiSThan kiM karoti ?-'tegicchi cikitsakaH-vaidyastamApRcchati, yathA tvayA mameha tiSThato mandasya bhalanIyam / bhoi'tti 'bhogika' grAmasvAminaM pRcchati, kimarthaM punarvaidyabhogikayoH pracchanaM karotyata Aha-'sArakkhaNahahe' vaidya pRcchati mandatAyAM satyAM dRDhIkaraNArtha, bhogika pRcchati saMrakSaNArtha paribhavAdeH, tataH sthAna-vasanamicchanti, keSvityata Aha saMviggasaMnibhaddaga ahappahANesu bhoiyaghare vA / ThavaNA AyariyassA sAmAyArI pauMjaNayA // 114 // __ vaidyabhogikayoH kathayitvA saMvigneSu-mokSAbhilASiSu tiSThati / 'saNNi'tti samjhI-zrAvakastahahe tiSThati, bhadrakaH sAdhUnAM tadgRhe vA nivAsaM karoti / 'ahappahANesutti yathApradhAneSviti-yo yatra grAmAdau pradhAnaH teSu yathApradhAneSveva pradhAnataH tisstthti| eteSAmabhAve 'bhoiyaghare vatti 'bhogikagRhe vA' grAmasvAmino gRhe vA tiSThati, tatra ca tiSThan kiM karotItyata Aha-'ThavaNA // 59 // dAAyariyassA' daNDakAdikamAcArya kalpayati nirAbAdhe pradeze, ayaM mamAcArya iti, tasya cAgrataH sakalAM cakravAlasAmAcArI prayur3e, nivedya karotItyarthaH / eSa ekaH kAraNikA, etacca kAraNikadvAraM, SARERainintamanna dirasurary.com ~121~ Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [185] . "niyukti: [115] + bhASyaM [66...] + prakSepaM [3...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: + - + X prata gAthAMka ni/bhA/pra ||115| evaM tA kAraNio duijAi jutta appamAeNaM / nikAraNi etto caio AhiMDio ceva // 115 // evaM tAvat kAraNiko 'dUijAI viharati, kathaM viharati ?-'jutto appamAeNa' apramAdena yuktaH prayatnapara ityarthaH, niSkAraNikaH itaH ata amucyate,sa dvividhaH-caio-tyAjitaHsAraNAvAraNAdibhistyAjitaH, AhiNDakaH-agItArthaH stUpAdida drshnprvRttH| tatra tAvatyAjita ucyate jaha sAgaraMmi mINA saMkhohaM sAgarassa asahatA / niti tao suhakAmI niggaya mittA vinassaMti // 116 // 13 TrA yathA 'sAgare' samudre 'mInAH' matsyAH saMkSobhaM sAgarasya asahamAnA nirgacchanti tataH samudrAt 'sukhakAminaH' sukhAbhilASiNo, nirgatamAtrAzca vinazyanti // evaM gacchasamuhe sAraNavIIhiM coiyA saMtA / niti tao suhakAmI mINA va jahA viNassaMti // 117 // evaM gacchasamudre sAraNAvAraNA eva vIcayastAbhistyAjitAH santo nirgacchanti tato gacchasamudrAtsukhAbhilASiNo mInA iva-mInA yathA tathA vinazyanti / uktaM tyAjitadvAram , idAnImAhiNDaka ucyate ucaesa aNuvaesA duvihA AhiMDaA samAseNaM / uvaesa desadasaNa aNuvaesA ime hoti // 118 // upadezahiNDakA anupadezahiNDakAca, evaM dvividhA hiNDakAH 'samAsataH' sopeNa / 'uvaesa'tti upadezahiNDako yo| dezadarzanArtha sUtrArthobhayaniSpanno 'hiNDate' viharati / 'aNuvadesa'tti anupadezAhiNDakA ime bhavanti vakSyamANakA|cakke thUbhe paDimA jammaNa nikkhamaNa nANa nivANe / saMkhaDi vihAra AhAra uvahi taha dasaNavAe // 119 // dIpa anukrama [185] Alainasurary.com ~122~ Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [189] - "niyukti: [119] + bhASyaM [66...] + prakSepaM [3...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||119|| 122 // 6 // 'cakra' dharmacakraM 'stUpo' mathurAyAM 'pratimA' jIvantasvAmisaMbandhinI purikAyAM pazyati, 'jammaNati janma-yatrArhatA kAraNAkAsaurikapurAdau brajati niSkramaNabhurva-ujjayantAdi draSTuM prayAti jJAnaM yatraivotpannaM satpradezadarzanArthaM prayAti nirvANabhUmi- raNakAkitvaM darzanArthaM prayAti / saMkhaDIprakaraNaM tadarthaM prajati, 'vihAreti vihArArtha brajati, sthAnAjINa mamAtreti, 'AhAra'tti yasmin / ni. 115 viSaye svabhAvenaiva cAhAraH zobhanastatra prayAti / 'uvahitti amukatra viSaye upadhiH zobhano labhyata ityataH prayAti 'taha dasaNahAe tathA ramyadezadarzanArtha prajati / ete akAraNA saMjayassa asamatta tadubhayassa bhave / te ceva kAraNA puNa gIyatvavihAriNo bhnniaa||12|| "etAnyakAraNAni saMyatasya, kiMviziSTasya ?-'asamattatadubhayasya' asamAptasUtrArthobhayasya saMyatasya bhavanti akAraNAnIti / 'te cebatti tAnyeva dharmacakrAdIni kAraNAni bhavanti, kasya !-gIyatvavihAriNo' gItArthavihAriNaH sUtrArthobhayaniSpannasya darzanAdisthirIkaraNA) viharata iti / tathA cAhagIyastho ya vihAro bihao gIyatvamIsio bhnnio| etto tahaa vihAro nANunAo jiNavarehiM // 121 // __'gIyasthoM' gItArthAnAM 'vihAraH viharaNamuktam / 'biito gIyatthamIsioM dvitIyo vihAraH-dvitIya viharaNaM gItArthamizra-gItArthena saha, itastRtIyo vihAro 'nAnujJAto' nokto jinavaraiH, kimarthamityata Aha| saMjamaAya virAhaNa nANe taha dasaNe carite a| ANAlova jiNANaM kubai dIhaM tu saMsAraM // 122 // dIpa anukrama [189] na O nmarary.org ~123~ Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [192] >> "niyukti : [122] + bhASyaM [67] + prakSepaM [3...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||122|| / saMyamavirAdhamA AtmavirAdhanA tathA jJAnadarzanacAritrANAM virAdhanA AjJAlopazca jinAnAM kRto bhavati, sathA maNItArtha ekAkI hiNDan karoti dIrgha ca saMsAramiti / idAnImenAmeva gAthA bhASyakAro vyAkhyAnayavAha saMjamao chakAyA AyATa vijIragelane / nANe mANAyAro desaNa caragAibuggAhe // 17 // (bhA0) 'saMjamato chakAyA' saMyamavirAdhanAmaGgIkRtya paTTAyavirAdhanA saMbhavati / 'Aya'tti AtmavirAdhanA saMbhavati, kathaM , 'kaMTa'TvijIragelaNNe kaNTakebhyaH asthizakalebhyaH AhArasyAbharaNena tathA glAnatvena / 'nANe jJAnavirAdhanA bhavati, kathaM sa hiNDan jJAnAcAraM na karoti, 'dasaNa caragAiuggAhe' darzanavirAdhanA, kathaM saMbhavati', sa hyagItArthazcarakAdibhiyudAvAyate, tatazcApaiti darzanam , kiM punaH kAraNaM cAritraM na vyAkhyAtam !, ucyate, jJAnadarzanAbhAve cAritrasyApyabhAva eva bhAdraSTavyaH / dvAram / evaM tAvadekaH kAraNiko 'nikAraNio ya sovi ThANaDio dUptijjatao va bhaNio' idAnImanekAna pratyupekSakAn pratipAdayannAha gAvi hoMti duvihA kAraNanikAraNe duvihbheo| jaM etthaM nANasaM tamahaM boccha samAseNa // 12 // aneke'pi dvividhA bhavanti, katamena dvaividhyena !, ata Aha-kAraNanikAraNitti kAraNamaGgIkRtya akAraNaM cAgIkRtya dvividhAH, 'duvida bheda'tti punardividho bhedaH, ye te kAraNikAste sthAnasthitA dUijjamAnAca, ye'pi te niSkAraNikAste'pi sthAnasthitA dUijamAnAzca / tattha je kAraNiA dUtijjatagA ThANadviA a te taheva asivAdIkAraNehiM jahAevaM essa gamaNamiti vakkhANateNa bhaNiya, mevi nikAmaNibhA pAjatA ThANadviA ya te'vi taha va zUbhArahi, dIpa anukrama [192] mo. Maitaram.org ~124~ Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [194] . "niyukti: [123] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4] . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||123|| droNIyA vRttiH dIpa anukrama [194] zrIogha- jaM ettha nANattaM yadatra nAnAtvaMnyo vizeSastamahaM vakSye samAsataH / idAnImanantaragAthoktAH sarva eva sAmAnyena catu- agItArthaniyuktiHvidhAH sAdhavo bhavanti / vihAredo___jayamANA viharaMtA ohANAhiMDagA cauddhA cha / japamANA tattha tihA nANaTThA dasaNacaritte // 124 // pAH bhA.67 'yatI prayatne' 'yatamAnA' prayalaparAH 'viharantaH' viharamANA mAsakalpena paryaTantaH 'ohANa'tti avadhAvamAnAH, prama aneke pra tyupekSakAH // 61 // jyAto'vasarpanta ityarthaH, tathA 'AhiNDakAH' bhramaNazIlAH, evamete caturvidhAH, idAnIM "yathoddezaM nirdezaH" iti nyAyA nyAyAni . 123dyatamAnA jacyante-'jayamANA tattha tihA' yatamAnAstriprakArAH, kathaM, 'nANadasaNacaritte' tattha NANaDDA kathaM jayanti !,8| 125 jadi AyariANaM jai subhe astho vA paggahia aNNA ya se sattI asthi ghernu dhAre vA tAhe visajjAvettA attANaM annao vacaMti, evaM ceva dasaNapabhAvagANaM satthANaM ahAe vaJcati, tattvArthAdInAM, tathA carittadvAe desatara gayANa keNai kAraNaNaM, vattha jadi puDhavikAiyAi pauraM tato na carittaM sujjhai tAhe niggacchanti, esA carittajayaNA khalu, evaM tivihA samAsato samakkhAyA / dAraM / idAnIM viharamANakA ucyante, ata Aha-'viharatAvi a duSihA' viharamANakA dviprakArA, gacchagatA niggayA ceva, etadeva vyAkhyAnayanAhapatteyabuddha jiNakappiyA ya paDimAsu ceva viharatA / AyariadheravasabhA bhikkhU khuDDA ya gacchami // 125 // pratyekabuddhA jinakalpikAzca pratimApratipannAca-'mAsAI sattatA' ityevamAdi ete gacchanirgatA viharamANakAH / idAnI gacchAviSTA-ucyante-'Ayaria' AcArya:-prasiddhaH, sthaviro-yaH sIdantaM jJAnAdau sthirIkaroti, vRSabho-vaiyAvRttyakaraNa CASSESAMESS // 61 // SAREauratonintentharnama wirelumurary.org atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritaM vartate ~125~ Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||125|| dIpa anukrama [197] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) - mUlaM [197] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [125 ] + bhASyaM [ 67 ] + prakSepaM [4...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH samarthaH bhikSavaH- etadvyatiriktAH, kSullakAH prasiddhAH, 'ete gacchagatAgacchanirgatAzca' itthamupanyAsaH prAk kRtaH, tatkasmAjinakalpikAdayo gacchanirgatA AdI vyAkhyAtAH 1, ucyate, jinakalpikAdInAM prAdhAnyakhyApanArtham, Aha-prathamameva kasmAditthaM nopanyAsaH kRtaH 1, ucyate, te'pi jinakalpikAdayo gacchagatapUrvA evAsyArthasya jJApanArtham, Aha- pratyekabuddhA na gacchanirgatAH, na teSAmapi janmAntare tannirgatatvasadbhAvAt, yatasteSAM nava pUrvANi pUrvAdhItAni vidyante / dvAram / idAnImavadhAvataH pratipAdayannAha - ohAvaMtA duvihA liMgavihAre ya hoMti nAyaddA / liMgeNa'gAravAsaM niyayA ohAvaNa vihAre // 126 // 'avadhAvantaH pravrajyAderapasarpantaH 'dvividhAH' dviprakArAH 'liMgavihAre ya'tti liGgAdavadhAvante avasarpanti gRhasthatAM pratipadyanta ityarthaH, 'vihAre yatti udyatavihArAda ye'vadhAvanti- apasarpanti pArzva sthAdayo bhavanti, evamete vijJeyA bhavantya| vadhAvamAnAH / etadeva vyAkhyAnayannAha - 'liMgeNa'gAravAsa' liGgenAvadhAvan gRhavAsaM pratipadyate, 'nitiyA ohAvaNa vihAre' | vihArAdavadhAvannityAdiSu vAsaM karoti / dAraM / idAnImAhiNDakAn pratipAdayannAha - uvaesa aNuvaesA duvihA AhiMDaA muNeyaddA / uvaesadesadaMsaNa thUbhAI huMti NuvaesA / / 127 / / tatra eke upadezAhiNDakAH apare'nupadezAhiNDakAH evamete dvividhA AhiNDakA muNitavyAH / tatra 'uvaesa' tti dvAraparAmarzaH 'desadaMsaNa' tti dezadarzanArthaM dvAdaza varSANi ye paryaTanti sUtrArthI gRhItvA ete upadezAhiNDakAH / anupadeze tvamI For Park Lise Only ~126~ wor Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [119] - "niyukti: [127] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||127|| zrIogha- bhavanti-'thUbhAdI hoti'NuvaesA' stUpAdigamanazIlA anupadezAhiNDakAH / uktA AhiNDakAH / dvAram / adhunA ye te ga8 aneke - niyuktiHgatA biharamANakAsteSAmeva vidhi pratipAdayannAha tyupekSakAH droNIyA SI puNNami mAsakappe vAsAvAsAsu jayaNasaMkamaNA / AmaMtaNA ya bhAve suttastha na hAyaI jattha // 128 // vRttiH 130 | 'mAsakalpe' mAsAvasthAne pUrNe sati tathA 'vAsAvAsAsutti varSAyAM vAso varSAvAsaH tasmin vA yo vAsakalpastasmin // 6 // pUrNe sati / punazca yatanayA-saMkrAmaNayA kSetrasaMkrAntiH kartavyA / kiM kRtvA ?-'AmaMtaNA yatti AmantraNaM AcAryaH ziSyA nAmantrayati-pRcchati kSetramatyupekSakameSaNakAle,cazabdAdAgateSu kSetrapratyupekSakeSu kSetragamane vA,'bhAve'tti AgateSu kssetrprtyupeksskessu| bhAvaM pratIkSate, kasya kiM kSetraM rocate !, tatra sarveSAM mataM gRhItvA yatra sUtrArthahAnirna bhavati tatra gamanaM krissytyaacaaryH|| idAnImenAmeva gAthA vyAkhyAnayati, atra yadupanyastaM 'jayaNasaMkamaNa'tti tad thyAkhyAnayanAhahai appaDile hiadosA basahI mikkhaM ca dullaI hojaa| bAlAigilANANa va pAuggaM ahava samAo // 129 // apratyupekSaNe doSA bhavanti, te cAmI-vasahiti kadAcidasatirdurlabhA bhavet, tathA bhikSA yA durlabhA bhavet tathA 4bAlAdiglAmAnAM prAyogyaM durlabhaM bhavet / athavA svAdhyAyo durlabhaH, mAMsAdyAkIrNatvAt tasmAt kim ? // 32 // tamhA puSaM paDilehiUNa pacchA bihIeN saMkamaNaM / pesei jai aNApucchiuM garNa tatyime dosA // 130 // tasmAtpUrvameva 'pratyupekSya' nirUSya pazcAt 'vidhinA' yatanayA saMkramaNa kartavyam / idAnIM yadupanyasta 'AmaMtaNA ye'| dIpa anukrama [199] THPANTREPwamtheOne ~127~ Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [202] - "niyukti: [130] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||130|| svayayana se vyAkhyAnayanAha-peseti jai aNApurichasa gaNaM' preSayati kSetrapratyupekSakAn vadi gaNamanApRSThaca tabeme, doSAH' vakSyamANalakSaNAHairegovahipahilehaNAe katthaci gayatti to pucche / khette paDilehe amugadha gayatti taM duI // 11 // padA kSetrapratyupekSakAH zeSapranajitAnanApRcchaca gatAstadA kathaM jJAyante , ata Aha-atiriktopadhipratyupekSaNAyAM satyAM | dAte pRSchanti-kuna gatAsta isyevaM pRcchanti / AcAryo'pyAha-kSetra pratyupekSitumamukatra kSetre gatA iti, te'pyAhu:-'taM yuddha ti. tat kSetraM na zobhanaM, yatastatra gacchatA, teNA sAvaya masagA oma'sive seha ithipaDiNIe / thaMDillaagaNi uTThANa evamAI bhave dosA // 19 // dAstenAH arddhapathe svApadAni-vyAghAdIni mazakA vA'tiduSTAH oma-durbhikSa 'asivaM' devatAkRta upadravo yadivA 'sehAla tti abhinavapravajitasya svajanA vidyante, te cotpabAjayanti, 'itthi'tti striyo vA mohapracurAH, 'paDiNIe'tti pratyanIko padravaca, 'thaMDilla'tti sthaNDilAni vA na tatra vidyante, 'agaNi'tti agninA vA dagdhaH sa dezaH, 'uhANe'ti 'usthitaH / dAudvasitaH pradezo vA'pAntarAle ityevamAdayo doSA bhavanti, tatrApi prAptasyaite doSAH pacaMti tAvasIo sAvayadubhikkhateNapaurAI / NiyagapaduiTANe pheDaNahariyAi(harihariya)NapaNNIe // 133 // 3 sa hi pratyantadezaH mlecchAdhupadravopetaH 'tApasvaH tApasapravAjikAH tAzca pracuramohAH saMyamAca'zayanti shvaapdbhydu| bhikSabhayastenamadhurANi yA kSetrANi 'niyaga'tti abhinavapravajitasya nijaH svajanAdiH sa cotmanAjayati 'padu'tti pradviSTo| dIpa anukrama [202] 50%%*OMOM ~128~ Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [205] - "niyukti: [133] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||133|| 135 zrIogha- vA tatra kazcit 'uhANe ti utthitaH-uddhasitaH sa kadAciddezo bhavet 'pheDaNa'tti prAk tatra vasatirAsIt idAnIM tu kadAci-31 ApRcchA niyukti dapanItA bhavet / (hari) haritapaNNIyatti haritaM tatra zAkAdi bAhulyena bhakSyate, tacca sAdhUnAM na kalpate durbhikSaprAya vATU gaNasya droNIyA 'haritaparNI'ti tatra deze keSucidgRheSu rAjJo daNDaM dattvA devatAyai balyarthaM puruSo mAryate, sa ca pratrajitAdibhikSArtha praviSTaH san , ni. 131vRttiH 8| tatra gRhasyopari ArdrA vRkSazAkhA ciAhaM kriyate, taca gRhItasaGketo dUrata eva pariharati, agRhItasaGketazca vinazyati, tsmaagnn| pRSTvA gantavyamiti / athavA'nyakartRkIyaM gAthA, tatazca na punaruktadoSaH / idAnIM sa AcAryaH kSetrapratyupekSakAn preSayan sarva gaNamAlocayati, atha tu vizeSyaM kazcidekamAlocayati ziSyAdikaM tatazcaite doSA bhavantisIse jai AmaMtai paDicchagA teNa bAhiraM bhAvaM / jAiyarA to sIsA tevi samattami gacchati // 134 // ziSyAn viziSya kevalAn yadyAmantrayati tatazca ko doSaH, 'paDicchaga'tti sUtrArthagrahaNArtha ye AyAtAH sAdhavaste pratIcchakAH 'teNa'tti tena anAlocanena 'bAhiraM bhAvaM'ti bahirbhAvaM cintayanti, bAhyA vayamatra / athetarAn-pratIcchakAnAlo-1 cayati tataH ziSyA bahirbhAvaM manyante, pratIcchakAzca sUtrArthagrahaNasamAptau gacchanti tatazcAcArya ekAkI saMjAyata ityevaM TradoSastAvat / atha vRddhAn pRcchati tataH*taruNA bAhirabhAvaM na ya paDilehovahIna kiikamma / mUlayapattasarisayA paribhUyA yacimo gherA // 135 // vRddhAnAlocayati taruNA bahirbhAcaM manyante, tatazca te taruNAH kiM kurvantyata Aha-'na ya paDilehovahIM' upadheH pratyupe-31 dakSaNAM na kurvanti, na ca kRtikarma-pAdaprakSAlanAdi kurvanti / atha taruNAneva pRcchati tataH ko doSa, vRddhA evaM AA% dIpa anukrama [205] awanasurary.orm ~129~ Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [207] - "niyukti : [135] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 94%++ prata gAthAMka ni/bhA/pra ||135|| + cintayaMti-mUlayapattasarisayA' mUla-AdhaM yatparNa nissAraM paripakvAyaM tattulyA vayamata eva ca paribhUtAstatazca brajAmaH ityevaM sthavirAzcintayanti, yadivA 'mUlayapattasarisayA' mUlakapatratulyA zAkapatraprAyA dhayam , atha mataM sthavirA na praSTavyA eva, tattu na, yata Aha juSaNamA vihaNaM jaM jUhaM hoi suhuvi mahallaM / taM taruNarahasapoiyamayagummai suhaM haM // 136 // | jIrNamRgairvihInaM yathaM bhavati suSvapi mahattathaM taruNarabhase-roge potitaM-nimagnaM madena gulmayitaM-mUDhaM 'sukhaM hntuN'| vinAzayituM-sukhena tasyApAdyate / yasmAdetadevaM tasmAtsarva eva militAH santaH praSTavyAH, katham !,thuimaMgalamAmaMtaNa nAgacchada jo ya pucchio na kahe / tassuriM te dosA tamhA miliesu pucchejA // 137 // stutimaGgalaM kRtvA-pratikramaNasyAnte stutitrayaM paThitvA tatazcAmantrayati, AkArite ca dUrastho yadi nAgacchati kazcidyo vA pRSTaH sanna kathayati tatastasyopari te doSAH, tasmAnmiliteSu pracchanIyamekatrIbhUteSu / keI bhaNati purva paDilehia evameva gaMtavaM / taM ca na jubaha vasahI pheDaNa AgaMtu paDiNIe // 18 // kecanAcAryA evaM yuvate-prAk pratyupekSite yasmin kSetre prAgapi sthitA Asan tasmin punarapratyupekSya gamyate, tacca na yujyate, yasmAttatra kadAcit 'vasahI pheDaNa'tti sA prAktanI vasatirapanItA, Agantuko vA pratyanIkaH saMjAtaH, ata eva dopabhayAtpUrvadRSTA'pi vasatiH pratyupekSaNIyA / idaM ca te praSTacyAHkiyarI disA pasatyA? amuI savesi aNumaI gamaNaM / caudisi ti du ega vA sattaga paNagaM tiga jahaNaM // 139 // dIpa anukrama [207] BAR ~130~ Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [211] . "niyukti: [139] + bhASyaM [67...] + prakSepaM [4...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||139|| zrIogha- niyukti droNIyA vRttiH // 65 // - -- -+ katarA dik 'prazastA' zobhanA ?, sukSemapathetyarthaH, te'pyAhuH 'amuI amukA dik sukSemeti / evaM sarveSAM yadA 'anumatA' ApRcchA abhirucitA bhavati, padhe(panthA ityarthaH, tadA gamanaM kartavyam / tatra 'catasRSvapi dikSu pUrvadakSiNapazcimottarAsu pratyupekSakAH ni. 136. prayAnti, athavA catasRNAM dizAmupadravAdisambhave tisRSu yAnti, tadabhAve dvayordizoryAnti, tadabhAve'pyekasyAM dishi| tAsu 138 |ca dikSaprajantaH kiyanto brajantyata Aha-'sattaga paNagaM tiga jahaNaM' ekaikasyAM dizi utkRSTataH sapta sapta prayAnti, saptAnAmabhAve || vAlAderapre. paJca pazca prajanti, pazcAnAmabhAve jaghanyena trayastrayaH prayAntIti / atra ca ye AbhigrahikAste prahetanyAH, teSAM tvabhAve- parNa se. aNabhiggahie vAvAraNA u tattha u ime na dhAvAre / pAlaM hamagI jogiM vasahaM tahA khamagaM // 14 // 'aNabhiggahie'tti yairabhigraho na gRhItastAn vyApArayed-gamanAya codayedityarthaH / tatra tu bAlaM vRddhaM agItArtha bhA. 68 yoginaM 'vRSabha vaiyAvRttyakara tathA 'kSapaka' mAsakSapakAdikam, etAna vyApArayedgamanAya / idAnImetAmeva gAthAM bhASya-5 kRd vyAkhyAnayanAhahIleja va kheleja va kajjAkajaM na yANaI vaalo| sovA'NukaMpaNijo na diti vA kiMci bAlassa ||18||(bhaakaam bAle preSyamANe'yaM doSo-hiyate mlecchAdinA krIDeta vA bAlasvabhAvatvAt kAryAkArya ca-karttavyAkarttavyaM vA na jAnAti bAlA, sa ca vAlA kSetrapratyupekSaNArthaM prahitaH san anukampayA sarvaM labhate, Agatya cAcAryAya kathayati yaduta sarve labhyate, gatazca tatra gaccho yAvanna kiJcilabhate, cellakasyaivAnukampayA sa lAbha AsIt , athavA na dadAti vA kizcidvAlAya paribhavenAsastaM na vyApArayet / vRddho'pi na preSaNIyo, yatastatraite doSAH + dIpa anukrama + [211] 1 // 64 // For P OW ~ 131~ Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [212] >> "niyukti : [140] + bhASyaM [68] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||140|| ho'NukaMpaNino cireNa na ya maggathaMDile pehe / ahavAvi vAlacuhA asamatthA goyaratiassa / / 69 ||(bhaa) vRddho'nukampanIyastatazcAsAveva labhate, nAnyaH, tathA 'cireNa ti 'cireNa' prabhUtena kAlena gamanaM AgamanaM ca karoti, ma daca 'mArga' pandhAna pratyupekSituM samarthaH nApi sthaNDilAni pratyupekSituM samarthaH, idAnIM tu dvayorapi bAlavRddhayostulyadoSodA vanArthamAha-athavA bAlA vRddhAzca 'asamarthAH' azaktAH 'gocaratrikasya' trikAlabhikSATanasyetyarthaH / dAraM / agItArthe'pi preSyamANe ete doSAH|paMthaM ca bhAsavAsaM uvassayaM ecireNa kAleNaM / ehAmosi na yANai caubihamaNuNNa ThANaM ca // 7 // (bhA0) HI panthAna' mArga na jAnAti vakSyamANaM 'mAsa'ti mAsakalpaM na jAnAti 'vAsati varSAkalpa na jAnAti, tathA 'upAzraya vasatiM parIkSituM na jAnAti, tathA zayyAtareNa pRSTaH-kadA AgamiSyatha ?, tatazca bravIti-ecireNa ehAmotti iyatA kAlena-arddhamAsAdinA eSyAma ityevaM vadato yo doSaH avidhibhASaNajanitastaM na jAnAti, yataH kadAcidanyA dika zobhanatarA zuddhA bhavati tatra gamyate, ato naivaM vaktavyam-etAvatA kAlenaiSyAmaH / tathA 'cauviha maNuNNa'tti tatropAzraye / zayyAtarazcaturvidhamanujJApyate-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazceti, tatra dravyatastRNaDagalAdi anujJApyate, kSetrataH pAtrakamaprakSAlanabhUmiranujJApyate, kAlato divA rAtrI vA nissaraNamanujJApyate, bhAvato glAnasya kasyacidbhAvapraNidhAnArtha kAyikA| sajJAdi nirUpyate, etAM caturvidhAmanujJAmanujJApayituM na jAnAti / 'ThANaM catti vasatiH kIdaze prazaste sthAne bhavatItyetanna jAnAti / dvAraM / yoginamapi na preSayet , kasmAt ?-' dIpa anukrama 212] Chhmiarary.org ~ 132~ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 79 // dIpa anukrama [215] zrIoSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 65 // Eticati "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [ 140...] + bhASyaM [71] + prakSepaM [4...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH mUlaM [215] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita turaMto aNa pehe paMthaM pADhadvio na cira hiMDe / vigaI paDisehei tamhA jogiM na pesejjA // 71 // ( bhA0 ) tvaramANaH sanna pratyupekSate panthAnaM, tathA pAThArthI sanna ciraM bhikSAM hiNDate, tathA labhyamAnA vikRtI:- dadhyAdikAH pratipedhayati, tasmAdyoginaM na preSayet / dAraM vRSabho'pi na preSaNIyo yata ete doSA bhavantiThavaNakulANi na sAhe siddhANi na deMti jA viraahnnyaa| paritAvaNa aNukaMpaNa tinha samatyo bhave khamago72 bhA0 vRSabho hi preSyamANaH kadAcidvapA sthApanAkulAni 'na sAhe'tti na kathayati, athavA 'sidvANi na deMti' tti kathitAnyapi tAni sthApanAkulAni na dadati anyasya, tasyaiva tAni paricitAni, 'jA virAhaNaya'tti tatazca sthApanAkuleSu alabhyamAneSu yA virAdhanA glAnAdInAM sA sarvA AcAryasya doSeNa kRtA bhavati / dAraM / atha kSapako'pi na preSyate, yataH paritApanA- duHkhAsikA AtapAdinA bhavati kSapakasya, 'aNukaMpaNa'tti anukampayA vA lokaH kSapakasyaiva dadAti, nAmyasya, tathA 'tiNDu'samattho bhave khamao' trayo vArA yadbhikSATanaM tasya-vAratrayATanasyAsamarthaH kSapakaH / dvAram / yadA tu punaH preSaNA na bhavanti, - ee caiva havejA paDilomeNaM tu pesae vihiNA / avihI pesijaMte te caiva tahiM tu paDilomaM // 141 // eta eva bAlAdayo bhaveyustadA kiM karttavyamityAha- 'paDilomeNaM tu pesae vihiNA' anulomaH-utsargastadviparItaH pratilomaHapavAdastaM pratilomaM-apavAdamaGgIkRtya etAneva bAlAdIn preSayet, katham ? - 'vidhinA' yatanayA - vakSyamANayA / yadA punasta eva bAlAdayo'vidhinA preSyante tadA'vidhinA preSyamANeSu ta eva doSAH ka 1, 'tahiM tu' 'tasmin' kSetre preSyamA For Parts Use One ~ 133~ cAlAderaprepaNaM bhA. 69-72 agItArthA derapi preSaNaM ni. 141 / / 65 / / rary org Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [218] >> "niyukti: [141] + bhASyaM [72] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||72|| NAnAM, katham -'paDiloma'ti pratilomaM apavAdamaGgIkRtya / athavA'vidhinA preSyamANeSu ta eva doSAH, tatra 'paDiloma'ti avidhipratilomo vidhistena-pratilomavidhinA preSayet / idAnI vAlAdInAM preSaNAItve prApte yatanA pratipAdyate-tatra ca gaNAvacchedakA preSyate, tadabhAve'nyo gItArthaH, tadabhAve'gItArtho'pi preSyate, tasya ko vidhiH sAmAyArimagIe jogamaNAgADha khavaga pArAve / veyAvace dAyaNajuyalasamatthaM va sahi vA // 142 // __ agItArthasya sAmAcArI kathyate, tataH preSyate, tadabhAve yogI preSyate, kiMviziSTaH-aNAgADhesi anAgADhayogI-bA yogI yoga nikSipya 'pArayitvA' bhojayitvA preSyate, tatastadabhAve kSapakaH preSyate, kathaM pArAve'tti bhojayitvA, tada-18 bhAve vaiyAvRttyakaraH, etadevAha-yAvacce'tti vaiyAvRttyakaraH preSyate, 'dAyaNa'tti sa ca vaiyAvRttyakaraH kulAni darzayati, tadabhAve 'juala'tti yugalaM preSyate-vRddhastaruNasahitaH bAlastaruNasahito vA, 'samatthaM va sahi vatti samarthe vRSabhe preSyamANe taruNena saha vRddhena vA saha, dvitIyo vakAraH pAdapUraNaH / Aha-prathamaM bolAdaya upanyastAH, tatkasmAtteSAmeva preSaNavidhirna pratipAditaH prathama, ucyate, ayameva preSaNakramaH, yaduta prathamamagItArthaH preSyate pazcAdyogiprabhRtaya iti, Ai-itthamavopanyAsaH karamAnna kRtaH!, ucyate, apreSaNAItvaM sarveSAM tulyaM varttate, tatazca yo'stu so'stu prathamamiti na kshcidossH| idAnIM teSAM gamanavidhi pratipAdayannAha paMthucAre udae ThANe bhikkhaMtarA ya vshiio| teNA sAvayavAlA pacAvAyA ya jANavihI // 143 // 'paMtha'tti panthAna-mArga caturvidhayA pratyupekSaNayA nirUpayanto gacchanti, 'uccAre ti uccAraNaprazravaNabhUmi nirUpayanto TAGSSSSSS dIpa anukrama [218] anditurary.com ~ 134~ Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [220] >> "niyukti : [143] + bhASyaM [73] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||7|| gamanavidhiH ni. 142 143 bhA.73-74 zrIopa- prajanti, 'sadatti pAnakasthAnAni nirUpayanti, yena bAlAdInAM pAnIyamAnIya dIyate, 'ThANe'tti vizrAmasthAnaM gacchasya niyuktiH nirUpayasto brajanti, 'bhikkhaMti bhikSAM nirUpayanti, yeSu pradezeSu labhyate yeSu vA na labhyata iti, 'aMtarA ya vasahIDa'tti droNIyA antarAle basatIzca nirUpayanto gacchanti yatra gacchaH sukhena vasituM yAti, stenAzca yatra na santi, yatra byAlAH tathA vRttiH | svApadA na santi-zvApadabhujagAdayo na santi, 'paJcAvAya'tti ekasmin pathi gacchatA divA pratyapAyaH, anyatra rAtrI pratyapAyaH, tato nirUpya gantavyam / 'jANavihitti ayaM gamanavidhiH / idAnI bhASyakAra panAmeva niyuktigAthAM| // 66 // pratipadaM vyAkhyAnayanAiso ceva u niggamaNe vihI u jo vanio u egassa / dadhe khese kAle bhAve paMthaM tu paDilehe // 73 / / (bhA0) | sa eSa vidhirya ekasya nirgamane uktaH, 'visajjaNA paose' ityevamAdiko vidhirutaH, idAnIM pathi bajato vidhirucyatesacArya-'daye khette kAle bhAve paMthaM tu paDilehe'tti dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca mArga pratyupekSate / idAnImetAneva dravyAdIna vyAkhyAnayannAha| kaMTagateNA vAlA paDiNIyA sAvayA ya dami / samavisamaudayathaMDila bhikkhAyari aMtarA khette ||74||(bhaa0) 81 tatra kaNTakAH stenA cyAlAH pratyanIkAH zvApadAH eteSAM padhi yatpratyupekSaNaM sA dravyaviSayA pratyupekSaNA bhvtiiti| dvAraM / tathA samaviSamaudakasthaNDilabhikSAcaryAdInAM yA 'antare' pathi pratyupekSaNA sA kSetrataH pratyupekSaNA / dvAram / idAnIM kALapratyupekSaNAM pratipAdayannAha SAGE dIpa anukrama [220] ~135~ Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [223] >> "niyukti : [143] + bhASyaM [75] + prakSepaM [4...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||75|| diyarAu'paJcavAe ya jANaI sugamaduggame kAle / bhAve sapakkhaparapakkhapellaNA niNhagAIyA / 75 // (bhA.) divA pratyapAyo rAtrI vA pratyapAyo na vA pratyapAya ityetajjAnAti, tathA divA'yaM panthAH sugamo durgamo yA rAtrI vA|| sugamo durgamo vA evaM yatparijJAnaM sA kAlataH pratyupekSaNA / dvAram / bhAvataH pratyupekSaNA iyaM, yaduta sa viSayaH svapakSaNa | parapakSeNa vA''kAnto vyAptaH, kazcAsau svapakSaH parapakSazcAta Aha-niNhagAIyA' nihavakAdiH svapakSaH, AdigrahaNAccarakaparimAjakAdiH parapakSaH, ebhiranavarataM prArthyamAno loko na kiJcit dAtumicchati ityevaM yA nirUpaNA sA bhAvapratyupekSaNA / dAraM / kathaM punaste brajantItyAha susatyaM akaritA bhikkhaM kArDa AIti avarahe / viiyadiNe sajanAo porisiaddhAi saMghAho // 144 // - sUtrapauruSI arthapauruSI cAkurvanto brajanti tAvadyAvadabhimataM kSetra prAptA bhavanti, punazca te kiM kurvantItyata AhaI'bhikkhaM kAuM aIti avaraNhe' bhikSAM kRtvA-tadAsannagrAme tadvahirvA bhakSayitvA punazcAparAhe pravizanti, tato vasatimanveSayanti, labdhAyAM ca vasatI kAlaM gRhItvA dvitIyadivase kiJcinyUnapauruSImAtraM kAlaM svAdhyAyaM kurvanti / punazca 'porisiaddhAi saMghADo' 'pArusiaddhAe' pauruSIkAle saGghATakaM kRtvA bhikSArtha pravizanti, athavA svAdhyAyaM kiyantamapi kAlaM kRtvA 'paurusiaddhAe' arddhapauruSyAmityarthaH, saGghATaka kRtvA pravizantIti / idAnIM te saGkATakena praviSTAstatkSetraM tridhA vibhajayanti, etadevAhakhettaM tihA karettA dosINe nINimi a vayaMti / aNNo laddho bahuo thovaM de mA ya rUsenA // 145 // +CROCARALECRACROCES dIpa anukrama [223] mo012 ~ 136~ Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 145|| dIpa anukrama [225] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [225] - muni dIparatnasAgareNa saMkalita zrIoSa- * niryuktiH droNIyA vRttiH kSetraM tridhA kRtvA - tribhirbhAgairvibhajya eko vibhAgaH pratyupasyeva hiNkyate, aparo madhyAhne hiNDyate, aparo'parAhe, evaM te bhikSAmaTanti / 'dosINe nINiyaMmi u vadaMti' 'dosINe' paryuSite AhAre nissArite sati vadanti- 'aNNo laddho bahuo' anya AhAro labdhaH pracuraH, tatazca 'thovaM de'tti 'stokaM dadasva' svalpaM prayaccha, 'mA ya rUsejjatti mA vA roSaM grahISya22 syanAdarajanitam etaccAsau parIkSArthI karoti, kimayaM loko dAnazIlo ? na veti / // 67 // 4 80 "niryuktiH [145 ] + bhASyaM [ 75 ] + prakSepaM [4...]" AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH ahava Na dosINaM cia jAyAmo dehi dahi ghayaM khIraM / khIre ghayagulapejA dhovaM thovaM ca savattha // 146 // athavA etadasau sAdhurbravIti na vayaM dosINaM cia yAcayAmaH, kintu dadhi yAcayAmaH, tathA kSIraM yAcayAmaH, tathA kSIre labdhe sati guDhaM ghRtaM peyAM dadasva / 'sarvatra' sarveSu kuleSu stokaM 2 gRhNanti te sAdhavaH, evaM tAvatpratyupasi bhikSATanaM kurvanti / adhunA madhyAhATanavidhirucyate mahi parabhikkhaM paritAviapijjajUsapayakadiaM / obhaTTamaNo bhaI labbhai jaM jattha pAuggaM // 147 // madhyAhne pracurA bhikSA labhyate 'paritAviya'tti paritalitaM sukumArikAdi, tathA peyA labhyate, jUSaH pATalAdeH, [ paTolAdeH ] tathA payaH kathitaM 'ohamaNobhaDaM unbhati' prArthitamaprArthitaM vA labhyate 'jaM jattha' 'yad' yadvastu 'yatra' kSetre 'prAyogyaM' iSTaM taditthaMbhUtaM kSetraM pradhAnamiti / idAnImaparAhNe bhikSAvelAM pratipAdayannAha - carime paritAviyapejjajUsa Aesa ataraNaTTAe / ekegasaMjutaM bhattaGkaM ekamekarasa // 148 // 'carime' caramapaurupyAmadanti, tatra ca paritalitAni peyA yUpazca yadi labhyate tataH 'Aesa'tti prAghUrNakaH 'ataraNa' tti Education Internation For Park Use Only ~ 137~ dravyAdipratyupekSaNA bhA. 75 ni. 144 148 // 67 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 148|| dIpa anukrama [228] Jan Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) *- mUlaM [228] muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [148 ] + bhASyaM [ 75 ] + prakSepaM [4...]" AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH glAnastadeSAmarthAya bhavati, tatazca tatpradhAnam / evaM te'TitvA 'bhatta'ti udarapUraNamekasyAnayanti katham ? - 'ekkekagasaMjutaM' ekaH sAdhurekena saMyukto yasminnAnayane tadekaikasaMyuktamAnayanti, 'ekamekassa' ti parasparasya Anayanti eduktaM bhavatidvau sAdhU aTataH eka Aste pratyuSasi punardvitIyavelAyAM tayordvayormadhyAdeka Aste aparaH prayAti prathamavyavasthitaM gRhItvA, tRtIyavelAyAM ca yo dvitIyavelAyAM rakSapAlaH sthitaH sa prathamasthitarakSapAlena saha vrajati, itarastu yena vArAdvayamaTitaM sa tiSThati, evameva eSAM trayANAmekaikasya saGghATakakalpanayA paryaTanaM dvayoryojanIyam / evam osaha mesajANi a kAlaM ca kule ya dANamAINi / saggAme pehittA pehati tato paraggAme // 149 // evaM auSadhaM - haritakyAdi, bheSajaM peyAdi, etacca prArthanAdvAreNa pratyupekSate, 'kAlaM catti kAlaM pratyupekSate, 'kule ya | dANamAINi kulAni ca dAnazrAddhakAdIni, "dANe ahigamasaddhe" evamAdi etAni kulAni pratyupekSate / etAni ca svagrAme 'pehettA' pratyupekSya tataH paragrAme pratyupekSante / arrari dIhaM paNIyagahaNe ya naNu bhave dosA / jubai taM gurupAhuNagilANagaTTA na duppaTTAM // 150 // codakavacanaM, kimityata Aha- 'dIhaM' dIrgha bhikSATanaM kurvanti te 'paNIyagahaNe' tti snehavadravyagrahaNe ca nanu bhavanti doSAH / AcAryastvAha-'jujjati taM' yujyate tatsarva dIrgha bhikSATanaM yat praNItagrahaNaM ca yataH 'gurupAhuNagilANagaDA' guruprAghUrNakaglAnArthamasau pratyupekSate na darpArtha, na cAtmArthaM praNItAderyahaNamiti / jai purNa khaddhapaNIe akAraNe ekasiMpi givhejA / tahiaM dosA teNa u akAraNe khaddhaniddhAI // 151 // For Paren ~138~ Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [231] .- "niyukti: [151] + bhASyaM [75...] + prakSepaM [4...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||151|| zrIzoSa- yadi punaH khI-pracura praNIta-snigdhaM, etAni akAraNe sakRdapi gRhNIyAt 'tahi dosA' tatastasmin grahaNe doSA bhave-14 dravyAdipra yuH| kiM kAraNam ?-yataH 'teNa u' 'tena' sAdhunA 'akAraNe khaddhaniddhAI 'akAraNe kAraNamantareNava khaddhAI-bhakSitAni | tyupekSakAH droNIyA snigdhAni-nehavanti dravyANi, athavA akAraNe 'khaddhanidvAI' pracurasnigdhAni tenAseSitAnIti / / ni. 149vRttiH 152 evaM-kahae dhaDila vasahI deuliasuNNagehamAINi / pAogamaNuNNavaNA viyAlaNe tassa parikahaNA // 152 // vstess||6 // evaM' uktena prakAreNa 'rucie'tti 'rucite' abhISTe kSetre sati 'thaMDila'tti tataH sthaNDilAni pratyupekSante, yeSu mRtaH bhakalpanA pariSThApyate mahAsthaNDilaM 'vasahitti vasatiM nirUpayanti, kiM prazaste pradeze Ahozvidaprazaste-siMgakhoDAdiyukte iti, patta-17 bhA.76-77 namadhye zAlAdi, tadabhAve 'deuliA devakulaM zUnyaM pratyupekSyate 'sunnagehamAdINi' zUnyagRhAdIni Adizabdena sabhA gRhyate, tAM ca vasatiM labdhvA kiM karttavyaM -'pAuggamaNuNNavaNA' prAyogyAnAM-tRNaDagalakAdInAM zayyAtaro'nujJApanAM kAryate-yathA utsakalaya etAni vastUni / adhAsau prAyogyAni na jAnAti 'piyAlaNe'tti vicArayati, prAyogyaM kimabhisIdhIyate / iti, evaMvidhe vicAre tasya zayyAtarasya kathyate 'parikahaNA' yathA'smAkaM tRNakSAraDagalAdi utsaMkalayet / etAM | niyuktigAthA bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatra rucite kSetre sthaNDilaM parIkSyate, tacca bahuvaktavyatvAdupariSTAvakSyati, basatistu kIdRze sthAne karttavyA kIdRze ca na karttavyeti vyAkhyAnayannAha IN // 68 // siMgakkhoDe kalaho ThANaM puNa neva hoha calaNesu / ahiThANi poharogo pucchami a pheDaNaM jANa ||76||(bhaa0) muhamUlaMmi a cArI sire ya kauhe ya pUyasakAro / khaMdhe paTThIeN bharo poiMmi ya dhAyao vasaho // 77 // (bhA0) dIpa anukrama [231] ~139~ Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [232] - "niyukti: [152] + bhASyaM [77] + prakSepaM [5-12]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||151|| | tatra vAmapApiSiSTapUrvAbhimukhavRSabharUpaM kSetra bujhyA kalpayitvA tata idamucyate-'zRGgakhoDe' zRGgapradeze yadi vasati | karoti tataH kalaho bhavatIti kriyA vakSyati, 'sthAnaM' avasthitirnAsti 'caraNeSu' pAdapradezeSu, 'adhiSThAne' apAnapradeze vasatI kriyamANAyAmudararogo bhavatIti kriyA sarvatra yojanIyA / 'pucche' pucchapradeze 'pheDaNaM' apanayanaM bhavati vstyaaH|| mukhamUle cArI bhavati, zirasi-zRGgayormadhye kakude ca pUjAsatkAro bhavati, skandhe pRSThe ca bhAro bhavati, sAdhubhirAga-18 cchanirAkulA bhavati, udarapradeze tu nityaM tRpta eva bhavati kSetravRSabhaH / vasatiyAkhyAtA, tadvyAkhyAnAca devakulazUnyagRhAdyapi vyAkhyAtameSa draSTavyam / iyaM ca vRSabhaparikalpanA yAvanmAnaM vasatinA''krAnta tasmin nopariSTAt , upariSTAttu / tadanusAreNa karttavyA vasatiH / adhunA 'pAuggaaNuNNavaNa'tyamumevAvayavaM vyAkhyAnayannAha, tatra prAyogyAnAmanujJApanA kartavyA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, tatra dravyataH| dave taNaDagalAI acchaNabhANAidhovaNA khette / kAle uccArAI bhAveNa gilANakUruvamA / / 78 // (bhA0) _ 'dravyataH' dravyamaGgIkRtya tRNAnAM saMstArakArthe DagalAnAM ca-adhiSThAnapochanArtha leSTranAmanujJApanA kriyate / 'kSetre' kSetravipayA'nujJApanA 'acchaNa'ti AsyA yatrAsyate yathAsukhena svAdhyAyapUrvakaM 'bhANAdidhovaNA' bhAjanAdidhAvana-kSAlanaM pAtra-15| kAdeyaMtra kriyate sA kSetrAnujJA / kAlaviSayA'nujJA divA rAtrI vA uccArAdivyutsarjanam / bhAvaviSayA'nujJApanA glAnAdeH| sAmyakaraNArtha nivAtapradezAdhanujJApanA kriyate / idAnIM 'viyAlaNe tassa parikahaNa'tti amumavayavaM vyAkhyAnayanAha, drA'kUruvamA' yadA zayyAtara evaM brUte-iyati pradeze mayA'vasthAnamanujJAtaM bhavatAM nopariSTAt , tadA tasya parikathanA kriyate dIpa anukrama [231] SEOMOMOMOM aba aSTA prakSepa-gAthA: vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritaM vartate ~140~ Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra || 152|| dIpa anukrama [243] zrI oghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 69 // mUlaM [ 243] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [152] + bhASyaM [ 78 ] + prakSepaM [12...]" 80 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH kUradRSTAntena, yo hi bhojanaM kasyaciddadAti sa niyamenaiva bhojanodakAsecanAdyapi dadAtyanuktamapi sAmathyAkSiptam, evaM vasatiM prayacchatA uccAraprazravaNabhUmyAdi sAmarthyAkSiptaM sarvameva dattaM bhavati, athavA idamasau zayyAtarI vicArayati -kiyantaM kAlamatra sthAsyanti bhavantaH 1, asmin vicAre tassa parikahaNA jAva guruNa ya tujjha ya kevaiyA tattha sAgareNuvamA / kevaikAleohiha ? sAgAra ThavaMti aSNevi // 153 // yAvad gurUNAM te-tava ca pratibhAti tAvadavasthAnaM kariSyAmaH, athaivamasau vicArayati -viyAlaNA, yaduta 'kevaiA ' kiyanta ihAvasthAsyante ?, tassa parikahaNA kriyate, sAgareNopamA, yathA hi sAgaraH kvacitkAle pracurasalilo bhavati kaci* tpunarmaryAdAvastha eva bhavati, evaM gaccho'pi kadAciddha huprabrajito bhavati kadAcitsvalpapravrajita iti / athAsau punarapi | 'viAlaNa 'tti vicArayati-yathA 'kevaikAleNehiha 'tti kiyatA kAlenAgamiSyatha ?, evamuktAH santaH sAdhavaH tatra 'sAgAra * Tharviti' savikalpaM kurvantItyarthaH, kathaM kurvanti ?--'annevi' anye'pi sAdhavaH kSetrapratyupekSaNArthaM gatA eva, tatazca tadAlocanenAgamiSyAma iti // pudi iccha ava bhaNijjA havaMtu evaiyA / tattha na kappar3a vAso asaI khettA'NunnAo // 154 // yadA tvasau pUrvadRSTAnecchati yaiH prAg mAsakalpaH kRta AsIt, svabhAvenerSyAluH sa dRSTapratyayAnicchati, nAnyAn, tatra na kalpate vAsaH / athavA bhaNedasau - etAvanta evAtra tiSThantu tatra 'na kalpate vAsaH' na yujyate'vasthAnaM, yataH sAdhavaH kadAcitstokAH kadAcidvaddvo bhavanti / athAnyAni kSetrANi na santi tadA 'asati' kSetrANAmanyeSAmabhAve 'aNunnAu'tti Education International For Parks Use Only ~ 141 ~ 3% %% e dravyAdyanujJApana bhA. 78 zayyAtareNa kAlAdivicAra: ni. 153 154 / / 69 / / wor Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [246] - "niyukti : [155] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [12...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||155|| | tasyAmeva vasatAvanujJAto vAsaH / zeSakSetrAbhAve sati tatra ca niyataparimitAyAM vasatau yadi prAghUrNakA Agacchanti tataH18 | ko vidhirityata Aha sakAro sammANo bhikkharagahaNaM ca hoha pAhuNae / jai jANau vasai tahiM sAhammiavaccha lA''NAI // 15 // ___ 'satkAraH' vandanAbhyutthAnAdikaH 'sanmAnaH' pAdaprakSAlanAdikA 'bhikSAgrahaNaM bhikSAnayanaM ca, etatmAghUrNake Agate sati prakriyate / punazca tasya prAdhUNakasya vasatisvarUpaM kathyate yathA-parimitarevaipA labdhA, nAnyasyAvakAzaH, tatazca tvayA'nyatra 8 vasitavyam / 'yadi jANau vasai tahiMti ekmasAvukto jJo'pi san-yadi jAnannapi tatra vasati tataH ko doSo'ta Aha'sAhammiavacchalA''NAI' sAdharmikavAtsalyaM na kRtaM bhavati, yato'sau zayyAtaro ruSTastAnapi nirdhATayati, AjJAbhaGgazca dAkRtaH-AjJAlopazcaivaM kRto bhavati sUtrasya, AdizabdAttadravyAnyadravyacyacchedaH / idAnIM te kSetrapratyupekSakA AcAryasamI-IX pamAgacchantaH kiM kurvantItyata Aha jai tinni sabagamaNaM esu na esuttidosuvi a dosA |annnnphenngunntaa niyayAvAso'hamA gurunno||156 // 8| yadi te kSetrapratyupekSakAstraya eva tataH sarva eva gamanaM kurvanti, atha sapta paJca vA tataH saGghATakamekaM muktvA brajanti / Kil'esu na esutti zayyAtareNa pRSTAH santaste naivaM vadanti-eSyAmo na vA eSyAma iti, yata evaM bhaNane doSaH, kiM kAraNaM ?, yadeva bhaNanti yaduta AgamiSyAmaH, tatazca zobhanatare kSetre labdhe sati nAgacchanti tatazcAnRtadoSaH, atha bhaNanti-nAgami dIpa anukrama [246] ChTH mation ~142~ Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [247] - "niyukti: [156] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [12...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||156|| zrIogha- pyAmaH, tatazca kadAcidanyatkSetraM na parizuddhyati tatazca punastatrAgacchatAM dosso'nRtjnitH| 'aNNapaheNa ti te hi kSetrapratyupekSakA saMkIrNa gurusamIpamAgacchanto'nyena mArgaNAgacchanti, kadAcitsa zobhanataro bhavet , 'aguNaMta tti sUtrapauruSImakurvantaH prayAnti, droNIyA mA bhUnnityavAso guroriti, kiM kAraNa ?, yatasteSAM vizrabdhamAgacchatAM mAsakalpo'dhiko bhavati, tatazca nityavAso guroriti vRttiH ni. 155 | gaMtUNa gurusamIvaM AloettA kaheMti khettaguNA / na ya sesakahaNa mA hoja saMkhaDaM rati sAhati // 157 // 156. // 70 // GAcAryAyA | gatvA gurusamIpaM AlocayitvA IryApathikAticAraM kathayantyAcAryAya kSetraguNAn / 'na ya sesakahaNaM ti na ca zeSasAdhubhyaH | locanA dA kSetraguNAn kathayanti / kiM kAraNam ?-'mA hoja saMkhaDa' mA bhavet svakSetrapakSapAtajanitA rATiriti, tasmAt 'rati sAhe-14ni. 157ti'tti rAtrI militAnAM sarveSAM sAdhUnAM kSetraguNAn kathayanti / te ca gatvA etatkathayanti 159 VIpaDhamA natthi paDhamA tattha u ghykhiirkrdhilNbho|biiyaae viha tAyAe dovi tesiM ca dhuvalaMbho // 158 // 1 ohAsiadhuvalaMbho pAuggANaM cautthie niyamA / iharAvi jahicchAe tikAlajogaM ca savesiM // 159 // __ 'prathamAyA~' pUrvasyAM dizi nAsti prathamA-nAsti sUtrapauruSItyarthaH, kintu tatra ghRtakSIrakUradadhilAbho'sti, anye vanyasyAM | dizi kathayanti, dvitIyAyAM dizi nAsti dvitIyA-nAstyarthapauruSI, yatastatra dvitIyAyAM pauruSyAmeva bhojanaM, ghRtAdivastu // 70 // labhyata eva, tatiAe dovitti tRtIyAyAM dizi dve api sUtrArthapauruSyau vidyate 'tesiM ca dhuva laMbho'tti teSAM ghRtAdInAM ni| citaM lAbhaH // 'obhAsiadhuvalaMbho tti prArthitasya dhruvo lAbhaH, keSAM -prAyogyAnAM ghRtAdInAm 'cautthIe' caturthyAM dizi 8| dIpa anukrama [247] ~143~ Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [250] - "niyukti : [159] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [12...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||159|| 'niyamAt' avazya 'iharAvitti aprArthite'pi yadRcchayA trikAlayogya prAtamadhyAhnasAyAheSu trikAlamapi 'savesiti 'sarveSA bAlAdInAM yogya prApyata iti / evaM taiH sarvaiH kSetrapratyupekSakairAkhyAte satyAcAryaH kiM karotItyAha|mayagahaNaM Ayario kattha vayAmotti ? tattha oyriaa|khubhiaa bhaNaMti paDhamataM ciaaNuogatattihA 160 'matagrahaNaM' abhiprAyagrahaNaM AcAryaH ziSyANAM karoti, yaduta bho AyuSmantaH! tatva bajAmaH ?-kayA dizA gcchaamH| tatraivamAmantrite ziSyagaNe AcAryeNa 'tatra audarikA' udarabharaNaikacittAH 'kSubhitAH' AkulA bhaNanti-yaduta 'paDhamati | prathamA dizaM vrajAmaH, yatra prathamapauruSyAM bhujyate, 'taM ciyatti tAmeva dizaM 'aNuogatattillA' byAkhyAnArthina icchanti, yataste sUtragrahaNanirapekSAH kevalamarthagrahaNArthinaH, te cArthagrahaNaprapaJco dvitIyAyAM pauruSyAM bhavatItyatastAmevecchantIti // biiyaM suttaggAhI ubhayaggAhI a taiyayaM khettaM / Ayario a cautthaM so u pamANaM havaha tattha // 161 // dvitIyAM ca dizaM sUtragrAhiNa icchanti, yataH prathamapauruSyAmeva svAdhyAyo bhavati, sa ca teSAmasti, 'ubhayagrAhiNazca / lasUtrArthagrAhiNastRtIyaM kSetramicchanti, AcAryastu caturtha kSetramicchanti, yatastatra caturthyAmapi pauruSyAM prAghUrNakAdeH prAyogya hai labhyata iti, sa eva pramANaM' AcArya eva sarveSAM pramANaM bhavati 'tattheti tatra ziSyagaNamadhye, kiM punaH kAraNaM AcAryAzcaturthameva kSetramicchanti ?, ata Aha mohumbhavo u calie dubaladeho na sAhae joe / to majjhabalA sAha duhasseNettha diDhato // 12 // prathamadvitIyayoH kSetrayoH pracurabhaktapAnakebhyaH sakAzAdbalavAn bhavati, balinazca mohobhavo bhavati-kAmodbhavo | 4440044442 dIpa anukrama [250] ~144~ Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [253] - "niyukti: [162] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [12...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||162|| dIpa anukrama [253] zrIopahai bhvtiityrthH| Aha-evaM tarhi yatra bhikSA na labhyate tatra prayAntu, ucyate, 'durbaladehaH kRzazarIro na sAdhayati-nArAdhayati AcAyaNa 15 gacchapRccha niyuktiH 'yogAn vyApArAn yatastato madhyamabalAH sAdhava izyante / duSTAzvena cAtra dRSTAntaH, duSTAzyo-gardabha ucyate, sa yathA droNIyAdA nini.160 pracurabhakSaNArpiSTaH san kumbhakArAropitabhANDakAni bhanukti darpotsekAduraplatya, punalenaiva kumbhakAreNa niruddhAhAraH sannati-18 vRttiH 164 li durbalatvAtpraskhalitaH san bhanakti, sa eva ca gardabho madhyamAhArakriyayA samyag bhANDAni vahati, evaM sAdhavo'pi saMyama-16 glAnabalakriyAM madhyamavalA vahanti / kAlaM paNapaNNagassa hANI AreNaM jeNa teNa vA dharai / jai taruNA nArAgA carcati causthagaM tAhe // 163 // ni. 165 ___ atha tasmin gacche pazcapaJcAzadvarSadezIyAH triMzadvarSAH catvAriMzadvarSA vA bhavanti, tato gamyate caturtha kSetra, yataste yena kenaciniyante-yApayanti (pyante) / tathA yadi ca taruNA 'nIrogAH' zakkA bhavanti tatazcaturthameva kSetraM brajanti / aha puNa juSNA therA rogavimukkA ya asahuNo taruNA / te aNukUlaM khetaM pesaMti na yAvi kharagUr3e // 164 // atha punarjUNA (jIrNAH) sthavirA bhavanti rogeNa ca-jvarAdinA muktamAtrAstaruNAH, nAdyApi yeSAM sAmyaM bhavati zarI|rasya, tatastAnanukUlaM kSetraM preSayantyAcAryA / 'na yAvi khaggUDe'tti 'khaggUDA' alasA nirddharmaprAyAstAnna preSayanti / kiyatA punaH kAlena vRddhAdaya ApyAyyante', ucyate, paJcamAtradivasaH, yata uktaM vaidyake| egapaNaaddhamAsaM sahI suNamaNuyagoNahasthINaM / rAIdieNa uvalaM paNagaM to eka do tinni // 15 // ekena rAtrindivena zuno balaM bhavati, paJcabhidinarmanujasya balaM bhavati, arddhamAsena balIvardasya, paSTibhirdinahastino balaM SARERaininternational nainasurary.com ~145~ Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [256] - "niyukti : [165] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [12...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||165|| bhavati, evametadyathAsahavaM yojanIyam / 'paNagaM to eka do tiNNi' evamasau tasmin kSetre paJcakamekaM dhAryate, atha tathA'pi balaM na gRhNAti dvau paJcako dhAryate, trIn vA pazcakAn dhAryate, punarAnIyata iti / evaM te AlocitaziSyagaNA AcAryAH TUzayyAtaramAcchaca kSetrAntaraM saMkrAmanti / atha na pRcchanti tato doSa upajAyate / etadevAha sAgariapucchagamaNaM bAhirA miccha cheya kynaasii|gihi sAhU abhidhAraNa teNagasaMkAi jaM ca'paNaM // 166 // ___ 'sAgArika' zayyAtaraM anApRcchaca yadi gamanaM kriyate tato 'bAhira'tti bAhyA lokadharmasyaite bhikSavaH ityevaM vakti zayyAtaraH, ye ca dharma lokadharma na jAnanti dRSTaM te kathamadRSTaM jAnanti ? ityataH 'micchatti mithyAtvaM pratipadyate, 'cheda'tti apacchedo vasatidAnasya, punaste'nye cA vasatiM na labhante, 'kataNAsitti akRtajJA hyete pravajitA ityevaM manyate, gihi sAdhU abhidhAraNa'tti gRhI kazcicchrAvakastamAcAryamabhidhArya-saMcintyAyAtaH pravrajyArtha, tenApyAgatya zayyAtaraH pRSTaHkAcAryaH 1, so'pi ruSTaH sannAha-yaH kathayitvA brajati sa jJAyate, taM tu ko jAnAti ?, tamAkarNya sa zrAvakaH kadAciddarzanamapyujjhati, lokajJAnamapyeSAM nAsti kutaH paralokajJAnamiti?, kadAcitsAdhuH kazcittamAcArya abhidhArya-manasi kRtvA upasaMpadAdAnArthamAyAti, so'pi zayyAtaraM pRcchati, zayyAtaro'pyAha-na jAne ka gata iti, tataH sa sAdhuH anAcAravAnAcArya iti vicintyAnyatra gataH, so'pi nirjarAyA AcAryo'nAbhAgI jAta iti / 'teNaga'tti kadAcittadgRhaM kenacittasmi-1 neva divase muSTa bhavettata evaMvidhA buddhirbhavet-yaduta stenAste ityevaM zaGkAM karoti, AdizabdAghoSit kena kecitsaha gatA| CASSESC-SSC dIpa anukrama [256] SACX zayyAttara saMbaMdhI vidhAnAni ~146~ Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [258] - "niyukti: [167] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [13]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||167|| dIpa anukrama [258] zrIopa- tato gRhAt te'pyanAkhyAya gatAH tatazca zaGkopajAyate, 'jaM caNa'ti yaccAnyat zaGkAdi jAtaM pattanagataM tatsarvamupa- zayyAtarAjAyata iti gacchadbhizca zayyAtara ApRcchanIyaH / sa ca vidhinA, yato'vidhinA pRcchata ete doSAH pRcchAdi 18 avihIpucchA uggAhieNa sijjAtarI u ropajjA / sAgAriyassa saMkA kalahe ya saejiA khise // 167 // ni. 166 | avidhipRcchA iyaM vartate, yaduta-'jaggAhitena' utkSiptena upakaraNena pRcchati, tatra 'sejjAtarI u roejA' tenaaksmiken| // 72 // gamanena zayyAtaryo rodanaM kuryuH, tatazca 'sAgArikasya zayyAtarasya zaGkopajAyate, kalahe ca sati 'saijiAe' saha sakhi-| kriyayA 'visa'tti yathA na zobhanA tvaM yena tvayA tatra kAle bhikSorgacchato ruditaM, kiM ca-te sa pitA bhavati? yena tArodiSIti / adhAnAgatameva kathayanti-amukadivase gamiSyAmaH, tatrApyete doSAH hariaccheyaNa chappaiya ghacaNaM kiccaNaM ca pottANaM / chaNNeyaraM ca pagayaM icchamaNicche ya dosA u|| 168 // / taddhi zayyAtaMrakuTumba sAdhavo yAsyantIti vimuktazeSavyApAra sat gRha eva tiSThati, kRSyAdipratijAgaraNaM na karoti, tatazca kSaNikaM sat svagRhajAtaharitacchedaM karoti / tathA nirvyApAratvAdeva ca tA raNDAH paTpadInAM parasparanirUpaNenopa*mardai kurvanti / 'kicaNaM ca pottANa ti tatra divase kSaNikA vimuktakRSilavanavyApArA vakhANi zodhayanti / 'chaNNeyaraM ca pagarya' prAkRtaM-bhojana channaM kurvanti, apragaTamityarthaH, 'itaraM vatti prakaTameva bhojanaM saMyatArthaM kurvanti, tatra cecchatAmanicchatAM ca doSA bhavanti, kathaM, yadi tadojanaM gRhNanti tatastadakalpanIyam , atha na gRhanti tato roSabhAvaM kadAci-| pratipadyate / ete doSA anAgatakathane, tatazca kaH pRcchAvidhirityAha // 72 airasurary.com atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritaM vartate ~147~ Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [261] - "niyukti : [169] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [13...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||169|| CAXCS jaiA ceva u khetaM gayA u paDilehagA tao pAe / sAgAriyassa bhAvaM taNueMti gurU imehiM tu // 169 // yadeva kSetraM gatAH pratyupekSakAH tato pAe'tti tataHprabhRti 'sAgArikasya' zayyAtarasya 'bhAva' snehapratibandha tanUkurvanti, ke-guravaH 'ebhiH vakSyamANairgAthAdvayopanyassarvacanairiti khaccha boliMti yaI tuMbIo jAyaputtabhaMDA ya / basamA jAyasthAmA gAmA pacApacikkhallA // 17 // appodaMgA ya maggA vasuhAvi a pakkamahiA jaayaa| aNNakatA paMthA sAhaNaM viharivaM kaalo||171 / / etadrAdhAdvaya zRNvataH zayyAtarasya paThanti, tataH so'pi zrutvA bhaNati-kiM yUrya gamanotsukAH, AcAryo'pyAhasamaNANaM sauNANaM bhamarakulANaM ca goulANaM ca / aniyAo vasahIo sAraiyArNa ca mehANaM // 172 // sugamA / tatazcaitAM gAthAM paThitvA idamAcarantiAvassagakayaniyamA kallaM gacchAma to u aayriaa|sprijnnN sAgAria vAhiri diti aNusihi 173 'AvazyakakRtaniyamAH kRtapratikramaNA ityarthaH, vikAlavelAyAM kRtAvazyakA idaM bhaNanti-yaduta kalaM gacchAmaH / punazca tata AcAryaH saparijanaM 'sAgArika' zayyAtaraM Ahvaya 'anuzAstiM dadati' dharmakAM kurvntiityrthH| hakSayo pukAmanti vRti-tumyo jAtaputrabhAgdAzca / vRSabhA jAtasthAmAnaH prAmAH pracAtakardamAH 170 // 2 sapovakAsa mArgA vasudhA'pi ca paramattikA AtA / anyAkAntAH panthAnaH sAdhUnAM vihaH (yogyaH) kAlaH // 17 // // zramaNAnAM zakunAnA amarakulAnAM pagokulAnAM ca / aniyatA basatayaH cAradikAnAM ca meghAnAm // 17 // dIpa anukrama [261] mo.|| . JNEmirathe N arayan ~148~ Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [266] - "niyukti: [174] + bhASyaM [78..] + prakSepaM [13...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||174|| zrIogha- pavaja sAvao vA dasaNa bhaho jahaNNaya vasahiM / jogami vaTTamANe amugaM ghelaM gamissAmo // 174 // gacchatA niyuktiH so'pi sAgAriko dharmakathAM zrutvA evaMvidho bhavati-pravrajyAM pratipadyate zrAvako vA bhavati darzanadharo vA bhavati droNIyA | bodhana bhadrako vA bhavati, sarvathA jaghanyato vasatimAtramavazyaM dadAti / punazca dharmakathAM kRtvA''cAryA evaM yuvate yaduta 'yoge vRttiH vartamAne' yo'sI yogo gamanAya mAM prerayati tasmin vartamAne-bhavati sati amukavelAyAM gamiSyAma iti / idAnI te||174 vi|vikAlavelAyAM kathayitvA pratyuSasi brajanti, kiM kRtvetyata Aha hArarItiH ni. 175 | tadubhaya suttaM paDilehaNA ya uggayamaNuggae vAvi / paDichAhigaraNateNe naDhe kharagUDa saMgAro // 175 / / 'tadubhaya' sUtrapauruSImarthapauruSI ca kRtvA brajanti, 'suttati sUtrapauruSI vA kRtvA vrajanti, atha dUrataraM kSetraM bhavati tataH tapAdonaprahara eva pAtrapratilekhanAmakRtvA brajanti, 'uggaya'tti udgatamAtra eva vA sUrye gacchanti, 'aNuggaya'tti anugate *vA sUrye rAtrAveva gacchanti, 'paDicchati te sAdhavastasmAdvinirgatAH parasparaM pratIkSante, 'adhikaraNa'tti atha te sAdhabo na pratIkSante tato mArgamajAnAnAH parasparataH pUtkurvanti, tena ca pUtkRtena loko vibudhyate, tatazcAdhikaraNaM bhavati, 'teNa'tti |stenakA vA vibuddhAH santo moSaNArtha pazcAdjanti 'nahatti kadAcitkazcinnazyati, tatazca pradoSa eva saGkAraH kriyate, amu-18 katra vizramaNaM kariSyAmaH amukatra bhikSAmamukatra vasatimiti, tatazca rAtrI gacchandriH saGketaH kriyate / 'kharagUhe'tti kazcitta kharagUDaprAyo bhavati, sa idaM brUte-yaduta sAdhUnAM rAtrI na yujyata evaM gantuM, punaH sa Aste, tatazca 'saMgAro'tti saGketa khaggU-11 dIpa anukrama [266] ~ 149~ Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [267] - "niyukti: [175] + bhASyaM [79] + prakSepaM [13...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata ERS gAthAMka ni/bhA/pra ||175| DAya prayacchanti, yaduta tvayA'mukatra deze Agantavyamiti / idAnImasyA eva gAthAyA bhASyakRt kAMzcidavayavAn vyAkhyA nayati, tatra prathamAvayavaM vyAkhyAnayannAhapaDilehaMtaciva beTiyAu kAUNa porisi kariti / carimA uggAhe socA majjhaNhi vacaMti ||79||(bhaa0) te hi sAdhavaH prabhAtamAtra evaM pratilekhayiskhA upadhikAM punazca veNTalikA kurvanti-saMvartayantItyarthaH, tatazcAnikSiptopadhaya pava 'porisiM kareMti' sUtrapauruSIM kurvanti, 'carimA uggAheu'tti carimavelAyAM pAdonapauruSyAM pAtrakANi udAhya-saMyantra-1 yitvA punazcAnikSiptareva pAtrakaiH 'soca'tti zrutvA arthapauruSI kRtvetyarthaH, tato madhyAhe ajantIti / te ca zobhana evAhi vrajantIti / ata evAhatihikaraNami pasatdhe nakSatte ahivaissa aNukUle / ghettuNa niti vasabhA akkhe sauNe prikkhNtaa||80||(bhaa0) | 'tithau' prazastAyAM 'karaNe' ca pavAdike prazaste nakSatre vA 'adhipateH' AcAryasya anukale sati gRhItvA akSAn prAga vRSabhA nirgacchanti, kiM kurvANA ata Aha-'sauNe parikkhaMtA' 'zakunAna prazastAn parIkSamANAH santo vRSabhA nigaccha-| ntIti pazcAdAcAyoH / kiM punaH kAraNaM pazcAdAcAryo nirgacchanti !, tatra kAraNamAhavAsassa ya AgamaNe avasauNe pahiA nivattaMti / obhAvaNA pavayaNe AyariA maggaotamhA ||8||(bhaa0), | varSaNaM varSastasyAgamanaM kadAcidbhavati, apazakune vA dRSTe prasthitA api nivartante vRSabhAH, yadi punarAcAyoM evaM prAga |nirgacchanti tato'padhAkunadarzane vRSTau ca nivartamAnasya sataH kiM bhavati !, ata Aha-'ohAvaNA pavayaNe' pravacane hIlanA| dIpa anukrama [267] 5455% vihAra-rIti: evaM tasya vidhAnaM ~150~ Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [270] - "niyukti: [175...] + bhASyaM [81] + prakSepaM [14]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa- niyuktiH droNIyA " vihArarI tiH bhA. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||81|| vRttiH // 74 // ARCH bhavati, yaduta-yadapi jyotipikANAM vijJAnaM tadapyeteSAM nAstIti, 'AyariyA maggotti ata AcAryA 'mArgataH' pRSThatoha nirgacchantIti / gacchanizca zakunA apazakunA vA nirUpaNIyAH, tatrApazakunaM pratipAdayannAhamahala kucele abhaMgiellae sANa khujabaDabhe yaa| ee u appasatyA havaMti khittAu niMtANaM // 8 // (bhA0) |79-86 nArI pIvaraganbhA vaDakumArI ya kaTTabhAro a / kAsAyavattha kucaMdharA ya kajaM na sAheti // 83 // (bhA0) haiA malinaH zarIrakapaTaiH kucelo-jIrNakarpaTaH 'abhaMgielaya'tti snehAbhyaktazarIraH zvA yadi vAmapAdakSiNapArtha prayAti| kubjI-vakraH vaDabho-vAmanaH, ete'prazastAH-'pIvaragarbhA' AsannaprasavakAlA / zeSa sugamam. [cakayaraMmi bhamADo bhukkhAmAro ya paMDuraMgami / taccanni ruhirapaDaNaM voDiyamasie dhuvaM maraNaM ] [cakradhare bhramaNaM kSudhA maraNaM ca pANDurAMge / tacannike rudhirapAtaM boTike'zite bhuSaM maraNaM] jaMbU a cAsamaUre bhAradAe taheva naule a saNameva pasatthaM payAhiNe savasaMpattI / / 84 // (bhA0) sugamA / naMdI tUraM puNNassa dasaNaM saMkhapaDahasado ya / bhiMgArachattacAmara dhayappaDAgA pasatthAI // 85 // (bhA0) sugamam , navaraM-pUrNakalazadarzanaM, dhvaja eva patAkA dhvajapatAkA / samaNaM saMjaya daMta sumaNaM moyagA dahiM / mINaM ghaMTaM paDAgaM ca siddhamatthaM viAgare / / 86 // (bhA0) dIpa anukrama [270] 74 // maratimuro ekA prakSepa-gAthA idam ~151~ Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [276] .- "niyukti : [175...] + bhASyaM [86] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| 'zramaNA' liGgamAtradhArI 'saMyataH' samyak saMyamAnuSThAne yataH yazaparaH 'dAntaH' indriyanondriyaiH 'sumanasaH' pusspaanni,15|| zeSaM sugamam / gacchazcAsausevAtare'NubhAsai Ayario sesagA cilimiliie| aMto giNhantuvahiM sAraviapaDissayA pudhi ||87||(bhaa0 brajanasamaye zayyAtarAnanubhASate-bajAma ityevamAdi aacaaryH| 'sesagA cilimilIe aMto' zeSAH sAdhavaH 'cili-15 miliNyAH' javanikAyA 'antaH' abhyantare, kim -upadhi 'gRhanti' saMyantrayantItyarthaH / 'sAraviapaDissayA puSiti kiMviziSTAH santaste sAdhava upadhi gRhanti-samArjitaH-upaliptaH pratizrayo yaiste saMmArjitapratizrayAH 'puSi' prAgeva, prathamamevetyarthaH / idAnIM kaH kiyadupakaraNaM gRhAtItyAhapAlAI ucagaraNaM jAvaiyaM tarati tattiraMgiNhe / jahaNNeNa jahAjAyaM sesaM taruNA viriciMti ||88(bhaa0aaii bAlAdayaH, AdizabdAhRddhA gRhyante, te ghupakaraNaM yAvanmAnaM 'taranti' zaknuvanti tAvanmAtra gRhanti, taizca bAlAdibhiH |'jaghanyena' japanyataH 'jahAjAya'ti rajoharaNaM colapaTTakaca, etadazaknuvadbhirapi grAhya, zeSa upagaraNaM taruNAH AbhiprahikAH 'virizcanti' vibhajanti bAlAdisatkam / yadA tu punarAbhigrahikA na santi tadAAyariovahi bAlAiyANa giNhaMti saMghayaNajuttA / dosotti upiNasaMthArae ya gaharokapAseNaM ||89||(bhaa0) | AcAryopadhi 'bAlAiyANati vAlAdInAM ca saMbandhinamupadhiM gRhNanti, ke ?-'saMghayaNajuttA' ye'nye zeSA anAbhigrahikAH saMhananopetAste gRhNanti, kathaM punargRhanti te upadhi-do suttiutti dvau sautrikI kalpI eka aurNikaH kalpaH saMstArakazca dIpa anukrama [276] 15565 W manus ~ 152~ Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [279] ." "niyukti: [175...] + bhASyaM [89] + prakSepaM [14...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||8|| zrIogha-18 zabdAduttarapaTTakaca, eSAM grahaNa 'ekapAseNa'ti grahaNaM ekasmin pArzve-ekatra skandhe grahaNaM karoti, dvitIye tu 'pArthevihArarIniyuktinAskandhe pAtrakANi gRhanti, AtmIyAM tUpadhi viNTalikAM kRtvA yatra skandhe upadhiH kRtastayaiva dizA kakSAyAM karoti / tiH bhA. droNIyA idAnIM 'adhikaraNateNetti amumavayavaM vyAkhyAnayannAha 87-90 vRttiH AujjovaNa vaNie agaNi kuTuMbI kukamma kmmrie| teNe mAlAgAre ubhAmaga paMthie jaMte ||90(bhaa0) // 75 / / te hi yadi sazabdaM brajanti tatazca loko vibudhyate, vibuddhazca san 'AujjovaNa'tti akAyayantrANi 'yotrijyante' baha nAya sajjIkriyante / athavA 'Au'tti akAyAya yoSito vibuddhA vrajanti 'jovarNa'ti dhAnyaprakaraH tadartha loko yAti, prakaro-mardanaM dhAnyasya, lATaviSaye 'jovarNa dhaNNapairaNaM bhaNNai', 'vaNiya"tti vaNijobAlajhukAvibhAtamiti kRtvA brajanti / 'agaNi'tti lohakArazAlAdiSu agniH prajvAlyate 'kuTuMbitti kuTumbinaH svakarmaNi laMganti 'kukamma'tti kutsitaM kameM| yeSAM te kukarmANaH mAtsyikAdayaH kutsitA mArAH kumArA:-saukarikAH, eSAM bodho bhavati rAtrau pUtkArayatA, 'teNe tti stenakAnAM ca, 'mAlAkAra'tti mAlikA vibudhyante 'ucbhAmagatti pAradArikA vibudhyante 'paMthie'tti pathikA vibudhyante 'jate'tti || yAntrikAH vibuddhAH santo yantrANi vAhayanti cAkrikAdayaH / tatra yaduktaM prAk "naDe saggUDasiMgAroM" tatredamukta niyu-18 [ktikRtA saGgArakaraNamAtram , iha punaH sa eva niyuktikAraH sa saGkAraH kayA yatanayA katteMvyaH / kasyAM ca velAyAM ka-1 sAtavyaHityetadAhadAsaMgAra bIya vasahI taie sapaNI cauttha saahmmii| paMcamagaMmi avasahI chaDe ThANaDio hoti // 176 // dIpa anukrama [279] SAKSECX // 75 // JAMEaram ~ 153~ Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [281] - "niyukti: [176] + bhASyaM [90] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||90|| |'saMgAra tti saGketo'bhidhIyate, tadvidhirvaktavyaH, 'bitia vasahi'tti dvitIye dvAre vasatiH karttavyA, pUrvapratyupekSitA tasyA vyAghAte vA vasatermahaNavidhirvaktavyaH, 'tatie saNNi'tti tRtIye dvAre saJI zrAvako vaktavyaH, cauttha sAhammiti caturthe dvAre sAdharmikA vaktavyAH, 'paMcamagaMmi a vasahitti paJcame dvAre vasatirvaktavyA-vicchiNNA khuDDuliA' ityevamAdi,'chaDe ThANahio hoti' SaSThe dvAre sthAnasthito bhavati / dvAragAtheyam / idAnIM niyuktikRtopanyasta saGgAradvayaM bhASyakRd vyAkhyAnayannAhaAose saMgAro amuI belAeN niggae ThANaM / amugattha vasahibhikkhaM bIo khrguuddsNgaaro||91 ||(bhaa0) / 'Aose'tti pradoSe 'saMgAro'ti saGketaH AcAryeNa karttavyaH, katham ?-'amuI belAe'tti amukayA velayA yAsyAmaH, punazca 'niggae ThANaM amugattha' nirgatAnA satAm amukatra sthAna-vizrAmasaMsthAnaM kariSyAmaH, 'vasahi'tti amukatra basa-* tirbhaviSyati-vAsako bhaviSyatItyarthaH, 'bhikkhatti amukatra grAme bhikSATanaM karttavyam , ekastAvadayaM 'saGgAra' saGketaH / dA vitio khAgUDasaMgAro'tti dvitIyaH saGketaH khaggUDasya dIyate / sa caivamAha ratiM na ceva kappara nIyaduvAre virAhaNA duvihA / paNNavaNa bahutaraguNe aNiccha bIca uvahI vA ||12||(bhaa0) l ratiM na ceva kappati'tti rAtrau sAdhUnAM gamanaM na kalpayati, dvividhavirAdhanAsaMbhavAt , yata uktaM divApi tAvatdinIyaduvAre virAhaNA duviha'tti, divA'pi tAvadayaM doSaH, "nIyaduvAraM tamasaM, kohagaM parivajae" [nIcadvAra tAmasa koSThaka parivarjayet ] itivacanAt , nIcadvAre dvividhA ghirAdhanA satamaskatvAd AstAM tAvadAtrI, eSa ca dharmazraddhayA na nirgacchati / dIpa anukrama [281] ~154~ Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [285] - "niyukti : [176...] + bhASyaM [92] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||22|| vakra dIpa anukrama [285] zrIopa-1'paNNavaNa bahutaraguNa'tti punazca tasya prajJApanA-arUpaNA kriyate, tatra rAtrigamane bahavo guNA razyante, bAlavRddhAdayaH sukhena vihAraniyuktiH gacchanti rAtrau, na tRSA bAdhyanta iti, 'aNicchatti atha tathA'pi necchati gamanam 'bitio vatti dvitIyastasya dIyate- rItiH drANIyA tadartha mucyata iti / 'uvahI batti upadhistasya dIyate jIrNA, tadIyazca zobhano gRhyata iti, mA bhUttatpAIM sthitamupadhi ni. 176 vRttiH stenakA Acchetsyanti / idAnImasAvekAkI yadi svapiti tato doSaH pramAdajanitastatazcopadhirupahanyate, upahatazcAkalpyo bhA91-93 // 7 // bhavati, etadevAha suvaNe vIsuvaghAto paDiyamaMto ajou na milejaa|jggnn appaDibajjhaNa jaivi cireNaM na uvahamme 93 (bhA0) svApe 'vIsu' ekAkino nidrAvaze sati, ko doSaH :-'uvaghAu'tti tasyaikAkinaH suptasya upadhirupahanyate, sa hyekAkI svapan pramAdavAn bhavati khyAdhabhiyogasaMbhavAt , tatazca nidrAvarza prAptasya upadhirupahanyate, ato'kalpanIyo bhavati pari-18 chApanIyazcAsau / gacche tu svapato'pi nopahanyate, kiM kAraNam!, yatastatra kecitsUtrapauruSI kurvanti, anye dvitIyaprahare'rthA nucintanaM kurvanti, tRtIye tu prahare AcArya uttiSThati dhyAnAdyartha, caturthe tu prahare sarva eva bhikSava uttiSThanti, tatazca rAtre4 ko'pi praharaH zUnyaH tato nopahanyate upadhiH, ekAkinastu jAgaraNa nAstyata upadhAtaH / 'paDibajhaMte va jo u na mileja' tti prativadhyamAno vA vrajAdiSu kSIrayAcanecchayA prativadhyamAno yo na milet tasyApyupahanyate upadhiH / kiM kAraNam !, ekAkinaH paryaTanaM noktam !, ekAkI ca paryaTana pramAdabhAm bhavati ato brajAdipratibandhe'pyupadhirupahanyate / yastu punarjA-IN garti tasmin divase'bhukto na prajAdiSu pratibadhyate sa evaMvidhastasmin divase milamapi nopadhimupahanti / 'jaiSi ci-18|| awaiianditurary.org ~155~ Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 93 // dIpa anukrama [ 286] Eticatio "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 285] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [ 177] + bhASyaM [93] + prakSepaM [14]...]" 80 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH reNeti kiM bahunA ?, jAgrannizi gokulAdiSu vA'pratibadhyamAno yadyapi cireNa milati bahubhirdivasaistathA'pyupadhistasya nopahanyate, apramAdaparatvAttasyeti / idAnIM gacchasya gamanavidhiM pratipAdayannAha purao majhe taha maggao ya ThAyaMti vittapaDilehA / dAItudhArAI bhAvAsaNNAirakkhaTThA // 177 // kSetrapratyupekSakA eSu vibhAgeSu bhavanti kecana 'purataH' agrato gacchasya, kecana madhye gacchasya, te hi mArgAnabhijJA: 'mArgatazca' pRSThatazca tiSThanti kSetrapratyupekSakAH / kimarthaM purata eva tiSThanti ?, 'dAItuccArAI' uccAraprazravaNasthAnAni darzayanti gacchasya, gacchasya 'bhAvAsaNNAdirakkhaDatti bhAvAsaNNo- aNahiyAsao, tadbhakSaNArtham etaduktaM bhavati - uccArAdinA bAdhyamAnasya te mArgajJAH sthaNDilAni darzayanti / Dahare bhikkharagAme aMtaragAmaMmi ThAvae taruNe / uvagaraNagahaNa asaha va ThAvae jANagaM cegaM // 178 // 'hare bhikkharagAmetti yatra grAme vAsako'bhipretaH bhikSA ca aTitumabhipretA tasmin 'Dahare' lake grAme sati kiM karttavyamata Aha- 'aMtaragAmaMmi' apAntarAla eva yo grAmastasmin bhikSArthaM taruNAn sthApayet 'uvagaraNagahaNaM'ti tadIya|mupakaraNamanye bhikSavo gRhNanti, 'asahU va ThAvae'tti atha te tatsthApiMtetarabhikSusatkamupakaraNaM grahItuM na zaknuvanti tato'sahiSNava eva tatrAntaragrAme bhikSArthaM sthApyante 'jANagaM cegaM ti jJaM caikaM mArgajJaM caikaM teSAM madhye sthApayet yena sukhenaivAgacchanti dUruTThia khuDalae nava bhaDa agaNI ya paMta paDiNIe / saMghADego dhuvakammio va suSNe navari rikkhA // 179 // athavA'sau vAsakabhikSArthamabhipreto grAmo dUre sthitaH syAt utthito vA udvasitaH kSullako vA prAkU saMpUrNo dRSTaH dy For Parts Only ~156~ Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [287] .- "niyukti: [179] + bhASyaM [93] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||179|| zrIodha-pala idAnImaxmudasitamataH kSulakaH, 'navaH' prAga yasmin sthAne dRSTastataH sthAnAdanyatra pradeze jAtaH bhaDa'tti bhaTAkrAnto niyukti | bihArarIjAtaH 'agaNi'tti agninA vA idAnIM dagdhaH 'prAntaH prAk zobhano raSTa idAnI prAntIbhUto virUpo jAtaH 'paDiNIe'tti tiH ni. droNIyA vRttiH pratyanIkAkrAnta idAnIM jAtA, prAk pratilekhanAkAle pratyanIkastatra nAsIt idAnIM tu AyAtaH, pUrvapratilekhite grAme evaM-18 vidhe jAte sati dUrotthitAdidoSAbhibhUte sati kiM karttavyaM ?-'saMghADa'tti tatra saGghATakaH sthApyate, paashcaatyprvrjitmiil||77|| nArtham 'egovi'tti saGghATakAbhAve ekaH sthApyate sAdhuH 'dhuvakammio'tti dhruvakarmiko-lohakArAdistasya kathyate yathA vayamagyatra grAme yAsyAmaH, tvayA pAzcAtyasAdhubhyaH kathanIyaM-yathA'nena mArgeNAgagtavyamiti, evaM tAvat vasati grAme es| vihI / 'suNNe navari rikkha'tti yadA tvasau zUnyo grAmastadA kiM karttavyaM ?-'navari rikkha'tti vartmani-anabhiprete tira-Ta cInaM rekhAdvayaM pAtyate, yena tu gharamainA gatAstatra dIrghA rekhAM kurvanti / yadA tu punarebhiraktadoparyukto na bhavati sa grAma-13 stadA tatraiva yA vasatistasyAM pravizati / tatazca ye te bhikSArthamantarAlayAme sthitA Asana teSAM madhye yadi vasatimArgajJo bhavati tatastasyAmeva vasatI Agacchanti, na kazcitpratipAlayati / etadevAhaA jANataThieNtA eu basahIe nasthi koi paDiyarai / aNNAejANatesu vApi saMghATa dhuvakammI // 18 // 'jANaMtahie' mArgAbhijJe sthite tasyAM basatAvAgacchanti 'nathi koi paDiyara'tti na kazcittAn pratipAlayati bahiHTAsthitaH, 'aNNAe'tti yadA tasyAH pUrvapratyupekSitAyA vasateyAghAtaH saMjAtaH kintvanyA, tassAmanyasyAM vasatI jAtAyAM | |ajANatesu vAvi, athavA ye te bhikSAnimittaM sthitAH pazcAdAgamiSyanti teSu ajAnatsu 'saMghADadhuvakammitti vasati-12 / dIpa anukrama [287] REaamSXEna D urary.org ~ 157~ Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [288] - "niyukti: [180] + bhASyaM [93] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||180|| parijJAnArtha saGghATako bahiH sthApyate, dhruvakarmako-lohakArastasya kathyate, yaduta-sAdhava AgamiSyanti teSAmiyaM vasati-IP darzanIyA kathanIyA veti / idAnIM ye te bhikSArthaM pazcAnAme sthApitAstaiH kiM karttavyamata Aha___ jai anbhAse gamaNaM dUre gaMtuM dugAuyaM pese / tevi asaMtharamANA iMtI ahavA visajaMti // 181 // yadi 'abhyAse Asanne gacchastataste 'gamaNati gacchasamIpameva gacchanti, dUretti atha dUre gacchastato 'gantuM dviganyUta gatvA krozadvayaM, kiM-'pese'tti eka zramaNaM gacchasamIpe preSayanti, 'tevi asaMtharamANA iMti' 'te'pi' gacchagatAH sAdhavaH |'asaMstaramANAH' atRptAH santaH kiM kurvanti ?-'eMti' Agacchanti, ka-yatra te sAdhavo bhikSayA gRhItayA tiSThanti, atha ca tRptAstatastaM sAdhu visarjayanti, yaduta-paryAptamasmAkaM, yUyaM bhakSayitvA''gacchata / saMgAretti dAraM vyAkhyAtaM, tatpra saGgAyAtaM ca vyAkhyAtam , idAnI vasatidvAramucyate, tatpratipAdanAyedamAhadA paDhamabiyAe gamaNaM gahaNaM paDilehaNA paveso u / kAle saMghADego va'saMdharatANa taha ceva // 182 / / 'paDhamati tasyAM ca vasatau 'gamana prAptiH kadAcitprathamapauruSyAM bhavati kadAcicca 'vitiyAetti dvitIyapauruSyAM | 'gamana' prAptirityarthaH / 'gahaNa'ti daMDAMcyaNadorayacilimilINaM kRtvA grahaNaM vRSabhAH pravizanti / punazca 'paDilehaNA' tAM vasati pramArjayanti, 'paveso'tti tato gacchaH pravizati, 'kAletti kadAcidikSAkAla eva prAptAstatazca ko vidhiH 1, ata | Aha-saGghATaka eko vasatiM pramArjayati, anye bhikSArthaM vrajanti / 'ego vatti yadA saGghATako na paryApyate tadA eko gItArtho vasatipratyupekSaNArtha preSyate, yadA tu punareko'pi na paryApyate tadA kim ?-'asaMtharaMtANa' aNughatANaM atRpyantaH dIpa anukrama [288] Santauratond Lnasurary.org ~ 158~ Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [291] - "niyukti: [182] + bhASyaM [94] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||182|| zrIogha- sarva evATanti, yA tu vasatiH pUrvalabdhA tAM kathamanviSanti ?-'taha cevatti yathA bhikSAmanviSanti evaM vasatimapi sarve vihArarIniyuktiH pUrvapratyupekSitAmanvinti, anviSya ca tatraiva pravizanti / yadA tu pUrvapratyupekSitAyA vasateyAghAto jAta- tiH ni. droNIyA 13stadA'pi 'taha ceva'tti yathA hi bhikSA mArgayanti tathA vasatimapi, labdhAyAM ca tatraiva parasparaM hiNDantaH kathayanti, 'vasa-18|981-183 hIe niaTTiapa'ti / idAnIM "paDamabiiyAe"tti idaM dvAra bhASyakRt vyAkhyAnayannAha | bhA. 94 // 78 // paDhamabitiyAeN gamaNaM yAhiM ThANaM ca cilimiNI dore / cittUNa iMti vasahA vasahi paDilehiu~ purvi||9||(bhaakaa PI prathamapauruSyAM 'gamana' prAptirbhavati tatra kSetre, kadAcidvitIyAyAM prAptistataH ko vidhirityata Aha-'bAhiM ThANaM ca' bahi reva tAvadavasthAnaM kurvanti, sthitAzcottarakAlaM tatazcilimiNI-javanikAM davarikAMzca gRhItvA pravizanti vasatau vRSabhAH, grahaNadvAraM vyAkhyAtam / kiM kartuM ?-'vasatiM pratyupekSituM vasatipratyupekSaNArtha prAg vRSabhA gRhItacilimalinyupakaraNA Agacchanti, 'paDilehaNa'tti dvAra bhaNitaM / dAraM / evaM tAvatpUrvapratyupekSitAyAM vasatI vidhiH, yadA tu punaH pUrvapratyupekSitAyA vyAghAtastadA| vAghAe aNNaM maggiUNa cilimiNipamajjaNA vasahe / pattANa bhikkhavelaM saMghADego pariNao vA // 18 // pUrvapratyupekSitAyA vasateAghAte sati anyAM vasati mArgayitvA tataH kizcit 'cilimiNipamajaNA vasaheci tato vRSa- // 78 bhAzcilimilinyAdIni gRhItvA pramArjayanti / 'pattANa bhikkhavela' yadA tu punarbhikSAvelAyAmeva prAptAstadA kiM kartavya : dIpa anukrama [291] ~159~ Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [292] .- "niyukti : [183] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||183|| kAletti bhaNitaM, 'saMghADe'tti saGghATako vasatipratyupekSaNArtha preSyate, saMghADetti bhaNiaM, 'ego va' tti saGghATakAbhASe eko vA preSyate, kiMviziSTaH -'pariNataH' gItArthaH, egotti bhaNioM, yadA tu punareko nAsti tadA kim ?___sadhe vA hiMDatA vasahiM maggaMti jaha va samuyANaM / laddhe saMkalianiveaNaM tu tattheva u niyahe // 184 // 8. sarve vA hiNDantA evaM vasatiM 'mArgayanti' anviSanti, kathaM ?-'jaha va samudANaM' yathA 'samudAnaM bhikSA 'prArthayanti | nirUpayanti evaM vasatimapi anvipanti, 'taha ceva'tti avayavo bhaNitaH, 'laddhe saMkalianiveaNaM tu' bhikSAmaTarlindhAyAM 4 vasatI saMkalikayA nivedana-yo yathA yaM pazyati sa tathA taM vakti-yaduta iha vasatirlandhA iha nivartanIyaM, tasmAttasyAmeSa ca vasatI nivarttate / tatra ca praveze ko vidhiH__eko gharei bhANaM eko dopahavi pavesae uvahiM / sabo uvei gaccho savAlabuhAulo tAhe // 185 // eko 'dhArayatti saMghaTTayati 'bhAjana' pAtrakam 'ekaH' anyastasya dvitIyaH bahirvyavasthitaH gacchAt sakAzAd bhikSA-18 maTayAM muktAmupadhiM dvayorapIti AtmanaH saMbandhinI tasya ca pAtrakarsaghaTTayituH saMbandhinImupadhiM pravezayati, tata uttarakAlaM gaccha 'sapaiti' pravizati savAlavRddhatvAdAkulaH 'tadA' tasmin kAle / dAraM / coyApucchana jhesA maMDalibaMdhami hoi AmamaNaM / saMjamaAyavirAhaNa biyAlagahaNe ya je dosA // 186 // kodakasya pRcchA codakapRruddhA-codaka evamAha-yaduta bAhyata eva bhuktvA pravezaH kriyate, kiM kAraNam , upadhimAnayataH kSudhArtasya vRSitasya ca ryApathamazodhayataH saMyamavirAdhanA upadhibhArAkAntasya kaNTakAdInanirUpayata AtmavirA dIpa anukrama [292] bhosa JAMEauratsAXE. thaaramom ~160~ Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [295] - "niyukti: [186] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||186|| zrIoSa- dhanA, tatazca bahireva bhuktvA vikAle pravizantu, AcAryastvAha-bahirmuJjatAM doSAH, kathaM ?-maNDalivandhe sati Agamana niyuktiH bhavati sAgArikANAM, tatra ca saMyamAtmavirAdhanA bhavati 'viyAlagahaNe tti SikAlabelAyAM ca vasatigrahaNe ye doSA bhavanti | | ni.185droNIyAte vakSyante / dvAragAtheyaM / codakapRccheti vyAkhyAnayanAha abhuktA vRttiH praveza aibhAreNa u iriaMna sohae kaMTagAi AyAe / bhattaTria vosiriA aiMtu evaM jaDhA dosA // 187 // " 4186-188 codaka evamAha yaduta gacchasamIpAdupadhiM pravezayan tadatibhAreNa bubhukSayA ca pIDitaH sannIryApathikAM na zodhayati hai yato'taH saMyamavirAdhanA bhavati, tathA kaNTakAdIni ca na pazyati bubhukSitatvAdeva yato'ta AtmavirAdhanA bhavati, tasmAd 'bhattaSThiyatti bahireva bhuktAH santaH, tathA 'bosiriya'tti uccAraprazravaNaM kRtvA tataH 'aiMtu'tti pravizantu, ka -vasato,4 evaM jaDhA dosa'tti evaM kriyamANe doSA:-AtmavirAdhanAdayaH parityaktA bhavanti / evamukte satyAhAcAryaHAyariavayaNa dosA duvihA niyamA u saMjamAyAe / baccaha na tujjha sAmI asaMkhaDaM maMDalIe vA // 188 // ___AcAryasya vacanaM AcAryavacanaM, kiM tadityAha-'dosA' bAhyato bhuJjatA doSA bhavanti dvividhAH 'niyamAd' avazyatayA, 'saMjama'tti saMyamavirAdhanAdoSaH 'AyAe'tti AtmavirAdhanAdoSaH / tatra saMyamavirAdhanAdoSa evaM bhavati-tatra ca bhojanasasthAne sAgArikA yadi bahavastiSThanti tataste sAdhavo bhikSAmaTitvA gatAH santo yadyevaM bhaNanti-yaduta vacaha-he saagaarikaa| // 79 // gacchatAsmAtsthAnAt , tatazcaivamucyamAne saMyamavirAdhanA bhavati / AtmavirAdhanA caivaM bhavati-yadA te sAgArikA ucya-| RAKAR dIpa anukrama [295] ALTamaa ~ 161~ Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [297] .- "niyukti : [188] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||188|| mAnA na gacchanti, kintvevaM bhaNanti-'na tujjha sAmI' nAsya pradezasya bhavantaH svAminaH, tatazca asaMkhaI bhavati / 'bhaMDa-12 lIe vatti atha maNDalyA jAtAyAM satyAm koUhala AgamaNaM saMkhomeNaM akNtthgmnnaaii| te ceva saMkhaDAI vasahiM vana daMti jaM pa' // 18 // maNDalikAyAM jAtAyAM kautukena sAgArikA AgamanaM kurvanti, tatazca 'saMkhobheNa'ti saMkSobheNa teSAM prabajitAnAM akaNThagamaNAdi-kaNThena bhaktakavalo nopakrAmati, 'te ceva saMkhaDAIti ta eva cA saMkhaDAdayo doSA bhavanti 'vasahiM va Na deMti' evaM ca sAgArikA ruSTAH santo vasatiM na prayacchanti, tatra grAme 'jaM va'Na ti grahaNAkarSaNAdi kurvanti / idAnIM tasmAdA-1 mAdanyatra grAme bhojanaM gRhItvA gantavyaM, tatra caite doSAH bhAreNa cepaNAe na pehae dhANukaMTaAyAe / iriyAi saMjamaMmi a parigalamANeNa chakAyA // 19 // / upadhibhikSAbhAreNa yA vedanA kSuddhedanA vA tayA na 'pehaitti na pazyati sthANukaNTakAdIna , tatazcAtmavirAdhanA bhavati, 'iriyAItti saMyamaviSayA virAdhanA IyAdi, tathA parigalamAne ca pAnAdau SaTkAyavirAdhanA bhavati / tathA caite cAnyatra grAme gacchatAM doSA bhavantisAvayateNA duvihA virAhaNA jA ya uvahiNA u viNA / taNaaggigahaNasevaNa viyAlagamaNe ime dosA // 19 // ___ zvApadabhayaM bhavati, tathA teNA duvihA bhavanti-zarIrApahAriNa upadhyapahAriNazca, 'virAhaNA jA ya uvahiNA u viNA' yA ca 'upadhinA' saMstArakAdinA vinA virAdhanA bhavati, kA cAsau !