Book Title: Yogshastra
Author(s): Hemchandracharya, Kesharsuri
Publisher: Balchand Sakarchand Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006022/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI hemacandrAmArya kRta. pAmazAdI (bhASAMtara) bhASata 2 kartA AcAryazrIvijya kezarasUrIzvarajI. |i prathaujaka. munizrI sudhAMzu vijayajI (zrI pIyuSa). 2Ajanaga2.. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: caurAnuM sAmarca = . .. kSiNoti yogaH pApAni, cirakAlArjitAnyapi / pracitAni yathaidhAMsi, kSaNAdevAzuzUkSaNiH / / 7 / / yogazAstra prathama prakAza dhaNA vakhatathI ekaThAM karela IdhaNAene ( lAkaDAMone) prabaLa agni eka kSaNavAramAM bALIne bhasma karI zake che. tema ghaNA kALathI pedA karelAM karmone paNa yoga kSaya kare che. - covAthI prApta thatI didho :cAraNAzIviSAvadhi, manaH paryAyasaMpadaH / yoga kalpadrumasyaitA, vikAsikusumazriyaH / / 9 / / yogazAstra prathama prakAza AkAzamAM cAlavAnI labdhi, nigraha anugraha karavAmAM samarthatAvALI labdhi, avadhijJAnanI saMpadA ane bIjAnA mananA paryAyane jANavAnI saMpadA, A sava yoga rUpa vRkSanA vikasvara thayelA puSponI zobhA che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikALa sarva zrImAna hemacaMdrAcArya viracita, zrI yogazAstra-bhASAMtara bhASAMtara kartA ganiSTha AcArya zrI kesarasUrijI mahArAja preraka : munizrI sudhAMzuvijayajI (zrI pIyUSa ) prakAzaka : bAlacaMda sAkaracaMda zAha * AvRtti pAMcamI. prata 1000 vikrama saMvata 2015 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa-patrikA. pUjyapAd, aneka sadguNasaMpanna, guruvarya zrImAn AcArya mahArAja zrIvijayakamalasUrIzvarajI marArAja. ApazrI pAse dIkSA laI ApazrInA Azraya tale rahI vidyAbhyAsa karyo, yoga jevA gahana viSayamAM paNa praveza karavA icchA thaI. temaja ApazrInI zAnta mudrA tathA sahanazIlatAnI uttama chApa mArA para paDI, ane tevA guNotuM anukaraNa karavA mArI manovRttio lalacAi, ityAdi aneka upakArotho AbhArita thayelo A ziSya 'yogazAstra' nuM bhASAMtara ApazrIne savinaya samarpaNa kare che te svIkArazIjI. da. ziSyANumuni kezaravijaya. irukkaikku kurrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr naakku Page #6 -------------------------------------------------------------------------- Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAganiSTha AcArya mahArAja zrI. vijayakezarasUrizvajI mahArAja yogazAstra bhASAntara, dhyAnadIpIkA, samyagaDhazana, sudazanAcaritra, malayastarI caritra vigere aneka graMthanA krartA. janma saM. 1933 pAlItANA, dIkSA saM. 1957 vaDodarA, 5 pada sa. 19 68 muMbaI, AcAryapada sa. 1983 bhAvanagara, vaga. saMvata 1987 amadAvAda, Page #8 -------------------------------------------------------------------------- Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara kartAnI prastAvanA. A AryAvarta prAcIna samayathI yoga vidyAnI parAkASTAe pahecelo hato. A bhArata bhUmipara aneka mahAtmAo ega vidyAmAM kuzaLa hatA. aneka labdhio ane siddhionA vegathI, nAstika svabhAvanA manuSyo upara paNa, AtmAnI aritatvatAnI UMDI chApa besADatA hatA. pratyakSapaNe punarjanmane anubhava karanArA, jAtiramaraNa jJAna dhAraka hoI, bIjA ne punarjanma viSe cesa khAtrI ApatA hatA temaja gabaLathI bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALa saMbaMdhI viprakRSTa-dUra vastunA saMzaya dUra karI AtmAnI jJAnAdi anaMta zaktionuM bhAna karAvatA hatA. - AvA aneka ratna purUSane dhAraka AryAvarta Aje jaDavidyAnA upAsakonA prabhAvathI zocanIya sthitimAM AvI paDyo che; yogavidyAne pracAra ghaNI maMda sthitimAM Avyo che ane yogavidyAmAM praviNa mahAtmA purUSo keNuM che te vicAravA jevuM thaI paDayuM che. A bhAratavarSa atyAre jaDa vastunI zodhakhoLamAM nipuNa evA pazcimAtya jananA saMgathI, sukha prAptine mATe yogavidyA ane Atma vidyAnA abhyAsane visArI mukI nice utarato jAya che ane hajI paNa vadhAre nIce utare tevo saMbhava che, ane AvuM paNa anumAna karI zakAya che ke, A AryAvartAne je dayALu mahAzayo prayAsapUrvaka nahi bacAve che, jaDavAdanuM sAmrAjya thavA pAme, tevuM paNa saMbhavita lAge che. Ama thavAnuM kAraNa, eja ke manuSyanuM AtmabhAva taraphanuM lakSa dinapratidina ochuM thatuM jovAmAM Ave che. atyAre A deza Atma zodhakheLa mATe taddana bedarakAra banyo che. mojazokhanAM sAdhananI zodhakhoLa, dinapratidina vadhatI jAya che, ItyAdi pratyakSa kAraNothI anumAna karAya che ke AvI sthiti jo cAlu rahe te eka vakhata A deza AtmavidyAthI 'benasIba bane. pUrve chae darzanamAM paNa saMbaMdhI eTalI badhI jAgRti ane prayatna hatuM ke, te vakhatanAM banelAM ane atyAre maLI AvatAM koI keigazAstro ane adhyAtma zAstrothI nirNaya karI zakAya che ke atyAre jevo jaDavidyAnI zodhakhoLano jamAne che, te pUrve AtmavidyAnI zodhaLane jamAne hate. pUrvanA mahApurUSonI AtmajJAna saMbaMdhI jAherajalAlI, temane satata Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyAsa, saMta purUSane samAgama ane aneka uttama nimitte te sAthe jyAre atyAranI sthitinI sarakhAmaNI karavAmAM Ave che tyAre meTA nisAzA sAthe azupAna thayA sivAya bIjuM kAMI jaNAtuM ke anubhavAtuM nathI. paNa AthI Atmazadhakee nirAza thavAnuM nathI je vastu jeTalI vikaTa che te vastu teTalI ja sukhadAI hoya che, anuta 1 pravAha tarapha svabhAvathI ja enuM valaNuM thaI gayeluM che, eTale pratizata 2 pravAha jeTalI AtmazodhanamAM kaThINatA lAge, chatAM teja kartavya che. pUrNa sukha ke pUrNanaMda AtmAmAM ja rahe che, pUrve aneka mahApurUSoe A mArga svIkAryo che; ane atyAre paNa Atma jIvanane ucca karavA mATe te mArganI ja, jarUra che. te mArga sivAya janma, jarA, maraNa Adhi, vyAdhi ane upAdhi javAnI ja nathI. A duniyAnAM jatAM pudgalika sukhamAM, ke upAdhijanya sukhomAM sukha nathI. te sukha alpa che; kSaNika che, viyogazILa che, tenA aMtamAM duHkha che. chevaTamAM te sukha taraphathI nirAzAja maLe che, ane aMte te viyegazILa sukhothI kaMTALI satya sukha zodhavA tarapha vicAravAnone deDavuM ja paDe che. A satya sukhanI icchA thai, chatAM te kayA mArgathI maLI zakaze? te nirNaya karavA mATe paNa ghaNuM jIvone guMcavADe utpanna thAya che ane keTalAka te te zodhamAM ne zodhamAM ja nAstika banI jAya che. koI kartA Izvara che ema kahe che. koI AtmA baMdhAto nathI yA nirlepa rahe che ema kahe che. koI jagatane jJAnamaya mAne che. kei eka AtmA mAne che; ane koI kSaNika mAne che. tyAre AmAM satya zuM che te nirNaya thata nathI eTale kAMika IcchA pragaTa thaI hoya te te paNa dabAI jAya che. bhale A sarva vAtano nirNaya svalpa buddhivALA na karI zake, chatAM ATaluM te anubhavasiddha jaNAya che ke, game te prakAre paNa jIvo karmothI baMdhAyA te cheja. judI judI rIte paNa duHkhone anubhava te sarva jIvo kare cheja. duniyAne kartA kAI paNa Izvara hoya, ke na hoya, paNa ani vArya Aphato jIvane mAthe AvI te paDe che ja, bhale tevAM asahya dukhe tarapha uttama purUSo dalasojI batAve, chatAM tene anubhava sarva jIvone AnAkAnI karyA sivAya levo paDe cheja. dareka jIvonAM eka sarakhAM ke judAM judAM kartavya hAya, chanAM pariNamAnusAra harSa ke zeka, sukha ke, duHkhane 1, DhaLatA pANInA pravAha tarapha. 2. sAmA pure cAlavA jeTalI. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhavatA anubhavAya che. janma maraNane anubhava karatAM sarva prANuMo dekhAya che. pachI bhale te deha Azraya janma maraNa thatAM hoya; chatAM ahIMthI anya sthaLe javuM ane anya sthaLathI A tarapha AvavuM, tema thatuM jaNAI Ave che. AyuSya, deha, rUpa, dhana, yauvana, AkRti, buddhi, mAna, apamAna yaza, apakIrti vigere viSamatAo paNa anubhavAya che. Ama thavAnuM kAraNa zuM haze ? icchita vastuo zA mATe nathI maLatI ? gayA kALanuM temaja AgAmI kALanuM jJAna zA mATe nathI thatuM? saMvegono viyoga zA mATe thAya che? vigere bAbatenuM kAraNuM kAMI paNa hovuM ja joIe. A vicAra ApaNane pahelavahele ja thaye che ema kAMI nathI. ApaNuM pUrve aneka purUSone A vicAra thayo che, ane tenI zodha mATe rAjyAdikane tyAga karIne teoe rAtri divasa bhagIratha prayatna karyo che, ane aMte satya sukha pAmyA che; ema temanAM AcaraNa ane vacane (graMtha) parathI jaNAya che. te sAdhane mATe atyAre navIna zedha karavA nIkaLavuM te, sUryano prakAza chatAM vastu zedhavA mATe dIpaka levA barAbara che. AthI potAnI buddhine kAMI paNa mahenata na ApavI ane koI kahe te satya mAnI levuM, ema kahevAno Azaya nathI. bhale zedhake zodha kare, paNuM AkhI jIMdagI zodhavA mATe ja kADhavI, pratyakSa satya jaNAtAM chatAM tene vizvAsa na karavo ane kevaLa satya kayAM che ? satya kayAM che ? ema bakyA karavuM tenA karatAM eka AdhAra pakaDI AgaLa vadhavuM te vadhAre uttama che. satyane mATe pUrvanA zodhaka mahApurUSo jaNAve che ke, AtmA teja satya che, ane te tamArI pAse che. tene mATe bahAra zodhavA ke meLavavA mATe prayatna karavo ke, bhaTakavuM, te nakAmuM che. tamAre AgaLa vadhavuM heya, saMsAra paribhramaNa ke janma maraNane jalAMjalI ApavI hoya, ane niraMtarane mATe AnaMdamAM rahevuM hoya te, je tamAre AtmA che, tene ja zedhA. zodho nahi paNa zuddha kare. mAyAthI, malIna vAsanAthI, te malIna thayA che, karma baMdhanethI te baMdhAyo che. te malInatA ke baMdhanatA dUra kara, satya tyAMthI ja maLI Avaze. teja satya che, bAkI phAMphAM mAravAnAM che. prathama zarUAtamAM azuddha, ke azubha vicAra, uccAra ane AcAra e traNane dUra kare ane sAthe zubha AcAra; uccAra tathA vicAramAM pravRtti vadhAre. eTale sudhI zubhamAM pravRti kare ke svapnamAM paNa azuddha ke azubha pravRtti na thAya. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre pachI krame AtmAnI zuddha pavitra dazAne samaje. yAda karo. ane te mATe aneka pavitra mahApurUSonAM jIvana caritra tapAse. AtmAnI vizuddhatA samajI teja pramANe AtmadvArA vizuddhatA anubhave. A Atma vizuddhatAmAM tame poteja cho athavA te vizuddhatA teja tamAruM satya svarUpa che te meLavo. te vizuddhatA evI rIte anubhavo ke pharI vyutthAna dazA naja pAmo. temAMthI khasI. pharI pAchA nIcA na Ave, te ahIM ja jIvanamukta dazA anubhavazo ane paripUrNa karma kSaya thatAM zAzvata siddha svarUpe thaI raheze. A pUrvanA mahApurUSone bedha che. kRpALu mahAtmAe te viSe aneka graMtha lakhI ApaNane bedhe che. pUrvAcArya praNIta te mAMhelA aneka graMthanA A gAma eka graMtha che. A graMtha vAMcavA bhaNavAnA adhikArI sukhane IcachanAra dareka prANuM che. tathApi satya sukhane meLavavA pravRtti karanArAo, A graMthanA mukhya adhikArI gaNI zakAya. pazu, pakSI vigerenI mAphaka AhAra, nidrA bhaya ane mathunAdi kiyenA viSayoneja meLavavA icchanAra, A graMthanA adhikArI thatA nathI. adhikArIoe graMthanA viSayanuM manana karI, te sAdhya karavA sAdhaka banavAnuM che, ane tema karI lekhakanA prayAsane saphaLa karavAne che. graMthakAra mahAzaya, kaLIkALa sarvajJa zrImAna hemacaMdrAcArya A graMtha kumArapALa mahArAjAnI prArthanAthI banAvyA che. te viSe aMtyanA kAvyanI TIkAmAM AcAryazrI pote jaNAve che ke "kumArapALa mahArAjAne yoga vizeSa priya hatA teNe yoga saMbaMdhI anya darzanakAronAM bIjA ga zAstro joyAM hatAM. ane jaina saMbaMdhI yoga jANavAnI tenI vizeSa utkaMThA hevAthI A yogazAstra tenI preraNAthI banAvavAmAM AvyuM che." eTale A yogazAstra banAvavAnuM mukhya hetu kumArapALa mahArAjAnI yuga saMbaMdhI IcchA tRpta karavAno che ane gauNa rIte saMsAra tApathI tapta thaelI sarva jIvone Atmika sukhanI zItaLatA batAvI, te pramANe vartana karavA preraNA karI zAMta karavAne che. A yogazAstra para kumArapALa mahArAjAno keTale prema hatuM te kumArapALa caritra' parathI jaNAI Ave che ke A yogazAstra kumArapALa mahArAjAne kaThastha hatuM. ane teo divasamAM ekavAra niraMtara svAdhyAya tarike tenuM maraNa karatA hatA. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI-tapasvI-zAMtamUrti jainAcArya vijaya nyAyasUrijI mahArAja janma saM. 1948, dIkSA 1965 zvetA panyAsapada 1986 AcAryapada sa. 1992 sIpera zIva ja Page #14 -------------------------------------------------------------------------- Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNa karavAnuM kAraNa ema jaNAvyuM che ke, kumArapALa eka vakhata jamavA beTho hato, te veLA bhojanamAM vastu sAdRzyatAthI, jaina dharma prApta thavA pahelAM bhakSaNa kareluM mAMsa yAda AvyuM. tenA prAyazcita nimitte guruvaryAne jaNAvyuM. guruzrIe A yogazAstranA bAra prakAza ane vItarAga stavana vIza prakAza ema batrIza prakAza datazuddhi ane Atmazuddhi karavA mATe prAthazritamAM niraMtara ekavAra yAda karavA pharamAvyuM hatuM. AvAM prAyazcito ApavAM te, AcAryazrInI dIrghadraSTi ane kumArapALanI bhAvI zIdhra kalyANutAne sUcavI Ape che, kemake AtmaupaganI ke lakSanI jAgRti rahevI, enA jevuM karma khapAvavAmAM bIjuM koI paNa prabala sAdhana nathI. AthI spaSTa samajAI zakAya che ke A graMtha ati upayogI hoI zIgha kalyANa karavAmAM prabalatara sAdhana samAna che. graMthane mukhya viSaya mana, vacana kAyAnA vegone sthira karI, mumukSuone mokSa mArga batAvavAne che. tethIja A graMthamAM mArganusArIthI, mekSanI hada sudhInI sarva vAte samAvavAmAM AvI che. A bhASAMtara karavAnI pravRtti sva para upakArArthe thaI che eTale ke vega mArganA abhyAsahArA mokSa prApta karavAnA meM AraMbhelA kAmamAM A bhASAMtara karavArUpa kAryathI mAre kALa sArI rIte vyatIta thAya ane sAthe sAthe A bhASAMtara prasiddha thAya che, tethI kevaLa gurjara bhASA jANanArA adhikArI vargane paThana pAThanamAM sulabhatA thaI, teone paNa mekSa sAdhanamAM A graMtha nimitta rUpa thAya. evA hetuthI A graMthanuM (pUrve bhASAMtara thayeluM chatAM) meM lakhyuM che. A graMthanA savistara bhASAMtara mATe bheganA anubhavanI pUrNa jarUra che, ane mane teTalo yogane anubhava nathI. eTale A maMthanA vistAra vALA vivecana karavA mATe mArI yogyatA nathI, ema huM samajI zaka chuM. chatAM zubha kAryamAM yathA zakita prayatna karo ema dhArI zakatyanusAra kAMIka prayatna karyo che. vaLI AvA ati upayogI prathA para eka, be, nahi paNa aneka bhASAMtare thavAnI jarUra che, te kaI buddhimAna anubhavI mahAzaya AnA karatAM adhika rapuTa, ane vistAra karI yeganA saMbadhamAM vizeSa ajavALuM pADaze, te adhika upakAra thaze, ema mAruM mAnavuM che. vaLI A bhASAMtara karavAnuM bIjuM e paNa kAraNa hatuM ke mAruM gayuM cAturmAsa, mArA gurUvarya zrImAn paMnyAsajI mahArAja zrI kamaLavijayajI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe muMbaSramAM thayu` hatu`; tyAM paryuSaNu pachI zarIranI sthiti anukULa na rahevAthI kAraNusara vAlakezvara rahevAnuM thayuM hatuM. tyAM vakhata ghaNA temaja vizeSa zAMtivALA hAvAthI mArA vicArAne vizeSa prakAre zubhamAM joDavA nimitte A prayAsa karavAmAM AvyA che. A bhASAMtara karavAmAM kASTha pazu ThekANe zAstra virUddha lakhAyuM hAya tA te mATe nirdoSa aMtaHkaraNuthI kSamA cAhuM chuM. ane jo kAi mahAzaya temAMthI bhUla batAvaze tA upakAra sAthe, te bhUla jaNAtAM 'gIkAra karIza mATe sajjane mArI bhUla batAvavA mATe sahAyaka thaze, ane A graMthanA abhyAsa karI temAM batAvela mArge pravRtti karI, anAdi kALathI peAtAnu vistRta thayeluM Atma svarUpa kAipaNu prApta karaze, te huM mArA prayAsanI pUNa paNe saphaLatA thayelI mAnIza, eTalu jaNAvI A prastAvanA pUrNa karUM bru.. vikrama saMvata 1963. punA sITi. liH sumudhu AcArya kezarasUrI hi Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMcikathana -(0)yogH sarvavipadallI, vitAne parazuH shit| amUlamaMtrataMtraM ca, kArmaNe nivRttizriyaH // 5 // coparA athamamarA artha -duniyAnI nAnA prakAranI vipattionA samUharU5 relIone kApavA mATe yoga eka tIkSaNa dhAravALA kuhADa sarakho che. ane mekSa lakSmInuM mULa temaja maMtra, ane taMtra vinAnuM vazIkaraNa che. 5 bhavATavImAM AthaDatA jIvAtmAonA uddhAra te mATe nitAna upagArI jaina zAstrakAroe jaina zAstromAM aneka AlaMbana darzAvelA che te paikI "yoga paNa eka sadAlaMbana che. yoganA paribaLe saMkhyAtIta chavAtmAe jIvanmukata dazAne pAmyA che ane pAmaze. bhAratIya sAhityamAM yogane sparzatA ghaNuM pustako lakhAyA che. kalikAlasarvajJa' evA birUda dharAvanAra ane bhAvanAra temaja prakhara pAMDityathI samagra saMsArane mugdha banAvanAra pUjya puNyazleka AcAryazrI hemacaMdrasUrijI ma. viracita yogazAstragraMtha gasAhityamAM divyA pratibhA pADe cheyamathI mAMDI samAdhipayata aSTAMga yogamAM jIvane kramAnusAra sAna thAya tevI anekavidha khubIothI graMthanirmANa karela che. lokaracanA, viSayasaMkalana, bhASA. bhAva, ane ravAnubhavathI prastuta kaMI viziSTakaTine nirmANa pAmela che. AcAryazrInI kalamatejasvitA tathA bahumukhIdaSTi A graMthamAM jhaLake che. gurjarabhASAbhASI samAja A graMthano lAbha uThAvI zake te mATe yoganiSTha anuvAdakapU gurUdeva AcAryazrI vijyakezarasUrijI mae ativistRta nahi temaja atisaMkSepa nahi evI mama rIte A graMthane anuvAda karela che. amuka prasaMgoe potAnA svAnubhavanuM paNa citraNa karela che. prastuta graMthanA cAra prakAza samajavA sarvasulabha che. paraMtu tyAra Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachInA prakAze samajavA mATe viziSTa ane anubhavI gurUgamatAnI apekSA rahe che. bhAratavarSanA eka yugamAM viziSTa koTinA yogI hatA teo ganA Aga abhyAsanA paribaLe sva ane parane upagArI nivaDatA. vartamAna pravAhita yugamAM yogAbhyAsa ghaTayo che. tenA aneka kAraNo che temAM pratyakSavAdI vijJAna kALanI paNa gherI asara jaNAya che. mATe vartamAna samayamAM yoga jevA gahana viSaya mATe gurUgamatAnI adhika apekSArahe te svAbhAvika che. mArA khyAla mujaba yogazAstra bhASAMtaranI cothI AvRtti vi. saM. 1980mAM prakAzita thayela tyArabAda pustaka alabhya jevuM thaI gayela. mArA keTalAka murabbIo temaja mitra tathA A sAhitya ne rasika AtmAonI preraNAthI A pAMcamI AvRtti prakAzita karavA zaktimAna joke A graMthamAM bIjuM ghaNuM karavA jevuM lAge che. kudake ane bhUsake vadhatA jatA A sAhitya yugamAM anekavidha navInatA nA cAhaka samAja sAme A graMtha Adhunika rIte taiyAra thAya che te samaja AthI paNa vadhAre atyArathI apanAvI zake tema lAge che. mArA manamAM Ane mATe aneka vidha kalpanAo saMgrahita che paraMtu mAnavIya AzAone avadhavA mATe samaya ane artha paNa javAbadAra che. mArAthI te A bAbatamAM eTaluM ja banI zakyuM che ke pUjya gurUdeve karela akSarazaH anuvAda bahAra pADI zakayo chuM. samaya ane dhananI maryAdAne lIdhe keTaluMka saMzodhana ane nAvinya lAvavuM joItuM hatuM te lAvI zakela nathI chatAM AgAmI AvRttinA prasaMge A vAtane acuka khyAla rAkhavA mATe hRdaya kabula thayela che. yogaviSayanA cAhaka AtmAo A graMthane vadhu ne vadhu lAbha uThAvaze tevI AkAMkSA sahita viramuM chuM. lI. munizrI sudhAMzuvijyajI (zrI pIyUSa) tA. 1ra-5-59 zAhapura amadAvAla Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeThazrI hIrAlAla kAlidAsa desInuM - saMkSipta jIvanakavana - vizAla bhArata varSanA saurASTraprAMtamAM jAmanagara zahera choTIkAzInA madhura nAmathI suprasiddha che. jyAM gaganacuMbI chanAlace AvelA che. ahIM AvatA yAtrIyo ardhasiddhakSetranA darzana thayA mAnI AtmasaMtoSa meLave che. dhArmika sthAno sagavaDatApUrNa ane bhavya che je ahIMnA bhUtakAlIna jenenI saMpatti, bhAvanA ane dharma lAgaNInA pratika samA che. AvA A ramaNiya ane darzaniya zaheramAM sva. hIrAlAla kAlIdAsa desIne janma vi. saM. 1948 mAgazara vada. 2. 17-12-1891 nA roja zrAddhaguNa saMpanna zeThazrI kAlidAsabhAIne tyAM thaye hate mAtAnuM nAma saMtika bAI hatuM. teozrInA pitAzrIne anukrame hIrAlAla kAlidAsa, amRtalAla kAlidAsa trabhovanadAsa kAlidAsa, maganalAla kAlidAsa vigere cAra putro hatA. zrIdhUta hIrAlAla kAlidAsa zaizavakAlathIja saMskArI hatA tethImAM jainatvanI bhAvanA uttama prakAranI hatI vyavahArika zikSaNa samAta thatAM pitAnApitAzrInA vyavasAyamAM che. teo joDAyA hatA. kramazaH vaya sAthe guNonuM paNa vadhana thatuM cAlyuM eka zubha samaye 4. gurudeva ganika AcAryazrI vijaya kezarasUrIjI ma.nuM cAturmAsa jAmanagara zaheramAM thatAM AcAryazrInA samAgamamAM AvavAnI taka zrI hIrAlAlabhAI ne malI, AcAryazrInI prabhAvi dehAkRti, apratima vyAkhyAna zailI, samabhAva, ahaM namaH" jApanI dhuna, prakRtisaumya vi. guNathI hIrAlAlabhAI mAkarSAyA viziSTa maharSio nA kathana mujaba kaTu saMsAra vRkSa nA be madhura phaLa -subhASita ane sajajana samAgama e paikI sajajana-satsamAgamanI prApta hIrAlAlabhAIne thaI pachI kAranA punita pathe A gurU ziSyanI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ belaDI prayANa karavA lAgI "ahaM namaH" A paMcAkSarI maMtrano jApa hIrAlAla bhAI satata karavA lAgyA. pariNAme jIvanane raMga badalAI gayo je kAMI suSupta saMskAra hatA te paNa khaLabhaLI uThayA. Ameya hIrAlAlabhAInuM hRdaya mAyALu, karuNAsabhara ane saMskArituM ja temAM AcAryazrIne suga thayo pitAnA dainika jIvanamAM navakArazInuM paccakhANa niyamita vyAkhyAna zravaNa, niyamita pujA, jApa, vihAra, sadvAMcana vi. no kama thaI gayo vizeSa mahatvanuM kAma to te hatuM ke teozrIe yuvAnavaye viSaye prati virAgabhAva dhAraNa karI Ajanma brahmacarya vratano svIkAra karyo hate jIvananA aMta sudhI ukALeluM pANI ja pIvAnA teozrI sadAgrahI rahyA hatA aMtimavarSomAM purimaDha avaDha paccakhANe karatA hatA ane maunanA paNa premI banyA hatA. temane aneka tIrthonI yAtrA karI hatI. dAna ziyala tapa ane bhAva e cAra dhamanI ArAdhanAmAM tatpara rahetA dAna devA mATe sadA ullasita rahetA. jevA teo hatA tevAja temanA dharmapatnI sva. navalabAI hatA pitAnA patinA pagale ja cAlavAmAM potAnA gauravane samajanArA A sannArI hatA. navalabena pitAnA patinA Adarzone jIvanamAM utAravA sadA jAgRta ane prayatnazIla rahetA hatA. navalabene vRddha uMmare paNa A Adarbho jALavyA hatA pitAnI lakSmI saMdha, AyaMbIla oLI, sAdhusAdhvInI vaiyAvacca, mahensa vi. tamAma dhArmika kSetre vAparatA hatA. A graMthanA preraka munizrI sudhAMzavijyajI ma.nuM cAturmAsa jyAre jAmanagara-devabAgamAM hatuM tyAre munizrIne temano paricaya thayo. sAdhu sAdhvIjIonA vizrAma sthAnasamA A vRddhazrAvikAnA yuvAna AtmAne munizrAe oLakhI lIdhe prasaMgopAta alabhya yogazAstra bhASAMtara chapAvavA mATe munizrIe upadeza Ape te vAtane svIkAra navalabene eka miniTamAM karI lIdhe, - paraMtu pUra kALane zI zarama? durbhAgye navalabena svargavAsa pAmyA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachIthI munizrIe vicAryuM ke je mAtA AvI hatI te tenA putre paNa mAtAnA ja sIdhA saMskAra vArasa dharAvanAra hovA joIe, A saMbaMdhamAM munizrIe temanA suputra zrIdhUta zeThazrI jagajIvanadAsa hIrAlAla tathA zrIdhUta zeThazrI maNIlAla hIrAlAlane patrathI muMbaI jaNAvatA teoe pitAnI mAtAnI aMtima IcchAne mAna ApI gazAstra-bhASAMtara chapAvavA maMjura thayAM ane chapAvI jJAnalAbhanA sabhAgI banyA che. zeThazrI hIrAlAlabhAInA baMdhuo zeThazrI amRtalAla kAlidAsa vigere tathA temanA suputra tathA suputrIo saMskArI ane zikSita hevAthI rASTra ane dharmanA praznamAM mokhare rahe che. teozrI vadhune vadhu samyagU jJAna, darzana ane cAritranA kAryo karI vitarAga zAsananI sevA kare te ja maherachA. lI. prakAzaka Page #22 -------------------------------------------------------------------------- Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImadda hemacaMdrAcArya gurU stuti. rAga kalyANa. kalisarvajJa!, trikAlavaMdana he!!! siddharAja kumAra pratibodhI, mahimA vadhAryo jainazAsana he-kali. 1. amAripaDatA vajaDAvI jaMtu, dAna abhaya didhuM hema sudhanya ha-kali. 2 dhavalakIrtigIta gAIe hArAM, gUrjara bAla thaI suprasanna ha-kali 3 "kalikAla sarvajJa' e nAmanuM uttama birUda dharAvanAra, gujarAtanI prajAmAM zrI kumArapALa rAjana dvArA amArI paDaha vajaDAvI mAMsAhAra, madirApAnane dezavaTa apAvanAra, akhaMDa brahmacArI, zAsanaprabhAvaka mahAna muni zrImadda hemacaMdrAcArcathI kANu aparicita che? jaina temaja jainetarasarva zikSita jagatamAM tenuM nAma sajIvana, javalaMta ane prasiddha che. zrImanA gurU. AvA suvikhyAta jayazrIvALA mahAtmAnuM jIvanavRttAMta kaMIpaNa lakhAe, te pahelAM temanA gurUnI oLakhANa karIe. (keTika gaNa, vajazAkhA, caMdukuLa.) hinnasUrI thazebhadrasUri. pradyumnasUri. guNasenasUri devacaMdrasUri. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) yogazAsa AmAM chellA devacaMdrasUri vihAra karatAM karatAM dhaMdhukAnagara AvyA. te zrImanA gurU che, tethI temane ane zrImaddhe guruziSyanA saMbaMdha kaI rIte thayuM te joizuM. janma. dhaMdhukA nagaramAM cAciga (cAceA) zAha nAmane meATa vika vasate hateA, tene pAhitI (cAhirI) nAmanI strI hatI. tene eka adbhuta svama AvyuM ku meM eka amUlya ci'tAmaNi ratna gurU mahArAjane samarpaNu karyuM, A svaRtu phaLa pUchavA te upAzraye gaI. A vakhate uparAkta zrI devaca drasuri upAyamAM birAjatA hatA. temane pUchavAmAM AvatAM kahyuM ke-'Dha zrAvikA ! tamane eka suMdara puNyazALI ane mahimAvaMte putra thaze, paraMtu te putraratnane tame gurU mahArAjane arpaNa karazeA ane te zrI jainazAsanane udyota karaze !' gurU vihAra karI gayA. A divasathI tene garbha rahyo, ane nava mAsa pUrA thatAM saMvata 1145nA krAMtika sudI pUrNimAne dIne putrane janma thayo. mAtapitAe tenA utsava karI ca gadeva e nAma Apyu. 3 dIkSA. putra pAMca varSanA thayA, tyAre devacaMdrasUri paNa A avasara joI padhAryAM. sarite vavA sarva saMdha gayA, tyAre mAtA paNa A putrane laI vaMdana karavA gai. A vakhate putra cagadeva bAlaceSTA karatA garUnA Asana-pATa-upara besI gayA. A joIne AcAye mAtAne kahyuM ke'prathama meM jaNAvelu svamanu' phaLa yAda che ke ? te pUrNa thavAne have avasara Avye che. te amene te putra bhAvasahita Ape| tA ghaNuM puNya thaze.' pachI bALakanA agatAM lakSaNA gurUe joyAM, ane te parathI kahyuM ke ' jo A putra kSatriya kuLamAM janmyA hoya te sArvabhauma rAjA thAya, brAhmaNa yA viNaka kuLamAM janmyA hAya te| mahA amAnya thAya. viNaka kuLamAM janmyA che tethI te jo dIkSA grahaNa kare te A kaliyugamAM mRtayuga pravartAve teve thAya ! tyAre putranI mAtA kheAlI mArA pati ke je mhezarI-vaiSNava che te bahAragAma gayela che. jo te kApe te tene zA uttara devA?' A savAda pachI mAtAe peAtAnA bhAvAllAsapUrvaka putrane gurUne sAMpyA. gurUe tene kahyuM purImAM udayanamaMtrI pAse tene dhera rAkhyA, ane tyAM vidyAbhyAsa karatA vadhavA lAgyA. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazAstra (3) have ahIM cAcA zeTha ghera AvatAM bALakane jo nahi, eTale strIne pUchatAM thayelI hakIkata sAMbhaLI, tyAre bahu sakheda thayo, ane annapANIne tyAga kepathI karI zrI gurU pAse karNapurI (karNAvati) Age; eTale zrI gurUmahArAje evo sajajaDa pratibodha Apyo ke teNe pIgaLI jaI pitAno putra dIkSA lIe tenI anumati ApI. udayanamaMtrie zeThane pitAne dhera teDI jaI uttama bhojana karAvIne kahyuM ke "he zeTha! Ape ApanA putrane gurUne Apyo tethI mahAna puNya upArjana karyuM che. lyo A traNa lAkha mahera. tethI tame dharma kArya karaje. cAcAzeThe kahyuM ke ame dhanane mATe putradAna karyuM nathI, tethI mAre te mahera joItI nathI. meM dharmane mATe karela che." Ama kahI te potAne ghera pAchA Avyo. caMgadeva jyAre nava varSano thayo tyAre-saMvata 1154 mAM gurUe dakSA ApI, emadeva muni e nAma ApyuM. sUripada. eka samaye gurUsAthe vihAra karatAM karatAM te semadeva muni nAgapura (nAgapuramAM) AvyA, te vakhate dhanada nAmane vaNika vasato hato. te pUrvabhavanA karmathI ghaNA garIba hato. teNe gharanI jamIna khodI tyAre kelasAne Dhagale nIkaLI Avyo. A kAyalAne teNe gharane AMgaNe bhegA karyA hatA.dhanadane tyAM somadeva muni gurU sAthe gocarI mATe padhAryA, ane dharmalAbha ApI. tyAre dhanade kahyuM ke "gharamAM juvAranI ghesa rAdhI che, te detAM zarama thAya che, chatAM te sujate (prAsuka) AhAra che te levAnI kRpA kare, tyAre semadevamunie gurUmahArAjane gupta rIte kahyuM ke "A vaNikanA AMgaNAmAM te sonA mahorane Dhagale paDe che, chatAM te pitAne nirdhana kema kahe che ?" tyAre gurUzrIe jANyuM ke A muninA sparzathI kharekhara A kolasAno Dhagale sonA maherene thaze ema vicArI temaNe te -lA upara semadeva munine besavAnuM kahyuM ane tema karyAthI turata te kelasAno Dhagalo hema thaI gayo. dhanade Ama thaye tarata gurUzrIne kahyuM ke zrI somadevamunine sUripada Ape, huM te mahatsava karIza." eTale gurUmahArAje ziSyane yogya jANI AcArya padavI ApI temanuM nAma hemacaMdrAcArya rAkhyuM saMvata 1162. maMtrasAdhane pracaMDa brahmacarya. zrI hemAcArya kAzmIra bhaNI cAlyA, ane tyAM pitAnA baLathI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) yAgazAsa sarasvatI devIne pratyakSa khelAvI tenI pAse vara lIdheA. pachI potAnA gurUe Apela siddhacakra maMtra sAdhatA hatA. A sAdhavAmAM zrI devendrasUrie tathA malayagirisUri nAmanA e AcAryanA mArgamAM samAgama thayeA. traNe kumAra nAmanA sugrAmamAM AvyA, tyAM eka dheAkhI pANIne Are lugaDAM dhAtA hatA; ne lugaDAM upara aneka bhamarA guMjArava karI rahyA hatA. zrI hemasUrie eka sADImAM bhamarA joine te padminI nArInA cIra hAvAM joIe, tethI dheAkhIne te kAnAM lugaDAM che ema pUchatAM teNe kahyuM ke 'A gAmanA rAjAnI ratnati nAmanI padminI strI che tenAM che.' traNe AcAryo rAjAne tyAM jai dharmalAbha ApyA. rAjAe niravadya sthAno utAryAM. hamezAM dezanA samatApeASaka devAvA lAgI. Ama thatAM cAmAsu` pUrU karI pachI vihAra karavAnu` jaNAvyuM te gAmanA rAjAe ghaNuM rahevAnuM kahyuM, tyAre teo te vinatI svIkArI na zakayA kAraNake eka sthale suvihita muni na rahe ane rahevAthI sayama na sacavAya ema zAstranI AjJA che. pachI kAI kAma hAya tA kahAM' ema rAjAe kahetAM zrI devedrasUri melyA ke eka che teA kharUM, paNa jIbha upaDatI nathI. pazu tethI vidyA siddha thAya tema che. pachI Agraha karatAM kahyuM tArI strI padminI che, te jo nagnapaNe amArI sanmukha ubhI rahe. te ame vidyA sAdhI zakIe. te vakhate tuM paNa taravAra lai ne ubhA rahe, ane jo ame tana, mana, ane vacanathI kaMi paNa cUkIe, eka rAmamAM paNa te saMbaMdhI kAma thAya te amAne haNI nAkhaje., guthI rAjI thayela rAntae hA kahI. pachI AcAryo giranAra AvyA, ane tyAM jinapratimA AgaLa rahI nagna padmini pAse AcAryAM. maMtra sAdhavA lAgyA, ane nRpa talavAra laI ubho rahyo, merU cUlikA nava caLe, na caLe zeSa NI; vidhi likhata jima nava caLe, na caLe citta munodra munienuM citta calyu' nahI, maMtra sadhAyA, ane vimaLezvara yakSa AvI ubhA rahyo ane vara mAMgavA kahyu. zrI dhruvedrasUrie kAMtithI jinaprAsAda zrIserIsamemAM lAvave, ane vidyAvAda peAtAne ApavA e vara mAgyo. zrI malayagiri sUrie siddhAMtAnI vRtti kara' evI zakti mAgI, jyAre zrI hemAcArye huM vacanabaLathI rAjAne khUjhavuM ane tethI zAsanane dIpAvu evI vidyA ApavA kahyuM. te vimaLeza yakSe mAMgelI vidyA traNene dIdhI. pachI zrI hemamuni vidyA grahIne gurU pAse AvyA, ane vaMdana karyuM, gurU harSa pAmI dhyAnamAM besI AMkhIlathI cha mAsa sudhI devatAnuM ArAdhana Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yegazAsa, karyuM, eTale zAsanadevI pragaTa thaI ke "ApanA ziSya hemAcArya te padavIne lAyaka che." AthI manamAM je hatuM te devIe kahela che e jANI gurUharSita thayA. tyArapachI te nAgapuri jyAM dhanada nAgane vaNika vasa hate tyAM AvyAM tyAM zrI hemAcAryane pATa para besADI gurU ziSya sAthe pATaNamAM AvyA. zrI hemacaMdrajI ane mahArAjA siddharAja. A vakhate mahArAjA siddharAja jayasiMha pATaNamAM rAjya karato hato, tene ane zrI hemAcAryane meLApa thayo. vAtacitaparathI AcArya para rAjAne bahu prIti thaI, tethI pitAne tyAM AvI dharmopadeza karavA rAjAe vinaMti karI. eka vakhata rAjasabhAmAM zrI hemasUri beThA hatA, tyA rAjAe prazna karyo ke "khara dharma kahe ?' sUrie kahyuM ke dharmanI parIkSA karavI joIe, ane temAM je kasoTI karatAM khare lAge te kharo. A upara e daSTAMta ApuM chuM, te parathI samajAze- yazemati nAmanI nArI eka zaMkha nAmanA vaNikane hatI. te vANI bIjI para, ane temAM lubdha rahevA lAgyuM. AthI yazomatine dveSa thaze, tethI eka maMtravAdI pAsethI maMtravALI mULI lIdhI ke je khavarAvavAthI dhaNuM baLada thAya. yazomatie te potAnA dhaNIne khavarAvI baLada karyo, AthI zekaye rAjAne vAta karI. rAjAe yazomatine te baLada Apyo. have yazomati haMmezAM te baLadane cAravA laI jAya che. eka vakhate vidyAdhara ane vidyAdharI vimAnamAM besIne jatAM hatAM, tyAre vidyAdharIe yazAmatine rUdana karatI joI ane tenA duHkhanuM kAraNa potAnA svAmI vidyAdharane pUchyuM, teNe kahyuM potAnA dhaNIne baLada karela che te che. tyAre pharI vidyAdharIe dayA lAvI tene upAya pUchyuM. tyAre vidyAdhare kahyuM "jyAM te nAra beThI che tyAM eka jaDIbuTTI che. te je baLadane khavarAve te pharI te purUSa thAya." vidyAdhara pitAnI strInI sAthe cAlyo gayo, paNa yazomatie, te sAMbhaLyuM eTale jeTalAM ghAsa tyAM ugyAM hatAM te badhAM cuMTI laI dareka choDa baLadane khavarAvavA lAgI. AmAM zuddha mULIyuM-jaDIbuTI hatI te khavarAvI, eTale te baLada purUSa thayo. A daSTAMta uparathI he mahArAja ! Apa lakSa ApI dazana che te sarva pArakhIne temAMthI sAro dharma grahaNa kare. AvAM gurUnAM vacana sAMbhaLI zrI siddharAja harSita thaze. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazAsa. pachI rAjAe siddhapurImAM rUdramALa nAmanuM maMdira baMdhAvyuM tenI sAthe pitAnA Abha maMtrI pAse eka rAyavihAra nAme jinaprAsAda karAvI temAM zrI vIra prabhunI mUrti sthApI. eka vakhata zrI hemasUri rAjAe pUchayuM ke "izvara ane arihaMtamAM aMtara zuM ? tyAre teNe kahyuM ke "izvara (zaMkaranI upara che tema ) nA mastake caMdra rahe che, jyAre arihaMtanA caraNe te caMdra name che. vaLI sutArane teDAvI tene te aMtara pUcho ema kahetAM sutArane rAjAne bolAvyo. teNe kahyuM ke "AmArA zAstramAM evuM che ke sAmAnya gharamAM naranI pAMca zAkhA che, rAjAnA bhuvanamAM sAta che, "varabhuvanamAM nava ane jinagRhamAM ekavIza hoya che. zivamaMdiramAM eka maMDapa hoya che, jyAre jinagRhamAM ekaso ATha hoya che. jinamudrA pAsanamAM sthita hoya che ane navagraha temanA caraNane seve che. vaLI tene dekhIne bhaya upajato nathI. jyAre bIjA devonA hAthamAM hathiyAra, pAse nArI vigere hoya che. eka vakhata teozrI caturmukha maMdiramAM zrI nemicaritra vAMcatA hatA; temAM temaNe ema kahyuM ke pAMDava zatruMjaya caDI siddha thayA. A brAhmaNo khamI na zakAyA, ane temaNe kahyuM ke teo himAlayamAM gaLI mukti pahoMcyA che. tyAre siddharAje pUchyuM "gurUrAya ! AmAM zuM satya che?" tyAre AcArya mahArAja mahAbhAratane kaleka belyA. atra bhImazataM dagdhaM / pANDavAnAM zatatrayam / droNAcAryasahasraM tu / karNasaMkhyA na vidyte| artha--ahiMyAja se bhIma, traNaso pAMDe, hajAra droNAcArya marI gayA ane kahyuM keTalA marI gayA tenI te saMkhyA nathI. A uparathI ema sUcana kIdhuM ke AmAMthI keTalAka pAMDavo jaina hoya ane zatruMjaye caDhI muktimAM jAya e asaMbhavita nathI. AthI rAjA harSita thaye. eka divasa brAhmaNe siddharAjane ema kahevA lAgyA. je dharma e Adi dharma nathI, tenuM nAma vedabAhya che, tyAre rAjAe kahyuM ema zATe bele che ? vAstu zAstra tapAso. temAM jinamaMdiranA bheda jaNAvela che." vaLI eka vakhata sarve brAhmaNa pitAnA sthAne rAjasabhAmAM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yegazAsa. beThA hatA tevAmAM zrI hemacaMdrane AvatAM joI temane eka IrSAthI kahevA lAgyo ke. Agato hemagopAlo daNDakambalamudvahan / artha-hAthamAM daMDa ane kAmaLI laIne hema nAmane gopAla AvyuM . zrI hemacaMdrasUrie jANyuM ke mArI mazkarImAM gepALanI upamA mane ApI, paNa pite avasara hevAthI tarata ja tene pratikAra karavA lekamAM javAba Ape ke - SaDdarzanapazupAyAMzcArayana jainavATake / / artha-jana dharma rUpI vADAmAM cha darzana rUpI pazuone carAvanAra huM gopAla chuM. A sAMbhaLI brAhmaNo Azcaryacakita banI nirUttara thayA. ekadA siddharAja jayasiMhane AcAryazrIe kahyuM ke "tArI jagatamAM khyAti che te vistAravA mATe huM paMcAMgI vyAkaraNa karUM. rAjAe hA pADI. tyAre hemacaMdrasUrie kahyuM ke "kAmiramAM zAradA bhaMDAra che tyAM Adi vyAkaraNanI gaMbhIra preta che ke je bIje koI paNa sthaLe nathI, te te turata maMgAve te vyAkaraNanI racanA karUM." rAjAe pradhAnane te levA mokalyA. pradhAne tyAM jaIne agaradhUpa AdithI zAradA mAtAne tuSTa karavAthI mAtAe ATha pustaka ApyAM, te lAvIne pradhAnae rAjAne ApyAM, rAjAe sUrine ApyAM. pachI temaNe paMcAMgI vyAkaraNa banAvyuM, ane rAjAe paMDitone teDAvyA, brAhmaNa paMDitae rAjAne kahyuM ke kAzmIramAMthI zAradAbhaMDAramAMthI lAvelA te pustakanI te nakala che ! kharUM to te tyAre kahevAya ke je pANImAM nAkhavAthI te vyAkaraNa bhInuM na thAya te, rAjAe jAyuM ke A Sa che, chatAM AcAryazrIe kahyuM "khuzInI sAthe, bhale pramANutAnI te kaseTI thAo." pachI pradhAna Adi nagarajanone laI te vyAkaraNa kuMDamAM naMkhAvyuM, paNa leza mAtra bhInuM thayuM nahi. AthI rAjA ghaNo AnaMdita thaye ane teNe traNa varSa lagI traNase dAma haMmeza ApI senAnA akSaradhI te vyAkaraNa lakhAvyuM ane hAthInI aMbADI para te sAmaiyA sAthe padharAvI gAmamAM pheravyuM hatuM. pachI hemarinA vacanathI jayasiMha rAjAe kara mApha karyo. maracha jALa baMdha karAvI, ane karoDe sonaiyA puNyadAnamAM kharcA. AvI rIte Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) yAgAma. jayasiddha rAjAne dRDhadhI karI AcAyazrIe pATaNathI vihAra karyAM. ugna vihAra karatAM karatAM eka avasare eka devatAe madhya rAtre AvI hemasUrine kahyuM ke anya dezamAM javuM tajo, Apa gujarAtamAM raheze| tA ghaNA lAbha thaze.' gurU devatAnuM vacana mAnI pATaNamAM pAchA AvyA. zrI hemacaMdra ane kumArapALanA samAgama. eka vakhata kumArapALa nAmaneA siddharAjanA pitarAi bhAi tribhu vanapALanA putra* rAjyasabhAmAM AvyA; tyAM teNe siddharAjanI pAse beThelA hemacaMdrasurine joi vicAravA lAgyA ke A damI muni, rAjAne mAnya che te * vimaLadeva 1 karaNa kSemarAja 1 siddharAja tribhuvanapALa jJa kumArapALa mahipALa kRtapALa premalabhAI dhruvalabhAi (siddharAjanA | (sAkabarInA senApati kuzna pUrNa rAjAne dhruvane varI.) varI. poSadhazALAmAM AcAya zrIne vAMdavA sattvazAlI hAvA joIe. tethI te gayA. tyAM vaMdanA karI khe| ane puchyuM ke he mahArAja ! nara kayA guNathI ze|bhe che? tyAre sUrie kahyuM* 'sattva guNuthI ane paradArA tyAgathI' kahyu` che ke- prayAtu lakSmI palasvabhAvA, guNA vivekapramukhA prayAntu / prANAzca gacchantu kRtaprayANAH mAyAtu sattvaM tu nRNAM kadAcit // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazAsa, (9) artha:-bhale capala svabhAvavALI lakSmI jatI rahe, bhale viveka Adi guNe cAlyA jAya, ane prayANa karavA tatpara evA prANa paNa jAya, paNa manuSyanuM sarve kadApI na nAza pAmaze. pachI ajune hanumAnane chatI sattanA prabhAve kanaka meLavyuM hatuM te daSTAMta ApyuM, ane kahyuM ke satva ekale hoya, ane zIyaLa na hoya te te nakAmuM. pachI zIyalanuM dRSTAMta kalikAlamAM thayela saMgrAma senA ke jeNe rUta vagara AMbo phaLavALe karyo hato te kahyuM. AthI kumArapALe tyAM ja paranArInA tyAgane niyama gurU pAsethI lIdhI. pachI haMmeza upadezAmRtanuM pAna karavA kumArapALa upAzraye Avate, ane keTalAeka divasa jayasiMhanI sevAmAM rahI dadhisthaLamAM gayo. siddharAjanI putranI IcchA ane hemari. siddharAjane rAja karatAM karatAM vRddhAvasthA AvI, deva devIonI ghaNI mAnatAo karI, paNa putra thayo nahi. Akhare teNe hemasUri sAthe zatruMjaya, giranAra vigere tIrthanI yAtrA karI, ane sUrine pUchyuM ke "mAre have putra thaze ke nahi? sUrie traNa upavAsa karIne, aMbAdevIne ArAdhI. teNe AvI nA kahI, tethI sUrie kahyuM "tamene putra thaze nahi, tamAruM rAjya kumArapALane maLaze" "pachI rAjAe bIjA paMDita jozIne bolAvyAH temaNe paNa tevuM ja kahyuM. AthI rAjAne kheda thaye ane kumArapALane marAvI nAMkhavAthI semezvaranI kRpAthI putranI prApti thaze, evI beTI kalpanA karI kumArapALane mAravA chUpA mArA siddharAje mokalyA, ane laDAI karI tribhuvanapALa (kumArapALanA pitA)ne mArI naMkhAvyo; jyAre kumArapALanuM pUraya prabaLa hovAthI tene kaMI na thayuM, ane sarva upAyo mithyA thayA. kumArapALane saMkaTa ghaNuM paDayA. paNa Akhare tene siddharAjanI gAdI maLI. kumArapALanAM saMkaTo ane hemacaMdrAcArya. kumArapALa prathama potAnA banevI kRSNadevane tyAM pATaNamAM rahyo, paNa siddharAjanA mANasanI najara cukAvavI e mahA muzkela vAta hatI. teNe yogIno veSa lIdhe, temAM paNa pakaDAyA. tyAMthI nAzI eka gAmathI bIje gAma pharavA lAgyo. tenAM sarva vitaka tathA saMkaTa ahIM aprastuta hovAthI lakhyAM nathI. paNa temAM eka ke jemAMthI ApaNuM caritranAyake kumArapALane bacAvela che tenI neMdha laIe. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) yogazAsa. kumArapALa eka vakhata pharato pharate khaMbhAtanA bahAragAmanA prAsAda AgaLa AvI pahoMcyA, tyAM zrI hemAcArya ke je pATaNathI vihAra karatAM karatAM tyAM AvyA hatA te paNa bahirbhumi AvyA hatA. sUrizrIe tyAM sarSanA mastaka upara gaMgeTaka nAcato joI anumAna karyuM ke ATalAmAM koI rAjA hovo joIe, te vakhate kumArapALa najare paDe, ane oLakhyo. kumArapALe AcAryane oLakhyA ane badhI saMkaTanI vAta kahI saMbhaLAvI, ane pUchyuM ke A mArA kaSTane aMta kayAre Avaze? tyAre AcAryazrIe nimitta joI kahyuM ke "theMDA vakhatamAM eTale vikrama saMvata 118mAM mAgazara vada 4 ravivAre puSya nakSatramAM trIje pahere rAjya maLaze. evAmAM tyAM udayana maMtrI AvI caDyA; tene AcAryazrIe kahyuM ke "A rAjakumAranuM tamAre rakSaNa karavuM, kemake A rAjakumArathI AgaLa jatAM jainano ghaNe mahimA thavAno che." pachI udayana maMtrI kumArapALane pitAne ghera laI gayo. evAmAM siddharAjane khabara maLyA ke kumArapALa udayana maMtrIne ghera che. tethI tyAM teNe pitAnuM lazkara mokalyuM, tyAre u. dayanamaMtrIe kumArapALane kahyuM ke have A vakhate tame ahIMthI cAlyA jAo, nahi te ApaNuM baMnenuM meta thaze." A sAMbhaLI kumArapALa nAsIne hemacaMdrAcArya pAse AvyA, tyAre temaNe upAzrayanA bhayarAmAM chupAbe, tathA upara pustake khaDakI mUkyAM. kumArapALanI zodha mATe AvelA siddharAjanAM mANasoe udayana maMtrI tathA hemacaMdrasUrine tyAM ghaNI tapAsa karI, paraMtu tyAM patto nahi maLavAthI nirAza thaI pAchA gayA. pachI kumArapALe videzamAM bhramaNa karavA mAMDyuM. aneka saMkaTa karI sahana karI riharAja mRtyu pAmyAnI khabara maLatAM pATaNamAM AvyA, ane pradhAnoe kumArapALane AcAryazrIe kahelA divase ja rAjagAdI ApI. 10 kumArapALa rAjA ane hemaca drAcArya. pitAnA saMkaTamAM madada karanAra sarvane kumArapALa rAjAe navAjyA, ane je je vacane bIjAne ApyAM hatAM te pALyAM, paNa devayoge pitAnA kharA upakArI hemacaMdrAcAryazrIne visarI gayo. eka samaye hemacaMdrajIe udayana maMtrIne bolAvIne kahyuM ke "Aje kumArapALa rAjAnI navI rANInA mahelamAM madhyarAtrIe prANaghAtaka upasarga thavAne che, mATe Aje rAjAne tyAM jatAM aTakAvaje; ane A bAbatanI je vadhAre puchaparacha rAjA kare mA mAruM nAma jaNAvo udayana maMtrIe Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazAstra. (11) rAjAne te rAtrIe tyAM jatAM aTakAvyA ane teja ane rAtre tyAM vIjaLI paDavAthI te rANInuM maraNu thayu. A vakhate rAjAe uddayana matrIne melAvI pUchyuM ke hai maMtrI ! AvA bhaviSyajJAnI mANasa tamAne kANu maLyA jeNe mane Aje vitadAna ApyuM.' maMtrIe jaNAvyuM ke 'he rAjana ! ahIM zrI. hemacaMdrAcAjI padhAryA che, ane temaNe A vAta jaNAvI Apane tyAM jatAM aTakAvyA che,' A sAMbhaLI bahu khuzI thai rAjAe AcAryazrIne rAjasabhAmAM khelAvyA. hemacaMdrajI tyAM gayA, eTale rAjAe ubhA thai temane vaMdana karyuM, tathA hAtha joDI AMkheAmAM AMsu lAvI kumArapALe kahyuM 'he bhagavana! Apane mukha dekhADatAM mane zarama Ave che; kAraNa AjadinasudhI Apane meM saMbhAryAM pazu nahi; ApanA upakAranA badalA mArAthI kASTa rIte vaLI zake tema nathI. mATe huM prabhA ! Ape prathamathIja mArA para ni:kAraNu upakAra karyo che, ane ApanuM te karaja huM kayAre vALIza ? AcAryazrIe tyAre kahyuM ke he rAjana! have dilagIra na thA. tamane uttama purUSa jANIneja me upakAra karyo che. have amArA upakAranA badalAmAM tameA phakta jaina dharma samAcaro, eTalI mArI AzISa che' kumArapALe javAbamAM kazuM ' bhagavan ! ApanI te AziSa te mane hitakArI che.' ema kahI rAjAe jaina dhama svIkAryAM. 11. hemacaMdrasUri ane zivamaMdira eka vakhata eka purUSe rAjasabhAmAM AvI rAjAne vinati karI ke he mahArAja ! devakIpATaNa-prabhAsapATaNanu' sAmezvaranuM herU paDI gayuM che, to tene jIrNoddhAra karAveA.' rAjAe kahyuM ke bahu sArUM", jyAM sudhI huM te he' na samarAvuM, tyAM sudhI huM mAMsa nahi khAuM.' rAjAe tyArapachI daherAtA jIrNoddhAra karAvyA, ane pachI mAMsabhakSaNu cAlu kIdhu. tyAre hemacaMdrajIe kahyuM 'rAjan ! ApaNe cAlA sAmezvarane dahere jane joI e, ane tyAM sudhI mAMsanI AkhaDI yeA. rAjAe tema karavA hA pADI. prabhAsapATaNa javAnuM sUrie prayANa karyu. tyAre rAjAe hemacaMdrajI gurUne pAlakhImAM esavA kahyuM, paNa gurUzrIe te na svIkAryuM. kAraNa ke muni haMmezAM pageja cAle. pachI AgaLathI javAnuM kahI pAte pachI Avaze ema Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) gazAstra. kumArapALa rAjAe kahyuM. suri zatruMjaya, giranAra vigere jaI yAtrA karI devakI pATaNa AvyA, tyAM rAjA paNa AvyA. A vakhate keTalAka dezI brAhmaNoe kahyuM ke "rAjana ! sarva kaI semezvara devane mAne che, paNa hemasUri zIza namAve tema nathI.' rAjAe zA mATe mahAdevane pUjatA nathI ema pUchatAM surizrIe javAba Ape ke nigraMtha evA yatio mahAdevanI dravyathI pUjA karatAM nathI, paNa teo mAtra bhAvathIja pUjA kare che, tethI huM mahAdevanI pUjA bhAvathI karIza." pachI AcAryazrI A vakhate mahAdevastutra devapattanAmAM mahAdevanA sanmukha ubhA rahI derAsaramAM ja racanA karI batAve che, temAM jaNAvyuM ke bhavabIjAMkurajananA, rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA, haro jino vA namastasmai // artha--bhavanA bIjane aMkura utpanna karanAra evA rAgadveSa vigere doSa jenA kSaya pAmyA che te game te brahmA hAya, viSNu hoya, zaMkara heya, ka jina hoya tene namaskAra karIe chIe. A sAMbhaLI te brAhmaNe cakita thaI gayA, rAjA harSita thaze. pachI sUrie rAjAne tyAM maMtranA prabhAvathI sAkSAta mahAdevanAM darzana karAvyA. mahAdevane khare dharma zuM che te rAjAe pUchatAM jaNAvyuM ke "he rAjana!. tane dharmaprApti A brahmA jevA hemAcAryathI thaze.' A vakhatathI rAjA atyaMta bhakitathI AcArya sAthe vartavA lAgyA. brAhmaNe sAthe vAdavivAda. kumArapALa rAjAne jaina dharma pALato jemAM brAhmaNane dveSa thAya te ravAbhAvika ja che, tethI temaNe pitAnA maMtra taMtravAdI evA devabodhi nAmane zaMkara AcAryane bolAvyA. devabodha e zaMkarAcAryanA maThane AcArya hato ema dvAzrayanA bhASAMtaranI prastAvanAmAM sAra maNilAla nabhubhAI lakhe che. A AcAryo maMtra, taMtra, gArUDI vidyA, idra jALa AdI aneka khela karI vAdavivAda karyo ane rAjAne iMdrajALathI evuM dekhADyuM ke jethI rAjAnA gharaDAM pUrvaje AvIne mahevA lAgyA ke "tuM jena dharma pALo narake jaze. tyAre AcAryo tevIja iMdrajALa karI batAvyuM ke teo kahe che ke "tuM svarge jaze ane te uparAMta pratikAra tarIke sAmI badhI vidyA vAparI jaNAvI. AthI te AcArya nirUttara thayo ane cAlyo gaye. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazAsa, (13) 13 AcAryanA anya mahatkAryo. AcAryanA kahevAthI kumArapALa rAjAe mALavAnA rAjA arNorAjane paNa pitAno mitra karI tene pratibodhIne jaina dhamI karyo, bAhaDa maMtrIe ( udayana maMtrIne putre) saMvata 1214 mAM zatruMjayatIrthane uddhAra karyo, tathA hemacaMdrajI mahArAje tyAM pratiSThA karI. vaLI te maMtrInA bhAI aMbaDe bharUcamAM zAmaLikAvihAra nAmanA jinamaMdirano jIrNoddhAra saMvata 122 mAM karyo, tathA temAM zrI munisuvrata svAmijInI pratimAnI hemacaMdrajIe pratiSThA karI. kumArapALa rAjAe sUrimahArAjanA upadezathI sava maLI cauda hajAra navA jinamaMdiro baMdhAvyAM, tathA soLa hajAra jaina maMdirano jIrNoddhAra karyo. tAraMgAjI para ghaNuM ja ucuM vistAravALuM jinamaMdira baMdhAvI temAM zrI ajitanAthajInI mUrtinI sthApana karI tathA hemacaMdrAcAryajInAM caraNonI paNa sthApanA karI. ghaNuM nirdhana zrAvakane teNe draya ApI svAmIvAtsalya karyo. kumArapALa janadhamI thayo eTaluM ja nahi paNa jainadharmane kharI rIte pALo batAvyo. bAravrata aMgIkAra karyo, rAjyamAM ahiMsAne pracAra karyo. eka aMgreja vidvAna lakhe che ke ATaluM te taddana niHzaMsaya che ke kumArapALa kharekharI rIte jaina dhamAM thaI gayuM hatuM ane AkhA gujarAtane paNa eka namunedAra jaina rAjya banAvavAne teNe prayAsa karyo hate." | hemacaMdrAcAryanA upadezathI jainadharmamAM niSedha karela nahi khAvA yogya vastuo tathA zikAra vigere jazokha kumArapALa rAjAe tajI dIdhAM, ane riyatane paNa Idriyanigraha rAkhavA pharaja pADI. AkhA rAjyamAM amAripaDaha vajaDAvyo eTale koI paNa jIvane mAravo nahi e paDe vajaDAvI sarva jatune abhyadAna ApyuM. AthI yajJomAM je che balidAna tarIke vaparAtA, te na vaparAtAM baccA, ane tethI ya ochA thayA eTaluM ja nahi paNa balidAna taro ke jIvone badale bIjI nirjIva cIja vaparAvA lAgI. loke madhapAna ane mAMsAhArano tyAga karanArA thayA, ane pAlIdeza-rajaputAnA dezamAM paNa te niyama pracalita thayA. mRgayA-zikAra AjJApatrathI baMdha karavAmAM AvyA tethI kAThIyAvADa (saurASTra) nA zikArI tathA kALIbhIla je hatA teone paNa A AjJApatrathI zikAra baMdha karavo paDyo. khATakI kasAIne dhaMdhe bhAgI paDaye (ke jenuM varNana dvAzraya kAvyamAM ApavAmAM Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) yogazAsa. AvyuM che) ne tenA badalAmAM tene traNa varasanI pedAza jeTalI rakama teone ekaMdara ApavAmAM AvI. rAjA custa jainadhamI banI anargala dravya jinamaMdira, jinapratimA, jinAgama, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, ane zrAvikA e sAta kSetramAM khacyuM ane hamezAM devapUjA, Avazyaka Adi kriyA karate. te rAjAne hamezAM svAdhyAya karavA mATe hemacaMdrasUrie yogazAstra e nAmanuM pustaka banAvyuM te ati manohara ane sAdI zailimAM jainadharmanuM rahasya dAkhavanAra, ane AtmAne ucca pariNatipara lAvanAra graMtha che ke je A sAthe sAmela che eTale vizeSa lakhavAnI jarUra paNa nathI. bIju utA nAmane roga kumArapALanI rAjagAdIpara vaMzaparaMparAthI utarI Avela hatuM te sUrizrIe maMtranA prabhAvathI dUra karyo, temaja brAhmaNa dharmanA devabodhi AcArya sAthe vAdavivAda thatAM Aje zuM tithi che ema pUchatAM te vakhate amAvAsyA hatI chatAM pramAdathI pUrNimA ema AcAryazrIthI kahI javAyuM, eTale brAhmaNoe mazkarI karI. A mazkarI TALavA mATe maMtranA prabhAvathI te rAtre pUrNimAnA caMdranI jyoti bAra gAu sudhI pragaTa karI. 14. kAladhama-dehotsarga. " zrI hemacaMdrAcAryazrIne dehotsarga kaI rIte che tene mATe judI judI daMtakathA cAle che. sAkSara maNilAla nabhubhAI potAnA dvAzrayanA gujarAtI bhASAMtaramAM lakhe che ke zaMkarAcAryo jhera devarAvI mArI nAMkhyA, te kAI pAyAvagara kahe che ke zaMkarAcAryane ne emane vAda thayele temAM zaMkarAcArya kumArapALanA mahelane chelle mALathI mAyAvI pralaya dekhADI mAyAvI hoDI temane batAvI, temAM pote besavA gayA eTale nIce paDI chuMdAI muA. paNa e vAta para karo AdhAra paNa rAkhI zakAya nahi." A vAtamAM bIlakula vajuda ukta bhASAMtarakAre svIkAryuM nathI paNa te sAthe tevI daMtakathA upajAvanAra bIjA koI nahi paNa brAhmaNe hovAthI te dveSanuM ja pariNAma bhAse che. zrI jinaharSasUri pitAnA kumArapALa rAsamAM nIce pramANe kahe che - kumArapALa rAjAne ajayapALa nAmane eka bhatrijo hato. teNe jANyuM ke kumArapALane putra nathI te te rAjagAdI pitAnI putrInA putra Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazAstra, (15) pratApamalane Apaze, to je huM kumArapALane mArI nAMkhuM te mane rAjagAdI maLe, evo vicAra te haMmezA rAkhyA karatuM hatuM. bIjI bAjue hemacaMdrAcAryane bAlacaMdra nAmane ziSya hatuM, tene ane ajayapALane bahu sArI mitrAcArI hatI, tethI te ema vicArato hato ke je ajaya pALane gAdI maLe te tenA taraphathI jema kumArapALa taraphathI hemacaMdrAcArya pUjAya che tema huM pUjAu ane mAnasanmAna pAmuM. evAmAM kumArapALe hemacaMdrajIne vinati karI ke he bhagavAna! Ajadina sudhI meM yathAzakti puNyakAryo karyAM, paraMtu jinapratimAonI aMjanazalAkA karavAnI mane ghaNI zA che! tyAre AcAryazrIe kahyuM ke bahu sArUM. pachIe rAjAe suvarNa Adi dhAtuonI pratimAo banAvIne aMjanazalAkA mATe taiyArI karI, tathA te mATe mahatsava zarU karyo. daivayoge muddatane samayanI khabara rAkhavAnuM kArya sarizrIe bAlacaMdrane soMpyuM, te vakhate aja jyapALa paNa tyAM AvI caDe. tene bAlaca ke kahyuM ke je A samaye huM muddatanA vakhatamAM pheraphAra karI nAkhuM te hemacaMdrajanuM tathA rAjAnuM ema baMnenuM thaDA vakhatamAM mRtyu thaze. A sAMbhaLI duSTa ajayapALe paNa tema karavAnuM bAlacaMdrane samajAvyuM, ane kahyuM ke, je mane rAjya maLaze te huM paNa tamane A hemacaMdrajInI peThe uMce daraje caDAvIza ane pUrNa sanmAna Adara ApIza. pachI te duSTa ziSya te muhutanA samayamAM pheraphAra karI nAkhe, juo ! kIrti lAbha mATe manuSyo zuM nathI karatA ? A vAtanI hemacaMdrAcAryane Akhare khabara paDI tyAre kumArapALane kahyuM ke "A bAlacaMdra ziSya nivaDe che, ane te apALane aMdarakhAnethI maLI gayo che, tethI teNe mutamAM pheraphAra karI anartha karyo che, te have ApaNA bannenuM mRtyu naraka che, evAmAM tyAM eka yogI AvI caDyo; teNe hema caMdrajInA mastakamAM maNi je, tethI te levAnI teNe tadabIra racavA mAMDI. eka divase hemacaMdrajI mahArAjano kAraka ziSya AhAra laIne Avate hata, te AhAranI jhoLImAM te egIe hAtha cAlAkI vAparI jhera nAkhI dIdhuM; tathA te ziSya sAthe te keTalIka mIThI vAta karIne cAlyA gayA. te mugdha munine te bAbatanI khabara na rahevAthI te AhAra temaNe hemacaMdrajIne bhojana mATe Ayo; hemacaMdrAye bhejana karyuM tyAra pachI temanuM zarIra kaMpavA lAgyuM, tyAre tarata ja temaNe te ziSyane bolAvI pUchayAthI mAgamAM maLelA te yogInI hakIkta mAlama thai; jethI surizrIe vicAryuM ke jema bhAvI bananAra hatuM te banyuM che. pachI temaNe pitAnA ziSyone lAvI kahyuM "jyAM mArI citA saLagAvo, tyAM mArA mastaka nIce Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazAsa. eka dUdhathI bhareluM pAtra rAkhaje, jethI mArA mastakamAM raheluM maNi temAM paDaze, te maNine tame sAcavIne rAkhaje, ane kaI paNa rIte te maNine te yogInA hAthamAM javA deze nahi." Ama kahI anazana karI hemacaMdrasUri mahArAja rAzI varSanuM AyuSya bhogavI vikrama saMvata 1229mAM svarge padhAryA, tyAra pachI kumArapALa rAjAnuM maraNuM paNa ajayapALe ApelA jherathI vikrama saMvata 1230 mAM thayuM. 