-taNaaggigahaNasevaNA' yathAsavaM tRNAnAM grahaNe dIpa anukrama [297] 545454545% ~ 162~ Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [300] - "niyukti : [191] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||191|| zrIogha- saMyamavirAdhanA agnezca sevane saMyamavirAdhaneti / dvAram / evaM tAvadvAhyato bhuJjAnAnAmanyagrAme ca gacchatAM doSA jyAdA 4 bhuktApravezaH niyuktiH khyAtAH, idAnIM tu yaduktamAsIcodakena yaduta vikAle praveSTuM yujyate tannirasyannAha-viyAlagama(ha) Ne ime dosA' vikA ni.189droNIyA mAlagamane vasatI 'ete' vakSyamANalakSaNA doSA bhavanti, te cAmI 193 vRttiH pavisaNamaggaNaThANe vesisthiduguchie ya boddhave / sajjhAe saMthAre uccAre ceva pAsavaNe // 192 // | 'pavisaNatti tatra grAma vikAle pravizatAM ye doSAstAna vakSyAmaH, 'maggaNa'tti vasatimArgaNA, anveSaNe ca vikAlavelAyAM ye doSAstAna vakSyAmaH / 'ThANe vesithiduguMchie a' ityetadvakSyatIti vikAlavelAyAM 'boddhacya' jJeyam / 'sajjhAe'tti svAdhyAyaM apratyupekSitAyAM yasatI agRhIte kAle kurvato doSaH, atha na karoti tathA'pi doSaH-hAnilakSaNaH / 'saMthAre'tti apratyupekSitAyAM vasatI saMstArakabhuvaM gRhNataH saMyamAtmavirAdhanA dossH| 'uccAre'tti apratyupekSitAyAM basatI sthaNDileSvanirUpiteSu vyutsRjatA doSo, dharaNe'pi doSaH, 'pAsavaNe'tti apratyupekSiteSu sthaNDileSu vyutsRjato doSaH dhArayato'pi doSa eva / iyaM dvAragAthA idAnIM pratipadaM vyAkhyAyatesAvayateNA duvihA virAhaNA jA ya ubahiNA u vinnaa| gummiagahaNA''haNaNA goNAIcamaDhaNA ceva // 193 // | vikAle pravizatAM grAme zvApadabhayaM bhavati / stenA dviprakArAH-zarIrastenA upadhistenAzca, tadbhayaM bhavati vikAle pravizatAm , pirAdhanA yA ca upadhinA vinA bhavati-agnitRRNayograhaNasevanAdikA, sA pa vikAle pravece doSaH / 'gummiya'tti | dIpa anukrama [300] // 8. MERamDilna ~ 163~ Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [303] - "niyukti: [193] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||193|| gulma-sthAnaM tabrakSapAlA gusmikAstairgrahaNamAhananaM ca bhavati vikAle praSizatAmayaM doSaH / 'goNAdicamaDhaNA' valIpardAdi-181 pApamahArAdizca, evamayaM vikAlapraveze doSaH / "pavisaNe"tti gayaM / idAnIM 'maggaNe'ti vyAkhyAyatephiDie aNNoNNAraNa teNa ya rAo diyA ya paMthaMmi / sANAi vesakutthina tavocaNaM mUsiA jaM ca // 194 // 'phiDie'tti vikAlavelAyAM vasatimArgaNe-anveSaNe 'phiDitA' bhraSTo bhavet tatra 'anyo'nyaM parasparataH 'AraNaM, saMzabdanaM tacchatvA stenakA rAtrI muSitumabhilaSanti, diyAya paMthaMmitti divA vA prabhAte pathi gacchatastAn zramaNAn muSNanti 'sANAditi rAtrI vasateranyepaNe zvAdidezati / 'maggaNe tti bhaNiaM, 'vesasthiduguMchie'tti vyAkhyAyate'vayavaH, tatrA-14 'dhesakutthina tavodhaNaM mUsigA ceva rAtrI vasatilAbhe na jAnanti kimetatsthAnaM vezyApATakAsannamanAsannaM vA, te cAjAnAnAstasyAM dhasatau nivasanti, tatra cAyaM doSaH-vezyAsamIpe vasatAM loko bhaNati-aho tapovanamiti / kutsitachipakAdisthAnAsanne loko bravIti-svasthAne mUSikA gatAH, ete'pyevaMjAtIyA eva / 'vesisthikutsite'tti gataM / svAdhyAyadvAraM vyAkhyAtameva draSTavyam / idAnIM 'saMthAra'ti vyAkhyAyate appaDilehiakaMTAvilaMmi saMdhAragaMmi ApAe / chakkAyasaMjamaMmi a ciliNe seha'nnahAbhAvo // 195 // apratyupekSitAyAM vasatI kaNTakA bhavanti vilaM vA, tatra saMstArake kriyamANe 'AyAe tti AtmavirAdhanA bhavati 'chakkAyatti padakAyasyApi apratyupekSitavasatau svapataH 'saMjamaMmiti saMyamaviSayA virAdhanA bhavati / 'ciliNe'tti tathA cilI-11 dIpa anukrama [303] ~164~ Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||195|| dIpa anukrama [ 304] zrI opaniryuktiH droNIyA vRttiH // 81 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 304] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [195] + bhASyaM [ 94... ] + prakSepaM [ 14... ]" 0 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH naM-azucikaM bhavati, tasmiMzca sehasya jugupsayA azrutArthasyAnyathAbhAvaH unniSkramaNAdirbhavati / saMthArutti gayaM, idAnIM 'uccArapAsavaNe"tti vyAkhyAyate kaMTagathANugavAlAvilaMmi jai vosirejja AyAe / saMjamao chakAyA gamaNe patte ahaMte ya // / 196 / apratyupekSitAyAM vasatI kaNTakasthANuvyAlAvile samAkule pradeze vyutsRjata AtmavirAdhanA bhavati, 'saMjamao'tti saMyamato virAdhanA SaTkAyopamarde sati rAtrau bhavati, 'gamaNe'tti kAyikAvyutsRjanArthaM gamane doSAH 'patte'tti kAyikAbhuvaM prAptasya vyutsRjataH 'ayaMte yatti punaH kAyikAM vyutsRjya vasatiM pravizato paDkAyopamardoM bhavatIti / atha tu punarnirodhaM karoti, tatazcaite doSA bhavanti --- suttanirohe cakkhU vacaniroheNa jIviyaM cayaha / uTThanirodde koI gelanaM vA bhave tisuvi // 197 // sugamA || 'uccArapAsavaNi "tti gayaM / idAnImapabAda ucyate jai puNa ciyAlapattA pae va pattA uvasmayaM na labhe / sunnagharadeule vA ujjANe vA aparibhoge // 198 // yadi punarvikAla eva prAptAH, tatazca teSAM vikAlavelAyAM vasatau pravizatAM pramAdakRto doSo na bhavati, 'pae va patta'ti prAgeva pratyUSasyeva prAptAH kintu upAzrayaM na labhante tataH kva samuddizantu ?-zUnyagRhe devakule vA udyAne vA 'aparibhoge' lokaparibhogarahite samuddizantIti kriyAM vakSyati / AyariacilimiNIe raNNe vA nibhae samuddisaNaM / sabhae pacchannA'sai kamadaya kuruyA ya saMtariA // 199 // For Parts Only ~ 165~ bhuktApravezaH ni. 194 196 apavAdaH ni. 1970 199 // 81 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [308] .- "niyukti : [199] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||199|| | atha zUnyagRhAdI sAgArikANAmApAto bhavati tata ApAte sati cilimiNI-yavanikA dIyate, 'raNe batti atha zUnyagRhAdi sAgArikAkAntaM tataH araNye nirbhaye samuddizanaM kriyate, sabhaye'raNye pracchannasya vA 'asati' abhAve tato | vasimasamIpa eva kamaDhakeSu zuklena lepena sabAhyAbhyantareSu lipteSu bhujyate, 'kuruA yatti kurukucA-pAdaprakSAlanAdikA kriyate 'saMtarita'tti sAntarAH-sAvakAzA bRhadantarAlA upavizanti / idAnI bhuktvA bahiH punarvikAle vasatimanvipanti, sA ca koSThakAdikA bhavati, tatra ca labdhAyAM vasatI ko vidhirityata Aha kohaga sabhA va purSi kAla vicArAibhUmipaDilehA / pacchA aIti rasiM pattA vA te bhaye rasiM // 20 // | koSThakaH-AvAsavizeSaH sabhA-pratItA koSThakasabhA vasatau labdhAyAM prAgeva 'kAle'tti kAlabhUmi pratyupekSante yatra13 kAlo gRhyate tathA 'viyArabhUmipaDilehA' vicArabhUmiH-sajJAkAyikAbhUmistasyAzca pratyupekSaNA kriyate / tata evaM pratyupekSitAyAM vikAle vasatI 'pacchA atiMti rattiMti pazcAccheSAH sAdhavo rAtrau pravizanti / 'pattA vA te bhave rattiti yadA punasta Agacchanta evaM kathamapi rAbAveva prAptAstadA rAtrAvapi pravizanti // tatra ca pravizatAMgummiabhesaNa samaNA nimbhaya bahiThANa vshipddilehaa| sunnagharapuvamaNioM kaMcuga taha dArudaMDeNaM // 201 // gulmikAH-sthAnakarakSapAlAH 'bhesaNaM ti yadi te kathaJcitrAsayanti tatazcedaM vaktavyaM yaduta zramaNA vayaM na caurAH, 'ni-1 bhaya'tti atha tu sa sannivezo nirbhaya eva bhavettadA 'bahiThANati bahireva gacchastAvattiSThati, vRSabhAstu vasatipratyupekSaNArtha hai SRCESSAGES dIpa anukrama [308] Indirasaram.org ~166~ Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||201 || dIpa anukrama [ 310] zrIzodhaniryuktiH droNIyA vRttiH // 82 // Educato mUlaM [310] vrajanti / kiMviziSTA'sau vasatiranviSyate ?- 'zUnyagRhAdi' pUrvoktaM, 'kaMcuga taha dArudaMdeNaM' ti daNDakapuJchanaM taddhi kazukaM | paridhAya sarpapatanabhayAddaNDanapuJchanakena vasatimupariSTAtprasphoTayanti, gacchazca pravizati, tataH ko vidhiH svApe 1saMdhAragabhUmitigaM AyariyANaM tu sesagANegA / ruMdAe puSphainnA maMDaliA AvalI iyare // 202 // saMstAraka bhUmitrayamAcAryANAM nirUpyate, ekA nivAtA saMstArakabhUmiranyA pravAtA anyA nivAtapravAtA, 'sesagANega'ti zeSANAM sAdhUnAmekaikA saMstArakabhUmirdIyate, 'ruMdAe'tti yadyasau vasatirvistIrNA bhavati tataH puSpAvakIrNAH svapantipuSpaprakarabadayathAyathaM svapanti yena sAgArikAvakAzo na bhavati, 'maMDaliya'tti athAsau vasatiH kSullikA bhavati tato madhye pAtrakANi kRtvA maNDalyA pArzve svapanti / sthApanA ceyam -- 'Avaliyatti pramANayuktAyAM vasatI 'AvalyA' paGkayA svapanti 'iyare tti kSullikApramANayuktayorvasatyorayaM "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) -=> "niryuktiH [201] + bhASyaM [ 94... ] + prakSepaM [14...]" Moral vidhiH- saMthAragahaNAe veMTiarakkhevaNaM tu kAya | saMthAro ghettavo mAyAmayaviSyamukkeNaM // 203 // 'saMthArakagrahaNAya' saMstArakabhUmigrahaNakAle, etaduktaM bhavati |||||| yadA sthavirAdiH saMstArakabhUmivibhajanaM karoti tadA sAdhubhiH kiM karttavyamata Aha- 'veMTiaDaklevaNaM tu kAyavaM' veMTiA upadhiveNTalikAstAsAM sarvaireva sAdhubhirAtmIyAtmIyAnAmutkSepaNaM karttavyaM yena sukhenaiva dRSTAyAM bhuvi vibhajituM saMstArakAH zakyante / sa ca saMstArako yo yasmai dIyate sAdhave kathaM tena grAhya ityAha ?--'mAyAmadavipramukena' tena na mAyA karttavyA, yadutAhaM vAtArthI mameha prayaccha, nApi madaH - aha atha saMstArakavidhiH varNayate Forest Use Only V 0 ~167~ koSThakAdivasatiH saMstAra kavi dhiH ni. 200-203 // 82 // rary org Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||| 201|| dIpa anukrama [310] " oghaniryukti"- mUlasUtra -2 / 1 (mUlaM + niryuktiH + vRttiH) mUlaM [312] - muni dIparatnasAgareNa saMkalita FO "niryuktiH [203] + ASyaM [ 94...] + prakSepaM [14... AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH ------ GkAraH kAryo, yadutAhamasyApi pUjyo yena mama zobhanA saMstArakabhUrdatteti // jaMi ratiM AgayA tAhe kAlaM na geNhaMti, nijusIo saMgrahaNIo ya saNiaM gurNeti, mA vesitthiduguMDiAdaja dosA hohiMti, kAyikAM mattasu chaDuMti uccAraMpi jygaae| jai puNa kAlabhUmI paDilehiyA sAhe kAlaM giNhaMti, yadi suddho kareMti sajhAyaM, aha na suddho na paDilehimA yA basahI tAhe nijjutsIo gurNeti, paDhamaporisiM kAUNaM bahupaDipuNNAe porisIe gurusagAsaM gaMtUNa bhaNati - icchAmi khamAsamaNo baMdijaM jAvaNijAe nisIhiAe matthaeNa vaMdAmi, khamAsamaNA ! bahupaDipuNNA porisI, aNujANaha rAIsaMthArayaM, tAhe paDhamaM kAiAbhUmiM vacaMti, tAhe jattha saMdhAragabhUmI tattha bacceti, tAhe ughahiMmi ucaogaM kareMtA pamarjatA uvahIe dorayaM ucchoDeMti, tAhe saMthAragapaTTaaM uttarapaTTayaM ca paDilehittA dovi egattha lAetA UruMmi ThaveMti, tAhe saMthAragabhUmiM paDilehaMti, tAhe saMdhArayaM acchuraMti sauttarapaTTe, tattha ya laggA muhapottiAe uvarilaM kArya pamajjaMti, heDilaM rayaharaNeNaM, 1 yadA rAmrAbhAgAdA kA na gRhNanti, nikI saMgrahaNIya zanairguNavanti mA vezyAsvIkurisasAdayo doSA bhUvan kAyikI mAtrakeSu yurajanti ucAramapi paThanayA yadi punaH kAlamUmayaH pratilekhavAladA kArDa emti, yadi zuddhaH kurvanti svAdhyAyaM atha na zuddho na pratilekhitA yA vasatiladA niryukiirgunnvnti| prathamAM paupIM kRtvA bahupratipUjayAM pauruSya guruprakAzaM gatvA bhaganti icchAmi kSamAzramaNA vandituM yApanIyayA naivedhikyA mastakena vande, kSamAzramaNa ! bahumatipUrNA pauruSI, anujAnIta rAtrisaMstArakaM tadAnIM prathamaM kAyikI bhUmiM vrajanti tato yatra saMstAraka bhUmistanna vrajanti, sadopadhAyupayogaM kurvantaH pramArjayanta upadhedaMvarakamucchoTayanti tadA saMstArakapaTTakamuttarapaTTakaM ca pratiDiyama he apyeka chAtvoruNi sthApayanti tadA saMkhArakabhUmiM pratilekhayanti, tadA saMstArakamAsRNvanti sottarapaTTakaM tatra ca saptA mukhapatrikayoparisanaM kArya pramArjayanti, apAnaM ramoharaNena For Parts Only ~ 168~ Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [312] - "niyukti : [203] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||203|| vRttiH 13 205 zrIopa- kappe ya vAmapAse ThaveMti, puNo saMthArae caDato bhaNai jehajjAIrNa purato citANa-aNujANejahA, puNo sAmAisaMstArakaniyuktiH jAtiNNi vAre kahiUNaM sovai, esa tAva kammo / idAnIM gAthA vyAkhyAyate vidhiH droNIyA porisiApucchaNayA sAmAiya ubhayakAyapaDilehA / sAhaNia duve paTTe pamaja bhUmi jao pAe // 204 // | ni.204pauruSyAM niyuktIrguNayitvA 'ApucchaNatti AcAryasamIpe mukhavatrikA pratilekhayitvA bhaNati bahupaDipuNNA porisI // 83 // saMdizata saMstArake tiSThAmIti, 'sAmAiyati sAmAyikaM vArAtrayamAkRSya svapiti, 'ubhayaM ti samjhAkAyikopayogaM kRtvA hai| 'kAyapaDileha'tti sakalaM kArya pramRjya 'sAhaNi duve paTTe'tti sAhaNiya-ekatra lApattA duve paTTe-uttarapaTTo saMthArapaTTo a, tata UrvoH sthApayati, 'pamajja bhUmiM pAo jao' tti pAdau yatastena bhUmi pramRjya tataH sottarapaTTa saMstArakaM muzcati, asthAzca sAmAcAryanukrameNa gAthAyAM saMbandho na kRtaH, kintu svavujhyA yathAkrameNa vyAkhyeyA / evamasau saMstArakamAro-| han kiM bhaNatItyAhaaNujANaha saMdhAraM pAhuvahANeNa vAmapAseNaM / kukuDipAyapasAraNa ataraMta pamajae bhUmi // 205 // // 8 // anujAnIdhvaM saMstAraka, punazca bAhapadhAnena vAmapArthena svapiti, 'kukuDipAyapasAraNaM'tti yathA kukkuTI pAdAvAkAze kalyAMza bAmapA sthApayanti, punaH saMsArakamArohanto bhaNaMti jyeSThAyAdInAM puratasthiSThatA anujAnIta, punaH sAmAyikaM zrIna vIrAna kahA (cArya) sAsvapiti, eSa tAvat krmH| dIpa anukrama [312] ~169~ Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [314] .- "niyukti : [205] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||205|| prathamaM prasArayati evaM sAdhunA'pyAkAze pAdI prathamamazakuvatA prasAraNIyau, 'ataraMto'tti yadA AkAzavyavasthitAbhyAM pAdAbhyAM na zaknoti sthAtuM tadA 'pamajae bhUmi'nti bhuvaM pramRjya pAdau sthApayati / saMkoe saMDAsaM uccattaMte ya kAyapaDilehA / dabAIuvaogaM NissAsaniraMbhaNAloyaM // 206 // yadA tu punaH socayati pAdau tadA 'saMDAsati saMdasa-Urusandhi pramRjya saGkocayati 'ubattaMte yatti udvaryazcAsau| sAdhuH kArya pramArjayati, evamasya svapato vidhirutaH / yadA punaH kAyikArthamuttiSThati sa tadA kiM karotItyAha-davAIuvaorga' dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazcopayogaM dadAti, tatra dravyataH ko'haM pravajito'pravajito vA ?, kSetrataH kimuH| paritale'nyatra ghA!, kAlataH kimiyaM rAtridivaso vA !, bhAvataH kAyikAdinA pIDito'haM na veti, evamupayoge datte'pi yadA nidrayA'bhibhUyate tadA 'NissAsaniraMbhaNatti 'niHzvAsaM niruNaddhi' nAsikAM dRDhaM gRhNAti niHzvAsanirodhArtha, tato'|pagatAyAM nidrAyAM 'Aloya'ti AlokaM pazyati dvAram / yataH dAraM jA paDilehe teNabhae doSiNa sAvae tiNi / jai ya ciraM to dAre aNNaM ThAvettu paDiarai // 207 // RI I tadA'sau dvAraM yAvat 'pratyupekSayan pramArjayan prajati, evamasau nirgacchati, satra ca yadi stenabhayaM bhavati tataH 'doNNi' tti dvau sAdhU nirgacchataH tayoreko dvAre tiSThati anyaH kAyikA vyutsRjati, 'sAvae tiNNi'tti zvApadabhaye sati tryH| 18 sAdhava uttiSThanti tatraiko dvAre tiSThati anyaH kAyikAM byutsRjati anyastatsamIpe rakSapAlastiSThati / 'jati ya ciraM'ti AASARAN dIpa anukrama [314] For P OW Enarayan ~170~ Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [316] - "niyukti : [207] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||207|| vRttiH // an zrIzoSa- yadi ca ciraM tasya vyutmajato jAtaM tato yo'sau dvAre vyavasthitaH sAdhuH so'nyaM dvAre sthApayitvA sAdhu punazvAso vyutta-kAyikIgaanta 'paDibharatiti pratijAgarSi manaM ni. droNIyA bhAgammapaDikato azupehe jAva codasaci puthe| parihANi jA tigAhA niraSamAo jado evaM // 208 // TXR06-209 so'pi sAdhuH kAyikA vyutsRjya Agatya vasatI 'paDikkato'tti IryApathiko pratikrAntaH san 'aNupehe' anuguNanaMda karoti, kiyaDUraM yAvadata Aha-'jAva cohasavi puSe' yAvaJcaturdaza pUrvANi samAptAni yazca sAdhuH suukssmaanpraannlndhisNpnnH|| athaivaM na zakroti tataH 'parihANi jA tigAhA' parihANyA guNayati stokaM stokataramiti yAvaddAthAtrayaM japanyena yadA 4 // tadvA pariguNayati seho'pi / evaM ca kRte vidhI nidrApramAdo 'jaDhoM' parityakto bhvti| atarato va nivajje asaMgharaMto a pAuNe eka / gahabhadiDhateNaM do tiNi paTa jahasamAhI // 209 // athAsau gAthAtrayamapi guNayituM na zaknoti tataH "Nivajetti tataH svapityeveti / 'asaMtharato atti utsargatastAvatmAhai paraNarahitaH svapiti, atha na zaknoti yApayitumAtmAnaM tato'saMstaramANaH prAvRNoti eka kalpaM dvau cIna thA, tathA'pi yadi zItena bAdhyate tadA bAhyato'prAtaH kAyotsarga karoti, tatazca zItavyApto'bhyantaraM pravizati, tatra ca praSiSTo nivAsamiti manyate, tatrApi sthAtumazaknuvan kalpaM gRhNAti, evaM dvau trIstAvadyAvatsamAdhAnaM jAtam / anaca gardabhaSTAntaH, jahAM // 4 // minAgapabho aNurUvabhAreNa mArUvieNa so vahilaM necchA, tAhe jo'vi aNNassa bhAro sovi caDhAvijai, appaNAvi piyA malecyAbho'nurUpamAregAropitena sa bokuM nejAti, tavA tho'pi bhanyasya bhAvaH so'pi caTAramate, bhAmanA dIpa anukrama [316] REaraturnXSena ~ 171~ Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [318] - "niyukti : [209] + bhASyaM [94...] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||209|| RRRRRRY paArohati, jAhe nAtidUraM gayA tAhe appaNA uttarati, tAhe so jANati-uttarIto mama bhArotti turiyataraM pahAvio, pachATa aNNo se avaNImo, tAhe so simpayaraM phaavio| evaM sAhUvi NivAyataraM maNNaMto suheNa acchati, jAhe ratriM, esa vihI, |acavAeNaM jahA vA samAhI hoti tahA kAmarSa / "saMgArapitiavasahi"tti vyAkhyAtam , idAnIM sanjidvAraM vyaakhyaayte-daar| TrAivihIM pravihariyAviharilo u bhayaNAja viharie hoha saMdiTTojo biharito avihariavihI hamo hoi // 210nel enaM te bajastaH zikSA prAptAH, sa ca grAmo dvividhaH-vihRto'sihatazca, bihutaH sAdhubhiryaH kSuNNaH, Asetrita ityarthaH, mAviharato yA bhAcina kSuNyA-jAsevita ityrthH| tuzabdo vishessnnaarthH| kiM vizinaSTi-yo'sI viharitaHsa sanjJiyuktaH samjhiraziyo kA bhayapaNA u biharie hotitti yo'sau vihataH sajJiyuktastatra 'bhajanA' vikalAnA, yadyasau saMjJI saMvimAnitastataH agnizakti, aba pArSasthAdibhAvitastatona pravizanti / 'saMdiTTo jo biharitotti saMvinavihRte samjhigRhe saMdiSTa prakA AISSAAzAlIgnaM skhayA sajhikulAdAnayAnIvamityataH pravizanti / athavA'nyathA vyaayaayte-dvividhH| kataraH 1, zanidvArA prAtasmAd jo vA, karamena vaividhyAmata Aha-vihRto'vihatazca, sAdhubhiH kSuNNo'kSuNNakSa, tatra bhajanA vihRte zrAvake sati, bAsI saMcinadhihataH pravezaH kriyate, atha pArzvasthAdivihatastato na praveSTavyaM, saMdiSTo viha rito'tra sa saMvignaiH sAmbhoginA yairvihRtastato'nAcAryasaMdiSTaH pravizati AcAryaprAyogyagrahaNArdhaM, 'avihariavihI Skil mArohati, badA mAtiharezAtaladAnIpati, sadAsa nAnAti-pattINoM mama bhAra iti svaritataraM pradhAvati, pavAdanyastamAdapanItA, sadA sAsa kApImata jAti, "vaM sAdhurapi :nivAsa pranyamAnaH sukhena miti mamAbhiH, emabidhirapanAdena prathA mA samAdhirbhavati tathA / dIpa anukrama [318] RECE% ~172~ Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [319] - "niyukti: [210] + bhASyaM [95] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||210|| zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH dIpa anukrama [319] imo hotitti avihate grAme saMjJini vA ayaM vidhi:-vakSyamANalakSaNaH saptamagAthAyAm , "avihariamasaMdiDo cetiagrAme bhipAhuDia" asyAM gAthAyAmiti / idAnI bhASyakAra enAmeva gAthAM vyAkhyAnayavAha kSAvidhiH avihari vihario vA jai saDo nasthi natthi u niogo| ni.210 nAe jai osapaNA pavisaMti tao ya paNNarasa // 95 // (bhA0) bhA. 95 avihRto vihato vA prAmaH, tatra vihate yadi zrAddhako nAsti tato nAsti niyogaH-na niyujyate sAdhuH AcAryaprAyogyAnayanArtham / 'NAe'tti atha tu 'jJAte' vijJAte evaM yadutAsti zrAvakaH, tatra ca 'yadi osannA pavisaMti' yadyavasannAH pravizanti tathA'pi nAsti niyogaH, atha tu pravizanti 'tao u pannarasa'tti paJcadazodgamanadoSA bhavanti, te cAmI"AhAkammuddesia pUIkamme ya mIsajAe a / ThavaNA pAhuDiyAe pAuyarakIya pAmicce // 1 // pariyaTTie abhihaDe unbhinne mAlohaDe ia / acchegje aNisaDhe ajjhoyarae a solasame // 2 // " nanu cAmI SoDaza ucyante-"ajhoyaratto ya mIsajAyaM ca dohiM vi eko ceva bhedo / athaveyamapi gAthA sajinamevAGgIkRtya vyAkhyAyate-dvividhaH zrAvako-vihRto'dhihatovA, yadi 'saho natthi Nasthi u niogo" tao vihRto yadi zrAddho nAsti tato nAsti niyogaH sAdhoH / 'NAeM'tti atha jJAte sati zrAddhake yadutAsti tatazca tatra jJAte sati 'yadi osaNNA parisaMti' yadyavasannAH pravizanti tathA'piTa nAsti niyogaH / athaivaMvidhe'pi pravizanti tatazca pazcadaza doSA udgamAdayo niyamAdbhavanti / yadyapi tatrAvamazA na gRhanti-1 AdhArmikamaudezika pUtikarma ca mizrajAtaM ca / sthApanA prAkRtikA pAdukaraNa kItaM apamitvaM // 1 // parivartitamambAi uni mAlApar3atamiti / / AcchevamanisTamadhyavapUrakaM ca SoDazam // 2 // atha grAme bhikSAvidhe: varNanaM kriyate ~173~ Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [321] - "niyukti: [210...] + bhASyaM [96] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||96|| saMviggamaNuNNAe aiMti ahavA kule viraMcaMti / aNNAuMcha va saha emeva ya saMjaIvagge // 96 // (bhA.) atha ta sasaH saMvica vihataH-amanoharvasani vitaH tataH 'aNuNNAe aiMtitti tairevAnajJAte sati zrAvakarAhe pravizanti / athavA zrApakakulAni 'viraMcanti' vibhajanti, ete cAnyasAmbhogikAH saMvinAH 'aNNAu~cha va sahU' aNNAuMcha jattha sAvagA natthi tahiM hiMDaMti vatthabA / jai saha samatthA iyare apAhuNagA jappasarIrA sAvagakulAni hiMDaMti, aha vatthavA appasarIragA pAhuNagA ya sahU tato aNNAyauMcha hiMDaMti / 'emeva ya saMjaIvagge' evameva saMyatIvarge vidhiH, yaduta tAbhiranujJAteSu zrAvakakuleSu praveSTavyam / bahuSu ca kuleSu satsu tA evaM viraJcanti, "aNNAuMcha va saha" iti, ayaM ca vidhidraSTavyaH / / evaM tu aNNasaMbhoiyANa saMbhoiyANa te ceya / jANittA niyaMdhaM casthaveNaM sa u pamANaM // 97 // (bhA0) evamanyasAmbhogikAnAM saMbhave uktalakSaNo vidhirdraSTavyaH / 'saMbhozyANa te vatti atha sAmbhogikAstava grAme bhavanti tataH 'te ceva'tti ta eva vAstavyAH sAdhavo bhaikSamAnayanti, atha tatra sAmbhogikasamIpe prAptamAtrANAM kazcicyAvaka AyAtaH, sa ca prAghUrNakavatsala evaM bhavati yaduta madIye gRhe bhikSArthaM sAdhuH prahetavyaH, tatrocyate-vAstavyA eva gamiSyanti, athaivamukte'pi 'nivandha nirbandhaM karoti Agraha karotyasau zrAvakastataH 'vatthaveNaM' vAstabyena sahakena gantavyaM, yataH sa evaY vAstavyaH prAghUrNakAnAM pramANamalpAdhikavastugrahaNe / athAsau sAmbhogikavasatiH saMkulA bhavati tataH ajJAto; yantra zrAvakA na santi tatra hiNDante vAstavyAH / yadi sahiSNava-samarthA itare-aprApUrNakA yAppazarIrAH bhAcakakulAni hiNDante, atha vAstavyA bApyArIrAH prAghUrNakAna sahiSNavastato'zAtogacha dinnttte| dIpa anukrama [321] ~ 174~ Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [323] - "niyukti: [210...] + bhASyaM [98] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||98|| // 86 // dIpa anukrama [323] zrIoSa- asai vasahIeN vIsuM rAiNie vasahi bhoynnaagmm| asahU apariNayA vA tAhe vIsuM saha viyare // 98 // (bhA) niyukti | 'asati' abhAve vistIrNAyA vasateH 'vIsuti pRthaga-anyatra vasatau avasthAnaM kurvanti, tatra ca teSAM ko bhojanavidhi- kSAvidhiH droNIyArityata Aha-'rAiNie vasahi bhoyaNAgamma' rakSAdhikasya vasatI bhojanamAgamya karttavyaM, sa ca ratAdhikA kadAcidvAstavyo| vRttiH bhavati kadAcidAgantuka iti / 'asara'tti athAnyataro ratnAdhikaH 'asahU' bhikSAvelAM pratipAlavitumazaktaH tathA'pariNatA vA sAdhavaH sehaprAyA mA bhUn rATiM kariSyanti tataH 'vImuM' pRthag ksatirbhavati / tathA yadi ca te vAstavyAH sAdhavaH 'sr|| samastato 'biyare'ti bhikSAmaTitvA prAdhaNephebhyaH prayacchanti / / tiNhaM epheNa sama bhattaTTho apaNo abahuM tu / pacchA iyareNa sama AgamaNavireNu sI thiya / / 99 // (bhA0) atha tatra traya AcAryA bhavanti, dvAvAgantuko eko vAstavyaH tadA 'ekkeNa samati ekanAgantukAcAryamanajitena saharTa vAstavyaH paryaTatti tApadyAvadU 'bhattaho'tti ekasya prAghUrNakAcAryatva bhaktArtho bhavati-udarapUraNamAtramityarthaH ataH "appaNo avaha tutti AtmAcAryArtha vAtau vAstavyaH apaI tu' arbabhuvamAna zrAvakakulebhyo gRhNAti / pacchA iyareNa samati pazcAditareNa dvitIyAgantukAcAryamanajitena samaM paryaTatti tatrApi bhaktAoM yAvadbhavati prAghUrNakaraNa tApatyaveTati, Atma-18 navArddhavamAtraM gRhNAti, evaM pUrNo dhuvI bhavati vAstavyAcAryastha, bhAgamaNati evaM te paryaditvA''tmIyAyAM vasatI AgamanaM kurvanti / virezu so vatti sa eva 'viragoM vibhajana zrAvakakuleSu, zrI'sI bhikSAmahadbhiH kRtaH, na tu punrv-ttuu| 86 // satikAyAM bhAgatAnAM bhavatIti / "bhasati basahIe vIsu rAiNie basahi bhoyaNAgamma / asaha apariNayA yA tAhe vIsu SAREaramshad Murasurare.org ~ 175~ Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [324] - "niyukti : [210...] + bhASyaM [99] + prakSepaM [14...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata * gAthAMka ni/bhA/pra ||99|| saha viyara ||1||"nti yo vidhiruktaH, ayaM ca dvitIyAdhAcAryeSvapyAgatteSu draSTavya iti / evaM tAvadviharitakSetre yatra sAdhuSu | tiSThatsu yo vidhiH sa uktaH, idAnImaviharite kSetre sAdhurahita ca yo vidhistatpratipAdayantAhahavaMdanimaMtaNa zurUhi saMviTTa jiiv'sdiho| nibaMdha jogagahaNaM niveya nayaNaM gurusagAse ||10||(bhaa.) evaM viharantaH kacidAmAdau prAptAH, tatra ca yadi samjI vidyate tatazcaityavandanArthamAcAryo vrajati, satazca zrAvakI gRhAgatamAcArya nimantrayati, yathA-prAyogyaM gRhANa, tatazca yo gurusaMdiSTaH sa gRhNAti / 'jI vasaMdihoti yo vA 'asaMdiSTaH anuktaH sa vA gRhNAti zrAvakanirbandhai sati, etaduktaM bhavati-yo'sAvAcAryeNa saMdiSTaH sa thAvatrAgacchatyeva tAvattena zrAvakeNAnyaH sabATako dRSTaH, sa ca nirbandhagrahaNe kRte sati yogyagrahaNa-prAyogyIpAdAnaM karoti / tatazca 'niveyaNa ti anyebhyaH saGghATakebhyo nivedayati, yathA yaduta mayA zrAvakagRhe prAyogyaM gRhItaM na tatra bhavaniHpraveSTavyam / tatazca 'nayaNaM gurusanAseti tatprAyogyaM gRhItvA gurusamIpaM bhavati tatkSaNAdiva yenAsAkupabhuGga iti / idAnIM yaduktaM prAk "avihariavihI imo hauti"tti, sAvAkhyAnayanAhaavihariamasaMdiho beiya pAhuDibhasa mehati / pAsapaurakhaMbhe na'mhe kiMvA bhujati 1101 (bhA) ____ aviharite prAmAdI asaMdiSTA eva sarve bhikSArthaM praviSTAH, tatra ca bhikSAmaTantaH zrAvakagRha praviSTAH, tatra ca 'veie'tti catvAni pabadante tatra ca 'pAhuDiamettaM giNhanti' prAbhRtikAmAtra yadi tatra labhyate tato gRhantyeva, athAcAryaprAyogya labhyate pracuraM vA labhyate tataH pAunapauralaMbhe sati idamukhyate 'Na'mhai 'cina vayamAcAryaprAyogyagrahaNe miryuktAH, kintvanye, dIpa anukrama [324] SAKASCAM Hrelinesirary.org ~ 176~ Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [327] . "niyukti: [210...] + bhASyaM [101] + prakSepaM [15-16]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoghaniyuktiH droNIyA grAme bhikSAvidhiH bhA.100 vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||101|| 103 sAdharmika ni.211 4548 evamukte zrAvako'pyAha-'kiM vA na bhujaMtitti kiM bhavadbhinatiM na bhuJjate AcAryAH, evaM nirbandhe sati ta eva gRhNanti / |kiyatpunargRhNantItyata Aha gacchassa parImANaM nAu ghettuM tao niveyaMti / gurusaMghADaga iyare laddhU nerya gurusamIvaM // 102 // (bhA0) | gacchasya parimANaM jJAtvA gRhanti, gRhItvA ca tato nivedayanti, kasmai !, ata Aha-gurusaMghATakAya, yadutAcAryamAyodAgyamanyeSAM ca guDaghRtAdi labdhaM pracuram , 'iyare vatti itarasaGghATakebhyo vA-zeSasahATakebhyo nivedayati, 'mA baccahatti mA brajata gRhIta guruyogya, tatazca labdhamAtrameva tad gurusamIpaM netavyam / tathA cAha| egAgisamuddisagA bhuttA u paheNaeNa diluto / hiMDaNadabaviNAso niddhaM mahuraM ca puvaM tu // 103 // (bhA0) egAgisamuddisagA ye na maNDalyupajIvinaH pRthaga bhuJjante cyAdhyAdyAkrAntAzca teSAM bhuktAnAM satAM pazcAdAnItaM nopyujyte| atra ca 'paheNaeNa dihato' 'kAle diNNassa paheNayassa agyo na tIrae kAuM / tasseva adhakapaNAmiyassa geNhatayA nsthi||1|| tathA'nAnayane'yamaparo doSaH-yena dravyeNa ghRtAdinA gRhItena hiNDatAM dravyavinAzo bhavati, kathazcitpamAdAtpAtrakavinAze sati kSIrAdi ca vinazyatyeva, tathA 'niddhamaharAI puSi' yaduktamAgame taca kRtaM na bhavati / "sapiNa"tti dAraM 4 gayaM / idAnIM sAdharmikadvAraM pratipAdayannAha bhatsahia Avassaga sohe to aiMti avaraNhe / anbhuTThANaM daMDAiyANa gahaNekavayaNeNaM // 211 / / idAnI te sAdharmikasamIpe pravizantaH 'bhattahitti bhuktvA tathA 'Avassaga sohe'ti Avazyaka ca-kAyikocA-| dIpa anukrama [327] X1187 // Saintairat n a aba ve prakSepa-gAthe vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake tau mudrite vartete ~ 177~ Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [331] - "niyukti: [211] + bhASyaM [103] + prakSepaM [16...]". prata gAthAMka ni/bhA/pra ||103|| rAdi'zodhayitvA' kRtvetyarthaH, ato'parAhnasamaye Agacchanti, yena vAstavyAnAM bhikSATanAdhAkulatvaM na bhavati, vAstavyA api kurvanti, kimityata Aha-'abbhuTTANaM ti teSAM pravizatAmabhyutthAnAdi kurvanti 'daMDAditANa gahaNaM'ti daNDakAdInAMTa grahaNaM kurvanti, kathaM ?-'egavayaNeNaM'ti ekenaiva vacanena uktAH santaH pAtrakAdIn samarpayanti, vAstabyenoke muzcasveti / tatazca muzanti, atha na muJcatyekavacanena tato na gRhyante, mA bhUt pramAda iti // khuDulavigaDhateNA upahaM avarapiha teNa u paevi / pakkhittaM mottUNaM nikkhivamukkhittamoheNaM // 212 // yadA tu punastaiH sAdhubhirabhipreto grAmaH sa kSullako na tatra bhikSA bhavati tatazca pratyUSasyevAgacchanti, 'vigir3hatti vika-1* emadhvAnaM yatra sAdharmikAstiSThanti tataH pratyUSasyevAgacchanti 'teNa'tti atha tataH aparAhe AgacchatAM stenabhayaM bhavettatazca pratyUpasyevAgacchantIti / uSNa vA aparAhe AgacchatAM bhavati yato'taH pratyUSasyevAgacchanti / evaM te pratyUSasi tasmAd | prAmAtpravRttAH sAdhubhojanakAle prAptAH sAdharmikasamIpaM niSedhikAM kRtvA pravizanti / tatazca teSAM pravizatAM vAstavyasAdhubhiH kiM karttavyamityata Aha-pakkhittaM mottUNati prakSipta-Asyagata mukhe prakSiptaM kavalaM muktvA 'nikkhivamukkhitta'ti yadutakSiptaM bhAjanagataM tat 'nikSipanti' muzcanti naipedhikIzravaNAnantarameva, tataste prAghUrNakAH 'ogheNaM ti saGkepeNa AlocanAM prayacchanti / tato bhuJjate maNDalyA, sA ceyam appA mUlaguNesuM virAhaNA appa uttrgunnesuN| appA pAsasthAisu dANagahasaMpaogohA // 213 // alpA mUlaguNeSu, etaduktaM bhavati-mUlaguNavipayA na kAcidvirAdhanA, alpA usaraguNaviSayA virAdhanA, alpA pArva-16 dIpa anukrama [331] ANG Enatorary.om ~178~ Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [333] - "niyukti : [213] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH zrIoSa- niyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||213|| sthAdiSu dAnagrahaNasevAvirAdhanA 'saMpaogo'tti taireva pArthasthAdibhiH saMprayoge-saMparke, etaduktaM bhavati-na pArzvasthAdibhiH sAdharmikasaha saMprayoga AsIt / 'oSa' tti gayaM 'oghataH' saGkapata AlocanA dIyate, dattvA cAlocanAM yadi tu abhuktAstato | kRtyaM ni. bhuJjate / atha bhuktAste sAdhavastata idaM bhaNanti 212-216 bhuMjaha bhuttA amhe jo vA icche abhutta saha bhojaM / saI ca tesi dAu annaM geNhati vatthA / / 214 // bhajIta yUyaM bhuktA vayaM, 'yo vA icche'tti yo vA sAdhu ktumicchati tataH 'abhutta saha bhoja ti tenAbhukena saha bhojya || kurvanti / evaM yadi teSAmAtmanazca pUrvAnItaM bhaktaM paryApyate tataH sAdhveva atha na paryApyate tataH sarve 'tebhyaH' prAghUrNakebhyo| dattvA bhaktamanyadhanti-paryaTanti vAstavyabhikSavaH / evamAnIya kati dinAni bhaktaM prAghUrNakebhyo dIyate ityata Aha tiSiNa diNe pAhunnaM sabesiM asai bAlavuDDANaM / je taruNA saggAme bathavA bAhihihaMti // 215 // trINi dinAni prAghUrNakaM sarveSAmasati bAlavRddhAnAM karttavyaM, tatazca ye prAghUrNakAstaruNAste svagrAma eva bhikSAmaTanti, vAstavyAstu bahirmAme hiNDanti / atha te prAghUrNakAH kevalA hiNDituM na jAnanti tataH kiM karttavyamityata Aha saMghADagasaMjogI AgaMtugabhadaeyare bAhiM / AgaMtuNA Sa bAhiM vatthabagabhadae hiMDe // 216 // sahAdakasaMyogaH kriyate, etaduktaM bhavati-eko vAstavya ekazca prAghUrNakaH, tatazcaivaM sahATakayogaM kRtvA bhikSAmaTanti / 'mAgaMtu gabhara eyara'tti athAsI grAma AgantukAnAmeva bhadrakastasaH 'iyare'tti vAstavyA 'bAhiti bahiyoMme hiNDanti, bAlatukA kA bahirmAye hiNDanti vAstavyabhadrake sati grAme / ukta sAdharmikadvAram , idAnI vasatidvAra pratipAdayazAha dIpa anukrama [333] Auditurary.com ~179~ Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||217|| dIpa anukrama [337] Eticato "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [337] "niryuktiH [217] + bhASyaM [ 103] + prakSepaM [16...] 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH | vitthaNNA khuiliA pamANajuttA yativiha bshiio| paDhamabiyAsu ThANe tattha ya dosA ime hoMti // 217 // * vistIrNA kSullikA pramANayuktA vA trividhA vasatiH 'paDhamabitiyAsu ThANe' tti yadA prathamAyAM vasatau sthAnaM bhavati vistIrNAyAmityarthaH, dvitIyA kSullikA tasyAM vasatau vA yadA bhavati tadA tatra tayorvasatyoH 'ete' vakSyamANakA doSA bhavanti kharakami avANiyagA kappaDiasarakakhagA pa vaMThA ca / saMmIsAvAseNaM dosA ya havaMti NegavihA // 298 // tatra vistIrNAyAM vasatI 'kharakammia'tti daNDapAsagA rAtriM bhrAntvA svapanti, vANijyakAzca vAlukhakaprAyA Agatya svapanti tathA kAryaTikAH svapanti, sarajaskAzca bhautAH svapanti, vaNThAzca svapantyAgatya 'akayavivAhA bhItijIviNo ya baMThinti / ebhiH saha yadA saMmizra AvAso bhavati tadA tena saMmizrASAsena doSA vakSyamANakA anekavidhA bhavanti // te cAmIAvAsagaahikaraNe tadubhaya uccArakAiyanirohe / saMjaya AyavirAhaNa saMkA teNe napuMsitthI // 219 // Avazyake pratikramaNe kriyamANe sAgArikANAmagratasta eva udghaTTakAn kurvanti, tatazca kecidasahanA rATiM kurvanti, tatazcAdhikaraNadoSaH / 'tadubhaetti sUtrapaurupIkaraNe ardhapaurupIkaraNe ca doSa uddhaTTakAn kurvanti / nirodhazca uccArasya kAyikAyAzca nirodhe doSaH / atha karoti tathA'pi doSaH saMyamAtmavirAdhanAkRto'pratyupekSitasthaNDile / 'saMkA teNe' ti stenakazaGkAdopazca-caurAzaGkAdopazca caurAzaGkA, napuMsakakRtadoSaH saMbhavati tatazca strIdoSazca bhavatIti dvAragAtheyam idAnIM pratipadaM vyAkhyAnayannAha - AvAsapaM karite pavaMcae jhANajogavAdhAo / asahaNa apariNayA vA bhAvaNabheo ya chakkApA // 220 // For Par Use Only ~ 180~ wrary.org Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [340] - niyukti: [220] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: + zrIogha prata gAthAMka ni/bhA/pra ||220|| droNIyA vRttiH // 89 // CRAC% 'Avazyaka' pratikramaNaM kurvatAm 'parvacae'tti te sAgArikA udghaTTakAna kurvanti, tathA dhyAnayogavyAghAtazca bhavati- vistIrNAcalanamApadyate ceto yataH / dAraM / ahigaraNaM bhaNNai-'asahaNe ti kazcid 'asahanaH' kopano bhavati 'apariNato vA' seha- dikAvidhA prAyaH, ete rATiM sAgArikaiH saha kurvanti, tatazca bhAjanAni pAtrakANi tadbhedo-vinAzo bhavati, paTU kAyAzca viraadhynte| vasatini. dAraM / 'tadubhayaM ti vyAkhyAyate 217-223 mutsastha'karaNa nAso karaNe uhu~cagAi ahigaraNaM / pAsavaNiaranirohe gelannaM dihi uDDAho // 221 // 'suttatthaakaraNa'tti sUtrArthapauruSyakaraNe nAzaH-tayoreva vismaraNam / atha sUtrArthapauruSyau kriyate tatazca 'uhu~cakAdi udghaTTakAdi kurvanti / tatazcAsahanA rATiM kurvanti, tato'dhikaraNadoSa iti / dAraM / "uccArakAianiroho"tti vyAkhyAyate-'pAsavaNitti 'prazravaNasya' kAyikAyAH 'iyara'tti purISasya ca nirohe 'gelannaM glAnatvaM bhavati / atha vyutsRjanti | tato 'dive uDDAho ti sAgArikadRSTe sati 'uDDAhaH' upadhAtaH pravacanasya bhvti| "saMjamaAyavirAhaNa"tti vyAkhyAyate mA dicchihiMti to apapaDilihie (thaMDille ) dUra gaMtu vosirati / saMjamaAyavirAhaNagahaNaM ArakkhiteNehiM // 222 / / atha sAgArikA mAM mA drAkSuritikRtvA'sthaNDila eva dUre gatyA vyutsRjati tataH saMyamAtmanovirAdhanA bhavati, grahaNaM|3| cArakSikAH kurvanti / 'teNa'ni stenakA vA grahaNaM kurvanti / dAraM / "saMkAteNa"tti vyAkhyAyate oNayapamajjamANaM daI teNetti AhaNe koI / sAgAriasaMghaTTaNa apumethI geNha sAhai vA // 223 // dIpa anukrama [340] wwwralaunciurary.org ~ 181~ Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [343] .. "niyukti: [223] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||223|| sahi rAtrI kAyikAdyarthamutthitaH sannavanataH pramArjeyannirgacchati tatastamavanatakAyaM dRSTvA stena iti matvA AhanyArakajitadAra napaMsisthiti vyAkhyAyate-'sAgAriasaMghaTTaNa'tti sAgArikasaMsparza sati, sa hi rAtrI hastena parAmRzan gacchati, yatastataH sparzane sati kazcitsAgAriko vibuddha evaM cintayati-yadutAya 'apumatti napuMsakaM tena kAraNena mAM spRzati, tataH sAgArikastaM sAdhuM napuMsakabuddhyA gRhNAti / atha kadAcitstrI spRSTA tataH sA zaGkate, yadutAyaM mama samIpe Agacchati, tataH 'sAheti' kathayati nijabhartuH saubhAgyaM khyApayantI paramArthena vA // orAlasarIraM vA ithi napuMsA balAvi gehati / sAvAhAe ThANe mite AvaDaNapaDaNAI // 224 // audArikazarIraM thA taM sAdhuM dRSTvA divA tato rAtrI strI napuMsaka balAg2Ati, audArika-cahnikam / ete vistIrNavasatidoSA vyAkhyAtAH / idAnIM kSulikAvasatidoSAn pratipAdayannAha-'sAvAhAe'tti saMkaTAyAM vasatI sthAne avasthAne sati Nite AvaDapaDaNAdIti nirgacchannApatitazca nirgacchannApatanapatanAdayo doSAH, tathA teNotti maNNamANo imovi teNotti AvaDaha juddhaM / saMjamaAyavirAhaNabhAyaNabheyAiNo dosA // 225 // M evaM sAdhorupari praskhalite sAdhau yasyopari praskhalitaH sa taM stenakamiti manyamAnaH ayaM ca suptotthitaH amuM praskha-| SlitaM stenakaM manyamAnaH san 'Apatati yuddha" yuddha bhavati, tatazca saMyamAtmanovirAdhanA bhAjanabhedAdayazca doSAH, bhAjana pAtraka bhaNyate / uktA kSulikA vasatiH, yasmAtkSulikAyAmete doSAstasmAtpramANayuktA vasatigrAhyA / etadevAha tamhA pamANajuttA ekekassa u tihtysNthaaro| bhAyaNasaMthAraMtara jaha vIsaM aMgulA haMti // 226 // dIpa anukrama [343] PORARSt Birasurary.com ~ 182~ Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [346] .. "niyukti : [226] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||226|| vRttiH zrIoSa- tasmAtpramANayuktA vasatirmAhyA, tatra caikaikasya sAdho hulyatakhihastapramANaH saMstArakaH karttavyaH, tuzabdo vizeSaNArthaH, vistIrNAniyuktiH kiM vizinaSTi ?-saMstArako'tra bhUmirUpa iti, tatra teSu triSu hasteSu UrNAmayaH saMstArako hastaM cattAri a aMgulAI raMbhaidikA tridhA droNIyA bhAyaNAI hatthaM rudhaMti / idAnIM saMstArakabhAjanayoryadantarAlaM tatpramANe pratipAdayannAha-bhAyaNasaMthAraMtara bhAjanasaMstArA-18 vasatiH ni. ntare-antarAle yathA viMzatirahulAni bhavanti tathA karttavyam / evaM trihastapramANo'pi saMstArakaH pUritaH, kiM punaH224-227 kAraNamiha dUre bhAjanAni na sthApyante ?, ucyate| majAramUsagAi ya vAre navi ajaannughttttnnyaa| do hatthA ya avAhA niyamA sAhassa sAhao // 227 // | | mArjAramUSakAdIn pAtrakeSu lagato vaaryet| atha kasmAdAsannatarANi na kriyante? ucyate-'navi yajANughaTTaNaya'tti tAvati / pradeze tiSThati pAtrakeSu jAnukRtodghaTanA-jAnukRtaM calanaM na bhavati / idAnI prabajitasya 2 cAntarAlaM pratipAdayatrAha-dvI hastau abAdhA-antarAlaM niyamAtsAdhoH sAdhozca bhavati, sAdhudhAtra trihastasaMstArakapramANo grAhyaH / sthApanA ceyam-uNNAmao saMthArao 28 aThThAvIsaMgulappamANo, saMthArabhAyaNANaM aMtaraM vIsaMgulA 20, bhAyaNANi a hatyappamANe pAu~chaNe Thavijati 24, evaM tihiM gharaehiM sabevi tiNNi hatthA, sAhussa ya 2 aMtaraM do hatthA 28 // 28 // 24 h03-62| evametadgAthAdvaya 18|vyAkhyAtam / atra ca dvihastapramANAyAmabAdhAyAM mahadantarAlaM sAdhoH sAdhozca bhavati, tatazca tadantarAlaM zUnyaM mahad dRssttvaa-13||9|| sAgAriko balAtsvapiti, tasmAdanyathA vyAkhyAyate-samhA pamANajuttA ekekassa u tihatvasaMthAro / atra hastaM sAdhU |ruNaddhi, bhAjanAni saMstArakAdiMzasmaGgulAni bhavanti / etadevAha-bhAyaNasaMthAraMtara aha vIsaM aMgulAI hoti' / pAcaka dIpa anukrama [346] CACASSAM Sauranorm atha vasati madhye zayanavidhi: varNyate ~ 183~ Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||227|| dIpa anukrama [347] mo0 16 Eucation "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 347] "niryuktiH [227] + bhASyaM [ 103] + prakSepaM [16...] F muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH maSTAgukhAni ruNaddhi, pAtrakAdviMzatyaGgalAni muktvA parato'nyaH sAdhuH svapiti / etacca kuto nizcIyate ? yaduta-pAtrakAtparato viMzatyakulAnyatItya sAdhuH svapiti, yata uktam- 'do hatthe ya avAhA niyamA sAhussa saahuuo'| sthApanA ceyamsAhU sarIreNaM hatthaM ruMdhai 24, sAhussa sarIraSyamANaM, saMdhArayassa pattayANaM ca aMtaraM vIsaMgulA 20 aTThahiM aMgulehiM pattayA uiMti 8, patassa bitiyasAhussa ya aMtaraM bIsaMgulAI 20, evaM ete save'vi tiNNi hatthA, eso vitio sAhU / 24 / | 20 | 8 | 20 | evaM savattha / atra corNAmayaH saMstArakaH aSTAviMzatyaGgalapramANa eva bAhulyena draSTavyaH, kintu sAdhunA zarIreNa caturviMzatyaGgulAni ruddhAni, anyAni UrNAmayasaMstArakasaMbandhIni yAni catvAryaGgulAni taiH saha yAni viMzatyailAni, tatparataH pAtrakANi bhavanti / atra hastadvayamabAdhA sAdhuzarIrAdyAvadanyasAdhuzarIraM tAvadraSTavyam / "majjAya" ityeyAkhyAtameva / bhutAmuttasamutthA bhaMDaNadosA ya vajjiA evaM sIsaMteNa va kuTuM tu hatthaM motRNa ThAryati // 228 // dvihastAntarAlena mucyamAnena 'bhuttAbhuttasamutthA' iti yo bhuktabhogaH 'amukta' iti yaH kumAra eva pratrajitaH, tatra bhuktabhogasya Asannasya svapato'nyasAdhusaMsparzAdanyatpUrvakrIDitAnusmaraNaM bhavati, yadutAsmadyoSito'pyevaMvidhaH sparza iti, | abhuktabhogasthApyanyasAdhusaMsparzena sukumAreNa kautukaM striyaM prati bhavati, ayamabhiprAyaH - tasyAH sukumArataraH sparza iti, tatazca dvihastAvAdhAyAM svapatAmete doSAH parihRtA bhavanti / tathA bhaMDaNaM- kalahaH parasparaM hastasparzajanita Asannazayane, te va doSA evaM varjitA bhavanti, 'sIsaMteNa va kuGkaM tu hatthaM mocUNa ThAyaMti tti ziro yato yatra kuThyaM tatra hastamAtraM muktvA For Penal Use Only ~184~ www.ncbrary.org Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [348] - "niyukti: [228] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra niyuktiH droNIyA vAMtaH // 91 // ||228|| 'ThAyati'tti svapanti, pAdAnte'nugamanamArga vimucya hastamAtraM svapanti / athavA'nyathA pAThaH-'sIsaMteNa va kuhu~ tihatthaM vasatA zamottUNa ThAyati' tatra pradIrghAyAM vasatau svApavidhiruktaH, yadi punazcaturasrA bhavati tadA 'sIsaMteNa va kuDu'ti ziro yato yaskukyaM tasmAtkukhyAt hastatrayaM muktvA svapanti, tatra kuDyaM hastamAtreNa progya tato bhAjanAni sthApyante, tAnini . 229ca istamAne pAdapulchane kriyante tato hastamAtraM byAmuvanti, bhAjanasAyozcAntarAlaM hastamAtrameva mucyate, tataH saadhuH| 230 svapiti / evamanayA bhajayA svapatAM tiryak sAdho sAdhozcAntarAlaM hastadvayaM draSTavyam / pravariho u vihI ihaSi vasaMtANa hoha soceva / Asajja tini vAre nisA AuMTae sesA // 229 // | atra svApakAle pUrvoddiSTa eva vidhirdraSTavyaH, kazvAsI 1,"porisiApucchaNayA sAmAiyaubhayakAyapaDilehA / sAhaNiya duve paTTe pamaja pAe jao bhUmi // 1 // aNujANaha saMthAraM" ityevamAdikaH / ihApi vasatAM svapatAM bhavapti. sa eva vidhiH, kiM tvayaM vizeSa:-'Asajja tinni vAre nisannotti AsajjaM trayo vArAH karoti 'nisanno'tti tatraiva saMstArake upaviSTaH san , zeSAca sAdhavaH kiM kurvantItyAha-mAuMTae sesA' zeSAH sAdhavaH pAdAn AkuJcayanti / punazcAsau kAyikA) vajan kiM karotItyata Aha AvassiamAsa nIi pamajaMtu jAva u cchan / sAgAriya teNubhAmae ya saMkA tau pareNaM // 230 // // 9 // AvazyikI AsanaM ca punaH punaH kurvan pramArjayanirgacchati, kiyaharaM yAvadityata Aha-'jAva uccha' yAvacchaNNaM-1 chAyAvadasaterabhyantaramityarthaH, bAyatazca naivaM pramArjanAdi kartavyaM, yataH 'sAgAriya teNubbhAmae ya saMkA tadu pareNaM' sAgA dIpa anukrama [348] ~185~ Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [350] .. "niyukti : [230] + bhASyaM [103...] + prakSepaM [16...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||230|| rikAnAM stenazaGkopajAyate, yaduta kimayaM cauraH ! 'umbhAmaoM pAradArikastatastadAzaGkopajAyate, atastatpareNa-chinAdvAyato neda-pramArjanAdi kartavyamiti / evaM pramANayuktAyAM vasatI vasatAM vidhiruktaH / yadA tu punaHnasthi u pamANajuttA khuDaliyA ceva vasati jayaNAe / purahatya paccha pAe pamaja jayaNAe niggamaNaM // 23 // - yadA pramANayuktA vasatirnAsti tadA kSullikAyAmeva vasatI vasanti yatanayA, kA cAsau yatanA ?-'purahattha pacchapAe' 'purataH' agrato hastena parAmRzati pazcAtpAdau pramRjya nyasyati, tatazcaivaM yatanayA bAdhato nirgacchanti / evaM tAvatkAyikAbartha gamanAgamane vidhiruktaH, idAnIM svapanavirSi pratipAdayanAhaussIsabhAyaNAI majale visame ahAkalA uvari / ovaggahio doro teNa ya hAsilaMbaNayA // 232 // upazIrSakANAM madhye bhAjanAni-pAtrakANi kriyante / sthApanA ceyam- 'visameM tti viSamA bhUH gtopetaa bhavati, tatazca tasyAM gartAyAM pAtrakANi puJjIkriyante / 'ahAgaDA uvariti prAzukAni-alpaparikarmANi ca yAni tAnyeteSAM pAtrakANAmupari puJjIkiyante, mAGgalikatvAsepAm , athAtisaGkaTatvAdasatebhUmI nAsti sthAnaM pAtrakANAM tatazca 'uvaggahito| doroM' aupagrahiko yo davarako yavanikArthe gRhItaH upaggahito-gacchasAhAraNo tena 'vihAyasi' AkAze 'laMbaNaya'tti | tena davarakena lambyate-kIlikAdau kriyante / khaDaliyAe asaI vicchinnAe u mAlaNA bhuumii| biladhammocArabhaDA sAharaNegaMtakaDaposI // 233 / / / kSullikAyA vasaterabhAve 'vicchinnAe jatti vistIrNAyAM vasatau sthAtavyaM, tatra ca ko vidhirityata aha-'mAlaNA bhUmI dIpa anukrama [350] CAKACCIAS ~186~ Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||233|| dIpa anukrama [353] zrI oghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 92 // Jan Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 353 ] "niryuktiH [233] + bhASyaM [ 103] + prakSepaM [16...] F muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH | vistIrNavasaterbhUmirmAlyate - vyApyate puSpaprakarasadRzaiH svapadbhiH, 'biladhammo cArabhaDe ti avalagakAdaya Agatya idaM bhaNanti yaduta biladhamoM yasmin bile yAvatAmavasthAnaM bhavanti tAvanta eva pravizanti, tataH sAdhavaH kiM kurvanti ?, 'sAharaNe 'ti saMhRtya upakaraNajAtaM viralatvaM ca 'egaMta tti ekAnte tiSThati / 'kaDapotI 'ti yadi kaTo'sti tatastamantarAle dadati atha sa nAsti tataH 'pottiM' ciliminIM dadati / asaI pa cilimilIe bhae va pacchanna bhUie lkkhe| AhArA nIhAro niggamaNapavesa vajjeha // 234 // 'asati' abhAve cilimilinyAH 'bhae vatti ciliminIharaNabhaye vA na dadati / kiM vA kurvantyata Aha-'pacchaNNeti tataH pracchannatare pradeze tiSThanti / 'bhUie lakkhe'tti sa ca pradezo bhUtyA 'lakSyate' cipate aboTo'yaM pradeza iti kathyate / idaM ca te'bhidhIyante AhArAnIhAro bhavatyavazyamato nirgamanapravezI varjanIyAviti / idaM ca karttavyaM sAdhubhiHpiMDeNa sutakaraNaM Asajja nisIhiyaM ca na kariMti / kAraNa na pamajaNayA na ya hattho jayaNa berantiM // 235 // 'piNDena' samudAyena 'sUtrakaraNa' sUtrapauruSIkaraNaM karttavyaM, mA bhUt kazcitpadaM vAkyaM vA kaNNAhiDissatitti / tathA Asajja nisIhiaM ca tatra na kurvanti / kiM vA karttavyamityata Aha- 'kAsaNaM'ti kAzanaM khATUkaraNaM karoti, na ca pramArjanaM karoti, 'Na ya hattho'tti na ca hastena purastAtparAmRzya nirgacchati, yatanayA ca verattibhaM kurvanti / verattio kAlo gheppar3a doNDaM paharANaM uvariM, tato sajjhAo kIrati, yadivA tAe belAe samajhAo / uktaM vasatidvAram, idAnIM sthAnasthitadvAramucyate, tatrAha For Par Lise Only ~ 187 ~ 4 vasatI zayanavidhiH ni. 231235 // 92 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [356] .. "niyukti : [236] + bhASyaM [104] + prakSepaM [16...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||236|| +COCKI+COctoCARAT pattANa khetta jayaNA kAUNAvassayaM tato ThavaNA / paDaNIyapasamAmaga bhAMgasaddhe ya aciyatte // 236 // evaM teSAM viharatAM prAptAnAmabhimatakSetre 'jagraNeti yathA yatanA kartavyA tathA ca vakSyati, 'kArDa Avazyaka' kRtvA cAvazyaka-atikramaNaM 'tato ThavaNa'tti tataH sthApanA kriyate keSAzcikulAnAM, kAni ca tAnItyata Aha-'pratyanIka zAsanAdeH 'prAntaH' adAnazIlaH mAmago ya evaM vakti-mA mama samaNA gharamaItu, bhadrakazrAddhau prasiddhau 'aciatti'tti yaH sAdhubhirAgacchadbhirduHkhenAste, zobhanaM bhavati yadyete nAyAnti gRhe / eteSAM kulAnAM yo vibhAgaH kriyate pratiSedhApratidharUpaH sa sthApanetyucyate / idAnIM bhASyakAra enAM gAthA pratipadaM vyAkhyAnayanAhabAhiragAme bucchA ujANe ThANavasahipaDilehA / iharA u gahiabhaMDA vasahI vAghApa uDAho // 104 // (bhA0)13 dAragAhA | evaM te bAhyagrAme AsannagrAme paryuSitAH santo'bhimataM kSetraM prApya tAvadavatiSThante / 'ujjANe ThANaM ti udyAne tAvatsthAne AsthAM kurvanti / 'vasahipaDileha'tti punarvasati pratyupekSakAH preSyante / 'iharA utti yadi pratyupekSakA vasatena preSyante tataH 'gRhItabhANDAH' gRhItopakaraNA vasativyAghAte sati nivartante tatazca uDDAho bhavati-upaghAta ityarthaH / tatra ca pravizatAM zakunApazakunanirUpaNAyAhamahala kucele anbhaMgiellae sANa khuja baDabhe yA / ee u appasasthA havaMti khittAu niMtANaM ||10||(bhaa0) nArI pIvaragambhA vaTukumArI ya kaTThabhAro ya / kAsAyavattha kucaMdharA ya kajaM na sAheti // 106||(bhaa0) AAAAAAKCE dIpa anukrama [356] ~ 188~ Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [360] - "niyukti: [236...] + bhASyaM [107] + prakSepaM [16...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||107|| cakkayaraMmi bhamADo bhukkhA mAro ya pNddurNgNmi| taccanniruhirapaDaNaM ghoDiyamasie dhuvaM maraNaM ||107||(bhaa) kSetramApta vidhiH ni. niyuktiH majabUa cAsa maure bhArahAe taheva naule a / dasaNameva pasatthaM payAhiNe saghasaMpattI // 108 // (bhA0) 236 pravedroNIyA naMdItUraM puNNassa daMsaNaM saMkha pahaha sado ya / bhiMgArachatta cAmara ghayappaDAgA pasatthAI // 109 // (bhA0) zakanA vRttiH samaNaM saMjayaM daMtaM sumaNaM moyagA dahiM / mINaM ghaMTe paDAgaM ca siddhamatthaM viAgare / / 110 // (bhA.) pravezaH // 93 // | etA nigdsiddhaaH|| dhamakathA: tamhA paDilehia dIviyaMmi puSagapa asai sAravie / phar3ayaphaDDapaveso kahaNA na ya uTTa iyresiN||111|(bhaa0aabhaa .104 | yasmAtpUrSamapratyupekSitAyAM vasatI uDDAho bhavati tasmAtmatyupekSya praveSTavyam / 'dIviyaMmiti dIpite-kathite zayyA-18 112 dAtarAya, yadutAcAyoM AgatAH, 'pudhagaya'tti pUrvagatakSetrapratyupekSakaiH pramArjitaH tataH sAdhyeva, 'asati'tti pUrvagatakSetrapratyupe-16 pakSakAbhAve, tataHkSetrapratyupekSakaH pravizya 'sAravite' pramArjitAyAM vasatI, kathaM praveSTavyamityata Aha-phaDakaphaDakaiH pravezaH 4 karttavyaH / 'kahaNa'tti yo dharmakathAlandhisaMpannaH sa pUrvameva gatvA zayyAtarAya basatebahidharmakathAM karoti / 'na ya uddatti na cAsau dharmakathAM kurvan 'uttiSThati' abhyutthAnaM karoti 'iyaresiM'ti jyeSThANAm , Aha-kimAcAryAgamane dharmakathI abhyutthAnaM karoti uta neti !, AcArya Aha-avazyamevAbhyutthAnamAcAryAya karoti, yato'karaNe ete doSAH TO // 13 // AyariyaaNuTThANe ohAvaNa bAhirA yakkhiNNAsAhaNayavaMdaNijjA aNAlavaMte'vi AlAvo ||11||(bhaa0) | AcAryAgamane satyanutthAne 'ohAvaNa'tti malanA bhavati, 'bAhira'tti lokAcArasya bAhyA eta iti, pazcAnAmapyaGgulI-11 dIpa anukrama [360] For P OW ~ 189~ Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [365] - "niyukti: [236...] + bhASyaM [112] + prakSepaM [16...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||112|| nAmekA mahattarA bhavati, 'adakSiNatti dAkSiNyamapyepAmAcAryANAM nAstItyevaM zayyAtarazcintayati / 'sAhaNaya'tti tena dharmakathinA''cAryAya kathanIyaM yadutAyamasmasatidAtA / 'vaMdaNija'tti zayyAtaro'pi dharmakathinedaM vaktavyo-vanda-14 nIyA AcAryAH, evamukte yadi asau vandanaM karoti tataH sAdhveva, atha na karoti tataH 'aNAlavaMte'vi tasmin zayyAtare'. nAlapatyapi AcAryeNAlApakA kartavyaH, yaduta kIdRzA yUyam ? / athAcArya bAlapanaM na karoti tata ete doSAH*vuDDA nirovayArA bhaggahaNaM logajatta vocchebho|tmhaa khalu AlavarNa sayameva u satya dhmmkhaa||11||(bhaa0) lA tathAhi-eta AcAryAstathA nirupakArA-upakAramapi na bahu manyante, 'aggahaNa ti anAdaro'sthAcAryasya mA prati, 'alogajattatti lokayAtrAbAhyAH, 'voccheo'tti vyavacchedo vasateranyadravyasya vA, tasmAtsalvAlapanA karttavyA, svayameva |ca tatra dharmakathA karttavyA''cAryeNeti // vasahiphalaM dhammakahA kahaNaaladdhI usIsa vaavaare| pacchA aiMti vasahi tattha ya bhujoimaajynnaa||114||(bhaa0 RI dharmakathA purvan vasateH phalaM kathayati, 'kahaNaaladdhI u' yadA tu punarAcAryasva bharmakathAlabdhinaM bhavati tadA 'sImA vAvAritti ziSyaM 'vyApArayati' niyukre dharmakathAkathane, ziSyaM ca dharmakathAyAM vyApArya pazcAdAcAryAH pravizanti vasati tatra ca vasatau 'bhUyaH punaH 'iyaM' batanA vakSyamANalakSaNA kartavyA // piDilehaNa saMghArama Ayarie tiSiNa sesaja kmenn| viMTiaukkhevaNayA pavisaha tAheya ghmmkhii||115||(maa) / tatra ca vasatI praviSTAH santaH pAtrakAdeH pratyupekSaNAM kurvanti, saMstArakagrahaNaM ca kriyate, tata AcAryasya trayaH saMstArakA SUCCECACCC dIpa anukrama [365] Janwarary au ~190~ Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||116|| dIpa anukrama [368] zrI oghaniryuktiH droNIyA vRti: "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 368] "niryukti: [236...] + bhASyaM [ 116 ] + prakSepaM [ 16...]" FO muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH nirUpyante, zeSANAM krameNa yathAralAdhikatayA, te ca sAdhava AtmIyAtmIyopadhiveNTa likAnAmutkSepaNaM kurvanti yena bhUmibhAgo jJAyate, asminnavasare bAhyato dharmakathI saMstArakagrahaNArthaM pravizati // uccAre pAsavaNe lAuya nillevaNe ya acchaNae / puSaTTiya tesi kahe'kahie AvaraNa boccheo / / 116 // ( bhA0 ) // 94 // tehi kSetrapratyupekSakA uccArAva bhuvaM darzayanti glAnAdyarthe, 'pAsavaNe'tti kAyikAbhUmiM darzayanti, lAue' tti tumbakatre4 paNabhuvaM darzayanti, nirlepanasthAnaM ca darzayanti, 'acchaNaetti yatra svAdhyAyaM kurvadbhirAsyate 'pUrvasthitAH' kSetrapratyupekSakAH, evaM 'teSAM' AgantukAnAM kathayanti / 'akahie'ti yadi na kathayanti tataH 'AyaraNa voccheoti asthAne kAyikAderAcaraNe sati vyavacchedastadravyAnyadravyayoH, vasaternirddhAdayatIti // bhattadviA va khavagA amaMgalaM coyae jiNAharaNaM / jai khamagA vaMdatA dAyaMtiyare vihiM vocchaM // 117 // (bhA0 ) te hi zramaNAH kSetraM pravizantaH kadAcidbhaktArthinaH kadAcitkSapakA upavAsikA ityarthaH, tatropavAsikAnAM pravizatAM 'amaMgalaM coyae'ti codaka idaM vakti, yaduta kSetre pravizatAM amaGgalamidaM yadupavAsaH kriyate, tatra 'jinAharaNa' miti jinodAharaNaM, yathA hi jinA niSkramaNakAle upavAsaM kurvanti na ca teSAM tadamaGgalaM, kintu pratyuta maGgalaM tatteSAmevamidamapIti / idAnIM yadi kSapakAstasmin divase sAdhava upavAsikAstatra ca sanniveze yadi zrAvakAH santi tatastadgRheSu caityAni vandanto darzayanti, kAni ? - sthApanAdIni kulAni AgantukebhyaH, 'iyare' tti bhaktArthiSu yo vidhistaM vakSye / kazvAsau vidhirityata Aha For Par Lise Only ~ 191~ dharmakathAH bhA. 114115 vasativibhAgaH bhA. 116 kulasthApanA bhA. 117 // 94 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||18|| dIpa anukrama [371] EducationT "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [371] "niryukti: [236...] + bhASyaM [ 118 ] + prakSepaM [16...]" 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH | save daddhuM uggAhieNa oyaria bhayaM samuppajje / tamhA tihu ego vA uggAhia ceie vaMde // 118 // (bhA0 ) te hi bhaktArthinaH zrAvakakuleSu caityavandanArthaM vrajantaH yadi sarva eva pAtrakANyudbhAhya pravizanti tataH ko doSa ityata Aha- 'dahumuggAhiehiM odariatti dRSTvA sAn sAdhUn pAtrakairudrAhitaiH audarikA eta iti bhaTTaputrA iti, evaM zrAvakazcintayati / 'bhayaM samuppajjetti bhayaM ca zrAvakasyotpadyate, yaduta kasyAhamatra dadAmi ? kasya vA na dadAmIti?, kathaM vA etAvatAM dAsyAmIti yasmAdevaM tasmAt 'tiduego vA' traya ugrAhitena pravizanti AcAryeNa saha dvau vA eko vA udbhA hitena pravizati caityavandanArthamiti // ataH - sadvAbhaMgo'NuggAhiyaMmiTavaNAyA ya dosA u / gharacehaa Ayarie kaivayagamaNaM ca gahaNaM ca // 119 // ( bhA0) atipAtrakA eva pravizanti, dAtavye ca matirjAtA zrAddhasya, tatazca pAtrakAbhAve'grahaNamagrahaNAcca zraddhAbhaGgo bhavati / athaivaM bhaNanti pAtrakaM gRhItvA''gacchAmi tatazca sthApanAdikA doSA bhavanti, AdizabdAtkadAcitsaMskAramapi kurvanti, tasmAdgRhacaityavandanArtha AcAryeNa katipayaiH sAdhubhiH saha gamanaM kArya, grahaNaM ghRtAdeH karttavyamiti / 'pattANa | khettajayaNa'tti vyAkhyAyate saMmi amI tihANaTThA karhiti dANAI / asaI a ceiyANaM hiMDatA caiva dAyaMti // 120 // ( bhA0 ) yadi tatkSetramapUrva na tatra mAsakalpaH kRta AsIt tataH 'tidvANatthi 'ti triSu sthAneSu zrAvakagRhacaityavandanavelAyAM atha 'sthApanAkula'sya sthApanA vidhiH varNyate For Pale Only ~ 192~ rary org Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [373] - "niyukti: [236...] + bhASyaM [120] + prakSepaM [16...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||120|| // 15 // sthApanAkubhikSAmaTantaH pratikramaNAvasAne vA kathayanti dAnAdIni kulAni / asaI a ceiyANa' yadA punastatra zrAvakakuleSu caityAni zrIogha lasthApanAniyuktiH na santi tato'sati caityAnAM bhikSAmeva hiNDantaH kathayanti / kAni punastAni kathayantItyata Aha bhA.118droNIyA dANe abhigamasaddhe saMmatte khalu taheva micchatte / mAmAe aciyatte kulAiM dAyaMti gIyasthA // 121 // (bhA0) 123 vRttiH | dAnazrAddhakAn abhigamazrAddha (ddhAn)abhinavasamyaktvasAdhuH(zrAddhAn)tathA mithyAdRSTikulAni kathayanti / zeSaM sugamam / idAnIM yadi tatra caityAnina santi upavAsaina bhikSA paryaTitA tata AvazyakAnte kSetrapratyupekSakAH kathayantyAcAryAya, etadevAha-| kayaussaggAmaMtaNa pucchaNayA akahiegayaradosAThavaNakulANa ya ThavaNA pavisai giiytthsNghaaro||12shaa(bhaa0) AvazyakakAyotsargasyAnte 'AmaMtaNatti AcArya Amantrya tAn pratyupekSakAn 'pucchaNayatti pRcchati, yaduta kAnyatra sthApanAkulAni ! kAni cetarANi ?, punazca te pRSTAH kathayanti, 'akahiegataradosa'ti kSetrapratyupekSakairakathiteSu kuleSu satsu ekatara:-anyatamo doSaH-saMyamAtmavirAdhanAjanitaH, kathite ca sati sthApanAdikulAnAM sthApanA kriyate / punazca sthApanAkuleSu gItArthasaGghATakaH pravizati / / gacchami esa kappo vAsAvAse taheva uSTuSaddhe / gAmAgaranigamesuM aisesI ThAvae sahI // 123 // (bhA0) NI gacche 'eSa kalpaH' epa vidhirityarthaH, yataH sthApanAkulAnAM sthApanA kriyate, kadA ?-'vAsAvAse taheva uDubaDe' varSA-IN kAle zItoSNakAlayozca / keSu punarayaM niyamaH kRtaH ? ityata Aha-'gAmAgaranigamesuM' grAmaH-prasiddhaH AkaraH-suvarNAde ASSOCIDCORECAS dIpa anukrama [373] +5* manuranorm ~193~ Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||123|| dIpa anukrama [376] Eturati "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 376] * - "niryuktiH [237] + bhASyaM [123] + prakSepaM [16...]" 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra -[ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH rutpattisthAnaM nigamo - vANijakaprAyaH sannivezaH, eSu sthApanAkulAni sthApayet / kiMviziSTAnItyata Aha- 'atisesi ti sphItAnItyarthaH 'saGghi'tti zraddhAvanti kulAni sthApayediti // kiM kAraNaM camaDhaNA davakhao uggamo'vi a na sujjhe / gacchaMmi niyayako AyariyagilANapAhuNae // 237 // kiM kAraNaM tAni kulAni sthApyante ?, yataH 'camaDhaNatti anyairanyaizca sAdhubhiH pravizadbhizvamaDhyante - kadarthanta ityarthaH, tataH ko doSa ityata Aha- 'davakhao' AcAryAdiyogyAnAM dravyANAM kSayo bhavati / 'uggamo'vi aM na sujjhe' udgamastatra gRhe na zuddhayati / 'gacche'tti niyataM kArya yogyena, keSAmityata Aha- 'AyariagilANapAhuNae' AcAryaglAnaprAghUrNa - kAnAmarthAya nityameva kArya bhavati iti niyuktigothayam, idAnIM bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatra 'camaDhaNa'ti vyAkhyAnayannAha [dAragAhA ] purvipi vIrasuNiA chikA chikA pahAyae turiaM / sA camaDhaNAe sinnA saMtaMpi na icchae ghetuM // 124 // ( bhA0 ) jahA kAcit vIraNi keNai AhiMDaileNaM tittiramayUrAINaM gahaNe chikkAriA tittirAINi giNhei, evaM puNo tittirAIhiM viNAvi so chichikArei, sA ya pahAvibhA jayA na kiMci pecchara tathA viAriA saMtI kajevi na dhAvati, evaM sahayakulAI aNNamaNNehiM camadijaMtAI paJoyaNe kAraNe samuppaNNe'vi saMtaMpi na deti / kiM kAraNaM 1, jato akAraNA eva nicoiyANi teNa kAraNe samuppaNNevi na deMtitti / idAnIM gAthA'kSarArtha ucyate- punarapi vIrazunI chItkRtA chItkRtA pradhAvati tvaritaM, punazcAsau alIkacamaDhaNatayA sinnA-vizrAntA sadapi mayUrAdi necchati grahItum // For PalPrata Use Only ~ 194~ nary or Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||125|| dIpa anukrama [379] zrIopaniryukti: droNIyA vRttiH // 96 // Eticatur "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [379] "niryukti: [237...] + bhASyaM [ 125 ] + prakSepaM [ 16...]" FO muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH evaM sahakulAI camadijatAI tAI aNNehiM / nicchaMti kiMci dAu~ saMtaMpi tayaM gilANassa // 125 // (bhA0 ) sugamA // " caDhaNa "tti gayaM, "dabakkhaya" tti vyAkhyAyate dakkhaeNa paMto isthi vAeja kIsa te diNNaM / bhaho hadvapahaTTo kareja anaMpi samaNDA / / 126 / / ( bhA0 ) bahUnAM sAdhUnAM ghRtAdidravye dIyamAne tadravyakSayaH saMjAtastatastena dravyakSayeNa yadi prAnto gRhapatistataH striyaM ghAtayet, etacca bhaNati kimiti tebhyaH pravrajitebhyo dattam / "davakkhae"ti gayaM, 'uggamobi a na sujjheti vyAkhyAyate, tatrAha 'bhaddo hapahaDo kareja annaMpi sAhUNaM' bhadro yadi gRhapatistato dattamapi modakAdi punarapi kArayet / "uggamo'viva na sujjhe" ti gayaM / "gacchaMmi niyayakajaM Ayarie "tti vyAkhyAnayannAha - AyariaNukaMpAe gaccho aNukaMpio mahAbhAgo / gacchANukaMpayAe aghocchintI kayA tisthe / / 127 / / (bhA0) sugamA // idAnIM "gilANa "tti vyAkhyAyate parihINaM taM dayaM camaDijjaMtaM tu aNNamaNNehiM / parihINaM mi ya dave natthi gilANarasa NaM joggaM / / 128 / / (bhA0 ) sugamA // tathA cAtra dRSTAnto draSTavyaH cattA hoMti gilANA AyariyAM bAlabuhasehA ya / khamagA pAhuNagAviya mantrAya mahakamateNaM // 129 // bhA0) sArakkhiyA gilANA AyariyA bAlabuddasehA ya / khamagA pAhuNagAviya majjAyaM ThAvateNaM // 130 // (bhA0 ) sugame // For Par Use Only ~195~ sthApanAku lasthApanA ni. 237 bhA. 124130 // 96 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [386] >> "niyukti: [238] + bhASyaM [131] + prakSepaM [16...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||131|| jo maDise cArI bAse goNe a tesi jaavsiaa| eesi paDivakkhe cattAri u saMjayA haMti // 238 // jahA eka mahAbIrya parisUaM, tattha ya cArIbho nANAvihAo asthi, saMahA-jaissa-hatthissa jA hor3a sA boca vA satya asthi, mahisassa sukumArA joggA sAvi tattha asthi, Asassa mahurA joggA sAbi tasya asthi, goNasta suryabhA dAjoggA sAvi tattha asthi, taM ca rAyapurisehiM rakkhijai tANaM va jaDDAINaM, jAi paraM kAraNe pasinA ANeti, paba puNa taM mokalaya muccAra tAhe paTTaNagoNehiM gAmagoNehiM camadijaha, camaDhie a sassiM mahAparisUe tANaM rAyakerANaM jaDA-12 4ANaM aNuruvA cArI Na lanbhai, vidhvaMsitatvAt godhanastava, evaM saDhayakulANivi jaina rakkhiyati tato asamariyara camaditi, tesu camaDhiesu jaM jaDAisabbhAvapAhuNayArNa pAuggaM taM na deMti // idAnImakSarArtha ucyate-aDDo-khI mahiSaH-prasiddhastayoranurUpAM cArI yAvasikA-yAsavAhikA dadati, tathA azvasya goNo-balIvardastasya ca cArImAnayanti yAvasikAH / 'pateSAM jaDDAdInAM pratirUpaH-anurUpaH pakSaH pratipakSaH tulyapakSa ityarthaH tasmin catvAraH saMyatAH mAdhUrNakA bhavanti / idAnImeteSAmeva jaDDAdInAM yathAsakvena bhojana pratipAdayannAhajaDA jaM vA taM vA sukumAraM mahisio mhurmaaso| goNo sugaMdhadara icchada emeva sAhUpi // 131 // (bhA0) sugamA // navaraM sAdhurapyevameva draSTamyaH-sattha paDhamo pAhuNasAhU bhaNai-jaM mama dosINaM aNharga vA kaMjiaM vA lambhai taM ceva ANehi, teNa evaM bhaNite kiMI-dosINaM ceva ANiaSaM, na viseseNaM tassa sohaNaM tassa ANeyartha / bitimao pAhuNasAda bhaNai-varaM me NeharahiyAvi pUyaliA sukumAlA hou / tatibho bhaNati-mahuraM navari me doja / cajastho bhaNati dIpa anukrama [386] mo017 SINEairatorNL Hinduranorm ~ 196~ Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [387] - niyukti: [238...] + bhASyaM [132] + prakSepaM [16...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||132|| zrIogha- niSpaDiga, aMbapANaM vA hou / evaM tANaM bhaNaMtANaM jaM joggaM taM sahRyakulehitovi sesayaM ANijjai / evamukta satyAhaTa sthApanAkuniyukti paraH-yasmAdevaM tasmAnna kadAcitkenacitpraveSTavyaM prAghUrNakAgamanamantareNa zrAvakakuleSu, yadaiva prAghUrNakA AgamiSyanti lasthApana droNIyA tadaiva teSu pravezo yuktaH, evamukte satyAhAcAryaH ni.238 vRttiH bhAM.131evaM ca puNo Thavie appavisaMte bhave ime dosA / bIsaraNa saMjayANaM visukkhagoNI a aaraamo||132|| (bhA0) 132 | evaM ca punaH 'Thavite' sthApite sthApanAkule yadi sarvathA na pravezaH kriyate tadaite dossaaH| apravizatsu ete doSAH-vIsaraNa-12 dasaMjayANaM' vismaraNaM saMyataviSayaM teSAM zrAvakANAM bhavati, tatra ca vizuSkagoNyA-gavA ArAmeNa ca dRSTAntaH, jahA egassa mANassa goNI sA kuMDadohaNI tAhe so ciMteti-esA gAvI bahuaM khIraM dei majjha ya mAseNa pagaraNaM hohiti to| acchau tAhe ceva ekavAriAe dunjihiti, evaM so na duhati, tAhe sA teNa kAleNa visukkA tadivasaM vidupi na de| evaM saMjayA tesiM sahANaM aNatiaMtA tesiM sahANaM pamhuDA Na ceva jANaMti kiM saMjayA asthi na vA?, tevi saMjayA jaMmi | divase kajaM jAyaM taddivase gayA jAva nasthi tANi davANi, tamhA doNha vA tiNha vA divasANaM avassa gaMtaSaM // athavA ArAmadihato, ego mAlio ciMtei-acchaMtu eyANi puSpANi ahaM komuIe ekavAriAe ubehAmi jeNa bahUNi huMti, dAtAhe so ArAmo uphullo komuIe na ekapi phulaM jAyaM / evaM sAvagakulesu pae ceva dosA ekavAriAe padhisaNe tamhA // 97 // pavisiacaM kahiMci divasetti // idAnIM yo'sau AcAryAdInAM vaiyAvRttyakaraH zrAddhakuleSu pravizati sa ebhirdopipirahito niyoktavyaH OMOMOM dIpa anukrama [387] ~197~ Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [388] - niyukti: [238...] + bhASyaM [133] + prakSepaM [16...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||133|| alasaM ghasiraM suviraM khamagaM kohamANamAyalohillaM / kohalapaDibaddhaM veyAvacaM na kArijA // 133 ||(bhaa0) ___ alaso Alasito so veyAvaccaM na kAreyabo, jadi kArave asamAcArI, so AlasseNa tAva acchai jAva phiDio desakAlo, tAhe pacchA sahayANi jaM kiMci deti teNa AyariAINaM virAhaNA, ahavA so aippae vaccai karma niSAhi houtti, tAhe tattha akAle vaccaMtassa tassa te caiva dosA, athavA tANi dhammasaDiyaA osakaNadose ussakaNadose vA karejA ThaviyagadosA vA, ahavA AyariyANaM nimittaM pae vA ussUre uvakkhaDejA, ete evamAiyA alase dosaa| ghasiro bahubhakkhago, sovi Na paTTaveyadho, so paDhamaM ceva appaNo aDAe hiMDai pajjataM, jAva so appaNo pajattaM hiMDai tAva phiDiA velA, ahavA tattheva paDhama vaccai pacchA tattha ya Na ceva velA hoi, te cevossakANAdiA dosA, ahavA| tattha sahakule pabhUyaM geNhai tAhe uggamadosA na sujjhati / suviro tAva subai jAva phiDiA bhikkhAvelA, ahavA paDhamaM tattha gaMtuM avelAe pacchA suyai te ceva dosA / khamao jai appaNo hiMDai tAhe AyariA paritAvaNAdi pArvati, aha khamao AyariANaM geNhai tato appaNo paritAvaNAdi pAvai / kohilo puSalAbhAo phiDito sakohio saMto bhaNai-amhe aNNato labhAmaH, taMpi tujhapaccaeNa na geNhAmo, ahavA ghevaM labbhai tattha bhaMDai, ahavA UrNa pANeNa vA | temaNeNa vA tatthavi rUsati / mANio jai na abbhuDijati to puNo na ei, ko viseso sAvagANati ? / mAillo bhaddagaM bhaddagaM appasAgari bhoccA paMtaM ANeti / lobhillo jattilabhati taM sarva geNhati, esaNaM vA lobheNaM pellejjA kouuhllilo| jattha naDAdi pecchai tattha pecchato acchai / paDibaddho jo suttatthesu allio to so tAva acchA jAva kAlavelA jAyA dIpa anukrama [388] 13544545% 81% 84-% OM454318 ~ 198~ Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [395] . "niyukti: [238...] + bhASyaM [134] + prakSepaM [17-22] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: sthApanAka prata gAthAMka ni/bhA/pra ||134|| zrIopa- ee dosA tamhA parisaM sAhuM veyAvaJca na kArejjA / kIdRzaM punaH kArayeyAvRtyam / ityata mAhaniyuktiHpayosavimukaM kaDajogi nAyasIlamAyAraM / gurubhattisaMviNIyaM veyAvacaM tu kArejA // 14 // (bhA.) lasthApana droNIyA || ebhiruktadoSarvimuktaM, kiMviziSam / ityAha-'kaDajogi'tti kRto yogo-ghaTanA jJAnadarzanacAritraH saha yena sa kRta-IA (ni.268hAyogI-gItArthaH taM, punarasAveva viziSyate-jJAtI zIlamAcArazca yasya taM vaiyAvRttvaM kArayet / gurI bhaktiH-bhAvapratibandhaH |bhAH133 136 // 9 // saMvinIto-bAhyopacAreNa // sAhati apiadhammA esaNavose abhiggahavisese / evaM tu vihiggahaNe davaM bahuMti gIyasthA // 135 ||(bhaa0) 18 te caiva vaiyAvRttyakarAH zrAjakuleSu praviSTAH santaH kathayanti 'eSaNAdoSAn' zaklitAdIn abhigrahavizeSAMzca sAdhasaMba-18 dhinaH, kIrazAste vaiyAvRttyakarAH-priyA-maSTo dharmo yeSAM te priyadharmANaH 'evaM' uktena prakAreNa vidhigrahaNaM aSTaNyaM, pratAmAdivRddhiM nayanti avyavapichattilAbhena, ke ?-gIsArthAH / taizca gItArthamikSA gRhaniH zrAjakule idaM jJAtamyam davappamANagaNaNA khAriaphoDia taheSa addhA ya / saMbigga egaThANe aNegasAhasu pArasa ||136||(bhaa) &aa nya-godhUmAdi tadvijJeyaM kiyatsUpakArazAlAyAM pravizati dine dine tatazca tadanurUpaM gRhAti, 'gaNaNa'tti pavAyammA-1|| trANi ghRtaguDAdIni pravizansyasmin ityetAvanmAnaM grAhyam / 'khAritti salavaNAni kAni-nyAnAmi-salavaNakarIrAdIni kiyanti santi / iti, tatazca jJAtvA yathA'nurUpANi gRhAsi / 'phoDiasi vAiMgaNANi matthAkoDimANi kati- // 98 ANi ghare sijhijati nAUNa jahArUvANi gheti / tathA addhA yattikAla ucyate, kimatra mahare belA Ahovitpaharabaye| ACASSADS dIpa anukrama [395] JMEairatnDE Momrary on atra SaD prakSepa-gAthA: vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudrita santi ~199~ Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [397] - niyukti: [238...] + bhASyaM [136] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||136|| + + iti vijJeyaM, 'saivigga egaThANe'tti saMvino-mokSAbhilASI 'egANe'tti ekaH sahATakaH pravizati, 'aNegasAsutti anekeSu sAdhuSu pravizatsu 'paNNarasa'tti paJcadaza doSA niyamAvanti "AhAkammuddesia" ityevamAdayaH / ajhoyarao mIsajAyaMcaeko bheo, yasmAdanekeSu sAdhuSu doSAstasmAt saMghADego ThavaNAkulesu sesesu pAlabuhAI / taruNA bAhiragAme pucchA divata'gArIpa // 137 // (bhA0) sahATakara ekA sthApanAkuleSu pravizati, zeSeSu kuleSu vAlA vRddhAzca pravizanti, AdizabdAtkSapakAzca / taruNAH-zaktimanto bahirmAme hiNDanti / atra codakaH pRcchati-pUrvameva kSetra pratyupekSitaM yatra sabAlavRddhasya gacchasyAmapAnaM paryAptyA bhavati taya sthIyate tataH kasmAttaruNA bahi me hiNDanti ?, AcArya Aha-diItagArIpa' ekasyA agAyaryA dRSTAnto dAtamyA, saMgha tRtIyagAthAyAM bhASyakAro vakSyati / tathA iyamaparA dvAragAthA* pucchA gikSiNo ciMtA dihato tattha khajayorIe / ApucchiUNa gamaNaM dosA ya ime aNApucche // 239 / / 'pucchatti codakaH pRcchati, nanu ca tasyA agAryA ghRtAdisavahaH kartuM yukto bhartRpradattatayaNimadhyAt yena prAghUrNakAdeH sukhenaivopacAraH kriyate, sAdhUnAM punaH sthApanAkulasaMrakSaNe na kinitprayojanaM yatastatra yAvanmAvasyAhArasya pAkA * kriyate tatsarvaM pratidivasamupayujyate, na tu tAni kulAni saMcayitvA sAdhupAghUrNakAgamane sarvamekamukhenaiva prayacchaMti, evaM codakenoke AcArya Aha-'gihiNo ciMtA' gRhiNazcintA bhavati, yadusa-ete sAdhavaH prApUrNakAdyAgamane Agacchanti | tatazca etebhyo yalena deyamiti, evaMvidhAmAdarapUrviko cintAM karoti / yatroktaM taruNA bahirmAme kimiti hiNDanti 1, dIpa anukrama [397] ~200~ Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [398] .. "niyukti: [239] + bhASyaM [137] + prakSepaM [22...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSaniyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||137|| droNIyA vRtti // 19 // 'diIto tatva khujaborIe' sa ca dRSTAnto vakSyamANaH / 'ApucchiUNa gamaNaM ti tatra ca bahirgAmAdau AcAryamApRcchya sthApanAkugantavyaM, yataH 'dosA ya ime aNApucchatti doSA anApRcchAyAmete ca vakSyamANalakSaNA doSAH / idAnIM bhASyakAraH prati lasthApana bhA.137 padametAni dvArANi vyAkhyAnayati, tatra ca yaduktaM dRSTAnto'gAryAH, sa ucyate-ego vANio parimi bhattaM appaNo | 139 mahilAe dei, sA ya tato diNe diNe thovaM thovaM avaNei, kiM nimittaM ?, jadA eyassa avelAe mitto vA sahI vA e-3 da issai tadA kiM sakkA AvaNAu ANelaM, evaM sabato saMgahaM karoti, aNNayA tassa avelAe pAhuNago Agato, tAhe soda bhaNai-kiM kIrau ? rayaNI vaTTaI NIsaMcArAo ratthAo, tAhe tAe bhaNi-mA Aturo hohi, tAhe tassa pAhuNagassa| uvakkhaDiaM, gato tagguNasahassehiM vahRto bhattAro'vi se pritusstto| evaM AyariAvi ThavaNakulAI ThaveMti jeNa avelAgayassa | pAhuNayassa tehito ANeuM dijai, teNa taruNA saMtesuvi kulesu bAhiragAme hiMDaM titti / idANiM esiM ceva vivarIo bhaNNai, aNNo aNNAe gArIe parimiaM dei, sA ya tao majjhAo thovaM thovana geNhai, tao pAhuNae gae visUreti, amumevArthaM | gAthAdvayenopasaMhannAhaparimiabhattagadANe nehAdavaharai thova thovaM tu / pAhuNa biyAla Agama visanna aasaasnnaadaann||138||(bhaa0) parimitabhaktapradAne sati sA'gArI nehAdi-ghRtAdi stokaM stokamapaharati / punazca prAghUrNakasya vikAlAgamane viSaNNaH / khiyA AzvAsitaH 'dANaM ti tathA striyA bhaktadAnaM dattaM prAghUrNakAyeti // evaM pIivivuhI vivarIyapaNeNa hoi dihato / louttare viseso asaMcayA jeNa samaNA u // 139 // (bhA0) ANAGAR dIpa anukrama [398] ~ 201~ Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [401] .. "niyukti: [239] + bhASyaM [139] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||139|| evaM tayordampatyoH prItivRddhiH saMjAtA, viparItazcAnyena prakAreNa bhavati dRSTAntaH / evaM tAvadyadi gRhasthA api sanayaparA bhavanti-anAgatameva cintayanti, sAdhunA punaH kukSizambalena sutarAmanAgatameva cintanIya, yadi paraM lokottare'yaM hai| vizeSaH, yaduta niHsaJcayAH sutarAM cintAmAcAryA vahantIti / "pucchA didrutagArI'tti bhaNiaM, idAnIM "pucchA gihiNo ciMta"tti gAthAyAH prathamAvayava vyAkhyAnayannAha| jaNalAvo paragAme hiMDintA''Nati vasaha iha gAme / dinaha bAlAINaM kAraNajAe ya sulabhaM tu ||140||(bhaa0) | yaccodakena pRSTamAsIttatredamuttaraM-janAnAmAlApojanAlApo-loka evaM bravIti, yaduta paragrAme hiNDayitvA''nayanti-atra | bhuJjate / 'vasahi iha gAme'tti vasatiH kevalamantra eteSAM sAdhUnAM, tatazca 'dejaI' bAlAdInAM dadadhvam , AdizabdAtmAghUrNa| kAdayo gRhyante, evaMvidhAM cintAM gRhasthaH karoti / tatazca 'kAraNajAte ya sulabha tu'tti evaMvidhAyAM cintAyAM prAghUrNakAdikAraNe utpanne ghRtAdi sulabhaM bhavatIti / Aha-kiM punaH kAraNaM prAghUrNakAnAM dIyate ?, tathA cAyamaparo guNaHpAhuNavisesadANe nijara kittI a ihara vivarIyaM / puvaM camaDhaNasiggA na deMti saMtaMpi kajjesu // 141 // (bhA0) | prAghUrNakAya vizeSadAne sati nirjarA karmakSayo bhavati, ihaloke ca kIrtizca bhavati / ihara vivarIya'tti yadi prAghUrNakavizeSadAnaM na kriyate tatazca nirjarAkItI na bhavataH, evaM prAghUrNakavizeSadAnaM na bhavati, yasmAtpUrva camaDhaNasiggA tatazca na deti saMtapi kajjesu gihiNo / ciMtatti vakkhANiaM, idAnI kunjabadarIdRSTAntaM vyAkhyAnayannAhagAmabhAse bayarI nIsaMdakaDaSphalA ya khujA ya / pakkAmAlasaDiMbhA ghAyaMti ghare ghayA dUraM // 142 // (bhA0) dIpa anukrama [401] ~ 202~ Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [404] - "niyukti: [239...] + bhASyaM [142] + prakSepaM [22...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||142|| zrIoSaniyukti droNIyA vRtti // 10 // MSRC+ ego gAmo tattha khujjaborI sAya nAma NijjAseNa kaDuyA tattha ceDarUvANi bhaNati vrajAmo borANi khAmo tattha khujaborI-I sthApanAkuvilaggAI tAI DibharUvANi tUvarAINivi khAyaMti, na ya pajattIe hoi, aNNANi bhaNaMti, kiM eehi, tAhe aDaviMgatayA lasthApana tattha ghorANi dharaNIe khAiUNa bahUNi poTTalagA baMdhiUNa AgayA sigyataraM jAva ime jhADetA ceva acchaMti na bhA . 14.. tattIyA jAyA, tAhe te tesi amesiMca deti / evaM ceva imaM khettaM camaDhi, ettha aMbilakUro ghecUrNa ceva Agacchati | 145 divasaM ca hiMDeyarSa evaM kileso appagaM ca bhattaM hoti,jahA te aNAlasaceDA (tahA je taruNA) AyaparahiAvahA tebAhiragAma-18 bhikkhAri jaMti tAhe te acamaTiagAmAo khIra dahimAiyAI ghettUNa lahuM AgayA jaggamadosAI ya jaDhA hoti, bAlavuhA ya aNukaMpayA hoti, vIriyAyAro ya aNucinno hoi, tamhA gaMtavaM bAhiragAme hiMDaehiM taruNaehiM / idAnImamumevArtha gAthAbhirupasaMharannAhagAmabhAse.SayarI nIsaMdakaDupphalA ya khujjA ya / pakkAmAlasaDibhA khAyaMtiyare gayA dUraM // 143 // (bhA0) sigghayaraM AgamaNaM tesipaNesiM ca deti sayameva / khAyaMtI emeva u AyaparihiAvahA taruNA ||144||(bhaa) khIradahimAjhyANaM laMbho sigghataragaM ca AgamaNaM / paharika uggamAI vijaDhA aNukaMpiA iyare // 145 // (bhA0) hA gAmanbhAse badarI sA ca nissvandakaTukaphalA kunAca, sA ca phalitA, tatra ca phalAni 'pakAma'tti sAni ca phalAni pakkAniTa AmAni ca pakkAmAni-arddhapakkAnItyarthaH, ye alasA DimbhAne bhakSayanti / 'iyara'tti analasAH-utsAhavanto TimbharU-IN saa||10|| pAste dUraM gtaaH| teSAM ca zIghrataramAgamanaM saMjAtaM tataza bAhyata Agatya 'tesiM aNNesiMcaditi vAmalasazizUnA + dIpa anukrama [404] + SARERamaithunand A ntaram.org ~203~ Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [409] - niyukti: [239...] + bhASyaM [145] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||145|| manyeSAM ca dadati svayameva ca bhakSayanti, evameva taruNA api AtmaparayohitamAvahantIti AtmaparahitAvahAsaruNA evaM taruNAnAM kSIradadhyAdInAM lambhaH zIghrataraM cAgamanaM 'pahariketi pracurataraM labhante, udgamAdayazca doSAH parityaktA bhavanti, tathA'nukampitAzcetare-bAlAdayo bhavantIti / uktaH kunabadarIdRSTAntaH, idAnI "ApucchiUNa gamaNa"ti vyAkhyAnayannAha Apucchima umgAhia aNNaM gAmaM vayaM tu baccAmo / aNNaM ca apajate hoMti apucche ime dosaa||146||(bhaa) | ApRccca gurumudrAhitapAtrakA evaM bhaNanti, yaduta anya grAmaM vayaM prajAmaH, aNNaM ca apajjatteti yadi tasmin prAme paryAptyA na bhaviSyati tatastasmAdapi prAmAdanyaM grAmaM gamiSyAmaH / "ApucchiUNa gamaNa"nti bhaNiya, idANiM "dosA ya| ime aNApucchi"tti vyAkhyAnayannAha, doSA ete'nApRcca gatAnAM bhavanti, ke ca te doSAH 1 (tAn)vyAkhyAnayannAhateNAesagilANe sAvaya itthI napuMsamucchA ya / AyariabAlavuDDA sehA khamagA pa paricattA // 147||(bhaa0) | kadAcidanyanAmAntarAle prajatAM stenA bhavanti, tatazca tahaNe(tatra gamane)upadhizarIrApaharaNaM bhavanti, AcAryo'pyakathito na jAnAti kayA dizA gtaa| iti, tatazca duHkhenAnveSaNaM karoti / athavA ApasaH-pAghUrNaka AyAtaH, te cAnA gatAH, te ya AyariyA evaM bharNatA jahA pAhuNayassa baTTAveha, ahavA gilANassa pAogaM geNhaha, ahavA aMtarAle sAca-18 hai yANi asthi tehiM bhakkhiyANi hoti, ahavA tattha gAme itthidosA napuMsagadosA vA, ahavA mucchAe paDejA tAhe na najai, apucchie kayarAe disAe gayatti na najati / tatazcAnApRcchaya gacchatA bAlavRddhasehakSapakAH parityakkA bhavanti, dIpa anukrama [409] | ApRcchanaM evaM gamanaM vidhi: ~ 204~ Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 147|| dIpa anukrama [ 411] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [411] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [ 240] + bhASyaM [ 147] + prakSepaM [22...]" AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH zrI oSa-yata AcAryAdInAM prAyogyamAtraM nAnayanti anuktatvAt na ca pracchanaM kRtaM yenocyante yata ete doSAH parityAgajanitAniryutiH stasmAdetaddoSabhayAt, droNIyA vRttiH // 101 // Ayarie ApucchA tassaMdiTThe va taMmi uvasaMte / cehayagilANakajjAiesa guruNo a nigamaNaM // 240 // tasmAdAcAryamA pRtha gantavyaM / athAcAryaH kathaJcinna bhavati 'tassaMdiTThe vatti tenAcAryeNa yaH saMdiSTaH yathA'mumApRcchaya gantavyaM tatastamApRcchtha vrajanti / tasminnasati-AcArye avidyamAne kvacinnirgate, kena punaH kAraNenAcAryo nirgacchati ? ata Aha-'ceiya' 'caityavandanArthaM glAnAdikAryeSu gurornirgamanaM bhavati / athAcAryeNa gacchatA na kazcinniyuktastataH :bhaNNai puvaniutte ApucchittA vayaMti te samaNA / aNabhoge Asanne kAiyauccAra bhomAI // 249 // abhaNite pUrvaniryuktAn kasmiMzcidvikSAvelAyAM yaH prAgeva niryukta Aste tamApRcchya vrajanti te zramaNA bhikSArthaM / 'aNAbhoga'ti 'anAbhogena' atyantasmRtibhraMzena gatAH tataH 'Asanne tti Asanne bhUmipradeze yadi smRtaM tata Agatya punaH kathayitvA yAnti, 'kAiya' kAyikArthaM yo nirgataH sAdhustasmai kathayanti yaduta vayamamukatra gatAH / 'uccAra bhomAdi'tti sajJAbhUmiM yo gatastasmai kathayanti yaduta kathanIyamahamamukatra gata iti, AdigrahaNAtprathamAlikArthaM vA yo gatastasya vA haste saMdizanti // davamAinigyaM vA sejAyara pAhuNaM ca appAhe / asaI dUragaovi a niyatta iharA u te dosA // 242 // drava - pAnakaM tadarthaM nirgato yaH sAdhustaM dRSTvA kathayanti, 'sejjAyara pAhuNaM ca appAhe'ti zayyAtaraM vA dRSTvA saMdi For Pernal Use On ~ 205~ ApRcchadhagamanaM bhA. 146-147 ni. 240242 // 101 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [412] - "niyukti : [242] + bhASyaM [147...] + prakSepaM [22...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||242|| zanti prApUrNaka vA-sAdhvAdi dRSTvA saMdizanti, yataH kathanIyaM mama vismRtamiti / yadA tvetAn gacchanna pazyati tadA dUragataH viNiyatti'tti dUragataH sannivarttate, 'iharA utti yadi na nivarttate tataH 'te dosa'tti te pUrvoktAH stenAdayo doSAH bhavantIti / / aNNaM gAmaM ca vae imAI kajAI tattha nAUNaM / tatthavi appAhaNayA niyattaI vA saI kAle // 243 / adhAsau sAdhastasmAdAmAdanyaM grAmaM vrajet, etAni kAryANi-vakSyamANalakSaNAni kAni?-"dUraDiakhaDalae" ityevamAdIni 'tatreti tasmin prAme yo'sAvabhipreto 'jJAtvA' vijJAya, tatazca kiM karttavyamityata Aha-tatrApi' anyasmin prAme vrajatA 'appAhaNayA' saMdezakastathaiva dAtavyaH, atha kazcinnAsti yasya haste saMdizyate tato nivarttanaM vA kriyate, kadA!, ata Aha-sati kAle' vidyamAne pahuppati kAle tattadanuSThIyate yaduktaM, etAni kAryANi tatra jJAtvA'nyatra prAme prajanti, tAni darzayannAha dUraDiakhur3alae nava bhaDa agaNI ya paMta paDiNIe / pAoggakAlaikkama ekagalaMbho apajataM / / 244 // - prathama gAthA sugama, etAni dUrasthitAdIni kAraNAni arddhapatha eva jJAtAni, kadAcidgataH san tatra 'pAugga'tti tatra grAme prAyogyamAcAryAdInAM na labdhaM tato'nyatra brajati, 'kAlAtikama' bhikSAkAlasya vA'tikramo jAva ekasya vA sAdhostatra bhojanalAbho jAtastato'nyanAme prajanti / 'apajataMti na vA paryAptyA tatra bhaktajAtaM labdhaM pAnakaM vA na 18 labdhaM, ebhiranantaroktaiH kAraNairanyagrAma prajantIti // dIpa anukrama [412] NAG44560 SAKAL 455 uramorg ~206~ Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [415] >> "niyukti : [245] + bhASyaM [147...] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: * -*- prata gAthAMka ni/bhA/pra ||245|| zrIopaniyuktiH droNIyA vRttiH // 10 // pAuggAINamasaI saMviggaM saNNimAi appAhe / jai ya ciraM to iyare Thavittu sAhAraNaM bhuje // 245 // ApRcchaya evamasI prAyogyAdInAM asati anyagrAmaM vrajati, bajaMzca saMvignaM sAdhu yadi pazyati tatastasya haste saMdizati, samjhI- gatI vidhi: zrAvakastasya haste saMdizatyanyasya vA AdigrahaNAt pUrvavaccheSam / evaM tAvanikSAmaTatAM vidhiruktA, ye punarvasatI tiSThanti 3/ | ni.24sAdhavastaiH kiM kartavyamityata Aha-jaha ya ciraM' yadi ca ciraM teSAM grAmaM gatAnAM tata itare-vasatinivAsinaH sAdhavaH 247 'Thavettu sAhAraNaM' yadgacchasAhAraNaM viziSTaM kizcittatsthApayitvA zeSamaparaM prAntaprAyaM bhuJjate / atha tathA'pi cirayaMti| jAe disAe u gayA bhattaM ghernu tao paDiyaraMti / aNapucchaniggayANaM caudisaM hoi paDilehA // 246 // / 'jAe disAe u gayA' yayA dizA bhikSATanArthaM gatAstayA dizA gRhItabhaktapAnakAH sAdhavaH 'paDiyaraMti'tti pratijAgaraNAM-nirUpaNAM kurvanti, atha tu te bhikSATakA anAbhogenAkathayitvaiva gatAstataH kiM karttavyamityata Aha-anApRcchaca nirgatAnAM bhikSAhiNDakAnAM catasRSvapi dikSu 'pratijAgaraNaM' nirUpaNaM karttavyaM sAdhubhiH / pratijAgaraNagamanavidhiH kaH ?, paMtheNego do uppaheNa saha kareMti vacaMtA / akkharapaDisADaNayA paDiyaraNiaresi maggeNaM / / 247 // 'pathA' mArgeNa prasiddhena ekaH sAdhuH prayAti, dvau sAdhU 'utpadhena' unmArgeNa brajataH, varttanyA eka ekayA dizA'nyazcAnyayA, te ca trayo'pi jantaH zabdaM kurvanti, teca vajantaH stenAdinA nIyamAnAH sAdhavaH kiM kurvantItyata Aha-'akkhara'tti // 10 // vartinyAmakSarANi likhantaH pAdAdinA brajanti, parisADhaNaya'ti parizAtanaM vastrAdeH kurvanto prajanti yena kazcittena mArga-drA ANAnveSayati / 'paDiaraNiyaresiti itareSAmanveSaNArthaM nirgatAnA sAdhUnAM mArgeNa tatkRte ciDUna pratijAgaraNaM kartavyaM / dIpa anukrama [415] SANG KC ~ 207~ Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [418] - "niyukti: [248] + bhASyaM [147...] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||248|| dIpa anukrama [418] gAme gaMtuM pucche gharaparivADIeN jattha una dihA / tattheva bolakaraNaM piMDiyajaNasAhaNaM ceva // 248 // yadA tu punasteSAM stenanItAnAM cihaM na kiJcitpazyati tadA'pi grAmameva gatvA pRcchati, kartha, gRhaparipATyA, 'jtth| u Na diDa'tti yatra na dRSTAstasmin grAme, na ca tagAmanirgatAnAM vArtA tatraiva 'bolakaraNaM' rolaM kurvanti, pazcAca 'piMDitajaNasAhaNaM' piNDito-milito yo janastasya kathayanti yaduasmin grAme pravrajitA bhikSArtha praviSTAH na ca teSAM punarasmAt prAmAdvArtA zruteti / evaM taistaruNairetadeva ca kRtaM bhavati anyagrAme'TabhiHevaM uggamadosA vijaDhA par3arikapA aNomANaM / mohatigicchA a kayA viriyAyAro ya aNuciNNo // 24 // __'evaM anyagrAme bhikSATanena 'udgamadoSAH' AdhAkarmAdayaH 'vijaDhA' parityaktA bhavanti, 'pairikayatti pracurasya bhakkAdAbho bhavati 'aNomANaM ti na vA 'apamAna' anAdarakRtaM bhavati loke, tathA mohacikitsA ca kRtA bhavati, zramAtapavaiyAvRttyAdibhirmohasya nigrahaH kRto bhavati--avakAzo datto na bhavatIti, 'viriyAyAro ya' vIryAcArazca 'anucIrNaH' anuSThito bhavati / aNukaMpAyariyAI dosA parikajayaNasaMsahUM / purise kAle khamaNe paDhamAliya tImu ThANesu // 25 // I evamukte sati codaka Aha-satyamAcAryAdayo'nukampitA bhavanti, kintu ta eva vRSabhAH parityaktA bhavanti, AcAryo'pyanenaiva vAkyena pratyuttaraM dadAti kAkA-'aNukaMpAyariAIttievamAcAryAdInAmanukampA, yata eva paraloke nirjarA ihaloke / prazaMsA, punarapyAha paraH-'dosA' iti bhavatu nAma paralokA(AcAryA)nukampA kintu kSutpIDA pipAsApIDA ca tadavasthaiva, A mo.94M ~ 208~ Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [420] >> "niyukti : [250] + bhASyaM [147...] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: kSA ni. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||250|| zrIogha- cAryo'pyAha-kriyata eva prathamAlikA, kintu, triSu sthAneSu, kAni ca tAni?, ata Aha 'purise'tti 'puruSA' asahiSNuH puruSoda taruNAnAM niyuktiH yadyasahiSNustataH karoti, kAle-uSNakAlAdI, yadyuSNakAlassataH karoti, 'khavaNa'ti kadAcitkSapako bhavati akSapako vA. paranAmebhi droNIyA yadi kSapakastataH karoti, evameteSu triSu sthAnakeSu prathamAlikAM karoti, ka karoti !, AcAryo'Syanenaiva vAkyenottaraM 4 vRttiH +248-250 didAti, kathaM vA karoti?, ata Aha-'patirike jayaNa'tti pratirikte-ekAnte yatanayA karoti, punarapyAha paraH-AcAryAdInAM dA 248 bhA.148 // 10 // tena tadbhaktaM saMsRSTaM kRtaM bhavati, AcAryo'pyanenaiva vAkyenottaraM dadAti-patirikjayaNasaMsaI' ekAnte yatanayA'saMsRSTaM ca yathA bhavati tathA prathamAliyaMti-mAtrake prathamamAkRSya bhuGkte hastena vA dvitIyahaste kRtvA, akAraprazleSa AcAryavAkye draSTavyaH / idAnImetAmeva gAthA bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayanAha, tatra prathamAvayavavyAcikhyAsurAha coyagavayaNaM appANukaMpio te abhe paricattA / AyariyaNukaMpAe paraloe iha pasaMsaNapA ||148||(bhaa0) 4 codakasya vacanaM, kiM tad , Atmaivaivamanukampita AcAryeNa, te ca bhavatA parityaktA bhavanti / AcAryo'pyAha-AcAdaryAnukampayA paraloko bhavati, ihaloke ca prazaMsA bhavati / 'aNukaMpA AyariyAI' vakkhANioM, idAnIM "dosa"tti vyAkhyAnayannAhaevaMpi aparicattA kAle khavaNe a asahapurise y| kAlo gimho ubhaSe khamago vA pddhmbiiphi||149||(bhaa0)13|| codakaH punarapyAha-evamapi te parityaktA eva, yataH kSudhAdinA vAdhyante, AcAryo'SyAha-'kAle'tti kAle-uSNakAle // 10 // karoti 'khavaNa'tti kSapako yadi bhavati tataH sa karoti prathamAlikAmasahiSNuzca puruSo yadi bhavati tataH sa karoti dIpa anukrama [420] ~ 209~ Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [423] - niyukti: [250...] + bhASyaM [150] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||150|| ACCASSESAXCCC prathamAlikAM, satra kAlo-grISmo yadi bhavetpuruSaH kSapako yadi bhavati, 'paDhamaviiehiM ti atra puruSaH kena kAraNenAsahiSNurbhavati ?-paDhameM tti prathamaparISaheNa bAdhyamAnaH, kSudhita ityarthaH, dvitIyaparISaheNa-tRSA vAdhyamAnaH, pipAsayA pIyamAno'sahiSNurbhavati / atrAha para:jai evaM saMsaha appatte dosiNAiNaM gahaNaM / laMbaNabhikkhA duvihA jahaNamukkosa tiapaNae ||150||(bhaa0) | yadyevamasau bAhyata eva prathamAlikAM karoti tato bhaktaM saMsRSTaM kRtaM bhavati, AcAryo'pyAha-'appatte dosiNAdiNaM | gahaNaM' aprAkSAyAmeva bhikSAbelAyAM paryuSitAnnagrahaNaM kRtvA prathamAlayati, kiyatpramANAM punaHprathamAlikAM karotyasauH, dvividhA prathamAlikA bhavati-'laMbaNabhikkhA duvihA' lambanaiH-kavalairbhikSAbhizca dvividhA prathamAlikA bhavati, idAnI jaghanyoskRSTataH pramANapratipAdanAyAha-'jahannamukkosa tiapaNae' yathAsakacena jaghanyatastrayaH kavalAstisro vA bhikSAH, utkRSTataH paJca ka-18 balAH paJca vA bhikSAH / idAnIM tena saGghATakena kiM vastu keSu pAtrakeSu gRhyate ? kA vA prathamAlikAkaraNe yatanA kriyate ?,18 etatpratipAdayannAha egatya hoi bhattaM piimi paDiggahe davaM hoi / pAuggAyariyAI matte biie u saMsattaM // 251 // ekasmin pAtrake bhaktaM gRhNAti dvitIye ca patabahe dravaM bhavati / tathA 'pAuggAyariyAI mase'tti prAyogyamAcAryAdInAmekasmin mAtrake bhaktaM gRhyate 'bitie usaMsattaM dvitIye tu mAtrake saMsRSTaM kizcitpAnakaM gRhyate // jai ritto to davamattagaMmi paDhamAliyAe karaNaM tu / saMsattagaddaNa dvadullahe ya tasdheva jaM pattaM // 252 // dIpa anukrama [423] ~210~ Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [425] .. "niyukti: [252] + bhASyaM [150] + prakSepaM [22...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||252|| zrIogha- yadi riktaH saMsaktadravamAtrakastatastasmin prathamAlikAyAH karaNaM, saMsasagahaNaM ti atha tasmin dravamAtrake saMsaktadravagrahaNaM mAgaprathamA niyuktiH kRtaM tatastatraiva pAtrake yatprAntaM taMDuGge / 'dabadullabhe yatti atha durlabhaM pAnakaM tatra kSetre tatazca tatrApi saMsaktamAtrake pAna- likAvidroNIyAkAkSaNike sati 'tattheva'tti tasminneva bhaktapataGkahe yatprAntaM taddhastenAkRSyAnyasmin haste kRtyA samuddizati / evaM cAso dhiH bhAvRttiH / 149-150 saGghATakaH prathamAlikAM karoti na.251 | aMtarapallIgahiraM paDhamAgahiyaM va saba bhujejA / dhuvalaMbhasaMkhaDI va jaM gahiraM dosiNaM cAvi // 253 // // 10 // 255 antarapallI-tasmAdAmAtparato yo'nya AsannagrAmastatra yadgRhItaM tadbhuGkte, punastattatra kSetrAtikAntatvAdabhojyaM bhavati, paDhamAgahi vatti prathamAyAM vA pauruSyAM yaddhRhItaM tatsarva bhute, tRtIyapauruSyAmakalpyaM yatastadbhavati / 'dhuvalaMbho saMkhaDIyaM va' athavA dhruvo vA-avazyabhAvI-atra saGkhacyA lAbho bhaviSyatIti matvA, tatazca yagRhItaM 'dosiNaM vAvi' paryuSitamannaM tatsarva bhuJjate // dararhiDie va bhANaM bhariaM bhocA puNovi hiNddijaa| kAlo vAikamaI muMjejA aMtaraM sarva // 254 // addhahiNDite vA yatpAtrakaM gRhItaM tadbhutaM, tatazca tadbhuktvA punarapi hiNDeta / 'kAlo vA'tikamatitti bhojanakAlo, 8|vA pravajitAnAmatikAmati yAvadasI tadakaM gRhItvA brajati tatazcAntarAla eva sarva bhuktyA pravizati / eso u vihI bhaNio taMmi vasaMtANa hoi khettaMmi / paDilehaNapi itto boccha appakvaramahasthaM // 255 // // 10 // epa vidhiH "bhaNitaH' uktastasmin kSetre vasatAM bhavati, pratilekhanAmapIta Urca vakSye, kiMviziSTAm -alpAkSarAMINI dIpa anukrama [425] ~211~ Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [428] - "niyukti: [255] + bhASyaM [150...] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata ACCE gAthAMka ni/bhA/pra ||255|| mahArthI ceti / ukta sthAnasthitadvAraM, tatpratipAdanAcca vyAkhyAteyaM gAthA, yaduta "siMgArabittiyavasahI tatie saNNI" ityevamAdikA, tatpratipAdanAcokA aneke pratyupekSakAH, tatpratipAdanAccoktaM pratyupekSakaddhAramiti, tatra yaduktam-"etto, paDilehaNaM vucchaM"tAmidAnI vyAkhyAnayannAhaduvihA khalu paDilehA chaumatthANaM ca kevalINaM ca / ambhitara bAhiriA duvihA dadhe ya bhAve ya / / 256 // 13 dvividhA pratyupekSaNA bhavati, katamena dvaividhyenetyata Aha-chadmasthAnAM saMbandhinA kevalinAM ca, sA caikaikA dvividhA- abhyantarA bAhyA tha, yA'sau chadmasthAnAM sA dvividhA-bAhyA abhyantarA ca, yA ca kevalinAM sA'pi abhyantarA bAhyA c| 'dave ya bhAve ya'tti yA'sau bAhyA pratyupekSaNA sA dravyaviSayA, yA'pyabhyantarA sA bhAvaviSayeti / tatra kevalipratyupekSaNAM pratipAdayannAha pANehi va saMsattA paDilehA hoi kevalINaM tu / saMsattamasaMsattA chaumatthANaM tu paDilehA // 257 // prANibhiH saMsaktaM yadravyaM tadviSayA pratyupekSaNA bhavati kevalinA, 'saMsattamasaMsataMtti saMsaktadravyaviSayA asaMsaktadravyaTAviSayA ca chadAsthAnAM pratyupekSaNA bhavatIti / Aha-'yathopanyAsastathA nirdeza' iti nyAyAtprathama chadAsthAnAM vyAkhyAtuM kAyukta pazcArakevalinAmiti, ucyate, pradhAnatvArakevalinAM prathamaM vyAkhyA kRtA pazcAcchadmasthAnAmiti, Aha-tatkathaM prathama-1* hAmevamupanyAso na kRtaH iti, ucyate, tatpUrvakAH kevalino bhavantItyasyArthasya jJApanArthamiti // anena vA kAraNena kevadalinaH pratyupekSaNAM kurvantIti pratipAdayanAha dIpa anukrama [428] BRaitaram.org pratyuprekSaNA saMbaMdhI vidhAnAni ~ 212~ Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [431] .. "niyukti: [258] + bhASyaM [150] + prakSepaM [22...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa prata gAthAMka ni/bhA/pra ||258|| vRttiH // 105 // saMsajai dhuvameaM apehi aMteNa putva paDile he / paDilehi aMpi saMsajjaitti saMsattameva jiNA // 28 // pratilekhana 'saMsajyate' prANibhiH saha saMsargamupayAti 'dhuvaM' avazya 'etat vastrAdi apratyupekSitaM sat tena pUrvameva kevalinaH pratyu- vidhiH ni pekSaNAM kurvanti, yadA tu punarevaM saMvidrate-idamidAnI vastrAdi pratyupekSitamapi upabhogakAle saMsajyate tadA 'saMsatta- 256-266 meva jiNa'tti saMsakameva 'jinA' kevalinaH pratyupekSante na tvanAgatameva, palimanthadoSAt / uktA kevalidravyapratyupekSaNA,12 idAnIM kevalina eSa bhAvapratyupekSaNAM pratipAdayannAha nAUNa veyaNijaM aiyAaM AubhaM ca dhovAgaM / kamma paDile he vacaMti jiNA samugghAyaM / / 259 // 8 jJAtvA 'vedanIya' karma atiprabhUtaM tathA''yuSkaM ca stokaM karma 'pratyupekSya' jJAtvetyarthaH, kimityata AhalAvacaMti jiNA samugdhAyaM' 'jinAH' kevalinaH samudghAtaM brajanti, atra ca bhAvaH-karmaNa udayaH audayiko bhAva ityrthH| dra uktA kevalibhAvapratyupekSaNA, idAnIM chadmasthadravyapratyupekSaNAmAha___ saMsattamasaMsattA chaumasthANaM tu hoi paDilehA / yoyaga jaha ArakkhI hiMDitAhiMDiyA ceca // 260 / / / RI 'saMsatta'tti saMsaktadravyaviSayA asaMsaktadravyaviSayA ca chadmasthAnAM bhavati pratyupekSaNA, atra codaka Aha-yukta tAvat 181 hai saMsaktasya vastrAdeH pratyupekSaNAkaraNa, asaMsaktasya tu kasmAt pratyupekSaNA kriyate ?, AcArya Aha-yathA aarksskyohiNnnddi-hai| // 10 // tAhiNDitayoryathAsakyena prasAdavinAzI saMjAtI tathA'trApi draSTavyaM, tathAhi-kiMcinnagaraM, satya rAyA, tena coraniggahaNatyaM Arakkhio Thavio, so ega divasaM hiMDai bIe taie hiMDato coraM na kiMci pAsati tAhe Thito niviNNo, corehiM Aga-18 dIpa anukrama [431] awradainasurary.org ~213~ Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [433] .. "niyukti: [260] + bhASyaM [150] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||260|| 18 mimaM jahA pIsattho jAo Arakkhio, tAhe ekadivaseNa sabaM nagaraM muha, tAhe nAgaragA uDiA muDA, to rAyA bhaNaidAvAharaha ArakkhioM , vAhittA pucchito ki tumae ajAhiMDiaM [na] nagare?, so bhaNati-na hiMDiaM, tAhe ruhorAyA bhaNai-padA jai nAma ettie divase corohiM na muI so tANa ceva guNo, tae puNa pamArya kariteNaM musAviaM, tato so niggahio rAiNA, aNNo paTTavio, so puNa jai na dikkhati core tahavi ratiM sayalaM hiMDati, aha tattha egadibase aNNaratthAe gayaM nAUNa corehiM khattaM khaNioM, so ya nAgarao rAyaule uvaDio, rAiNA pucchio Arakkhio-jahA tumaM hiMDasi ?, so bhaNai-Ama hiMDAmi, tAhe rAiNA logo pucchio bhaNai-Ama hiMDaitti, tAhe so nihoso kIrati / evaM ceva rAyatyANIyA titthayarA ArakkhiatthANIA sAhU uvagaraNa nagarasthANIaM kuMthukIDIyatthANIyA corA NANadasaNacaritANi| hiraNasthANIyAni saMsAro dNddo| evaM keNavi AyarieNa bhaNito sIso divase divase paDilehai, Ahe na pecchA taahe| na paDilehei, evaM tassa apaDilehatassa so saMsatto uvahI Na sakko soheDaM, tato teNaM titthayarANA bhaggA, taM ca davaM aparibhoga jAya, evaM aNNo bhaNito, teNa ya sarva kayaM titthayarANA ya kayA, evaM paribhoga jAyaM // amumevArdhaM gAdhAyAmupasaMharabAhatithaparA rAyANo sAha Arakkhi bhaMDagaM ca puraM / teNasarisA ya pANA ligaM ca rayaNA bhavo daMDo // 261 / / ukkA chadAsthaviSayA dravyapratyupakSaNA, idAnIM bhAvapratyupekSaNAM pratipAdayantAhakiM kaya kiM vA sesaM kiM karaNilaM tavaM ca na karemi / puvAvarattakAle jAgarao bhAvapaDilehA // 22 // dIpa anukrama [433] ~214~ Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [436] .. "niyukti: [263] + bhASyaM [151] + prakSepaM [22...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||263|| // 10 // dIpa anukrama [436] zrIopa-5] sugamA // navaraM 'puvAvarattakAle'tti pUrvarAtrakAle rAtrimaharadvayasyAdyasyAntaH-upariSTAdapararAtrakAlastasmin jAgrataH- patyupekSaNInayAkA nAcintayataH / evamuktA chadmasthaviSayA bhAvapratyupekSaNA, tadbhaNanAca bhaNitA pratyupekSaNA, idAnIM pratyupekSaNIyamucyate, ni.261tatpratipAdayannAha 262 bhA. vRttiH ___ThANe uvagaraNe yA dhaMDila uvayaMbhamaragapaDilehA / kimAI paDilehA pucaNhe ceva avarahe // 263 // 4151-152 | 'sthAnaM' kAyotsargAdi trividhaM vakSyati, tathA 'upakaraNaM' pAtrakAdi 'sthaNDila' yatra kAyikAdi kriyate, avaSTambhanaM avaSTambhastatpratyupekSaNA 'mArga:' panthA, yadetatpazcakamupanyastam, etadviSayA pratyupekSaNA bhavati / 'kimAI paDilehA puSaNhe | |kimAdikA pratyupekSaNA pUrvAhe ?, mukhavastrikAdiketi, aparAhe kimAdikA 1, tatrApi mukhavastrikAdikA / dvAragAtheyaM, &AbhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayati, tatra sAmAnyena tAvatsarvApyeSa dvArANi vyAkhyAnayannAha-- ThANanisIyatuyaTTaNauvagaraNAINa gahaNanikkheve / purva paDilehe cakkhuNA u pacchA pamajjejA // 151 // (bhA0) hA sthAnaM-kAyotsargastaM kurvan prathamaM cakSuSA pratyupekSate pazcAtpramArjayati, tathA niSIdanam-upavizanaM tvagvarttanaM-svapanaM tathopakaraNAdInAM grahaNe nikSepe ca, AdigrahaNAtsthaNDilamavaSTambhazca gRhyate, etAni sarvANyeva pUrva cakSuSA pratyupekSyante pazcAdrajoharaNena pramRjyante / idAnImetAmeva dvAragAthAM vizeSeNa vyAkhyAnayannAha uhanisIyatuyaTTaNa ThANaM tivihaM tu hoi nAyacaM / uhuM uccArAI gurumUlapaDikamAgamma // 152 // (bhA0) tatra sthAnaM vividha jJAtavyaM-aIsthAnaM niSIdanasthAnaM tvagvartanAsthAnaM ca, tatrAyamUrddhasthAnaM vyAkhyAnayajJAha-'uhuM| 4460% // 106 // MAmrary on ~215~ Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [438] - "niyukti: [263...] + bhASyaM [152] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: ACANCR5 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||152|| ucArAI' UrddhasthAnakaM kAyotsargaH, sa cocArAdIna kRtvA, AdigrahaNAtprazravaNaM kRtvA, tatazca gurumUle Agatya pratikAmataH, kAm ?-ryApadhiko pratikrAmato bhavati UrddhasthAnam // pakkhe ussAsAI purato aviNIya maggao vAU / nikkhamapavesavajaNa bhAvAsapaNe gilANAI // 153 / / (bhA) ___ kAyotsarga ca kurvatA AcAryapakSake-pakSapradeze na sthAtavyaM, yato gururu mahAsenAbhihanyate, nApi purataH sthAtavyaM, yataH purato'vinItatvamupajAyate gurumAcchAdya tiSThato, nApi mArgato-guroH pRSThato yato gurorvAyunirodhena glAnatA bhavati, vAyurapAnena nirgacchati, kathaM punaH sthAtavyaM ?, tatra niSkramapravezasthAnaM varjayitvA kAyotsarga karoti, "bhAvAsannetti ya uccArAdinA pIDitaH sa ca nigame ruddhe sajJAnirodhaM karoti, tatazca glAnatA bhavati, atha nirgacchati tataH kaayotsrgbhnggH|| bhAre vedhaNakhamaguNahamucchapariyAvachiMdaNe kalaho / avAbAhe ThANe sAgArapamajjaNA jayaNA // 154 // (bhA0) ___ tathA ca mArga kAyotsargakaraNe ete doSAH, bhikSAmaTitvA kazcidAyAtaH sAdhuH, sa bhAre sati yadi pratipAlayati tato vedanA bhavati, tathA kSapakaH kazcidbhaktaM gRhItvA''yAtastathA'nya uSNasaMtapta AyAtaH, anayoddhayorapi pratipAlayatoH satoyathAsApa mU paritApau bhavataH, kSapakasya mULa uSNataptasya paritApaH, arthate kAyotsarga chittvA pravizanti tataH parasparaM kalaho bhavati, tasmAdavyAbAdhe sthAne kAyotsargaH kartavyaH etadopabhayAt / 'sAgArapamajaNA jayaNa'tti, yadA tu punaH sAgAriko bhavati kAyotsarga kurvatastadA'pramArjanameva karoti, yatanayA vA pramArjayati, kathaM ?, rajoharaNabAhyaniSadyayA dIpa anukrama [438] ROSSES Allnemrary on ~ 216~ Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [440] - "niyukti: [263...] + bhASyaM [154] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||154|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 107 // dIpa anukrama [440] pramRjya kAyotsargasthAnaM tatastAM niSadyA sAgArikapurata ekAnte muzcati, gate ca tatra gRhNAti / uktamUlasthAnaM, idAnIM sthAnapratiniSIdanAsthAnaM pratipAdayannAha lekhanAbhA. saMDAsa pamajittA puNovi bhUmi pamajiA nisie|raao ya puzvabhaNiaM tuyapUrNa kapaI na divA // 156 // (bhA) 153-157 | saNDAsaM-jahoUrantarAlaM pramRjya utkuTukaH sthitvA punarbhuvaM pramRjya niSIdet / ukta nipIdanAsthAnaM, idAnI | tvagvarttanAsthAnamucyate, rAtrI pUrvoktameva tvagvarttanaM, divA tu punastvagvatanaM na kalpate, nokta bhagavadbhiH, kiM sarvathaiva na kalpate ! iti, na ityAha addhANaparissaMto gilANavuDDA aNuNNavettANaM / saMthAruttarapaTTo attharaNa nivajaNA''logaM // 156 // (bhA.) HI addhAnaparizrAntastathA glAno vRddhazca, ete trayo'pyanujJApyAcAyastitazca saMstArakottarapaTTI AstIrya 'nivajyaNa'tti svapanti / 'Aloka sti sAvakAzaM muktvA'bhyantare svapanti,mA bhUt sAgArikasya zaGkA sthAt , yaduta-nUna rAtrI surataprasaGge sthito'yamA-18 sIt , kuto'nyathA'sya nidreti / / tvagvartanAsthAnamuktaM, tatpratipAdanAcca sthAnadvAramuktam / idAnImupakaraNapratipAdanAyAha-pata uvagaraNAIyANaM gahaNe nikkhevaNe ya saMkamaNe / ThANa nirikkhaemajaNa kA paDilehae uvahiM // 157 // (bhA0) I upakaraNAdInAM 'grahaNe' AdAne yatsthAnaM tannirIkSya-nirUpya pramRjya ca upadhiH pratyupekSaNIya ityatra saMbandhaH, tathA up-18|| | // 107 // hA karaNAdInAM ca nikSepaNe ca yatsthAnaM tanirIkSya pramRjya copadhiH pratyupekSaNIyaH, tathA upakaraNAdInAmeva yatsaMkramaNaM-sthAnA-16 sthAnAntarasaMkramaNaM tasmin yatsthAnaM tannirIkSya pramArjanaM kRtvA upadhiM pratyupekSeta, yo'yamAdizabdaH ayamupadhiprakAra nirnasurary.org ~217~ Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [443] .. "niyukti: [264] + bhASyaM [157] + prakSepaM [22...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||264|| SSACROSAASARASARDARS pratipAdanArthaH / upakaraNAdagrahaNanikSepaNasaMkramaNeSu yatsthAnaM tasya nirIkSaNapramArjanamukta, idAnImupakaraNapratyupekSaNApratipAdanAyAhauvagaraNa vatthapAe vatthe paDilehaNaM tu vocchAmi / puvaNhe avaraNhe muharNatagamAi paDilehA // 158 // (bhA0) / upakaraNapratyupekSaNA dvividhA-vatthe pAe'tti vastra viSayA pAtraviSayA ceti, tatra tAvadvastraviSayA pratyupekSaNA ucyate, yataH pravrajataH prathama vastropakaraNameva dIyate na pAtropakaraNaM, sA ca vastrapratyupekSaNA kasmin kAle bhavatItyata Aha'puvaNhe abaraNhe' pUrvAhe vastrapratyupekSaNA bhavatyaparAhe ca, kimAdikA punaH pratyupekSaNA bhavatItyata Aha-'muhapottIyamAdi paDileha'tti mukhavatrikA AdI yasyAH pratyupekSaNAyAH sA mukhavastrikAdikA pratyupekSaNA, kadA?, pUrvAhe'parAhe ceti, tatra mukhavatrikA''divastrapratyupekSaNAyAmayaM vidhiH uhaM thiraM aturiaM sapaMtA vattha puda paDilehe / to biiaM pakoDe taiyaM ca puNo pamajejA // 264 // | tatra vakhojhai kAyorddhaca AcAryamatena bhaviSyati, codakamatena vakSyamANaM, tatra vakhoI kAyo ca yathA bhavati tathA : kA pratyupekSeta, 'thiti yathAsthitaM sugRhItaM kRtvA pratyupekSeta, 'aturiya'ti atvaritaM stimitaM pratyupekSeta-nirIkSeta, 'saca'ti | sarva-kRtsnaM vastraM tAvatpUrva-prathamaM pratyupekSeta-cakSuSA nirIkSeta, evaM tAvadarvAgbhAgaH, parabhAgo'pi parAvRttya evameva cakSuSA nirIkSeta, 'to biiyaM paphoDe'tti tato dvitIyAyAM vArAyAM prasphoTayedvakhaM SaT purimAH karttavyA ityarthaH, 'taiyaM ca puNo pamajjejati tRtIyAyAM vArAyAM hastagatAna prANinaH pramArjayati / idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha dIpa anukrama [443] wiuniturary.orm ~ 218~ Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||264|| dIpa anukrama [446 ] zrI opaniryuktiH droNIyA vRttiH // 108 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 446 ] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [ 264] + bhASyaM [ 159 ] + prakSepaM [22...]" 80 AgamasUtra - [ 41/1], mUla sUtra - 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH vatthe kAusi a paravayaNaTio gahAya dasiyate / taM na bhavati ukkuDao tiriaM pehe jaha vilitto // 159 // bhA0) ( upakaraNa pratilekhanA tatroddhaM dvidhA vastroddhaM kAyorddha ceti, asmite 'paravayaNa'ti paraH- codakastasya vacanaM paravacanaM, kiM tad 1 ityAha, 'Dio gahAya dasiaMti tti sthitasya-Urddhasya gRhItvA dazAnte vastraM prasphoTayataH kAyorddha ca vastroddhaM ca yathA bhavati, evamukte satyAcArya Aha- 'tanna bhavati' tadetanna bhavati yaccodakenAbhihitaM kutaH ?, yasmAt 'uDao tiriaM pehe' utkuTukasthitastiryak prasArya vastraM pratyupekSeta, etadeva ca naH kAyorddha vastroddhe ca nAnyat, yathA candanAdinA viliptAGgaH zra parasparamaGgAni na lagayati evaM so'pi pratyupekSate, tatazcaivamutkuTukasya kAyorddha bhavati, tiryakprasAritavastrasya ca vastro bhavati / 'uhaM' ti bhaNiaM, idAnIM sthirAdIni padAni bhASyakAra eva vyAkhyAnayannAha ghettuM thiraM aturiaM tibhAgavuddhIya cakkhuNA pehe| to vizyaM pakoDe taiyaM ca puNo pamajejA // 160 // (bhA0) gRhItvA 'sthira' niviDaM dRDhaM vastraM tataH pratyupekSeta 'atvaritaM' stimitaM pratyupekSeta, 'tibhAgabuddhie ti bhAgatrayabuddhyA ityarthaH, cakSuSA pratyupekSeta, tato dvitIyavarAyAM prasphoTayet tRtIyabArAyAM pramArjayediti pUrvavat / idAnIM pratyupekSaNAM kurvatA idaM karttavyam - acAvi ali aNANubaMdhiM amosaliM caiva / chappuramA nava khoDA pANI pANapamajaNaM // 265 // tatra pratyupekSaNAM kurvatA vastramAtmA vA narttayitavyaH, tathA avalitaM ca vastraM zarIraM ca karttavyaM, 'aNANuvaMdhi'nti na anuvandhaH ananubandhaH so'sminnastIti ananuvandhi pratyupekSaNaM nAnavaratamAkhoTakAdi karttavyaM sAntaraM savicchedamityarthaH, For Park Use Only ~ 219~ bhA. 158160 ni. 264-265 // 108 // nary or Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [447] .. "niyukti: [265] + bhASyaM [160] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||265| CASS bhamosalinti na mosalI kriyA yasmin pratyupekSaNe tadamosali pratyupekSaNaM, yathA muzalaM jhaTiti UrdU, lagati adhastiryak / ca, na evaM pratyupekSaNA kartavyA, kintu yathA pratyupekSamANasya kI pIDhiSu na lagati na ca tiryakuDe ma ca bhUmI tathA karttavyaM / 'chappurimA' tatra vakhaM cakSuSA nirUpya-arvAgbhAgaM nirUpya trayaH purimAH karttavyAH, tathA parAvartya-parabhAga nirUpya punarapare'pi trayaH purimAH kartavyAH, evaM eteSu purimAH, SaDvArAH prasphoTanAnItyarthaH, 'nava khoDa'tti nava cArAH khoTakAH karttavyAH pANerupari 'pANI pANapamajaNaM ti prANinAM-kunthvAdInAM pANI-haste pramAjena navaiva vArAH karttavyAH / iyaM dvAragAthA, idAnIM bhASyakAraH pUrvArddha vyAkhyAnayannAhalavasthe appANami acauhA aNacAvi avaliaMca aNuvaMdhi niraMtarayA tiriuhaha ya ghaTTaNA muslii||16shaamaa | vasne Atmani cetyanena padadvayena bhaGgakacatuSTayaM sUcitaM bhavati, tatazcAnena prakAreNa anAyita caturddhA bhavati, kathaM ! katthaM aNaccAvi appANaM ca aNaccAvi ego bhaMgo 1, tathA catvaM aNaccAvi appANaM ca NacAvijaM 2, tahA patthaM NaccAvije appANaM aNacAviraM 3, tathA vatvaMpi naccAvi appANaMpi nacAvije 4, esa cauttho, ettha paDhamo bhaMgo suddho| evaM avaliaMpi-avalite'pi catvAro bhaGgAH, yathA vatthaM avaliaM appANaM ca avaliaM ego 1, tahA vatthaM 4 avaliaM appANaM ca vali 2, tahA appANaM avaliaM vatthaM baliaM 3, appANapi valiaM vatthaMpi valiaM4, ethavi paDhamora bhaMgo suddho / 'aNuvaMdhi niraMtaraya'tti anubandho nirantaratocyate, tatazca na ca anubandhena-nairantaryeNa pratyupekSaNA karttavyA / / idAnImamosaliM vyAkhyAnayannAha-'tiriuvaha ya ghaTTaNA musali'tti trividhA musalI-tiryagghaTanA 1 U_ghaTTanA 2 agho dIpa anukrama [447] zrI.19 ~220~ Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [450] - "niyukti: [266] + bhASyaM [161] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha- ghaTTanA 3ca prata gAthAMka ni/bhA/pra ||266|| paTTanA 3 ceti, tatra pratyupekSaNAM kurvan vastreNa tiryak kuDyAdi paTTayati U-- kuTTikAdipaTalAni ghaTTayati adho bhuvaM ghaTTa- pratilekhanA vidhiH bhA. niyuktiyati, evaM na muzalI-na kizcitpratyupekSaNAM kurvan vastreNa ghaTTayati / idaM tAvatpUrvoktamana yitAdi karttavyaM, idaM tu vakSyadroNIyA 161-162 mANaM na karttavyaM, kiM tad , ityAhavRttiH |ni. 266 hA ArabhaDA sammadA vajayabA ya mosalI taiyA / papphoDaNA cautthI vikkhittA beiyA chaTThA // 266 // // 109 // __'ArabhaDa'tti ArabhaTA pratyupekSaNA na kAryA, 'sammati saMmardA na kAryA, varjanIyA ca mosalI tRtIyA, prasphoTanA nAcatI, vikSipta paJcamI varjanIyA, vedikA paThI varjanIyeti dvAragAtheya / idAnIM pratipadaM bhASyakAro vyAkhyAnayati. tatrAdyAvayavabyAcikhyAsayA''hasAvitahakaraNe ca turiaM aNNaM aNNaM va gennhnnaa''rbhddaa| aMtova hoja koNA nisiyaNa tastheva sNmhaa||16sh( bhAga vitartha-viparItaM yatkaraNaM tadArabhaDAzabdenocyate, sA cArabhaTA pratyupekSaNA na kAryA, viparItA pratyupekSaNA na kArya-18 tyarthaH, vA-vikalpe, iyaM vA''rabhaTocyate yaduta tvaritaH-AkulaM yadanyAnyavastragrahaNaM tadArabhaTAzabdenocyate, sA ca pratyupekSaNA na kAryA, tvaritamanyAnyavanagrahaNaM na karttavyamityarthaH / "ArabhaDe"ti bhaNiaM, idAnIM saMmardA vyAkhyAyate, // 10 // 8 tatrAha-'aMto va hoja koNA nisiyaNa tatveva saMmadA' antaH-madhyapradeze vastrasya saMvalitAH koNA yatra bhavanti sA saMmardo-18 dAcyate, sA pratyupekSaNA tAdRzI na kAryA, 'NisIyaNa tattheca'tti tatraiva-upadhikAyAM upavizya yatpratyupekSaNAkaraNaM sA vA jA samardocyate, sA ca na karttavyeti / "saMmadde"ti bhaNioM , idAnIM mosalIvarjanapratipAdanAyAha dIpa anukrama [450] ACASSEURCASSACROCOCAL iministurareorg ~221~ Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [452] .. "niyukti: [266] + bhASyaM [163] + prakSepaM [22...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||163|| | mosali pavadihA paphoDaNa reNuguDie ceva / vikkhevaM tukkhevo beiyapaNagaM ca chadosA // 163 ||(bhaa) mosalI pUrvamevoddiSTA-pUrvameva bhaNitetyarthaH "mosali"tti gayaM, idAnIM papphoDaNatti vyAkhyAyate-'papphoDaNa reNuguMDie hAya' prakarSeNa dhUnanaM-sphoTanaM tadreNuguNDitasyaiva vastrasya karoti, yathA'nyaH kazcidgRhasthaH reNunA guNDitaM sadvakhaM prasphoTayati | PevamasAvapi, iyaM ca na karttavyA / 'paSphoDaNa'ttigayaM, "vikkhitta"tti bhaNyate, tabAha-'vikkhevaM tukkhevo' vikSepAM tu tAM viddhi yatra vakhasyAnyatra kSepaNaM, etaduktaM bhavati-pratilekhayitvA vastramanyatra javanikAdI kSipati, athavA vikSepo-yakhAJcalAnA&AI yatkSepaNaM sa ucyate, sa ca pratyupekSaNAyAM na karttavyaH / "vikkhitta"tti garya, "vediya"ti vyAkhyAyate, tatrAha vidiapaNa ca' vedikA paJcaprakArA, taMjahA-uhuveiyA ahoveiyA tiriaveiyA duhaoveDyA egaoveimA, tattha ulaveiA | uvari jaNNuyANa hatthe kAUNa paDilehai, ahoveDyA aho jaNNuyANa hatthe kAUNa paDilehai, tiriyavejhyA saMDAsamajhe hatthe NeUNa paDilehati, duhatovediyA bAhANaM aMtarA dovi jaNaNugA kAUNa paDilehati, egatovediyA egajaNNubha bAhANaM | aMtare kAUNa paDileheti, idaM vedikApaJcakaM pratyupekSaNAM kurvatA na karttavyam / 'cha dosA' iti pata ArabhaTAdayaH paDU dossaaH| pratyupekSaNAyAM na karttavyA iti / tathA ete ca doSAH pratyupekSaNAyAM na karttavyAHhA pasiDhila palaMba lolA egAmosA aNegarUvadhuNA / kuNai pamANapamAyaM saMkiyagaNaNovarga kujA // 267 // PI pasiDhilaM-dRDha na gRhItaM 'palaMca'tti pralambamAnAJcalaM gRhItaM tatazca pralambate,'lolA'iti bhUmau lolate haste vA punaH punarlo-12 layati pratyupekSayan / lolatti garya, egAmosa'tti majjhe gahiUNa hatthehiM vatthaM ghasaMtotibhAgAvasesaM jAva nei dohi vA pAsehiM 5 RAKAR dIpa anukrama [452] whesitaram.org ~222~ Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 164|| dIpa anukrama [454] zrIbhovaniryuktiH droNIyA vRttiH // 110 // Jan Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 454] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [ 267] + bhASyaM [ 164 ] + prakSepaM [22...]" 80 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH jAba geNhaNA ityarthaH, ahavA tirhi aMgulIhiM ghettavaM taM ekAe caiva geNTara, ahavA 'NegAmosA' iti kecitpaThanti, tatra na eke AmarzAH anekAmarzAH, anekasparzA ityarthaH / 'aNegarUvadhuNaNa si aNegapagAraM kaMpei, athavA aNegANi vatthANi egao kAUNa dhuNai tathA 'kuNai pamANapamAyaM' ti purimeSu khoTakeSu vA yatpramANamuktaM tatra pramAdaM karoti, etadukaM bhavati tAn purimAdIn UnAnadhikAna vA karoti, 'saMkinagaNaNovarga kucha 'tti zaGkitA cAsau gaNanA ca zaGkitagaNanA tAM zaGkitagaNanAmupagacchati yA pratyupekSaNA sA zaGkitagaNanopagA tAmevaMguNaviziSTAM na kuryAt, etaduktaM bhavati- purimAdayaH zaGkitA-na jAnAti kiyanto gatA iti tato gaNanAM karoti, athavA'nAbhogAt zaGkite sati gaNanopagAM-gaNanAmupagacchatIti gaNanopagA tAM gaNanopagAMgaNanAyuktAM pratyupekSaNAM karoti purimAdIn gaNayannityarthaH / dvAragAtheyam idAnIM bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayannAha - | pasiTilamaghaNaM atirAiyaM ca visamagahaNaM va koNaM vA / bhUmIkaralolaNayA kahuNagahaNekaAmosA // 164 // (bhA0) prazithilaM - apanaM adRDhaM gRhNAti 'atirAyitaM vA' atADitaM vA prazithilamucyate / 'pasiDile'tti gavaM, palaMbatti bhaNyate- 'visamagahaNaM va koNaMvanti viSamagrahaNe sati lambakoNaM bhavati vastraM 'palaMbatti gayaM, TolA bhaNyate, tatrAha-'bhUmIkaralolaNayA' bhUmau lolayati kare - haste vA lolayati pratyupekSamANaH / 'lole ti gayaM, egAmosatti bhaNyate, tatrAha - 'kaha NagahaNegaAmosA' madhye vastraM gRhItvA tAvadAkarSaNaM karoti yAvatribhAgazeSajAtagrahaNaM jAtaM, ithaM 'egAmosA' ekAgharSaNamityarthaH, athavAsskarSaNe grahaNe cAneke AmosA anekAni sparzanAni, etaduktaM bhavati tadvastramanekadhA spRzati // pagAmosatti gayaM 'aNegarUvadhuNaNa'tti bhaNyate For Par Lise Only ~ 223~ pratilekhanA vidhiH bhA. 163-164 ni. 267 // 110 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [455] .. "niyukti: [267] + bhASyaM [165] + prakSepaM [22...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata LGANA gAthAMka ni/bhA/pra ||165|| puNaNA tija pareNaM bahUNi vA ghettu ekaI dhuNai / khoDaNapamajaNAsu ya saMkiyagaNaNaM kari pmaaii||16|| (bhA) 'dhunanA' kampanA 'trayANAM purimANAM parata iti yaduktaM tadekavastrApekSayA, bahUni vA gRhItvA vastrANi 'ekIkRyA yogapapena 'dhunAti' prasphoTayati / 'aNegadhuNaNa'tti bhaNisaM, "kuNai pamANe pamAya"ti bhaNNA, tatrA-khobaNaphmajaNAsu ' khoTakeSu navasu pramArjanAsu ca navasu pramAdaM karoti / "kuNai pamANe pamAya"ti gaye, "saMkie gaNaNovarga"vi bhaNNai, tatrAha-'saMkiyagahaNaM kari pamAI' zaGkite sati gaNanAM karoti yaH pramAdI bhavati, evamiyamitthaMbhUtA matkhupekSaNA na kartavyeti sthitaM / kiviziSTA punaH kartacyA iti', bhata Aha aNUNAharitapaDilehA, avivacAsA taheva ya / paDhama payaM pasasthaM, sesANi a appasaMsthANi // 268 // ___ anyUnAtiriktA aviparyAsena pratyupekSaNA karsacyA, ebhizca tribhiH padairaSTau bhaGgAH sUcitAH teSAM caiSA sthApanAeteSAM prathamaM padaM prazasta zeSANi tu 'aprazastAni' anAdeyAni / idAnIM bhASyakAraH zuddhAzuddhapradarzanAyAha-|| navi UNA navi rittA avivaccAsA u paDhamao suddho|sesaa hoi asuddhA uvarillA sasa jebhaMgA166(bhA0)SIS nApi nyUnA nApyatiriktA aviparyAseNa ca, ayaM prathamo bhagaH zuddhaH, zeSaM sugarma / idAnIM ye te'zuddhAH sapta | bhaGgakA pradarzitAsta evaM bhavantikhoDapamajaNavelAu ceva uNAhimA munneyaa| aruNAvAsaga 1 purva 2paropparaM 3 paannipddilehaa4||239|| khoTakA yadi UnA adhikA vA kriyante tato'zuddhatA bhavati, pramArjanA ca navasavAyA nyUnA adhikA vA dIpa anukrama [455] ~ 224~ Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [417] .. "niyukti: [269] + bhASyaM [166] + prakSepaM [22...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||269|| zrIogha-13 kriyate tato'zuddhatA bhavati, velAyAM ca nyUnAdhAmadhikAyAM vA pratyupekSaNAyAM kriyamANAyAmazuddhA bhaGgakA bhavanti / evaM pratilekhanA niyuktiH te nyUnAdhikA bhavanti vijJeyAH / Aha-veLAyAM nyUnAdhikAyAM pratyupekSaNAyAM kriyamANAyAM doSa uktastatkasyAM punarve- vidhiHbhA. droNIyA lAyAM pratyupekSaNA karttavyA?, tatra kecanAhuH-'aruNAvAsaga purva aruNAdAvazyaka pUrvameva kRtvA tataH aruNodgamanasavRttiH maye-prabhAsphATanavelAyAM pratyupekSaNA kriyate1,apare tvAH-aruNodgame sati-prabhAyAM sphATitAyAM satyAmAvazyaka pUrva prathama | ni.268 *269-270 // 11 // kRtyA tataH pratyupekSaNA kriyate.2, anye tvAH-'paroppara ti parasparaM yadA mukhAni vibhAvyante tadA pratyupekSaNA kriyate 3, anye vAhuH-'pANipaDilehA' yasyAM belAyAM pANirekhA dRzyante tasyAM velAyAM pratyupekSaNA kriyate 4 / siddhAntavAdyAha ete u aNAesA aMdhAre uggaeviDa na dIse / muharayanisilacole kappatigadupaTTathuI sUro // 27 // 13 te sarva eva 'anAdezAH asatpakSAH, yataH 'aMdhAre uggaevihu na dIse' andhakAre pratizraye udgate'pi sUrye rekhA na TU zyante tasmAdasatpakSo'yaM, zeSaM pakSatrayaM sAndhakAratvAdeva dUSitaM draSTavyaM, tatkasyAM punavelAyAM pratyupekSaNA kAryA ! ityata Aha-'muharayanisajjacole kappatigadupaTTathuti sUroM' 'mukha' iti mukhavastrikA 'raya' iti rajoharaNaM 'nisejjA' rayahara-| daNasyoparitanAH 'cole'tti colapaTTakaH 'kappatigatti eka auNiko dvau sautrikI, 'dupaTTatti saMstArakapaTTa uttarapaTTakaca 'vaha'tti pratikramaNapratisamAptI jJAnadarzanacAritrArthaM stutitraye datte sati eteSAM mukhavatrikAdInAM pratyupekSaNAsamAtyana-IMIRan ntaraM yathA sUrya udgacchati eSa pratyupekSaNAkAlavibhAga iti / yaduktaM prAgupadherviparyAsaH pratyupekSaNAyAM na karttavya ityutsargato'bhihitaM, tasyApavAdamAha dIpa anukrama [457] BRaitaram.org ~ 225~ Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [459] - "niyukti : [270] + bhASyaM [166...] + prakSepaM [22...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||270|| purisuvahivivacAso sAgarie kariva uvahivaccAsaM / ApucchittANa guruM pahucamANeyare vitahaM // 271 // tatra viparyAso dvividhA-puruSaviparyAsa upadhiviparyAsazca, tatropadhiviparyAsapratipAdanAyAha-'sAgarie kareja uvahivazvAsa' 'sAgArike' stenAdike satyAgata iti viparyAsaH kriyate pratyupekSaNAyAH, prathamaM pAtrakANi pratyupekSyante pazcAda-15 strANi / evamayaM pratyuSasi viparyAsaH pratyupekSaNAyAH, evaM vikAle'pi sAMgArikAnAgantukAn jJAtvA / idAnIM puruSavipaparyAsa ucyate, tatrAha-'ApucchittANa guruM pahubamANe ApRcchca gurumAtmIyopadhiM glAnasatkAM vA pratyupekSate, kadA ? ata Aha-'pahubamANe' yadA AbhimahikA upadhipratyupekSakAH 'pahuvaMti' paryApyante tadaivaM karoti 'itare vitaha'ti itare'bhigrahikA yadA na santi tadA prathamamAtmIyAmupachi pratyupekSamANasya 'vitathaM anAcAro bhavatItyarthaH, tatra na kevalaM pratyupekSaNAkAle upadhiviparyAsaM kurvato vitartha-anAcAro bhavati / evaM ca vitathaM bhavatipaDilehaNaM kareMto miho kahaM kuNai jaNavayakahaM vA / dei va paJcakkhANaM vAei sayaM paDicchA vA // 272 // pratyupekSaNAM kurvanmithaH kathAM maithunasaMbaddhAM karoti janapadakathAM vA, pratyAkhyAnaM vA zrAvakAderdadAti, 'vAcayati' kazcitsAdhuM pAThayatItyarthaH, 'sayaM paDicchati vA svayaM vA pratIcchati-AtmanA vA''lApaM dIyamAnaM prtiicchti-gRhaati| etaca kurvan paNNAmapi kAyAnAM virAdhako bhavati, ata Aha puDhavI AUkAe teUbAUvaNassaitasANaM / paDhilahaNApamatto chahaMpi virAhao hoi // 273 // sugamA / kathaM punaH kAyAnAM SaNNAmapi virAdhakaH, ata Aha NICOCCASSAGAR dIpa anukrama [459] Dancianarmera ~ 226~ Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [462] >> "niyukti: [273] + bhASyaM [166...] + prakSepaM [23] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||273|| CR zrIogha- ghaDagAipaloDaNayA mahia agaNI ya bIya kuMthAI / udagagayA va taseyara omuya saMghaTTa jhAvaNayA // 274 // patilekhanA niyuktiH II sa hi sAdhuH kumbhakArazAlAdI vasatI pratyupekSAM kurvannanupayuktastoyaghaTAdi praloThayet, saca toyabhRto ghaTo mRtti-vidhi ni. droNIyA kAgnicIjakunthvAdInAmupari praluThitastatazcaitAn vyApAdayet , yatrAgnistatra vAyurapyavazyaMbhAvI, athavA'nayA bhASA paNNAM, 271-276 kAyAnAM vyApAdakaH 'udagagatA va sasetara'tti yo'sau udakaghaTaH praloThitastadgatA eva asA bhavanti pUtarakAdayaH // 112 // 'itara'tti vanaspatikAyazca, tathAvastrAntena conmukaM sahayat'cAlayet tatazca 'jhAvaNaya'tti tenolmukena cAlitena satA pradIpanaka saMjAtaM tatazca saMyamAtmanovirAdhanA jAteti / athopayuktaH pratyupekSaNAM karoti tata eteSAM jIvanikAyAnAmArAdhako bhavati, etadevAha puDhacI AukAe tejavAjavaNassaitasANaM / paDilahaNamAutto chaNiM'pArAhabho hoi // 27 // INT sugamA / / navaram 'ArAdhakaH' avirAdhako bhavati / na kevalaM pratyupekSaNA, anyo'pi yaH kazcit vyApAro bhagavammate sambaka prayujyate sa eca duHkhakSayAyAlaM bhavati, etadevAha-. jogo jogo jiNasAsaNaMmi dukkhakkhayA paJjate / aNNoNNamavAhAe asavatto hoi kAyaco // 27 // // 112 // yogo yoga iti vIpsA, tatazca vyApAro jinazAsane prayujyamAno duHkhakSayAya 'prayujyamAnaH' kriyamANaH, katham | 'anyonyAyAdhayA' parasparApIDayA, etaduktaM bhavati-yathA kriyA kriyamANA'nyena kiyAmtareNa na bAbhyate evamamyonyA-101 bAdhayA prayujyamAnA 'asaMvattoM' asapataH aviruddho bhavati karttavyaH / idAnI phalaM pradarzayannAda dIpa anukrama [462] SARELatunintamatarna Halancinrary.org atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritA asti ~ 227~ Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [467] - "niyukti: [277] + bhASyaM [166...] + prakSepaM [23...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||277|| joge joge jiNasAsaNaMmi dukkhakkhayA pajate / ekakami aNaMtA vahatA kevalI jAyA // 27 // | sugamA / navaram-ekaikasmin 'yoge' vyApAre varttamAmA anantAH kevalino jAtA iti // evaM paDilehatA aIyakAle aNaMtagA siddhA / coyagavayaNaM sayayaM paDilehemo jao siddhI / / 278 // / evaM prasyupekSaNAM kurvanto'tItakAle'nantAH siddhaaH| evamAcAryeNokte sati 'coyagavayaNa' atra codakavacanaM-codakapakSaH, | kiM tad ityAha-satataM paDilehemo' yadyevaM pratyupekSaNAprabhAvAdanantAH siddhAstataH satatameva pratyupekSaNAM kurmaH, kimanve nAnuSThitena , yatastata eva siddhirbhavati / AcAryaH maah| sesesu avato paDilehaMtovi desamArAhe / jai puNa sabArAhaNamicchasi to NaM nisAmehi // 279 // - zeSeSu yogeSu avartamAnaH samyak zAkhokena nyAyema pratyupekSaNAM kurvannapi dezata ArAdhaka evAsau, na tu sarvamArAdhita bhavati, tena yadi punaH saMpUrNAmArAdhanAmicchasIti, zeSa sugama / kathaM ca sarvArAdhako bhavati !, ata Aha paMciMdiehiM gutto maNamAItivihakaraNamAutto / tavaniyamasaMjamaMmi a jutto ArAdhao hoi // 28 // 13 pazcabhirindriyairgupto manasAdinA trividhena karaNena 'yuktaH' yakSavAn tapasA-dvAdazavidhena yuktaH niyama:-indriyaH / niyamo noiMdriyaniyamaca tena yuktaH, saMyamaH-saptadazaprakAraH puDhavikAo AukAo teukAo vAukAo vaNassaikAo | beMdiyateMdiacauridiapaMciMdiaajIvakAyasaMjamo pehAcapehApamajaNaparivaNamaNovaIkAe / anna saMyataH san mokSasyA-10 dIpa anukrama [467] JAMEauraton ~ 228~ Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [470] "niyukti: [280] + bhASyaM [167] + prakSepaM [23...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIodha moga prata gAthAMka ni/bhA/pra ||280|| vRttiH zayadacehe ta rAdhako bhavati pravrajyAyA vA''rAdhakaH / dvAragAtheyam / idAnI bhASyakAra etAM gAthA pratipadaM vyAkhyAnayati, tatra 'paciMTa pratilekhadiehiM gutto'tti prathamAvayavaM vyAkhyAnayannAha nAvidhiH iMdiyavisayaniroho pattesuvi rAgadosaniggahaNaM / akusalajoganiroho kusalodaya egabhAvovA // 167 // (bhA) ni.277lA indrasyAmUni indriyANi teSAM viSayAH-zabdAdayaH teSAM ca yo nirodhaH sA pazcendriyaMguptirabhidhIyate, ayamaprAptAnAM 279 saboM rAdhakatvaM zabdAdiviSayANAM nirodhaH, tathA 'pattesuci rAgadosaniggahaNaM'ti tathA 'prApteSu' gocaramAgatepvapi zabdAdiSu viSayeSu ni.280 rAgadveSayornigrahaNaM yatsA paJcendriyaguptatA, tatreSTazabdAdiviSayaprAptI rAgana gacchati aniSTazabdAdiviSayaprAptI dveSa na gaccha-14 lAbhA. 167tIti, bhaNitA pathendriyaguptatA, idAnIM 'maNamAItivihakaraNamAuttayA" bhavati, tatrAha-'akusalajoganirohoM' akuza-II 158 lAnAm-azobhanAnAM manovAkAyayogAnAM vyApArANAM yo nirodhaH sA vividhakaraNayuktatA, tathA 'kusalodaya'ttiA kuzalAnA-prazastAnAM manovAkAyavyApArANAM ya udayaH sA trividhakaraNaguptatA, tathA 'egabhAvo vatti na kuzaleSu || yogeSu pravRtti pyakuzaleSu yogeSu pravRttiryA madhyasthatA sA trividhakaraNaguptatA / bhaNitA trividhakaraNaguptatA idAnIM / tavatti bhaNNatiambhitaravAhiragaM tavovahANaM duvAlasavihaM tu / iMdiyato puvutto niyamo kohAio biio // 168 // (bhA.) | abhyantaraM bAhyaM ca yattapa upadhAnam-upadadhAtItyupadhAnam-upakarotItyarthaH, taccopadhAnaM dvAdazavidhamapi tapa ucyate / 113 / / tavo gao, niyamo bhaNNati, sa ca dvidhA-indriyaniyamo noindriyaniyamaca, tatrendriyataH-indriyANyaGgIkRtya pUrvokko ni dIpa anukrama [470] SHARERucatural ~229~ Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [472] - "niyukti: [280...] + bhASyaM [168] + prakSepaM [23...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||168|| yamaH,'kohAio thiio'tti dvitIyo noindriyaniyamaH krodhAdikaH, AdigrahaNAnmAnamAyAlobhA gRhyante, eteSAM niyamonirodhaH / niyamotti garya, idAnIM saMjamo bhaNNai, sa ca saptadazaprakArastatrAha puDhacidagaagaNimAruavaNassaIbiticaukapaMciMdI ajIva potthagAisu gahiesu asaMjamo jeNaM ||19||(bhaa0) hai puDhavidagaagaNimAruavaNassaIveidiateiMdiacauriMdiapaMciMdiA / tathA 'ajIva tti 'ajIveSu' panakasaMsakta pustakAdiSu gRhIteSu asaMyamo bhavati yena tanna grAhyaM, AdizabdAt dUsapaNagaM taNapaNagaM ca, eteSu aparigRhIteSu saMyamaH|| parigRhIteSu tvsNymH| tahApattA saMjamo vRtto, upehitAvi saMjamo / pamajettA saMjamo vutto, parihAvettAdhi saMjamo // 17 // (bhaa0)| prekSAsaMyamaH-cakSuSA yannirUpaNaM, tatazcaivaM pUrva cakSuSA nirUpayataH prekSAsaMyama uktaH / 'uvehettAvi saMjamotti upekSA dviprakArA tAM kurvataH saMyama uktastAM ca vakSyati / 'pamanjittA saMjamo vutto'tti pramArjayataH saMyama uktH| 'parihavettAvi| hai saMjamotti pariSThApayataH parityajato'pi pAnakAdi atiriktaM saMyama uktH| evamete caturdaza, manovAkAyasaMyamazca trividha | ukta eva draSTavyaH / idAnIM bhASyakRvyAkhyAnayati-prathamagAthArthaH ekAkikAraNikagamanayatanAyAmuktaH, ajIvapustakAdi-13 saMyamo'pi acittavanaspatigamanayatanAyAM vyAkhyAta eva draSTavyaH, idAnIM yadupanyastai 'upehitAvi saMyamo'tti tanna kaci- vyAkhyAtamiti vyAkhyAnayanAhaThANAi jattha cee purva paDilehiUNa ceejjA / saMjayagihicoyaNa'coyaNe ya vAcAraobehA // 171 // (bhA) dIpa anukrama [472] ~230~ Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [475] - niyukti: [280...] + bhASyaM [171] + prakSepaM [23...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prekSAdisaMya mA: bhA. 169-173 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||171|| zrIopaniyuktiH droNIyA vRtti // 11 // sthAna-kIsthAnaM kAyotsargAdi, AdigrahaNAviSIdanasthAna tvagvartanAsthAnaM ca gRhyate, tatsthAnAdi yatra cetayate "citI saMjJAne' jAnAti ceSTate karoti abhilapatItyarthaH, tatra pUrva-prathamaM pratyupekSya-cakSuSA nirIkSya tatazcetayate sthAna-kAyotsargAdi, AdigrahaNAnniSIdanasthAnaM svagavartanAsthAnaM ca, saktaH prekSAsaMyamaH, idAnI upekSAsaMyama ucyate, sA copekSA dvividhA, kathaM? -saMyatavyApAropekSA, gRhasthavyApAropekSA ca, tatra yathAsavaM saMyatasya codanaviSayA vyApAropekSA, gRhasthasya cAcIdanaviSayA vyApAropekSA, etaduktaM bhavati-sAdhu viSIdantaM dRSTvA saMyamacyApAreSu codayataH saMyatavyApAropekSA, upekSAzabda zvAtra 'IkSa darzane' upa-sAmIpyenekSA upekSA, tathA gRhasthasya vyApAropekSA, gRhasthamadhikaraNabyApAreSu pravRttaM rASTravA'codayato gRhasthavyApAropekSA ucyate, upekSAzabdazcAtrAvadhAraNAyAM vartata iti / idAnIM 'pariDAvettAdhi saMjamotti vyAkhyAyate, tabAhauvagaraNaM airega pANAI vA'vaha? saMjamaNaM / sAgArie'pamajjaNa saMjama sese pamanjaNayA // 172 // (bhaa0)| / 'upakaraNa' bakhAdi yadatirikta gRhItaM tathA 'pANAI vA' tathA pAnakAdi vA yadatirika gRhItaM tad 'avaha 'tti parityajya, kiM -saMjamaNA' saMyamo bhavatIti, mAdigrahaNAta vA'tiriktaM parityajya saMyamaH / athedAnI "pamajitsAvi saMjamo" vyAkhyAyate-'sAgArie'pamajaNa saMjamoM' sAgArikAnAmagrato yatpAdApramArjanamasAveva saMyamaH, 'sese pamanaNaya'ti 'zeSe sAgArikAyabhAve pramArjanenaiva saMyamaH / idAnIM yogatrayasaMyamapratipAdanAyAha- . jogaliga khamaNi samattapaDilehaNAe sjnaao| carimAe porisIe paDileha taA u paaydugN||17|| (bhA0) / yogatrayaM pUrvameva vyAkhyAtaM, "maNamAItivihakaraNamAutto ityasmin granthe, atrApi tathaiva draSTavaM / raktA saptadaza-1 dIpa anukrama [475] | // 11 // maharary.orm ~231~ Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [478] >> "niyukti: [281] + bhASyaM [173] + prakSepaM [23...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||281|| prakAraH saMyamaH, tatpratipAdanAcoktA pakhapratyupekSaNA, tatsamAptau ca kiMkartavyamityata Aha-'samattapaDilehaNAe sajjhAo' samAptAyAM pratyupekSaNAyAM svAdhyAyaH karttavyaH sUtrapauruSItyarthaH pAdonapraharaM yAvat / idAnIM pAtrapratyupekSaNAmAha'carimAe' 'gharamAyAM pAdonapauruSyA pratyupekSeta 'tAhe'tti 'tadA' tasmin kAle svAdhyAyAnantaraM pAtrakadvitayaM pratyupekSate / idAnI yaduktaM 'caramapauruSyAM pAtrakadvitayaM pratyupekSaNIya' tatra pauruSyeva na jJAyate kiMpramANA? atastatpratipAdanAyAha porisi pamANakAlo nicchayavavahArio jinnkkhaao| nicchayaokaraNajuo vavahAramato paraM vocchaM // 28 // ISI pauruSyA pramANakAlo dvividhaH nizcayato vyavahAratazca jJAtavyaH, tatra 'nizcayato nizcayanayAbhiprAyeNa karaNayukto|gaNitanyAyAta, ataH paraM 'vyAvahAriko vyavahAranayamatena vakSye / tatra nizcayapauruSIpramANakAlapratipAdanAyAha ayaNAIyadiNagaNe aDaguNegaDibhAie laddhaM / uttaradAhiNamAI porisi payasujjhapakrayA // 282 // dekkhiNAyane uttarAyaNadinAni uttarAyaNe dakSiNAyanadinAni mIlayitvA gaNyante, sa rAziraebhirguNyate, ekaSaSTyA adharma-sarAyaNa dakSiNAyanaM ca tasya atItadinAni-tInadivasAH teSAM gaNaH sarvoravATataH jyazItizAtaM tacATagaNaM jAtaM caturdazazatAni catuHSAvadhikAni, | satra kiyAthA bhAge ite labdhAni catuvidhAtyalAni, tatrApi vAvadhAbhirakulaiH pAdamiti ke pAye jAte, etayoznottarAyaNAdI pakSiNAyamAdIca patha'ti po zuddhiH prakSepana, taba uttarAyaNaprathamadine casvAri padAni bhAsan tatastanmadhyAt padayosAraNe saMkrAntidine pada saMjAtaM, pakSi-19 | gAyane va pade bhabhUtA sammadhye ca yo prakSikSayomakarasaMkrAntI jAtAni catvAri padAni, idakRSTadinayoH pauruSImAnaM, madhyama dineSvapistaviyA bhaavniiy| idAnI vyavahAratA pIruSIpramANakAkrapratipAdanAyAha- (patyantare sugamo yathAthamodhako prayodhyamiti) ASIAKAS***** RRC-RRORENCREACTe% dIpa anukrama [478] T omarary.org atha 'pauruSI' saMbaMdhI prarupaNA kriyate ~232~ Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [481] >> "niyukti: [283] + bhASyaM [173...] + prakSepaM [24] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||283|| +- Amtev4 zrIogha- bhAgo hiyate, landhe'GgalAni, dvAdazAGgulaiH pAdaH, yAvatA bhavati uttaratti makaradine 4 pAdAH / (dAhiNatti-karkadine pauruSIprasaniyuktiH 13/2 pAdau, zeSeSu padazuddhiprakSepI) vyavahArato'dhunA pauruSIpramANakAlapratipAdanAyAha paNA ni. droNIyAdA AsADhe mAse do payA, pose mAse cauppayA / cittAsoesu mAsema, tipayA havai porisI // 283 // 281-284 vRttiH ASADhe mAse paurNamAsyAM dvipadA pauruSI bhavati,padaM ca dvAdazAGgalaM grAhya, pauSe mAse paurNamAsyAM catuSpadA pauruSI bhavati, tathA // 115 // caitrAzvayujapaurNamAsyAM tripadA pauruSI bhvti| adhunA kiyatI vRddhiH kiyatsu dineSu? kiyatI vA hAnirityetatpratipAdayannAha - aMgulaM sattaratteNaM, pakkheNaM tu duaMgulaM / bahue hAyae vAvi, mAseNaM cauraMgulaM // 284 // ASADhapaurNamAsyA ArabhyAGgulaM saptarAtreNa varddhate, pakSeNa tu aGgaladvayaM vardhate, tathA mAsenAGgalacatuSTayaM varddhate, iyaM ca vRddhiruttarottaraM tAvanneyA yAvatpauSamAsapaurNamAsyAM padacatuSTayena pauruSI jAyate, hAnirapi paurNamAsyAH parata evameva c| draSTavyA, yadutAGgalaM saptarAtreNApahiyate, pakSaNAGgaladvayaM,mAsenAGgalacatuSTayaM, evamiyaM hAniruttarottaraM tAvanneyA yAvadASADhapaurNamAsyAM dvipadA pauruSI jAyeta / sthApanA ceyam-AsADhapuNimAe pada 2 pauruSI, sAvaNapuSiNamAe pada 2 aMgula 4, bhadavayapuNNimAe pada 2 aMgula 8, AsoyapuNNimAe pada 3, kattiyapunnimAe pada 3 aMgula 4, maggasirapuNNimAe pada 3 aMgula.8, posapuNNimAe pada 4, etti jAva vuDDI hoi / mAhapuSiNamAe pada 3 aMgula 8 phagguNapuNNimAe pada 3 // 11 // aMgula 4, cettapuSiNamAe pada 3, vaisAhapunnimAe pada 2 aMgula 8, jyeSThapunnimAe pada 2 aMgula 4, AsADhapunnimAe |pada 2, ittiyaM jAva hANI | bhAvattho imo-sAvaNassa paDhamadivasAo Arabbha buhI jadA bhavati tadA divase divase aMgulassa dIpa anukrama [481] SAREauratonintentiamonal atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritA asti ~233~ Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [482] - "niyukti : [284] + bhASyaM [173...] + prakSepaM [24...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||284|| jAsattamo bhAgo kiMcippUNo vaDAi, imaM bhaNi hoi-sAvaNassa paDhamadivase dohi pAhi porisI hoi aMgulassa sattameNa bhAgeNa kiMcippUNeNa ahiyA, evaM bitiyadivase do payAI do asattamabhAgA aMgulassa kiMcippUNA, evaM eyAe buTTie tAva ki jAva sAvaNapuNNimAe do payAI cattAri ya aMgulAI buDDI jAyA, evaM imAi kamavuDDIe tAva neya jAva posamAsapuNNimA, tatva cauppayA porisI, tato paraM mAhapaDhamadivasAu Arambha hANI eteNa ceva kameNa nAyabA jAva AsADhapuNNimA / Aha-idamukta saptabhirdivasairaGgalaM varddhate, tathA pakSaNAGgaladvayaM varddhate ityuktaM, tadayaM virodhaH,kuto?, yadA pakSaNAGgaladvayaM varddhate tadA'GgalaM saptabhiH sAr3heMdivasairvarddhate?, AcAryastvAha, satyametat, kintvanenaiva tatprakhyApyate-varaM kizcidRddhAyAM pauruSyAM pAritaM mAta bhUnyUnAyAM, pratyAkhyAnabhaGgabhayAt, nyUnatA ca paurubhyAmevaM bhavati, yadi yA'sau mAtumArabdhA chAyA tasyAM yadi pradIrghAyAM dabhute tadA nyUnA pauruSI, adhikA ca tadA bhavati yadA sA chAyA-svalpA bhavatIti / adhunA yeSu mAseSvahorAtrANi patanti tAn mAsAn pratipAdayannAha AsADhabahulapakkhe bhaddavae kattie ya pose ya / phagguNavaisAhesu ya boddhachA omarattAbho // 285 // ASADhasya mAsasya bahulapakSe-kRSNapakSe'horAtraM patati, tathA bhAdrapadabahulapakSe kArtikabahulapakSe pauSabahulapakSe phAguna-18 bahulapakSe vaizAkhabahulapakSe cAhorAtrANi patanti / 'omarataM' ahorAtraM, na ca tairahorAtraiH patagirapi pauruSyA nyUnatA vedi savyA, asyArthasya jJApanArthamidamuktaM / evaM tAvatpauruSyAH pramANamupagataM, yA tu punazcaramapauruSI sA kiyatpramANA bhavatIyata5 statsvarUpapratipAdanAyAha dIpa anukrama [482] Sarasaram.org ~234~ Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||286|| dIpa anukrama [484] zrIooSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 116 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [484] "niryukti: [ 286] + bhASyaM [173...] + prakSepaM [24]...] 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH jeTThAmUle AsADhasAbaNe chahiM aMgulehiM paDilehA / aTThahiM bIatiyaMmi a taie dasa aTThahi caDasthe // 286 // mAse tathAssvAbhAvaNe SaGgiraGgalairyAvadadyApi pauruSI na pUryate tAvaccaramapauruSI bhavati / 'aTThahiM citiatimi ti bhAdrapade Azvayuji kArtike cAsmin dvitIyatrike'STabhiraGgalairyAvadadyApi pauruSI na pUryate tAvaccaramapauruSI bhavati / 'tatie dasa' tti mArgazire pauSe mAthe ca etasmin tRtIye trike dazabhiraGgalairyAvadadyApi pauruSI na pUryate tAvacaramapau ruSI bhavati / 'aTThahiM cautthe' tti phAlgune caitre vaizAkhe ca asmiMzcaturthe trike'STabhirakulairyAvanna pUryate pauruSI tAvaccaramapauruSI bhavati, etasyAM caramapauruSyAM pAtrakANi pratilekhyante / sa ca pAtrakapratyupekSaNAsamaye pUrva kaM vyApAraM karotItyAhauvavajiUNa puDhaM taleso jai karei ubaogaM / soeNa cakkhuNA ghANao ya jIhAeN phAseNaM // 287 // 'upayujya' upayogaM dattvA pUrvameva yaduta mayA'syAM velAyAM pAtrakANi pratyupekSaNIyAnItyevamupayujya punaH 'tallezya eva' pratyupekSaNAbhimukha eva 'jati' tti 'yatiH' prabrajitaH pAtrakasamIpe upavizya 'upayogaM karoti' matiM vyApArayati, kathaM?- 'zrotreNa' zrotrendriyeNa pAtrake upayogaM karoti, kadAcittatra bhramarAdiM guJjantaM zRNoti, punastaM yatanayA'panIya tatpAtrakaM pratyupekSate, tathA cakSuSA upayogaM dadAti kadAcittatra mUSikotkerAdirajo bhavati, tatastadyatanayA'panayati, prANendriyeNa copayogaM karoti kadAcittatra surabhakAdirmardito bhavati punazca prANendriyeNa jJAtvA yatanayA'panayati, jiyA evaM zAtvA yatra gandhasatra raso'pi gandhapuGgalairoSTho yadA vyApto bhavati, tadA jihvayA rasaM jAmAtIti, sparza For Penal Use On ~ 235~ pauruSIprarUpaNA ni. 285-286 + mAtrakapratyu4 ni. 287 // 116 // rary.org Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [486] . "niyukti: [287] + bhASyaM [174] + prakSepaM [24...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: X + prata gAthAMka ni/bhA/pra ||287|| nendriyeNa copayoga dadAti kadAcittatra mUSikAdiH praviSTastanniHzvAsavAyuzca zarIre lagati, tatazcaivamupayoga davA pAtrakANi pratyupekSyante // idAnIM bhASyakRtkiMciyAkhyAnayanAha- . paDilehaNiyAkAle phiDie kallANagaM tu pacchisaM / pAyassa pAsu beho soyAduvAusa talleso // 174 // (bhA0) | pratyupekSaNAkAle 'phiTite' atikrAnte eka kalyANakaM yataH prAyazcittaM bhavati ataH pUrvamupayoga pratyupekSaNAviSayaM kroti| kiviziSTo'sau upayogaM karotItyata Aha-'pAyarasa pAsu beho pAtrakasya pArthe upaviSTaH zrotrAdibhirupayuktastalezya:#tacitto bhavatIti / kathaM punaH pAtrakapratyupekSaNAM karotItyata Aha6 maharNataeNa gouM gocchagagahiaMgulIhiM pahalAI / pApabhANavasthe palimaMthAsutaM na bhave // 28 // 'muharNataeNa' tti rajoharaNamukhavakhikayA 'gocchaM' vazyamANalakSaNaM pramArjayati, punastameva gocchakamaGgalIbhihItvA paTalAni pramArjayati / atrAha para:-'ukuDayabhANapatthe utkuTukaH san 'bhAjanavakhANi' gocchakAdIni pratyupekSayet yato vasamasyupekSaNA utkuTukenaiva kartavyA, AcArya Aha-'palimathAIsu taM na bhaveM tadetanna bhavati yaccodakenoktaM, yataH palimanthaH sUtrArthayorbhavati, kathA, prathamamasI pAdayogchane niSIdati pazcAt pAtrakavaskhapratyupekSaNAyAmutkaTuko bhavati punaH pAtrakapratyupekSaNAyAM pAdapromchane niSIdati, evaM tasva sAdhozcirayataH sUtrArthayoH palimantho bhavati yataH ataH pAdamogchane / niSaNNenaiva pAtrakavastrapratyupekSaNA kartavyeti // tataH kiM karotItyAha- . ecaukoNa bhANakapaNaM pama pAesarIya viguNaM tu / bhANassa puSpharga lo imehiM kahi paDilehe // 289 // dIpa anukrama [486] CCCCESGARCACACADO 4-06 vastra, pAtra evaM sthaNDila Adi saMbaMdhI pratyaprekSaNA varNayate ~236~ Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [488] - "niyukti: [289] + bhASyaM [174...] + prakSepaM [24...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||289|| vRttiH zrIoSa- paTalAni pratyupekSya punargocchakaM vAmahastAnAmikAkulyA gRhNAti, tataH pAtrakesarikAM-pAtrakamukhavatrikAM pAvakasthAmeva pAtrakapratyu. niyuktiH gRhNAti, 'caukoNa' tti caturaH pAtrabandhakoNAn saMvattyoparisthApitAn pramArjayati, punarbhAjanasya karNa pramArjayati, bhA. 174 droNIyA punazca pAtrakakesarikayaiva 'tiguNaM' timro vArA bAhyato'bhyantaratastisra eva bArAH pramArjayati, tataH "bhANassa' pAtrakasyA 291 'puSphagaM bubhaM tataH etAni vakSyamANalakSaNAni kAryANi yadi na bhavanti tataH prathamaM bunaM pAtrakasya pratyupekSyate / kAni // 117 // punastAni kAryANi ?, ata Aha- . mUsayaraya ukere, ghaNasaMtANae iya / udae mahiA ceva, emeyA paDivattio // 29 // kadAcittatra mUpikorakerarajo lagnaM bhavati tatastadyatanayA'panIyate, tathA dhanaH santAnako vA-kadAcit tattha koli& ataMtuyaM lagga hoi tadyatanayA'panIyate / tathA 'udae' tti kadAcidudakaM lagnaM bhavati, sAdrIyA bhUmerunmajya lagati, tatra yatanAM vakSyati, 'maDiA ceva' kadAcit mRttikA kotthalakArikAyAH saMbandhinI lagati tatra yatanAM vakSyati, evametAHIPI pratipattayaH-prakArA-bhedA yadi na bhavanti tato bunaM pratyupekSyate / kutaH punarutkerAdisambhavaH' ityata Ahanavaganivese dUrAu ukero mRsaehiM ukiNNo niddhamahi harataNU vA ThANaM bhettUNa pavisenA // 291 // | 'navagaNivese' yatra prAmAdI te sAdhava AvAsitAH sa navaH-abhinavo nivezaH kadAcidbhavati, satra ca pAtrakasamIpe | mUrSikairutkera utkIrNatena rajasA pAtraka guNDyate / mUsagaraukeretti bhaNiya, ' nimahiharataNU vA' tathA snigdhAyA~-sAdroM-18 // 117 // dayAM bhuvi 'harataNU va' tti salilabindava unmajjya laganti tato bhuva unmajjya pAtrakasthApanaka bhittvA pravizet sa lagno dIpa anukrama [488] ~ 237~ Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [490] - niyukti: [291] + bhASyaM [174...] + prakSepaM [24...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||291|| bhavet tadyatanAM vakSyati / udaetti garya, iha kasmAdudakasthAnamevamuktam , ucyate, pRthivIkAyasya dhanasantAnasya ca tulyayatanApratipAdanArtham / tathAkotthalagAriagharaga ghaNasaMtANAiyA va laggejA / ukaraM saTThANe harataNu saMciTTha jA sako // 292 // 'kotthalakArikA' gRhakArikA gRhakaM mRnmayaM karoti tatra yatanAM vakSyati / maTTietti bhaNiaM, ghanasansAnikA vA kadAcillagati ghaNasatAniyA laggA, AdizabdAttadaNDakAdiH / adhunA sarveSAmevaiteSAM yatanAM pratipAdayannAha-'ukaraM sahANe' mUrSikotkeraH svasthAne mucyate-yatanayA mUSikotkaramadhya eva sthApyate pramRjya, 'harataNu' atha harataNuH adhastAtsalilabindava unmajya lagnAstatastAvatpratipAlayati yAcadete zoSamupagacchanti, tataH pazcAtpAtra pratyupekSyate / udaetti gayaM // iyaresa porisitigaM saMcikkhAcettu tttiaNkiNde| savaM vAvi vigicai porANaM mahi tAhe // 293 // | 'iyaresuM' ti kosthalakAriAghaNasaMtANayAdiyANa 'porisitigaM saMcikkhAveDa'tti praharatrayaM yAvattatpAtraka saMdina kkhAvettu pratipAlayati, yadi tAvatyA'pi velayA nApayAti tataH pAtrakasthApanAdestAvanmAtraM chittvA parityajyate / 'savaM vAvi bigicati' anyeSAM vA pAtrakasthApanAdInAM sadbhAve sarvameva tatpAtrasthApanAdi parityajati / 'porANaM mahiaM| tAhe' tti atha tatkotthalakAgRhakaM na sacetanayA mRttikayA kRtaM kintu purANamRttikayA tatastAM purANamRttikA 'tAhe' ti|2 tasminneva pratilekhanAkAle'panayati yadi tatra kRmikAstayA na pravezitA iti / pattaM pamajiUNaM aMto bAhiM saI tu papphoDe / kei puNa tiSiNa vArA cauraMgula bhUmi paDaNabhayA // 294 / / dIpa anukrama [490] 6+026SCARSANSAR ~238~ Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [493] >> "niyukti : [294] + bhASyaM [174...] + prakSepaM [24...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH bIbhopaniyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||294|| battiH // 11 // idAnIM tatpAtraka pAtrakesarikayA-mukhavatrikayA timro vArA bAhyataH pramRjya saMpUrNAstato haste sthApayitvA'bhyantara-1 pAtrakapratyutakhayo vArAH punaH samantataH 'saI tu paSphoDe' ti sakRd-ekAM vArAmadhomukhAM kRtvA bune prasphoTayet, evaM kecidAcAryAni . 292 vate, kecitpunarAcAryA evaM bhaNanti, yaduta tisro pArAH prasphoTanIyaM, etaduktaM bhavati-ekAM vArAM pramRjya pazcAdadhomukhaM 295 prasphovyate punarapi pramRjya prasphovyate 3, evaM tAstisro vArAH prasphoTanIyaM / taca pAtrakaM bhuSa upari kiyAhUre pratyupekSaNI- IbhA . 175. yamityata Aha 'cauraMgula bhUmi' caturbhirakulai va upari dhArayitvA pratyupekSaNIyaM, mA bhUtpatanabhakabhayaM syAditi / eSaM tAvatpratyUSasi vastrapAtrapratyupekSaNA ukkA, idAnImupadhi pAtrakaM ca pratyupekSya kimupadheH karttavyaM? ka yA pAtrakaM sthApanIyamityata AhaciMTiabaMdhaNadharaNe agaNI seNe ya daMDiyakkhobhe / uubahadharaNavaMdhaNa vAsAsu abaMdhaNA ThavaNA // 295 // / upadhiviNTikAnAM bandhanaM kartavyaM, 'dharaNa' ti pAtrakasya cAtmasamIpe-AtmotsaGge dharaNaM kAryam , anikSiptamityarthaH, kimartha punaretadeSaM kriyate ? yadupadhikA adhyate pAtrakamanikSiptaM kriyata iti?, ucyate, agaNi' ti 'agnibhayAt' pradIpanabhayAt stenakabhayAt daNDikakSobhAca etadevaM kriyate, kasmin punaH kAle kriyate kasmin punaH kAle etadevaM na kriyate ityata Aha-'uubaddha' pratubaddha ucyate zItakAla uSNakAlazca, tatra pAtrakadharaNamupadhezca bandhanaM karttavyaM, 'vAsAsu' tti varSAkAle 'abaMdhana' ti upadheravandhanaM kartavya-upadhirna badhyate, 'ThavaNa' tti pAtrakaM ca nikSipyate-ekadeze sthApyate, prayojanamupadhe hai| // 118 // rapAdhane pAtrakasya ca nikSepaNe vakSyati / idAnI bhASyakAro vyAkhyAnayannAharayatA mANa dharaNA upacaDhe nikkhiveja vaasaas| agaNIneNabhaeNa va rAyakvobhe virAhaNayA // 175 / / (bhA) dIpa anukrama [493] ~239~ Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [495] .. "niyukti: [295] + bhASyaM [175] + prakSepaM [24...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||295| rajastrANasya bhAjanasya ca dharaNam-anikSepaNaM karttavyaM, kadA?-'RtuvaDhe zItoSNakAlayoH, varSAsu punarbhAjana nikSipede-11 kAnte, kimarthaM punarbhAjanasya utsaGge dharaNaM kriyate ! ata Aha-'agaNI agnibhayena-pradIpanakabhayena stenabhayena vA rAjakSobhena vA, mA bhUdAkulasya gRhRtaH palimanthenAtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA vA syAt // parigalamANA hIrena DahaNA bheyA taheva chakkAyA / gutto va sayaM Dajhe hIreja va jaM ca teNa viNA ||176||(bhaa hai ayAdikSobhe nirgacchata Akulasya aparivaddhA parigalati tatazca pariMgalamAnA kenacidapahiyate 'DahaNa' tti dahyeta vA hai avaddhA satI upadhiryAvad gRhyate, 'bheyA' iti Akulasya nirgacchato'nAsannaM pAtrakaM gRhNato 'bhedo vA' vinAzo vA bhvet| tatazca SaTakAyasyApi virAdhanA saMbhavati / 'guttoca sayaM Dajhe' saMmUDho vA upadhipAtragrahaNe svayaM dahyeta, stenakasaMkSobheca *sati upadhipAtrakamahaNacyAkSepeNa stenakaH-mlecchairapahiyate, 'jaM ca teNa viNa' tti yaca 'tena binA' upadhipAtrakAdinA | |vinA bhavati AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca tattadayasthameveti / Aha-punaH kiM kAraNaM varSAsu upadhina badhyate pAtrakANi vA nikSipyante ?, ucyatedIvAsAsu natthi agaNI neva ya teNA u daMDiyA satvA / teNa avaMdhaNa ThavaNA evaM paDilehaNA pAe ||177||(bhaa) varSAsu nAsti agnibhayaM nApi ca ssenabhayaM, stenAzcAtra pallIpatikAdayo draSTavyAH, yatasta eva varSAsu pratibandhena nAgakacchantIti, daNDikA-anyarAjAno varSAsu svasthAstiSThanti, vigrahasya tasmin kAle'bhAvAt , atastena kAraNena 'abaMdhama si12 dIpa anukrama [495] REnand S murary.au ~240~ Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [498] >> "niyukti: [296] + bhASyaM [177] + prakSepaM [24...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: *484 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||296|| zrIoghaniyukti droNIyA vRttiH // 119 // avandhanamupadheH 'ThavaNa' tti pAtrakaM ca pArthe nikSiptaM na kriyate api tu sthApyate-mucyate / evaM pratyupekSaNA pAtraviSayA pAtrakapratyu. pratipAditA, tatpratipAdanAcoktamupakaraNapratyupekSaNAdvAram, idAnIM sthaNDiladvArasvarUpapratipAdanAyAha |bhA. 171 177 aNAvAyamasaMloe aNavAe ceva hoi saMloe / AvAyamasaMloe AvAe ceva saMloe // 296 // sthaNDilama'aNAvApamasaMloe' ti na ApAta:-abhyAgamaH svapakSaparapakSayoryatra sthaNDile tadanApAtaM, 'loka darzane' na saMloko-15 |tyu ni. na darzanaM chatratvAdyatra sthaMDile tadanAlokam, anApAtaM ca tadasalokaM ca anApAtAsa~lokaM eko bhedaH sthaNDilasya, tathA 296-297 'aNavAe ceva hoi saMloe' nApAtaH kasyacidyatra tadanApAtaM anApAtaM ca tatsalokaM ca-acchannaM ca, etaduktaM bhavati-18 yatra sa purISaM vyutsRjati tatra na kasyacidApAtaH kintu dUrasthitAH pazyanti AkAzatvAditi arya dvitIyo bhedaH, tathA'-18 nyadApAtamasaMlokam, ApAtaH yatra kazcidAgacchati asaMloka-channam ApAtaM ca tadasaMlokaM ca ApAtAsaMlokam, etaduktaM bhavati-ApAto'sti sAgArikANAmAsannA eva tiSThanti na ca vanAdivRtyAditirohitatyAdhutsRjantaM sAdhu pazyanti, eSa tRtIyo bhedaH, tathA'nyat-'AvAe ceva hoi saMloe' tti 'ApAtaH' abhyAgamaH kasyacidyatra 'saMlokA' saMdarzanaM yatra, tatra ApAtaM ca tatsaMlokaM ca ApAtasaMlokaM sAgArikAgamo bhavati dUrasthitAzca sAgArikAH pazyanti sAdhu byutsRjantaM, ayaM caturthaH / idAnI caturthameva tAvajhedaM vyAkhyAnayati, yatastadvyAkhyAne'nye vidhipratiSedharUpAH suzAnA bhavantIti // II // 119 // I tatthAvAyaM duvihaM sapakkhaparaparakhao ya NAyacaM / duvihaM hoi sapakkhe saMjaya taha saMjaINaM ca // 297 // dIpa anukrama [498] 3 ~ 241~ Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [499] - "niyukti: [297] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [24...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata % 4% gAthAMka ni/bhA/pra ||297|| tacApAtaM sthaNDila dvividha' dviprakAraM vartate, kathaM vaividhya bhavatItyata Aha-'sapakkhaparakkhao ya nAyavaM' ttr| svapakSA-saMyatavargaH parapakSaH--gRhasthAdiH, tatra svapakSapAtaM dvividhaM saMyatasvapakSApAtaM saMyatIsvapakSApAtaM ca / saMviggamasaMviggA saMviggamaNuSNaeyarA ceva / asaMviggAvi duvihA tappakkhiyaearA ceva // 298 // tatra ye te saMyatAste saMvinAzca asaMvignAca, ye te saMvinAste manojJA itare-amanojJAzca, asaMvignA api dvividhAH'tatpAkSikAH' saMvignapAkSikAH itare-asaMvijhapAkSikAH nirddharmA naiva zlAghante tapasvinastu ye nindanti / uktaH svapakSaH, idAnI parapakSa ucyatePAparapakvevi a duvihaM mANusa tericchioM ca nAyacaM / ekepi ativihaM purisitthinapuMsage yeva // 299 // parapakSe'pi ca duvihaM sthaNDilaM mAnuSApAta tiryagApAtaM ca jJAtavyaM, yattanmAnupApAtaM tatrividha-puruSApAtaM khyApAtaM napuMsakApAtaM ca, tiryagApAtamapi trividha-tiryaka puruSastiryakatrI tiryagnapuMsakam / purisAvAyaM tivihaM daMDia koDubie ya pAgaie / te soya'soyavAI emevisthI napuMsA ya // 30 // tatra puruSApAtaM trividhaM-'daNDikaH' rAjA 'kauTumbikaH' zreSThyAdiH 'prAkRtikaH' prakRtinAM madhye yaH, ayaM trividhaH | puruSaH, teSAmekaikastrayANAmapi puruSANAM zaucavAdI azaucavAdI ceti / 'emevitthI napuMsA ya' tti evameva daNDikakauTumbikaprAkRtikarUpAH zaucAzIcavAdinaH skhInapuMsakA jJAtavyA ebhibhaidaibhinnAH / idAnIM manuSyANAM madhye dvitIyaM parapakSabhedaM pratipAdayannAha dIpa anukrama [499] REaratinidha ARAurary on ~ 242~ Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||301|| dIpa anukrama [503 ] zrIoopaniryuktiH droNIyA vRttiH // 120 // Educati "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [503] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryukti: [ 301] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [ 24...]" FO AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH | ee caiva vibhAgA paratitthIpi hoi maNuyANaM / tiriApi vibhAgA ao paraM kisahassAmi // 309 // eta eva 'vibhAgA' bhedA daNDikakauTumbikaprAkRtikazaucavAdyazaucavAdirUpAH paratIrthikAnAmapi bhavanti manuSyANAM, idAnIM tirazcAmapi 'vibhAgAn' bhedAnataH paraM 'kIrttayiSyAmi' pratipAdayAmItyarthaH / dittAdittA tiriA jahaNamukosamajjhimA tivihA / emevitthinapuMsA durguchichi neyA // 302 // dvividhAstiryaJco-ptAzcAdRptAzca-mArakAzcAmArakAceti, punarekaikAstrividhA dIptA adIptAzca ya uktAste jaghanyA utkRSTA madhyamAzca tatra jaghanyA mUlyamaGgIkRtya meNDhakAdayaH, utkRSTA hastyazvAdayaH madhyamA gavAdayaH / 'emevitthi napuMsA' ye te dIptA adIptAzca te sarva eva prAgvat striyaH puruSA napuMsakAzceti, te ca punaH sarva eva 'jugupsitAH' ninditAH 'ajugupsitAH' aninditA jJeyAH // taMtreteSAM bhedAnAM madhye keSAmApAte sati gamanaM karttavyamityata Aha gamaNa maNuNe iyare lihAyaraNami hoi ahigaraNaM / pauradavakaraNa huM kusIla seha'NNahAbhAvo // 303 // manojJAnAmApAto yatra sthaNDile tatra gamanaM karttavyaM, 'iyare' ti amanojJAsteSAmApAte gamanaM na karttavyaM, yataH 'vitahAyaraNaMmi hoti ahigaraNaM ti vitathAcaraNam-anyasAmAcAryA AcaraNaM tasmin sati zikSakANAM parasparaM svasAmAcArIpakSapAtena rATirbhavati tatazcAdhikaraNaM bhavati / tathA kuzIlApAte'pi na gantavyaM yataH 'pauradavakaraNa dahu~' pracureNa draveNa zaucakaraNakriyAmuccholanayA dRSTvA kuzIlAnAm-asaMvidmAnAM saMbandhinIM punazca sehAdInAmanyathA bhAvobhavet, yadutaite zuca For Pass Use Only ~ 243~ sthaNDilamatyupekSA ni. | 298-303 // 120 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [505] - "niyukti: [303] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [24...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 45 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||303|| yo na tvasmatsAdhavaH tasmAdeta eva zobhanAH pUjyAzceti tanmadhye yAnti, saMyatApAte'yaM doSaH, saMyatInAM tvApAtamekAntenaiva varjanIyaM / adhunA parapakSamAnuSApAtadoSAn darzayannAha18 jattha'mhe baccAmo jattha ya Ayaraha nAhavaggo Ne / paribhava kAmemANA saMkeyagadinnayA vAvi // 304 // K tatpuruSA evamAhuH yaduta-yayaiva dizA purISavyutsarjanArtha vayaM brajAmaH yatra cAcarati-sajJAvyutsRjanaM karoti naH-asma dIyo jJAtivargaH-svajanayoSirgaH tayaiva dizA ete'pi vrajanti, tatazcaite paribhavamasmAkaM kurvanti, 'kAmemANa' tti nUnasumete 'kAmayanti' abhilapanti striyaM tena tatra prayAnti, saMketagadinnaA vASi' dattasaGkettA vA tena khyApAte prajanti / / hai ete ca doSAH dava appa kalusa asaI avapaNapaDisehavipparINAmo / saMkAIyA dosA paMDisthi gahe ya jaM ca'NNaM // 305 // 3. kadAcivamalpa bhavati tata uDDAhAdi kalusaM'ti kaluSaMvA udakaM bhavati, 'asaI ti abhAvo vA dravasya bhavati, tatazcaite doSAH-avarNa:-azlAghA pravacane bhavati, pradhAno vA kazcidRSTvA pratiSedhaM bhikSAdeH karoti, vipariNAmo vA' kasyacidabhinavazrAvasya, zakkAdayazca doSAH paNDakakhIviSayA bhavanti, 'gahie jaM ca'vaNaM'ti paNDakastrIbhyAM balAhahItasya | | yaccAnyadAkarSaNoDAhAdi bhavati sa ca dossH| adhunA tiryagApAtadoSaM darzayannAha AhaNaNAI ditte garahiatiriema saMkamAIyA / emeva ya saMloe tirie bajetu maNupANaM // 306 // isatiryagApAte-mAraNakatiryagApAte AhananAdidoSAH, AdigrahaNAnakSaNadoSazca markaTAdikRtaH, garhiteSu-gardabhyAdiSu KARAVARTA %-5- 1 dIpa anukrama [505] CREASECRE ko.21 CREDiator ~244~ Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||306|| dIpa anukrama [508 ] zrIoSaniyukti: droNIyA vRttiH // 121 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) 0 mUlaM [508 ] * - "niryukti: [ 306] + bhASyaM [ 177..] + prakSepa [ 24...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 41/1], mUla sUtra - 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH *%*8 tiryakSu maithunAzaGkAyAH, AdigrahaNAnniHzaGkameva vA bhavati / evaM tAvadete ApAtadoSA uktAH, 'emeva ya saMloe' evameva saMloke'pi 'manuSyANAM manuSyasaMbandhini doSA draSTavyAH, kintu 'tirie vajjettu'si tirakSo muktvA, etaduktaM bhavati tiryaksaloke na kazciddoSo bhavatIti / idAnIM saMloke doSAneva darzayannAha kasave asaI ya va purisAloe havaMti dosA u / paMDitthIsuvi ee khande beDati mucchAya // 307 // ange ve sati 'ati' abhAve vA dravasya puruSAloke puruSo yatra sthitaH pazyati, paNDakastrIjanitAzca zaGkAdoSAH pUrvoktAH tathA 'khaddhe' bRhatpramANe sephe 'viuvitti vikriyAmApane zephe dRSTvA sati paNDakasya striyA vA mUrcchA anurAgo bhavati / uktaM caturthasthaNDilamApAtasaMlokarUpam, idAnIM tRtIyamApAtAsaMlokarUpamucyate, tatrAha AvAyadosa tahae biie saMlopao bhave dosA / te doSi natthi paDhame tahi~ gamaNaM tatthimA merA // 308 // tRtIyaM sthaNDilaM yadyapyasaMlokaM tathA'pyApAtadoSeNa duSTaM varttate / uktaM tRtIyam, idAnIM dvitIyamanApAtasaMlokarUpamucyate, tatrAha - 'biie saMloyao bhave dosA' dvitIye yadyapyApAtadoSo nAsti tathApi saMlokato bhavati doSaH, uktaM dvitIyaM sthaNDilaM, idAnIM prathamamanApAtamasaMlokamucyate, tatrAha 'te dovi natthi paDhame' te doSA ApAtajanitAH saMlokajanitAzca na santi prathame sthaNDile'tastatraiva gamanaM karttavyaM, tatra ceyaM 'merA' maryAdA -cakSyamANA iyaM nItiriti // tatra yaduktaM - prathamasthaNDile gacchatAmiyaM merA sA'bhidhIyatekAlamakAle saNNA kAlo tajhyAi sesayamakAlo / paDhamA porisi Apuccha pANagamapuSpiya'NNadisiM // 309 // For Park Use Only ~ 245~ sthaNDilapratyupe. ni. 304-309 // 121 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [511] .- "niyukti: [309] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [24...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||309|| ARRACK tatraikA kAle saJjJA bhavati anyA'kAle sajJA bhavati, kAlo tatiyAe'tti 'kAla' samjJAkAlaH tRtIyAyAM paurussyaaN| bhavati 'sesayamakAlo tti zeSakAle yA sajJA bhavati sA'kAlasaJjatyucyate, padamaporisitti tatrAkAlasaJjJA prathamapauruSyAM yadi bhavati tataH 'Apuccha pANagatti ApRcchaya sAdhUna, etaduktaM bhavati-sAdhUnevamasAvApRcchati yaduta-bhavatAM kiM kazciccamaNabhUmi yAsyati na vA ? iti, punaH 'pANaga'tti tadanurUpaM pAnakamAnayati, kiMviziSTam ?-'apuSpita' tarikArahitaM yena svacchatayA udakadhAntirbhavati, 'aNNadisaM'ti anyayA pattanasya dizA udakaM gRhyate anyayA ca dizA camaNabhUmi prayAti yena sAgArikAzaGkA na bhavati yadutaite kAJjikena zaucaM kurvanti // aharegagahaNa uggAhieNa Aloa pucchiu~ gamache / esA u akAlaMmI ahiMDiahiMDiA kaalo|| 31011* | atirikta ca tatpAna gRhyate kadAcidanyasAdho kArya bhavet sAgArikapurastAdvA uccholanAdi kriyate / 'uggAhieNa'-| ti udAhitena-pAtrabandhabaddhena pAtrake ga samAnIya guptaM sat 'Aloe'tti AnIyAcAryasya tadAlocyate, 'pucchiu~ garache'|tti punastamevAcArya pRSTvA cakamaNikayA gacchati, iyamakAle saJjJA akAlasamzetyarthaH ahiNDitAnAM satAM bhavati, kAlasajJA punarhiNDitAnAM-bhikSATanakAlasyottarakAlaM bhuktvA yA bhavati sA kAlasajJA bhavati / anye tvAH-'aNahiM|Diya hiMDiyAkAlo tti ahiNDitAnAmarthapauruSIkaraNottarakAle yakA bhavati sA kAlasajhaiva, tathA hiNDitAnAM bhikSAbhramaNabhojanottarakAlaM yA bhavati sA'pi kAlasamjJocyate / bhuktvottarakAlaM yA sajJA bhavati tatra kiM kRtvA kathaM vA gamyate / ityata Aha 5450%256 9 dIpa anukrama [511] 4%9E%95%% SHARERucatin i ne airaturary.com ~ 246~ Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [513] - "niyukti: [311] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [24...