15. ' jemAM samakAlina prakhara vidvAne. A vakhate tapAgacchanI 40 mI. pATe zrImad baribhadrasUrie kata aneka pustaka para samartha ane vidvattApUrNa TIkA lakhanAra tArkika ziromaNi zrI municaMdrasUri hatA. temane janma saMvata 1134 mAM paNa dIkSA hemacaMdrasUrie lIdhelI dIkSA pachI be varSe eTale saM. 1152 mAM, sUripada saM. 1174 mAM, ane svargagamana 1220 mAM thayuM hatuM. A zrI municaMdrasUrinA ziSya zrI ajitadevasUri tathA devasUri paNa mahA vidvAna paMDita hatA. temaNe aNahillapura pATaNamAM zrI siddharAja jayasiMha rAjAnI sabhAmAM aneka vidvAne sAthe vAda karI corAzI vAdathI sarva vAdine parAjaya pamADayA, te prasaMge digaMbara matanA cakravarti zrI kumudacaMdra AcAryane paNa vAdamAM jItI lIdhA, ane digaMbarone pATaNamAM praveza baMdha karAvyuM. A bInA atyAra sudhI prasiddha che. A devasUri bIjA keI nahi paNa je hemacaMdrasUri sAthe maMtra sAdhanA karI vAdi upara jIta meLavavAnuM varadAna meLavyuM hatuM te. malayagirisUri ke jemaNe hemacaMdrasUri sAthe maMtra sAdhI vRttikAranuM mahAna varadAna meLavyuM hatuM emaNe mahAna sUpara tathA aneka para vRttio samartha ane adbhUta nyAyapUrvaka racI che. ziSya paraMparA upara kahI gayA te pramANe sUrIzvarajIne rAmacaMdra tathA bAlacaMdra ziSya hatA, temAM rAmacaMdrasUri hatA, te gurUne pATe beThA hatA. subhASita kAza, kumAravihAra Adi aneka graMthanA praNetA che. bIjA aneka ziSyo teone hevA joIe, paNa temanA saMbaMdhe kaMI jANavAmAM nathI. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazAsa. 17, sIinI saMskRta kRtio. temanI sarva kRtiomAMnI uttamamAM uttama ane mahAbhArata kRti siddhahemavyAkaraNa che, ke je savAlakSa leka pramANu paMcAMga vyAkaraNa che. AnA para aneka vidvAnoe TIkA lakhI che, eTaluM ja nahi paraMtu AnA viSe evuM sabhyatAthI kahevAya che ke samartha vyAkaraNakAra pANinInuM siddhAMta mudivyAkaraNa ke je AnA karatAM moTuM che tene abhyAsa karatAM thatA jJAna karatAM A haimavyAkaraNanuM jJAna caDe che, ane tenI sAthe te karatAM vadhAre sahelAithI ane ochA vakhatamAM zIkhI zakAya che. te vyAkaraNa saMbaMdhe nIcenI uktio che. kiM stumaH zabdapAthodhehemacaMdrayatermatim / ekenApi hi yenedRk kRtaM zabdAnuzAsanam / / artha-zabdarUpI samudrane ullAsamAna karanAra hemacaMdra muninI budinI keTalI stuti karIe, kAraNa ke teNe ekalAe ja zabdAnuzAsana rahyuM che. vaLI temanA vyAkaraNanAM vakhANa karatAM eka kavi kahe che ke - bhrAtaH pANini ! saMvRNu pralapitaM, kAtaMtrakathA-kathA mA kArSIH kaTu zAkaTAyana ! vacaH, kSudreNa cAMdreNa kim / kaH karNAbharaNAdibhirbaTharayatyAtmAnamanyairapi zrUyante yadi tAvadarthamadhurAH zrIsiddha hemoktayaH / / artha--he bhAI pANini ! have tuM tAre pralApa saMkelI de, kAtaMtra vyAkaraNa te kathA jevuM che (eTale tenuM te zuM kahevuM!) he zAka TAyana, tuM tArAM kaTuvacana kADhIzaja nahi, ane zudra cAMdra vyAkaraNathI zuM saryuM che jyAM sudhI zrI siddhahemanI uktimAM-siddhahema vyAkaraNamAM arthanI madhuratA saMbhaLAya che. tyAM sudhI ke ThAbharaNAdi bIjA graMtho bhaNuM kayo purUSa pitAnI buddhine jaDa kare ?! A vyAkaraNane siddhahema, siddhahema zabdAnuzAsana, haimavyAkaraNa evA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A para aneka vidvAnoe hajAro leka pramANavALI TIkAo lakhI che (nAma mATe juo jaina graMthAvali 5. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazAya. 299 thI 303.) te parathI jaNAze ke te kevuM adabhuta ane kSArabhUta u. madA vyAkaraNa hovuM joIe. 2. anekArtha nAmamALA (sazeSa ) bleka 1826, che. anekArthavRti paNa bleka 6020 4. abhidhAna ciMtAmaNi nAmamALA. leka 1591. vRtti paNa. leka 1000. . 6. dezI nAmamALA leka 850. 7. , vRtti (ratnAvalI) bhale. 500. 8. zeSanAmamALA le. ra25. 9. nighaTazeSa. 10. ziyaLa nAmamALA. 11. vItarAga tetra leka 474. 12. triSaSThi zalAkA purUSa caritra bleka. 4000. 13. dvAzraya saMskRta . 2828. 14. dvAzraya prAkRta zle. 1500. 15. nAbeyanemidvisaMdhAna mahAkAvya. 14. ahaMnnati le. 1400 17. alaMkAra cUDAmaNi vRtti (kAvyAnuzAsana) bleka 2800 18. , (vRtti viveka) le.4000. 19. ma vyAkaraNa udivRtti le. 3rapa0 20 , laghuti. 21. hama dhAtu pArAyaNa jale 5600 22. haima prAkRta vyAkaraNa A siddhahema zabdAnuzAsanane AThame. - adhyAya che. 2. anya vyavaccheda dvatrizikA-A syAdavAda maMjarInuM mULa che. 24. ayoga vyavasacheda dvArvizikA. 25. pramANa mimAMsAvRtti sahita. le. 2500 neTa-2-10 zabdakozanA graMtho che ane te para paNa aneka vRtti thaI che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAMgazAma 26. yAgazAstra aa. 12000 27. yAgazAstra vRtti kSeA. 12000. 28. AMtara caityavaMdananRti. tryA. 111. 29. jivadana capeTikA. 30. hemavAdAnuzAsana TIkA sAthe. 31. zabdASNava mahAnyAsa athavA tattva prakAzikA, 32. balAbala sUtra buddhati. 33, ziMgAnuM zAsana bRhadghatti sAthe, na sArazrInAM caritra mATe sAdhanA, zrImad hemacaMdrAcAyanuM saMpurNa caritra lakhavAmAM Ave te eka meTuM daLadAra pustaka thai paDe tema che, kAraNa ke temanA sabaMdhamAM je je jANavA yeAgya che te ghaNA vidvAna sAdhue gadhapavarUpe taiAMdhI gayA. che. A pustakA badhA haju pragaTa thaI bahAra paDayA nathI te mATe dilagIrI che. je sAdhatA che te nIce pramANe-- (19) 1. sAmaprabhAcAya kRta hemakumAra caritra. athavA kumArapAla pratikhAdhaka savata 1241. 2. merUtuMyAcA' kRta prabaMdha ci'tAmaNi, saMvata 1467, 3. zrI jayasi Mhari kRta kumArapAla caritra. saMvata 1713 4. zrI cAritrasu MdarasUri kRta kumArapAla citra. 5. zrI haeNrizcaMdra ( dIga-!) kRta kumArapAla caritra (prAkRta) 6. zrI jinama DanasUri kRta kumArapAla pramakha sa. 1441. 7. zrI prabhAcaMdrAcAya' kRta prabhAvaka caritra. sa. 1734, 8. zrI rAjazekharasUriSkRta tuvi zati prabaMdha sa, 1405, 9. somatilakasUri kRta kumArapALa caritra (A graMtha jaina graMthAvalImAM jaNAvela nathI.) 10. yazapAla maMtrI kRta mAhaparAjaya nATaka. 11. jinaprabhasUri kRta tIrthaMkalpa. 12. zrIRSabhadAsa kRta kumArapALa rAsa (gujarAtI) 13, zrI jinana sUri kRta kumArapALa rAsa. ( Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) yAmazAsa ahIM uparanAM sarva upalabdha na heAvAthI. sthaLa sakAca hAvAthI tathA rA. meAtIcaMda giradhara kApaDIA khI. e. ela. ela. bI. e Akhu jIvanacaritra lakhavAnuM mAthe laI te saMbadhI dhaNuM prakaTa karavAnu` heApta ahIM phakta digdarzanarUpe zrIjinahaSa suri kRta kumArapAlarAsa, hannIti (bhASAMtarakAra rA. maNilAla nathubhAi DhAzI. khI. e.) dvAzraya mahAkAvya vigeremAMthI sAra lai eka aThavADIonA Tuka vakhatamAM jeTalu banyu teTalu nivedana karyuM che. doSa, skhalana, ityAdi saMbadhe micchAmi du:kakaDa daI te sudhAranArane upakAra thaze ema kahI, huM viramuM chuM. prinsesa sTrITa-muMbai vIrAt 2437 vaizAkha sudi prathamA, } gurU caraNApAsaka. mAhanalAla dalIca' dezAI bI. e. ela. ela. mI. keTalAka zabdomAM sudhArA vadhArA karI ceAmazAstranI cothI AvRtti mATe prasiddha karyAM paM. devavijayajIgaNI-muMbai. 1980 kAgaNa suda cha-budhavAra, Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 5 prathama: prakAza: naMbara viSaya. 1 mahAvIra devanI samadaSTi. 2 mahAvIra devanI karUNuM. 3 yoganuM sAmarthya..., 4 vegathI thatI labdhio, 5 yoginI marUdevA.... 6 mahAtmA daDhaprahArI... 7 mahAtmA cilAtiputra 8 yoganI AvazyakatA. 9 mekSanuM kAraNa-ga. 10 jJAnayoga. .. 11 darzanayoga. . 12 cAritraga. ... 13 ema. yamanI bhAvanA, paMca samiti, traNa mi. 14 anya rIte cAritraga (athavA niyama).. 15 gRhastha dharma ane nItipUrvaka jIvana, (guhasthane dharmalAyaka banAvanAra guNo.) * * * dvitIya: prakAza: 16 gRhastha dharmamAM prathama samyakatva ane mithyAtvanuM svarUpa * 17 paca aNuvrata. .... 18 ahiMsA. ... 16 gRhasthonuM bIjuM satyavrata. .. 20 trIjuM asteyatrata 21 gRhaspAnuM caturthata. ... 123 22 vezyAthI thatA de. . 23 icchAniyama-pAMcamuM vrata. ... tutIyaH prakAza 14 dizAne niyama - cha vrata. . 109 135 ** * 1vo Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pR8. 142 143 144 148 148 150 151 156 158 161 164 169 179 185 naMbara. viSaya 25 bhogapabhAga sAtamuM vrata, .. 26 madirAthI thatA deSa. 27 mAMsa tyAga. * 28 mAkhaNa khAvAthI thatA doSa.. 29 madhatyAga. 10 abhaNa phaLe. ... 1 rAtribhejana. .. 32 anartha daMDa viramaNa-AThamuM vrata. 15 sAmAyika-navamuM bata. 4 dezAvakAmika-dazamuM vrata. . 5 pauSadha-agIyAramuM vrata. . 36 atithisabhAga-bAramuM vrata. 37 bAra vratamAM lAgatA aticAre dUra karavA viSe. 38 mahA zrAvakapaNuM-mahA zrAvakanI divasIya. 39 zrAvakanA manoratha, ... " 4. zrAvakanI chevaTanI kriyA. * * caturtha: prakAza 41 ratnatraya sAthe AtmAnI zakyatA. 42 dhAdi kaSAyanuM svarUpa ane tene vijaya. 41 Idriyavijaya. * * * 44 manaHzuddhi karavAnI jarUra. . 45 rAgadveSanuM dudhapaNuM ane te chatavAne upAya. 46 samabhAva. . .. 47 samabhAva niSpati mATe bAra bhAvanA. ... 48 dhyAnanuM svarUpa. * 49 miyAdi cAra bhAvanA . 5* dhyAna kevA sthaLe karavuM. . 51 Asana. paMcamaH prakAza para prANAyAma. .. para prANAyAmanuM phaLa. . . 186 * 100 191 201 202 201 225 226 127 24 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRe, 235 228 236 22 : : : : : : : : : : : : : : 5o 277 281 285 284 287 289 naMbara viSaya 54 vAyunAM sthAnAdi ane tenA jayane upAya. 55 vAyunA jayathI thatA phAyadA... 56 vAyunI dhAraNuM ane tenuM phaLa. pAka hadayamAM manane rokavAthI thatA phAyadA. . 58 cAra maMDaLo (tatva jJAna.) .. pa9 vAyunA vahanathI zubhAzubha kAryane nirNaya. 60 nADIonuM lakSaNa ane vAyu saMcAranuM phaLa. 61 kAla jJAna... . kara jaya parAjayAdi prama jJAna 63 kArya siddhine upAya * * 64 tatva jANavAne upAya. .. 65 nADI zodhana karavAnI vidhi ane tenuM phaLa. 66 vedha karavAnI vidhi. . . 67 anyanA zarIramAM praveza karavAnI vidhi..... SaSThaH prakAza 68 parakAya praveza paramArthIka nathI. 69 pratyAhAra- - - - 70 dhAraNuM. saptamaH prakAza: 71 dhyAna-dhyAna karanAranAM lakSaNo 72 piMDastha theya. ama: prakAra: 9 padastha dhyeya ane tenuM dhyAna. 74 maMtramayI devatAnuM dhyAna - 75 praNavanuM dhyAna 76 paMca parameSThi maMtranuM dhyAna.... 77 hakAra vidyAnuM dhyAna. .. 78 vighazAMti mATe dhyAna. . navama: prakAza: 79 rUpastha sthAna ... 80 rUpastha dhyAnanuM phaLa. . . 289 : : : : : ? ? u00 : : : : : : 10 18 : : 219 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha 320 322 323 25 327 29 341 naMbara. viSaya. dazaH prakAra: 81 rUpAtIta dhyAna 82 AjJAvicaya dhyAna. 83 apAthavicaya thAna84 vipAkavicaya dhyAna. 85 saMsthAnaviya dhyAna. 86 dharmadhyAnanuM phaLa. ekAdazaH prakAza 87 zukala dhyAna, .. 88 ghAtikarmanA kSayathI thatuM phaLa. 89 sAmAnya kevalInuM kartavya . mokSamAM gayele yogI. . dvAdazaH prakAza 91 AcAryazrIne svAnubhava hara mananA bhede ane lakSaNe... 90 paramAnaMda prAptine kama. . 94 abhyAsa krama. * * 95 ekAgratA. . . 6 vicArazakti khIlavavAnI kriyA. 97 manane zAMti ApavAne sarala mArga. 98 udAsInatAnuM phaLa. 99 daSTi upAya . * 100 mana jItavAne upAya. - 101 tattvajJAna thayAnI nizAnI. ... 102 unmanI bhAvanuM phaLa. . 10. upadezanuM rahasya . 104 AcAryazrIne AtmA pratye upadeza. .. 342 34. 344 344 347 354 357 259 ... 364 36pa 367 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = = = = yoga zAstra bhASAMtara. namo durvArarAgAdi, bairivAra nivAriNe / arhate yoginAthAya, mahAvIrAya tAyine // 1 // ghaNI mahenate dura karI zakAya evA rAgAdi zatruonA samuhanuM nivAraNa karanAra ata, yegIonA svAmI ane jagatanA jIvanuM rakSaNa karanAra mahAvIra devane namaskAra karuM chuM. vivecana-atyAranI duniyAne A vAta to vidita thaI cUkI che, ke hajAro manuSyanI sAthe bAtha bhIDanArA aneka zuravIra maLI zake che, paNa rAgadveSane jaya karanAra vIra puruSa bhAgye ja maLI zake che. AvA mahAna durjaya rAga, dveSa, kAma, krodha, mAyA bhAdi aMtaraMga zatruone mUlathI sarvathA jaya karanAra purUSane mahAvIra nAmathI bolAvavA temAM kAMI atizayokti che ja nahi. A mahAna vIra purUSane janma IsvIsana pUrve 19 varSe caitra suda terasane divase magadha dezamAM AvelA kSatriyakuMDa nAmanA zaheramAM siddhArtha rAjAnI trizalA nAmanI mahAdevInI kukSi hite. mAtApitAnuM Apela nAma vardhamAna che, tathApi temanAM adbhuta parAkramavALA mahAna guNothI raMjIta thaI devoe mahAvIra evuM nAma ApyuM che. saMsAra vAsanAthI virakta thaI, zramaNapaNuM aMgIkAra karI, ghera tapazcaryA ane dhyAnamAM nimagna rahI, sADAbAra varSe rAgadveSAdi aMtaraMga zatruone kSaya karI arihaMta pada prApta karyuM. kevala (saMpUrNa) jJAna prApta thavAthI teo tyAgIonA paNa nAtha thayA ane temaNe svAnubhavathI thaelA satya jJAnathI saMsArathI trAsa pAmatA ane mahAduHkhane anubhava karatA saMsArI ne upadeza ApI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza, teonuM janma, jarA, maraNathI rakSaNa karyuM, mATe rAga Adine jItanAra, ahaMta, yegIone nAtha ane chAnuM rakSaNa karanAra A cAre vizeSaNe te mahA purUSane ja ghaTI zake che, ane tevA mahAna guNothI AkarSAI A zAstrakAra te mahAvIra devane zAsanI AdimAM namaskAra kare che. mahAvIra devanI samaSTi. pannage ca sureMdre ca kauzike pAdasaMspRzi / nirvizeSa manaskAya zrIvIrasvAmIne namaH // 2 // daMza karavAnI buddhithI pagane sparza karanAra (daMza ApanAra) pUrva janmanA kauzika getrI sapanA upara ane namana karavAnI buddhithI pagane sparza karanAra iMdranA upara paNa je mahAzayanuM mana sarakhuM ja hatuM, te zrImAn mahAvIra devane namaskAra karuM chuM. 2. vivecana-janma, jarA, maraNathI trAsa pAmelA ane tethIja A dunIyAnI saMga ane viyegavALI mAyAnA pAzamAM, nahi sapaDAtAM vairAgyarasamAM nimagna thaI mahAvIradeva cAritra aMgIkAra karI, apramattapaNe pRthvItaLa upara vicaratAM, eka vakhata zvetAMbI nagarI tarapha jatA hatA, tyAre keTalAka govALIAnA chokarAoe kahyuM ke he zramaNa, A raste kauzAMbI javAne lIdhe che tathApi A rastAmAM eka kanakapala nAmanA tApasane Azrama Ave che. tyAM eka daSTiviSasarSa rahe che, tenA trAsathI keTalAka vakhatathI A rasto baMdha thaye che, kAraNa ke te raste janAra mANasane te sarSa pitAnA daSTithI bALI bhasma kare che, mATe A raste mUkI bIjo mArga ke je keTalAka pheramAM che tathApi nivina che, te raste tame jAo. bALakanA vacane sAMbhaLI kRpALu deva vicAra karavA lAgyA, ke aneka jIvane saMhAra karanAra A sarSa mArAthI pratibodha pAme te tenA DaMsathI mane thaeluM dukha e alpaja che. mArA eka jIvane kaSTa thatAM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra devanI samadaSTi. paNa aneka jIvone upakAra thAya te te karavAmAM mane kAMI duHkha nathI. jJAna daSTithI jotAM mane jaNAI Ave che ke, A sarSa pUrve eka tapasvI sAdhu hatuM. krodhanI tIvratAthI karelI mahAna tapazcaryAnuM phaLa te pAmI zakya nathI. "kharekhara samabhAva ane samyaga jJAnanA abhAve AvI mahAna tapazcaryAnuM pariNAma AvuM duHkhadAyakaja Ave che." avazya te mArAthI pratibodha pAmaze. paNa tene pratibodhatAM mane paNa kaSTa sahevuM paDaze. A nirNaya karI zramaNa bhagavAna teja raste cAlyA. keTalAka vakhatathI te raste baMdha hatuM, tethI rastAmAM ghAsa ugI nIkaLyuM hatuM. jI patrothI rastAne dekhAva DhaMkAI gayA hatA. ThekANe ThekANe kAMTAvALAM nAnAM jhADe ane dhULathI vRddhi pAmelA rAphaDAo jovAmAM AvatA hatA. teTalAmAM eka jIrNa avasthAe pahoMceluM yakSanuM maMdira jovAmAM AvyuM, te jIrNa maMdiranA maMDapamAM UbhA rahI nAsikAnA agrabhAga upara daSTi sthApana karI kAyotsarga mudrAmAM dhyAnasthapaNe te prabhu rahyA. najIkamAM rahela bilathI nIkaLI pelo sarpa pharatA pharate tyAM AvyuM. je vanamAM janAvare paNa mArA bhayathI praveza nathI karI zakatA, te vanamAM nirbhayapaNe mArI avajJA karI A keNa UbhuM che, tema sarSa vicAra karavA lAge, ane krodhAvezathI jheranI javALane vamatI ane AsapAsanA vRkSone paNa jherathI vAsita karatI daSTi prabhunA upara pheMkI. keTalIkavAra sanmukha joyuM paNa tenI daSTinA jheranI asara te mahAtmAnA upara na thaI, tyAre sUrya sAmI daSTi karI kAMIka vizeSa jherathI bharelI daSTie prabhu sAmuM joyuM, paNa teno te prayAsa nirarthaka gaye. Atmika ganI prabaLatAthI jheranI asara prabhunA upara na thaI. kharekhara Ave ThekANe te mahAtmAnA ganI satyatAnI kasoTI thaI, paNa te sarSa pitAnA nizcayamAM Dage nahi. najIka AvI paganA upara kaMsa mAravA lAge, ane jherathI vyApta thatAM A purUSa mArA upara paDaze evA bhramathI haMsa mArI dUra nAsavA lAge. paNa A sAhasika mahApurUSa te tenA DasavAthI bIlakula vyAkuLa na thatAM tyAMja sthirapaNe dhyAnastha rahyA. sarpa jyAre DaMsa ApIne thAkyA tyAre karUNAsamudra A Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza mahAtmAe tene belA "he caMDakauzika ! pratibodha pAma, pratibodha pAmatArA pUrvajanmane yAda kara. gata janmanA krodhAvezanA phalarUpe A tiryacapaNuM ane temAM paNa hajAre jIne trAsa ApanAra A sarpapaNuM tuM pAme che. je cAritra ane je tapazcaryAnuM phala makSa maLavuM joIe, te cAritra tathA tapane kodhathI dUSita karatAM AvA mahAna adhama janmane tuM pAme che, ane A janmamAM paNa AvA kodhathI hajAre jIvane saMhAra karI mahAna durgati pAmIza, mATe have te ceta." mahAtmAnA mukhathI nIkaLatAM A vacanAmRtanuM pAna karatAM te sarSe stabdha thaI gayuM. temanA ganI prabhA eTalI badhI tenA upara paDI ke eka DagalA jeTaluM paNa te dUra khasI na zake. ane vicAranA vamaLamAM paDe ke "A mahAtmA koNa? te mane zuM kahevA mAge che? meM AvA mahAtmAone kaI paNa ThekANe kaI paNa vakhate joyA che ? mane yAda nathI AvatuM te paNa AvA mahA puruSonI sobatamAM huM pUrve A chuM" Ama vicAra karatAM te zarIranuM bhAna bhUlI gaye, tenI iMdrinA vyApAra baMdha paDI gayA. AjubAju zuM thAya che tenuM bhAna tene na rahyuM, ane ekAgra thaI gaye. te ekAgratAmAM sthira thatAM pUrva janmanA saMskArane rokanAra [ADe AvanAra] karmane paDade tUTI gayA. ane karmane paDade tUTatAM tene gayA janmanuM jJAna thaI AvyuM. tApasa ane jaina sAdhupaNAne pAchale janma je. have tenA pazcAtApane pAra na rahyo. "he dhikkAra che mane! eka koine laIne mArI AvI adhama sthiti thaI. pUrve meM tapazcaryA ghaNI karI, tapasyAne pAraNe gRhasthane ghera AhAra levA jatAM eka deDakI paga taLe caMpAI maraNa pAmI. ziSya saMbhArI ApI. meM mAnya na karyuM. pharI ziSya upAzraye AvyA bAda saMbhArI ApI. mane rIsa AvI. trIjIvAra saMdhyAe pratikramaNa avasare ziSya saMbhArI ApI. meM jANyuM, A mArAM chidro zodhe che. krodhAvezathI mAravA de, rastAmAM sthaMbha sAthe aphaLAyo. staMbha jorathI vAgatAM te pApane pazcAttApa karyA sivAya maraNa pAmI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 mahAvIra devanI samadaSTi. tApasa thaye. tyAM paNa koInI vizeSatAthI AzramamAMthI kulaphaLa laI jatA rAjakumArane mAravA deDaye tyAM kuvAmAM paDe. maraNa pAmI A sarpa paNe upa. ahe! hajI paNa dhanya bhAgya chuM ke mArA uddhAra mATe A karUNAsAgare dayA lAvI aneka kaSTa sahana karI mane pratibaMdha pamADe, paNa have AvA tiryaMcanA bhAvamAM huM zuM karI zakuM ? mAre uddhAra kema thaze ?" Ama vicAra karatA sapanA adhyavasAyane mahAvIradeve potAnA jJAnathI jANI lIdhA ane tene jaNAvyuM ke "he caMDakauzika sarSa! have vadhAre pazcAttApa karI hatabaLa na thA. huM tane upAya batAvuM chuM. tAruM AyuSya have alpa che. tuM anazana kara. (AhArane tyAga kara.) A bilamAM tArI daSTi rAkhI paMcaparameSTi namaskAramaMtranuM smaraNa kara, sarva jInI pAse aMtaHkaraNathI mAphI mAga ke mArA karelA ane parAdhone tame mApha kara. mArI ajJAna dazAthIja meM tamane duHkha ApyuM che. have atyArathI huM keI ne dukha nahi ApuM. temaja koine tyAga kara. tane game tevI Aphata AvI paDe te paNa bIlakula krodha na karIza. kodhanAM phaLe te pote anubhavyAM che. " A pramANe prabhunI kahelI zikSA mAnya karI te sarSa bilamAM mukha rAkhI tyAMja rahyo. zramaNa bhagavAn paNa tenA pariNAmanI daDhatA rakhAvavA mATe cheDA vakhata tenI sahAya arthe tyAMja rahyA. sarpa paNa paMdara divasa avazeSa AyuSya pUrNa karI sahastrAra nAmanA AThamA devaleke devapaNe utpanna thaye. amuka vakhata pachI Idra AvIne vIra prabhunA caraNamAM namaskAra karI stuti karI. A beu prasaMgamAM te vIrapurUSane samabhAvaja rahyo hate. "sahejasAjanA apamAnamAM ke mAnamAM A duniyAnA pAmara jIvone harSa ke zekathaI Ave che, tevuM A mahApurUSanuM jIvana nahotuM. AthI paNa adhika prasaMgemAM paNa te mahAzaye samabhAva rAkhyuM hatuM, ane tethI ja paripUrNa jJAna meLavI mikSa padane prApta thayA che." e temanA atizAyI guNane zAstrakAra yAda karIne graMthanI AdimAM namaskAra kare che. -(0)----- Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza mahAvIra devanI karUNuM. kRtAparAdhe'pi jane, kRpAmaMtharatArayoH / iSadbASpAIyorbhadraM, zrIvIrajinanetrayoH // 3 // aparAdha karavAvALA jI upara paNa upara dayAthI namra ane azathI Adra evAM zrI vIra paramAtmAnA netronuM kalyANa thAo. 3. vivecana-aMtaraMga mahAnuM karUNA yA dayAsUcaka A banAva evo banyo che ke, te mahAvIra devanI aparAdhI jI upara paNa agAdha karUNAne sUcavI atyAranI sabaLa paNa AtmabhAvamAM nirbaLa prajAne AzcaryanA vamaLamAM nAMkhe che. vairAgyavAsanAthI bharapUra mahAvIra deve gRhasthAzramane tyAga karI, nivRtti mArga meLavavA mATe zramaNa mArga svIkArI, A pRthvItaLa upara vicaratAM eka vakhata ghaNA oNchu lekathI bharapUra daDha bhUmimAM AvyA. aThamanI tapazcaryA karI peDhAla gAmanI pAse peDhAla nAmanA vanamAM rahela polasA nAmanA devaLamAM kAryotsarga karI dhyAnastha rA. e avasare saudharmadevalokanI sudharmA nAmanI sabhAmAM saudhameM denA parivAra sahita beThA hatA. vistAravALA avadhi jJAnathI pRthvItala upara avalokana karatAM te Idra zramaNa bhagavAnane pe DhALa vanamAM joyA. A avasare mahAvIra devane paripUrNa jJAna utpanna thayuM nahotuM, paNa te paripUrNa jJAnotpatti karmakSayathI thAya che, ane te karmakSaya dhyAna sAdhya che, mATe karmakSaya karavA te dhyAnAvasthAmAM nimagna rahelA hatA. A sthitimAM mahAvIradevane joI che tyAMja rahI namaskAra karyo, kAraNa ke vivekI je sAmAnya rIte paNa samajI zake che, ke AvI dhyAnAvasthAmAM temanI pAse jatAM rakhene temanI tevI dazAmAM vidharUpa thaIe, tathApi te idrane guNAnurAga chupa na rahyo. "game tevI nikaTa ke dura avasthAmAM paNa mahAna purUSanA guNonuM smaraNa te karavuMja. ane sAmarthya hoya te bIjAone paNa guNAnurAgI karavA." AvA IrAdAthI potAnI sabhAmAM iMdrabalI uThe ke "he mahAnubhAve, deva ane asarAo ! A bharatakSetramAM peDhAla gAmanI najIka pilAsa caityamAM A mahAvIradeva dhyAnAvasthAmAM rahyo che. dhyAnanI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra devanI karUNA. aMdara atyAre temanI eTalI badhI daDhatA che ke ApaNuM jevA samartha devene paNa AzcaryamAM garakAva karI nAMkhe che. pAMca samiti ane traNa guptithI AzradvArane rokanAra, kodhAdi aMtaraMga zatruone jItanAra ane dravya kSetra, kAla, bhAvathI apramatta A mahAvIradevane A dazAthI calAyamAna karavAne de ke dAna, yakSa, ke rAkSase, bhuvanapatio ke manuSya keI paNa samartha nathI. IdranAM A vacane sAMbhaLI tene sAmAnika saMgama nAmane deva krodhathI lAla netro karI garvathI stabdha thaI bolavA lAge "svAmin ! eka sAdhu mAtra sAmAnya manuSyanuM Apa AvuM varNana kare che ke deva paNa calAyamAna na karI zake te asaMbhavita che. bhale Apa svAmI che eTale pUrvApara vicAra karyA sivAya game tema bole ane bIjAe tene mAna Ape, paNa te vAta huM mAnI zakatuM nathI ke merU jevA mahAna paDAone eka sAmAnya pattharanI mAphaka pheMkI devAnuM sAmarthya dharAvanAra de paNa eka manuSyane na calAvI zake, e vAta taddana asaMbhavita che, chatAM Apa jo te ja nizcaya dharAvatA ho te le huM jAuM chuM, ane tene hamaNAMja calita sthitivAna karuM chuM," IMdra vicAra karavA lAgyo ke eka sAmAnya paNa yogI mahAtmAnA yoganuM sAmarthya keTaluM hoya che te A mithyAbhimAnI jANa nathI; te A gIzvara ke je atyAre megInI parAkASThAe pahoMcavAnI taiyArImAM che, jene aneka labdhio pragaTa thaI che, dhyAna ane samAdhidazAthI atyAre jene mahAna Atmika bala pragaTa thayuM che, tenI Ane kayAMthI mAlama paDe? paNa je huM tenI parIkSA karavAnI nA kahIza, te mAruM vacana khoTuM che temaja A mahA purUSamAM kAMI paNa egika yA Atmika bala nathI tema e jANaze, ane sarva devone paNa teja nizcaya thaze, mATe nA te na kahevI. bIjI bAju parIkSAnI hA pADatAM A mahAtmAne A pApI jIva du:kha Apaze tenuM nimitta paNa huM ja thaIza." Ama saMzayArUDha thayelA IMdrane vicAra karate mUkI te deva tyAMthI ravAnA thaze. je sthaLe zramaNa bhagavAnanuM dhyA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza, nastha hatA tyAM AvyeA. amarSathI bharapUra svabhAvavALA deve prathama dhULanI vRSTi karI; eTale sudhI dhULa uchALI ke te dhULathI mahAvIra devanA kAna ane nAkanA vivA paNa purAI gayA. zvAseAzvAsa cAlavo baMdha paDI gayA te paNa yAgika zaktivALA zramaNane te kAMI duHkhada na thayuM, tyAre dhULa dUra karI vAnA sarakhA tIkSNa mukhavALI kIDIo teNe devazaktithI banAvI, mahAvIra devanA upara mUkI. kIDIe eTalA joramAM DaMsa ApavA lAgI ke thADA vakhatamAM temanuM zarIra cAlaNInA jevuM chidramaya thaI gayuM, chatAM te mahAtmAnuM mana bIlakula kaluSita na thayuM. A vakhate paNa nirbhAgya manuSyanA manArathAnI mAphaka te niSphala nivaDayA eTale moTA moTA DAMsa banAvI temanA upara mUkayA. A DAMsA eTalA jorathI caTakA mAravA lAgyA ke jema parvatamAMthI aneka nijha raNAe cAle che, tema prabhunA zarIra rUpa parvatathI rUdhira rUpa jharaNAe cAlavA lAgyAM, tathApi te mahAzayanuM mana calita na thayuM. paNa ulaTu' adhika sattvathI uttejIta thavA lAgyuM. AvI rIte siMha, sa, hAthI vigere aneka rUpo karI dhyAnastha dazAthI calita karavA teNe prayatna karyAM. paNa te nirUpayogI thatuM joi deva vicAra karavA lAgyA ke A pratikUla upasargeuthI kadI calAyamAna thavAne nathI. paNa jo Ane anukULa sukha batAvuM te o nakkI calita thaze. A IrAdAthI eka vimAna taiyAra karI, deva devIe banAvI vimAnamAM besI, mahAvIra deva pAse AvI kahevA lAgyo. ke huMzramaNa ! A tamArI dhaiyatA ane tapazcaryA joi huM... prasanna thAu chuM. cAlA, A vimAnamAM bese. tamane tamArA icchita pramANe devalAkamAM laI jAuM. tapazcaryA karIne '' ' sAdhavA mAgeA che, te huM tamane Apu chu" " kharekhara mAha nidrAthI nidrita thaelA ane kSaNika tathA mAyika sukhamAM sukha mAnanArA jIvone A pulika sukhe sukharUpa bhAse che, chatAM jJAnIe A sukhane sukharUpe mAnatA nathI, eTaluMja nahi paNa AgAmI kALe duHkha ApanAra hovAthI tene vata mAnamAM paNa duHkha rUpe mAne che. e mahAzaya jene mATe tapazcaryA kare che, jene mATe A saMsArano tyAga karI AtmaramaNa kare che, jagalamAM Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra devanI kA 9 nAnA prakAranAM kaSTo sahana kare che, AtmApayeAganI jAgRtimAM apramAdita rahI prayatna kare che te A duniyAnA sukha mATe nahi, devanA sukha mATe nahi, IMdranA sukha mATe nahi, paraMtu kA~nA abhAvathI utpanna thatA Atmika sukha mATe ja hatuM, tenuM A aihika sukhanI lAlasAvALA devane khabara na paDI" ane tethI ja AvA saMcAgika viyogika sukhanI preraNA kare che. A tenI prAnA niSphaLa gaI. mahAvIra deve te aMgIkAra tA na karyuM', paNa tenI sAmuM paNa na joyuM. deva nirAza thayA. have kayA mArga levA ke dhyAnAvasthA mUkI dai A zramaNa mArA kahyA mujaba cAle. vicAra karatAM devane jaNAI AvyuM ke duniyAmAM strI sivAya bIjI koi zastra vIrapurUSone parAbhava karanAra nathI. A IrAdAthI teNe keTalIka divya svarUpA navayauvanA mehaka suMdarIe-apsarAo-banAvI. tenI sAthe kAmane uttejIta karanArI SaDtae ekI sAthe viSuvI. kadamAdi puSponA parAga cAre dizAethI chuTavA lAgyA. maMdamaMda vAyu pharakavA lAgyA. kAyalAnA zabdothI vananA bhAgA zandrita thayA. A mAjI devAMganAoe madhura saMgIta zarU karyuM". gAMdhAra, malhAra ane mAlakASAdi aneka madhura ane mehaka - svarA vistaravA lAgyA. vINAonA jhINAM paNuM hRdayabhedaka zabdothI vananA pazue paNu staMbhAI javA lAgyAM. meghanI garjanA sarakhA mRgAnA zabdo athaDAvA lAgyA. ATalethI ja te devanI banAvelI devAMganAo zAMta na rahI. te AgaLa vadhI, srIjanAne sulabha peAtAnA vikAra pragaTa karavA lAgI. hAvabhAva karavA gharU karyA. nila jaNe nita kha ane stanAdikanA bhAge khullA karavA lAgI. TuMkAmAM teomAM jeTaluM sAmarthya hatuM te sarva sAmarthya A zramaNadevane calAyamAna karavAne vAparI cukI, paNa pANI upara thatA prahAranI mAphaka te sarva niSphaLa gayuM. te devane khabara nahotI ke, A zramaNadevane jJAnadazA jAgRta thaI che, pAchalA janmA aneka joyA che, Aja sudhInA bhAgavelA sAMsArika sukhenuM pariNAma du:khadaja AvyuM che ane kharU sukha te judu ja che, e jenA rAmarAmamAM pariNamI yuM che ane AtmAnaMdanA sukhano anubhava karI zakayA che, tenA sukhanI A Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. prathama prakA, gaLa A sukhe biMdu tulya paNa nathI." A pramANe anukULa ane pratikULa upasargo saM deve eka divasa nahi, paNa cha mAsa sudhI karyA, AkharamAM deva thA. InuM kahevuM satyaja thayuM. kharekhara A tA koI alaukika mahA purUSaja nIkaLe. have Ane calAyamAna karavA mATe mAre je je mahenata karavI te te nirarthakaja che. Ama vicAra karI prabhune namaskAra karI tyAMthI cAlate thaye. A devanA javA pachI zramaNa bhagavAna vicAravA lAgyA ke "ahA niSkAraNa bIjA ane duHkha ApanAra A jIvanI gati kharAba thaze. mArA jevA che ke jene bIjA jIvanuM hita karavAnuM che ke duHkhathI mukta karavAnuM che, tevA paNa te jIvonA kUra AcaraNathI tenuM hita karI zakatA nathI. mArA manamAM eja lAgI Ave che ke mArA taraphathI tenuM hita thavuM joIe paNa te na thatAM mane duHkha ApavAnA tenA kUra adhyavasAe ulaTa te karmabaMdhita thayo che. kharekhara tenuM huM A avasare kAMI paNa hita na karI zakyo." Ama vicAra karatAM te kRpALu devanI * AMkhamAM azru jaNAvA lAgyAM. "A duniyAnA pAmara prANIo pitAnuM buruM karavAnuM banatA prayatna buruM kare che, ane azakta hoya te manathI te kharAba ciMtana kare che. paNa A roganI sthiti kaI judAja prakAranI che. saMsAranI sthiti sAme A sthitine mukAbale te naja karI zakAya. kAraNa ke saMsAranA rastAthI tyAgIone (yogIone) rasto de ja hoya che, ane tene laIne ja A mahAtmAmAM ATalI kamaLatA yA kRpALatA hatI. nahitara A vakhate temanI pAse eTalI badhI prabaLa zaktio rogathI pedA thayelI hatI ke eka deva te zuM paNa tevA hajArene haThAvavAnuM sAmarthya temanAmAM hatuM, paNa ceganA aMge bhegIe tevuM sAmarthya kaI paNa vakhata A duniyAnA pAmara jI upara pheravatA nathI." AvA dhyAnaguNathI AkarSAI A graMthakAre graMthanI AdimAM te gagarbhita mahApurUSanA zubha caritra sUcaka stuti karI che, ke gika sthitimAM AvavuM hoya te A mahAna purUSanA caritranuM anukaraNa kare. 3 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazAstra banAvavAne AdhAra ( yogazAstra banAvavAnA AdhAra. ) zratAMbhoradhigamya, saMpradAyAcca svasaMvedanazcApi yogazAstraM sadguroH / viracyate ||4|| vindhyate IIII 1 siddhAMta rUpa samudramAMthI keTaleAka bhAga laI ne, keTaleAka bhAga sadgurUnI paraMparAthI meLavIne, ane keTalAka bhAga mane peAtAne je anubhava thayA che te, ema traNe AdhAra meLavIne A yAgazAstra manAvuM chuM. 4. vivecana--A zrlAka uparathI spaSTa samajAI zakAya che ke AcAryazrI pote ceAganA anubhavI hatA. jo tema na hota tA "svasavedana" mArA potAnA jAti anubhavathI paNa huM kAMi lakhIza, tema na lakhatAM uparanA e ja AdhAra batAvata. chellA prakAza AcArya zrInA anubhavanA che. temAM ghaNuM samajavAnuM che. paNa jJAnI jANe zA kAraNathI tenA upara vistArathI TIkA karavAmAM nathI AvI. mane te ema samajAya che ke te rastA temane sarala lAgyA hoya ane tethI vizeSa TIkAnI jarUra na joi hAya, tathApi atyAranA samaye cAganI praNAlikA keTalAka vakhatathI lApaprAyaH thatAM vistAranI jarUra tA cheja. chatAM tevA anubhavI sivAya temanA upara vivecana karavuM e mane ayeAgya tA lAge che tathApi te mahAtmAnA vacaneAnA AdhAre tene zabdArtha lakhavA dhArUM chu ane keTaleka ThekANe vivecana lakhu te te TIkAne AdhAre yA koI khIjA graMthane AdhAre che, ema samajavu. A prakAranuM atre sUcana karavu' cAgya dhArUM chu. yeAganu' sAmarthya. yogaH sarvavipadvallIH vitAne parazuH zitaH / amUlamaMtrataMtraM ca kArmaNaM nivRttizriyaH // 5 // duniyAnI nAnA prakAranI vipattionA samUharUpa velIone kApavA mATe A yoga eka tIkSNa dhAravALA kuhADA sarakhA che Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prathama prakAza ane mokSa lakSmInuM mULa maMtra, ane taMtra vinAnuM vazIkaraNa che. pa. vivecana-Adhi, vyAdhi ane upAdhi kAMI A duniyAmAM ochI nathI. athavA janma, jarA, maraNa, roga, zoka, saMga, viyoga vigere duHkha kAMI A duniyAnA jIvone ochA herAna karatAM nathI. A sarva vipattio ja che. ane tethI ja tene manuSyathI zunya paNa nAnA prakAranI vallIonI gADha jALavALI aTavInI upamA ApI zakAya. A vipattirUpa aTavIne kApI nAkhavA mATe yogane tIkSaNa parazu yA kuhADInI upamA lAyaka che. arthAt kuhADAthI game tevA gADha jhADIvALA araNyane paNa kApI zakAya che. bIjI upamA vazIkaraNanI che. viSaya sukhanA lAlacu che strIone svAdhina karavA mATe maMtra taMtra ane jaDIbuTInI sevanA kare che. tene AcAryazrI kahe che ke A kSaNika paNa mahA duHkha ApanAra strI saMbaMdhI saMga yA sukha e lAMbe vakhata TakI nahi rahe, ane te aMge meLavavA maMtra taMtrAdinA prayAsamAM utaravuM paDe che, ane te paNa siddha thAya ke na paNa thAya. tyAre tame akSaya ane mahA sukha ApanAra nivRtti (mokSa) rUpa (zrI) lakSmI (athavA strI) ne svAdhina karavAno prayatna kare. temAM nathI maMtranuM kAma, nathI taMtranuM kAma, nathI jaDIbuTInuM kAma, paNa eka yoganA avalaMbanathI ja te niraMtaranuM sukha tamane maLI zakaze. bhUyAMsopi hi pApmAnaH, pralayaM yAMti yogataH / caMDavAtAd dhanaghanA, ghanAghanaghaTA iva // 6 // jemAM pracaMDa pavanathI ghaNI ghATI paNa vAdaLAnI ghaTA vikharAI jAya che, (nAza pAme che) tema yuganA prabhAvathI ghaNAM pApa hoya te paNa tene pralaya (nAza) thaI jAya che. ahiM kaI zaMkA karaze ke ghaNA paNa eka bhavanAM karelAM pApa hoya to tene yogathI nAza thaI zake. paNa ghaNuM bhavanAM karelAM pApa hoya te zuM te vegathI haDI zake kharAM? ene uttara Ape che - kSiNoti yogaH pApAnI, cirkaalaajitaanypi| . pracitAni yathaidhAMsi, kSaNAdevAzuzukSaNiH ? // 7 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAMganuM sAmarthya. 13 ghaNA vakhatathI ekaThAM karela IMdhaNAone (lAkaDAMene) prabaLa agni eka kSaNavAramAM bALIne bhasma karI zake che, tema ghaNA kALathI pedA karelAM karmAnA (pApAnA) paNa yAga kSaya kare che. vivecana-lAkaDAne ekaThAM karavAne jeTalA vakhata lAge che. teTalA vakhata jo tene khALavA dhAre te khALatAM lAgI zakatA nathI e vAta te ApaNA anubhavathI siddha che. tevIja rIte karmAnA paNa nAza cAga rUpa agnithI ghaNI sahelAithI ane alpa kALamAM thai zake che. teTalA kALa karmone ekaThAM karavAmAM gayA che teTalA vakhata te karmone kADhavAmAM joitA hoya te A jIvanA meAkSa kAI paNa vakhata naja banI zake, kAraNa ke jyAre jyAre kama kADhe che tyAre navIna ka paNa bAMdhe che, kemake tana kama kADhavAnAja kALa ApaNA anubhavamAM nathI AvI zakatA. tenu kAraNa ke baMdhananAM nimitto mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane cAga AmAMthI koI paNa kAI vakhata vidyamAna hoya che ja. mATe kama karavAmAM jeTalA vakhata lAgyA che, teTalA vakhata kama kADhavAmAM banI zakavo azakaya che, dRSTAMta ekadezI hoya che, tethI jyAre lAkaDAM mALe che, tyAre navIna lAkaDAM ekaThAM nathI karatA; tema jyAre kama kADhe che tyAre navIna kama nathI bAMdhatA. A vidha AMhI lAgu paDavAnA nathI, kAraNa upara darzAvyuM che. tyAre te ThekANe A lAkaDAnuM... ane agninu' dRSTAMta ghaNuM anukULa paDatuM thaI zake che. yoganI prabaLatA eja ka rUpa lAkaDAMone khALavAmAM agninI garaja sAre che. ane eTalA Tuka vakhatamAM kane khALI zake che, ke navIna karma baMdha na thatAM AtmA jaladdI chUTI zake che. yA nirmaLa thaI zake che. :0: ( yAgathI thatI labdhie ) kaphaviNmalANa, sarvaiSadhimadhayaH / saMbhinnazroto labdhizva, yogatAMDavaDaMbaraM // 8 // cAgI purUSonA kapha, thuMka, maLa ane zarIrane sparzI vigere sarva auSadhinuM kAma kare che. mahAn rUddhivALI (mahAna prabhAvavALI ) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prathama prakAza, auSadhinI garaja sAre che. arthAta auSadhi je kAma kare che te sarva kAma A gionA kaphAdi karI zake che. temaja eka iMdriyathI pAMca indriyanI garaja sarI zake che. kArya thaI zake tevI labdhio (zaktie) pedA thAya che, A sarva gane ja mahimA che. 8 vivecanaganA mahAbhyathI upara jaNAvela labdhio pidA thavI azakya nathI. bhale atyAranA kALe kaMIka duzakya lAge paNa azakaya te nathI ja. atyAre duzakaja lAgavAnuM paNa kAraNa satata abhyAsa, tevA saguNInI nikaTatA, mAyika prANIonA saMgathI virakatatA ane vairAgyanI tIvratA vigere aneka sunimittone abhAvaja che, chatAM pUrve aneka mahAtmAoe AvI labdhione siddhione lAbha meLavyo che. tenA aneka dAkhalAo pustakomAMthI maLI Ave che. chatAM graMtha adhika thaI javAnA bhayathI ahI ekaja draSTAMta ApavAmAM Ave che. pUrve hastinApuramAM cha khaMDane bhoktA sanaskumAra cakravati rAjA rAjya karate hate tenA zarIranuM rUpa eTaluM badhuM tejasvI yA camatkArika hatuM ke IMdra mahArAjA paNa svargamAM svagIonI pAse tenuM varNana karatuM hatuM. tene nahi sahatA vijaya ane vijayaMta nAmanA be deva cakravartinuM rUpa jevA pRthvI upara AvyA. e avasare sanaskumAra rAjA snAna karatuM hatuM tethI zarIra kheLAdithI kharaDAeluM hatuM, chatAM tenuM rUpa ke lAvaNyatA DhAMkI na rahI. devone paNa Azcarya thayuM ke ahA ! zuM rAjAnuM rUpa che! vistAra pAmelA aSTamInA caMdra sarakhuM lalATa zobhI rahyuM che. nilempalane jItanArAM netro karNa paryata vistarAyelAM che. dAMta ane hoThe, pakava bibonA phalone parAbhava karyo che. A kaNe suktikAone nirasta karI che. kaMThe pAMcajanya zaMkhane jItyA che. bhujAo karirAjanI suMDhAdaMDane tiraskAra kare che. A hadayasthaLa merUparvatanI zilAnI lakSmIne luMTI le che, madhyabhAga siMhanA udara sarakhe che. vadhAre zuM kahevuM? AnA AkhA zarIranI zobhA varNanAtIta che. caMdranI cAMdanI mAphaka AnA upara abhaMgana che ke kema tenI paNa khabara paDatI nathI. jema idra varNana karyuM che tema yA tethI adhika Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAgathI thatI labdhIo 15 Anu svarUpa che, athavA kharekhara mahApurUSo kAI vakhata asatya naja bele tevAmAM cakravatI e puchyuM; tame ahIM kema AvyA che. brAhmaNarUpadhArI tai devAe javAba Apyo ke tamArUM rUpa adhika sAMbhaLyu hatu ane te kutuhalathI prerAI ame te jovA AvyA chIe. rAjAe javAba ApyA ke atyAre huM snAna karUM chuM, zarIra kheLa pramukhathI kharaDAyelu che, mATe rAjyAsana upara besu tyAre tame Avajo, te avasare tamane vizeSa majA paDaze. brAhmaNa rUpa dhArI devae tema karavA hA pADI. cakravatI taiyAra thai rAjyAsana para bIrAjyA. devA tyAM AvyA ane tenuM rUpa jotAMja teonAM mukhe jhAMkhAM thaI gayAM. teo udAsa thayA ane niHzvAsa nAkhyA. ahA ! manuSyanA dehAnI AvI kSaNabhaMgura sthiti ! AnI sarva zeAbhA naSTa thaI gai ! Ama udAsa thayelA tene sanatkumAre pUchyuM; tame pahelAM ghaNA khuzI thayA hatA ane hamaNAM Ama udAsIna kema ? devAe jaNAvyuM ke he rAjA ! ame pahelAM tArU rUpa joyu hatu. te atyAre nathI ame devo chIe, iMdre tArU rUpa vakhANyuM tethI Azcaya pAmI ame jovA AvyA hatA. A tArU zarIra hamaNAM aneka rogaiAthI bharapura thaI gayuM che, tethI ame udAza thayA chIe A pramANe kahI te cAlyA gayA, rAjA paNa himathI dagdha thayelA vRkSanI mAphaka potAnuM zarIra vichAyeluM joI vicAravA lAgyA ke dhikkAra thAo ! A zarIra niraMtara rAgathI bharapura che, chatAM mArA jevA mUDha purUSA phAgaTa temAM mUrchA kare che. lAkaDAmAM rahelA ghuNAnI mAphaka rogothI A zarIra vidvAraNa karAya che. bAhyathI ramaNIya paNa aMdara kRmiothI bharapura vaDanA TeTA sarakhuM A zarIra rogothI bharapura che. jema sevALa mahA sarevaranA pANInA yA ze|bhAnA nAza kare che, tema rAgA zarIranA lAvaNyanA nAza kare che. zarIra zlathI jAya che, paNa AzAe DhIlI thatI nathI; rUpa jAya che; paNa pApamuddhi ghaTatI nathI; jarA sphure che paNa jJAna sphuratu nathI. AvAM saMsArI jIvAnAM ceSTitane dhikkAra thAe. khera ! AjakAla nAza pAmavAvALA A dehathI tapazcaryA karI kanI nirjarA meLavavI teja sAra che. are ! me Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza phegaTa A dehane yA rUpane garva karyo. te dehe mane dago dIdhe, paNa hajI jyAM sudhI te paDI na jAya te pahelAM temAMthI jeTaluM banI zake teTaluM AtmasAdhana karI lauM. A pramANe virAgi cakavatie putrane rAja seMpI vinayaMdhara muni pAse cAritra lIdhuM mohathI tene premALa parivAra cha mAsa paryata pAchaLa pharyo; paNa niHkaSAya udAsIna, mamatvarahita ane nigraMtha te mahAtmAne jANI chevaTe teo pAchA pharyA. sanakumAra mahAmunine paNa sarasa virasa tathA aniyamita AhAra letAM zarIramAM re vRddhi pAmyA. kSaNabhaMgura dehane bharose zA mATe karavo ? temAMthI ApaNuM kAma kADhI levuM, te te paDI jaze ja. A IrAdAthI te mahAtmAe mahAna tapazcaryA karavA mAMDI, tapazcaryA ane A dhyAna karatAM sAtaso varSo nIkaLI gayAM. te arasAmAM teone aneka labdhio siddhio pedA thaI. eka vakhata A mahAtmAnI sahanazIlatA ane zarIra upara paNa nirmamatva joI pharI deve AgaLa Idri prazaMsA karI ke, he deva baLatA agninA puLAnI mAphaka cakravatInI rUddhine tyAga karI ghera tapazcaryAthI aneka labdhio pedA thayelI che chatAM zarIrathI nirapekSa A sanakumAra muni bIlakula cikitsA karatA yA karAvatA nathI. teja devo pharI vadanuM rUpa karI te muni pAse AvyA ane ame mahAna vaidya chIe; tema kahI sanaskumArane cikitsA karavA preraNA karI. sanakumAra temane kahe che ke he vaidyo ! rega be prakAranA che; bAhya ane atyaMtara; bAhya rogonI mane bIlakula darakAra nathI paNa rAgadveSa, kAmakrodha, mAyAbha vigere aMtaraMga re mArAmAM che tenI cikitsA karatA ho te huM karAvIza, kemake bAhya rego kADhavAnuM sAmarthya mArAmAM che. pachI devone batAvavA khAtara pitAnA kapha tathA thuMka vigerevaDe rogothI bharapura eka AMgaLI upara lepa karyo ke tatkALa pUrvanA rUpathI paNa adhika rUpavAna thaI. devo Azcarya pAmI pagamAM paDayAM ane jaNAvyuM ke jevI rIte bAhya rego kADhavAnI zakti tamArAmAM che, tevI aMtaraMga rega kADhavAnI zakita paNa tamArAmAM cheja. iMdranI karelI prazaMsA vigere jaNAvI khuzI thatA de. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gathI thati labdhio. devalokamAM gayA A pramANe sanakumAra yogInAM kapha, maLa, mUtrAdi dareka vastuo A yoganA prabhAvathI mahAna auSadhi tulya thayAM hatAM, tema bIjI paNa aneka labdhio ane siddhio vegathI thAya che. cAraNAzIviSAvadhi, mnHpryaaysNpdH|| yogakalpadumasyaitA, vikAsikusumazriyaH // 9 // AkAzamAM cAlavAnI labdhi, nigraha anugraha karavAmAM samarthatAvALI labdhi, avadhijJAnanI saMpadA ane bIjAnA mananA paryAyane jANavAnI saMpadA, A sarva garUpa vRkSanA vikasvara thaelA puSponI zobhA che. vivecana-yeganuM kharekharUM phala te mokSanI prAptija che, je AgaLa kahevAmAM Avaze. paNa A pUrvokta labdhio siddhio ane saMpadAe te te gyarUpa kalpavRkSanA sugaMdhI ane vikaparavara thaelAM puSpa che. je vRkSanA puSpa paNa Azcaryajanaka ane sukhadAyaka lAge che, tyAre tenAM phale keTalAM badhAM sukharUpa haze e pite ja vicAravAnuM che. aho yogasya mAhAtmyaM, prAjyaM sAmrAjyamuddvahan / avApa kevalajJAnaM, bharato bharatAdhipaH // 10 // ahA zuM yoganuM mAhAsya ! mahA vistAravALA svataMtra rAjyane dhAraNa karanAra bharata kSetrane adhipati, bharata rAjA - risA bhuvanamAM ane mahAbhyathI kevalajJAna pAmyuM ! vivecana-A avasarpiNI kAlanA trIjA ArAnA aMtima bhAgamAM ghaNaja bheLAM ane sarala svabhAvanAM paNa dharmAdharmanA viveka vinAnAM, aneka yugalika mAnathI bharapura bhUmi upara nAbhirAjAnI marUdevA nAmanI patnInI kukSithI rUSabhadevajIne janma thaye. pUrva janmanI saMyama kiyAthI yegI padanA anubhavI te bhagavAna traNa jJAna sahita janmyA hatA temaNe jJAnAlAkathI te yugalIkane mokSane mArga batAvavA mATe prathama nIti mAthI bharapura vyavahAra mArga batAvyuM. nIti mArgamAM nipuNa karI pUrNa jJAna ane nivRtti meLavavA mATe pitAnA bharatAdi se putrone Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prathama prakAza. rAjyAdi adhikAra vaheMcI ApI pite zramaNa mArga svIkAra karyo. jJAnakriyAnI prabaLatAthI kamaranA AvaraNe dUra karI kevalajJAna pedA karyuM ane satya dhamane tAtvika upadeza ApI manuSyone dhArmika raste doryA. bharatarAjAne rAjya pAmyA pachI pUrva janmanA puNyAnusAra cauda ratna ane nava nidhAna prApta thayAM. bharatakSetranA pUrNa cha khaMDa pitAne svAdhina karI cakravartipaNAne rAjyAbhiSeka pAmI zakyA. eka vakhata ArilAbhuvanamAM (ArisAnA ja gharamAM) vastrAbhUSaNa paheravA mATe gayA. tyAM yathAyogya jyAM joIe tyAM vastra ane alaMkAra paherI pitAnA zarIrane ArIsAmAM juve che te eka AMgaLImAMthI viMTI paDI gaelI jaNAI. alaMkArathI bharapura bIjI AMgaLIonI AgaLa A AMgaLI nisteja yAne jhAMkhI jaNAI. divase dekhAtA caMdra sarakhI AMgaLI jeI aMga uparanAM sarva vastro ane bhuSaNe dUra karyA. dUra karavAnuM kAraNa e ke vastrAbhUSaNa sivAya zarIra zobhe che ke kema? vastrAbhUSaNe dUra thatAM himathI dagdha thaela vRkSanA sarakhuM azobhanika zarIra jaNAyuM. AMhI vicArano pravAha badalAye ane te AgaLa vadhyA. rAjya khaTapaTanA ane aMte ura (aMtaHpura) saMbaMdhI vicAra bhUlAyA. zarIrane vastrAbhUSaNothI zebhAvavuM e te paththara ane mATI yA retIthI banAvelA gharane sArUM dekhADavA upara cune lagADavA jevuM che. cunAnI dIvAla sArI lAge che, paNa aMdara zuM che te vicAratAM te patharA, kAMkarA, mATI ne retI vigereja jaNAya che. tema A zarIra paNa suMdara tvacAe maDhela hovAthIja ramaNIya lAge che, paNa aMdarathI te te lehI, mAMsa, hADa, viSTA, mUtra, pitta, kapha, ane majajAdithI bharapUra che. kapura, kasturI, ane caMdana pramukha, uttama sugaMdhI dravya paNa A zarIranA saMyegathI dUSita yA dudhita thAya che. A zarIrAdinA meha mamatvathI arahada (reMTa)nI ghaTIkAo mAphaka A jIva saMsAramAM paribhramaNa karyAja kare che, A zarIranI vRddhihAni thAya che. pudagalanA acaya apacayathI vRddhi hAni pAmatuM zarIra te huM naja heI zakuM. A Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gathI thatI labdhio. duniyAnA mAyika viSayethI virakata thaI mekSaphaLa ApanAra tapacaryAdi jeNe aMgIkAra karI che, teNeja AvA kSaNabhaMgura zarIrane paNa sArthaka karyuM che. saMsArarUpa durgadhavALI eka khADa che ke je zRMgAra rasarUpa kIcaDathI bharapura che. tenI aMdara huM jANatAM chatAM paNa zukaranI mAphaka sukha mAnI rahyo chuM. mane dhikkAra thAo ke sATha hajAra varSa paryata A dharAtala upara bhamI bhamI A eka cheDA vakhatanA jIvana mATe mahAna akAryo mArAthI banyAM che. dhanya che mArA bAhubali Adi vIra baMdhuone ! ke jemaNe tRNanI mAphaka rAjyabhArAdi upAdhine tyAga karI pitAjI rUSabhadeva prabhune zaraNe rahI, paripUrNa jJAna meLavI, mekSa sukha suprApta karyuM che. khare te pitAnA teja supatra che, ke jeo temane mArge cAlanAra thayA che. huM kharekhara suputra nahiMja, nahiMtara pitAjI paNa mArI upekSA zA mATe kare ? jema navANuM bhAIone zaraNe rAkhyA tema mane zA mATe na rAkhe? athavA temane zuM deSa che? jo pitapotAnA karmothIja karmothIja sukhI,duHkhI mAnanIya ane amAnanIya thAya che. saMsAra rUpa kuvAmAM paDatA prANIone bacAva mAtA, bena, bhAI ke strI keI paNa karI zakatuM nathI, AvuM mahAna svataMtra rAjya te calAcala che. yauvana paNa patita thavAnuM ja. lakSamI paNa jyAM caMcaLa, aho tyAM sukha te kyAMthIja hoya sukhanI AzA kayAMthI rAkhI zakAya ? huM keInuM rakSaNa karI zakuM tema nathIja. kAraNa karmothI baMdhAela ane saMsArathI gherAela chuM. tyAre A bIjAe mArI sAthenA saMsArI che teo paNa mAruM rakSaNa kema karI zakaze ? kAraNa eka sarakhAja regavALA ame chIe, vaLI teonAM karmo ane mArA karmo paNa judAja. A paNa eka sabaLa kAraNa che ke AMdhaLe AMdhaLAne derI ThekANesara pahoMcADI zakeja nahi. tyAre atyAra sudhI huM temane ane teo mArAM evI mArI mAnyatA mithyAja TharI. jayAre A kuMTuMbIo judAM che, te mehelA ane rAjyasattA e paNa judI che. e te pratyakSa anubhavAya che. are e te dUra yA judI mAluma paDe ja che. paNa A najIkamAM najIka rahela deha te paNa jude ja mAluma paDe che. kAraNake bhavAMta Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 prathama prakAza UnA gamana avasare sAtha na janAra ane pudgalAnA caya apacayathI vRddhi hAni pAmanAra te huM naja hoI zakuM, tyAre huM... kANu ? A sarvathI judoja. ekaja. A jagyAe ceAganI apUrva sthitinA prAraMbha thaI cUkayAja, dehagehAdi saMcAgika khAdya vastuone AtmabhAvathI judI samajavA lAgyA, eTaluMja nahi paNa tAdeza sparzajJAnathI jevu samajayA, tevAja anubhava karavA lAgyA. A ThekANe te mahAzaya bharata mahArAjA zarIra sthitinu bhAna bhUlI gayA. mananI ekAgratA tA thaI hatI temAM vadhAro thatA cAhyA. AjImAjI thatA zabdo sAMbhaLAvA na lAgyAM. IMdriya ane tenA viSayeAthI mana juduM paDayuM. ajJAnajanya svataMtra vicArothI paNa mana juduM paDyuM, ane a Mte te mana AtmabhAvamAM lIna thaI gayu.. mananA vyApAro adha paDayA. AtmabhAvanI tItratA yA ekatA ekaja pravartAvA lAgI. e ekatAmAM kamanA kSaya karanArI kSapakazreNI ( pariNAmanI vizuddhatA ) vRddhiMgata thai. jJAnanA AvaraNA tIvra tApanA jorathI vAdaLanI mAphaka pIgaLyAM. mAhabhAva deha uparathI ane zubhAzubha karmo uparathI paNa gayA. krodhAdikanA sarvathA kSaya thayA. A sthitinA anubhava karatAM arUNAya ane pachI sUkriya temaja paramAdhi ane tenI pachADIja leAkAleAka prakAzaka kaivalyajJAna prApta thayuM, " ahA zu..cAganA mahimA ! zu ceAgatuM parAkrama ! je mahArAjA cha khaMDanA leAkatA gRhasthAzramamAM rahyo hatA, te mahArAjA eka svalpa vakhatamAM yAganI parAkASThAe pahoMcyA ane paripUrNa jJAna pAmI kRtakRtya thayA." devAe zramaNanA veza ApyA. veza paherI ene jIvAne yAganA mahAt mA batAvA meAkSamArganA pacikA banAvyA. taduvasaMbaMdhI AyuSya pUrNa thatAM meAkSa sthitine pAmyA. A mahArAjAnA khAdhaka caritramAMthI ApaNe ghaNuM samajavAnu ane levAnuM che. te mahAzayanI vicArazakita, ekAgratA, vairAgya, ane jANyuM ke tarataja tema pravatana karavAnI pravINatA vigere samajI tathAvidha prayatna karanAra avazya vairAgya ane satat abhyAsanA pramANamAM phAyado meLavI zake che, Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ginI marUdevA. ahIM keI zaMkA kare ke "bharata mahArAjAe pUrva janmamAM zramaNapaNuM AdaryuM hatuM, yogane anubhava karyo hato, tethIja alpa vakhatamAM vicAra zakitanI prabaLatAe karmanA paDadAo dUra karI ArisAbhuvanamAM Atmasthiti anubhavI zakyA paNa jeoe pUrva janmamAM gAnubhava karyo nathI, teone te vegane AraMbha karyo pachI Atmatattva meLavatAM ghaNe vakhata lAga joIe." te zaMkAnuM samAdhAna nIcenA zlokathI AcAryazrI Ape che. yAginI marUdevA. pUrvamaprAptadharmApi, paramAnaMda nNditaa| yogaprabhAvataH prApa, marUdevA paraM padam // 11 // e pahelAM koI paNa janmamAM dharma nahi pAmelAM chatAM yeganA prabhAvathI paramAnaMdathI samRddhivAna marUdevImAtA paramapada (ekSapada) pAmyAM. vivecana -marUdevAjI rUSabhadeva bhagavAnanAM mAtAjI hatAM. teonuM mAnava janmamAM AvavApaNuM marUdevIne bhavamAM prathamaja thayuM hatuM, anAdi nigodamAMthI uMce caDhatAM teone jIva eka keLanA jhADamAM utpanna thayuM hatuM. tyAM jaDamAM kayeranuM jhADa kAMTAvALuM hatuM. vAyunA jhapATAthI te jhADa keLa sAthe athaDAtuM, ane tethI te jhADanA jIvane vizeSa duHkha thatuM hatuM. paraMtu tene sahana karI keLanA bhavamAMja avyakatapaNe akAma nirjarA upA. jana karI, marU devAjIpaNe utpana thayAM hatAM. virakata dazAthI vAsita thaI rUSabhadevajIe jyAre cAritra aMgIkAra karyuM te divasathI marU devAjIne vizeSa duHkha lAgI AvyuM. mahanI prabaLatAthI, AtmAne tAranAra ane jagata jene uddhAra karanAra kAryamAM putranuM pravartana chatAM, putranA mohamAM mohita thaela mAtAne te kAma duHkhada lAgyuM teonI udAsInatAne pAra na rahyo. sukhanI sejamAM ucharela mAre putra atyAre eka sAmAnya manuSyathI paNa vadhAre duHkha bhogave che. jaMgalanA manuSyonI mAphaka te ekalo vanamAM pharyA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra prathama prakAza. kare che. tene TADha lAgatI haze, oDhavAnAM vastro paNa tenI pAse nathI. unALAmAM tApa lAgatuM haze, bhUkha, tarasa Adi paNa veThavAM paDatAM haze. tene khAvAne keNu ApatuM haze ! "he bharata, mAre putra AvAM duHkho sahana kare che. te tenI sAra saMbhALa paNa lete nathI ane rAjyanA sukhamAM magna thayo che. A pramANe bhAratane oLaMbhA ApatAM ane putranA viyegathI lAMbe vakhata rUdana ane vilApa karatAM marudevAjInI AMkhe jhAMkha yA paDela AvI gayAM, paNa putra taraphane prema ocho na thayo. bharata rAjA samajAvatA hatA ke-" mAtAjI A5 kheda na gharo mArA pitAjIe vairAgya bhAvanI utkaTatAthIja saMsAra mUkI dIdhA che. A rAjyAdikanAM sukhe temane duHkharUpa lAgyAM che. A saMgane viga avazya thazeja. saMpadA e vipadA rUpaja che. keI keInuM rakSaNa karanAra nathIja. svakarmAnusAra jo elAja duHkhAdine anubhava kare che. A temanI tIvra bhAvanA che. janma jarA maraNAdi viSaya vyAdhio dareka jIvane duHkha Ape che. ane tethI ja bhaya pAmI mArA pitAzrI tIvra tapazcaryA ane dhyAna karI, te duHkhe dura karavAnuM auSadha seve che. Apa A saMsAranuM svarUpa vicAro ane Atmika bhAvanAne prabala kare, te Apane paNa saMsAranI asAratAja jaNAI Avaze. mArA pitAzrI jene mATe prayatna kare che, te jyAre pragaTa thaze tyAre mAtA ! huM tamane batAvIza, ke teo A amArA karatAM keTIgaNuM sukha anubhave che ane paNa kharuM sukha te teja mAnuM chuM. game te avasare amane paNa tene Azraya lIdhA sivAya kharUM sukha te nathIja." A pramANe aneka vacanayuktithI bharata marUdevAjIne samajAvatAM hatA, paNa mehanA prabaLa AvaraNathI bharatanA zabdanI asara temane thatI nahotI. A bAju rUSabhadeva bhagavAna paNa saMyama dhAraNa karI jJAna dhyAnamAM magnapaNe pRthvItala upara vicAravA lAgyA. eka sthaLe niyata na rahetAM ane manuSyAdinA saMsargamAM na AvatAM vane, paheDe, jaMgale, ne ane guphA pramukhamAM rahI ekAgratApUrvaka ghaNe bhAga dhyAnamAMja nirgamana karatA. AhAradikanI jarUra jaNAye Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ginI marUdevA. vastImAM jatA hatA. A pramANe ekaMdara hajAra varSa jeTalo lAMbe samaya javA pachI eka vakhata purImatAla nAmanA zaheranA IzAna khUNAmAM AvelA sakaTAnana nAmanA vanamAM nyadha (vaDa) vRkSanI nIce aThama tapa karI dhyAnasthapaNe rahetAM pariNAmanI vizeSa vizuddhatA ane dhyAnanI prabaLatAe kSapakazreNI upara (kamane khapAvavAnI tIvra dhArA upara) ArUDha thatAM temane kevaLa jJAna utpanna thayuM. te avasare devoe samavasaraNa banAvyuM. devaduMdubhinA zabda thavA lAgyA. vanapAlake bharata rAjAne jaI vadhAmaNI ApI. bharata rAjAe caturaMgiNI senA taiyAra karAvI marUdevAjI mAtA pAse AvI temane vadhAmaNI ApI te kahevA lAgyA ke, mAtAjI! putra viyegathI Apa ghaNAMja duHkhI thAo che. Aje ApanA duHkhane aMta Avyo che. rUSabhadevajIne kaivalyajJAna utpanna thayuM che, dee samavasaraNa racyuM che. cAlo, uThe mAtAjI ! putranAM darzana karAvuM." A vacane sAMbhaLI ghaNAja harSathI mAtAjI taiyAra thayAM. hAthI upara mAtAjIne besADI bharata rAjA chatra dharI temanI pAchaLa beThA. samavasaraNa dUrathI dekhAtAM mAtAne uddezIne bharata bolya" juo mAtAjI! ApanA putranI Rddhi. A duMdubhinA zabda saMbhaLAya che. juo A devadevIone mATe kelAhala thaI rahyo che. sAMbhaLe te kharAM ! mAlakoza rAgamAM je suMdara dhvani saMbhaLAya che, te A sarva devAdikene upadeza ApatA ApanA putrane ja che." A avasare marUdevAjInA harSane pAra na rahyo. hajAra varSanA viyegI putrane meLApa, ane temAM paNa ATalI badhI mahattvatAne pAmela putranAM darzana; e te AzcaryamAM garakAva karI nAMkhanArAM thayAM. emAvezathI mAtAjIne harSAzru vahevA lAgyAM. ane te eTalA badhA jozathI ke temanAM paherela vastro paNa bhIMjAI gayAM. A harSAvezamAM temanI AMkhe AvI gaela jhAMkha yA paDaLa khulI gayAM. teo jema pragaTapaNe zabda sAMbhaLatAM hatAM tema spaSTapaNe jevA lAgyAM. A sarva putranI Rddhi ane racanA jotAM temanA pariNAme badalAyA. jema dravyathI netranAM paDalo dUra thayAM tema bhAvathI karma Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 prathama prakAza. paDaLeA paNa dUra thavAnA vakhata nikaTa AvyA. vicAradazAmAM AgaLa vadhyAM ke ahA ! huM te putranA mAhathI jhurIjhurIne ghelA jevI thaI gaI. rUdana karI karIne teA AMkhe paDaLa AvyAM; chatAM A putranI nihatA tA jue !! e ATaluM adhu sukha bhAgave che; ATalA badhA devA enI pAse che, chatAM mArI pAse keAI mANasa yA devane paNa na mekalyA. tyAre A nirmAhIM putra mane saMbhAratA tA zAnAja haze! jo mAtAnA kharA sneha Ane hoya te A mAMhelu' kAMi paNa banavuM joI e. me' tA phAkaTaja Ane mATe jhurI jhurI rUdana karI karI mArA AtmAne dUSita karyAM. AvA ekapakSI sneha zA mATe karavA joIe ? athavA e tA vItarAga che. pahelAM paNa vairAgyatA sUcaka zramapaNuM eNe svIkAryuM hatuM ane have taddana nirmAhita thayA te mane zA mATe yAda kare ? snehIone zramapaNu laI ne yAda karavAM, e te vItarAganA mAmAM sarAgatA thavAnA sa'bhava che. athavA eka vighna che. tyAre AvA mAha utpanna thavAnu kAraNa zuM? ajJAnatAja, mArA karatA adhikatA tenAmAM zAnI ? nirmAhatAnIja. AtmA tA te paNa ane huM paNa, chatAM AvA taphAvatA zAne laine ? are ! kamanI upAdhine laI neja. jo karmI upAdhija che. teA svabhAva te nahija; ane jo svabhAvatA nathI tA parabhAvatA cheja. ane parabhAvatA te te dUra thaI zakeja, ane jo parabhAvatA dUra thai jAya tA pachI mArA ane tenAmAM je taphAvata dekhAya che te naja rahe. AtmAnuM sattA sAmarthya' sarakhu te kharja; tyAre have huM A mAha mUkI dauM ane mArI sattAnA sAmarthya upara AvuM. A vicAronI dhArAe temaneA bAhyabhAva dUra thayA. aMtarbhAvanI jAgRti thaI te jAgRtie parama bhAvabhaNI preraNA karI. A paramabhAvanI utkarSatAmAM khA viveka pragaTa thayA. tana mana ane vacanathI paNa para te huM pote chu, te anubhavamAM praveza thayA. te anubhavanA pravezamAM vyavahArika bhAna bhulAyu'. zuddha upayAganI tIvratArUpa dAvanaLathI kama kASTa maLavA lAgyA ane thADA vakhatamAM tA cAra ghAtika dUra thatAM kevalajJAna pragaTa thayuM. A jJAna thatAnI sAthe AyuSya pUrNa Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceginI marUdevA. 