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||311|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 122 // dIpa anukrama [513] kappeUNaM pAe ekekassa u duve paDiggahae / dAuM do do gacche tiNhaTTa davaM tu ghettUNaM // 311 // sthaNDilaprapAtrakANi kalpayitvA pattAI teppiUNa ityarthaH punarekaikasya sAdhoH patahadayaM dattvA, etaduktaM bhavati-yo'sau tiSThati |tyupe. ni. sAdhustasya AtmIya eva ekaH patanaho dvitIyaM tu patanahaM yo'sau sAdhuzcamaNabhUmi prayAti sa samarpayitvA brajati ata210-313 ekaikasya dvau dvau patagrahI bhavataH / 'do do gacche'tti dvau dvau gacchataH naikaiko gacchati, tatra ca 'tiNhaha davaM ca ghettUNa' trayANAM sAdhUnAmarthe yAvadudakaM bhavati tAvanmAnaM to gRhItvA brjtH| te ca kathaM gacchanti ? ata Aha ajugaliA aturaMtA vikahArahiA vayaMti paDhamaM tu / nisiinu DagalagahaNaM AvaDaNaM vaccamAsaja // 312 // | na yugalitAH-samazreNisthA brajanti kintu ayugalitAH atvaramANA vikathArahitAzca brajanti, tatazcamaNabhuvaM prApya prathamaM 'niSIdayitvA upavizya DagalakAnAM-adhiSThAnamobhchanArthamiSTakAkhaNDakAnAM laghupASANakAnAM vA grahaNaM karoti, AvaDaNaM'ti prasphoTanaM teSAM DagalakAnAM karoti, kadAcittatra pipIlikAdi syAt , teSAM ca grahaNe kiM pramANamata Aha'vacamAsaja' purISamajhIkRtya, zlathaM kaThinaM vA vijJAya purISaM tatastadanurUpANi DagalakAni gRhNAti, tato DagalakAni gRhItvA sacchAyasthaNDile upavizati / kIDaze ityata AhaaNAvAyamasaMloe, prsptnnuvghaaie| same ajhusire yAvi, acirakAlakayaMmi a // 313 // 122 // anApAtaH asaMlokazca parasya yasmin tadanApAtAsaMlokaM sthaNDilaM lokasya, tathA 'aNuvaghAie'tti upaghAtazca yatra nA bhavati uDDAhAdi tasminnanupAtike, tathA samaM yatra luThanaM na bhavati, luThane sthaNDile AtmapatanabhayaM purISaM ca mukta kIdi + ~ 247~ Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [514] - "niyukti: [313] + bhASyaM [177..] + prakSepaM [25]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||313|| kAdIMcUrNayati tathA 'amusire yAvi'tti yattRNAdicchannaM na bhavati, tatra hi vRzcikAdirAgatya dazati kITakAdi vA 8 plAnyate, 'acirakAlakayaMmi yatti acirakAlakRtaM tasminneva dvimAsike Rtau yadamyAdinA prAzukIkRtaM tasmin / / vitthipaNe varamogAde, nAsapaNe bilvjjie| tasapANabIyarahie, uccArAINi vosire // 314 // ___ tathA vistIrNe, tatra vistIrNa jaghanyena hastapramANaM caturasramutkRSTena cakravAvAsanikApramANaM dvAdazayojanamiti gamyate, tasmin , 'dUramogAsi dUramadho'vagAhya AdhyAditApena prAzukIkRtaM jaghanyena catvAryaGgalAni adhaH, 'nAsapaNe'tti tatrAsaNNaM dvividhaM dabAsaNaM bhAvAsaNaM ca, bhAvAsannaM aNahiyAsao ativegeNa AsapaNe ceva bosiraha, davAsaNaM dhavalagaraArAmAINaM AsaNNe bosirai, na AsannaM anAsanna-yadravyAsanna bhAvAsannaM vA na bhavati tasmin vyutsRjati, tathA 'bilarjite bilAdirahite sthaNDile vyutsRjati, tathA basapANabIjarahitayovyutsRjatIti, etasmin dazadoSarahite| sthaNDile sati uccArAdIni dhyutsRjet / idAnImekAdisaMyogena yAvanti sthaNDilAni bhavanti tAvanti pratipAdayannAha egadugatigacaukagapaMcagachasanaTThanavagadasagehiM / saMjogA kAyavA bhaMgasahassaM canadhIsaM // 315 // KI ekadvitricatuSpazcaSaTsaptASTanabadazakaiH saMyogAH kartavyAH, tatazca sarverebhirniSpannaM bhaGgakasahasraM caturvizatyuttaraM bhavati / idAnI bhASyakAra etAnyeva sthaNDilapadAni vyAkhyAnayati, tatrAdyamanApAtAsaMlokaM vyAkhyAtameva, idAnImanupAtikapadavyAcikhyAsayA''ha- . AyApavayaNasaMjamativihamugdhAimaM tu nAyacaM ArAma vacca agaNI piTTaNa asuI ya annattha // 178 // (bhA.) dIpa anukrama [514] SSSSS + JAMEmiratinidh amasurary.orm atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritA asti ~248~ Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||315|| dIpa anukrama [519 ] zrIzoSaniryutiH droNIyA vRttiH // 123 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [ 315] + bhASyaM [ 178 ] + mUlaM [519] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita Education In prakSepaM [25...]" 80 AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH aupaghAtikaM trividhaM jJAtavyaM - AtmaupaghAtikaM pravacanaupaghAtikaM saMyamIpaghAtikaM ca tatrAtmaupavAtikaM va bhavatItyata Aha-ArAme- ArAmAdI vyutsRjataH, pravacanaupaghAtikaM ca ka bhavatItyata Aha- 'vacca' varco gUthaM tatkarISe vyutsRjataH, saMyamIpaghAtikaM ca kva bhavatItyata Aha-'agaNI' agniH sa yatra prajvAlyate, etacca yathAsaGkhyena yojanIyaM / kathamAtmopaghAtAdi bhavatItyata Aha-yathAsona 'piTTaNa asuI ya annattha' ArAme vyutsRjataH piTTaNaM-tADanaM bhavati, varcaH karISe nyutsRjato'zucirayamiti loka evaM saMbhAvayati, aGgAradahanabhUmau vyutsRjataH so'GgAradAhakaH 'aNNattha'tti anyatrAGgArArtha prajvAlayati tatazca saMyamopadhAta iti, yatazcaite doSA bhavanti ato'nupaghAtike sthaNDile vyutsRjanIyamiti / anupaghAtikaM gatam, idAnIM 'same'tti vyAkhyAnayannAha - visama paloTTaNa AyA iyarassa palohAMmi chkaayaa| siraMmi vicchugAI ubhayakamaNe tasAIyA || 179 // (bhA0) viSame sthaNDile vyutsRjataH praluThanaM sAdhoreva bhavati tatazcAtmavirAdhanA, 'ubhaya'tti mUtrapurISaM tadAkramaNena trasAdayo virAdhyante tatazca saMyamopaghAto bhavati, 'itarassa'tti itarayoH kAyikApurISayoH praluThane sati para kAyA virAdhyante, tataH same vyutsRjanIyam / sametti gayaM, 'ajjhasiri'tti vyAkhyAyate, tatrAha - 'bhusiraMmi vicchugAI' jhusiraM palAlAdicchannaM tatra vyutsRjato vRzcikAdibhakSaNaM saMbhavati tatazcAtmavirAdhanA, 'ubhaya'tti mUtrapurISaM tadAkramaNena prasAdayo virAdhyante tatazca saMyamopaghAto bhavati tato'thuSire vyutsRjanIyaM, dvAram / idAnIM 'acirakAlakaryami yatti vyAkhyAyate - je jaMmi uuMmi ya kayA pathAvaNAIhi thaMDilA te u| hoMtiyaraMmi cirakayA vAsA buccheya bArasagaM // 180 || (bhA0 ) For Parts Only ~ 249~ sthaNDilamatyupe ni. 314-315 bhA. 17920 // 123 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [121] - "niyukti: [315...] + bhASyaM [180] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||180|| yAni yasmin Rtau-zItakAlAdau pratApanAdibhiH-agniprajvAlanAdibhiH sthaNDilAni kRtAni tasminneva ca Rtau| sthaNDilAnyacicAni bhavanti, tAni sthaNDilAni itarasmin-anantaraRtau cirakRtAni mizrIbhUtAni cAyogyAni bhavanti / 'vAsA vuccheya yArasagaM ti yasmin pradeze eka varSAkAlaM grAma uSitaH, sa ca pradezo 'dAdaza' dvAdaza varSANi yAvatsthaNDilaM bhavati, yatra tu punarvarSAmAtramuSito grAmastatra bhavatyeva sthaNDilaM dvAdaza varSANIti / idAnIM 'vicchiNNaM' ti vyAkhyAnayanAha| hatthAyAma caurassa jahaNaM joyaNe vikkiyaraM / cauraMgulappamANaM jahaSaNayaM dUramogAda // 181 // (bhA.) vistIrNa dvidhA-jaghanyamutkRSTaM ca, tatra jaghanyaM hastAyAma caturanaM ca jaghanyato vistIrNa sthaNDilaM, 'joyaNe bichaka iyaraMti itarad-utkRSTaM vistIrNa yojanAnAM dviSaTTA, dvAdazayojanavistIrNamityarthaH / vitthiNNetti garya, idAnIM 'dUramo-| gADhe'tti vyAkhyAyate, taha-'caturaMgulappamANaM catvAryaGgalAni bhuvo'dho yadavagADhaM tajaghanyato dUramogADhamucyate, madhyamamutkRSTaM ca caturNAmaGgalAnAmadhastAdvijJeyamiti / dvAram / AsannaM vyAkhyAyate, tatrAhadavAsaNNaM bhavaNAiyANa tahiyaM tu saMjamAyAe / AyApavayaNasaMjamadosA puNa bhAvaAsapaNe // 182 // (bhA0) | AsannaM dvividha-dravyato bhAvatazca, tatra dravyAsannaM bhavanAdInAmAsanne vyutsRjato dravyAsannaM bhavati, tatra saMyamAtmopa ghAto bhavati, tatra ca saMyamopaghAta evaM bhavati-sa gRhapatistatpurISaM sAdhuvyutsRSTaM kenacitkarmakareNAnyatra tyAjayati tatazca hai| tatpradezavilepane hastaprakSAlane ca saMyamopaghAto bhavati, AtmopaghAtazca sa gRhapatI ruSTaH san kadAcittADayati tatazcAtmo dIpa anukrama [521] ARALES ~250~ Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [123] - niyukti: [315...] + bhASyaM [182] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||182|| zrIodha- paghAta iti, tasmAdravyAsanne na vyutsRjanIyaM / idAnIM bhAvAsannaM pratipAdayannAha-'AyApavayaNa'tti AtmapravacanasaMyamopa- sthaNDilapraniyuktiHhAghAtadoSA bhAvAsane bhavanti, kathaM ?, sa hi sAdhuranyayogavyAvRttastAvadAste yAvadatIva bhAvAsannaH saMjAtaH, tatazca tvarita[tyupe bhA. drANAyA prayAti, punazca kenacinopalakSya bhAvAsannatAM dharmapracchanavyAjenArddhapatha eva dhRtaH tatazca tasya purISavegaM dhArayata Atmo- 181-18 paghAto bhavati, athArddhapatha eva vyutsRjati tatazca pravacanopaghAto bhavati, saMyamopaghAto'pi tatraivApratyupekSitasthaNDile| dravyutsRjato bhavati, tasmAdanAgatameva gamane pravartate / idAnI pilavarjita vyAkhyAyate, tatrAha hoti pile do dosA tasaisu bIesu vApi te ceva / saMjogao adosA mUlagamA hoMti svisesaa||18||(bhaa0) PI bilapradeze vyutsRjato doSadvayaM bhavati--AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca, dAraM / idAnIM "tasapANabIyarahiya"ti vyAkhyAyate, tatrAha-'tasesu pIemu vAvi te ceva' vaseSu vyutsRjataH saMyamavirAdhanA''ramavirAdhanA ca bhavati, bIjeSu ca divyutsRjatasta eva doSA bhavanti-AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanAca, tatrAtmavirAdhanA gokSurakaprabhRtInAmupari vyutsRjato bhavati, saMyamavirAdhanA tathaiveti, dAraM / evaM tAvadekaikadoSaduSTa sthaNDilamuktam , idAnI dvitIyAdisaMyogena doSaduSTatAM pratijApAdayannAha-'saMjogao ya' saMyogato-vyAdidoSasaMbandhena 'mUlagamAt' mUladoSabhedAtsakAzAt 'savizeSAH' dviguNatarAhaidayo dopA bhavanti, mUlabhede tAvadApAtasaMlokadoSaduSTatA tathA'nyastatraiva yadhupaghAtadoSo bhavati tato dvidoSasaMyogataH savizeSA doSA bhavanti / evaM doSatrayAdisaMyogataH savizeSA adhikA ekaikasmin sthaNDile jJeyA iti / idAnIM tasmin | doSarahite sthaNDile prAptasya yo vidhiH sa ucyate dIpa anukrama [523] ~ 251~ Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||183 || dIpa anukrama [524] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) * - "niryuktiH [ 316] + bhASyaM [183] + prakSepaM [25...]" mUlaM [ 524] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra -[ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH | disipavaNagAmasUriyachAyAe~ pamajiUNa tikkhutto| jassoggahotti kAUNa vosire AyamejA vA / / 316 / / / tena sAdhunA sajJAcyutsRjatA 'disa'tti uttarAyAM dizi pUrvAyAM ca na pRSThaM dAtavyaM, lokavirodhAt, tathA pavanagrAmasUryANAM ca pRSThaM dattvA na vyutsRjanIyaM, lokavirodhAdeva, tathA chAyAyAM pramArjayitvA 'tikkhutto'tti timro bArAH pramArjayitvA taMtra vyutsRjanIyaM,' jassogga ho'tti yasyAyamavagrahastenAnujJAtavya ityevaM kRtvA vyutsRjanIyaM 'AyamejjA vA' nirlepanaM cApAne evameva kuryAt, yaduta sthaNDile'nujJApayitvA ceti / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - uttarapuvA pujjA jammAeN nisiyarA ahivaDati / ghANA'risA ya pavaNe sUripagAme avaNNo u // 184 // bhA0) uttarA dik pUrvA ca kila loke dve api pUjye, tatazca tayoH pRSThaM na dAtavyaM, 'jammAe nisiyarA abhiva Mti ' yAmyA-dakSiNA dik tasyAM ca rAtrau pRSThaM na dAtavyaM, kimityetadevam ?, ucyate, rAtrau nizAcarAH pizAcAdayaH 'abhi pataMti 'tti abhimukhA Agacchanti, etaduktaM bhavati-rAtrau dakSiNAyA diza uttarAyAM dizi devAH prayAnti (iti) loke zrutiH, tatazca tatra pRSThaM na dAtavyaM, prayacchato lokavirodho bhavati, 'ghANArisA ya pavaNetti pavanasya ca pRSThaM yadi dIyate tato ghrANAzAMsi bhavanti, sUryagrAmayozca pRSThapradAne avarNaH-ayazo bhavati / idAnIM 'chAyAeM'tti vyAkhyAnayannAha - | saMsattaggahaNI puNa chAyAe niggayANa bosira / chAyAsaha uNhabhivi vosiria muhuttayaM ciTThe // 185 // (bhA0) 'saMsagrahaNiH kRmisaMsaktodara ityarthaH yadyasau sAdhurbhavet tato. vRkSacchAyAyAM nirgatAyAM vyutsRjati, atha chAyA na bhavati tatazca vyutsRjya muharttamAtraM tiSThed yena te kRmayaH svayameva pariNamanti / kiM cAsau karotItyata Aha For Par Lise Only ~252~ www.nerary.org Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [528] .. "niyukti: [317] + bhASyaM [185] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||185|| zrIoghadroNIyA vRttiH // 12 // uvagaraNaM vAme jarugaMmi mattaM ca dAhiNe hatthe / tattha'nattha va puMche tihi AyamaNaM adUraMmi // 317 // sisthaNDilapra'upakaraNaM' rajoharaNadaNDakAdi vAme Urau sthApayati, mAtrakaM ca dakSiNe haste karoti, proJchanaM ca apAnasya tatrAnyatra vA tyupe ni. karoti, yadi kaThinaM purIpaM tatastatraiva proJchayati, atha zlathaM tato'nyatra, tihi AyamaNaM ti tribhizculukairnirlepanaM karoti, 4316-319 bhA. 184|'adUraMmi'tti sthaNDilasyAsannapradeze nirlepanIyamiti / idAnIM sthaNDilayatanocyate, tatrAha 185 paDhamAsai amaNugneyarANa gihiyANa vAvi aaloe| patteyamatta kurukuya davaM ca paraM mihatthesu // 318 // / prathamasya-anApAtAsaMlokarUpasya 'asati' abhAve athavA prathamasya-saMvignasamanojJApAtasthANDilasyAsati ka gantavyamata Aha-'amaNuNNa tti amanojJAnAmApAte sthaNDile gamyate, 'itarANa'tti kuzIlAnAM saMvignapAkSikANAmasaMvignapAkSikANAM cApAtasthaNDile gantavyaM, eteSAM cAnantaroditAnAM sarveSAmevamarthamAloko nopAtto yataste dUrasthitA nAbhogayantyeva / 'gihiyANa vAvi Aloetti tadabhAve gRhasthAloke sthaNDile gmyte| 'patteyamatta'tti pratyeka pratyekaM yAni mAtrakANi gRhItAni taiH pratyekamAtrakai 'kurukucA' pAdaprakSAlanAcamanarUpAM pracuradraveNa kurvanti, gihatyesuti gRhasthaviSaye Aloke| sati idaM pUrvoktaM kurukucAdi kurvantIti // // 125 // teNa paraM purisANaM asoyavAINa vaca AvAyaM / itthinapuMsAloe paraMmuho kurukRyA sA ca // 319 // tataH paraM yadi gRhasthAlokaM nAsti sthaNDilaM tataH puruSANAmApAte tatrApyazaucavAdinAM braja mApAtasthaNDilaM / athAzI-10 dIpa anukrama [528] SantarataniKRA ~253~ Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [530] >> "niyukti : [319] + bhASyaM [185...] + prakSepaM [25...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||319|| SABAIKAC % cavAdipuruSApAtasthaNDilaM nAsti tataH 'itthinapuMsAloe' strInapuMsakAloke sthaNDile parAGmukho vyutsRjati kurukucA |ca saiva krtvyaa| tI teNa paraM AvAyaM purisearaidhiyANa tiriyANaM / tatthavi apariharejA duguMchie dittacitte ya // 320 // HI tataH paraM tadabhAve sati pUrvoktasthANDilasya tirazcAM saMvandhino ye puruSA itare ca napuMsakAH khiyaH etessaamaapaatsthnnddile| vyutsRjanIyaM, 'tatthavi pati tatrApi-tirazcAMmadhye jugupsitA haptacittAzca pariharaNIyAH, yatastatrAtmasaMyamopaghAto bhavati / / tatto itthinapuMsA tivihA tasthavi asoyavAIsu / tahiaMtu sahakaraNaM AulagamaNaM kurukuyA ya // 321 // NI tatastadabhAve khInapuMsakApAtasthaNDile gantavyaM, tatra strI trividhA-daNDikakauTumbikapAkRtabhedabhinnA, napuMsakamapi / vividha-daNDikakauTumbikaprAkRtabhedabhinnaM, tatrApyazaucavAdinAmApAte vyutsRjanIya, Aha-vAdyAzaGkAdayastatra tadavasthA hAeva doSAH, ucyate, 'tahiyaM tu saddakaraNaM tatra sthANDile vrajan anyeSAmAzaGkAvinivRttyarthamuccaiH kAzitAdirUpaM zabda karoti parasparaM vA jalpanto brajanti tataste gRhasthA nAzaGkAM-khyAdyabhilapaNarUpAM kurvate yataste prasabhaM prayAntIti, anAkula-1 gamanaM vA karoti, ekatra militA gacchantItyarthaH, kurukucA ca pUrvavatkAryA / ukta sthaNDiladvAram, idAnImavaSTambhadvAraM 6 pratipAdayannAha adhocchinnA tasA pANA, paDilehA na sujjhii| tamhA haTTapahavassa, avaTuMbho na kappaI / / 322 // avaSTambhaH stambhAdau na karttavyaH, yataH pratyupekSite'pi tatra pazcAdapi 'avyavacchinnAH' anavarataM trasAH prANA bhavanti, dIpa anukrama [530] EC REauratantial ~254~ Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||322|| dIpa anukrama [ 533] zrIoSa niryuktiH droNIyA vRttiH // 126 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 533] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [ 322] + bhASyaM [ 185] + prakSepaM [25...]" 80 AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH tatazca tatra pratyupekSaNA na zuddhyati, 'tanhA haTTahassa' hRSTo-nIrogaH prahRSTaH samarthastaruNastasya evaMvidhasya sAdhoravaTambho 'na kalpate' noktaH / idAnIM ke te trasAH prANina ityetatpradarzanAyAha saMcara kuMhiyAvehe taheba dAlI a / gharakoiliA sappe vissaMbharau~dure saraDe // 323 // tatrAvaSTambhe stambhAdau saMcaranti-prasarpanti, ke te 1-kundhavaH sattvA uddehikAzca lUtA- koliyakaH tatkRto vedho-bhakSaNaM bhavati, tathA dAlI-rAjirbhavati tasyAM ca vRzcikAderAzrayo bhavati, tathA 'gRhako kilikA' gharolikA upariSTAnmUtrayati, tanmUtreNa copaghAto bhavati cakSuSaH, sarpo vA tatrAzrito bhavet, vizvambharo jIvavizeSa uMduro vA bhavet, 'saraTa:' kRkalAzaH, sa ca dazanAdi karoti / idAnIM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha Education Internationa | saMcAramA cauddisi puSiM paDilehievi anaMti / uddehi mUla paDaNe cirAhaNAM tadubhae bheo // 186 // ( bhA0 ) 'saJcArakAH' kunthvAdayaH pUrvoktAzcatasRSu dikSu tasminnavaSTambhe paribhramanti, pUrva pratyupekSite'pi tatra stambhAdAvavaSTambhe'nuyanti Agacchanti / dAraM 'uddehitti kadAcidasau stambhAdiravaSTambho mUla uddehikAdibhakSitaH tatazcAvaSTambhaM kurvataH patati, punazca virAdhanA 'tabhae' bhavati Atmani saMyame ca bhedazca pAtrakAderbhavati / dAraM / lyAicamaDhaNA saMjamaMmi ApAe vicchugAiyA / evaM gharakoiliA ahiuMdura saraDamAIsu // 187 // (bhA0 ) chUtAdicamahane - mardane saMyame - saMyamaviSayA virAdhanA bhavati, AtmavirAdhanA ca vRzcikAdibhiH kriyate / evaM gRhakolikA (ahi) undarasaraDAdiviSayA saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca bhavati / ukta utsargaH, idAnImapavAda ucyate- For Parts Only ~ 255~ sthaNDilapratyupe ni. 321 avaSTambhapratyu. ni. 322-323 bhA. 186187 // 126 // binary org Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||324|| dIpa anukrama [ 537] bo0 25 "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) 80 mUlaM [ 537] * - "niryuktiH [324] + bhASyaM [1987 ] + prakSepaM [25...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra -[ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH 99% ataraMtassa u pAsA gADhaM dukkhaMti tenn'vrddhbhe| saMjayapaTTI baMbhe sela chuhAkuDuviTTIe || 324 // 'ataraMtasya' azaknuvato glAnAdeH pArzvAni gADhaM atyarthaM duHkhaMti tena kAraNenAvaSTambhaM kurvanti, ata Aha--saMyatapRSThe stambhe vA 'sela'tti pASANamaye stambhe sudhAmArthe kuDhaye vAvaSTambhaM kurvIta, upadhikAM viNTikAM vA kunyAdI kRtvA tato'| vaSTambhaM karoti / uttamavaSTambhadvAram idAnIM mArgadvAre pratipAdayannAha paM tu vaccamANA jugaMtaraM cakkhuNA va paDilehA / aidUracakkhupAe sumatiricchaggaya na pehe // 325 // kathi brajan 'yugAntaraM' yugaM - caturhastapramANaM tanmAtrAntaraM cakSuSA pratyupekSeta, kiM kAraNaM 1, yato'tidUracakSuHpAte sati sUkSmAMstiryaggatAn prANinaH 'na pehe' na pazyati, dUre dUre prahitatvAccakSuSaH / acAsannanirohe dukkhaM dahuMpi pAyasaMharaNaM / chakkApavioramaNaM sarIra taha bhattapANe ya // 326 // atmAsanne nirodhaM karoti cakSuSastato dRSTrA'pi prANinAM duHkhena pAdasaMharaNaM, pAdaM prANini nipatantaM dhArayatItyarthaH, atisanikRSTatvAccakSuSaH / 'chakAyakrimaNa'ti paTkAvAnAM virAdhanaM bhavati zarIravirAdhanAM tathA bhaktapAnavirAdhanAM karotIti / idAnImasyA eva gAvAyAH pazcArddha vyAkhyAnayannAha - uhamuho kaharato avayakto vikkhamANo va vAtara kAe vahae tasetare saMjame dosA // 188 // ( bhA0 ) Urdhvamukho vajana kathA va rasaH - ekaH 'akvaksaMto' ki pRSThato'bhimukhaM nirUpayan 'kvikkhamANo'tti vividhaM For Parts Only ~256~ rary or Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [540] .. "niyukti: [326] + bhASyaM [188] + prakSepaM [25...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||326|| zrIogha- sarvAsu dikSu pazyan , sa evaMvidho bAdarakAyAnapi vyApAdayet 'nasetarAMzca pRthivyAdIn sthAvarakAyAn , tatazca bhavaSTambhapraniyukti 'saMyameM saMyamaviSayA ete doSA bhavantIti / idAnIM zarIravirAdhanAM pratipAdayannAha tyu.ni. droNIyA I|niravekkho bacato AvaDio khANukaTavisamesu / paMcaNha iMdiyANaM annataraM so virAhejA // 189 // (bhA) 324 vRttiH |mArgapratyu. nirapekSo brajana ApatitaH san sthANukaNTakaviSameSu, viSamam-unnataM, teSvApatitaH paJcAnAmindriyANAM-cakSurAdInAM ni. 325 // 127 // anyatarat sa virAdhayet / idAnIM 'bhattapANe yatti avayava vyAkhyAnayanAha 326 bhA. bhatte vA pANe vA AvaDiyapaDiyassa bhinnapAe vA / chakkAyavioramaNaM uDDAho appaNo hANI // 19 // (bhA0)/B88-191 ni. 327 ___ ApatitazcAsau patitazca 2 tasya sAdhoH bhinne bhanne vA pAtrake sati bhakte vA projjhite pAnake vA tataH SaTkAyavyupa-TU tAramaNaM bhavati, uDDAhazca bhavati Atmanazca 'hAniH'kSudhA bAdhanaM bhavati tataH punaH SaTkAyabyuparamaNamuDDAhazca / dahi ghaya takaM payamaMbilaM va satthaM tasetarANa bhave / khaLUmi ya jaNavAo bahuphoDo jaM ca prihaannii||191|| (bhA0) tAni gRhItAni kadAciddadhivRtatakrapayaHkAJjikAni bhavanti, tatazca tAni zastraM, keSAM -sAnAmitareSAM ca-pRdhi-15 vyAdInAM bhavet , 'khaddhaM miti pracure ca tatra bhakke lokena dRSTe sati janApavAdo bhavati-uDDAhaH, yaduta 'bahuphoDe'tti bahu-1|| bhakSakA eta iti, yA cAtmaparitApanikAdikA parihANiH sA ca bhavati / tathA pAtravirAdhanAyAM yAcanAdoSAn pradarzayannAha // 12 // pattaM ca maggamANe haveja paMthe virAhaNA duvihA / duvihA ya bhave teNA parikamme suttaparihANI // 327 // dIpa anukrama [540] SHARERIEatimanandnal Halaunasurary.orm ~ 257~ Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra || 327|| dIpa anukrama [544] Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [327] + bhASyaM [188 ] + prakSepaM [25...]" 80 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH mUlaM [ 544 ] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita pAtra cAnviti sati grAmAdau bhavet pathi virAdhanA dvividhA AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca, pathi stenAzca dvimakArA bhavanti - upadhistenAH zarIrastenAzca, labdhe'pi kRcchrAtpAtra ke tat parikarmayataH tadvyApAre lagnasya sUtrArthaparihAniH // esA paDilehaNavihI kahiA bhe dhIrapurisapannattA / saMjamaguNagANaM niggaMdhANaM maharisINaM // 328 // ayaM ca pratyupekSaNAvidhiH kathito 'me' bhavatAM, kiMviziSTaH - 'dhIrapuruSaiH prajJaptaH' gaNadharaiH prarUpitaH, saMyamaguNairADhyAnAM nirmanthAnAM 'maharSINAM' satyavAdinAM kathita iti // tathA evaM paDilehaNavihiM juMjaMtA caraNakaraNamAuttA / sAhU khavaMti kammaM aNegabhavasaMciamaNataM // 329 // etaM pratyupekSaNAvidhiM 'yuJjantaH' kurvANAH caraNakaraNayogayuktAH santaH sAdhavaH kSapayanti karma, kiMviziSTam ?- 'anekabhavasaJcitam' anakabhavopAttam 'anantam' anantakarmapudgalanirvRttatvAttadanantamiti, anantAnAM vA bhavAnAM heturyatadanantaM kSapayantIti / uktaM mArgapratyupekSaNAdvAraM, tatpratipAdanAccoktaM pratyupekSaNAdvAramiti pratilekhanAdvAraM samAptaM // idAnIM piNDadvArapratipAdanAyAha piMDa va esaNaM vA eto vocchaM guruvaeseNaM / gavesaNagahaNaghAsesaNAeN tivihAe visuddhaM // 330 // piNDaM vakSye eSaNAM ca eSaNA - gaveSaNA tAM ca ataH paraM vakSye gurUpadezena na svamanISikayA, sA caiSaNA trividhA bhavati - gaveSaNaiSaNA grahaNaiSaNA grAsapaNA ceti, anayA trividhayA'pyeSaNayA vizuddhaH zuciryaH piNDastaM vakSya iti yogaH / 'yathoddezaM nirdeza' itinyAyAtprathamaM piNDameva vyAkhyAnayannAha atra piNDavArasya prarUpaNA kriyate For Par Lise Only ~ 258~ %e *%* * * * * rary.org Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||331 || dIpa anukrama [548] bIogha niryuktiH droNIyA vRttiH // 128 // Jan Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [548] "niryukti: [ 331] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...] F muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH BAONK firee forest caukao chakkao ya kAyo / nikkhevaM kAUNaM parUvaNA tassa kAyavA // 331 // tatra piNDanaM - piNDaH, 'piNDa saGghAte', piNDa ityasya padasya nikSepaH karttavyaH, sa ca nikSepakaJcatuSkakaH kriyate paGko vA, evaM nikSepaM kRtvA prarUpaNA - vyAkhyA tasyaiva piNDasya karttavyA // tatra catuSkakanikSepaM pratipAdayannAha-nAThavaNAfpaMDo piMDo ya bhAvapiMDo ya / eso khalu piMDassa u nikkhevo cauSviho hoi // 332 // nAmapiNDaH sthApanApiNDo dravyapiNDo bhAvapiNDazcetyeSa tAvaccatuSkako nikSepaH, yadA punaH kSetrapiNDaH kAlapiNDazca nikSipyate tadA'yameva SaTko vA bhavati, tatra nAmapiNDaH- piNDa iti nAma yasya sa nAmapiNDaH / taccagoNaM samayakathaM vA jaM vAvi haveja tadubharaNa kayaM / taM viMti nAmapiNDaM ThevaNApiMDaM ao vocchaM // 333 // taca nAma goNNaM bhavati yathA guDapiNDa iti, tathA'nyatsamayakRtaM bhavati, samaya:- siddhAntastena kRtaM yathA "se bhikkhU vA bhikkhuNI vA gAhAbaikuLa piMDavAyapaDiyAe paviDe samANe jaM jANejjA aMbapANagaM vA" ityAdi, yadyapyasau pAnakasya dravasvabhAvasya (kRte) praviSTastathA'pyasau piNDArthaM praviSTa ityucyate, eSa samaya siddhaH piNDaH, yadvA nAma bhavettadubhayena kRtaMlokalokottarakRtaM vA yannAma bhavet, yathA 'gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe pavidveNa piMDo caiva satugANaM kerao laddhao guDapiMDo vA " tatra loke guDapiNDakaH guDapiNDaka evocyate, samaye'pyevameva piNDaka ucyate, evamevaMguNaviziSTaM sarvameva nAmapiNDaM bruvate, ata Urddha sthApanApiNDaM vakSya iti / akkhe varADa vA kaTTe polthe va cittakamme vA / sambhAvamasambhAvA ThevaNApiMDaM vipANAhi // 334 // atha piNDa viSayaka nikSepa AdiH varNanaM kriyate For Parts Only ~ 259~ pratilekhanA samAptiH ni. 1 328-329 * piNDanikSe paH ni. |330-334 // 128 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [151] >> "niyukti : [334] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||334|| sthApanA dvividhA-sadbhAvasthApanA asadbhAvasthApanA ceti, satrAmaviSayA sabhAvasthApanA asadbhAvasthApanA ca bhavati, kartha, badA eka evAkSaH piNDakalpanayA bubyA kalpyate tadA'sadbhAvasthApanA, yatra punasta evAkSAstriprabhRtaya ekatra hai sthApyante tadA sajhAvasthApanA, evaM 'varATakeSu' kapardakeSu, tathA kASThakarmaNi veti, yadaikameva kASThaM piNDa eSa ityevaM kalpyate tadA'saddhAvasthApanA, yadA tu ekatra bahUni militAni piNDatvena kalpyante tadA sadbhAvasthApanA, evaM 'puste 4AdhIulikAdau putalikAdiSvapi evaM citrakarmaNyapi, yadaikacitrakarmaNi puttalapiNDa iti sthApyate tadA'sadbhAvapiNDasthApanA yadA triprabhRti piNDabujhyA kalpyate tadA sadbhAvasthApanA, evaM sadbhAvapiNDamasadbhAvapiNDaM ca jAnIhi / idAnI dravyapiNDasya zararIbhavyazarIravyatiriktasya pratipAdanAyAhativiho ya davapiMDo sacitto mIsao ya acitto / acitto ya dasaviho sacitto mIsao navahA // 335 // trividho dravyapiNDaH sacitto'ciso mizrazceti, tatra yo'sAvacittaH sa dazavidhaH sacitto navaprakAraH mizrazca navadhA // sAtatrAcittapiNDapratipAdanAyAha puDhavI AuchAe teuvAUSaNassaI ceva / yiatiacauro paMciMdiyA pa levo ya dasamo 7 // 336 // pRthivIkAyapiNDaH akAyapiNDatejaskAyapiNDaH vAyukAyapiNDaH vanaspatikAyapiNDaH dvIndriyapiNDaH zrIndrivapiNDa caturindriyapiNDaH pondriyapiNDaH pAtrakA lepapiNDaceti danamaH / evamayaM dazaprakAro'cittapiNDA, idAnIM yo'sau dIpa anukrama [551] Santaratin . ~260~ Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [554] - "niyukti : [337] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: piNDanikSepaNa |pani. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||337|| zrIogha- niyuktiH droNIyA vRttiH OMkarakara // 129 // acittaH pRthivIkAyAdipiNDaH sa sacittapUrvako bhavatItikRtvA['taH] sa eva prathama sacittaHpratipAdyate, tathopanyAso'pi sa- 6||cittasyaiva prathamaM kRtaH, tathA yo'sI sacitto mizrazca ekaiko navaprakAra uktaH so'pyanenaiva krameNa vyAkhyAto bhavatIti-| kRtvA pUrva sacittaM vyAkhyAnayannAhapuDhavikAo tiviho saJcitto mIsao ya acitto| sacitto puNa duviho nicchayavavahArio ceva // 337 // pRthivIkAyakhividhaH sacitto mizro'cittazca, tatra sacitto dvividhA nizcayasacitto vyavahArasacittazca / PI nicchayao saccitto puDhavimahApacayANa bahumajjhe / acittamIsavajjo seso vavahArasacitto // 338 // | nizcayataH sacittaH pRthivInA-ratlazarkarAprabhRtInAM saMbandhI yaH 'mahAparvatAnAM himavadAdInAM ca 'bahumadhye madhyadezabhAge / idAnI vyavahArasacittapratipAdanAyAha-acittavarja:mizravarjazca, etaduktaM bhavati-yo'citto na bhavati na ca mizraH sa vyavahArataH sacetana iti, sa cAraNyAdau bhavati yatra vA gomayAdi nAsti / uktaH sacittaH pRthivIkAyaH, idAnI mizrathivIkArya pratipAdayannAha| khIradumaheTa paMthe kaTThollA iMghaNe ya mIso ya / porisi egadgatigaM bahuiMdhaNamajjhathove a // 339 // kSIradrumAH-udumbarAdayasteSAmadho yaH pRthivIkAyaH sa mizraH, te hi kSIradumA madhurasvabhAvA bhavanti, pathi ca mizrapRthivIkAyaH, 'kaTThollo'tti halakRSTo yaH pRthivIkAyastatkSaNAdeva Ardrazca zuSkazca kacinmizrapRthivIkAyaH 'iMdhaNe'tti indhanaMgomayo bhavyate, tattha kumbhakAreNa sadravo ANio teNa milito saMto pRthivIkAyo mizro bhavati, kiyatkAlaM yAvad ? dIpa anukrama [554] // 129 // REautammana andiaram.org ~261~ Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||339|| dIpa anukrama [ 556 ] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [556] "niryuktiH [339] + bhASyaM [ 188...] + prakSepaM [25...]" F muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH ata Aha-'porisIegadugatirga' yathAsona ca 'bahuSaNamaziSaNathoviMSaNa' yadi bahu indhanaM svalpaH pRthivIkAya| stataH pauruSImAtraM yAvat mizro bhavati, madhye tu indhane arddhamindhanasya arddha pRthivIkAyasya yatra sa pauruSIdvitayaM yAvanmizra svalpendhanastu pRthivIkAyaH pAruSItrayaM yAvanmizro bhavati / ukto mizraH, idAnImacitta ucyate sa caivaM bhavati sIkhArakhatte aggIloNUsa aMbile nehe / vakaMtajojieNaM paoSaNaM tejimaM hoMti // 340 // zItazastrAbhihataH uSNazastrAbhihitaH kSAraH- tilakSArAdistenAbhihato yaH kSatrazastreNAbhihataH, kSatraM-karISavizeSaH, agni| zastrAbhihataH lavaNazastrAbhihataH ( avazyAyazastrAbhihitaH ) kAJjikazastrAbhihataH, snehena ghRtAdinA zastreNAbhihataH san yo vyutkrAntayonikaH, athavA 'vikatajoNievi ya' kecitpaThanti tatrAyamarthaH vyutkrAntA - apagatA yoniH svayameva yasya pRthivIkAyasya tena ca 'idaM' vakSyamANaM prayojanaM bhavati / kiM tatprayojanamityata Aha avaragi visabaMdhe lavaNeNa va surabhiuvalaeNaM ca / acittassa u gahaNaM paopaNaM hoi jaM canaM // 341 // * avaraddhigA-chUtA phoDiA tasyAM lUtAsphoTikAyAmutthitAyAM dAhopazamArthamacetanena pRthivIkAyena pariSekaH kriyate, | yadivA avaraddhigA-sarpadaMzastasmin pariSekAdi kriyate, daMze viSe vA patite sati tayA'cetanayA mRttikayA bandho dIyate, lavaNena vA prayojanamaci tena bhavati, 'surahitovalaeNaM vatti gandhArohakeNApi kiJcitprayojanaM bhavatyAmAdau, ebhiH prayojanairacetanasya pRthivIkAyasya grahaNaM bhavati-prayojanaM bhavati / idaM ca vakSyamANalakSaNamanyat dan Education! For Patonal & PO ~262~ Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [159] >> "niyukti : [342] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||342|| zrImaovaniyuktiH droNIyA vRttiH // 10 // ThANamisIyatupaTTaNa uccArAINi ceca ussggo| ghaTTagaDagalagalevo emAi poSaNaM bahuhA // 342 // piNDanikSe. pa: ni. sthAna-kAyotsargaH so'cetane pRthivIkAye kriyate niSIdanam-upavezanaM tvagvarttanaM-nimajjanaM ca kriyate uccArAdInAM sanA340-345 botsargaH kriyate, 'ghaTTaga'tti paTTakaH-pASANakA yena pAtra lepitaM sat ghRSyate, tathA DagalakAH apAmaprochanArthaM lepakaca | pAtrakANAM, evamAdi prayojanamacittema pRthivIkAyena bhavati / uktaH pRthivIkAyaH, idAnImakAya ucyate, asAvapi vividhaH sacittamizrAcittabhedaH, tatra sacittapratipAdanAyAhaghaNajadahIghaNavalayA karagasamupahANa bahumajjhe / aha nicchayasacitto vavahAranayassa agaDAiM // 343 // te ghanodadhayo ratnaprabhApRthivyAdInAM ghanavalayAmi ca karakAzca eteSu nizcayataH sacitto'pkAyaH samudrabahumadhye-madhyapradeze drahamadhye ca nizcayasacetanaH, vyavahAranavasya punaragaDAdau-kRpAdau yo'pkAyaH sa vyavahArataH sacittaH / idAnIM mizrapratipAdanAyAha usiNodagamaNuvatte daMDe vAse ya paDiamette ya / mottUNAesatigaM cAulaudagaM bahupasannaM // 344 // uSNodakamanudvatte daNDe mizra bhavati, tatva mAjhe jIvasaMghAo piMDIbhUo acchA pacchA ubatte so pariNamai, so. jAva || pariNamada tAva mIso, vAse ya paDiyamise-varSe ca patitamAtre mizro bhavatyakAyaH, tamdulodake vyavasthA kA , taducyate, TA // 1300 'motUNa'ityAdi, tadapi mizra bahu prasannaM sadacetana bhavati AdezatritayaM muktvA tadanekAntAn ||ke ca te AdezAH thAesatigaM dudha vindU taha cAulA na sijsNti| mosUNa tipiNavee cAulaudagaM bahu pasaNaM // 345 // dIpa anukrama [559] REaratimandard K auranorm ~263~ Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||345|| dIpa anukrama [ 562] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 562] "niryuktiH [345] + bhASyaM [ 188...] + prakSepaM [25...]" F muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH keI mati- jAva bubbuyA Na phiTTeti tAva taM mI, aNNe bhAMti-bhaMDavalaggA biMduNoNa sukaMti jAba tAba mIsaM, aNNe | bhayaMvi-jaba cAlAna sinhAMti tAva mI, ese maNAesA, jamhA eyANi tiSNi vatthUNi kayAi cireNa hoMti kayAI sigmataraM 'veva AdhAravazAt, tamhA cAulodagaM jadA bahu pasannaM hoi tathA taM acitaM bhavati, athavA muktvA tadulodakaM bahuprasanaM yadanyadAdezatritayaM pratipAditaM taca mizraM draSTavyamiti / ukto mizro'SkAyaH, idAnImacittapratipAdanAyAha- sIsArakhate agnIloNUsa aMbile nehe| varSAta jogieNaM paopaNaM teNimaM hoMti // 346 // pUrvavat / tena pAtitpkAyena evaM prayojanaM kriSate parisepiyaNahatyAighoSaNA bhIraghoSaNA beca AyamaNa bhANadhuvaNe emAi poSaNa bahuhA // 347 // pariSekaH- secanaM kuSThAdyutthite sati kriyate, tathA pAnaM hastAdidhAvanaM cIradhAvanaM ca kriyate, tathA AcamanaM bhAjanamakSAnaM ca kriyate, evamAdIni prayojanAni bahudhA bhavanti / idAnIM cIramakSAlanaM kriyata ityuktaM tacca Rtubaddhe na karttavyaM atha kriyate tata ete doSA bhavanti dhuvaNa pAusa baMbhaviNAso aThANaThavaNaM ca / saMpAimaghAuvaho palavaNa AtopadhAto ya // 348 // Rtubaddha: - zItoSNakAlI miThitAvapi caiva bhaNyate, tatra yadi zrIvarANAM dhAvanaM kriyate tato bAkuziko bhavati vibhUpaNazIla ityarthaH yadA ca vibhUSaNazItastadA brahmavinAzo bhavati, tathA asthAnasthApanaM ca bhavati, yaduta nUnamayaM kAmI tenAtmAnaM maNDapati tatathAsthAvasthApanam ayogyatAsthApanaM bhavatIti tathA saMpAtimasasvAnAM vAyozca vadho bhavati, For Pale Only *** ~264~ wrary.org Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [565] - "niyukti: [348] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH zrIopa prata gAthAMka ni/bhA/pra ||348|| piNDanikSepaHni. 346-352 vastraprakSA tathA plabanena ca satyavadho bhavati, tathA''tmopaghAtazca bhavati haste kaNDakapatanAditi / Aha-yayevaM na dhASitavyAnyeva niyukkiAcIvarANi, ucyate, varSAkAle prakSAlayitavyAni, atha na prakSAlyante tata ete doSA bhavantidroNIyA aibhAracuDaNapaNae sIpalapAvaraNa ajIragelane / obhAvaNakAyavaho vAsAsu adhovaNe dosA / / 349 // vRttiH malenAtigurUNi bhavanti, tathA'cuDaNa'tti jIryante panakazcatatra lagati panakA-phullI, zItalaprAvaraNe cAjIrNa bhavati, tatazca // 13 // glAnatA bhavati, tathA 'uvahAvaNA' paribhavo bhavati kAyavadhazca bhavati, tAni hi AoNi zyotanti santi apkA yAdi vinAzayanti, ete varSAsvadhAvane doSAH / kadA prakSAlana kAryamityAha appatte ciya vAse sarva uvahiM dhuvaMti jayaNAe / asahae va davasa u jahannao pAyanijjogo // 350 // varSAkAle aprApte eva arddhamAsamAtreNa sarvamupadhi prakSAlayanti yatanayA / athodakaM prAthukai pracuraM nAsti tato jaghanyena 'pAtraniryogaM'pAtrakopakaraNaM prakSAlanIyaM yena gRhasthA bhikSAM prayacchanto na jugupsante iti / Aha-sarveSAM varSaparyanta evopadhiH prakSAlyate !, na ityAha AyariyagilANANaM mailA mailA puNovi dhovNti|maa hu gurUNa avanno logaMmi ajIraNaM iyare // 351 // sugamA // navaraM 'ajIraNaM iyare'tti itareSAM glAnAnAM cIvarANi prakSAlanIyAni yadi na prakSAlyante tato'jIrNa bhavati / idAnImupadhiprakSAlanakAle kAni na vizrAmaNIyAni ? ityAhapAyassa paDoyAraM dunisaje tipaTTapottirayaharaNaM / ete Na u vissAme jayaNA saMkAmaNA dhuvaNA // 352 // KARI dIpa anukrama [565] LDoma Raitaram.org atha vastra-prakSAlana vidhi: varNyate ~265~ Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [569] ." "niyukti : [352] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||352|| pAtrasya 'pahovAraM' parikaraNaM pAtrabandhAdikaM na vizrAmayet , tathA 'dunni nisajetti rajoharaNaniSadyAdvayaM ekA aurNikA bAhyaniSadyA dvitIyA madhyavartinI kSomaniSadyA idaM dvayaM na vizrAmaNIyaM 'tipatti ekaH saMstArakapaTTako dvitIya uttarapaTTakaH tRtIyazcolapaTTakaH 'pottitti mukhavastrikA rajoharaNaM-pratItameva etAni na vizrAmayet, yato nAnyAnyanupabho-TU gyAni santi / tatra ca SaTpadasaGkamaNaM kathamityAha-jayagA saMkamaNA' yatanA vastrAntaritena hastenAnyasmin vastre SaTpadIH saGkAmayati tato dhAvanaM karoti / idAnIM zeSamupadhi vizrAmayato vidhimAhaambhitaraparibhogaM uri pAuNai NAtidUre yAtini yatinni ya na eka nisi e kAuM paDirachejjA // 353 // ambhitaraparibhoga kSomakalpa zeSakalpayorupari prAvRNoti, katarAH?, trayastitra iti vakSyati, tathA nAtidUre nAtyAIPIsane tameva kalpa rAtritrayameva sthApayati, 'tini ya tinni yatti padadvayaM yojitameva draSTavyaM, eka nisiGa kAuMti ekA ritrimAtmopari kIlakAdau sa eva kalpaH sthApyate / 'paDicche jatti evaM sapta dinAni parIkSA kAryA / athavA 'parikkheja-15 tti evaM saptavArAH kRtvA punazca zarIre vakhaM prAvRtya parIkSaNIyaM, yadi SaTpayo na laganti tataH prakSAlanIyamiti // keI ekekanirsi saMvAse tihA paDicchati / pAuNiyajayaNalaggati chappayA tAhe ghocejA // 354 // kecanAcAryA evamAhuH-'ekekanisiM saMvAse'ti ayamatrArthaH-tamabhyantaraM kalpa kSomamitarakalpayorupari eko rAtri prAvRNoti, punaraparasyAM rAtrAvAtmAsanne sthApayati, punaraparasyAM rAtrau Atmopari kIlakAdI lambamAnaM karoti, evaM trirAtra || SSCRACKSLSAX dIpa anukrama [569] For P OW ~266~ Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [11] .- niyukti: [354] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||354|| ittiH // 32 // dIpa anukrama [571] zrIopa-yAtparIkSyase, pakSAbakalpa punaH prAhamoti, pAhate ca kalpe yadi na gamti SaTpadyastadA dhAvayet-prakSAlayen / tepiNDanikSaniyuktiH ca prakSALayanta: pa.ni. droNIyA nicodamassa gahaNaM kaI bhANesu asui paDiseho / gihibhAyaNesu gahaNaM ThiyavAse mIsi chAro // 55 // 131 353-356 vakhaprakSA'teca sAdhavacIraprakSAlanArtha nIbodakasya grahaNaM kurvanti, tatrAha-keI bhANesu'tti kecanaivaM bruvate yaduta "bhAjaneSu lana pAtreSu nIbodakamaharNa kArya, AcArya Ahe-'asui' lokA evaM bhaNanti, yaduta-azucaya ete, tatazca pratiSedhaM kurvanti / ka purnagrAhyamityata Aha-gihibhAyaNesu' gRhasthasatkeSu bhAjaneSu-kuNDAdiSu bhAjaneSu gRhyate, kadA-'ThiyavAseM sthite | pravarSaNe-thake varisiyave, 'mIsaga ti athAtra pravarSapti parjanye gRhyate tato gRhato mitraM bhavatvantarikSodakapAtAt tasmA-di sthite pravarSaNe prAya, gRhItecavAra kSepaNIyo vena sacittatA na yAti / kasya punaH prathamamupadhiH prakSAlanIya ityata Aha gurupacakkhANagilANasehamAINa ghovaNaM puvaM / to appaNA puSamahAkaDe va itare duce pacchA / / 356 // prathamaM gurorupadhiHprakSAlyate tataH picakkhAya ti pratyAkhyAtA-anazanasthastasyopadhiH prakSAlyate samAdhAnArthaM tato| glAnakha pazcAtsehatya mA sammaLaparIvahapIDayA cittabhaGgaH, evameteSAM pUrvamupadhiHkSAlpate tata AtmanaH kssaalytyupssiN| idAnI kAbi prathama kSAlanIyAni ilyAha-'puvamahAkaDe'tti yAnyekalaNDAni atUrNitAni ca tAni yathAkRtAni pUrvamakSAlabati, // 13 // daiyare duve pacchasi itarI do bakhabhedI pAtprakSAlayanti, ekAnyalpaparikarmANi-yAni kacinmanAk tUrNitAni anyAni bahuparikarmAdhi yAni vidhA sIvitAni pUrthivAni ca, alpaparikarmANi ca kSAvityA to bahuparikaNi kSAlayati / REaratision ~267~ Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [574] .. "niyukti : [357] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||357|| acchoDapiTTaNAsuta Na dhuve dhAve patAvaNaM na kre| paribhogamaparibhoge chAyAtava peha kallANaM // 357 // idAnIM sa sAdhuH prakSAlayan karpaTAni nAcchoTayati rajakavat, nApi ca piTTayati kASThapiTTanena strIvat, kintu hastena manAra yatanayA dhAvanaM karoti, dhautAni ca vakhANi nAtape pratApayati, mA bhUttatra kAcit SaTpadI, syAt kAni punarAtape4 kAryANi kAni vA na ? ityAha-'paribhogamaparibhoge'tti tAni karpaTAni dvividhAni bhavanti-paribhogyAni aparibhogyAni ca, tatra yathAsona chAyAtapayoH kAryANi, paribhogyAni chAyAyAM zoSyante, mA bhUttatra SaTpadI syAt , aparibhogyAnyAtape,12 | 'pahe'ttiM tAni ca karpaTAnizuSyanti santi niruupytyphrnnbhyaat| 'kallANagaMti pazcAttasya prakSAlanapratyayamekakalyANaka prAyazcittaM dIyate / ukto'pkAyaH, sAmpratamagnikAya ucyate igapAgAINaM bahumajjhe vijuyAi nicchaao| iMgAlAI iyaro bhummuramAI pamisso u|| 358 // asAvapi trividhaH, tatra sacitta iSTakApAkAdInAM bahumadhye vidyudAdiko naizcayiko bhavati, aGgArAdizvetaro vyAvahA-13 rikA bhurmurAdikA-usmukAdimizro bhavati / idAnImacittAgnikAyasyopayogamacisAgnizarIropayogaM ca darzayannAhaodaNavaMjaNapANagaAyAmusiNodagaM ca kummAsA / ugalagasarakkhasaI pippalamAI ya paribhogo // 359 // odanaM-kUrAdi vyaJjanaM-timmaNaM pAnaka-AcAmlaM AyAma-avazrAvaNaM uSNodakaM kulmASAca, etAni agnenirvasyAni kAryANi, tatazcaibhirupayogaH kriyate / idAnImagninivartitazarIropabhogaM darzayannAha-DagalakA-iSTakAkhaNDA atIva pakAH sarakkho-bhasma sUcyaH pippalaka:-kSurakaH, evamAdibhiracittaragnizarIrarupayogaH kriyate, agnizarIrANi ca dvividhAni bhaSa dIpa anukrama [574] mo023 ~268~ Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||359|| dIpa anukrama [576 ] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [576 ] * muni dIparatnasAgareNa saMkalita 0 "niryuktiH [ 359] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH nti-bajelayANi mukelayANi ca tatrAtra mukelayANi draSTavyAni / idAnIM vAyukAya ucyate, asAvapi trividhaH sacittA- * piNDavarNane dirUpaH, tatra naizvayikasacittapratipAdanAyAhavastradhAvane ni. 357 * agnivAyupi U. M 35-360 savalayaghaNataNuvAyA atihimaatiduddiNe ya nicchaio / vavahAra pAyamAI akaMtAdI ya acinto // 360 // zrIoSaniyuktiH vRttiH saha valayairvarttanta iti savalayAH ghanavAtAzca tanuvAtAzca savalayAzca te ghanatanuvAtAzca 2 te nizcayataH sacittAH / tthaa'||133|| OM tihimapAte yo vAyuratidurdine ca yo vAyuH sa naizcayikaH sacittaH, vyavahArataH punaH prAcyAdi- pUrvasyAM yo dizi, AdigrahaNAduttarAdigrahaNaM, etaduktaM bhavati - atihima atidurdinarahito yaH prAcyAdivAyuH sa vyavahArataH sacitaH / idAnImacittaH 'akaMlAI ya acittotti yaH kardamAdAvAkrAnte sati bhavati so'cittaH, sa ca paJcadhA akaMte dhaMte pIlie sarIrANugae saMmucchime, tattha akaMto cikkhilAisu, dhaMto datiyAisu, pIlio pottacammAIsu, sarIrANugao UsAsanIsAsavAU udaratthANIo, saMmucchimo tAliyaMTAIhiM jaNio / idAnIM mizra ucyate, Aha- kiM punaH kAraNaM mizraH pazcAdvyAkhyAyate ?, ucyate, acittenaiva sAdhurvyavahAraM karoti, sa ca gRhItaH sanneva mizrIbhavati, asyArthasya pradarzanArthe pazcAnmizra ucyate / hatthasayamega gaMtA dai acitto biiya saMmIso / taiyaMmi u saccitto vatthI puNa porisidiNehiM // 361 / / acittavAyubhRto itistaraNArthaM gRhyate, sa ca kSetrato hastazatamekaM yAvadbhatvA'pi acitta eva, toyaM nItvA'pi tato | hastazatAdUrddha dvitIyahastazataprArambhe'pi mizro bhavati, tRtIyahastazataprArambhe sacitto bhavati, kSetramaGgIkRtya yAvatA kAlena For Parts Only ~ 269~ | // 133 // nary org Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [576] .. "niyukti : [359] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: / prata gAthAMka ni/bhA/pra ||359|| SACREASC+SACACANCE mizro bhavati tathoktaM, idAnIM kAlamaGgIkRtya yAvatA kAlenAcittaH san mizraH sacitto bhavati ttpdrshnaayaah-vthii| puNa porisidiNehiM ti taba bastiH-carmamayI khallocyate, sA cAcittavAyorApUritA atisnigdhakAle pauruSImAtra kAlaM yAvattatra sthito vAyuracitta evAste, ayamatra bhAvArthaH-kAlo hi dvividhaH-niddho lukkho ya, tattha niddho kAlo sapANi4|to iyaro lukkho, tatva niddho tiviho-ukoso majjhimo jahaNNo ya, tastha uphosaniddhe kAle pauruSImAtra kAlaM yAvata vatthI vAyuNA''pUrito acitto hoi taduvariM so ceva taie pahare sacitto hoi, majjhimaniddhe kAle vatthI bAuNASS-11 *pUrio do porasIo jAva acitto hoi taduvari so ceva cautthe pahare sacitto hoi, jahaNNe niddhe kAle vatthI bAuNAss-1 pUrio tiSNi pahare jAva acitto hoi, taduvari so ceva cautthe pahare misso hoi, taduvariM paMcame pahare so ceva sacitto| hoi / evaM niddhakAle mANaM bhaNiaM, idANiM rukkhakAle diNehiM parUvaNA kijai, tattha lukkhakAlo'vi tibiho jahannalukkho majjhimalukkho ukosalukyo ya, tattha jahannalukkhe kAle vatthI vAuNA''pUrio egadivasaM jAba acitto hoi, taduvari so ceva biiyadivase misso hoi, so ceSa tatie divase sacitto hoi, majjhimalukkhe kAle vatthI vAuNA''pUriodo diNA dAjAva acitto acchA, tadvari so ceva taie divase misso hoi, taduvari cautthe divase saciso hoi, so ceva yAU / | ukkosalukkhe kAle divasatigaM jAva acitto hoi, taduvari so ceva cautthe divase mIso hoi, taduvari so ceva paMcameda divase sacitto hoi / evaM egadugatigasaMkhA porisidiNesuM annuvttttaavnniiaa| idAnImacittena vAyunA yatprayojanaM bhavati | tatpratipAdayannAha dIpa anukrama [576] SAREairahi ~270~ Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [579] - "niyukti: [362] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra | ni. ||362|| zrIogha-RI daieNa vasthiNA vA paoyaNaM hoja bAuNA muNiNo / gelanaMmi va hojA sacisamIse pariharelA // 362 // piNDavarNane niyuktiH sugamA // navaraM datieNaM taraNa kIrati, gelanne vasthiNA karja hoi / ukto vAyuH, idAnIM vanaspatikAya ucyate, asA-16 agnivAyudroNIyA vanaspatayaH vRttiH Ivapi sacittAdibhedena vidhA, tatra nizcayasacittapratipAdanAyAha sabo va'NaMtakAo sacitto hoi nicchayanayassa / vavahArAu a seso mIso pacAyarohAI / / 363 // 361-364 // 13 // sarva evAnantavanarapatikAyo nizcayanayena sacittaH, zeSaH parittavanaspatirvyavahAranayamatena sacittaH, 'mIso pacAyaro-14 dvIndriyATAItti minastu pramlAnAni phalAni yAni kusumAni parNAni caroTTo-loTTo tandulAH kuTTitAH, tattha taMdulamuhAI acchati / | dipiNDaH | ni.365 teNa kAraNena so misso bhavati / idAnImacittavanaspatikArya tadupayogaM ca darzayannAha---- saMthArapAyadaMDagakhomiakappAi pIDhaphalagAI / osahabhesajJANi ya emAi paoyaNaM tamam // 364 // tatra saMstArakA azupiratRNaH kriyate, kalpadvayaM ca kAryAsikaM bhavati, auSadhamantarupayujyate, bheSajaM vahiH / ukto vana-1 spatikAyaH, idAnI dvIndriyAdipratipAdanAyAhabiyatiyacauro paMciMdiyA tha tippabhiI jastha u sameti / saTThANe sahANe so piMDo teNa kajamiNaM // 365 // 15 dvitricatuSpayondriyA ekake triprabhRtayo yatra samavAyaM gacchanti sa dvIndriyAdipiNDaH, te caivaM samavAyaM gacchanti | | svasthAne svasthAne, etaduktaM bhavati-vIndriyA dvIndriyareva militaidIndriyapiNDaH, tathA trIndriyAtrIndriyaireva triprabhRti dIpa anukrama [579] ~ 271~ Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [581] .. "niyukti : [365] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||365|| |bhirmilitasvIndriyapiNDa ucyate, evaM sajAtIyarmilitaiH piNDo vaktavyo yAvatpazcendriyA iti svasthAne svasthAne sa piNDaH / ayaM tAvad dvIndriyAdiH paJcendriyaparyantaH sacittAdiH piNDo bhavati, yazcAcittapiNDo dvIndriyAdisatkastena caitatkAryam gheiMdiyaparibhogo akvANa sasaMkha sippamAINaM / teiMdiyANa uddehigAi jaM vA vae vijo // 366 // | dvIndriyANAM paribhogaH 'akSANAM' candanakAnAM sazaGkhA yAH zuktayaH tadAdInA, zaGkeSu zuktiSu ca auSadhAni kriyante / / bIndriyANAM madhye uddehikayA, AdizabdAdanyena vA trIndriyeNa, yadvA vaidyo yAd, uddehikAyAH satkayA mRttikayA prayojanaM, sa sarvasvIndriyaparibhogaH / idAnIM caturiMdriyaparibhoga ucyate| cariMdiyANa makkhiyaparihAro AsamakkhiyA ceva / paMciMdiapiMDami u abavahArI u neraiyA // 367 / / / caturindriyANAM madhye 'makSikAparihAreNa' makSikApurISeNa UrddhavirekaH kriyate zarIrapATavArtha, azvamakSikoSayogazca 8 tayA'kSNorakSarAH patitA uddhiyante / ayaM caturindriyapiNDaH, paJcendriyapiNDe yadi paraM nArakairvyavahAraH-upayogo na kazci-| skriyate / zeSAstu tiryazo devA manuSyAzcopayujyante, tatra tirazcAM paJcendriyANAM satkamupayogaM darzayannAha| cmmttttitnhromsiNgamilaaicchgnngomutte| khIradahimAiyANaM paMciMdiatiriaparibhogo / / 368 // | tatra carmaNA kuSThinaH kAryaM bhavati, aramA-gRdhranalakena prayojanaM bhavati vAyvAdyapaharaNArtha pAde vadhyate, dantena mUkarAdeH saMbandhinA prayojanaM nakhena vA, romabhiH prayojanamurabhrAdInAM satkaistaiH kambalikA bhavati, zeNa kiJcit prayojanaM bhavet, |amilA-uracA tatpurISa pAmAdAvupayujyate, tena gomUtreNa copayogaH / zeSa sugamam / idAnI manuSyopayogI dAte dIpa anukrama [581] ~272~ Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [586] .. "niyukti : [369] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra vRttiH P ||369|| zrIogha- sabhitto pacAyaNa paMthuvadese ya bhikkhu dANAI / sIsahiyaacitte mIsahi sarakkhapahapucchA / / 369 // / piNDavarNane niyuktiH vikalapaJce. droNIyA prathamAI sugama, sacittamanuSyaprayojanamuktam , idAnImacittamanuSyapiNDadarzanAyAha-'sIsaTTiga acitte'tti acittena TU [ndriyamanuziraHkapAlena prayojanaM bhavati, pittArue ghasiUNa dijai, veSaparAyatAdi kriyate |idaaniiN mizramanuSyapiNDa ucyate-'mIsahisara- dhyadevAni. kkhapahapucchA' mizro'sthiyukto yaH sarajaskaH-kApAlikastasya minasya padhi pRcchyopyogH| idAnIM devopayogapratipAdanAyAha- 266-370 // 135|| khamagAikAlakajAtiesu puccheja devayaM kiMci / paMthe subhAsubhe vA pucchejja va divamuvaogo // 37 // 15 pAtralepapi |NDaH ni. kSapakAdiH kazcid, AdizabdAdAcAryAdayaH kAlakAryAdI svamRtyupracchanAdau-AdigrahaNAtsavAdikArye utpanne 'pRcchet' 371 arthayet kAzciddevatAM, padhi vA gacchan zubhAzubhaM pRcchet , athavA zubhAzubhaM-durbhikSAdi pRcchet , tatazcAyaM divyapiNDo-14 payogaH / evaM tAvatsacitto navaprakAraH piNDa uktaH, tadanantaraM mizro'pi piNDo navaprakAraH pratipAditaH, acitto'pi navaprakAraH pratipAdita eva, idAnI dazamo bhedo'citto lepapiNDa ucyate, sa caiteSAmeva pRthivyAdInAM navAnAM bhedAnAM saMyogena bhavati, etadeva pradarzayannAhaA aha hoi levapiMDo saMjogeNaM navaha piMDANaM / nAyavo niSphano parUvaNA tassa kAyavA / / 371 // // 135|| 31 atha bhavati lepapiNDaH saMyoge navAnAM piNDAnAM niSpano jJAtavyaH, kathaM ?, ducakA gaDiA, tattha akkhe makkhie puDha-151 dAvikAyassa rajo laggati, AukAo nadIe uttarao laggai, teukAo tattha lohaM ghaMsati, vAyU tattheva, yatrAgnistatra dIpa anukrama [586] JAATEucatun ariana Chintantries ~273~ Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [588] - "niyukti: [371] + bhASyaM [188...] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||371|| 5-454545 vAyunA bhAgyam / vaNassaI akkho citicau saMpAtimA pANA paDaMti, paMciMdiyANavi varattA ghassati / evaM saMjoeNa niSphazo| lebo, idAnIM tasya prarUpaNA krttvyaa| avakAlialevaM bhaNati levesaNA navi a dihA te vattabA lebo diTTo telukadaMsIhiM // 372 // drA para Aha-arvAkAlika lepa kecana pratipAdayanti, sadoSatvAllepasya, tathA lepaiSaNA ca samaye na kacid dRSTA, yato18 dvividhaiva eSaNA pratipAditA-vasvaiSaNA pASaNA ca, tatazcAyama/kAliko yato na yuktyA ghaTate nApi samaye dRSTa iti / evamukta AhAcAryaH-'te battabA' ta evaM bhaNanIyAH-idaM vaktavyAH, yaduta lepo dRSTakhailokyadarzibhiH-jinaH, etaduktaM bhavati-pAtraipaNAM pratipAdayatA lepaiSaNA uktaiva draSTavyA, anyathA tadvyatirekeNa pAtragrahaNAnupapatteH, pAtraM hi lepAdisaMskRta-18 | mevopayogabhAg bhavati nAnyatheti / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayatiAyApavapaNasaMjamauvadhAodIsaI jao tiviho| tamhA vadaMti keI na levagahaNaM jiNA ciMti // 192 // (bhA0) para Aha-AtmapravacanasaMyamopaghAto dRzyate yatastrividhastasmAdvadanti kecana na lepagrahaNaM jinA yuvate / idAnIM para evAtmopaghAtAdi darzayannAharahapaDaNauttimaMgAibhaMjaNaM ghaTTaNe ya krdhaao| aha AyavirAhaNayA jakkhullihaNe pavayaNaMmi // 193 // (bhA0) | tasya sAdhopaM gRhNato duHsthitasya patanenottamAGgAdibhaGgo bhavati, ghaTTane ca-calane sati rathasya karasya-hastasya dhAto 4 bhavati-saMpIDanaM bhavatItyarthaH, athaiSA''tmavirAdhanoktA, idAnI pravacanopadhAtaM pradarzayannAha-'jakkhullihaNe pavayaNami' dIpa anukrama [588] GAAKA | atha pAtra-lepana piNDaM varNyate ~274~ Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [591] .. "niyukti: [372] + bhASyaM [193] + prakSepaM [25...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||372|| zrIogha yakSA-zvAsa hi yakSo'kSapradezamulihati tatazca tasmin yakSollihane sati 'pravacane' pravacanaviSaye upaghAto bhavati / idAnIpAtralepapiniyuktiH 18 saMyamavirAdhanApradarzanAyAha NDaH ni. droNIyA digamaNAgamaNe gahaNAtihANe saMyame viraahnnyaa|mhisriummughriaa kuMthU vAsaM raogha siyA // 194 // (bhAkAta 372 bhA. vRttiH PI lepArtha gamane ca Agamane ca grahaNe ca lepasya saMyamavirAdhanA bhavati, kathaM ?-'mahisariummagahariAkuMthutti tatra gacchato. 18 192-196 // 136 // mahI sacittA bhavati, tathA sariduttarame'pkAyavirAdhanA bhavati, tathA grahaNe cAgnivirAdhanA bhavati, sa hi gRhNan kadAcidulmukaM| dicAlayati tatazcAgnivirAdhanA, yatrAgnistatra vAyunA bhAvyaM, tathA kadAcidasau gantrI haritakunthukAdimadhye vyavasthitA bhavati tatazcAsau lepaM gRhan tAni virAdhayati, adhayA'nayA bhalyA saMyamavirAdhanA bhavati-'vAsaM rao va siA' tatra gatasya 4 kadAcidvarSa bhavati tatazcASkAyavirAdhanA atha rajaHsaMpAto bhayati tatazca pRthivIkAyavirAdhanA bhavati, evamukta sUrirAha dosANaM parihAro coyaga ! jayaNAi kIraI tesiM / pAe u alippaMte te dosA huMti NegaguNA // 195 / / (bhA0) 4 doSANAM parihArasteSAM codakoktAnAM kiyata iti saMbandhaH, kathaM kriyate ? ityata Aha-he codaka! yatanayA lepasya* grahaNaM kriyate, tatakSa yatanayA grahaNe satyAtmopaghAtAdayo doSA na bhavanti, pAtre cAlipyamAne ta eSa doSA yattvayoditA AtmopaghAtAdayaH anekaguNA-anekaprakArA bhavanti / adhunA''cArya evAtmopaghAtAdi darzayannAhauhAI virasamI muMjamANassa huMti AyAe / duggaMdhi bhAyaNami ya garahA logo pavayaNami // 196 // (bhA0), // 13 // jo di-chardanAdidoSo bhavati virase taka pAtre bhuJjataH tatazcAtmavirAdhanaiva bhavati / tathA duggaMdhi tatra bhAjane 81 dIpa anukrama [591] SHARERucatunmalne ~275~ Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [594] - "niyukti: [372...] + bhASyaM [196] + prakSepaM [25...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||196|| bhikSA to loko gahIM karoti tatazca 'pravacane pravacanaviSaye upaghAto bhavati / yacco codakena "jakkhulihaNe pavayaNami" svedamucyatepavayaNaghAyA annevi hoMti jayaNA u kIraI tesiN| AyamaNabhoyaNAI leve taba maccharo koNu ? // 197 // (bhA0) pravacanopaghAto'nyo'pyasti kintu yatanayA kriyate teSAM, ke ca te pravacanopaghAtAH / ata Aha- aacmnbhojnaadyH| Acamana-nirlepanAdi bhojanaM caikamaNDalyA, etAni pravacanopaghAtAni kurvanti yadi prakaTAni kriyate, kintu yatanayA kara-14 |NAnna pravacanopapAto bhavatIti, tatazca lepe tava ko matsaraH iti / adhunA pAtrasthAlepe saMyamavirAdhanAM darzayannAhalakhaMDami maggiaMmi a loNe dinnaMmi avayavaviNAso / aNukaMpAI pANaMmi hoi udagassa u viNAso // 373 // egeNa sAhuNA gilANaDaM khaMDaM mamgiaM, tammi ca visae loNapi khaMDa bhaNNai, tato teNe sAvaeNaM loNaM maggiyati-1 kAuM bhAyaNe loNaM dinnaM, pacchA paDissae gaeNa diI jAva taM loNaM, tato teNa puDhavikkAuttikAUNa parihaviraM, tato paridvaviyamivi taMmi loNami tattha kharapharuse bhAyaNe laggArAIsu ya pavihA loNAvayavA, tato jadi tattha aNNapANagAi gheppar3a tato tANaM loNavayavANaM viNAso hoi, atha na giNhai loNakharaDie bhAyaNe tata AtmAdivirAdhanA bhavati, ahavA | kaMjiapANe maggiaMmi gihatthIe aNukaMpAe AukAo diNNo, AdigrahaNAtpaDiNIyattaNeNa aNAbhoeNaM thA, to tami kaDuyabhAyaNami so viNassai-virAdhyate tato saMjamavirAdhanA bhavati / athavA imo doso hoi pAyassa alevaNe pUNialaggaagaNIpalIvaNaM mAmamAiNo hojaa| ropaNagA taruMmI bhigukuMthAdI va chaTuMmi / / 374 // dIpa anukrama [594] SAREnature Dinmarary.om ~ 276~ Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [597] .. niyukti: [375] + bhASyaM [197] + prakSepaM [25...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: kANDaH bhA. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||375|| zrIoSaniyukti droNIyA vRttiH // 13 // dIpa anukrama [597] GARCANKARACTS egeNa sAhuNA kaNikamaMDaliA laddhA, tIe hehA suhumo aMgAro laggo diNNo, so u sAhuNA na diho, tato bharmatassapAtralapepipattaM paDalehiM samaM paThittapAyaM dadguNa pattiyaM, taMpi vADIe paDi gAmapalIvaNaM jAyaM, yatrAgnistatra vAyuH / ahavA roTTo 21 cAulaloTTo laddho, so apariNao hoi, 'paNagA taruMmI ti paNago ullIrAisu hoi, tato taviNAso-taruSiNAso, vaNassa-18 | 197 ni. iviNAsotti jaM bhaNi, bhRgU-rAjirbhaNyate, tatra kuMthAIyA pANiNo havaMti, evaM chaTo tasakAo viNAsio hoi, evaM | 373-376 alevie pAe chajjIvaNikAyavirAdhanA avassa hoi // yaccotaM trailokyadarzibhiH samaye lepaipaNA noktA' tatredamucyatepAyaggahaNami desiaMmi levesaNAvi khalu vuttA / tamhA ANayanA liMpaNA ya pAyarasa jayaNAe / / 375 // pAtragrahaNe darzite-anopadiSTe sati lepaiSaNA'pi khalUkaiva draSTavyA, tasmAdAnayanaM lepanaM pAtrasya yatanayA karttavyam / atrAha paraHhatthovadhAya gaMtUNa liMpaNA sosaNA ya hatthaMmi / sAgArie pajiMghaNA ya chakAyajayaNA ya // 376 // yadi nAma pAtraM lipyate lipyatA nAma, kintu tatraiva zakaTasamIpaM gatvA liSyatAM yato lepAnayane hastasyopaghAto-bAdhA bhavati, athavA hastena yadi lepa AnIyate tataH saMpAtimasattvAnAmupaghAto bhavati, tasmAdgatvA pAtrakalepanaM kArya, evamukte AcAryA bhaNiSyanti, yathA tvadIye'pi pakSe AtmopaghAtAdi bhavatyeva / tathA punarapi para evaM bhaNati tatpAtrakaM lepayitvA | // 137 // punazca zoSaNA hastavyavasthitasya pAtrakasya kAryA, yena sArdranikSepadoSaH parihRto bhavati, AcAryo'pyantra pratyuttaraM dadAti, yaduta haste priyamANena pAtrakeNa AtmopaghAtAdayo doSA bhavanti tasmAtpAtraka haste na zoSaNIyaM lepazca AnayanIyaH, tatra ~ 277~ Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [598] >> "niyukti: [376] + bhASyaM [197] + prakSepaM [25...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||376|| ca lepArtha gacchan sa sAdhuH kadAcidAsanna eva 'sAgArietti sAgArikaH-zayyAtarastacchakaTAni yadi pazyati tatasteSveva BAlepaM gRhNAti, na tatra gRhataH zayyAsarapiNDadoSo bhavati, 'pabhutti tena sAdhunA lepaM gRhNatA yasteSAM zakaTAnAM prabhuH sa pRcchanIyaH, apracchane doSA bhavanti / tathA lepasya jighaNaM karttavyaM, kimayaM kaTurakaTuvA ?, tathA paTakAyayatanA ca kAryA, ityetatsarva vakSyati / idAnIM etAmeva gAthA bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavacyAcikhyAsayA''hacodagavayaNaM gaMtUNa liMpaNA ANaNe yaha dosA / saMpAimAidhAo atiucarie ya ussaggo // 198 / / (bhA0) | codakasya vacanaM, kiM tad, gatvA lepanaM pAtrakasya karttavyaM, yata Anayane lepasya bahavo doSA bhavanti, kathaM ?, yadi Tra tAvaddhastenAnIyate lepastato hastasya bAdhopajAyate, tathA saMpAtimasatvaghAto bhavati, atyuddharite ca tatra lepe 'utsargaH pariSThApanaM bhavati tatra cAsaMyamastasmAttatraiva gatvA limpatu / evamukke satyAha guru:| evaMpi bhANabheo viyAbaDe attamoya uvdhaao|niisNkiyN ca pAyami giNhaNe iharahA sNkaa||199||(bhaa0) HI evamapi gatvA bhAjana limpato bhAjanabhedo bhavati, vyApRtasya ca-Akulasya pAtrakalepane gannyAzcalane satyAtmopaghAto bhavati, tathA prakaTaM tatraiva pAtre lepagrahaNaM kurvato niHzaGkha lokasya bhavati yadutate'zucayaH yenAzucinA lepena pAtrakale-12 panaM kurvanti / 'iharahA saMkatti itarathA yadi tatpAtraM tatra prakaTa na lipyate tato lokasya zaGkeva kevalA bhavati, yaduta nadra vidmaH kimapyanena lepenaite kariSyanti !, tataH pratizraya evAgatya lepanA krtvyaa| . coei puNo levaM ANe liMpiUNa to hatthe / acchau dhAremANo sahavanikveSaparihArI / / 200 // (bhA0 dIpa anukrama [597] rainrary.org atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritA asti ~ 278~ Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [603] - "niyukti: [376] + bhASyaM 200] + prakSepaM [26]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||200|| dIpa anukrama [603] zrIoSa- atra paraH punarapi codayati-evaM nAmAnIya lepamAzraye limpatu pAtrakaM, kiMtu lepayitvA tato haste liptaM sa dhArayastiSThatu patrapati yAvattaddhastasthitameva zoSamupayAti, kiM kAraNaM?, yato yUyaM 'sadvanikSepaparihAriNaH' sadravasya nikSepaH sadbhavanikSepastaM parihattu | NDaH bhA. droNIyA vRttiH zIlaM yeSAM bhavatAM te sadravanikSepaparihAriNaH, etaduktaM bhavati-pAtraka toyAmapi na nikSipatha kiM punarlepaliptamiti / eSa-11198-201 mukte sati pareNAcArya Aha | ni.377 // 138 // evaM houvadhAo AtAe saMjame pavayaNe ya / mucchAIpavaDate tamhA u na sosae hatthe // 201 // (bhA0) evaM pAtrakaM liptaM saddhastena dhArayato bhavatyupaghAta Atmani saMyame pravacane ca, tatrAtmaviSayA saMyamaviSayA ca kathaM ?ThA'mucchAI pavaDate'tti kadAcittasya sAdhonirodhe pAtraka hastasthaM dhArayato mUrchA bhavettatazca prapatati, patitasya caatmopdhaato| bhavati aGgavinAzalakSaNaH, pAtrakabhede ca saMyamavirAdhanA bhavati, tathA pravacanopaghAtazcaivaM bhavati, taM tathA patitaM sAdhaMdRSTvA kazcitsAgArika evaM brUyAt , yaduta-etadIyasarvajJena haste pAtradhAraNamupadizatA ayamapyapAyo bhAvI na dRSTa iti, tasmAdetahoSabhayAnna haste zoSayet pAtramiti / 18 duvihA ya hoti pAyA junnA ya navA ya je u lippaMti / junne dAeUNaM liMpai pucchA ya iyaresiM // 377 // // 138 // __tAni ca lepayitacyAni pAtrANi dvividhAni bhavanti, 'jUrNAni' purANAni 'navAni' adhunaiva yAnyAnItAni tAni prathamaM lipyante, tatra yAni jIrNAni pAtrakANi limpanIyAni tAni guroH pradarya limpati, evaMvidhAnyetAni pazya kiM Urona Lumsturary.com ~ 279~ Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||201|| dIpa anukrama [605 ] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) *- mUlaM [605 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita o0 244 "niryukti: [377] + bhASyaM [201] + prakSepaM [26...]" 80 AgamasUtra- [ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH lipyante uta na 1, itareSAM navAnAM pAtrakANAM lepane pRcchA karttavyA, kiM etAni lipyante uta tiSThantu ? iti / Aha-kaH punaranApRcchaca pAtrakANi limpati sati doSaH 1, ucyate, yo mAyAvI bhavati sa caivaM jJAtvA pAtrakANi limpati-- pATicchagasehANaM nAUNaM koi AgamaNamAI / daDhalevevi u pAe liMpai mA esu dekhejA // 378 // pADacchA - sUtrArthagrahaNArthaM ye AcAryasamIpamAgacchanti sehA abhinavapravrajitAH eteSAmAgamanaM jJAtvA kazcinmAyAvI dRDhalepAnyapi tAni purANapAtrakANi limpati, mA bhUdAcAryastebhyaH pratIcchaka sehebhyo dadyAt // ahavAdi vibhUsAe liMpai jA sesagANa parihANI / apaDicchaNe ya dosA sehe kAyA ao dAe // 202 // (bhA0) athavA dRDhalepamapi pAtraM vibhUSayA limpati, tasmiMzca lipte pAtre yA 'zeSakANAM glAnAdInAM parihAniH sA sarvA tena kRtA bhavati / 'apaDhicchaNe ya dosa'tti pAtrakAbhAve Ayario tAn pratIcchakAn na pratIcchati, apaDicchaNe 'doSAH' nirjarAdyabhAvalakSaNAH / 'seha'tti yaH pratrajitamAtrastasmai yadi pAtrakAdi na dIyate tato'syopakaraNarahitasya cittamoho bhavati vipariNAmatazca kAyAn vyApAdayati, ataH asmAtkAraNAddarzayitvA pAtraM lipyate, kadAcidasAvAcAryaH pratIcchakAdInAgantukAn zrutvA nivArayettaM sAdhuM lippantamiti / kadA punarlepagrahaNaM dAnaM ca karttavyamityata Aha puNhalebadANaM levaragahaNaM susaMvaraM kArDa levassa ANaNAliMpaNe ya jayagAvihI vocchaM // 379 // pUrvAhNe lepadAnaM pAtrakasya karttavyaM lepena lepanamityarthaH yena tatpratyUSasi liptaM divasena zupyate, tathA 'levaggaNaM susaMvaraM For Penal Use Only ~ 280~ rp Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [609] - "niyukti: [379] + bhASyaM [203] + prakSepaM [26...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||379|| niyuktiH vRttiH zrIogha- kAuMti gRhyate'sminniti grahaNaM-zarAvasaMpuTa susaMvaraM-suguptaM cIvareNa kRtvA taM zarAvasaMpuTam / idAnIM lepasthAnayanelepapiNDe limpane ca pAtrakasya yo yatanAvidhistaM vakSye / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati pAtralepanA. droNIyA || puSaNhe levagahaNaM kAhaMti cauttharga karejAhi / asahavAsiabhattaM akAra'laMbhe ya ditiyre||203 ||(bhaa0) na. 378. 381 | pUrvAda lepadAnaM kariSyAmItikRtvA caturtha-ekamupavAsa kuryAd yena nirvyApAraH sukhenaiva karoti, athAsau caturthaM kartuM bhaa.202||139|| na zaknoti atyantamasahiSNustato vAsika bhaktaM bhakSayitvA pAtrakANi lepayati / 'akAraga'tti atha tahAsikabhaktamakA-12 203 TAraka-apathyaM tasyAlambho vA tayA belayAsa na labhate bhaktaM tataH 'dititare'tti itare' anye sAdhava AnIya dadati landhi-1 saMpazA ye / tatazca lepayitvA kRtakRtyo ghaDyannAha18|kayakitikammo chaMdeNa chaMdio bhaNai leva'haM ghettuM / tumbhaMpi asthi aTTho? Ama taM kittiaMkiMvA ? // 38 // 1 / sa hi lepArtha bajana guroH kRtikarma-bAdazAvarttavandanaM dadAti, kRtakRtikarmA ca chandeneti-dvAdazAvarttavandane guru-18 vAkyametat, chanditaH-anujJAtaH san bhaNati-lepamahaM grahISyAmi tatazca tubhyaM bhavatAmapi astyarthityaM lepena, punarasI gurubhaNati-Amam-asti kArya, punaH sAdhurbhaNati-'kittioM taM lepa kiyantaM grahISyAmi ? 'kiM vatti kiM mallikayA| // 139 // prayojanaM tava uta lepena , AcAryasya ca lepena prayojanaM bhavati, tasya gacchasAdhAraNaM nandIpAtramasti tadarthaM tasya vA's-1 cAryazcintAM kroti| seseci pucchi UNaM kayaussaggo guruM paNamiUNaM / mallagarUve gipahai jai tesiM kapio hoi // 381 // dIpa anukrama [609] REaatana Manmarary.org ~ 281~ Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [611] - "niyukti: [381] + bhASyaM [203...] + prakSepaM [26...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||381|| na kevalaM gurumeva pRcchati zeSAnapi sAdhUna pRSTvA 'kRtotsargaH' kRtopayogo guruM namaskRtya, kiM karotItyata Ahadamallakaruve giNhaI' mallaka-zarAvaM yatra lepo gRhyate rUtaM ca gRhNAti tenAsau lepo chAijai, mallakarUtayozca kadA grahaNaM karoti ?, yadA tayoH kalpiko bhavati, etadukaM bhavati-yadyasauM vastraiSaNAyAM pAtraiSaNAyAM ca gItArthastato mallaka rUtaM c| mArgayitvA gacchatIti / / dA gIyatthapariggAhia ayANao rUvamallae ghernu / chAraMca tattha vacca gahie tasapANarakkhaTTA // 382 // / | athAsau mallakastayormAgaNe na kalpikastato gItArthaparigRhIte-svIkRte mallakarutI gRhItvA kSAraM ca-bhUti gRhItvA tatra hamalake brajati, gRhIte lepe sati cIramupari dattvA lepasya tato rUtaM tata upari bhUtiM dadAti, kimarthaM ?, saprANarakSArthamiti / / idAnIM yaduktamAsIcbodakena yaduta sAgArikaganyAM lepagrahaNaM na kArya yato'sau zayyAtarapiNDo vartata iti, tatpratiSedhanAyAha-18 A vacaMteNa ya di8 sAgAriducakkagaM tu anbhAse / tattheva hoi gahaNaM na hoi so sAgariapiMDo // 383 // 3 bajatA sAdhunA lepamahaNArdhaM yadi dRSTaM sAgArikasaMbandhi dvicakra-gantrikA abhyAse-samIpe tatastatraiva grahaNaM kartavyaH hIna bhavatyasau sAgArikapiNDaH-zayyAtarapiNDo'sau na bhavati / idAnImasau gatvA kiM kRtvA lepaM gRhNAtIsthata AhaII gaMta sucakamUlaM aNunnavattA pahaMti sAhINaM / ettha ya pahatti bhaNie koI gacche nivasamIve // 384 // gatvA 'dvicakramUlaM' ganIsamIpaM, yadi tatprabhuH 'svAdhInaH sannihito bhavati tatastamanujJApya gRhyate, atha tatra garabA AsannaH prabhunosti tatazcAsI sAdhuH pRcchati-ko'tra prabhuH iti, punazcaivaM pRSTe sati kazcitpuruSa eka yAd, yaduta 'ektha SANSAR dIpa anukrama [611] SAREaatanki A sarary on ~282~ Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||384|| dIpa anukrama [614] zrIoSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 140 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [614] "niryukti: [384] + bhASyaM [ 203...] + prakSepa [ 26...]" F muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH ya pabhutti aMtra zakaTe prabhU rAjA, tatazcaivaM bhaNite sati kazcidagItArtho gantrINAmanujJApanArthaM nRpasamIpameva gacchet / ettha ya avidhiaNuNNavaNAe dihaMto / kiM deminti naravaI tujhaM kharamakkhiA duyaketi / sA apasattho levo ettha ya bhaddetare dosA // 385 / / ego sAhU levarasa ko niggao jAva pecchai sagaDAI, sAhuNA pucchiaM-karasa ete sagaDA ?, gihattheNa siDa-rAulA, sAhU agIyattho ciMte-pahU aNuNNaveyavo vaccAmi rAyaM pecchAmi, teNa rAyA diTTho, bhaNati rAyA-kiM tuha demi ?, sAhU bhaNatitubbhaM sagaDe tilamakkhie asthi tattha levo pasattho havati taM me dehi, ettha ya bhaddeyare dosA bhavati, tattha jai so rAyA bhaddo tAhe sabahiM caiva ugghosaNaM karei jaha neha keNai sagaDA ghaeNa makkhiyabA jo makkhei so daMDaM patto evamAI bhaddao pasaMgaM kujjA, aha so paMto rAyA tAhe so bhaNejjA annaM kiMcI na jAiyaM imIe parisAe majjhe to levo jAtio, ahoM asuI samaNA ee mA eesiM koI bhikkha deu| ete avihiaNuNNavaNAe dosA / tamhA cakavaNA tassaMdidveNa vA aNunnAe / kaDugaMdhajANaNA jiMghe nAsaM tu aphusaMtA || 386 / / tamhA vihIe aNuNNaveyavo, sA ya bihI- tA sagaTANaM pAse Thio acchar3a jAva ducakavaI Agao, tao duScakavaiNADiAvaiNA aNuSNAe sati levo gaheyavo, teNa ducakkavatiNA jo saMdiDo ettha paDavio jahA tume bhaleyayaM, teNa vA aNuSNAoM saMto geNhai, kaDugaMdhajANaNaGkaM jiMghiyadho levo-kiM so kaDuo ?- kaDuateleNa makkhio navatti, jai kaTuteleNa For Parts Only ~ 283~ lepapiNDe pAtralepanA. ni. 383-286 // 140 // www.nerary.org Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [616] .. "niyukti : [386] + bhASyaM [203...] + prakSepaM [26...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||386|| makkhio tAhe na gheppai, so adhiro hoi, jo mitilatellamakkhio so gheppai / kathaM punajighaNaM karoti ?, nAsikayA aspRzan / jiMghaNA iti avayavo bhaNio / idAnIM 'chakAyajayaNa'tti vyAkhyAnayannAha harie bIe cale jutte, cakale sANe jalahie / puDhavI saMpAimA sAmA, mahavAte mahiyA'mie // 387 // / harite bIje vA tacchakaTaM pratiSThitaM bhavati tatazca tatra na grAhyo lepaH, tathA tatkadAcicchakaTaM 'calaM' gamanAbhimukha vyavasthitaM bhavati tatazca na grAhyaH, tathA yuktaM vA vahati tadA'pi na grAhyaH, kadAcittasmin zakaTe vatsako baddho bhavati * tadAso vA tatazca na grAhyaH, zvA vA tatra baddhaH tathApi na grAhyaH, jalamadhye tat zakaTaM vyavasthitaM bhavati tato na grAhyaH, kadAcicca sacittavRdhivIpratiSThitaM bhavati tathApi na grAhyaH, kadAcitsaMpAtimasattvaiH sa pradezo vyAptastatazca na grAhyaH, tathA zyAmA-rAtristasyAM ca na grAhyaH, mahAbAte ca vAte sati na gRhyate, 'mahikAyAM dhUmikAyAM nipatannyAM na gRhyate, amitazcAsau lepo na gRhyate kintu pramANayuktaH / dvAragAdheyam , idAnIbhASyakRvyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyA cikhyAsayA''hadAharie bIesu tahA arNataraparaMpareviya caukA / AyAdapayaM ca patidviyaMti erthNpicubhNgo|| 204 // (bhA0) | harite bIje ca dvau catuSkI bhavataH, katham ?, anantaraparamparakalpanayA, etaduktaM bhavati-haritabIjayoranantarapratiSThitatvamAzritya bhaGgacatuSTayaM niSpAdyate, tathA tayoreva haritabIjayoH paramparapratiSThitatvamAzritya dvitIyabhaGgacatuSTayaM nisspaadyte| atra ceyaM bhAvanA-aNaMtaraM harite patihiyA gaDDI bIe a arNataraM patidviA, ego bhNgo| tahA aNaMtaraharie patihiA dIpa anukrama [616] RECACANCCCCASCA-SCAN ~ 284~ Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [618] .. "niyukti: [387] + bhASyaM [204] + prakSepaM [26...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha prata gAthAMka ni/bhA/pra ||387|| droNIyA bRttiH // 14 // Na bIe teSAmabhAvAt , viio bhaMgo 2 / aNNA harie arNataraM na patihiyA tasyAbhAvAt bIe aNaMtaraM paiDiA taio 31 dilepapiNDe tahA annA Na harie aNataraM paiDiA Na bIe aNaMtaraM paiDiA tayorabhAvAt, cauttho 4,esa suddho bhaigo / evaM haritabI-16 pAtralepanA. ni. 387 bhAjapadadvayenAnantarapratiSThitatvakalpanayA bhaGgacatuSTayaM labdhaM / idAnI haritabIjayoreva paramparapratiSThitatvakalpanayA yathA bhaGgaca bhA. 204tuSkaM labhyate tathocyate, taJcaivaM-harite paraMparapaiDiA gaDDI bIe paraMparapaiDiA egobhaMgo aNNA harie paraMparaiDiA Na 4 205 bIe paraMparapaiDiA bIjAnAmabhAvAt , biio bhaMgo, tahA aNNA harite Na paraMparapaiDiA teSAmabhAvAt bIje paraMparapaiDiA | taio aNNA Na harie paraMparapaiDiA NabIe paraMparapaiDiA cauttho bhaMgo tayorabhAvAt, esa suddho bhNgo| 'AyAdupayaM ca | paiDiaMti etthaMpi caubhaMgoM' tathA teSveva haritabIjeSu AtmA-AtmA pratiSThitaH dvipadaM ca pratiSThitamiti, etasminnapi padavaye caturbhaGgikA bhavati, kadham ?, AyA haritabIesu paiDio dupayaM ca haritabIesu paiDiaM ego bhaMgo 1 / tathA AyA haritabIesu paiDio na dupayaM hariyabIesu paiTi vitio 2, tathA AyA na haritabIjesu paiDio dupayaM ca harita-2 bIesu paiDi taio 3 tathA AyA haritabIesuna paiDio dupayaM ca haritabIesu na patihi cauttho bhaMgo 44 eso suddho / evaM annevi parisaNaMtAIhiM bhaMgA sabuddhIe UyavA / harite bIetti garya, calatti vyAkhyAnayannAhadave bhAve ya calaM dami dupaiTiaM tujaM dupayaM AyA ya saMjamaMmi a duvihAuvirAhaNA tattha // 205-(bhA0) // 14 // | cala dvividhaM-dravyacalaM bhAvacalaM ca, tatra dravyacalaM 'dupaihi tujaM dupayaM' duSpratiSThitaM yadvipadaM-zakaTaM tadravyacalamucyate, tatra ca dravyacale lepaM gRhNata AtmasaMyamavirAdhanA bhavati dvividhA / bhAvacalapratipAdanAyAha dIpa anukrama [618] ACARACROCOCESS SHARERucaturiN ~285~ Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [620] - "niyukti: [387...] + bhASyaM [206] + prakSepaM [26...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||206|| bhAvacalaM gaMtumaNaM goNAI aMtarAiyaM tattha / juttevi aMtarAyaM vittasa calaNe ya AyAe // 206 // (bhA0) bhAvacalamucyate yacchakaTaM gamanAbhimukhaM vartate, tatraca lepaM gRhNataH goNAI aMtarAiyaMti-gavAdInAM aMtarAyaM bhavati, kathaM, 8sa kayAi sagaDavaI bhaddao bhavati tato so jAva sAha levaM geNhai tAva te baile na joei pacchA UsUre joteti tato tANaM| bailANaM payaTTattikAuM cAriM na deMti, aggato ya jA sA cArI UsUre pattA, evaM bhAvacale geNhaMtassa aMtarAya havai / daarN| PIjuttetti vyAkhyAyate, tatrAha-'juttevi aMtarAyaM balIvardayukte'pi zakaTe evamevAntarAyaM bhavati / tathA'yaM ca doSaH 'vittasa* |calaNe ya AyAe' te valIvardAH kadAcittaM sAdhuM dRSTvA vitrasanti, tatazca gannyAzcalane lepaM gRhRta AtmopaghAto bhavati / / 2 dAdAraM / idAnIM 'vacche'tti vyAkhyAyatevaccho bhaeNa nAsaha DiMbhakkhobheNa aayvaavttii| AyA pavayaNa sANe kAyA ya bhaeNanAsaMti ||207||(bhaa0) yadi ca tatra vatsaka Asano bhavati tato'sau taM sAdhuM dRSTvA kadAcidbhayena nazyati, tato nazyan kAyAn vyApAda-13 tayati / athAsau tasyAmeva gannyAM baddhastato'sau bhayena nazyan gantryAH kSobhaM karoti, tena ca 'DimbhakSobheNa' gantrIkSobheNa]8, AtmavyApattirbhavati / dAraM / 'sANe'tti vyAkhyAyate-kadAcittatra zvA tiSThati sa ca tamakSaM jihvayA likhati, tatazca lepa gRhRta AtmopaghAto bhavati pravacanopaghAtazca,bhayena nazyatA kAyAzca vinAzyante / dAraM / 'jalapuDhavitti vyAkhyAyate, tatrAhadajo ceva ya harieK so ceva gamo u udagapuDhavIsu / saMpAimA tasagaNA sAmAe hoi caubhaMgA // 208 // (bhA0) * ya eva haritabIjeSu gamaH-adhigama uktaH asAvevodakapRthivyordraSTavyaH, etaduktaM bhavati-yathA tatra padadvayena bhaGgakA dIpa anukrama [620] witunasurary.orm ~286~ Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [622] - niyukti: [387...] + bhASyaM [208] + prakSepaM [26...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||208|| vRttiH zrIogha-1 upalabdhAH evamatrApyudakapRthivIpadadvayena bhaGgakAH krtvyaaH| dAraM / idAnIM 'saMpAtima'tti byAkhyAyate, tatrAha-saMpAimAlepapiNDe niyukti sa gaNA' saMpAtimazabdena asagaNA ucyante, te yadi bhavanti tato lepo na grAhyaH, atra ca bhaGgacatuSkaM bhavati, tadyathA-1 droNIyA |saMpAtimesu appA paiDhio bhaMDI ya paiviA ego 1, tahA appA saMpAtimesu paiTTio na bhaMDI paiTThiA bIo 2, appA bhA. 206 4 209 na paiDio bhaMDI paiDiA taio 3, appA na paiDio na bhaMDI paiDiA cauttho 4, eso suddho / dAraM / 'sAmAe'tti ni.388 // 14 // vyAkhyAyate, tatra ca zyAmAyAM bhaGgacatuSkaM bhavati, kathaM ?, levo divA gahio aNaMmi divase lAio ego bhaMgo 1,8 hA divA gahio rAIe lAio viDao 2, rAIe gahio divA lAio taio 3, rAo gahio rAo lAio cauttho bhago 4, dAraM / 'mahAvAe'tti vyAkhyAyatevAmi cAyamANesu saMpayamANesu vA tasagaNesu nANunnAyaM gahaNaM amiyassa ya mA vigicaNayA // 20 // (bhA0) | vAyau vAti saMpatatsu vA trasagaNeSu nAnujJAtaM lepasya grahaNaM / dAraM / idAnIM mahikA, sA ca 'saMpayamANesu vA tasagaNesu' ityanena vAzabdena vyAkhyAtava draSTavyA, etaduktaM bhavati-vAzabdAnmahikAyAM ca patantyAM lepo na graahyH|| dAraM / 'amiya'tti vyAkhyAyate-'amitasya ca pramANAbhyadhikasya lepasya grahaNaM na kArya, yataH 'mA vikiMcaNiya'tti [mA bhUt prabhUtalepasya grahaNaM vikiMcaNaM-tyAgastaskRto doSo bhaviSyatIti / dAraM / eyaddosavimukkaM ghettuM chAreNa akkamittANaM / dhIreNa baMdhiUNaM gurumUlapaDikamAloe // 388 // F // 14 // dIpa anukrama [622] OMOMOMOM REnamona ~ 287~ Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||388|| dIpa anukrama [624] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [624] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [388] + bhASyaM [ 209 ] + prakSepaM [ 26...]" 80 AgamasUtra - [41/1] mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH etaddoSavimuktaM lepaM gRhItvA vastreNAcchAdya chAreNAkramya tatazcIvareNa taM zarAvasaMpuDhaM bajA gurumUlamAgatya IryApathikAM pratikrAmya gurave Alocayati / daMsi achaMdi agurusesaesa (ya) omatthiyassa bhANassa / kAuM cIraM uvariM rUyaM ca bheja to levaM // 389 // punazcAsau kAyavyApAreNa darzayati, punazca guruM chandayati- Amantrayati, yadi bhadantasya prayojanaM lepena tato gRhyatA - miti, evaM chandayati / 'sesae ya'ti zeSAMzca sAdhUn chandayati, yaduta yadi bhavatAmanena lepena kiJcitprayojanaM tato gRhyatAmiti / evaM yadA na kazcid gRhNAti tadA 'omaMthiyassa bhANassa tti omasthitasya - adhomukhIkRtasya bhAjanasya upari kRtvA cIraM, tatazvIrasyopari rUtapaTalaM karoti, 'chubhejja to levaMti tato rUtasyopari lepa prakSipet / aMgupae siNimajjhimAe ghettuM ghaNaM tao cIraM / AliMpiUNa bhANe eka do tiSNi vA ghaTTe // 390 // punazcAsau rUtasyopari kSiptvA lepaM punaraGguSThapradezinImadhyamAbhiraGgulIbhirgRhNAti, gRhItvA ca 'ghanam' atyarthaM cIraM punaH | poTTalikAvinirgalitena leparasena pAtramAlimpati, tacca pAtrakaM kadAcidekaM bhavati kadAciddau kadAcitrINi, tatazca tAnyAlipya punaH dhaTTayati-aGgulyA masRNAni karotItyarthaH / tAni ca pAtrakANi evaM dimpati anno'nnaM aMkami u annaM ghaTTei vAravAreNaM / Agei tameva diNaM davaM raevaM abhattaTThI // 399 // anyad anyad aGke utsaGge sthApayati, sthApayitvA cAnyad 'ghaTTayati' aGgulyA masRNayati, evaM vArayA vArayA ekaM dve vA'Gke sthApayet anya caikaM masRNayati evaM tAvadyAvanmasRNAni saMjAtAni bhavati / yadA punarekameva liptamutkRSTalepena For Parts Only ~ 288~ nguitar KHU Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [627] .. "niyukti: [391] + bhASyaM [209] + prakSepaM [26...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: ni. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||391|| zrIogha- bhavati tadA rUDhe sati 'ANei tameva diNaM ti tasminneva divase dravaM-pAnakamAnayati 'rae' raNayitvA pAtrakaM tadevalepapiNDe niyuktiH 'abhattahisi upoSita evaM karoti / athAsau glAnAdInAM vaiyAvRttyakaraH syAttatA pAtralepanA. droNIyAlI abhattaTTiyANa dAUM annesi vA ahiMDamANANaM / hiMDeja asaMtharaNaM asaha ghetuM araiyaM tu // 392 // vRttiH atha tat pAtrakaM na rUDhaM glAnAdayazca sIdanti so'pi vaiyAvRttyakarastato ye abhakArthikAH-upavAsikAH sAdhavastebhyo // 143 // 'dattvA' samarpya bhikSArthaM brajati / 'annesiM vA ahiMDamANANaM' anye vA ye bhikSA nAdanti teSAmahiNDamAnAnAM bhoktRNAM samarpya hiNDate / 'asaMtharaNe'tti glAnAdInAmasaMstaraNe-asaMtaraNae hotae evamasau karoti / asahutti athAsau svayamevAsa-18 hiSNurupavAsa kartuM tataH 'ghettuM araiyaM tuti gRhItvA'nyasAdhusatkaM pAtraM 'araiyaM tu'tti araJjitaM tasmin divase pUrvalisamityarthaH, tagRhItvA hiNDeta / yadA punarevaMvidhaH sAdhurnAsti kazcidyasya tannavalepaM pAtrakaM samarpya bhikSAmaTati, AtmanA ca trINi pazcakANi saMvAhayituM na zaknoti, kAni trINi ?, eka navalepaM pAtrakaM anyo bhaktapatavahastRtIyamazuddhArtha mAtraka,18 tadA ko vidhirityata Aha na tarejA jai tinnI hiMDAveuM tao a choraNaM / u paNe hiMDai anne ya davaM si geNhaMti // 393 // | 'na taret' na zaknuyAt yadi trINi pAtrakANi hiNDayituM tato navalepaM pAtrakaM chAreNa-bhUtinA avacUrNya-guNDayitvA | // 14 // ekatra pradeze sthApayitvA hiNDate / 'anne ya davaM si gi pahaMtitti anye sAdhavasta dartha dravapAnakaM gRhNanti / tathA caMilesthAriyANi jANi u ghagamAINi tattha leveNaM / saMjamaphAinimittaM tAI bhUmIi guMDejA // 394 // dIpa anukrama [627] randiturare.org ~289~ Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [630] >> "niyukti : [394] + bhASyaM [209...] + prakSepaM [26...