25 thavAthI cAra aghAtI karyAM paNa vilakha thayAM. zailezIkaraNa mAM praveza thaI karmo dUra thatAM samazreNie mAkSa prApta thayuM. devAe mahotsava karI temanA pavitra dehane kSIra samudramAM vahana karyAM. A pramANe prathamaja mAnavabhavamAM praveza karanAra ane pUrva cAgadika dharmAnuM khIlakula sevana paNa nahIM karanArAM mArUdevAjI thoDA vakhatanA tIvra ceAganI sahAyathI mekSa meLavI zakayAM, mATe yoganu` mahAtmya alaiAkika che. e te niHsaMzaya che. 11 AMhI koi za MkA kare ke mAdevAjIe pUrva janmamAM yAganuM sevana nahIM karyuM hatuM, tema temaNe tIvra pApa paNa nahI. karyuM... hatu; eTale madhyastha bhAve yAganI gheADI madadathI mokSa meLavyuM", paNa je mahAn ghAra pApa karanAra che, teone yAgathI lAbha maLI zake ke ? A prazna yA zaMkAnA samAdhAna mATe AcArya zrI nIcenA zlAka kahe che- mahAtmA daDhaprahArI. brahmaNoghAta, pAtakAnnarakA titheH // TaTamahApraCte, caMLo dastAvabaMvanam // 2 // brAhmaNa, strI, khALaka ane gAyanA ghAta karavAnA pApathI naraka atithi (parANA) tarIke javAne taiyAra thaelA daDhaprahArI AdinuM rakSaNa karanAra yAgaja che. 12 vivecana--brAhmaNu, strI, bALaka ane gAya A cAra hatyA lokomAM bahu niMdanIya gaNavAmAM AvI che, te apekSAe AMho vizeSa jaNAvavA mATe grahaNa karyuM che. nahiMtara jIvAnI hiMsAmAM sAmAnya pApa sarakhu gaNavAmAM Avyu che. AvI gheAra hiMsA kanArA paNa yAganA avalaMbanathI narakamAM jatA aTakI teja bhavamAM nirvANapada pAmyA che. eja cAganI mahAn zakti ane * pahADanI mAphaka mata vacana kAyAnA mege|te sthira karo ananyabhAve AtmabhAvamAM rahevuM te zailezIkaraNu. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza, AdaraNIyatA jaNAvI Ape che. daDhaprahArI koNa hatuM, ane kevA prasaMgomAM teNe veganuM avalaMbana karyuM te prasaMge pAta jaNAvavuM ucita che, ema dhArI tenuM caritra ahiM ApIe chIe. keI eka nagaramAM svabhAvathIja uddhata prakRtivALo eka brAhmaNa rahetuM hatuM. pApabuddhi ane anyAyamAM Asakta joI keTavALe tene gAmamAMthI kADhI mUkyo. pharate pharate eka aTavImAM ceranA nAyakane maLe. keTalAka divasa tyAM raho. pitAnA sarakhA AcaravALA te brAhmaNane jANIne ceranA nAyake tene putra tarIke rAkhe. yuddhanA prasaMgamAM ghaNuM ja sarNa rIte prahAra karate joI teoe tenuM daDhaprahArI nAma pADayuM. cerano nAyaka kALAMtare maraNa pAme. badhA ceree ekaThA thaI tene nAyakapaNe sthApe. eka divase ceranI moTI senA sAthe laI te kuzasthaLa nAmanA gAmamAM dAkhala thaye ane chuTathI te gAma luMTavA mADayuM. teja gAmamAM eka garIba avasthAvALa brAhmaNa rahetuM hatuM. tenAM nAnAM nAnAM bALako tenI pAse keTalAka divasathI khIranI yAcanA karatAM hatAM eka divasa chokarAMonA mArathe pUraNa karavA gAmamAM yAcanA karI teNe khIrane sAmAna meLavyo. khIra taiyAra karI nadI upara snAna karavA brAhmaNa gaye, teTalAmAM keTalAka re pharatA pharatA teneja ghera AvyA. kharekhara deva durbalane ja mAre che. tapAsa karatAM te garIba brAhmaNanA gharamAM te kImatI mAla na nIkaLe. tevAmAM taiyAra thayelI khIranA upara keTalA bhUkhyA thaela coranI najara gaI. tatkALa khIrathI bhareluM vAsaNa upADayuM. A banAva joI pelAM nAnAM nAnAM bALako ghaNA divasanA khIranA manorathavALAM hatAM tenA te hoMzaja uDI gayA. are! zuM Aje taiyAra thayeluM bhojana paNa ApaNane khAvA nahIM maLe? temAMthI eka be chokarAM nadI upara snAna karavA gaela pitAnA pitAne khabara ApavA doDI gayAM. brAhmaNa paNa A samAcAra sAMbhaLatAMja krodhathI dhamadhamatuM ane AjubAjumAMthI eka moTI kamADanI jabarajarata bhegaLa laI cere upara doDI AvyA ane maraNIo thaI corene prahAra karavA lAgyA lAkaDInA prahAra paDa Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmA daDha prahArI. vAthI jema kAgaDAe nAse tema cere cAre dizAmAM nAsavA lAgyA. ane keTalAkane te teNe ThAraja karI dIdhA. A banAva joI cerene nAyaka daDhaprahArI tyAM Avyo. ekalA mANasane AvI rIte pitAnA sabatIone saMhAra karate jaI tenuM lohI uchaLI AvyuM. je gharamAM brAhmaNane sajajaDa prahAra karavA jAya che, tevAmAM eka majabuta gAya tene rekatI hoya tema ADI AvI. khare! mArA kAmamAM A kayAM vidha karavA AvI? ema dhArI te prahAra gAyanA upara karyo. ekaja prahAranI gAyanuM dhaDa judu paDyuM tyAMthI AgaLa vadhyo. tevAmAM pUrNa mAsavALI sagarbhA pelA brAhmaNanI sI vacamAM mana karavA AvI. tene paNa ekaja prahArathI garbha sahita kApI nAkhI ane chevaTe brAhmaNane paNa mArI nAMkhyo. Avo mahAna kheda kAraka banAva joI te brAhmaNanAM nAnAM nAnAM bALako mahAna AjaMda karI raDavA lAgyAM. A bAju strInA peTamAMthI taraphaDato garbha paNa eka karUNAjanaka sthitino dekhAva karato hate. pitAnAM piSaka mAbApo ane gAyanA maraNathI nirAdhAra thaelAM te bALakane vilApa eka kUra hadayavALAnuM hRdaya paNa pIgaLAvI nAMkhato hate. AvI dayAjanaka sthitimAM AvI paDelAM bALakone joIcArane nAyaka DI vakhata tyAM thaMbhyo. tenA hRdayamAM A bALakanA hRdakabhedaka vilApoe praveza karyo. kura svabhAvavALA cora nAyakanA hRdayamAM paNa dayAe vAsa karyo, ane dayAnI preraNAthI tenA manamAM vicAra pradIpa pragaTa thayo. tenA vicAra badalAyA. " ahA ! nirAdhAra A bALakanI have keNa saMbhALa karaze. ? teone have kone AdhAra ? teo kevI rIte meTAM thaze? tene keLu khAvAnuM Apaze ? dhikkAra thAo mArAM A avicArIta pApa karmone ! A eka pApI peTa mATe meM ke anartha karyo che? A bALakane me taddana nirAdhAraja karI nAMkhyAM che are ! zuM A mArA ugrabaLanuM ajamAyaza karavAnuM Aja ThekANuM ! jyAre vIra puruSo potAnA baLathI aneka jIvonuM rakSaNa kare che, ane anekane Azraya Ape che, tyAre mArA jevA pApI jIvanuM baLa e jagata jIvane kSaya karavAnuM ane temane nirAdhAra banAvavAnuM kAraNa ja thAya che ! are AvAM aghAra karmothI huM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 prathama prakAza, kayAre ane kevI rIte chuTI zakIza? mane te khAtrI thAya che ke AvAM malIna karmothI narakamAM paNa mana ThekANuM nahi maLe ! " AvA vicAranI gamagInImAM ane te brAhmaNanA bALakenI kArUNika sthitinA vicAramAMne vicAramAM te AgaLa cAlyA. AvAM dUra karmothI mAro chuTakAro keI mahAtmA purUSa sivAya thavAne nathI, mATe have cerI pramukha mukI dauM, A cArenI sahAyanI mane kAMI jarUra nathI. bhale teonI marajI hoya tyAM cAlyA jAya. AvA vicArathI te gAma bahAra Avyo. A bAju tenI sAthenA care paNa potAne maLela mAla laI cAkIdAronA bhayathI nozIne jaMgalamAM cAlyA, daDhaprahArI gAmanI bahAra AvI udAsInatAthI bharapura sthitimAM eka vRkSa nIce beThA. A vakhate tene vairAgyarasa vRddhi pAmate hate. IcchAga jAgRta thaye hate, mana sAtvikabhAvane pAmyuM hatuM, ane kharAba kartavyane pUrNa pazcAtApa thatuM hatuM. karmoe tene vivara Ape. tenA maratha pUrNa thavAmAM sahAyakanI pUrNa jarUra hatI. te jarUra tenA vicArathI pavitra thatA aMtaHkaraNanI ujavalatAe meLavI ApI, arthAt A vicAramAMja teNe dUrathI jatA cAraNamunine joyA. A mahAtmAone jotAM ja te ekadama bUma pADI uThayA. e mahAtmAo ! e mahAtmAo! tame mAruM rakSaNa kare ! rakSaNa kare ! huM tamAre zaraNa Avyo chuM. jo tamArA jevA paraupakArI mahAtmAo paNa A pApInI upekSA karaze te pachI mAre kone zaraNe javuM? A varasAda nIca uccane taphAvata rAkhyA sivAya saghaLe sthaLe vRSTi kare che. sUryacaMdra tevI ja rIte taphAvata sivAya prakAza Ape che, te Apa mahAtmAo zuM puNyavAna ane pApIne taphAvata rAkhaze? paraupakArIone te tema naja ghaTe." A pramANe belate tenI pAchaLa utAvaLathI cA. A cAraNazramaNe paNa, keI gya jIva jaNAya che, ema dhArI tenI karUNAthI tyAM ubhA rahyA. daDhaprahArI najadIka AvyuM ane te mahApurUSonA caraNAraviMdamAM namI paDe. AMkhamAMthI azrunI dhArAo chuTavA lAgI. kaMTha rUMdhAI gaye. ghaNe bolavAne prayatna karyo paNa te belI na zake. munioe tene dhIraja ApI Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmA daDhaprahArI ra9 mastaka upara hAtha mUkyuM, ane Ama gabharAvAnuM kAraNa puchayuM. tyAre keTalIka vAra javA pachI munionA AzvAsanathI zAMta thaelA DhaprahArIe gadgadita kaMThe pitAnAM karelAM akAye jaNAvI ApyAM ane te pApathI mukta thavAne upAya pUche"jyAM sudhI manuSya pitAnAM karelAM kAryone akAryarUpe samajatA nathI, samajavA chatAM tene mUkI devA para nizcaya upara AvatA nathI, mukI devAnA nizcaya upara AvyA chatAM paNa tene mATe prayAsa karatA nathI, ane virAgyarasathI bharapura thatA nathI, tyAM sudhI teo yugane kharA adhikArI nathI. daDhaprahArInI sthiti atyAre ganI gyatAne lAyaka thaI hatI. tenI sarva manovRttiomAM eja rasa bhareluM hatuM ke AvAM ghora pApothI mukti kevI rIte meLavavI?" cAraNazramaNae tevI yogyatA tarata joI lIdhI. ane sAthe ja deha ane AtmAnI bhinnatA, karmone AvavAnAM kAraNe, karmone rokavAnA hetuo ane pUrvopAjIta karmone nirjarI (kADhI nAMkhavAnA upAye viSe ghaNIja sahelAIthI TuMkAmAM samajAvI ApyuM ane tenI sAthe kSamAnuM sarasa rIte vivecana karI tenAthI thatA phAyadAo samajAvyA. ghaNAja TuMka vakhatamAM vivekathI vAsita karI te mahAtmAjIoe tene caritra (zramaNapaNuM) aMgIkAra karAvyuM. eja avasare daDhaprahArIe gurU pAse abhigraha lIdhuM ke mahArAja ! mane A pApa jyAM sudhI sAMbharaze yA loko mArA pApane yAda karAvI Apaze. tyAM sudhI huM ahIM ja AhArAdine tyAga karI kAyotsarga mudrAe rahI dhyAna karIza. AvA mahAna viSama abhigraha laIne gurUnI rajAthI tyAMja rahyuM. "bIjAnA upadeza sivAya je aMtaHkaraNathI jAgRta thaelo che, jeno vairAgya akhaMDita che, jene A loka yA paralokanA mAyika sukhanI AbhalASA nathI, ane baMdhanathI mukta thavAnAja jenA pariNAme kurita thaelA che, tevA mahAzayane gurUnA lAMbA vakhatanA samAgamanI jarUrathI nathI. tene samudAyamAM rahevAnI jarUra paNa ochI ja che. AvA kAraNathI ja gurUe tene tatkALa AjJA ApI. gurUo tyAMthI AkAza mArge bIje cAlyA gayA. pachI daDhaprahArI tyAMthI AgaLa vadhI je gAma pite luMTayuM hatuM te ja Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 prathama prakAza. gAmanA uttara taraphanA daravAjA AgaLa jaI kAyotsarga mudrAe dhyAnasthapaNe rahyA. pAtaHkALa thatAM gAmathI bahAra nIkaLatA lokoe daDhaprahArIne sAdhunA vezamAM je. are A pele cera ! ke dhUrta che? atyAre sAdhune veza paherI ahI ubhe che. mAre pApIne teNe amArA pitAne mArI nAMkhyuM hatuM. koI kahe teNe mArA bhAIne mArI nAMkhyuM hatuM. keI kahe teNe amAruM dhana lUMTI lIdhuM hatuM. Ama judA judA prakAre belanArA judA judA loke tenI nirbhanA karavA lAgyA. keI gALo Ape che. keI lAkaDI patthara ane hAtha vatI tene prahAra kare che. A sarva lokonA zabdo sAMbhaLI daDhaprahArI uThegita na thaye prahAranA mArathI gheryatA na mUkI; pitAnA prabaLa jJAnavALA vicArothI koIne dabAvyuM, ane AvI kSamA tathA vairyatAnI saMtati lAMbI calAvavA mATe te mahAtmA zramaNa munionA vacanane yAda karavA lAge. kama baMdhana kema thAya tevA vicAre hajI tAjAja hatA. karela karmo avazya jogavavAnA ja che. pachI te vipAkathI ke udezathI e tene nizcaya paripUrNa hatuM. te vicAravA lAge ke jo mArA upayeganI jAgRti rAkhIne pariNAmanI vizuddhatAmAM praveza karIza te je karmo mAre hajAro varSo sudhI bhegavavAnAM che, te karmo huM ghaNAja thoDA vakhatamAM gavI zakIza. A bAju haju thoDA vakhata pahelAM ja lekane parAbhava daDhaprahArIe kareluM hatuM, tethI tarataja leke te vAta visarI jAya tema nahotuM. daDhaprahArI gAmanI bahAra daravAjA AgaLa sAdhunA vezamAM ubhe che, te vAta AkhA gAmamAM jhaDapathI phelANI ane saMkhyAbaMdha lokonA ToLAM tyAM AvavA lAgyAM ane vizeSa prakAre prahAra ane tiraskAra karavA lAgyAM, A tarapha lokenA prahAra ane tiraskArathI nahi kaMTALatAM daDhaprahArI paNa pitAnA cakkasa vicAramAM daDha thate gaye. sahanazIlatAne ane karma khapAvavAne atyAre kharo avasara AvI lAge. AvA avasareja kSamA ane viveka yukta jJAnanI kasoTI thAya che. daDhaprahArI daDha thaIne AtmAne vizeSa jAgRti thAya tema zikSA ApavA lAge. "he Atman ! te jevAM karma Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmA daDha prahArI, karyA che, tevAja tuM tenAM phaLa pAmIza, kemake jevuM bIja vAvyuM hoya tevuM ja phaLa meLavI zakAya che. A leke niSphara thaI tArA upara Akoze kare che, te Akrozene tuM samapariNAmathI sahana karIza te vagara prayatna tane tArAM karelAM karmothI chuTakAro maLaze. mArA upara Akroza ane prahAra karatAM A lokone AnaMda thAya che tevI ja rIte prItithI te sarva sahana karatAM he jIva! karmane nAza thavAthI tene paNa AnaMda thaze. te hajAre jIvane duHkhaja apyAM che, tene mAla luMTIne te sukha meLavyuM che te have eka tAre tiraskAra karavAthI teone sukha maLatuM hoya te bhale teone sukha maLe. sukhano samAgama meLavI Ape yA maLI Avo durlabha che. A leke tArA duSkarmo rUpI malina graMthIne kaThora vacanerU5 khArathI gheIne nirmaLa yA ujavala kare che, te kharekhara teo tArA mitraja che. bhale A loko tane mAre. samabhAve sahana karatAM suvarNanA melane jema agni dUra kare che, tema tAro pAparUpa mela samabhAvarUpa agnithI dagdha thaI tuM suvarNanI mAphaka ujavala yA nirdoSa thaIza. | durgatirUpa kUvAmAMthI AkAza ane prahAra karavA rUpa deraDAthI tane kheMcI laI pariNAmanI malinatAthI pite baMdhAIbhavakRpamAM paDe che, te tArA uddhAra karanAranA upara tAre zA mATe gusse thavuM joIe. pitAnA puNyane nAza karI bIjAne uddhAra karanArA A loke sivAya mahAna upakArI bIjA keNa che? A vadha ane baMdhane mane harSa Ape che. kemake saMsAramAMthI mukta thavAmAM te mane sahAyaka che. teja vadha baMdhane sAmAne anaMta saMsArane heta thAya che eja mArA hRdayamAM salyanI mAphaka sAlyA kare che. keTalAka mANaso bIjAne sukhI rAkhavA mATe dhana ane zarIrane paNa tyAga kare che. te A lekene sukhI karavA mATe Akeza ke prahAra sahana karavA te mAre teonI pAse kAMI hisAbamAM nathI. he cetana ! A leke tene tarjanA kare che, paNa mAratA te nathI; ne mAre che te paNa jIvathI te vimukta karatA nathI ja, athavA jIvathI mAravA dhAre che, paNa tArA dhama te nAza te haraNa karatA nathIja. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra prathama prakAza. "huM Atmana ! klyANanA athI jIvAe Akroza. mAra, ba Mdhana tADana ane tarjana e sarva sahana karavu' joI e. ATaluM ja nahi paNa nimtamatva thaI zarIrathI paNa nirapekSa thavu joie. tema thayA sivAya kalyANane mAga kayAM che ?" AvI zuddha bhAvanAthI vAsita thaI te dRDha prahArIe te daravAjA AgaLa dADha mAsa vyatIta karyAM; tyAre leAkeA zAMta thayA. tene kAI khelAvavA na lAgyA ke tenA saMbaMdhI kAMI khelatA na sa`bhaLAyA eTale tyAMthI pUrva bhaNInA daravAjA tarapha jaI dhyAnasthapaNe rahyo. kAI avasare bhikSAne arthe zaheramAM jatA, tA leAkeA tena mAra mAratA, gALA detA, bhikSA na ApatA ane tenA pApA yAda karAvI ApatA hatA. pApa yAda AvavAthI te mahAtmA bhikSAnA tyAga karI daravAjA bahAra kAyAtsaga mudramAM dhyAnastha raheta. pUrva khAju dADha mAsa rahyA ane e pramANe dakSiNa ane pazcima daravAjA tarapha paNa doDha doDha mAsa rahetAM cha mAsa thaI gayA. hajI sudhI koI kAi leAkA te pApo yAda karAvI ApatA hatA. che mAsa nirAhura rahetAM ane teTalA kALa dhyAnasthapaNAmAM vyatIta karatAM teNe ghaNAM ka khapAvI nAMkhyAM. AMhI tenuM dhaiya kSamA, viveka ane dhyAna e parAkASThAe pahAMcyAM. chevaTanI zarIra uparanI mUrchA ( Asakita ) paNa lApa thaI gaI. eka AtmaramaNatA sivAya bIjuM bhAna tene bhUlAyu hatu. tenA rAme rAme AtmabhAvaja kurAyamAna thayA hatA. sajjana ke zatru A duniyAmAM tene kai rahyuM naheAtu ema karatAM tenA pariNAmanI sthiti avarNanIya thaI gaI. yAganI chevaTanI hadamAM teNe praveza karyAM. agnithI kASTAne nAza thAya tevI rIte yAgarUpa agnithI, kamedhanA dagdha karyA ane cha mahinAne aMte kevaLajJAna pAmI tyAMja AyuSyAdi karmono kSaya thatAM mokSapada meLavyuM. k A A pramANe daDhaprahArIe narakanA atithipaNAne mUkIne ceAganA avalaMbanathI cha mAsamAM mekSapa prApta karyuM. daDhaprahArInA caritramAMthI ApaNane ghaNu zIkhavAnu che. tenA pAponA pazcAtApa, pApathI chuTavAnI AturatA, mAhAtmAnA vacana upara Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmA cilAtIputra. 33 zraddhA, mahAn kSamA, dhaiyatA, ane pariNAmanI vizuddhi; e sa guNeA vora'vAra manana karI Adara karavA jevA che. AvA kAI paNa AtizAyika guNa sivAya ati ustara lAbha thatA nathI. kharU pUche te evA Atizayaka guNA teja cAga che. e sarva vAta A mahAtmAnA caritramAMthI maLI zake che." -(0) mahAtmA cillAtIputra. -(0) takAlakRtaduSkarma, karmaThasya durAtmanaH / gotre cilAtIputrasya yogAya spRhayenna kaH // 13 // pUrvApara vicAra karyA sivAya duSkarma karavAmAM pravINa durAtmA cilAtIputra jevAnu' paNu rakSaNa karanAra ceganI kANu spRhA (IcchA) na kare ? vivecanaH--rAjagRhI nagarImAM dhanasA vAhanAme eka dhanADhaya zeTha rahetA hatA, tene ghera cilAtI nAmanI eka dAsI hatI. A dAsIthI cilAtIputra nAmanA eka putra thayA. dhanasA vAhane pAMca putrA hatA. ane tenA upara eka susamA nAmanI putrI thai hatI. A putrInI sAravAra ane ramagamatamAM cilAtIputrane rokavAmAM AvyeA. cilAtIputra baLavAna hoI aneka mANasAnA aparAdha karavA lAgyA. mANasAM zeThane ALabho devA lAgyAM, ane tethI kATavALa sudhI te vAta pahAMcADavAmAM AvI; rAjAthI bhaya pAmI zeThe cilAtI putrane peAtAnA gharamAMthI kaDDADI mUkayA, cilAtIputra tyAMthI nIkaLI siMhaguphA nAmanI cArapallImAM gayA ane cArAne jaI ne maLyA. prAyaH sarakhA AcAra vicAra tevA saMcAgo vacce thai ane kavyavALAonA meLApa game Ave che." vAyarAthI jema agni vadhAre pradIpta thAya che tema cArAnI seAkhata yA sahAyathI pApI pravRttinA tenAmAM vadhAro thayA. mukhya cAranA maraNa bAda tene sthAne cilAtIputra sthapAyA. A tarapha susamA zeThanI putrI yauvanavaya pAmI, rUpAdi guNAthI zobhita ane aneka kalAnA samUhane jANanArI sAkSAta vidyAdharInI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza mAphaka pRthvItala upara vicaravA lAgI. dhanazeThe karela parAbhavane DAgha cilAtIputranA hRdayapaTTathI gayA nahatA. temaja susamA uparanI bAlyAvasthAnI prIti paNa ochI thaI nahotI. eka divase badhA cerone ekaThA karI cAra nAyaka cilAtIputra temane kahevA lAgyuM ke rAjagRhI nagarImAM dhanazeTha rahe che tene ghera dhana ghaNuM che. tema atyAre yauvanavaya pAmelI saMsamAM nAmanI eka tenI putrI paNa che, te Aje tene ghera jaI rAtre khAtara pADavuM. temAMthI jeTaluM dhana maLe te sarva tamAre vaheMcI levuM ane zeThanI putrI che, te mATe rAkhavI. badhA cere tenA vicArane saMmata thayA. rAtrie rAjagRhI nagarImAM gayA. tALAM ughADavAnI vidyAthI daravAjAnAM tALAM ughaDayAM ane asvApinI nidrA nAmanI vidyAthI cokIdArane nidrAmAM nAkhI, te dhanasArthavAhanuM ghara cere pAse cilAtIputre luMTAvyuM. ane pote nidrAne parAdhIna thaelI te susamAM bALAne uThAvI jIvanI mAphaka tene laIne saghaLA ceronI sAthe tyAMthI nikaLI paDe. dhana zeTha jAgRta thayA. dhana luMTAyuM, ane susamAnuM haraNa thayuM, jANI, zeThane ghaNuM lAgI AvyuM. tatkAla jaI keTavALane khabara ApI, vizeSamAM zeThe koTavALane kahyuM ke DhIla na kare, ane hamaNAMja teonI peThe cAle. ceree luMTeluM dhana tame leje. paNa mArI susamA nAmanI vahAlI putrIne pAchI lAvI Ape. dhananI lAlacathI koTavALa tatkALa taiyAra thaI keTalAka rokIdArane sAthe laI coranI puMThe paDe zeTha paNa pitAnA pAMca putrone sAthe laI corenI pAchaLa gaye. ghaNI jhaDapathI AgaLa vadhatAM cenI lagabhaga teo jaI pahoMcyA. cAre paNa pitAne prANa bacAvavA khAtara dhanane tyAMja mUkI daI AgaLa aTavImAM nAsI gayA. dhana maLI javAthI koTavALa tyAMja rekA. A bAju cilAtIputra pitAnA prANane saMkaTamAM nAMkhavA taiyAra thayo paNa prANathI vahAlI susamAne teNe na mUkI. pitAnA khabhA upara jema siMha bakarIne upADIne cAlyA jAya, tema khabhA upara susamAne upADIne aTavI tarapha cAlyA gaye. dhana zeThane dhananI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmA cilAtIputra pRhA karatAM potAnI putrIne meLavavAnI spRhA adhika hatI, tethI te tyAMthI na aTa, paNa potAnA pAMca putrone sAthe laI hathiyAra sahita cilAtIputranI pAchaLa cAlyA. cilAtIputra thAkI gaye. eka te jaMgala, khADA khaDIA, jhALAM, jhAMkharAM ADAM Ave, unALAne vakhata, tRSA lAgI, jhaDapathI doDavuM, pAchaLa bhaya, susamAne upADavI, ane pAMca putro sahita dhanazeThanuM najIka AvI pahoMcavuM. A sarva kAraNathI te gabharAye. tenI hiMmata ochI thaI gaI. susamA sahita salAmata have huM ahiMthI jaI nahi zakuM. e vAtanI tene khAtrI thaI cUkI chatAM pUrvajanmanA nehathI ane atyAranA navIna mohathI susamAne mUkI devI tene ThIka na lAgyuM. temAM sAthe laI javAnI paNa tenI hiMmata nahatI. AthI te muMjhAye. tene susamAne sAthe kevI rIte laI javI tene - eka vicAra na sUjha eTale chevaTanA nirNaya upara AvyuM ke khAuM nahi te DhoLI nAkhuM, paNa susamAne bIjAnA hAthamAM javA na dauM. AvA vicArathI susamAne nIce ubhI rAkhIne myAnathI talavAra kADhI te vatI tenuM mAthuM kApI nAkhyuM. mehathI te tenA mAthAne laI jhaDapathI gADha jaMgalamAM cAlyo gayo. A bAju zeTha ghaNe jhaDapathI najIka AvyuM paNa tenA AvatA pahelAM te susamAnuM maraNa thaI gayuM hatuM. zeThane prayAsa niSphaLa gayo. zeThane ghaNuM lAgI AvyuM. ghaNo vilApa karyo. AkharamAM zoka sahita zeTha pAcho pharI zaheramAM Avyo ane vairAgyathI cAritra svIkAra karyuM. eka hAthamAM khaDraga ane bIjA hAthamAM susamAnuM mAthuM laI cilatIputra eka jaMgalamAM AvI pahoMce. bhaya ane pedathI raste bhUlI gaye. je ThekANe pahoMcavuM hatuM te ThekANe pahoMcI na zako. pUrva janmanA premathI susamAnuM mukha vAraMvAra jevA lAge paNa tenI sAthe kheda thaI Ave. bhale tenA hRdayane te mukha moha upajAve paNa tenA taraphathI javAba maLavAnI ke vAtacita thavAnI AzA te nahotI. susamAM na maLI, sthAna hAtha na AvyuM, pitAnA sobatane viyoga thaye, raste bhUlAye, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 prathama prakAza zunA rAnamAM pANI na maLe, bhUkhyA ane tarasyA Amatema bhaTakavA lAgyA. bhaTakatAM bhaTakatAM najIkanA bhAgamAM kAryAtsarga mudrAmAM dhyAnasthapaNe ubhelA eka cAraNa zramaNane (AkAzamAM gamana karanAra munine) teNe joyA. AvA ujjaDa verAnamAM AvA mahAtmA kayAMthI ? kAMika sArI AzAthI cilAtIputra A mahApurUSanI pAse AvyeA. vinaya viveka te jANatA nahAtA chatAM AvA mahAtmAe pAse dhama hoya che, ane te dharmathI sukhI thavAya ema tenA jANavAmAM hatuM. huM atyAre kharekhara duHkhI hAlatamAM chuM. mATe tethI mukata thavAne mane dharmanI jarUra che. ane te dharma A mahAtmA pAsethI mane maLavA joie. paNa huM dhama mAgIza ane tarataja A mahAtmA mane te Apaze ke kema te viSe mane te zaMkA che. kemake dharma jevI vastu ekadama mAgavAnI sAtheja kema ApI zakAya. mATe namratAthI nahi paNa kAMika bhaya dekhADavApUrvaka mAgaNI karU ke bhayathI te turataja ApI deze. ...AvA AzayathI te zramaNanI pAse AvyA ane jorathI melyA ke huM sAdhu ! tu' mane dharma batAva. nahitara A talavArathI tArU mastaka kApI nAkhIza. A zabdo sAMbhaLIne jJAnI muni vicAravA lAgyA ke AvI rIte dharmanI mAgaNI teA Ajeja sAMbhaLI. bhale game tema hA, paNa AvI dharmanI mAgaNI e tenI dharma viSayika AturatA sUcave che. AvI AturatAvALA jIvAmAM rApelu dharma bIja e uttama kSetramAM vAvelA khIjanI mAphaka thADA vakhatamAM phaLa Ape che. " mATe mAre Ane dharma batAvavA te kharA paNa atyAre AvI AturatAvALA mANasa pAse vistArathI dha kahevAnA avasara nathI. saMkSepamAM kAMI kahevAthI tenA uMDA vicA ramAM utaratAM Ane avazya phAyado thaze. AvA vicAramAM te cAraNa munie kAryAtsaga pArIne (dhyAna samApta karIne) cilAtIputrane kahyu ke, "he bhavya ! upazama, sa'vara ane viveka A traNa dharma che." A pramANe kahIne te cAraNazramaNa AkAza mArge kAi bIje ThekANe cAlyA gayA. A tarapha cilAtIputra vicAra karavA lAgyA ke muni te A traNa zabdo kahIneja Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmA cilAtISatra 37 cAlyA gayA. mAre have A traNa zabdamAM samajavuM zuM? sAdhu juThuM te naja kahe. tyAre traNa zabdamAM ja teNe mane dharma batAvyuM ke ? prathama teNe upazama evuM pada kahyuM te upazamane artha zuM? upazama eTale zAMta thavuM, dabAvavuM, zAthI zAMta thavuM? kene dabAvavuM? mArI pAse evI kaI vastu che ke te utkarSa pAmelIne zAMta karUM, ke tenI utkaTatAne dabAvuM. A deha upara te evuM kAMI dekhAtuM nathI. tema mArI pAse paNa atyAre tevuM kAMI nathI. A jaMgalamAM huM te atyAre ekaja chuM tyAre te munie mane upazama karavAnuM kema kahyuM? teo asatya te na ja kahe. kAraNa ke mArI pAse te nirca thane kaze svArtha na hatuM. tyAre zuM mArA zarIranI aMdara kAMI upazama karavA jevuM che? vizeSa vicAramAM AgaLa vadhatAM tene jaNAI AvyuM ke, are ! upazama karavAnuM te AtmAnI aMdara ghaNuM ja jaNAya che. A kodharUpa dAvAnaLa te saLagI rahyo che. susamAne levAne pAchaLa paDelA dhanazeTha upara kAMI ocho koI nathI. mAre vicAra e thAya che ke te zeThane hamaNAM dekhuM te jIvathI mArI nAkhyuM. temaja mArA sahAyakane vikherI nAMkhanAra ane mane Ama herAna karanAra keTavALa upara paNa kAMI ochI krodha nathI. mane te zA mATe herAna kare ? game tevA upAye paNa te vera te vALavuM ja. zuM A mAna kAMI ochuM che? A upazama karavA lAyaka nahi, te vaLI bIjuM zuM haze? game tevA chaLa prapaMca karIne paNa lekene ThagavA luMTavA, A mAyA paNa upazama karavA jevI che. tyAre A jagatane luMTIne, mArIne, kApIne, pise ekaTha karavo ane mAre sukhI thavuM che. A lobha samudra te sarvathI vizeSa prakAre dabAvavA lAyaka che. A sarve krodhAdi upazamAvavAnuM ja te mahAtmAe mane jaNAvyuM che. te have mAre kodhAdine kevI rIte upazamAvavA ? yA tene nAza kare? agnine upazamAvavI hoya te dhuLa, rAkha yA pANI joIe, tema kone upazamAvavAne tene pratipakSI mane te kSamAja jaNAya che. tyAre te sarvanA upara mAre kSamA karavI. tethI krodha upazamI (dabAI jaze. eja pramANe teNe kSamA karI; Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 prathama prakAza. mArI ke tarataja krodhanA vicArA zAMta thayA. jarA zAMti AvI, vicAranI vyAkuLatA ochI thaI ke mAnane dabAvavA mATe vicAra karavA lAgyA. mane te zA mATe herAna kare? are ! te mATe. eka to aparAdha karavA ane vaLI ATalu zA mATe herAna kare ? A ThekANe paNa mAre tevA aparAdha na karavA. ane jene aparAdha AvI maLe te te aparAdhanI kSamA levI. A namratAe tenI mAnanI lAgaNIne dabAvI dIdhI. A pramANe mAyAne saralatAthI ane lAbhane satASathI dakhAvavAnA upAya vizeSa vicAra karatAM tene maLI AvyA, bIjo dhama munie mane saMvara e padathI jaNAvyeA hatA. saMvara eTale rAkavu' kAne rAkavuM? ane zAthI rokavu ? e vicAravA jevu' che. prathama mAre te mArUM hita karavu' che. tA khIjAne rokavu' te te nakAmu che. tyAre mAre peAtAne prathama rokavAnI jarUra che. peAtAne kevI rIte rokavA ? zuM cAlavuM adha karavuM ke khelavuM adha karavu ke vicAra karavA aMdha karavA ? te te badha na thaI zake. mAlyA cAlyA ke vicAra karyA sivAya kema rahI zakAya ? athavA tema karavAthI phAyadA zuM ? athavA mAnI lauM ke tema karavAthI phAyado haze, paNa sarvathA khelyA cAlyA ke vicAra karyA sivAya mArAthI rahI na zakAya; tyAre tema karyA sivAya saM vara kevI rIte mane ? ane saMvara na ane te dhama kevI rIte thAya ? naja thAya. ane dhama na thAya te sukha kayAMthI maLe ? A sarva vicAromAM cAganI praNAlikA zarU thaI cUkelI che. ane enI prakhalatAthIja vicAronI uttarottara zuddhatA thatI Ave che. cilAtIputra vicAramAM AgaLa vadhe che ke A pAMca iMdriyA ane mana vigere pApane AvavAnAMja kAraNeA hAya tA te mahAtmAne paNa zarIra vigere hatuMja, ane te AMhI ubhA hatA ane cAlyA gayA. zarIra che teA AhAra karatA ja haze, ane AhAra hAya tA nihAra avazya hoyaja. vaLI te khelatA paNa hatA kAraNa ke teNeja mane dharma batAvyeA che. teo jotA paNa hatA, aparAdha karyAM badhu mAna ke bhUla che. have karyo che te jo Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmA cilAtIputra 39 tyAre Ama iMdricAnA kAryAM vidyamAna chatAM paNa krama khaMdhana thatA hAya ema sabhavI zake che. te jo IMdriyAnA kAryo vidyamAna chatAM karma baMdha na thatA hAya tA teoe mane saMvara karavAne upadeza zA mATe ApyA ? mATe hajI AnI aMdara kAMIka gUDhatA rahI jAya che; ema vicAra karatAM tene vizeSa jaNAI Avyu ke iMdriyeAnI ane mananI be prakAranI gati mArA anubhavavAmAM Ave che. eka teA zubha pravRtti eTale kAIne duHkha na thAya tevI rIte IMdriya ane mananI pravRtti; ane bIjI azubha ke jethI bIjA ne duHkha na thAya tevI pravRtti. tyAre jIvAne duHkha na thAya tevI rIte mArA iMdriya ane manane pravartAvavA eja saMvara te mahAtmAe mane upadezyA jaNAya che. have tenI pravRtti atyAre mArI che ke nahi te mAre vicAravAnu` che. are ! A jIvanA sahAra karanAra khaDga mArA eka hAthamAM rahI gayuM che ane bIjA hAthamAM susamAnuM mAthuM che. AvI pravRttivALA mArAmAM savara kevI rIte gaNAyaja mATe huM tenA tyAga karU ane mana tathA iMdriyAnI azubha pravRtti ne rAku' AvA vicArathI teNe hAthathI khaDga ane mAthu dUra pheMkI dIdhAM. vaLI trIjA padanA vicAramAM teNe praveza karyo. teTalAmAM tA lAhIthI kharaDAyelA tenA zarIra upara cAre taraphathI kIDIo caDavA lAgI. kIDIone cAjanaga`dhI kahI che; arthAt ghaNA iMdriyanA prabaLa viSayavALI kIDIo dUrathI paNa gaMdhanA jorathI kheMcAI Ave che. atyAra sudhI rUdhira jharatuM susamAnuM mAthu tenA hAthamAM hatu, tenA chAMTAothI zarIranA ghaNA bhAga bhIjAelA hatA, tethI kIDIe tenA zarIra upara caDI caTakA devA lAgI. A mAjI cilAtIputra vicAranI dhArAmAM AgaLa vadhI vivekanuM svarUpa vicAre che ke viveka eTale zuM ? viveka eTale potAnu ane pAraku tenI vizeSatA samajavI. tyAre mArU zu che ane pArakuM zu' che te te mAre avazya jANavuja joIe. atyAre mArU tA koI dekhAtuM nathI kemake A zUnya rAnamAM huM tA ekalA chu, paNa tyAre huM te kANuM ? A hAtha ke paga, mAthuM ke peTa, A zarIramAM huM kANu ? hAtha na hAya tA cAlI zake che. paga na heAya tApaNu zarIra TakI rahe che, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza, tyAre te te huM nahi. A AhArAdi kherAkathI zarIranI vRddhi ane tenA abhAvathI hAni thayA kare che. te AhArathIja vRddhi hAni pAmatuM ane mAtA pitAnA saMgothI utpanna thaeluM zarIra te huM kema saMbhavI zakuM? vaLI A zarIra ahIja paDayuM rahe che. tyAre temAMthI vicAra karate late cAlate smRti rAkhanAre ane sukhadi jANanAra keIka cAlyA jAya che. jenA vinA paripUrNa zarIra chatAM te mAMhIluM kAMI paNa banI zakatuM nathI. huM jAuM chuM paNa A zarIra te te huM nahi ja. Ama vicAra kare che tyAM te eTalI badhI kIDIo vadhI paDI ane tenA zarIranuM lohI cusavA - maMDI ke thoDA vakhatamAM tenuM zarIra zeSAI gayuM. eTaluM ja nahi paNa, te zarIramAM eTalAM badhAM chidro paDayAM ke te zarIra eka cAlaNInA sarakhuM thaI gayuM, chatAM paNa mane dharmanI prApti te tyAre thaI kahI zakAya ke upazama-krodhAdi na hovA joIe. saMvara-A pAMca iMdriyathI ane manathI bIjAnuM kharAba na thavuM joIe; ane viveka, huM AtmA ne dehAdita para juduM ja. A pramANe vicAranI dhArAmAM cilAtIputra guMthAye hate. vacamAM vacamAM kaSAyita pari NAma thaI jatA hatA. paNa vAraMvAra upazama saMvara ane vivekathI krodhAdine haThAvI kADhate hate A pramANe aDhI divasa sudhI te tyAMja ubho rahyo. potAnAM karelAM ghera pApanI pAse A duHkhane te svalpaja gaNatuM hatuM, ane pavitra dharma sivAya mAre chuTakAre nathIja. te dharma mahAtmAe batAvela tripadImayaja che. AvA vicAranI dhArAmAM tenuM AyuSya pUrNa thaI gayuM. kIDIoe zarIrane jIrNa karI nAMkhyuM. te mahAtmA cilAtIputra zarIrane tyAga karI devalakane viSe gaye, ane tyAMthI pharI manuSyabhava pAmI mekSa jaze. ghora pApe karI narake javAnI taiyArIvALA cilAtIputra paNa A pramANe yoganA avalaMbanathI devagati pAme. mATe karmakSaya karavAmAM gaja kharekhara sahAyaka che. A pramANe cilAtIputranA cAritrathI vizeSa spaSTa thaI zake che. yegathI mikSanI prApti kema na thaI? A zaMkAne uttara eja che ke, te yuganI pUrNa hadane pAme na hate. upazamane badale kSayanI jarUra hatI. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piganI AvazyakatA. saMvaramAM tene dezathI saMvara thaye hatuM, paNa sarva saMvaranI jarUra hatI, ane vivekamAM hajI keTalIka nyUnatA hatI. A sarva kAraNone laIne ja tenI devagati thaI che. cAraNazramaNe tene upazamane bodha ApyuM te paNa te vakhatane laIne cagyaja hato. A tene caDavAnuM prathama pagathiyuM ja hatuM, ane te ganAM kharAM phaLe te hajI have tene maLavAnAM che, paNa narakanI gatine rekIne devakanI sthitie pahoMcADavuM e paNa sAmAnya phaLa te nathI ja. game tema che paNa ganuM sAmAnya rItanuM sevana jyAre narakAdikathI bacAva karI uttama gati Ape che, te paripUrNa sevana e mokSa Apeja, e te niHsaMzaya samajAya che. A cilAtIputranA caritramAMthI ApaNane zIkhavAnuM e che ke eka pada paNa te mokSanA kharA kAraNavALuM laIne tenA upara vAraMvAra vicAra karI, tenuM manana karI pitAne lAgu pADavuM joIe, arthAta te pramANe kiyAmAM mUkavuM joIe, tene Adara karavo joIe, teja cheDA vakhatamAM tenI mAphaka ApaNane paNa phAyado thaI zake. yoganI AvazyakatA. tasyAjananirevAstu, nRpazormoghajanmana / aviddhaka) yoga, ityakSarazalAkayA // 14 // - gaevA akSare rUpa zalAkA (kAna viMdhavAnI saLI vaDe karI je mANasanA kAna viMdhAelA nathI, tevA manuSyarUpe pazutulya nirarthaka janmavALA manuSyano janma A duniyA upara naja thavuM joIe. 14 vivecana- ganI keTalI jarUra che, te viSe AcAryazrI bhAra ApIne jaNAve che ke kega sabaMdhI upadeza, vArtA, saMvAda ke carcA vigere kaIpaNa prakAre jenA kAnamAM keganA akSaroe praveza nathI karyo, te manuSya manuSya evuM nAma dharAvavAne lAyakaja nathI. eTaluM ja nahi paNa janAvaranI mAphaka teone janma A duniyA upara nirarthakaja che. vizeSamAM AcAryazrI kahe che ke Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza tevA manuSyane janma A duniyA upara manuSyarUpe naja the joIe. A kahevuM temanuM yathArtha che, kemake vicAra ane tene anusAre pravartana karavAnuM sAmartha mAnavAmAM ja che. jyAre tevuM sAmarthya pAmIne te sAmarthyane durUpayoga karavAmAM Ave ane mAnavanithI nIcA utarI tiryaMca ane narakAdi bhavemAM aTana karavuM paDe te tenA karatAM teone tiryacapaNuM vadhAre sAruM che, ke vicArapUrvaka jemAM Atmazaktine durUpayoga karavApaNuM nathI. AvA kaThera zabdo kahIne paNa mAnane jAgRta karavAnuM AcAryazrInuM kathana e A duniyAnA pAmara jIve upara AMtarika karUNArasane sUcavI Ape che ane ghera nidrAmAM paDelA duniyAnA ine jAgRta karavAne eka mahAna vAjIMtra tulya che. 14 mekSanuM kAraNa yoga caturvarge'graNIrmokSo, yogastasyaca kAraNam / jJAnazraddhAnacAritra, rUparatnatrayaM ca saH // 15 // dharma, artha, kAma ane mekSa A cAre vargomAM mekSa teja uttama che. e mokSanuM kAraNa ega che. jJAna, zraddhA ane cAritra rUpa traNa rane te tyAga kahevAya che. je 15 vivecana-A duniyAnA jIvone sAdhya karavA tarIke gaNAtAM artha, kAma, dharma ane mokSa; A moTA cAra vibhAge yA kAryo che. te cAramAM bIjA sarva vizeSa kAryone samAveza thaI zake che. temAM artha-paise pedA karavAmAM ane tenuM rakSaNa karavAmAM ghaNe kaleza che. rAgadveSAdinI utpattinuM kAraNa che, ane karmabaMdhana karAvI durgatimAM pADavAnuM eka mahAna nimitta che, kAma eTale pAMca IdrinA sukha bhogavavAM, te sukhe kSaNika ane tuccha che, ApAta dekhAvA mAtra) ramaNIya che. tathApi vipAka mahAna duHkha de che. tRpti te thatI nathI. paNa vizeSamAM IcchA vRddhigata thAya che. ajJAna dazAmAM vizeSa prere che. jJAnadazA bhulAve che, ane saMsAraparibhramaNamAM sahAyaka che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 jJAnaga. dhama-zabdano artha A ThekANe puNya grahaNa karela che. aTale pApa leDhAnI beDI, puNya senAnI beDI. bhale senuM rahyuM paNa beDI te kharIja. puNyathI sukha maLe paNa te Atmika te nahi ja. pudgalika sukha te saMgika vigika che. zeDo vakhata rahI nAza pAme che, cAlyuM jAya te tAtvika sukha te naja kahevAya. Atmika sukhanI paripUrNatA teja mokSa. karmanA AvaraNene abhAva teja mokSa koIpaNa jAtanI upAdhi rahIta AtmAnI avasthA teja mokSa. AvI sthiti niraMtara banI rahevI, jemAM janma jarA maraNa naja hoya ane niraMtara paramAnaMdamAM magna rahevAya A dazA pahelAMnI traNa dazAthI uttamottama che, mATe ja A cAra vibhAgomAM cothe vibhAga mokSate ja zreSTha che. te mokSa pAmavAnuM kAraNa yuga che. yegathIja mekSa maLI zake che mATe mekSa pAmavAnI spRhAvALA e garUpa nimitta avazya meLavavuM joIe, kemake kAraNa sivAya kAryotpatti thatI nathIja. Ahi keIka prazna kare che ke kega eTale zuM ? AcAryazrI uttara Ape che ke jJAna, zraddhA ane cAritra A traNa vastu te yaMga che. AnA sivAya keI bIjo pega nathI. jJAnayoga, yathAvasthitatattvAnAM, saMkSepAdvistareNa vaa| yo'vabodhastamatrAhuH, samyagjJAnaM manISiNaH // 17 // jevI rIte tanuM svarUpa raheluM che, tevI ja rIte saMkSepathI ke vistArathI baMdha the yA jANavuM tene vidvAna purUSe samyaga jJAna kahe che. 17 vivecana--tatva eTale vastune yathArtha nizcaya, AvA to be sAta ke nava mAnavAmAM Ave che. A duniyAmAM be ta kahevAmAM Ave che. te jIva ane ajIva yA AtmA ane jaDa. A sivAya duniyAmAM bIjI koI vastu nathI. paNa sarva Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 prathama prakAza. vastuone samAsa A benI aMdara thaI zake che. jIva, ajIva, Azrava, saMvara, baMdha, nirjarA ane mokSa; A sAta tattvA paNa kahevAya che. athavA puNya pApane AzravamAM samAveza na karatAM judAM gaNavAmAM Ave teA nava tattvo kahI zakAya che. jIva kahe ke AtmA kahe te paryAyavAcaka AtmAnuM ja nAma che. jIvA e prakAranA kahI zakAya che. eka saMsAranA ane bIjA meAkSanA, karmAthI gherAelA ane tethI ja nAnA prakAranA zIrAne dhAraNa karanArA jIvAne saMsArI jIvA kahevAmAM Ave che. saMsArI jIvAnA e vibhAgeA che. eka trasa ane bIjA sthAvara. trAsa pAme, taDakethI chAMye Ave, chAMyAthI taDake jAya, sukha duHkhAdinA jene pragaTa anubhava thAya, te trasa jIveA. teonA e IMdrIya traNa iMdriya cAra iMdriya ane paMcendriya evA bhedo iM driyanA bhedathI thai zake che. jene e iMdri hoya te be iMdriya kahevAya che. zarIra jIbha zarIra ane jIbha ane nAsikA A traNa iMdrie hAya te traNa IMdriya kahevAya che. zarIra, jIbha, nAsikA ane netra hoya te caure driya kahevAya che. ane zarIra, jIbha, nAsikA netra tathA kAna hoya te paMcendriya kahevAya che. tenAM udAharaNA anukrame batAve che. za'kha, keADA, purA, jaLA, aLazI vigere eiMdriya jIvA. jI, mAkaDa, udheDDI, dhAnanAkIDA, viSTAnA kIDA ane makADA, vigere tai driya jIvo. pataMgI, mAkhI bha marA, DAMsa, vIMchI, tIDa vigere cAre driya jIvA; jaLamAM cAlanAra mAchalAM vigere, pRthvI upara cAlanAra be paga ane cAra pagavALAM janAvarA, peTe cAlanAra sarpAdi, hAthe cAlanAra noLIA pramukha AkAzamAM uDanAra sarva jAtanAM paMkhIo, manuSyA, devA, ane nArakI (narakanA jIvA) A sarve pAMcai driyavALA kahevAya che. e iMdriyathI pAMca iMdriya sudhInA jIveA trasa kahevAya che. sthAvara-pRthvInI aMdara jIva che, pANInI aMdara jIva che, agnimAM jIva che, vAyarAmAM jIva che, ne vanaspatimAM jIva che. A pAMce jAtanA jIvA sthAvara kahevAya che. teo svabhAvathI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnaga sthira rahe che, athavA sthAvara nAma karmanA udayavALAM che. bIjA paNa vIryamAM utpanna thanArA, viSTAmAM, lemamAM, vamanamAM, pittamAM, eMThavADa ane khALa pramukhamAM utpanna thanArA ja thakI koIne saMmUchima paMceMdriyamAM te koIne be iMdriyaAdimAM samAveza thAya che. A sarva jI ATha karmathI gherAyelAM saMsAravAsI kahevAya che. jyAre te jI pitAne jANe che, AtmAnA sAmarthyanI temane khabara paDe che, pitAnAmAMja sukha che. ema nirNaya kare che, dehamAM thatI AtmabrAnti haThAve che, ane svasvarUpamAM Ave che, tyAre karmone nAza karI zuddha AtmasvarUpano niraMtara anubhava karatA rahe che. AvA AtmAo duniyAmAM anaMtA che, ane te sarva AtmAo dravyathI nitya che. AtmAone koI avasare keIe banAvyA hoya ema nathI paNa anAdikALathI che, che ane cheja. - paryAyanI apekSAe aneka jAtanAM rUpAMtaramAM te saMsArI AtmAo pharyA kare che. daSTAMtamAM eka senAnI lagaDI hoya te suvarNa dravyanI apekSAe kAyama rahe che, paNa paryAyanI apekSAe te lagADImAMthI aneka jAtanAM ghareNAM banAvavAmAM Ave, tene bhAMgI vaLI bIjA ghATe banAvavAmAM Ave, AvAM uttarottara banatA ghATamAM pUrva paryAyane (AkRtine) nAza thaI navI navI AkRti yA paryAya bane che. paNa dareka AkRtiomAM senuM te kAyama ja che. tema karmanI upAdhine laIne AtmA bhale aneka jAtanAM zarIromAM praveza kare ane te AkRti mukIne vaLI bIjI navIna AkRti (deha) grahaNa kare tathApi vyarUpe AtmA zAzvata ja che. paryAyarUpe AtmA azAzvata (anitya) che, paNa jyAre te AtmA pitAnA AtmasvarUpamAM pUrNa rIte Avaze, tyAre dehane abhAvathI AvI AkRtio badalavA rUpa paryAye karavA nahi ja paDe, AtmA pote karmo kare che ane te karmo teija bhegave che, AthI spaSTa samajI zakAya che ke, AtmA karmo kartA, bhaktA ane hartA che, paNa tenAM karmo kaI bIje bhagavAne ke dUra karI zake tema nathI nimitta kAraNarUpa banI zake tema che. paNa sAkSAta rUpe te karmanuM karavuM, bhegavavuM ke dUra karavuM e sarva AtmAnA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza pitAnA vIryane svAdhina che. te te jAtanA upAya javAthI karmathI judo paDI zake che. dAMtamAM mATInI sAthe meLeluM suvarNa (sonuM) agnithI dhamavA pramukha upAyothI juduM paDI zake che. tema AtmAnI sAthe maLelAM karmo jJAna dhyAnarUpI vanDithI judA pADI zakAya che. A sAmarthya AtmAmAM ja che. eka ghara banAvanArane ghara banAvavAnuM sAmarthya pitAmAM che te te ghara teDavAnuM sAmarthya pitAmAM hoyaja, tema jyAre karma bAMdhavAnuM sAmarthya AtmAmAM che te karma teDavAnuM sAmarthya te AtmAmAM hoyaja. ajIvatatva-avatavamAM dharmAstikAya, adharmAstikAya AkAza, kALa ane pugaLa evA pAMca vibhAge pADI zake che. dharmAstikAya e e arUpI padArtha che ke ApaNe ApaNuM netrethI tene joI na zakIe, chatAM tenA kAryathI te jANI zakAya che. jemake jIva ane ajIva e bannene eka sthAnathI bIjA sthAna tarapha jatAM AvatAM (javA AvavAmAM sahAyaka tarIkenuM kAma te kare che. daSTAMtamAM mAchalAMomAM gati Agati karavAnuM sAmarthya che. tathApi pANI na hoya te temanAthI gamana Agamana banI zakatuM nathI. pANI gamanAgamanamAM sahAyaka che. tevI ja rIte sarva jIva ajIvanA gamanamAM dharmAstikAya sahAyaka che, ane te lokanA pramANa jeTalA vistAramAM che. adhamastikAya-adharmAstikAya paNa arUpI padArtha hovAthI ApaNe tene joI nahi zakIe chatAM kAryathI jANI zakIzuM, tenuM kArya e che ke jIva ajIva padArthone sthira rahevAmAM (pachI game teTalA vakhata, tene keI niyama nathI) sahAya karavI, te paNa loka jeTalA vibhAgamAM rahela che. AkAza-jene palANa kahevAmAM Ave che te paNa arUpI che. kAraNa ke temAM koI paNa jAtanuM rUpa hetuM nathI ke sparza hetuM nathI. raMgaberaMgI vAdaLAMo jevAmAM Ave che, te AkAza nathI. te te AkAzamAM rahela eka jAtanA pagalika padArtho che. AkAza tenA kAryothI jANI zakAya che. pudgala ane AtmAne avakAza (mArga) Ape te AkAzanuM kArya che. jyAM jyAM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 jJAnega cheDe yA jhAjhe pilANane bhAga haze, tyAM tyAM avazya jIva ane pudgalene mArga maLI zakaze. lekAlekavyApaka AkAza che. kALa-arUpI padArtha che. padArthone navAM ane purANAM (junA) karavAM te tenuM kArya che, sUryanA asta udayane paNa kALa kahevAmAM Ave che. tene vyavahArika kALa kahevAmAM Ave che. te aDhI dvIpa pramANa che. bAkI AkAzanA sarva pradeza upara rahela kALanA azuo e nizcayika kALa che. pudagala-rUpa, rasa, gaMdha, ane sparza jenI aMdara heya te sarva pugale che. paramANuM sUmamAM sUkSma che. tevA aneka paramANuo ekaThAM thatAM judA judA aneka prakAranA vibhAge banI Ave che. je ApaNA upabhogamAM ane daSTigocara AvI zake che, jemAM keTalAka jIvanI sAthe rahelA yugale che ane keTalAka jIvathI taddana alaga ekalAM pugale che. A pAMce dravyone samAsa ajIva nAmanA bIjA ttatvamAM thaI zake che. ajIva pAMca drAmAM pudgala sivAyanA cAra vacce AtmAne kaMI paNa jAtanuM dukhakartA nathI. paNa pugala dravya che, teja rUpI hoI, aneka jAtanAM raMgaberaMgI suMdara dekhAva ApI, kamaLa sparza ApI, manahara zabda ApI, AlhAdaka suMgadha ApI ane svAdiSTa rasa ApI, jIvone pitAnuM bhAna bhulAvarAve che; athavA che te pAMca Ikrione anukuLa viSa pAmI temAM Asakata bane che. pratikULa viSayone joI uddejita banI draSita thAya che, ane rAgadveSanI pariNatine pAmIne niviDa karmabaMdha karI A duniyAmAM paribhramaNa kare che. suMdara yA asuMdara pugalene-viSayene-pAmIne rAgadveSa na karatAM samapariNAme rahevAmAM Ave te karmabaMdha nathI. pi tAnuM bhAna bhulavuM, ane pudagalamAM Asakta thavuM, A bannene meLApa kahe ke mizratA kaho, teja karmabaMdha ane janma maraNane heta che. A kahevAthI ajIvatatva kahevAyuM. A ajIvatatvanuM svarUpa sArI rIte vicArI AtmAthI tene bhinna rAkhI, bhinna samajI, jema bane tema tenI Asakita ochI karavI; ane jema Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 prathama prakAza jema,pugalamAM Asakita ochI thaze, tema tema AtmAmAM prIti vizeSa banI Avaze. puNya, pApa ane Azrava. mana, vacana ane kAyAnI zubha kiyA te zubha Azrava mana, vacana ane kAyAnI azubha kiyA te azubha Azrava. A bane jAtanI kiyAthI AvelA zubha azubha pugale; temaja mithyAtva, avirati, ane krodhAdi kaSAyathI judA paDI zakatAM nathI, puNya ane pApa kahe che. te AzravathI judA paDI zakatAM nathI eTale te banene AzravamAM samAveza karavAmAM Ave che. saMvara-AvatA zubhAzubha karmone aTakAvavAM, kavAM tene saMvara kahevAmAM Ave che. badha-Azrava dvAramAM mana, vacana, ane kAyAthI grahaNa karelA karmone temaja mithyAtva, avirati ane kaSAya vigerethI grahaNa karAelAM karmone prakRti (svabhAva), sthiti (kALanuM mAna) anubhAga (rasa) ane pradeza (daLIyAne samudAya) A cArarUpe ThavIne baMdhita karavAM te baMdhattva. nirjarA-Azrava dvAre baMdhamAM AvelAM zubhAzubha karmone vedIne sattAthI kADhI nAMkhavAM te nirjarAtatva. mekSa-karmone sarvathA abhAva arthAt AtmAnuM sarva kameMthI chUTA thavApaNuM te mekSa. A pramANe nava tanuM naya, nikSepa pramANa vigerethI je yathAsthiti (jevuM che tevuM jANavApaNuM, pachI te jANavApaNuM saMkSepathI hoya ke vistArathI hoya tene samyajJAna jJAnI purUSa kahe che. A tattva saMbaMdhI vicAro baheLA vistArathI anya pustakamAM ApavAmAM AvyA che. tethI ahI vizeSa vistArathI lakhavAmAM AvyA nathI, paNa vizeSanA athIoe jIvAbhigamasUtra, pannavaNA sUtra, navatatvabhASyAdi graMtha jevA. A tattvajJAnamAM prathama AtmAnuM ane pachI ajIvanuM je jJAna ApavAmAM AvyuM che te ghaNaja samajapUrvaka ApyuM che, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna yAga. 49 kemake AtmAnA ajJAnIone prathama AtmA zuM che, te jaNAvavAnI jarUra che ane te AtmAnuM jJAna tenA pratipakSI ajIvane jANyAthIja vizeSa spaSTa thai zake che. te e tattvAnu varNana thatAM punarjanma thavAnuM kAraNa zuM? tenA kAraNa rUpe puNya, Azrava ane baMdha vigere jaNAI Ave che. ane punarjanma na karavA paDe tenA heturUpe sa Mvara nirjarA ane meAkSa batAvavAmAM AvyA che. A nava tattvAmAM jIva ajIva jANavA lAyaka che; pApa, Azrava, ane baMdha tyAga karavA lAyaka che puNya paNa amuka hade gayA pachI tyAga karavAnu` che. saMvara nirjarA ane meAkSa AdaravA lAyaka che. dunayAga -(0) rucirjinoktatattveSu samyakazraddhAnamucyate / jAyate tannisargeNa guroradhigamena vA // 17 // jinezvara bhagavAnanA kahelA tattvAne viSe rUci thavI ( e satya che evI pratItI thavI) tene samyak zraddhAna (kharekhara zraddhA) kahe che. A zraddhA svAbhAvika rIte yA gurUnA upadezathI thAya che. vivecana--zraddhA vinAnuM jJAna nirarthaka che. je vastunA upara prItI nathI te vastu AdaraNIya thatI nathI, ane Adara karyo sivAya phAyadA maLatA nathI. tema jJAnathI jANyuM hoya paNa jyAM sudhI tenA upara prIti nathI, tyAM sudhI te tarapha ApaNuM pravartana thavAnI khIlakula AzA nathI, tyAre tenAM phaLeA maLavAnI AzA te kayAMthI ja hAya ? pahADa uparathI nadI nIcI vahana thatI hoya, temAM koI meDoLa patthara athaDAI pachaDAIne gALAkAra thai jAya che, tevIja rIte anAdi kALathI sa`sAramAM paryaTana karanAra A jIvane pari NAmanI vizuddhatAthI,karmAnI kSayApazamatAthI ane audhika paNa sArI pravruttithI A samyakatvarUpa ratnanI prApti thaI Ave che. koi mANasa rastA bhUlI gayA hoya, svAbhAvika rIte Ama Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. prathama prakAza. tema pharatAM sAcA rastA upara AvI jAya che ane kadAca bIjAne pUchavAthI temanA batAvyA pramANe cAlatAM paNa satya rastA upara Ave che, tevI ja rIte A samyakatva ratnanI prApti pariNAmanI vizuddhatAe svAbhAvika rIte thaI Ave che, athavA saddagurUne upadeza sAMbhaLI te pramANe vartana karatAM pariNAmanI vizuddhatAe meLavI zakAya che. game tevI rIte samyakatva prApta thAo. paNa te pariNAmanI vizuddhatA vinA te nahi ja maLI zake. A vizuddhatA jema jema rAgadveSanI eAchAza thatI jaze tema tema vRddhi pAmaze, yA pragaTa thatI Avaze. rAga ane dveSa e mahAna cIkAza che. A cIkAzathI jJAna, zraddhAna ane cAritra dabAI jAya che. mATe dareka avasare ane dareka kAryamAM rAgadveSathI ghaNuM ja sAvadhAna rahevAnuM che ke, tenI cIkAzathI AtmA vizeSa dabAI na jAya. tevA sAvadhAna manuSyaja uMcA AvI zakaze. sUryanI 'ADe vAdaLAMne jyAM sudhI moTe vibhAga AvI gayuM che, tyAM sudhI prakAzanI AzA rAkhavI vyartha che. tevI ja rIte AtmAnI ADe AvA rAgadveSa rUpa vAdaLane jo hoya tyAM sudhI AtmaprakAza yA Atmasu . khanI AzA rAkhavI nakAmI che. vAdaLa dUra thaze, tyAreja prakAza thaze tema rAgadveSa rUpa paDaLo dUra thavAthI ja AtmaprakAza pragaTa thaze. rAgadveSanI adhikatA thatAMja, samyakatva prAptinI najIka AvelA jI paNa karmanI sthiti vadhI jatAM saMsAramAM adhika paryaTana kare che ane samyakatvathI dUra rahe che. eTaluM ja nahi paNa samyakatva pAmelA paNa samyakatvathI patita thaI saMsAramAM rakhaDe che. mATe je samyakatvanI ke Atma vizuddhinI jarUra hoya te avazya rAgadveSa ochA karavA joIe. zraddhAmAM paNa aneka jAtanI tAratamyatA ApaNA jevAmAM Ave che. keIne vizeSa zraddhA, keIne cheDI zraddhA, keIne tenAthI paNa DI, A sarva tAratamyatA thavAnuM kAraNa pariNAmanI avizuddhi ane rAgadveSanuM vizeSAdhikapaNuM ja che. je 17 che Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritrayAga. cAritrayAga. pa sarvasAvadyayogAnAM tyAgazcAritramiSyate / kIrtitaM tadahiMsAdi, vratabhedena paJcadhA / / 18 / / sarve doSavALA mana vacana kADhi yAgAnA tyAga karavA, tene cAritra kahevAmAM Ave che, A cAritra ahiMsAdi vratanA bhede karI pAMca prakAre kaheluM che. 5 18 // vivecana--jJAnathI jANavAmAM AvyuM. dazanathI nizcaya thayA, have cAritrathI te pramANe vartana karavuM. A krame vartana karavAthI te vastunI prApti ghaNI sahelAIthI thaI zake che. vyavahArika kAryamAM jema kAI paNa ThekANe javAnuM hoya te prathama tenA rastA jANavA, tenA nizcaya karavA ane pachI te mAge cAlavAnI kriyA karavI, tethI Icchita sthaLe paheAMcI zakAya che. kema karyAMthI mukta thavAmAM paNa prathama mukta thavAnA mArga jJAnathI jANavA, darzInathI tene nirNaya karavA ane cAritrathI te pramANe kriyA karavI. A traNa ekaThAM maLavAthI mokSa rUpa kArya thaI zake che. jJAnathI ApaNe jANyu ke A vastu khAvAthI bhukha dUra thAya, peTa bharAya ane zakti Ave, paNa vastu jANyA pachI jo khAvA rUpa kriyA na kare te bhUkha bhAge nahi, peTa bharAya nahI', ane zakti Ave nahIM. mATe A traNamAMthI ekAda nyUna heAya tyAM sudhI te kArya pUrNa thaI zakatuM nathI. A kAraNathI ja jJAna ane zraddhA pachI cAritra kahevAmAM Avyu che. na sarva pApavALA yAgAnA tyAga karavA tenu nAma cAritra, A ThekANe sarva zabda kahevAmAM e Azaya che ke dezathI paNa pApavALA cAgAnA tyAga karI zakAya che, tene dezacAritra kahevAmAM Ave che. paNa A ThekANe pUrNa cAritranu varNana cAle che, ane teja meAkSanuM eka aMga che. mATe deza cAritranu grahaNa na thAya; te arthe sarva zabdanuM grahaNa kareluM che. te cAritra ahiMsAdi ( kAipaNa jIvanI hi sA na karavI ityAdi ) vratanA bhedathI pAMca prakAranu che teja pAMca prakAra AgaLa kahevAmAM Ave che. :: Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para prathama prakAza. camanA pahelA bheda. ahiMsAsatyamasteya, brahmacaryAparigrahAH // paMcama: mithunhA, mAtranAmivimuye / / 1 / / ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, ane mamatArahitapaNuM, A pAMca mahAvratA cAritra kahevAya che. eka eka mahAvratanI pAMca pAMca bhAvanAo che. pAMca pAMca bhAvanA sahita pAMca mahAvratA muktine mATe thAya che. 5 19 5 vivecana- --A pAMca mahAvratA e cAritra che ane te meAkSanuM kAraNa che. ahiM e zaMkA utpanna thAya che, ke pAMca mahAvratA cAritra che ane cAritra teja yAga che. te vizeSamAM niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi A sarve AgaLa patAvavAmAM Avaze tenA upayoga zuM? arthAt jo yamanI eTale pAMca mahAvratAthI mekSa thatuM hoya te pachI yAnAdi aMgA kahevAnu` prayAjana zu' ? A zaMkAnuM samAdhAna ema thai zake che ke eka vyavahArika mahAvratA ane khIjA... nizcayika mahAvratA, temAM vyavahArika mahAvratA aSTAMga cAganA prathama aMga tarIke AvI zake che. kAipaNa jIvanI hiMsA karavI nahiM, 1 asatya khelavuM nahi, 2 cArI karavI nahi; 3 brahmacarya pALavuM, 4 ane parigrahanA svathA tyAga karavA. 