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 560% prata gAthAMka ni/bhA/pra ||394|| 'lesthAriyANi' liptAni, kena ?, lepeneti saMbandhaH, yAni ghaTTakAdIni, tatra ghaTTako-yena pApANakena pAtraM navalepaM masaNaM kriyate, AdigrahaNAccharAvaM cIraM ca lepalipta, etAni lepena sarvANyeva liptAni tatra pAtraka limpataH, tatazca tAni ghaTTa-16 kAdIni bhUtyA guNDayati, yena tatra pratiSThApitAnAM satAM kITikAdyupaghAto na bhavet / kimarthaM punarevaM kriyate ?, ata: Aha-saMjamaphAtinimitta miti saMyamavRddhyardhamiti / evaM levaggahaNaM ANayaNaM liMpaNA ya jayaNA ya / bhaNiyANi ato voccha parikammavihiM tu levassa // 395 // 'evam' uktena nyAyena lepagrahaNaM tathA tasyaivAnayana limpanA ca pAtrakasya yatanA ca grahaNe lepasyaitAni bhaNitAni ataH paraM vakSye parikarmavidhiM liptasya pAtrakasya / sa cAya parikarmavidhiHlitte chagaNiachAro ghaNeNa cIreNa'dhi uNhe / aMchaNa pariyattaNa ghaTTaNe ya dhove puNo levo / / 396 // lipte tatra pAtrake sati 'chagaNiyachAro'tti gomayachAreNa tatpAtraka guNDyate, pazcAcca ghanena 'cIreNa pAtrakabandhena veSTayitvA rajakhANena ca pariveSTyA 'aMbadhi'ti pAtrakabandhagrandhimadattvA tata evaMvidhaM kRtvA 'uNhe'tti uSNe sthApayati, 'aMchaNa'tti tato'jalyA liptasya raGgitasya pAtrakasyAkarSaNa-samAraNaM karoti, Atape kRtvA punaH parivartayati-AtapAbhimukhaM karoti, evaM zoSaNA tasya navalepasya pAtrakasya, dhaute ca chAraguNDite tatra pAtrake punaleMpo dIyata iti / idAnI bhASyakAra etAmeva gAthAM vyAkhyAnayati, tatra 'lite chagaNiyachAro'tti idaM vyAkhyAtameva draSTavyaM, zeSa vyAkhyAnayannAhadAu sarayasANaM pattAdhaM avaMdhaNaM kujA / sANAirakkhaNaTTA pamajja chAuNhasaMkamaNA // 21 // (bhA0) SAGARCACANC dIpa anukrama [630] witunaturary.orm ~290~ Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [633] - "niyukti: [396] + bhASyaM [210] + prakSepaM [26...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: lepapiNDe pAtralepanA. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||396|| vRttiH 398 bhA. 210211 dIpa anukrama [633] zrIoSa dattvA tatra pAtrake sarajastrANaM pAtrAbandhaM punazcAbandhagaM kujjeti-tatra granthi na dadAti, kimartham ?, ata Aha-'sANA- niyuktiHdirakkhaNaTThA' zvAnAdirakSaNArtha granthiM na dadAti, idamuktaM bhavati-grandhinA dattena satA karpaTaikadeze gRhItaH san zunA droNIyA mAjAreNa vA nIyate, punazca tatpAtrakaM pramRjya bhuvaM chAyAta uraNe saGkAmayati, etaduktaM bhavati-aparAhacchAyAkrAntaM san punaruSNe sthApayati / // 14 // taddivasaM paDilehA kuMbhamuhAINa hoi kAyabA / unne ya nisaMkujA kayakajANaM viussaggo // 211 // (bhA0) yasmin divase pAtraka lepayati tasmin divase 'kumbhamukhAdInAM' ghaTagrIvAdInAM pratyupekSaNaM kRtvA tatazca gRhNAti, yena liptaM pAtraka bahistasyAM grIvAyAM tasmin divase kriyate, nizAyAM tu channe tatpAtrakaM kuryAd, AtmasamIpe, kRte ca kArye vyutsargaH karttavyasteSAM ghaTagrIvAdInAM tasminneva divase yena parigrahakRto doSo na bhavet, anyasmin divase'nyAni bhavivyanti / atha lepazeSaH kazcidAste tatastasya ko vidhirityata Aha avagaheDa lebAhiyaM tu sesaM sarUvagaM pIse / ahavAvi nathi kajaM sarUvamujhe tao vihiNA // 397 // kadAcittatrAnyatra vA pAtrake'STako dAtavyo bhavati, tatastadartha-aSTakanimittaM kareNa taM lepAdhikaM zeSa sarutaM peSyate, atha tena lepazeSeNa na kizcitkAryamasti tataH sarUtameva vidhinA parityajet chAreNa guNDayitvetyarthaH / idAnIM tatpAtraka kasyAM pauruSyA bAhyataH sthApanIyaM ? kasyAM cAbhyantare pravezayitavyamityetatpradarzayannAhapaDhamacarimA sisire gimhe addhaM tu tAsi bjejaa| pAyaM Thaye siNehAtirakSaNaTThA pabeso vA // 398 // 156450% // 144|| ~ 291~ Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [636] .- "niyukti : [398] + bhASyaM [211] + prakSepaM [26...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||398|| 'zizirazItakAle prathamapauruSI varjayitvA tatpAtraka bahirAtape sthApyate, caramAyA-caturthaprahare zizirapauruSyAM tatpA-16 akamabhyantare pravezayet, 'gimhe addhaM tu tAsi vajejatti grISmakAle tayoH-prathamacaramapauruSyoraI varjayet, tataH pAtrake sthApayet pravezayedvA, etaduktaM bhavati-grISme arddhapauruSyAM gatAyAM satyAM pAtrakaM bahiH sthApayet , tathA caramapraharAH gate & sati tatpAtraka pravezayet, kimartha-siNehAirakkhaNaTThA' etaduktaM bhavati-zizire prathamapraharaH caramapraharazca snigdhaH kAlastamizca pAtraka na kriyate, lepavinAzabhayAt , tathoSNakAle ca prathamapraharAr3he caturthapraharADe ca na sthApyate, so'pi | nidha eva kAlaH, atIvoSNe sthApanIyaM yena ruhyata iti / ucaogaM ca abhikakhaM karei cAsAirakkhaNahAe / vAcAreha va anne gilANamAIsu kajjesu // 399 // tasmiMzcAtapasthApite 'upayoga' nirUpaNaM 'abhIkSNaM' punaH punaH karoti, kimarthamityata Ahe-'vAsAirakkhaNaTThA' varSAdirakSaNArdha, AdigrahaNAt zvAdirakSaNArtha ca, anyAn vA sAdhUna vyApArayati pAtrakarakSaNArthaM yadyAtmanA glAnAdi-18 kAryeSu kSaNikaH / kiyantaH punarlepA dIyante ityasya pradarzanAyAha eko va jahaneNaM dugatigacattAri paMca ukkosA / saMjamaheuM levo vajitsA gAravavibhUsA // 40 // eko jaghanyena pralepo dIyate madhyamena nyAyena dvau bayazcatvAro vA utkRSTataH paJca lepA dIyante, sa ca saMyamArtha dIyate, varjayitvA gauravadhimUSe, tatra gauravaM yena mAM kazcidbhaNati yathaitadIyametacchobhanaM pAtramiti, vibhUSA sugamA / idAnIM | "dhove puNo levo"tti, amumavayavaM vyAkhyAnayannAha dIpa anukrama [636] SRO mo. 5 RERucation H aram.org ~292~ Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [638] - "niyukti: [400] + bhASyaM [211..] + prakSepaM [26...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 400|| zrIogha- aNuvardRte tahavi hu sarSa avaNi to puNo liMpe / tavAya sacoppaDagaM ghaTagaraiaMtato dhoce // 401 // dAlepapiNDe niyuktiH anupatiSThati-aruhyamANe arujjhate, etasmin pAtrake 'tathA'pi tenApi prakAreNa yadAna rohati sadA sarva lepamapanIya pAtralepanA. droNIyA tataH punarlimpati / eSa tAvat khaJjanalepaviSayo vidhiruktaH, idAnIM tajjAtalepadhiSi pradarzayannAha-tajAyasacopaDagaM' ni. 399vRtti tasminneva jAtastajAto-gRhasthasamIpasthasyaivAlAbukasya 'sacoppaDagassa' tailasnigdhasya yadrajAlakSNaM cikaNaM lagnaM sa tajA- 403 // 145 // 4 talepa ucyate, evaM tajjAtalepaH, saghoSada-sohaM yatpAtrakaM tavU 'ghaTTagaraitaM' ghaTTakena racita-masRNitaM ghRSTa sattataH kAji-11 kena zAlayet / katiprakAraH punarlepaH ityasa Aha tajAyajusilevo khaMjaNalevo ya hoi boDayo / murianAcApaMdho teNayaSeNa parikaho // 10 // tajjAtalepo yuktilepaH-pASANAdiH khaJjanalepaveti vijJeyaH / evaM ca yadA tatpAtraka pUrvameva bhannaM bhavetsadA kiM karttavyamityata Aha-tadA'nyaddhate pAtraka, yadAjyalAbhAvassadA kiM karttavyamityata Aha-muhianAvAbaMghoM tti tadA tesadeva pAtrakaM sIghayati, kena punarvagdhema tassopanIyaM, mudrikAvandheja-adhiSamdhema sIvayati yArazo mAvi bandho bhavati tatsahayona gomUtrikAbamdhenetyarthaH, anyaH senakavandho gUDho bhavati sa parjito yatastaspAyakaM tena senakavandhenAradaM bhavati musiraM ca hotiti / idAnImetAmeva gAthA vyAkhyAnayati,tatra sajAtajanalepau vyAkhyAtAdeva,zvAnI yuktile pratipAdapati-IRyan jusIu pattharAhe pahikuTTho so u samihI jeNaM / dayakRsumAra asatihi saMjaNaleSo majo aNio // 40 // I yuktilepaH punaH prastarAdirUpaH, AdigrahaNAccharikAlepo vA, saca prastarAdilepaH pratikuSTha asipiyo bhagavami dIpa anukrama [638] SAREaanna H aram.org ~ 293~ Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [641] .- "niyukti: [403] + bhASyaM [211..] + prakSepaM [26...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 403|| tAsa samidhimantareNa na bhavati, yatabaivamato jIvadayArtha sukumAratvAdasannidhiriti ca kRtvA khannAmalepa ebhiH kAraNa ruko bhaNitaH / mAha-evaM hi sukumAraM lepamitrAtastakha vibhUSA bhavati !, uccate, maisadati, yatAdA saMjamahe levo na vibhUsAe vadati titthayarA / saha asai pa viSTalo sAsAhamme uvaNao u // 4 // mA 'saMyamahata' saMyamanimitta lepa ukto na vibhUSArtha vadamti tIrthakarAH / atra ca sASTAntaH asarAratakSa / ekami | |saMnivese do ithiyAo, tANaM ekA saI aNNA asaI, jA sA saI sA asANaM vibhUsaMtI acchA, asaIvi evameSa, samo saIe bhattArabhattittikAU uSaNabeso logeNa gaNijjA na ya hasijjai, asaIe uNa ceso ullaNo loe hasijara, yasa-15 stasyA asI veSo'bhyArthaM varttate / evamatra satIsAdharmya upanayaH kartavyaH, yathA satyA vibhUSAM prakurvatyA api sA vibhUSA 1/lokenAnyathA na kalpyate evaM sAdhoH saMyamArtha zobhanaM lepayato'pi na vibhUpAdoSa rati // idAnI mudrikAdivandhAna vyAkhyAnayati, tatsaMbandhaM pratipAdayannAhaPI bhijjina lippamANaM littaM vA asaie puNo bNdho| muddianAvAbaMdho na teNaeNaM tu baMdhijjA // 405 // bhidyettaliSyamAnaM pAtrakaM vA limpitaM vA sadbhidyeta tato'nyasyAbhAve punarapi vadhyate-sIcyate, tatra mudrikAvandhasyeyaM sthApanA- nauvandhaH punardvividho bhavati, tasya ceyaM sthaapnaa-64| stenakabandhaH punargupto bhavati, madhyenaiva pAtra-1|| kakASThasya davarako yAti tAvadhAvarasA rAjiH sIvitA bhavati, tena 38 stenakabandhena durbalaM pAtraM bhavatyato'sau varjanIyaH / idAnIM sa lepa uttamamadhyamajaghanyabhedena trividho bhavatyata Aha dIpa anukrama [641] ~294~ Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [644] - "niyukti: [406] + bhASyaM [211..] + prakSepaM [26...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIopa- niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra // 406|| droNIyA // 146 // dIpa anukrama [644] kharaayasikusuMbhasarisava kameNa ukkosamajjhimajahannA / navaNIe sappivasA guDena lepo alevo u / / 406 // lepapiNDe __khara iti-sarasannayaM tilatilaM teNa kao ukoso leyo, ayasi-kusuMbhiA teNa ya majhimo levo, sarisavatelleNa ya pAtralepanA | jahannao hoi, anena krameNotkRSTo madhyamo jaghanya iti / kaiH punarlepo na bhavatItyata Aha-navanItena sarpipA-ghRtena - ni. vasayA guDena lavaNena ca, ebhiH rasaralepaH-ebhirlepo na bhavatIti / ukto dravyapiNDaH, idAnI piNDasyakArthikAnyucyante-4 484-407 bhAvapiNDe piMDa nikAya samUhe saMpiMDaNa piMDaNA pa smvaae|smosrnn nicaya uvacaya cae ya jumme ya rAsI ya // 407 // ni.408 piNDo nikAyaH samUhaH saMpiNDanaM piNDanA ca samavAyaH samavasaraNaM 'mR gatI' samyag-ekatra gamanaM samavasaraNaM, nicaya upacayaH cayazca jummazca rAziH pinnddaarthH| pratipAdito dranyapiNDaH, bhAvapiNDapratipAdanAyAha duviho ya bhAvapiMDo pasatthao hoi appasattho ya / duga sattaTTacaukcaga jeNaM vA yajjhae iyro|| 408 // dvividho bhAvapiNDa:-prazastabhAvapiNDo'prazastabhAvapiNDazca, tatrAprazastaM pratipAdayannAha-'duyasattaaTTha'ityAdi, duviho rAgo ya doso ya sattaviho satta bhayahANANi, etAni ca tAni-ihalokabhayaM paralokabhayaM AyANabhayaM akamhA-1 bhayaM AjIviyAbhayaM maraNabhayaM asilogabhayaM, "ihaparaloyAyANamakamhAAjIvamaraNamasiloe"tti / aTTha kammapayaDIo| // 14 // NANAvaraNAiyAu, ahabA aTTha mayaTThANANi-jAikulabalarUve tavaIssarie sue lAbhe / caubiho kohmaannmaayaalohruuvo| rAgadveSAveva piNDaH audayiko bhASo'nantakarmapudgalanirvRttaH piNDaH, evaM saptabhirbhayasthAnoM janyate karmapiNDaH, eva EKAR Almorary on atha 'bhAvapiNDa' varNayate ~295~ Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||409|| dIpa anukrama [647] Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [647] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [409] + bhASyaM [211] + prakSepa [ 26...] 0 AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH manyatrApi yojyaM, 'yena vA' bAhyena vastunA itaraH- AtmA badhyate karmaNA'STaprakAreNa so'prazastaH / idAnIM prazastaM bhAva| piNDaM pratipAdayannAha - tiviho hoi pattho nANe taha daMsaNe carite ya / mocUNa appasatthaM pasatthapiMDeNa ahigAro // 409 // trividhaH prazasto bhAvapiNDaH- jJAnaviSayaH darzanaviSayaH cAritraviSayazca tatra jJAnapiNDo jJAnaM sphAtiM nIyate yena, tathA darzanaM sphAtiM nIyate yena, cAritraM sphAtiM nIyate yena sa bAhyo'bhyantaraca piNDaH, muktvA'prazastaM prazastapiNDenAdhikAraH / ayaM ca bhAvapiNDaH kena piNDyate ?-pracurIkriyate, zuddhenAhAropadhizayyAdinA, atra cAhAreNa prakRtaM sa eva prazasto bhAvapiNDaH, kAraNe kAryopacArAt, jJAnAdipiNDakAraNamasI, sa cAhAra eSaNAzuddho grAhyaH anena saMbandhenAgatA eSaNA pratipAdyate / athavA pUrvamidamuktaM- 'piMDaM ca esaNaM ca bocchaM' tatra piNDa uktaH, idAnImeSaNA pratipAdyate, athavA svayame vAyaM bhASyakRtsaMbandhaM karoti-littaMmi bhASaNaMmi u piMDassa ubaggaho u kAyaddo / juttassa esaNAe tamahaM vocchaM samAseNaM // 212 // (bhA0) lipte bhAjane sati tataH piNDasyopagraho - grahaNaM karttavyaM kiMviziSTasya piNDasya 1 - epaNAyuktasya, atastAmevapaNAM pratipAdayannAha - nAmaM ThavaNAdavie bhAvaMmi ya esaNA munneycaa| dabaMmi hiraNNAI gavesagahabhuMjaNA bhAve // 410 // For Parts Only ~296~ Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||410|| dIpa anukrama [649 ] zrIoogha niryutiH droNIyA vRttiH // 147 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2/1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [649] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita 0 "niryuktiH [ 410] + bhASyaM [ 212 ] + prakSepaM [ 26...]" AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH nAmasthApane sugame, dravye dravyaviSayA, yathA hiraNyAdergaveSaNAM karoti kazcid bhAve-bhAvaviSayA trividhA - gaveSaNaiSaNAanveSaNaiSaNA grahaNaipaNaiSaNA-piNDAdAnaiSaNA grAsaiSaNA / sA ca gaveSaNaiSaNA ebhirdvArairabhigantavya pamANe kAle Avassae ya saMghADae ya ubakaraNe / matagakAussaggo jasma pa jogo sapacikkho // 411 pramANaM kativArA bhikSArthe praveSTavyamiti, etadvakSyati, 'kAle'tti kasyAM velAyAM praveSTavyaM ?, bhikSA gaveSaNIyA ityarthaH, 'Avassae 'tti Avazyaka - kAyikAdivyutsarga kRtvA bhikSATanaM karttavyaM gaveSaNamityarthaH, 'saMghADae' ti saGghATakayuktena hiNDanIyaM naikAkinA, 'ubagaraNe'tti bhikSAmaTatA sarvamupakaraNaM grAhyamAhozvitsvalpaM, 'mattage'ci bhikSAmadattA gaveSayatA mAtrakagrahaNaM karttavyaM, kAyotsargaH - bhikSArthaM gacchatA upayogapratyayaH kAryaH, tathA ca yasya yogaH - bhikSArthaM gacchazidaM vakti yasya yogo yena vastunA saha saMbandho bhaviSyati tadgrahISyAmItyarthaH, 'sapaDivakkho tti sarva evAyaM dvArakalApaH sapratipakSo'pi vaktavyaH, sApavAdo'pItyarthaH / idAnIM bhASyakAraH pratipadametAM gAthAM vyAkhyAnayati, tatra "pamANe "ti vyAkhyAnayazAha duvihaM hoi pamANaM kAle bhikkhA pavesamANaM ca / sannA bhikkhAyariA bhikkhe do kAla paDhabhaddhA // 213 // (bhA0) dvividhaM pramANaM bhavati, 'kAlo'tti eka kAlapramANaM kAlaniyamaH - velAniyama ityarthaH tathA'nyadvivArthI pravizamAnAmAM 'pramANa' mArAlakSaNaM bhavati, tatra bhikSApravezapramANapratipAdanAyAha-'sannAbhikkhAyariyA bhikkhe do' bhikSArthI vArAdvayaM pravizati, ekamakAlasaJjJAyAH pAnakanimittaM dvitIyaM bhikSAkAle pravizatIti / jadi guNa sahavaNAraM bhiklA For Parts Only * j% ~ 297~ bhAvapiNDaH ni. 409 eSaNAyAM pramANakAlAvazyakA dibhirgaveSaNapaNA bhA. 212 ni. 410-411 bhA. 213 // 147 // wrary.org Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra |213|| dIpa anukrama [651] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [651] "niryukti: [411...] + bhASyaM [ 213 ] + prakSepa [26...]" 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH yarigaM karei tato khettaM camaDhijjai uDDAho va havara, jahA gasthi eesiM bhikkhAhiMDaNe niyamo, tamhA doNi vArADa hiMDiyavaM, evaM ca putrabhaNiyameva-puNo puNo pavisame sahabakulANi camaDijAMtitti, tena bhAsakAraNa bahuvArA pavisaNe dosA na daMsiA / uktaM bhikSApravezavArApramANaM, bhikSAkAlapratipAdanAyAha - 'kAle paDamA' kAla iti bhikSAkAlastasmin pravizitavyaM, tathA 'paDhamaddhA' iti prathamapauruSyAM vadarddha tasmiMzca bhikSArthaM pravizitamyaM, ukaM kAlamamaraNam / AreNa bhadapaMtA maddaga uDavaNa bhaMDaNa padosA / dosINapaurakaraNaM ThaviSagadosA ya bhami // 214 // bhA0 ) yadi punararddhapauruSyA Arata eva - pratyUSasi eva bhikSArthaM pravizati tato bhadrakakRtA ete doSAH 'uDavaNaM bhaMDaNapaosA' uTTAvaNaM pasuttamahilAe karei, jahA pabatiyagA AgayA taM uTThettA desutti, ahavA sA AlasseNa na uTThei tao bhaMDaNaMkalaho hojjA, athavA sA ceva paosejjA, pradveSaM gacchatItyarthaH / 'dosINaparakaraNaM'ti so caiva givaI imaM bhaNaI| jahA ee tavassiNo ratiM ajimiA ecAhe chuhAIyA aho samatiregaM raMdhijjAsu jeNa ethArNapasaravelAe AgayAnaM hoitti / tathA 'ThaviagadosA yatti sthApanAkRtAzcaivaM doSA bhavanti // sAMprataM prAntakRtadoSakathanAcAhaadyAgamaMgalaM vA unbhAvaNa khiMsaNA haNaNa pNte| phiDiuggame ca ThaviyA bhaddagacArI kilissaNayA ||215|| (bhA0) bhaNijjA - aho me adAgamiva adhidvANaM havai, tathA siMsaNA vA bhavati, jahA tAvatpratyUSasveva pravizatAM doSa uktAH givaI ghare asthi, tao pasare sAhU Agao, taM dahaNa ya gihavaI imaM diTTha, amaMgalaM cAsau gRhapatirmanyate sAdhudarzanaM, tatazcaivaM ohAvaNA - paribhavo ete poTrpUraNatthameva pavaDyA, AhaNaNA vA paMte-prAntaviSaye bhavati / evaM Education Intention For Park Use On ~298~ waryara Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [653] - niyukti: [411...] + bhASyaM [215] + prakSepaM [26...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||215| zrIopa 'phiDie' ti adhApagatAyA-atikrAntAyAmar3apauruSyAM bhikSA) pravizati tatazca yadi bhadrako bhavati tata evaM pramANakAniyuktiH avIti-yaduta adivasAdArabhya yathA iyatI belA rAjasya bhaktasya bhavati tathA kartavyaM, tatazca udgamadoSaH-AdhAkamoM-STATE lAdibhirgadroNIyA didoSaH, 'Thaviya'tti athavA yaduddharati tattvayA'dyadivasAdArabhya sAdhvartha sthApanIyaM, tatazcaivaM sthApanAdayo doSA bhadrakadRttiH bhA-214viSayA bhavanti, athAsau gRhapatirbhadrako na bhavati tataH 'cArI' iti tatazcAvelAyAM bhikSArtha praviSTamevaM prAnto bravIti 216 // 148 // yadutAyaM cArIbhaNDikaH kacid anyathA ko'yaM bhikSAkAla iti, nAyaM pratyUpakAlo nApi madhyAhnakAla iti, 'phila-131 ssaNa'tti tathA avelAyAM bhikSAnimittaM praviSTasya kleza eva paryaTanajanitaH paraM na tu bhikSAprAptiH, tamhA dosI|NavelAe ceva uyareyavaM / idAnIM madhyAhnasyArata eva yadi bhikSAmaTati tataH ko doSaH / ityata Ahabhikkhassavi ya avelA osakahisakkaNe bhave dosA / bhaddagapaMtAtIyA tamhA patte care kAle // 216 ||(bhaa0) bhikSAyA avelAyAM yadi pravizati tato yadi bhadrakA 'osakarNati yA'sau randhanabelA tAM madhyAhnAdArata eva kArayati yena sAdhorapi dIyate, evaM tAvanikSAvelAyAmaprAptAyAM hiNDato doSAH, atha punarnivRttAyAM bhikSAvelAyAmadati 8 hai tataH 'ahisakaNe'tti randhanabelA tAmucchUra evaM karoti yena sAdhorapi bhaktaM bhavati, evamete doSA bhadrake bhavanti, 148 // 'paMtAdIya'tti prAntakRtAstu doSAH pUrvavadraSTavyAH bhANDiko'yamiti brUte prAntaH, tasmAtprApta eva kAle caremikSA na nyUne||'dhike vA / "kAle"tti gayaM, idAnIM "Avassae"tti vyAkhyAyate dIpa anukrama [653] XNarayan ~299~ Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra |217|| dIpa anukrama [655 ] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [655] "niryukti: [411...] + bhASyaM [ 217 ] + prakSepa [26...]" 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Avassaga soheDaM pavise bhikkhassa sohaNe dosA / uggAhi avosiraNe davaasaIe ya uDDAho || 217|| (bhA0 ) avazyaM karttavyamAvazyakaM-kAyikAvyutsargarUpaM zodhayitvA kRtyetyarthaH, tato bhikSArthaM pravizet, asodhane Avazyakasya doSA bhavanti, kathaM ? - 'uggAhiyavosiraNe'tti yadyasau sAdhuH udbhAhitena gRhItenaiva pAtrakeNa vyutsRjati tata uDDAhaH, atha tatprAtrakamanyasya sAdhoH samarpya yadi vyutsRjati tatazca dravasyAsati-abhAve sati 'uDDAho' upaghAto bhavati / aidUragamaNaphiDio alahaMto esapi pelejjA / chaDDAvaNa paMtAvaNa dharaNe maraNaM ca chakkAyA // 298 // (bhA0) athAsau atidUraM gamanaM karoti sthaNDile tataH 'phiDio'ti bhraSTaH san bhikSAvelAyA bhikSAmaprApnuvanneSaNAmapi 'prera yet' atikrAmayet, athavA tatraiva kvacidgRhAsanne vyutsRjati tataH 'chaDDAvaNa'tti sa gRhapatistadazuci chaDDAbeti, tyAjayatItyarthaH, athavA paMtAvaNaM-tADanaM kazAdinA karoti, athaitadoSabhayAddharaNaM karoti purISavegasya tato maraNabhayaM bhavet, vyutsRjatastu SaTkAyavirAdhaneti, sthaNDilAbhAvAt / 'Avassae'tti gayaM, 'saMghADae' ti vyAkhyAyate-- ekANiyassa dosA itthI sANe taheva paDiNIe / bhikkhavisohi mahvaya tamhA savitijjae gamaNaM // 412 // dAraM / yadi saGghATakopetaH san bhikSATanaM na karoti tata ekAkina ete doSAH strIkRtaH zvajanitaH pratyanIkajanitaH bhikSAvizuddhirekasya na bhavati tathA vratopaghAto bhavati tasmAtsadvitIyena gantavyam / iyaM ca pratidvAragAthA, idAnIM bhASyakAra: | pratipadaM vyAkhyAnayati For Park Use Only ~300~ Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [658] - "niyukti: [412] + bhASyaM [219] + prakSepaM [26...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata niyukti droNIyA gAthAMka ni/bhA/pra ||219|| zrIoSa- saMghADaemagahaNe dosA egassa itthiyAu bhave / sANe bhikkhuvaogaM saMjamaAegayaradosA // 219 ||(bhaa0) gaveSaNaiSa 'saGkATakasya saGghATakasaMyogasya 'agrahaNe' akaraNe doSA ekAkinaH khIkRtA bhavanti, ekAkinaM dRSTvA sAdhu kadA- NAyAM saMghA cidgRhIyAt / 'ityi'tti gayaM, 'sANe tti vyAkhyAyate-zunyupayoga yadi dadAti tataH saMyamaviSayo doSaH, atha bhikSA-18Titva bhA. vRttiH yAmupayogaM dadAti tata AtmopaghAtadoSaH, evamekAkinaH pravizataH zunIkRto doSo bhavatIti, yathAsaGgyaM caitad vyAkhye-16 | ni.412 // 149 // yaM / 'sANeti garya, idAnIM 'paDiNIe'ci vyAkhyAyate doNNi ududdharisatarA egosi haNe padudRpaDiNIe / ligharamahaNe asohI aggahaNa pdosprihaannii||220|| (bhA0) | dvau sAdhU bhikSAmaTantau pratyanIkasya duSpradhRSyatarau bhavataH-duHkhena paribhUyete durjayatarau ityarthaH / 'egotti haNe' ekAkinaM punadRSTvA hanti pradviSTaH san pratyanIkastasmAtsaGghATakena gantavyaM / 'paDiNIe'tti garya, idAnIM 'bhikkhAvimohi'tti bhaNNai-yadA sa ekAkI kacitpATake bhikSArtha praviSTaH samakameva ca gRhatrayAnnirgatA bhikSA gRhRto bhikSAyA azuddhirbhavati-18 AhRtadoSo bhavati, yata IryApathikA zodhayituM na zaknoti, atha tatraikA bhikSA gRhNAti yasyAmupayogo dattaH tata itarasya bhikSAdvayasyAgrahaNe 'paosa'tti te bhikSAdAtAraH pradveSa gaccheyuH, yadutAsmAkamayaM paribhavaM karoti yena nAsmadIyaM gRhNAti, 'parihANi'tti agrahaNe ca parihANirbhavati bhikSAyA gacchasya vA tenAgRhItena 'bhikkhavisohi'tti garya, idAnIM // 14 // hai mahabaya'tti vyAkhyAyate pANivaho tisu gahaNe pauMjaNe koMTalayassa vitiyaM tu| teNaM ucchuddhAI pariggaho'NesaNaggahaNe ||221||(bhaa0) dIpa anukrama [658] REaateiMhand ~ 301~ Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [660] .- "niyukti : [412] + bhASyaM [221] + prakSepaM [26...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||219|| triSu gRheSu yaugapadyAgatAM bhikSAM yadA gRhNAti tadA prANivadhaH kRto bhavati, tatazca prathamatabhaGgA, tathA 'cAsI ekaakii| 8. kauTalaM jyotiSa nimittaM vA prayuGge, tatazca anRtasya niyamenaiva sambhavo yatastatropacAtakaramavazyamucyate, upadhAtajanaka cAnRtaM taduccAraNe dvitIyatratabhaGgaH / teNaM ucchuddhAI' atha tatra gRhe ekAkI praviSTaH san ucchuddha-vikSipta hiraNyAdi pazyati tatazca tadhAti, ekAkino mohasaMbhavAt , 'teNaM'ti tataH stainyadoSastRtIyavatabhaGga ityarthaH, tathA kadAci-IN dekAkI aneSaNIyamapi gRhNIyAt , tatastasminnaneSaNIye gRhIte parigrahakRto doSaH, caturthavratamatra pRtham noka, madhyamatIrthaka-13 rANAM parigraha eva tasyAntarbhAvAt , kila nAparigRhItA strI bhujyata iti, pazcimasya tu tIrthakRtaH pRthak caturthaM prata, sanma-6 tena caturdhavatabhaGgaM darzayannAha[vihavA pautthavaiyA payAramalabhaMti dddumegaagii| dArapihANaya gahaNaM icchamaNicche ya dosA u // 222 // (bhA0) vidhavA strI, dhavo-manuSyaH sa vinaSTo yasyA iti samAsaH, tathA proSitabhartRkA, tadhA yA pracAraM na lamate-niruddhA dhriyate, sA evaMvidhA triprakArA strI ekAkinaM sAdhuM praviSTaM dRSTvA gRhe dvAraM DhaGkayitvA gRhNIyAt , tatra yadyasau tAM striya51 micchati tataH saMyamabhaMzaH atha necchati sata uDDAhaH, saiva strI lokasya kathayati, yadutAyaM mAmabhibhavatIti, ttshcoddddaahH|| pratidvAragAthA vyAkhyAtA / kaiH punaH kAraNairasau ekAkI bhavati', tabAhagAravie kAhIe mAille alasa luddha niddhmme| dullabhaattAhiThiya amaNune yA bhsNghaaddo||413|| daargaahr| 'mArathie ti garveNa labdhisaMpanno'hamitikRtvA ekAkIbhavati, tathA 'kAhIe'tti bhikSArthaM praviSTo dharmakathAM karoti KAREKAXXERCE - dIpa anukrama [658] - Sumitaram.org ~302~ Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [662] .- "niyukti: [413] + bhASyaM [222] + prakSepaM [26...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||222|| zrIogha- mahatIM velAM tiSThati tatastena saha na kazcitprayAti tatazcaikAkIbhavati, tathA mAyAvAnekAkIbhavati, sa hi zobhanaM bhu- gaveSaNaiSaniyuktiH ktvA'zobhanamAnayati, sa ca dvitIyaM necchatyata ekAkIbhavati, 'alasa' anyena saha prabhUtaM paryaditumasamarthastata ekA- NAyAM saMghA droNIyA kyevAnIya bhakSayati, gacchavaiyAvRttye'lasaH sa ekAkIbhavati, 'luddha'tti lubdho vikRtIH prArthayati, tAzca dvitIye sati nATitva bhA. vRttiH IN222-224 zakyante prArthayitumata ekAkIbhavati, nirddharmaH aneSaNIyaM gRhNAti tato dvitIyaM necchati, 'dukhabhatti durlabhe durbhikSe // 15 // ekAkIbhavati, tatra hi ekaika evaM gacchati yena pRthak pRthag bhikSA labhyate, tathA 'attAhiTTiya'tti AtmAdhiSThito T RA yadAtmanA labhate tadAhArayati attaladdhiutti jaM bhaNioM, athavA amanojJo-na kazcitpratibhAti radanazIlatvAttatazcaikAkI 81 ekAkitve doSAH hiNDate, evamasaGghATako bhavati / idAnIM etAmeva gAthAM bhASyakAro yAkhyAnayati saMghADagarAyaNio aladdhiomoyalaDisaMpanno jeDagga paDiggahagaMmuha gAravakAraNA ego|| 223 ||(bhaa0) kasyacitsaGghATakasya yo'sau ratnAdhikA-paryAyajyeSThaH 'aladdhikatti alabdhikaH-labdhirahitaH 'oma'tti paryAyalaghu-18 IitIyaH sa ca labdhisaMpannaH, tato yo'sau paryAyeNa ladhurlabdhimAn sa bhikSAmaTannagrato gacchati ratnAdhikazca pRSThato brajati, punazca maNDalyAM bhojanakAle AcAryA evaM bhaNanti, yaduta jyeSThAryasyAgrataH patadbhahaM muJca, punarasI omarAiNio cinta-17 4|yati, yadutAsyAM velAyAmayaM jyeSThAyaH saJjAto na tu bhikSAvelAyAM jyeSThAryaH saJjAtaH, ahaM labhe yAvatA jyeSThAryasya prathamaM // 150 // hai samarpyate, tatazcAnena garvakAraNena ekAkI bhavati-ekAkyeva hiMDati / 'gAravie'tti gayaM, 'kAhIutti byAkhyAyate kAhIu kahei kahaM bihao vArei ahava gurukahaNaM / evaM so egAgI mAillo bhaddagaM muMje // 224 ||(bhaa0) dIpa anukrama [662] For P OW ~303~ Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [664] .- "niyukti: [413...] + bhASyaM [224] + prakSepaM [26...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||224|| dIpa anukrama [664] bhikSArtha praviSTaH kathako dharmakA kurvannAste, tatazca tasya dvitIyo dhArayati-mA kRthA dharmakathA glAnAdayaH sIdantIti, athavA''gatya guroH kathayati yadutAyaM dharmakAM kurvastiSThati, gururapi taM nivArayati, yadi vArito'pi kathayati sadA sa evamekAkyeca saMjAyate / 'kAhie'tti garya, mAyAvI bhadrakaM bhute ata eva ekAkI gacchati // 'mAille'tti gaye, 'alaseti vyAkhyAyatealaso ciraM na hiMDai luddho ohAsae vigiio| niddhammo NesaNAI dullahabhikkhe va egAgI / / 225 ||(bhaa0) alasazciraM na hiNDate katipayAM bhikSAM gRhItvA''gacchati / 'alase'tti garya 'luddho'tti bhaNNati, lubdho vikRtIH|| prArthayate, tatazcaikAkyeva yAti / 'luddhe'tti gayaM 'Niddhamma tti bhaNyate, nirdharmA anepaNIyAdi gRhNAti, aparasAdhupreritazcaikAkIbhUyavATati / 'Niddhameti garya, 'dullabheti bhaNyate, durbhikSe-durlabhabhikSAyAM saMghATa necchati ekAkyeva bhikSayati, tatazkAkyeva bhavati, 'dullabhe'tti gataM, 'attAhiDiyotti vyAkhyAyate attAhiDiyajogI asaMkhaDIo vaNi? savesi / evaM soegAgI hiMDai uvaesa'NuvadesA // 226 // (bhA) | AtmAdhiSThitena labdhena bhaktAdinA yujyata iti AtmAdhiSThitayogI attaladdhio ityarthaH, sa ekAkI bhavati / 'a-IN tAhiDie'tti gayaM, 'amaNunetti vyAkhyAyate-'asaMkhaDio vaNi? savesiM'ti kalahakArakaH sarveSAmaniSTaH san 4 tatazcaikAkI kriyate, evamebhiH kAraNarekAkyasI hiNDate, upadezena anupadezena vA, upadezena guruNA'nujJAtaH anupadezenaguruNA'nuktaH / vyAkhyAtaM saGghATakadvAram , adhunopakaraNadvAramucyate SAROKAR ko Janmurary on ~ 304~ Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [667] . "niyukti: [413...] + bhASyaM [227] + prakSepaM [26...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||227|| zrIogha- sabovagaraNamAyA asaha AyArabhaMDageNa saha / nayaNaM tu matsagassA na pa paribhogo viNA kajje ||227||(bhaa0) gaveSaNeSaniyuktiH tatrotsargataH sarvamupakaraNamAdAya bhikSAgaveSaNAM karoti, athAsau sarveNa gRhItena bhikSAmaTitumasamarthastata AcAra-IPNAyAekA droNIyA | kitvaM bhA. vRttiH lAbhaNDakena samaM, AcArabhaNDaka-pAtraka paTalAni rajoharaNaM daNDakaH kalpadvayaM-auNikaH kSaumikazca mAtraka ca, etadgRhItvA|81 yAti / 'uvagaraNe'tti gayaM, idAnI mAtrakagrahaNapratipAdanAyAha-nayanaM mAtrakasya karoti bhikSAmaTana , na ca tasya mAtrakasya prmaannaadii||15|| kAryeNa vinA saMsaktAdinA paribhogaH kriyate / 'mattae'tti garya, 'kAussagga'tti vyAkhyAyate nisapratiApucchaNatti paDhamA biiyA paDipucchaNA yakAyacA / AvassiyA ya taiyA jassa ya jogo cautyo u / 228 / ( bhAga pakSANi paDhama Apugchan, yaduta-saMdisaha ubaogaM karemi, esA paDhamA, uvaogakarAvaNioM kAussarga, ahiM ussAsehiM namo ni. 414 kAraM ciMtei, tato namokAreNa pAreUNa bhaNati-saMdisaha, Ayario bhaNai-lAbho, sAhU bhaNai-kahatti, esA paDipucchA, tato Ayario bhaNai-tahatti, tao 'AvassiyAe jassa ya jogoM'tti jaM jaM saMjamassa uvagAre vaTTA taM taM geNhissAmi 'jassa ya jogo'tti vyAkhyAtam / idAnImetAnyeva pramANAdIni dvArANi sapratipakSANyabhidhIyante, tatra yadutaM pramANa-18 dvAre-vArAdayaM praveSTavyaM, tasya pratipakSa ucyate, bArAtrayamapi pravizati, kimarthamata Aha // 15 // AyariyAINahA omagilANadvayA ya bahuso'vi / gelannakhamagapAhuNa atippae'ticchie yAvi // 414 // AcAryAdInAmarthAya bahuzo'pi vArAH pravizati, omo-bAlastadartha (glAnArtha ca) bahuzaH pravizati / pramANayatanoktA, dIpa anukrama [667] matoma atha pramANAdi dvArANi varNayante ~305~ Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [669] - niyukti: [414] + bhASyaM [228] + prakSepaM [26...] . prata gAthAMka ni/bhA/pra ||228|| ASANSAR idAnIM yaduktaM kAladvaye praveSTavyaM tatpratipakSa ucyate, glAnakSapakapAghUrNArthamatipratyUSasyapi pravizati tathA 'aticchie vAvi'tti atikrAntAyAmapi bhikSAvelAyAM pravizati bahuzaH // aNukaMpApaDiseho kayAina hiMDeja vA na vA hiMDe / aNabhogi gilANahA Avassaga'sohaittANaM // 41 // dArI | sa ca pratyUSasyeva praviSTaH kasmiMzcid gRhe glAnArthaM, labdhaM ca tattena tatra, tatazca gRhapatiH punarbhaNati anukampayA, yaduta punarapi tvayA glAnArthamasyAM velAyAmAgantavyaM, tatazcAsau sAdhuH pratiSedhaM karoti, kathaM, te gRhasthamevaM bhaNati, yaduta pratyUpasi zvaH kadAcidahaM hiMDejA kadAcinna hiMDejatti, evaM bhaNateNa AgaMtukA uggamadosA parihariyA havaMti na ca prati dhaH kRto bhavati / uktA kAlayatanA, adhunA''vazyakayatanocyate-kadAcidasau sAdhuranAbhogena 'Avazyaka' kAyikA-12 vyutsargalakSaNamakRtvA glAnArtha tvaritaM gtH| | AsannAu niyatte kAli pahuppaMti dUrapasodhi / apahappate tatto ciya egu ghare vosire ego // 416 // tata AsannAtsaJjAtakAyikAdyAzako nivarttate, kAlo. pahuppai yadi tato dUragato'pi nivarttate, atha nivartamAnasya | kAlo na pahuppA 'sattocia' tata eva yato bhikSArtha gatastata eva vyutsRjati, katham ?, ekaH sAdhu janaM dhArayati ekastu vyutsRjati kaayikaadi| bhAvAsanno samaNuna annaosannasahacejaghare / sallaparUvaNavejo tastheva parohaDe vAvi // 417 // athavA 'bhAvAsannaH' asahiSNuratyantaM bhavati tataH samanojJA yadi tatra kSetra AsannA anyasmin pratizraye tatastatra | rakaA SSAGE dIpa anukrama [669] ~306~ Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [672] - "niyukti: [417] + bhASyaM [228...] + prakSepaM [27]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra // 417|| vRttiH pravizya vyutsRjati / 'aNNa'tti athAsamanojJAstatrAsannAstatastadvasatau pravizya vyutsRjati, tadabhAve'vasannAnAM vasatI vyussa-TrApramANAdIniyuktiH jati tadabhAve zrAddhagRhe, tadabhAve vaidyagRhe vyutsRjati, tatra ca vaidyagRhe prarUpayati yaduta 'tiSNi sallA mahArAya' ityevamAdi, |nisapratitatazcAsI vaidyaH smArikhe grantha evaM bhaNati 'ettheva'tti atra pazcAdgRhe vyutsRja, 'parohaDe vA' gRhasya pazcAdaGgaNe pakSANi ni. 415-418 vyutsRjati, yato'sau madhyapradezaH, sa ca narapateH parigrahaH tataH kalahAdirna bhavati / // 15 // uggahakAIyavajja chaMDaNa vavahAru lanmae tattha / gAravie pannavaNA tava ceva aNuggaho esa / / 418 // tadabhAve gRhasthasatke'vagrahe parigRhIte tasminnapi vyutsRjati, kathaM ?, kAyikASarja purISamutsRjannapi kAyikI na vyutsRjati / kiM kAraNaM ?, jao chaDaNe vavahAro lanbhai, jadi gihattho bhaNejA-uDDehi, to na chaDDeDa, yavahAra rAule karei / jahA cANakae'vi bhaNiaM-'jai kAiyaM na vosiraha tato adosoM / ayamitthaMbhUtastatra vyavahAro labhyate, tataH kAyikAM na byutsRjati / uktA''vazyakayatanA, adhunA saGghATakayatanocyate, tatra ceyaM pratidvAragAthopanyastA''sIt "gAraviekAhI" tyevamAdikA, tasyA yatanocyate, tatra "gAravie tyasya padasya yatanAmAha-gAravie pannavaNA' yo'sau-14 omarAyaNiko labdhyA garvitaH sannekAkI bhavati tamAcAryoM dharmakathayA prajJApayati, yaduta tavaivAyamanugraho yttvdiiy-131||152|| landhyupaSTambhena svAdhyAdi kurvantIti / gAraviyajayaNA gayA, evamidamupalakSaNaM vartate, anyeSAmapi karthikamAyAviala-12 dasalubdhanirddharmANAM prajJApanA kartavyA / idAnI durlabhapadavyAkhyAM kurvanidamAha dIpa anukrama [672] +CRE5- 40 SAREauratonintenational awranasurary.org atra ekA prakSepa-gAthA vartate. mayA saMpAdita "Agama suttANi" mUlaM athavA saTIkaM pustake sA mudritA asti ~307~ Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [675] . "niyukti: [419] + bhASyaM [228...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: ***** prata gAthAMka ni/bhA/pra // 419|| jai doNha ega bhikkhA na ya vela pahuppae tao ego / savi attalAbhI paDisehamaNunnapiyadhamme // 419 // | yadi tatra kSetre paryaTatAmekaiva bhikSA dvayorapi labhyate na ca kAlaH paryApyate-naya pahuSpai tadA ekAkina eva hi*NDante / durlabhayatanokkA, idAnIM attAhiTTiyayatanocyate-yadi te sarva eva khaggUDA attaladdhiyA hoiumicchati tadA's-| cAryaH pratiSedhaM karoti, atha kazcitpriyadharmA Atmalabdhiko bhavati tata AcAryo'nujJAM karoti, tatazcaivamekAkI bhavati, attAhiDiajayaNA bhaNiyA, amaNuNNayatanAM pratipAdayannAha amaNuna annasaMjoiyA u sabevi NecchaNa vivego / pahuguNatadekadose esaNavalavaM nau vigice // 420 // 8| yadyasI 'amanojJaH' raTanazIlastato'nyasya saMyojyate tena saha hiNDate, atha sarva eva necchanti tatastasyAmanojJasya 4 vivekaH parityAgaH kriyate, athAsI bahuguNasaMpannaH kintu sa evaiko doSaH raTanazIla iti eSaNAyAM ca balavAMstato nAsau parityajyate / bhaNiyA amaNuNNajayaNA, adhunA yaduktam-"egANiyassa" ityevamAdi teSAM yatanocyate, Aha-kiM punaH18 kAraNamutkrameNa khyAdInAM padAnAM yatanocyate ?, ucyate, garvitakadhikAdayaH prajJApitAH santaH kAraNavazAdekAkino'pi bhikSAmadanti, tatazcaikAkinAmaTatAM yadyapi svIkRtA doSA bhavanti tathA'pi tatreyaM yatanA, idAnIM yA gAthopanyastA's|sIt yaduta "egANiyassa dosA" ityAdikA, tatra yatanAM pratipAdayannAha itthIgahaNe dhamma kahei vayaThavaNa gurusamIvaMmi / iha cevovara rajU bhaeNa mohovasama tIe // 421 // / evaM tasyaikAkino gatasya sataH strIgrahaNe sati-striyA gRhItaH san dharmakathAM karoti, yaduta narakagamanAya maithunAseve-dra dIpa anukrama [675] ******** ~ 308~ Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [677] .. "niyukti: [421] + bhASyaM [228...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: pakSANi ni. prata gAthAMka ni/bhA/pra // 421|| dIpa anukrama [677] hatyevamAdikA, adha kadhite'pi dharme na muzcati tato bhaNati yaduta vratAni gurusamIpe sthApayitvA''gacchAmIti, esadabhi- pramANAdIniyuktiH nisaprati dhAya nazyati, atha tathA'pi na labhyate gantuM tato bhaNati ihaivApavarake vratamokSaNaM karomIti tantra ca pravizapti, ullmbnaaii| droNIyA vRttiH rakhaM ca gRhNAti, tatastena bhayena kadAcinmohopazamo bhavati, mohanaraso bhayena hiyate, athaivamapi na muJcati tato niyata 1-423 eveti / uktA strIyatanA, idAnIM shvaadiytnocyte||153|| sANA goNA iyare parihara'NAmogakuDakaDanIsA / bAraha ya daMDaeNaM vArAve vA agArehiM // 422 // zvAno gavAdayazca yeSu gRheSu tAni pariharati, athAnAbhogena kathamapi praviSTaH pratyanIkaizca gRhItumArabdhastataH kuDyakaTanizrayA tiSThati, kuDyaM kaTaM vA pRSThe karoti agrato daNDakena vArayati agArairvA vArayati / ukA zvayatanA, idAnIM paDiNIyayatanocyate paDiNIyagehavajaNa aNabhogapaciTTha polamikkhamaNaM / majjhe tiNha gharANaM uvaoga kareu geNhejA // 423 // / ekAkinA pratyanIkagRhe na praveSTavyaM, athAnAbhogena praviSTaH pratyanIkaizca grahItumArabdhastatI polaM karIti-mucchandapati | yena loko milasi, tata Akule niSkAmati / ukkA pratyanIkayatanA, adhunA bhikSAvizodhiyatanocyate-madhye khisakha A // 15 // yANAmapi gRhANAmupayoga dattvA pakyA sthitAnAM bhikSA gRhNAti, uktA bhikSAvizodhiyatanA, adhunA paJcamahAnatayatanocyate, tatra bhikSAyAmupayoga dadatA prANAtipAtasaMrakSaNaM kRtameva, idAnI dvitIyamahAnatayatanAM pratipAdanAyAha ~309~ Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [680] - "niyukti : [424] + bhASyaM [228...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 424|| ++ baeNTala paddho na yANe AyannAtINi vajAe ThANe / suddhaM gadhesa saMcha paMcAiyAre pariharato // 424 // veNTalaM-nimittAdi pRSTaH sannevaM bhaNati-na jAne, evaM bhaNatA dvitIyamahAvratayatanA kRtA bhavati / idAnIM tRtIyamahAvratayatanAM darzayannAha-'AyaNNAINi vajjae ThANe' tatra bhikSArthaM praviSTa AkIrNAdisthAnaM parivarjayet , yatra hiraNyAdi vikSiptamAste tadAkIrNasthAnaM tacca sAdhunA varjanIya, evaM tRtIyamahAvratayatanA kRtA bhavati / idAnI paJcamamahAvratayatanA pratipAdayannAha-'zuddham' udgamAdidoSarahitaM 'gaveSayati' anvepayati 'uJcha' bhakaM pazcApyatIcArAn rakSan / uktA pazcamamahAvratayatanA, caturthamahAvratayatanA tUktaica, "itdhiggahaNe dharma" ityevamAdinA, ukkA saGghATakayatanA, idAnImupakaraNayatanApratipAdanAyAha jahanneNa colapaTTo cIsaraNAlU gahAya gacchejjA / ussagga kAu gamaNe matsayagahaNe ime dosA // 425 // | utsargastAvanikSArthaM gacchatA sarvamupakaraNaM gRhItyA gantavyaM, yastu vismaraNAluH sa jaghanyena colapaTTakamAdAya gacchati, upalakSaNaM cAtra colapaTTako'nyathA pAtrakaM paTalAni rajoharaNaM daNDakaM kalpadvayaM ca gRhItvA gacchati / ukkopakaraNayatanA, idAnI mAtrakayatanAM pratipAdayannAha-mAtrakaM gRhItvA gantavyaM, agRhItvA votsargamiti-upayogaM kRtvA prajati, atha mAtraka na gRhNAti gacchaMstatazca mAtrakAgrahaNe ete ca doSAH vakSyamANAH, atra ca yadutsargagrahaNaM kRtaM tadvidhipradarzanArtha na |tu punaH svasthAnamiti / idAnI mAtrakAgrahaNe doSAn pradarzayannAha- . CASSACARSACACADE dIpa anukrama [680] CCASSES Bhauranorm ~310~ Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [683] - "niyukti: [426] + bhASyaM [229] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 426|| 231 zrIogha- Ayarie ya gilANe pAhuNae dullahe sahasalAbhe / saMsattabhattapANe matsagagahaNaM aNunnAyaM // 426 / / pramANAdIniyuktiH AcAryArtha glAnArtha prAghUrNakArtha vA durlabha vA kiJcillabhyate tadartha, 'sahasA' akasmAtkizcitkadAcillabhyate tadartha, nisapratitathA saMsaktabhaktapAnamahaNArtha mAtrakagrahaNamanujJAtam / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati pakSANi ni. vRtti pAuggAyariyAI kaha giNhau mattae agahiyaMmi / jA esi virAhaNayA davabhANe jaM daveNa viNA // 229 // (bhA0) 424-426 bhA. 229prAyogyamAcAryAdInAM ka gRhNAtu mAtrake agRhIte sati ?, agrahaNAcca yA teSAmAcAryAdInAM virAdhanA sA tenAGgI-18 // 15 // &AkRtA bhavati, athaivaM manyase dravabhAjane gRhNAtu tatazcaivaM drave'gRhIte tena vinA yA virAdhanA sA tadavasthaiva, AdinapAhaNAd glAnaprAghUrNakA api vyAkhyAtA eva / dullahadarSa va siyA ghayAi giNhe upaggahakaraM tu / paura'nnapANalaMbho asaMthare kastha ya siyA u / / 230 // (bhA0) durlabhaM vA dravyaM ghRtAdi 'syAt bhavet tatastatra ghRtAdi gRhyate yata upagrahaM karoti-avaSTambhaM karoti tat, sahasA-Aka, smikapacurAnapAnalambhaH syAttataH asaMstaratAM pranajitAnAmAtmAnaM kRcchreNa yApayatAM kutracit syAbrahaNamiti / tathA ca| saMsattabhattapANe mattaga soheja pakkhice uvari / saMsattagaM ca NA paridRve sesarakkhahA // 231 // (bhA0) saMsaktabhaktapAnagrahaNe sati mAtrake 'zodhayitvA' pratyupekSya saktukAJjikAdi pAtrakasyopari prakSipet / atha tatpAnakAdi gRhItaM mAtrake kintu azuddhasaMsaktaM jAtaM, tatazcaivaM jJAtvA vidhinA tasminneva kSaNe pariSThApayati, kimarthaM , shessbhkt-II||15|| rakSaNArtha, mA bhUttagandhena zeSasyApi saMsaktiH syAt, tasmAnmAtraka grahItavyaM, ebhizca kAraNane gRhNAti dIpa anukrama [683] REmaina ~311~ Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [685] .- "niyukti: [427] + bhASyaM [231] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 427|| gelannakajjaturio aNabhogeNaM ca litta aggahaNaM / aNabhogagilANaTThA ussaggAdINi navi kujA / / 427 // ___ glAnakAryeNa tvarito gataH tatazcaivaM na gRhNAti, anAbhogena vA nirgato yadi, liptaM vA lepena tat mAtraka yadi, tata-18|| vaivAgrahaNaM mAtrakasya saMbhavatIti / uktA mAtrakayatanA, idAnI utsargayatanApratipAdanAyAha-anAbhogena utsarga-upa-18 yoga na kuryAt, glAnArtha vA tvarita utsarga na kuryAt, AdigrahaNAdAvazyakaM ca na kuyAditi / utsargayatanokA, idAnIM "jassa jogo" asya vidhirucyatejassa ya jogamakAUNa niggamo na labhaI tu saccittaM / na ya vatthapAyamAI teNaM gahaNe kuNasu tamhA // 428 // jassa ya joga ityevaM 'akRtvA' abhaNitvA nirgataH san evaM 'na labhate' na bhavatyAbhAvyaM 'sacitta' pravajyArtha-IN mupasthitaM gRhasthaM, nApyacittaM vanapAtrakAdi, atha yasya yoga ityevamakRtvA gRhNAti tataH stainyaM bhavati, tasmAtkuru yasya yoga ityevam / INso Apuchi aNunAo saggAme hiMDa ahava paragAme / saggAme sai kAle pate paragAmi cocchAmi // 429 // | ApucchaNA NAma 'saMdisaha upaogaM karemitti, bitiyA paDipucchaNA-kaha giNhAmitti, gurU bhaNai-tahatti, yathA pUrva sAdhavo gRhNantItyarthaH, evamasI anena krameNa pracchane kRte satyanujJAta AvazyakI kRtvA yasya ca yoga ityevamabhidhAya nirgatya 6 hai svagrAme hiNDate, athavA 'paramAme' samIpagrAme, tatra svanAme yadi hiNDate tataH 'sati kAle' prAptAyAM bhikSAvelAyAmi tyarthaH, idAnIM paragrAme vakSyAmi hiNDato vidhim dIpa anukrama [685] ACCOASA ~312~ Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [689] .. "niyukti: [430] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 430|| niyukiH droNIyA vRttiH SOORAKAR // 155 // dIpa anukrama [689] purato mugamAyAe naMtUrya anngaamvaahitthio| taruNe majjhimadhere nava pucchAo jahA heTThA // 430 // pramANAdIpurato yugamAtraM nirIkSamANo 'gatvA' anyagrAma saMprApya bahirvyavasthitaH pRcchati-kiM vidyate bhikSAvelA'tra grAme uta | nisapratina 1, kAn pRcchatItyata Aha-taruNaM madhyama sthaviraM, ekaikasya vaividhyAnnava pRcchAH kartavyAH, yathA'dhastAtpratipAditasta-151 pakSANi ni. thaivAtrApi nyAyaH, tatra taruNaM strIpuMnapusakaM madhyamaM strIpunapusakaM sthaviraM khIpuMnapuMsakamiti / evaM pRSTvA yadi tatra bhikSAvelA 427-429 tatkSaNa eva tataH ko vidhirityata Aha x paranAme bhikSA ni. pAyapamajaNapaDilehaNA u bhANavuma desakAlaMmi / appatte'ciya pAe pamaja patte va pAyadurga // 431 // 430-432 tatra hi grAmAsanne upavizya pAdapramArjanaM karoti, kiM kAraNaM ?, tatpAdarajaH kadAcitsavitaM bhaghati kadAcinmizra lagnaM 18 bhavet, prAme ca niyamAdacittaM rajo'taH pramArjayati, punazca pratyupekSaNAM karoti pAtradvitayasya-patahasya mAtrakasya ca, evaM 'dezakAle' bhikSAvelAyAM prAptAyAM karoti, adhAdyApi na bhavati bhikSAkAlastatastasminnaprApte bhikSAkAle pAdau pramArTi, tatastAvadAste yAvazikSAkAlaH prAtaH, tatastasmin prAkSe sati tasyAM velAyAM pAtradvitartha pratyupekSata iti / evamatI pAtradvitayaM pratyupekSya prAme pravizan kadAcismaNAdIni pazyati tatastAna pRcchati, etadeSAha| samaNaM samaNi sAvagasAviyagihi annatithi yahi pucche| atthira samaNa ? suvihiyA siDhe tesAlayaM gcche||432155|| zramaNaM zramaNIM zrAvaka zrAvikAM gRhasthamanyatIthikAn vA bahirdRSTvA pRcchati, etAnanantarokkAn sarvAn dRSTvA pRcchati RELIEOture Hemrary.org paragrAme bhikSA, sthApanAkula pRcchA Adi vidhi" varNayante ~313~ Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [691] - "niyukti : [432] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 432|| bhAbhatra santi zramaNAH, kiMviziSTAH-zobhanaM vihitameSAmiti suvihitAH-zobhanAnuSThAnAH, tatazcaitepAmanyatamena kathite 8 sati tatasteSAmeva-zramaNAdInAM 'AlayaM AvAsaM gacchet / tatasteSAM AlayaM prApya kiM karoti / ityAha samaNuNNesu paveso bAhiM ThaviUNa anna kiikammaM / khaggUDe sannesuM ThavaNA ekachomavaMdaNayaM // 433 // PI yadi hi te samanojJAH-ekasAmAcArIpratibaddhAstatasteSAM madhye pravizati anye-asamanojJA bhavanti yadi tato bAhyata upakaraNaM sthApayitvA pravizya 'kRtikarma dvAdazAvarttavandanaM dadAti, atha te saMvignapAkSikA avasannA bhavanti tato CIbahirvyavasthita eva vandanaM kRtvA'vAdhAM pRcchati, atha te 'avasannAH khaggUDaprAyAstato bahirevopakaraNaM sthApayitvA punazca pravizya teSAmucchobhavandanaM karoti / 5 gelanAi abAhA pucchiya sayakAraNaM ca diivettaa| jayaNAe ThavaNakule pucchaha dosA ajayaNAi // 434 // / evaM sarveSveteSvanantaroditeSu samanojJAdiSu pravizya glAnAdyabAdhA pRSTA svakIyamAgamanakAraNa 'dIpayitvA' nivedya dAyitanayA' madhurabAgalakSaNayA, yadivA vakSyamANalakSaNayA sthApanAkulAni pRcchati / ayatanayA pRcchato doSaH vakSyamA lakSaNo yato'to yatanayA pRcchati / etAni tAni sthApanAkulAni| dANe abhigamasahe saMmatte khalu taheva micchatte / mAmAe aciyatte kulAi jayaNAi dAyati / / 435 // - dAnazrAddhako'bhigamazrAddhako-yatra kAraNe Apanne pravizyate samyaktvadharakulaM mithyAtvakulaM mAmAkaH-mA mama samaNA paramaItu tatkulaM 'aciyatta' adAnazIla kulaM, etAni kulAni te vAstavyAstasya sAdhoryatanayA darzayanti / dIpa anukrama [691] arvasaram.org ~314~ Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [695] - "niyukti : [436] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 436|| vRttiH / sAgAri vaNima suNae goNe punne duguNchiykulaaii| hiMsAgaM mAmAgaM savapayatteNa vajelA // 436 // paragrAmezraniyuktiH sAgArika:-zayyAtarastanahaM darzayanti, tathA vaNImao-daridrastadraha darzayanti, tatraitadarthaM na gamyate, sa hi daridroDa-IPmaNAdisthA droNIyAsati bhakte lajjAM karoti, yadvA yatkizcidasti taddattvA punarAtmArtha randhanaM karoti, tathA zvA yatra duSTo gRhe tacca, gaurvA panAkula yatra duSTo gRhe tacca, 'puSaNe'tti puNyArtha yatra bahu randhayitvA zramaNAnAM dIyate, adhavA pUrNa yadgRhasthairbahubhistaJca darzayanti, 15 433-437 ju gupsitaM-chimpakAdi tacca, hiMsAga-sIkarikAdigRhaM tacca mAmAkaM coktaM, etAni darzitAni santi sarvayalena pariharsa-1 vyAnIti / idAnI yaduktaM 'yatanayA sthApanAkulAni pRcchanIyAni kathanIyAni ca' tatpratipAdanAyAhadayAhAe aMgulIya va laTTIi va ujjuo Thio sNto| na puccheja na dAejA pacAvAyA bhave dosA // 437 / / bAhu prasArya gRhAbhimukhaM na darzayanti nApi pRcchati, tathA'gulyA yaSTyA na pRcchati nApi kathayati, RjuhAbhimukhaH sthito na pRcchet sAdhunApi darzayed , yatastatra doSAH, kiMviziSTAH-pratyapAyajanitA bhavanti / ke ca te pratyapAyAH' ityAhaagaNINa va teNehi va jIviyavavarovaNaM tu paDiNIe / kharao khariyA muNhA NaDe baTTakkhure saMkA // 438 // yayA dizA sAdhunA bAI prasArya gRhaM pRSTaM tena bAhvAdi prasArya tatkathitaM gRhaM kadAcidagninA dagdhaM bhavati tatazca gRhapatistaM sAdhumAzaGkate, yaduta tena sAdhunA'nyasya sAdhostine'hani darzitamAsIttadyadi tatkRto'yaM pAtaH syAt, 156 // nAnyaH, stenakairvA muSitaM bhavati jIvitavyaparopaNaM vA gRhasthasya pratyanIkena kRtaM bhavati tata AzaGkA sAdhorupari bhavati, kadAcidvA khariya'tti yakSarikA-karmakarI naSTA bhavati, 'kharaoM yakSaro vA karmakaraH prAyo nazyati, suNhA vA-snuSA dIpa anukrama [695] 45-4560564564 ~315~ Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [697] - "niyukti: [438] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 438|| AAAAASTAKES kenacitsaha gatA, eteSu naSTeSu satsu sAdhorupari zaGkA bhavati, yaduta taskRto'yaM ghAta iti, 'vRttakhuraH' azvapradhAna nacidapahatI bhavettatazca sAdhorupari bAhAdinA darzayataH zaGkA bhavati // idAnIM yAni pratikuSTakulAni kathitAni tAnye4 bhirabhijJAnairvajayati paDikuTakulANaM puNa paMcavihA thUbhiA abhinnANaM / bhaggagharagopurAI rukkhA nANAvihA ceva // 439 // teSAM pratikuSThakulAnAM pazcavidhA stUpikA'bhijJAnaM bhavati, bhagnagRhasamIpAdau vA tathA gopurasamIpe bahirantarvA vRkSA nAnAvidhA abhijJAnaM pratiSiddhakulAnAm / itazca sthApanAkuleSu na praveSTavyaM, yataH ThavaNA milakkhunehu~ aciyattagharaM taheva paDikuTuM / evaM gaNadharameraM aikamaMto birAhejA // 44 // sthApanAkulAni tathA 'milakkhU' mlecchagRhaM tathA aciyattagRhaM tathA pratikuSTaM chimpakAdigRhaM sUtakopetagRhaM vA,* eteSu na praveSTavyaM, iyaM 'gaNadharamerA' gaNadharasthitistatazcaitAM maryAdAM pravezenAtikrAman virAdhayati darzanAdi / AhapratikuSTakuleSu pravizato na kazcit SaDUjIvavadho bhavati kimarthaM parihAra iti !, ucyate chakAyadayAvaMto'pi saMjao dullahaM kuNai yohiM / AhAre nIhAre duguMchie piMDagahaNe ya // 441 // sugamA // navaram -AhAranauhArau yadyaguptaH san karoti, 'jugupsiteSu' chimpakAdiSu yadi piNDagrahaNaM karoti tato durlabhAM bodhi karotIti / nanu ca ye iha jugupsitAste caivAnyatrAjugupsitAstataH kathaM pariharaNaM kartavyaM ?, ucyate je jahi duguMchiyA khalu pacAvaNavasahibhattapANesu / jiNavayaNe paDikuTA bajeyavA payatteNaM // 442 // dIpa anukrama [697] ko020 Turasurary.com ~316~ Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [701] . "niyukti: [442] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 442|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH jaina ni. // 157 // dIpa anukrama [701] ye 'yasmina' viSayAdI jugupsitAH pravajyAmaGgIkRtya vasatimaGgIkRtya tathA bhaktaM pAnaM cAGgIkRtya te tatra varjanIyAH, tattha gaveSaNeSapavAvaNaM pratItya avarundhikA Na pathAvaNajoggA vasahibhattapANesu joggA, vasahimaGgIkRtya jugupsito bhaMDANa vADao tattha vasaINAyAM pratina kIrai, jato tattha gAiyavanacciyavaeNa asaljhAyAdi hoi, pavAvaNabhattapANesu puNa juggo, tathA bhaktapAnagrahaNeSu jugupsitAni kuSTakulabasUtakagRhANi pacAvaNesu ya, tANi puNa vasahiM apaNattha davAveMti, aNNANi puNa tihighi dosehiM duhANi kammakarAINi, ete tihAsAraNa 439-441 jinavacanamatikuSTA varjanIyAH prayalena / athavA pazcArddhamanyathA vyAkhyAyate, padhAvaNe duguMchiyA ete aTThArasa purisesuM vIsaM itthIsu dasa napuMsesuM / pacAvaNAe ee dugaMchiyA jiNavaramayaMmi // 443 // pabAvaNe jiNavayaNe paDisiddhA, dhasahiduguchiyA osaNNA amaNuNNA vA, bhattapANevi ete ceva, ete jinvcnprtikussttaaH| doseNa jassa ayaso AyAso pavayaNe ya aggahaNaM / vippariNAmo appacao ya kucchA ya uppajje // 444 // sarvadhA yena kenacit 'doSeNa' nimittena yasya saMbandhinA 'ayaza:' azlAghA 'AyAsaH' pIDA pravacane bhavati, agrahaNaM vA vipariNAmo vA zrAvakasya zaikSakasya vA tanna kartavyaM, tathA'pratyayo vA zAsane yena bhavati yadutaite'nyathA badanti anyathA kurvanti evaMvidho'pratyayo yena bhavati tanna karttavyaM, tathA jugupsA ca yenotpadyate yaduta varAkakA ete dayAmanakA // 157 // stadevaMvidhaM na kizcitkAryam / yastu punarevaM karoti tasyedamuktaM bhagavatApavayaNamaNapehaMtassa tassa niddhaMdhasassa luddhassa / bahumohassa bhagavayA saMsAro'Natao bhaNio / / 445 // atunaturary.org gaveSaNA. eSaNA ityAdinAm varNanaM ~317~ Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [704] . "niyukti: [445] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 445|| pravacanamanapekSamANasya tasya 'niddhandhasasya' niHzUkasya lubdhatya bahumohasya bhagavatA saMsAro'nanta ukta iti / tathA na| | kevala bahumohasyaitadbhavati yo'pyanyastasyApyevaM kurvato'nanta eva saMsAraH, etadevAha jo jaha va taha va laI giNhA AhArauvahimAIyaM / samaNagaNamukkajogI saMsArapabahao bhaNio // 446 // | sugamA // evaM tAvarajJAnavatAmapi doSaH, ye tu punarAcAryeNa muNDitamAtrA agItArthI eva muktAste sutarAmajJAnAdeva eSaNAdi na kurvanti, etadevAhaesaNamaNesaNaM vA kaha te nAhiti jiNavaramayaM vA / kuriNamiva poyAlA je mukA papaImezA // 447 // sugamA // navaraM 'kuriNami' mahati araNye 'poyAlA' mRgAdipotalakAsta iha yUthapatinA muktAH santo vinazyanti evaM te'pIti / evaM tAvadAcAryadoSeNaivaMvidhA bhavanti, ete tu svadoSeNa bhavanti, ke ca te!, ata Aha-- gacchami ke purisA sauNI jaha paMjaraMtaraniruddhA / sAraNavAraNacaiyA pAsatthagayA paviharaMti // 448 // | | gacche kecit puruSA niruddhAH santaH zakunIva paJjarAntaraniruddhA, te 'sAraNacAraNacaiyA' sAraNa-prasarpaNaM saMyame tena, 'sa gatI' ityasyedaM rUpaM adhavA sAraNaM-smAraNaM vA saMyamaviSaya, vAraNaM-doSebhyo nivAraNamiti evaM niruddhAH santaH 'caitA' tyAjitAH santaH pArzvasthAdiSu praviharanti / / tivihovaghAyameyaM pariharamANo gavesae piMDaM / vihA gavesaNA puNa dave bhAve imA dadye // 449 // evaM trividhasya jJAnadarzanacAritrasyopaghAtabhUta piNDaM 'pariharana' parityajana ,kiM kurvIta ? ata Aha 'gavesae' gaveSayed dIpa anukrama [704] SARERatiniminational areitaram.org ~318~ Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [708] >> "niyukti : [449] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra // 449|| zrIogha- anveSayet , ke ?-tameva piNDa' saMyamopakAriNaM / idAnIM sA gaveSaNA dvividhA-dravyato bhAvatazca, dravyatastAvad 'imA' vakSya epaNAniyuktiHmANalakSaNA / kA cAsau vakSyamANA ?, socyate-vasaMtapuraM nAma nayaraM jiyasattU rAyA dhAriNI devI, sA ya appaNo cittasabhaMta bhAvesasAra: droNIyA aigayA kaNagapiDimige pAsai, sA ya guviNI, tesu kaNagapiTThamigesu dohalo samuppaNNo, ciMtei ya-dhannAo tAo jaao| ni.446vRttiH eesiM cammesu suvaMti maMsANi ya khAyaMti, sA teNaM DohaleNaM aNavaNijaMteNa ducalA jAyA, raNNA ya pucchiyA, kahiyaM ca 8 449 |tIe, tAhe raNNA purisA ANattA, vaccaha kaNagapiDhe mige geNhaha, tesiM puNa migANaM sIvapiNaphalANi AhAro, tayA ya drvygvess||158|| sIvaNINaM akAlo phalassa, tAhe kittimANi kaNikAphalANi kAuM gayA aDavIe, tattha ya puMjayapuMjayA sIvaNNINaM heTA NAyAM vAnaThavaMti, tAhe kuraMgehiM diTuM, gayA ya jUhavaissa sAheti, tAhe te migA AgayA, jo tesiM ahivaI so bhaNai-acchaha tubbhe| ragajayUtha dRSTAntI pecchAmi tAva appaNA gaMtuM, diTuM ca teNaM, kahiyaM ca tANaM jahA keNai dhuttimA kayA amha gahaNatthaM, jeNa akAlo sIvaphilANaM, aha bhaNai-akAlevi havaMti ceva phalANi, taM saccaM, kiMtu Na puMjayA hotA, aha bhaNaha vAteNa tahA kayA taNNa jao purAvi evameva vAyA vAryatA na uNa puMjayapuMjaehiM phalAI kayAi ThiyANi tANa gacchAmo tattha, evaM bhaNie kei tattha ThiyA, aNNe puNa asaddahaMtA gayA, tattha ya baMdhaNamaraNAI pAviyA, je uNa ThiyA te sacchaMdaM vaNesu suhaM modati / esa ego diTThato, vitio bhaSNai-eko rAyA, teNa ya hatthigahaNatthaM purisA bhaNiyA, jahA geNhaha hatthI, te| bhaNaMti-jastha hatthI carati taM nalavaNaM sukaM gimhakAleNa, to tattha araNe arahaTTo kIrai, rAiNA tahatti pddivnnN,||158|| tehiMpi tattha gaMtUNa tahattikayaM urhaM ca nalavaNaM hariyaM jAyaM, tAhe jahavaNA dilu, nivArei niyakalahage, jahA vidi C46- 47 dIpa anukrama [708] 6-439486 AREauratoninternational ~ 319~ Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [708] - "niyukti: [449] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 449|| ACAASCALKALAMA yameyaM gayakulANaM jayA rohaMti nalavaNA, ettha puNa akAleNa, aha bhaNiha pANiya pabhUyaM nijharesu baTTA teNa nIlA, taM na, aNNayAvi jeNa kAraNena bahuyaM pANiya huMtaM na uNa nIlA nalavaNA, tA acchaha mA estha pavisaha, evaM bhaNiyA je tattha ThiyA te pauraNNapANiyaema suhaM viharaMti, je puNa na ThiyA te vArIsu baddhA hammati aMkusapahArehiM / esa bitio | diDhato / / esA daSagavesaNA, imA ya bhAvagavesaNA-loguttamaNhavaNAIsu miliyANaM sAhUrNa keNai sAvaeNaM bhadaeNaM vA AhAkammANi bhakkhANi railayANi, bhoyaNaM vA keNai sAhuNo daI bhaddaeNa karya, tattha ya aNege nimaMtiyA, aNNANaya pabhUyaM dijai, so ya bhaddao ciMtei-eyaM daddUNa sAhUNo AgamissaMti, AyarieNa taM nAyaM, tato sAhU nivArei, mA tesu alliyaha, tAhe kei suNaMti kei na suNaMti, jehiM suyaM te pariharaMti, te ya aMtapaMta kulesu hiMDaMti, arihaMtANaM ca ANA ArA hiA paraloge mahaMtasuhANaM AbhAgiNo jAyA, jehiM puNa Na suyaM te tahiM bhoyaNe gayA arahatANaM ca ANAbhaMgo kaox aNegANaM ca jammaNamaraNANaM AbhAgiNo jAyA // adhunA'mumevArtha gAthAbhirupasaMharannAha-- jiyasantudevicittasabhapavisaNaM knngpitttthpaasnnyaa| Dohala duSala pucchA kahaNaM ANA ya purisANaM // 450 // sIvannisarisamodagakaraNaM sIvannirukkhahetusu / AgamaNa kuraMgANaM pasatthaapasasthauvamA u / / 451 // viiyameyaM kuraMgANaM, jayA sIvanni sIdaI / purAci vAyA vAyaMti, na uNaM puMjagapuMjagA / / 452 // sugamAH / / navaraM prazastopamA paiyUthapatermataM kRtaM, aprazastA ca yairna kRtaM, navaraM jayA sIvaNi sIyaI phltiityrthH|| hatthigahaNaMmi gimhe araha hi bharaNaM tu sarasINaM / acudaeNa nalavaNA abhirUDhA gayakulAgamaNaM // 453 // dIpa anukrama [708] ~320~ Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [713] .- "niyukti: [454] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH niyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra // 454|| 82-464-5 vAnaragajaviiyameyaM gayakulANaM, jahA rohaMti nalavaNA / annayAvi jharaMti sarA, na evaM bahuodagA // 454 // zrIoghasugame, navaraM 'bharaNaM ca sarasINaM ti mahaMti sarAMsi sarasya ucyante tAsAM bharaNam // dRSTAntagA. droNIyA thAH ni. pahANAIsu viraiyaM AraMbhakarDa tu dANamAIsu / AyariyanivAraNayA apasasthitare uvaNao u // 455 // vRttiH snAnAdiSu viracitaM kizcidbhaktaM, Arambhe vA bhojane dAnAdi kizcitpravartitaM, tatrAcAryoM nivAraNAM karoti / ayaM snaanaadi||159|| cAprazastasyetarasya copanaya uktaH / ahavA imA bhAvagavesaNA-dhammaruI nAma aNagAro so jyeSThAmUle jyeSThamAsaityarthaH tihiM| dhUpanayaH AyAvei aTThamaM ca karei, so ya pAraNae saggAme na hiMDai annaM gAmaM vaccAi, tattha ya vaccaMta sAhuM dahaNa ekA devayA AuTTA, pAni. 425 koMkaNagarUbAdi to viubai, tAhe rukkhaheTThA aNukaMpAe lAueNaM kajiyassa bharieNaM acchai, tAhe taM sAhuM anbhAsagaM dalUNa ego bhaNati tuma piba kaMjiyaM, tAhe so bhaNaialAhi mama pIeNaM tAhe sobhaNai-ko uNa evaM vahihI tamhA sAhussa dijau, kotAhe bIo bhaNai-dehi vA chaDDehi vA, tao teNaM so aNagAro nimaMtio bhaNio ya-tunbhe imaM geNhaha, tAhe so bhagavaM dabao* khettao kAlao bhAvao ya gavesai, davao imaM kajiyaM sIyalaM surahiM ca, khettato imAe aDavIe ko dei ?, kAlato jeTTha-18 mAso, etthavi dukkhaM dAu, bhAvao haTThatuTThacitteNa nimaMteti, taM etya kAraNeNa bhaviyacaM, tAhe so uvautto heTThA pecchii| jAva bhUmIe pAyA na laggati, uvari pecchai acchINi aNimisANi, tAhe devatti nAUNa vajjiyaM / / ahavA vayarasAmI // 15 // diTThato, vayarasAmI AyariehiM samaM vAsArattaM egami nagare Thio, tattha ya sattAhabaddale na koi sAhU NIi, sovi bhagavaM| haiDaharao Na NIti, tassa pubasaMgaiyA devA AgayA, te hi tatva baNiyavesaM kAUNa bharaehiM AgaMtUNa ambhAse ThiA, tehiMsA C5% 94% dIpa anukrama [713] 5-% READura Mumurary.org ~321~ Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [714] - "niyukti : [455] + bhASyaM [231...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 455|| tattha aNegarUvaM uvakkhaDiyaM, ujuttA akalijjatA ya gatA nimaMtaMti sAhuNo, te bhaNati-esa khuDalao geNhau, tAhe so AyariyasaMdiTTho payaTTo jAva ajavi varisai, tAhe tehiM devahiM sarva vaddala uvasaMhariyaM, Agao taM paesaM, devehi ya vIhikUro dAumAraddho pUsaphalaM mAhurayaM ca, so bhagavaM uvautto-ko kAlo bANiyagANaM ettha AgamaNe, eja vA akAle vAsaM na uvasamei to kiha AgayA ?, imo ya paDhamapAuso kato vIhiNo pUsaphalaM vA 1, evaM ciMtaMto heDA uvariM ca | niruvei jAva bhUmIe pAyA na laggati aNimisANi acchINi tao gujjhagatti bajei, tAhe devA satthaM sAharittA baMdati hai namasaMti, pasaMsati dhanno'si bhayavaM!, tattha ya se veu biladdhiM nabhogamaNaladdhiM ca deti, tAhe gayA devaa| esA bhaavgvesnnaa|| | amumevArtha gAthAbhirupasaMharati, tatra niyuktikAraH kathAnakadvayamapi upasaMharanAha dhammaruda ajjavayare laMbho veuviyassa nabhagamaNaM / jeTThAmUle aTThama ubari heTThA va devANaM // 456 // dharmaruciranagArastathA''ryavayarasvAmI lambho vaikurvikalabdhenabhogamanalabdhezca tasyaiva, tathA jyeSThAmUle jyeSThamAsa ityarthaH,5 dAdharmaruciraTamabhaktena sthito'nyasmin grAme gacchan devena dRSTA, sa ca bhagavAnadhastAdupari copayogaM dattvA punazca na gRhI-18 tavAnakalpyamiti / idAnIM bhASyakAro dharmarucikathAnakamupasaMharannAhaAyAvaNa'hameNaM jehAmUlaMmi dhammaruiNo u / gamaNa'nnagAmabhikkhaTThayA ya devassa aNukaMpA // 232 ||(bhaa0) koMkaNarUvaviuccaNa aMbila chaDema'haM piyasu paannN|chddehittiy biiotaMgiNha muNitti uvaogo // 233 / / (bhA0) taNhAchuhAkilaMtaM daddUNaM kuMkaNo bhaNai saahuN| ujjhAmi aMdhajiya ajo! gihAhi NaM tisio // 234 // (bhA0) dIpa anukrama [714] waliindinrary.orm ~322~ Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [719] - "niyukti: [456] + bhASyaM [235] + prakSepaM [27...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoghaniyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra // 456|| kAminI ni. // 16 // soUNa koMkaNassaya sAha vayaNaM imaM viciMtei / gavisaNavihie niuNaM jaha bhaNiaMsabardasIhiM // 235 // (bhA0) bhAvagaNeSagavisaNagahaNakuDaMga nAUNa muNI umunniyprmttho|aahddrkkhnnhe ubagaMjai bhAvao niuNaM ||236||(bhaa0aannaayaaN dharma|ukosadabakhettaM ca araNaM kAlao nidAho u / bhAve haddapahaho hihA ucariM ca uvaogo / / 237 // (bhA0) kavirasvA dahUNa tassa rUvaM acchinivesaM ca pAyanikkhevaM / upajiUNa purvi gujjhigamiNamotti bajei // 238 // (bhA0) gaveSaNA gahanameva gahvaramityarthaH tajjJAtvA muniH // utkRSTametadravya-kAjika surabhi kSetrato'raNye kuto'sya sambhavaH?,15 IN232-239 zeSa sugama ||dRssttvaa ca tasya' devasya rUpaM varjayatIti saMbandhaH / idAnIM bhASyakAra eva bayarasvAmikathAnakamupasaMharannAha-6 sattAhabaddale puvasaMgaI vaNiyavirUvuvakkhaDaNaM / AmaMtaNa khuDDa gurU aNunavanaM biMdu uvogo||239|| (bhA0) ni. 457 saptAhavardale pUrvasaGgatikadevo virUparUpaM-anekaprakAraM uvakkhaDitA AmantraNaM kSullasya kRtavAn, guruNA cAnujJAtaHga pravRttazca, punazca vindupatanAsthito, devena copasaMharitaM, punazca bayarasvAminA upayogo dttH| paNAyAM vA narakula esA gavasaNavihI kahiyA bhe dhIrapurisapannattA / gahaNesaNaMpi etto vocchaM appakvaramahatthaM // 457 // | ni.458 sugamA // tatra yaduktaM 'ita UrdU grahaNaiSaNAM vakSye' iti, tatpratipAdayannAha // 16 // nAma ThavaNAdavie bhAve gahaNesaNA muNeyayA / dace vAnarajahaM bhAmi ya ThANamAINi // 458 // yA'sau grahaNaSaNA sA caubihA-nAmagrahaNaSaNA sthApanAmahaNepaNA dravyagrahaNaSaNA bhAvagrahaNaSaNA ca jJeyA, nAmagrahaNai dravyagrahaNa dIpa anukrama [719] SAREaa na ~323~ Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [725] . "niyukti: [458] + bhASyaM [239...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 458|| SaNA sugamA, tatra sthApanAgrahaNaSaNA dvividhA-sadbhAvasthApanAgrahaNaSaNA citrakarmaNi sAdhugrahaNaSaNAM kurvan dayate, as-tt| dAvasthApanAgrahaNapaNA'kSAdiSu, tatra dravyagrahaNapaNA Agamato noAgamatazca, Agamato grahaNaipaNApadArthajJaH tatra cAnupa-10 yuktaH, noAgamato jJadArIrabhavyazarIre tathA jJazarIrabhavyazarIravyatiriktadravyagrahaNaSaNAyAM vAnarayUthaM, bhAvagrahaNai paNAyAM tu sthAnAdIni bhavanti, etaduktaM bhavati-bhAvagrahaNaiSaNAM kurvana vivakSite sthAne tiSThati, dAtRprabhRtIni ca 31 parIkSate bhAvagrahaNaSaNAyAM, tatra dravyagrahaNapaNAyAmidamAkhyAnakam-eka varNa tattha vAnarajUhaM parivasai, kAleNa yata parisaDiyapaMDupattaM jAyaM, upahakAle tAhe jahavaI bhanai- aNNaM varNa gacchAmo, tattha tesiM jUhavaI aNNavaNaparikkhaNatthaM dunni va tiNNi va paMca va sattava payaTTai, bacca ha vaNaMtare joeha, tAhe gayA egaM vaNasaMDaM pAsaMti pauraphalapuSpha, tassa vaNassa majjhe ego mahaddaho, taM dahaNa haTTatuTThA gayA jahavaiNo sAhati tAhe jahabaI savesiM samaM Agao, tAhe taM varNa rukSeNa rukkhaM paloei, tAhe taM vaNaM suddhaM, tega bhaNiyA-khAyaha vaNaphalAI, jAhe te tattha dhAyA tAhe pANiyaM gayA, tAhe so jahavaI dahassa pariperaMtehiM paloei jAva oyaraMtANi payAni dIsaMti nIsaraMtANi na dIsaMti, tAhe bhaNai esa daho sAvAo tA mA ettha tIraTThiyA mAjhe vA upari ya pANiyaM piyaha kiM tu nAleNa piyaha, tattha jehiM suyaM tassa" navayaNaM te pupphaphalANaM AbhAgiNo jAyA, evaM ceva Ayario tANaM sAhaNaM AhAkammudde siyANi samosaraNaNhavaNAisu pariharAvei uvAeNa phAsuyaM giNhAvei jahA na chalijaMti AhAkammAiNA tahA karei, tattha puvakayANi khIradahiSayAINi tArisANi giNhAvei akayAkAriyAsaMkappiyANi, tattha je AyariyANaM vayaNaM muNaMti te pariharaMti te acireNaM dIpa anukrama [725] 2-% SARERainintenmarana Imasurary.org ~324~ Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [725] . "niyukti: [458] + bhASyaM [239...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra // 458|| zrIogha- niyuktiH droNIyA vRttiH // 16 // dIpa anukrama [725] kAleNaM kamAkvayaM karehiti, je Na suNaMti te bhaNati ete tumhArayA asadvikalpAH, kiM kAraNaM eyaM na pippatitti ?, evaM asuNetA aNegANaM jAiyabamariyavayANaM AbhAgiNo jAyA // idAnImamumevA) gAthAbhiH pradarzayannAha ntagAthA ni.459parisaThiyapaMDapattaM SaNasaMDe daha annahiM pese / jahabaI paDiyarie jUheNa samaM tahiM gacche // 459 / / 461 * sayamevAloevaM jUhabaI taM varNa sama tehiM / viyarai tesi payAraM cariUNa ya te dahaM gacche // 46 // bhAvagrahaNaoyaraMtaM payaM dahUM, uttaraMtaM nadIsai / nAleNa piyaha pANIyaM, esa nikAraNo dho|| 461 // SaNAyAMsthA. sugamAH, navaraM 'paDiyarie' nirUvie // navaraM viyaraI' dadAti 'teSAM' vAnarANAM 'pracAra' aTanamutsaGkalayati // evaM nAdIni tAvanyagrahaNaSaNA, bhAvagrahaNaiSaNA ebhiArairanugantavyA ni.432 ThANe ya dAyae gheva, gamaNe gahaNAgame / patte pariyatte pADie ya guruyaM tihA bhave // 462 / / dAraM / / tatra piNDagrahaNaM kurvatA vakSyamANaM sthAnatritayaM pariharaNIya, tadyathA--AtmopaghAtika pravacanopaghAtikaM saMyamopaghA|tika ceti / tathA piNDagrahaNaM kurvatA dAtA parIkSaNIyaH-yo'vyaktAdirUpo na bhavati, tathA dAturgamanaM nirUpaNIyaM bhikSA rthamabhyantaraM pravizato bhikSAM ca dattyA gacchato gamanaM nirUpaNIyaM, 'gahaNaM ti sa bhikSAdAtA yasmAd haNDikAdisthAnAdarAhaNaM bhikSAyAH karoti tannirIkSaNIyaM, sa dAtA tAM bhikSA gRhItvA'bhyAgacchannirUpaNIyA, 'patte'tti prAptasya dAtustasya hasta || // 16 // sAudakAona veti nirUpaNIyaH, athavA 'patte'tti pAtraM-sthAnaM yasmin bhikSA AdAya gRhastha AgataH kaDucchukAdi tannirIkSa NIyaM, athavA pattetti prAptaM dravyamodanAdi nirUpayati pariyattetti parAvRttamadhomukhaM sthitaM bhikSA dadato dAtuH kaDucchukAdika 80-94 Thirasurary.com ~325~ Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [729] - "niyukti: [462] + bhASyaM [239...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: SHAN prata gAthAMka ni/bhA/pra // 462|| tat nirUpayati kadAcidudakA bhavati, 'pADie'tti pAtitazca pAtrake piNDo nirUpaNIyaH, 'guruyaMti gRhasthabhAjanaM sthAlyAdigururbhavati, kadAcittadravyaM guDAdi gururbhavati, pApANAdirvA bhaNDakasyopari yo dattaH, tathA 'tiha'tti vividhaH kaalo| vaktavyaH, bhAvazca-prazastAprazastarUpo vktvyH| idAnI bhASyakAraHpratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAkhyAnAyAhaAyA pacayaNa saMjama tivihaM ThANaM tu hoi nAyacha / goNAi puDhavimAI niddhamaNAI pavayaNami // 240 // (bhA0) trividhamupapAtasthAnaM bhavati, tadyathA-AtmopaghAtikaM pravacanopaghAtikaM saMyamopaghAtika ceti, tatra yathAyogaM gavA-15 dibhirAtmopaghAtika bhavati pRthivIkAyAdibhiH saMyamopaghAtika bhavati niddhamaNAdi-nagarodakopaghasarAdi upaghAtasthAna pravacanaviSayaM bhavati / tatra gavAdibhiH kathamAtmopadhAtI bhavatIti darzayannAha goNe mahise Ase pellaNa AhaNaNa mAraNaM bhavai / daragahiya bhANabhedo chaDuNi bhikkhassa chakAyA // 463 // PI calakuDapaDaNakaMTagavilassa va pAsi hoi AyAe / nikkhamapavesavajaNa goNe mahise ya Ase ya // 464 // ___ yadA gomahiSyAdisthAne sthito bhikSAM gRhNAti tato mahiSyazvAdipreraNaM-vikSepaNaM AghAto vA mAraNaM tatkRtaM bhavati || AtmavirAdhanA, arddhagRhItAyAM bhikSAyAM 'bhAjanabhedaH' pAtrakabhedo bhavati, tatazca bhikSAyAH 'chaDane' progjhane SaDapi kAyA , virAdhyante, iyaM saMyamavirAdhanA / athavA'nena prakAreNAtmavirAdhanA bhavet-tatra bhikSAgrahaNasthAne kadAciccalaM kuDyamA-- sanne bhavati tatastatpatanajanita AtmopaghAto bhavati, kaNTakA vA tatra bhavanti, bilasya vA 'pAce Asanne tatsthAnaM 5 CASCHESC dIpa anukrama [729] For P OW ~326~ Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [732] .- "niyukti: [464] + bhASyaM [240] + prakSepaM [27...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: - prata gAthAMka ni/bhA/pra // 464|| -- - zrIopa- bhavati tatazcAtmavirAdhanA / tathA niSkramaNapravezasthAnaM gomahiSAzvAdInAM varjayitvA tiSThati bhikSAgahaNArthaM / tathA prakA-dANapaNAniyuktiHkArAntareNa saMyamopaghAtaM darzayannAha yAMsthAnadvAdroNIyA | puDhavidagaagaNimAruyatarutasavajami ThANi tthaaijaa| ditI va heDha uri jahA na ghaTTe phalamAI // 465 // rani.463vRttiH pRthivyudakAgnimArutatarutrasairvarjite sthAne sthAtavyaM, yathA vA bhikSAM prayacchantI gRhasthI adho' bhUmau 'upari' ca nItrA 40 daat||162|| dau na saGgayati phalAdi tatra praveze sthito gRhNAti / idAnI pravacanopaghAtapradarzanAyAha-- dvAraM ni. uccAre pAsavaNe siNANa AyamaNaThANa ukuruDe / niddhamaNamasuimAI pabayaNahANI vivajjejA // 466 // 18 prazravaNasya uccArasya snAnasya Acamanasya ca yatsthAnaM tathA kajjatthokuraTikAsthAnaM tathA nimanasthAnaM-upaghasarasthAna | yatra vA'zuci prakSipyate sthAne, eteSu sthAneSu bhikSA gRhNataH pravacanopaghAto bhavati, tataH sarcaprakAraH pravacanahAni-hIlanAM varjayet / ukta sthAnadvAram , adhunA dAtRdvAramucyate, tatra caitAni dvArANi avattamapaTu dhere paMDe matte ya khittacitte ya / ditte jakkhAiDe karacarachanne'ndha Niyale ya / / 467 // tahosagaviNIvAlavacchakaMDatapIsamajaMtI / kattI piMjaMtI bhaiyA dagamAiNo dosA // 468 // ___ 'avyaktaH' aSTAnAM varSANAmadho bAlA, sa yadyapi bhikSA dadAti tathA pena gRhyate, tathA aprabhuyastasya hastAnna gRhyate, tathA sthavirahastAt 'paNDakAt' napuMsakahastAt , matto yaH surayA pItayA tasya hastAnna gRhyate, kSiptaM cittaM yasya draviNAcapahAre sati cittavibhramo jAtA, tathA dIptaM cittaM yasyAsakRcchatruparAjayAdyutkarSaNAtivismayAbhibhUtasya cittahAso jAtA dIpa anukrama [732] // 162 // Santairatn a ~327~ Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [737] .- "niyukti: [468] + bhASyaM [241] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||468|| dIpa anukrama [737] yathA mattulyo nAstIti, tathA yakSAviSTaH pizAcagRhItaH karacchinnaH caraNacchinnaH andhazca nigaDitazca yaH, svgdossH-kusstthiiyH| hai tathA gurviNyA hastAt tathA bAlavatsA-zizupAlikA yA, kaNDantI zrIhyAdi,tathA piSantI godhUmAdi,tathA bharjayantI yavadhA nyAdi, tathA phepAzcitpATho bhuJjantI, tathA karttayantI sUtraM, pijjayantI rutaM, etebhyo gAthAdvayopanyastebhyo dAtRbhyo'nyakkAdibhyaH piJjayantIparyantebhyo hastAnna grAhyA bhikSA, 'bhaiyatti bhajanA vikalpanA'tra karttavyA, etaduktaM bhavati-kadAcidetebhyo'nyakkAdibhyaH piJjayantIparyantebhyo dAtRbhyo hastAd gRhyate kadAcit na gRhNAtyapi, 'dagamAiNo dosA' eteSu bhuJjAnAdidAtRSu AcamanodakapojjhanadoSaH, avyaktAdiSvaneke upghaataadyH| pratidvAragAthAdvayametat , idAnIM bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavapratipAdanAyAhakappaDigaappAhaNadinne anno'nnagahaNapajjataM / khaMtiyamaggaNadinnaM uDDAhapadosacArabhaDA // 241 / / (bhA0) tattha avatto bhaNNai jAva aduvariso jAo tassa hatyAu na gihiyavaM, ko doso 1, imo-egA bhaddigA sA chettaM 14 gayA tae DaharagA ceDIsaMdisijjai, jahA jadi eja pavaiyago tassa bhikkhaM dejAhi, tao tAe gayAe Agao bhikkhA velAe pavaiyago, tAhe teNa sA ceDI bhaNNai-kahiM tuha aMbA gayA 1, sA bhaNai-chettaM, so bhaNai-ANehi bhikkheM, tAhe tAe kUro diNNo, tAhe so aNNANivi jemaNANi maggai, tAhe sarva diNNaM khIraM dahiM takaM, tao ceva caDhasvarasi, teNavi sarva gaheUNa pajataM kAUNa niggao, sA bhaddigA AgayA avaravhe tAhe khaMtiyA jemaNaM mggi| sA ceDI bhaNai-pavAyagassa mae diNNaM, sA bhaNai-sukha kaya, kUra ANehi jememi, sA bhaNati-diNNo pavaiyassa, sA bhaNai-1 ID bho028 NEX Indirasurare.org ~328~ Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||468|| dIpa anukrama [737] zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH // 163 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) * - "niryuktiH [468] + bhASyaM [ 241 ] + prakSepaM [27...]" 80 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH mUlaM [ 737] muni dIparatnasAgareNa saMkalita suhu kathaM, ANehi kusiNaM dadhiduddhAdi, sA bhaNai-diNNaM, suDDu kathaM, kaMjiaM ANehi, beDI bhaNai-taMpi dinaM, ettha sA bhaddigA ruTThA bhaNNati-kIsa sarva dehi ?, ceDI bhaNai so maggai sA bhaNai - ceDarUvaM paribhaviUNa sarva gheNa gao, gayA Ayariyassa pAsaM, tattha khisati- esa cArabhaDo iva savaM sarva ghetRRNa Agao, tatthavi AyarieNaM tIe purao deva tassa sabai uvakaraNaM adakkheya, ete dosA abattagahatthAo gahaNe / dAraM / idAnIM aprabhudvAramucyate-appabhu bhayagAIyA ubhaegatare padosa pahu kujjA / dhere calaMta paDaNaM appanudosA ya te caiva // 242 // (mA0 ) aprabhavo bhUtakAdayasteSAM hastAdbhikSA na grAhyA, yataH 'ubhayoH' pravrajitakabhRtakayoH pradveSaM kuryAt, ekatarasya vA pratrajitasya bhRtakasya vopari pradveSaM kuryAt prabhuH dvAraM / idAnIM sthaviradvAramucyate - sthavirasyApi hastAdbhikSA na grAhyA, yatastasya calataH -kampamAnasya patanaM bhavati, aprabhudoSAzca ta eva bhavanti, etaduktaM bhavati - sthaviraH prAyeNAprabhurbhavati paribhUtatvAditi / dvAraM / idAnIM paNDakadvAramucyate Ayaparo bhaghadosA abhikkhagahaNaMmi sugbhaNa npuNse| loga dugucchA saMkA erisamA nUNamete'vi // 243 // (bhA0) napuMsakAnna gRhyate yata AtmanaH parata ubhayatazca doSAH saMbhavanti, Atmazabdena sAdhurgRhyate, tataH ko doSaH ?, kSobhaNaM syAt bahumohanapuMsakadarzane'bhIkSNaM, tatra bhikSAgrahaNe ca tadvA kSubhyeta abhIkSNaM sAdhudazarnAdinA, ubhayakRto vA doSaH, lokazca jugupsate zaMkate ca nUnamete'pi napuMsakAnIti / dvAraM / mattadvAramAhaavayAsa bhANabhedo vamaNaM asuitti logauDDAho / khette ya disacitte jakhAiDe ya dosA u || 244|| (bhA0) For Parts Only ~329~ avyaktApra bhvAdivyA khyA bhA. 241-244 // 163 // nary org Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [740] .- "niyukti: [468] + bhASyaM [244] + prakSepaM [27...]" (. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||244|| surApAnena yo mattastasya hastAdikSA na gRhyate, kiM kAraNaM, yato satto bhikSA prayacchan kadAcidavayAsaM karotiAliGgatItyarthaH kadAcidbhAjana-pAtraka bhinatti vamanaM vA-chardanaM karoti, tathAzuciritikRttvA loka uDDAho bhvtiprvcnopghaatH| dvAram / idAnIM tRtIyadvAramucyate-vyAkSiptacitte dIptacitte yakSAviSTe eta eva doSA AliGganabhAjana| bhedavamanAzuciprabhRtayo bhavantIti / idAnI dvArapazcakapratipAdanAyAha karacchinna amuha caraNe paDaNaM aMdhillae ya chkkaayaa|niylaa'sui paDaNaM vA taddosI saMkamo asui||24||(bhaa0) | chinnakaro yadi bhikSA dadAti tato na gRhyate yato'zucidoSo loke bhavati / dvAraM / tathA yasyApi caraNazchinnastato'pi 8/na gRhyate yataH tasya prayacchataH patanaM bhavati / dvaar| andhAdapi na gRhyate yato'sI prayacchan SaTU kAyAn vyApAdayati / daar| |nigaDitAdapi na gRhyate bhikSA, yato'sAvazucirbhavati, patanaM ca tasya nigaDabaddhasya syAt / dAraM / svagdoSadUSitasyApi hastAnna gRhyate yataH kadAcitkuSThasaGkamaH syAt azucizcAsau vartate / dAraM / gupiNi ganbhe saMghaTTaNA u uTuMti nivesamANI ya / bAlAI maMsauMDaga majjArAI virAhejA // 246 ||(bhaa) gurviNIhastAnna gRhyate yatastasyA garne saMghaTTanaM bhavati, katham , uttiSThantyAzcopavizantyAzca / dAraM / bAlavatsAyA api hastAnna gRhyate bhikSA, yato bAlaM muktvA yadi bhikSAM dadAti tatastaM bAla 'maMsuNDakAdibuddhyA' mAMsapiNDAdibukyA, AdigrahaNAnnavanItabuddhyA vA mArjArAdivirAdhayet / dAraM / idAnI dvArapazcakapratipAdanAyAhabIodagasaMghaTTaNa kaMDaNapIsaMta bhajaNe DahaNaM / kataMtI piMjaMtI hatthaM littaMmi udgavaho // 247 // (bhA0) dIpa anukrama [740] SAAMKARAN Auditurary.com ~330~ Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [743] . "niyukti: [468...] + bhASyaM [247] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||247|| dIpa anukrama [743] zrIogha- kaNDayantyAH piMpannyAzca hastAnna gRhyate yatastatra yathAsaGkhyena ekasyA bIjasaMghaTanakRto doSaH aparasyA udakasaMghaTa- avyaktApaniyuktiHnakRto doSaH, iti dvAradvayam / yA'pi yavAdInAM bharjanaM karoti tasyA api hastAnna gRhyate yatastatra yavA- svAdicyAdroNIyA didahanakRto doSo bhavati / dAraM / tathA karttantyAH piJjantyAzca hastAnna gRhyate yatastayoniSThIvanaliptI hastI bhavatasta-12 khyA bhA. prakSAlane udakavadhaH, dvAradvayaM // idAnIM yadukkamAsId bhajanayA-vikalpenaiSAmavyaktAdInAM hastAgRhyate na tvekAnte 245-247 avyakAdi // 16 // navAgrahaNaM kintu grahaNamapi tatpradarzayati, tatrAdyAvayavabhajanApratipAdanAyAha yatanA ni. bhikkhAmette aviyAlaNaM tu vAleNa dijamANami / saMdive vA gahaNaM aibahuyaviyAlaNunnAo / / 469 // bAlo yadi bhikSAmAtraM parokSe'pi dadAti tato bhikSAmAtre dIyamAne'vicAraNayA gRhNAti, athAsau bAlo gRhapatinA pratyakSameva 'saMdiSTaH ukto yathA prayacchAsmai sAdhave bhikSAM, tato'sau sAdhulAti, athAsAvatibahu prayacchati tataH sAdhurvicArayati, yaduta kimityadyAtibahu dIyate !, evamukte sati yadyasau gRhastha evaM bhaNati yadutAya prAghUrNakAdivazAdahuda saMskRta, tato'sau sAdhu gRhNAti / uktA'dhyaktayatanA, idAnI aprabhuyatanocyateappahusaMdihe vA bhikkhAmitte va gahaNa'saMdihe / therapaTu tharatharate dharaNaM ahavA dadasarIre // 470 // 8 // 16 // aprabhuH-bhRtakAdiryadi sandiSTaH-uko bhavati prabhuNA tatastasya hastAdyate, yadA punarna saMdiSTaH-noktaH sa prabhuNA| yathA dAtavyaM tvayA, tatrAsandiSTe sati bhikSAmAtrasyaiva grahaNaM karoti / aprabhuyatanoktA, sthavirayatanocyate-sthaviraH san| REaraineNana ~331~ Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||471|| dIpa anukrama [746 ] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [746] "niryukti: [471] + bhASyaM [ 247... ] + prakSepaM [ 27...]" 