5 A pAMca niyamAyA mahAvrata vyavahArika che ane tene yAganA prathama aMga tarIke gaNavAmAM AvyA che. A pAMca mahAvratA teja cAritra che ane te cAritra meAkSanu kAraNa che. Ama A pAMca mahAvratAnAja cAritramAM samAveza karavAmAM AvatA hoya ane niyamAdi sAta aMge| judAM gaNavAmAM ke levAmAM na AvatAM hAya tA A mahAvratAne nizcayika sthitimAM laI javAM joI e ane e nizcayika sthitinI parAkASTA (chellI hadamAM ) meAkSa che, ema kahevuM te yathArtha anI zake tema che. pAMca mahAvratAnI nizcayika sthiti A prakAre che ke, ahiMsA eTale peAtAnA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 yamane pahelo bheda, AtmAne keIpaNa prakAre hiMsaka thavA na de. arthAta keI paNa jAtanAM zubhAzubha karmothI AtmAne dabAvavA na deve joIe. 1 satya eTale AtmA sivAya bIjI kaI paNa vastune pitAnI mAnavI ke kahevI na joIe. 2. acaurya-pudgalika vastune upa ga na karavuM joIe. 3. brahmacarya eTale AtmabhAvamAM ramaNa karavuM joIe. 4. aparigraha eTale zubhAzubha karmo upara paNa mamatva ho na joIe. 5. ahiM A zaMkA thaI zake tema che ke, je AcAryazrIne abhiprAya nizcaya mahAvrata kahevAne have te teoe tema zA mATe na lakhatAM AgaLa upara vyavahArika mahAvratanuM vivecana karyuM ? A zaMkA barAbara che paNa AcAryazrIe sarvasAvAnAM cAritramite sarva jAtanA saMdeSa (deSavALA) ne tyAga kare te cAritra che ema kahyuM che. ahiM amuka hadanI apekSAezubha yogo che, te paNa deSarUpa che. te akSiAe vicAra karatAM e vAkyamAM nizcaya mahAvrata saMbaMdhI guDhArtha guma raheluM hoya ema anumAna karI zakAya che. je te gupta guDhArtha na heta te AgaLa upara dhyAna AdikanuM svarUpa teo na kahetAM A mahAvrateja mokSanuM sAdhana che eTaluM kahIne kRtArtha thaI tyAMthI virAma pAmata. paNa ATalAthI na aTakatAM vyavahArika pAMca mahAvrata pUrvaka dhyAna AdikanuM svarUpa batAvatAM sAdhakane chellI hada sudhI rasto khulle batAve che. ane A pAMca mahAvratene cAritra kahI te jJAna, zraddhAna ane cAritra mokSane arthe thAya che. Ama ekaja pustakamAM be abhiprAya ApatAM, pahelA abhiprAyamAM khullI rIte nizcaya mahAvratanI guptatA samajI zakAya che, ane bIjA abhiprAyathI vyavahArika mahAvrata kahevApUrvaka chellI hada sudhI sAdhakane laI javA prayatna kare che. athavA bIjI apekSAe ema paNa samajI zakAya che ke A pAMca mahAvrata pAMca pAMca bhAvanA yukta mokSane arthe thAya che, te sAmAnya kathana che. ane thAnAdike karI mokSa thAya che te vizeSa kathana che. eTale prathama sAmAnya kathana karI pachI vizeSa kahevuM, e paNa eka zAstrakAranI rIti che. ahi pAMca mahAvrate mokSanuM kAraNa che, te paraMparAe Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 prathama prakAza meAkSanu' kAraNa che, ema paNa samajI zakAya che. A pramANe judA judA abhiprAyA che mArA samajavAmAM AvyA te jaNAvyA che. vizeSa khulAsA jJAnI purUSa jANe. game tema hA paNa A pAMca mahAtratA mAkSanu kAraNa che, te te nirvivAdaja che kemake A mahAvratAnA AdarabhAvathI saMsAranA ane kama AvavAne mATA bhAga rokAi jAya che, AtmAne zAnti anubhavAya che ane uttarottara AgaLa vadhI zakAya che, e te nirvivAdaja che. A pAMca mahAvratAnI pacIza bhAvanAo che. ahiM bhAvanAnA atha evA thAya che ke mahAtratAne sArI rIte dRDhatApUrvaka pALavAmAM sahAyaka kriyAe. AnuM svarUpa anukrame AgaLa kahevAmAM Avaze. prathama te pAMca yamAnu' svarUpa kahevAmAM Ave che. -(0) ahiMsArUpa pahelA mahAvratanu svarUpa kahe che. na yasmAdayogena, jIvitavyaparopaNam || ', sAnAM sthAvarANAM ca tadahiMsAtrataM matam // 20 // pramAdanA kAraNathI, trasajIvAnu ane sthAvara jIvAnu` jIvitavya nAza na karavuM te ahiMsAvrata mAneluM che. vivecana--trasajIve ane sthAvara jIvA eenu varNana yA eLakhANu (samajutI) AgaLa apAi gayela che. te jIvAne pramADhathI paNa nAza na karavA, e vAkayathI spaSTa samajAi zakAya che ke pramAdathI nAza na karavA. tyAre jANIne tA nAza naja karavA. ahi' e zaMkA thai zake tema che ke jIva tA nitya ane amara che. eka zarIra mUkI zarIrAMtaramAM jAya che, ane tethI jIvanA nAza thatA nathI, paNa zarIrane nAza thAya che. te trasa ane sthAvara jIvAnA nAza na karavA, ema kahevAnA hetu zo che ? tenuM samAdhAna ema thaI zake che ke A dehadhArIchaveAne daza prANa heAya che. spAindriya-zarIra, rasaiMdriya-jIvA, ghrANuiMdriya-nAka, ca kSuI driya,--AMkha, zrotraiMdriya-kAna, manakhaLa-manazakti, vacanabaLa-- Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamanA bIjo bheda 55 vacanazakti, kAyakhaLa----zarIrazakti, zvAseAzvAsa ane AyuSyaApyu. temAMthI pRthvI, prANI, agni vAyu ane vanaspati A pAMcamAM rahelA ekendriya jIvAne sparzendriya, kAyamaLa, zvAseAzvAsa ane AyuSya e cAra prANa hoya che. eIMdriya jIvone rasaIMdriya ane vacanabaLa sahita cha prANa hoya che. taiiMdriya jIvone zrAdriya sahita sAta prANa hoya che. cauradriya jIvAne cakSuiMdriya sahita ATha prANa hoya che. mAtApitAnA saMcAga vinA utpanna thayelA samUIma paMcendriya jIvAne kaiMdriya sahita nava prANa hoya che. ane gaja pAMcendriya janAvara, manuSya tathA upapAtika deva ane nArakInA jIvAne daza prANa hoya che. A prANA te A dehadhArInu kAI paNa jAtanA dehamAM rahevArUpa jIvitavyache, ane prANArUpa jIvitavyano nAza karavA ke tenAthI jIvanA viyAga karAvavA athavA tene duHkha ApavuM te hiMsA che. A kahevAthI juo ke AtmAne nAza nathI thatA e siddha che, teA paNa tene dhAraNa karelA prANanA nAza thavAthI ( viyAga thavAthI ) AtmA duHkhAdinA anubhava kare che ane tethI ja prANAnA nAzane hiMsA mAnavAmAM AvI che. ekendriyathI laI pAMce driya paryaMta kAI paNa jIvane manathI, vacanathI ke zarIrathI mAravAmAM, marAvavAmAM ke tenu' anumeAdana karavAmAM na Ave tyAre te prathama ahiMsAvrata kahevAya che. 20 -(0) camanA khIjo bheda. ~(0)-- priyaM pathyaM vacastathyaM sutavratamucyate / tattathyamapi no tathyamapriyaMvAhitaM ca // 21 // bIjAne priya lAge tevuM hitakArI ane satya vacana belavuM te satya nAmanuM mahAvrata kahevAya che. apriya ane ahitakaravacana satya hoya te paNa te satya nathI. ( kemake te bIjAne kheThanu ane pariNAme ananu kAraNa che. ) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza vivecana-gIoe kevAM vacana belavAM joI e te teomAM bIjuM mahAvrata rahI zake ? gurUvarya kahe che ke priya lAge tevuM hoya, tenAthI hita thatuM hoya, ane satya hoya A traNa vizeSaNa viziSTa hoya te bIjuM mahAvrata kahI zakAya. satya hoya paNa apriya hoya ke anarthakArI hoya te te vacana satya chatAM paNa satya nathI. A kahevAthI yogIoe kaThora vacanathI paNa bIjA jIvone duHkha na ApavuM, e dhvanyartha nIkaLe che. AvI sUkSama ahiMsaka vRttiothI vegIomAM hiMsaka prANIo upara kAbu dharAvavAnI ke vacanasiddhi Adi aneka atizayavALI siddhio pedA thaI zake che. A yamano trIjo bheda, anAdAnamadattasyA, steyavratamudIritam / brAhyAH prANA nRNAmoM, haratA taM hatA hi te // 22 // ApyA sivAya kAMI nahi levuM te acauryagrata kaheluM che. dhana e manuSyanA bAhya prANa che. te haraNa karatAM te manuSyanA divya prANone nAza karyo kahI zakAya che. 22 vivecana-vastunA mAlikanI rajA sivAya ke tenA ApyA sivAya koI paNa vastu grahaNa na karavI, te trIjuM acauryavrata kahevAya che. vastune mAlika koI sajIva vastu athavA dhana vigere Ape te dhaNInI ApelI hovAthI te grahaNa karI zakAya ke kema? uttaramAM gurUvarya ema jaNAve che ke tyAgIone mATe te adatta cAra prakAranuM che. tIrthaMkaranI AjJA hoya teja grahaNa karI zakAya. tIrthakaranI AjJA sivAyanI vastu tene mAlika Ape te paNa na grahaNa karavI. tIrthakare amuka vastu levAnI AjJA ApI hoya te paNa dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe te grahaNa karAya che te tevI vastu vidyamAna gurUnI AjJA sivAya na laI zakAya. 2. kAraNa ke dravya kSetrAdine jANanAra gurU lAbhAlAbha jANIne tene grahaNa karavAnI AjJA Ape. temaja mAlikanI AjJA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamanA ceAthA bheda 57 hAya tA te vastu grahaNa karI zakAya, ane sajIva ziSyAdine tenI peAtAnI marajI yA tenA vaDIleAnI AjJA hAya tA ziSyAdipaNe grahaNa karI zakAya. 4. A pramANe tItha kara sabaMdhI, gurU saMbaMdhI, mAlIka sabaMdhI ane jIva saMbaMdhI ema cAra prakAranA annattanA tyAga karavA. tyAgIone dravya, dhanAdi tA grahaNa naja karAya, kemake dravya e tyAgavRttinA nAza karanAra che, tema gRhasthAne dhanAdi upara mamatvabhAva heAvAthI te dhana bAhya prANa jevu che. AvA ghaNA dAkhalAe banelA jovAmAM Ave che ke dhanano nAza thavAthI ke cArI thavAthI manuSyeAnAM hRdaya phATI jAya che ane maraNa paNa thAya che. mATeja zAstrakAra kahe che ke bAhya prANa sarakhuM manuSyAnuM dhana haraNu karanAre tenA kharA prANAnuM haraNa karyuM che. 22 * camanA ceAthA bheda. divyaudArikAmAnAM kRtAnumatikAritaiH / manovAkkAyatastyAgo brahmASTAdazadhA matam // 23 // divya ane udghArika viSayAnA manathI, vacanathI ane zarIrathI karavA, karAvavA ane anumedavAnA tyAga karavA te brahmacarya aDhAra prakAranu kahevu che. 23. vivecana--divya eTale deva sabaMdhI ane udArika eTale manuSya tathA tiya ca (janAvara) saMba MdhI viSayAne tyAga karavA. kharekhara tyAga, IcchAnA tyAganI sAtheja rahele che ane te IcchAno tyAga aDhAra prakAre tyAga karavAthI thai zake che. manathI, vacanathI ane kAyAthI viSaya sevana na karavuM, mana vacana kAyAthI na karAvavuM, ane manathI, vacanathI ane kAyAthI viSaya sevanAranI anumAdanA na karavI, A nava bheda thAya. te nava bheda devatAnA vaikriya zarIra saMbaMdhI ane bIjA nava bheda manuSya ane tiryaMcanA udghArika zarIra saMbaMdhI, beu maLI aDhAra bheda thayA. A aDhAra bhede brahmacarya pAlana karavu. A brahmacarya pALanAranA aradhA saMsAra sukhamaya thaI jAya che. karmabaMdhanAM ghaNAM kAraNeA AchAM Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 prathama prakAza, thaI jAya che. vIrya e zarIranuM piSaka hovAthI kharUM jIvana che. tenuM rakSaNa karavAthI yAdazakti, zarIrazakti ane vicArasAmarthya vRddhi pAme che. jemane adhikAra thAya che ane vivekajJAna pAmatAM ghaNI sahelAIthI AtmasvarUpamAM praveza karI zake che. zarIranI sthiratA ane mananI ekAgratA karavAmAM A vIrya ghaNuM ja upagI che, mATe bhegI thavA IcchanArAoe ghaNA prayatnathI vIryanuM rakSaNa karavuM ane kharI rIte teja brahmacarya kahevAya che. 23. yamane pAMcame bheda, sarvabhAveSu mUrchAyA, styAgaH syAdaparigrahaH / yadasatsvapi jAyena, mUccharyA cittaviplavaH // 24 // sarva padArthone viSe Asaktine tyAga kare te aparigraha kahevAya che. (Asaktine tyAga kare tene tyAgI kahI zakAya. kahevAne hetu e che ke, pAse vastu na hoya te paNa asaktithI (IcchA hovAthI) manamAM aneka vicAre (vikRtio) pedA thAya che. 24. , vivecana-sarva padArthomAMthI meha, mUcha, IcchA, Asakti, yA snehano tyAga kare teja kharekhara tyAga che. uparathI, bAhyathI tyAga karavAmAM Avyo hoya paNa aMdaranI tRSNA zAMta na thaI heya te manamAM aneka jAtanA vikalpa yA vikAra thayA kare che ane manane zAMti maLatI nathI. tyAga karavAnuM kAraNa ja zAMti anubhavavAnuM che, ane te zAMti bAhya tyAgathI kadI maLavAnI nathI. IrachAnI ochAza vinAne tyAga viTaMbaNArUpe che. te tyAga pachI rUpAMtara karIne judI judI rIte tene phasAve che. eka ghara mUkAvI kaI bIjIja rIte bIjuM navuM ghara maMDAve che. mATe jJAnI purUSo vAraMvAra kahe che ke mu parimANo gujjo mUcche che teja parigraha che. 25. yamasiddhinI madadagAra bhAvanAo. bhAvanAbhi vitAni, paMcabhiH paMcabhiH kramAt / mahAvratAni no kasya, sAdhayaMtyavyayaM padam // 25 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 pahelA mahAvratanI bhAvanA anukrame pAMca pAMca bhAvanAothI vAsita thayelAM A mahAghate kone mokSapada sAdhI nathI ApatAM? arthAta A mahAvatene bhAvanA sahita Adara karanAra avazya mokSapada meLave che. 25 pahelA mahAvratanI bhAvanA - manoguptyeSaNAdAneryAbhiH samitibhiH sadA / dRSTAnnapAnagrahaNenAhiMsAM bhAvayetsudhIH // 26 // mane gupti 1. eSaNA samiti 2. AdAnasamiti 3. I. samiti 4. ane annapAna joIne grahaNa karavuM. 5. A pAMca bhAvanAoe karI buddhimAn manuSyoe ahiMsAne puSTi ApavI yA vAsita karavI. 26. - vivecana-ahiM mane guptine artha e thAya che ke manane azubha vicArethI aTakAvavuM. hiMsA karavAmAM mananA vyApAranI mukhyatA che tethI mananI vizuddhatA hoya te ja ahiMsA banI rahe che athavA mananI vizuddhatAthI ahiMsAne puSTi maLe che 1 eSaNA samiti eTale AhAra, pANI, vastra, pAtra vigere kaI paNa jIvane duHkha na thAya tevI rIte nirdoSa levuM. 2. AdAnasamiti eTale vasapAtrAdi upakaraNe tathA bIjuM paNa kAMI levuM mUkavuM hoya te te koI paNa jIvanI virAdhanA na thAya tema levuM mUkavuM, 3. Isamiti eTale rastAmAM javuM AvavuM hoya tyAM nIcI daSTi karI yatanA pUrvaka kaI jIvanI virAdhanA na thAya tevI rIte javuM AvavuM 4. daSTAnapAnagrahaNa eTale anAja (AhAra) ane ane pANI joIne levuM. kIDI, kuMthuvA pramukha jI aMdara caDI AvyA hoya te tene dUra karavA, dUra na thaI zake tevA jevo hoya te te anAja pANIne nirdoSa jamIna upara tyAga kare. 5. A pAMca bhAvanAo pramANe vartana karI prathama ahiMsA mahAvratanuM sArI rIte pAlana karavuM. 26. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza. khIjA mahAvratanI bhAvanA. -hAsyalobhabhayakrodhapratyAkhyAnairnirantaram / Alocya bhASaNenApi bhAvayet sUnRta vratam // 27 // hAMsI 1. leAbha 2, bhaya 3. ane kreAdhanAM paccakhkhANu (tyAga) karavA vaDe karIne niraMtara vicArapUrvaka khelavA vaDe satyavratane vAsita karavuM. ( majabuta karavuM.) 27 60 vivecana----asatya (jIDhuM) kheAlavAnAM kAraNeAnA vicAra karIzuM te prathama manuSyA eka bIjAnI hAMsI mazkarI karatAM juThuM ele che. mazkarImAM eka bIjAnI vastuo chupAvI, ame lIdhI nathI Ama kahI, tenI vastu mATe vyAkuLa thatA joi Ana Mda pAme che. athavA tenI sthiti tevI na hoya, tathApi tevI sArI ke adhama sthitinA jevA paryAyeAthI khelAvI majA meLave che. A AnaMda ke majAthI phAyado kAMI nathI chatAM manuSyA asatya khele che ane bIjA vratane duSita kare che. teone gurUvarya jaNAve che ke bIjA vratane tamAre majabuta karavu hoya te hAMsI karavAstu pratyAkhyAna (paccakhANa) karI. bIjI bhAvanA lAbhanA tyAga karavAnI che. manuSye kSaNika vastunI lAlacane pAradhIna thaI ne asatya khele che. A ThekANe vicAravAnuM che ke game te vastu mATe lAbhathI prerAI asahya khelI te vastu meLavaze tathApi puNyanI prakhaLatA sivAya te vastu tamArI pAsethI cAlI jaze, yA tamArA upayAgamAM nahija Ave ane khIjA mahAvratane bhAMgI kabadhita thaze, eTale asatya khAlI lAbhathI te vastu meLavavI niraka che. eTaluM ja nahi paNa te ana pedA karanAra che. have jo tamArU puNya pramaLa che tApaNa asatya khAlI leAbhathI vastu meLavavI nika che. kAraNa ke tamArU puNya prakhaLaja haze teA tevI rIte karyA sivAya paNa tamane te vastu sa MtASavRttithI maLI raheze ane teTalA karmAMdha ane anatha thatA aTakaze. ra manuMkhyA bhayathI asatya khele che. na karavAnuM kAI kAya thaI gayuM hoya tenA saMbaMdhamAM kAI puche ke A kAya tame kayuM che ? have Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA mahAvratanI bhAvanA. jo te thaI gayuM che tema kahe te tenI AbarU jAya, lekamAM ane pakIrti thAya athavA mAra paDe ke vastune vinAza thApa, vigere bhayanAM kAraNone laIne jUThuM bole che. te kAryane chupAve che. jJAnI purUSo kahe che ke tevA pAmara jI bevaDA daMDAya che. eka te akArya karyuM, tenAthI karmabaMdhana to thayuM ja. vaLI te akArya chupAvavA mATe jUThuM bole che. Ama ekate viSa ane pAchuM vaghAyuM ema baMne rIte karma bAMdhe che. gurUjI kahe che ke A ceDA vakhatanA saMgavALo ane sAruM dekhADavA mATe temanA bhayathI tuM jUThuM bole che paNa tAre tArA AtmAne bhaya sAthe rAkhave joIe. e loko ! thoDA vakhatanA saMgavALA ne rAjI rAkhavA ane niraMtaranA saMgavALA pitAnA AtmAne kaSTamAM nAkho, bhavabhavamAM jUThuM bolI rakhaDAva, mAre ke rIbAvo e kaI rIte tamane lAyaka nathI. tema lokone rAjI rAkhavAthI paNa te pApa chupuM rahevAnuM nathI akArya karI tene pazcAtApa kare, tenI mAphI mAge, tene chupAve nahi ane tenuM prAyazcita karI zuddha thAo. 3. cothuM krodhathI asatya bolAya che. krodhanA AvezamAM manube pitAnuM bhAna bhulI jAya che. AtmAmAM eka jAtane mahAna vikAra pedA thAya che. ane tenI chAyA bhrakuTinI bhISaNatA, adharanuM jhUravuM, mukhanI lAlAza ane zabdanA viparitapaNA rUpe bahAra Ave che. koIne parAdhIna thaelA manuSyone vAyAvAgyanuM ke kartavya akartavyanuM bhAna rahetuM nathI, tethI asatya belAya che, jUThuM kalaMka bIjAne apAya che ane satyAsatya niMdA paNa thAya che. jJAnI purU e Ave ThekANe bahu sAvaceta rahevAnuM che. prathama te koIne praveza karavAja na de. kadAca thaI AvyuM te vacana dvArA ke kArya dvArA tenA udayane nirodha kare, tene niSphala kare, are udayaredha na karI zakAya che tevA prasaMgomAMthI cheDe vakhata dUra cAlyA javuM, athavA te te kArya bIjA vakhatane mATe mulatavI rAkhavuM. Ama game te upAye karI koIne niSphaLa kare ane tenAthI prerAI asatya na bolavuM. AcArya zrI kahe che ke A hAMsI leja, bhaya ane krodhanAM paccakhANa karavAM joIe. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza. 2 pAMcamI bhAvanA niraMtara vicAra karIne khelavu' te che. pUrvA para vicAra karyA sivAya rabhasavRttithI ekadama khelI nAMkhavu temAM keTalIka vakhata asatya paNa khelAI jAya che, eTaluMja nahi paNa tenuM piraNAma kAi vakhata viparIta Ave che, mATe kAMi paNa khelavu' hAya tenA pahelAM jarA vicAra karI jovA ke A khelavAthI mane potAne keTaleA phAyadA che ? yA bIjAne phAyado thaze ke kema ? A khelavAthI nukazAna tA nahi thAya ? vigere vicAra karIne elavu, eka kavi te viSe kahe che ke-- saguNamapaguNaM vA kurvatA kAryajAtaM pariNatiravadhAryA yatnataH paNDitena / atirabhasakRtAnAM karmaNAmAvipatteH bhavati hRdayadAhizalyatulyo vipAkaH // 1 // sArU agara khATu' kArya karatAM vidvAnoe prayatnapUrvaka tenA pariNAmanA vicAra karavo joIe. ghaNI utAvaLathI pUrvApara vicAra karyA sivAya karelAM kAyathI kAI vakhata evI vipadA AvI paDe che ke te vipAkA hRdayamAM zalyanI mAphaka dAha kare che. A pramANe bIjA mahAvratanI pAMca bhAvanAo pUrNa thAya che. e bhAvanAo pratye jAgRti rAkhI bIjA mahAvratane majabuta banAvavuM. 27. trIjA adattAdAnaviramaNavratanI bhAvanA. AlocyAvagrahayAJcA'bhIkSNAvagrahayAcanam / etAvanmAtramevaitadityavagrahadhAraNam // 28 // samAnadhArmikebhyazca tathAvagrahayAcanam / anujJApitapAnAnnAzanamasteyabhAvanAH // 29 // ', vicAra karI avagrahanI yAcanA karavI, 1 vAraMvAra avagrahanI yAcanA karavI, 2 ATaleAja avagraha vAparIzuM ema nizcaya karI teTalA avagraha rAkhavA, 3 svadhamI pAsethI avagrahanI yAcanA karavI, 4 ane anna pAna Asana vigere gurUnI AjJA meLavIne vAparavAM, 1 A pAMca AcAya vratanI bhAvanA che. 28-29. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA adattAdAnaviramaNavratanI bhAvanA. 63 vivecana-sAdhuoe rahevAne mATe upagavALI jagyA gRhastha pAsethI mAgI levI joIe, e jagyAne ke mukAmane avagraha kahevAmAM Ave che. AvA avagrahonAM pAMca mAlike heya che. ane te sarvanI AjJA meLavI te jamIna upara rahevuM ke hAlavuM cAlavuM vigere karavu joIe. A pAMca avagrahe iMdra 10 cakavatI, 2. rAjA, 3, gharane mAlika, 4. ane svadharma sAdhuo saMbaMdhI kahevAya che. Idra, cakravartI rAjA ane sAmAnya rAjAnI pRthvI upara potapotAnI hadamAM cAlavA, besavA, uThavA mATe prajAne AjJA hoya che. tathApi amuka hadamAM ke rAjyamAM javA AvavAne teNe niSedha karelo hoya te tyAM sAdhuoe javuM AvavuM na joIe. je jAya Ave te adattane (cerI karyAne) doSa lAge. 1-2-3. gharano mAlikanI rajA levI joIe, 4. ane koI paNa mukAmamAM pahelAM munio AvI rahyA hoya temaNe gRhastha pAsethI avagraha yAcelo hovAthI te mukAmamAM bIjA navIna AvanAra munioe prathama Avela munionI rajA meLavIne temAM rahevuM joIe. jo teonI rajA meLavyA sivAya temAM rahe te svadharmI adattane doSa lAge, pa. A pAMca avagraho kahelA che. prathama bhAvanA, vicAra karIne gRhastha pAse avagraha mAga te che. vicAra karavAnuM kAraNa e che ke A jagyA amAre lAyaka che ke kema ? ahI rahevAthI amArA jJAna dhyAnanI vRddhi thaze ke hAni? athavA gharano mAlika AgevAna pate na hoya paNa tenA anuyAyI putraputrI strI vigere kuTuMbIo hoya te tenI pAsethI yAcanA karI mukAma meLavyA pachI bahArathI Avela gharanA mAlikane te vAta saMmata thaze ke kema ? tenI marajI na hovAthI ApasamAM kaleza te nahi thAya? vigere pUrvApara vicAra karI mukAma yA jagyAnI mAgaNI karavI. amuka vakhata javA pachI pharI yAcanA karavI A yAcanA karavAnuM kAraNa e che ke gRhasthane te jagyAnI jarUra jaNAtI hoya ane zaramathI te bolI zakyuM na hoya, te mATe pharI yAcanA karavI. je tema na kare ane tenI marajI virUddha tyAM vadhAre vakhata rahe te pharI bIjA sAdhuone vastu maLavI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prathama prakAza. durlabha thaI paDe. A hetuthI athavA mAMdagI pramukhanA kAraNe mUtra viSTA ane vastraprakSAlanAdi kAraNathI vastInA mAlIkane pIDA na thAya mATe bIjIvAra yA vAravAra te vastInA mAlikanI rajA meLavavI ke amuka pramANa jeTalA avagraha vAparIzuM. trIjI bhAvanAmAM jarUra jeTalI jagyAnI yAcanA karavI ane teTalIja vAparavI. ethI denAranuM mana kaluSita na thAya ane peAtAne anuttanA doSa na lAge. 3. eka dharmavALA sAdhuo pahelAM rahyA hAya ane pAchaLathI AvanAra sAdhu teja dharmanA hoya te paNa pahelAM Avela sAdhunI AjJA laI neja te mukAmamAM utaravu joie. jo tema na karavAmAM Ave te to svadhamI adatta lAge. 4. meLaveluM anna, pANI, vastra pAtrAdi vigere gurUne yA AcAne batAvIne pachI peAtAnA upayAgamAM levu'. A batAvavAnu kAraNa e che ke gurU A vastu nirdoSa che ke sadoSa che ane phAyadA janaka che ke apAya ( kaSTa ) ApanAra che, vigere jANatA hovAthI tene lAyaka hoya teja tene ApI apAyathI tenuM rakSaNa kare che. pu. vitarAga mArgamAM paNa AhAra, pANI, vasa, pAtra ane mukAmanI te jarUra jaNAya che, te sivAyanI bIjI vastu upayAgI nathI. te grahaNa karavAmAM Ave te te vitarAga mAthI bhraSTa thavAya che. upara jaNAvelI upayogI vastu paNa dhaNInI ane gurUnI AjJA sivAya upayAgamAM levAnI nathI eja jaNAvI Ape che ke AvA sUkSma paNa adattano tyAga karavAnA upadeza ApanAra mahAtmAonA keAi guDha Azaya temAM rahelA che, ane tethI ema samajAya che ke sadAcaraNAthI, bharapura nItithI ane AtmajJAnanI jAgRtithI yAgIee zAMta bhAvamAM peAtAnuM jIvana ni mana karavu joie. have jo tevA yAgIe AvA svalpa kAraNeAmAM leAkanItithI vimukha thaI adatta grahaNa karI kalezanA prapaMcamAM ane leAkeAnI avagaNanAmAM AvI paDe te teo peAtAnuM jIvana ucca karI leAkAne ucca mArga batAvavAmAM kevI rIte phAvI zake ke upayogI thaI zake ? mATe taddana nirdoSa ane zAMta rIte jIvana pravAhita karavAne IcchatA yAgIoe koi paNa prakAranuM Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAthA mahAvratanI bhAvanA. adatta na letAM trIjA vatanI pAMca bhAvanAothI vAsita thaI vartana karavuM joIe. 28-29. cothA mahAvratanI bhAvanA strISaMDapazumadvezmAsanakuDayAMtarojjhanAt / sarAgastrIkathAtyAgAt prAgratasmRtivarjanAt // 30 // svIramyAMgekSaNasvAMgasaMskAraparivarjanAt // praNItAtyazanatyAgAt brahmacarya tu bhAvayet // 31 // strI, napuMsaka ane janAvarevALAM ghara, Asana, ane bhIMtanA AMtare rahevAnuM tyAga kare karI 1, rAga pedA thAya tevI strInI kathAone tyAga kare karI 2, pahelI avasthAmAM anubhavela viSa nI smRti (yAdI) na kare karI 3, strIonA ramaNika aMge na neve karI 4, ane pitAnA zarIranA upara tevA zaNagArane tyAga kare karIne, rasavALA ane pramANathI adhika AhArane tyAga kare karIne brahmacarya vratane bhAvita (vAsita) karavuM. 30-31. vivecana-brahmacArI purUSae ke strIoe, je ThekANe strIo ke purUSe rahetA hoya, pachI te ekalAM hoya ke jeDalAM hoya, tevA gRhamAM na rahevuM joie, tenA Asane upara na besavuM joIe, ane tevA mukAmenI bhIMtene Atare paNa na rahevuM joIe, tema rahe te temanA paricayathI, temane jovAthI ane temanA viSayAdi saMbaMdhI zabda sAMbhaLavAthI mehanI utpatti thavAne saMbhava che,eluM ja nahi paNa vratabhaMga thavAne paNa bhaya che. tevI ja rIte na pusake jemane sI purUSa bannene abhilASa thAya che te rahete heya ane pazuo vigerenAM jeTalAMe ke ekalAM rahetAM hoya tevAM ghare tevAM Asane ke tevAM gharanI bhIMtanA AMtare rahevAthI pUrve kahela doSa utpanna thavA saMbhava che. brahmAcArI purUe rAgavALI strIo sAthe kathAne tyAga kare joIe athavA strInI kathAne tyAga kare joIe athavA ekalI strIo sAthe vArtAlApa ke dharma. sabaMdhI paNa kathAne tyAga kare joIe. dharmakathA tyAga karavAne Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza. hetu e che ke "dharma karatAM dhADa AvI jAya" A kahevata pramANe pitAnA cAritramAM khAmI lAvI bIjAnuM sudhAravA prayAsa na kara joIe. 2. gRhasthAzramamAM bhagavela viSaye yAda karavAthI vikAra thaI Ave che. kAmanI utpattija vicArathI thAya che. pUrvanA vicAranuM AlaMbana maLatAMja sattAmAM rahela vededaya prabaLa ane pragaTa thAya che. te dUra karavA mATe tevA vicAra smRtimAM na lAvavA e uttama rasto che. 3. strIonAM ramaNika aMga upAMge jovAthI viSayane jAgRti maLe che. jo ke strI dura che, potAnI pAse nathI, tathApi jema kha TAzane jevAthI dADhamAMthI pANI chuTe che, tevI ja rIte dUra rahelI strInA aMge page ragadaSTithI jotAM mana dravita thAya che. 4. ghaNA rasavALuM, snigdha cIvALuM ane parimANathI adhika anAdi levAthI paNa Idrie majabuta ane medonmatta thaI viSayavikAra pratye deDe che. mATe brahmacArI purUSae ke strIoe baliSTa, rasAdivALe ane pariNAmathI adhika khorAka na levo joIe, paNa zarIrane poSaNa maLe, Idri unmatta na thAya, ane dareka kAryo pitAnA pramANamAM banI zake, teTale ne te khorAka le joIe. 5. A pAMca bhAvanAothI brahmacaryanuM rakSaNa karavuM ane vRddhi pamADavI. 30-31, - - pAMcamA aparigrahavratanI bhAvanA. sparze rase ca gaMdhe ca rUpe zabde ca hAriNi / paMcAsvatIMdriyArtheSu gADhaM gAya'sya varjanam // 32 // eteSvevAmanojJeSu sarvathA dveSavarjanam / AkiMcanyavratasyaivaM bhAvanAH paMca kIrtitAH // 33 // - sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabda A pAMca IdriyanA manehara viSayane viSe gADha (ghaNuM) Asakitane tyAga karavo ane teja pAMca iMdriyenA amanejha (kharAba) viSayane viSe sarvathA dvaSane tyAga kare. te akiMcanya (aparigraha yA nirmamatva) vratanI pAMca bhAvanAe kahelI che. 32-33. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te samiti ane gutinA nAmo. vivecana--keTalAeka manuSya emaja samaje che ke paisAne ke gharano tyAga karyo eTale tyAga thaI gaye. paNa ema nathI. muchI pariNAdo kutto nAgaputteja tArU jagatanA jInuM dharmopadeza ApI rakSaNa karanAra jJAtaputra mahAvIradeve muchane ja pari graha kahyo che. A tyAgane dhanamAM ke gharamAMja samAveza na karatAM tene pAMca iMdriyanA sArA ke kharAba dareka viSayamAM lAgu pADavAmAM Ave che. ane te e che ke sArA viSayomAM rAga na kare ane kharAba viSayamAM zreSa na kare, A pAMca bhAvanAo che. ane te kharekhara aparigraha ke nirmamatvane tenI chellI hada sudhI pahoMcADe che. 32-33. -+(0)+anya rIte cAritra ga. athavA paMcasamitiguptitrayapavitritam / caritraM samyakcAritramityAhurmunipuMgavAH // 34 // AvA pAMca samiti ane traNa guptithI pavitra caritra (AcaraNa) ne tIrthakare samyaka cAritra kahe che. vivecana-cAritrane mukhya mArga gupti che. ane samiti apavAda mArga che. mana, vacana ane zarIranA rogone nirodha kare te gupti che. kAryaprasaMgamAM zAstrajJA mujaba yetanApUrvaka mana, vacana ane zarIranA vyApArane pravartAvavAM tene tIrtha kare cAritra kahe che. 34. te samiti ane guminAM nAme. ryaabhaassainnaadaannikssepotsrgsNjnyikaaH| paMcAhuH samitististro guptistriyoganigrahAt // 35 // Isamiti 1. bhASA samiti 2. eSaNAsamiti 3. A dAnanikSepasamiti 4. utsarga samiti 5. A pAMcane samiti kahe che ane mana, vacana, kAyAnA traNa vegene nigraha (radha) karo tene traNa gupti kahe che. 35. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (0) prathama prakAza IryAsamiti eTale zuM? lokAtivAhite mArge cuMbite bhAsvadaMzubhiH / jaMturakSArthamAlokya gatirIryA matA satAm // 36 // aneka lekethI calAelA ane sUryanA kiraNothI prakaTa dekhAtA mArge jatuonI rakSAne mATe joIne cAlavuM tene sat purU e IryAsamiti kahelI che. 36. - vivecana-jyAre kaI kArya prasaMge munione cAlavuM paDe tyAre pitAnI ane parajIvonI rakSAne mATe je raste aneka leke cAlelAM hoya teve raste cAlavuM. Ama kahevAne Azaya e che ke aneka nA cAlavAthI te raste (acitta)-pRthvIkAya, vanaspatikAya ane jhINAM jaMtuo vinAne thaI gayela hoya che. paNa je naja raste pADavAmAM Ave te te ThekANe pRthvIkAyanA jIve temaja tevA ujaDa mArgamAM aneka trasa jIve bharAI rahyA hoya che tene nAza thAya che. vaLI unmArge cAlatAM kAMTA, kAMkarA jALAM vigere Ave tethI pitAnA zarIrane paNa IjA thavA saMbhava che. lokenA cAlelA mArge paNa suryanA kiraNethI prakAzita thaye chateja cAlavuM joIe. tema na karavAmAM Ave te aMdhArAmAM paga nIce aneka jIvane vinAza thavA saMbhava che. temaja khAI kAMTA ke jherI jIvAthI potAnA zarIrane paNa nukazAna thavA saMbhava che. lekene cAlele mArga suryathI prakAzita thaye heAya tyAre paNa sADAtraNa hAtha daSTi jamIna upara lAMbI paDe teTalI nIcI daSTi rAkhIne jInI paga nIce virAdhanA na thAya tevI rIte joIne cAlavuM te Isamiti kahevAya che. bIjI bhASAsamiti. avadyatyAgataH sarva janInaM mitabhASaNam / priyA vAcaMyamAno sA bhASAsamitirucyate. // 37 // nirdoSI, sarva jIvane hitakArI, ane pramANe peta (svarUpa Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cethI AdAna nikSepa samiti thoDuM) bolavuM tene bhASA samiti kahe che. te bhASAsamiti muniene priya che, athavA hitakArI che, 37. trIjI eSaNAsAmati. -4:- -- dvicatvAriMzatA bhikSAdoSanityamapitam / muniryadannamAdatte saiSaNAsamitirmatA // 38 // munio bhikSAnA beMtAlIsa dothI niraMtara adUSita (deSa rahita) je AhAra (anna pANI Adi) grahaNa kare che tene eSaNasamiti kahe che. - vivecana-jema bhramara svabhAvika utpanna thaelA kamaLa upara besI temAMthI rasa grahaNa karI pitAnA AtmAne saMtoSe che, ane kamaLane pIDA upajAvatuM nathI, tema gRhasthoe potAne mATe banAvelA AhAramAMthI, tene duHkha na thAya, pharI banAvo na paDe, tevI rIte svalpa AhAra grahaNa karI munie pitAnA dehane poSita kare che, tene eSaNAsamiti kahe che. bhikSAnA beMtAvIsa deSa piMDaniyuktisUtra, dazavaikAlika sUtra, utarAdhyayana sUtra vigere sthaLethI joI levA. vistAra vizeSa hovAthI ahI lakhavAmAM AvyA nathI- 38. -(0)cethI AdAna nikSepa samiti. - - AsanAdIni saMvIkSya pratilikhya ca ytntH| thatIyAbiSipedA thatuM sAnisamiti amRtArU5 / AsanAdika daSTithI joIne tathA evA pramukhathI pramArjana karIne yatnApUrvaka levAM athavA mukavA tene AdAna samiti kahI che 39. vivecana-A te jainane mukhya siddhAMta che ke, nAtivANags jaLa kaI paNa jIvane mAraze nahi. jema bIjA ne mAravAnI manAI che tema potAnA AtmAne paNa mAre nahi, upayoga rAkhyA sivAya unmatta yA uchuMkhalapaNe pravartana karatAM dareka Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza. kAryamAM bIjA jIvana maraNa sAthe potAne AtmA paNa karmathI marAya che, baMdhAya che. tene bacAva paNa sAthe ja karavAnuM che. ane kharUM pUche te potAnA jIvane bacAva kare teja bIjAnA jIvane bacAva che. kAraNa ke pote potAnA AtmAne karmabaMdha na thAya te prayatna kare zarU karyo ke bIjAne bacAva thaIja gaye. ke. make bIjAne duHkha thAya tevI pravRtti karavAthI pote karmathI baMdhAya che. mATeja joIne cAlavuM, nirdoSa bolavuM nirdoSa AhAra leche ane kAMI levuM mUkavuM te sarve yatnApUrvaka bIjA ane duHkha na thAya, ane potAne karmabaMbadha na thAya tema karavuM kahyuM che. AsanAdikamAM Adi zabdathI vastra, pAtra, pATa, pATalAdi koI paNa vastu potAnA upayogamAM AvatI hoya te levI. te sarva vastu divase te daSTithI joIne levI. sukSama jaMtu hevAne saMbhava lAge te rajoharaNAdithI pramArjana karIne levI mUkavI. rAtrInA vakhatamAM rajoharaNathI pramArjana karavI, kAraNa ke rAtre daSTithI jovAnuM bArIka rIte banavuM azakya che. A pramANe adAnanikSepasamiti kahelI che. 39. - -==-- - pAMcamI utsargasamiti, yatnAdyadutsRjetsAdhuH sotsargasamitirbhavet / kaphamUtramalapAyaM nirjatujagatItale. // 40 // sAdhu je kapha, mUtra mala ane tenA sarakhI bIjI paNa vastu jaMtu vinAnI jamIna upara yatanApUrvaka tyAga kare tene utsarga samiti kahe che. vivecana- kapha, mUtra ane malAdi vastuo lIlo mATI ke lIlIjamIna, vanaspativALI jagyA ke kaI paNa trasa jIvAdi yukata jamIna upara tyAga na karavI. paNa te sivAyanI sukI dhULa retI ke tevI pattharavALI jamIna upara tyAga karavI. dareka ThekANe ke jIvane duHkha na thAya te siddhAMta lakSamAM rAkhavAnuM che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa guptimAM prathama mati kahe che. 71 traNa gumimAM prathama mane gupti kahe che. vimuktakalpanAjAlaM samatve supratiSThitam / vAtmArA nitarminoNitA. e che? .. kalpanAnA jAlathI mukata thaelAsamabhAvamAM sthita thaelA, ane AtmabhAvamAM ramaNa karatA manane jJAnI purUSoe mane gupti kahelI che. vivecana-ArtA ane raudradhyAnane kalpanA jAla kahevAmAM Ave che. AvI kalpanA jAlathI prathama manane mukata karavuM joIe. juo ke dharmadhyAna e paNa eka uMcI hadanI apekSAe kalpanA jAla che. tathApi prathama abhyAsIo mATe tene kalpanA jAla na gaNatAM Arta, raudra dhyAnane kalpanA jAla gaNavI. A raudravinAnI sthitimAM manane mUkyA pachI bIjI sthiti manane samabhAvamAM sthApita karavAnI che. A samabhAvamAM A raudra dhyAnane Adara paNa nahi, ane tiraskAra paNa nahi; arthAta dharma dhyAnanI sthiti upara lAvI mUkavuM. A sthitimAM aneka jAtanAM zubha AlaMbane laIne manane sthira karavAnuM che. sthira karavAnuM che eTale azubhamAM jatuM rekI dharma dhyAnanA vicAramAM daDha karavAnuM che. tyAra pachInI trIjI sthitimAM manane AtmabhAvamAM ramaNa karatuM karavAnuM che. A AtmabhAvamAM kaI paNa jAtanI mAnasika kalpanA karavAnI nathI. sthaLa vicArothI rahita karI nirvikalpa karavAnuM che. jyAM sudhI kaI paNa jAtanI kalpanA manamAM hoya, koI paNa jAtanA vicAro heya tyAM sudhI mana AtmabhAvamAM kadI AvI zakatuM nathI. AtmabhAvamAM manane lAvavA mATe vicArone eka bAju kADhI mUkavAnA che tevA AtmabhAvamAM laya pAmelA manane mane gupti kahelI che. A ThekANe keTalAka evI zaMkA kare che ke "manamAM vicAra na kare tyAre zuM zUnya thaI javuM ? ke jaDa thaI javuM? evI zUnyatAnI ke jaDatAnI sthiti, amane joItI nathI, vigere kalpanA karanArA atyAranA jJAnIoe jarA mahenata laIne pUrve kahela krama pramANe anubhava meLavI ja joIe, te teone jaNAze ke zanya thAo che, jaDa thAo cho ke AnaMdanA bhatA thAo cho ? Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 prathama prakAza. keTalAeka sArA vicAra karavA tene mane gupti kahe che, A kalpanA karavAne hetu temane e maLe che ke vacanagupti ane vacanasamiti e, jema mauna karavuM, ane satya, pathya, mita vigere sAruM bolavuM vigere kAraNathI bhinna paDe che tema manamAM nathI. teone huM jaNAvIza ke juo ahIM manane te samiti guptane bheda nathI pADe, paNa kalpasUtramAM mane samiti ane mane gupti e prakaTa bheda pADelo che. te pATha mahAvIra svAmInA dIkSA grahaNa karyA bAda temanI sthitinuM, yA temanI pravRttinuM varNana ApatAMja ApavAmAM Ave che, ane ahIM je ke pragaTa samitiguptine bheda nathI Aye, te paNa vimuklanI, samaje yutikita A be bheda mane samitinA jaNAya che. sArA vicAra karavA tene mane gupti kahevI te, kharAba vicAranI apekSAe kahI zakAya. kharAba sicArothI manane jeTaluM aTakAvyuM teTaluM mana rekAyuM gaNAya. paNa kharI rIte mane gupti te mana AtmAmAM ramaNa kare tene ja kahevAmAM Ave che. 41. bIjI vacanagupti saMjJAdi parihAreNa yanmaumasyAvalaMbanam / vAgvRttaH saMvRttirvA yA, sA vAgguptirihocyate // 42 // saMjJAdikane tyAga karI je maunapaNuM rAkhavuM tene athavA ekalI vacananI vRttione rekalI tene ahIM vacanagupti kahe che. 42 vivecana-hAthanI, AMkhanI, AMgaLInI ke khArA pramukhanI saMjJAne sarvathA tyAga kara, tene athavA saMjJA vigere khulluM rAkhI, vacanathI balavAne nirodha kare, mauna karavuM tene vacanagupti kahe che. 42. trIjI kAyagupti upasargaprasaMge'pi kAyotsargajupo muneH / sthirIbhAvaH zarIrasya kAyaguptirniMgadyate // 43 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra vana upasa'hAra, 73 upasaga jevA prasaMge paNa kAyAtsaga mAM (dhyAnamAM) rahelA muninA zarIra saMbaMdhI je sthira bhAva (sthiratA) tene kAyakruti kahe che. 43 athavA khIjI rIte kAyadgupti batAve che. zayanAsananikSepA ''dAnacaMkramaNeSu yaH / sthAneSu ceSTAniyamaH, kAya guptistu sArA || 44 // zayana karavuM, Asane besavu, mUkavu levuM ane cAlavu vigere sthAne, te te kriyAnA saMbaMdhamAM niyama rAkhavA, tene khIjI rIte kAyakruSi kahe che. 44 etA cAritragAtrasya jananAt paripAlanAt / saMzodhanAcca sAdhUnAM mAtaro'STau prakIrtitAH // 45 // jema mAtA putranA zarIrane peDhA kare che, dudhAdi pAI zarIranuM rakSaNa kare che. ane maLamUtrAdithI zuddha kare che, tema A pAMca samiti ane traNa gupti, cAritra rUpa zarIrane peDhA karatI hovAthI sAdhuone AThe mAtA samAna kahelI che. 45. cAritra varNana upasa`hAra sarvAtmanA yatIMdrANAmetaccAritramIritaM / yatidharmAnuraktAnAM dezataH syAdagAriNAm / / 46 / / A upara varNana karavAmAM AvyuM te sarvavirati cAritra dhAraNa karanAra munIdrone (munIone mATe che. yatidharma upara premavALA ( paNa te pramANe AdaravAmAM azakta ) gRhasthIo mATe te cAritra dezathI (amuka vibhAgathI) hoya che. 46. vivecana--cAritranA adhikArI paratve e vibhAgA karavAmAM AvyA che. eka savirati; khIjI' dezavirati. pUrve varNana karela pAMca mahAtratA mUlaguNa ane ATha pravacana mAtA uttara guNane je pUrNa rIte pALI zake te savirati kahevAya che. A sarva virati tyAgIothIja banI zake che. te pramANe jee pUrNa Adara na karI zake paNa sAdhudharmAMmAM premavALA hoya temaNe te sthiti meLavavA mATe ane peAtAnI cAgyatAmAM vadhAro karavA mATe dezavarata Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza, (jenuM svarUpa have pachI kahevAmAM Avaze) tene Adara kare joIe. dezavirati eTale sarvaviratine amuka aMze Adara kare, A kahevAthI cAritra dharmanuM varNana samApta karI temAM praveza karI zakavA mATe anukrama batAve che. 4 gRhastha dharma ane nItipUrvaka jIvana . nyAyasaMpannavibhavaH ziSTAcAraprazaMsakaH / kulazIlasamaiH sArddha kRtodvAho'nyagotrajaiH // 47 // pApabhIruH prasiddhaM ca dezAcAraM samAcaran / avarNavAdI na kvApi rAjAdiSu vizeSataH // 48 // anativyaktagupte ca sthAne sumAtivezmike / anekanirgamadvAravivarjitaniketanaH // 49 // kRtasaMgaH sadAcArairmAtApitrozca pUjakaH / tyajannupaplutaM sthAnamapravRttazca garhite // 50 // vyayamAyocitaM kuvan veSaM vittAnusArataH / aSTabhirdhIguNairyuktaH zRNvAno dharmamanvaham / / 51 // ajINe bhojanatyAgI kAle bhoktA ca sAtmyataH / anyo'nyApatibaMdhena trivargamapi sAdhayan // 52 // yathAvadatithau sAdhau dIne ca pratipattikRtU / sadAnabhiniviSTazca pakSapAtI guNeSu ca // 53 // adezAkAlayozcaryA tyajan jAnan balAbalam / vRtasthajJAnavRddhAnAM pUjakaH poSyapoSakaH // 54 // dIrghadarzI vizeSajJaH kRtajJo lokavallabhaH / salajjaH sadayaH saumyaH propkRtikrmtthH|| 55 // aMtaraMgAriSaDavarga parihAraparAyaNaH / vazIkRteMdriyagrAmo gRhidharmAya kalpate // 53 // paiso nyAyathI pedA kare. uttama AcAravALAnI prazaMsA karavI. judA zetravALA tathA kula ane AcAra jene sarakhAM hoya tenI sAthe vivAha kare, pApathI bhaya rAkhavo. prasiddha dezanA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhastha dharma ane nItipUrvaka jIvana. 75 AcAra pramANe Adara kare. keIne avarNavAda na bolavA, temAM rAjAnA arNavAdane vizeSa prakAre tyAga kare. ghaNA khulA nahi tema ghaNuM guma nahi tevA gharamAM sArA pADozInI sAthe nivAsa karavo. makAnamAM pesavA nIkaLavAnAM aneka dvAre na hovAM joIe sadAcAravALA manuSyonI sobata karavI, mAtapitAnI bhakita karavI. upadravavALA sthAnane tyAga kare. arthAta te sthaLa mukI bIje sthaLe jaI vasavuM. niMdanIya kAryamAM pravRtti na karavI. Avakane anusAre kharca kare. paisAne anusAre vastrAbhUSaNAdi veza paherave. buddhinA ATha guNa pedA karavA. niraMtara dharma sAMbhaLavA javuM. ajIrNa thayuM hoya te bhejana na karavuM, vakhatasara zAMta bhAve bhojana karavuM. anya anya dharma, artha ane kAmane bAdha na Ave tevI rIte te traNe varganuM sAdhana karavuM, atithi sAdhu ane dIna mANasanI yathAga (gyatAnusAra) bhakti karavI. keIpaNa vakhata beTe kadAgraha na rAkha. guNavAna purUSanA guNane viSe pakSapAta karavo. niSedha karelA dezamAM ke niSedha karelA kALamAM gamana na karavuM. pitAnI zakti ke nirbaLatAne jANanAra thavuM. tamAM rahelAM, jJAnathI ke umarathI vRddha mANasanuM gyatAnusAra pUjana karavuM piSaNa karavA lAyaka potAnA parivAranuM poSaNa karanAra, ane dIrdha daSTivAnuM thavuM. guNa ane avaguNane aMtara jANanAra, karelA guNane jANanAra, lekane vallabha, lajajAvAna, dayAvAn saumya (zAMta) prakRtivALA, paropakAra karavAmAM tatpara, kodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa A A aMtaraMga che zatruono parihAra karavAmAM prayatnavAnuM ane IdrinA samUhane vaza karanAra manuSya gRhasthadharma (dezaviraticAritra) pALavAne gya thAya che. 47 thI 56. vivecana-dhana nyAyathI pedA karavuM joIe eTale svAmI droha, mitra droha, vizvAsitane ThagavuM ane cauryAdi niMdanIya vyApAne tyAga karI, pitapotAnA varNane anusAre sadAcArathI dhana pedA karavuM te nyAyasaMpanna dravya kahevAya che. 1 ziSTAcAra prazaMsA-jJAnathI vRddha athavA vayathI vRddha purUnI sevA karI uttama zikSA meLavI hoya tevA purUSanA AcAranI yA cAritranI prazaMsA karavI te ziSTAcAra prazaMsA. 2. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 prathama prakAza, kuLa ane madha, mAMsa, rAtribhejana Adi parihAra rUpa AcAra jene sarakhA hoya, judA judA zetranA ane eka dharmanA hoya temanI sAthe gRhasthoe vivAha kare. dhanADhaya sAthe garIbane ane garIba sAthe dhanADhayano tathA paradhamI sAthe vivAha thatAM teonI AkhI jIdagI kalezita ane duHkhadAI nIvaDe che. 3. pApabhIrUdaSTa ane adaSTa dukhanA kAraNarUpa karmothI bhaya pAmanAra, corI, paradAra ane jugAra AdithI A lekamAM viDaMbanA thAya che te prasiddha ja che, ane madyamAM sevanAdithI zAsana varNita narakAdi vedanA maLe che tethI bhaya pAmanAra. 4. ziSTa purUSane saMmata ane ghaNA vakhatathI cAlate Avela bhojana vasAdi AcAra ullaMghana karavAthI te dezavAsI leke sAthe virodha thavA saMbhava che. ane tema thatAM pariNAma sAruM AvatuM nathI. jaghanya, madhyama yA utkRSTa prANIonA saMbaMdhamAM avarNavAda na bolavA. avarNavAda balavAthI, bIjAne parAbhava karavAthI ane Atma prazaMsA karavAthI nIca zetra baMdhAya che, ke je karaDe varSe mukAvuM muzkela thAya che. jyAre bAjA sAmAnya manuSyane avarNa vAda na te rAjA, maMtrI Adine avazya naja bola kemake tethI tatkALa viparIta pariNAma Ave che, 6. gharamAM javA AvavAnAM aneka dvAre na rAkhavAM. tethI cera jAra AdithI dhana, strI vigerene nAza thavA saMbhava che. vaLI te ghara zalyAdirahita sthAne, zakuna, svapna, upakRti Adi nimitta baLe karI uttama sthAnake banAvavuM joIe. je tadana khulluM hoya, AjubAju ghare na hoya, te corAdine bhaya saMbhave che, ane taddana gupta hoya to bhA na Ape temaja agni Adi upadrava vakhate moTI muzkelIo utaravuM paDe che. 7. A leka paralekanA hitakArI AcaraNavALA purUSanI sAthe sobata karavI. 8. mAtA pitAne traNa vakhata namaskAra karavAthI, rileka hitakArI anuSThAnamAM joDavAthI, dareka kAryamAM temanI AjJA meLavavAthI uttama vastu ApavAthI ane temanA jamavA pachI jamyAthI temanuM pUjana karyuM" kahI zakAya che. 9. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhastha karma ane nItipUrvaka jIvana. 77 svarAjya taraphathI yA pararAjya taraphathI bhayavALA, durbhikSa, marakI ane tevA bIjA upadravathI asvastha thaelAM gAma, zahera, sthAna Adine tyAga kare. je tyAga karavAmAM na Ave, te pUrve upArjana karelAM dharma, artha, kAmAdino vinAza thAya, ane navIna upArjana thatAM na hovAthI ubhayaloka bhraSTa thavAya. 10. deza, jAti ane kulanI apekSAthI gahita kAryo jevAM ke kRSikarma, madirAdikane vyApAra madirAnuM pAna vigere tyAga karavAM. 11 kuMTuMbanuM piSaNa karavAmAM, pitAnA upabhegamAM, ane devatA, atithipUjana Adi prajanamAM dravyane vyaya Avakane anusAre rAkho. AvakanA pramANathI adhika kharaca rAkhatAM lokomAM avizvAsa dharmanI hAnI, laghutA ane bhikSukatA vigere prApta thAya che. 12. vastrAlaMkArAdi veSa, vaibhava, jAti, deza ane kAlAnusAra zekhavA. te sivAya lokamAM hAMsipAtra thavAya che. - dharma sAMbhaLavAnI IcchA, 1. dharma sAMbhaLa, 2. zAstrArtha grahaNa kare, 3. bhUlI na javAya tema dhArI rAkhave, 4. vijJAta arthane avalaMbIne bIjA vitarko karavA, pa. virUddha arthathI vyAva na karavuM. 6. padArthonuM jJAna, 7. ane tatvajJAna, 8. A ATha buddhinA guNe che, te dhAraNa karavA. 14 niraMtara dharma zravaNa kare, tethI uttarottara guNanI vRddhi thAya che. 15. ajIrNa thatAM bhejanane tyAga kare, kemake tethI roga vizeSa vRddhi pAme che. maLa tathA vAyune kharAba gaMdha, viSTA cheDI theDI Ave, zarIra bhAre jaNAya, arUci thAya, ane kharAba oDakAra Ave. A cha ajIrNanAM lakSaNa che. 16. bhajananA avasare pramANopeta jamavuM, lolupatAthI adhika na jamavuM. tema thatAM agni maMdatA, virecana, vamana ane maraNAMgata roga utpanna thAya che. 17. anya bAdha na Ave tema dharma, artha, ane kAmanuM sevana karavuM. ekalA kAmanA sevanamAM dhana tathA dharmanI hAni che, ekaluM dhana meLavanArane te dhanane bhekatA keI thAya che ane pApa pote bAMdhe che. ane ekalA dharmane sevanArane gRhasthAzrama cAlI zakate nathI. mATe a nya bAdhA na pahoMce tema traNe varganuM sevana karavuM. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza niraMtara jenI dharmakAryamAM pravRtti che te atithI. uttama AcAramAM Asakta te sAdhu. ane dIna te zakti vinAnA. temanI yathAga lAyakAta pramANe bhakita karavI. 19. beTa, jANa bUjIne kadAgraha na kare. 20 saujanya, audArya, dAkSiNyatA Adi guNavAna ne pakSapAta kare, eTale temanuM bahumAna, sahAyakaraNa, anukUlAcaraNa vigere karavuM, guNavAnanA guNa pakSapAtathI pite guNavAna bane che. 21, anArya pramukha pratiSedhavALA dezamAM ane rAtri pramukha kALamAM javA AvavAne tyAga kare. pratiSedhavALA dezakALamAM cAlanAra aneka prakAranI AtamAM tathA dhama hAnimAM AvI paDe che. 22. dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI pitAnI zakita jANIne kaI paNa kAryane prAraMbha yA tyAga kare. tema karatAM tene prAraMbha saphaLa thAya che nahitara tenuM pariNAma dukhada Ave che. ra3. anAcAranA parivAra ane samyam AcAramAM rahelA vratadhArI manuSya. tathA heya upAdeya vastunA nizcayamAM jJAnavRddha, temanuM pUjana karavuM, bolAvavA, Asana ApavuM, tathA abhyasthAna karavuM. AvAjJAnI purUSe kalpavRkSanI mAphaka sadupadeza ApavA rUpa tatkALa phaLa ApanAra thAya che. 24 avazya poSavAlAyaka mAtApitA, strIputrAdinuM piSaNa karavuM.25 kaI paNa kAryane prAraMbha karatAM purvApara artha anartha saMbaMdhI vicAra kare te dIrdhadazI. vicAra karyA sivAya kArya karanAra koI vakhata meTI AphatamAM AvI paDe che. 26. vastu avastu, kRtya akRtya, svara, ityAdinA aMtarane jANanAra vizeSajJa kahevAya che, avizeSajJa purUSamAM pazuthI kAMI adhikatA nathI. - anyanA karelA upakArane jANa joIe. garaja sarI ne vaida verI ema karanAra mANasa uttama lAbha meLavI zakatuM nathI. 28 vinayAdi guNae karI lokene vallabha thavAya che, je lokavallabha nathI te potAnA dharmAnuSThAnane paNa duSita kare che, eTaluMja nahi paNa bIjAnA bedhI bIjane paNa nAza kare che. 29 lajajAvAnuM thavuM, lajajAvAna mANasa prANa tyAga kare, paNa pitAnI pratijJA khaMDita na kare. 30 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama samyaktvanuM svarUpa batAve che. duHkhI jaMtuonuM dukhathI rakSaNa karanAra mANasa dayovAnuM kahevAya che, dayA dharmanuM mULa che. 31. saumya-akrUra AkAra rAkhe. kura svabhAvavALA jI. leone udveganuM kAraNa thAya che. 32. parane upakAra karavAmAM tatpara thavuM. 33. kAma, krodha, lobha, meha, mada ane matsara e cha aMtaraMga zatruone dUra karavAmAM tatpara thavuM. 34. iDhionA samudAyane vaza karanAra thavuM. A idriyavijayI gRhastha dharmane lAyaka samaja. sarvathA vijaya te sAdhu dharmane gya che. 35. A pramANe vartana karanAra, guNa dhAraNa karanAra manuSyo gRhastha dharmane lAyaka thAya che. itizrIAcAryahemacaMdraviracite yogazAstra muni keshrvijyjafbattavADhAvavo prathama: prArA ! -(0) - dvitIya : prakAzaH prArabhyate. gRhastha dharmamAM prathama samaphatva, samyakatvamUlAni paMcANuvratAni guNAstrayaH / zikSApadAni catvAri vratAni gRhamedhinAM // 1 // samyakRtvapUrvaka pAMca aNuvrata, traNa guNavrata, ane cAra zikSAtrate ema gRhastha dharmanAM bAra vate che. je anukrame batAvavAmAM Avaze. prathama samyakatvanuM svarUpa batAve che. yA deve devatAbuddhi, gurauca gurutaamtiH| dharme ca dharmadhIH zuddhA, samyaktvamidamucyate // 2 // je devane viSe devapaNAnI buddhi gurUne viSe gurUpaNAnI buddhi, ane dharma viSe zuddha dharma buddhi te samyakatva kahevAya che.2 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prakAza. vivecana-jJAnarUpa vRkSanuM mULa samyakatva che. je mULa na hoya te vRkSa hetuM nathI, tema samyaktva na hoya te jJAna hatuM nathI puNya rUpa nagaranAM dvAra tulya samyakatva che. je dvAra na hoya te zaheramAM praveza thato nathI, tema samatva na hoya te puNyAnubaMdhI puNya hetuM nathI. mokSarUpa mahelanA pAyAtulya samya tva che. je pAyA na hoya te mahela banatA nathI, tema samyakatva na hoya te mekSa maLatuM nathI. sarva saMpadAnA nidhAna sarakhuM samyaktva che. jema ratnanA AdhArabhUta samudra che, tema guNa tenA AdhAravALuM sayatva che, cAritrarUpa dhananAM pAtra sarakhuM samyakatva che. jema AdhAra sivAya dhana rahI zakatuM nathI, tema cAritra rUpa dhana, samyaktva rUpa AdhAra sivAya rahI zakatuM nathI. AvA uttama samyakatvanI keNa prazaMsA na kare ! suryodaya thaye jema aMdhakArane pracAra TakI zaktA nathI, tema samyakatathI vAsita manuSyamAM ajJAna aMdhakAra rahI zakatuM nathI. tiryaMca ane narakanAM dvAra baMdha karavA mATe samyakatva daDha argalA sarakhuM che; ane deva, mAnava tathA mokSasukhanAM dvAra kholavA mATe samyakatva eka kuMcI sarakhuM che. je samyakatva meLavyA pahelAM AyuSyane baMdha na karyo hoya ane AyuSya baMdha pahelAM samyaphatva tyAga na karyuM hoya te te jIva vaimAnika deva sivAya bIjuM AyuSya naja bAMdhe. eka aMtara muhUrta mAtra paNa A samyakatvanI sevA karIne je tene tyAga karyo hoya te paNa te jIva saMsAramAM ghaNe vakhata paribhramaNa nathI karatA; te je manuSyo te samyaktvanuM niraMtara sevana kare che tene niraMtara dhAraNa kare che, te ja ghaNuja cheDA vakhatamAM mekSa meLave temAM Azcarya zuM? mithyAtvanuM svarUpa, adeve devabuddhiryA, gurudhIragurauca yaa| adharme dharmabuddhizca, mithyAtvaM tadviparyayAt // 3 // devanA guNe jemAM na hoya chatAM temAM devapaNAnI buddhi karavI, gurUnA guNe na hoya chatA temAM gurUpaNanI bhAvanA rAkha Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devanuM svarUpa vI, ane adharma viSe dharmapaNAnI buddhi rAkhavI te satyathI viparIta hovAthI mithyAtva kahevAya che. 3. vivecana-mithyAtva mahAna rega che, mahAt aMdhakAra che, mahAt zatru che, mahAna viSa che. aMdhakAra, zatru ane viSanI cikitsA karavAmAM na AvI hoya te ekaja janma mATe dukha Ape che, paNa mithyAtvane dUra karavAne upAya karavAmAM na AvyuM hoya te hajAro janma paryata duHkhadAyaka thAya che. mithyAtvathI vAsita cittavALA manuSyane tattAtatva saMbaMdhI viveka hetuM nathI. zuM janmAMdha mANasa vastunI ramyatAaramyatAne anubhava karI zake che? eka cheDe vakhata sukha ApanArI yA rahenArI vastu mATe jyAre manuSya banatI cekazI kare che, te bhava sukha ApanAra dharma * mATe kaMI paNa prayAsa karavAmAM na Ave e keTaluM badhuM zecanIya che! deva, gurU ane dharma e traNamAMthI prathama devanuM | svarUpa batAve che. -(0)srvjnyo jitarAgAdi, doSakhailokyapUjitaH / yathAsthitArthavAdI ca, devorhan paramezvaraH // 4 // sarvajJa, bhUta, bhaviSya ane vartamAna saMbaMdhI sarva dravyanA jANa, rAga dveSAdi doSane jItanAra, traNa loka saMbaMdhI deva manubethI pUjanIka, ane satyavaktA te deva ahaMta, yA paramezvara kahevAya che, athavA te parama aizvaryavAnuM aham deva kahevAya che. 4. dhyAtavyo'yamupAsyoya, mayaM zaraNamiSyatAM / asyaiva pratipattavya, zAsanaM cetanAsti cet // 5 // je tamArAmAM kaI sada asadu vicAra karavAnI buddhi, yA cetanA hoya te A devanuM dhyAna karavuM, AnI upAsanA karavI, AnuM zaraNa IcchavuM (levuM) ane A devanI AjJA aMgIkAra karavI pa. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitiya prakAza bIjA devanI AjJA zA mATe mAnya na karavI? kudevanuM lakSaNa. ye strIzastrAkSasUtrAdi, rAgAdhaMkakalaMkitAH / nigrahAnugrahaparA ste, devAH syuna muktaye // 6 // - je deve strI, zastra ane japamAlAdi rAganA cinhothI dUSita che ane bIjAne nigraha tathA anugraha karavAmAM tatpara che, te devonA upAsanAdi mukitane mATe thatA nathI, vivecana-srI rAganuM kAraNa che. je pite nirogI heya te strI rAkhavAnuM prayojana zuM ? saMsAranA sAmAnya manuSyo paNa mI Adi kuMdamAM phasAyelA che, te tenA karatAM A devAmAM adhikatA zAnI? rAgane jaya kare e ati duSkara che, te te strI pAse hevAthI spaSTa samajI zakAya che ke hajI te jaya temanAthI banI zaka nathI. jyAM rAga hoya tyAM avazya Sa paNa prakaTa thAya che, jyAM sudhI rAga dveSarUpa bIja dagdha thayAM nathI, tyAM sudhI saMsAra paribhramaNanA aMkuza kadI zAMta thavAnA nathI, ane saMsAra bramaNa gayuM nathI tyAM sudhI prAkRta manuSyathI temAM AdhatA zAnI? zasa pAse rAkhanArane avazya mAthe koI zatru che, athavA keI bIjA taraphathI bhaya che, yA pitAnAmAM nirbaLatA che, ke jethI zasa rAkhavAnI jarUra paDe che, zastra prahAra karavAvALAmAM avazya dveSa hoya tyAM paNa saMsAra bhramaNanAM bIja kAyama ja che. mALA rAkhanAra deva konA nAmanI mALA pherave che? zA mATe pherave che? AthIja jaNAI zake che ke temane mAthe keI bIjA meTA deva che, ke jenA nAmane jApa te kare che temaja ema paNa samajI zakAya che ke hajI te devamAM nyUnatA che ke je nyunatA pUrNa karavA mATe AzAthI bIjAnI pAse yAcanA karavArUpa japamALA pheravavAmAM Ave che. - sevake upara anugraha kare, ane bIjAone nigraha karavo e paNa rAga dveSanuM ja lakSaNa che. AvA de teja saMsArAsakta hovAthI saMsAra tarI zakayA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kugurUnAM lakSaNa - 83 nathI; janma maraNathI chUTayA nathI te bIjAone, pitAnA Azritane kevI rIte saMsAra tarAvI zakaze, e kharekhara buddhimAnee vicAravA jevuM che. je mANasa poteja daridrI che, te bIjAone dhanADhaya kevI rIte karI zakaze? e te eka nAnuM bALaka paNa samajI zake tevuM che. mATe janma, jarA, mRtyunI jALathI chUTelA,sarvajJa, vItarAga paramAtmanuM dhyAna karavuM, upAsanA karavI, ane tenuM ja zaraNalevuM ema karUNALu AcAryazrI A duniAnA pAmara jIvene kharA hitathI bedhe che. niSpakSapAta buddhithI madhyastha rahI game te darzanakAra je A devanA saMbaMdhamAM vicAra karaze te amane khAtrI che ke te avazya vItarAga paramAtmAnuM ja zaraNa levA, ane dhyAna yA upAsanA karavA prerAze. vizeSataH kudevanAM lakSaNe batAve che. -( )- - nATayATTahAsasaMgItA, grupaplavavisaMsthUlAH / laMbhayeyuH padaM zAntaM, prapannAn prANinaH kathaM // 7 // je de nATaka, aTTahAsya, ane saMgItAdi upadravathI A tmasthitimAM visaMsthUla, (DhIlA asthira) thayelA che; teo potAnA Azrita bhakatone kevI rIte zAMta patha mokSa pamADI zake? sugurUnuM lakSaNa mahAvratadharA dhIrA, bhaikSamAtraupajIvinaH / sAmAyikasthA dharmoM, padezakA guravo mtaaH|| 8 // ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane niSparigraharUpa mahAvratane dhAraNa karanAra, pariSahAdi sahana karavAmAM dhIra, madhukara vRttie bhikSA karI jIvana calAvanArA, samabhAvamAM rahelA ane dharmopadeza ApanArane gurU mAnelA che. (kahevAmAM Ave che.) kugurUnAM lakSaNa sarvAbhilASiNaH sarva, bhojinaH saparigrahAH / abrahmacAriNo mithyo, padezakA guravo na tu // 9 // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04 dvitIya prakAza. sarva vastuonA abhilASI, bhakSyAbhayAdi sarva bhojana karanAra, dhana, strI, putra, AdI parigrahadhArI, abrahmacArI, ane mithya upadeza devAvALA gurUe na ja kahevAya. 9. parigrahAMrabhamanAstArayeyuH kathaM parAn / svayaM daridro na paramIzvarokartumIzvaraH // 10 // parigraha ane AraMbhamAM magna thaelA gurUe bIjAone kevI rIte tArI zake? kemake pite daridra hoya te bIjAne dhanADhya banAvavAnuM kema samartha thAya ? 10, vivecana-eka bAju dhana, svajana, strI, putra Adi pari graha ane jIva hiMsAdi aneka AraMbhamAM magna thavuM, ane bIjI bAju dharma gurU thaI dhArmika upadeza Ape e prakAza ane aMdhakAranA jevuM ja pUrvApara virodhI che. jevuM pote le che tevuM AcaraNa na hoya te lake upara tenI asara thatI nathI. jyAre gurUo duniyAnA sukhanI icchAvALA hoya, bhakyAbhaDhya bhakSaNa, piyAreyapAna karatA hoya, paisA meLavavAnI lAlacavALA hoya, strIomAM Asakata hoya ane mithyA bAlanAra hoya te gRhastha karatAM teomAM adhikatA zAnI ! gRhastha pApane pazcAtApa karatA hovAthI, ane temAMthI chuTavA mATe dAnAdi ApI bIjAone upakAra karatA hovAthI temAMthI chuTavAne kaI paNa vakhata samartha thAya che; paNa A te gurUpada dhAraka hovAthI pitAnA pApabhaNI lakSa na karanArA, karela pApanA pazcAtApa vinAnA ane mithyAbhimAnI, guNa vinA gurUpada dhArakone chuTakAre kaI paNa vakhata thavo bahu muzkela che. Ama pate saMsAramAM Dubela yA baMdhAela hovAthI bIjAone teo kevI rIte choDavI zake? eka daSTAMtathI A vAta spaSTa karIe. eka nagaramAM parigrahamAM khucelo, viSaya sukhane lAlaca ane mithyAbhimAnI paNa kAMIka dharma kathA karI zake teTaluM bhaNele, gRhastha dharmagurU rahete hato. te rAjAne niraMtara dharmopadeza saMbhaLAvate ane tenAthI pitAnI ane kuTuMbanI AjIvikA karate hate. pisAnI IcchAvALe hovAthI nikhAlasapaNe duniyAnI ane Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cunAM lakSaNa. 85 sAratA ane parigrahanI viSamatAnA upadeza ApI zakatA nahAtA, tethI rAjAne paNa te upadezathI asara thatI naheAtI. eka divasa rAjAe kahyuM ke tamArA upadezathI mane kema kAMi asara thatI nathI, pahelAMnA rAjAe dharmopadeza sAMbhaLIne rAjya tyAga karI cAlyA jatA ane mArI tA skrina pratidina parigrahanI eTale rAjya vadhAravAnI ane navIna strIonA paraNavAnI icchA zAMta thatI nathI, mATe Anu nidAna (kAraNa ) tame jyAM sudhI zeAdhI nahi Ape tyAM sudhI tamArU varSAsana ane kathA ane aMdha karavAmAM Ave che. dharmagurU udAsa thayA. putrane vAta jaNAvI. putre javAma ApyA ke tenA uttara huM rAjAne ApIza. tenA pitA khuzI thayA ane rAjAne vAta jaNAvI ke mArA putra javAba Apaze. rAjAne ha thayA. utkaMThita thaelA rAjAe tenA putrane khelAvye ane tenA kahevAthI rAjA tene sAthe laI eka vanamAM gayA. vRkSanI ghATI chAyA nIce bezI rAjA praznanA uttara mAge che; chekarAe javAba ApyA ke A vRkSanA pAtaLA thaDa sAthe tame mAthe bhIDA. rAjAe tema karavAthI tene majabuta bAMdhI lIdhA. pachI cheAkarAe peAtAnA pitAne kahyuM pitAjI, tame paNa cAleA. " e cAra vRkSanI AgaLa jaI eka jhADa sAthe tene paNa bAtha bhIDAvI, ane majabuta bAMdhI lIdhA. rAjA sukAmaLa hovAthI vakhata vadhu thatAM buma pADI uThayA. " A dharmagurU, mane cheDAva. " tyAre thADe cheTe badhAelA gurUe javAma ApyA ke huM kevI rIte cheDAvuM ? kemake huM baMdhAyeleA chuM. Ama eka bIjAnA zabdo sAMbhaLI chokarA hasatA tyAM AvyA ane rAjAne tathA peAtAnA pitAne cheDayA. rAjA gusse thayA ane teNe chokarAne kahyuM ke mUrkha, uttara na ApatAM ulaTo bAMdhIne cAlyA gayA ! chekarAe uttara ApyA "kema mahArAja, bhUkha huM ke tame ?" tamArA praznanA uttara tamane maLyA chatAM hajI samajyA nahi ! chekarAe eka vasavaDe (" adheku khaMdhA mIle, chuTe kauna upAya ? kara sevA nitra thakI, palame' dIce chuTAya. he rAjA, tuM khaMdhAelA ane mArA pitA paNa badhAelA; Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prakAza bemAMthI keNa kene choDAve? huM baMdhAeluM na hatuM te meM banene choDyA, tema saMsAra sukhane abhilASI mAro pitA hajALathI baMdhAyela te tane kevI rIte vairAgyapadeza ApI zake, ane choDavI zake? mATe jA, keI nircathanI tyAgInA sevA ka... te tane thoDA vakhatamAM choDAvaze. rAjA pratibaMdha pAmyA; nigraMtha gurUnuM sevana karI saMsArathI virakata thaI jJAnI thaye. tevI ja rIte pote meha pAzajathI baMdhAyela dharmagurUo tAtvika upadeza ApI cheDAvI zakatA nathI. dharmanuM lakSaNa durgatiprapatatmANi dhAraNAddharma ucyate / saMyamAdirdazavidhaH sarvajJokto vimuktaye // 11 // durgatimAM paDatAM prANIone temAMthI bacAvI, teonuM rikSaNa kare tenuM nAma dharma che. ane te saMyamAdi daza prakArane saMjJane kahelo dharma mekSane mATe thAya che. 11. | vivecana-kSamA, namratA, saralatA, nirlobhatA, tapa, saM. yama, satya, zauca, akiMcana ane brahmacarya, A daza prakArane dharma che. jenuM svarUpa AgaLa kahevAmAM Avaze. ahI vedanI eka zAkhAvALA jaiminie zaMkA kare che ke sava kaI cheja nahi, ke jenuM vacana pramANa kahevAya, mATe aparUSe ( purUSavinA pedA thayela) ane nitya vedanAM vAthI tane nirNaya kara yA dharmanuM svarUpa jANavuM joIe. AcAyazrI tene uttara Ape che ke - apauruSeyaM vacanamasaMbhavi bhavedyadi / na pramANaM bhavedvAcAM hyAptAdhInA pramANatA // 12 // purUSavinA utpanna thayeluM (tAlu, eSTa Adi ane jIvanA prayatna sivAya utpanna thaeluM) vacana saMbhavatuM nathI ane kadAca mAne ke (vivAdane khAtara mAnI laIe kesaMbhave te paNa te vacane pramANe nathI kemake vacanenI pramANikatA e Aska (pramANika purUSane AdhIna che. 12. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSataH kudevanAM lakSaNe batAve che. vivecana atyAranI phenegrAphanI navIna zedhathI mAnavAmAM AvatuM hoya ke purUSanA prayatna sivAya zabdoccAra thAya che, te te mAnavAmAM bhula che, kAraNa ke phenegrAphamAM je zabda rokavAmAM Avyo che, tene paNa uccAra karanAra koI paNa tAlu, haTha ane prayatna karanAra jIva sivAya ghaTatuM nathI, ane AvAM vacane paNa je pramANika purUSa, ajJAnAdi deSa rahita heya, tenAMja yathArtha gaNAya che. mATeja upara kahevAmAM AvyuM che ke prayatna sivAya vacana saMbhavatuM nathI ane te pramANika purUSanAM vacana hovAM joIe. purUSa sivAyanA vacananuM asaMbhavitapaNuM batAvI sarvajJa sivAyanA purUSanuM kaheluM vacana apramANa che te batAve che. mithyAdRSTibhirAmnAto hiMsAthaiH kaluSIkRtaH / sa dharma iti vittopi bhavabhramaNakAraNam // 12 // mithyASTioe pratipAdana karela, tathA mugdha buddhivALA prANIomAM dharmapaNe prasiddhi pAmelo dharma bhavabhramaNanA kAraNe rUpe che, kemake te hiMsAdi dethI dUSita thaele che. 13. vivecana-sarvajJanuM vacana pramANa hoya che, ane te sivAyanAnuM kaheluM pramANa nathI, ema kahevAnuM kAraNa e che ke sarvajJa dareka kAryanI sarva bAjuone pUrNapaNe jANe che ane ema pUrNa rIte jANa nizcaya karI kaheluM vacana asatya thatuM nathI, paNa kaI kAryanI eka bAju jANu bIjI bAjuo cheja nahi, ema jenAra ane kahenAra kheTe che. A pramANe kahenAre bIjI bAju joelI na hovAthI tenuM kahevuM eka bAjunuM satya che, paNa bIjI sarva bAjuonuM asatya che. ane A eka bAjunuM satya paNa paripUrNa na hovAthI yA bIjI bAjuone asatya kahetAM hovAthI thoDuM sAcuM; paNa bIjI bAju asatya hovAthI asatya gaNAya che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 dvitIya prakAza. kudeva, kugurU ane kudharmane AkSepa sahita pratikSepa sarAgo'pi hi devazcet gururabrahmacAryapi / kRpAhIno'pi dharmaH syAt kaSTaM naSTa hahA jagat // 14 // sarAgIne paNa je deva kahevAya, abrahmacArIne paNa je gurU manAya, ane dayArahita dharma paNa dharma kahevAya te mahA khedanI vAta che ke deva, gurU, dharmathI zUnya A jagatane nAza thaye samaja. 14. A pramANe satya, deva, gurU ane dharma upara zraddhAna karavuM te samyaktva. A samyakatva AtmapariNAmarUpa hovAthI bIjA tene joI na zake, chatAM tenAM cihethI jANI zakAya che. samyaphatvanAM cinha batAve che. zamasaMveganirvedAnukaMpAstikyalakSaNaiH / lakSaNaiH paMcabhiH samyak samyaktvamupalakSyate // 15 // zama,saMvega,nirveda, anukaMpA ane AstikatAnAM lakSaNarUpa, pAMca lakSaNoe karI sArI rIte (barobara) samakita oLakhI zakAya che.15. vivecana-zama eTale upazama bhAva. pitAnA aparAdhInuM paNa kharAba ciMtana na kare, anaMtAnubaMdhI kaSAyavALo jIva kaI paNa vastunuM mULathI nikaMdana karavAnA pariNAmavALe heya che, tema ochAmAM ochA upazama bhAvavALe heya paNa anaMtAnubaMdhI pariNAmavALe na hoya, te na hovAnuM kAraNa e che ke "teNe, deha ane AtmA bhinna che, dehane nAza thAya che, AtmAne nAza nathI; AtmA anya anya bhAmAM pitAnAM karelAM zubhAzubha karmAnusAre sukha duHkha Adine anubhava kare che. potAnA prayatnathI karyAvaraNane nAza karI sarvathA karma rahita thaI mukita meLavI zake che. deha eja AtmA che, tema mAnyatA karavI te mithyAtva che, ane pagalAdi parabhAmAM Asakata thavuM te sarva mithyA bhAva che. " A sarva sArI rIte jANela hovAthI tathA A sarva bhAvathI vimukta thaI Atmapada meLavavuM e tenI daDha bhAvanA hevAthI anaMtAnu baMdhI pariNAme kyAMthI hoya? Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakRtanAM pAMca bhUSaNe savega-devanAM ane manuSyonAM sukhane duHkharUpa mAne ane mokSasukha arthAta kharU Atmasukha tene ja sukha karI jANe. - nirveda-A bhavane nArakI samAna ke baMdIkhAnA samAna mAne ane udAsIna vRttithI jema bane tema saMsArathI nIkaLavAno prayatna kare. anukaMpA-be prakAranI che; dravya ane bhAva. vyavahArika ane paramArthika.) dravyathI duHkhI prANIne pitAthI banatI mahenata ane zakita anusAre duHkhathI mukata karavA te. bhAvathI, dha rahita jIvone zakita anusAre dharmamAM joDavA prayatna karavo te. AstikatA-vitarAganAM kahelAM vacana upara pUrNa zraddhAna. A pAMca lakSaNe samyakatavAnuM jIvanamAM hoya che. sabhyatvanA paci bhUSaNa sthairya prabhAvanA bhaktiH kauzalaM jinazAsane / tIrthasevA ca paMcAsya bhUSaNAni pracakSate // 16 // sthiratA, prabhAvanA, bhakita, jIvanazAsanamAM kuzaLatA, ane tIsevA--A pAMcathI samyaktva zebhI nIkaLe. te bhUSaNe kahelAM che. 16. vivecana-bhUSaNa eTale zebhA, yA AbhUSaNa, je samyakRtva upara caDAvavAthI samyaktva zobhI nIkaLe, te bhUSaNa prathama sthiratA. kaI dharmathI patita thatuM hoya, tene upadeza ApI yA tenI agavaDa dUra karI dharmamAM sthira karavo athavA anya darzanakAranA maMtrataMtrAdi camatkAra joI dharmathI asthira na thavuM te sthiratA. prabhAvanA-zakti anusAra dharmane phelAve yA tenI zebhAmAM vadhAre kare. bhakitaguNAnurAga, guNavAna purUSane vinaya kare, bahumAna karavuM annavastrAdi ApI temanI bhakti karavI. - jIvanazAsanamAM kuzalapaNuM jInezvaranAM kahelAM jIvAjIvAdi tane abhyAsa karI temAM pravINatA meLavavI. tIrthasevA-tIrtho be prakAranAM sthAvara ane jaMgama. sthAvara tIrtho jyAM tIrthakarenA kalyANaka thayAM hoya tevI bhUmie sparzavI, zuddha bhAvathI guNagrAma yA stuti karavI, vicAraNA karavI, e Adi Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prakAza. 90 sthAvara tI sevA. jaMgama tIrtha sAdhu munirAja, tenI sevA karavI A pAMca samyaktvanI zobhAmAM-ujavalatAmAM vadhAro karanAra che mATe bhUSaNA kahyAM che. samyaktvanAM pAMca dUSaNA. zaMkAkAMkSAvicikitsA mithyAdRSTiprazaMsanam / tassaMstavazca paMcApi samyaktvaM dUSayatyalam || 17 || zaMkA, AkAMkSA, vicikitsA, mithyASTinI prazaMsA, ane tene paricaya, A pAMce paNa samyakRtvane atyaMta rUSita karanAra che. vivecana--zakA, jInezvaranAM kahelAM jIvAjIvAdi tavAnA saMbaMdhamAM zaMkA karavI. khakhara na paDe te kAine pUchyu' ja nahi, AnuM nAma zaMkA nathI. tema pUchyA sivAya tA kAIne khabaraja na paDe. tyAre zAstranA jJAtA pAsethI tenA rahasyA jANavAM ane jyAre tethI paNa vizeSa khulAsA mana mAnatA na maLe tyAre te vAtane AdhAra jJAnI upara rAkhI saMtuSTa thavuM, paNa A mane javAmu ApI na zakayA, mATe jInezvaranu kahevu khATu che, tevI mAnyatA na thavI joIe, kemake sarva jIvAnA kSayApazamA kAMI sarakhA heAtA nathI. ekane pUchatAM manamAnatA khulAsA na maLe te, te vAta khoTI che, evI kalpanA karavI te aAgya che. kAMkSA-- anya matAnA dharma mATe abhilASa karavA, kAI darzana kAromAM matra taMtrAdinA camatkAra joi te te dazanAmAM satya che, ema karI doDI javu, ane peAtAnI buddhine yuktinI kaseATI para na caDAvavI, e vidvAnAne teA lAyaka nathI ja. gADarIyA pravAhamAM tA kaDhI tema thai Ave che, teoe paNa paramAne mATe te bahuja vicAravAnu che. bAhya camatkAro joi peAtAnA AtmAne niraMtaranA asatya dharma rUpa jokhamanA khADAmAM nAkhavA, e vicAra zakita vinAnu` kAma che. vicikitsA--dharma saMbadhI lanA sa Mdeha. A mArI jI dagIne paramA mAge, dharma raste pUrI karU' chuM, paNa tenu phaLa maLaze ke kema ? e vicAra dhArmika utsAhane nabaLA pADanAra che. sAmAnya rIte paNa duniyAnI kAi paNa kriyAnuM mULa ApaNe Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatvanAM pAMca dUSaNA, TI najIka ke dUra jyAre anubhavIe chIe tyAre pAramArthika kriyAnuM phaLa zA mATe nahi maLe ? pAramArthika kriyAnuM phula ApaNane prathama ahiM ja viSayakaSAyanI zAMtatA, samariNAma, AtmAnA Ana, ane sukhamaya jIMdugI vigere rUpe maLe che, te AgaLa tenAM mIThAM phaLe anubhavAze te nirvivAdaja che, kemake eka khIja vAvyuM hAya ane tenA aMkuro phuTelA ApaNe joyA; pAMdaDAM AvatAM joyAM, te anumAna karI zakAya che ke A vRkSane pANI si'cavAmAM ane rakSaNa karavAmAM Avaze te avazya kALe karI te mULaprada thaze ja. tema dharma paNa phaLadAyakaja che. je dharmanA aMkuro paNa ahiM dekhAtA nathI, te dhama che ke kema. athavA tenAthI phaLa maLaze ke kema te te svAbhAvika rIteja sa'zayayukata che. mithyA dhasinI prazaMsA--A prazaMsA na karavI. na karavAnuM kAraNa e che ke tethI mALajIvA, jene satyAsatyanA niya karavAnu` sAmarthya nathI, teo AdhazraddhAthI paNa satya dharmane avalakhI rahyA hAya che, te A samA mukI dai te mithyA dharmomAM sAI paDe che. vaLI te dharmane uttejana maLe che. A tA niNaeNya che ke koi dharmAMmAM thoDo ke dhaNA kaI paNa guNu tA hoya che. tene joI guNAnurAgI tenA guNAnuM khALajIvo AgaLa varNana kare te te guNane laI bALajIvA AkarSAya, paNa bIjA saMkhyAbaMdha doSo tarapha lakSa na heAvAthI te satya mArgathI bhraSTa thAya che. mATe AvA guNA nurAgI jIvAe te mithyA darzanakArAnA guNA joI manamAM sama javAnu che, athavA ceAgyatAvALA jIvA AgaLa te kahevAnA che. paNa AvA bALajIvA AgaLa kahI temane satyathI bhraSTa thavAne vakhata na Ave, te mATe vizeSa sAvaceta rahevAnu che. teonA paricaya--mithyAdhurmionA paricaya na karavA. A vAta paNa tevA dharma daDhatA sivAyanA ke dharmanA ajANa paNa AdhazraddhAthI satya dharmamAM rahelA hAya, tevAne mATe che. kAMI sarvane lAgu paDatI nathI. nAnA kumaLA jhADane vADanI jarUra che, paNa moTAM vRkSAne kAMi vADanI jarUra nathI. tema A pratibaMdha paNa AvA jIvA satya mAthI bhraSTa na thAya te mATe che. pratibaMdhanu kAraNa e Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prakAza. nirNita thAya che ke, jagatamAM yukita karatAM kuyukitao vizeSa hoya che ane bALa jemAM buddhinI prAlabhyatA na hovAthI te kuyukitane raste derAI jAya che. A pAMce samyakatvane dUSita karanAra hovAthI tene samyaktvanAM dUSaNa kahevAmAM AvyAM che. A pramANe TuMkAmAM samyaktvanuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. jema jema krodha, mAna, mAyA ane lebha rUpa kaSAyanI maMdatA thatI jAya che tema tema A samyakatva nirmaLa ane prabaLa thatuM Ave che. mATe kharUM samyaktva devAdi tattvanA AdarapUrvaka kaSAyanI zAMta tAmAMja raheluM che. A samyaktvanI prApti thavA pachI te jIva zrAvakanAM-gRhasthanAM vrata levAne lAyaka thAya che. samyakatvanI prApti thavAmAM AtmAnI je vizuddhatA joIe tenAthI paNa vizeSa vizudvatA A gRhastha dharmanAM vratamAM AvavI ja joIe. tyAreja cAri trane rokanAra karma ochuM thAya che ane teja nirdUSaNa paNa gRhastha vrate pALI zake che. pAMca aNuvrata-gRhastha dharma, viratiM sthUlahiMsAderdvividhatrividhAdinA / ahiMsAdIni paMcANuvratAni jagadurjinAH // 18 // rathula hiMsAdikanI dvividha trividha prakAre virati karavI, tene jInezvare ahiMsAdi pAMca aNuvrate kahe che. 18. vivecana-have gRhastha dharma saMbaMdhI vrata kahevAmAM Ave che. sAdhuonAM vrata paripUrNa hoya che ane tethI te sarva virati kahevAya che, paNa gRhasthAthI te pramANe vrate pALI zakAtAM nathI, eTale te pUNemAMthI keTalAka bhAganA niyamo karavAmAM Ave che, tene deza virati kahevAmAM Ave che. athavA tene sthUlathI virati kahevAmAM Ave che. sAdhuo mana, vacana ane kAyAthI karavuM nahi, karAvavuM nahi ane kartAne anumodana ApavuM nahi, Ama nava bhAMge kaI paNa jIvane mAravAnA saMbaMdhamAM, asatya belavAnA sabaMdhamAM, cerInA saMbaMdhamAM, abrahmacaryanA saMbaMdhamAM ane pari. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsA tyAga karavAnuM kAraNa zuM? 93 grahanA saMbaMdhamAM tyAga karI zake che, paNa gRhasthathI tema banI zakatuM na hovAthI, sthULathI lIdhelA niyame paNa mana, vacana, kAyAthI karavA nahi, ane karAvavA nahi, ema cha bhAMgAothI laI zake che, eTale ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraharUpa pAMca sthUla vate cha bhAMgAothI grahaNa kare che. hiMsA tyAga karavAnuM kAraNa zuM? paMgukuSTikuNitvAdi dRSTvA hiMsAphalaM sudhIH / nirAgastrasajaMtUnAM hiMsAM saMkalpatastyajet // 19 // pAMgaLApaNuM, kaDhIApaNuM, ane hAthaAdinuM ThuMThApaNuM A sarva hiMsA karavAnAM phaLe che, ema jANI buddhimAna chae nirapa rAdhI trasa jIvenI saMkalpathI hiMsA karavAne tyAga kare. 19. vivecana-zarIramAM aneka prakAranI vyAdhi thavI, ke aMge pAMgAdinuM adhika yA e chApaNuM, te sarva hiMsAnAM phaLe che. jevuM bIjA jIvane duHkha ApyuM hoya tevuM pitAne bhogavavuM paDe che. A niyama bahudhA lAgu paDe che. mATe niraparAdhI trasa jInI hiMsA na karavI trasa jIvonI hiMsA na karavI e kahevAne e hetu che ke prathama te kaI paNa trasa ke sthAvara jIvane na ja mAravA joIe. paNa gRhasthAzramamAM rahevuM ane tema banavuM muzkela che, kAraNa ke pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati vigere ja sAthe rAtridivasa gRhasthane kAma levuM paDe che. tethI teonI hisAthI bacavuM gRhastha mATe muzkela che, chatAM tenA upara nirapekSa te hoya ja nahi. arthAt vagara prajane temanI hiMsA na kare. tema tenA upara nirdayatA hoya nahi, paNa nahi cAlatAM kAma karavuM paDe che. temAM trasa jIvene bacAva te gRhasthAthI banI zake che. eTale trasa jenI virati batAvI. niraparAdhI trasa jIvene na mAravA, A kahevAne hetu e che ke je aparAdhI ne gRhastha zikSA na kare te tene gRhasthAzama cAlI na zake. tenuM ghara lUMTI jAya, strI laI jAya, putrAdine mArI nAkhe. je rAjA hoya te tenuM rAjya lUMTAI jAya, prajAne Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prakAza duHkha Ape; mATe aparAdhIne zikSA ApavAnuM gRhasthane nyAyapUvika che; arthAta tema karavAthI tene vratane dUSaNa lAgatuM nathI. - saMkalpathI hiMsAne tyAga kare; e kahevAne hetu e che ke rIte cAlyA jAya che, jeIne cAle che, chatAM kAyAnI asthiratAne laI kaI trasa jIva paga nIce yA zarIrathI maraNa pAme, te AMhI tene mAravAne IrAde nathI, tethI vrata bhaMga na thAya. paNa A jIva cAlyA jAya che, tene jANI joIne mArI nAkhe, te saMkalpathI mAryo kahevAya. Ama niraparAdho trasa jIvene saMkalpathI ne mAravA te gRhasthanuM paheluM vrata kahevAya che. -: 3: -- ------ sarva jIne pitAnA jevAja gaNavA joie. -(0)- Atmavat sarvabhUteSu suHkhaduHkhe priyApriye / / ciMtayannAtmano'niSTAM hiMsAmanyasya nAcaret // 20 // jema pitAne sukha vahAluM che, ane duHkha apriya che, tema sarva ane sukha priya ane duHkha apriya che. ema jANI pitAne a-. niSTa lAgatI hiMsA bIjAnA saMbaMdhamAM na karavI joIe. arthAt bIjA jIne na mAravA joIe. 20. jema trasa janI hiMsA na karavI. tema nirarthaka sthAvara chavAnI paNa na karavI joIe. -(0)-- nirarthakAM na kurvIta jIveSu sthAvareSvapi / hiMsAmahiMsAdhamajJaH kAMkSan mokSamupAsakaH // 21 // ahiMsA dharmanA jANa, tathA mokSanI IcchAvALA zrAvake e sthAvara nI paNa vagara prayAjane hiMsA na karavI. 21 koIne evI zaMkA thAya ke jIvahiMsA karIne piso te meLavavo pachI dAna ApIne te pApathI chuTI jaIzuM. tene AcAryazrI kahe che ke, prANI prANitalomena yo rAjyamapi muMcati / tadvadhotthamaghaM sarvovIMdAne'pi na zAmyati // 22 // -- --:+: Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsA karanArane AcAryazrI upamA tathA zikSA Ape che. 5 manuSya, prANIo, jIvananA lebhathI rAjyane paNa tyAga kare che, (mUkI de che.) tene vadha karavAthI utpanna thaeluM pApa AkhI pR thvInuM dAna Ape te paNa kevI rIte zAMta thAya ? zAMta naja thAya. 22. hiMsA karanArane AcAryazrI upamA tathA zikSA Ape che. vane niraparAdhAnAM vAyutoyatRNAzinAM // nighnanU mRgANAM mAMsArthI vizeSyate kathaM zunaH // 23 // doryamANaH kuzenApi yaH svAMge haMta dUyate // nirmatUn sa kathaM jaMtUnaMtayennizitAyudhaiH // 24 // nirmAtuM krUrakarmANaH kSaNikAmAtmano dhRti // samApayaMti sakalaM janmAnyasya zarIriNaH // 25 // mriyasvetyucyamAnopi dehI bhavati duHkhitaH // mAryamANaH praharaNairdAruNaiH sa kathaM bhavet // 26 // vanane viSe rahenArA ane vAyu pANI, tathA lIlA ghAsane khAnArAM bicArAM niraparAdhI harine mAranArA mAMsanA arthIe kutarAM karatAM adhika kema kahI zakAya ? arthAtu naja kahI zakAya. je mANasa potAnA zarIre eka DAbhanuM tRNa vAgavAthI patha dubhAya che te niraparAdhI prANIone tIkSNa hathiyAro vaDe karI zA mATe mAratA haze ? te phUra karma karanArAo eka kSaNa mAtra vAra pitAnI tRpti karavA mATe A prANIone Akho janma nAza karI nAMkhe che; "are, tuM marI jA" eTaluM kahevAthI paNa jyAre prANIo duHkhI thAya che te tene bhayaMkara zastrothI mAratAM keTaluM duHkha thatuM haze, e mAra. nAra jIve pote ja vicAravAnuM che. 24-27. zrUyate prANighAtena raudradhyAnaparAyaNau // subhUmo brahmadattazca saptamaM narakaM gatau // 27 // zAstramAM kahevuM che ke prANIonA ghAta karavAvaDe karI raudradhyAnamAM tatpara subhUma ane brahmadatta cakravartIe sAtamI narake gayA che. vivecana-pUrve zaputrazya niti, putra vinAnA manu benI gati thatI nathI; e zrutivAkyathI, tapathI bhraSTa thaelA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prakAza jamadagni tApase jItazatru rAjA rekA nAmanI kuMvarI sAthe vivAha karyo hate; ane tene laIne jaMgalamAM jaI rahyo hato. raDatukAle te trASie eka reNukA mATe ane tenI prArthanA hastinApuranA anaMtavI rAjAnI rANI, je rezkAnI bahena thatI hatI tene mATe, ema be maMtro ApA. reNukA mATe brANaputra utpanna thAya te ane tenI bahena mATe kSatriya putra thAya tevA te maMtro hatA. reNukA jaMgalanA duHkhathI kaMTALI vIryavAna putra thavA mATe pitAnI bahena mATe maMtra, pote svIkAryo ane brAhmaNa putra thAya te bahenane meka. kALAMtare putra avataryo ane parazu vidyA sAdhavAthI kame parazurAma nAmathI prasiddha pAmyo. tenI bahenane kRtavIrya nAme putra thaye eka divasa reNukA potAnI bahenane maLavA gaI. IdriyanI capaLatA durvArya hovAthI karma saMge anaMtavIrya rAjA reNukAmAM lubdha thaye ane eka putranI utpatti thaI. keTaleka avasare jamadagni RSi reNukAne putra sahita vanamAM laI gayo. akALe phaLelI velaDInI mAphaka putra sahita mAtAne joI kodhathI parazurAme rerA kAne mArI nAkhI. A vAtanI anaMtavIrya rAjAne khabara paDavAthI teNe te tApane Azrama teDI nAMkhe, ane gAye pramukha laI te cAlate thaye. parazurAma tenI pAchaLa gaye ane yuddhamAM anaMtavIrya rAjA marAye. tethI pachI tene putra kRtavIrya rAjyAsanapara Avyo. kRtavarya meTa thayA tyAre pitAnuM vera sAMbhaLI evAthI teNe jamadagnine mArI nAkhyo. A uparathI parazurAma DananApura AvI kRtavIryane mArI, pite gAdI upara beThe. e avasare kRtavIryanI sagarbhA rANI tyAMthI nAsI tApasenA Azraya taLe eka bheMyarAmAM rahevA lAgI. kSatrio uparanA zreSathI parazurAme sAtavAra nakSatrI pRthvI karI. tApasanA Azrame bheMyarAmAM te rANIne putra avataryo. cauda svamathI sUcita te putrane subhrama nAma pADavAmAM AvyuM. parazurAme nimittiyAne pUchayuM ke "morUM maraNa kanAtho thaze?" kharekhara bahu vera vALA jIvo nirAMte nidrA paNa letA nathI ane rAtri divasa maraNathI zakina rahe che. nimittioe kahyuM ke kSa Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsA karavAthI subhUma cakravatti narake gaye. trionI dADhAne bhale thALa jene dekhIne kSIrarUpa thaI jaze, tenAthI tamArUM maraNa thaze te jANavA mATe parazurAme dAnazALA baMdhAvI ane dADhAne bharelo thALa tyAM mUke. bheMyarAmAM rahelo subhUma eka divasa pitAnI mAtAne kahe che ke "mAtAjI, zuM A TalIja pRthvIja che?" mAe uttara Apyo "putra, pRthvI ghaNI meTI che paNa parazurAmanA bhayathI ApaNe ahIM rahIe chIe. teNe tArA pitAne mArI nAMkhe che, ane je kaI kSatrIne dekhe che tene mArI nAkhe che." subhamanuM kSAtrateja DhAMkayu na rahyuM. vAta sAMbhaLatAja tenAM netro lAla thaI AvyAM. mAtAnA vAryA chatAM te bahAra nIkaLyA ane jyAM pele thALa hatA te dAnazALAe AvyA. tene jAtAMja thALamAM rahelI dADhA kSIrarUpa thaI gaI. te subhUma pII gaye. parazurAmane A vAtanI khabara paDI, eTale te laDavA Avyo. puNyanI prabaLatAthI te thALa cakarUpa thayuM, ane yuddhamAM parazurAma marA. kSatrIonA ane pitAnA verathI teNe ekavIza vAra nabrAhmaNI pRthvI karI. A pramANe teNe aneka jIvonI hiMsA karI cha khaMDa sAdhyA. AvI aghera hiMsAthI subhama cakravatI bharIne sAtamI naraka gayo.' brahmadattanuM vRttAMta-kapilya nagaranA brahmarAjAnI cUlaNI rANIe cauda svama sUcita eka putrane janma ApyuM. tenuM nAma brAdatta rAkhavAmAM AvyuM. rAjAe ghaNA harSathI putrajanmatsava karyo. A brahmarAjAne kAzI dezane kaTaka rAjA, hastinApurane karaNudatta rAjA, kezaladezane dIrgha pRSTa rAjA, ane caMpAne puSpagula rAjA ema cAra mitro hatA. jyAre brahmadatta bAra varSanI ummarane thaye tyAre akasmAtuM zULanA regathI brahmarAjA paraloka gaye brahamada kuMvara nAne havAthI cAra mitroe eka eka varSa vArApharatI tene rAjyanuM rakSaNa karavAnuM nakkI karyuM. anukrame dIrghapRSTa rAjA rAjya rakSaNa karavA mATe eka varSa tyAM AvyuM. aMteuramAM kArya prasaMge jatAM AvatAM calaNIrANI sAthe vizeSa prIti thaI, ane krame niraMkuzapaNe teo akArya karavAmAM derAyAM. A vAtanI khabara rAjyanA mahAna staMbha tulya dhanu nAmanA maMtrIne thaI. teNe pi Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 dvitIya prakAza tAnA putra varadhanune, brahmadara kuMvarane avasare tenI mAtA ane dIrghapRSTarAjAnuM akArya jaNAvavA samajAvyuM. varadhanue kuMvarane avasare mAhitagAra karyo. saMjJAmAM samajAvavA mATe haMsI ane kAgaDAnA saMgavALuM joDeluM banAvI zaNIthI vIMdhI nAMkhI pitAnI mAtA ane dIrghapRSThane kumAre te batAvyuM, ane vizeSamAM jaNavyuM ke AvAM kAryo karanArane anyAya huM sahana nAha karatAM jIvathI mArI nAMkhIza. bALaceSTAvALAM paNa mahAna gaMbhIra arthasUcaka A vAkathI dIrdha praSTa camaka, ane kuMvara nakkI mane mArI nAkhaze evA IrAdAthI teNe kumAranI mAtA calaNIrANIne samajAvyuM ke je tane mArI jarUra hoya te A kumArane tuM mArI naMkhAva. viSayamAM aMdha thayelI, premALa paNa atyAre zatrurUpa thayelI mAtAe te vacana svIkAryuM, ane lAkhane mahela banAvI nA raNanI sAthe temAM rahevAne kumArane mAtAe AjJA ApI. dhanumaMtrI A sava bInAne gupta rIte mAhitagAra hovAthI kumArane bacAva karavA mATe "vRddhAvasthAmAM dharmadhyAna karavuM joIe, have mArAthI rAjyanAM kAryo banI nahi zake, e pramANe kahI," rAjya kAryothI pharaka thaye, ane nadI kinAre dAnazALA baMdhAvI, dharma karate tyAM rahyo. lAkhane mahela banAvAte joIne ja te kumAranA maraNa mATe AgAhI karI rahyo hate. kumAranA bacAva mATe patAnA mukAmanI najIkathI te mahela sudhI jamInamAM suraMga khodAvI ane tenuM bAraNuM mahelamAM Ave tema karI ADI eka zilA mUkAvI. potAnA putra varadhanune tene mAhitagAra karyo ane avasare kaSTa paDaye tamAre ahiMthI nIkaLI cAlyA javuM vigere samajAvyuM. brAdattanA lagna karIne tarataja A mahelamAM rahevAne mAtAe tene hukama karyo. sarala svabhAvI kumAra mAtAnA A duSTa ceSTitane samajI na zako. rAtri zAMta thaI tathA sarva mANaso ni drAvaza thayAM tyAre vahAlI paNa veraNa mAtAe kumAra vidyamAna chatAM pitAnA viSayasukharUpa svArthamAM khAmI AvatI jANI AkhA mahelane cAre bAjuthI Aga lagADI. ahA ! viSayathI aMdha banelI mAtA ! AvA cakravatI jevA putrane paNa mAratAM pAchuM vALI jevI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsA karavAthI brahmahatta cakravatI narake gayo. 99 nathI. AthI ja jJAnI purUSa A viSayane jheranI upamA Ape che ane jema bane tema tenAthI mukata thavA mATe ene bodha Ape che, bhaDabhaDATa karatI agninI javALAo cAre bAju prasaratI joI kuvara jA. varaghanuM te jAgateja hatuM, vyAkuLa thaI Aga lAgavAnuM kAraNa ane tenAthI bacavAne upAya kumAre varadhanune pUchaye. varadhanue mAtAnuM ane dIrdhapRSNanuM kArya vizeSa prakAre samajAvyuM ane atyAre nAzI chuTayAsivAya bIjo keI upAya rahyo nathI; kemake rAjya dIpRSTa svAdhIna karI lIdhuM che, vigere kumArane samajAvyuM; nAsI chuTavA mATe ADI zilA AvelI suraMga batAvI, pATanA prahArathI brahmadatta zilA kADhI nAkhI ane tyAMthI banne jaNa cAlyA gayA. anya rAjyomAM pharatAM ane chupAvezamAM rahetAM A kumAre pUrvanAM sukRta kamane laIne aneka rAjakumArikAo ane moTI Rddhi ekaThI karI. chevaTe dIrdhapRSTa rAjAne yuddhamAM mArI pitAnA rAjyane mAlika thaye. anukrame chakhaMDa sudhI cakravatI birUda dhAraNa karyuM. jyAre brahmadattane dIrdha pRSTa rAjAnA bhayathI nAsI javuM paDayuM hatuM tyAre muzkelInA vakhatamAM eka brAhmaNe tene sahAya karI hatI. brahmadare tene kahyuM hatuM ke brahmadatta cakravatI gAdI upara beThA che ema tuM sAMbhaLe tyAre mArI pAse Avaje. huM tArUM dAridra dUra karIza. te brAhmaNa brahmadattane maLe. brahmadare tene je mAge te ApavAnuM kahyuM. brAhmaNe potAnI strInI zikSAthI niraMtara jude jude ghera bhejana karavuM ane eka mahora dakSiNamAM maLe evuM vacana mAgyuM. rAjAe te svIkAryuM. pahele jamavAne vAre brahmadatta cakavatIne pitAneja ghera Avyo. rAjAe ghaNI sArI rasoI jamavAmAM pIrasAvI, paraMtu brAhmaNe haTha lIdhI ke je bhojana tame kare che teja amane Ape. rAjAe ghaNe samajAvyuM ke cakavatanuM bhejana bIjAne pace nahi, mATe tene Agraha na kara. chatAM brAhmaNe tenuM kahevuM mAnya na karyuM, ane ulaTuM meNuM mAryuM ke ATaluM bhejana je rAjA ApI zakate nathI te bIjuM zuM Apaze? AthI nirUpAye rAjAe tenA kuTuMbane pitAnuM bhejana ApyuM. A bhajana karavA pachI te brAhmaNanuM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 dvitIya prakAza. kuTuMba viSayathI eTaluM badhu vyAkuLa thaI gayuM ke gamyAgamyAne vicAra na rahyo. viSayamAM laMpaTa thaI ApasamAM bahena, putrI ane mAtA sAthe paNa vyabhicAra karyo. ane te bhejananA tIvra nizAmAM teone prAyaH AkhI rAtri viTaMbanA thaI. prAtaHkALa thatAM bhejanane nize zAMta thaze, tyAre brAhmaNa ghaNuM zaramAve te pitAnI jAtane dhikkAravA lAge; akAryane pazcAttApa karavA lAgyA, ane kene mukha dekhADavuM ke kema tenI tene bhAre ciMtA thaI. rAjA upara tene vizeSa gusse thaI AvyuM. rAjAe mane jANIne ja Ama herAna karyo che, mATe A vera huM game te prakAre vALuM, evA IrAdAthI te tyAMthI nIkaLI jaMgalamAM gaye. tyAM koI bakarAM cAranAra bharavADa maLyo. te bharavADa lakSadhI hate. beThAM beThAM je pAMdaDA para lakSa karI kAMkarI pheMkatA tene te vIMdhI nAMkhate. A bharavADane joI pitAnA mane siddha thayA jANI, bharavADane thaDAka pisA ApavA karI, rAjAnI AMkha pheDI nAkhavAne te brAhmaNe nizcaya karyo. bharavADane sAthe laI te nagaramAM AvyuM. rAjAnI savArI nIkaLI eTale dUrathI brAhmaNe rAjAne batAvyuM ke AnI AMkho pheDI nAMkha. tatkALa lakSa rAkhI teNe jorathI be kAMkarI pheMkI. rAjAnI bane AMkho kuTI gaI. rAjAnA mANasoe te bharavADane pakaDI lIdhuM ane mArA mArI manAvatAM brAhmaNanA zikhavavAthI pite A karyuM che, ema teNe mAnI dIdhuM. rAjAnA krodhane pAra rahyo nahi. ahA! duniyAnAM mANase kevAM kRtana che, jenA para upakAra karyo tenA taraphathIja apakAra karAye! rAjAe brAhmaNanA AkhA kuTuMbane mArI naMkhAvyuM, paNa tene krodha zAMta na thayA. ajJAnathI aMdha thayelA te rAjAne krodha jAti upara gaye. ane brAhmaNanI AMkhe pheDIne eka thALa bharI mane niraMtara Ape ke jene coLI masaLIne huM mAruM vera vALI kodha zamAvuM. A pramANe pradhAnane kahyuM. teja mAphaka theDA divasa te cAlyuM. paNa samaju pradhAnee tema thatuM aTakAvI glezamAtmaka nAmanAM phaLa maMgAvyAM. je AMkhanI jevAM cIkAzavALAM ane AkAranAM hoya che. tene thALa bharI rAjAne niraMtara ApavA lAgyA. rAjA te masabIne pitAne kRtArtha mAnavA lAge. AvI rItanA bhayaMkara raudra pari Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vighnazAMti ane kuLAcAra mATe paNa hi'sA na karavI. 101 NAmamAM rAjAe peAtAnA AyuSyanAM avazeSa seALa varSa pUrAM karyAM, ane AyuSya pUrNa karI te cakravartI rAjA sAtamI narake gayA tyAM tene mahA ghAra vedanA sahana karavI paDI. A pramANe hi'sA karanAra subhUma ane brahmadatta cakravartIe peAtAnA uttama mAnava AyuSyane nirarthaka karI lAMbA vakhata sudhI narakanI mahA vyathAnA leAkatA thayA, mATe sukhanA icchaka jIvAe kAI paNa jIvane duHkha na ApavuM. kemake duHkha ApyAthI avazya tenA badaleA maLe che. kuNirvaraM varaM paMgu razarIrI vara pumAn / api saMpUrNa sarvAMgo na tu hiMsAparAyaNaH // 28 // manuSyAe hAtha vinAnA thavu te sArU che, pAMgaLA thavuM te sArU' che, ane zarIra vinAnA thavu te sArU che, paNa saMpUrNa zarIravALA thaIne hiMsA karavAmAM tatpara thavuM te sArU nathI. 28 keTalAeka vighna zAMti mATe ane keTalAeka kuLAcA rathI hiMsA kare che, tene AcAyazrI kahe che ke, hiMsA vighnAya jAyeta vighnazAMtyai kRtA'pihi / kulAcAradhiyApyeSA kRtA kulavinAzinI / / 29 / / vighnanI zAMti thavA mATe karAyelI hiMsA paNa ulaTI vighnane mATe thAya che. ane kuLAcAranI buddhithI paNa karAelI hiM'sA kuLaneA vinAza karanArI thAya che. 29. api vaMzakramAyAtAM yastu hiMsAM parityajeta / sa zreSThaH sulasa iva kAlasaukarikAtmajaH / / 30 / / kAlasaukarikanA putra sulasanI mAphaka je kulakramathI (vaMzaparaparAe) AvelI paNa hiMsAnA tyAga kare che te zreSTa kahevAya che. 20 vivecanasulasa ane kAlasaurika kANu hatA ane sulase kuLakrame AvelI hiMsAne tyAga kevI rIte karyA te prasaMgeApAta jaNAvavuM ucita che ema jANI tenI TuMka hakIkata ApavAmAM Ave che. magadha dezanI rAjagRhi nagarImAM zreNikarAjA rAjya karatA hatA. tene mahA buddhinA nidhAna sarakhA buddhimAn abhayakumAra nAmanA kumAra hatA. te nagarImAM kAlasaurika nAmanA kasAI rahetA hatA. tene sulasa nAme putra hatA. A kasAI nira'tara aneka jIvAnA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 dvitIya prakAza varSa karatA hatA. zreNikarAjAe tene vadha karatA aTakAvavA ghaNA parizrama karyAM paNa te niraka gayA. eka divasa rAjAe tene kUvAmAM bAMdhI uMdhe mAthe laTakAvI rAkhyA te tyAM paNa pANImAM pADA AlekhI mAnasika kalpanAthI teNe aneka jIvAnA mAryA. A pramANe jenAM hADAhADha raudradhyAna vyApI gayu che tevA pAmara jIvAne bedha ApavAne mahAjJAnIe paNa azakata che, teA zreNika jevA tene atarathI kevI rIte rokI zake ? hiM'sAmAM Asakata pariNAmavALA kALasaukarikane eka vakhata zarIramAM mahAbhyAdhi utpanna thayA, dAhavarathI tenuM zarIra baLavA lAgyuM', tene kAI ThekANe cena paDatuM nahotu, madhura gIta gAyanA mahA duHkhada lAgatAM hatAM, madhura rasA paNa jhera samAna thai paDatA hatA, kAmaLa zayyA paNa zuLI samAna lAgatI hatI ane suga MdhI padArthA durgaMdhamaya anubhavAtA hatA. sulasa jema jema tene sArA upAyeA karatA hatA tema tema tene vizeSa duHkha thatuM hatuM. sulasa mahAvIrasvAmI pAsethI dharma pAmyA hatA; tenA pariNAma ghaNA kAmaLa hatA. niraMtara kasAInA dhaMdhAvALA kuTuMbamAM rahevAchatAM tenu' a'taHkaraNa nira'tara dayAthI bhIMjAyelu ja rahetuM hatuM. te mahAvIra svAmInA pUrNa bhakata hatA ane tethIja abhayakumAranI sAthe dharmanI gAMThathI joDAyela mitratAvALA hatA, eka divase sulase peAtAnA pitAnI AvI viparIta sthiti viSe abhayakumArane jaNAvyuM. abhaya kumAre kahyuM ke tArA pitA mahA pApI che. tenI AkhI jI MdagI raudradhyAnamAM vyatIta thaI che; ane teNe pApakarmone laI ne avazya narakanuM AyuSya bAMdhelu hovu joie. mATe AgAmI kALamAM jevI sthiti anubhavavI hoya tevI sthitinuM bhAna kAMIka maraNanI taiyArI veLAe yA gheADo vakhata pahelAM thaI Ave che, mATe tuM tene varazAMti mATe caMdananA lepa karavA baMdha karI viSTAnA lepa kara. suvA mATe kAmaLa zayyA dUra karI kAMkarA ane kAMTAvALI zayyA bichAvI Apa ane khAvA vagere mATe badhI viparIta vastuo ApyA kara. sulase abhayakumAranI zikSA mAnya karI, teja pramANe sa karI ApyuM, tethI te kAlasaurikane ghaNuM sukhadAI lAgyuM ane thADA vakhatamAM raudra dhyAnamAM maraNa pAmI te sAtamI narake gayA. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMzaparaMparAthI cAlI AvelI hiMsAno tyAga karanAra sulasa. 103 pitAnA pitAnA maraNathI ane tenI AvI adhama sthitithI sulasane ghaNuM lAgI AvyuM. hajAre jIvonI hiMsA karI, puSkaLa dravya ekaThuM kareluM AMhI mUkI chevaTanuM vaLavaLatI sthitivALuM tenA pitAnuM citra tenA hRdayapaTa upara sajaDa paDI gayuM. ahA ! zuM manuSyanI mamatva dazA ! zuM adhamajIvana! zI ajJAnatA ! ke chevaTa sudhI paNa AvI parAbhava pAmelI dazA ! je mAnava jIMdagImAM manuSyanuM jIvana uccatara na thayuM, te jIMdagIja zA kAmanI ? ane tevA sahAyaka paNa zA kAmanA ? AvI dukhita dazAthI pitAne huM bacAva na karI zaka! te A mArI pAchaLanA kuTuMbIo paNa mAre bacAva kevI rIte karI zakaze? e mArA pitAnA dAkhalAthI mAre zikhavAnuM ane samajavAnuM che. A pramANe virakta bhAvavALA sulase pitAnA mara NanuM kArya samApta karyuM. eTale kuTuMbIo AvI sulasane kahevA lAgyA ke he tulasa! A tArA pitAnuM kArya tuM saMbhALa ane pUrvanI mAphaka cAlatI AvelI A ApaNa jIvahiMsaka vRttithI sarvanuM pipaNa kara. tulasa kahe che ke AvI pApI vRttithI jIvana calAvavAnuM huM bIlakula karavAno nathI. tame sarva kuTubIo maLI kamAyela dhana khAI jAo, ane jIvahiMsAnA pApathI thatuM narakAdikanuM duHkha te mAre ekalAne ja bhegavavuM ke? kuTuMbIo kahe che ke nahi, nahi; jema dhana vaheMcI laIe chIe tema pApa paNa vaheMcI laIzuM. tane ekalAne ame duHkhI thavA nahi daIe, sulasa kahe che, tyAre te bahu sArU. A pramANe kahI eka kuhADo laI najIka ubhelA pADAne mAravAnA bAnAe karI tyAMthI ghA cUkI pitAnA paga upara te ghA mAryo, ane vedanAthI vihvaLa thaI jamIna upara paDayo. methI pikAra karI kahevA lAgyo ke mane ghaNuM vedanA thAya che mATe tame sarva maLIne DI DI vaheMcI lyo, jethI mane thoDuM duHkha bhegavavuM paDe. A zabdo sAMbhaLI badhA diDamUDha banI gayA. keI kAMI vedanA laI na zakyA, tyAre sulasa be "bhAIo, kema vAra lagADe che? A mAre jIva jAya che. kuTuMbIo belyA "bhAI vedanA te kema laI zakAya? te te sarva kAIne ekalAne bhegavavI paDe che." sulasa kahe che jyAre tame AMhI duHkha ke vedanAmAM bIlakula Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 dvitIya prakAza bhAga letA nathI, te parabhave jUdI jUdI gatimAM karmAnusAre jUdA paDelA, tyAM te duHkhamAM bhAga levA kayAMthI Avaze? mAre te jema ahI ekalA duHkha bhogavavAnuM che, tema tyAM paNa ekalA ja duHkha jogavavAnuM che. mATe duHkhamAM bhAga levAnuM cheTuM bahAnuM mUkI gho. huM te bhagavAna mahAvIranAM vacanathI jANuM chuM, ane tamane pratIti karAvavA mATe ja mAre jANI joIne paga upara ghA leve paDe che." A pramANe kahI AkhA kuTuMbane pratibadhI te pApI AjIvikAne jalAMjali ApI, nirdoSa vyApArathI AjIvikA zarU karI, sulaze - tAnuM jIvana sudhAryuM ane kuTuMbIone paNa te pApathI bacAvyA. A pramANe paraMparAthI kuLamAM cAlatI AvelI hiMsAne jema sula tyAga karyo ane nirdoSa AjIvikA karI pitAne ane kuTuMbane uddhAra karyo tema bIjAe paNa paraMparAthI cAlatI AvelI hiMsAne tyAga kare. sulasa pitAnuM AyuSya sukhamaya pUrNa karI devalokamAM deva thaye, ane kame mekSa paNa jaze. - -==- - je hiMsAne tyAga na kare te dAnAdi sarva niSphaLa che ema AcAryazrI kahe che. damo devagurUpAsti dardAnamadhyayanaM tapaH / sarvamapyetadaphalaM hiMsAM cena parityajet // 31 // je hiMsAne tyAga na karavAmAM Ave te idrinuM damana karavApaNuM, devagurUnI sevA, dAna, adhyayana ane tapa e sarva niSphaLa che. arthAta hiMsAne tyAga karyA vinA teo bIlakula phaLa ApatA nathI. 31, hiMsAnA upadezaka zAstrakAra para AkSepa. vizvasto mugdhdhiilokH pAtyate narakAvanau / aho nRzaMsailAbhAMdha hiMsAzAstropadezakaiH // 32 // ahe! mahAna khedanI vAta che ke nirdaya ane lobhathI AMdhaLA thaelA hiMsAvALA zAsanA upadezake A bicArA vizvAsI ane mugdha buddhivALA bheLA lekene narakanI pRthvImAM pADe che. 3ra. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsAnA upadezaka zAstrakAra para AkSepa 105 temanA zAstromAM A pramANe hiMsa karavAnuM kahyuM che. yajJArtha pazavaH sRSTAH svayameva svayaMbhuvA / yajJo'sya bhUtyai sarvasya tasmAdyajJe vadho'vadhaH // 33 // auSadhyaH pazavo vRkSAstiryacaH pkssinnstthaa| yajJArtha nidhanaM prAptaH prApnuvaMtyucchriti punaH // 34 // madhuparke ca yajJe ca pitRdaivatakarmaNi ! atraiva pazavo hiMsyA nAnyatretyabravInmanuH // 35 // eSvartheSu pazUn hiMsan vedatattvArthavidvijaH / AtmAnaM ca pazUzcaiva gamayatyuttamAM gatim / / 36 // brahmAe poteja yajJane mATe pazuo banAvyAM che. yajJa A sarva prANIonI vibhUti (kalyANa) ne mATe che. yajJamAM je vadhA thAya che, te vadha na kahevAya. hAla pramukha auSadhIo, bakarA Adi pazuo, vRkSe, gAya, ghoDA Adi tiya ane kapijala Adi pakSIo, yajJane mATe maraNa pAmelAM pharI ugratA (uMcI gati, lAMbu AyuSya vigere) pAme che. manu kahe che ke (madhuparka kriyA vizeSa) mAM, jyotirNomAdi yajJamAM, ane pitRonAM athavA devatAnAM karmo je mahAyajJo temAM ATale ThekANe ja pazuo mAravAM, paNa bIje ThekANe mAravAM nahi. vedanA tatvArthane jANanAre brAhmaNa A pUrve kahela kAryomAM pazuonI hiMsA karate potAne ane pazuone uttama gatimAM pahoMcADe che. 33-36. AvA hiMsaka zAstropadezakonA saMbaMdhamAM AcArya zrI ne abhiprAya. ye cakruH krUrakarmANaH zAstrahiMsopadezakAH / kva te yAsyati narake nAstikebhyo'pi naastikaaH||37|| varaM varAkazcArvAko yosau prakaTanAstikaH / vedoktitApasachadmachannaM rakSo na jaiminiH // 38 // devopahAravyAjena yajJavyAjena ye'thavA dhanaMti jaMtUna gataghRNA dhorAM te yAMti durgatim // 39 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to dvitIya prakAza. je krUra kavALA hiMsAnA upadezavALAM zAstro anAve che, te nAstikathI paNa nAstikA kayA narakamAM jaze ? (Azaya evA nIkaLe che ke je narakA vidyamAna che, tenAthI paNa vizeSa duHkha vALI narakamAM te javA joie.) khIcArA cArvAka tenA karatAM kAMIka sArA che ke te prakaTa nAstika che; arthAt te khullI rIte dharmAMdhamodi kAMi mAnatA nathI, athavA jIvAjIvAddhi kAMi mAnatA nathI. paNa ( AvAM hiMsAkAraka) vedanAM vacanA kahetAM tApasanA mahAnAthI guma rAkSasa sarakhA jaimini sArA nathI. devAne balidAna ApavAnA bahAnAe athavA yajJane bahAne jeo nirdaya thaI ne prANIAne mAre che, te ghArathI ghAra paNa durgatimAM jAya che. 37-39. zamazIladayAmulaM hitvA dharmaM jagaddhitaM // aho hiMsApi dharmAya jagade maMdabuddhibhiH // 40 // sarva jIvApara samabhAva, zIla ane dayArUpa mULavALA, jagatane hita karanAra dharmanA tyAga karIne, mahAn khedanI vAta che ke maMda buddhivALAe hiMsA paNa dhane mATe kahelI che. 49. A pramANe kuLakramathI cAlatI tathA yajJa sa`kha'dhI hiMsAnA pratiSedha karI pitRnimitte hiMsA niSedhavA mATe prathama teoe pitRnimitte potAnA zAstrAmAM kahelI hiM'sA batAvI Ape che. efaffcaratrAya yaccAnaMtyAya kalpate / pitRbhyo vidhivaddattaM tatpravakSyAmyazeSataH // 41 // tilaiva hiyavairbhASairadbhimUlaphalena vA / dattena mAsaMprIyante vidhivatpitaro nRNAM // 42 // atri matsyamAMsena trInmAsAn hAriNena tu / aura dreNAtha caturaH zAkuneneha paMca tu // 43 // SaNmAsAM chAgamAMsena pArSateneha sapta vai / aSTAveNasya mAMsena rauraveNa navaiva tu // 44 // dazamAsAMstu tRpyaMti vArAhamahiSAmiSaiH / zazakUrmayormAsena mAsAnekAdazaiva tu / / 45 / / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smRtimAM pitRmi nimitte kahelI hiMsA. 107 saMvatsaraM tu gavyena payasA pAyasena tu // vAdhrINasasya mAMsena tRpti dazavArSikI // 46 / / pitRone vidhipUrvaka ApeluM havi (zrAddha) cirAtri mATe (lAMbA kALane mATe) ane Atyane mATe (anaMta kALane mATe) thAya che te sarve huM kahuM chuM. tala, DAMgara, java, aDada, pANI, mULa ane phaLa A sarva vidhipUrvaka ApavAthI manuSyanAM pitRo eka mahinA sudhI tRpta thAya che. matsyanA mAMsavaDe be mahinA, harinAM mAMsavaDe traNa mahinA, gheTAnA mAMsavaDe cAra mahinA, ane pakSInA mAMsavaDe pAMca mahinAparyata pitRo tRpta thAya che. bakarAnA mAsathI cha mahinA, pRSata jAtinA haraNanAM mAMsa vaDe sAta mahinA, eNa jAtinA janAvaranA mAMsavaDe ATha ahinA, tathA raurava jAtinA janAvaranA mAMsathI nava mahinA Dukkara ane pADAnA mAMsavaDe daza mahinA; ane sasalA tathA kAcabAnA mAMsa vaDe karI agiyAra mahinA pitRo tRpta thAya che. gAyanA dUdha ane kSIravaDe bAra mAsa ane vRddha bakarAnA mAse karI bAra varSaparyaMta pitRonI tRpti thAya che. iti smRtyanusAreNa pitRNAM tarpaNAya yaa| mUdvaividhIyate hiMsA sApi durgatihetave // 47 // A pramANe pitRone tRpta karavA mATe smRtine anusAra mUDha purUSa je hiMsA kare che te paNa durgatine mATe thAya che. 47. vivecana-niraparAdhI, nirAdhAra, muMgA ane karUNAjanaka pokAra karatA garIba prANIone rIbAvI rIbAvI mArIne, dharma mAnave eja pahelI mUrkhatA che; ane agnimAM nAMkhelA ke hetRoe khAdhelA tenA mAMsathI pitRonI tRpti thavI e bIjI mUkhaMtA che. marI gaelA ane karmAnusAra anya nimAM utpanna thaelA jIvone AvI rItanAM krara kAryothI tRpta thavuM ke sukhI thavuM e kevaLa asaMbhavita che. mATe AcAryazrI kahe che ke pitRtRtinimitte karAtI hiMsA karanArane durgatinA kAraNarUpa thAya che ane te karanAra tathA karAvanAra bane ajJAnIja che; teo kadI nirbhaya thaI zaktA nathI. kemake mArelA jIva tene badalo lIdhA sivAya rahevAnA nathI, athavA koI jUdIja rIte hiMsA karanArane tene badale maLe che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 dvitIya prakAza chAnuM rakSaNa karanArane bhaya nathI. yo bhUteSvabhayaM dadyAd bhUtebhyastasya no bhayaM / / yAga vitIyate dAnaM tAgAsAdhate phalaM // 48 / / je prANIone abhaya Ape che tene prANIo taraphane bhaya thatuM nathI. kemake jevuM dAna ApyuM hoya tevuM tenuM phaLa pamAya che. 48. --:(0): - hiMsaka devane paNa na pUjavA joIe. kodaNDadaNDacakrAsi-zUlazaktidharAH surAH // hiMsakA api hA kaSTaM pUjyante devatAdhiyA // 49 // meTA kheda sAthe jaNAvavuM paDe che ke, dhanuSya, daMDa, cakra, khaDaga, zaLa, ane zaktine dhAraNa karavAvALA hiMsaka dene paNa devapaNAnI buddhithI (ajJAnI che) pUje che. ( arthAt tevA dene na pUjavA mAnavA joIe.) 49. ahiMsAvatanI stuti. mAteva sarvabhUtAnA-mahiMsA hitkaarinnii| ahiMsaiva hi saMsAra-marAvamRtasAraNiH // 50 // ahiMsA duHkhdaavaagnipraavRssennyghnaavlii| bhavabhramirugArtAnA-mahiMsA paramauSadhIH // 51 // mAtAnI mAphaka ahiMsA sarva jIvone hitakAriNI che, ahiM. sAja saMsArarUpI marudhara bhUmImAM (mAravADamAM) amRtanI nIka samAna che, duHkharUpa dAvAnaLane bujhAvavA mATe varSARtunA meghanI zreNI tulya che; ane bhavamAM paribhramaNa karavArUpa rogathI pIDAyelA jene parama auSadhI tulya paNa ahiMsAja che. 50-51. -(0) - ahiMsA vratanuM phaLI. dIrghamAyuH paraM rUpa-mArogyaM shlaaghniiytaa| ahiMsAyA:phalaM sarva kimanyatkAmadaiva sA // 52 // sukhadAyI lAMbu AyuSya, uttama rUpa, nIrogatA ane prazaM. sanIyatA, e sarva ahiMsAnAM phaLa che. vadhAre zuM kahevuM? manevAMchita phaLa devA mATe ahiMsA kAmadhenu samAna che. para. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAalIkAdi asatyA batAve che. 109 gRhasthAnu` bIjI' satya vrata (chuM khelavAnu phaLa.) manmanastvaM kAlatvaM mUkatvaM mukharogitA / vIkSyAsatyaphalaM kanyA - lIkAdyasatyamutsRjet // 53 // manmanapaNuM, na samajAya tevI rIte khelavApa, mUhUMgApaNuM', ane mAMDhAmAM thatA rAge! A sarva asatya khelavAnAM kaLA che, ema jANIne kanyAlIkAdi asatya khelavAne tyAMga karavA. 53. *0 kanyAalIkAdi asatyA atAve che. kanyAgo bhUmyalIkAni nyAsApaharaNaM tathA / kUTasAkSyaM ca paMceti sthUlAsatyAnyakIrtayan // 54 // kanyA saMbaMdhI, gAya saMbaMdhI, bhUmi saMbaMdhI, thApaNa - LavavA saMbaMdhI, ane khATI sAkSI bharavA saMbaMdhI A pAMca meATAM asatyA kahevAmAM AvyAM che. 54. vivecana--juo ke manuSyae kAMi paNa asatya khelavuM na joie. temAM paNa sarvathA asatya khelavAnA tyAga nathI karI zakatA, teoe sthuLathI eTale meTAM meTAM asatyanA tyAga - ravAja joIe. teja batAve che ke kanyAnA sabaMdhamAM asatya nakhAlavuM. nAnI hoya ne meATI kahevI, dUSaNavALI hoya ane nirdoSa kahevI vagere, sadoSa chatAM nirdoSa kahI ApasamAM vivAhita karavAthI teonI AkhI jIMgI kalezita nIvaDe che. kanyAnA upalakSaNathI kAI paNu manuSya vyaktinA saMbaMdhamAM, asatya na khAlavuM. gAyanA saMbaMdhamAM jIrUM' na khelavuM. upalakSaNathI sa janAvarAnA saMbadhamAM samajI levuM. jamIna paranI hAya tene pAtAnI kahI dabAvI pADavI vigere jamIna saMbaMdhI asatya na khelavuM. sArA mANusa jANI vagara lekhe yA vagara sAkSIe kAMi paNa vastu pAtAne tyAM rAkhI hAya, tene dabAvI pADavI, yA dhaNI maraNa pAmyA hAya ane tenAM sagAM vahAlAMone khabara na hoya yA hAya paNa majabuta purAvA na heAvAthI tene chupAvavI ke ALakhavI, jema ke amAre tyAM teNe mUkIja nathI. Ama vizvAsaghAta karavA nahi, yA thApaNu eLavavI nahi. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 dvitIya prakAza jUThI sAkSI na bharavI. pramANika mANasa jANI koIe sAkSI ApI che te avasare pitAnA saMbaMdhamAM hoya ke paranA sabaMdhamAM heya paNa kaI jAtanI lAlaca rAkhyA sivAya satya kahevuM, arthAt kheTI sAkSI na ApavI. A pAMca moTAM asatya che. lokamAM paNa te jANItAM che, tene tyAga kare, te gRhasthanuM bIju vrata kahevAya che. vizeSa batAve che. sarvalokaviruddhaM yadyadvizvasitaghAtakam / yadvipakSazca puNyasya na vadettadamUnRtaM // 55 // je sarva lokamAM virUddha gaNAtuM hoya, je vizvAsane ghAta karavAvALuM hoya ane je puNyanuM vipakSI hoya; arthAta pApakArI hoya tevuM asatya naja khelavuM. 