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH prabhuryadi dadAti, kiMviziSTaH 1 - kampamAnaH pareNa dhRtaH san tato gRhyate, athAsau sthaviraH prabhuryadi dRDhazarIro dadAti tathA'pi gRhyate / dAraM / idAnIM paNDakAdInAM yatanAdarzanAyAha paMDa appaDisevI matto saTTo va appasAgarie / khettAi bhaddagANaM karacaraviTTappasAgarie || 471 // paNDakasya dadato gRhyate yadyasAvapratisevI bhavati na kutsitaM karma Acarati / dAraM / zrAddhakasya ca mattasya hastAgRhyate, yadyasAvalpasAgArikaH sa bhavet, vAzabdAdalpamadazca yadi syAt / dAraM / tathA kSiptacittadIptacittayakSAviSTAnAM hastAgRhyate yadi prakRtyA bhadrakA bhavanti - sAdhuvAsanAvanta ityarthaH / dvAratritayaM / tathA kararahitacaraNarahitAnAM hastAgRhyate, kathaM?, caraNarahito yadyupaviSTo dadAti alpasAgArikaM ca yadi bhavati, kararahito'pi yadyalpasAgArike dadAti tato gRhyate nAnyathA / dvAradvitayaM / idAnImandhAdiyatanApradarzanAyAha saho va annabhaNa aMdhe savidhAraNA ya barddhami / tadosie abhinne velA dhaNajIviyaM dherA // 472 / / andhasya ca hastAgRhyate yadi zraddhAvAnanyenAkRSyamANo dadAti / dAraM / baddhasya ca hastAd gRhyate yadi sa savicAro bhavati pariSvaSvituM zaknoti / dAraM / 'svagdoSaduSTasyApi kuSThino'pi hastAd gRhyate yadyasAvabhinnakuSThI bhavati - galatkuSTho na bhavatIti / dAraM / veleti-gurviNyA yadi velAbhAsastatastasthA hastAnna gRhNanti sthavirakalpikA itaratra gRhanti, jinakalpi kAdayastu yataH prabhRtyApannasattvA bhavati tata evArabhya na gRhNanti / dAraM / tathA sthavirA: sthavirakalpikAH stanopajIvI For Pernal Use On ~ 332~ Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [747] . "niyukti: [472] + bhASyaM [247...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: bhA.248 prata gAthAMka ni/bhA/pra // 472|| zrIopa- yo bAlastadhuktA yA bAlavatsA tasyA hastAnna gRhanti, jinakalpikAdayastu yAvadapi bAlastAvadapi tAM bAlavatsAM parihara- avyaktAdi niyuktiHzAnti-na tasya hastAdU gRhNanti / dvAradvayaM / idAnI kaNDayantyAdiyatanocyate yatanA ni. 471-474 ___ ukkhitta'pacavAe kaMDe pIse vachUTa bhajantI / sukaM va pIsamANI buddhIya vibhAvae sammaM // 473 / / / vRttiH tatra kaNDayantyA hastAd gRhyate yadyutkSiptaM muzalamAste sAdhuzca prAptastato'pratyapAye sthAne muzalaM sthApayitvA yadi ddaati| // 15 // dAraM / pIse vatti-peSayantyA hastAda gRhyate yadi tatpeSaNIyamacetanaM-dhAnAdi tathA yat sacittaM pUrva yadi prakSiptaM tatpiSTatA anyadadyApi na prakSipyate sAdhuzca tatrAvasara upasthito bhikSArtha tatastasyA hastAgRhyate, tacca pepaNaM zilAyAM gharaTTe vA / dAraM / hA acchuDhabhajantI'tti bharjayantyA api hastAn gRhyate yadi pUrvaprakSiptaM bhRSTaM anyadadyApi na prakSipyate sAdhuzca prApta ityasminnavasara iti, zuSka bA'cetanaM tadvastu yadi pinaSTi tatazca bujhyA 'vibhAvya' nirUpyottarakAlaM gRhNAti / idAnImenAmeva hai gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayatimusale ukkhittami ya apacavAe ya pIsa acitte / bhajaMtI acDhe bhuMjatI jA aNAradvA // 248 / / (bhA.) muzale utkSipte sati apratyapAye pradeze sthApayitvA yadi bhikSAM dadAti, 'pIsa acitte'tti acetanaM vA yadi gharahAdau pinaSTi tato dadAti bhikSA, bhajatIti javadhANe bhaTThami aNNaMmi apakhitte sati eyaMmi avasaraMmi sAhuNo bhikkha dei, // 165 bhuJjAnAyA api hastAguhyate yadyadyApi na viTTalayati bhaktaM yattAjanagRhItaM tadutthAya dadAti // kasaMtIe thUlaM vikSiNa loDhaNa jati ya niddhviyN| piMjaNa asoyavAI bhayaNAgahaNaMtu eesi // 474 // AIMERORSEENETWOROSS dIpa anukrama [747] ~333~ Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 474|| dIpa anukrama [750 ] Eticatur "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [474] + bhASyaM [ 248 ] + prakSepaM [27...]" mUlaM [750] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita 45% 4% 4% 5%//54454 80 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH tathA karttayantyA api hastAgRhyate yadi sthUramasau karttayati, kiM kAraNaM 1, yataH sthUramasau karttayantI zaGkhacUrNa na istAGgalau karoti, nApi niSThIvanena, vikkhiNaMti rUyaM vikkhiNaMtIe hatthAGa gheppai, tathA uriNaNaM loDhaNaM yadi niGkaviaM loDheyavayaM tIe hatthAu bhikkhA gheppara, etaduktaM bhavati-jo so akappAso ghANo loDhaNIe dino so choDio anno na ajjavi dii ghANo, eyAe belAe gheppai bhikSA detIe tIe, pijjayantyA api hastAgRhNAti yadyasI mahelA'zaucavAdinI bhavati-na hastI prakSAlayati / evameSAM dAtRNAM hastAdbhajanayA grahaNaM karoti / uktA pratidvAragAthA, tatpratipAdanAJcokaM dAtRdvAraM, idAnIM gamanadvArapratipAdanAyAha gamaNaM ca dAyagassA heTThA ucariM ca hoi nAyavaM / saMjamaAyavirAhaNa tassa sarIre ya micchantaM // 475 // 'gamanaM ca' bhikSAdAnArthamabhyantarapravezastasya dAtuH 'adhastAda' bhuvi vijJeyam 'upari ca' uparivibhAgazca vijJeyaH, yadi na nirUpayati tatastasya gacchataH pRthivyAdimardane sati sAdhoH saMyamavirAdhanA bhavati, AtmavirAdhanA tasya dAtuH zarIre sarpAdidazanajanitA bhavati, ata eva ca nimittAcchrAddhaH san mithyAtvaM yAyAt yadutaivaMvidhasya dattaM | yena tatkSaNa eva sa dAtA sarpeNa daSTa iti / idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati | bacatI chakkAyA pamaddae hito ughari tiriyaM ca / phalavallirukkhasAlA tiriyA maNuyA ye tiriyaM tu / 249 (bhA0) brajantI sA strI bhikSAyA dAtrI paDapi kAyAn pramadayet ka :-'adhastAd' bhuvi pRthivyaptejovanaspatitrasAn vyA For Panal Lise Only ~ 334~ Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [752] .- "niyukti: [475] + bhASyaM [249] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 475|| zrIoSa- pAdayet , vAyukArya itau sthita spRzantI vyApAdayet , tathopari tiyagavyavasthitA phalaballIvRkSazAlA:- zAkhA ghirAdhayati, dAcyAgama: niyuktiH| tathA tiryagmanujAn-jAtamAtravAlakAn tirazcaH-azvavatsakAdIn saGghaTTayet / atha caite doSAH nanirUpaNaM ni.475 kaMTagabhAI ya ahe upi ahimAdilaMbaNe AyA / tassa sarIraviNAso micchantuDAha voccheo||25||(bhaa0)daabhaa.247. lA kaNTakAdayo vA'dho bhavanti, upari ahyAdi-sAdilambane AtmavirAdhanA dAtuH, tasya ca-dAtuH zarIravinAze , 250 grahaNa // 166 // mithyAtvaM tasyAnyasya vA bhavati, 'uDDAhazca' pravacanopaghAtazca bhavati yaduta eteSAmetAvAnapi prabhAvo nAsti yena ni.476 dAtAraM rakSati / vyAkhyAtaM gamanadvAram, idAnIM grahaNadvArapratipAdanAyAha|nIyaduvAkagpAhaNakavADaThiya deha dAramAinne / iDirapatthiyaliMde gahaNaM pattassa'paDilehA // 476 // | 'nIyaduvAra' gAhA, nIcadvAra yadi bhavati tatra cakSuSA nirUpaNaM kartuM na zaknoti ato na gRhyate bhikSA, tatho-18 dghATakapATa-anargalitakapATaM na kintu pihitakapATaM, tatrApi na gRhNAti, tathA dAtuH saMbandhinA svadehena dvAre ruddhe sati na gRhyate, AkIrNa cAnyapuruSairgamAgarma kurvabhiH tathA iDura-ganyAH saMbandhi tena tirohite patthikA-vRhatI piTTikA tayA 8 // 166 // vA pihite dvAre alinda-kuNDakaM tena vA tirohite evameteSu doSeSu satsu 'grahaNaM prApsasya' gRhasthasya gRhyate 'sminniti se grahaNaM, yasmAtpradezAgaNDakaM gRhNAti taM pradeza prAptasya 'apaDileha'tti yataH pratyupekSaNA na zuddhayati anantaroditairdoSairato jIna gRhyate, yayebhiranantaroditoSabhavadbhirna grahaNaM tato grahaNapradezaM prAptasya pratyupekSaNA karttavyA-zrotrAdibhirupayogaM karoti | dIpa anukrama [752] ~335~ Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [754] .- "niyukti: [476] + bhASyaM [250] + prakSepaM [27...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 476|| yadi zrotrAdyapayogena zuddhA tato grahISyati, atha na zuddhA zrotrAthupayogena tato na grahISyati // idAnIM bhASyakAra: pratipadamenAmeva gAthAM vyAkhyAnayati, tatra kathaM jinakalpikAdayo gRhanti kathaM vA sthavirAH / ityetatpradarzayannAhaniyamA u dihagAhI jiNamAI gacchaniggayA hoti|dheraavi diTThagAhI adiSTi kareMti uvaogaM // 251 / / (bhaa0)| / 'niyamAt' avazyantayaiva dRSTagrAhiNaH jinA-jinakalpikAdayo 'gacchanirgatA parityaktagacchA bhavanti, hAsthavirAH' sthavirakalpikA api 'dRSTagrAhiNa evaM' atirohitadvAra eva gRhe gRhNanti, kimayameva niyamaH ?, netyAhadA adRSTe tirohite gRhadvAre kapATAdinA upayoga zrotrAdibhirindriyardayA tataH parizuddhe gRhNanti / idAnIM 'nIyaduvAra kavADe tti vyAkhyAnayanAhamaNIyaducAruvaoge uDAha avAuDA padoso ya / hiyanaTuMmi a saMkA emeva kavADaugghADe // 252 / / (bhA0) 4 nIcadvAre gRhe na grAhya yatastatra nIcadvAre niSkuTanaM kRtvopayoganirIkSaNaM kurvata uDAhaH pazcAmAgadarzane pelA-8 didarzane sati kadAcittatrAprAvRtAH striyastiSThanti tatazca nirUpayataH pradveSamupari kurvanti, tathA hRte caurAdinA naSTe-svayamevAdRzyamAne kvacidvastuni zaGkopajAyate gRhasthAnAM jahA teNa pavaiyaeNaM niUDiUNa nirUvi AsI jadi teNa Na hiyaM bhave ?, 'evameva' eta eva doSAH pihitakapATe nirrglmudghaattyto'praavRtikaadyH|| dehannasarIreNa va dAraM pihiaMjaNAulaM vAvi / iDurapasthiyaliMdeNa vAvi pihiyaM tarhi vAvi // 253 // (bhA0) dAturdehena dvAraM pihitaM sthUlatvAddehasya anyasya vA pArzvasthasya zarIreNa pihitaM / dvAram / AkIrNa vyAkhyAnayati-janA dIpa anukrama [754] MESSACROCAL B aramuru ~336~ Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [757] .- "niyukti: [476] + bhASyaM [253] + prakSepaM [27...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 476|| 942 dIpa anukrama [757] zrIopa- kulaM vA dvAraM nirgacchatA pravizatA vA lokena, tathA 'iDaraNa' gaMtrIsaMvandhinA 'patthikayA' vRhatpiTTikayA 'alindena'pAhaNadvAre niryutiH kuNDakena vA sthagita dvAraM bhavet , 'tahiM bAvi'tti tatra vA iDDarAdau sthagitaM tattadravyaM bhavettatazca na gRhyate // nIcadvAro ddhArAdidroNIyAeteha'dIsamANe aggahaNaM aha va kuja upogN|sotenn cakkhuNA ghANao ya jIhAeN kAseNaM // 254 // (bhaa0)| vRttiH hai| 'ebhiH' anantaroditaiH 'adRzyamAne' acakSurdarzane satyagrahaNaM bhavati, athavA'dazyamAne'pyupayogaM kuryAta, ke-1|251-256 // 1670 rityAha-zrotreNa cakSuSA mANena jihvayA sparzena ceti // kathaM zrotrAdyupayogaM karoti : hatthaM mataM ca dhuve saddo udakassa ahava mattassa / gaMdhe va kuliMgAI tattheva raso pharisabiMdU // 255 // (bhA0) drA hastaM mAtra vA kuNDalikAdi sA gRhasthA prakSAlayettatazcodakasya jhalajhalAzabdo bhavati, athavA mAtrakasya-kuNDalidAkAdeH prakSAlyamAnasya khasakhasAzabdo bhavati, tathA prANenopayogaM karoti, kadAcitkuliGga:-trIndriyAdimardito bhavedA gacchantyA, etacca gandhena jAnAti azobhanena, tatazca na gRhNAti, yatra gandhastatra raso'pIti, tathA sparzena copayoga sadadAti, kadAcidudakabindurlagati zItalaH, cakSuSA tUpayoga dadAti gamanAgamane prAptasya ca dravyapa bhAjanasya vA hastasya havA, mA bhUdudakasaMspRSTaM syAt / / so hoi diTTagAhI jo ete jujaI pade sake / nissaMkiya niggamaNaM AsaMkapayaMmi saMcikkhe // 256 // (bhA0) // 167 // II sa evaMvidho dRSTayAhI bhavati ya etAni padAni sthAnAntarANi pUrvoktAni prayuke upayogapUrvakaM sarvANi, atha niza CASSES ~337~ Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||476|| dIpa anukrama [ 760 ] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) * - "niryuktiH [476] + bhASyaM [256 ] + prakSepaM [27...]" mUlaM [ 760 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH Gkitameva bhavati yadutAnena gRhasthena puraH karmAdi kRtaM tatra vArayitvA nirgacchati, adhAzaGkitaM bhavati kimanena kRtaM puraH karmAdi na vetItthamAzaGkAyAM nirUpayati prAptAM satIM gRhasthAm / ukta grahaNadvAram idAnIM AgamanadvArapratipAdanAyAhaAgamaNadAyagarasA heTThA ucariM ca hoi jaha putriM / saMjamaAyavirAhaNa dihaMto hoi vaccheNa // 477 // bhikSAM gRhItvA sAdhvabhimukhamAgacchantyA adhastAdupari ca nirUpaNIyamAgamanaM yathA pUrva gamane saMyamAtmavirAdhane nirUpite evamatrApi saMyamAtmavirAdhane nirUpaNIye / uktamAgamanadvAraM, 'patte' tti dvArapratipAdanAyAha-'dihaMto hoi vatthami' atra prAptAyAM bhikSAyAM dAgyAM vatsakena dRSTAnto veditavyaH / jahA egassa vANiyassa vacchao taddivasaM tassa saMkhaDI na koi tassa bhattapANiyaM dei, maJjhaNhe vacchaeNa raDiyaM, suNhAe se alaMkiyavibhUsiyAe diNNaM bhasapANaM, jahA tassa vacchassa cArIe diDI Na mahilAe, evaM sAhuNAvi kAyavaM / ahavA pattassa 'paDilehA hatthe matte taheva dave th| udaulle sasiNiddhe saMsatte caiva pariyate // 478 // prAptasya gRhasthasya pratyupekSaNA kAryA haste, kimayaM hasto'sya udakAdyAdroM na veti, tathA mAtraM ca kuNDalikAdi gRhasthasatkaM nirUpayati yatra gRhasthA bhikSAmAdAya nirgatA, dravyaM ca maNDakAdi nirUpayati saMsaktaM na veti / evaM pataddAraM nijjuttikAreNa vakkhANiyaM idAnIM niyuktikAra evaM parivatettidvAraM vyAkhyAnayannAha - 'parivartite' adhomukhe kRte sati gRhasthena mAtrake kuNDikAdI yadyudakAdvai dRzyate sasnigdhaM vodakenaiva saMsaktaM ca-trasayuktaM tatastasminnevaMvidhe mAtrake parivRtte sati dRSTvA na gRhyate / idAnIM bhASyakAraH 'patte'tti vyAkhyAnayannAha - For Penal Use Only ~ 338~ nirror Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [762] .- "niyukti: [478] + bhASyaM [257] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra // 478|| zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 168 // hai tiriya uDamahevi ya bhAyaNapaDilehaNaM tu kAya / hatthaM bhattaM davaM tinni u pattassa paDilehA // 257 // (bhA0) dAtrAgamana pAtraparAvR| gRhasthabhAjanasyA Agacchata eva tiryak-pArzvato bhAjanasya Urdai karNakeSu bhAjanasya adho bujhe pratyupekSaNA karsacyA, ttipatitani tathA 'prAptasya' AsaNNIbhUtasya gRhasthasya hastaM mAtraM dravyaM trINyapyetAni gRhasthasatkAni pratyupekSeyat-nirUpayet , kim ?- rUpaNaM ni. mAsasiNiddhoM daulle tasAulaM giha egatara daI / pariyattiyaM ca mattaM sasaNidvAIsu paDilehA // 258 // (bhA0) 4477-480 sasnigdhaM toyena udakAImudake vasAkulaM hastaM mAtraM dravyaM vA dRSTA ekataramapi tanmA gRhANa / 'patti'tti dvAramukta, bhA. 257bhASyakAra eva 'pariyattiya'tti vyAkhyAnayavAha-'pariyattiyaM ca mattaM tat gRhasthamAtrakaM kadAcitsasnigdhAdisamanvitaM | WI 258 bhavati tatazca sasnigdhAdiSu satsu pratyupekSaNA kAryeti / uktaM parAvartitadvAraM, 'paDiya'ttidvAraM vyAciNyAsurAhapaDio khalu dayo kittimasahAvao ya jo piMDo / saMjamaAyavirAhaNa dihato siTi kavaTTho // 479 / / patitaH pAtrake piNDo draSTavyaH kimayaM kRtrimaH1-yogena niSpannaH saktumudgapiNDa iva siddhapiNDo vA svAbhAvikakUrakhoha iva, tatra yadi kRtrimaH piNDaH sphoTayitvA taM na nirUpayati tataH saMyamAtmavirAdhanA bhavati, yathA siDikabahassa hatA kASThena kanthikA ityetatkathAnakamanusaraNIyaM, tena hi saMyogapiNDo na nirUpitastatra ca saMkalikA''sIt, tatra rAja X // 168 // kule vyavahArastena ca kASTharSiNA bhagavatA nirmUDham , anyazca kadAcittAdRzo na bhavati tatazca nirUpaNIya iti / tatrAtmavirAdhanAdipradarzanAyAhagaravisa aDiya kaMTaya viruddhadami hoi AyAe / saMjamao chakAyA tamhA paDiyaM vigicijA // 48 // dIpa anukrama [762] SAREarathi Panditurary.com ~339~ Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [766] .- "niyukti: [480] + bhASyaM [258] + prakSepaM [27...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||480|| SAGACASS ENA% sagara ucyate ya AhAraM stambhayati kArmaNaM vA garaH, sa kadAcittatra piNDe bhavati, tathA viSamasthIni kaNTakAzca kadA-1 cidbhavanti, viruddhaM vA kiMcidravyaM tatra bhavati, tatazcAnirUpaNe ebhirAtmavirAdhanA bhavati, tathA saMyamatazca SaTakAyA virA-1 dhyante, kathaM !, kadAcittatra pRthivI udakaM vanaspatiragniA lano bhavati, yatrAgnistatra vAyurapi, dvIndriyAdayazca kadAciavanti, tatazca 'paDiyaM vigiMJjA' vibhAgena vibhajeta-nirUpayedityarthaH / athavA'nAbhogena kadAcittatra suvarNAdi sthApayitvA dadAti, etadevAha aNabhogeNa bhaeNa ya paDiNI ummIsa bhasapANami / dijjA hiraNNamAI AvajaNasaMkaNAdihe // 481 // anAbhogena dadAti-tandulAdimadhye vyavasthita suvarNAdi punazca randhayitvA taddadatyanAbhogena pradAnaM bhavati, bhayena vA dadAti, kathaM !, kathAcitparasatkaM suvarNamapahRtaM punazca pratyAkalitA satI kalikalaGkabhayAtsAdhorveSTayitvA odanAdinA dadAti, pratyanIkatvena vA 'unmibhya ekIkRtya bhaktapAnAdinA saha hiraNyAdi dadAti, tatazca tasya sAdhoretaddoSa dra vinA'pi yadi na nirUpayati tataH 'AvajaNaM ti AvarjanaM pUrvokta saMyamavirAdhanAdidoSANAM bhavati, pramAdaparatvAttasya, tathA zaGkanA-dRSTe tatra suvarNAdI rAjaprabhRtInAM zaGkA bhavati, yaduta na vidmaH kiM tAvadayaM sAdhurevaMvidhaH AhocinikSAdAteti, tasmAtpatitaH san piNDo nirUpaNIyaH / ityuktaM patitadvAra, gurukadvArapratipAdanAyAha ukveve nikkheve mahallayA luddhayA vaho dAho / aciyatte voccheo chakkAyavaho ya gurumatte // 482 // yattatpASANAdighaTTanaM dattaM tasyotkSepe sati nikSepe vA-mokSaNe sati gRhasthasya kaTibhaGgo vA pAdasyopari patanaM vA bha SSCR40 dIpa anukrama [766] ATurasurary.com ~340~ Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [768] - "niyukti: [482] + bhASyaM [258] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||482|| * bhA. // 169 / / vati, 'mahallayA' iti mahatpramANaM vA tagRhasthasya bhAjanaM tasyotkSepe sati doSA bhavanti, athavA 'mahallayA' iti mahatA bhaNDa- patitaguru| kena dIyatAmityevaM kadAcidasI sAdhurbhaNati, tatazca lubdhatA sAdhorupajAyate, tathA badhazca-tasyaiva sAdhoH pAdasyopari bhaNDakena|kadvAra ni: 481-482 patitena vadho bhavati, tathA 'dAhAtti dAho vA bhavati yadi taduSNa bhaNDakaM bhavati,aciyattaM vA bhavati tasyaiva gRhasthasya tadgRhapa-13 tervA 'aciyattaM vA apratItirvA bhavati,mahApramANakena bhaNDakena dIyamAne sati vyakcchedo vA tadravyasyAnyadravyasya vA bhavati, 259-260 SaTkAyavadhava bhaNDakapatane sati bhavati, evaM guruke bhaNDake ete doSA bhavanti / etAmeva gAthAM bhASyakRdAha, tatrAdyAvayavamAha gurudaveNa ca pihiaMsayaM va guruyaM haveja jaM davaM / / ukkheve mikkheve kaDibhaMjaNa pAya uvariM vA // 259 // (bhaa0)|| gurudravyeNa vA 'pihita ghahitaM tadravyaM bhavet , svayaM vA tadravyaM guDapiNDAdi gurukaM bhavet , satazca tasya 'urakSepe' utpATane nikSepe ca punarmocane sati kaTibhaGgo bhavati,pAdasyopari patettatazcAtmavirAdhanA bhavati / 'mahAlayA' iti vyAkhyAnayanAha-12 mahalleNa dehi mA DaharaeNa bhinne aho imo luddho / ubhae egataravaho dAho aNha emeva // 260 / / (bhaa0)||3||16|| CI kazcitsAdhuH kaDucchikayA dadatIM khiyaM evaM brUte-yaduta 'mahalleNa' bRhatA bhAjanena sthAlyAdinA dehi, mA 'DaharakeNa laghunA prayaccha kaDucchukAdinA, tataH sA tathaiva karoti, azaknuvatyAzca kadAcittamAjana bhajyate tato bhinne sati tasmin bhAjane gRhastha evaM bhaNati-yadutAho ! ayaM sAdhurmahAlubdhaH yena bRhatA bhAjanena dIyamAnaM gRhNAti, tata 'ubhayasya' sAdhu dIpa anukrama [768] SAREna aurasurary.com ~341~ Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [768] .- "niyukti: [482] + bhASyaM [260] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 482|| gRhasthayoH pAdasyopari patitena bhaNDakena vadho bhavati, ekatarasya vA vadho bhavati, tathA dAhazca aMtyuSNe tasmin dravye patite sati bhavati 'emeva'tti ubhayoranyatarasya vA // idAnIM 'aciyatte'tti vyAkhyAnayannAha-- bahugahaNe aciyattaM boccheo tadanna dacha tasa bAbi / chakkAyANa ya vahaNaM aimatte taMmi mattaMmi // 261 / / (bhaa0)| bahugrahaNe tasya ghRtAdidravyasya 'aciyattaM' aprItirbhavati tasya tadgRhapatervA, vyavacchedo vA tadanyasya dravyasya bhavatitasmAd-ghRtAdeH anyad-kSIraguDAdi tasya vyavacchedo bhavati, tasya vA-ghRtAdevyasya vA vyavacchedo bhavatIti, tathA paTukAyAnAM vA hananaM bhavati 'atimAtre' bRhatpamANe 'mAtrake' sthAlyAdI gRhIte sati / uktaM gurukadvAraM, trividhetidvArapratipAdayannAha[tiviho ya hoi kAlo gimho hemaMta taha ya caasaasu|tiviho ya dAyago khalu thI purisa napuMsao ceva // 48 // eksikovi ativiho taruNo taha majjhimoya theroy|siiytnnuo napuMso somhitthI majjhimo puriso||484|| ___ kAlastrividho bhavati, tadyathA-grISmo hemanto varSA ca, tatra trividhe'pi kAle dAtA vividha eva bhavati, strI pumAnna-18 |puMsaka ceti // punaH sa ekaikasyAdidAtA trividho bhavati-taruNo madhyamaH sthvirshc| idAnIM napuMsakAdInAM svarUpapratipAda-11 nAyAha-zItalatanunapuMsako bhavati, 'somhitdhitti soSmA strI bhavati, madhyamazca puruSo bhavati-nApyuSNo nAtizItala iti|| purakamma udaullaM sasaNiddhaM taMpi hoi tivihaM tu / ikikapi ya tivihaM sacittAcittamIsaM tu // 485 // dIpa anukrama [768] REaratimona ~342~ Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||485|| dIpa anukrama [771] zrI oghaniryuktiH droNIyA vRttiH // 170 // Jan Esca "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [771] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [485] + bhASyaM [ 261] + prakSepaM [27...]" 80 AgamasUtra - [41/1] mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH na kevalaM kAlAdayastrividhAH yadapi tatpuraH karmAdi tadapi trividhaM tadyathA- puraHkarma udakArdra sasnigdhaM ceti, tatpunarekaikaM trividhaM saccittAcittamizrabhedabhinnaM bhavati, etaduktaM bhavati yatpuraHkarma tatsacittamacittaM mizraM ceti yadapi udakA tadapi sacitamacittaM mizraM ceti, yadapi sasnigdhaM tadapi sacittamacittaM mizraM ceti / idAnIM yattaduktaM puraH karmAditritayaM tatrAdyadvayasya pratiSedhaM kurvannAha puraH karma Adi trayANAm varNanaM Aiduve paDhiseho purao kaya jaM tu taM purekammaM / udaullabiMdusahiaM sasaNiDe maggaNA hoi // 486 // Adyadvitayasya purataH karmaNa udakArdrasya ca pratiSedho draSTavyaH, yatastAbhyAM sadoSatthAnnaiva vyavahAra iti / idAnIM pura:| karmAdInAM lakSaNapratipAdanAyAha-'purao kaya jaM tu taM purekammaM' bhikSAyAH purataH prathamameva yatkRtaM karma kaDucchukAdiprakSA| lanAdi tatpuraH karmAbhidhIyate, udakArDa punarucyate yadvindusahitaM bhAjanAdi galadvindurityarthaH, sasnigdhaM punarucyate yadvindurahitamAtraM, tatreha sasnigdhe 'mArgaNA' anveSaNA karttavyA yataH sasnigdhe hastAdI grahaNaM bhaviSyatyapi // sasiNirddhapi yativihaM sacittAcitamIsagaM ceva / acittaM puNa ThappaM ahigAro mIsasacitte // 487 // yattatsasnigdhaM tattrividhaM sacittamacittaM mitraM ceti, tatrAcitaM sthApyaM yatastatrA cittasasnigdhe grahaNaM kriyata eva na tatra nirUpaNA, adhikAraH punaH- nirUpaNaM mizrasacittayoH karttavyaM / idAnIM mizrasaccittasasnigdhe haste sati grahaNavidhiM pratipAdayannAha pANa kiMci aDANameva kiMcica hoaNuddANaM / pAeNa hi yaM (taM) sarva ekakahANI ya buddhI yaM // 488 // For Park Use Only ~343~ gurukadvAraM bhA. 261 puraH karmAdi trividhyaM ni. 483-488 // 170 // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [774] - "niyukti: [488] + bhASyaM [261] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: %*5 prata % 22556456 gAthAMka ni/bhA/pra // 488|| % % dIpa anukrama [774] atra haste sasnigdhaM kizcit amlAnaM-manAkzuSkaM tathA 'avANa ti AdhyAnamudvAna kizcitsasnigdhaM 'kicica hoaNudhANa'ti kizcica snigdhamanAvyAnamanuddhAnam , evaM trividhabhapyetatsarvaM prAyeNa sasnigdhamucyate, evametadvibhAbya | tata ekaikazuSkabhAgavRddhyA grahaNa kartavyaM pUrvAnupUA, tathA ekaikazuSkabhAgahAnyA vA pazcAnupUyA gRhNAti bhikSA / sA ekaikabhAgavRddhiH kathaM kartavyetyata Aha sattavibhAgaNa kara vibhAittANa isthimAINaM / nizunnayaiyarevi ya rehA pace karatale ya // 489 // 'sapta vibhAgAna' saptadhA 'karaM hastaM 'vibhajya' vibhAgIkRtya, keSAM -khyAdInAM, te ca vibhAgA etAnaGgIkRtya | kartavyAH, ke ca te -'nimonatetare' tatra nimnaM tvaGguliparvarekhA unnatamaGgaThiparvA Ni itarat-karatalaM nocataM nApi nirm| 12 8|idAnI kena zuSkena pradezena kA pradezaH amlAno bhavati ? kena vA amlAnena pradezena kA sArdraH pradezo bhavatItyasvArthasya jJApanArdhamAha jAhe ya unnayAI udhANAI havaMti hatthassa / tAhe talapacANA lehA puNa hota'NuvANA // 490 // yadA unnatAni hastasthAnAni uddhAnAni bhavanti tadA hastatalaM pramlAnaM-manAk zuSkaM bhavati rekhAstu bhvntynuddhaanaaH| idAnIM zuSkahastasthAnAnAmekaikavRddhyA yathA yasmin kAle grahaNaM bhavati tathA pradarzayannAha taruNitthi ekabhAge pacANe hoi gahaNa gimhaasu| hemaMte dosu bhave tisu pavANesu vAsAsu // 491 // taruNyAH khiya unnatasaptamaikabhAge pramlAne zuSke sati uSNakAle gRhyate bhikSA yataH soSmatayA kAlasya coSNatayA CRESC4 Taarary.org ~344~ Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [780] . "niyukti: [491] + bhASyaM [261...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIopa- niyuki prata gAthAMka ni/bhA/pra // 491|| droNIyA vRttiH MCHAR // 17 // yAvatA kAlena asAvunnatapradezaH zoSamupagatastAvatA kAlena itare nimnapradezAH sArdA api acittAH saMjAtAH ataH pura:kamAdi kalpate bhikSAgrahaNaM, hemantakAle tasyA eva taruNyA dvayoH saptamabhAgayoH zuSkayoH satorbhikSAgrahaNaM bhavediti, tasyA eva vidhyaM ni. 489-493 taruNyA varSAkAle triSu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM bhavati / emeva majijhamAe AttaM dosu ThAyae causu / tisu ADhataM gherI navari hANesu paMcasu u // 492 // evameva madhyamAyAH striyA uSNakAle dvayorbhAgayoH prArabdhaM catuSu bhAgeSu saMtiSThate, etaduktaM bhavati-madhyamAyAH striyA uSNakAle dvayoH saptabhAgayoH zuSkayoH satohaNaM bhavati, tathA tasyA eva madhyamAyAH striyA hemante kAle triSu saptabhAgeSu |zuSkeSu satsu grahaNaM bhavati, tasyA eva ca madhyamastriyA varSAkAle caturyu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyaM, evaM sthavirAyA api uSNakAle triSu bhAgeSu prArabdhaM paJcasu bhAgeSu satiSThate, etaduktaM bhavati-uSNakAle sthaviryAtriSu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM bhavati, tathA tasyA eva sthaviryA hemantakAle caturyu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyaM, tsyaa| eva varSAkAle paJcasu saptabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyam / emeva hoi puriso dugAichaTThANa pajavasiesuM / apumaM tu tibhAgAI sattamabhAge avasite u // 493 // evameva puruSasya dvayorbhAgayoH prArabdhaM padasthAnaparyavasiteSu bhAgeSu saMsiSThate, etaduktaM bhavati-taruNapuruSasyoSNakAle // 171 // bhAgavaye zuSke sati gRhyate, tathA tasyaiva taruNasya zItakAle triSu bhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSA gRhyate, tathA tasyaiva taruNasya varSAkAle catue bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM, tathA madhyamapuruSasyoSNakAle triSu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM, tasyaiva madhya dIpa anukrama [780] Hiralaunciurary.orm ~345~ Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||493 || dIpa anukrama [782] Eticatur "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [782] "niryuktiH [493 ] + bhASyaM [ 261... ] + prakSepaM [27...]" 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH masya hemante caturSu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM, tathA tasyaiva madhyamasya varSAkAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyaM, tathA vRddhapuruSasyoSNakAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM karttavyaM tasyaiva vRddhasya hemante pazJcasu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, tasyaiva vRddhasya varSAkAle SaTsu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM karttavyaM / napuMsakasya punastribhAgeSvArabdhaM saptamabhAgeSu saMtiSThate, etaduktaM bhavati-sarvasmin haste zuSke sati grahaNaM karttavyaM bhavati, tatra ceyaM bhAvanA - taruNanapuMsakasyoSNakAle triSu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM kalpate, tasyaiva taruNanapuMsakasya hemantakAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM karttavyaM, tasyaiva varSAkAle pazcasu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, madhyamasya napuMsakasyoSNakAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, tasyaiva ca hemantakAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, tasyaiva ca varSAkAle SaTsu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, bRddhanapuMsakasyoSNakAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, tasyaiva hemantakAle SaTsu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM, tasyaiva vRddhanapuMsakasya varSAkAle saptasvapi saptabhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM karttavyamiti / evamekaikavRddhayA grahaNamuktaM, pazcAnupUrvyA tu ekaikabhAgahAnyA bhikSAgrahaNaM veditavyaM, taccaivaM sthaviranapuMsakasya varSAkAle saptabhirapi hastabhAgaH zuSkairgRhyate bhikSA, tasyaiva zItakAle panirbhAgaiH zuSkairgRhyate, tasyaivoSNakAle paJcabhirbhAgaH zuSkairgRhyate, evamanayA hAnyA tAvannetavyaM yAvattaruNI strIti / uktaM trividhadvAraM, bhAvadvArapratipAdanAyAha duviho ya hoha bhAvo loiyalouttaro samAseNaM / ekkikovi ya duviho pasatthao appasattho ya // 494 // dvividho bhavati bhAvaH - laukiko lokottarazceti, samAsataH punarekaiko dvividhaH prazasto'prazastazca, laukikaH prazastos For Penal Lise Only ~ 346~ rary org Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [783] - "niyukti: [494] + bhASyaM [261...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra // 494|| zrIogha- niyukti droNIyA vRttiH // 172 // prazasta prazastaca, evaM lokottaro'pi / tatrodAharaNamucyate-egaMmi saNNivese do bhAuyA vaNiyA, te ya paroppara viriphA, tattha ego gAme gaMtUNa karisaNaM karei, aNNovi taheva, tattha ekassa sumahilA aNNassa dummahilA, jA sA dummahilA sA4/ styataradvAra ni. 494gose uDiyA muhodagadaMtapakkhAlaNaadAgaphalihamAIhiM maMDatI acchai, kammAragAINaM na kiMci jogakkhemaM vahai, kalleuyaM cala 498 karei, aNNassa ya jA sA mahilA kammAramAINaM jogakkhemaM vahai appaNo ya sakajaM maMDaNAdi karei, tattha jA sA appaNo bhrAtRdayaceva maMDaNe laggA acchai tIe acireNa kAleNaM parikkhINaM gharaM, iyarIe dhaNadhaNNeNaM gharaM samiddhaM jAyaM / evaM ca jo stha vadhUdvayaM sAha vaNNaheja rUbaheu~ vA AhAraM AhArei, navi Ayarie gavi bAlabuDagilANadukhale paDiyaggati appaNo ya gahAya, pajattaM niyatsai, evaM so appaposao, jahA sA cukA hiraNNAINaM evaM sovi nijarAlAbho tassa cukihii, pasattho imojo No vaNNaheuM rUvaheuM vA AhAraM AhArei, vAlAINaM dAuM pacchA AhArei, so nANadasaNacarittANaM AbhAgI bhavati / evaM pasatyeNa bhAveNaM AhAreyavo so piMDo / idAnImenamevArthaM gAthAbhirupasaMharamAhasajjhilagA do vaNiyA gAma gaMtUNa krisnnaarNbho| egassa dehamaMDaNabAusiA bhAriyA alasA / / 495 // muhadhovaNa daMtavaNaM ahAgAINa kalla AvAsaM / pukhaNhakaraNamappaNa ukkosayaraM ca majjhaNhe // 496 / / taNakaTThahAragANaM na dei na ya dAsapesavaggassa / na ya pesaNe niuMjai palANi hiya hANi gehassa // 497 // l viiyassa pesavaragaM vAvAre annapesaNe kamme / kAle dehAhAraM sayaM ca uvajIvaI ihI // 498 // | sugamAH navaraM 'yAusiA' bihUsaNasIlA // mukhadhAvanaM karoti, tathA 'kalla'tti kalyapUSakam Avazyaka pUrvAhe | dIpa anukrama [783] SARERaininainamaina witunasaram.org ~347~ Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [787] - "niyukti: [498] + bhASyaM [261...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata SCAMER gAthAMka ni/bhA/pra ||498|| dIpa anukrama [787] 85%250-5% karotyAtmanA cotkRSTataraM ca ghRtapUrNAdi madhyAhe bhakSayatyekAkinI // tRNakASThahArakANAM na kiJciddadAti dAsavargasya tathA preSyo yaH kazcitpreSyate tadvargasya ca na kizciddadAti, na ca 'preSaNe' kArye niyule karmakarAn , tatazca bhojanAdinA vinA 'palANA' naSTAH hRtaM ca yatkizcidgRhe rikthamAsIt, evaM hAnirjAtA gehasya, tatrAyaM laukikoprazasto bhaavH|| idAnI laukikaprazastabhAvapratipAdanAyAha-dvitIyasya yA bhAryA sA preSyavarga vyApArayitvA prepaNA kArye karmaNi ca vividhe kAle ca teSAmAhAraM dadAti svayaM ca kAle AhAramupajIvati / ayaM ca laukiko'tra prazasto bhAva uktaH, idAnIM lokottarAprazastapratipAdanAyAhavannayalarUpaheuM AhAre jo tu lAbhi labhate / atiregaM na u giNhA pAuggagilANamAINaM // 499 // jaha sA hirapaNamAIsu parihINA hoi dukkhaabhaagii| evaM tigaparihINo sAhU dukkhassa aabhaagii||50|| ApariyagilANaTThA giha na mahaMti eva jo saahuu| no vannarUvahe AhAre esa u pasattho // 501 // / varNabalarUpahetumAhArayati yazca lAbhe kSIrAdau labhyamAne sati prAyogya glAnAdInAmatirikta na gRhNAti / yathA sA gRhasthA hiraNyAdiparihInA saMjAtA duHkhabhAginI ca jAtA evaM sAdhurapi trikeNa-jJAnadarzanacAritralakSaNena hIno duHkhasya |bhAgI bhavati / uko lokottaro'prazastaH, idAnI lokottaraprazastabhAvadarzanAyAha-AcAryAdInAmarthAya gRhNAti na mamedaM 8 yogyaM kintvAcAryAdeH, evaM yaH sAdhukAti, zeSaM sugama / ukto lokottaraH prazasto bhAvaH, uktaM bhAvadvAram // uggamauppApaNaesaNAe bAyAla hoti avarAhA / sohe samuyANaM paDappanne vacae vasahi // 502 // REaateiana ~348~ Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [792] - "niyukti : [503] + bhASyaM [261...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH zrIgopaniyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||503|| droNIyA vRttiH // 173n sunnagharadeule cA asaI ya ubassayassa vA dAre / saMsattakaMTagAI soheumuvassagaM pavise // 503 // bhAvadvAropa evaM sAdhurugamotpAdanaiSaNAbhirvicatvAriMzadaparAdhA bhavanti taiH samudAnaM bhaikSaM 'zodhayitvA' vivicya tataH 'paDappanne' labdhe sahAraH ni: 499-501 sati bhakAdI vasatiM prayAti / idAnIM tadbhaktaM gRhItaM sacchodhayitvA yasatiM pravizati, keSu sthAneSu 1, ata Aha-gRhItvA gRhItabhaktabhaktamupAzrayAbhimukho vrajet , zUnyagRhe tadbhaktaM pratyupekSya tato vasatiM pravizati, tadabhAve devakule vA, 'asaI ya' gRhAdI- praveza nAmabhAve upAzrayadvAre saMsaktaM saiH kaNTakairvA yadvyAptaM tat zodhayitvA-projjhya saMsaktAdibhaktaM tata upAzrayaM pravizati / vidhiHni. evaM tasya pratyupekSyamANasya kadAcitsaMsaktaM bhavati tatra kiM karotItyata Aha 502-505 saMsattaM tattocia parihavettA puNo davaM giNhe / kAraNa mattaya gahi paDiggahe choTu pavisaNayA // 504 // yadi tatra saMsaktaM bhaktaM pAnaka vA bhavettatastasmAdeva sthAnAtpratisthApya punarapyanyadravaM gRhNAti, tathA glAnAdikAraNena ca mAtrake yahahItamAsIttatpatahe prakSipya pravizati, yatastasya sAdhubhirAkhyAtaM yaduta glAnasthAnyalabdhamato niSkAraNa mAtrakopayogaM pariharana patabahe prakSiSya pravizati, niSkAraNamAtrakopayoge ca pramAdI bhavati / evamasI parizuddhe sati || dAbhakta pravizati upAzrayaM / athAzuddhaM bhavati tataH pariSThApya kiM karotItyata Aha // 17 // gAme ya kAlabhANe pahucamANe havaMti bhaMgaTThA / kAle apahuppate niyattaI sesae bhayaNA // 505 // / yadA grAmaH paryApyate kAlazca yadA paryApyate bhAjanaM ca paryApyate evamasiMstraye paryApyamANe sati padatrayaniSpannA aSTau | AD dIpa anukrama [792] ~349~ Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [794] . "niyukti: [105] + bhASyaM [261...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||505|| bhaGgA bhavanti, teSAM ca bhaGgakAnAM madhye yasmin bhaGgake kAlo na paryApyate tasminnivarttata eva, zeSeSu catarSa bhareSA 'bhajanAM' vikalpanAM karoti sevanA vA karoti / idAnI bhajanAM darzayannAhaapaNaM ca vae gAma aNNaM bhANaM va geNha sai kAle / paDhame vitie chappaMcame ya bhaya sesa ya niyate // 506 // 4 ___ anyaM grAma vA prajati kAle paryApyamANe, anyaM ca bhAjanaM gRhNAti paryApyamANe kAle sati, evaM prathame bhane dvitIyeca SaSThe pazcamabhaGgakeca "bhajanA' sevanAM karoti kAle sati, zeSabhaGgeSu yeSu kAlo na paryApyate teSu 'nivarsana' gantavyaM bhikSAyA | kAztyarthaH / sa ca paryApyamANaH kAlo dvividhaH-jaghanya utkRSTazca, tatra jaghanyapratipAdanAyAha bosihamAgayANaM udAsia mattae ya bhUmitiaM / paDilehiyamasthamaNaM sesasthamie jahanno u // 507 // samjhAM vyutsRjyAgatAnA mAtrakaM ca yasmin toyaM gRhItvA gata AsInnirlepanArthaM tasminnudAsite-zoSite sati bhUmitrike ca-kAyikIbhUmau dvAdaza sthaNDilAni saMjJAbhUmau dvAdaza sthaNDilAni kAlabhUmau trINi sthANDilAni, evamasmin bhUmi6 tritaye pratyupekSite sati yadA'stamanaM bhavati tasmin pradeze 'aMtyamie'tti zeSopadhi astamite Aditye pratyupekSate yadA ayamitthaMbhUto jaghanyaH kAla iti / idAnImuskRSTakAlapratipAdanAyAhabhutte viyArabhUmI gayAgayANaM tu jaha ya ogAhe / caramAe porisIe ukoso sesa majjhimao // 508 // bhukte sati vicArabhUmi gatvA''gatAnAM yathA 'ogAhe' Agacchati gharamA pauruSI-caturthaH praharaH, athavA caramapI dIpa anukrama [794] SAREauratonmliaminema ~350~ Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [797] . "niyukti: [108] + bhASyaM [261...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||508|| zrIogha- ruSI-pAdonazcaturthapraharo yathA''gacchati asyAM velAkAmayamutkRSTaH kAlaH, zeSastvanyo madhyamaH kAla iti / tena ca bhikSAma- mAmAdipaniyuktiHTitvA vinivRttya pravizatA vasato kiM karttavyamata Aha paryAptatA ni. droNIyA pAyapamajaNanisIhiA ya tini u kare pavesaMmi / aMjali ThANavisohI daMDaga uvahissa nikkhevo // 509 // 4/506-508 vRttiH bahireva vasateH pAdau pramArjayati niSIdhikAtritayaM karoti, pravizan punazca guroH purastAdaJjalinA namaskAraM karoti / vasatiprave zaH ni. 17 'namo khamAsamaNANaM"ti, tathA praviSTazca sthAna vizodhayati yatra daNDakasyopadhezca nikSepaM karoti / idAnImetAmeva gAthAM | 509 bhA. bhASyakAro vyAkhyAnayannAha 262-263 evaM paDupanne pavisao u tinni va nisIhiyA hoti / aggabAre majjhe pavesa pAe ya sAgarie // 262 // (bhaa0)| evaM pratyutpanne-labdhe sati bhakte pravizatastisro niSIdhikA bhavanti, ka-agradvAre prathamA tathA dvitIyA madhyapradeze vasateH praveze ca mUladvArasya tRtIyAM niSIdhikAM karoti pAdau ca pramArjayati yadi kazcit sAgAriko na bhavati, atha tatra sAgA|riko bhavati tato varaNDakAbhyantare pramArjanaM karoti, atha madhyame'pi bhavati-dvitIyaniSIdhikAsthAne'pi bhavati tato madhye pravizya pramArjayati pAdI, tena ca kAraNena pazcAdAyakAreNa pAdapramArjanaM vyAkhyAtaM yena tadaniyataM vartate, niSI18 dhikAsvakRtAsvapi kAraNavazAtsaMbhavatIti / idAnImaJjalyavayavaM vyAkhyAnayannAha // 174 // hatthussehosIsappaNAmaNaM cAio nmokaaro| gurubhAyaNe paNAmo bAyAeN namo na usseho // 263 // (bhA0) hastasyotsedhaM namaskArArthaM karoti, zIrSapraNamanaM karoti, vAcA ca "namo khamAsamaNANaM ti, ityevaM namaskAraM karoti dIpa anukrama [797] SACKERA Anirasurary.com ~351~ Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [799] .- "niyukti: [509] + bhASyaM [263] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||509|| atha tadguru bhikSAbhAjanaM bhavati mAtra ca guru gRhItamaGgalIbhiH, tatazcaivaM guruNi bhAjane sati zirasA praNAma karoti vAcA ca nama ityevaM brUte, na hastocchUyaM karoti, yato'sau gurormAtrakasyAdho hasto dattaH sAdhAraNArthamato'kSaNikastataca nocchyaM karoti / idAnIM sthAnavizodhi vyAkhyAnayannAha6 uvari hehA ya pamajjiUNa laDiM Thaveja sahANe / paDheM ubahissuvari bhAyaNavatthANi bhANesu // 264 // (bhA0) upari-kukyasthAne aghastAcca-bhuvaM pramRjya punazca svasthAne yaSTiM sthApayet, punazca 'paTTaka' colapaTTakamupadherupari sthApayet-muzzati 'bhAjanavakhANi ca' paTalAni 'bhAjaneSu' pAtropari sthApayati // jai puNa pAsavarNa se haveja to uggahaM sapacchAgaM / dAuM annassa sacolapaTTao kAiyaM nisire // 265 / / (bhAkA | yadi punastasya sAdhoH 'prazravaNaM' kAyikAdirbhavati tatazca 'avagraha' patagraha 'sapacchAgaM' sapaTalaM 'dAtuM' arpayitvA | anyasya sAdhoH punazca saha colapaTTakena-colapaTTakadvitIyaH kAyikAM vyutsRjati / kAyikA vyutsRjya kAyotsarga karoti, tatra ca ko vidhirityata Aha cauraMgulamuhapattI ujjuyae vAmahatthi rayaharaNaM / bosahacattadeho kAussaggaM karejAhi // 510 // caturbhiralairjAnunorupari colapaTTagaM karoti nAbhezcAdhazcaturbhiraGgalaiH pAdayozcAntaraM caturaGgalaM karttavyaM, tathA mukhavastrikAmujjuge-dakSiNahastena gRhNAti vAmahastena ca rajoharaNaM gRhNAti, punarasI byutsRSTadehaH-pralambitabAhustyaktadehaH sarpAdyupa dIpa anukrama [799] mo03 N eeraryou ~ 352~ Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [803] - "niyukti: [510] + bhASyaM [265] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrImaopa prata gAthAMka ni/bhA/pra ||510|| ve'pinotsArayati kAyotsarga, athavA vyutsRSTadeho divyopasargeSvapi na kAyotsargabhaGgaM karoti, tyaktadeho'kSimaladUpikA- kAyikA niyutiH mapi nApanayati, sa evaMvidhaH kAyotsarga kuryAt / idAnImenAmeva gAthA bhASyakAro vyAkhyAnayajJAha bhA. broNIyA 264-265 cauraMgulamappattaM jANugaheTThA chivovariM naahiN| ubhao kopparadhariaM kareja paTTaca paDalaM vA // 266 / / (bhA0) ni. 510 pUcudiDe ThANe ThAuM cauraMgulaMtaraM kAuM / muhapotti ujjuhatthe vArmami ya pAyapuMchaNayaM // 511 // kaayotsrg||175|| kAussaggaMmi Thio ciMte samuyANie aIAre / jA niggamappaveso tattha u dose maNe kujjA // 512 // zvabhA.266 caturbhiraGgalairadho jAnunI aprAptazcolapaTTako yathA bhavati tathA nAbhiM copari caturbhiraGgulairyathA na spRzzati, ubhayato-18/ ni. 511. bAhukUparAbhyAM dhRtaM karoti 'paTTaka' colapaTTakaM paDalaM vA ubhayakUparadhRtaM karoti, yadA colapaTTakaH sacchidro bhavati tadA 512Alo paTalaM gRhNAti / pUrvoddiSTameva kAyotsargasthAnaM tatra sthitvA, tathA pAdasya cAntaraM caturaGgalaM kRtvA mukhavatrikAM ca dakSiNa- canAvA dAni.513 haste kRtvA vAmahaste pAdapunchanaka-rajoharaNaM kRtvA kAyotsargeNa tiSThati / punazca kAyotsargeNa vyavasthitazcintayet 'sAmu-81 dAnikAnaticArAn bhikSAticArAnityarthaH, kasmAdArabhya cintayatyaticArAn ?-nirgamAdArabhya yAvatpravezo vasatI jAtaH asminnantarAle tatra doSA ye jAtAstAn 'manasi karoti' sthApayati cetasi // haite u paDisevaNAe aNulomA hoti viyaDaNAe ya / paDisevaviyaDaNAe ettha u cauro bhave bhaMgA // 513 // 8 // 17 // tAMzcAticArAn pratisevanAnulomyena-yathaiva pratisevitAstenaivAnukrameNa kadAciccintayati, tathA 'viyaDaNAe'tti 8 vikaTanA-AlocanA tasyAM cAnulomAneva cintayati, pataduktaM bhavati-paDhama lahuo doso paDisevio puNo vaDDo vaDDayaro, dIpa anukrama [803] Dinesturary.com AlocanAvidhe: vidhAnaM varNayate ~353~ Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [808] - "niyukti: [513] + bhASyaM [266] + prakSepaM [27...]". muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||513|| citei evameva, tatazca pratisevanAyA anukUlam , AlocanAyAmapyanukUlameva, yataH prathama laghuko doSa Alocyate punarvahattaraH punarvRhattama ityeSa prathamabhaGgakaH, aNNI paDisevaNAe aNukUlo na uNa viaDaNAe, etadukaM bhavati-Asevi paDhama | vaDaM puNo lahu puNo vaI puNo baDDayaraM, ciMtei evameva,tatazca pratisevanAyA anukUlaM na vAlocanAyAH, yatastatra prathama laghutara Alocyate punarbahattaraH pugaGghahattama ityeSa dvitIyaH, aNNo paDisevaNAe nANukUlo AloyaNAe puNa aNukUlo,etaduktaM bhavati-| da aDaviyaDDA paDiseviA ciMtei puNa AloyaNANukUleNaM,eSa taiyo bhaMgI, aNNe uNa paDisevaNAevi aNaNukUlo AloyaNA-18 evi aNakUlo, etaduktaM bhavati-paDhama baDDo paDisevio puNo lahuo puNo vaDDo vaDDayaro,ciMtei puNa jaM jahA saMbharai,paDhama vaDo puNo lahumo puNo baDDo puNo vaDyaro, evaM aDaviyahaM ciMtaMtassa Na paDisevaNANukUlo NAloyaNAyakUlo, esa cauttho, eso ya vajeyayo / idAnImamumevAthe gAthArDenopasaMharanAha-'paDisevaviyaDaNAe hoti etthaMpi caubhaMgA' idaM vyAkhyAtameveti / idAnI sAmudAnikAnaticArAnAlocayati yadi vyAkSepAdirahito gururbhavati, atha vyAkSipto gurubhavati tadA nAlocayati, etadevAha vakkhittaparAhutte pamatte mA kayAha Aloe / AhAraM ca kareMto nIhAraM vA jai karei / / 514 // kahaNAIvakkhitte vikahAi pamatta anao va muhe / aMtaramakArae vA nIhAre saMka maraNaM vA // 267 / / (bhA0) 3 byAkSipto dharmakathanAdinA svAdhyAyena, 'parAsotti parAGmukhaH parAbhimukha ityarthaH, pramatta iti vikathayati, evaMvidha gurau na kadAcidAlocayet, tabhA''hAraM kurvati sati, tathA mIhAraM vA yadi karoti tato nAlocayati / idAnImetAmeva dIpa anukrama [808] ~354~ Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [809] - "niyukti: [514] + bhASyaM [267] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||514|| AlocanA vidhiHni. 214-516 | bhA.268 AGRICA 27. . zrIoSa gAthAM bhASyakArI vyAkhyAnayannAha-dharmakathAdinA vA cyAkSiptaH kadAcid gururbhavati, vikathAdinA vA pramatto'nya- niyukti to'bhimukho vA bhavati, bhujato'pi nAlocanIyaM, kiM kAraNaM ?-'aMtaraMti antarAyaM vA bhavati yAvadAlocanAM zRNoti, droNIyA akArakaM vA-zItalaM bhavati yAvadAlocanA zRNoti / tathA nIhAramapi kurvato nAlocanIyaM, kiM kAraNaM 1, yata AzaGkayA| vRttiH sAdhujanitayA na kAyikAdirnirgacchati, atha dhArayati tato maraNaM vA bhavati / yasmAdete doSAstasmAt apakkhittAuttaM vasaMtamubahiraM ca nAUNaM / aNunnavettu mehAvI AloejjA susaMjae // 515 // // 176 // kahaNAi avakkhitte kohAi aNAule tanuvautte / saMdisatti aNunnaM kAUNa vidinamAloe // 218 // (bhA0) | dharmakathAdinA'vyAkSipte gurI Alocayet , Ayukta-upayogatatpara, upazAntaM' anAkulaM guruM dRSTvA 'upasthita udyataMca hai jJAtvA, evaMvidhaM gurumanujJApya medhAvI Alocayet 'susaMyataH sAdhuH / idAnImetAmeva gAthAM vyAkhyAnayana bhASyakR dAha-dharmakathAdinA'vyAkSipte krodhAdibhiranAkule tadupayukta-bhikSAlocanopayukte ca 'saMdisahatti aNuna kAUNa' saMdizata AlocayAmItyevamanujJA kRtvA-mArgayitvetyarthaH, 'vidipaNe tti AcAryeNa vidinnAyAmanujJAyAM bhaNata ityevaMlakSaNAyAM tata Alocayet / tena ca sAdhunA''locayatA etAni varjanIyAni naha valaM calaM bhAsaM mUyaM taha DhaharaM ca vajejA / Aloena suvihio hatthaM mattaM ca vAvAraM // 516 // dAraM // 4 karapAya bhamuhisIsacchiuDhimAIhi naTTi nAma / balaNaM hatyasarIre calaNaM kAe ya bhAve ya // 269 / / (bhA) gAratthiyabhAsAo ya vajjae mUya DhaharaM ca saraM / Aloe cAvAraM saMsahiyare va karamatte // 270 // (bhA0) dIpa anukrama [809] S // 176 // ~355~ Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [814] .- "niyukti: [516] + bhASyaM [270] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: + + prata SANA + gAthAMka ni/bhA/pra ||516|| | nRtyamAlocayati balannAlocayati aMgAni calayannAlocayati, tathA bhASamANo gRhasthabhASayA nAlocayati, ki taha-15 saMyatabhApayA''locayati, tadyathA-muyAriyAu ityevamAdi, tathA cAlocayan mUkena svareNa nAlocayati miNimiNata, tathA dahareNa ca svareNa-uccai locayati, evaMvidhaM svaraM varjayet / kiM punarasAvAlocayatItyata Aha-Alocayetsuvihito hastamudakasnigdha, tathA 'mAtraka' gRhasthasatkaM kaDucchukAdi-udakAdi, tathA gRhasthayA katamaM vyApAra kurSayA bhikSA dattetyetaccAlocayati / idAnImetAmeva gAthAM vyAkhyAnayannAha karasya tathA pAdasya bhravaH zirasaH akSNaH oSThasya ca,8 evamAdInAmaGgAnAM savikAraM calanaM narttanaM nAma, etat kurvazAlocayati, valanaM hastasya zarIrasya kurvannAlocayati, tathA hai calanaM kAyasya karoti moTanaM tatkurvannAlocayati,tathA bhAvatazcalanamanyathA gRhItamanyathA''locayati addddviyddN| Alo-11 cayan gRhasthabhASayA nAlocayati, yathA "suggIo(laMgaNIo)laddhAo maMDayA laddhA" ityevamAdi, kintu saMyatabhASayA| locanIyaM "suyAriyAja" ityevamAdi, mUkasvaraM manAka DhaharaM ca mahAntaM svara varjayannAlocayati, kimAlocayati ?-'vyApAra | *gRhasthayoH saMbandhina, tathA 'saMsRSTam' udakAAdi, 'itaraM asaMsRSTaM, kiM tat-kara saMsRSTamasaMsRSTaM ca udakena, tathA 'mAtraka'| gRhasthasatkaM kuNDalikAdi udakasaMsRSTamasaMsRSTaM ceti, etadAlocayet / / eyahosavimukaM guruNA gurusammayassa vA''loe / jaM jaha gahiyaM tu bhave paDhamAo jA bhaveM carimA // 517 // ebhirdoSavimuktamanantaroktabhaikSamAlocayedguroH samIpe vA yo guroH saMmato-bahumatastasya samIpe Alocayet , kathamA dIpa anukrama [814] ORGAS44822Sk4 XX***** Catunaturary.com ~356~ Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [815] .- "niyukti: [517] + bhASyaM [270] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIoSa- niyuki droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||517|| %#**AC // 177 // locanIyaM ?, yadyathA gRhItaM bhavet yena krameNa baTTahItaM prathamabhikSAyA Arabhya vAvaJcaramA-pazcimA bhikSA saabdaalocyediti| AlocanA paSa tAvadutsargeNAlocanavidhiH / yadA punaretAni kAraNAni bhavanti tadA oghata AlocayatItyetadevAha vidhiHni. kA kAle ya pahuppaMte ucAo vAvi ohmaaloe| velA gilANagassa va aicchA gurU va scaao||518|| 517-520 yadAtupunaH kAla eva na paryApyate yAvadanena krameNAlocayati tAvadastaM gacchatyAdityaH tadA tasmin kAle oghata Alocayati, yadivA zrAntaH kadAcidbhavati tadA'pyodhata evAlocayati, velA vA glAnasyAtikAmati yAvatkameNAlIcayati ata oghata Alocayati, athavA guruH uccAto-zrAntaH kulAdikAryeNa kenacit tata oSata AlocayasyevaM kArapairiti / kA| cAsAboghAlocanA, purakammapacchakamme appe'suddhe ya mohamAloe / turiyakaraNamijaM sema sujAI tasi kahae 519 // Akulatve Apane satyevamoghAlocanayA''locayati-purakarma pazcAtkarma ca alpa-nAsti kicidikhA, 'asaje yasi azuddha cAlpa, azuddhamAdhAkarmAdyabhidhIyate tadalyaM nAstIti, evamoghataH saGkepeNAlocayet / 'turiyakaraNamiti tvarite 8 kArye jAte sati yanna zukSyati uktena prakAreNa tAvanmAtrameva kathayati, epA oghAlocaneti // bhAloisA sabaM sIsaM sapaDiggahaM pamajisA / udumaho tiriyamI paDilehe sabao sarva // 52 // // 177 // eSameSA mAnasI bhAlocanA vAcikI yA''locanokA, idAnI kAyikI AlocanA bhaNyate-AcAryasya bhikSA18 dazyate, evaM manasA bAcA vA''locayitvA 'sarve niravazeSa, tathA mukhabastrikayA niraH pramRjya patanahaM ca sapaTalaMda dIpa anukrama [815] ~ 357~ Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [818] - "niyukti: [520] + bhASyaM [271] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||520|| pramRjya kaI pIThIH 'adhoM' bhuvi 'tiryaka' tirazcInaM 'matyupekSeta nirUpayet 'sarvataH' samantAcasaSvapi dikSu sarvacairantaryeNa, tataH pataI haste kRtvA bhaktAdi guroderzayatIti vakSyati bhASyakRt / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakRdAha, tatra gurudoSatvAtprathamamUrdAdIni trINi padAni vyAkhyAnayanAhauhuM pupphaphalAI tiriyaM mjaarisaannrddibhaaii| khIlagadArugaAvaDaNarakkhaNaTThA aho pehe // 271(bhA0) | udyAnAdau AvAsitAnA satAM puSpaphalAdipAtamUI nirUpya tato gurordarzayati, tiryaGmArjAravADimbhAnAlokyAlocayati, mA bhUtte AgacchantastatpAtramuramerya pAtayiSyanti, AdizabdAtkANDa vA kenacidvikSiptamAyAti, atastiryag nirUpyate, tathA'dho nirUpayati, kimarthaM , kadAcitkIlako bhavati, tatrApatanam-Askhalana mA mUditi, ato'yo nirUpya tato bhakkAdi darzayati / idAnIM 'sIsaM sapaDiggaha pamajetta'tti vyAkhyAnayati oNamao pavaDejA sirao pANA siraM pmjjejaa| emeva uggahaMmivi mA saMkuraNe tsvinnaaso||27|| (bhA0) | hastasthe patamro'vanamataH zirasaH prapateyuH prANinaH kadAcidataH ziraH prathamameva pramArjayet, evameva patanahe pramArjana kRtvA pradarzayebhaktAdi, kiM kAraNaM :-'bhA saMkuraNe tasaviNAso'tti mA bhUtsakocane sati paTalAnAM vasAdivinAzo bhaviSyatyataH pramRjya patadahaM bhaktaM pradarzayatIti / kAuM paDiggahaM karayalaMmi addhaM ca oNamittANaM / bhattaM vA pANaM vA paDidaMsijjA gurusagAse // 273 // (bhA) kRtvA patanahaM karatale ardhe ca zarIrasyAvanamya punarbhaktaM vA pAnaM vA pradarzayet gurusagAse iti // dIpa anukrama [818] Amirmirary.org ~358~ Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||520|| dIpa anukrama [822] zrIoghaniryutiH droNIyA vRttiH // 178 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [822] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 "niryuktiH [520] + bhASyaM [ 274 ] + prakSepaM [27...]" AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH tAya durAloiya bhattapANa esaNamaNesaNAe u / aGkussAse ahavA aNuggahAdIu jhApA ||274|| (bhA0 ) tataH kadAciddurAlocitaM bhaktapAnaM bhavati, 'nahaM valaM caleM' ityevamAdinA prakAreNa tathaiSaNAdoSaH kadAcit sUkSmaH kRto bhavati, aneSaNAdoSo vA kazcidajAnatA, tatazcaiteSAM vizuddhyarthamaSTocchvAsaM - namaskAraM dhyAyet, athavA 'anugrahAdI'ti athavA'nugrahAdi dhyAyet, "jai me aNuggahaM kujA sAhU hujjAmi tArio" ityevamAdi gAthAdvayaM kAyotsargastho * vizuddhayarthaM dhyAyet, utsArya ca kAyotsarge tataH svAdhyAyaM prasthApayet / etadevAha - viNaNa pavitta sajhAyaM kuNai to mahattAgaM / puvabhaNiyA ya dosA parissamAI jaDhA evaM / / 521 // vinayena prasthApya svAdhyAyaM yogavidhAviva tataH svAdhyAyaM muhUrttamAtraM karoti, jaghanyato gAthAtrayaM paThati, utkRSTatazcatudazApi sUkSmANaprANalabdhisaMpanno'ntarmuhUrttena parAvarttayati, evaM ca kurvatA pUrvabhaNitA doSA 'dhAtukSobhe maraNa' mityevamAdayaH tathA parizramAdayazca doSA 'jaTAH tyaktA bhavantIti // duviho ya hoi sAhU maMDaliuvajIvao ya iyaro ya / maMDalimuvajIvaMto acchai jA piMDiyA save // 522 // sa ca sAdhurdviprakAro - maNDalyupajIvakaH itarazca-amaNDalyupajIvakaH, tatra yo maNDalyupajIvakaH sAdhuH so'TitvA bhikSAM tAvatpratipAlayati yAvat 'piNDitAH' ekIbhUtAH sarve'pi sAdhavo bhavanti, punazca sa taiH saha bhuGkte / iyarovi gurusagAsaM gaMtRRNa bhaNaha saMdisaha bhaMte / / pAhuNagakhavagaataraMtayAlANasehANaM // 523 // For Pale On ~359~ bhadarzane vavadyAlo kA bhA. 271-274 svAdhyAyaH ni. 521 maNDalIni. 522523 // 178 // Contrary org Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [825] . "niyukti: [123] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: * % prata gAthAMka ni/bhA/pra ||523|| +5-0% 'itaro'pi' amaNDalyupajIvakaH,tatra yo maNDalyupajIvakaH sa sAdhurmurusagAsaM gatvA tameva guruM bhaNati-yathA he AcAryA saMdizata-dadata yUyamidaM bhojana prAghUrNakakSapakaatarantavAlavRddhazikSakebhyaH sAdhubhya iti / punazca dipaNe gurUhi tersi sesaM bhuMjeja guruaNunnAyaM / guruNA saMviTTho vA dAuM sesaM tao bhuMje // 524 // / evamuktena satA guruNA datte sati tebhyaH-prAghUrNakAdibhyo yaccheSaM tad bhuJjIta guruNA'nujJAte sati, yadivA guruNA 'sandiSTaH uktaH yaduta tvameva prAghUrNakAdibhyaH prayaccha, evamasau sAdhuNitaH san dattvA prAghUrNakAdibhyastataH zeSa yad bhaktaM tatrujhe / evaM na kevalamasau prAghUrNakAdibhyo dadAti anyAnapi sAdhUnimantrayati, tatra yadi te gRhNanti tato nirjarA, atha na gRhanti tathA'pi vizuddhapariNAmasya niraiveti // etadevAhaicchijjana icchita va tahaviya payao-nimaMtae sAhU / pariNAmavisuddhIe a nijarA hoagahiepi // 525 // icchet kazcitsAdhurneccheddhA tathApi prayatnena-sadbhAvena nimantrayetsAdhUna , evaM sadbhAvena nimantrayamANasya 'pariNAmavizukhyA'cittanairmalyAnnirjarA bhavati-karmakSayalakSaNA'gRhIte'pi bhakte / athAvajJayA nimantrayati tato'yaM doSaHbharaheravayavidehe pannarasavi kammabhUmigA sAha / ekami hIliyamI sabe te hIliyA huMti // 526 // bharaheravayavidehe panarasavi kambhabhUmigA saahuu| ekami pUjayaMmI sabe te pUiyA TuMti // 527 // aha ko puNAda niyamo ephamivi hIliyaMmi te so|hoNti avamANiyA pUie ya saMpUhayA save // 528 // nANaM va dasaNaM vA tavo ya taha saMjamo ya sAhuguNA / ekke savemuvi hIliesu te hIliyA huMti // 529 // + dIpa anukrama [825] + 5 9 % 4 RERucatunPIme ~360~ Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [832] - "niyukti : [530] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra zrIoSaniryaki droNIyA vRttiH // 179 // ||530|| 052 emeca pUhayamivi ekamivi pahayA jaiguNA u / yo bahanivesaM haha nacA pUyae mahamaM // 30 // bhikAditamhA jai esa guNo ekamivi pUiyaMmi te save / bhattaM vA pANaM vA savapayatteNa dAyayaM // 531 // dAnaM ni. sugamA // yadA punarAdareNa nimantrayate tadAyaM mahAn guNaH-sugamA // atrAha paraH-atha kA punaraya niyamaH / yade-18 524-525 kasminnavamAnite sati sarva evApamAnitA bhavanti, tathaikasmin saMpUjite sati sarva eva saMpUjitA bhavanti, na caikasmin ekapUjAyA~ saMpUjite sarve saMpUjitA bhavanti, na hi yajJadatte bhukte devadatto bhukto bhavatIti / AcArya Aha-jJAnaM darzanaM ca tapastathA sarvepUjA |ni.526saMyamaca ete sAdhuguNA vattente, ete ca guNA yathaikasmin sAdhau vyavasthitA evaM sarveSvapi, ekarUpatvAtteSAM, yatazcaivamata ekasmin sAdhau hIlite-apamAnite sarveSu vA sAdhuSu hIliteSu 'te' jJAnAdayo guNA 'hIlitAH' apamAnitA bhavanti // |vRttya ni. evamekasmin pUjite pUjitA yatiguNAH sarve bhavanti, yasmAdevaM tasmAtstokametadbhaktapAnAdi 'bahunivesaM' balAyamityartha: 532-536 nirjarAheturiti,tasmAdevaM jJAtvA pUjayetsAdhUna matimAniti, yatazcaivamata evameva karttavyam / etadevAha-'tamheM'tyAdi, sugmaa|| pAvacaM niyayaM kareha uttaraguNe dharitANaM / sarva kila paDivAI veyAvacaM apaDibAI / 532 // kApaDibhaggassa mayassa va nAsaha caraNaM surya agunnnnaae| na ha veyAvaccaciaM sahodarya nAsae kammaM / / 533 // lAbhaNa jojayaMto jaiNo lAbhatarAiyaM haNai / kuNamANo ya samAhiM sabasamAhiM lahai sAhU // 534 / / // 179 // bharaho bAhubalIvi ya dasArakulanaMdaNo ya vsudevo| yAvacAharaNA tamhA paDitappaha jaINaM // 535 // hoja na pa hoja laMbho phAsugaAhArakhavahimAINaM / laMbho ya nillarAe niyameNa ao u kAya // 55 // dIpa anukrama [832] +6+ andiaram.org ~361~ Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [839] - "niyukti: [537] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||537|| veyAvazthe anbhuTTiyassa saddhAe kAukAmassa / lAbho ceva tavassissa hoi ahINamaNasassa / / 537 // vaiyAvRttyaM 'niyata' satataM kuruta, keSAm ?-uttamaguNAn dhArayatAM sAdhUnAM kuruta / zeSa sugamam / kiza-'pratibha-12 prasya' uniSkAntasya mRtasya dhA nazyati caraNaM zrutamaguNanayA natu vaiyAvRttyacita-barddha zubhodayaM nazyati karma / kiJca-15 lAbhema' prAptyA pratAdeH 'yojayan' ghRtAdilAbhena yojayana, kAn ! yatIna, lAbhAntarAyaM karma hanti / tathA pAdapajhAlanAdinA kurvana samAdhi 'sarvasamArSi' manasaH svasthatA vAco mAdhuryAdikaM kAyasya nirupadravatAm, evaM kurvatrirUpamapi3 sarvasamAdhi labhate / sugamA, navaraM 'paDitappahatti vaiyAvRttyaM kuruta / kica-bhavedvA na vA lAbhA, keSAM -prAsukAnA-14 mAhAropadhyAdInAM tathApi tasya vaiyAvRttyArthamabhyudyatasya sAdhorvizuddhapariNAmasya lAbha eva nijarAyAH avazyaM, alA4 bhe'pi sati nirjarA bhavati, yasmAdevaM tasmAtkarttavyaM vaiyAvRttyam // sugamA, navaraM vaiyAvRttye 'abhyutthitasya' udyatasya zraddhayA kajhukAmasya lAbha ev|| esA gahaNesaNavihI kahiyA bhe dhIrapurisapannattA / ghAsesaNaMpi itto cuccha appakkharamahatthaM / / 538 // sugamA // ukkA prahaNaiSaNA, adhunA grAsaiSaNocyate, tathA cAhabaMdhe bhAve ghAsesaNA u davami macchaAharaNaM / galamaMsuMDagabhakSaNa galassa puruccheNa ghaTTaNayA // 539 // sA va prAsaiSaNA dvividhA-dravyato bhAvatazca, tatra dravyamaGgIkRtyAha-dravyato matsyodAharaNaM, taMjahA-ego kira machabandho gale maMsapiMDa dAUNa dahe muhaha, teca ego maccho jANai, jahA esa galotti, so pariperateNaM maMsaM khAiUNa tAhecha CCCCCX dIpa anukrama [839] Kom ~362~ Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [841] . "niyukti: [139] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||539|| tAparAhutto chapAe galamANai, macchabaMdho jANai-esa gahiotti, evaM teNaM sarva khaiyaM maMsaM, to so macchabaMdho khaieNaviyAvRttya maMseNa adiIe laddho acchada, ettha ya AharaNaM duviha-cariaM kapi ca, tai evaM macchabaMdha ohayamaNasaMkappaM jhAyaMtaM daI ni. 537 droNIyA maccho bhaNai-ahaM pamatto caranto gahio balAgAe, tAhe sA khivittA pacchA gilai, tAhe ahaM baMko tIse muhe paDAmi, mAseSaNAma vRttiH evaM vitiaM taiyaM ca ucchalio tAhe mukko, aNNayA samudde ahaM gao tatva macchabaMdhA valayAmuhANi kareMti kaDaehidAspatAla 538-540 VtAhe samuddavelApANieNaM saha ahaM tattha vaMkIkae kaDe paviTTho, tAhe tassa kaDagassa aNusAreNa atigao, evaM tiNi vArA // 18 // | valayAmuhAo muko, jAlAo ekavIsa vArA paDio, kiha puNa ?, jAhe jAlaM chUdaM bhavati tAhe ahaM bhUmI ghettUNa | acchAmi, tahA ekaMmi chipaNodae dahe ThiA, amhehiM kahavi na nArya jahA imo daho sukihii, tAhe so daho sukko, macchANaMpi thale gaI Natthi, te sabe sukaMte pANie mayA, kaivi jIvaMti, tattha koi macchabaMdho Agao, so hatyeNa gahAya / 8 sUlAe poeti, tAhe mae nAyaM, ahaMpi acirA vijjhIhAmi, jAva na vijjhAmi tAva upAyaM ciMtemi, tAhe tesiM macchANa 8 hai aMtarAlaM sUlaM DasiGa muheNa Thio, so jANai-ete sabe poiyallayA, tato so gaMtUNa aNNahiM dahe dhovai, tattha ahaM| macchupattaM karito cebuDINo pANie paviTTho,taM eyArisaM mama sattaM, tahavi icchasi galeNa ghettuM, aho ! te nilajasaNaMti // amumevArtha gAthAbhirupasaMharannAha-galamasuMDaga'galamAMsapiMDabhakkhaNaM, zeSaM sugamaM // aha maMsaMmi pahINe jhAyaMtaM makchiya bhaNai mccho| kiM jhAyasi taM evaM? suNa tAva jahA ahirio'si // 40 // // 18 // ciriyaM va kappiyaM vA AharaNaM duvihameva nAyacaM / atdhassa sAhaNaTThA iMdhaNamiva oyaNaTThAe // 541 // dIpa anukrama [841] SPECIA ~363~ Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [844] - "niyukti : [142] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||542|| WItibalAgamuhA mupho, tikkhutto valayAmuhe / tisattakhutto jAleNaM, sayaM chinnodae dahe / / 542 // prANyArisaM mamaM sattaM, sadaM ghaTiaghaTTaNaM / icchasi galeNa ghettuM, aho te ahirIyayA // 543 / | aha hoi bhAvadhAsesaNA u appANamappaNA ceva / sAhU bhujiukAmo aNusAsaha nijarahAe // 544 // bAyAlIsesaNasaMkaDaMmi gahaNaMmi jIva ! nahu chlio| ehi jaha na chalijasi bhujaMto rAgadosehiM // 545 // jaha abhaMgaNalevA sagaTakkhavaNANa juttio hoMti / iya saMjamabharavahaNavayAe~ sAhuNa AhAro // 546 // dA sagamAH, timro yArA balAkAyA mukhenonmukta:-Urddha kSiptaH trikRtyo 'calayAmukhe' kaTAtmake Avartta iva cite, tathA yaH saptakA jAlAtpracyutaH 'sakRd' ekavArazchinnodake drahe chuTitaH // evaMvidhaM mama sattvaM zaThaM mAM tathA| paTTitapaTTana' ghaTTitAni-saMbaddhAni ghaTTanAni-jAlAdIni calanAni yasya so'haM paTTitaghaTTanaH, tamevaMvidhaM icchasi galena | grahIta , aho te nirlajjatA // uktA dravyagrAsaiSaNA yato'sau grAsaM kurvan na kacicchalita iti / idAnIM bhAvanAsaiSaNAM| pratipAdayannAha-atha bhavati bhAvanAsaipaNA, kathaM , yadA''tmAnamAtmanaiva sAdhuranuzAsti, kadA punaH-'bhoktukAma' bhoktumabhilaSan , nirjarArtha na tu varNAdyartham / kiM punarasA cintayannAtmAnamanuzAstItyAha-dvicatvAriMzadeSaNAdoSaiH saMkaTaduSpravezaM yadgahanaM-gahvaraM tasmin he jIca ! na tvaM chalitaH, zeSaM sugama, yathA na vyaMsyase tathA karttavyaM / yathA'bhyaGgAlepA yathAsaMkhyena zakaTAkSasya RNAnAM ca yuktito bhavaMti, yathA'bhyaGgaH zakaTAkSe yuktyA dIyate na cAtibahurna cAtistoko bhAravavAhanA, tathA baNAnAM ca lepo yuktyA dIyate nAtibahu tistokaH, evaM saMyamabharavahanArthaM sAdhUnAmAhAraH // dIpa anukrama [844] OM mo . ~364~ Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [849] . "niyukti: [547] + bhASyaM [274...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIopaniyutiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||547|| vRttiH // 18 // dIpa anukrama [849] || uvajIvi aNuvajIvI maMDali puthannio sAhU / maMDaliasamudisagANa tANa iNamo vihi burucha // 547 // matsyavRtta tatra maNDalyupajIvI sAdhuranupajIvI ca pUrvameva dvividho vyAvarNitaH sAdhurekaH, idAnI bahUnAM maNDalyAmasamuddizakAnAM | ni. 542 543 bhAvayo vidhirbhavati taM vakSye // te ca kathaM maNDalyAmasamuddezakA bhavanti ?, ata Aha grAsapaNA ___ AgADhajogavAhI nijUdattadviA ca paahunngaa| sehA sapAyachittA pAlA hevamAIyA // 548 // ni.544AgADhayogo-gaNiyogaH tatsthA ye te maNDalI nopajIvanti, 'nijUdatti amanojJAH kAraNAntareNa tiSThanti te pRthaga 546maNDabhuJjate, tathA''tmArthikAzca pRthaga bhuJjate prAghUrNakAzca, yatasteSAM prathamameva prAyogyaM paryApyA dIyate, tataste'pyekAkinolyupajIvIbhavanti, zikSakA api sAgArikatvAt pRthaga bhojyante, saprAyazcittAzca pRthaga bhojyante, yatasteSAM zavalaM cAritraM, zabala-18 tare ni. caritraiH saha na bhujyate, bAlavRddhA apyasahiSNutvAtprathamameva bhuJjate'taste'pyekAkina iti, evamAdyA maNDalyAmasamuddi 547-548 AlokaH ||zakA bhavanti, AdigrahaNAtkuSThavyAdhyAdyupadrutA iti // te ca bhuJjAnAH santa Aloke bhuJjate, sa cAloko dvividho |ni.549 hai bhavatItyetadevAha duviho khalu Aloko dave bhAve ya dadhi dIvAI / sattaviho puNa bhAva AlogaM taM parikahe'haM // 549 // dvividha Aloko-dravyAloko bhAvAlokazca, tatra dravyAlokaH pradIpAdiH, bhAvaviSayaH punarAlokaH saptavidhaH, taM ca // 18 // kathayAmyahaM, tatra bhAvAlokasyeyaM vyutpattiH-Alokyata ityAlokaH-sthAna digAdinirUpaNamityarthaH / taM ca saptavidhamapi pratipAdayannAha daunasaram.org ~365~ Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [853] - "niyukti: [550] + bhASyaM [275] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||550|| ThANadisipagAsaNayA bhAyaNapakkhevaNe ya gurubhAve / sattaviho Aloko samAvi jayaNA suvihiyANaM // 50 // | taizcAmaNDalisamuddizakaniSkramapravezavarjite sthAne bhoktavyaM, tathA kasyAM dizi AcAryasyopaveSTavyamityetadvakSyati, tathA saprakAze sthAne bhoktavyaM, bhAjane ca vistIrNamukhe bhoktavyaM, prakSepaNaM ca kavalAnAM kurkuvyaNDakamAtrANAM karttavyaM, tathA garo-15 |zcakSuHpathe bhoktavya,tathA bhAvo jJAnAdi tatsaMvahanArthaM bhoktavyamityetadvakSyati / evamayaM saptavidha AlokaH, sadA'pi ca yatanA-1 tasmin saptavidhe'pyAloke yatanA suvihitAnAm / idAnIM bhASyakAro vyAcaSTe pratipadaM, tatrAdyAvayavacyAcilyAsayA''hanikkhamapavesamaMDali sAgAriyaThANaparihiyahAi / mA ekAsaNabhaMgo ahigaraNaM aMtarAyaM vA // 275 / / (bhA) niSkramapravezau varjayitvA bhojanArthamupavizati, tathA maNDalIpravezaM ca varjayanti, tathA sAgArikasthAnaM ca parihatya bhuJjate, mA bhUtu sAgArike prApte sati ekAzanabhaGgaH syAditi, adhikaraNaM' rAdivo bhavati anyenaprabajitena saha asthAne upaviSTasya bhuJjato'ntarAyaM ca bhavati, kathaM, sa sAdhuranyasya satke sthAne bhujhe upaviSTA, so'pi sAdhurAgataH pratIkSamANa Aste, evaM cAntarArya karma badhyate / idAnIM dizAdvArapratipAdanAyAha-- pazurasiparaMmuhapaTThipakkha eyA disA vivajetsA / IsANaggeIya va ThAeja gurussa gunnklio||276 / / (bhA0) uraso'bhimukhaM pratyurasaM-gurorabhimukhaM varjayitvetyarthaH, parADmukhazca nopavizati guroH, tathA pRSThatazca gurornopavizati, pakSake ca nopavizati, evametA dizo varjayitvA IzAnyAM dizi gurorAgneyyAM vA dizi 'tiSThet upavizedojanArthaM guNakalitaH sAdhuryaH / idAnIM 'pagAsaNaya'tti vyAkhyAyate dIpa anukrama [853] 8 an ~366~ Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [855] .- "niyukti: [550...] + bhASyaM [277] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH zrIoghaniyuktiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||277|| makkhiyakaMTagahAINa jANaNahA pagAsa jaNayA / aDiyalaggaNadosA vaggulidosA jaDhA evaM // 277 // (bhA0saptavidhaH ____kathaM nu nAma makSikA jJAyate-dRzyate tathA kaNTako vA kathaM nu nAma dRzyeta asthi vA upalabhyeta 1, evamartha / sthAnAdhAdroNIyA 'prakAze' soyotasthAne bhujyate, AdigrahaNAdvAlAdiparigrahastacca dRzyate, evaM ca prakAze bhuJjAnena yo'sau galakAdau lokaH ni. vRttiH 550 bhA. asthilaganadopastathA kaNTakalaganadoSazca galakAdI sa parihato bhavati, tathA'ndhakAre makSikAbhakSaNajanito yo valguli 275-278 // 182 // vyAdhidoSaH sa parihato bhavati / idAnIM 'bhAyaNa'tti dvAramucyate je gheva aMdhayAre dosA te ceva saMkaDamuhaM mi / parisADI bahulevADaNaM ca tamhA pagAsamuhe // 278 // (bhA0) ya evAndhakAre bhuJjAnasya 'doSAH' makSikAdijanitA bhavanti ta eva doSAH 'saGkaTamukhe bhAjane kamaThAdau bhuJjataH, ayamaparo'dhikadoSaH-parisADI' parizATI bhavati pArSe nipatati, tathA 'bahulevADaNaM ca' varlDa vicaM kharaDijai hatthassa | uvaripi bhujaMtassa saMkaDe tasmAt 'prakAzamukhe' vipulamukhe bhAjane bhujyata iti / pakkhevaNAvihI bhaNNaikukuDiaMDagamittaM avigiyavayaNo u pakkhiye kavalaM / aikhaddhakAragaM vA jaM ca aNAloiyaM hujjaa||279|| (bhA0) kukuvyA aNDaka kukukhyaNDakaM tatpramANaM kavalaM prakSipetUdane, kiMviziSTaH san -'avikRtavadana nAtyantanirghATi ||18yaa tamukhaH prakSipetkavalam / dAraM / gurutti vyAkhyAyate-'ativaddha'tti gurorAloke bhoktavyaM, yadi punargurordarzanapathe Pna bhule tataH kadAcitsAdhuH 'atikhaddham' atipracuraM bhakSayeniHzaGkaH san , sa ca savyAjazarIraH kadAcidguroradarzanapathe dIpa anukrama [855] . ~367~ Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [858] . "niyukti: [550...] + bhASyaM [280] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||280|| |'kAraka-apathyamapi bhuJjIta niHzaGkaH san , kadAciddhA bhikSAmaTatA'nena snigdhadravyaM labdhaM bhavet taccAnAlocyaiva bhakSayedaH / ekAMte, mA bhUnAmAcAryoM nivArayiSyati / ataH eesi jANaNaTThA guru Aloe tao u bhujejA / nANAisaMdhaNaTThA na vannabalarUvavisayahA / / 280 // (bhA0) | eteSAM pracurabhakSitAdInAM doSANAM jJAnArthaM guroH 'Aloke cakSurdarzanapathe bhuJjIta yena guruH samIpasthaM bhuJjAnaM dRSTvA / pracura bhakSayantaM nivArayati, tathA'kArakaM bhakSayantaM nivArayati, tathA aNAloiyaM coriaM khAyaMtaM nivArayati, mAbhUdavAraNe-18 pATavajanitA doSAH syuH / idAnI bhAvetti vyAkhyAyate-'NANAi'tti jJAnAdirbhAvaH jJAnaM darzanaM cAritraM ca, etajjJAnAdibhAvatrayamabhujyamAne cuTyati-nyucchidyate,ata eteSAM jJAnAdInAM truvyatAM 'sandhAnArtham' avicchinnapravAhArthaM bhujyate,na varNArtha / bhujyate, na varNo mama gauravaM syAdityevamartha, tathA balaM mama bhUyAdityevamarthamapi na bhujyate, rUpaM mama bhUyAd bubhukSayA kSINekSaNagaNDapArzvaH san mAMsopacayena pUritagaNDapArtho rUpavAn bhaviSyAmIti naivamartha bhujhe, nApi viSayArtha' maithunAdyAsevanArtha bhute| so AloiyabhoI jo ee juMjae pae sakcha / gavisaNagahaNagdhAsesaNAi tivihAivi visuddhaM // 551 // 'sa' sAdhugurorAlocitaM bhute ya etAni padAnyanantaroditAni 'yunakti' prayuGkte karoti sthAnAdIni, sa ca gavedipaNeSaNayA grahaNaiSaNayA prAsaiSaNayA, anayA trividhayA'pyeSaNayA zuddhaM bhute ya etAni padAni prayuta iti / evaM egassa vihI bhottace ghanio samAseNaM / emeva aNeyANavi jaM nANattaM tayaM vocchaM // 552 // dIpa anukrama [858] ~368~ Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [860] - "niyukti: [152] + bhASyaM [280...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||552|| droNIyA vRttiH // 18 // evamekasya sAdho ktavye vidhirvarNitaH 'samAsena' saGkepeNa, evamevAnekeSAmapi sAdhUnAM bhojane vidhiH, yattu punarnA- gurvAlokanAtvaM bhavati-yo bhedo yadatiriktaM tadahaM vakSye / Aha-kiM punaH kAraNaM maNDalI kriyate ?, ucyate kAraNAni ataraMtaSAlabuDA sehAesA gurU asahuvaggo / sAhAraNoggahA'laddhikAraNA maMDalI hoi / / 553 // bhA.280 ataranta:-atiglAnastatkAraNAt-tannimittaM maNDalI bhavati, yatastasya glAnasya yadyekaH sAdhurvaiyAvRttyaM karoti tatastasya * ni. 552 tatravAkSaNikasya sUtrArthahAnirbhavati, maNDalIvandhe tu kazcitkiJcitkaroti, etadarthaM maNDalI kriyate yena bahavaH pratijAgarakA13 maNDalIkA raNAni ni. bhavantIti / bAlo'pi bhikSAmaTitumasamarthaH, saca bahUnAM madhye sukhenaiva kathaM nu nAma varteta ?, ato maNDalI bhavati / vRddho 553 vasa'pyevameva, sehaH-zaikSakaH, sa caikaH san bhikSAvizuddhiM na jAnAti tatastasthAnIya dIyate, Aeso-prAghUrNakastasya cAga-1 tipAlakRtasya sarva evopakurvanti, sa copakAraH sarvaireva militaiH kartuM zakyate na tvekena, gurozca sarvairevopakatuM zakyate na vekena. tvaM ni. sUtrArthaparihAneH, tathA 'asahuvaggo'tti asama?-rAjaputrAdiH sa ca bhikSAmaTituM sukumAlatvAnna zaknoti tatazca sarva eva 554 militA upakurvanti, tasmAt 'sAdhAraNoggahA' sAdhAraNazcAsAvurpagrahazca sAdhAraNopagrahastasmAt sAdhAraNopagrahAtkAraNAnmaNDalI| ra kartavyA,athavA maNDalIvizeSaNametat , upagRhNAtItyupagrahA-bhaktAdiHsa sAdhAraNa:-tulyo yasyAM sA sAdhAraNopagrahA maNDalI hai bhavati / 'aladdhikAraNA maMDalI hoi'iti kadAcitkazcitsAdhuralabdhiko bhavati tatazca te'nye sAdhavastasmai AnIya prayacchanti ata etatkAraNAnmaNDalI bhavati / idAnI bhikSAgatAnAM sAdhUnAM yo vasatirakSapAlastena kiM kartavyamityata AhanAu niyahaNakAlaM basahIpAlo ya bhASaNuggAhe / parisaMThiyacchadadhagaNhaNahayA gacchamAsajjA / / 554 // 18 dIpa anukrama [860] DI // 18 // ~369~ Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [862] .- "niyukti: [554] + bhASyaM [280...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||554|| bAbA bhimAgatAnAM nivartanakAla vasatipAlo 'bhAjana' nandIpAtraM tatpratyupekSyodrAyati-saGkaTTitenAste ityarthaH, kimarthaH 1, parisaMsthitAcchadravagrahaNArtham , etaduktaM bhavati-tatrAnIya sAdhavaH pAnaka prakSipanti, punazca tatra paristhitaM-svacchI-K bhUtaM sat tato'nyatra pAtrake kriyate yena tatsvacchamAyAdInAM yogyaM bhavati, pAtrakAdiprakSAlanaM ca kriyate / 'gacchamAsa jatti 'gacchamAzritya' gacchasya pramANaM jJAtvA pAtrakamudrAhayanti, etaduktaM bhavati-yadi mahAn gacchastataH pAnakagalada nArtha mahApramANaM pAtrakamudrAhayati, tathA ve trINi catvAri pazcAdIni yAvat / asaI ya niyattesu ekaM cauraMguLUNabhANesu / pakviviya paDiggaharga tattha'cchadavaM tu gAlejjA // 555 // atha tatra rakSapAlaH samartho nAsti yA pAtrakamudrAhayati, athavA 'asaI yatti yadi nandIpAtraM nAsti yatrodakamAnItaM 4 svacchIkaraNArtha kriyate tato'sati tasmin nandIpAtre tadekaM patagRhaM prakSipya, ka?, ata Aha-'cauraMguLUNabhANesu caturbhiraGgAlairUnAni yAni bhAjanAni teSu prakSipya patanaha punastasmin kSaNIbhUte svaccha dravaM gAlayet, atra cAyaM niyamo draSTavyaH yaduta-bhikSA tAvatsAdhavaH paryaTanti yAvatpAtraka caturbhiraGgulairUnamAsta iti / Aha-kiM punaH kAraNaM tadravagalanaM kriyate , AyariyaabhAviyapANagaTThayA pAyaposadhuvaNaTTA / hoi ya suhaM vivego suha AyamaNaM ca sAgarie // 556 / / | AcAryapAnArthaM abhAvitasehAdipAnArthaM ca galanaM kriyate / tathA pAdadhApanArthaM 'posa'tti adhiSThAnaM tasya prakSAlanArtha dIpa anukrama [862] C+STORE SAREaratundana HEDurare.org ~370~ Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [865] . "niyukti: [557] + bhASyaM [280...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||557|| dIpa anukrama [865] zrIogha- |tathA bhavati ca sukhena vivekaH-tyAgo'tiriktasya tasya pAnakasya, tathA sukhena vA''camanaM sAgArikasyAgrataH kriyate, evaniyuktiH martha galanaM kriyata iti / kiyanti punaH pAtrakANi galitadravasya bhriyante ? ityata Aha ni. 555droNIyA iN eka va do va tinni va pAe gacchappamANamAsajja / acchadavassa bharejA kasahacIe virgicejA // 557 // / 559prathaeka dve vINi vA pAtrakANi zriyante, gacchapramANaM jJAtvA catuSprabhRtInyapi bhriyante svacchadravasya, tatra ca galite mAlikA sati kasaTTa-kacavaraM vIjAni ca-godhUmAdIni 'vinizcet' parityajet , evaM tAvat pAtrakarNenApi udakamapavRttya pAnakaga-18 ni. 560 // 184 // lanaM kriyate / atha punastatra kITikAmarkoTikAdayaH plavamAnA dRzyante tatastatra galite ko vidhiH' ityata Aha bhUiMgAImakoDaehi saMsattagaM ca nAUNaM / gAleja chaccaeNaM sauNIgharapaNa va davaM tu // 558 // muiMgA-kITikA markoTakAzca taiH saMsaktaM jJAtvA gAlayet 'chacaeNaM' vaMzapiTakena zakunigRhakena vA gAlayet tad drvN|| iya AloiyapaTTaviagAlie maMDalIi sahANe / sajjhAyamaMgalaM kuNai jAya sabe paDiniyattA // 559 // da 'iya'tti pUrvoktavidhinA Alocite sati prasthApite svAdhyAye galite ca pAnake punazca maNDalyAM svasvasthAne upavizya svAdhyAyamaGgalaM karoti-svAdhyAya eva maGgalaM svAdhyAyamaGgalaM tatkaroti yAvat sarve sAdhuSaH pratinivRttA bhavantIti / / 4 // evaM yadi sahiSNavastato yogapadyena bhuJjate, adhAsahiSNavastatra kecidbhavanti tataH ko vidhirityAhakAlapurise va Asaja mattae pakkhivittu to paDhamA / ahavAvi paDiggahagaM muyaMti gacchaM samAsaja // 56 // sa cAsahiSNuprISmakAlAdhagIkRtya bhavati, tata eva cA puruSaH kadAcit kSudhAoM bhavati, tamAzritya mAtrake prakSipya || RECASSROCOGES IR // 184 // ~371~ Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||560|| dIpa anukrama [868] "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [868] "niryukti: [560] + bhASyaM [ 280...] + prakSepaM [ 27...]" 80 muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH bhaktaM prathamAlikA tAvaddIyate atha bahavaH kSudhAlavastataH patagrahakaM mucyate tebhyo rakSaNArthaM gacchaM 'samAsajjati gaccha| malpaM bahuM thA jJAtvA tadanurUpaM paMtagrahaM muJcati / punazca militeSu sAdhuSu maNDalIsthaviraH pravizati, kiM kRtvetyata AhacitaM bAlAINaM mahAya ApucchiUNa AyariaM / jamalajaNaNIsariccho nibesaI maMDalIthero // 561 // cittaM bAlAdInAM gRhItvA pRSTrA''cArya maNDalIsthaviraH pravizati, kiMviziSTaH 1 ityata Aha-jamalajaNaNIsariccho 'nivesaI' upavizati maNDalIsthavira iti, sa ca maNDalIsthaviro gItArtho ralAdhiko'lubdhazca bhavati / anena ca padatrayeNASTau bhaGgAH sUcitA bhavanti, tatra teSAM madhye ye zuddhAzuddhAzca tAn pradarzayannAha - jai luddho rAiNio hoi aluddhovi jovi gIyattho / omobi hu gIyattho maMDalirAiNi aluddho u // 562 // hari auratsthaviro lubdho ratnAdhikazca tatastiSThati na pravizati, anena ca lubdhapadena dvitIyacaturthaSaSThASTamA bhaGgA azuddhAH pradarzitA bhavanti / 'aluddhovi jovi gIyattho omovi hutti alubdho'pi yadi gItArtha omaH -laghuparyAyaH sa maNDalyAM parivizati, anena ca granthena tRtIyo bhaGgakaH kathito bhavati, ayaM ca prathamabhaGgakAbhAve bhavati, atra ca bhaGgake gItArthapadagrahaNena yatra yatra bhaGgake'gItArthapadaM sa sarvo duSTo jJAtavyaH / 'gIyattho maMDalirAiNiutti alaDoti yastu punargItArtho rakSAdhiko'lubdhazca sa maMDalyAmupavizati, anena ca pranthena prathamo bhaGgakaH zuddhaH pradarzito bhavati, sarvathA yatra yatra lubdhapadamagItArthapadaM ca sa parihAryaH, omarAiNiyapadaM ca yadyagItArthaH lubdhapadaM ca na bhavati For Penal Use Only ~372~ paNDalIsthaviraH ni. 561-562 www.ncbrary.org Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [870] - "niyukti : [562] + bhASyaM [280...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH zrIogha- niyukti droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||562|| maNDalyAH sthAnAdi ni. 563 bhA.281282 vRttiH // 185 // tato'pavAde zuddhaM bhavati, prathamaM tu zuddhameva // idAnIM te militAH santa Aloke bhuJjante, sa cAloko dvividhodravyato bhAvatazca, tatra dravyataH pradIpAdiH, bhAvataH saptaprakArastaM darzayannAhaThANadisipagAsaNayA bhAyaNapakkhevaNA ya bhAvagurU / so ceva ya Alogo nANataM tahisA ThANe // 563 // sthAnaM vaktavyaM upavizane die vaktavyA prakAzamukhe bhAjane bhoktavyaM, bhAjanakramo vakSyamANaH, prakSepaNaM vadane vaktavya, bhAvAloko vaktavyaH, gururvaktavyaH, sa evAlokaH pUrvoktaH, nAnAtvaM tvatra yadi paraM dizaH sthAnasya ca, atra dikpadamanyathA vakSyati sthAnaM ca // idAnI bhASyakAraH sthAnanAnAtvaM darzayati, tantra sthAnavyAkhyAnArthamAhanikkhamapavesa mottuM paDhamasamuhissagANa ThAyati / sajjhAe parihANI bhAvAsannevamAIyA // 281 // (bhA0) prathamasamuddiSTAnAM glAnAdInAM nirgamapravezI muktvA upavizanti, kimarthaM 1, tatra yadi te mArga ruDA maNDalyAM tiSThanti | tataH pUrvokAnAM svAdhyAyaparihANirbhavati, tathA 'bhAvAsanasya' sajJAdivegadhAraNAsahiSNoH pIDA bhavati / evamAdayo'nye'pi doSAH / / digdvArapratipAdanAyAhaputvamuho rAiNio ekko ya gurussa abhimuhotthaai|ginnhi thapaNAmei va abhimuho ihrhaa'vnnaa||282|| (bhA0) | pUrvAbhimukho ratnAdhika upavizati maNDalyA, tasyAM ca maNDalyAmekaH sAdhurgurorabhimukha upavizati, kimarthaM 1, kadAcitkizcidguroratiriktaM bhavati tad gRhNAti dAtavyaM vA kizcidbhavati taddadAti maNDalIsthavireNArpita, evamarthamabhimukha dIpa anukrama [870] - // 185 // REaram.mona ~373~ Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [873] .- "niyukti : [564] + bhASyaM [282] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata * gAthAMka ni/bhA/pra ||564|| upavizati, itarathA-yadyabhimukho nopavizati tato'vajJA-paribhavaH kRto bhavati, pRSTyAdi dattvopavizati tato'pyavajJAdi-IN kRtA doSA bhavaMti / / jo puNa haveja khamao atiuccAo va so bahiM ThAi / paDhamasamuddiDo vA sAgAriyarakSaNaTThAe // 564 // Kaa yastu punaH kSapako'rddhamAsAdinA bhaved atizrAnto vA prAghUrNakAdiH sa bahirmaNDalyAstiSThati, prathamasamuddiSTo vA sAdhuHPIzIpatareNa yena bhuktaM sa sAgArikarakSaNArthaM vahistAvanmaNDalyAstiSThati // ekekassa ya pAsaMmi mallayaM tattha khelamuggAle / kahie va chumbhai mA levakaDA bhave vasahI // 565 // tatra ca sAdhUnAM bhuJjAnAnAmekaikasya sAdhoH pArthe mallakaM bhavati, tatra khelazleSma uddAlayet-tasmin malake zleSmaniSThIvanaM kurvanti, tathA tatra bhuJjataH kadAcitkaNTako'sthikhaNDaM vA bhavati sa tatra kSipyate, atha tu bhuvi kssipyte'sthiknntt-hai| kAdi tato vasatilepakRtA-anAyuktA bhavati, atastatparihArArtha malakeSu kSipyate / tathA'mubhaparaM bhuJjAnAnAM vidhi pratipAdayannAhamaMDalibhAyaNabhoyaNa gahaNaM sohIya kaarnnuvrite| bhoyaNavihI u eso bhaNio telukAdasIhiM // 566 // maNDalI yathAralAdhikatayA karttavyA, bhAjanAni ca pUrva ahAkaDAI bhuJjanti, bhojanaM ca snigdhamadhuraM pUrva bhokavyaM, grahaNaM ca pAtrakAt kukuDyaNDakamAtraM kavalaM gRhNAti, tathA grahaNasyaiva zuddhirvaktavyA, athavA zuddhirbhujAnasya yathA bhavati dIpa anukrama [873] 555555 minaturary.com ~374~ Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [877] - "niyukti: [166] + bhASyaM [283] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||566|| zrIopa-1 tathA vaktavyaM, kAraNe bhoktavyaM, tathA 'uccarie'tti atirikta vidhirvaktavyaH / ayaM bhojanavidhiH sugamaH / idAnIM bhASyakAraH dik ni. niyukti pratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayA''ha 564 zledroNIyA hAmaMDali aharAiNiA sAmAyArI ya esa jA bhnniaa| purva tu ahAkaDagAmuccaMtitao kmenniy||28|| (bhA0) mapAtraM ni. vRtti RI maNDalI kathamupavizati ?, ata Aha-yathAralAdhikatayA sAmAcArI cAtra kAryA, eSA 'yokkA' bhaNitA, katamA, 565 bhoja 1naM ni.566 // 186 // ThANadisipagAsaNayA" ityevamAdikA sAnApi tathaiva draSTavyA / uktaM maNDalIdvAram , idAnIM bhAjanadvArapratipAdanA maNDalI yAha-'purva tu ahAkaDagA' 'pUrva prathama 'yathAkRtAni' pratikarmarahitAni labdhAni yAni tAni samuddezanArthaM mucyate,181 bhojanakraetaduktaM bhavati-prathamamapratikarmA pratigrahako bhrAmyate, tataH krameNa 'itare' alpaparikarmabahuparikarmANi ca mucyante / / ma: bhA. 'bhAyaNa'tti gayaM, idAnIM 'bhoyaNa'tti vyAkhyAyate 283-285 niddhamahurANi purva pittAIpasamaNaTThayA jhuMje / buddhibalabahaNaTThA dukkhaM khu vikiMciuM niddhaM / / 284 // (bhA0)18 hai| prathamArddha sugamaM / kimartha snigdhamadhurANi pUrva bhakSyante ?, yato buddhebalasya ca barddhanaM bhavati, tathA cAha-"ghRtena vaddhate medhA"ityAdi, balavarddhanaM ca prasiddhameva, balena ca vRddhena vaiyAvRttyAdi zakyate kartu, duHkhaM paristhApayituM snigdha-ghRtAdi| bhavati yato'saMyamo bhavatIti // aha hoja niddhamahurANi appaparikammasaparikammehiM / bhottUNa niddhamahure phusia kare muMca'hAgaDae / / 285 // (bhAkA 186 // | atha bhavet snigdhAni madhurANi ca dravyANi alpaparikarmasu vahuparikarmajaniteSu ca pAtrakeSu tataH ko vidhirityata: dIpa anukrama [877] ~375~ Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [871] . "niyukti: [566...] + bhASyaM [285] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||285|| Aha-tAnyeva bhuktvA snigdhamadhurANi tataH karAn proJchyati proJchayitvA ca karAn 'muMca'hAkaDae'tti yathAkRtAni-aparikarmANi pAtrakANi samuddizanArthaM mucyante / 'bhAyaNa'tti garya, idAnIM grahaNadvArapratipAdanAyAha kukkuDiaMDagamittaM ahavA khuDDAgalaMbaNAsissa / laMbaNatulle giNhai avigiyavayaNo ya rAiNio // 286 // (bhA0) tataH patanahakArakavalaM gRhNan kukukhyaNDakamAtraM gRhNAti, athavA 'khuDDAgalaMbaNAsissa' dhulakena lambanakena-hastena azitaM zIlaM yasya sa kSullakalambanAzI tattulyAn kavalAn gRhNAti-svabhAvenaiva laghukavalAzinastulyAn kavalAn gRhNAti |'avikiyavayaNo ya rAiNio' avikRtavadano ratnAdhikaH, na bhAvadoSeNa mukhamatyarthaM bRhatkavalaprakSepArthaM nirvAdayati, kiM tarhi ?, svabhAvasthenaiva mukheneti / athavA'yaM grahaNavidhiHTagahaNe pakkhevami a sAmAyArI puNo bhave duvihA |ghnnN pAyaMmi bhave vayaNe pakvevaNA hoi // 287 / / (bhA0) kA 'grahaNe' kavalAdAne prakSepe ca sAmAcArI punariyaM bhavati dvividhA, tatra grahaNaM pAtrakaviSaye bhavet pAtrakArakavalotkSepaH, vadanaviSayaM ca prakSepaNaM kavalasya bhavati / tatra pAtrakAtkathaM bhakSayanihyate ? ityetatpradarzayannAha kaDapayaraccheeNaM bhottavaM ahava sIhakhAieNaM / egehi aNegehivi vajettA dhUmaiMgAlaM // 288 // (bhA0) / tatra kaTakacchedena bhokavyaM yathA kaliJjasya khaNDalakaM chittvA'panIyate, eSamasAvapi bhute, tathA prataracchedena vA2 RSSROSSAX dIpa anukrama [871] CAREECRECENE bho032 K arary.org ~376~ Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [882] .- "niyukti: [566...] + bhASyaM [288] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||288|| vRtti kAsArate ni. // 187 // bhoktavyaM tarikAcchedenetyarthaH, athavA siMhabhakSitena, siMho hi kila ekadezAdArabhya tAvadbhute yAvatsarva bhojanaM niSThitaMdragrahaNavi|taccaikena bahubhirvA bhoktavyaM, varjayitvA dhUmAGgAraka, dveSarAgau varjayitvetyarthaH / idAnIM vadanaprakSepaNazodhi darzayannAha- |dhiH bhA. asurasuraM acavacavaM aduyamavilaMbiaM aprisaarddi|mnnvynnkaaygutto jai aha pkkhivnnsohi||289||(bhaa0) 286.2 INsaMsArarA| asurasura bhuGkte-saraDasaraDaM akarito 'acavaca' balkamiva carvayan na cavacavAvei, tathA 'adrutam' atvaritaM, tathA 8 'avilambitam' amandharaM aparizATi manovAkAyagupto bhuJjIta, na manasA virUpamiti cintayati, vAcA naivaM vakti, yaduta 97572 ko imaM bhakkhei ? jo amhAriso na hoi, kAraNa udghosae muheNa na dei, evaM triguptasya bhuJjAnasya prakSepaNazodhirbhavati / | uggamauppAyaNAsuddhaM, esnnaadosvjji| sAhAraNaM ayANato, sAhU havai asaaro||567 / / uggamaupAyaNAsuddhaM esaNAdosavajjiaM / sAhAraNaM viyANato, sAha havaha sasArao // 518 // umgamauppAyaNAsuddhaM, esaNAdosavajiaM / sAhAraNaM ayANato, sAhU kuNai teNioM // 569 // uggamauppAyaNAsuddhaM, esaNAdosavaji sAhAraNaM viyANato, sAha pAvaha nijaraM // 570 // aMtaMtaM bhokkhAmitti besae bhuMjae ya taha ceva / esa sasAraniviTTho sasArao uhio sAhU / / 571 // emeva ya bhaMgati joeyacaM tu saarnaannaaii| teNa sahio sasAro samuhavaNieNa diTuMto / / 572 // V // 187 // / udgamazuddhaM utpAdanAzuddhaM eSaNAdoSavarjitaM 'sAdhAraNaM' sAmAnyaM guDAdi ajAnAna:-atimAtraM duSTena bhAvena AdadAnaH yo'sau patagaho bhramati tasmAt sAdhuH 'asArakaH' apradhAnajJAnadarzanacAritrANyaGgIkRtyAsAraH sa bhavati / tathA udgamo-/ dIpa anukrama [882] ~377~ Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [883] - "niryukti : [572] + bhASyaM [289] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||572|| tpAdanAzuddhameSaNAdopavarjitaM sAdhAraNametaTrabyamityevaM jAnAno'duSTenAntarAtmanA kavala guDAderAdadAnaH sAdharbhavati / 'sasArA' jJAnadarzanacAritrasAravAn bhavati / kathaM punarasAraH sAdhurbhavati ! ata Aha-udgamotpAdanAzuddhameSaNAdoSava-13|| jiMtaM sAdhAraNametadguDAdItyevamajAnAno duSTena bhAvenAdadAnaH sAdhuH steyaM karoti tato'sAro'sI / sa kathaM punaH ssaaro| bhavati :-udgamotpAdanAzuddhamepaNAdopavarjita 'sAdhAraNaM' tulyametatsarveSAM guDAdItyevaM jAnAno'duSTAntarAtmA svalpamAdadAnaH sAdhunirjarAM karoti ataH sasAro jJAnadarzanacAritrairiti / idAnIM sasAraH kadAcidojanArthamupavizan bhavati kadAcidupaviSTaH kadAcidutthitaH, etatpradarzanAyAha-antya-pratyavaraM vallacaNakAdi tadapyantya-paryuSitaM caNakAdi antyama-16 pyantyamantyAntya bhakSayiSyAmi evaMvidhena pariNAmenopaviSTo maNDalyAM mujhe yastathaiva eSa sAdhuH zubhapariNAmatvAtsasAra 6 upaviSTaH sasArazcotthitaH, tasya zubhapariNAmasyApratipatitatvAt , evameva bhaGgatritayaM yojanIyaM, tatra prathamo bhaGgaH sasAro niviDo sasAro uDio 1, sasAro niviTTho asAro uDio biio bhaMgo 2, asAro niviTTho sasAro uDio taio 3, asAro niviTTho asAro uDhio esa cauttho 4, sArazcAnna jJAnAdi, AdigrahaNAdarzanaM cAritraM ceti, tena 4jJAnAdinA sahito yaH sAdhuH sa sasAro bhaNyate / atra ca samudravaNijA dRSTAntaH // ego samudavaNio bohitthaM bhaMDassa bhari sasAro gao, sasAro ya pauraM hirannAi viDhaveUNa aago| aNNo puNa sasAro bhaMDaM gaheUNa gao nissAro Agao kavaDiyAevi rahio, taMpi pucellayaM hAreUNa Agao / aNNo asAro aMgavittio NihiraNNo gao ssaaro| Agao pabhUyaM viDhaveUNa / aNNo puNa asAro hiraNNarahio gao asAro va Agao kavaDiyAevi rahio // evaM dIpa anukrama [883] 0-39-44-45 AREauratoninternational ~378~ Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [889] - "niyukti: [572] + bhASyaM [289] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: AhAra droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||572|| zrIopa-15 sAdhorapi sArAsArayojanA kattA vaNigUnyAyena // evaM teSAM bhuJjAnAnAM yadi patanahako bhramannevAlapathe niSThAM yAti matadA ko vidhirityata Aha NAdiH jattha puNa paDiggahago hoja kaDo tattha chubbhae annaM / mattagagahiucariaM paDiggahe jaM asaMsaha // 573 // 573-575 vRttiH jaM puNa gurussa sesaM taM chumbhai maMDalIpaDiggahake / bAlAdINa va dijaina chubbhaI sesgaann'hiaN|| 574 / / // 18 // sukkollapaDiggahage viANiA pakkhiye davaM sukke / abhattahiANa aTThA bahulaMbhe jaM asaMsaha / / 575 // yatra punarbhujAnAnAM patahako 'bhavet kaDoti nihitabhakto jAtaH sAdhuparyantamaprApta eva, tatra kiM kartavyamityata Aha-tatra'tasminniSThitabhakta patahake'nyadbhakaM prakSipyate, tatazca yasmin sAdhau sa niSThitaH patahastata Arabhya tenaiva kramaNa punardhAmyate, mAtrake vA yadbAlAdInAM prAyogyaM gRhItamAsIt tadidAnI uddharitaM tadasaMsRSTaM patagRhe kSiptyA pataGkaho yasmin sAdhau niSThitastasmAdArabhya punAmyate / yatpunarguroH zeSa bhuJjAnasya jAtaM tatsaMsRSTamapi prakSipyate maNDalIpata-15 brahake, bAlAdInAM vA dIyate tadAcAryoddharita, yat punarAcAryavyatiriktAnAmudaritam-adhikaM jAtaM tanna prakSipyate maNDalIpatakahake saMsRSTaM sat / kizva, 'suka'tti ekaH zuSkeNa bhaktena patabahaH, aparaH "ulla'tti AINa bhaktena patanahA, evaM [vijJAya tataH prakSipet dravaM zuSkabhaktapatanahe, yena toyaprakSepeNa saMjAtavandhaM tadbharpha sukhenaiva kavala guhyate, atha bahulAbhaH151 // 18 // |saMjAtaH-pracuraM labdhaM guDAdi tato'saMsRSTameva dhriyate, kimartham ?, abhaktArthikAnAmarthe yena manojJaM bhavet / ukkA grahaNazuddhiH, adhunA bhuJAnasya zodhirucyate, sA caturdhA, etadevAha dIpa anukrama [889] Hianditurary.orm ~379~ Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [893] - "niyukti: [176] + bhASyaM [290] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||576|| sohI cakabhAve vigaiMgAlaM ca vigayadhUmaM ca / rAgeNa sayaMgAlaM doseNa sadhUmagaM hoi // 576 // jattAsAhaNahe AhArati javaNahayA jaiNo / chAyAlIsaM dosehiM suparisuddhaM vigayarAgA // 577 // hiyAhArA miyAhArA, appAhArA ya je narA / na te cijA tigicchaMti, appANaM te tigicchagA / / 578 // 8 zuddhau catuSkakaM bhavati nAmasthApanAdravyabhAvarUpaM, tatra nAmasthApane sugame, dravyazodhiH pUrvavat , bhAvaviSayA punaH zodhiH vigatAkAra vigatadhUmaM ca bhuJAnasya bhAvazodhirbhavati, kathaM sAgAraM kathaM vAsadhUmaM bhavatIti ?, etadevAha-rAgeNa' ityAdi | * sugamaM ||'caaritryaatraasaadhnaarth dharmasAdhananimittamAhArayanti yApanArtha-zarIrasaMdhAraNArtha munayaH ssttctvaariNshddossaiH| suparizudbhamAhArayanti, ke ca te ?, poDazodgamadoSAH SoDazotpAdanAdoSAH dazaiSaNA doSAH saMjoyaNA pamANaM sAMgAraM sadhU-13 maga cetyete paTcatvAriMzat, ebhirvizuddhaM sad vigatarAgA AhArayanti / / silogo sugamaH / ukto bhuJjanavidhiH, 'kAraNe tti dvAraM vyAkhyAnayannAhauNhamannayare ThANe, kAraNami u Agae / AhArejja(u) mehAvI, saMjae susamAhie // 579 // yaNaveyAvace iriyaTThAe ya saMjamahAe / taha pANavattiyAe chaTuM puNa dhammaciMtAe // 580 // bhAnasthi chuhAe sarisayA veSaNa muMjeja tappasamaNahA / chAo veyAvacaM na taraha kArDa ao bhuMje // 290 / (bhaa0)| iriyaM navi sohei pahAIyaM ca saMjamaM kAuM / thAmo vA parihAyai guNaNuppahAsu ya asatto // 291 // (bhA0) paNNAM sthAnAnAmanyatarasmin sthAne-kAraNe Agate sati AhArayenmedhAvI saMyataH susamAhitaH / kAni ca tAni SaTa dIpa anukrama [893] M uraryara ~380~ Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [897] - "niyukti: [580] + bhASyaM [291] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra zrIodhaniyukti droNIyA vRttiH // 189 // ||580|| sthAnAni ? ityata Aha-vedanA-kSuddhedanA tatpazamanArtha bhute, tathA vaiyAvRttyArtha tathA IryApathikAzodhanArtha tathA saMyamArtha bhojanazusa ca pehopehapamajaNAdilakSaNaH, tathA 'pANavattiyAe' prANasaMdhAraNArtha, SaSThaM punardharmacintArtha bhute / adhunaitAM gAthA |ddhiH ni. bhASyakRtpratipadaM vyAkhyAnayati, AdyAvayavaM tAvadAha-nAsti kSutsarisI vedanA'to bhuJjIta ttpshmnaarth| daarN| 'chAo'tti 576-578 bubhukSito vaiyAvRttyaM kartuM na zaknoti ato bhuGkte / dAraM // IpidhikA bubhukSito na zodhayati yato'tastacchodhanArthaM bhute / AhAra kA dAraM / tathA 'pahAIyaM vatti 'pehopehapamajjaNa' ityAdikaM saMyama bubhukSitaH kartuM na zaknoti yato'to mujhe| dAraM / 'thAmo| bharaNAni ni. vA' prANastasya parihAnirbhavati yadi na bhuGkte atastadartha bhuJjIta / dAraM / tathA guNanaM pUrvapaThitasya anuprekSA-cintanaM granthArthayoH 579-580 bhA. 290etadasau kartumasamarthaH san bhudd'e| dAraM // 291 anA ahavA na kuja AhAraM, chahiM ThANehiM saMjae / pacchA pacchimakAlaMmi, kAuM appakkhamaM khamaM // 581 // hArakAraAryake uvasagge titikkhayA baMbhaceraguttIe / pANadayAtavahe sarIravoccheyaNaDhAe // 292 / / (bhA0) NAni ni. AyaMko jaramAI rAyA sannAyagA va uvasaggA / baMbhavayapAlaNaTThA pANadayAvAsamahiyAI // 293 // (bhA0) 15/581-582 tabaheu cautthAI jAva chaummAsio tavo hoi / chaTuM sarIravoccheyaNaTThayA hoyaNAhAro / / 294 // (bhA0) hAbhA. 292 294 eehi chahiM ThANehi, aNAhAro ya jo bhave / dhammaM nAikame bhikkhU, jhANajogarao bhave // 582 // / athavA na kuryAdevAhAramebhiH patiH sthAnairvakSyamANalakSaNaiH / tatra niyuktikAra eva SaSThaM padaM vyAkhyAnayannAha-pacchA // 18 // pacchimakAlaMmi pazcimakAle-saMlekhanAkAle 'AtmakSamAm AtmahitAM kSamAM-kSAntimupazamaM kRtvA tataH pazcAt-sukhena dIpa anukrama [897] ~381~ Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [903] .- "niyukti: [582] + bhASyaM [294] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||582|| zarIraparikAnantaraM sarvAhAraM muJcatIti // idAnIM bhASyakAra eva etAni SaT sthAnAni pradarzayannAha-'AtaGka:' jvarAdirvakSyate, tathA 'upasargaH' rAjAdijanitaH, eteSAM 'titikSArdhe' sahanArtha na bhoktavyaM, tathA brahmacaryaguptyarthaM ca na bhoktavyaM, tathA tapo'rtha zarIravyavacchedArtha ca na bhoktavyamiti / idAnI bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyA-1 sayA''ha-AtaGko-jvarAdiH, AdigrahaNAdanyo vyAdhiryatra bhojanaM na pathyaM tadarthaM na bhuGkte / dAraM / rAjJA rAjakuladhAraNAdirUpo yadyupasargaH kRtaH, saNAyago vA-svajanaH yadi unniSkramaNArthamupasarga karoti tato na bhute / dAraM / brahmavratapAla-18 nArtha na bhule, yato bubhukSitasyonmAdo na bhavati / dAraM / tathA prANadayArthaM na bhule, yadi dharSati mahikA vA nipatati / mAdAraM // tapo'rtha na bhule, taca caturthAdi yAvatSaNmAsAstAvatsapo bhavati tadarthaM na bhule / dAraM / pATha zarIrasya vyavacche-12 dArthamanAhAraH sAdhurbhavatIti // ebhiH pUrvoktaH padbhiH sthAnairanAhAro yo bhavati sa dharma nAtikAmati bhikSurato dhyAnayogaratena bhavitavyamiti / athedamuktaM SaDbhiH kAraNairAhAra AhArayitavyaH Sadbhizca kAraNairnAhArayitavyastataH kimetadojanamapavAdapadaM ?, ucyate !, apavAdapadamevaitad, yataH jhuMjato AhAraM guNovayAraM sarIrasAhAraM / vihiNA jahovaiTa saMjamajogANa vaNavA // 583 // bhuJjannAhAraM, kiMviziSTa ?-guNopakAraM' jJAnadarzanacAritraguNAnAmupakAraka, tathA zarIrasya sAdhArakamAhAraM bhuJjan8 vidhinA-grAsaiSaNAvizuddha 'yathopadiSTam' AdhAkarmAdirahitaM 'saMyamayogAnA' saMyamabyApArANAM vahanArtha bhuJjannapavAda dIpa anukrama [903] ~382~ Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [905] - "niyukti : [583] + bhASyaM [294...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra ||583|| zrIopa- padastha eva bhute nAnyathA / idAnIM samuddiSTe sati saMlihanakalpaH karttavyaH-bhikSAbhaktaviliptAnAM pAtrakANAM saMlihanaM AhArasyAniyuktiH karttavyamityarthaH, saca pavAdatA droNIyA bhattaDiyAvaseso tilaMbaNA hoi saMlihaNakappo / apahuppatte anna choDeM tA laMbaNe Thavae // 584 // ni. 583 pAtrakalpa: vRtti saMdihA saMlihilaM paDhamaM kappaM karei kaluseNaM / taM pAu muhamAse bitiyacchadavassa giNhaMti // 585 // ni.584||190|| dAUNa vitiyakappaM bahiA majjhahio u davahArI / to deti taiyakappaM dopahaM dohaM tu AyamaNaM // 586 // 586 | bhaktAnAmavazeSo yaH sa saMlekhanakalpaH kartavyaH, sa cAvazeSo na jJAyate kiyatpramANaH ? ata Aha-'nilambanaH' trika-Ta valaH kavalatrayapramANo bhuktAvazeSaH saMlekhanakalpaH karttavyaH, yadA tu trikavalapramANaH saMlekhanakalpo na bhavati tadA'paryA pyamANe'nyadapi tasmin pAtrake bhaktaM prakSipya tatastrIn kabalAn sthApayati / 'sandiSTAH' bhuktAH santaH saMlihya pAtra-4 dakANi punazca prathamaM kalpaM dadati kaluSodakena, punazca tatpItvA 'muhamAsotti mukhasya parAmarzaH-pramArjanaM kurvantIti, |punazca dvitIyakalpArthamacchasya dravasya grahaNaM kurvantIti, gRhItvA'dha kalpArthamacchadravaM maNDalyA utthAya bahiH pAtrakaprakSA-10 |lanArthaM gacchanti / tatra dattvA dvitIyakalpaM 'yAdyataH' pAtrakaprakSAlanabhUmI, te ca maNDalyAkAreNa tatropavizanti, teSAM madhye[5 | sthito dravadhArI bhavati, sa ca pAtrakaprakSAlanaM sarveSAmeva prayacchatIti, tato dadati te sAdhavaH pAtrakANAM tRtIyaM kalpaM, | // 19 // | punazca pAtrakaprakSAlanAnantaraM 'dohaM doNhaM va AyamaNaM'ti dvayordvayoH sAdhyormAtrakeSu 'AcamanArdha' nirlepanArthamudaka prayacchatIti / eSa tAvadanudvarite bhakke vidhiruktaH, yadA tu punaruddharitaM bhaktaM bhavati tadA ko vidhirityata Aha dIpa anukrama [905] ACASSCOOG ALUnioranmarg ~383~ Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [909] - "niyukti: [587] + bhASyaM [294...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||587|| 3 hoja siA uddhariyaM tattha ya AyaMbilAiNo hujjA / paDidaMsi a saMdiTTo vAharai tao ca utthAI // 587 // DAmohacigicchavigiha gilANa attaTThiyaM ca mottUNaM / sese gaMtu bhaNaI AyariA vAharaMti tumaM // 588 // apaDihaNato AgaMtu vaMdiuM bhaNai so u Ayarie / saMdisaha bhuMja jaM sarati tattiyaM sesa tasseva // 589 // abhaNaMtassa u tasseba sesao hoi so vivego u / bhaNio tassa u guruNA esuvaeso pavayaNassa / / 590 // bhutaMmi paDhamakappe karemi tasseca deti taM pAyaM / jAvatiaMtima bhaNie tasseva vigicaNe sesaM // 591 // | 'bhavet syAt kadAcidudvaritaM 'tatra' sAdhUnAM madhye kadAcitkecidAcAmlAdayo bhavanti AdigrahaNAdabhaktArthiko vA kazcidbhavettatastadudvaritaM bhaktaM ralAdhika AcAryAya darzayati, punazca pradarzite bhakke guruNAca 'sandiSTaH' uktaH yaduta AhvayAcAmlAdIn sAdhUna yena tebhyo dIyate, punazcAsau ralAdhikaH sandiSTaH san caturthAdIn sAdhUna vyAharati / sa ca vyAharannetAnna vyAharati, mohacikitsArthaM ya upavAsikaH sthitastaM na vyAharati, tathA vikRSTatapasaM sAdhuM na pyAharati, vikRSTatapazcASTamAdArabhya bhavati, tasya kadAciddevatA mAtihArya karoti atastasya na dIyate, glAnazca jvarAdinA taM ca na vyAharati, Atmalandhika cana dhyAharati, etAnanantaroditAn sAdhUna muktvA zeSAn gatvA bhaNati, yaduta AcAryA vyAharanti yuSmAna, teSAM ca madhye yazcaturthAdika AkAritaH sa AkarNya kiM karoti ? ityAha-anatilavayana gurorAjJAmAgatya vanditvA bhaNati tamAcArya yaduta-saMdizata yUyaM, AcAryo'pi bhaNati-bhuJjIta, so'pi bhaNati-jaM sarati tatti bhujAmi, zeSa yadudvaritaM tattasyaiva yasya satkaH pratigrahakA, punazca sa eva pariSThApayatIti adhAsau sAdhurevaM na bhaNati yaduta 'jaM sarai tattiaM' tatastasya evamabhaNata- dIpa anukrama [909] ~384~ Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM niyukti:+vRtti:) mUlaM [913] .. "niyukti: [191] + bhASyaM [294...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||580|| vRttiH zrIoSa dastasyaiva yaccheSaM bhaktamuritaM tadbhavati, sa eva 'vivecaka pariSThApaka ityarthaH, bhaNite tu evaM "jAvaiyaM sarai tAvazyaM sarAmI"ti, uddhRtasyavi niyuktiH tatastasyaiva sAdhoryasya satkaH patahakaH tasyaiva guruNA patanahakaH samarpaNIyaH punaH sa eva kalpaM dadAti / ayaM pravacanasya pUrvoktabhAjanaM ni. droNIyA upadezaH / atha yadudvaritaM tatsarva bhute, tatastasmin bhukte sati tasya pAtrakasya prathamakalpaM dadAti, kRte ca tasmin prathamakalpe/587-591 tasyaiva sAdhoryasya satkaH patagrahakastasyaiva tatpAtrakaM dadAti samarpayatItyarthaH, arthatanna brUte yaduta jAvaiyaM sarai tAvaiyaM sAre- pAriSThApani mitti, tataH jAvatiaMti abhaNite sati tasyaiva sAdhoryaH paristhApanikabhoktA tasyaiva yadudvaritaM zeSaM tatparityAjyaM bhavati / // 19 // kAviAdhA idaM ca pUrvoktasyaiva vyAkhyAnaM draSTavyaM na tu punaruktamiti / kIdRzaM punazcaturthopavAsikAdeH pariSThApanika kalpate ?, ata Aha- na.595 vihigAhoM vihibhutaM airega bhattapANa bhottacha / vihigahie vihibhutte estha ya cauro bhave bhaMgA // 19 // 593 bhA 295-300 uggamadosAijaI ahavA bIaMjahiM jahApaDiAiya eso gahaNavihI amuddhapacchAyaNe avihI // 29 // (bhA0) kAgasiyAlakkhaiyaM daviarasaM sabao praamddN| eso u bhave avihI jagahi bhoyaNami(bhujao ya) vihI // 593 // uciNai va viTThAo kAgo ahavAvi vikkhiraha sarva / / vipekkhai ya disAo siyAlo annonnahiM giNhe // 216 // (bhA0) surahIdocaMgaTThA choTUNa davaM tu piyai daviyarasaM / heTThobari AmahU~ iya eso bhuMjaNe avihI // 297 // (bhA0) jaha gahiaMtaha nIyaM gahaNavihI bhoyaNe vihI iNamo / ukkosamaNukosaM samakayarasaM tu bhuMjejA // 298 // (bhA) dIpa anukrama [913] // 191 ~385~ Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [915] - "niyukti: [193] + bhASyaM [299] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||593|| taievi avihigahi vihibhuttaM taM gurUhi'NunnAyaM / sesA nANunnAyA gahaNe datte ya nijuhaNA // 299 / / (bhA) ahavAvi akaraNAe uvaDiyaM jANiUNa kallANaM / ghaTTeuM diti gurU pasaMgaviNivAraNaTThAe // 30 // (bhaa0)| vidhinodgamadoSAdirahitaM sArAsAravibhAgena ca yanna kRtaM pAtrake tadvidhigRhItaM, tathA 'vidhibhuktaM' kaTakacchedena prataracchedAdinA vA yaddhataM tadvidhibhuktamucyate, tadevaMvidhaM vidhigRhItaM vidhibhuktaM ca yadyadatirikta saMjAtaM bhaktaM pAnakaM vA tadbhoktavyaM-pariSThApanakaM kalpate, ata Aha prakArAntareNa-atra ca vidhigRhIte vidhibhukte cAsmin padadvaye catvAro bhaGgakA bhavanti, tadyathA-vihigahiraM vihibhuttaM ego bhaMgo, vigihi avihibhuttaM biio, avihigahi vihibhutaM tahao, avihigahi avihibhuttaM cauttho // idAnIM bhASyakAro vidhigRhItAvidhigRhItayoH svarUpaM pratipAdayannAhaunnamadoSAdibhirjata-tyaktaM yattadvidhigRhItaM, athavA yadvastu maNDakAdi yathaiva yasmin sthAne patitaM bhavati tattathaivAste nt| samArayati ityeSa grahaNavidhiH / 'asuddhapacchAyaNe avihIM' azuddhasya-udgamAdidoSAnyitasya yadrahaNaM idamavidhigrahaNaM, athavA guDAdevyasya maNDakAdinA pracchAdya yadekatra pAtrakadeze sthApanaM tadavidhigrahaNamucyate / idAnImavidhividhibhojanayoH svarUpaM pratipAdayannAha kAkabhuktaM zRgAlabhuktaM drAvitarasamityarthaH 'sarvataH parAmRSTam' utthalapatthallaNeNa bhuktaM 'eso u bhave avihI' idaM pUrvoktamavidhinA bhuktamucyate, yathaiva gRhItaM pAtrake tathaiva bhuJjato vidhibhuktamucyate / adhunA|| bhASyakRd vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavapratipAdanAyAha-yathA kAka uJcityoJcitya viSThAdemadhyAvallAdi bhakSayati evamasAvapi, athavA vikirati kAkavadeva sarva, tathA kAkavadeva kavalaM prakSipya mukhe dizo viprekSate, tathA zRgAla ivAnya-15 dIpa anukrama [915] AAAAACCCCCCCCE ) ~386~ Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [920] - "niyukti: [193] + bhASyaM [299] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||299|| zrIoSa- bAnyatra pradeze bhakSayati / surabhi yad 'docaMge'tImanaM odanAdinA saha yanmizrIbhUtaM tatra dravaM prakSipya yo niryAsaHpAriSThApaniyuktiH saMjAtastatpivanaM yattad dravitarasamucyate / tathA'dhastAdupari ca yad 'AmaTuM' viparyAsIkRtaM bhuGkte tadetatparAmaha, ayameSa nikAvi bhojane'vidhiH / kaH punamrahaNabhojanayovidhiH? ityata Aha-yathaiva gRhItaM-gRhasthena dattaM sattattathaivAnItaM yadayaM grahaNavidhiH, dhiH bhA. bhojane punarayaM vidhiH-yadutotkRSTadravyamanutkRSTadravyaM ca samIkRtarasaM bhuJjItetyayaM prathamo bhaGgakA zuddha iti / tRtIye'pi 301-303 // 19 // bhaGgake'vidhinA asAmAcAryA gRhItaM vidhinA bhuta-samIkRtarasaM sat bhuktaM tacca guruNA'nujJAtaM, zeSI tudvI bhaGgako nAnu-IN bhaGgake'vidhinA asAmAcAra BIjJAtI, yastu vidhigRhItamavidhibhuktaM kAkazRgAlAdirUpaM bhaktaM dadAti yo'pi gRhNAti tayordvayorapi 'nijahaNA' nirdhAraNa18 kriyate, tathA'vidhigRhItamavidhibhuktaM ca yo dadAti gRhNAti vA tayorddhayorapi nirdhAraNaM kriyata iti / athavA etaddoSAkaraNatayA-anAsevanayA upasthitaM dAtAraM grahItAraM ca jJAtvA saMgopAyanaM kriyate, kalyANakaM ca guravo dadati, taba dadati| 'ghaTTayitvA' tiraskRtya, yaduta tvayA punarevaM na karttavyaM, sa caivaM guruH kiMnimittaM karotItyata Aha-'pasaMgaviNivAraNahAe' prasaGgasya-punarAsevanasya nivAraNArthamevaM karotIti / / ghAsesaNA ya esA kahiyA bhe! dhIrapurisapannattA / saMjamatavaDagANaM niggaMdhANaM maharisINaM // 301||(bhaa0) eyaM ghAsesaNavihiM jujaMtA caraNakaraNamAuttA / sAhU khavaMti kama aNegabhavasaMciyamaNaMtaM // 302 // (bhA0) // 192 eto parivaNavihiM bocchAmi dhIrapurisapannataM / jaM nAUNa suvihiyA kareMti dukkhakkhayaM dhIrA // 303 // (bhA0) dIpa anukrama [920 For P OW Dihasurary.com | atha pAriSThApanikA vidhi: varNayate ~387~ Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [924] - "niyukti : [193...] + bhASyaM [303] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||303|| sugmaaH|| idAnI uparietti dvAraM bhaNyate, athavA svayameva bhASyakAraH saMbandha pratipAdayannAhabhattadvia ubari ahava abhattaTTiyANa jaM sesaM / saMbaMgheNANeNa u pariThAvaNiA muNeyabA // 304 // (bhA0) bhaktAdhikAnAM ca bhuktAnAmudvaritaM yad athavA abhakkAthikAnAM bhuktAnAM pAriSThApanikabhoktRNAM yadudvaritaM yaccheSaM | tatpariSThApanIyamitikRtvA anena sambandhena pariSThApanikA vijJeyA bhvtiityrthH| sA puNa jAyamajAyA jAyA mUlottarehi u asuddhA / lobhAtiregagahiyA abhiogakayA visakayA thA / / 594 // or sA punaH pariSThApanikA jAtA'jAtA bhavati, tatra jAtA grahaNakAla eva prANAtipAtAdidoSeNa yukkA athavA AdhAkamAdidoSeNa 'jAtA' utpannA, ajAtA puna:-AdhAkarmAdidoSeNa na dUpitA yA sA'jAtetyucyate, tatra jAtAsvarUpapratipAdanAyAha-mUlaguNaiH-prANAtipAtAdibhirazuddhA, tathocaraguNaizca AdhAkarmAdibhirazuddhA, tathA lobhAtirekeNa-lobhAbhiprAyeNa sAdhunA gRhItA sA'pyazuddhA lobhadoSadUSitA satI jAtetyucyate, tathA abhiyogakRtA, abhiyogo dvividha:-vazI-| karaNacUNoM mantrazca, tatra sA bhikSA kadAcit saMyojitA bhavati mantrAbhimantritA vA sA'pyazuddhA, ato jAtA sA pAriSThApaniketyucyate, viSeNa vA vyAmizra bhakta kenacid dviSTena dattaM bhavati tasya yat pariSThApanikA sA jAtApariSThApaniketi / idAnI bhASyakRdenAmeva gAthA vyAkhyAnayati, tatra jAtApariSThApanikIsvarUpAbhidhAnAyAha mUlaguNehiM asuddhaM jaM gahi bhattapANa saahhiN|| esA u hoi jAtA vucchaM si vihIeN vosiraNaM // 305 // (bhA0) dIpa anukrama [924] - 3 ~388~ Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||363|| dIpa anukrama [ 929] zrI ogha niryuktiH droNIyA vRttiH // 193 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [ 595 ] + bhASyaM [ 306 ] + prakSepaM [27...]" AgamasUtra - [41/1], mUla sUtra - 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH 80 mUlaM [ 929] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita egaMtamaNAvAe acite thaMDile guruvaiTTe / Aloe egapuMjaM tidvANaM sAvaNaM kujA / / 595 // lobhAtiregagahi aM ahaba asuDaM tu uttaraguNehiM / esAvi hoti jAyA vocchaM si vihIeN vosiraNaM // 306 // ( bhA0) egaMtamaNAcAe acitte thaMDile guruvaiDe / Aloe dunni puMjA tidvANaM sAvarNa kujA / / 596 / / mUlaguNaiH prANAtipAtAdibhirazuddhaM yadgRhItaM bhaktaM pAnakaM vA sAdhubhiriyaM jAtA'bhidhIyate, vakSye 'asyAH' jAtAyA vidhinA 'vyutsarjanaM' parityAgaM / sA ca jAtA evaMvidhe sthaNDile pariSThApanIyA - ekAnte 'anApAte' lokApAtarahite acitte sthaNDile gurUpadiSTe "aNAvAyamasaMloe" ityevamAdike 'Aloge' same bhUbhAge na garttAdau yatra prAghUrNakAdayaH sukhena pazyanti, tatra ca tasya bhaktasya ekaH 'puMja:' rAziH kriyate, punazca 'tristhAnaM' tisro vArAH zrAvaNaM karoti-vyutsRSTaM vyutsRSTaM vyutsRSTamiti, tacca tristhAnaM zrAvaNaM karoti trividhena manasA vAcA kAyena vyutsRSTamityasya jJApanArthamiti / yatpunaH sAdhunA lobhAtirekeNa guDAdidravyaM mUrcchayA gRhItaM athavA yadazuddhamuttaraguNaiH-AdhAkarmAdibhiH, iyamapi bhikSA jAtetyucyate vakSye asyA vidhinA vyutsarjanaM parityAgam / pUrvArddha sugamaM, kevalamatra dvau pujhau kriyete- dvau rAzIkriyete Aloke sAdhUnAm / idAnIm " abhioge"tti vyAkhyAnayannAha - duviho khalu abhiogo dave bhAve ya hoi nAyo / dabaMmi hoi jogo vijjA maMtA ya bhAva'mi // 597 // dvividho'bhiyogo-dravyAbhiyogo bhAvAbhiyogazca jJAtavyaH, tatra dravyAbhiyogo dravyasaMyogajacUrNastanmizraH piNDo'bhiyogapiNDaH, sa ca parityajanIyaH, bhAvAbhiyogazca vidyayA mantreNAbhimantraya piNDaM dadAti sa tAdRzau bhAvAbhiyogapiNDaH, For Parks Use Only ~389~ jAtApAriSThApanikA ni. 594597 bhA. 304-306 // 193 // Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [931] - "niyukti : [197] + bhASyaM [306...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||597|| NCES sa ca pariSThApanIya iti / atra cAgAryA dRSTAntaH, egA aviraiyA sA aNiTThA patiNo, tAe parivAiyA abhtthiyaa| jahA kiMci maMteNa ahimaMtaUNa me dehi jeNa paI me vase hoi, tAhe tAe abhimaMteUNa kUro diNNo, aviraiyAe ciMtiyaM, mA eso diNNaNa marijlA tato tAe aNukaMpAe ukuruDiyAe chaDDio, so gaddaheNa khaio, so rattiM gharadAraM khoDeumArato, tANi NiggayANi jAva pecchaMti gaddaheNa khohijata, so avirao bhaNai-kiM eyaMti ?, tAe sambhAvo kahio, teNavi |sA parivAigA daMDAviA, esa doso| evaM jadi tiriyANa erisA avasthA hoi mANusassa puNa suTTayara hoi, ao, 17 eriso piMDona ghettagho / amumevAthai gAthAbhirupasaMharannAhavijAe hoagArI aciyattA sAya pucchae carijAabhimaMtaNodaNassa u aNukaMpaNamujjhaNaM ca khre||598|| bArassa piTTaNaMmi a pucchaNa kahaNaM ca hoagaariie| siDhe cariyAdaMDo evaM dosA ihaMpi siyA // 599 // vidyAbhimantrite piNDe'gArI dRSTAntaH, sA ca bharturaciyattA-na rocate, sA ca carikAM-parivrAjikAM pRcchati patyurva-18 zIkaraNArtha, tayA'pyabhimantraNamodanasya kRtvA dattaM, tayA'pi agAryA patyumaraNAnukampayA na dattaM, 'ujjhanaM' parityAgaH kRtaH, sa cojjhitaH khareNa bhakSita iti / sa ca gardabha Agatya dvAra piTTayati mantravazIkRtaH san , zeSaM sugamam / evaM bhAvA-12 bhiyogadRSTAnta uktaH, idAnIM dravyAbhiyogacUrNa vazIkaraNapiNDa ucyate-egA aviraiyA, sA ya saruvassa bhikkhuNo ajjho-18 |vaNNA aNurattA, tAhe sA taM pecchati aNicchaMtassa cuNNAbhiogeNa saMjoeDaM bhikkhaM pADivesiaghare kAUNa davAvi tAhe jattheva tassa sAhussa paDiggahage paDiaM tattheva tassa sAhussa tao maNo hIraha, teNa ya nAyaM tAhe niyattai, Aya-11 dIpa anukrama [931] ~390~ Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [933] - "niyukti : [599] + bhASyaM [306...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: ni. prata gAthAMka ni/bhA/pra ||599|| zrIoSa-18| riyANaM paDiggaharga dAuM kAiyabhUmi vaccA jAva AyariyANapi tattohutto bhAvo hIrai, tAhe so sIso AgaMtuM Aloei jAtApAriniyukti AyariyA bhaNaMti-mamavi atthi bhAvo, te etthaM saMjogacuNNeNa kao piMDo asthi, tAhe pariThavijai, jo vihI parichAvaNe chApanikA droNIyAso upari bhaNihiti / evameva visakayaMpi, egA agArI sAhuNo ajjhovavaNNA, so ya necchai, tAhe ruhAe viseNa missA vRttiH bhikkhA digNA, tassa ya diNNametteNaM ceva siroveyaNA jAyA, paDiNiyatto ya guruNo samappeUNa kAiyaM vosiraha jAva 598-604 // 19 // guruNovi sIsaveyaNA jAyA, taM ca guruNA gaMdheNa NAyaM jahA imaM visamisa, ahavA tattha lavaNakayA bhikkhA paDiyA tAhe hAta visaM uppisati, evaM nAe vihIe paridRvijati sA ya bhaNIhAmi // idAnImamumevArthaM gAthAbhirupasaMharanAha jogaMmi u aviraiyA aguvavannA sarUvabhikkhumi | kaDajogamaNicchaMtassa deha bhikkhaM asubhabhAve // 30 // saMkAe sa niyaTTo dAUNa gurussa kAiyaM nisire / tesipi asubhabhAvo pacchA u mamApi ujjhayaNA // 10 // emeva visakaryamibi dAUNa gurussa kAiyaM nisire / gaMdhAI vinAe ujjhagamavihI siyAlabahe / / 602 // evaM vijAjoe visasaMjuttassa vAvi gahiyassa / pANacaevi niyamujjhaNA u coccha parivaNaM / 603 // TAegatamaNAvAe acise thaMDile guruvAiDhe / chAreNa akamittA tiDhANaM sAvarNa kujA // 604 // joge avirazyA-gRhasthI dRSTAntaH, ajjhocavaNNA sarUpe bhikSI, anicchatastatkarma kartuM kRtayogo bhikSApiNDo dattA, punazca tasya sAdhograhaNAnantaramevAzubhabhAvo jAtaH-tadabhimukhaM cittamiti / tayA ca 'zaGkayA' yogakRtabhikSAzaGkayA sA nivRtto bhikSAparizramaNAt / zeSa sugamam // evameva viSakRte'pi dRSTAntaH, guroH 'datvA' samarpayitvA kAyikA vyutsa-1 dIpa anukrama [933] JAMEauratonmall ~391~ Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [938] . "niyukti: [604] + bhASyaM [306...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||604|| jati, tena ca guruNA gandhAdinA vijJAte, AdigrahaNAd bhattassa upphaMsaNeNa vA, 'ujjhana' parityAgaH kriyate tatra vidhinA, || avidhipariSThApane sati zRgAlAdivadho bhavati / evaM vidyAbhimantritasya yogacUrNakRtasya tathA viSasaMyuktasya gRhItasya sataH| 'prANAtyaye'pi' atyarthaM kSutpIDAyAmapi satyAM niyamena-avazyamtayogjhanIyaM (nA kAryA) tasya ca pariSThApanavidhi kazvara pUrvArddha pUrvavat , tadviSAdikRtaM bhojanaM 'chAreNa' bhUtyA 'Akramya' mizrIkRtya caiva pariThApanIyaM, sugamam / idAnIM 'tiSThANa sAvaNaM ti vyAkhyAyate doseNa jeNa duI tu bhoyaNaM tassa sAvaNaM kuMjjA / evaM vihavosaDhe verAo muccaI sAhU // 605 // hai doSeNa yena-mUlakarmAdinA AdhAkarmAdinA vA duSTaM bhojanaM bhavati tasya tisro vArAH zrAvaNaM karttavyaM, yaduta mUlakakAdidoSairduSTamiti, evamuttaraguNayogamantraviSakRtaduSTAnAmapi timro vArAH zrAvaNaM karoti, evaM vidhinA vyutsRSTe sati | 'vairAt' karmaNo mucyate sAdhuH, athavA 'vairAt' jIvavadhajanitAnmucyate sAdhuriti // Aha-idamuktaM zuddhAyA bhikSAyA yatpariSThApanaM sA'jAtApariSThApanikItyucyate, tatazca| jAvaiyaM uvaujjai tattiamise bigicaNA nasthi / tamhA pamANagahaNaM airegaM hoja u imehiM / / 606 // yAvanmAtrakameyopayujyate tAvanmAtrameva bhikSAgrahaNaM karttavyaM, yadA caivaM tadA tAvanmAnakamahaNe 'vigiMcana' pariSThApana 'nAsti' na bhavati tasmAtpramANagrahaNameva karttavyaM, tatazca kuto'jAtAyAH saMbhavati pariSThApanam 1, atirekagrahaNAbhAvA dIpa anukrama [938] OMOM ~392~ Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [940] - "niyukti : [606] + bhASyaM [306...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||606|| zrIopa- diti, evamukte pareNa Aha sUri:-'airega hoja u imehiM' 'atirikta' zuddhamapi bhaktaM 'ebhiH' vakSyamANakAraNairbhavet , jAtApAri SThApanikAniyuktiH kAni ca tAni vakSyamANakAraNAnItyata Aha yAMtristhAna droNIyA Ayarie ya gilANe pAhuNae dullabhe sahasadANe / evaM hoi ajAyA imA u gahaNe vihI hoI // 607 // vRttiH zrAvaNaM ni. kadAcitkasmiMzcitkSetre AcAryaprAyogyaM durlabhaM bhavati tatazca sarva eva saGghATakA AcAryaprAyogyasya grahaNaM kurvanti tatazca (605 ajA 195 // tad ghRtAdi kadAcitsarva eva labhante tatastaduddharati, tato'nyeSAM ca sAdhUnAM paryApta, evamAcAryArtha gRhItasya zuddhasyApi tApAriSThApa apariSThApanA bhavati / tathA glAnArthamapyevameva gRhItaM saduddharati, prAghUrNakAnAmapyevameva, tathA durlabhalAbhe sati sarvaireva saGghATakainikA ni. gRhItamuddharati, tathA 'sahasadANe' apratarkitadAne sati pracuramuddharati, tata evaM bhavati ajAtApariSThApanikA / tatra cAcA- 606-609 &AryAdInAM grahaNe'yaM vidhiH-vakSyamANaH, kazcAsAvityata Aha jaha taruNo niruvahao bhuMjai to maMDalIi Ayario / asahussa vImugahaNaM emeva ya hoi paahunne||608|| / kecanaivaM bhaNati-yadyasAvAcAryastaruNo nirupahatapaJcendriyazca tato'sau maNDalyAmeva bhutesAmAnyaM, atha asaha-asamarthastatastasya viSvak-pRthag grahaNaM prAyogyasya kartavyaM, evameva mAghUrNake'pi vidhidraSTavyaH, yadi prAghUrNakaH samarthastato naiva tatprAyogyagrahaNaM kriyate, athAsamarthastataH kriyata iti, kecitpunarevaM bhaNanti-yaduta samarthasyApyAcAryasya prAyogyagrahaNaM karttavyaM, yata ete guNA bhavanti // 195 // suttasthathirIkaraNaM viNao gurupUya sehavahumANo / dANavatisaddhabuDhI buddhibalabajaNaM ceva // 509 // dIpa anukrama [940] -- +- ~393~ Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [943] - "niyukti: [609] + bhASyaM [306...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||609|| CAMERASACSC AcAryasya prAyogyagrahaNe kriyamANe sUtrArthayoH sthirIkaraNaM kRtaM bhavati, yato manojJAhAreNa sUtrAI sukhenaiva cinta-| yati, ata AcAryasya prAyogyagrahaNaM karttavyaM, tathA vinayazcAnena prakAreNa pradarzito bhavati, gurupUjA ca kRtA bhavati, kA sehasya cAcArya prati bahumAnaH pradarzito bhavati, anyathA seha idaM cintayati, yaduta na kazcidatra guru pi laghuriti, ato vipariNAmo bhavati, tathA prAyogyadAnapatezca zraddhAvRddhiH kRtA bhavati, tathA vuddherbalasya cAcAryasatkasya barddhanaM bhavati. tatra ca mahatI nirjarA bhavati / eehi kAraNehi u kei sahussavi vayaMti aNukaMpA / guruaNukaMpAe puNa gacche titthe ya aNukaMpA // 10 // 'ebhiH' pUrvokta kAraNaiH kecitsamarthasyApyAcAryasyAnukampA karttavyetyevaM vadanti, yato guroranukampayA gacche tIrthe cAnukampA kRtA bhavati / yatazcaivamataH prAyogyagrahaNaM grAhyamiti / / ata Aha satti lAbhe puNa dabe khette kAle ya bhAvao ceva / mahaNaM tisu ukosaM bhAve jaM jassa aNukaMpa // 11 // 'sati' vidyamAne lAbhe dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazcotkRSTa grAhyaM / idAnIM niyuktikAro vyAkhyAnayannAhagahaNaM tisu ukosaM' grahaNaM triSu dradhyakSetrakAleSu utkRSTaM karttavyaM, bhAve tu yadvastu yasthAcAryasyAnukUlaM tadgRhyate / idAnIM TU bhASyakRyAkhyAnayati, tatra dravye utkRSTatAM pradarzayannAha- . kalamotaNo kha payasA uphoso hANi kodbumbhjjii| tatthavi miutuppatarayaM jattha va jaM aciyaM dosu||307|| (bhA0) kalamazAlyodanaH payasA saha dravyamutkRSTaM grAhya, tadalAbhe hAnyA tAvat gRhyate yAvat 'koddavobhagjhI' koddavajAu dIpa anukrama [943] ~ 394~ Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [946] .- "niyukti: [611] + bhASyaM [307] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: ajAtA pAriSThApa prata gAthAMka ni/bhA/pra ||611|| zrIopa- layaM, tatrApyayaM vizeSaH kriyate yaduta tadeva jAulayaM mRdu gRhyate, tathA 'tuSpataraya'ti snigdhataraM tadeva jAulayaM gRhyate, ukta niyuktidravyotkRSTa, idAnI kSetrakAlotkRSTapratipAdanAyAha-'jattha va jaM acciyaM dosu' dvayoriti-kSetrakAlayoryadvastu yatra pUjitaM datattatra gRhyate, etaduktaM bhavati-yadyatra kSetre bahumataM dravyaM tattasmin kSetre utkRSTamucyate, taca grAhya, tathA yadvastu yasmin vRtti kAle bahumataM tattasmin kAle utkRSTamucyate, bhAvotkRSTaM punarniyuktikAreNaiva vyAkhyAtaM / ukta prasaGgAgatam, idAnIM // 19 // X| yaduktaM AcAryAdInAM gRhItaM sadyathoddharati tathA pratipAdayannAhanA lAbhe sati saMghADo geNhai ego u iharahA sadhe / tassappaNo ya pajatta geNhaNA hoi atiregaM // 612 // AI yadi tatra kSetre ghRtAdInAM svabhAvenaiva lAbho'sti tatastatra lAbhe sati AcAryasyaika eva saGghATakaH prAyogyaM gRhNAti, iharaha'tti yadA tatra kSetre na mAyovRttyA prayogasya lAbhaH tadA sarva eva saGghATakAstasyAcAryasya prAyogya paryAsyA gRhanti, tatazca tasyAcAyasyAtmanazcArthAya paryAptagrahaNe satyatiriktaM bhavati, tatazca tatpariSThApyata iti / idAnIM 'gilANe'ttivyAkhyAnayanAha gelannaniyamagahaNaM nANattobhAsiyaMpi tattha bhave / obhAsiyamubariaM vigiMcae sesagaM bhuMje // 613 // glAnasya niyamena prAyogyagrahaNa kartavyaM, yadi paraM nAnAtvaM 'obhAsiyaMpi' prArthitamapi tatra glAne bhavati, glAnArthe | prAyogyasya ca prArthanamapi kriyate, tatazca obhAsita-prArthitaM sad glAnArtha punazca yaduddharati tatastad 'vigicyate' paritya-| jyate, 'sesayaM bhujetti zeSa yadanavabhAsiaM-aprArthitamuritaM tadbhujIta kazcitsAdhuriti / mAghUrNako'pyAcAryacayAkhyAta eva draSTavyaH / idAnI durlabhatti vyAkhyAnayanAha dIpa anukrama [946] OM4%25345%25% // 19 // awralaanasurary.org ~395~ Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||614|| dIpa anukrama [949 ] mUlaM [ 949] muni dIparatnasAgareNa saMkalita * - "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [614] + bhASyaM [ 307 ] + prakSepaM [27...]" 80 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra -[ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH dullabhadabaM va siA ghayAi ghetUNa sesa bhuaMti / zroSaM demi va geNhAmi yatti sahasA bhave bhariyaM // 614 // durlabhadravyaM vA syAdbhavet ghRtAdi tadgRhItvA upabhujya ca yat zeSaM tad ujjhati, evaM vA pAriSThApanikaM bhavati / idAnIM sahasadANatti vyAkhyAnayannAha 'dhovaM demI' tyAdi, stokaM dAsyAmItyevaM cintayantyA gRhasthayA sahasA atarkitameva tat sAdhubhAjanaM bhRtaM sAdhurvA cintayati stokaM grahISyAmIti, punazcAtarkitameva bhAjanaM bhRtaM, tatazcaivamatiriktaM bhavati, punazca pariSThApyata iti / eehiM kAraNehiM gahiyamajAyA usA viciNayA / AlogaMmi tipuMjI addhANe niggayAtINaM // 615 // ebhiH pUrvoktakAraNairyadgRhItaM bhaktaM sA 'ajAtavigiMcaNaya'tti ajAtA pariSThApanocyate, tasyAzcAjAtAyAH sAdhvAloke trayaH puJjAH kriyante, kimarthamityAha - 'addhANe niggayAINaM' adhvAne nirgatAstadarthaM trayaH pujAH kriyante, AdigrahaNAtkadAcitta eva kAraNe utpanne gRhantIti / Aha eka va do va tina va puMjA kIrati kiM puNa nimittaM ? / vihamAiniggayANaM suddhayarajANaNaTThAe // 616 // eko vA dvau yA trayo vA puJjAH kiM punarnimittaM kriyante ?, ucyate, 'vimAdi' vihaH panthAstadarthaM nirgatAnAM sAdhUnAM zuddhetarabhaktaparijJAnArthaM trayaH puJjakAH kriyante, AdigrahaNAdvAstavyAnAmeva kadAcidupayujyate itikRtvA parijJAnArthaM trayaH puJjakAH kriyanta iti / iyaM ca gAthA'nantarAtItagAthAyA vyAkhyAnabhUtA draSTavyeti / evaM vificiDaM nimgayassa sannA haveja taM tu kahaM ?| nisirejjA ahava dhuvaM AhArA hoi nIhAro / / 617 / / ' evaM ' uktena prakrameNa pariSThApanArthaM vinirgatasya yadi 'samjhA' purISotsarjane buddhirbhavet 'tatkarSa ?' kiM tatra karttavya For Pale Only ~ 396 ~ Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [954] - "niyukti: [618] + bhASyaM [308] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||618|| zrIopa- miti, ata Aha-nisireja' byutsRjet , athavA kimatra praSTavyaM ?, dhuvamAhArAnIhAro bhavati, tatazca sthaNDile vyutsRjanaM ajAtA pA niyuphiH karttavyaM, tatra sthaNDilaM pUrvabhaNitameva, tathA''ha riSThApanidroNIyA Dilla puSabhaNiyaM paDhama nihosa dosa jayaNAe / navaraM puNa NANattaM bhAvAsanAe vosiraNaM / / 618 // kA ni.. vRttiH II sthaNDilaM pUrvabhaNitameva, yaduta anApAtaM asaMlokaM 1 anApAtaM sasaMlokaM 2 sApAtamasaMlokaM 3 sApAtaM sasaMlokaM 14-616 atra prathamo bhaGgako nirdoSaH, dvayozca dvitIyatRtIyabhaGgakayoryatanayA vyutsRjati, etatpUrvoktasthaNDilasya sAmAnyameva, 'navaraM puNa NANataMti navaraM-kevalamidaM nAnAtvaM, yadutAtra bhAvAsanne-atipIDAyAM vyutsRjanamanujJAtaM, tatra cAnujJA naiva darjana ni. / 17.620 kRtA''sIdiha ca kRtA'to nAnAtvaM, tatazcaturthabhaGgakAsevanamapyanujJAtameva draSTavyamiti / idAnIM bhASyakAraH pUrvotkasthANDi- G e lAni pradarzayannAhaaNAvAyamasaMloyaM aNAvAyAloya tatiya vivarIyaM / AvAtaM saMloga puccuttA thaMDilA curo||308||(bhaa0) anApAtamasaMlokaM ca prathamo bhaGga uktastathA'nyadanApAtamAlokaM ca dvitIyaM tRtIyaM punarviparItaM sthaNDilaM-sApAtamasaMlokamityarthaH, tathA'nyadApAtaM saMlokaM ca caturtho bhaGgakA, etAni pUrvoktasthaNDilAni catvAri / / aNAvAyamasaMlogaM nihosaM vitiyacarima jayaNAe / pauradavakurukuyAdI patteyaM mattagA ceva / / 619 // // 197 // taievi ya jayaNAe nANattaM navari saddakaraNaMmi / bhAvAsanAe puNa nANattamiNaM suNasu voccha // 620 // atrAnApAtamasaMlokaM ca sthaNDilaM nirdoSa, dvitIyatRtIyacarameSu bhaGgakeSu yatanayA vyutsarjanaM karttavyaM, kA cAsau yatanA?, +504 dIpa anukrama [954] 444 atha saMjJA(sthaNDila) vyutsarjanaM vidhi: varNayate ~397~ Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [956] . "niyukti: [620] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||620|| pracuradbhaveNa kurukucAdikaM karttavyaM pratyekaM pratyekaM ca mAtrakANi sapAnakAni bhavantIti / kiM sarveSveva sthaNDileSu kuru-IN kucaiva yatanA kartavyA uta kazcidvizeSaH?, ucyate, asti vizeSaH, tRtIye'pi sthaNDile yatanAyA nAnAtvametAvadyadi pr| | yaduta zabdakaraNaM, etaduktaM bhavati-tRtIye sthaNDile ApAtAsaMloke zabdaM kurvadbhirgantavyaM, bhAvAsanne punaryatanAyAM yannAnAtvaM | tacchRNuta vakSye / tatra prathamasthaNDile gantavyaM, atha tannAsti, 4aa jadi paDhamaM na tarejA to vitiyaM tassa asaie taiyaM / tassa asaI cautthe gAme dAre ya ratthAe / 621 // yadi prathama sthaNDile gantuM na zaknuyAttato dvitIyaM brajet , 'tasya' dvitIyasyAsati tRtIyaM brajet, 'tasya' tRtIyasya sthaNDilasyAsati caturtha sthaNDilaM brajet , yadA caturthamapi sthaNDilaM gantuM na zaknoti tadA grAmadvAre gatvA vyutsRjati, 81yadA grAmadvAramapi gantuM na zaknoti tadA rathyAyAmeva vyutsRjati // sAhI purohaDe vA uvassae mattagaMmi vA Nisire / acukaDaMmi vege maMDalipAsaMmi yosiraha // 622 // - yadA rathyAyAmapi gantuM na zaknoti tadA sAhIe' khaDakikAyAM gatvA byutsRjati, yadA khaDakikAyAM gantuM na samarthastadA 'purohaDe' agradvAre vyusRjet , yadA purohaDamapi gantuM nAlaM tadopAzraye mAtrake vA vyutsRjet , sarvadhA 'acukkaDaMmi vege maMDalIpAsaMmi vosirati' sugamam / idaM ca loke'pi prasiddhaM, yaduta prAptapurIpAdervego nadhAryate / atra ca kathAnakamego rAyA tassa ya vejjo pahANo so mato, taMmi mae rAiNA gavesAviyaM eyassa putto atthi vA na vA?, tassa ya kahiyaMatthi egA suyA, tAe ya sayalaM vejayaM ahIyaM, hakkAriyA AyAyA, rAiNA bhaNiyA ya-kiM te bhaNiyaM ?, sA bhaNai dIpa anukrama [956] Saintairatonish ~398~ Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [958] .- "niyukti: [622] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra zrIogha- niyuktiH droNIyA vRttiH // 198 // ||622|| dIpa anukrama [958] ahiyaM vijayaM, tato eyassaMtare tAe vAyakammaM kayaM, tato iyarehiM vijehiM hasiyaM, tato tIe tANaM vijANaM rAiNo ya saMjJAvyutsa parikahaNA kayA, jahA jenaM ni. tiNi sallA mahArAya, assi dehe paiTThiyA / vAyamuttapurIsANaM pattavegaM na dhArae // 623 // 4.621-628 |silogo sugamo / evaM sAhuNAvi vejAINaM parikahaNA kAyacA / etadeva gAthayopasaMharannAha rAyA vijaMmi mae vijasuyaM bhaNai kiM ca te ahiyaM ?|ahiyNti vAyakamme vije hasaNA ya parikahaNA // 24 // 81 sugamA // esA pariDhavaNavihI kahiyA bhe dhIrapurisapannattA / sAmAyArI eso vucchaM appakkharamahatdhaM // 625 // sugamA / uparietti dAraM gayaM, idAnIM sAmAcArI vyAkhyAyatemA sannAlo Agato caramaporisiM jANiUNa ogADhaM / paDile haNamappattaM nAUNa kareha sajjhAyaM / / 626 // evaM ca sAdhuH sajJA vyutsRjyAgataH punaH 'caramapauruSI caturthapraharaM jJAtvA 'avagADhA' avatIrNa, tataH kiM karotItyata Aha-pratyupekSaNAM karoti, adhAsI caramapauruSI nAdyApi bhavati tato'prAptAM caramapauruSI matvA svAdhyAyaM taavtk-IX||198|| roti yAvaccaramapauruSI praaptaa| puSadiho ya vihI ihaMpi paDilehaNAi so ceva / jaM etvaM nANataM tamahaM bucchaM samAseNaM / / 627 // paDilehagA u duvihA bhattaTThiyaeyarA ya nAyavA / doNhavi ya AipaDilehaNA u muharNatagasakAyaM // 628 / / | atha pratyuprekSaNA vidhi: varNayate ~399~ Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [965] - "niyukti : [629] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||629|| tatto gurU parinnA gilANasehAti je abhattaTThI / saMdisaha pAyamatte ya apaNo pagaM carimaM // 129 // paTTaga mattaya saMpamoggaho ya gurumAiyA aNunavaNA / to sesa pAyavatdhe pAuMchaNagaM ca bhattaTThI // 30 // atra ca pratyupekSaNAyAM pUrvoddiSTa eva vidhiH, 'mukhabastrikAdikA pratyupekSaNA' evamAdiH, tathA pAtrasyApi "sottAio-6 vautto talleso"ityevamAdiH ihApi sa eva pratyupekSaNAyAM vidhidraSTavyaH, yadatra nAnAtvaM-yo'tirikto vidhirbhavati taM vidhimahaM vakSye 'samAsena' sajhepeNa, tatra ye te pratyupekSakAste dvividhAH-bhaktArthikA-bhuktAH 'iyarA ya itare ca 6 upavAsikAca jJAtavyAH, 'yorapi bhaktArthikAbhakArthikayoH 'AdI' prathamaM pratyupekSaNA tulyA iyaM veditavyA, 'muhaNaMmAtagasakArya prathamaM mukhavakhiko pratyupekSante tataH 'khakAyaM nijadehaM pratyupekSante mukhavastrikayA, iyaM tAvadbhaktAbhaktAArthikayostulyA pratyupekSaNA, idAnImabhaktArthikAnAM pratyupekSaNAyAM vidhi pradarzayati, tatra 'tataH' mukhavatrikAkAyapratyupekSaNAnantaraM 'guru'tti guroH saMghandhinImupadhiM pratyupekSante, 'pariNa'tti parijJA-pratyAkhyAnam , etaduktaM bhavati-anazanasthasya saMvandhinImupadhiM pratyupekSante tathA zaikSakaH-abhinavapravajitaH zikSaNArtha arpitaH tadIyAmupadhiM tasyaivAgrataH pratyupekSate, AdigrahaNAt vRddhAdisaMbaMdhinImupadhi pratyupekSate, ye'bhaktArthinaste evamanena krameNa kurvanti pratyupekSaNAM, tato guruM saMdizApayitvA 'saMdisaha icchAkAreNaM ohiyaM paDilehemi evaM bhaNitvA 'pAnaM' patadbhahaM pratyupekSante, mAtrakaM cAtmIyaM pratyupekSante, tatazca sakalamupadhiM pratyupekSante tAvadyAvaccolapaTTakazcaramamapi pratyupekSante / eso tAva abhattaTThiyANa paDilehaNavihI / idAnIM bhuktAnAM vidhi pratipAdayannAha --mukhavatrikA pratyupekSya tayaiva kArya pratyupekSya tataH 'pagaM'ti colapaTTagaM pratyupekSante, dIpa anukrama [965] I ko.14 mrature ~ 400~ Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [966] - "niyukti : [630] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRttiH prata gAthAMka ni/bhA/pra vastrAdipra. tyupekSaNA ni.629 paThanAdi ni.630 bhUmitrayapratyupaMkSaNA ||630|| zrIogha- punaza gocchako yA pAtrakasyopari dIyate pachI paSTilahaNIrya pattIbaMdhoM paDalAI rayattANa pattaya vaiva, yadi matto riko niyukti to evaM, aha rikI so caiva parama nikkhippaI, punazca mAtrakai nikSipya svakIyamavagraha-pataha pratyupekSate, tato gurumadroNIyA tIno satkA upadhayaH pratyupekSyantai maktAdhikaH, 'aNuNNavaNa'tti tato gurumamujJApayati, yaduta 'saidisaha ohiyaM paDi-1 vRttiH lehemosi tataH zeSANi-gagchasAdhAraNAni pAtrANi vakhANi ca aparibhogyAni yAni tAni pratyupekSamte, tataH svakIrya // 199 // 4 pAyapuMchaNagaM-rajoharaNaM ca pratyupekSante, bhaktArthima evamanena krameNa pratyupekSaNa kurvamti / / jassa jahA paDilehA hoe kayA so tahA paDhAI sAhU / pariyaDe va payao karei vA anavAvAraM // // 31 // punazca yasya sAdhoyeMdhaiva pratyupekSaNA bhaSati 'kRtA' pariniSThitA se sathaiva paThati parivarsayati vA-guNayati vA pUrvapaThita prayata:-prayalena karoti cAnyasAdhunA samabhyarthitaH san vyApAraM-kizcidiptikarmayoga, yadivAya vyApAra tUrNanAdi kroti| dAubhAgavasesAe parimAe paDikami kAlassa | uccAre pAsavaNe ThANe cavIsaI phe|| 139 // ahiyAsiyA u aMto Asane majjhi taha ya dareya / tinneva aNahiyAsI aMto saca bAhirao // 63.3 / / / emeva ye pAsavaNe vArasa cauvIsaI tu pehitI / kAlassavi sinni bhave ahasUro asthamuthayAI / / 634 // evaM svAdhyAyAdi kRtvA punazcatubhAMgAvazeSoyAM caramapauruSyA pratikramya kAlasyaM tataH sthaNDilAni pratyupekSyanta, kima- thema, uccArArtha tathA prazravaNArthaM ca sthAnAni caturviMzatiparimANAni pratyupekSante / idAnI ka tAH sthaNDilabhUmayaH pratyupekSaNIyAH ityata Aha adhikAsikA bhUmayo yAH sajAvegenApIDitaH sukhenaiva gantu zaktIti tA evaividhAH anta:' 634 dIpa anukrama [966] 199 // ~401~ Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [970] - "niyukti: [634] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||634|| madhye gaNasya tistra pratyupekSaNIyAH, kadham / , ekA khaNDilabhUmivasaterIsannA madhye yA anyA dUra, eSamatAstikSA sthti| labhUmayo bhavanti, tathA'nyAstina eva tasminnevAGgaNe Asannatare bhavanti anadhikAsikA:-samjJAvegotpIDitaH san hai yA yAti tIH tina evaM bhavanti, ekA vasaMterAsanatara pradeze'nyA madhye'myA dUre, evametI antaH-madhye'GgaNasya pada bhavamti tavA paT ca bAhyata iti-aGgaNasya bahiH paMDevamevaM bhavanti / evameva prazravaNe' kAyikAyoM dvadiza bhUmayaH pratyupakSyante TU SaDaGgaNamadhye pa~T cAGgaNavAhyata eva, etAH savarvI evaM uccArakAyikAbhUmIzcaturvizatiM pratyupekSya punazca kAlasvApi grahaNe tina evaM bhUmayaH pratyupekSaNIyA bhavanti, tAzca kAlabhUmayo jaghanyena hastAntaritAH pratyupekSvante, evamanena prakAreNa kRtena aba sUryo yathA'ssamupayAti tathA kartavye / jaha puNe nibAdhAo AvAsaM to kareMti savadhi / sahAikahaNavAdhAyatAe pachA gurU Thati // 635 // evaM sUryAstamayAnantaraM yadi nirvyAghAto guru:-kSaNika Aste tataH sarva evA''vazya-pratikramaNaM kurvanti, atha zrAddhadharmakathAdinA vyAghAto gurojAta:-akSaNikaravaM taptaH pazcAdgururAvazyakabhUmau saMtiSThante / sesI jahAsatI ApuhisANa Tati sahANe / susatvazaraNahAra Ayari" Thiyami devasiya // 3 // zeSAstu sAdhavI yathAzayA''pRcchaya guru svasthAne svasthAne yathAralAdhikatayA''vazyakabhUmau tiSThanti, kimartha !, 'sUtrArthakSaraNahetoH' sUtrArthaguNamAnimitta tasyAmAvazyakabhUmau kAyotsargeNa tiSThasti, tatra kecideva maNagyAcA yaduta te sAdhavaH sAmAyikasUtra paThitvA kAyotsargeNa tiSThanti, kAyotsargasthitAzca pranyArthIn cintayantastiSThanti tAva dIpa anukrama [970] ~ 402~ Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [972] .- "niyukti: [636] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||636|| niyuktiH doNIyA vRttiH // 20 // dyAvadgururAgataH, tato guruH sAmAyikasUtramAkRSya daivasikamaticAraM cintayati, te'pi gurau tathAsthite tUSNIbhAvena Avazyaka kAyotsargasthA eva devasikamaticAraM citayanti / anye tvAcAryA evaM bughate, yaduta te sAdhavaH sUtrA) kSarantastAvat ni. 635| tiSThanti yAvadgururAgataH, tato guruH sAmAyikasUtraM paThati, te'pi kAyotsargasthA evaM sAmAyikasUtraM samakaM manasA paThanti, 637 kAlatataH sAmAyikaM paThitvA'ticAraM cintayaMti, Ayario appaNo atiyAraM dviguNaM ciMtai, kiMnimittaM, te sAhuNo bahugaMdragrahaNavidhiH hiMDiyA tato tattieNa kAleNa ciMti na sakati / / ni.639 jo hoja u asamattho bAlo buDo gilaannpritNto| so Avassagajutto acchejjA nijjarApehI // 637 // yastu sAdhuranAgatakAyotsargakaraNe'samartho bhavedbAlo vRddho rogaattto jvarAdinA sa AvazyakayuktastasyAmeva pratikramaNabhUmau upaviSTaH kAyotsarga karoti, evaM nirjarApekSI tiSThet / / - AvAsagaM tu kAuMjiNocadi gurUvaeseNaM / tinnithuI paDilehA kAlassa vihI imo tastha // 638 // ThA evamanena krameNAvazyakaM kRtvA parisamApya jinopadiSTaM gurUpadezena punazca stutitrayaM paThanti svareNa pravarddhamAnamakSarairvA,prathamA zlokena stutiddhitIyA bRhacchandojAtyA bRhattarA tRtIyA bRhattamA evaM prabarddhamAnAH stutIH paThanti maGgalArthamiti, tataH kAlasya pratyupekSaNArtha nirgacchanti, kiM kAlasya grahaNavelA vartatena vA? iti, tatra ca-kAlabelAnirUpaNe eSa vidhiriti vkssymaannH|| duviho ya hoi kAlo vAghAtima eyaro ya nAyaco / vAghAo ghaMghasAlAe~ ghaTTaNaM sahakaharNa vA // 639 // 4 // 20 // dvividho bhavati kAlo-vyAghAtakAla itarazca-avyAghAtakAlaH, tatra vyAghAtakAlaM pratipAdayannAha-vyAghAtaH 'ghaDa-1 dIpa anukrama [972] atha kAlagrahaNa-vidhi: varNayate ~ 403~ Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [975] - "niyukti : [639] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||639|| zAlAyAm' anAthamaNDape dIrgha 'ghaTanA' paraspareNa vaidezikairvA stambha, saha nirgacchataH pravizato vA tAdRzo vyAghAta kAlaH, tathA zrAddhakAdInAM yatrAcAryo dharmakathAM karoti so'pi vyAghAtakAlaH, na tatra kAlagrahaNaM bhavati nApi kAlahai velAnirUpaNAthai pracchanaM bhavati / vAdhAte taio siM dijjA tasseya te niveyaMti / nidhAghAte dunni u pucchaMtI kAla ghecchAmo // 640 // dra evaM paGkazAlAyAM vyApAte sati tRtIyastayo:-kAlagrAhiNoH upAdhyAyAdidIyate yena tasyaivAgrato bAhyata eva nivehai dayanti sandizApayanti ca / atha nirvyAghAtaM bhavati-nakazcid ghaDazAlAyAM dharmakathAdirvA kAlavyAghAtaH vaidezikAdivyA-Ta pAto vA, tatazca nirvyAghAte sati dvAveva nirgacchataH ekaH kAlagrAhakaH aparo daNDadhArI, punazca tau pRcchataH, yaduta kAlaM gRhNIva' velAM nirUpayAva ityarthaH, teSAM ca nirgacchatAM yadyete vyAghAtA bhavanti tatazca nivartante-na gRhNanti kAla ke ca te vyAghAtAH, ApucchaNa kiikammaM aavssiykhliypddiyvaaghaao| iMdiya disA ya tArA bAsamasajjhAiyaM ceva // 641 // pUjA puNa baccatANaM chIyaM joI ca to niyati / nivAdhAte donni u acchati disA nirikkhNtaa|| 642 // / hai goNAdi kAlabhUmIeN hojja saMsappagA va uDejA / kavihasiyacAsavijukagajjie vAvi uvghaato|| 643 // ApRcchanAnAma ApucchittA gacchanti daMDagaM gahAya matthaeNa vaMdAmi khamAsamaNo kAlassa velaM nirUvemo, evaM ca yadi na pRcchanti tato vyAghAto bhavati-na grAhyaH kAlaH, adhAvinayena vA pRcchanti tathA'pi vyAghAta eva, kRtikarma dIpa anukrama [975] 982% 2- 4 ~ 404~ Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [979] - "niyukti : [643] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||643|| pIopa-8-candanaM yadi ma kurvanti avinayena vA kurvanti AvassikAM ca yadi na karoti avinayena vA karoti skhalana kA niyukiH gacchaMtI yadi sammAdI bhavati pata vA sepAmanyatamasya yadi bhavati, pavamemiyAghAtI bhavati / tathA 'idiya tti ava-4 vidhiH ni. droNIyA jAnendriyAdInomindriyANAM ye viSayAste ananukUlI bhavanti tatIna gRhyate, etadukta bhavati- yadi chindhi mindhItyevamAdi640.644 RNvanti zabda tatI nivartate, evaM gandhazcAzumo yadi bhavati, yatraM gandhasatra rasa iti, virUpa pazyanti rUpa kizcid, evaM sarvatra yojanIyaM tato nirgacchanti / saMthA digmohazca yadi bhavati tatI nagRhyate, tArakAMzca yadi patamti varSaNaM thA yadi mavati tata ebhiranantaroktairvyAghAtaiH kAlo na gRhyate, asvAdhyAyikaM ca yadi bhavati, tathA yadi punarjajatAM bhuta jyotivA-adhiH udadhItI vA bhavati tato nivasantai, yathA tu punarukkalakSaNI vyApAtI na bhavati tadA nivyAyAta sati dvAviva tiSThato dizI mirupayansI kSaNamAtra / tathA ebhizca kAlabhUmI gaitAnAmupadhAtI bhavati yadi tatra kAlamaNDalakai gaurupaviSTA, AdigrahaNAnmahipAdivI upaviSTI mavati tato vyApAtA, kadApitA tasyA kAlamUmau sNsrpgaa| pipIlikAdaya uttiran satazca vyApAtA, dAcidvA kapihasita-viralabAnaramukhahasitaM mavati, athavA kapihasitauditayaM vA dosara jale po vidyut vA bhavati, ulkApAto vA bhavati, gajitadhvamivI zrUyate, ebhiH sarvavyApAta: kAlasya, dIpa anukrama [979] // 20 // sajjhAyamatitA kaNage vahaNato miyatIta lAe daMDadhArI mA ghola gaDae kSamA / / 144 // evaM te kAlapelAnirUpaNA nirgatAsvAdhyAyamakuNA ekAmA kAlabailAM nirUpayanti, aba tatra na pazyanti ~ 405~ Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [980] - "niyukti : [644] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||644|| ti pratinivartante, kaNagaparimANa ca vakSyati "tipacasatteva bisisiravAsa ityevamAdinA, atha tana varttate tadA kAlagrahaNavelAyA jAtAyo daNDadhArI pravizya gurusamApe kathayati, yeduta kAlagrahaNavelI vartate bhI bIla kuruta alpasaderavAhitazcala bhavitavya, aba ca gaNDakadRSTAntaH, yathA higaNDaka kasmiMzcitkAraNe Apale skuruTikAyAmAruhya dhApayati grAma- pratvapati kartavya, edhamasAvapi daNDadhArI bhaNati yaduta kAlagrahaNavalI vairtate tatazca bhavadbhirapi gajitAdiSUpayuktarbhavitavyamiti / | Aghosipa bahahi sumi sesesu nivaDada dNddoN| ahaM te bAhahiM meM suyaM daiDijjai gaiDao tAI / / 645 // evamApoSite sati daNDadhAriNA bahubhizca zruta, zeSAzca stokAstaina zrutaM tatazca teSAmupari daNDo nipatati-sUtrArthakaraNaM nAnujJAyate, adhedRrza tadA ghoSitaM yadbahubhirna zrutaM stokaH zrutaM tatazca tasyaiva daNDadhAriNo nipatati-tasyaiva svAdhyAyanirodhaH kriyate, kathaM gaNDakasyaiva !, yathA gaNDakenAdhauSite bahubhimaNIkaiH zrute sati yaiH stokana zrutaM te daNjyante, athAghoSite stokaH zrutaM bahubhirna zrutaM tato gaNDake eva daNDo mipatatIti / / kAlI samjhI ya tahI dovi samappati jaha sama caiva / taha taM tulaMti kAlaM carimadisaMvA asamAgaM // 646 // | tau ca pratyupekSako kAlaH sandhyA ca yathA ve api samakamaiva samApti bajatastathI te kAla tulayataH, etaduktaM bhavati yathA kAlasamAptirbhavati sandhyA ca samAptiM vAti tathA tulayataH pratyupakSako, 'carimaMdisa vo asanmArga ti carimA-* 6 pazcimA dig 'asandhyA' vigatasandhyA bhavati yathA kAlazca samApyate tathA gRhNanti / idAnI kiviziSTene punaH kAlaH pratijAgaraNIyaH ityeta Aha. dIpa anukrama [980] BARAKHAND ~406~ Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [983] - "niyukti : [647] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha prata gAthAMka ni/bhA/pra ||647|| niyuktiH bRttiH // 202 // piyadhammo dadhammo saMviggo ceva'vajjabhIrU ya / kheyanno ya abhIrU kAlaM paDilehae sAhU // 647 // kAlagrahaNapriyaH-iSTo dharmo'syeti priyadharmA, tathA dRDhaH-sthiro nizcalo dharmo yasya sa tathA, 'saMviggoM' mokSasukhAbhilASI, vidhiH ni. 645-648 'avadyabhIru' pApabhIruH, 'khedajJaH' gItArthaH tathA 'abhIruH' sattvasaMpannaH evaMvidhaH 'kAlaM' kAlagrahaNavelAM pratyupekSate sAdhuH, evaMvidhaH kAlavelAyAH pratijAgaraNaM karoti / idAnIM daNDadhAriNi ghoSayityA nirgate punazca sa dvitIyaH kAlagrAhI kAlasaMdizanArthaM guroH samIpaM pravizati, katham - AuttapuSabhaNie aNapucchA khaliyapaDiya bAghAte / ghosaMtamUDhasaMkiyaiMdiyavisaevi amaNunne // 648 // saca pravizan 'AyuktA' upayuktaH san pravizati, etasmiMzca pravezane pUrvoktameva draSTavyaM yato nirgacchato yo vidhiHpravizato'pi sa eva vidhirityata Aha-pUrvabhaNitametat, atha tvanApRcchayaiva guruM kAlaM gRhNAti tatazcAnApRcchaya gRhItasya | kAlasya, etaduktaM bhavati-gRhIto'pyasau na bhavati, tathA skhalitasya sataH kAlavyAdhAtA, patitasya vyAdhAtaH kAlasya, evaM saMjAte sati kAlo na gRhyate, tathA praviSTasya guruvandanakAle kenacitsaha jalpataH kAlo vyAhanyate, tathA mUDho yadi bhavati AvartAna vidhiviparyAsena dadAti tathA'pi vyAhanyate kAlaH, tathA zaGkayA na jAnAti kimAvattoM dattA|5|| navetyasyAmavasthAyAM vyAhanyate kAlaH, indriyaviSayAzca yadyamanojJA bhavanti tathA'pi kAlo vyAhanyate, chindhi bhindhItyevaMvidhAn zabdAn zRNoti, gandho'niSTo yadi bhavati, yatra gandhastatra raso'pi, vikarAla rUpaM pazyati, sparzana leSvabhighA- 202 // to'kasmAdbhavati, evaM vidhe satyAmapi velAyAM na gRhNAti kAlaM / praviSTazcAsau kiM karotItyata Aha dIpa anukrama [983] AREauratonintinnational ~ 407~ Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [985] - "niyukti : [649] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||649|| nisIhiyA namokAre kAussagge ya pNcmNgle| puvAuttA save paTTavaNacaukanANattaM // 649 // pravizaMzca gurusamIpe kAlasandizanArthaM yadi niSedhikAM na karoti tataH kAlo vyAhanyate, namaskAraM karoti namo khamA-12 |samaNANaM, athaivaM na bhaNati tataH kAlavyAghAto bhavati, prAptazceryApathikApratyayaM 'kAyotsargam' aSTocchvAsaM karoti, namaskAra |ca cintayati, IriyAvahiyaM ca avassaM paDikamatijai dUrAo jadi Asannao vA Agato, punarasI namaskAreNotsArayatipaJcamaGgAlakenetyarthaH, punazca saMdizApayitvA kAlagrahaNArthaM nirgacchati, nirgacchaMzca jadi AvassiyaM na karei khalati paDati vA | jIvo vA aMtare havejA evamAdIhiM uvahammai / idAnIM kAlagrahaNavelAyAM kiM karttavyaM sAdhubhiH / ityAha-'puvAuttA' pUrva-131 | meva daNDadhArighoSaNAnantaramupayuktAH sarve garjitAdau bhavanti, upayuktAzca santaH kAlagrahaNottarakAlaM sarve svAdhyAyaprasthApanaM kurvanti / 'caupanANattaMti kAlacatuSkasya yathA nAnAtvaM bhavati tathA vakSyAmaH, kAlacatuSkaM ekA prAdoSika: aparo'rddharAtrikA aparo bairAtrikaH aparaH prAbhAtikaH, etacca bhASyakAro vakSyati / idAnIM kAlaM gRhNataH ko vidhirityata Aha thovAvasesiyAe saJjhAe ThAi uttarAhutto / caubIsagadumapuphiyapubaga ekekayadisAe // 650 // stokAvazeSAyAM sandhyAyAM puNo kAlamaMDalayaM pamajjittA niSIdhikAM kRtvA kAlamaNDalake pravizati, tatazcottarAbhimukhaH | kAyotsarga karoti, tasmiMzca paJcanamaskAramaSTocyAsaM cintayati, punazca namaskAreNotsArya mUka evaM caturviMzatistavaM logassujoyakaraM paThati mukhamadhye, tathA 'dumapuphiyapudhagaM ti dumapuSpikA-dhammo maMgalaM putagati-zrAmaNyapUrvaka 'kaha nu kujjA sAmanna dIpa anukrama [985] SAGAR Ranaurary.orm ~ 408~ Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [986] . "niyukti : [650] + bhASyaM [308...] + prakSepaM [27...]" .. muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||650|| mityarthaH, etaca ekaikasyAM dizi caturviMzatistavAdi sAmannapuSagapajata kaDhaI, deDadhArIvi uttarAbhimuhassa saThiyassa vAmapAsa kAlagrahaNaniyuki purdisAhuso jaggaoM sericcha deDaga dharaii uddhadviyI, puNI tassa pubAIsu disAsu calatassa daMDadhArAvi taheva mamatividhiH ni. idAnI sa gRhan kAlaM yadyevaM gRhNAti tato vyAhanyate, kathamityata Ahe 4949.651 vRzciH bhAsatamUDhasaikiyaIdiyavisae ye hoi amaNunne / bidU ya chIya pariNaya sagaNe vA sakiya tiSaha // 651 // // 20 // bhASamANaH-auSThasaJcAreNa paThan yadi kAlaM gRhNAti tato vyAhanyate kAlaH, mUDho dizi adhyayane vA yadi bhavati tato 4 vyAhamyate kAlaH, zakitI vA-ne jAnAti kiM mayA drumapuSpikA paThitA na vetyevaMvidhAyAM zaGkAyA~ byAhanyate kaoNlaH,8 indriyaviSayAzca 'amanojJAH' azIbhanAH abdAdayo yadi bhavanti tato vyAhanyate kAlaH, soIdie chiMda bhida mAraha 8 vissara bAlAINe rovaNaM vA ruvaM vA pecchasi visAyAI bIhaviNayaM, gaMdhe ya durabhigaMdhe, rasIvi tathaiva, jatya gaMdhI tattha hai rasI, phAsI bidulidupahArAI, eSameteSvamanojJeSu viSayeSu satsu vyAghAto bhavati, tathA vinduryadhupAra patati zarIrasyoMpadhervA kAlamaNDalake vA tato vyAhanyate, tathA bhutaM yadi bhavati tato vyAhanyate, apariNata' iti kAlagrahaNabhAvADa-16 pagato'nyacitto yA jAtastatazca byAhanyate kAlaH, tathA zaGkitenApi garjitAdinI vyAhatyate kaoNlA, kathaM, yadyakala sAdhogarjitAdizaGkA bhavati tato na vyAhanyate kAlaH, dyaurapi zaGkita bhajyate kAlaH, trayANAM tu yadizA gAja-15 203 // dAtAdinitA bhavati tato vyAhamyate, teca 'svagaNe vagacchai yoNI yadi zaGkitaM bhavati, nai paragaNa, tatau vyahinyate / idAnImasvA evaM gAthAyA bhASyakAraH kiJcivyAkhyAnayanIha RANAMARCH dIpa anukrama [986] sairalaunasurary.org ~ 409~ Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [988] .- "niyukti: [651] + bhASyaM [309] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||651|| mUDho va disa'jyaNe bhAsato vAvi giNhaI ne sujjhe / anne ca disAyaNa saMketo'Nivisa vaa||30|| (mAlA mUDho yadA dizi bhavati adhyayane vA tadA vyAhamyate, bhASamANo vA oSThasaJcAreNa yadi gRhAti kAla tatI ma zuvati, anyAM vA dizaM saMkrAnto mohAt , adhyayana vA'nyat saGkrAMtaM dumapuSpikAM muktvA sAmanapuSae gao uttarAe| vA disAe dakSiNa gatI, yadvA'nyA dizaM zaGkamAnaH anvadvA'dhyayana zaGkamAno yadA bhavati tadA na zuvati, 'amiSTe azobhane vA zabdAdiviSayasamidhAne vyohamyate kAlaH, tato Avassirva kAUNa nIsarati kAlamaMDalAo, evaM gRhIte'pi kAle yadi kAlamaNDalakAnirgacchannAvazyakAdi meM karoti tato vyAhanyata evaM kAla iti / kizca jo varcatami bihI AgacchaMtaMmi hoi so ceva / je etthaM nANasaM tamahaM buccha samAseNaM // 15 // ya eva prathamaM basaterbajato vidhiruktastadyathA-yadi kavihasiyaM vA ukkA vA paDati gajati vA, eSamAIhiM uvadhAogahiyassavi kAlassa hoi AgacchaMtassa vasahiM. tatazca yo vidhivrajataH kAlabhUmAvuktaH Agacchato'pi punarvasatI sa evaM vidhirbhavati, yatpunaratra vasatau pravizato nAnAtva-bhedastadahaM nAnAtvaM vakSye 'samAsataH saMkSepeNa / idAnI nAnAtvaM pratipAdayannAha nisIhiyA namukkAraM AsajjAvaDapaDaNajoikkhe / apamajiyabhIe vA chIe chinneva kAlabaho // 653 // ___kAlaM gRhItvA gurusakAze pravizan yadi niSedhikAM na karoti tataH kAlavyAghAtaH, tathA 'namokAraM' namo khamAsamagANaM ityevaM yadi na pravizan bhaNati tato gRhIto'pi kAlI vyAhambate, tathA bhAsajjAsajjatvaiva tu yadi meM karoti sato pAhanyate gRhIto'pi, tathA sAdho kakhacidAvaDaNe-AbhiDaNe kAlo dhyAhanvate, pattana leSvAderAtmano vA, votika %8454544444 dIpa anukrama [988] E % andnaturanorm ~ 410~ Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [990] - "niyukti : [653] + bhASyaM [309...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: A prata gAthAMka ni/bhA/pra ||653|| zrIoSa- sparza vA vyAhanyate, tathA yadi pramArjayan na pravizati tatazca nyAhanyate kAlaH, 'bhIta:' trasto vA yadi bhavati kAlagrahaNaniyuktiH tathA'pi gyAhanyate, kSute vA byAhanyate, chinatti vA-yadi mArjArazvAdistiryaka chindan brajati, tatazcaibhiranantaroditaiHvidhiH bhA. droNIyA kAlasya vadho-bhaGgo bhavatIti / / |309ni. vRttiH Agama iriyAvahiyA maMgala AveyaNaM tu marunAyaM / savehivi paTTaviehi pacchA karaNaM akaraNaM vA // 654 // 56 204 // Agatya ca gurusamIpamIryApathiko pratikrAmati, kAyotsarga cASTocchAsa pazcanamaskAraM cintayati, tenaiva cotsArayati. maGgalamiti pazcanamaskAra ucyate, tata Iyopathiko pratikramya guroH 'Avedayati' nivedayati kAlamityarthaH / atra maruobaMbhaNo tenaiva jJAtaM dRSTAntaH, taMjahA-kamhii paTTaNe dhijAyANaM rAiNA dinnaM, tesiM ca ghosAviyaM-jo sAmanno so geNhana AgaMtUrNa bhAgaM ettha, evaM hakArie jo Agato teNa laddho bhAgo, jo puNa gAmAIsu gato so cuko, evaM sAhavi daMDa dhAriNA ghosie je uvauttA ThiyA Nivedie ya kAle jehiM. sajjhAo paTTavio tANaM sajjhAo dijai, je puNa vikahAdidiNA ThiyA tANaM sajjhAyakaraNaM na dijai / etadevAha-sarvaiH sAdhubhiH svAdhyAye prasthApite sati pazcAttebhyaH svAdhyAya karaNaM dIyate, ye punaH kAlagrahaNavelAyAmupayuktA na sthitAH na svAdhyAyaprasthApanavelAyAM sannihitA bhUtAstebhya svAdhyAya- | karaNaM na dIyate / idAnIM marukakathAnakamupasaMharannAha // 204 // sannihiyANa vaDAro paTTaviya pamAya no dae kAlaM / bAhiThie paDiyarae pavisaha tAheva daMDadharo / / 655 // sannihitAnAM vidyabrAhmaNAnAM 'ghaDAro' vaNTakaH AkaraNaM-AhvAnaM yathAsannihitAnAM, ye tu nAgatAsteSAM na vaNTako dIpa anukrama [990] ~ 411~ Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [992] .- "niyukti : [655] + bhASyaM [309...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||655|| vibhAgo jAtaH, evamatrApi 'paTThaviyatti svAdhyAyaprasthApanaM yaiH kRtaM tebhyo dIyate svAdhyAyaH, ye punaH pramAdinastemyo na dIyate kAla iti, kAle gRhIte svAdhyAyo bhavati, punazca nivedite sati kAle punarbahiranyaH pratijAgaraka- preSyate, punazca taba bahiHsthite pratijAgarake sati tato daNDadhArI prvishtiiti| paTTaviya vaMdie yA tAhe puccheda kiM surya bhaMte ! tevi ya kahati sa ja jeNa surya va dilu vA // 356 // punazcAsau prasthApitasvAdhyAyo vanditaguruzca san tadA sAdhUna pRcchati daNDadhArI, yaduta he bhadanta bhavatAM madhye kena kiM zrutaM, te'pi ca sAdhavaH kathayanti sarvaM yadyena zrutaM garjitAdi dRSTaM vA kapimukhAdi / punazca tatra keSAzcidgarjitAdi-13 zaGkA bhavati tatazca ko vidhirityata Ahaekassa doNha va saMkiyaMmi kIraina kIrae tiNhaM / sagaNami saMkie paragaNami gaMtuMna pucchati // 657 // 12 ekasya garjitAdizaGkite kriyate svAdhyAyaH, dvayorvA, trayANAM punargajiMtAdyAzaGkA na kriyate svAdhyAyaH, evaM yadi svagaNe zaGkA bhavati tatazcaivaMvidhAyAM svagaNe zaGkAyAM satyAM 'paragaNe abhyagacche gatvA na pRcchanti, kiM kAraNaM !, yata iha kadAcitsa kAlagrAhakaH sAdhU rudhirAdinA'nAyukta AsIt tatazca devatA kAlaM zodhayituM na dadAti, tatra tu paragaNe* naivaM, athavA paragaNa eva kadAcidanAyuktaH kazcidbhavati iha tu naivaM, tasmAtparagaNo na pramANamiti / idAnIM yaduktamA-1 sIt 'kAlacatuSke nAnAtvaM vakSyAmaH' tatpradarzayajJAha kAlacauko nANasayaM tu pAdosiyaMmi sabevi / samayaM paTTavayaMtI sesesu samaM va visama vA // 658 // dIpa anukrama [992] ~ 412~ Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [995] - "niyukti : [658] + bhASyaM [309...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: -- prata gAthAMka ni/bhA/pra ||658|| zrIoSa kAlAnAM catuSkaM kAlacatuSkaM tatraikaH prAdopikaH dvitIyo'rddharAtrikaH tRtIyo vairAtrikaH caturthaH prAbhAtikaH kAlakAlagrahaNa18| iti, etasmin kAlacatuSke nAnAtvaM pradAte, tatra prAdoSikakAle sarva eva samakaM svAdhyAyaM prasthApayanti, zeSeSu tu triSu vidhiHni. droNIyA di kAleSu samaka-ekakAlaM svAdhyAya prasthApayanti viSamaM vA-na yugapaddhA svAdhyAyaM prasthApayantIti / idAnIM catuNomapi 656-659 vRttiH kAlAdInAM kanakapatane sati yathA vyAghAto bhavati tathA pradarzayannAha- .. bhA.310 // 205 // iMdiyamAuttANaM haNati kaNagA u satta ukkosaM / vAsAmu ya tini disA upabaddha tAragA tinni // 659 // indriyaiH-zravaNAdibhirupayuktAnAM 'manti' vyAghAtaM kurvanti kAlasya kanakA utkRSTena sapta, etacca vakSyati, 'vAsAsu bhaya tini disati 'varSAsu' varSAkAle prAbhAtike kAle gRhyamANe tisRSu dikSa yadyAlokaH zuddhyati cakSupo na kukhyAdi bhirantaritastato gRhyata eva kAlaH, anyathA vyAghAta iti, etadvizeSaviSayaM draSTavyaM, zeSeSu triSyAyeSu kAleSu catasRSyapi TrAdikSu cakSuSa Aloko yadi zuddhyati tato gRhyate varSAkAle nAnyathA, etacca prakaTIkariSyati / 'uubaddhe tAragA tiSiNa'-15 tti Rtubaddhe-zItoSNakAlayorAyeSu triSu kAleSu yadi meghacchanne'pi tArakAtrayaM dRzyate tataH zupati kAlagrahaNa, yadi [punastisro'pi na razyante tato na grAhyaH, prAbhAtikastu kAlaH Rtubaddhe medhairadRzyamAnAyAmapyekasyAmapi tArakAyAM | gRhyate kAlA, varSAkAle khekasyAmapi tArakAyAmahazyamAnAyAM catvAro'pi kAlA gRhyante / idAnImenAmeva gAthA bhASya-18| 205 // kRjhyAkhyAnayatikaNagA haNaMti kAlaM tipaMcasatteva dhiMsisiravAse / ukA u sarehAgA rehArahito bhave kaNato ||310||(bhaa)| dIpa anukrama [995] ~ 413~ Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [997] .- "niyukti: [659] + bhASyaM [310] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: SUB prata gAthAMka ni/bhA/pra ||659|| kanakAH pranti kAlaM trayaH patra sapta yathAsaGkhyena 'priMsisiravAse' grISmakAle prayaH kanakAH kAla cyAnanti zizirakAle dIpaca pranti kAla varSAkAle sapta pranti kAlam / idAnImulkAkanakayorlakSaNa pratipAdayannAha-ulkA sarekhA bhavati, pataduktaM bhavati-nipatato jyotiSpiNDasya rekhAyuktasya ulkelyAkhyA, sa eva ca rekhArahito jyotiSpiNDaH kanako'bhidhIyate / / savevi padamajAme donni u basabhA u AimA jAmA / taio hoha gurUNaM cautthao hoI savesi // 660 // tasmiMzca prAdoSike kAle gRhIte sati sarva eva sAdhavaH prathamayAma yAvatsvAdhyAyaM kurvanti, dvau tvAcI yAmI vRSabhANAM bhavato gItArthAnAM, te hi sUtrArthaM cintayaMtastAvattiSThanti yAvatpraharadvayamatikrAntaM bhavati, tRtIyA ca pauruSyavatarati, tataste caiva kAlaM gRhNanti aDDarattiyaM, uvajjhAyAINaM saMdisAvettA tato kAlaM ghettUrNa AyariyaM udyati, baMdaNayaM dAUNa | bhaNanti-suddho kAlo, AyariyA bhaNaMti-tahatti, pacchA te vasabhA suyaMti, Ayariovi bitiyaM uTThAvettA kAlaM paDiya-15 rAvei, tAhe egacitto muttatthaM ciMtei jAva verattiyassa kAlassa bahudesakAlo, tAhe taiyapahare atikAte so kAlapaDi-14 lehago Ayariyassa paDisaMdesAvettA berattiyaM kAlaM gehai, Ayariovi kAlassa paDiphamittA sovati, tAhe je soiya-IN |layA sAhU AsI te uTTheUNa verattiyaM sajjhAyaM kareMti jAva pAbhAiyakAlagahaNavelA jAyA, tato ego sAhU uvajjhAyassa vA aNNassa vA saMdisAvettA pAbhAiyaM kAlaM geNhai, jahA navaNhaM kAlagahaNANaM velA pahuccati samjhAe Arato ceva puNo tAhe sAhuNo sabe udveti, kiha puNa nava kAlA paDilehijati, paDhamo uvaDio kAlaggAho tassa tinni vArA kAlo uvahao ekami maMDalae,tao puNo bitio udveda so vitie maMDalae tinni vArA leha,liMtassa jadina sujjhati tato taio dIpa anukrama [997] SSSSC469 Thirasurary.org ~414~ Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||311|| dIpa anukrama [ 999 ] zrIoSaniryuktiH droNIyA vRttiH // 206 // "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 999 ] --> muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [659] + bhASyaM [ 311] + prakSepaM [ 27...]" 80 AgamasUtra - [41/1] mUla sUtra -[2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH sAhU uDei, sovi tatie maMDalae tiSNi cArA lei, liMtassa Adi na mujjhati tAhe bhaggo kAlo, ettha laMtANa sAhUNa nava dhArAvasANe pabhA phuTTati, tato tIe bekhAe paDikkamanti, aha tiSNi kAlagAhiNo nasthi kiM tu duve caiva, taso iko paDhamaM paDhamakAlamaMDalae tiSNi bArA u leUNa tato citie do vAre giNhai, tato vitio sAhU vIyara ceva kAlamaMDaue evaM vAraM leUNa tato taie maMDale tinni bArAto geNhara, evaM caiva nava vArA havaMti, ahavA paDhame caiva kAlamaMDalae * ego cattAri vArAo chei, vitio puNa vitie kAlamaMDalae do bArAo Dhei, tatie tini vArAja lei so caiva bitio, evaM vA donhaM sAhUNaM nava vArAo bhavaMti, aha ekko ceva kAlaggAhI tato avavAraNa so caiva paDhane tini vArA i puNo so caiva bitie maMDale tini bArA lei, puNo so caitra tatie maMDalae tini caiva vArAo chei| eso pAbhAikA* lassa vihii| evaM ca sati kAlassa paDikamicA suvaMti, ego na paDikkamati, so avavApaNa kALaM nivedissai // idAnIM yaduktaM "vAsAsu ya tiNNi disa" ci tayAkhyAnayannAha Education Internation vAsAsu yatiNi disA havaMti pAbhAiyammi kaalNmi| sesesu tIsu cauro uDaMmi cauro caudi sNpi|| 311 // (bhA0) varSAsu timro dizo yadi kubvAdibhistirohitA na bhavanti tataH prAbhAtikakAlagrahaNaM kriyate, zeSeSu triSu kAleSu catatro'pi dizo yadi kuvyAdibhistirohitA na bhavanti tato gRhyante kAlAH 1, nAnyathA, 'uuMmi cauro cadisaMpatti Rtubaddhe kAle catvAro'pi kAlA gRhyante yadi catasro'pi dizo'tirohitA bhavanti nAnyathA, etaduktaM bhavati - catasRSvapi dikSu yathAloko bhavati tatazcatvAro'pi kAlA gRhyante / idAnIm "uubaddhe tArakA tiNi" ti vyAkhyAte For Pasta Use Only ~415~ kAlagrahaNa vidhiH ni. 660 bhA. 311 | // 206 // www.andrary org Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1000] .. "niyukti: [659] + bhASyaM [312] + prakSepaM [27...