55. asatya bolavAthI thatA geraphAyadA asatyato lghiiysy--mstyaadvcniiytaa| adhogatirasatyAcca tadasatyaM parityajet // 56 // asatyavacanaM prAjJaH pramAdanApi no vadat / zreyAMsi yena bhajyante vAtyayeva mahAdrumAH // 57 // astyvcnaadvair-vissaadaaptyyaadyH| prAduHSati na ke doSAH kupathyAdvayAdhayo yathA // 58 // nigodaSvatha tiryakSu tathA narakavAsiSu / utpadyante mRpAvAda-pratApena zarIriNaH // 59 // brUyAd miyoparodhAdvA nAsatyaM kAlikAryavat / yastu brUte sa narakaM prayAti vasurAjavat // 60 // asatya bolavAthI lokamAM laghupaNuM thAya che, asatya bolavAthI (A mANasa juThA che, evI) vacanIyatA thAya che, ane asatya bolavAthI adhogati thAya che. mATe asatya bolavAne tyAga karavo joIe. buddhimAnee pramAdathI paNa (ajANatAM paNa) paNa satya vacana na bolavuM, kemake jema prabaLa vAyarAthI meTAM vRkSo bhAgI jAya che tema asatyathI kalyANane nAza thAya che. jema ku Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satya belavA upara kAlikAcAryanI kathA 111 pathya sevavAthI (khAvAthI) aneka vyAdhio pedA thAya che tema asatya vacanathI vera, vikhavAda, apratIti Adi kyA deze nathI prakaTa thatA ? arthAta aneka doSa prakaTa thAya che. asatya balavAnA pratApathI prANio, nigoda, tiryaMca ane narakAvAsAdimAM utpanna thAya che. rAjA pramukhanA bhayathI ke vahAlA manuSyanA AgrahathI paNa kAlikAcAryanI mAphaka asatya na ja belivuM je mANasa bhayathI ke Agraha thI asatya bole che. te vasu rAjAnI mAphaka narakamAM jAya che. pa6thI 60 vivecana-kAlikAcArya ane vasu rAjAnuM draSTAMta batAvavAmAM Ave che. ramaNIpura zaheramAM jItazatru rAjA rAjya karate hatA. datta nAmanA purohitane rAjAe pradhAna padavI ApI. kRtaghna svabhAvavALA datta pradhAne sAmaMta maMDaLane svAdhina karI rAjAne baMdIkhAne nAkhe ane rAjyasana upara pote beTho. teNe aneka jenA saMhAravALo yajJa prAraMbhe. evA avasaramAM kAlikAcArya nAmanA jainAcArya te zaheramAM AvyA. A kAlikAcArya te datta rAjAnA saMsAra pakSanA mAmA hatA mAtAnI preraNAthI datta AcArya pAse AvyA. uddhata svabhAvathI AcAryazrIne yajJanA phala saMbaMdhamAM prazna karyuM. AcAryazrI vicAravA lAgyA ke jemAM niraparAdhI aneka jIvane saMhAra thAya te dharma heya nahi ane tenuM phaLa naraka sivAya bIjuM che nahi, A rAjAne je huM yajJanuM phaLa naraka kahIza, te kopAyamAna thaze, temaja rAjyasattA svAdhina chevAthI te mane paNa herAna karaze. ane bIjI bAju je yathAsthita nathI kahete, te mArA satya vratane lepa thAya che ane jInezvaranI AjJAne bhaMga thAya che. Ama ubhaya rIte mane saMkaTamAM AvavAnuM che, chatAM bhale satya bolavAthI zarIrane nAza thatuM hoya te thAo paNa asatya te naja kahevuM. kSaNabhaMgura svabhAvavALA A zarIranA sukha mATe yA rakSaNa mATe jeo potAnA satyavratane jalAMjali Ape che te narakAdimAM mahA ghora raurava vedanA sahana kare che. tevA hatabhAgI jIvonuM jIvana A duniyA upara nakAmuM che. Ama daDha nirNaya karI AcAryazrIe kahyuM, "he datta ! AvI che vahiMsAvALA ya karanAra marIne narake jAya che." A sAMbhaLatAMja Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11ra dvitIya prakAza. dattanA rame reme kepa vyApI gaye. AcArya upara tucchakAra zabda karI datta ubhuM thayuM ane Akroza karate bole ke tenI nizAnI zuM? AcArya upaga daI kahyuM ke "AjathI sAtame divase tuM kuMbhInI aMdara pacAvAIza ane maraNa pAmIza." date kahyuM tenI nizAnI zuM? AcAryazrIe kahyuM, "kuMbhamAM paDayA pahelAM tArA mukhamAM viSTAne chAMTo paDaze." dattane bhaya lAgyuM. AcAryanuM kahevuM satya te nahi heya AcAryane pharatI cekI mukI datta cA bhe gaye, maraNanA bhayathI cha divasa gharamAM raho. utsukatAthI chaThThA divasane sAtame gaNI mAruM meta na thayuM, have AcAryane viDaMbanA karI mArI nAkhuM. A IrAdAthI te mahelathI ghoDA upara besI bahAra javA nIkaLyuM. te divase sariyAma rastA upara thaI prAtaHkALamAM eka buDha mALI kula laIne jatuM hatuM. tene regAdi kAraNuthI jhADAnI hAjhata thaI gaI. tethI tyAMja hAjata purI karI; tenA upara kula keTalAka DhAMkI cAlatuM thayuM. rAjA tyAM thaIne nIkanya gheDAnA pagane dAbaDe jorathI phula upara paDaye. ane tene mAMthI viSTAne chAMTA uDI rAjAnA mukhamAM paDayA. viSTA paDatAMja rAjA cama ane pAcho pharyo, bhayathI te mahelamAM peTho; tenA anyAyathI kaMTALI gayelA sAmaMtoe pUrvanA rAjAne baMdIkhAnAmAMthI bahAra kADho ane rAjya upara besADe. kapAyamAna thayelA rAjAe dattane bAMdhI maMgAvyuM ane kuMlimAM nAMkhI heThaLa tApa karI kAgaDA kutarAne tenuM zarIra khavaDAvyuM. datta maraNa pAmI raudra dhyAnathI narake ga; AcAryazrIne yazavAda thaye. AvI rIte bhayamAM AvI paDelA paNa AcAryazrIe asatya na ja kahyuM tema koInA bhayathI asatya na bolavuM e kathAmAMthI sAra levAne che. vasurAjAnuM draSTAMta, cedI dezanA zukitamati zaheramAM abhicaMdra nAmane rAjA rAjya karate hate. tene buddhimAna vasu nAmane kumAra hate. kSIra kadaMba nAmanA upAdhyAya gRhastha gurU pAse vasukumAra, nArada ane upAdhyAyane parvata nAmane putra e traNe sahAdhyAyI paNe bhaNatA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasurAjAnuM draSTAMta. 13 hatA. eka divase agAzImAM sutelA A traNe vidyAthI one joi vidyAdhara munie bIjA munine kahyuM ke A traNamAMthI e narakagAmI che ane eka devaleAkamAM jaze. A sAMbhaLI upAdhyAe temanI 5rIkSA karI, ane te parIkSAmAM peAtAnA putrane narakamAM janAra jANI potAnA prayAsane nirarthaka gaNatA saMsAra vAsanAthI virakta thaI teNe tyAgInA mArga svIkAra karyAM. rAjA maraNa pAmyA bAda vasu rAjA thayA. parvata upAdhyAyapadma upara AvyA ane nArada kAI bIje ThekANe cAlyA gayA. vasu rAjA satya kheAlatA hatA ane satyavAdI tarIke tenI duniyAmAM prakhyAti thai hatI. eka svaccha sphaTika ratnanI zilAnuM Asana banAvI tenA upara siMhAsana sthApana karI vasurAjA sabhAmAM te upara besatA hatA. lAke ati svacchatAne laine te Asanane joI zakatA nahAtA, tethI satyanA prabhAve devA A rAjAnu' siMhAsana AkAzamAM adhara rAkhe che, AvI prakhyAtine pAmyA. eka dvivase nArada parvatane ghera AvyeA. paryaMta veda sabaMdhI ziSyA AgaLa vyAkhyAna karatA hatA, temAM jyAM aja zabda AvyA tyAre pate bakarAMne hAmavA tevA a karyAM. nArade kahyuM, bhAI tArI bhUla thAya che. gurUjIe aja zabde traNa varSanI junI DAMgara ( trIhi) kahI che. kemake (na nAcate kRti bana) je pharIvAra uge nahi te aja kahevAya. ajanA artha bakaro paNa thAya che, chatAM AMhI tenA gauNa atha levAnA che. gurU upadezaka hatA; zruti pazu dharma kathana karanArI che teA ajanA a bakarA laI AvA anatha karI gurU ane zrutine tAre kRSita na karavI joIe. peAtAnA vacana upara ziSyAne apratIti thaze tema jANI pate gusse thaI kahyuM. kharA atha makara che ane gurUe paNa temaja kahyuM che. ApaNe tenA niya karIe. je juTho paDe tenI jIbha kApavI. A arthamAM ApaNA sahA - dhyAyI vasu rAjA pramANa che. nArade tema kabula karyuM. parvatanI mAtAe gupta bAlAvI tene ghaNA vAryA ke beTA, me' paNa tArA pitAnA mukhathI traNa varSanI DAMgara e artha sAMbhaLyeA che mATe nArada pAse mAphI mAga. vasu rAjA satya elaze; ane AmAM tArA jIvanu jokhama thaze. pate kahyu', game tema thAo paNu hu. tA pAchA pharavAnA nahi. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prakAza. putrasnehathI tenI mA vasurAjA pAse gaI. ekAMtamAM putranA tathA nAradane saMvAda kahyo ane teNe haTha karI, game tema karI gurUputrane prANabhikSA ApavAnA Agraha karyAM. rAjA vasu satyavAdI hatA. prathama teA juThI sAkSI bharavA AnAkAnI karI paNa dAkSiNya tAthI; strInA AgrahathI ane gurUputranA snehathI teNe te vAta aMgIkAra karI; kharekhara mAhathI mAhita thaelA jIvA kasoTInA avasare dRDha rahI zakatA nathI, temaja potAnI khyAtino paNa khyAla karatA nathI. vasue hA pADavAthI khuzI thaI gurUpatnI ghera gaI. prAtaHkALamAM parvata ane nArada sabhAmAM AvyA ane pAtapotAnA vivAda saMbhaLAvyA. sabhAnA leAkeAe kahyuM mahArAja vasu tame satyavAda che mATe je satya hoya te kahI ApI A vivAdanA nirNaya karI Apo. kumatithI prerAI dudhdhi rAjAe ajanA atha gurUe bakarA kahyo chetevI sAkSI ApI. A sAkSI ApatAMja najIkamAM rahelA kAka vyaMtara deve tatkALa vasu rAjAne siMhAsana parathI nIcA nAMkhyA, ane pachADIne mArI nAkhyA. ane te marIne narake gayA. asatya khelanAra pApIne tenuM pApa phalIbhUta thayuM. Ama kahI nArada tyAMthI cAlyA gayA. sabhAnA lokoe phITakAra ApelA parvata paNa tyAMthI cAlyA gayA ane adyApi paryaMta jIDI sAkSI ApanAra rAjAnI apakIrtti duniyAmAM phelAtI rahI. mATe game tevA prasaMgamAM satyaja khelavuM paNa snehathI ke lAbhathI prerAI jUDI sAkSI naja ApavI e A kathAmAMthI sAra levAnA che, na satyamapi bhASeta parapIDAkaraM vacaH // loke'pi zrayate yasmAt kauziko narakaM gataH // 61 // bIjAne jevI pIDA thAya tevAM satya vacanA paNa na khAlavAM kAraNa ke leAkamAM paNa sabhaLAya che ke tevAM vacanA melI kauzika narakamAM gayA. 61. 114 vivecana--parane pIDA thAya tenA bacAva karavA mATe asatya khelavuM ema kahevAno Azaya nathI. paNa teve ThekANe kheAlyA vinA mauna rahevu vadhAre sArUM' che. jemake eka rastAmAM cAlatA mANasane zikArI mANase pUchyuM ke AMhIthI riNanu TALu gayelu tame joyuM ? te TALuM jatuM teNe joyuM hatuM. have jo hA pADI te Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka pUrvaka satya belavuM. 115 raste batAve che te pAradhio tene mArI nAMkhe, sAcuM bolavuM e bicArA niraparAdhI jIvonA maraNanuM kAraNa hatuM. Ave ThekANe vicAra karIne teNe evo uttara ApavuM joIe ke te harine vi. nAza na thAya ane asatya paNa na bolAya. te uttara na AvaDe te uttara na Ape te vadhAre sAruM che. paNa DAhyA thaI te ThekANe satya prakAzita karavAnuM nathI e dhyAnamAM rAkhavuM joIe. A te ekaja daSTAMta che. paNa tenA jevA bIjA aneka prasaMgomAM paNa bane rIte sAvadha rahevuM joIe; tathA ahiMsA vrata rUpa pANInA rakSaNane mATe, A bIjA vrate pALa sarakhAM che. satya vratano bhaMga karavA rUpa pALa pheDI nAkhavAthI, ahiMsA rUpa pANI cAlyuM jAya che, ane tethI tRSA rUpa aneka prakAranAM duHkhone anubhava karavo paDe che. buddhimAnee sarva jene upakAraka satya bolavuM joIe, ane thavA sarvArtha sAdhaka maunapaNeja rahevuM, paNa asatya belI sva-para-ne duHkhakartA te naja thavuM. keIe pUchaye chate marmanA jANu manuSya, varanA kAraNarUpa, zaMkAspada, karkaza ane hiMsAsUcaka vacana na bolavuM; paNa dharmane dhvasa thato hoya, kriyAne lepa thata haya, siddhAMtAIne vinAza thato hoya te nahi pUchaye paNa zaktimAnee tene niSedha karavA mATe prayatna karo. cArvAka ane kaulikAdike e asatya bolave karI, A jagatane viDaMbita karyuM che. kharekhara nagaranI khALa sarakhuM te asatya bolanAranuM mukha che ke, jemAMthI malinatAthI bharapura pANI sarakhuM vacana nIkaLe che. dAvAnaLamAM baLelAM vRkSe varSARtumAM kadApi navapallavita thAya che, paNa durvacanarUpa agnithI dagdha thayelAM manuSya sA thatAM nathI. satya vacane mAnane jeTalo AhalAda Ape che teTalo AhUlAda, caMdana, caMdrikA, caMdramaNi ane motI pramukhanI mALAo nathI ApatI. zikhA rAkhanAra, muMDana karAvanAra, jaTA rAkhanAra, nagna rahenAra, ane vastra paherI tapasyA karanAra tapasvIo paNa je mithyA bole te aMtyajathI paNa te niMdanIya thAya che. eka tarapha asatyathI thatuM pApa ane eka bAju bIjAM sarva pApe ekaThAM karI, tulAmAM nAkhI taLavAmAM Ave che, asatya bolavAnuM pApa vadhI jAya che, Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne dvitIya prakAza. paradvArika ane cera pramukhanA hajI koi pratikAra thai zake che, paNa asatya khelanAra manuSyanA kAI pratikAra asatya mUyA sivAya nathI. devA paNa pakSapAta kare che, rAjAe AjJA mAnya kare che, ane agni pramukha paNa zItaLa thaI jAya che; A satya kholavAnAMja phaLe che. alpAdapi mRSAvAdAdrauravAdiSu saMbhavaH / 62 // gati anyathA vadatAM jainIM vAcaM svahaha kA gatiH / / gheADA paNa mRSAvAdathI narakAdikamAM utpanna thavuM jInezvaranI vANIne anyathA kholatAM arere teonI zu' satyavAdInI stuti kare che. jJAnacAritrayormUlaM satyameva vadanti ye / dhAtrI pavitrIkriyate teSAM caraNareNubhiH || 63 // alIkaM ye na bhASante satyavratamahAdhanAH / nAparAdhdhumalaM tebhyo bhUtapretoragAdayaH / / 64 / / je manuSyA jJAna ane cAritranA mUlarUpa satyaneja khole che, te manuSyeAnA pagathI reNuvaDe karIne A pRthvI pavitra thAya che. tathA satyavratarUpa mahAdhanavALA je jIvA asatya kheAlatA nathI teone duHkha ApavA mATe bhUta preta ane sarpAdi kAI paNa samatha thatA nathI. (A pramANe gRhasthAnA bIjA vratanuM svarUpa samApta thayu)63-64 trIjA asteyatanuM svarUpa, cArInu phaLa ane tenA niSedha daurbhAgyaM medhyatAM dAsyamaMgacchedaM daridratAm / adattAttaphalaM jJAtvA sthUlasteyaM vivarjayet / / 65 / / paDe che. te thaze ? 62. durbhAgyapaNuM', preSyapaNuM (paranuM kAma karavo paNu), dAsapaNu (zarIranI parAdhinatA), zarIranu chedAvu ane daridratA, e cArI karavAnAM leAne jANIne (sukhanA arthI gRhasthAe) dhaNInI rajA sivAya vastu levArUpa cArInA tyAga karavA. 65. -:: kai vastu adatta kahI zakAya. patitaM vismRtaM naSTaM sthitaM sthApitamAhitam / adattaM nAdadIta svaM parakIyaM kvacitsudhIH / / 66 / / Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaI vastu adatta kahI zakAya 119 paDI gayeluM, bhulAI gayeluM, naSTa thaelu' ( koI laI gayeluM), gharamAM raheluM, sthApana karelu', ane dATeluM, A sava paraMtu dhana buddhimAna jIvAe dhaNInA ApyA sivAya koipaNa vakhata levu' nahi'. 66. ( cArI karanAra dhanaja le che eTalu nahi paNa sAthe tenuM bIjI paNu nAza kare che. ) ayaM lokaH paraloko dharmoM dhairya dhRtirmatiH / muSNatA parakIyaM svaM muSitaM sarvamapyadaH // 67 // paranuM' dhana cAranAra mANase tenu' dhanaja lUTayuM che eTalu' ja nahi paNa tenI sAthe tene A bhava, parabhava, dharma, dhaiyatA, dhRti ane mati A sa cArelu' che ema samajavuM. kemake dhana lUMTAyAnI gamagInImAM tene A bhava khagaDe che, dhIratA rahetI nathI, zAMtimAM khalela paDe che ane buddhi guma thaI jAya che. mATe eka dhana cAranAre dhanaja luMTayu ema nahi paNa teNe A sarva vastuonA nAza karyo che ema samajavuM. 67. jIhi'sAthI paNa cArInA dASa adhika che ekasyaikakSaNaM duHkhaM mAryamANasya jAyate / saputrapautrasya punaryAvajjIvaM hRte dhane // 68 // eka jIvane mAravAmAM Ave te te mAratAM eka kSaNavAra maranAra jIvane duHkha thAya che, paNa dhananu' haraNa karavAthI tA tenA putra pautrAdi AkhA kuTu ane yAvat jIva paryaMta duHkha thAya che.68. caurya pApadrumasyeha vadhadhAdikaM phalam / jAyate paraloke tu phalaM narakavedanA / / 69 / cArI rUpa pApavRkSanAM leA A bhavamAM vadha aMdhArdikathI ane paraleAkamAM narakanI vedanAe karI bhAgavavAM paDe che. 69 divase vA rajanyAM vA svapne vA jAgarepi vA / sazalya iva cauryeNa naiti svAsthyaM naraH kvacit // 70 // zarIramAM rahela zalyavALA mANasanI mAphaka divase athavA rAtre svapnamAM ke jAgRtamAM cArI karavAvALA mANasa koI paNuM vakhata zAMti pAmatA nathI. cha. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iku dvitIya prakAza mitraputrakalatrANi bhrAtaraH pitaropi hi / saMsajjanti kSaNamapi na mlecchairiva taskaraiH // 71 // temaja cArI karanAranAM mitra, putra, strI, bhAIe, ane mAtA pitAe vigere jema mlecchanI sAthe tema te cAranI sAthe [ rAjaIMDanA bhayathI yA pApanA bhayathI ] eka kSaNamAtra pazu saMsa karatAM nathI. saMbaMdhyapi nigRhyate cauryAnmaMDUkavannRpaiH / cauropi tyaktacauryaH syAtsvargabhAga rohiNeyavat // 72 // cArI karavAvALA peAtAnA sa'baMdhIneA paNa maMDukanI mAphaka rAjae nigraha kare che. ane cAra hAya tA paNa cArInA tyAga karavAthI rAhiNIyAnI mAphka svargane bhogavanAra deva thAya che. ( te anne dRSTAMte khatAve che). ennAtara nAmanA nagaramAM mUladeva rAjA rAjya karatA hatA. tenA rAjyamAM cAranA eTale badhA upadrava vadhI paDayA hatA ke, dhana mAla vinAnAM sa MkhyAbaMdha kuTu e nirAdhAra sthitimAM AvI paDayAM hatAM. eka divase prajAnA AgevAna leAkAe ekaThA thaI rAjAne vijJapti karI ke, he rAjan kAMtA cArAthI amArA dhana mAlanuM rakSaNa karo, nahitara amane rajA Ape| tA bIjA nirUpadrava rAjyamAM jaI ne rahIe. A sAMbhaLatAMja rAjA ekadama AvezamAM AvI gayA ane elI uThayA ke, ahA! mArI prajA ATalI badhI duHkhI ! are ! mArA nimakahalAla kATavALa zuM kAMI khakhara rAkhatA nathI? tatkALa rAjAe keTavALane khelAvyA, keTavALa udAsIna cehara rAnA sanmukha hAtha joDI kahevA lAgyA, mahArAja ! ame sarve nirdoSa chIe, ame AkhI rAta cArAnI zodhamAM chIe, paNa ceArA hAtha lAgatA nathI. chatAM ApanA mAnavAmAM na Ave te, A kATavALamudrA bIjAne arpaNa karI. rAjA stabdha thaI gayA. cora kAi mahAna pracaMDa ane zakita mAna jaNAya che. kATavALa vigere nirdoSa hoya e tenA caherA ane vacanA parathI jaNAI Ave che. sabhA visarjana karI cAra zeAdhavA mATe rAjA pAte gusa khaDraga laI nIkaLI paDayA. cAranAM sthAnake rAjA ghANa karyAM, Akhare thAkI eka devalamAM sUI gayA. madhya rAtrinA samaye kAi eka maMDuka nAmanA cAra tyAM AbhyA, ane uc Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAro karavA upara maMdUkAranuM daSTAMta. svare be ke AMhI koNa sute che? rAjA kapaTathI be ke huM e paradezI kApaDI chuM. cAre paradezI jANIne kahyuM, cAla mArI sAthe, tane dhanavAna banAvuM. rAjA tenI pachADI gaye. eka zeThanuM ghara phADI ghaNuM dhana kADhayuM, ane rAjAne mAthe te upaDAvyuM. tyAMthI eka jaNe udyAnamAM jaI eka bhayarUM ughADayuM, rAjA sahita cAra aMdara gayo. tyAM nAgakumArI sarakhI eka yuvAna strI hatI. tene re kahyuM, bena ! A Avela ApaNA atithinA paga dhoI nAMkha, bhAIne hukama thatAMja eka kUvAnA kinArA upara tene laI jaI tenA paga dhovA beThI. tenA pagane kemaLa sparza lAgavAthI A keI uttama manuSya che, ema nirNaya karI dayA ane snehanI lAgaNIthI te strIe kahyuM ke paga dhovAnA miSathI huM tane A kuvAmAM pheMkI devAnI hatI, paNa tArA upara mane sneha Ave che mATe tArI bhalA mATe kahuM chuM ke AMhIthI tArAthI nasAya tema nAsI ja. sajA zUravIra chatAM avasara oLakhI tyAMthI cAlyA gaye. pitAne bacAva karavA mATe rAjA keTaleka dUra gaye eTale teNIe buma pADI ke bhAI, A mANasa nAsI jAya che. cAra khaga lai pAchaLa thaye, tene najIka Avate joI eka pattharanA ta thAMbhalA pAchaLa rAja bharAI gaye. krodha karI te sthaMbha upara khagane prahAra karI te mANasane meM mArI nAMkhe ema aMdhakAramAM nirNaya karI cora pAchA pharyo. cora maLavAthI rAjA khuzI thaI mahelamAM AvI suI rahe. bIje divase rAjA zaheramAM pharavA nIkaLyo ane te cArane eka ThekANe vastra tuNavAne baMdha karate jeI oLakhI, mukAme AvI, tene bahu mAnathI belAvI lAvavA keTavALane mokalyA. te mANasone pAse AvelAM joI cera camakyo, pelo mANasa marAyo nathI ema tene khAtrI thaI. pelA mANasee rAjA pAse AvavA kahyuM. vagara AnAkAnIe te teNe svIkAryuM. te sabhAmAM A sajAe bahumAna karI Asana upara besAryo ane kahyuM ke tArI bena ane Apa. corane nirNaya thaze ke te mArI benane jANanAra pateja che. cere pitAnI bena rAjAne ApI. rAjAe teNInA upakArane Aphlo vALI ApI tene rANI karI rAkhI. cerane sArI nokarImAM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1e. datIya prakAza. rAkhe ane haLave haLave kAryaprasaMge tenI pAsethI dravya rAjAe kaDhAvavA mAMDayuM. jyAre sarva dravya khAlI thaI gayuM tyAre ceranI bena pitAnI rANIne puchyuM ke hajI tenI pAse keTaluM dhana che? rANIe javAba Ape ke have tenI pAse kAMI nathI. pachI rAjAe jenuM dhana cerAyuM hatuM tene pAchuM ApI dIdhuM ane te maMDuka zerane - mArI naMkhAvyuM. A pramANe corI karanAra cAra je pitAne saMbaMdhI hate te paNa rAjAe tene mArI naMkhAvyuM. mATe cerI karanAra * kadI sukhI tathA vizvasaniya thatuM nathI ema jANuM cerIne tyAga kara. e maMDuka ceranI kathA kahI. - have rAhaNIyA coranI kathA kahe che. rAjagRhI nagarImAM paramahaMta zreNIka rAjA rAjaya karate hate tene abhayakumAra buddhinidhAna putra hatuM. rAjagRhInA najIkamAM AvelA vibhAragiri pahADanI guphAmAM lehakhura nAmano cora raheto hatA. te rAjagRhInI prajAnA jAna mAlanI corI karI AjIvikA - calAvato. rehiNI nAmanI strIthI rehaNIo nAmane tene eka putra thiyo. pitAnA maraNa avasare teNe rehaNIAne belAvI kahyuM, beTA ! eka mArI zikhAmaNa mAnya kara. putra khuzI thaI bolya, pitAjI, khuzIthI kahe, tame mArA hitanuM ja kahetA hazone ? lohakhure kahyuM, , AMhI keTalIka vakhata mahAvIradeva nAme sAdhu samavasaraNamAM besI 'dharmadezanA kahe che te tAre sAMbhaLavI nahi, kemake te mANasene ADuMavaLuM samajAvI sAdhu banAvI de che. "kharekhara mehAMdha hatabhAgya jIne ke svArtha che! A prabhunI dezanA sAMbhaLaze te "mAre chokare corI karavAnuM mUkI deze, A AzayathI chokarAne ke ( ADe raste pitAe daryo." mAtA pitA upara bALakane vizvAsa avarNanIya hoya che. je teNe kahyuM te hitakArI jANa putre svIkAryuM. pitA maraNa pAmyA. pAchaLathI rehaNIo paNa kuLaparaMparAthI Avela dhaMdheja karavA lAgyo. kharekhara ghaNI vakhata guNa ke avaguNa e vArasAmAM utare che. eka divasa samavasaraNa pAse thaI te jatuM hatuM. bIje raste ghaNo pheramAM hatuM tethI te ja raste te cA. pitAnI AjJA ulaMghana karavAnI bIkathI te prabhunuM vacana Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvahiMsAthI paNa perIne reSa adhika che. 121 cana saMbhaLAI jAya mATe kAnamAM AMgaLI nAMkhI utAvaLa utAvaLe AgaLa cAlyuM. teTalAmAM tenA pagamAM jorathI kAMTe pasI gaye, te hAthavatI kADhavAnI tene pharaja paDI teTalAmAM tenA kAnamAM vIraprabhunI dezanAnA zabda AvyA, ke deve jamInathI cAra AMgaLa adhara rahe che, temanA gaLAmAM puSpanI mALA karamAtI nathI, temanI AMkha mIMcAtI nathI; ane nirogI zarIravALA hoya che. ATalA zabda kAnamAM AvatAM tene bahu dukha thaI AvyuM. kAMTe kADhI tyAMthI tatkALa AgaLa cAlyA gaye, ane te zabda bhUlI javA mATe prayatna karavA lAge. rehaNIAe anukrame corI karatAM tenA pitA karatAM paNa adhika trAsa zaheramAM vartAvyuM. leke pikArathI cAra pakaDavAnuM kAma abhayakumAre mAthe lIdhuM. ghaNA prapaMcathI cerInA mAla muddA sivAya abhayakumAre tene pakaDI rAjA AgaLa uo karyo. corIne muddo sAbIta na thavAthI rAjAne tene choDI mUkavAnI pharaja paDI. cheDI mUkatAM abhayakumAra tene pitAne maMdire laI gayo. snAnapAna karAvI bhejanamAM caMdrahAsamadirA dahIne ThekANe tene khavarAvI bezuddha karI dIdhe, ane tatkALa devabhuvana jevuM maMdira zaNagArI eka zayyAmAM suvADI dIdhe. AjubAju divyarUpA navayauvinA vezyAone devIonuM rUpa dhAraNa karAvI ubhI rAkhI. divyarUpavALA mANasane deva chaDIdAra banAvI sAkSAta devabhuvananA AkA2mAM tene goThavI te sarvane keTalIka sAMketika samajutI ApI, kharuM rahasya jANavA mATe chupI rIte abhayakumAra tyAM raho. thaDAja vakhatamAM tene nize kAMIka e che thaye. ucADI jevA lAge te devabhuvanamAM pitAne rahele joyo. teTalAmAM kRtrima devaganAo jaya jaya naMdA, jaya jaya bhaddA, zA zA puNya karyo ke deva bhUmimAM janma pAmyA. AvA te devAMganAnA zabdo sAMbhaLI cera cakita thaI gaye. huM cora kayAM ane devabhavana kayAM ? Ate svapna ke iMdrajALa ! teTalAmAM te chaDIdAra deva bole ke bolo bhAI, tame amArA svAmIpaNe navIna Teva utpanna thayA che, te pUrva bhave zuM zuM punya karyA ane zA zA pApa karyo te sarva kahI Ape. cAra vicAramAM paDe ke A zuM kahe che? zuM sAcuM ja Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1rara dvitIya prakAza devaloka paNa pelA mahAvIradevanAM meM vacane sAMbhaLyAM hatAM ke devatAo jamInathI cAra AMgaLa adhara rahe che te Ate jamIna upara kema rahelAM dekhAya che? devatAnI AMkho na mIMcAya ema mahAvIradeve kahyuM hatuM ane A sarvanI AMkhe te mIMcAya che puSpanI mALA paNa karamAya che, mATe mahAvIra devanA kathanamAM ne AmAM taphAvata zA mATe ? khare! abhayakumAranuM mane pakaDavAnuM kapaTa te na hoya ? Ama vicAra kare che, tevAmAM AkSepa karI chaDIdAra be , bolo, pUrva bhave zuM zuM puNya pApa karyA che tenI noMdha laI pachI tamAre janmAbhiSeka karIe. pApa zuM zuM karyA te zabdanI tathA mahAvIranAM vacanathI virodha Avate joI cara cetI gaye. te be pUrvajanmamAM dAna dIdhAM, tapazcaryA karI, zrAvakanAM vate pAlyAM, brahmacarya pAlyuM, tethI devalokamAM huM deva thaye chuM, chaDIdAra kahe che, te ThIka paNa pApa zA zA karyA te kahe. cora bolyo, pApa kare te zuM devalokamAM vaLI AvI zake? meMte jAe pApa karyuM nathI. chaDIdAra kahe che ke kAMI AkhI jIMdagI dharmamAM jatI nathI, mATe pahelAM kAMI corI karI hoya, jArI karI hoya te kahI Ape, cAra kahe che huM brahmacArI hatA ane cerI te mArI jIMdagImAM meM karI ja nathI. A zabda sAMbhaLI abhayakumAra tyAM AvI bheTI paDayA, ane bolyA, bhAI tArA je buddhimAna mane kaMI maLyuM nathI. mArAthI tuM vadhI gayo, sAkSAt corI karI che chatAM kaI rIte baMdha namAM na sapaDAya. cora bolyA ke e vAta pachI, paNa madirA pAIne devalekamAM mokalavAnuM sAhasa tamArA sivAya bIjo keNa kare ! abhayakumAre zaramAI nIcuM joyuM. cAra bolyo mahAvIra devanAM cAra vacane kAne na paDyAM hota te Aje mArI kharekharI viTabanAje hatI. ahA! mArA pitAe mane te mahA prabhunA vacanathI vegaLa rAkhyo, mane Thage. pitA rUpe tene mAro vairI samajuM chuM. zuM svArtha! zuM ajJAna ! kevI hAMdhatA! ke je karUNAsamudra parepakArI jagatanA baMdhuM tulya te prabhune pAkhaMDImAM lekhAvyA! abhayakumAra ! te prabhunA cAra vacanathI huM maraNamAMthI bacyo, te jeo te mahA prabhunA vacane niraMtara sAMbhaLe che, teo sarvathA maraNanA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ corI na karavAnuM phaLa 123 pherAmAMthI bacI jAya temAM navAI zuM? A pramANe kahI pitAne pUrvane ItihAsa saMbhaLAvI, jenuM dhana zrI vigere lIdhuM hatuM te sarva abhayakumArane sAthe laI jaI batAvI ApyuM, ane sarvane te saMpAvI daI, mahAvIra deva pAse cAritra grahaNa karyuM. pAMca mahAvrate pALI, ujavaLa dhyAne maraNa pAmI devalokamAM devapaNe utpanna thaye. jema mahA corI karanAra cera paNa cerIne tyAga karavAthI devapaNe pedA thayo, tema sarva lokee carIne tyAga kare, ke jethI pitAne A bhavane parabhava bane sudharI jAya. A pramANe rohaNIA coranI kathA samApta thaI dUre parasya sarvasva, mphttuNmupkrmH| upAdadIta nAdattaM tRNamAtramapi kacit / / 73 // are bIjAnA sarva dhana coravAne prayatna te dUraja rahe, paNa eka tRNamAtra jeTaluM keInuM adatta manuSyae keIpaNa vakhata na levuM joIe. corI na karavAnuM phaLa. parArthagrahaNe yeSAM niyamaH zuddhacetasAm / abhyAyAnti zriyasteSAM svayameva svayaMvarAH // 74 // anarthA dUrato yAnti sAdhuvAdaH pravartate / svargasaukhyAni DhokaMte sphuTamasteyacAriNAM // 75 // je zuddha cittavALA manuSyane bIjAnuM dhana grahaNa karavAne niyama che, teone spevarAnI mAphaka pitAnI meLeja lakSmI sanmukha AvI maLe che, te anartho dUra thaI jAya che. duniyAmAM kIrti phelAya che, ane corine tyAga karanArane prakaTa rIte svarganAM sukhe paNa AvI maLe che. 74-75 gRhasthanA trIjA vratanuM svarUpa samApta thayuM. have gRhasthanA cothA vratanA saMbaMdhamAM kahevAmAM Ave che. paMDhatvamidriyacchedaM vIkSyAbrahmaphalaM sudhiiH| bhavetsvadArasaMtuSTo'nyadArAn vA vivarjayet // 76 // napuMsakapaNuM tathA IdriyanA chedAvApaNAdikane abrahmacaryanAM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 - : :: dvitIya prakAza phale jANIne buddhimAna manuSyae pitAnI strImAM saMtaSita thavuM ane parIne tyAga kara. 76. viSayanI ramaNikatA ane tenuM pariNAma. ramyamApAtamAtreNa pariNAmetidAruNam / kimpAkaphalasaMkAzaM tatkaH seveta maithunam // 77 // kampaH svedaH zramo mUrchA bhramiglAnirbalakSayaH / rAjayakSmAdirogAzca bhaveyumaithunotthitAH // 78 // kipAkanAM (eka jAtanAM jherI vRkSanAM) phala sarakhA, dekhAva mAtra rama Nika paNa pariNAme bhayaMkara dukha ApanAra, mithunanI keNa sevA kare kaMpa, paraseve, parizrama, mUcha, bhUmi, lAnatA, nirbaLatA, kSaya ane bhagaMdarAdi mahArega mithuna sevavAthI lAgu paDe che. 77-78 yoniyaMtrasamutpannAH susUkSmA jNturaashyH| pIDayamAnA vipacaMte yatra tanmaithunaM tyajet / / 79 // cenI rUpIyaMtramAM aneka sUkSama jaMtuo utpanna thAya che, teo tene viSe dabAvAthI maraNa pAme che, mATe temathunane tyAga karavo. 79. -(0)+ -- kAmazAstrano banAvanAra vAsAyana paNa kahe che ke raktajAH kRmayaH sUkSmA mRdumdhyaadhishktyH| janmavartmasu kaDUtiM janayanti tathAvidhAm // 80 // lehIthI pedA thayela, sUphama, mRdu, madhyama, adhika zakitavALAM kamIe, strInA penImArgamAM tathA prakAranI potapotAnI zakatvanusAra) kharaja utpanna kare che. 80. strIsaMbhogena yaH kAmajvaraM praticikIrSati / sa hutAzaM ghRtAhutyA vidhyApayitumicchati // 81 // varaM jvaladayaH staMbha pariraMbho vidhIyate / na punarnarakadvAraM rAmAjaghanasevanam // 82 // sI saMbaMdhI viSaya sevana kare karI je manuSyo kAmarUpa javarane zAMta karavA Icche che te baLatA agnimAM ghI hemIne agnine Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIethI guNene nAza thAya che te, tathA tenA dUSaNe batAve che. 15 bujhAvavAne che. arthAta tethI zAMti nathI thatI paNa ulaTI vizeSa IcchA dIpta thAya che. agnithI jAjavalyamAna thayelA leDhAnA naM. bhane AliMgana karavuM te sAruM che, paNa narakanA dvAra khulya strIonA jaghananu-ninuM sevana karavuM te zreSTa yA kalyANakArI nathI. 81-82. strIothI guNone nAza thAya che te tathA tenA dUSaNo batAve che. satAmapi hi vAmadhUdAnA hRdaye padam / abhirAmaM guNagnAmaM nirvAsayati nizcitam // 83 // vaMcakatvaM nRzaMsatvaM caMcalatvaM kuzIlatA / iti naisargikA doSA yAsAM tAsu rameta kH|| 84 // prAptuM pAramapArasya pArAvArasya pAryate / strINAM prakRtivakrANAM duzcaritrasya no punaH / / 85 // nitaMbinyaH pati putraM pitaraM bhrAtaraM kSaNAt / AropayaMtyakAryepi durvRttAH prANasaMzaye // 86 // bhavasya bIjaM narakadvAramArgasya dIpikA / zucAM kaMdaH kalermUlaM duHkhAnAM khaniraMganA // 87 // sat purUSanA paNa hRdayamAM je strI paga Ape (arthAta nivAsa kare) te mane hara guNenA samudAyane nicche tyAMthI te kADhI mUke che. ThagavApaNuM, nirdayatA, caMcaLatA ane kuzIlatA Ato jenAmAM svAbhAvika de rahelA che, tevI strIomAM keNa rati kare? samudrane pAra pAmI zakIe paNa svabhAvathI vakatAvALI strIonA durAcaraNane pAra na pAmIe. AcaraNavALI strIo eka kSaNa vAramAM pitAnA patine, putrane, pitAne ke bhAIne (alpa prajana mATe sUryakAMtA, culanI ane jIvayazAdikanI mAphaka) prANunA saMzayavALA akAryane viSe Arepita kare che. strIo saMsAranuM bIja che, narakanA dvAranA mArgamAM javA mATe rastA batAvanAra dIpikA tulya che. zokanI utpattinA kaMda sarakhI che, ane duHkhanI khANa samAna strI che 83 thI 87. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prakAza. vezyA strInA de. manasyanyadvacasyanyatkriyAyAmanyadeva hi / yAsAM sAdhAraNastrINAM tAH kathaM sukhahetavaH // 88 // mAMsamizraMsurAmizra - manekaviTacuMvitam / je yavana chigva manana / 82 che. api pradattasarvasvAt kaamukaakssiinnsNpdH| vAsopyAcchettumicchanti gacchataH pnnyyossitH||10|| na devAnna gurunnApi suhRdo na ca bAMdhavAn / asatsaMgaratinityaM vezyAvazyo hi manyate // 91 // kuSTinopi smarasamAn pazyantI dhnkaaNkssyaa| tanvatI kRtrimasnehAM niHsnehAM gaNikAM tyajet // 92 // manamAM keI anya purUSa upara prema hoya che, vacanamAM tenAthI vaLI kaI judA sAthe priti rAkhe che, ane vaLI kriyAmAM (kAyAthI) te vaLI kaI judAja purUSa sAthe rame che. AvI vezyA strIo sukhane mATe kevI rIte thaI zake ? jenuM moDhuM, mAMsa khAtI hovAthI mAMsathI durgadhita, madirAthI mizra, ane aneka viTa-jAra purUSothI cuMbana karAyeluM che evuM, ucchiSTa-eThAM bhejananI mAphaka vezyAnA mukhane keNu cuMbana kare? kAmI purUSe potAnuM sarva dhana vezyAne ApyuM hoya, paNa jyAre te nirdhana thaI tyAMthI cAlyA jAya che, tyAre te vezyA jatA kAmI purUSanAM vastro paNa kheMcI levAnI IcchA rAkhe che. (ahA ! keTalI badhI svArthatA, ke niranehatA chatAM mohAMdha purUSa samajI zakatA nathI) vezyAne svAdhina thayela purUSa, niraMtara luccA, jugArI, raMDIbAjAdi, kharAba purUSonI batamAMja AnaMda mAne che paNa deva, gurU, sArA mitro ane bAMdhavonI sebatane bIlakula IcchatuM nathI. dhananI IcchAthI, kaDhIAone paNa kAmadeva samAna jenArI ane kRtrima snehane vistAranArI, sneha vinAnI jesthAne samaju mANase avazya tyAgna kara.. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 parasI gamana ane tenA DhASA parathI gamana ane tenA dASA. nAzaktyA sevanIyAhi svadArA apyupAsakaiH / AkAraH sarvapApAnAM kiM punaH parayoSitaH // 93 // svapatiM yA parityajya nikhapopapatiM bhajeta / tasyAM kSaNikacittAyAM vibhaH konyayoSiti // 94 // zrAvakAe AsaktipUrvaka peAtAnI strI paNa sevavI na joie te sarva pApAnI khANa samAna parastrI mATe tA zuM ja kahevu' ? arthAt parastrI naja sevavI. je strI pAtAnA vahAlA patine mUkI nija thaI anya pati pAse jAya che, tevI kSaNika cittavALI yA kSaNika premavALI anya strIne vizvAsa ze ? arthAt tenA vizvAsa naja rAkhavA. 94. parastrImAM Asakta purUSAne zikhAmaNa. bhIrorAkulacittasya duHsthitasya parastriyAM / ratinayugyate nuM-muna zova || 11 || eka zvAnane maithuna sevana karavAmAM anya zvAnA taraphathI je je bhaya rahelA che tathA te vakhatanI tenI jevI sthiti hAya che, tevA janAvaronI mAphaka parastrImAM Asakata thayelA purUSane, anya taraphathI bhaya, cittanI AkuLatA ane game tevI jamIna upara paDayA rahe vApaNuM, vigere saMkaTA bhAgavavAM paDe che. mATe parastrImAM pazunI mAphaka rati karavI te uttama manuSyane lAyaka nathI. 95 prANasaMdehajananaM paramaMvairakAraNam / lokadvayaviruddhaM ca parastrIgamanaM tyajet // 96 // sarvasvaharaNaM baMdhaM zarIrAvayavacchidAm / mRtazca narakaM ghoraM labhate pAradArikaH // 97 // svArarakSaNe yatnaM vidadhAno nirantaram / jAnannapi jano duHkhaM paradArAn kathaM vrajet // 98 // vikramAkrAMta vizvapi parastrISu riraMsayA / kRtvA kulakSaya prApa narakaM dazakandharaH // 99 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ka, dvitIya prakAza. prANanAzanA saMdehane utpanna karanAra, parama vairanuM kAraNa ane A leAka tathA paraloka virUddha parastrI gamanane tyAga kare. padArAmAM Asakata purUSo A lekamAM (rAjA taraphathI) sarva dhananuM haraNa, baMdhana, ane zarIranA avayanuM chedana e Adi dukhe pAme che tathA maraNa pAmyA bAda ghara narakamAM jAya che. pitAnI strI upara kaI kharAba najara kare tenA rakSaNa mATe niraMtara yatna karanAra, ane svasIne kharAba AcaraNethI utpanna thatAM duHkhonA anubhava karanAra mANase parastrI gamana A mATe karavuM joIe? (kAraNa pitAnI mAphaka tenA patine paNa duHkha thatuM ja haze ne.) jeNe potAnA parAkramathI A vizvane svAdhIne karyuM hatuM te mahA parAkramI rAvaNa paNa parastrI ramavAnI IcchAthI kula kSaya karI narakamAM gayA. 95 thI 9 vivecana-rAvaNanuM caritra suprasiddha che, para strI sAthe kriIDA karavAnI IcchAthI teNe sItAnuM haraNa karyuM hatuM. vibhISaNa nAmanA tenA bhAI e tene ghaNuM samajAvyuM, paNa rAmacaMdrajIne sItA pAchI na apI. AkharamAM samacaMdra tathA lakSamaNanI sAthe yuddhamAM tene utaravuM paDyuM, ane eka strI mATe potAnA kuLane nAza karI aMtamAM raNa zayyAmAM lAMbI nidrAe tene suvuM paDayuM ane maraNa pAmI narakanI ghora yAtanAo sahana karavI paDI. mATe pitAnuM kuzaLa IcchanArA sapurUSoe avazya parastrIne tyAga kare. lAvaNyapuNyAvayavAM padaM sauMdaryasaMpadaH / kalAkalApakuzalAmapi jahyAt parastriyAM // 100 // lAvaNyatAe karI pavitra avayavALI, sauMdaryatAnI saMpadAnA ghara samAna, ane kalAnA samudAyamAM kuzaLatAvALI paNa strIne tyAga kare. 100 AvA guNovALI parastrIne tyAga karanAra mahApurUSanI stuti kare che. akalaMkamanovRtteH parastrIsaMnidhAvapi / sudarzanasya kiM brUmaH sudarzanasamunnateH // 101 // :x: -- Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * parasInA tyAga karanAra sudarzana zeThanI kathA, 19 potAnA upara Azaka thaelI pUrvakata guNAvALI parasInI pAse paNa je mahAzayanI vRtti niSkalaMka rahI che, tevA zAsananI unnati karanAra, sudarzana zreSThinA guNAnI ame keTalI stuti karIe ? temanA saMbadhamAM ameA keTalu' melIe athavA zu' melIe ? arthAt teonA saMbaMdhamAM jeTaluM elIe teTalu' enDru ja che. 101 sudarzana zeThanu caritra kahevAmAM Ave che--pUrve aMga dezamAM tilaka samAna zreSTha caMpAnagarImAM dadhivAhana rAjA rAjya karatA hatA. mahA kulavAn ane devAMganA tulya rUpavALI abhayA nAmanI tene paTarANI hatI. teja zaheramAM vRSabhadAsa nAmanA paramArhata bhakata zreSTi rahetA hatA. tene yathAtha nAmavALI ahuddAsI nAmanI suzIlA strI hatI. tene anukrame zubha svapnAthI sUcita sudarzana nAmanA putra thayA. samagra kaLAomAM pravINa thayelA putrane pitAe uttama kuLanI suzIlA maneAramA nAmanI kanyA paraNAvI. sadgurUnA saMcAge sudarzana ane manAramA parama arhad bhakate thayA ane khAra tratA rUpa gRhastha dharma temaNe svIkAryo. kharekhara ajJAnAMdhakAra dUra karavA mATe gurU sivAya bIjo kAI prakAza samatha nathI. teja rAjAnA kapila nAmanA pusahita sAthe sudarzanane gADhamaitrI thaI. sudarzananA dhArmika temaja svAbhAvika guNAthI AkaoMelA kapila potAnA keTalAka vakhata tenI pAseja vyatIta karatA hatA. peAtAnA patine ghera meADA AvatA joI strI kapilAe ghera mADA AvavAnuM kAraNa pUchyuM. guNAnurAgI kapile peAtAnA mitra sunanA guNAnu` kapilA AgaLa varNana karI jaNAvyu` ke mahA guNavAna ane rUpavAna sudarzananI mitratAthI mArA AtmAne dhanya mAnuM chuM ane divasanA mATI bhAga te sadguNInI sAmatamAM pUrNa karU chuM. tethI mADuM avAya che. patimukhathI sudarzananA guNA sAMbhaLI vagara dekhe paNa kapilA tenA upara mAhita thaI paDI. kharekhara amRta paNa nirvAMgI manuSyAne viSa tulya thaI pariName che. game te prayAge kapilAe sudarzanane maLavAnA niya karyAM. eka divase kapila bahAra gAma gayA. te avasara joi kapilA Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 dvitIya prakAza sudarzana pAse AvI ane "tamAre mitra ghaNe bImAra che mATe tamane bolave che ema kahI ubhI rahI." sarala hadayanA sudarzane te vAta kharI mAnI ane mitrane maLavAne kaI paNa mANasane sAthe lIdhA sivAya kapilA sAthe cAlI nIkaLyA. gharamAM jaI kApalAne kahyuM mAro mitra kayAM che? teNe kahyuM aMdara agAzImAM che, AgaLa jAo. sudarzana AgaLa cAle eTale kapilAe dvAra baMdha karyA sudarzana zaMkAye. kapila kayAM che? pharI pUchayuM. kapilAe javAba Ape, kapilane badale Aje kapilAneja maLe. mArA patinA mukhathI tamArA guNa sAMbhaLyA tyArathI mArI manavRtti tamArA tarapha lalacAI hatI. have Aje mArI prArthanA saphaLa kare ane mane zAMti Ape. sudarzana ekAeka strInA kahevAthI manuSya sAthe lIdhA sivAya pitAnuM paranA gharamAM AvavuM thayuM tene pazcAttApa karavA lAgyA. paNa A pazcAttApa nakAme hate. pANI pIne ghara pUchavA jevuM thayuM, kapilA tene mUke tema nahatI mehAMdha manuSyane kartavyAkartavyane viveka hotuM nathI. kapilA sudarzanane vaLagI paDI. tAtkAlika buddhivALA sudarzane khullA hRdayathI dIlagIra thaI javAba Ave, kapilA! tamAruM kahevuM huM mAnya rAkhI zakatuM nathI kAraNa ke vidhAtAe mArA suMdara rUpa sAthe napuMsakapaNane deza sAtheja dAkhala karyo che, arthAt huM napuMsaka chuM. daDha hRdayavALA manuM nA hRdayamAM IcchA sivAya vikRti thatI nathI. kapilA vilakhI thaI gaI ane tatkALa sudarzanane javA mATe dvAra khelI ApyuM. sudarzana ghera Avyo ane havethI sAthe sahAyaka lIdhA sivAya koIne ghera vagara prasaMge na javuM te nirNaya karyo. Idra mahecchavane divasa hate. sArAM sArAM vastrAbhUSaNe paherI sarva loke bahAra jatAM hatAM, abhaya rANI paNa kapilA purohitenI sAthe rathamAM besI pharavA nIkaLI. tevAmAM AjubAju devakumAra jevA cha puthI gherAelI eka strIne kapilAe joI abhayAne pUche che, bAI sAheba ! A bhAgyavAna strI koNa che? abhayAe javAba Ape, ApaNA nagaranA prakhyAta dharmiSTha zeTha sudazananI A strI che ane cha putro tenA che. kapilA hasIne bolI Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parastrIne tyAga karanAra sudarzana zeThanI kathA. 13 bAI:sAheba! tene putro kayAMthI hoya? rANIe javAba Ape. kapilA A zuM bole che ? purUvALI strIne putro na hoya tyAre kane hoya? kapilAe javAba Ape, tene svAmi purUSArtha rahita che. A pramANe kahI pitAnA sarva vRttAMta rANune jaNa. abhayA hasIne belI, are mugyA! sudarzane tane ThagI che. te para strI tarapha napuMsaka che paNa svastrI tarapha napuMsaka nathI. kapilA jarA moDhuM caDAvIne bolI, ThIka che, huM te mugdhA chuM ane mane ThagI che, paNa tame te catura chene! abhayA bolI, mArA hAthanA spa thI to patthara paNa gaLI jAya te purUSanI vAta ja zI karavI ? kapilAe kahyuM. ATale badhe garva rAkhe che tyAre have tame sudarzana sAthe vilAsa karazeja. mAnanA AvezamAM AvI jaI abhayAe pratijJA karI ke je sudarzana sAthe vilAsa na karUM te agnimAM praveza karI baLI maruM. kharekhara ajJAnI manuSyane mAna kayAM karavuM tenI khabara paDatI nathI. tethI ja potAnI maryAdA ane dharmane oLaMgI rANIe anarthakArI pratijJA karI. mahotsavamAM pharI sarva kaI pitapatAne ThekANe gayA. abhayAnA hadayamAM ciMtA agni saLagavA lAge. zAMta karavA mATe pitAnI dhAva mAtA paMDitAne bolAvI pitAnI pratijJA jaNAvI. paMDitAe pratijJA mATe Thapako ApyuM ane kahyuM ke A pratijJA teM ThIka nathI karI, kemake sAdhAraNa jainIo paNa parastrI sAthe sodara tulya vRtti rAkhe che te Ate dharma dhuraMdhara sudarzananA saMbaMdhamAM kahevuM ja zuM ? abhayAe jaNAvyuM, te huM jANuM chuM paNa have thaI te thaI, mATe kaI upAya karo ke jethI mArI pratijJA saphaLa thAya. paMDitAe tapAsa karI jaNAvyuM ke AThama caudaza sudarzana pisaha karI rAtre zunA gharamAM kAryotsarga mudrAe dhyAnamAM rahe che. te rAtre tene AMhI upADI lAva. eka divase kaumudi mahotsavane divasa hatuM. rAjAe DhaDhare pITAvyA ke nagaramAMthI sarva strI purUSoe bahAra nIkaLI javuM ane rAtri divasa vanamAM AnaMdathI gujAre. te divasa cemAsI caturdazIne hovAthI zeThe vicAryuM ke mane dharmamAM khalela paDaze, rAjA pAse bheMTaNuM mUkI te divasa zaheramAM dharmadhyAnamAM rahI gujA Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra dvitIya prakAza ravA araja karI. rAjAe tene dharmiSTa hevAthI rajA ApI. zeThe divasa citya paripATImAM gujArI. rAtre piSadha karI zunya grahamAM kAryotsargamAM rahyo ane prAtaHkALa thayA sivAya game tevA upasarga thAya te paNa calAyamAna na thavuM te abhigraha karyo. A vAtanI khabara paMDitAne paDI. paMDitAe abhayAne kahyuM ke jo tuM Aje bahAra na jAya te tAruM kAma thAya. abhayAe peTamAM dukhavAnuM bahAnuM kADhI rAjA pAsethI zaheramAM rahevAnI rajA meLavI. cekIne jApa pUrNa hate eTale sudarzanane aMdara kema lAve te vicAramAM paMDitA dhaMcAI. Akhara evA nirNaya upara AvI ke devanI mUrtinA bahAnAthI tene aMdara laI ja. pachI kAmadevanI ubhI mUrti gADI upara caDAvI paMDitA rAjagaDhamAM laI gaI. ekadAranA pUchavAthI teNe te mUrti dekhADI ane jaNAvyuM ke rANI sAheba Aja bahAra javAnAM nathI mATe mUrtionuM pUjana karavA sArU rAjagaDhamAM laI javAmAM Ave che. be cAra mUrtio tevI rIte laI jaI kAyetsaga mudrAe dhyAnamAM rahelA sudarzanane gADI upara caDAvIabhayA rANI pAse lAvI mUkyA. pitAnA mane pUrNa thayA samajI abhayA najIka AvI hAvabhAva karavA lAgI. sudarzana dhyAnamAM jAgRta hate. upasarga A jANI te vadhAre daDha thate cAlyA. abhayA kahe che ke, tamAre mATe meM A badhI mahenata karI che mATe mane zAMta kare. sudarzana bole nahi, abhayAe hAtha pakaDa, AliMgana karyuM ane kAmotpanna karavAnI pitAmAM jeTalI cAtarI hatI te sarve vAparI cukI, paNa patthara upara pANI DhaLavA mAphaka nirarthaka thayuM. abhayA gussa karI bolI, sudarzana mAruM kahevuM mAnya kara. huM tuSTamAna thaI te rAjaya badhuM tAre Adhina che ane reSAyamAna thaI te A tArUM jIvitavya paNa nathI ema nizcaya rAkhaje. paNa sAMbhaLe keNa? A pramANe AkhI rAtri sudarzanane manAvatAM gaI. Akhara prAtaHkALa thate jANI pitAnuM kAma siddhi na thayuM ane have ulaTa phajete thaze ema jANI pitAne hAthe pitAnA zarIra para keTalAka jakhama karI pikAra karI uThI ke deDe doDe, keI mANasa aMtApuramAM paDe che, ane mArI AbarU luMTe Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parIne tyAga karanAra sudarzana zeThanI kathA. 137 che. kharekhara strIonA prapaMce ya caritrane pAra keI pAmatuM nathI. cekIdAre deDI AvyA ane keTalIkavAre rAjA paNa AvyA. sudarzanane rAjAe eLakhe. abhayAe rAjAne jaNAvyuM ke ociMte A mANasa mahelamAM dAkhala thaye ane mAruM zIyaLa luMTate hato. meM pokAra karI mAruM rakSaNa karyuM che. rAjA sudarzanane pUche che, zeTha ! AmAM satya zuM che te jaNAva mane tArA vacana upara bhare che. zeThe vicAra karyo ke je huM satya kahIza. te sajA strIne mArI nAkhaze, ema jANI zeTha mauna rahyA. ghaNuM pUchayAM chatAM jyAre zeThe uttara na Ape tyAre rAjAe gusse thaI zULIe caDAvavAne hukama karyo. zeThane zaheramAM thaI zaLIe devA laI jatAM joI zaheramAM hAhAkAra thaI rahyo. tenI strI mane ramAne khabara thaI. satI mane ramAe gRha cityamAM jaI zAsana devIone vijJapti karI ke je mAre svAmI nirdoSa hoya te zAsanAdhikAtu devadevIo mane sahAya karajo; ane pite svAmInuM kalaMka dUra na thAya tyAM sudhI kAryotsarga karI dhyAnasthapaNe rahI. sudarzanane bahAra laI gayA. zuLIupara caDAvavAnI taiyArI kare che. satya te satyaja. e chupuM raheja nahi. satI maneramAnI lAgaNI ane sudarzananI satyatA prakaTa karavA zAsanAdhiSThAtR devIe zuLInuM siMhAsana karI dIdhuM ane satyane jayajayakAra thaye, rAjA tyAM Avyo. sudarzana pAse potAnAM ajANapaNAnA aparAdhanI mAphI mAgI ane hAthI upara besADI rAjA sabhAmAM laI gaye. abhayAre khabara paDavAthI gaLe phAMso khAI te marI gaI ane dhAva mAtA nAzI gaI. zeThe ghera AvI duHkhadAI saMsAravAsathI virakata thaI cAritra grahaNa karyuM ane ekala vihArI thaI zunAM vane, jaMgala, pahADe, guphAo ane rAmAM dhyAnastha rahI Atma sAdhanamAM te sAvadhAna thayA. paMDitA nAzI, pATalIputra zaheramAM devadattA vezyAne tyAM rahI. tenI AgaLa sudarzananA rUpaguNa ane dharyatA vigerenuM varNana karyuM. eka divasa sudarzana muni pharatA pharatA pATalIputranA vanamAM dhyAnastha rahyA hatA. kArya prasaMge AvI caDelI paMDitAe tene joI, eALakhI, pitAnI svAminIne vAta kahI. teNe tene pitAne tyAM lAvavA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 dvitIya prakAza kahyuM. muni paNa dhyAna pUrNa karI AhAra arthe pharatA tyAM AvI caDayA. vezyAnA varanI khabara na hovAthI teo aMdara gayA. vezyAe A divasa hAvabhAva karI calAyamAna karavA prayatna karyA paNa te nirarthaka gayA. sAMje thAkIne vezyAe javA dIdhA. te tyAMthI nIkaLI vanamAM kAryotsarge rahyA. abhayA rANuM ArtadhyAne marIne vyaMtarIpaNe thayelI te pharatI pharatI tyAM AvI. teNe sudarzanane joyA. pUrvanuM vera sAMbharI AvyuM. teNe ghaNA upasargo karyA. muni paNa manane daDha karI Atma dhyAnanI zreNi upara AgaLa vadhyA ane pari NAmanI vizuddhatAthI karma khapAvI kevaLajJAna utpanna karyuM. aneka bhavya jIne bodha ApIne te sudarzana muni mekSe gayA. A pramANe parastrIthI virakta rahenAra mahA purUSa sudarzananuM caritra samApta thayuM. A caritra uparathI sudarzananI ziyaLa viSenI daDhatA saMbaMdhI ghaNuM samajavA ane manana karavA jevuM che. te mahAzaye traNe ThekANe ane temAM abhayA rANu pAsethI pitAne bacAva karyo hate te kharekhara prazaMsavA lAyaka che. parapurUSa tyAga karavAno mATe strIone upadeza Ape che aizvaryarAjarAjopi rUpamInadhvajopi c| sItayA rAvaNa iva tyAjyo nAryA naraH paraH // 102 // ezvaryamAM rAjAnA rAjA sara ane rUpamAM kAmadeva jevo paNa rAvaNane jema sItAe tyAga karyo tema strIoe parapurUSane tyAga kare. 102. anya strI purUSamAM Asakata thanArane phaLa batAve che napuMsakatvaM tiryakatvaM daurbhAgyaM ca bhavebhave / bhavennarANAM strINAM cA-nyakAntAsaktacetasAm // 103 / / bIjA purUSa ane bIjI (para) strImAM Asakata manavALA strI purUSone bhavamAM napuMsakapaNuM, tiryacapaNuM, ane daurbhAgyapaNuM prApta thAya che. 103. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 grahasthanuM pAMcamuM vrata kahe che. 135 bahAcarya pALavAnuM phaLa. pANabhUtaMcaritrasya parabrahmaikakAraNam / samAcaran brahmacarya pUjitairapi pUjyate // 104 // cirAyuSaHsusaMsthAnA dRDhasaMhananA nraaH| tejasvinomahAvIryA bhaveyubrahmacaryataH // 105 // cAritranA prANa sarakhA ane mokSanA eka asAdhAraNa kAraNa sarakhA brahmacaryane AdaravAthI devaDe karIne paNa te pUjAya che. brahmacaryanA pAlana karavAthI lAMbA AyuSyavALA, sArA saMsthAna (AkRti) vALA. daDha saMghayaNavALA, tejasvi ane mahAna parAkramavALA purUSe thaI zake che. 104-105. A pramANe gRhasthanuM svadArAsateSa yA pI tyAga karavArUpa cothuM vrata samApta thayuM.. icchAne niyamamAM rAkhavArUpa parigrahanA niyamavALuM gRhasthanuM pAcamuM vrata kahe che. asaMtoSamavizvAsa-mAraMbha duHkhakAraNam / matvA mUrchAphalaM kuryAt parigrahaniyaMtraNaM // 106 // duHkhanAM kAraNarUpa asa teSa, avizvAsa ane AraMbha A sarva mUchanAM phaLe che ema jANIne parigrahane niyama kare-parimANa karavuM. vivecana na so pariggaho vutto nAyaputteNa tAiNA / mucchA pariggaho vutto iivuttaM mahesiNA // kemake jaganA chAnuM rakSaNa karanAra maharSi jJAtaputra lagavAna mahAvIra deve, mucha che te parigraha che, paNa mucha-Asakita na hoya te te parigraha nathI A pramANe kaheluM che. bAdathI dhanAdikane tyAga karyo paNa aMdarathI IcchA jAgRta heya te te tyAgI kahI zakAya nahi, je bAhA tyAgathIja tyAga kahevAtuM hoya te ghaNA nidhana, raMka tathA pazu Adi janAvara pAse kAMI paNa hetuM nathI, tene paNa tyAgImAM gaNavA joIe. paNa Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 dvitIya prakAza tema na thavAnuM kAraNa tenI aMdaranI icchA, mUrchA gaI nathI, tethI vastu pAse vidyamAna na chatAM te tyAgI nathI. tyAre keTalAka pAse vastu hoya che paNa mamatva na hovAthI te tyAgI sarakhA kahI zakAya che. parigrahanA bAhyathI tyAga karyAM hoya ane aMdarathI IcchA tRSNA paNa gaI hAya te tA kharekhara tyAga che e tA nivivAda che. paNa vastunA bAhyathI tyAga karyA sivAya vastu ` vidyamAna chatAM temAM mUrchA na rahevI e vikaTa kAma che. jo ke azakaya nathI chatAM duHzakaya tA jaNAya che keTalAeka manuSya vastu vidyamAna chatAM mUrchA tyAgane DoLa kare che paNa AvA tyAgapaNAnA DALa e kharekhara tyAga mAgamAM jokhamabharelA che. vastu jene joIe tene ApI devAya, cAlI jAya, nAza pAme te zAka na thAya, Ave tA hu naja hAya, ane tenA rakSaNAdika saMbaMdhamAM AtmA kAMi paNa khinna ke kaluSita na thatA heAya te samajavAnuM che ke tenA upara mUrchA nathI; paNa jo te mAMhethI kAI paNa vidyamAna hoya te mUrchA gaI nathI ema samajaMvu' joie. mATe khIjA tyAgane gauNa karI prathamanA mAhyAMtara tyAgane mukhya karI atyAranA vakhatamAM vavuM e vizeSa AtmahitakArI che. 6. parigrahathI thatA dASa. parigrahamamatvAddhi majjatyeva bhavAmbudhau / mahApota iva prANI tyajettasmAtparigraham // 107 // jema ghaNA bhArathI bhareluM mATuM vahANu samudramAM DubI jAya che. tema parigraha uparanA mamatvathI prANie sa'sArarUpa samudramAM Dumeja che. mATe parigrahanA tyAga karavA joie. 107. trasareNusamopyatra na guNaH ko'pi vidyate / doSAstu parvatasthUlAH prAduHSaMti parigrahe / / 108 / / eka trasaraNanA jeTalA paNa parigrahamAM kAi paNa guNa vizva. mAna nathI, chatAM parvata jevA moTA moTA DhASA tA tenAthI utpanna thAya che. 108, vivecana--keTalAeka manuSyA parigrahamAMthI evA guNA Dha Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhasthoe zuM karavuM joie. 137 khADe che ke paise heyate dAna ApIe, maMdira Adi baMdhAvIe, vigere vigere dharmanAM kAryo karIe, mATe game te AraMbhAdi karIne paNa dharma karavA mATe paise pedA kare, ane dAna ApavAthI, maMdira Adi baMdhAvAthI kareluM pApa nivRtta thaze. jJAnIo kahe che ke paisAthI dAna ApavAnuM tathA maMdira Adi baMdhAvavAnuM je zAstramAM kahevAmAM AvyuM che te meLavela yA haiyAta pisAnA sadvyaya karavAnuM kahevAmAM AvyuM che, paNa dharmane mATe AraMbha karI pase pedA kare che teo ujavaLa vastrane kAdavamAM bALI pachI devAnA jevuM kare che athavA mAthuM pheDIne zIre khAvA jevuM kare che. te karatAM bahetara che ke prathamathI ja dharma nimitte AraMbha na kare, ke jethI te pApa dhovAnA prayAsamAM utaravuM na paDe. zAstramAM kahyuM che ke kaMcaNamaNisovANaM thaMbhasahassosiyaM bhuvnntlN| ___ jo kArijjai jiNaharaM taovi tavasaMyamo ahio / / suvarNanA pagathiyAvALuM ane maNinA vaMjAra staMbhethI uMcA bhuvananA taLIyAvALuM je jInamaMdira karAve tenAthI paNa tapa ane saMyama adhika che. kahevAno Azaya e che ke paisAthI je dharma thAya tenA karatAM pitAnA AtmAthI IcchAnA nirodharUpa tapa tathA saMyama karave karI adhika lAbha meLavAya che, kemake pisArUpa muddagalathI karAyelo dharma te pudgalika sukha Ape che, ane AtmAthI karAyela dharma te Atmika sukha Ape che) saMgAdbhavantyasantopi rAgadveSAdayo dvissH| munerapi calecceto ytnenaandolitaatmnH||109|| parigrahathI-dhanathI achatA paNa rAgadveSAdi zatruo prakaTa thAya che, kemake te parigrahathI AMdalita AtmAvALA-prerAyelA munIonAM paNa citta capaLa thaI jAya che te gRhasthanI te vAta ja zI karavI? gRhasthoe zuM zuM karavuM joIe. saMsAramUlamArabhbhA-steSAMhetuH parigrahaH / tasmAdupAsakaHkuryA-dalpamalpaMparigraham // 110 // saMsAranA mULa kAraNa AraMbhe che, ane AraMbhanuM mULa kAraNa parigraha che. mATe zrAvakee-gRhastha jema bane tema parigraha e kare-e cha rAkhave. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138. dvitIya prakAza. parigrahathI thate bhaya. muSNanti viSayastenA dahati smarapAvakaH / rundhanti vanitAvyAdhAH saMgairaMgIkRtaM naram // 111 / / dhana aMgIkAra karavAvALA purUSane viSayarUpa cere luMTI le che; kAmarUpa agni niraMtara bALe che, ane zarIranA svAthI strIerUpI pAradhIe saMsAramAM rokI rAkhe che. 111. --:(0): tRpto na putraiH sagaraH kucikarNoM na godhnH|| na dhAnyastilakazreSThI na naMdaH kanakotkaraiH // 112 // putravaDe sagara rAjA, gAvaDe kucikaNa gRhapati, anAja saMgraha karI tilaka zeTha, ane senAnA DhagalAvaDe naMdarAjA tRpta thaye nahi. vivecana-dhaNAothI agninI tRpti thatI nathI, tema pari grahathI manuSyanI tRpti thatI nathI. sagara cakravarti rAjA hatA, tenI rAjadhAnI ayodhyA hatI, tene sAhajAra putro hatA, paNa te putranI IcchAthI apUrNa ja rahyo. daivika upadravathI tenA sAThahajAra putro mAryA gayA. Akhare vairAgya pAmI ajItanAtha svAmI pAse cAritra lIdhuM, tyAre ja tene khare saMtoSa ane AtmazAMti maLI. kucikaNuM gRhapati magadha dezanA sughoSa gAmane kaNabI paTela hate. gAye uparanI prIti tenI athAga hatI. anukrama teNe eka lAkha gAyo meLavI hatI, chatAM paNa te asaMtaSita pariNAmI rahyo. teja gAyenA dhRta, dadhyAdi vizeSa khAvAthI ajIrNatAvALA thaI AdhyAne maraNa pAmI te tiryacapaNe utpanna thayA. mamatvanuM kevuM kharAba pariNAma. tilaka zeTha acaLapura gAmane rahIza vaNika hate. anAja saMgraha karavA upara ane tene naphe meLavavA upara tenI prIti ane gAdha hatI. gharanI sArI vastu vecIne paNa te dhAnyane saMgraha karate ane dukALa paDavAnI rAha joyA karate. eka vakhata nimittiAe tene jaNAvyuM ke A varSamAM dukALa paDaze, te sAMbhaLatAMja teNe anAjanI eTalI badhI kharIdI karI lIdhI ke pitAnA gharanAM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parigrahanI I: pigIone paNa nAza kare che. 139 puSkaLa nANAM chatAM tene ghara vecavAnI ane chevaTamAM vyAje nANAM levAnI jarUra paDI. pRthvIpara kaI bhAgyavAna purUSane janma thatAM dukALa dUra thaye ane te eTalI badhI khaTamAM AvI paDe ke Ata dhyAnamAM chAtI pITIne tene maravuM paDayuM. marIne narake gaye. AhA! manuSyani bhavRtti! pUrve pATalIputra nagaramAM naMda rAjA rAjya karate hate. tenI levRtti maryAdA vinAnI hatI. prajA upara meTA kare teNe nAkhA, khoTA Aropa mUkI dhanADhaye pAsethI dhana kaDhAvyuM ane senAnA sikkAo kADhI cAmaDAnAM nANuM banAvyA. prajAne nirdhana karI teNe senAnA DuMgaro banAvyA. chellI avasthAmAM aneka vyAdhiothI pIDA pAmI rIbAI rIbAI maraNa pAme ane marIne narake gaye. A pramANe lobhathI thatA avaguNa jANe pitAnI nirmaryAda IcchAne saMtoSa vRttie karI niyaMtrita karavI, arthAta IcchAne amuka hadamAM lAvI mUkavI, jethI vizeSa anartha thatuM aTake. parigrahanI IcchA yogIono paNa nAza kare che. tapaH zrutaparivArAM zamasAmrAjyasaMpadam // parigrahagrahagrastA-styajeyuyoginopi hi // 115 // parigraharUpa grahathI grasita thayelA (bhakSaNa karAyelA) gIe paNa pitAnI tapa ane zrata jJAnanA parivAravALI samabhAva rUpa - sAmrAjya (svataMtra) lakSmIne nAza kare che (tyAga kare che.)115 asaMtoSavataH saukhyaM na zakrasya na ckrinnH|| jantoH saMtoSabhAjoya-dabhayasyaiva jAyate // 116 // te sukha asaMteSavALA ne ke cakavatine paNa maLI zakatuM nathI ke je sukha saMteSa vRttivALA abhayakumAra jevAne prApta thAya che.116 vivecana-magadha dezanA pATanagara rAjagRhI nagarImAM paramAhaMta bhakta zreNika rAjA rAjya karatA hatA, tene abhayakumAra putra hatuM. buddhinA vaibhavathI pAMcase pradhAnene te AgevAna hatuM ane rAjyataMtrane eka dhuraMdhara hatuM. tenA buddhibaLathI bIjA rAjya Azcarya ane bhaya pAmI niraMtara tenAthI sAvadha rahetAM ane tevA vikaTa prasaMgamAM abhayakumAranI salAha mAgatAM hatAM. prajAhitanAM, Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ditIya prakAza rAjyahitanAM ane dharmahitanAM teNe eTalAM badhAM sArAM kAryo karyA hatAM ke te vakhatanA rAjA prajAne te sarve anukaraNa karavA jevAM hatAM, putranAM AvAM alaukika kAryo ane buddhi vibhavathI AkarSAI bIjA rAjaputre chatAM zreNika mahArAjAe tene rAjya ApavAne nirNaya karyo ane abhayakumArane svIkAravA jaNAvyuM. abhayakumAre uttara Ape ke pitAjI! mArI mane vRtti have paraloka saMbaMdhI paramArtha sAdhavA prerAya che. mane rAjyanI bIlakula IcchA nathI. manuSyae pitAnI jIMdagI ane buddhibaLa AtmazAMti mATe vAparavAM joIe. chatAM chevaTanI avasthAmAM paNa jo teo rAjyAdikanA lebhI thaI viSayAsakata banI paramArtha siddha na kare te te manuSyapaNAne lAyakaja nathI, mATe huM have mAruM AtmasAdhana karIza ane rAjya Apa IcchAnusAra bIjA rAjakumArone soMpaze. rAjAe ghaNe Agraha karyo chatAM saMtoSavRttivALA ane AtmajAgRtivALA abhayakumAre tene svIkAra karavA chevaTa sudhI nA pADI ane pitAnI AjJA meLavI, bhagavAn mahAvIra deva pAse caritra svIkAra karyuM ane dharmadhyAnamAM lIna thaI aMte sarvArthasiddha nAmanA vimAne devapaNe utpanna thaye. A pramANe saMtoSavRttivALA abhayakumAranuM TuMka jIvana kahevAyuM. vAcakoe yathAzakita temanuM anukaraNa karavA sAvadhAna thavuM. saMteSanI stuti. saMnidhau nidhayastasya kAmagavyanugAminaH // amarAH kiMkarAyante saMtApo yasya bhUSaNam // // 117 // je mahAzayanuM saMteSa teja bhUSaNa che, tene vidhAne pAse rahe che, kAmadhenuM tenI pachADI cAle che ane deve kiMkaranI mAphaka AzA uDAve che, 117. A pramANe parigrahanI IcchAne rodha karavArUpa gRhasthanuM pAMcamuM vrata kahevAyuM ane bIjo prakAza paNa samApta thaye. iti AcArya zrI hemacaMdraviracite yogazAstre munikezaravijayagaNi nirita chApa utA: prAra: 1 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaH prakAzaH prArabhyate. gRhasthanAM pAMca aNuvrate kahI have bAkInAM guNavate ane zikSAvate kahevAmAM Ave che. chaThuM vrata digavirati yA dizAne niyama. dazasvapi kRtA dikSu yatra sImA na laMdhyate // khyAtaM digviratiriti prathamaM tadguNavrataM // 1 // je vratamAM daze dizAomAM javA AvavAnAkarelA niyamanI maryAdA nu ullaMdhana na karAya te vivirati nAmanuM paheluM guNavata kaheluM che. 1 vivecana -guNavrata eTale ahiMsAdi pAMca aNuvratone phAyado karanAra-guNa utpanna karAvanAra te guNavrata temAM A chaThTha vrata pahelA ahiMsA vratane vizeSa phAyadAjanaka che. pahelAM pAMca mULa vate che teneja puSTi karanAra A uttara vrate kahevAya che. uttara, dakSiNa, pUrva, pazcima, IzAna, vAyavya, naiRtya, agni, uddha ane adho. A cAra dizA, cAra vidizA, UMce ane nIce ema daze dizAomAM vyApArAdi duniyAdArInA kArya prasaMge javuM AvavuM thAya tene niyama rAkha ke amuka zaherathI daze dizA tarapha javAnuM thAya te ATalA jana ke gAu javuM, tethI viroSa AgaLa na javuM, tene dizAviramaNa yA digaviramaNa nAmanuM cha, vrata eTale paheluM guNavrata kahe che. 1. AMhI kaI zaMkA kare che. pApanI tIvratA jemAM thAya tene niyama le te yogya che paNa Ama dizAomAM javA AvavAne niyama meLavavAthI kayuM pA5 rekAyuM athavA javAmAM zuM pApa lAge che tene uttara Ape che. IIM javAno vinanirjanAta taptAyogolakalpasya sadvRttaM gRhiNopyadaH // 2 // jema tapele loDhAne gaLe jyAM jAya tyAM chane nAza kare che tema tapelA loDhAnA geLA sarakhA avirati gRhasthone, A vratamAM carAcara (cAlatA ane sthira) nA vimardananuM nivartana karavApaNuM hevAthI A vrata uttama che. (arthAta A vratamAM pApathI nivRtti thaI zake che eTale te gRhasthane cagya che.) 2. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prakAza. A vratathI lAbhanI paNa nivRtti thAya che. jagadAkramamANasya prasarallobhavAridheH // skhalanaM vidadhe tena yena digviratiH kRtAH // 3 // je mANasAe dizAomAM gamana karavAnA niyama lIdhA cheteNe jagane AkramaNa karavAne (DhAvavAne) prasaratA (phelAtA) leAbharUpI samudrane AgaLa vadhatA aTakAvyA che. 3. 142 (kemake leAlathI prerAI vazeSa lAbhane mATe virati karelA pradezemAM te jatA aTakaze tethI lAbha samudrane paNa teNe aTakAva karyo ema kahI zakAya.) -+-- bhAgAbhAga nAmanuM bIjI guNavrata, bhogopabhogayoH saMkhyA zaktyA yatra vidhIyate // bhogopabhogamAnaM tada dvaitIyIkaM guNavatam // 4 // zarIranI zakita pramANe je vratamAM bhAgeApabhAganI saMkhyAnA niyama karAya che, te bhAgApabhAga nAmanuM khIjI guNavrata kahevAya che. bhAgAbhAga eTale zu te batAve che. sakRdeva bhujyate yaH sa bhogo'nnastragAdikaH // punaH punaH punarbhogya upabhogoGganAdikaH // 5 // je ekajavAra bhAgavavAmAM Ave te anAja, puSpamAlA, tAMbula, vilepana, vigere bhAga kahevAya che, ane je vAraMvAra pharI pharI bhogavavAmAM Ave te sI, vasa, alaMkAra, ghara, zayyA, Asana, vAhana, vigere upabhoga kahevAya. 5. (A bhogavavAmAM arthAt khAvApIvAmAM AvatI duniyAnI keTalIka vastu savathA vavA lAyaka che ane keTalIka amuka vakhata mATe niyama karavA jevI che. temAM prathama sarvathA vavA lAyaka vastu batAve che. . madyaM mAMsaM navanItaM madhuduMbarapaJcakam // anantakAyamajJAta- phalaM rAtrau ca bhojanam // 6 // AmagorasasaMpRktaM dvidalaM puSpitaudanam // dadhyahardvitayAtItaM kvathitAnnaM vivarjayet // 7 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maliza pIvAthI thate deSa. 143 424 gatanA // 3, mAMsa, mAmA, madha, mahipAya jatana TeTA, anaMtakAya-kaMdamUlAri, ajANyA phaLa, rAtri bhejana, kAcA dudha, dahI tathA chAsanI sAthe kaThoLa khAvuM te, vAsI anAja, be divasa uparAMtanuM dahI ane calita rasavALuM-kaheluM anAja tene tyAga 42 // 1-7. madirA pIvAthI thate deSa. madirApAnamAtreNa buddhirnazyati dUrataH // vaidagdhIvaMdhurasyApi daurbhAgyeNeva kAminI // 8 // pApAH kAdaMbarIpAna-vivazIkRtacetasaH // jananI hA priyIyanti jananIyanti ca priyAm // 9 // na jAnAti paraM svaM vA madyAccalitacetanaH // svAmIyati varAkaH svaM svAminaM kiMkarIyati // 10 // madyapasya zabasyeva luThitasya catuSpathe // mUtrayanti mukhe zvAno vyAtte vivarazaMkayA // 11 // madyapAnarase magno nagnaH svapiti catvare // gUDhaM ca svamabhiprAyaM prakAzayati lIlayA // 12 // vAruNIpAnato yAMti kaaNtikiirtimtishriyH|| vicitrAzcitraracanA viluThatkajjalAdiva // 13 // bhUtArttavannarInati rAraTIti sazokavat // dAhajvarAtavad bhUmau surApo loluThIti ca // 14 // vidadhatyaMgazaithilyaM glApayaMtIMdriyANi ca // mUrchAmatucchAM yacchanti hAlA hAlAhalopamA // 15 // vivekaH saMyamo jJAnaM satyaM zaucaM dayA kSamA // madyAtmalIyate sarva tRNyA vajhikaNAdiva // 16 // doSANAM kAraNaM madhaM madyaM kAraNamApadAm // rogAtura ivApathyaM tasmAnmacaM vivarjayet // 17 // jema vidvatAe karI suMdara mANasanI paNa daurbhAgyanA kAraNathI zrI cAlI jAya che, tema madirApAna karavA vaDe karI buddhi dUra cAlI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prakAza jAya che. madirApAnathI parAdhIna thayela cittavALA pApI manuSya pitAnI mAtAnI sAthe strInI mAphaka vartana kare che. ane strInI sAthe mAtAnI mAphaka vartana kare che. madhathI calita cittavALAo pitAne ane parane jANI zakatA nathI tethI te nekara chatAM pitAne svAmI mAphaka gaNe che ane pitAnA svAmine kiMkaranI mAphaka gaNe che. kadAca maDadAnI mAphaka medAnamAM paDelA ane ughADA mukhavALA madirA pIvAvALA mANasanA mukhamAM chidranI zaMkAthI paNa mutare che. madyapAnanA rasamAM magna thaele bajAramAM paNa nagnapaNe suve che ane eka sejasAjamAM pitAnA gUDha abhiprAyanechAnA vicArane belI nAMkhe che. vicitra prakAranA citronI racanA upara kAjaLa DhaLAvAthI jema citre nAza pAme che tema dArU pIvAthI kAMti, kIrti, buddhi ane lakSmI cAlI jAya che. madirA pIvAvALo bhUtathI pIDAyelAnI mAphaka nAce che zekavALAnI mAphaka raDayA kare che ane dAhajavarathI pIDAyelAnI mAphaka jamIna upara ALoTayA kare che. madirA zarIrane zithila karI nAkhe che. Idrine myAna-nirbaLa kare che, ane atyaMta mUrchA Ape che. jema agninA kaNIyAthI ghAsane samUha nAza pAme che tema madirAthI viveka saMyama, jJAna, satya, zauca dayA ane kSamA te sarvane nAza thAya che, madya deSonuM kAraNa che, ane madya sarva ApadAonuM kAraNa che. mATe jeya rogAtura mANasa apaccane tyAga kare che tema Atmahita ciMtakoe madirAne tyAga kare-8thI 17 mAMsa tyAga karavA viSe. cikhAdiSati yo mAMsaM prANiprANApahArataH // unmUlayatyasau mUlaM dayAkhyaM dharmazAkhinaH // 18 // azanIyan sadA mAMsaM dayAM yo hi cikIrSati // jvalati jvalane vallIM sa ropayitumicchati // 19 // prANionA prANane nAza karIne je mAMsa khAvAne Icche che te kayA nAmanA dharma vRkSane mULane mULathI ukheDI nAMkhe che. niraMtara mAMsa khAya che ane dayA karavAnI icchA rAkhe che te baLatA agni Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakSaka teja vadha karanAra. 15 viSe velaDI rApathAne icche che.--arthAta mAMsa khAvAvALAmAM yA TakI zakatI nathI. 18-19 kAI zakA kare che, mAMsa khAnAra ane jIva mAranAra temAMthI jIva hiMsAnA deSa kAne lAge ! AcAya zrI uttara Ape che. * 0 -* haMtA palasya vikretA saMskartA bhakSakastathA // kretAnumaMtA dAtA ca ghAtakA eva yanmahaiH // 20 // prANione haNanAra, mAMsa vecanAra, rAMdhanAra, khAnAra vecAtu lenAra, anumeAdana ApanAra ane devAvALA, A sava hiMsA karanAraja che. [kemake khAnAra na hoya tA mAMsa vecanAra ke mAranAra hoya kayAMthI ? mATe te sa` hiMsAnA bhAgIdArA che.] 32 manu paNa kahe che ke-- anumaMtA vizasitA nihaMtA krayavikrayI // saMskartA copahartA ca khAdaka zveti ghAtakAH // 21 // smRtikAra manu kahe che ke anumAdana ApanAra, vaheMcanAra, mAranAra, lenAra, denAra, rAMdhanAra, pIrasanAra, ane khAvAvALA e sava prANinA vAta karanAra che. 21. kemake-- nAkRtvA prANinAM hiMsAM mAMsamutpadyate kvacit // na ca prANivadhaH svaryastasmAnmAMsaM vivarjayet // 22 // prANinI hiMsA karyAM sivAya mAMsa kadApi utpanna thatuM nathI. ane prANinA vadha karavAthI svarga maLatuM nathI mATe mAMsanA tyAga karavA. rara -:+ bhakSaka teja vadha karanAra che. ye bhakSayatyanyapalaM svakIyapakapuSTaye // ta eva ghAtakA yanna vako bhakSakaM binA // 23 // potAnA mAMsanI puSTine mATe je mANase anya janAvarAnu mAMsa bhakSaNa kare che teja te jIvAnA thAtaka che, kemake khAnAra sivAya vadha karanAra hAya niha. 23. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya pramaza. asAra zarIra mATe pApa na kare. miSTAnAnyapi viSTAsAdamRtAnyapi mUtrasAt // syuryasminnaMgakasyAsya kRte kaH pApamAcaret // 24 // je zarIramAM nAMkheluM (khAdheluM) miSTa annAdi paNa viSTArUpa thAya che ane amRtAdi (pANI) paNa mUtra (pezAba) rUpa thAya che to AvA AsAra deha mATe kayuM pApa Acare ? 24. mAMsa bhakSaNamAM roSa nathI ema kahenArane gurU keNa mAMsAzane na doSo'stItyucyate yairdurAtmabhiH // vyaadhgRdhrvknyaassshRgaalgttguruukRtaaH||25|| je durAtmA pApI jI mAMsa bhakSaNa karavAmAM deSa nathI, ema kahe che teoe zikArI, gIdha, nAra, vAgha ane ziyALIyAM pramukhane pitAnAM gurU banAvyA che. kAraNa ke temanuM mAMsabhakSaNa karavApaNuM joIne mAMsabhakSaNa karavA zIkhyA che, arthAt uttama manuSyane te rAka nathI, eTale manuSya taraphathI temane upadeza maLela nathI.) 25. mAMsa bhakSaNanA saMbaMdhamAM manue mAMsa zabdanI karelI nirUkita mAM sa bhakSayitA'mutra yasya mAMsamihAmyaham // etanmAMsasya mAMsatve niruktiM manurabravIt // 26 // jenuM mAMsa huM ahIM khAuM chuM, (sa) te (mAM) "mane parabhavamAM bhakSaNa karaze. A pramANe mAMsa zabdanI mAMsa khAnAranA saMbaMdhamAM manue nirUkti kahelI che. mAMsanA akSaro avaLI rIte vAMcavAthI (samAM) te, mane bhakSaNa karaze tevA artha thAya che. 26. mAMsabhakSaNathI AgaLa upara vadhatA jatA de. mAMsasasvAdanalAlasya dehinaM dehinaM pati // haMtuM pravartate buddhika zAkinyA iva durSiyaH // 27 // mAMsa AsvAdana karavAmAM lubdha thayelAM mANasanI zAkinInI mAphaka dareka prANione haNavA mATe dubuddhi thatI jAya che. ra7. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMsa khAnAranI 7i agratA ye bhakSayaMti pizitaM divyabhojyeSu satsvapi // sudhArasaM parityajya bhuMjate te halAhalaM // 28 // je mANase suMdara divya bhejane vidyamAna che chatAM tene mUkIne mAMsa bhakSaNa kare che, te amRtanA rasane tyAga karIne jhera pIye che.28 na dharmoM nirdayasyAsti palAdasya kuto dayA // palalubdho na tadvatti vidyAdvopadizena hi // 29 // nirdaya mANasamAM dharma hoya nahi. tathA mAMsa bhakSaNa karanAramAM dayA kayAMthI hoya? dayA ane dharmane, mAMsamAM lubdha thayela jANate nathI, athavA kadAca jANe te paNa pote mAMsa bhakSaka hovAthI tenI nivRtti mATe bIjAne upadeza Ape nahi. 29. mAMsa khAnaranI eka bIjI agratA kecinmAMsa mahAmohAdanaMti na paraM svayaM // devapitratithibhyopi kalpayaMti yaducire // 30 // keTalAeka mANase pite mAMsa khAya che eTaluM nahi paNa mahAna ajJAnathI deva, pitR ane atithiene mATe paNa te mAMsa kalpa che, 30 teoe pitAnA zAstramAM karyuM che kekriitvaa svayaM vApyutpAtha paropahatameva vA // devAn piDhan samabhyarcya khAdan mAMsaM na duSyati // 31 // (kasAInI dukAna sivAya bIjethI) vecAtu lAvIne athavA pite utpanna karIne (mAMgI lAvIne) athavA bIjAe ApelA mAMsa vaDe karI devene pitRone pUjIne te mAMsa pite khAtAM duSita thata nathI. arthAt tema karI nAkhavAmAM deza nathI. A pramANe manu kahe che.31 vivecana-aphasosa che ke manuSyane mAMsa na khAvAnuM eka vakhata batAvI, devenI bhakita karI pharIne khAvAnuM batAvavAmAM Ave che. jyAre manuSyane mAMsa khAvuM te anucita che te dene te kevI rIte ucita gaNAyuM ? ( ane AvA maLamUtrothI bharelA durgachaniya mAMsane khAnArA devo manuSya karatAM keTalA adhama gaNI zakAya? tathA tevA deve manune kevI rIte sahAyakArI thaI zake e vicAravA jevuM che, Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 vatIya prakAza. maMtrathI saMskRta mAMsa khAvAmAM aDacaNa nathI ema manu kahe che. AcArya zrI uttara Ape che. maMtrasaMsatamapyaghAdhavAlpamapi no palaM / bhavejjIvitanAzAya hAlAharalavopi hi // 32 // maMtrathI saMskAra karAyeluM paNa mAMsa eka javanA dANA jeTaluM - thoDuM paNa khAvuM nahi. kemake eka jherane leza paNa jIvitavyanA. nAzane mATe thAya che. temAM DuM paNa mAMsa durgati ApanAra che.) 32. upasaMhAra kare che. sadyaH saMmUrchitAnaMtajaMtusaMtAnadUSitaM // narakAdhvani pAtheyaM ko'znIyAt pizitaM sudhIH // 33 // prANIone mAryA bAda tatkALa utpanna thatA anaMta jaMtuonA samUhathI phaSita thayeluM ane narakanA mArgamAM pAtheya tulya mAMsanuM ka. buddhimAna mANasa bhakSaNa kare? arthAt na kare. 3ra. mAkhaNa khAvAnA doSa batAve che. aMtarmuharttAtparataH sumukSmA jaMturAzayaH // yatra mUchati tannAdyaM navanItaM vivekibhiH // 34 // chAzamAMthI bahAra kADhyA pachI aMtamuhUrta thaye temAM ghaNA sUkSama jaMtunA samUhe pedA thAya che. mATe vivekI purUSae te mAkhaNa na khAvuM. 34. ekasyApi hi jIvasya hiMsane kimadhaM bhavet / jaMtujAtamayaM tatko navanItaM niSevate // 35 // eka paNa jIvane mAravAmAM atyaMta pApa che, te jaMtuonA samudAyathI bharapura A mAkhaNanuM keNa DAhyo mANasa bhakSaNa kare ? madha khAvAnA doSa batAve che. aneka jaMtu saMghAta nighAtana samudbhavam / jugupsanIyaM lAlAvat kaH svAdayati mAsikaM // // 63 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madha khAvAmAM pApa batAve che. 19 aneka jaMtuonA samudAyane nAza thavAthI pedA thaeluM ane jugupsanIya lALavALuM madhanuM AsvAdana (bhakSaNa) keNa kare? arthAt na karavuM joIe. 36. madha khAvAmAM vadhAre pApa batAve che. bhakSayan mAkSikaMkSudrajaMtulakSakSayodbhavaM / stokajaMtunihaMtRbhyaH saunikebhyotiricyate // 37 // lAkhe nAnA jaMtuonA kSayathI pedA thaeluM madha tene khAvAvALa thaDA jIvane mAravAvALA caMDALathI (cha mAravAnI saMkhyAnI apekSAe) paNa vadhI jAya che. 37. ekaikkusumkroddaadsmaapiiymkssikaaH| yadvamaMti madhUcchiSTaM tadanaMti na dhArmikAH // 38 // apyauSadhakRtejagdhaMmadhuzvabhranibaMdhanam / bhakSitaH prANanAzAya kAlakUTakaNopi hi // 39 // madhunopihimAdhuryamabodhairahahocyate / AsAdyaMte ydaasvaadaacirNnrkvednaaH|| 40 // eka eka puSpanI aMdarathI mAkhIo rasa paine bIje ThekANe te rasane vame che, tethI pedA thaeluM te madha kahevAya che. AvuM ucchiSTa (eThuM) madha dhArmika purUSa khAtA nathI. keTalAeka manuSya madhane tyAga kare che paNa auSadhane mATe te madha khAya che. jJAnIo kahe che ke auSadhane mATe khAdheluM madha paNa narakanuM kAraNa che. kemake kALakTa jherane kaNI paNa khAdhe hoya te te prANanA nAzane mATe thAya che. keTalAeka ajJAnI jI kahe che ke madhamAM paNa mIThAza rahelI che. paNa jene AsvAda karavAthI ghaNA vakhata sudhI narakanI vedanA jogavavI paDe tene tAttvika mIThAza kema kahevAya ? jenuM pariNAma duHkhadAyI Ave temAM mIThAza hoya te paNa te mIThAza na kahevAya, mATe madhane vivekI purUSoe tyAga kare joIe. 38-39-40. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa0 tRtIya prakAza. A apavitra madhane pavitra mAnI keTalAeka devasthAnamAM tene upayoga kare che tene kahe che. makSikAmukhaniSTayUtaM jaMtughAtodbhavaM madhu / aho pavitraM manvAnA devasnAne prayuMjate // 41 // ahe ! mahAna akasesa karavA jevuM che ke aneka jaMtunA ghAtathI pedA thaeluM mAkhIonA mukhanuM thuMka, tene pavitra mAnIne devane snAna karavA mATe vApare che. (arthAt te apavitra madhane devasnAna mATe na vAparavuM joIe. ) 41. pAMca prakAranA uMbarA pramukhanA phaLane tyAga karavAnuM kahe che. uduvaravaTaplakSa kAkoduMbarazAkhinAM / piSpalasya ca nAznIyAtphalaM kRmikulAkulam // 42 // aprApnuvannanyabhakSyamapi kSAmo bubhukSayA / na bhakSayati puNyAtmA paMcoduMbaranaM phalaM // 43 // kRmionA samUhathI bharapura uMbarAnAM, vaDanAM, pIparanAM, kAluM baranAM tathA pIMpaLAnAM vRkSenAM phaLa khAvAM na joIe. bIjuM khAvAnuM na maLatuM hoya ane bhUkhathI udara khAlI hAya, chatAM paNa puNyAtmA uttama manuSya uMbarAdi pAMca prakAranAM abhakSya phaLo khAtAM nathI. 42-43, anaMtakAyane tyAga kahe che. ArdraH kaMdaH samagropi sarvaH kizalayopi ca / snuhI lavaNakSatvaka kumArI girikarNikA // 44 // zatAvarI virUDhAni gaDUcI komalAmlikA / pallyaMkomRtavallI ca vallaH zUkarasaMjJitaH // 45 // anaMtakAyAH sUtroktA aparepi kRpaapraiH| mithyAdRzAmavijJAtA varjanIyA prayatnataH // 46 // sarva jAtanAM lIlAM kaMdamULa, sarva jAtanAM ugatAM kaMpalIyAM, ranuhI (thora), lavaNa vRkSanI chAla, kumAra pADuM, girikarNikA, zatAvarI, Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 . rAtribhejanathI thatA . 1mA dvidalavALAM aMkura phuTela dhAnya, gaDucI, kuNI AMbalI, pathaMka -zAka vizeSa, amRtavallI vela vizeSa, zukara jAtanA vAla, A sarva Arya dezamAM prasiddha che, bIjA paNa myuccha dezamAM prasiddha sUtrokta anaMtakAye jIvadayAmAM tatpara manuSyoe prayatnapUrvaka tyAga karavAM. A anaMta kA mithyAdaSTie jANelAM nathI (kemake teo vanaspatimAM paNa jIva mAnatA nathI. atyAranI navIna zedhathI have vanaspatimAM jIva te mAnavuM prasiddha thaI cukayuM che.) 44-45-46. ajANyAM phaLa na khAvA viSe. svayaM pareNa vA jJAtaM phlmdhaadvishaardH| niSedhe viSaphale vA mAbhUdasya pravartanama // 47 // ajANyAM phaLe ke jenuM nAma yA svarUpa te yA bIjA jANatAM na heya te na khAvAM joIe, kAraNa ke tema karavAthI kadAca niSedha karelAM phaLamAM athavA viSa vRkSanAM phaLa khAvAmAM pravRtti thaI jAya, mATe vidvAnee pote athavA bIjAe vANItAM phaLa hoya te khAvAM joIe.47. rAtribhejane niSedha. anna pretapizAcAdyaiH saMcaradbhiniraMkuzaiH / ucchiSTaM kriyate yatra tatra nAcAdinAtyaye // 48 // rAtri vakhate niraMkuzapaNe vicaratA preta pizAcAdike annane evuM kare che, mATe sUryAsta thavA pachI bhejana na karavuM. 48, ghorAMdhakAraruddhAkSaiH pataMto tatra jNtvH| naiva bhojye nirIkSyaMte tara muMjIta ko mizi // 49 // ghera aMdhakArathI netranI zakti rUMdhAI javALAM manuSya je bhojananI aMdara paDatAM jatuone joI zakatAM nathI te rAtri viSe keNa bhakSaNa kare. 40. rAtribhojanathI thatA dezo, meSAM pipIlikA hanti yUkA kuryAjalodaram / kurute makSikA vAMtiM kuSTa rogaM ca kolikaH // 50 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prakAza kaMTako dArukhaMDaM ca vitanoti galavyathAM / vyaMjanAMtarnipatitastAlu 'vidhyati vRzcikaH // 51 // vilagnazca gale vAlaH svarabhaMgAya jAyate / ityAdayo dRSTadoSAH sarveSAM nizi bhojane // 52 // bhejanamAM je kIDI khAvAmAM AvI jAya te buddhine nAza kare che, mAkhI vamana karAve che, karenIAthI kekane roga thAya che. kAMTA agara lAkaDAnI karaca gaLAmAM duHkha utpanna kare che. zAkanI aMdara vIMchInA AkAranI vanaspati thAya che tenI aMdara je vIMchI AvI jAya te tALavuM vIMdhI nAkhe che ane je gaLAmAM vALa rahI jAya te svarane bhaMga thAya che, A sarva de rAtri bhojanamAM dekhAya che. 50-51-52. nAmekSya sUkSmajaMtUni nizyadhArapAzukAnyapi / apyudhaskevalajJAnairnAdRtaM yanizAzanam // 53 // rAtre nAnAM jaMtuo joI zakAtAM nathI, mATe prANuka (daka pramukha) paNa na khAvAM, kemake pragaTa kevaLajJAnIoe paNa tevuM rAtri bhojana karavuM svIkAryuM nathI. 53. dharmavinnaiva muMjIta kadAcana dinAtyaye / bAhyA api nizAbhojyaM yadabhojyaM pracakSate // 54 // dharmanA jANakAra manuSya divasa asta thayA pachI kaI vakhata khAvuM nahiM. jenI sivAyanA bIjA darzanakAre paNa rAtri bhojanane abhojana tarIke kahe che. 54. anya darzanakAre pitAnA graMthamAM lakhe che ke trayItejomayo bhAnuriti vedavido viduH / taskaraiH pUtamakhilaM zubhaM karma samAcaret // 55 // naivAhutirna ca snAnaM na zrAdaM devatArcanam / dAnaM vA vihita rAtrau bhojanaM tu vizeSataH // 56 // vedanA jANakAra sUryane traNa tejomaya (veda, yajurveda ane sAmaveda e traNe vedanuM teja sUryamAM saMkrame che mATe tene vite Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya dazananA zAstramAM rAtribhejana niSedha, 153 jemaya) kahe che. tenAM kiraNoe karI pavitra thaelAM sarve zubha kArya samAcaravAM. rAtre Ahati, snAna, zrAddha, devatAcana ane dAna e na karavAM tathA bhojana te vizeSa prakAre na karavuM. 55-56. keTalAeka nakata bhajana karavAnuM zAstramAM kahe che ane te rAtre thaI zake tema kahenArane nakata bhejanane ' kharA artha batAve che. divasasyASTame bhAge maMdIbhUte divAkare / naktaM taddhi vijAnIyAna naktaM nizi bhojanam // 57 // divasane AThame bhAga ke je avasare sUryanuM teja maMda thAya che te vakhate bhojana karavuM te nakata bhojana jANavuM. paNa rAtri bhojana karavuM te nakta bhojana na kahevAya. pa7.. anya darzananA zAstramAM rAtribhojana niSedha. devastu bhuktaM pUrvAhna madhyAhna Rssibhistthaa| aparAhe tu pitRbhiH sAyAhna daityadAnavaiH // 58 // saMdhyAyAM yakSarakSobhiH sadA bhuktaM kulodvaha / sarvavelAM vyatikramya rAtrau bhuktamabhojanam / / 59 // yugmam. he yudhiSThara ! niraMtara dee divasanA pahelA bhAgamAM bhojana kareluM che. madhyAnha rUSioe, trIjA pahore pitRoe, sAMje daitya tathA dAnAe ane saMdhyA veLAe yakSa tathA rAkSasoe bhojana kareluM che. A sarva devAdikanI bhojana veLAe eLaMgIne je rAtri bhojana karavuM te abhojana che. arthAta te kharAba bhojana che. 58-59 Ayurveda pramANe rAtribhejana niSedha. sumisaMzora caMtripati ato naktaM na bhoktavyaM mUkSmajIvAdanAdapi // 6 // sUrya asta thavA pachI hRdayakamaLa ane nAbhikamaLa saMkecAI jAya che tethI tathA sUkama jIvonuM paNa bhakSaNa thaI jAya che mATe rAtre bhojana na karavuM. 60, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 taya prakAza anya darzanane saMvAda jaNAvyA bAda AcArya svadarzana nathI samarthana kare che. saMsaja jIvasaMghAtaM bhuMjAnAM nizi bhojanaM / rAkSasebhyo viziSyate mUDhAtmAnaH kathaM nu te // 61 // je bhojanamAM aneka ja ekaThA maLyA che tevA rAtribhejanane khAnArA mUDha jIvane rAkSasothI judA kema pADI zakAya? arthAta rAkSasothI temAM vizeSatA kAMI nathI. 61. vAsare ca rajanyAM ca yaH khAdanneva tiSThati / puchapariyes para zudi dUra . divase ane rAtre je mANasa khAto ja rahe che te ziMgaDAM ane puMchaDA vinAne pragaTa rIte pazuja che. 62. ahnomukhe'vasAne ca yo dve veM ghaTike tyajan / nizAbhojanadoSajJo'znAtyasau puNyabhojanam // 63 // je rAtribhojanano deSane jANa mANasa divasanI AdinI ane divasanA aMtanI babe ghaDI mUkIne bhojana kare che te puNyanuM bhojana thAya che. 63. -:(0): - divase bhajana kare che, chatAM paccakhANa na hoya te lAbha nathI maLate te kahe che. akRtvA niyamaM doSA-bhojanAdinabhojyapi / phalaM bhajenna nirvyAjaM na vRddhirbhASitaM vinA // 64 // divase bhojana kare che chatAM paNa rAtribhojana tyAgane niyama na kareluM hovAthI (paccakhANanA) kAraNa sivAya phaLa maLatuM nathI. lekamAM paNa e nyAya che ke vyAjanI bolI karyA sivAya mUkelI thApaNanuM vyAja maLatuM nathI. 64. ye vAsaraM parityajya rajanyAmeva bhuMjate / te paricaka mAni javAhara nA | ka | vAsare sati ye zreyas-kAmyayA nizi bhuMjate / .. te vapaMtyupare kSetre zAlIn sasyapi pAvale // 66 // .. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtribhejana tyAga karavAnA phAyadA. 155 je manuSya divasane mukIne rAtrimAMja bhojana kare che te ja Da manuSya mANekane tyAga karIne kAca grahaNa kare che. divasa vidyamAna che, chatAM je kalyANanI IrachAe rAtre bhAjana kare che, te mIThA pANanA kayArA bharelA che. chatAM paNa khArI jamInavALA kSetramAM DAMgara vAve che tenA sarakhuM kare che. pa-pada rAtribhejananuM phaLa, ulUkakAkamArjAra-gRdhrazaMbarazUkarAH / ahivRzcikagodhAzca AyaMte rAtribhojanAt // 67 // rAtribhojana karavAthI manuSya ghuvaDa, kAgaDA, bilADI, gIdha, sAbara, bhUMDa, sapa, vIchI ane gedhA pramukhapaNe utpanna thAya che. 67 rAtribhojana doSanI draSTAMtathI mahatvatA kahe che. zrUyatehyanyazapathA-nanAdRtyaiva lakSmaNaH / nizAbhojanazapathaM-kAritovanamAlayA // 68 // bIjA soganane anAdara karIne vanamAlAe lakSamaNane rAtribhAjananA segana karAvyA hatA ema rAmAyaNa pramukhamAM saMbhaLAya che (kaheluM che.) 68. anubhavasiddha rAtribhejane tyAga karavAne phAyadA. pati banyo virati kaH sA nizima banAvI so'dhaM puruSAyuSkasya syAdavazyamupoSitaH // 61 / / rajanIbhojanatyAge, ye guNAH parito'pi tAn / .na sarvajJAhate kazci-daparo vaktumIzvaraH // 70 // je mANasa niraMtara rAtribhojanathI virati kare che tene dhanya che. mANasanuM aradhuM AyuSya avazya upavAsamAM vyatIta thAya che, kemake ATha praharanA ahorAtramAM cAra praharane tene upavAsa thaye, tethI jyArathI rAtribhejanane tyAga karyo tyArathI aradhuM AyuSya upavAsamAM vyatIta thayuM ema kahI zakAya.) rAtribhojana tyAga karavAmAM je guNe rahelA che te sarva kahevAne sarvajJa sivAya bIjo kaI samartha nathI. 69-70, Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 tRtIya prakAza, kAcA gorasa sAthe dvidala tyAga karavA viSe. AmagorasasaMpRkta-dvidalAdiSu jaMtavaH / dRSTAH kevalibhiH sUkSmA-stasmAttAni vivarjayet / / 71 // kAcA dahIM, dudha, ane chAza rUpa gerasanI sAthe dvidala maga, maTha, aDada, caNA vAla tuvara vigere kaThoLane soga thavAthI utpanna thatA sUkama jaMtuo kevaLajJAnIoe dekhyA che. mATe te gorasa ane kaThoLanA saMyegavALI vastu khAvAne tyAga kare. 71. bIjA guNavratano upasaMhAra jaMtumizraM phalaM puSpaM patraM cAnyadapi tyajet / saMdhAnamapi saMsaktaM jinadharmaparAyaNaH // 72 // trasa jIvenI mizratAvALAM phaLa, phula, pAMdaDAM ane bIjA paNa tevAM ja jIvamizrita bera. athANAM vigerene jainadharmaparAyaNa zrAvakee tyAga kare. 72. e kaheve karI bIjuM guNAta samApta thayuM. trIjuM anarthadaMDa viramaNa nAmanuM guNavrata eTale gRhasthanuM AThamuM vrata kahe che. ArtaraudramapadhyAnaM pApakarmopadezitA / hiMsopakAridAnaM ca, pramAdAcaraNaM tathA / / 73 // zarIrAdyarthadaMDasya pratipakSatayA sthitaH / yo'narthadaMDastattyAga-stRtIyAM tu guNavatam // 74 // Araudra dhyAnarUpa kharAba dhyAna, pApakarmane upadeza Ape, jenAthI hiMsA thAya tevAM upakaraNe bIjAne ApavAM, ane pramAda AcaraNa A cAra, zarIrAdikanA arthe thAya te artha daMDa, tenA prati pakSIpaNe (arthAta pitAnA zarIrAdikanA prayajana sivAya) je kAMI vagara phegaTanuM karavAmAM Ave te anarthadaMDa; evA cAra prakAranA anarthadaMDane tyAga kare, te gRhasthanuM trIju guNatrata kahevAya che. 73-74, Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsaka upakaraNe na ApavAM trIje bheda 157 te cAramAM prathama duryAnanuM svarUpa kahe che. vairighAto nareMdratvaM purghaataagnidiipne| khecaratvAdyapadhyAnaM muhUrtAtparatastyajet // 75 // vairIne ghAta karuM, huM rAjA thAu, zahera nAza karuM, agni saLagAvI muke, yA AkAzamAM uDavAnI vidyA maLe te AkAzamAM uDuM, athavA vidyAdhara thAuM te ThIka, vigere kharAba dhyAne (kadAca AvI jAya te paNa) eka muhurtavAra tene TakAvA na devAM, arthAta tatkALa tene tyAga kare. 75. pApepadeza-bIje bheda, vRSabhAn damaya kSetraM kRSa paMDhaya vAjinaH / dAkSiNyAviSaye pApo-padezo'yaM na yujyte|| 76 // baLadone damana kare, kSetra kheDe, ghaDAone paMDha (napuMsaka) kare, vigere jyAM putra, sI, bhAI, vigere sivAyanA bIjA mANasemAM dakSiNatA na pahoMce tema hoya tyAM A pApane upadeza Ape na joIe. 67. vivecana-pitAnA kuTuMbamAM jyAM dAkSiNatA pahoMcatI hoya ane pitAnI AjIvikA vigere sAdhane na cAlatAM hoya tathA kabamAM AgevAna tarIke levAthI te ThekANe salAha ke upadeza ApyA sivAya cAlatuM na hoya tevA ThekANuone mukI vagara projane buddhinuM DahApaNa vAparavA yA lokomAM sArA thavA mATe AvA pApapadeze vratadhArI gRhasthIoe na ApavA; teja tenuM A AThamuM vrata banyuM rahe che. 76, hiMsaka upakaraNe na ApavAM-trIje bheda, yaMtralAMgalazanAgni-muzakolUkhalAdikam / dAkSiNyAviSaye hiMsra nAmayet krunnaaprH|| 77 // karUNAmAM tatpara zrAvake jyAM upara jaNAvela rIte dAkSiNatA na pahoMcatI hoya tyAM yaMtra, haLa, zasa, agni, sAMbeluM, ane vaMTI, khADaNIo vigere hiMsA thAya tevAM upakaraNo na ApavAM. 77 X Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 tRtIya prakAza. pramAdAcaraNa-cothe bheda kutUhalAd gItanRtya-nATakAdinirIkSaNam / kAmazAstraprasaktizca dhUtamacAdisevanam // 78 // jalakrIDAMdolanAdi vinodo jNtuyodhnm| ripoH sutAdinA vairaM bhktstriideshraattkthaaH|| 79 // rogamArgazramau muktvA svApazca sakalAM nishaaN| evamAdi pariharet pramAdAcaraNaM sudhiiH|| 80 // kutUhalathI gIta, nAca ane nATakAdi jevAM, kAmazAstramAM Asakti rAkhavI, jugAra tathA madirAdi sevana karavuM, jaLamAM kIDA karavI, hIMcevA pramukha vineda kare, ApasamAM janAvaranAM yuddha karAvavAM, zatrunA putrAdika upara vaira vALavuM, bhejananI sInI, dezanI tathA rAjyanI kathA karavI, ane rega yA rastAnA parizrama sivAya AkhI rAtri suI rahevuM, e Adi pramAdanAM AcaraNane buddhimAnee tyAga kara. 7879-80. vilaashaasnisstthyuut-nidraaklhduHkthaaH| jinendrabhavanasyAMta-rAhAraM ca caturvidham // 91 // temaja jInezvaranA maMdiranI aMdara vilAsa hAsya, thuMkavuM, nidrA, kaleza, kharAba kathA ane cAra prakAranA AhArane tyAga kare. 81. A kahevAthI trIju guNatrata samApta thayuM. (have cAra zikSAvrate batAve che.) navamuM sAmAyika vrata sAmAyika eTale zuM? tyatAsaraudradhyAnasya tyktsaavdhkrmnnH| muhUrta samatA yA tAM viduH sAmAyikaM vrataM // 82 // A dradhyAnane tyAga karI tathA sAvadyA (sapA5) kamane tyAga karI eka muhU parvata je samabhAvamAM rahevuM tene sAmAyika trata kahe che. 82, Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 sAmAyikamAM kamanija vivecana-sama-Aya. samapariNAme eTale rAgadveSanI gauNatAvALI sthitimAM rahyA chatAM je "Aya jJAnAdikanA lAbha thAya yA karmanI nirjarA thAya tene sAmAyika kahe che. A sAmAyikamAM bahudhA belavA cAlavAnuM baMdha karavAnuM che ane tenA be ghaDI jeTalA vakhatamAM dharma dhyAnamAMja magna rahevAnuM che. pariNAmanI vizuddhi vizeSa rAkhavAnI che ane gRhakArya saMbaMdhI kaI paNa vicAra lAvavAnuM nathI. kevaLa dharma dhyAnamAM svAdhyAyamAM ke dharmazravaNamAM teTalo vakhata vyatIta karavAne che. AvI sAmAyikanI sthitimAM teTale vakhata gRhastha sAdhuonA sarakho kahI zakAya che. AvA sAmAyike karmanirjarAnAM parama kAraNe che. mATe Araudra kharAba dhyAne bilakula na Ave tevI rIte sAvadha rahI tathA manathI, vacanathI, ane zarIrathI kAMI pApakArI pravRtti na thAya tene mATe sAvaceta rahI A sAmAyika jeTalIvAra banI zake teTalIvAra karavuM. sAmAyikamA karmanirjara. sAmAyikavratasthasya gRhiNopi sthirAtmanaH / caMdrAvataMsakasyeva, kSIyate karmasaMcitam // 83 // sAmAyika vratamAM rahelA sthira pariNAmavALA gRhasthione paNa caMdrAvataMsaka rAjAnI mAphaka saMcaya karela karmane kSaya thAya che. 83. vivecana -sAMketapura nAmanA nagaramAM dharmaparAyaNa caMdrAvatasaka rAjA rAjya karato hato. saddagurUnA saMyoge tattvano nirNaya karI AtmoddhAra mATe zakatyanusAra gRhastha dharma teNe svIkAryA hatA. "kharekhara teja buddhi kahI zakAya che ke jenAthI AmeddhAra thAya ane teja dehanuM sArthakapaNuM che, ke jenAthI dharma sAdhanamAM pravRtti karAya che. bAkI te pazuomAM ke manuSyamAM bIjuM zuM taphAvata che? kAMI nahi." eka divase A mahArAjA rAtrinA vakhatamAM eka bAju sAmAyika laI dharmadhyAnamAM lIna thayuM hatuM. teNe e abhigraha rAkhyo hatuM ke A bAjunA bhAga upara je dipaka. baLe che te jyAM sudhI bujhAI nahi jAya tyAMsudhI bhAre dharmadhyAna karavuM. pite pahelAM nirNaya karyuM hatuM ke eka praharathI vadhAre te dipaka cAlaze nahi. rAjA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16o tRtIya prakAza, dhyAnamAM hatuM teTalAmAM dAsI tyAM AvI. rAjAne dhyAnamagna je te ghaNI khuzI thaI. ahA! rAjyanAM AvAM svataMtra sukha vidyamAna che, chatAM paNa A amArA mahArAjAne dharma pratye keTale daDha prema che? kharekhara, eja temanI sagatinI ane mahApurUSatAnI nizAnI che. duniyAnA pAmara jIve sahejasAja dhananI prApti thaI ke jANe kaI vakhata na maLelI apUrva vastu hoya tema te dhanane vaLagI rahe che ane beTI rIte durupayoga kare che, tyAre A amArA mahArAjA dhanane te zuM paNa dehane paNa sadupayoga kare che. A pramANe rAjAnI prazaMsA karI rAjAne kaI vina na Ave te mATe teNe dIvAmAM vadhAre tela pUryuM. dharmadhyAna karatAM be prahara thaI gayA. rAjA hajI uThayA nathI te jANI pharI dAsI tyAM AvI ane dIvAne jhAMkho thayo jANI vaLI eka prahara pahoMce teTaluM tela pUryuM, rAjAnuM zarIra sukumALa hovAthI thAkI gayuM. saddabhAvathI paNa dAsIe rAjAnA zarIrane bAdhAnuM kAraNa meLavyuM. A dharmiSTha rAjAe paNa pitAne abhigraha sAMgopAMga pALavA mATe daDha thaI prayatna zaraja rAkhyo, traNa prahara pUrA thayA bAda pharI dAsI tyAM AvI. rAjAnA dharmadhyAnathI dAsI harSaghelI jevI thaI gaI. vAraM. vAra anudana karatAM teNIe dIvAmAM vadhAre tela pU. A bAju caMdrAvataMsaka rAjA vizeSa thAkI gayuM hatuM. tenuM zarIra have TakI na zakayuM, kAryotsarga mudrAmAM ubhA ubhAM rAjAne ceAthe prahara thayo hate. Avo lAMbe niraMtarane abhyAsa na hovAthI rAjAnuM zarIra tuTavA lAgyuM chatAM. dharmadhyAnanI saMtati te vadhatI ja hatI. cothA praharane aMte dipaka bujhAvAnI sAthe rAjA paNa A dehathI bujhAI gayo. tene AtmA A pariSaha sahana na karI zakanArA dehane mUkI bIjA uttama dehamAM cAlyA gaye, dhyAnanI parAkASTA na hovAthI temaja karmo hajI bAkI hovAthI te rAjA svargamAM gaye ane tyAMthI mAnava bhavamAM AvI kama khapAvI mokSe gayo. AvI rIte sAmAyika karavAthI karmane kSaya thAya tathA saMgatyAdi paNa maLe che. mATe gRhasthAe karma khapAvavA nimitte sAmAyika niraMtara karavuM joIe. e kaheve karI gRhasthonuM sAmAyika vrata kahevAyuM have bIjuM zikSA bata dezAvakAzika kahe che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhasthanuM agIAramuM pauSadha vrata. grahasthAnuM dazamuM vrata. digbate parimANaM yat-tasyAsaMkSepaNaM punaH / dine rAtrau ca dezAva-kAzikavatamucyate // 84 // chaThThA divasamAM je pariNAma javA AvavAnuM rAkhavAmAM AvyuM che tene divase tathA rAtre saMkSepa karavo te dezAvakAzika vrata kahevAya che. 84. vivecana-chaThThA dizA parimANa vratamAM amuka zaherathI ATalA jana sudhI vepArAdi gharakAye javAne je niyama rAkhavAmAM AvyuM che te vAva jIvaparyata mATe che. paNa teTaluM niraMtara kAMI javAmAM AvatuM nathI. mATe pUrve rAkhela dizAnA niyamamAMthI ghaNuM ja ochuM javAnuM pramANa divasanuM ke rAtrinuM rAkhavuM. arthAta dhAre ke pAMcaso gAu javA AvavAne niyama rAkhe che, teTaluM Aje javAnuM nathI, te Aje divase athavA rAro gAu ke be cAra gAu javAnI jarUra jaNAya te teTaluM javuM, paNa vadhAre na javuM, athavA teTalI paNa jarUra na jaNAya ane vadhAre saMkSepa kare heya te A mArA gharanI bahAra Aje divase ke rAtre nahi jAuM, paNa A daravAjAnI aMdaja rahIza. A vigere niyama rAkhave, te dezAvakAzika vrata kahevAya che. A niyama rAkhavAthI bahAra pharatAM ApaNAthI je akArya, adharma ke AraMbha thavAno hoya te aTakI jAya che. upalakSaNathI bIjA bhego paga tenA paNa saMkSepa A vratamAM karavAmAM Ave che. te sarvane dezAvakAzika kahe che. e pramANe dezAvakAzika vrata kahevAyuM. have trIjuM zikSAvrata kahe che. -(0)+ - gRhasthanuM agIyAramuM pauSadha vrata. catuHpA caturthAdi-kuvyApAraniSedhanam / prahmacarya kriyAsnAnA-dityAgaH pauSadhavataM // 85 // cAra parvamAM upavAsAdi tapa kare, pApavALA sadoSa vyApArano tyAga kare, brahmacarya pALavuM ane nAnAdi zarIranI zebhAne tyAga kara ema pauSadha vrata cAra prakAranuM che. 85. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 tRtIya prakAza. vivecana-AThama, caudaza, pUrNimAM ane amAvAsyA A cAra parvo kahevAya che. tyAre parvomAM pauSadha karavAnuM kahyuM che. tene Azaya e samajAya che ke gRhastha niraMtara saMsArika kAryothI phAragata thaI zakatA nathI. eTale ochAmAM ochA eka mahinAmAM cAra pauSadha te karavA joIe. paNa keIvizeSa dharmAbhilASI cArathI paNa vadhAre pauSadha kare te kAMI aDacaNa jevuM nathI, balka vizeSa phAyadAjanaka che. tathA jenAthI cAra paNa na banI zake teNe jeTalA bane teTalA paNa karavA joIe. pauSadha be prakAranA che. dezathI ane sarvathI. AhArane sarvathA tyAga, vyApArane sarvathA tyAga, bahAcarya sarvathA pALavuM ane zarIra satkAra bIlakula na karavo, e sarvathI pauSadha kahevAya che. ane jemAM pUrvokata cAre vastune cheDe ghaNe niyama karavAmAM Ave che, te deza pauSadha kahevAya che. AhArane mukIne bAkInA traNa prakArane sarvathA tyAga karanArane sAmAyika ucaravuM jarUranuM che ane te traNa sAthe AhArane tyAga dezathI ke sarvathI banne prakAre thaI zake che. dezathI cAre prakAranA tyAga karanArane AkhA divasa mATe sAmAyika ucaravAnuM nathI paNa jyAre badhe tyAga kare tyAre ucarI zakAya che, A pauSadha cAra praharane ke ATha praharane thaI zake che. pauSadha vrata karanAranI prazaMsA gRhiNopi hi dhanyAste puNyaM ye pauSadhavatam / duHpAlaM pAlayantyeva yathA sa culanIpitA // 86 // te gRhasthIone paNa dhanya che ke je culanI pitAnI mAphaka (upasarga prasaMgamAM) duHkhe pALI zakAya tevA pavitra pauSadha vratane pALe che.-86. vivecana-pUrve jyAre zrImAna mahAvIra deva A pRthvI tala5ra vicAratA hatA tyAre vANArasI nagarImAM culanI pitA nAmane gRhapati eka dhanADhaya hatA. tene zyAmA nAmanI salluNazALI strI hitI ane covIsa karoDa sonA mahora tathA ATha gekuLane te mAlika hato. eka vakhata te vANArasI nagarInA koSTaka udyAnamAM bhagavAna mahAvIra deva padhAryA hatA temanI pAse dharma zravaNa karI culanI Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 pauSadha vrata karanAra culanI pitA pitAe jaina dharma svIkAryo hate ane tevA yatidharma lAyaka sAmarthyanA abhAve teNe zrAvakanAM gRhasthone lAyaka dvAdaza vrata lIdhAM hatAM tathA patinI AjJAthI dharma zravaNa karavA AvelI zyAmAe paNa pAchaLathI bAra vrata lIdhAM hatAM. potAnI vRddha ummara thatAM vaDila putrane gRhane kArobAra soMpI potAnI pauSadhazALAmAM dharma dhyAna karatAM te kALa nigamana karate hate. kharekhara manu e Atmahita mATe niraMtara jAgRta rahevAnuM che. temAM putronI prApti ane vRddha thatAM te avazya cetavAnuM che. eka divase pauSadhazALAmAM pauSadha karI culanI pitA dharmadhyAnamAM rahyo hate. madhya rAtrinA vakhate tenuM pauSadha vrata bhaMga karavA mATe eka mithyAdaSTi deva tyAM AvyuM. hAthamAM khaDaga laI te bole are calanI pitA A tArUM vrata tuM mUkI de, nahitara tArA jayeSTha putrane tArA dekhatAM khaDagathI mArI nAkhIne huM tenuM mAMsa khAIza. culanI pitA zAMta rahyo, temaja mauna rahyo tyAre te deve tenI AgaLa tenA moTA putrane lAvI mArI nAkhe, tepaNa te calAyamAna na thaze. tyAre vizeSa duHkha ApavA pUrvanI mAphaka tenA traNe putra mArI nAkhyA ane deva bolyo ke je te A vrata tyAga nahi kare te tArI bhadrA mAtAne tArI AgaLa lAvI mArI nAMkhIza, jethI te ArtadhyAne maraNa pAmIza. A pramANe kahetAM paNa jyAre te zrAvaka zAMta svabhAve dharmadhyAnamAM ja lIna thayo, tyAre rudana karatI tenI bhadramAtAne deva tyAM lAvyA. te jotAMja A zrAvaka vicAramAM paDe ke A kaI duSTa mANasa jaNAya che, teNe mArA dekhatAM AvuM anArya kAma karyuM ane have mAtAne paNa te mArI nAkhaze; mATe cAla huM tene pakaDI lauM, ema dhArI te jeTalAmAM devane pakaDavA jAya che teTalAmAM ghora garjanA karI deva cAlyo gayo. culanIpitA buma pADI uThayo. putranI bUma sAMbhaLI bhadrA tyAM AvI ane vRttAMta pUchayuM. culanI pitAnI banelI hakIkata jaNAvI. tenI mAtAe jaNAvyuM putra ! te mAMhiluM kAMI paNa banyuM nathI. tArA traNa putro gharamAM sutA che. keI mithyAdaSTi deva tane vatathI calAvavA A jaNAya che. tane tArA vratamAM ATalI khAmI AvI, mATe vratabhaMganI Ale Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prakAza. canA kara. culanIpitAe vratabhaMganI AlecanA karI anukrame zrAvakanI pratimAo (abhigraha vizeSa) aMgIkAra karI zubha dhyAne maraNa pAmI saudharma devaleke arUNAbha nAmanA vimAnamAM devapaNe utpanna thaye. tyAMthI mahAvideha kSetramAM mAnavabhava pAmI karma khapAvI mokSe jaze. AvI rIte piSadhavratanI daDhatA rAkhavA upara culanI pitA nAmanA zrAvakanuM dRSTAMta batAvyuM. A mAMhIthI e samajavAnuM che ke ATalA upasarga thatAM paNa culanIpitA pitAnA vratamAM daDha rahyo hato ane saheja bhaMga thatAM tenuM prAyazcita karIne zuddha thaye hite. tevI rIte potAnAM vate pALavAmAM zrAvakee daDha thavuM joIe. . A kahevAthI gRhasthanuM agIyAramuM vrata samApta thayuM. hive bAramuM atithi saMvibhAga vrata kahe che. cothe zikSAtrata yAne gRhastha dharmanuM bAramuM vrata. dAnaMcaturvidhAhAra-pAtrAcchAdanasamanAM / atithibhyo'tithisaMvi-bhAgavatamudIritaM // 88 // cAra prakArane AhAra, azana, pAna, khAdima ane svAdima (1) pAtra, (2) vasa, (3) ane rahevAne mukAma. (4) A atithione (sAdhuone) ApavuM te atithi saMvibhAga nAmanuM vrata kaheluM che. 88 vivecana-anna pANi AdinA AdhAre deha TakI kahe che. deha upara cAritrane AdhAra che ane cAritrathI karmane kSaya karI zakAya che. mATe zarIranA upaSTabha (AdhAra) ne arthe gRhasthAe atithione AhAra pANI ApavAM. AhAra pANI laI teo pitAne tema parane uddhAra kare che. temAM sahAya ApanArane sAre hi (lAbha) maLI zake che. AhAra pANI bIjA taraphathI maLatAM hovAthI teone pasA vigere rAkhavAnI jarUra paDatI nathI ane tethI ja nirIha banI nispRhapaNe khullA hRdayathI satya upadeza ApI bIjA upara satya mArganI chApa besADe che. paisAnuM dAna tyAgIone ApavuM e satya mArgamAMthI te sAdhune nAza karavA jevuM che, kemake anarthanuM mULa kAraNa peseja che. pAtra sivAya anna pANI levAmAM khAvAmAM aDacaNa paDe che. tema dhAtuonAM vAsaNe Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munidAnanuM phaLa. paNa tyAgIone nirupayogI che. gRhasthanA bhajanamAM khAvApIvAthI ja pazcAta karma (eTale devA vichaLavA vigere) mAM AraMbhane saMbhava che, mATe pAtra dAnanI jarUra che. zarIranuM rakSaNa karavA mATe tathA zIta, tApa, hasa maccharAdinA upadravane dura karavA mATe vastra kabalAdi atyAranA vakhatamAM sAdhuone ApavAnI jarUra che. hIna sarva vALA che te sivAya dharmadhyAnamAM sthira thavA azakaya che. temaja rahevAne mukAma ApavAnI paNa jarUra che. deza kALanI epekSAe A cAra prakAranA kAne munione ka95nIya che. te cAra prakAramAMthI kepaNa jAtanuM dAna ApavuM te atithi saMvibhAga vrata kahevAya che. jene tithi parva vigere mahatsavanA divase koI nathI, niraMtara vairAgya dazAmAM jhIlavApaNuM che, mATe temane atithi kahevAmAM Ave che temane dAna ApavuM te atithi saMvibhAga, khare artha Ama che, paNa vRddha paraMparAe pauSadhane pAraNe gRhasthAe sAdhune dAna ApI pachI pAraNuM karavuM, tenuM nAma atithi saMvibhAga vrata kahevAya che. | munidAnanuM phaLa. pazya saMgamako nAma, saMpadaM vtspaalkH| camatkArakarI pApa munidAnaprabhAvataH // 89 // juo, saMgamaka nAmane vAcharaDAne pALavAvALe mANasa, munine dAna ApavAnA prabhAvathI camatkAra utpanna thAya teTalI saM5dAne pAme. 89. vivecana-magadha dezanA bhUSaNa tulya rAjagRha nagaramAM paramAhaMta bhakta zreNika rAjA rAjya karatuM hatuM. te vakhatamAM eka madhyama sthitivALI strI pitAnAM saMgamaka nAmanAM bALakane sAthe laI zAligrAmamAM AvI rahelI hatI, saMgamaka lokonAM vAcharaDAM vigere cArate hatuM ane mAtA anyane ghera kArya karatI hatI, ema banenuM gujarAna cAlatuM hatuM. ekavakhata parvanA divasomAM ghera ghera sArUM sArUM khAvAnuM thatuM joI saMgamake potAnI mApAse kSIranuM bhejana mAgyuM. garIba sthitivALI mAtA bolI, beTA! mArI pAse tevI kAMI sAmagrI nathI ke jenI Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prakAza huM tane khIra karI ApuM. ATaluM kahetAM ja pitAnI pUrvanI sArI sthiti tene sAMbharI AvI ane ucca svare mAtA raDavA lAgI. mAtAne raDatI joI chokare paNa raDavA lAgyA. A zabda sAMbhaLI keTalIka pADo zaNe tyAM doDI AvI, ane rUdana karavAnuM kAraNa puchayuM. pitAnuM duHkha teone kahevAthI teone dayA AvI, tethI khIranI sarva sAmagrI teoe tene ApI. tenI khIra banAvI eka thALamAM putrane ApI mAtA najIkamAM kArya prasaMge gaI. tevAmAM mAsa upavAsI eka tapasvI muni pAraNA mATe pharatA pharatA teneja ghera AvI caDayA. pitAne ghera munine AvelA joI chokaro ghaNe khuzI thaye. te bolI uThaze. aho ! huM dhanyabhAgya chuM. AvAM dhanADhanAM gharo mUkI AvA tapasvI muni mAre ghera AvI caDayA. mahArAja tapasvIjI ! Aja te mArUM anna grahaNa kare! ane mane nistAre. ogha saMjJAe paNa tapasvIone ApavAthI lAbha thAya che, tema jANanAra A bALakane joI muni Azcarya pAmyA. dravyabhAvathI zuddhatA jANI munie pAtra dhayuM ane saMgamake pitAnA vAsaNamAM lIdhelI badhI khIra ApI dIdhI eka te AvI duHkhI avasthA, koI paNa vakhata tevuM svAdiSTa bhajana khAvA nahi maLela, bhukha lAgelI, mAgIne meLavelI, bALaka avasthA ane pariNAmanI vizuddhatA, te eka ekathI caDIyAtuM hatuM. A vizuddhatAmAM karmanI nirjarA ane puNyabaMdha saMghAte teNe uttama manuSya bhavanuM AyuSya bAMdhyuM. muni gayA pachI pAchaLa rahelI khIra cATate hatuM, tyAM tenI mA AvI. chokarAne hajI bhUkhyo jANI bIjI khIra tene ApI, rAtrinA vakhatamAM ajIrNa thavAthI munidAnanI prazaMsA karatA te maraNa pAme ane rAjagRhI nagarImAM dhanAdaya bhadra zeThanI bhadrA nAmanI strInI kukhe putrapaNe utpanna thaye. yuvAna vayamAM pitAe batrIza kanyAo paraNAvI. sAtamALanA mahelamAM deguMdaka devonI mAphaka sukha vaibhava bhegave che. tenA pitA gabhadra zeThe vIra prabhunI pAse cAritra lIdhuM ane paryate susamAdhimAM maraNa pAmI te devalokamAM gaye. putranehathI te pitAnA putranA sarva mane ratha pUrNa karate hatA. eka divase eka paradezI musAphara seLa ratnakAMbaLe laI rAjagRhImAM vecavA AvyuM. zreNika rAjAe tenuM Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munidAnanuM phaLa mUlya pUchayuM, teNe eka ekanuM mUlya savAlAkha sonAmahora jaNAvyuM. bhAre mUlyanI AvI ratnakAMbaLe levI te rAjAne ucita na jaNAvyuM. musAphara udAsa thaye, ke jyAre rAjA jevA mArI ratnakAMbaLe nathI letA te bIjA koNa leze? te pharate pharate zAlibhadrane ghera Ave, ane bhadrA zeThANIne maLyo ane bhadrAe ratnakAMbaLe keTalI che ane mUlya zuM che te pUchayuM. musAphare kahyuM, mArI pAse seLa ratnakAMbaLo che ane tenI vIsalAkha sonAmahera kIMmata thaze. bhadrAe jaNAvyuM ke mUlyanI kAMI harakata nathI, paNa mArA putrane batrIza strIo hovAthI mane batrIzanI jarUra hatI. paNa musAphara pAse teTalI na hovAthI vIzalAkha sonAmahora ApI te ratnakAMbaLa lIdhI ane aradhI aradhI kannakAMbaLa batrIze strIne vaheMcI ApI. musAphara paNa khuzI thaI cAlato thayo. zreNIka rAjAnI haThIlI rANIe haTha lIdhI ke huM rAjAnI rANuM thaI chatAM zuM mane eka ratnakAMbaLa bhAre mUlyanI na maLe? rAjAe pharI musApharane bolAvyo. teNe zAlibhadrane ghera ratnakAMbaLa vezyAnA samAcAra ApyA ane kahyuM ke tame eka paNa laI na zakayA paNa teNe te batrIzanI mAgaNI karI che, A sAMbhaLI rAjA AzcaryamAM garakAva thayA. ahA ! mArA rAjyamAM AvA dhanADhaye rahe che. rAjAe eka ratnakAMbaLa ApavA mATe zAlibhadrane tyAM kahevarAvyuM. bhadrAe javAba Apyo ke te ratnakAMbaLe mArA putranI strIoe paherI nirmAlyA tarIke kADhI nAkhI che, Apa kahe to mekalAvuM, rAjAne adhika Azcarya thayuM. teNe zAlIbhadrane pitAnI pAse bolAvavA AmaMtraNa karyuM. bhadrA zeThANI rAjA pAse AvI ane rAjAne vijJapti karI ke zAlibhadra kaI vakhata bahAra nIkaLyuM nathI te Apa amAruM ghara pavitra kare. rAjA tene jovAnI utkaMThAthI bhadrA zeThANIne ghera AvyuM. tenA gharanI Rddhi jotAMja rAja diDuMmUDha thaI gaye. bhadrAe sAtamI bhUmikA upara rahelA zAlibhadrane jaNAvyuM ke putra nIce Ave, zreNika ApaNe ghera AvyuM che zAlibhadra javAba Ape, mAtAjI ! jema Apane ucita lAge tema kare, temAM mane pUchavAnI koI jarUra nathI. mAtAe jaNAvyuM, beTA, te ApaNA svAmi rAjA che. kAMI vepAranuM kArya nathI. tene AvI namaskAra kare, maLo. A sAMbhaLatAM ja Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prakAza. zAlibhadranuM mukha utarI gayuM. tenA caherA upara glAni AvI gaI. zuM mAre mAthe kaI dhaNI che? huM Aja sudhI te ema samajatA hate ke huM sukhI chuM. je mAthe dhaNI hoya, bIje svAmI hoya, te sukhI zAne ? te avasare nIce Avyo. zreNika rAjAne maLe. rAjAe prItithI khoLAmAM besAryo ane putranI mAphaka cuMbana karyuM. cheDA vakhatamAM te tenA zarIra upara pasIne thaI Avyo. bhadrAe kahyuM, mahArAja! tene javAde. mANasanA paricayamAM na Avela hovAthI te gabharAya che, zAlibhadrane rAjAe javAnuM kahyuM. te potAnA mahelamAM Avyo. bhadrAe paNa zreNikanI ghaNI baradAza karI. rAjA khuzI thaI potAne mukAme Avyo ane AvA dhanADhaye tathA sakhI jI mArA rAjyamAM vase che tethI vizeSa harSita thaye. zAlibhadrane cena na paDyuM. te vicAravA lAge, are ! pUrva bhave joIe tevuM puNya ke karma karyuM nathI mATe mAre mAthe svAmI che paNa have evAM karma karuM ke mAre mAthe kaI paNa na hoya te avasaramAM dharmaSAcArya cAra jJAnadhAraka tyAM AvyA. zAlibhadra temane vaMdana karavA gaye ane vinayathI pUchyuM ke mahArAja evuM kayuM sAruM kArya karavuM joIe ke jethI mAthe dhaNuM na hoya tevI sthiti maLe. gurUe javAba Apyo, cAritra levAthI mAthe dhaNI na hoya tevuM nirbhaya sthAna maLe che. pite te aMgIkAra karavAnI IcchA jaNAvI. ghera Avyo ane mAtA pAse AjJA mAgI. tene sukumALapaNA viSe, yauvana viSe, cAri tranI durghaTatA viSe mAtAe ghaNuM samajAvyuM paNa jyAre te pitAnA nizcayathI Dageja nahi, tyAre mAtAe tene kahyuM, A divya bhegane tyAga karI manuSyanI sthitine zeDo vakhata abhyAsa kara, pachI khuzIthI cAritra leje. zAlibhadra tema karavA svIkAryuM, ane divase divase eka eka strI, zayyA vigere tyAga karavAM lAge. A vAtanI zAlibhadranI bahena je dhanI sAthe vivAhita hatI. tene khabara paDI; te raDavA lAgI. dhannAe kAraNa pUchyuM tyAre zAlibhadrane eka eka strIne tyAga ane thoDA vakhatamAM cAritra levAnuM jaNAvyuM. tyAre dhannAe hAMsI karI ke zAlibhadra kAyara che, tyAga kare te vaLI eka ekane tyAga zA mATe kare? eka Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vratanA aticAra 168 sAthe sarvane tyAga kare. strIoe javAba Ape, svAminAtha kahevuM sulabha che paNa karavuM durlabha che. dhanAe kahyuM ke mane tamAre nehaja ADo Avate hate. paNa jo tamArI sammati che te Aje ja AThe strIone tyAga karIne huM cAritra lauM chuM, strIo namI paDI ane ame hasatAM kahyuM hatuM tema jaNAvyuM, paNa dhane pitAnA nizcayamAM aDaga rahyo tyAre strIoe paNa saMyama levAne pitAne abhiprAya jaNAvyuM. dhanane temane zAbAzI ApIne rajA ApI. A pramANe saMsArathI virakta thaela dhannA zAlibhadra banee mahAvIra deva pAse cAritra lIdhuM, ane mAsakSapaNudi ghera tapazcaryA karI karma tathA zarIra kRza karI nAkhyAM. Akhare vaibhAragiri pahADa upara banne jaNAe anazana karyuM. prauDha dharmadhyAnamAM magna rahetAM ghaNAM karmo khapAvI nAkhyAM. zubha dhyAnamAM maraNa pAmI sarvArthasiddhi vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. eka bhava mAnavane karI te mokSa jaze. evI rIte dAnanA prabhAvamAM uttarottara para parAe mekSanI paNa prApti thAya che A caritrathI samajI zakAya che. A caritra uparathI samajavAnuM e che ke pitAnI duHkhI avA sthAmAM paNa dAnane utsAha, pariNAmanI vizuddhatA, daivika vaibhava chatAM paNa Atmika svataMtratAnI IcchA, suke maLa deha chatAM kaThora tapasyA ane dhyAnanI nirmaLatA e sarva manana karavA jevuM che, atithi saMvibhAga upara zAlibhadranI kathA samApta thaI. A kahe vAthI bAramuM vrata samApta thayuM, ane kame kahevAyelAM bAra vate paNa samApta thayAM. bAra vatamAM lAgatA aticAro dUra karavA viSe. vratAni sAticArANi sukRtAya bhavanti na / aticArAstato heyAH paMca paMca vrate vrate / / 89 // aticAravALAM te kalyANa mATe thatAM nathI. mATe dareka vratamAM lAgatA pAMca pAMca aticA (dA) tyAga karavA. 89.. ' prathama vratanA aticAra. pA caMpariko-miyioganA prahAro'nnAdirodhazcA-hiMsAyAM parikIrtitAH // 90 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1eo tRtIya prakAza. tIvra krodhathI. maraNathI nirapekSapaNe-marI jaze tenI darakAra rAkhyA sivAya manuSya tathA janAvarAdine bAMdhavAM. 1 temanI cAmaDI chedavI. 2 zakti karatAM vizeSa bhAra bhara. 