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: A prata gAthAMka ni/bhA/pra ||312|| AAS jatisu tiSiNa tAragA u urdumi pAbhAie adiddevi|vaasaasu atArAgA cauro channe nivihomi||31|| (bhA) 4 'triSu' AyeSu kAleSu dhanasaMchAdite'pi Rtubaddhe kAle yadi tArakAstisro dRzyante tatakhaSaH kAlA AdhA gRhyanta * iti, 'pAbhAie adidvevitti prAbhAtike kAle gRhyamANe Rtubaddhe ghanAcchAdite yadi tArakatritayamapina dRzyate tathA'pi gRhyate kAla iti / varSAkAle punardhanAcchAdite'pi adRSTatArA eva catvAro'pi kAlA gRhyante / unne na sAvakAze ete| catvAro'pi kALA gRhyante / 'niciTThovi'tti prAbhAtike tvayaM vizeSaH-upaviSTo'pi channe sthAne jaIsthAnasyAsati gRhAti / etadeva vyAkhyAnayannAha ThAmAsati biMdUsu geNhai biTThoci pacchimaM kAlaM / paDiyaraha bAhi eko ekko aMtahio giNhe // 651 // sthAnasyAsati, etaduktaM bhavati-yadyUIsthito na zaknoti mahItuM kAlaM tataH sthAnAbhAve sati toyavinduSu yA patatsu satsu gRhAtyupaviSTaH pazcima-prAbhAtikaM kAlaM, tathA pratijAgaraNaM karoti dvAri eko sthitaH olikApAtAderadhastAsthitaH sAdhuH, ekazca sAdhurantaH-madhye sthito gRhNAti kAlamiti / idAnIM kaH kAlaH kasyAM dizi prathamaM gRhyate , etatpradarzayannAha6 pAosiyaaDDarase uttaradisi puSa pehae kAlaM / beraliyaMmi bhayaNA pubadisA pacchime kAle // 662 // | | prAdoSikaH arddharAtrikazca kAlaH dvAvaSyetAvuttarasyAM dizi pUrva prathamaM pratyupekSate-gRhNAti tataH pUrvAdidikSu, vairAtriketRtIyakAle bhajanA-vikalpaH kadAcit uttarasyA pUrva pUrvasyAM vA, punaH pazcime-prAbhAtike kAle pUrvakho dizi prathamaM karoti kAyotsarga tataH punardakSiNAdAviti / dIpa anukrama [1000 LY -+ + SARELatun international ~ 416~ Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1003] - "niyukti: [663] + bhASyaM [312...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: M prata gAthAMka ni/bhA/pra zrIoSa sajjhAya kAUrNa paDhamathitiyAsu dosu jAgaraNaM / annaM vAvi guNaMtI sugaMti jhAyaMti vA'suddhe // 663 // kAlagrahaNaniyuki: evaM yadi zuddhyati prAdoSikaH kAlastataH svAdhyAyaM kRtvA prathamadvitIyapauruSyorjAgaraNaM kurvanti sAdhavaH / athAsaudA vidhiH bhA. droNIyA prAdopikaH kAlo na zuddhastataH 'anyat' utkAlikaM guNayanti zRNvanti dhyAyanti tathA'zuddhe sati, ehi avavAo vRttiH 661-665 bhaNNai-jati pAosio suddho tato aDarattio jaivina sujjhai tahavitaM ceva paveyaittA sajjhAyaM kuNaMti, evaM jai vera- upadhinirUttio na sujjhai tato aNuggahatthaM jai aharattio suddho tao taM ceva paceyaittA sajjhAyaM kuNati, evaM jai na pAbhAio // 20 // parNa ni tao taM ceva paveyaittA sajjhAyaM kuNaMti, evaM drabyakSetrakAlabhAvA jJAtavyA iti / |jo ceva a sayaNavihI gANaM vanio vasahidAre / so ceva ihapi bhave nANasaM uvari sajjhAe // 664 // mAya eva zayitavye vidhiH pUrvamekAnekAnAM pratyupekSakANAM vyAvarNito vasatidvAre sa evAtrApi draSTavyaH, nAnAtvaM yadi paramidaM, yaduta svAdhyAyaM kRtvA svapantIti / esA sAmAyArI kahiyA bhe! dhIrapurisapannattA / etto uvahipamANaM cuccha suddhassa jaha dharaNA // 665 // sugamA / ukta piNDadvAraM, idAnImupadhidvArapratipAdanAyAha-navaraM zuddhasya vakhAderyathA dharaNaM bhavati tathA vakSye / 'tattvabhedaparyAyaiAkhye'ti nyAyAt paryAyAnpratipAdayannAha - uvahI uvaggahe saMgahe ya taha paggahaggahe ceva / bhaMDaga uvagaraNe yA karaNevi ya huMti egaTThA // 666 // // 207 // 3 upadadhAtItyupadhiH, kimupadadhAti , dravyaM bhAvaM ca, dravyataH zarIraM bhAvato jJAnadarzanacAritrANi upadadhAti, upagRhAdAtItyupagrahaH, saMgRhNAtIti saGkahaH, prakarSaNa gRhAtIti pragrahaH, avagRhNAtItyavagrahaH, tathA bhaNDakamucyate upadhiH, tathA 'upa / ||663|| dIpa anukrama [1003] SHERamNena ~ 417~ Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1009] - "niyukti: [666] + bhASyaM [312...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||666|| karaNaM' upakarotItyupakaraNaM, tathA karaNamucyata upadhiriti, ete ekArthAH / idAnIM bhedataH pratipAdayannAhaohe uvaggahami ya duviho uvahI u hoi nAyaco / ekkakovi ya duviho gaNaNAe~ pamANato ceva // 667 // upadhidvividhaH-oghopadhiH upagrahopadhizceti, evaM dvividho vijJeyaH, idAnIM sa evaikaiko dvividhaH, kathaM ?, gaNaNApramANena pramANapramANatazca, etaduktaM bhavati-oghopadhergaNaNApramANena pramANapramANena ca dvaividhyaM, avagrahopadherapi gaNaNApramANena pramANapramANena ca daividhya, tatra oghopadhinityameva yo gRhyate, avagrahAvadhistu kAraNe Apane saMyamA yo gRhyate saH | avagrahAvadhiriti, oghoSadheH gaNaNApramANena pramANamekaTyAdibhedaM vaktavyaM pramANapramANaM ca karttavyaM dIrghapRthutayA, tathA'vagrahopadherapi ekasyAdigaNaNApramANaM pramANapramANaM ca dIrghapRthutvadvAreNa vaktavyamiti / tatra oghopadhirjinakalpikAnAM pratipAyate, tatrApi gaNaNApramANataH pratipAdayazAhalApattaM pattAbaMdho pAyaTThavaNaM ca paaykesriyaa| paDalAI rayattANaM ca guccho pAyanijogo // 668 // tineca ya pacchAgA rapaharaNaM va hoi muhpttii| eso duvAlasaviho uvahI jiNakappiyANaM tu // 669 // pae ceva duvAlasa mattaga airegacolapaTTo ya / eso cauddasaviho uvahI puNa therakappammi // 670 // l pAtraka pAtrakabandhastathA pAtrakasthApanaM 'pAtrakesarikA' pAtrakamukhavatrikA tathA paDalAni rajasvANaM gocchakaH ayaM | 'pAtraniryogaH' pAtraparikara ityarthaH / trayaH 'pracchAdakAH kalyA ityarthaH, tathA rajoharaNaM mukhavatrikA ceti, eSa dvAda*zavidha upadhirjinakalpikAnAM bhavati / idAnIM sthaviropadhi gaNaNApramANataH pratipAdayannAha-eta eva dvAdaza jinaka- | -SEARCASEAS dIpa anukrama [1009] Maitaram.org atha upadhi saMbaMdhI nirUpaNaM kriyate ~418~ Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1010] - "niyukti: [670] + bhASyaM [312...] + prakSepaM [27...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 44 prata gAthAMka ni/bhA/pra ||670|| |lpikasatkAH pAtrakAdyA mukhavakhikAparyantA upadhyavayavA bhavanti sthavirANAM sthavirakalpe atiriktastu mAtrakacolapaTTakaca upadhinirUbhavati, eSa caturdazavidha upadhiH sthaghirakalpe bhavati / idAnIM sanahagAdhayA sarvametadupasaGgahanAha parNa ni. droNIyA jiNA bArasarUvAI, gherA ghuddsruuvinno| ajANe pannavIsaM tu, ao uhUM ubaggaho / / 571 // 667-673 vRttiH | jinAnAM-jinakalpikAnAM 'dvAdaza rUpANi' uktalakSaNAni bhavanti, sthavirANAM 'caturdaza rUpANi' uktalakSaNAni bhv||20||18|nti, 'AryANAM' bhikSuNInAM paJcaviMzatyavayavaH oSataH, sa ca vakSyamANalakSaNaH, 'ata U. uktapramANAt sarveSAmeva ya8 upadhirbhavati sa upagraho veditavyaH / idAnIM sa jinakalpikopadhiH sthavirakalpikopadhizca sarva eva trividho bhavati, tasyopadhermadhye kAniciduttamAnyatAni kAnicijaghanyAni kAnicinmadhyamAni, tatra jinakalpikAnAM tAvatpratipAdayannAhatineSa pa pacchAgA paDiggaho ceva hoi ukkoso / gucchagapattagaThavaNaM muhaNaMtagakesari jahanno // 172 // tatra ye pracchAdakAH kalpA ityarthaH patadahazcetyepa jinakalpikAvadhemadhye utkRSTa upadhiH pradhAnazcaturvidho'pi, anAmUniTa pradhAnAnyagAnItyarthaH, gocchakaH pAtrakasthApanaM mukhAnantaka-mukhapatrikA pAtrakesarikA-pAtramukhabakhikA ceti, eSa jinaka-IN lpAvadhemadhye jaghanyaH-apradhAnacaturvidha upadhiriti, pAtrakabandhaH paTalAni rajaskhANaM rajoharaNamityeSa caturSiyo'pyupadhi-18|| jinakalpikAvadhemadhye madhya upadhinna pradhAno nApyapradhAna iti / ukto jinakalpikAnAmutkRSTajaghanyamadhyama upadhiriti / idAnI sthavirakalpikAnAM pratipAdayati, tatrApi prathama madhyamopadhipratipAdanAyAha // 208 paDalAI rayatsANaM pattAbaMdho pa polapoya / rayaharaNa matto'vi ya dherANaM chabiho mjho| 57 // dIpa anukrama [1010] Alinesturary.com ~419~ Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||673 || dIpa anukrama [1013] Education "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [673] + bhASyaM [ 312... ] + prakSepaM [27...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH mUlaM [ 1013 ] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita palAni rajastrANaM pAtrakabandhazca colapaTTakazca rajoharaNaM mAtrakaM cetyeSa sthavirAvadhimadhye paDUvidho madhyamopadhiH notkRSTo nApi jaghanya iti / pAtrakaM pracchAdakakalpaprayaM, eSa caturvidho'pyutkRSTaH- pradhAnaH sthavirakalpikAvadhimadhye, pAtrasthApanakaM pAtrakesarikA gocchako mukhavastrikretyeSa jaghanyopadhiH sthavirakalpikAvadhimadhye caturvidho'pi / idAnIM Aryi kANAmoghopadhiM gaNaNApramANataH pratipAdayati- pattaM pattAbaMdhI pAyavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAI rattANaM ca gocchao pAyanijogo // 674 // |tibheva ya pacchAgA rayaharaNaM caiva hoha muhapatI / tatto ya masago khalu caudasamo kamaDago ceva / / 675 // ummahaNaMtagapaTTo addhoruga calaNiyA ya boddhssaa| abhiMtara bAhiriyaM saNiyaM taha kaMSuge cevaM / / 676 / / ucchiya bekacchI saMghADI ceva svadhakaraNI ya / ohobahiMmi ee ajANaM padmavIsaM tu // 677 // tatra gAdhAdvayaM pUrvava (vaitAva ) dvyAkhyAtaM, navaram AryikANAM kamaThakametadarthaM bhavati yatastAsAM pratigrAhako na bhramati tucchasvabhAvatvAt, kamaThaka eva bhojanakriyAM kurvantIti / idAnIM bhASyakAro gAthAdvayaM vyAkhyAnayannAha - nAvAnibho ugahaNaMtago u so gujjhadesarakakhaTTA / so u pamANeNego ghaNamasiNo dehamAsajjA // 313 // bhA0) paTToSi hoi eko dehapamANena so u bhaiyo / chAyaMtoggahaNataM kaDibaMdho mallakacchA vA // 314 // bhA0 ) ahorugo u te dovi gevhiDaM chAyae kaDivibhAgaM / jANupamANA caLaNI asIviyA laMkhiyAeva // 315 // (bhA0) aMto niyaMsaNI puNa lINatarA jAva addhjNghaao| bAhirakhAlupamANA kaDI ya doreNa paribaddhA // 326 // ( bhA0 ) For Parts Use One ~420~ Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1022] .- "niyukti: [677] + bhASyaM [317] + prakSepaM [27R-30]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||677|| zrIoSaniyuktiH droNIyA vRttiH // 209 // chAei aNukamA uroruhe kaMcuoya asIvioya / emeSa ya okacchiya sA navaraM dAhiNe pAse // 317 // (bhA0 | vekacchiyA u paTTo kaMcuyamukacchiyaM va chAei / saMghADIo cauro tattha duhatthA ughasayaMmi // 318 // (bhA0) upadhinirU paNaM ni. doNi tihatthAyAmA bhikkhaTThA ega ega ucAre / osaraNA cauhatthA NisannapacchAyaNI msinnaa||319||(bhaa0)/1674-678 khaMdhakaraNI ya cauhatthavitthaDA vAyabiTuyarakkhaTThA / khujjakaraNI u kIraha rUvabaINaM kuDahahe / / 320||(bhaa0) bhA.313| tattha jA sA duhasthiyA pihu teNaM sA khomiyA hoi, eyAo saMghADIo paDiyAgAreNa hoti, addhorago pIDaehiM kIrai 320 taalugaagaarotti| ayaM cAryikANAM saMbandhI avadhistriprakAro bhavati, eko'pi san uttamamadhyamajaghanyabhedena, tatra tasyAryikAvadhimadhye utkRSTaH-pradhAno'STavidhaH, etadevAhaukoso aTThaviho majjhimao hoi terasaviho u / jahanno caravihovi ya teNa paramubaggahaM jANa // 678 // | utkRSTo'STavidhastadyathA-pAtraka saMghADIo cauro khaMdhakaraNI aMtoniyaMsaNI bAhiNiyaMsaNI ya, ayamaSTavidha utkRSTaHpradhAnaH / pattAbaMdho 1 paDalAI 2 rayattANaM 3 rayaharaNa 4 mattayaM 5 uvaggahaNatayaM 6 paTTao 7 addhorugaM 8 calaNi 9kaMcugo |10 ukacchiyA 11 vekarichayA 12 kamaDhagA 13, ayamAryikAvadhemadhye trayodazabhedo madhyamopadhiriti / pAyaTThavaNaM 114 IMI||209| hai pAyakesariyA 2 gocchao 3 muhapattiyA 4 ceti ayamAryikAvadhemadhye jaghanyaH-azobhanazcatuSprakAra iti / ataH paraM yaH kAraNe sati saMyamAI gRhyate so'vagrahAvadhirityevaM jAnIhi / / dIpa anukrama [1022] SECASS atra catvAraH prakSepa-gAthA: vartate, tat mayA saMpAdita: "AgamasuttANi" mUlaM vA saTIkaM pustake mudritaM santi | ~421~ Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1031] .. "niyukti: [679] + bhASyaM [320] + prakSepaM [30...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: S prata gAthAMka ni/bhA/pra ||679|| ONGCCAN ega pAyaM jiNakappiyANa rANa mattao viio| eyaM gaNaNapamANaM pamANamANaM ao bucchaM // 679 // ekameva pAtrakaM jinakalpikAnAM bhavati, sthavirakalpikAnAM tu mAtrako dvitIyo bhavati, idaM tAvadekadvyAdika gaNaNApramANam, ita UrdU pramANapramANaM vakSye, tatra pAtrakasya pramANapramANapratipAdanAyAha| tiNi vihatthI cauraMgulaM ca bhANassa majjhimapamANaM / itto hINa jahannaM airegataraM tu ukosaM // 68 // iNamaNNaM tu pamANaM niyagAhArAu hoi niSphannaM / kAlapamANapasiddhaM udarapamANeNa ya vayaMti // 681 / / ukosa tisAmAse dugAuaddhANamAgao sAhU / cauraMgulUNabhariyaM jaM pajattaM tu sAhassa // 682 // eyaM ceva pamANaM sabisesaparaM aNuggahapavattaM / kaMtAre dunbhivave rohagamAIsu bhaiyarSa // 683 // kA samacauraMsa vaTTa doraeNa mavijai tiricchaya uDDamaho ya, so ya dorao tiNNi vihatthIo cattAra aMgulAI jati hoi tato bhANassa evaM majjhimaM pamANaM, 'itaH' asmAtpramANAdyaddhInaM tajjaghanyaM pramANaM bhavati, athAtiriktapramANaM madhyamapramANAdbhavati tatastadutkRSTapramANamityarthaH, tathedamaparaM pramANAntaraM prakArAntareNa vA pAtrakasya bhavati-idamanyatpramANaM nijenAhAreNa niSpannaM veditavyaM, etaduktaM bhavati-kAJjikAdidravopetasya bhaktasya caturbhiraGgalairUnaM pAtrakaM tatsAdho kSayato yatsariniSThitaM yAti tattAramvidhaM madhyamapramANaM pAtraka, taccaivaMvidhaM kAlapramANena grISmakAle pramANasiddhaM pAtrakaM bhaNanti, udarapramANena siddhaM ca 'badanti' pratipAdayanti / kAlapramANasiddhaM pAtrakamudarapramANasiddhaM ca pAtraka pratipAdayannAha-utkRSTA tRD mAsayoH-jyeSThApADhayoryasmin kAle sa utkRSTatRNmAsaH kAlastasminnutkRSTatRNmAsakAle dvigavyUtAvAnamAtrAdAgato dIpa anukrama [1031] +COM ASSANSACCOCK FarPurwanaBNamunoonm atha pAtrasya pramANa, lakSaNa, apalakSaNa, guNa ityAdInAM varNanaM kriyate ~422~ Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1035] - "niyukti: [683] + bhASyaM [320...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: A prata gAthAMka ni/bhA/pra ||683|| zrIopa- yo bhikSuzcaturbhiraGgalainyUnaM bhRtaM sad yatparyApyA sAdhorbhavati taditthaMbhUtaM kAlapramANodarapramANasiddhaM pAtraka madhyamaM bhavati / upadhinirUniyuktiH etadeva' pUrvoktaM pramANaM yadA 'savizeSataram' atiriktataraM bhavati tadA tadanugrahArthaM pravRttaM bhavati, etaduktaM bhavati- paNaM ni. droNIyA 4 bRhattareNa pAtrakeNAnyebhyo dAnenAnugraha AtmanaH kriyate, taca kAntAre mahatImaTavImuttIryAnyebhyo'pyarthaM gRhItvA brajati679-684 vRtti kAyena bahUnAM bhavati, tathA durbhikSe'labhyamAnAyAM bhikSAyAM bahaTitvA bAlAdibhyo dadAti, taccAtimAtre bhAjane sati bhavati lAbhA. 321 // 210 // dAnaM, tathA rodhake koTTasya jAte sati kazcidbhojanaM zraddhayA dadyAttatra tat nIyate yena bahUnAM bhavati, eteSu 'bhajanIyaM sevanIyaM tadatimAtraM pAtrakam / idAnImetadeva bhASyakAro byAkhyAnayanAha veyAvaccagaro vA naMdIbhANaM dhare ubaggahiyaM / so khalu tassa viseso pamANasaM tu sesANaM // 321 // (bhA0) Paa vaiyAvRttyakaro vA nandIpAtraM dhArayatyaupagrahikamAcAryeNa samarpita nijaM vA, sa khalu tasyaiva vaiyAvRttyakarasya vizeSaH, etaduktaM bhavati-yadatiriktamAtrapAtradhAraNamayaM tasyaivaikasya vaiyAvRttyakarasya vizeSaH kriyate, zeSANAM tu sAdhUnAM pramANahaiyuktameva pAtraM bhavati, udarapramANayuktamityarthaH / , dijAhi bhANapUraMti riddhima kovi rohamAIsu / tatthavi tasvaogo sesaM kAlaM tu paDikuTTho // 684 // | esacca tena pramANAtirikena pAtrakeNa prayojanaM bhavati, dadyAdbhAjanapUraka kazcidRddhimAn pAtrabharaNaM kazcidIzvaraH kuryaat,13210|| kadA, pattanarodhakAdI, tatra-pAtrakabharaNe tasya nandIpAtrakasyopayogaH zeSakAlamupayogastasya 'pratikuSTaH' pratipiddhaH kaarnnmntrennetyrthH| tacca pAvaka lakSaNopetaM grAhyaM nAlakSaNopetam, etadevAha RCASSOCIA dIpa anukrama [1035 Palaunalarary.org ~ 423~ Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||685|| dIpa anukrama [1038] Jain Education "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) mUlaM [ 1038 ] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "niryuktiH [ 685] + bhASyaM [ 321 ] + prakSepaM [30...]" 80 AgamasUtra -[ 41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH pAyassa lakkhaNamalakkhaNaM ca bhujo imaM viyANittA / lakkhaNajuttassa guNA dosA ya alakkhaNassa ime // 685 // vahaM samacauraMsaM hoi thiraM dhAvaraM ca vaNNaM ca / huMDaM vAyAiDaM bhinnaM ca adhAraNijAI // 686 // saMDiyaMmi bhave lAbho, patiTThA supatiddhite / nivaNe kittimArogaM, vannaTTe nANasaMpayA // 687 // huMDe parisabhedo sathalaMmi ya cittavinbhamaM jANe / duppate khIlasaThANe gaNe ca caraNe ca no ThANaM // 688 // paumuppale akusalaM, saGghaNe vaNamAdise / aMto barhi ca dami, maraNaM tattha niddise // 689 // akaraMDagammi bhANe hattho uTuM jahA na ghtttteh| eyaM jahannayamuhaM vatyuM pappA visAlaM tu / / 690 / / putrakasya lakSaNaM 'jJAtvA' vijJAya apalakSaNaM ca buddhA 'bhUyaH' punarlakSaNopetaM grAhyaM yato lakSaNopetasyAmI guNAH, apalakSaNasya caite doSAH - vakSyamANA bhavanti tasmAlakSaNopetameva grAhyaM nAlakSaNopetaM // taccedam- 'vRttaM' vartulaM tatra vRttamapi kadAcitsamacaturasraM na bhavatyata Aha- samacaturasraM sarvatastathA sthiraM ca yadbhavati supratiSThAnaM tadgRhyate nAnyat, tathA sthAvaraM ca yadbhavati na parakIyopaskaravad yAcitaM katipayadinasthAyi, tathA 'varNya' snigdhavarNopetaM yadbhavati tad grAhye, netarat / uktaM lakSaNopetam idAnImapalakSaNopetamucyate-'huNDaM' kacinimnaM kacidazataM yattadadhAraNIyaM, 'vAyAiddhati akAlenaiva zuSkaM saGkucitaM valIbhRtaM tadadharaNIyaM, tathA 'bhinna' rAjiyuktaM sachidraM vA, etAni na dhAryante parityajyanta ityarthaH / idAnIM lakSaNayuktasya phaladarzanAyAha -- saMsthite pAtrake - vRttacaturasre priyamANe lAbho bhavati, pratiSThA gacche bhavati supratiSThite sthire pAtrake, 'nirvraNe' nakhakSatAdirahite kIrtirArogyaM ca bhavati, varNAkye jJAnasaMpadbhavati / idAnImalakSaNayu For Parts Only ~ 424~ Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1043] - "niyukti: [690] + bhASyaM [321...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||690|| zrIogha- taphalaM pradarzayannAha-huNDe' ninonnate cAritrasya bhedo bhavati vinAza ityarthaH, 'zavale' cittale 'cittavibhramaH' citta-TapAtrakalakSaniyukti viluptirbhavati, 'duppae' adhobhAgApratiSThite-pratiSThAnarahite, tathA 'kIlasaMsthAne' kIlavadIrghamuccaM gataM tasmiMzca evaMvidhe NApalakSa 'gaNe' gacche ca 'caraNe' cAritre vA na pratiSThAnaM bhavati / padmosale-her3e dhAsagAgAre pAtre'kuzalaM bhavati, satraNe pAtrake satipUNAni ni. vRtti vo bhavati pAtrakasvAminaH, tathA antaH-abhyantare bahirvA dagdhe sati maraNaM tatra nirdizet / idAnIM mukhlkssnnprtipaad||21|| nAyAha-karaNDako-vaMzagrathitaH samatalakaH, karaNDakasyevAkAro yasya tatkaraNDaka na karaNDakam akaraNDaka vRttasamacaturanami ni.691pautyarthaH tasminnevaMvidhe "bhAjane' pAtrake mukhaM kiyanmAnaM kriyate? ata Aha-hastaH pravizan oSTha-karNa yathA 'na ghaTTayati' na 692 spRzati etajaghanyamukhaM pAtrakaM bhavati, 'vastu prApya' vastvAzritya sukhenaiva gRhastho dadAtIti evamAdyAzritya vizAlataraM murkha kriyata iti / Aha-kasmAdAjanagrahaNaM kriyate !, AcAryastvAhachakAyarakkhaNavA pAyaggahaNaM jiNehiM pannattaM / je ya guNA saMbhoe havaMti te pAyagahaNedhi // 691 // ataratabAlabuhAsehAesA gurU asahavagge / sAhAraNoggahA'laddhikAraNA pAdagahaNaM tu|| 692 // / SaTkAyarakSaNArtha pAtrakarahitaH sAdhurbhojanArthI paDapi kAyAn vyApAdayati yasmAttasmAtpAtragrahaNaM jinaH 'prajJapta' prarU-10 pitaM, ya eSa guNA maNDalIsaMbhoge vyAvarNitA ta eva guNAH pAtragrahaNe'pi bhavanti, ato grAhyaM pAtramapi / ke ca te guNAH' ityata Aha-lAnakAraNAt vAlakAraNAt vRddhakAraNAt zikSakakAraNAt prAghUrNakakAraNAt asahiSNu:-rAjaputraH kazcit prabajitastataH kAraNAt sAdhAraNo'vagrahaH-avaSTambho'nena pAtrakeNa kriyate eteSAM sarveSAmataH sAdhAraNAvagrahA dIpa anukrama [1043] // 21 // Inirasarary.org ~425~ Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1045] - "niyukti: [692] + bhASyaM [321...] + prakSepaM [30...] . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||692|| detoH alabdhimAMzca kazcidbhavati tasyAnIya dIyate tacca pAtrakeNa vinA dAtuM na zakyate'taH kAraNAt pAtrakagrahaNaM bhavati / / || ukaM pAtrakapramANapramANam , idAnIM pAtrabandhapramANapramANaM pratipAdayannAha . pattApaMdhapamANaM bhANapamANeNa hoi kAyacaM / jaha gaThimi kayaMmi koNA cauraMgulA huMti // 693 / / pAtrabandhapramANaM bhAjanapramANena bhavati vijJeyaM sarvathA, yathA granthau 'kRte' datte sati koNI caturaGgalapramANau bhavataxstathA kartavyaM / idAnIM pAtrakasthApanakagocchakapAtrakapratyupekSaNikAnAM pramANapramANapratipAdanAyAha pattavarNa taha gucchao ya pAyapaDilahaNIA ya / tiNhapi yappamANaM vihasthi cauraMgulaM ceva // 694 // | pAtrakasthApanakaM gocchakaH 'pAtrakapratyupekSaNikA' pAtrakamukhavastrikA eteSAM trayANAmapi vitastizcatvAri cAGgulAni pramANaM caturastraM draSTavyaM, atra ca pAtrasthApanakaM gocchakazca ete dve api UrNAmaye veditavye, mukhavastrikA khomiyA / / idAnImeSAmeva prayojanapratipAdanAyAha| rayamAdirakkhaNaDDA pattaTThavaNaM jiNehiM pannataM / hoi pamajaNahe tu gocchao bhANavasthANaM / / 695 // pAyapamajaNaheja kesariyA pAe~ pAe~ ekekA / gocchagapattahavaNaM eka gaNaNamANeNaM // 696 / / rajaAdirakSaNArtha pAtrasthApanakaM bhavati evaM vidvAMso vyapadizanti, bhavati pramArjananimittaM gocchako bhAjanavastrANAM, etaduktaM bhavati-gocchakena hi paTalAni pramRjyante / tathA 'kesarikA'pi' pAtrakamukhavakhikA'pi pAtrakapramArjananimitta dIpa anukrama [1045] Tbinasurary.orm ~426~ Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1049] - "niyukti: [696] + bhASyaM [321...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||696|| dIpa anukrama [1049] zrIogha- bhavati pAtre pAtre ekakA pAtrakesarikA bhavati gaNanayA, tathA gocchakaH pAtrasthApanaM ca ekaika gaNanAmAneneti / idAnI pAtrabandhAniyukipiTalAnAM gaNanApramANapratipAdanAyAha dipramANapa droNIyA jehiM saviyA nadIsaha aMtario tArisA bhave pddlaa| tini va paMca va satsava kayalIganmovamA masiNA // 697 yojane ni. vRttiH gemhAsu tinni paDalA cauro hemaMta paMca thAsAsu / ukosagAu ee eso puNa majjhime cucch|| 698 // 693-696 paTalamAna // 21 // gimhAmu hu~ti cauro paMca ya maMti chacca vAsAsu / ee khalu majjhimayA etto u jahannao buccha // 699 // ni. 197. gimhAsu paMca paDalA chappuNa hemaMti stsvaasaasu| sivihaMmi kAlachee pAyAvaraNA bhave paDalA / / 700 / 700 | vaiH paTalaistribhirekIkRtaiH sadbhiH savitA na dRzyate tirohitaH san , paJcabhiH saptabhirvA paTalairekIkRtaiH savitA bhopala-18 sabhyata iti, kimuktaM bhavati !-raveH saMbandhino razmayo nopalabhyante tArazAni paTalAni bhavanti, kiMviziSTAni !-kadalI garbhopamAni kSaumANi zlakSNAni masaNAni dhanAni ceti, tanna yaduktaM trINi paTalAni paJca sapta vA paTalAni bhavantItyetadeva / kAlabhedena vizeSeNa darzayabAha-prISme' uSNakAle trINi paTalAni gRhyante yAni tAni dAni masaNAni ca bhavanti utkRSTAnItyarthaH, 'hemante' zizire ca catvAri gRhyante dhanAni masRNAni ca zobhanAni yadi bhavanti, sa hi manAlA snigdhaH kAlA, pazca paTalAni varSAsu gRhyante yadyutkRSTAni dhanAni masaNAni ca bhavanti, sa hatyantasnigdhakAlo yatA H // 212 // uskRSTAnyetAni uktalakSaNAni pradhAnAnyetAni / ita urdU 'madhyamAni' na zobhanAni nApyazobhanAni vakSye iti / dAmImme' uSNakAle catvAri madhyamAni paTalAni gRhyante, tAni manAgU jIrNAni, hemante pazca gRhyante madhyamAni, varSAsu atha paTalaka, rajastrANa, rajoharaNa Adi saMbaMdhI varNanaM kriyate ~427~ Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||700 || dIpa anukrama [1053] Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [ 700] + bhASyaM [ 321... ] + prakSepaM [30...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH mUlaM [ 1053 ] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita paDU, etAni 'madhyamAni' na pradhAnAni nApyapradhAnAni, taMtra grISmo rUkSaH kAlaH hemanto madhyamaH varSA snigdhastena paTalAnAM vRddhiruktA, ita Urddha jaghanyAni vakSya iti / grISme pazca paTalAni jaghanyAni jIrNaprAyANi gRhyante, SaD punaH hemante jaghanyAni jIrNaprAyANi, varSAkAle sapta jaghanyAni saMgRhyante jIrNaprAyANi, evamuktena prakAreNa trividhe'pi 'kAlacchede' kAlaparyante anyAni cAnyAni ca 'pAtrAvaraNAni' sthaganAni paTalAni bhavanti / idAnImeSAmeva pramANapratipAdanAyAha ahAhA hatthA dIhA chattIsa aMgule ruSA / vitiyaM paDigmahAo sasarIrAo ya niSpannaM // 701 // arddhatRtIyahastadIrghANi bhavanti, patriMzadaGgulAni vistIrNAni bhavanti, dvitIyameSAM pramANaM pataGgrahAcchAdanena zarIraskandhAcchAdanena ca niSpannaM bhavati, etaduktaM bhavati- bhikSATanakAle skandhaH pAtrakaM cAcchAdyate yAvatA tatpramANaM paTalAnAmiti / idAnIM kiM taiH prayojanamityasyArthasya pradarzanAyAha puSpaphalodayara reNusaDaNaparihArapAya rakkhaTTA / liMgassa ya saMvaraNe vedodayarakkhaNe paDalA // 702 // asthagita pAtra puSpaM nipatati tatsaMrakSaNArthe paTalAni gRhyante, tathA phalapAtarakSaNArthamudakapAtasaMrakSaNArthaM ca paTalagrahaNa| tathA rajaH - sacittapRthivIkAyastatsaMpAtarakSaNArthaM ca, reNu:-dhUlistatsaMpAtarakSaNArthaM, zakunaparihAraH- zakunapurISaM tat kadAci | dAkAzAnipatati tatpAtasaMrakSaNArtha, liGgasaMvaraNArthaM liGgasthaganaM ca tairbhavati, tathA puruSavedodaye sati tasyaiva stabdhatA bhavati tatsaMrakSaNaM sthaganaM tadarthaM ca paTalAni bhavantIti / idAnIM rajastrANapramANapratipAdanAyAha mANaM tu rattANe bhANapamANeNa hoi niSpannaM / pAyAhiNaM kareM majjhe cauraMgulaM kamaH | 703 // For Penal Pyssa Lise Only ~428~ Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1056] - "niyukti: [703] + bhASyaM [321...] + prakSepaM [30...] . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||703|| zrIoMghaniyuktiH droNIyA vRttiH / 213 // 'mAna' pramANaM rajatrANasya 'bhAjanapramANena' pAtrakamAnena bhavati, etaduktaM bhavati-pAtrakAnurUpa rajakhANaM bhavati, tacca paTalarajarajastrANaM pAtrakasya kathaM dIyate ? ata Aha-pradakSiNAM kurvANa sattiryag dIyate, 'madhye' pRthutvena catvAryaGgalAni 'kAmati khANakalpa gacchati pradakSiNAM kurvANamiti / idAnImasyaiva prayojanapratipAdanAyAha pramANaprayo mUsayarajaukere vAse siNDA rae pa rakkhaTThA / hoti guNA rayatANe pAde pAde ya ephekaM // 704 // jane ni. taca rajakhANaM dIyate mUSikarajautkerasaMrakSaNArtha, varSodakasaMrakSaNArtha, sihA-avazyAyastatsaMrakSaNArtha, bhavanti guNA, bha 701-706 rajastrANasyaite, taba pAne pAtre cakaikaM bhavatIti / idAnI kalpapramANapramANapratipAdanAyAhakappA AyapamANA aDDAijA u vitthaDA htyaa| do ceva sottiyA unnio ya taio muNeyaco // 705 // kalpA AtmapramANAH, etaduktaM bhavati-yAvanmAtrAH prAvRtAH skandhasyopari prakSiptAstiSThanti etAvadAtmapramANamItatIyAMstu vistRtA hastAn , tatra hI sUtrikI bhavataH UrNikazca tRtIyo vijJeyaH / idAnI tatprayojanapratipAdanAyAha taNagahaNAnalasevA nivAraNA dhmmsumaajhaannhaa| dilu kappaggahaNaM gilANamaraNaTThayA ceva / / 706 // tRNagrahaNanivAraNArtha gRhyante, anala:-agnistatsevAnivAraNArtha ca, etaduktaM bhavati-kalyAgrahaNe tRNagrahaNamagnisevanaM ca bhavati, tannivAraNArtha kalpagrahaNaM kriyate, tathA dharmazukladhyAnArtha kalpagrahaNaM bhavati, etaduktaM bhavati-zItAdinA bAdhyamAno // 13 // dharmazukle dhyAne dhyAtumasamarthoM bhavati yadi kalpAnna gRhNAti, ata evama dRSTaM kalpagrahaNaM, tathA glAnasaMrakSaNArtha maraNArtha mRtasyopari dIyate kalpaH etadarthaM ca grahaNamiti / idAnI rajoharaNasvarUpapratipAdanAyAha dIpa anukrama [1056] ~429~ Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1060] - "niyukti: [707] + bhASyaM [321...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||707|| CASSROSAGAR ghaNaM mUle ciraM majjhe, agge mhvjuttyaa| egaMgiyaM ajjhusiraM, porAyAma tipAsiyaM / / 707 // mUladaNDaparyante 'ghana' nibiDaM bhavati 'madhye madhyapradeze sthira kartavyam 'agge dasikAparyante 'mArdavayuktaM' mRdu karttavyam , 'ekAnika' tajjAtadasi sadasikAkambalIkhaNDaniSpAditamityarthaH / 'ajhusiraM' agaMthilA dazikA hai niSadyA ca yasya tadazuSiram , 'porAyAma'ti aGgaSTaparvaNi pratiSThitAyAH pradezinyA yAvanmAtraM zuSiraM bhavati tadApUraka karttavyaM, daNDikAyuktA niSadyA yathA tAvanmAnaM pUrayati tathA karttavyam, 'tripAsitaM trINi veSTanAni davarakena dattvA pAsitaM pAzabandhanena / kiJca, appollaM miu pamhaMca, paDiputra hatthapUrimaM / rayaNIpamANamittaM, kujjA porapariggahaM / / 322 // (bhA0), amumeva zlokaM bhASyakAro vyAcaSTe-'appollaM' dRDhaveSTanA ghanaveSTanAt kAraNAt, mRdu pakSma ca karttavyaM-mRdUni dazikApakSmANi kriyante / 'pratipUrNa' sadU bAhyena niSadyAdvayena yuktaM sat hastaM pUrayati yathA tathA karttavyam / tathA 'ranipra-16 mANamAtraM' yathA daNDo hastapramANo bhavati tathA karttavyam / 'kujjA porapariggaha'ti poram-aGgaThaparva tasminnaSThaparvaNi lagnayA pradezinyA yadbhavati chidraM tadyathA pUryate tena daNDakena bAhyaniSadyAdvayarahitena tathA karttavyaM, evaMvidhaM 'porapari-IN ggaha' aGguSThaparvapadezinIkuNDalikApUraNaM karttavyamiti / idAnI samudAyarUpasyaiva pramANaM pratipAdayannAha battIsaMguladII cacIsaM aMgulAI daMDo se / aTuMgulA dasAo egayaraM hINamahiyaM vA / / 708 // dvAtriMzadaGgalAni sarvameva dIrghatvena pramANato bhavati, tatra ca 'asya rajoharaNasya caturvizatyahulAni daNDakA, aSTA-1 dIpa anukrama [1060] CARRACANCE ~430~ Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1062] .. "niyukti: [708] + bhASyaM [322] + prakSepaM [30...]" . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||708|| zrIogha- niyuktiH droNIyA vRttiH RE // 21 // alapramANakAzca dazikA bhavanti, 'egatare hINamahiya vA ekataraM daNDakasya dazikAnAM vA kadAciddhInaM pramANato bhavati rajoharaNakadAciccAdhika bhavati, sarvathA samudAyatastadvAtriMzadaGgulaM karttavyam / tacca kimmayaM bhavati ? ityata Aha svarUpapramAupiNayaM uTTiyaM vAvi, kaMdhalaM pAyapuMcchaNaM / tiparIyallamaNissaI, rayaharaNaM dhArae egaM // 709 // Naprayoja| nAni ni. tadrajoharaNaM kadAcidUrNAmayaM bhavati kadAciccoSTraurNAmayaM bhavati kadAcitkambalamayaM bhavati, pAdapuJchanazabdena rajo- 707710 haraNameva gRhyate, tadevaMguNaM bhavati, 'tipariyahaM ti tri-parivarta-trayaH parAvartakAH-veSTanAni yathA bhavanti tathA karttavyam , |bhA.322 'aNisi? ti mRdu kartavyaM, tadevaMguNaM rajoharaNaM dhArayedekameveti / tena ca kiM prayojanamityata Aha mukhAnanta kamAne AyANe nikkheve ThANanisIyaNa tuyasaMkoe / purva pamajaNaTThA liMgahA ceva rayaharaNaM / / 710 / / 8.ni.711 AdAna-prahaNaM tatra pramArjanArtha rajoharaNaM gRhyate nikSepo-nyAsaH sthAna-kAyotsargaH nipIdanam-upavezanaM tuyaTTaNaMzayanaM saGkocanaM-jAnusaMdaMzakAdeH, etAni pUrva pramRnya kriyante ataH pUrva pramArjanArtha rajoharaNagrahaNaM kriyate / liGgamiti ca kRtvA rajoharaNadhAraNaM kriyata iti / idAnI mukhavatrikApramANapratipAdanAyAha cauraMgulaM vihasthI evaM muharNatagassa u pamANaM / vitiyaM muhappamANaM gaNaNapamANeNa ekekaM // 711 // catvAryakalAni vitastizceti, etaccaturanaM mukhAnantakasya pramANam , athavA idaM dvitIya pramANa, yavuta mulapramANe // 21 // 8 karttavyaM muhaNaMtayaM, etaduktaM bhavati-vasatipramArjanAdau yathA mukhaM pracchAdyate kRkATikApRSThatazca yathA prandhirdAtuM zakyate dIpa anukrama [1062]] awralariasurary.org ~ 431~ Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||711|| dIpa anukrama [1065 ] mUlaM [ 1065 ] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [ 711] + bhASyaM [ 322... ] + prakSepaM [30...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH tathA karttavyaM, tryakhaM koNadvaye gRhItvA yathA kRkATikAyAM granthirdAtuM zakyate tathA karttavyamiti, etadvitIya pramArNa, gaNaNApramANena punastadekaikameva mukhAnantakaM bhavatIti / idAnIM tatprayojanapratipAdanAyAha saMpAtimarapareNUpamajjaNaTTA vayaMti muhapatiM / nAsaM muhaM va baMdha tIe vasahiM panato / / 712 / saMpAtimasattvarakSaNArthaM jalpadbhirmukhe dIyate, tathA rajaH - sacittapRthivIkAyastatpramArjanArtha mukhavastrikA gRhyate, tathA reNupramArjanArtha mukhavatrikAgrahaNaM pratipAdayanti pUrvarSayaH / tathA nAsikAmukhaM babhAti tathA mukhavastrikayA vasatiM pramArjayan yena na mukhAdau rajaH pravizatIti / idAnIM mAtrakapramANapratipAdanAyAha jo mAgahao pattha savisesataraM tu mattayapamANaM / dosruvi davaragahaNaM vAsAvAsAsu ahigAro // 713 // yo mAgadhakaH prasthastatsavizeSataraM mAtrakaM bhavati, sa ca mAgadhikaprasthaH do asaIo pasaI do pasatio setiyA caDhaiyAhiM mAgo patthe so jAriso pamANeNa tArikhaM savisesataraM mattayaM havati / tena kiM prayojanamityata Aha- 'dosruvi' dvayorapi varSAvarSayoH varSAkAlaRtubaddhakAlayoryadAcAryAdiprAyogyadravyagrahaNaM kriyate ayamadhikArastasya mAtrakasyeti, idaM prayojanamityarthaH / athavedamanyatpramANamucyate svodaNassa bhariDaM dugA advANamAgao sAhU / bhuMjai egaTThANe evaM kira malayapamANaM // 714 // sUpasya ca odanasya ca bhRtaM dvigavyUtAdhvAnAdAgataH sAdhurbhuGge yadekasmin sthAne tadetat kila mAtrakasya dvitIyaM pramANamukta / Aha-kasmAduktapramANAllaghutaraM na kriyate ?, ucyate, laghutare doSA bhavanti Education Internation For Penal Use On ~432~ Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1069] - "niyukti: [715] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||715|| zrIoSa- saMpAimatasapANA dhUlisarikkhe ya parigalaMtami / puDhavidgaagaNimAruyauddhaMsaNakhisaNADahare // 715 // mukhAnantaniyukti atilaghuni mAtrake ca AhAreNa bhRte sati yadi tadAcchAdanamutkSipyate tataH zuSiraNa saMpAtimatrasaprANA dhUlizca kaprayojana droNIyATa mAtrakamAna. sarajaskaH-cA(kSA)ra: ete pravizanti, tathA parigalamAne ca tadravyasaMpAtena pRthivyudakAgnimArutAnAM vadhaH saMbhAvyate, uddhaMsa- vRttiH prayojane ni. No-vadho bhavati, tathA 'khiMsaNA' paribhavo bhavatIti, yadutAnena pravrajitena atRptenaitAvadgRhItaM yenaitadbhaktamitazcetaca 712-717 // 215|| vikSipan prayAtIti, tatazca Daharake ete doSA yato bhavantIti tataH pUrvoktapramANayuktameva grAhyamiti / idAnImAcAryAdiprAyogyagrahaNanimittaM mAtrakasyAnujJApratipAdanAyAha Ayarie yagilANe pAhuNae dullabhe sahasadANe / saMsattabhattapANe mattagaparibhoga aNunAo // 716 // / AcAryaprAyogyagrahaNe tathA glAnaprAghUrNakaprAyogyagrahaNe tathA durlabhaghRtAdidravyagrahaNe sahasAdAnagrahaNe tathA saMsaktabhatapAnagrahaNe ca mAtrakasya paribhogo'nujJAto nAnyadeti, tasya ca mAtrakasyAnena krameNa paribhogaH karttavyaH, yadyAcAryasya tasmin kSetre dhruvalambhaH prAyogyasya tadA eka eva saGkATakaH prAyogyaM gRhNAti na sarve / tatra caikasya saGkATakasyAcAryaprAyogyaM gRhNataH ko vidhirityata Aha ekami u pAumgaM guruNo vitioggahe ya paDikuTuM / gipahai saMghADego dhuvalaMbhe sesa ubhayapi // 717 // ekasmin pratigrahake prAyogyaM garogahAti vitijaggahe yatti dvitIyapratigrahake paDikuTTa ti pratiSiddhaM ytsNsktaadi| // 215|| tadhAti, athavA 'paDikuhUM' viruddhaM yatkAJjikAambilAdi tadvitIyapratigrahake gRhNAti eka eva sahATakaH / kadA punryN| dIpa anukrama [1069] Enayana MURamaa ~ 433~ Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra // 717|| dIpa anukrama [1071] mUlaM [1071] * - muni dIparatnasAgareNa saMkalita "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [ 717] + bhASyaM [ 322... ] + prakSepaM [30...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH vidhirityata Aha-'dhruvalambhe' dhuve - avazyambhAvini prAyogyalAbhe satyayaM vidhiH, 'sesa ubhayaMpitti zeSA - ye'nye saGghATa - kAste AtmArthamubhayamapi bhaktaM pAnakaM ca gRhNanti, ekaH pAnakamekasmin pratigrahake gRhNAti dvitIyastu bhaktaM gRhNAti evaM | sarve'pi saGghATakA bhikSAmaTantIti, tatazcaitraM mAtrakagrahaNaM na saMjAtamiti / atha dhruvalambhaH prAyogyasya na tasmin kSetre tataH ko vidhirityata Aha asaI lAne puNamatae ya sadhe gurUNa geNhaMti / eseva kamo niyamA gilANase hAiesuMpi // 718 // asati lambhe punaH prAyogyasya sarva eva saGghATakA mAtrakeSu guroH prAyogyaM gRhNanti, yato na jJAyate kaH kiMcillapsyate Ahozcinetyato gRhanti, eSa eva kramo 'niyamAt' niyamata eva glAnaziSyakAdiSvapIti / athavA dullabhadavaM va siyA ghayAha taM mattaesu gevhaMti / laddhevi u pajjante asaMdhare se sagaTTAe / / 719 // durlabhaM vA dravyaM syAd ghRtAdi tanmAtrakeSu gRhNanti / tathA undhe'pi bhakte paryApta AtmArthaM tathA'pi yadi na saMstarati na sarati glAnavRddhAdInAM tato'saMstaraNe sati glAnavRddhAdizeSArthaM tAvatparyaTanti yAvatparyAptaM bhaktaM glAnAdInAM bhavatIti / athavA'nena prakAreNa mAtrakagrahaNaM saMbhavati Eucation International saMsattabhakttapANe vAvi desesu mattae gahaNaM / putraM tu bhattapANaM soheu churhati iyaresu // 720 // yatra pradezeSu svabhAvenaiva saMsaktabhaktapAnaM sambhAvyate, teSu saMsaktabhaktapAneSu dezeSu satsu prathamaM mAtrake grahaNaM kriyate, For Parts Only ~434~ Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1074] - "niyukti: [720] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH // 216 // ||720|| punazca tatpUrvameva bhaktapAnaM zodhayitvA prakSipanti itareSu pratigrahakeSu, tatazcaivaM vA mAtrakamaharNa saMbhavati / idAnI cola- mAtrakaprayo paTTakapramANapratipAdanAyAha janaM colapa duguNo caupaguNo vA hatthA cauraMsa colapaTTo u / therajuvANANaTThA saNhe thulaMmi ya vibhAsA // 721 / / hamAnaprayo dviguNazcaturguNo vA kRtaH san yathA hastapramANazcaturasrazca bhavati tathA colapaTTakaH karttavyaH, kasyArthamityata Aha- jane saMstAra therajuvANANahA' sthavirANAM yUnAM cAya kartavyaH, sthavirANAM dvihasto yUnAM ca caturhasta iti bhAvanA, 'sapahe thullaMmiya kAdyaupagravibhAsa'tti, yadi paramayaM vizeSaH, yaduta sthavirANAM zlakSNo'sAveva colapaTTakaH kriyate yUnAM punaH sthUla iti / kimarthaM 5 hikaH ni. 718-722 punarasau colapaTTakaH kriyate?, Aha beuvivAuDe vAtie hie kharapajaNaNe ceva / tesiM aNuggahatthA liMgudayaTThA yapaTTou // 722 // yasya sAdhoH prajananaM vaikriyaM bhavati vikRtamityarthaH, yathA dAkSiNAtyapuruSANAM veNTA) vidhyate prajananaM taca vikRtaM bhavati tatazca tatpacchAdanArthamanugrahAya colapaTTaH kriyate, tathA'prAvRte kazcid vAtiko bhavati vAtena tatprajanana-15 mUcnaM bhavati tatazca tadanugrahAyAnujJAtaH, tathA 'hIkaH' lajjAluH kazcid bhavati tadartha, tathA 'khaddhaMti bRhatpramANe | svabhAvenaiva kasyacitprajananaM bhavati tatazcaiteSAmanugrahArtha, tathA liGgodayArthaM ca, kadAcistriyaM dRSTvA liGgasyodayo bhvti,31||21|| athavA tasyA eva striyA liGga dRSTvA udayaH svaliGgasya bhavati-taM pratyabhilApo bhavatItyarthaH, tatazcaiteSAmanugrahArtha colapaTTakamahaNamupadiSTamiti / ukta oghopadhiH, idAnImaupagrahikopadhipratipAdanAyAha dIpa anukrama [1074] SAG 11 Helunurary.org ~ 435~ Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||723 || dIpa anukrama [1077] o0 37 Jan Edu "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [723] + bhASyaM [ 322... ] + prakSepaM [30...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra -[ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH mUlaM [ 1077] * muni dIparatnasAgareNa saMkalita saMthAruttarapaTTo aDhAibA ya ApayA hatthA / dohaMpi ya vitthAro hattho cauraMgulaM caiva // 723 // saMstArakastathottarapaTTakazca, etau dvAvapyekeko'rddhatRtIyahastau deryeNa pramANato bhavati, tathA dvayorapyanayorvistAro hastacatvAri cAGgukhAni bhavatIti / Aha-kiM punarebhiH prayojanaM saMstArakAdibhiH paTTakaiH 1, ucyate-pANAdireNusAravaNayA hoMti paTTagA cauro / chappaiyarakkhaNaTThA tasthuvariM khomiyaM kujjA / / 724 // prANire saMrakSaNArthI paTTakA gRhyante, prANinaH pRthivyAdayaH reNuzca-svapataH zarIre lagati atastadrakSaNArthaM paTTakagrahaNaM, te catvAro bhavanti, dvau saMstArako tarapaTTakAyuktAveva tRtIyo rajoharaNabAhyaniSadyApadRkaH pUrvokta eva caturthaH kSaumika evAbhyantaraniSadyApaTTako vakSyamANakaH, ete catvAro'pi prANisaMrakSaNArthaM gRhyante tatra SaTpadIrakSaNArthaM tasya kambalI saMstArakasyopari khomiyaM saMstAra ke paTTakaM kuryAd yena zarIra kambalImayasaMstAra kasaMgharSeNa na SaTpadyo virAdhyanta iti / idAnImabhyantarakSaumaniSadyApramANapratipAdanAyAha | rayaharaNapahamettA adasAgA kiMci vA smtiregaa| ekaguNA u nisejA hatthapamANA sapacchAgA // 725 // rajoharaNako'bhidhIyate yatra dazikA lagnAH tatpramANA 'adazA' dazikArahitA kSaumA rajoharaNAbhyantaraniSadyA bhavati, 'kiMci vA samatirega'tti kiJcinmAtreNa vA samadhikA tasya rajoharaNapaTTakasya bhavatIti, 'ekaguNa'tti ekaiva sA niSadyA bhavatIti, hastapramANA ca pRthutvena bhavati, 'sapacchAga ti saha bAhyayA hastapramANayA bhavatIti etaduktaM bhavatibAhyA'pi niSadyA hastamAtraiva / For Personal & Prats Only ~ 436~ Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1080] - "niyukti: [726] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: S prata gAthAMka ni/bhA/pra ||726|| kRttiH zrImogha- cAsobaggahio puNa duguNA avahI u bAsakappAI / AyAsaMjamahe ekaguNA sesao hoi // 726 // | tapaTTakacatuniyukti ke ni. varSAsu-varSAkAle aupagrahikaH avadhiddhiguNo bhavati, kazcAsau ?-varSAkalpAdiH, AdigrahaNAt paTalAni, jo bAhire droNIyA 723-725 hiMDaMtassa timmati so so duguNo hoi, ekkotti puNo anno gheppai, sa ca varSAkalpAdidiguNo bhavati, AtmarakSaNArtha varSAsudvigusaMyamarakSaNArthaM ca, tatrAtmasaMrakSaNArtha yadyekaguNA eva kalpAdayo bhavanti tatazca tehiM tikSehiM pohasUleNaM marati, saMyamarakkha-da NikaguNaH // 217 // NatthaM jai eka ceva kapa aimaila oDheUNaM nIharai to tassa kappassa jaM pANiyaM paDai tinassa teNaM AukAo viNa- yadhAkRtAda hissai, zeSastvavadhirekaguNa eva bhavati na dviguNa iti / kizca BNDAdiHni. 726-728 jaM puNa sapamANAo IsiM hINAhiyaM va laMbhejA / ubhayapi ahAkaDayaM na saMdhaNA tassa chedo vA // 727 // / yatpunaH kalpAdirupakaraNa svapramANAdISaddhInamadhikaM vA labhyeta tadubhayamiti-ohiyassa uvaggahiyassa vA yadivA ubhayaM lAtadeva hInamadhikaM yA labdhaM sat 'ahAkarDa' yathAkRtamalpaparikarma yalabhyate tasya na sandhanA kriyate hInasya tathA na chedaH 6 kriyate'dhikasya / kiJca,daMDae laTThiyA ceva, cammae cammakosae / cammacchedaNa paddhevi cilimilI dhArae gurU // 728 // 217 // ayamapara aupagrahiko bhavati sAdho, sAdhozcAvadhidaNDako bhavati, daNDakazca yaSTizca cevagrahaNAdviyaSTizceti, artha || sarveSAmeva pRthaka pRthagaupagrahikaH, ayamaparo gurorevaupagrahikA, kazcAsau ?-'cammae'tti varmakRtichavaDiyA carmakozakA CREGAOCERT* dIpa anukrama [1080] ANGRESS * * ~ 437~ Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||726|| dIpa anukrama [1080 ] mUlaM [1082] * muni dIparatnasAgareNa saMkalita "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [728] + bhASyaM [ 322... ] + prakSepaM [30...]" 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH jattha naharaNAI chumbhati, tathA 'carmacchedaH' varddhapaTTikA, yadivA 'dharmacchedanakaM' pippalakAdi, tathA 'paTTe'tti yogapaTTakaH cilimilI ceti etAni dharmAdIni guroraupagrahiko'vadhirbhavatIti / jaM caNNa evamAdI tavasaMjamasAhagaM jaijaNassa / ohAiregagahiyaM ovaggahiyaM viyANAhi // 729 // yaccAnyadvastu evamAdi upAnahAdi, tapaH saMyamayoH sAdhakaM yatijanasya oghopadheratiriktaM gRhItamaupagrahikaM tadvijAnIhi / idAnIM yaduktaM 'yaSyAdi aupagrahikaM bhavati sAdhUnAM' tatsvarUpaM pratipAdayannAha lahI ApapamANA vilahi caDaraMguleNa parihINA / daMDo bAhupamANo vidaMDao kakkhametto u // 730 // yaSTirAtmapramANA, viyaSTirAtmapramANAccaturbhiraGgalairmyUnA bhavati, daNDako 'bAhupramANa:' skandhapramANaH, vidaNDakaH kakSApramANo'nyA nAlikA bhavati AtmapramANAccaturbhiraGgalairatiriktA, tattha nAliyAe jaladhAo mijjhai, laTThIe jabaNiyA bajjhai, vilaDI kahaMci uvassayavAraghaTTaNI hoi, daMDao rijavaddhe gheppati bhikkhaM bhamaMtehiM vidaMDao varisAkAle gheNpai, jaM so lahuyarao hoi kapparasa abhiMtare kayao nijai jeNa AukAeNa na phusijjaiti / idAnIM yaSTilakSaNapratipAdanAyAha ekaparva pasaMsaMti, dupaJcA kalahakAriyA / tipadA lAbhasaMpannA, caupavA mAraNaMtiyA / 731 // paMcapadA u jA laTThI, paMthe kalaha nivAraNI / chacapacA ya Aryako sattapaJcA arogiyA // 732 // cauraMgulapaiDANA, ahaMgulasamUsiyA / saptapadA u jA laTThI, masAgayanivAriNI // 733 // Education Internationa For Par Lise On ~438~ waryra Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1088] - "niyukti: [734] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||734|| vRttiH dIpa anukrama [1088] dIpagrahika zrIogha-18 aTThapavA asaMpattI, navapaccA jasakAriyA / dasapavA u jA laTThI, tahiyaM sacasaMpayA // 734 // lakSaNaM ni. niyuktiH vaMkA kIDakkhahayA cittalayA polaDA ya dahA ya / laTThI ya umbhasukA vajeyavA payatteNaM // 735 // droNIyA visamemu ya pacesuM, aniSphanesu acchim / phuDiyA pharusavannA ya, nissArA ceva niMdiyA / / 736 // 729 daNDataNUI pabamosu, dhUlA poresugaMThilA / athirA asArajaradA, sANapAyA ya niMdiyA // 737 // lakSaNAlakSa NAni ni. ghaNavaddhamANapayA niddhA banneNa egavanA ya / ghaNamasiNavaTTaporA laTThi pasatthA jaijaNassa / / 738 // / // 21 // C730-738 ____ catvAryaGgalAnyadhaH pratiSThAnaM yasyA yaSTeH sA tathocyate, aSTI aGgulAni sarvopari ucchritA yA sA aSTAGgalocchritA / / daNDaprayo|zeSa sugamam / viSameSu parvasu satsu yaSTirna grAhyA, etaduktaM bhavati-eka parva laghu punarvRhatpramANaM punarkhaghu punarvRhatpramANa- janaM 739 mityevaM yA viSamaparvA sA na zastA, tathA'niSpannAni cAkSINi-bIjapradezasthAnAni yasyAH sA niMditA, tathA sphuTitA 'paruSavarNA rukSavaNetyarthaH, tathA 'niHsArA' pradhAnagarbharahitetyarthaH, sarvavidhA ninditeti / tatheyaM ninditA-tanvI parvamadhye ca 'sthUlA' granthiyuktA, tathA 'asthirA' adRDhA, tathA 'asArajaraDhA' akAlavRddhatyarthaH, tathA 'zvapAdA' ca adhaH zvapAdarUpA varnulA yA yaSTiH sA ninditeti / dhanAni varddhamAnAni ca paryANi yasyAH sA tathocyate, tathA snigdhA varNana ekavarNA ca, tathA dhanAni-nibiDAni masaNAni vartulAni ca porANi yasyAH sA tathocyate / evaMvidhA yaSTiyatijanasya 218 // prazasteti / Aha-kiM punaranayA karaNam ?, ucyate,duddapasusANasAvayacikkhalavisamesu udgamasu / laTThI sarIrarakkhA tavasaMjamasAhiyA bhaNiyA // 739 / / ~ 439~ Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1093] - "niyukti: [739] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||739|| duSTAzca te pazavazca zvAnuzca zvApadAzca teSAM saMrakSaNArtha yaSTiguhyate, tathA 'cikkhalaH' sakardamaH pradeza tathA viSameSa rakSaNArtha, tathodakamadhyeSu ca rakSaNArthaM yaSTigrahaNaM kriyate, tathA tapasaH saMyamasya ca sAdhikA yaSTibhaNiteti / kathaM tapaHsaMyamasAdhikA ? ityata Aha mokkhavA nANAI taNU tayaTThA tayaDiyA ltttthii| diho jahovayAro kAraNatakAraNesutahA // 740 // | mokSArtha jJAnAdIni iSyante, jJAnAdInAM cArthAya tanuH-zarIramiSyate, tadarthA ca yaSTiH zarIrArdhetyarthaH zarIraM yataH yadhyAyapakaraNena pratipAlyate, atra ca kAraNatatkAraNekhUpacAro dRSTo yathA ghRtaM varSati antarikSamiti, evaM mokSasya jJAnAdIni kAraNAni jJAnAdInAM ca tanuH kAraNaM zarIrasya ca yaSTiriti / kiJca-na kevalaM jJAnAdInAM yaSTirupakaraNaM vartate, anyadapi yajjJAnAdInAmupakaroti tadevopakaraNamucyate, etadevAha jaM jujjai ubakaraNe uvagaraNaM taM si hoi uvagaraNaM / atiregaM ahigaraNaM ajato ajayaM pariharato // 741 // __yadupakaraNaM pAtrakAdi upakAre jJAnAdInAmupayujyate tadevopakaraNaM 'se' tasya sAdhorbhavati, yatpunaratireka-jJAnAdInAmupakAre na bhavati tatsarvamadhikaraNaM bhavati, kiMviziSTasya sataH ?-'ayataH' ayatnavAn 'ayata' ayatanayA 'pariharan pratisevamAnastadupakaraNaM bhavatIti, 'pariharaMto'tti iyaM sAmayikI paribhASA pratisevanArthe varttata iti / kinakA jaggamauppAyaNAsuja, esaNAdosavajiyaM / uvahiM dhArae bhikkhU, pagAsapaDilehaNaM // 742 // uggamauppAyaNAsuddha, esaNAdosavajjiyaM / uvahiM dhArae bhikkhU, jogANaM sAhaNavayA // 743 // dIpa anukrama [1093] ~440~ Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1098] - "niyukti: [744] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: % prata gAthAMka ni/bhA/pra ||744|| zrIoghaniyukti droNIyA vRttiH 25% // 219 ugamapuSpAyaNAsurja, esaNAdosavajjiyaM / uvahiM dhArae bhikkhU, adhpaduTTho amucchio / / 744 // daNDasyopa karaNatAaajjhatthavisohIe uvagaraNaM bAhiraM pariharaMto / apariggahItti bhaNio jiNehiM telukadaMsIhi 745 // [dhikasyAdhi | uggamaupAyaNAsuddhaM, esaNAdosavajjiyaM / uvahiM dhAraNa bhikkhU, sadA ajjhasthasohie // 746 // karaNatAuevaMguNaviziSTAmupadhi dhArayebhikSuH, kiMviziSTAmityata Aha-'pagAsapaDilehaNa' prakAze-prakaTapradeze pratyupekSaNaM kriyate| padhidhAraNe yasyA upadhestAmevaMguNaviziSTAmupadhiM dhArayet , etaduktaM bhavati-yasyAH prakaTameva kalpAdyupadheH pratyupekSaNA kriyate na tu uparigraha |tA ni. mahArghamaulyAcArabhayAdabhyantare yA kriyate sA tAdRzI upadhirdhAraNIyeti / sugamA, navaraM yogAH-saMyamAtmakA gRhyante746-747 teSAM sAdhanArthamiti / sugamA, navaraM apradviSTaH amUcchitaH sAdhuriti / sugamA, navaram-adhyAtmavizuddhyA hetubhUtayA dhArayet / kiMca-upakaraNaM bAhya-pAtrakAdi 'pariharaMto' pratisevayanaparigraho bhaNito jinaistrailokyadarzibhiH ato yatkiciddharmopakaraNaM tatparigraho na bhavati / atrAha kazcid boTikapakSapAtI-yadhupakaraNasahitA api nirganthA ucyante evaM tarhi TU gRhasthA api nirgandhAH, yataste'pyupakaraNasahitA vartante, atrocyateajAppavisohIe jIvanikAehiM saMthaDe loe| desiyamahiMsagataM jiNehiM telokadaMsIhiM // 747 // 16 // 219 // nanvidamuktameva yadutAdhyAtmavizuddhyA satyupakaraNe nimranthAH sAdhavaH, kinA-yadyadhyAtmavizuddhirneSyate tataH 'jIpa-151 |nikAehi saMdhaDe loe'tti"jIvanikAyaiH' jIvasaGkAtairaya lokaH saMstRto vartate, tatazca jIvanikAyasaMstRte-cyApte loke / sa dIpa anukrama [1098] SAMEniraul a ~441~ Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1101] - "niyukti: [747] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||747|| kathaM nagnakazcakaman vadhako na bhavati yadyadhyAtmavizuddhirneSyate, tasmAdadhyAtmavizudhyA dezitamahiMsakatvaM jinakhelokyahai darzibhiriti / ka pradarzitaM tadityata AhaucAliyami pAe IriyAsamiyassa saMkamahAe / vAvajeja kuliMgI marija taM jogamAsajjA // 748 // na ya tassa tannimitto baMdho suhamovi desio samae / aNavajo u paogeNa sababhAveNa so jamhA // 749 // 'uccAlite' utpATite pAde sati IryAsamitasya sAdhoH saGkamArthamutpATite pAde ityatra saMbandhaH, vyApadyeta saMghaTanaparitApanaiH, kaH-'kuliGgI' kutsitAni liGgAni-indriyANi yasyAsau kuliGgI-dvIndriyAdiH, sa paritApyeta utpATite pAde | sati,niyate cAsau kuliGgI, 'ta' vyApAdanayogam 'AsAdya prApya / na ca tasya tannimitto bandhaH sUkSmo'pi dezitaH hai 'samaya siddhAnte, kiM kAraNa ?, yato'navadyo'sau sAdhustena 'vyApAdanaprayogeNa' vyApAdanavyApAreNa, kathaM ?-'sarva bhAvena' sarvAtmanA, manovAkkAyakarmabhiranavadyo'sau yasmAttasmAnna sUkSmo'pi bandhastasyeti / kiMcanANI kammarasa khayahamuDio'NuTTito ya hiMsAe / jayai asadaM ahiMsatyamuDio avahao sou // 750 // tassa asaMceayao saMceyayato ya jAiM sttaaii| jogaM pappa viNassaMti natthi hiMsAphalaM tassa // 751 // joya pamatto puriso tassa yajogaM pahuMca je sattA / vAvajjate niyamA tersi sohiMsao hoi // 752 // jevi na vAvajatI niyamA tesiM pahiMsao so u / sAvajjo u paogeNa saSabhAveNa so jamhA // 753 // | jJAnamasyAstIti jJAnI-samyagajJAnayukta ityarthaH, karmaNaH kSayArtha cotthita udyata ityarthaH, tathA hiMsAyAmanavasthitaH NA dIpa anukrama [1101] - C-2 ~442~ Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1107] - "niyukti: [753] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||753|| zrIoSa- prANivyaparopaNe na vyavasthita ityarthaH, tathA jayati karmakSapaNe prayatna karotItyarthaH, 'asati zaThabhAvarahito yalaM karoti adhyAtmazu niyuktiHna punarmidhyAbhAvena samyagajJAnayukta ityarthaH, tathA 'ahiMsatyamuhioM tti ahiMsArtha 'usthitA' udyuktaH kintu sahasA vAvahiMsadroNIyA kathamapi yalaM kurvato'pi prANivadhaH saMjAtaH sa evaMvidhaH avadhaka eva sAdhuriti / tatrAnayA gAthayA bhaGgakA aSTau sUcitA- katA ni. vRttiH stadyathA-nANI kammassa khayaTuM uDio hiMsAe aNuDio 1, nANI kammakhayahamuDio hiMsAe ya Thio 2 nANI kmmss| 748-749 prmttaaprm||220|| khayahU~ navi Thio hiMsAe puNa pamatto'vi navi Thio, devajogeNa kahavi tappaese pANiNo nAsI, esa taimo asuddho yaSTREET 3 nANI kammassa khayaTuM no Thio hiMsAe ya Thio 4 tathA ajJAnI mithyAjJAnayukta ityarthaH kammassa khayaTThamuDio hiMsAe hiMse ni. na Thio 5 annANI kammakhayaTThamudio hiMsAe ya Thio 6 annANI kammassa khayaha noTio hiMsAe ya Nodio esa sattamo, 750.753 annANI kammassa khayaTTha NoDio hiMsAe ya Thio esa aTThamo, tatra gAthAprathamArDena zuddhaH prathamo bhaGgakaH kathitaH, pazcA-18 na ca dvitIyabhaGgakA sUcitaH, kathaM ?, jayatitti karmakSapaNa udyataH, 'asahati samyagajJAnasaMpannaH 'ahiMsatthamuDio'tti ahiMsAyAM 'utthitaH' abhyudyataH, kintu sahasA prayatnaM kurvataH prANiSadhaH saMjAtaH sa caivaMvidho'vadhakaH zuddhabhAvatvAt / / |'tasya' evaMprakArasya jJAninaH karmakSayArthamabhyudyatasya 'asaMcetayataH' ajAnAnasya, kiM , sattvAni, kathaM -prayatna-18 vato'pi kathamapi na dRSTaH prANI vyApAditazca, tathA 'saMcetayataH jAnAnasya kathamastyatra prANI jJAto dRSTazca na ca // 220 // prayatnaM kurvatA'pi rakSituM pAritaH, tatazca tasyaivaMvidhasya yAni sattvAni 'yoga' kAyAdi prApya vinazyanti tatra nAsti | tasya sAdhohiMsAphala-sAmparAyika saMsArajananaM duHkhajananamityarthaH, yadi paramIryApratyayaM karma bhavati, tavaikasmin samaye| dIpa anukrama [1107] ~443~ Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1107] - "niyukti: [753] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||753|| baddhamanyasmin samaye kSapayati / yazca pramattaH puruSastasyaivaMvidhasya saMvandhinaM 'yoga' kAyAdi 'pratItya' prApya ye satyA vyApAdyante 'teSAM sattvAnAM 'niyamAdU' avazya 'saH puruSo hiMsako bhavati tasmAtpramattatAbhAji krmbndhkaarnnaani|| ye'pi sattvA na vyApAdyante teSAmaSyasI niyamAddhiMsakaH, kartha ?, 'sAvajjo upayogeNa' sahApadyena vartata iti sAvadya:sapApa ityarthaH, tatazca sAvadyo yataH 'prayogeNa' kAyAdinA 'sarvabhAvena' sarvaiH kAyavADamanobhiH, ataH avyApAdayannapi vyApAdaka evAsI puruSaH sapApayogatvAditi / yatabaivamataH AyA ceva ahiMsA AyA hiMsatti nicchao eso|jo hoi appamatto ahiMsao hiMsao iyaro // 754 // | AtmaivAhiMsA Atmaiva hiMsA ityayaM nizcaya ityarthaH / kathamasAvahiMsakaH kathaM vA hiMsakaH ? ityata Aha-'jo hoI ityAdi, yo bhavati 'apramattaH' prayalavAnityarthaH sa khalvevaMvidho'hiMsako bhavati, 'hiMsao iyaro'tti 'itara' pramatto yaH sa hiMsako bhavatItyayaM paramArthaH / athavA'nenAbhiprAyeNeyaM gAdhA vyAkhyAyate, tatra naigamasya jIveSvajIveSu ca hiMsA, hai tathA ca vaktAro loke dRSTAH, yaduta jIvo'nena hiMsito-vinAzitaH, tathA ghaTo'nena hiMsito-vinAzitaH, tatazca sarvatra hiMsAzabdAnugamAt jIveSvajIveSu ca hiMsA naigamasya, ahiMsA'pyevameveti, sanavyavahArayoH SaTsu jIvanikAyeSu hiMsA, sa-| vahazcAtra dezamAhI draSTavyaH sAmAnyarUpazca naigamAntarbhAvI, vyavahArazca sthUlavizeSagrAhI lokavyavaharaNazIlazcArya, tathA cAha-loko bAhulyena SaTsveva jIvanikAyeSu hiMsAmicchatIti, RjusUtrazca pratyeka pratyekaM jIve jIve hiMsA vyatiriktAmicchatIti, zabdasamabhirUDaivaMbhUtAzca nayA AtmaivAhiMsA Atmaiva hiMseti, etadabhiprAyeNavAha-'AyA ceva' ityAdi, AtmaivA dIpa anukrama [1107] CASSESARSAX Durasiaram.org ~ 444~ Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||754|| dIpa anukrama [1108] zrIzroSaniryutiH droNIyA vRti: // 221 // Educati "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [754] + bhASyaM [ 322...] + prakSepaM [30...]" mUlaM [1108 ] * muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH hiMsA Atmaiva hiMsA ityayaM nizcayanayAbhiprAyaH kutaH 1, yo bhavatyapramattI jIvaH sa khalvaMhiMsakaH, itarazca pramattaH, tatazca sa eva hiMsako bhavati, tasmAdAtmaivAhiMsA Atmaiva hiMsA ayaM nizcayaH - paramArtha iti / idAnIM prakArAntareNa tathAvidhapariNAmavizeSAt hiMsAvizeSaM darzayannAha - jo ya paogaM juMjaha hiMsatthaM jo ya annabhAveNaM / amaNo u jo paDaMjara ittha viseso mahaM vRtto // 755 / / hiMsatthaM juMjato sumahaM doso anaMtaraM iyaro / amaNo ya appadoso joganimittaM ca vinneo / / 756 / / rato vA duTTho vA mUDho vA jaM pauMjai paogaM / hiMsAvi tattha jAya tamhA so hiMsao hoi // 757 / / na ya hiMsAmiteNaM sAvajreNAvi hiMsao hoi / suddhassa u saMpattI aphalA bhaNiyA jiNavarehiM // 758 // yazca jIvaprayogaM manovAkkAyakarmabhihiMsArthaM yunakti prayuGkte yazcAnyabhAvena, etaduktaM bhavati-lakSyavedhanArthaM kANDaM kSiptaM yAvatA'nyasya mRgAderlagnaM, tatazcAnyabhAvena yaH prayogaM prayuGkte tasyAnantaroktena puruSavizeSeNa saha mahAn vizeSaH / tathA 'amanaskazca' manorahitaH - saMmUrcchaja ityarthaH, sa ca yaM prayogaM kAyAdikaM prayuGkte, atra vizeSo mahAnuktaH, etaduktaM bhavati-yo jIvo manovAkkAyaihiMsArthaM prayogaM prayuGkte tasya mahAna karmabandho bhavati, yazcAnyabhAvena prayuGkte tasyAlpataraH karmabandhaH yazcAmanaskaH prayogaM prayuGkte tasyAlpatamaH karmabandhaH, tatazcAtra vizeSo mahAn dRSTa iti / etadeva vyAkhyAnayannAha - hiMsArtha prayogaM prayuJjan sumahAn doSo bhavati, itarazca yo'nyabhAvena prayuGkte tasya mandataro doSo bhavatyalpatara ityarthaH, tathA 'amana| skazca' saMmUrcchanajaH prayogaM prayuJjan alpataratamadoSo bhavati / ato 'yoganimittaM' yogakAraNikaH karmabandho vijJeya For Parts Only ~ 445~ AtmahicA hiMse ni. 754jJAnA dibhihiMsA yAM tArata jyaM ni. 755-758 isl // 221|| Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1112] - "niyukti: [758] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||758|| iti / kiza-raktA' AhArArtha siMhAdiH, 'viSTaH' sarpAdiH, 'mUDhaH' vaidikAdiH, sa evaMvidho rakto vA dviSTo vA| mUDho vA ye 'prayoga' kAyAdika prayukne tatra hiMsA'pi jAyate, apizabdAvanRtAdi copajAyate, athavA hiMsA'pyevaM raktAdibhAvenopajAyate na tu hiMsAmAtreNeti vakSyati, tasmAtsa hiMsako bhavati yo raktAdibhAvayukta iti, na ca hiMsayaiva hiNsko| bhavati, tathA cAhana ca hiMsAmAtreNa sAvadhenApi hiMsako bhavati, kutaH, zuddhasya puruSasya karmasaMprAptiraphalA bhaNitA jinavarairiti / kiJca|jA jayamANassa bhaye ghirAhaNA suttavihisamaggassa / sA hoi nijaraphalA ajjhasthavisohijattassa / / 759 // paramarahassamisINaM samattagaNipiMDagajharitasArANaM / pariNAmiyaM pamANaM nicchayamavalaMbamANANaM // 760 // nicchayamavalaMyaMtA nicchayao nicchayaM ayANaMtA / nAsaMti caraNakaraNaM vAhirakaraNAlasA kei // 761 // yA virAdhanA yatamAnasya bhavet , kiMviziSTasya sataH 1-sUtravidhinA samaprasya-yuktasya gItArthasyetyarthaH, tasyaivaM vidhasya yA bhavati virAdhanA sA nirjarAphalA bhavati, etaduktaM bhavati-ekasmin samaye baddhaM karmAnyasmin samaye kSapayatIti, kiMviziSTasya :-'adhyAtmavizodhiyuktasya' vizuddhabhAvasthetyarthaH / kica,-parama-pradhAnamidaM rahasya-tattvaM, keSAm ?-'RSINAM' suvihitAnAM, kiMviziSTAnAM -samarma ca tad gaNipiTagaM ca samapragaNipiTakaM tasya kSaritaH-patitaH sAra:-prAdhAnyaM yaiste samagragaNipiTakakSaritasArAsseSAmidaM rahasya, yaduta 'pAriNAmikaM pramANaM' pariNAme bhavaM pAriNAmikaM, zuddho'zuddhazca cittapariNAma ityarthaH, kiMviziSTAnAM satAM pAriNAmikaM pramANaM ?-nizcayanayamavalambamAnAnAM, yataH zandAdinizcayanayAnAmida dIpa anukrama [1112] SCSSRess iralauneurary.orm ~446~ Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1115] - "niyukti: [761] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||761|| da meva darzanaM, yaduta-pAriNAmikamicchantIti / Aha-yadyayaM nizcayastato'yamevAvalambyatAM kimanyeneti , ucyate- yatanayAni nizcayamavalambamAnAH puruSA 'nizcayataH' paramArthato nizcayamajAnAnAH santo nAzayanti caraNakaraNaM, kathaM -'bAhyakara- jarA nizca paNAlasAH' bAhya-paiyAvRttyAdi karaNaM tatra alasAH-prayalarahitAH santazcaraNakaraNaM nAzayanti, kecididaM cAGgIkurvanti yavyavahArI vRttiH yaduta parizuddhapariNAma eva pradhAno natu bAhyakriyA, etacca nAGgIkartavyaM, yataH pariNAma era bAhyakriyArahitaH zuddho na ni. 759 761mAya bhavatIti, tatazca nizcayavyavahAramatamubhayarUpamevAGgIkartavyamiti / uktamupadhidvAram , idAnImAyatanadvAravyAcikhyAsayA // 222 // tanetareni. |saMbandha pratipAdayannAha 762.763 evamiNaM uvagaraNaM dhAremANo vihIsuparisuddhaM / havati guNANAyataNaM avihi asuddhe aNAyayaNaM // 762 // "evam' uktanyAyena upakaraNaM dhArayan vidhinA 'parizuddhaM' sarvadoSavarjita, kiM bhavati ?-guNAnAmAyatanaM-sthAnaM / bhavati / atha pUrvoktaviparItaM kriyate yadutAvidhinA dhArayati avizuddhaM ca tadupakaraNaM, tato'vidhinA'zuddhaM priyamANaM tade| vopakaraNam 'anAyatamam' asthAnaM bhavatIti / idAnImanAyatanasyaiva paryAyazabdAn pratipAdayannAha-- sAvajamaNAyataNaM asohiThANaM kusiilsNsggii| egaTThA hoti padA ete vivarIya AyapaNA // 763 // sAvadyamanAyatanamazodhisthAnaM kusIlasaMsaggI, etAnyekArthikAni padAni bhavanti, etAnyeva ca viparItAni Ayatane // 222 // bhavanti, katham -asAvadyamAyatanaM zodhisthAnaM susIlasaMsaggIti / atra cAnAyatanaM varjayitvA''yatanaM gaveSaNIyam , etadevAha-- dIpa anukrama [1115 Alanditurary.orm ~447~ Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1117] - "niyukti: [763] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-[2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||763|| bajettu aNAyataNaM AyataNagavesaNaM sayA kujA / taM tu puNa aNAyayaNaM nAyaI davabhAveNaM // 764 // dave ruhAidharA aNAyataNaM bhAvao duvihameva / loiyaloguttariyaM tahiyaM puNa loiyaM iNamo // 765 // khariyA tirikkhajoNI tAlayara samaNa mAhaNa susaanne| bagguriya vAha gummiya hariesa puliMda macchaMdhA // 766 // khaNamavina khamaM gaMtuM aNAyataNasevaNA muvihiyANaM / jaMgaMdha hoi varNa taMgadhaM mAruo vAi // 767 // je anne evamAdI logaMmi duguMchiyA garahiyA ya / samaNANa va samaNINa va na kappaI tArise vAso // 768 // aha louttariyaM puNa aNAyataNaM bhAvato muNeyavaM / je saMjamajogANaM kareMti hANi samatthAvi / / 769 // aMbassa ya niMbassa ya duhaMpi samAgayAI muulaaii| saMsaggIeN viNaTTho aMyo nibattaNaM ptto|| 770 // suciraMpi acchamANo nalathaMgho ucchuvADamajhami / kIsa na jAyai mahuro jai saMsaggI pamANaM te ? // 771 // suciraMpi acchamANo verulio kAyamaNiyaomIse / na uvei kAyabhAvaM pAhannaguNeNa niyaeNa // 772 / / bhAvugaabhAvugANi ya loe duvihAI huMti dbaaii| verulio tattha maNI abhAvugo annadaveNaM // 773 // UNagasayabhAgeNaM ciMbAI pariNamati tabbhAcaM / lavaNAgarAisu jahA bajeha kusIlasaMsaggI // 774 / / varjayitvA'nAyatanamAyatanasya gaveSaNaM 'sadA' sarvakAlaM kuryAt , tatpunaranAyatanaM dravyato bhAvatazca jJeyam / tatra dravyAnAyatanaM pratipAdayannAha 'dravye dravyaviSayamanAyatanaM rudrAdInAM gRham / idAnIM bhAvato'nAyatanamucyate, tatra bhAvato| hai dvividhameva-laukikaM lokottaraM ca, tatrApi laukikamanAyatanamidaM varttate-kharie'tti yakSarikA yatrAste tadanAyatanaM, dIpa anukrama [1117] DSCAREE-%- - mo038 - ~ 448~ Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1128] - "niyukti: [774] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: zrIogha- prata gAthAMka ni/bhA/pra ||774|| droNIyA vRttiH // 22 // tathA tiryagyonayazca yatra tadayanAyatanaM, tAlAyarA-cAraNAste yatra tadanAyatana, zramaNAH-zAkyAdayate yatra, tathA prAhmaNA anAyatanayatra tadanAyatanaM , zmazAnaM cAnAyatanaM, tathA vAgurikA-thyAdhA gulmikA-gottipAlA hariesA pulindA matsyabandhAzca yatra varjanaM ni. tadanAyatanamiti, eteSu cAnAyataneSu kSaNamapi na gantavyam, tathA cAha-kSaNamapina kSama' yogyamanAyatanaM gantuM, tathA sevanA 764-774 cAnAyatanasya suvihitAnAM karnu 'na kSamaM' na yuktaM, yato'yaM doSo bhavati-'jaMgaM, hoi vaNaM taMgadhaM mAruo vAtitti sugamam / ye'nye evamAdayo loke jugupsitA garhitAzca byakSarikAdyanAyatanavizeSAstatra zramaNAnAM zramaNInAM vA na kalpate tAdRze vAsa iti / uktaM laukika bhAvAnAyatanam , idAnIM lokottaraM bhAvAnAyatanaM pratipAdayannAha-atha lokottaraM punara-14 nAyatanaM bhAvata idaM jJAtavyaM, ye prabajitAH saMyamayogAnAM kurvanti hAni samardhA api santastallokottaramanAyatanam / taizcaiva-18 vidhaiH saMsargI na karttavyA, yata Aha-avetyAdi sugamA // para Aha-suira' mityAdi sugamA // tathA para 8 evAha-'suira'mityAdi sugamA / AcArya Aha-dravyANi dvividhAni bhavanti-bhAvukAni abhAbukAni ca, tatrAmavRkSo| bhAvuko varttate nalastambazcAbhAvukaH, tatazcAbhAvukamaGgIkRtyaitad draSTavyamiti, yAni punarbhAvukAni dravyANi teSAM nyUno yaH zatatamo bhAgaH sa yadi lavaNAdinA vyApyate tatastadravyaM carmAdi lavaNabhAvena pariNamati / etadevAha-nyUnazvAsI zata|tamabhAgazca nyUnazatatamabhAgastena nyUnazatatamabhAgena lavaNAdivyAptena 'vimyAni' carmakASThAdIni tAni lavaNena-nyUna // 22 // | zatatamabhAgaspRSTena 'tadbhAvaM lavaNabhAvaM pariNamanti lavaNAkarAdiSu yathA, etaduktaM bhavati-kASThAdibimbasya zatatamo yo / dIpa anukrama [1128] CARD: ~449~ Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1128] - "niyukti: [774] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||774|| vibhAgo'sAvapi nyUnaH sa evaMvidho lavaNAkarAdiSu yadi sparza prApnoti tatastatkASThaM sarva lavaNarUpaM bhavati, tasmAtsto kA'pi kuzIlasaMsargibahumapi sAdhusaGghAta dUSayati yasmAttasmAdvarjayet kuzIlasaMsargamiti / tathA,mAjIco aNAinihaNo sambhAvaNabhAvio ya saMsAre / khippaM so bhAvijai melaNadosANabhAveNaM / / 775 // jaha nAma maharasalilaM sAgarasalilaM kameNa saMpattaM / pAvara loNiyabhAvaM melaNadosANubhAveNaM // 776 / / evaM khu sIlamaMto asIlamaMtehi melio sNto| pAvai guNaparihANI melaNadosANubhAveNaM / / 777 // 18 sugmaaH|| yasmAdevaM tasmAt, daNANassa daMsaNassa ya caraNassa ya jattha hoi uvghaato| bajjejacajabhIrU aNAyayaNavajao khippaM // 778 // jJAnasya darzanasya cAritrasya ca 'yantra' anAyatane bhavatyupaghAtastadvarjayedavadyabhIru:-sAdhuH, kiMviziSTaH -anAyatanaM varjayatIti anAyatanavarjakaH, sa evaMvidhaH kSipramanAyatanamupaghAta iti matvA varjayediti / idAnIM vizeSato'nAyatanaM pradarzayannAhajattha sAhammiyA vahave, bhinnacittA aNAriyA / mUlaguNapaDisevI, aNAyataNaM taM ciyANAhi // 771 // jattha sAhammiyA bahave, bhinnacittA aNAriyA / utsaraguNapaDisevI, aNAyataNaM taM ciyANAhi // 780 // jatya sAhammiyA bahave, bhinnacittA aNAriyA / liMgavesapaDicchannA, aNAyataNaM taM ciyANAhi // 781 // PL sugamA, navaraM-mUlaguNAH prANAtipAtAdayastAn pratisevanta iti mUlaguNapratisevinaste yatra niSasanti tadanAyatana dIpa anukrama [1128] ~450~ Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1136] - "niyukti: [781] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||781|| zrIopa- miti / sugamA, navaram-uttaraguNAH "piMNDassa jA visohI" ityAdi, tatpratisevino ye / sugamA, navaraM liGgavepamAtreNa anAyatanA niyukiH praticchannA bAhyato'bhyantarataH punarmUlaguNapratisevina uttaraguNapratisevinazca te yatra tadanAyatanamiti / uktaM lokottara- yatane ni. droNIyA bhAvAnAyatanaM, tatpratipAdanAJcoktamanAyatanasvarUpam , idAnImAyatanapratipAdanAyAha 775-784 vRttiH AyayaNapi ya duvihaM dace bhAve ya hoi nAyavaM / dami jiNagharAI bhAvaMmi ya hoi tivihaM tu // 782 // pratiSevaNA. jattha sAhammiyA bahave, sIlamaMtA bahussuyA / carittAyArasaMpannA, AyayaNaM taM viyANAhi // 783 // | bhedAH ni. // 224aa Ayatanamapi dvividha-dravyaviSaye bhAvaviSaye ca bhavati, tatra dravye jinagRhAdi, bhAve bhavati trividhaM jJAnadarzanacAri-IN satrarUpamAyatanamiti / 'jatthe tyAdi sugamA / suMdarajaNasaMsagI sIladaridapi kuNai sIlahUM / jaha merugirIjAyaM taNapi kaNagattaNamuvei / / 784 // sugamA / uktamAyatanadvAram , idAnIM pratisevanAdvAravyAcikhyAsayA sambandhapratipAdanAyAhaevaM khalu AyayaNaM nisevamANassa hujja sAhussa / kaMTagapahe va chalaNA rAgahose smaasn|| 785 / / dAraM / 'evam' uktena nyAyena AyatanaM sevamAnasyApi sAdhorbhavet kaNTakapatha iva chalanA, kimAsAtha, ata Aha-rAgadvepI samAzritya / sA ca rAgadveSAbhyAM pratisevanA dvividhA bhavati, etadevAha* paDisevaNA ya duvihA mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / mUlaguNe chaTThANA uttaraguNi hoi tigamAI // 786 // // 224 // pratisevanA'pi dvividhA-mUlaguNe uttaraguNe ca, tatra gUlaguNaviSaye pratisevanA 'padasthAnA' prANAtipAtAdilakSaNA dIpa anukrama [1136] For P OW ~ 451~ Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1140] - "niyukti: [786] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||786|| vakSyati ca, uttaraguNaviSayA ca pratisevanA bhavapti nikAdikA, taccedaM trikam-udgama utpAdanA eSaNA ca, etadeva trikamAdiryasyA uttaraguNapratisevanAyAH sA tathAvidhA, AdigrahaNAtsamitayo bhAvanA tapo dvividhamityevamAdIni gRhyante / idAnIM mUlaguNAn vyAkhyAnayanAha hiMsAliyacorike mehunnapariggahe ya nisibhatte / iya chaTThANA mUle uggamadosA ya iyaraMmi // 787 // hiMsA'lIka caurya maithunaM parigrahaH tathA nizibhakkaM ceti, evaM SaTsthAnA mUlaguNapratisevanA draSTavyA, udgamadoSAdikA cetarA uttaraguNapratisevanA draSTavyA AdigrahaNAdutpAdanaiSaNAdayaH parigRhyante / idAnIM pratisevanAyA eva ekAthikAnAM hai pratipAdanAyAhapaDisevaNA mahalaNA bhaMgo ya virAhaNA ya khalaNA ya / uvaghAo ya asohI savalIkaraNaM ca egtttthaa||788|| pratisevaNA mailaNA bhaGgo virAdhanA khalanA upaghAtaH azodhiH zabalIkaraNaM cetyekArthikAH zabdA iti / uktaM pratihai sevanAdvAram , idAnImAlocanAdvArasaMbandhapratipAdanAyAha| chaTThANA tigaThANA egatare dosu vAvi chalieNaM / kAyavA u visohI suhA dukkhakkhayahAe // 789 // - 'SaTrasthAne' prANAtipAtAdike udgamAdike ca trike, anayorekatare dvayorvA 'chalitena' skhalitena satA sAdhunA kartavyA vizuddhiH, kiMviziSTA ?-'zuddhA' niSkalaGkA duHkhakSayArthaM kartavyeti / sA ca vizuddhirAlocanApUrvikA bhavatItikRtvADalocanA pratipAdayannAha dIpa anukrama [1140] Tunaturamom ~ 452~ Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1144] - "niyukti: [790] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||790|| AloyaNA u duvihA mUlaguNe ceca uttaraguNe ya / ekkakA caukannA duvagga siddhAvasANA ya // 79 // mUlottarapra AlocanA ca dvividhA-mUlaguNAlocanA uttaraguNAlocanA ceti, sA dvividhA'pyekaikA-mUlaguNAlocanA uttaraguNA-18/tiSevA ni. droNIyAlocanA ca catuSkarNA bhavati 'duvaggatti dvayorapi sAdhusAdhvIvargayorekaikasya catuSkarNA bhavati, eka AcAryoM dvitIyazcA-787 prativRtti locakaH sAdhuH evaM sAdhuvarge catuSkarNA bhavati, sAdhvIvarge'pi catuSkarNA bhavati, ekA pravartinI dvitIyA tasyA eva yA Alo- pevaNakA 4 cayati sAdhvI, evaM sAdhuvarge sAdhvIvarge ca catuSkarNA bhavati, athavA ekaikA mUlaguNe uttaraguNe ca catuSkarNAdvayozca sAdhusAdhvI- thakA ni. // 225 // vargayormilitayoraSTakarNA bhavati, kadham ?, AcArya AtmadvitIyaH pravartinI cAtmadvitIyA Alocayati yadA tadA'STakarNATa 788Alo canAtadekA bhavati, sAmAnyasAdhvI vA yadyAlocayati tadA'pyaSTakaNaiveti, ahavA chakannA hojA yadA vuho Ayario havaha tadA VIRTH egassavi sAhuNIdugaM Aloei evaM chakannA havati, sabahA sAhuNIe appabitiyAe Aloeaba na uegAgiNIetti / evaM 879-791 tAvadutsargata AcAryAya Alocayati, tadabhAve sarvadezeSu nirUpayitvA gItArthAyAlocayitavyaM, evaM tAvadyAvatsiddhAnAma-18 vizuddhi pyAlocyate sAdhUnAmabhAve, tatazcaivaM siddhAvasAnA AlocanA dAtavyeti / idAnImAlocanAyA ekArthikAni pratipAdayannAha- ni.792 | AloyaNA viyaDaNA sohI sambhAvadAyaNA ceva / niMdaNa gariha viudRNa saluddharaNaMti egaTThA / / 791 // AlocanA vikaTanA zuddhiH sadbhAvadAyaNA jiMdaNA garahaNA viudRrNa salluddharaNaM cetyekAthikAnIti / AlocanAdvAraM samAtam , idAnIM vizuddhidvAravyAcikhyAsayA''haetto saddharaNaM bucchAmI dhIrapurisapannattaM / jaM nAUNa suvihiyA kareMti dukkhakkhayaM dhIrA // 792 / / dIpa anukrama [1144] 164504500-40 I12Pull HATurasurary.org ~ 453~ Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41 / 1) prata gAthAMka ni/bhA/pra ||793 || dIpa anukrama [1146] Educator "oghaniryukti"- mUlasUtra - 2 / 1 (mUlaM + niryuktiH +vRttiH) "niryuktiH [ 793] + bhASyaM [ 322... ] + prakSepaM [30...]" mUlaM [1146 ] * muni dIparatnasAgareNa saMkalita 80 AgamasUtra [41/1], mUla sUtra- [ 2/1] "oghaniryukti" mUlaM evaM droNAcArya viracitA vRttiH duvihA ya hoi sohI davasohI ya bhAvasohI ya / dami basthamAI bhAve mUlattaraguNe // 793 // chattIsaguNasamannAgaeNa teNavi avassa kAyavA / parasakkhiyA visohI suvi vavahArakusaleNaM // 794 // jaha sukusalo'vi vijjo annarasa kahei appaNo vaahii| soUNa tassa vijabhsa sovi parikammamArabhai / / 795 / / | evaM jANaMteNavi pAyacchittavihimappaNo sammaM / tahavi ya pAgaDatarayaM AloetavayaM hoi // 796 // gaMtRRNa gurusakAsaM kAUNa ya aMjaliM viNayamUlaM / saveNa attasohI kAryavA esa uvaeso // 797 // nahu sujjhaI samallo jaha bhaNiyaM sAsaNe dhuvarayANaM / uddhariyasasallo mujjhai jIvo yuyakileso // 798 // sahasA aNNANeNa va bhIeNa va pilieNa va pareNa / vasaNeNAyaMkeNa va mUDheNa va rAgadosehiM // 799 / / jaM kiMci kayamaka na hu taM labbhA puNo samAyariDaM / tassa paDikkamiyAM na hu taM hiyaeNa voTa // 800 // jaha bAlo jaMpato kajjamakajjaM va ujjudhaM bhaNai / taM taha AloejA mAyAmayavippamuko u // 801 // tassa ya pAyacchitaM jaM maggavika gurU uvaiti / taM taha AyariyAM aNavajjapasaMga bhIeNaM // 802 // navi taM satyaM va visaM va duppauto va kuNai vethAlo / jaMtaM va duppauttaM sappo va pamAiNo kuddho // 803 // jaM kuNai bhAvasalaM aNuddhiyaM uttamadvakAlaMmi / dullabhaSohIyasaM anaMta saMsAriyataM ca // 804 // ata UI zalyoddharaNaM vakSye dhIrapuruSaprajJaptaM, 'yat' zasyoddharaNaM jJAtvA suvihitAH kurvanti duHkhakSayaM dhIrA iti / dvividhA bhavati zuddhi:- dravyazuddhizca bhAvazuddhizca tatra 'dravye' dravyaviSayA zuddhirvastrAdInAmavagantavyA, bhAve tu mUlottaraguNeSu zuddhi For Parts Only ~ 454 ~ Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1158] - "niyukti: [804] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...] . muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata zrIoghaniyuktiH droNIyA vRttiH gAthAMka ni/bhA/pra ||804|| // 226 // ticyA, etaduktaM bhavati-mUlaguNottaraguNAlocanayA bhAvazuddhirbhavatIti / evaM tAvanmUlaguNottaraguNeSu chalitenAlocanA, vizuddhiH dAtavyA / idAnIM yasmai AlocanA dIyate tenApyAlocayitavyamiti, etadeva pradarzayannAha-jAtikulabalarUpAdiSaTtriMzadguNa- ni. 793samanvitenApyavazya parasAkSikI zuddhiH karttavyA suSTupi jJAnakriyAvyavahArakuzalena-suvihiteneti / atrodAharaNaM dIyate 804 yathA kuzalo'pi vaidyo'nyasmai vaidyAya kathayati AtmacyAdhi, zrutvA ca tasya vaidyasya so'pi vaidyo yasmai kathitaM sa pratikarma Arabhate / evaM jAnatA'pi prAyazcittavidhimAtmanaH samyakaraNena tathA'pi prktttrmaalocyitvymvshymiti| kinyc-sugmaa| 'nahu' naiva zuddhyati sazalyaH puruSaH, kathaM punaH zuddhayati ?, yathA bhaNitaM dhutarajaso zAsane tathA zuddhayati, kathaM punaH zudhyati ata Aha-udRtasarvazalyo jIvaH zuddhyati dhutakleza iti, tasmAdyadyapi kathamapi kizcidakArya kRtaM tathA'pyAlocayitavyam / kathaM punastaskRtaM bhavatItyata Aha-'sahasA' apratarkitameva prANivadhAdikamakArya yadi kRtaM tatastasmAtpratikramitacyA mityetat dvitIyagAthAyAM vakSyate, ajJAnena ca kRtaM na tatra prANI jJAto vyApAditazca, bhItena-AtmabhayAt mA bhUdaya mAM mArayiSyatItyataH prANavyaparopaNaM yadi kRtaM, preritena vA pareNa yadi kRtaM, vyasanena vA ApadA yadi kRtaM AtaGkena vAgcarAdyupasargeNa yadi kRtaM mUDhena vA-rAgadveSairyatkRtaM kizcidakArya tataH yatkizcitkRtamakArya tatpunaH 'nahu' naiva smaacrituN| labbhA-upalabhyeta yathA tathA pratikramitavyaM, etaduktaM bhavati-kizcidakAryaM kRtvA punaryathA naiva kriyate tathA tasya prati 226 // kramitavyaM, na punastadakArya hRdayena voDhavyaM, sarvamAlocayitavyamityarthaH / kathaM punastadAlocayitavyamityata Aha-tasya | PIca sAdhoyatprAyazcittaM mArgavido gurava upadizanti tatprAyazcittaM 'tathA' tenaiva vidhinA''caritavyaM, katham ?, anavasthA ROCK dIpa anukrama [1158] + + ~455~ Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1158] - "niyukti: [804] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: prata gAthAMka ni/bhA/pra ||804|| IC prasaGgabhItena satAsslocayitavyam , anavasthA nAma yadyakAryasamAcaraNAtprAyazcittaM na dIyate kriyate vA tato'nyo'pi! evameva samAcarati yaduta prANivyaparopaNAdI na kizcitprAyazcitaM bhavati tatazca samAcaraNe na kazciddoSa iti, evamanava-14 sthAprasaGgabhItena sAdhunA prAyazcittaM samAcaritavyamiti / itazcAlocayitavyam-na tatkaroti duHkhaM zakhaM nApi viSa nApi 'duSpayuktA dusAdhito vetAlaH yantraM vA duSpayuktaM sarpo vA kruddhaH pramAdinaH puruSasya duvaM karoti yatkaroti bhAvazalyamanuvRtam 'uttamArthakAle anazanakAle, kiM karotItyata Aha-'durlabhabodhikatvaM anantasaMsAritvaM ceti, etanmahAduHkhaM karoti bhAvazalyaM anuddhRtaM, zastrAdiduHkhAni punarekabhava eva bhavanti, ataH saMyatena sarvamAlocayitavyam / to uddharati gAravarahitA mUlaM puNabhavalayANaM / micchAdasaNasallaM mAyAsalaM niyANaM ca // 805 // uddhariyasabasallo AloiyaniMdio gurusagAse / hoi atiregalahuo ohariyabharo va bhAravaho // 806 // uddhariyasabasallo bhattaparinnAeN dhnniymaautto| maraNArAhaNajutto caMdagavejha samANei / / 807 // ArAhaNAi jutto samma kAUNa suvihio kAlaM / ukkosaM tinni bhave gaMtUNa labheja nivANaM // 808 // | - tata evamAlocya gAravarahitA munayaH 'uharanti' utpATayanti mUlaM punarbhavalatAnAM yena mithyAdarzanazalyaM mAyAzalyaM / nidAnazalyaM coddharantIti / sugamA, navaram-atirekam-atyartha laghurbhavati, 'oharitabhAroM' uttAritabhAraH 'bhAravahaH gardabhAdiH sa yathA laghurbhavati eSamAlocite sati karmalaghutvaM bhavatIti / yazcaivaMvidhaH sa uddhRtasarvazalyaH 'bhttprinnaae| bhaktapatyAkhyAne 'dhanikam' atyartham 'AyuktaH' prayatnaparo maraNArAdhanayuktaH, sa evaMvidhazcandrakavedhaM 'samAnayati' karo dIpa anukrama [1158] ~456~ Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (41/1) "oghaniyukti"- mUlasUtra-2/1 (mUlaM+niyukti:+vRtti:) mUlaM [1162] - "niyukti: [808] + bhASyaM [322...] + prakSepaM [30...]" muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-[41/1], mUla sUtra-2/1] "oghaniyukti" mUlaM evaM droNAcArya-viracitA vRtti: 18 zrIoSaniyuktiH droNIyA prata gAthAMka ni/bhA/pra ||808|| // 227 // tItyarthaH / atra ca kathAnaka rAdhAvedhe AvazyakAdavaseyamiti / kiJca-ArAdhanayA yuktaH prayalaparaH samyak kRtvA suvi-1 | vizuddhiguhitaH kAla punazca 'utkRSTataH' atizayena samyagArAdhanAM kRtvA zrIn bhavAn gatvA 'nirvANaM' mokSamavazyaM prAmotIti, NA: ni. etaduktaM bhavati-yadi paramasamAdhAnena samyak kAlaM karoti tatastRtIye bhave'vazya siddhyatIti / Aha paraH-utkRSTato'STabha 805-808 vAbhyantare sAmAyikaM prApya niyamAtsityatIti, jaghanyataH punarekasminneva bhave sAmAyikaM prApya sidbatItyuktaM granthAntare, upasaMhAra ni.809tatazca yaduktaM trIn bhavAnatItya siddhyatIti tadetatrApyutkRSTaM nApi jaghanyaM tatazca virodha iti, ucyate, anAlIDhasiddhAnta 811 sadbhAvena yatkiJciducyate, yattaduktaM jaghanyata ekenaiva bhavena sikSyatIti tadvavarSabhanArAcasaMhananamaGgIkRtyokaM, etacca 5 chevaTTikAsaMhananamaGgIkRtyocyate, chevadvikAsaMhanano hi yadyatizayenArAdhanaM karoti tatastRtIye bhave mokSa prAmoti, utkRSTazabdazcAtrAtizayA) dRSTavyo na tu bhavamaGgIkRtya, bhavAGgIkaraNe punaraSTabhirevotkRSTato bhave chevaTTikAsaMhanano siddharatIti / / esA sAmAyArI kahiyA bhe dhIrapurisapannattA / saMjamatavaDagANaM niggaMthANaM maharisINaM // 809 // evaM sAmAyAriM jujaMtA caraNakaraNamAuttA / sAha khavaMti kamma aNegabhavasaMciyamaNataM / / 810 // esA aNuggahatthA phuDaviyaDavisuddhavaMjaNAinnA / ikkArasahi saehiM eguNavannehi sammattA // 811 // sugmaaH|| (812). dIpa anukrama [1162] // iti zrImadroNAcAryaviracitA zrIoghaniyuktiTIkA mUlasUtrAlaGkRtA smaaptaa|| // zrIrasa ) munizrI dIparatnasAgareNa puna: saMpAdita: (AgamasUtra 41/1) "oghaniyukti" parisamApta: / ~ 457~ Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo nama: / | 41/1 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: sNpaaditshc| "oghaniyukti: mUlasUtra" [mUlaM + bhASyaM + droNAcArya-racitA vRttiH] | (kiMcit vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "oghaniyukti" mUlaM evaM vRtti: nAmeNa parisamAptA Remember it's a Net Publications of 'jain_e_library's' ~ 458~