3, marmasthaLAdimAM prahAra kare. 4, ane anAja Adi temane khorAka Apa baMdha kara. 5 A aticAro ahisA vratamAM kahelA che. 90. - vivecana-jIvane mAravAnAM paccakhANa karyA che paNa tene tIvra bAMdhavAne ke duHkha ApavAnAM karyA nathI. AvA AzayanI apekSA hevAthI duHkha ApavA vigerene vratamAM dUSaNarUpa aticAra kahelA che. bIjA vratanA aticAra. mithyopadezaH sahasA-bhyAkhyAnaM guhyabhASaNam / vizvastamaMtrabhedazca kUTalekhazca mUnRte // 91 // bIjAne duHkha thAya te mithyA pApakArI upadeza Apa. 1 vicAra karyA sivAya ke abhiprAya jANyA sivAya (tuM cAra che ke parastrIlaMpaTa che vigere) bIjA upara peTe Apa mukavo. 2, rAjavirUddhAdi je pragaTa karavA lAyaka na hoya te IgitAdi AkArathI jANI pragaTa karI ApavuM. 3, mitrakalatrAdi vizvAsavALAnI gupta vAta prakAza karI devI. 4, ane jUThA lekha lakhavA. 5, A pAMca satyavratanA aticAro che. 91. - trIjA vratanA aticAra. stenAnujJA tadAnItA-dAnaM dviDrAjyalaMghanam / pratirUpakriyA mAnA-'nyatvaM cAsteyasaMzritA // 92 // cerane cerI karavAmAM preraNA karavI. 1.cArane corI karI lAvele mAla vecAte grahaNa kare. 2, vepAra nimite virUdha rAjya-zatru rAjAne nipudha karelA dezamAM javuM. 3, mAlamAM sArI narasI vastunuM bheLasaMbheLanuM karavuM. 4, ane khoTAM tela mApe banAvavAM, vadhu mApAthI levuM, ochA mApathI devuM. A pAMca acarya vratanA aticAro che. 92 cothA vratane aticAra. itvarAttAgamonAttA-gatiranyavivAhanam / madanAtyAgraho'naMga-krIDA ca bramINi smRtA / / 93 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 pAMcamA vratanA aticAra. thoDA vakhata mATe bhADuM ApI potAnI strI karI rAkhelI vezyA gamana. 1, vezyA, anAtha, vidhavA, vairaNI, proSitabhartRkA vigerenuM sevana karavuM. 2, pitAnAM putra putrI sivAya anyanA vivAha karavA. 3, svI saMbaMdhI viSayamAM paNa vizeSa Asakti. 4, anaMgakIDA hasta karyAdi. 5, A pAMca cothA, brahmacarya vratanA aticAre kahelA che. 93. vivecana-bhADuM ApI cheDe vakhata mATe pitAnI strI karI rAkhelI hovAthI mArI pitAnI ja strI che, AvA abhiprAyane laIne aticAra, nahitara vratabhaMga kahevAya. vezyA, anAtha, vidhavAdikane anupage atikramAdinI apekSAe aticAra che. A pahelA be aticAra svadArasaMtoSI mATe che, paNa parastrItyAga karavAvALAne te vrata bhaMga thAya che. pAMcamA vratanA aticAra. dhanadhAnyasya kupyasya gavAdeH kSetravAstunaH / hiraNyahemnazca saMkhyA-'tikramo'tra parigrahe / / 94 // dhanadhAnya saMbaMdhI 1, gharanI gharavakharI, ronArUpA vinAnI tenA saMbaMdhI 2, gAyaAdi janAvara saMbaMdhI 3, kSetra, ghara, hATa, saMbaMdhI 4, ane senA rUpA saMbaMdhI pa. rAkhelI saMkhyAnA parimANanuM ullaMghana karavuM te parigraha vratanA pAMca aticAro che. 94. ahIM e zaMkA thAya che ke rAkhelA pariNAmanuM ulaMghana karavAthI vatano bhaMga thave joIe te aticAra zA mATe kahyA tene uttara Ape che. . baMdhanAdbhAvatogarbhA-yojanAdAnatastathA / pratipannavratasyaiSa paMcadhApi na yujyate // 95 // baMdhana karavAthI, bhAvathI, garbhathI, jeDavAthI, ane levAthI aticAra lAge che mATe parigrahaNanuM vrata grahaNa karanArane A pAMcamAMthI kAMI paNu aticAra rUpe karavuM te yogya nathI. 5. | vivecana-sAkSAt rIte saMkhyAne atikrama karavAthI te vratabhaMga thAya che, paNa ahIM aticAra lAgavAmAM sApekSatA hevAthI vatabhaMga nathI. jemake, pAMca, pacAza, muMDA jeTaluM dhana dhAnyanuM Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra tRtIya prakAza. mApa rAkhyuM hoya ane leNuM vigeremAM tenAthI adhika AvI gayuM te tene kahI rAkhe ke hamaNAM tamAre tyAM rAkhI muka, comAsA pachI mArI badhI pUrI thavAthI laIza. A pramANe baMdhaNI karavAthI aticAra lAge che ane pote sAkSAt lIdhuM na hovAthI vrata rAkhavAnI apekSA hovAthI vratabhaMga thato nathI. 1. gharavakharI, tAMbA pitaLa vigerenI saMkhyA rAkhI hoya temAM vadhAre thaI gaye te nAnAM toDI nakhAvI meTA meTA banAve. AMhIM saMkhyA kAyama rahelI hovAthI vratabhaMga nathI paNa aticAra che. 2. janAvaranI saMkhyA eka varSamAM amuka rAkhI hoya temAM gAya, bheMsAdi ne vAcharaDAM vigere thavAthI janAvaranI saMkhyAmAM vadhAre thaI Ave tyAre tenA garbhane yA vAcharaDAne amuka vakhata gayA pachI gaNatrImAM gaNe te paNa sApekSa hevAthI aticAra. 3. kSetranI saMkhyA amuka rAkhI che temAM pAsenA kSetre laIne vacamAMthI vADa kADhI nAkhI bheLavI meTAM karavAM. saMkhyA kAyama hevAthI aticAra. 4. sonuM rUpuM varSanA pariNAmanI saMkhyAmAM koI rAjA pramukhanA tuSTamAna thaI ApavAthI vadhAre thAya te pitAnA vatanI avadhi paryata koI bIjA pAse rakhAve. A sarvemAM pite sAkSAt levuM ke saMkhyA ullaMghana karela na hovAthI temaja vrata rAkhavAnI apekSA hovAthI aticAra kahevAya che. - chaThThA vratanA aticAra smRtyNtrdhaanmuurdhaadh-stirygbhaagvytikrmH| kSetravRddhizca paMceti smRtA divirativrate // 96 // dizAmAM javA AvavAnA niyamanuM bhUlI javApaNuM, jemake meM pacAza jana rAkhyA che ke jo te yAda na AvavAthI pacAza jAya te paNa aticAra (kAraNa ke lIdhela niyama maraNa rAkhavAthI vrata pALI zake che.) uMce, nIce ane ticha dizAomAM bhUlathI lIdhela niyamathI vadhAre cAlyA javuM te aticAra. 4. kSetranI vRddhi karavI (jemake uttara dakSiNa se se jana javAnuM rAkhyuM hoya ane dakSi NamAM vadhAre javAnI jarUra jaNAI tyAre uttara dizAmAMthI ochuM karI dakSiNa dizAmAM teTaluM vadhAravuM. A banne bAju parimANa Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmara karmAdAnanAM nAma kahe che. 193 kAyama na rahevAthI paNa saMkhyA barAbara rahevAthI AzayanI ape kSAe aticAra che. 96. sAtamA vratanA atiyAra sacittastena saMbaddhaH saMmizro'bhiSavastathA / duH pakAhAra ityete bhogopabhogamAnagAH // 97 // sacitta AhAra. 1. sacitta sAthe joDAyela. 2. sacitta acittathI mizra. 3. aneka dravya saMcAgathI banela surA sAvIrAdi. 4, ane sejasAja pArkaleA AhAra. 5. A pAMca aticAra sacitta vastunA (sajIne vastune!) tyAga karanArane bhegApabhAga 1mAM lAge che (AMhI je aticAra kahyA che te anaupayAge ajANapaNAthI lAge che. ) 97. A aticAre| bhAjananA sabaMdhamAM che, kanA sabaMdhamAM batAve che. amI bhojanatastyAjyAH karmataH kharakarma tu / tasminpaMcadaza malAn karmAdAnAni saMtyajet / / 98 / / upara batAvela pAMca aticArA bhAjana Azrayi-tyAga karavA ane karma Azraya khara karmAdi para karmAdAnarUpa aticArAnA tyAga karavA. 98. vivecana--bhoge pabhAgarUpa dhana pedA karavAmAM A paMdara prakAranA doSa lAge che. te pApanA kAraNarUpa hAvAthI temanuM nAma karmA dAna rAkhavAmAM Avyu che. paMdara karmAdAnanAM nAma kahe che. aMgAravanazakara - bhATakasphoTakajIvikA / daMtalAkSarasa keza - viSavANijyakAni ca // 99 // yaMtrapIDAnilAMchana- masatIpoSaNaM tathA / vadAnaM saraH zoSa iti paMcadaza tyajet / / 100 / / aMgArAnA vyApAra, 1 vana kApavAnA 2, gADAM banAvavAnA 3 bhADAM karavAnA 4, jamIna phADavAnA 5, dAMtanA 6, lAkhanA 7, rasanA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 174 tRtIya prakAza, 8, kezane 9, viSa vecavAne 10, yaMtrathI vastu pIlavAne 11. baLada pramukhane nilaMchana karavAne 12, asatI piSaNane 13, dava ApavAne-kSetrAdimAM agni lagADavAne 14, ane taLAva pramukha sUkAvI nAMkhavAne vyApAra 15. A paMdara prakAranA aticArone tyAga kara. 99-100 paMdara aticArane anukrame vizeSatAthI batAve che. (aMgArakarma,). aMgArabhrASTrakaraNaM kuNbhaayHsvrnnkaaritaa| ThaThAratveSTakApAkA-viti chAMgArajIvikA // 101 // lAkaDAMnA kelasA banAvavAne, caNA pramukha anAja bhuMjavAne, kubhAra, luhArane, senIne. kaMsArAne ane IMTa pakAvavA vigerethI AjIvikA karavI te aMgArakarma kahevAya che. 101. vanakarma. chimAchinnavanapatra-prasUnaphalavikrayaH / kaNAnAM dalanAtpeSA-dRttizca vanajIvikA / ' 102 // chedelAM ane nahi chedelAM vanamAM thatAM pAMdaDAM, kula, phaLa vigere vecavAM tathA anAjane daLIne ke paththara upara pIsAvIne je Aja vikA karavI te vana AjIvikA kahevAya che-102. zakaTa AjIvikA. zakaTAnAM tadaMgAnAM ghaTanaM kheTanaM tathA / viti zara-nI irirvitA | 20 rU che. gADAMo tathA paiDAM pramukha tenA aMgone ghaDavAM (ghaDAvavAM) kheDavAM. ane vecavAM, vigerethI je AjIvikA karavI te zakaTa AjIvikA kahelI che. 103. bhATaka AjIvikA zakaTokSalulAyoSTra-kharAzvataravAjinAm / mArA vAri-mAdanIvija | 204 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasa tathA kezane vyApAra. 175 gAMDAM, baLada, pADA, uMTa, gadheDA khacara ane ghoDA pramukha upara bhAra vahana karAvI AjIvikA karavI te bhATaka AjIvikA kahevAya che. 104. sphaTika AjIvikA. saraH kUpAdikhanana-zilAkuTTanakarmabhiH / pRthivyAraMbhasaMbhUtai-jIvanaM sphoTajIvikA // 105 // sarevara, kuvA pramukha dAvavA ane paththara pheDavArUpa pRthvInA AraMbhavALAM karmo vaDe karI AjIvikA karavI te pheTika AjIvikA kahevAya che. 105. dAMtano vyApAra daMtakezanakhAsthitva-promNo grahaNamAkare / trasAMgasya vaNijyAtha daMtavANijyamucyate // 106 // hAthI dAMta, camarI gAya pramukhanA vALa, nakha, hADakAM, cAmaDAM tathA roma (rUvADA) prasukha trasa jIvenAM aMgene vyApArane arthe utpattine ThekANe jaI grahaNa karavA tene daMta vANijya kahe che-106. lAkhano vyApAra. . laakssaamnHshilaaniilii--dhaatkiittNknnaadinH| vikrayaH pApasadanaM lAkSAvANijyamucyate // 107 // lAkha, manazIla. gaLI, dhAvaDI ane TaMkaNakhArAdi e sarva vizeSa pApanAM sthAnakarUpa che. tene vyApAra karavo tene lAkha vANijya kahe che. 107. rasa tathA kezane vyApAra. navanItavasAkSaudra-madyaprabhRtivikrayaH / . dvipAcatuSpAda vikrayo vANijya rasakezayoH // 108 // mAkhaNa, carabI, madha ane madirAdi vecavuM te rasa vANijya ane manuSya tathA jAnavaronA vyApAra karavA te keza vANijya. kahevAya. 108. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prakAza. viSa vANijya. viSAdyayaMtra-datihAviratunaH | vikrayo jIvitaghnasya viSavANijyamucyate // 109 // jhera, hathiyAra, haLa, arahaTTAdi yaMtra, letuM ane haratAla Adi jIvane nAza karanArI vastuone vepAra kare tene viSa vANijya kahe che. 109. yaMtra pIDana karma tileAsarpapairaMDa-jalayaMtrAdipIDanam / dalatailasya ca kRti-yaMtrapIDA prakIrtitA // 110 // tala pIlavAnAM yaMtro, ikSu zeraDI) pIlavAnAM, sarasava pIlavAnAM, eraMDA pIlavAnAM, arahaTAdi jala kheMcavAnAM yaMtro ane bALa kADhI tela levuM e AdinAM yaMtro banAvI tenAthI AjIvikA karavI te yaMtrapIDanakarma. 110, nilaMchana karma nAsAvedho'GkanaM muSka-cchedanaM pRSThagAlanam / karNakaMbalavicchedo nirlA chanamudIritam // 111 // janAvaranI nAsikA viMdhavI, AMkavuM, aMDa chedo, pRSTa gALI nAkhavI ane kAna tathA kaMbala chedavA, AvaDe AjIvikA calAvavI tene nila chana karma kahyuM che. 111. - asatI poSaNa sArikAzukamArjAra-zvakukuMTakalApinAm / poSo dAsyAzca vittArtha-masatIpoSaNaM viduH // 112 / / sArikA, zuka, bIlADI, kutarA kukaDA, mayura, ane dAsI pramukhanuM dhana kamAvA nimitte piSaNa karavuM tene asatI peSaNa kahyuM che. 112 dava Ave ane taLAva sukAvavAM. vyasanAtpuNyabuddhayA vA davadAnaM bhaved dvidhA / koSa sASi-hovuchavA ??rU . Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika vratanA aticAra. 17. kuTevathI athavA puNya buddhie dava lagADe, tathA taLAva nadI ane kaha, kuMDAdinA pANIne zekI nAkhavAM te sarazeSa karmAdAna kahevAya che. 113. vivecana-karmAdAnane zabdArtha ja e che ke karmane AvavAnuM kAraNa duniyAnA ghaNA vyApAro A sivAyanA karma baMdhanA kAraNa bhUta che chatAM A paMdarane karmAdAna kahevAne abhiprAya e che ke A vyApArathI vizeSa vizeSa pApa Ave che. temaja phAyadA cheDe ane aneka jIne du:kha, trAsa tathA saMhAranA hetabhUta che mATe dharmiSTa manuSyae AvA vyApArano tyAga karavo joIe. ahI koI zaMkA kare che ke A paMdara karmAdAnane aticAra zA mATe kahyA, kAraNa ke karmAdAna poteja pAparUpe che, ane te karavAthI te vrata bhaMga the joIe. uttara e che ke pite artha daMDamAM je karmAdAtenI chuTa rAkhI che te sivAya AvA vyApAre kadAca ajANapaNe arthAt anaupage thaI gayA hoya to aticArarUpa che, paNa je jANIne te vyApAra karavAmAM Ave te vrata bhaMga thAya che ema bhegapabhoga vratanA vIza aticAre batAvyA. have anarthadaMDa vratanA aticAra. saMyuktAdhikaraNatva-mupabhogAtiriktatA / maukharyamatha kaukucyaM kaMdarpo'narthadaMDagAH // 114 // haLa, muzaLa gADI pramukha adhikaraNo saMjI (jeDI) rAkhavAM, 1. pramANathI adhika upabhoganI vastu rAkhavI, 2. vAcALapaNuM arthAta pUrvApara vicAra karyA sivAya bolavuM, 3, bhAMDAdikanA jevI bhUyana ekAdikathI ceSTA karavI, 4. kAma utpanna thAya tevAM vacane balavA, 5. anarthadaMDa viramaNa vratanA pAMca aticAre che. 114. sAmAyika vratanA aticAra. kAyavAGmanasAM dusstt-prnnidhaanmnaadrH| . mRtyagvasthApana va mRtA sAmayite 25 . . mana vacana, kAyAne sAvadha kAryamAM pravartAvavAM. 3. sAmAyikamAM anAdara (anusAhatA) 4. ane sAmAyika karyuM ke na karyuM te smRti Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 talIya prakAza na rAkhavI. A pAMca sAmAyika vratamAM aticAra kahyA che. (ahI anaupage sAvadha kAryamAM pravRtti thaI hoya te mATe aticAra kahyo che paNa jANIne sAvadha pravRtti kare te vrata bhaMga thAya) 115 dezAvakAzika vratanA aticAra. preSyaprayogAnayane pudgalakSepaNaM tthaa| zabdarUpAnupAtau ca vrate dezAvakAzike // 116 // niyamita karelI jagyA bahAra kArya prasaMge bIjAne mokale 1. niyamita kSetra bahArathI kAMI vastu maMgAvavI, 2. niyamita jagyAnI ' bahAra rahelA mANasane jaNAvavA mATe kAMkare pramukha pheMkavuM, 3. zabda karI belA, 4. ane rUpa dekhADavuM eTale pite sanmukha ubhA rahevuM, tene joIne dUra rahelo mANasa tene mATe tyAM Ave, pa. A pAMca dezAvakAzika vratanA aticAre che. 116. vivecana-pite zarIrathI niyamita jagyA bahAra gaye nathI tethI vratabhaMga na thayuM, chatAM niyamita jagyA bahAra mANasa mekakahyuM. maMgAvyuM, kAMkare pheMka, zabda karyo ane rUpa dekhADayuM tethI aticAra lAgyA. pauSadha vratanA aticAra. utsargAdAnasaMstArA-nanavekSyApramRjya ca / anAdaraH smRtyanupa-sthApanaM ceti pauSadhe // 117 // najarathI joyA ane vastra pramukhanA cheDAthI pramAryA vinA maLa mUtrAdine tyAga kare; 1, pATapATalA pramukha joyA tathA pramArjana karyA vinA levA, 2. jeyA pramArjana karyA sivAya saMthAre kare-3, piauSadhamAM anAdara, 4. ane pauSadha karyo ke nahi, tenI samRti na rahevI, 5, A pAMca pauSadha vratanA aticAre che. 117. atithi saMvibhAga tratanA aticAra. sacite kSepaNaM tena pidhAnaM kAlalaMghanaM / matsaro'nyApadezazca turye zikSAtrate smRtAH // 118 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahA zrAvakanI divasIya muni AhArarthe ghera AvyuM devA lAyaka vastu, sacitta pRthvI jala, agni, Adi upara mUke, 1. athavA sajIva vastuthI te DhAMke, 2. gocarIne vakhata thayA pachI bhajana taiyAra kare, 3. IrSA karI dAna ApavuM (ANe ApyuM te huM kAMI tenAthI ochA nathI mATe huM paNa ApIza, athavA sAdhu para IrSA karI dAna Ape,) 4. A bIjAnI vastu che ema bAna karI na Ape, pa. A cothA zikSA vratanA pAMca aticAro kahyA che. ahI paNa anaupayAgathI aticAra samajavA, 118. A pramANe bAra vratanAM aticAre kahevAyAM. mahA zrAvakapaNa batAve che. evaM vratasthito bhaktyA saptakSetryAM dhanaM vapan / dayayA cAtidIneSu mahAzrAvaka ucyate // 119 // A pramANe bAra vratamAM rahyo chate bhaktipUrvaka sAta kSetre (sAdhu sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA, pratimA, derAsara, ane jJAna) mA dhana kharacate ane dayA vaDe karI ati dIna jIne dhana Apate te mahA zrAvaka kahevAya che. 119. sAta kSetramAM dhana nahi vAparanAranuM nirbaLapaNuM. yaH sabAhyamanityaM ca kSetreSu na dhanaM vapet / / kathaM varAkazcAritraM duzcaraM sa samAcaret // 120 // je mANasa pitAnI pAse dhana vidyamAna che, vaLI te bAhya che ane anitya che chatAM te uttama sthaLe kharacI zakatuM nathI, te bi. cAra duHkhe pALI zakAya tevuM caritra kevI rIte AdarI zakaze ? 120 mahA zrAvakanI divasaryA. brahma muhUrte utiSThet parameSThistutiM paThan / kiMdhA kiMkulazcAsmi kiMvato'smIti ca smaran // 121 // zuciH puSpAmipastotrai-devamabhyarcya vezmani / pratyAkhyAnaM yathAzakti kRtvA devagRhaM brajet // 122 // pavizya vidhinA tatra triHpradakSiNayejinam / pumAdibhista samparma sAnairuttamaiH stuya t // 123 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prakAza. pAchalI be ghaDI rAtrI rahe tyAre (te pahelAM jAgRta thavAya te vadhAre sAruM) jAgRta thaI paMca parameSTi navakAra maMtranI stuti karI zrAvake yAda karavuM ke mAre zuM dharma che. mAruM kula kayuM che, meM kayAM kayAM vrata aMgIkAra karyA che? (upalakSaNathI mAre gurU dharmAcArya kaNa che) te sarva yAda karI pavitra thaI puSpa nivedya ane stutravaDe (stuti karave) karI potAnA gRhatyamAM rahela devAdhidevanI pUjA karI zakatvanusAra navakArazI, pirasI, paccakhANa karI moTA devAlaya pratye javuM. vidhipUrvaka maMdiramAM praveza karI jInezvaranA pharatI traNa pradakSiNA karI pachI puSpAdi (Adi zabdathI kezara, caMdana, barAsAdithI) pUjana karI uttama stavanoe karI bhagavAnanI stuti kare. 121-22 -23. A ThekANe devavaMdana bhAgAdithI azeSa vidhi jANI le. - caityavaMdana karyA pachI.. tato gurUNAmabhyarNe pratipattipuraHsaram / vidadhIta vizuddhAtmA pratyAkhyAnaprakAzanam // 124 // pachI gurU mahArAjanI pAse AvI namaskArAdi bhakita karavApUrvaka vizuddha AtmA zrAvake pite pahelAM deva sAkSIe kareluM paccakhANa gurU pAse prakAzita karavuM. arthAta gurU pAse pharI paccakhANa karavuM. 12. vivecana-paccakhANa potAnI sAkSie, ane gurU sAkSie, deva sAkSie. ema traNa prakAre thaI zake che. tethI ahI gurU (sAkSae, deva sAkSie, ema traNa prakAre thaI zake che. tethI AMhI gurU) AgaLa prakAzita karavAnuM jaNAvyuM che. gurUvaMdana be hAtha joDI macchaeNa vaMdAmi kahevuM te jadhanya che. A vaMdana rastAmAM sanmukha maLatAM karavAnuM che. be khamAsamaNa daI zAtA pUchI abhuThiAne pATha kahe te madhyama vaMdana che ane dvAdazAvate vaMdana karavuM te utkRSTa vaMdana che. A gurUvaMdana vidhi vistArathI gurUvaMdana bhASyathI jANavI tathA paccakhANa lenAra, denAra tathA bhAMga ane prakAra, te sarve paccakhANabhASyathI jANI levAM. (gayA lekamAM jaNAvyuM ke, gurUnI pratipattipUrvaka paca khANa karavuM te bhakita kahe che.) abhyutthAnaM tadA loke'bhiyAnaM ca tadAgame / zirasyaMjalisaMzleSaH svayamAsanaDhaukanam // 125 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurUbhakti kevI rIte karavI. AsanAbhigraho bhaktyA vaMdanA paryupAsanam / tadyAne'nugamazceti pratipattiriyaM guroH // 126 // gurune jotAM ja ubhA thaI javuM, AvatA sAMbhaLI sanmukha javuM, dUrathI mastake hAtha joDavA, besavAne pote Asana ApavuM, gurU beThA hoya tyAM sudhI pite Asana upara na besavuM, bhakitathI vaMdanA tathA sevA karavI ane gurU jatA hoya te tenI pachADI keTalAMka pagalAM javuM tathA gurU pAse dharma sAMbhaLo, A sarva gurUnI pratipratti bhakita ucita AcaraNA kahevAya che. 125-126. tataHpratinivRttaH san sthAnaM gatvA yathocitam / sudhIdharmAvirodhena vidadhItArthaciMtanam // 127 // gurU pAsethI pAchA pharyA bAda vyApAra karavAnA ucita sthAne jaI dhamane bAdhA na pahoMce tevI rIte buddhimAna zrAvake dhana kamAvAne (vicAra) prayatna kara. 127. tato mAdhyAnikI pUjAM kuryAt kRtvA ca bhojanam / tadvidbhiH saha zAstrArtha-rahasyAni vicArayet // 128 / / pachI madhyAha vakhatanI pUjA kare, tyArabAda bhojana karI zAstranA jANakAronI sAthe zAstranA artho ane rahasyane vicAra kare. tatazca saMdhyAsamaye kRtvA devArcanaM punH|| kRtAvazyakakarmA ca kuryAtsvAdhyAyamuttamam / / 129 // pachI saMdhyA veLAe pharI devArcana (dhUpadipAdithI devapUjA karI) tathA pratikramaNa (divase zrAvaka vata saMbaMdhI kAMI paNa dUSaNuM lAgyuM heya tenI zuddhi) karI, pachI uttama prakAranuM svAdhyAya (mahAna purUnAM jIvana saMbhAravAM, sArA vicAra karavA, pati yAda karavuM.) vigere dhyAna karavuM. 129. nyAyye kAle tato deva-gurusmRtipavitritaH / nidrAmalpAmupAsIta pAyeNAbrahmavarjakaH // 130 // svAdhyAyAdi dharmadhyAna karavAmAM keTaloka vakhata vyatIta karyA bAda pitAno ISTadeva gurUne saMbhArave karI pavitra thaI prAye abrahmacaryane maiithunane] tyAga karI alpa (DI) nidrA kare. (gRhastha hevAthI mithuna tyAga karavA mATe prAyaH zabda mUkayo che.) 130. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 tatIya prakAza. nidrAchede yoSidaMgaM satattvaM pariciMtayet / sthUlabhadrAdisAdhUnAM tannivRttiM parAmRzan // 131 // nidrA tyAga karyA pachI sthUlabhadrAdi sAdhuoe karelI strInA zarIranI nivRttinuM smaraNa karatA tatvapUraka strInA zarIranI asAratAnuM ciMtavana kare. 131 teja batAve che yakRcchakRnmalazleSma-majAsthiparipUritAH / snAyusyUtA bahIramyAH striyazcarmaprasevikAH // 132 // bahiraMtarviparyAsaH strIzarIrasya ced bhavet / tasyaiva kAmukaH kuryAd gRdhagomAyugopanaM // 133 // strIzastreNApi cetkAmo jagadetajigISati / tucchapicchamayaM zakhaM kiM nAdatte sa mUDhadhoH // 134 // sIonAM zarIra niraMtara viSTA, maLa, zleSma, majA ane hADakAMothI bharapura che. A ja kAraNathI bahArathI ramaNika ane snAyuthI zIvelI straka (dhamaNa) sarakhI strIo che. strInA zarIrane je viparyAsa karavAmAM Ave arthAt je bahAra ramaNikatA dekhAya che te aMdara karavAmAM Ave, ane aMdaranI sthiti bahAra lAvavAmAM Ave te teja strInA zarIranuM kAmI purUSane gIdha ane ziyALIyAM taraphathI rAtri divasa rakSaNa karavAnI jarUra paDe. strIrUpa zatruvaDe karIne paNa je kAma A jagatane jItavAne Icche che te te mUDhabuddhivALo kAma sukhe maLI zake tevuM piMchArUpa zastra zA mATe nathI lete ? bhAva e che ke asAra rasa, rUdhira, mAMsa, meda, asthi, majajA ane vIryathI bharapura tathA ghaNA prayAsathI maLI zake tevA strIrUpa zastraviDe karIne kAma jagatane jItavAne Irache che te sulabha ane pavitra pichAne jagata jItavA sArU zA mATe te lete nathI? arthAt pichAM pramukha sAmAnya vastumAM jeTaluM sAra che teTale paNa strInA zarIramAM sAra nathI. 132-133-134. saMkalpayoninAnena hAhA vizva viDaMbitam / taduskhanAmi saMkalpaM mUlamasyeti ciMtayet // 135 // hA ! hA! saMkalpathI utpanna thatA A kAme vizvane viDaMbita Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmadeva zrAvakanuM dRSTAMta. 183 karyuM che. mATe A kAmanA saMkalparUpa bhUlane huM ukheDI nAkhuM, A pramANe vicAra kare. 135. yo yaH syAd bAdhako doSa-stasya tasya pratikriyAm / ciMtayeddoSamukteSu pramodaM yatiSu vajan // 136 // je je deva pitAne bAdhA karate hoya, te te deSathI mukta thavAne arthe yati upara pramoda pAmIne (guNAnurAga rAkhIne) te te doSanA upAyane ciMtavavA (jemake rAgane upAya vairAgya, dveSane upAya maitrI, krodhane upAya kSamA, mAnane namratA, mAyAne saralatA, lobhane saMtoSa, mehane viveka, kAmane strInA zarIranI azaucatA, IrSAne anISa, vigere upAye ciMtavavA) 136. duHsthAM bhavasthiti sthemnA sarvajIveSu ciMtayan / nisarga sukhasarga te-dhvapavarga vimArgayet // 137 // saMsAramAM rahevApaNuM te sarva jIvane duHkharUpa che, ema sthira cittathI vicAra karatA zrAvake sarve jene mATe svAbhAvika sukhanA saMsargavALuM ekSapada mAgavuM. (kemake sarve saMsArI che samagra duHkhathI mukta thaI mokSa pAme athavADA lulina iMtu che saMtu nirAmayAH sarve bhadrANi pazyatu mA kazcid duHkhamApnuyAt 177 daDha vratadhArI kAmadeva zrAvaka. saMsargapyupasargANAM dRddhvrtpraaynnaaH| dhanyAste kAmadevAdyAH zlAghyAstIrthakRtAmapi ? // 138 // vaLI vicAra kare ke upasarganA prasaMgamAM paNa vrata rakSaNanI daDhatAmAM majabuta rahelA ane tethI ja tIrthakare paNa prazaMsA karelA te kAmadevAdi zrAvakene dhanya che. 138. vivecana-vIra paramAtmAnA vakhatamAM caMpAnagarImAM jItazatru rAjA rAjya karatA hatA te zaheramAM kAmadeva nAmane dhanADhaya gRhastha rahetuM hatuM. tene bhadrA nAmanI patni hatI. te kAmadeva pAse aDhAra kareDa senAmahore ane cha gokuLa jeTalI Rddhi hatI. caMpAnA puNyabhadra nAmanA vanamAM eka vakhata mahAvIra deva samavasaryA hatA. temanA upadezathI kAmadeva bAravratadhArI daDha zrAvaka thayA hatA ane bhadrA paNa vadhArI zrAvakA thaI hatI. keTalAka vakhata javA pachI potAnA jyeSTha putrane gharane kArobAra soMpI nizcita thaI kAmadeva zrAvaka pitAnI pauSadhazALAmAM dharmadhyAna Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prakAza. karatA hatA. eka vakhata teNe pauSadhanuM vrata lIdhuM hatuM. madhyarAtrIe eka miyAdaSTideva bhayaMkara pizAcanuM rUpa laI tenI pAse Avyo. hAthamAM khulluM khaga laI te pizAce kAmadevane kahyuM ke tuM dharma mukI de, zuM tArA jevA rAMka che paNa svarga ane mokSanI IirachA kare che kharA? je dhamane tyAga nahi kare te A khaggathI tAruM mastaka uDAvI daIza. deve be cAra vAra kahyuM ane ghaNuM garjanA karI paNa kAmadeva dharmadhyAnathI calAyamAna na thaye. tyAre teNe pizAcanuM rUpa mUkI bhayaprada hAthInuM rUpa karyuM ane pUrvanI mAphakaja dharma mUkvA sUcavyuM. jyAre te daDhaja rahyo tyAre suMDAdaMDathI pakaDI kAmadevane AkAzamAM uchALyo ane paga heThe pakaDI kacarI nokho. kAmadeve duHkha sahana karyuM; devaprabhAvathI maraNa na pAme, ane dharmamAM daDhaja rahyo. tyAre teNe sarSanuM rUpa karI ghaNA DaMse dIdhA ane gaLe vIMTAI vaLyo. Ama aneka duHkha devA chatAM te te vairyapaNeja rahyo. deva thA , ane sAthe sAhasa joI khuzI thaye. divyarUpa prakaTa karI kAmadeva pAse pitAnA karelA aparAdhanI mAphI mAgI, ane iMdra tamArI devasabhAmAM prazaMsA karI te mArAthI sahana na thaI mATe meM tamArI parIkSA karI che, A pramANe kahIne deva cAlyA gaye kAmadeva prabhAte pauSadha pUrNa karI tyAM padhArelA mahAvIradevane namana karavA gayA. mahAvIradeve jJAnathI rAtrinI sarva hakIkata kAmadevane kahI ke kAmadeva ! rAtre eka deva Avyo hato ? kAmadeve hA kahI. mahAvIradeve gautamAdi munione uddezIne kahyuM, gautama yAda rAkho, AvA gRhasthAvasthAmAM rahelA zrAvake paNa devethI calAyamAna thatA nathI, mATe tamAre tyAgIone te dharmamAM vizeSa prakAre daDha rahevuM. gautama svAmIe hAtha joDI mahattI kahI te vAta svIkArI. kAmadeva AyuSya pUrNa karI arUNAbhavimAnamAM deva paNe utpanna thayA. tyAMthI cAvI mahAvideha kSetramAM mokSa jaze. AvA dhIra zrAvakanAM caritra prAtaHkALamAM zrAvake e yAda karavAM ane tenuM anukaraNa karatAM zIkhavuM. jino devaH kRpA dharmoM guravo yatra sAdhavaH / AvavI, phakta najAvidhI . zarU8 | Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvake e nIcenA manoratha karavA. 15 nezvara jene deva che, dayAmaya dharma che, ane jyAM nirgathe gurU tarIke che. tevA zrAvakapaNAnA ko buddhimAna prazaMsA na kare. 139 zrAvakoe nIcenA manera karavA jinadharmavinirmukto mAbhUvaM cakravartyapi / syAM ceTo'pi daridro'pi jinadharmAdhivAsitaH / / 140 // jainadharmathI rahita thaI cakravarti paNa huM na thAuM. paNa jainadharmathI vAsita dAsa ke daridra paNa thAuM te te paNa mane saMmata che. 141 tyaktasaMgo jIrNavAsA mlklinnklevrH| bhajan mAdhukarI vRttiM municaryA kadAzraye // 141 // tyajan duHzIlasaMsarga gurupAdarajaH spRzan / kadAhaM yogamabhyasyan prabhaveyaM bhavacchide // 142 // mahAnizAyAM prakRte kAyotsarga puraabhiH| staMbhavatskaMdhakarSaNaM vRSAH kuryuH kadA mayi // 143 // vane mANanANIne nosthita5rrme. kadA ghrAsyati vaktre mAM jaraMto mRgyuuthpaaH|| 144 // zatrau mitre tRNe straiNe svarNe'zmani maNau mRdi| . bhale je vidhyAmi nirviropamatiH | 24 . adhiroDhuM guNazreNiM nizreNI muktiveshmnH| parAnaMdalatAkaMdAn kuryAditi manorathAn // 146 // ahe! huM A sarva saMyogone tyAga karI, jIrNaprAya vastra vALe thaI, maLathI kilanna bhinaelA) zarIravALo (arthAt zarIra uparathI nirapekSa banI) mAdhukarI vRttivALI municaryAne kayAre Azcaya karIza? duzIlanI sabatane tyAga karI, gurU mahArAjanI pAdarajane sparza karate, gane abhyAsa karI A bhavene nAza karavAne huM kayAre samartha thaIza? madhyarAtrie zaheranI bahAra kAtsarga mudrAe dhyAnamAM rahelA mane staMbhanI mAphaka sthira rahelAne staMbha jANI baLade pitAnA skaMdhanuM kayAre karSaNa (gharSaNa) karaze? vananI aMdara padmAsanamAM beThelA ane khaLAmAM mRganAM baccAMo rahelA mane moDhA upara vRddha mRgayuthapatio (acetana vastu jANI) Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 tRtIya prakAza kayAre AdhraNa karaze (sughaze) ? zatrunA upara ane mitra upara, tRNu upara ane strInA samudAya upara, senA ane paththara upara maNu ane mATI upara, meAkSa ane bhava upara, eka sarakhI buddhi vALA (rAga dveSa vinAnA) huM kayAre thaI za ? A pramANe mekSa mahela upara caDavAne guNuThANAnI zreNirUpa nisaraNI sarakhA tathA parama AnaMdarUpa latAnA kaMda sarakhA manerathA zrAvakoe karavA. 141 thI 146. ityAhorAtrikIM caryA - mapramattaH samAcaran / yathAvaduktavRttastho gRhasthopi vizuddhayati // 147 // A pramANe ahe rAtrI saMbaMdhI carcAne apramAdIpaNe AcaratA, ane pUrve jevI rIte kahyuM che tevI rIte vratamAM rahele gRhastha paNa vizuddha thAya che. 147, vizeSa vidhi atA che. sothAvazyaka yogAnAM bhaMge mRtyorathAgame / kRtvA saMlekhanAmAdau pratipadya ca saMyamaM // 148 // janmadIkSAjJAnamokSa-sthAneSu zrImadarhatAM / tadabhAve gRhe'raNye sthaMDile jaMtuvarjite // 149 // tyaktvA caturvidhAhAraM namaskAraparAyaNaH / gAmanAM vidhAyoai thatu: paLamAzritaH || 10 || iha loke paraloke jIvite maraNe tathA / tyaktvA zaMsAM nidAnaM ca samAdhisudhayokSitaH // 151 // pariSahopasargebhyo nirbhIko jinabhaktibhAka / pratipadyeta maraNa - mAnadaMzrAvako yathA / / 152 // namaH paHkulakam zrAvaka avazya karavA lAyaka sayaMmAdi geA karavAmAM azakta hAya athavA maraNu najIka AvyuM jaNAya te prathama zarIra tathA kaSAyane pAtaLA karavArUpa salekhaNA karI pachI saMyama a MgIkAra kare. sarvathA saMlekhaNu karavA mATe zrImAn arihaMtanA janma kalyANaka, dikSA kalyANaka, jJAna kalyANaka yA mekSa kalyANuka jevAM Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaNanI vidhi batAve che. sthaLamAM javuM athavA tevAM sthaLe najIka na hoya te jIvajaMtu vajIta ghera athavA araNyavALI jagyAe saMlekha karavI, tyAM prathama cAra prakAranA AhArane tyAga karI,namaskAra maMtra japavAmAM tatpara thavuM, tathA sArI rIte ArAdhanA karI (pUrvanA karela pApi gurU sAthe, yA te na hoya te pitAnI meLe AvI) arihaMtAdi cAra zaraNane Azraya kare. tathA A leka saMbaMdhI, paraloka saMbaMdho, jIvita saMbaMdhI, maraNa saMbaMdhI AzaMsAne (IcchAne) tathA niyANAno tyAga karI, samAdhirUpa amRtathI siMcAyela pariSaha tathA upasargothI nirbhaya ane jInezvara viSe yA ArAdhanA viSe bahumAna dharate ANaMda zrAvakanI mAphaka samAdha maraNa aMgIkAra kare. 148 thI 15ra vivecana-saMlekhanA be prakAranI che. zarIra saMlekhanA tathA kapAya salekhanA. anazana karavAnI IcchA rAkhanAra majabuta zarIra vALAe tapazcaryA karI haLave haLave zarIrane durbaLa karavuM tathA tenI sAthe krodha, mAna, mAyA, lobhAdi kaSAyone vizeSa prakAre pAtaLA karI devA. majabuta zarIravALAe paNa pitAnuM AyuSya najIka jaNAya te zarIrane durbaLa karavAnuM che. jJAna dhyAna thaI zakatAM hoya tevA zarIrane pADI nAkhavuM evI jJAnInI AjJA nathI, paNa jyAre jJAna dhyAna kAMI paNa have banI zakavuM azakya che ema jaNAya, athavA AyuSya have ghaNA thoDA vakhatamAM pUrNa thavAnuM che tema samajAya tyAre maraNAMta saMlekhanA yA aNasaNa karavAnuM che. aNasaNa karavAnI bhUmikA bahudhA tIrthakarenAM kalyANakavALI hoya te vizeSa zreSTa che, kemake pariNAma vizuddhimAM tevAM sthaLa vizeSa anukULa che. te na hoya te ghara ke araNya koI paNa nirjIva bhUmikAmAM jaI aNasaNa karavuM. aNasaNa karyA pahelAM A janma payatanA sarva pApa gurU sAkSIe yA temanA abhAve Atma sAkSIe ALavavAM chelle aNasaNa hevAthI sAdhunA vrata aMgIkAra karI levA. sarva jIvone khamAvI, cAra prakAranA AhArano tyAga karI, cAra zaraNa laI dharma dhyAnamAM tatpara thaI rahevuM. temaja aNasaNa karI A leka saMbadhI manAvA pUjAvAnI darakAra na rAkhavI. paraleke devAdi Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18 tRtIya prakAza, thavAnI IcchA na karavI. mAna sanmAna vizeSa thatuM hovAthI vizeSa jIvavAnI icchA na thavA devI ane prasaMzA vigere thatuM na hovAthI jaladI maravAnI IcchA na karavI. tathA tapazcaryAdi dharmamAM je sAmarthya hoya te A kriyAthI huM deveMdra, cakravarti, rAjA, sIvalabhAdi thAuM tevuM nidAna (niyANuM) paNa na karavuM, paNa ekaja parama svarUpamAM lakSa rAkhIne samabhAvita sthitie te AyuSya pUrNa karavuM. jema AnaMda zrAvake aNusaNa karI avadhijJAna meLavavA uparAMta saMsAra paribhramaNuM ghaNuM ja ochuM karI dIdhuM. - bhagavAna mahAvIra devanA vakhatamAM vANIjyapurane zAstA jItazatru rAjA hatA, te zaheramAM jagatanA jIvane AnaMda ApanAra AnaMda nAmane gRhapati hatA, ane caMdrane jema rohiNI tema AnaMdane zivAnaMda nAmanI priyA hatI. AnaMdanI pAse bAra kareDa senAmahora ane cAra gokuLa hatAM. te zaherathI IzAna khuNAmAM kalAka nAmanA gAmamAM AnaMdanAM sagAMsaMbaMdhI rahetAM hatAM. eka vakhata vIraprabhu vihAra karatAM zahera najI kanA vanamAM padhAryA. rAjA ane AnaMda vigere prabhuvaMdanArthe gayA. dharmadezanA sAMbhaLI AnaMda dvAdaza vratadhArI zrAvaka thaye ane zivAnaMdA zrAvikA thaI niraticAra zrAvaka vata pAlana karatAM AnaMdane cauda varSa nIkaLI gayAM. eka vakhata pAchalI rAtre AnaMda vicAravA lAge ke kuTuMbanAM barobara jaththAmAM ane levaDadevaDanA kAryamAM joIe teTaluM dharmakAryamAM mArUM citta lAgatuM nathI, mATe kellAka gAmamAM pauSadhazALA che tyAM jaIne mAre nizcita thaI dharma, dhyAnamAM magna ja rahevuM. A vicAra karI savAramAM teNe te pramANe karyuM. sagAMvhAlAne bolAvI jamADI moTA putrane gharane kArobAra ane pite kallAka gAmamAM pauSadhazALAmAM susamAdhie dharma karmamAM rata thayA teNe zrAvakanI pratimAo vahana karI. anukrame tenuM zarIra jIrNa hADapiMjara jevuM thaI gayuM. eka veLA madhyarAtrie te vicAravA lAge ke hajI A zarIramAM besavA uThavAnI cheDI zakita che. mArA dharmAcArya mahAvIra deva paNe vidyamAna che te mAre aMtya vakhatanI maraNAMtika saMkhanA karI levI ane cAre AhArane tyAga kare. vicAra mujaba bIje divase teNe te pramANe karyuM. deha Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra 189 gehAdithI mamatva chUTI gayuM ane eka vAra paramAtmAnA manahara jIvanamAM pitAnuM citta parAvyuM. pariNAmanI vizuddhi vRddhi pAmI ane kame cheDA ja vakhatamAM avadhijJAna pedA thayuM. A vIsa varSa paryata uttama zrAvaka dharma pALI susamAdhie maraNa pAmI saudharma devalokanA arUNAbhavimAnamAM devapaNe utpanna thayA. tyAMthI cavI mAnavadeha pAmI mele jaze. Ama AnaMda zrAvakanI uttama samAdhivALI saMkhanA sAMbhaLI tenuM anukaraNa karavAne zrAvakee yathAyogya prayatna kare. zrAvakanI uttarabhavanI sthiti. prAptaH sa kalpeciMdrasva-manyadvA sthAnamuttamam / modate'nuttaramAjya-puNyasaMbhArabhAk tataH / / 153 // cyutvotpadya manuSyeSu bhuktvA bhogAn mudurlabhAn / virakto muktimApnoti zuddhAtmAMtarbhavASTakaM // 154 // ... A pramANe uttama zrAvakadharma pALI teo saudharmAdi kalpa (devale ko) ne viSe idrapaNuM athavA keI bIjuM sthAna (sAmAnika devAdi) pAmI ananyasaddaza ane mahAna puNyasamuhane bhegavatA AnaMdamAM rahe che. tyAMthI AyuSya pUrNa thaye cavI manuSyabhavamAM utpana thaI durlabha bhogone bhegavI, saMsArathI virakta thaI, te zuddhAtmAo ATha bhavanI aMdara mokSa pAme che. 153, 154. upasaMhAra iti saMkSepataH samyak ratnatrayamudIritaM / sarvopi yadanAsAdya nAsAdayati nirdRti // 155 / / je ratnatrayane (darzana, jJAna, cAritrane) pAmyA sivAya koI paNa mokSa pAmI zakatuM nathI, te samyak ratnatrayanuM A pramANe saMkSepathI varNana karyuM. 155. itizrI AcArya hemacaMdraviracite yogazAstre muni zrIkezara vinarLatarADhAvavo tRtIyaH kAra Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthaH prakAza prArabhyate. pUnA prakAzAmAM dharma ane dharmanA bheda nayanI apekSAe karI, AtmAne ratnatraya muktinuM kAraNa che ema jaNAvyu`. hamaNAM abheda nayanI apekSAe AtmAnu ratnatrayanI sAthe aikayapaNu che te khatAve che. Atmaiva darzanajJAna - cAritrANyathavA yateH / yattadAtmaka evaiSa zarIramadhitiSThati // 1 // abhedya nayanI apekSAe yatine AtmAja darzana jJAna ane cAritra che. kemake jJAna darzana cAritra rUpaja AtmA zarIramAM rahelA che. 1 te abhedatA batAve che. AtmAnamAtmAnA vetti mohatyAgAdya Atmani / tadeva tasya cAritraM tajjJAnaM tacca darzanam // 2 // je yAgI mAhanA tyAga karavAthI AtmAne viSe AtmAvarDa karI AtmAne jANe che, teja tenuM cAritra che, teja jJAna che, ane teja darzana che. 2 AtmajJAnanI mukhyatA batAve che. AtmajJAnabhavaM duHkha - mAtmajJAnena hanyate / tapasApyAtmavijJAna-hInaizchettuM na zakyate // 3 // AtmaajJAnatAthI pedA thayelu du:kha AtmajJAna vaDe nAza pAme che, je du:kha AtmavijJAna vinAnA manuSyA tapasyA vaDe karIne paNa chedI zakatAM nathI. 3. ayamAtmaiva cidrUpaH zarIrI karmayogataH / dhyAnAgnidagdhakarmA tu siddhAtmA syAnniraMjanaH || 4 | ayamAtmaiva saMsAraH kaSAyeMdriyanirjitaH / tameva tadvijetAraM mokSamAhurmanISiNaH // 5 // jyAre svasvabhAvamAM (AtmAyAgamAM) AtmA rahe che tyAre Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krodhathI thatA de. 19 A AtmAna jJAnasvarUpa che, ane karmane vegathI teja AtmA zirIra (dehadhArI) kahevAya che. tathA zukaladhyAnarUpa agnie karI karmone bALI nAkhe che, tyAre niraMjana siddhAtmA thAya che. kaSAya tathA IdriyavaDe jItAI jAya che, tyAre AtmA teja saMsAra che, ane jyAre te kaSAya Idriyane jItanAra thAya che, tyAre vidvAna purUSe tene mekSa kahe che. 4-5. syuH kaSAyAH krodhamAna-mAyAlomAH shriirinnaaN| caturvidhAste pratyekaM bhedaiH saMjvalanAdibhiH // 6 // pakSaM saMjvalanaH patyA-khyAno mAsacatuSTayam / apatyAkhyAnako varSa janmAnaMtAnubaMdhakaH // 7 // vitarati- saMchiyAta che. te devatvamanuSyatva-tiryaktvanarakamadAH // 8 // deha dhArI ane kodha, mAna, mAyA, ane lobha ema cAra prakAranA kaSAyo hoya che, te krodhAdi cAre paNa saMjavalana, pratyAkhAnI, apratyAkhyAnI ane anaMtAnubaMdhI ema cAra cAra prakAranA hovAthI seLa bheda thAya che. temAM saMjavalananA kaSAye eka pakhavADIyAnI maryAdAvALA che. pratyAkhyAnI cAra mAsa, apratyAkhAnI eka vaSa, ane anaMtAnubaMdhI kaSAyo yAvat jIva sudhI rahe che. te saMvalanAdi kaSA anukrame vItarAgapaNAne yatipaNAne, zrAddhapaNAne (zrAvakapaNAno) ane saggadarzanapaNAne nAza kare che. temaja saMjavalanAdi kaSAye anukrame devagati, manuSyagati, tiryaMcagati ane narakagati ApanArA che. 6-7-8, krodhathI thatA do. satApa para sIdho vaizya zai durgatebartanI krodhaH krodhaH zamasukhArgalA // 9 // utpadyamAnaH prathamaM dahatyeva svamAzrayaM / kopara zAnuthArca rAti vAna che ? | atha -kodha zarIra tathA manane upatApa karanAra che. ke vairanuM kAraNa che. krodha durgatino mArga che ane zamasukhane rokavAne Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 caturtha prakAza. argalA (bhegaLa) sarakhe krodha che. agninI mAphaka utpanna thata kALa paheluM te potAnuM sthAna (AtmaguNane) bALIja nAkhe che, ane pachI anya sthAnakane bIjA mANasane kAdha utpanna karAvI tene AtmaguNane) bALe ke na paNa bALe. 9-10. - vivecana-aparAdhI manuSya upara krodha kema rekI zakAya? uttara e che ke parAkramathI athavA bhAvanAthI. jemake, pite pApa aMgIkAra karI je mane dukha ApavA Icche che, te pitAnA karmathIja haNAyelo che, tenA upara keNa krodha kare ? apakArI uparaja krodha kare evI jo tamArI marajI heyate, duHkhanAM kAraNarUpa pitAnAM karelAM azubha karmo upara zA mATe kodha karatA nathI ? zvAna heya te pitAne paththara mAranAra mANasanI upekSA karI paththarane karaDavA doDe che, paNa siMha te bANanI upekSA karI bANa mAranArane mAravA deDe che. temAM tamAre kharA aparAdhIne zodhI kADhI tene zikSA karavI joIe. paNa tamArA dUra karmanI preraNAthI amuka mANase dukha dIdhuM, te karmonI upekSA karI te mANasane tame duHkha Apa, kepa kare, te zuM tame zvAnanuM anukaraNa nathI karatA? saMbhaLAya che ke mahAvIra deva kodha sahana karavA mATe chadmasthapaNe sveccha dezamAM gayA hatA te A te vagara prayatna te avasara tamane maLyo che te zA mATe tame sahana nathI karatA? pralayathI traNa lekanuM rakSaNa karanAra mahA purUSoe paNa AtmaguNa mATe kSamAneja Azraya karyo che, te keLanA thaDa jevA satvavALA prANIo tame zA mATe te kSamAne Azraya nathI karatA? tame evuM puNya zA mATe na karyuM ke tamane keIpaNa bAdhA na kare? have tamArA te pramAdane zoca karatAM tame, hajI paNa kSamAja Azraya kare. kodhathI aMdha thayela muni ane caMDALamAM kAMI paNa aMtara nathI. eka mahAna tapasvI, paNa kodhI hatuM. tene mUkIne niraMtara bhajana karanAra paNa kSamAlIla kuragaDu munine dee vaMdana karyuM. mATe tapasyAthI paNa kSamAja pradhAna che. sarva idrine glAni karanAra, ane sarSanI mAphaka prasaranAra kodhane, jItavA mATe jAMgulI maMtra samAna kSamA teja samartha cho mATe he. bhavyo ! tame kSamAne ja niraMtara Adara kare. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnathI thatA geraphAyadA ane tene jaya karavAne upAya. 193 dhane zAMta karavAne upAya. krodhavazrestadahAya zamanAya zubhAtmabhiH ! zrayaNIyA kSamaikaiva saMyamArAmasAraNIH // 11 // krodharUpa agnine tatkALa zAMta karavA mATe uttama manuSyoe saMyamarUpa bagIcAne nava pallavita karanAra nIka (pANInA dhArIyA) samAna eka kSamAno ja Azraya kare, arthAt krodhane zAMta karavA mATe eka kSamAja samartha che. 11. mAnathI thatA geraphAyadA ane tene jaya karavAne upAya, vinayazrutazIlAnAM trivargasya ca ghAtakaH ! vivekalocanaM lupan mAno'dhakaraNo nRNAM // 12 // jAtilAbhakulaizcaryabalarUpatapaH shrutaiH| kurvan madaM punastAni honAni labhate janaH // 13 // utsarpayan doSazAkhA guNamUlAnyadhonayan / unmUlanIyo mAnadustanmAdavasaritplavaiH // 14 // vinaya, zrutajJAna, zIla (AcAra) ane dharma artha kAma rUpa traNa vargane ghAta karanAra mAna, vivekarUpa netra pheDI nAMkhI manuSyone AMdhaLA kare che. jAtine, lAbha kuLane, ezvaryane, balane rUpane tapane, ane zratane mada karanAra mANasa pharI pharI te te vastunI hInatA pAme che. mATe deSarUpI zAkhAone vistAratA ane guNarUpa mUlone nIce laI jatA mAnarUpa vRkSane namratA yA ke maLatArUpa nadInA pUravaDe karI mUlathI ukheDI nAMkha. 12-13-14. vivecana- uttama, madhyama adhamAdi aneka jAtinA bhedane anubhava karanAre tene mada kare, e agya che. uttama jAti pAmela adhama jAti paNa pAme che, ane adhamajAti pAmela uttama paNa pAme che, mATe jAti zAzvatI nathI ja, eTale tene garva kare e kevaLa ajJAnatAja che. aMtarIya karmane kSaya thavAthIja dhanAdine lAbha maLe che. te vastu tatvanA jJAtAe lAbhamada zA mATe kare joIe? kemake mahenata karIne vastu meLavI che. akuline paNa buddhi ane vaibhavamAM ya AcAramAM adhika jovAmAM Ave che, te Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prakAza, jeI uttama kuLamAM utpanna thayelAoe kuLamada na karavuM joIe. je pite kuzIla che te uttama kuLamAM pedA thaye te paNa zuM, ane je pite suzIla che te game tevA kuLamAM pedA thaye te paNa zI harakata che? idriAdikanI traNa bhuvanapaNAnA aizcaryanI saMpadA joIne , jJAnI puruSa, grAma ane dhanAdikane garva karaze? kuzIla strInI mAphaka guNajavaLa purUSa pAsethI je lakSmI cAlI jAya che, ane delavAna ine paNa je Azraya kare che, tevuM aizvarya vivekI purUSone madane arthe hoyaja nahIM. mahA baLavAna ne paNa regAdi eka kSaNa mAtramAM nirbaLa karI nAMkhe che evA anitya baLane garva karyo DAhyA manuSya kare ? sAta dhAtuthI banele, ane vakhate vakhata caya, apacaya pAmanAra, tathA jarA ane regethI vyAsa A dehanA rUpane keNa garva kare? sanakumAranuM rUpa, ane thoDA ja vakhatamAM thayele nAza. ene vicAra karanAra karyo mANasa rUpane mada kare ? RSabhadeva bhagavAna ane bhagavAna mahAvIra devanI ghora tapasyAne sAMbhaLIne potAnA svalpa tapane mada koNa kare? zrImAna gaNadhara devenI zAsa racavAnI ane dhArI rAkhavAnI zaktine sAMbhaLIne atyAranI svalpa zaktine ke buddhimAna mada kare? pUrva purUSasiMhanI vijJAnAtizayatA, kauzalyatA, ane AtmaparAyaNatA sAMbhaLIne sAMpratakALanA manuSyane eka leza mAtra paNa atyAranA svalpa jJAnane mada karavA jevuM nathI. mAyAthI thatA deze ane tene jaya karavAne upAya. asUnRtasya jananI parazuH shiilsaakhinH| janmabhUmiravidyAnAM mAyA durgatikAraNam // 15 // kauTilyapaTavaH pApA mAyayA bkvRttyH| bhuvanaM vaMcayamAnA vaMcayaMte svameva hi // 16 // tadArjavamahauSadhyA jgdaanNdhetunaa| jayejjagaddohakarI mAyAM viSadharImiva // 17 // mAyA (kapaTa) asatyane pedA karanArI, zIlarUpa vRkSane nAza karavA mATe parazusarakhI, avidyA (mithyAtva, yA ajJAna)nI janma Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbhathI thatA doSA ane tene jItavAnA upAya. 195 bhUmi samAna, ane durgatimAM javAnA kAraNarUpa che. mAyAvaDe karI bagalAnI mAphaka AcaraNa karanArA, ane kuTilatAmAM heAMziyAra, pApI manuSyA jagane ThagatA chatAM (petAnA AtmAne kama baMdhana karI krutimAM nAkhatA hovAthI) poteja DhagAya che, mATe jagata jIvAne AnaMdanA heturUpa, AvattA (saralatA) rUpa mahA auSadhavaDe, jaga tanA droha karanArI sarpaNI sarakhI mAyAnA jaya karavA 15-16-17 lAbhathI thatA doSo ane tene jItavAnA upAya. AkaraH sarvadoSANAM guNagrasanarAkSasaH / kaMdo vyasanavallInAM lobhaH sarvArthabAdhakaH // 18 // dhanahInaH zatamekaM sahasraM zatavAnapi / sahasrAdhipatirlakSa koTiM lakSebhvaroSi ca // 19 // koTIzvaro narendratvaM narendrazcakravarttitAM / cakravartI ca devatvaM devopadratvamicchati // 20 // iMdra hi saMprApte yadIcchA na nivarttate / mUle laghIyAMstallobhaH zarAva iva vardhate // 21 // lobhasAgaramudvelamativelaM mahAmatiH / saMtoSa setubaMdhena prasarataM nivArayet // 22 // leAbha duniyAnA sarva jAtanA doSonI utpattinI khINu samAna che, uttama guNAnuM grasana (bhakSaNa-nAza) karavAmAM rAkSasa tulya che, duHkharUpa vallAonA mULa sarakhA che ane dhama kAmAdi purUSA ne khAdha karanAra lAbhaja che. mULamAM zarAva ( rAmapAtara ) nI mAphka lAbha nAnA hAya che paNa AgaLa cAlatAM te zarAvanI mAphka vRddhi pAme che. jemake; dhanarahita mANasa eka se rUpA nANAnI ke suvaNu nANAnI IcchA kare che. seA vALA paNa hajAranI icchA kare che. hajA ranA adhipati lAkhanI icchA kare che, ane lallezvara paNa karADanI icchA rAkhe che. keATIdhvaja rAjA thavAne, rAjA cakravarti thavAne cakravati deva thavAne ane deva paNa IMdra thavAne Icche che. iMdrapaNu prApta thayuM chatAM paNa IcchA nivRtta (zAMta) thatI nathI. mATe vAravAra moTI bharatInI mAphaka phelAtA leAbha samudrane mahAbuddhimAna ceAgIe satASarUpa pAja khAMdhave karI tenA phelAvAne nirAva karavA, Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prakAza - vivecana-jema sarva pApanuM mULa hiMsA che. karmonuM mULa mithyAtva che, gonuM mULa dhAtukSaya che, tema sarva aparAdhonuM mULa labha che aho ! A pRthvI upara lAbhanuM ekachatra sAmrAjyapaNuM! ke vRkSe paNa nidhAna pAmIne pitAnA mULa vaDe tene dAbI rAkhe che. dravyanA lAbhathI pitAnAM pUrvanAM nidhAna upara paMcendriyAdiche paNa mUcchathI utpanna thAya che. sarpa, uMdara, grahagedhA, pizAca preta, bhUta, ane yakSAdike paNa nidhAna bhUmi uparathI lebhathI pharyA kare che. AbhUSaNa, udyAna, ane vApikAdikamAM moha pAmelA de marIne tyAMja utpanna thAya che. krodhAdikane vijaya karI, upazAMta mehapaNuM pAmelA yatio paNa lebhanA aMzathI tevI ucca sthitithI nIcA paDe che. dhananA lAbhathI eka mAMsanA abhilASI kutarAonI mAphaka sagA bhAIo paNa laDe che. grAmAdikanI sImAnA lebhane uddezIne dayA rahita thaI moTA rAjAo paNa ApasamAM laDe che. moTuM Azcarya che ke, A lebharUpa khAIne jema jema pUravAnI mahenata karAya che tema tema te purAvAne badale uMDI jatI jAya che. pANIthI jema samudra pUrI zakAtuM nathI, tema traNa lokanA rAjyathI paNa A lobha samudra pUrAte nathI. bhajana, AchAdanAdi vilAyaka anaMta viSayane anubhava Aja paryata karyo paNa hajI lobhane eka aMza paNa pUrAyo nathI. A sarva zAstronuM punarAvartana karI meM te e nirNaya karyo che ke, lobhane che karavA mATe buddhima ne e yatna karavo joIe, kaSAya jItavAnA upAyane saMgraha karI kahe che. kSAMtyA krodho mRdutvena mAno mAyAjavena c| lobhazcAnohayA jeyAH kapAyA iti saMgrahaH // 23 / ' kSamAe karI krodhane, namratAe karI mAnane, saralatAe karI mAyAno, ane anicchAe (saMteze) karI lobhane jaya kare. A pramANe sarva kaSAyane jItavAno saMgraha batAvyuM. 23. ikriya jaya karyA sivAya kaSAyane jaya na thAya te viSe vineMdriyajayaM naiva kaSAyAn jetumIzvaraH / hanyate haimanaM jADayaM na binA jvalitAnalam // 24 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka eka IdriyonI parAdhInatAthI maraNa thAya che. 197 Idriyano jaya karyA sivAya kaSAye jItavAne manuSya samartha thatA nathI. kemake heMmata RtunI ThaMDI TADha) jAjvalyamAna agni sivAya haNI zakAtI nathI. adAMtaridriyahayai-zcalairapathagAmibhiH / AkRSya narakAraNye jaMtuH sapadi nIyate // 25 // iMdriyairvijito jaMtuH kaSAyairabhibhUyate / vIraiH kRSTeSTakaH pUrva bamaH kaiH kaina khaMDayate // 26 // kulaghAtAya pAtAya baMdhAya ca vidhAya ca / .... anirjitAni jAyaMte karaNAni zarIriNAm // 27 // A damana nahi karelA capaLa ane unmArge cAlanArA IdriyarUpa ghaDAo vaDe kheMcAIne prANi tatkALa narakarUpa araNyamAM laI javAya che. ema IkivaDe jItAyele prANikaSAya vaDe karI paNa parAbhava pAme che, kemake pahelAM vIrapurUSe killAnI eka ITa kheMcI kADhayA pachI te killAne kayA kayA mANase khaMDita nathI karatA ? arthAt alpa sattvavALA prANio paNa te killA teDI pADe che. nahi jItelI Idriya, dehadhArIone rAvaNanI mAphaka kulane nAza mATe, saudAsanI mAphaka rAjyathI bhraSTa karavA mATe caMDapradyotanI mAphaka baMdhanane mATe mana 5vanatunI bhA64 vadhane mATa thAya che. 25. 26. 27, eka eka IdriyonI parAdhInatAthI maraNa thAya che te matAye cha.. vazAsparzasukhAsvAda--prasAritakaraH karI / AlAnabaMdhanakleza-mAsAdayati tatkSaNAt / / 28 // payasyagAdhe bicaran gilan galagatAmiSam / manikasya kare dIno mInaH patati nizcitam // 29 // nipatanmattamAtaMga-kapole gaMdhalolupaH / karNatAlatalAghAtAnmRtyumAmoti SaTpadaH // 30 // kanakacchedasaMkAza-zivAlokavimohita / rabhasena patan dIpe zalabho labhate mRti // 31 // hariNo hariNIM giiti-maakrnnyitumudhurH| ., AkarNAkRSTacApasya yAti vyAdhasya vedhyatAM // 32 // .... Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 caturtha prakAza. evaM vipaya ekaikaH paMcatvAya niSevitaH : kathaM hi yugapatpaMca paMcatvAya bhavaMti na // 33 // hAthaNI saMbaMdhI viSaya sukhanA AsvAda mATe suMDhane prasAraNa (lAMbI) karanAra hAthI AlAna staMbha sAthe baMdhananA kalezane tatkALa pAme che. agAdha (uMDA) pANImAM rahevAvALa mAchale jALanI sAthe bAMdhelA loDhAnA kAMTA upara rahela mAMsane bhakSaNa karate dIna thaI dhIvaranA hAthamAM sapaDAya che. manmatta hAthInA kapALa uparanA gaMdhamAM Asakata thai kapala upara besatA tenA kAnanA jhapATAthI bhramara maraNa pAme che. suvarNanA teja sarakhA zikhAnA prakAzamAM mohita thayela pataMgIo rasavRttithI dIvAmAM paDIne maraNa pAme che. manohara gAyana sAMbhaLavAmAM utsuka thayela hariNA kAna paryaMta kheMcelA vyAdhanA bANathI vedhapaNAne (maraNatAne) pAme che. A pramANe sevele eka eka viSaya maraNa mATe thAya che, te ekI sAthe sevavAmAM AvatA pAMca viSaye maraNane mATe kema na thAya? arthAta thAya. 28-33. vivecana-iMdriyanA viSayane parAdhIna thayelA kaNa kaNa viDaMbanA nathI pAmatA ? zAstrArthanA jANakAre, paNa iMdriAdhIna thaelA bALakanI mAphaka ceSTA kare che. AthI have bIjuM idrinuM nidAnIyapaNuM ame zuM batAvIe ? pitAnA sagAbhAI bAhubali upara paNa ikriyAthane parAdhIna thayelA bharatarAjAe caka mUkayuM hatuM. bAhubalIne jaya ane bhAratano parAjaya, A jaya ane parAjaya, jItelI ane nahi jItelI indriyethIja thayo hate; Idriya vaDe karI ajJAnI pazuo te daMDAyA; paNa A Azcarya che ke, zAMta mehavALA pUrvadhare paNa idrithI daMDAya che. iMdriyathI parAbhava pAmelA deva, dAnava, mAna ane tapasvIo paNa niMdanIya karmo Acare che. Idriya parAdhIna manuSya nahi khAvAnuM khAya che, nahi pIvAnuM pIye che ane agamya paNa gamana kare che. iMdriyathI haNAyelA mAnava, kula, zILa ane karUNAne tyAga karI vezyAnAM nIca karmo ane dAsapaNuM paNa kare che, hAMdha manuSyanI padravyamAM ke parasImAM je pravRtti thAya che te svataMtra idrinuM ja Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ikiyayane upadeza ane upAya. 199 ceSThita che. jenAthI hAtha, paga, ane IdrinA chedane manuSya pAme che, te indriyane namaskAra karavA jevuM che, arthAta tene dUrathI tyAga karavA joIe. pote IdrithI jItAyeluM che; chatAM je tenA saMbaMdhamAM bIjAne upadeza Ape che, tene joIne vivekI purUSo hAthathI mukha baMdha karIne hase che, arthAt tenI ajJAnatAne athavA paropadeza kuzaLatAne dhikkAre che. Idriyajayane upadeza ane upAya tadridriyajayaM kuryAn manaHzuddhayA mahAmatiH / yAM vinA yamaniyamaiH kAyaklezo vRthA nRNAM // 34 // mATe buddhimAna manuSyae mananI zuddhi kare karI Idrione vijaya kare. mananI zuddhi sivAya manuSyane yama niyamovaDe karI phegaTa kAya kaleza thAya che. 34. manane vijaya na karavAthI thatA geraphAyadA. manaHkSapAcaro bhrAmya-apazaMkaM nirNkushH| prapAtayati saMsArA-vartagarte jagatrayIM // 35 // tapyamAnAMstapo muktau gaMtukAmAn zarIriNIH / vAsyeva taralaM cetaH kSipatyanyatra kutracit // 36 // anirudvamanaskaH san yogazraddhAM dadhAti yH| paddhayAM jigamima sa paMguriva hasyate // 37 // manorodhe nirUdhyaMte karmANyapi smNttH| aniruddhamanaskasya prasaraMti hi tAnyapi // 38 // . nizaMka ane niraMkuzapaNe bhamate A manarUpI rAkSasa AvatavALI saMsArarU5 khADamAM traNa jagatanA jIne pADe che. vaLI kSe javAnI IcchAthI kaThora tapasyAvALA manuSyane A capaLa mana vAyarAnI mAphaka keI jude ThekANe rokI de che, mATe manane kayA ke svAdhIna karyA sivAya je mANasa gI thavAne nizcaya rAkhe che te jema pAMgaLo mANasa pagavaDe gAmAntara javAnI IcchA rAkhatAM hAMsI pAtra bane che, tema te jagatajIne hAMsIpAtra thAya che. manane Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - caMtha prakAze. rokavAthI sarva bAjuthI AvatAM karmo paNa rokAI jAya che ane jeNe mana rekaryuM nathI tevA mANasane teja karmo vRddhi pAme che. 35. thI 38 manaHkapirayaM vishvpribhrmnnlNpttH| niyatrayo naina mu#imitmanaH + rU8 II karmothI potAnI mukti meLavavAnA Icchaka manuSyae vizvamAM pari bhramaNa karavAmAM laMpaTa A manarUpavAMdarAne prayatnathI rokI rAkhavo 38 manazuddhi karavAnI jarUra dIpikA khallanirvANA nirvANapathadarzinI / ekaitra manasaH zuddhiH samAnAtA manISibhiH // 40 // satyAM hi manasaH zuddhau saMtyasaMto'pi ydgnnaaH|| saMto'pyasatyAMno saMti saiva kAryA budhaistataH / / 41 / / manaHzuddhimavibhrANA ye tapasyaMti muktaye / tyaktvA nAvaM bhujAbhyAM te titIrSati mahArNavaM // 42 // tapasvino manaHzuddhiH vinA bhUtasya sarvathA / dacane vahu kuvA-vahu-vicaDhava tRSAH e karU I tathavazyaM manaHzuddhiH kartavyA siddhimicchtaa| .. tapAzrutayamaprAyaH kimanyaiH kAyadaMDanaiH // 44 // manaHzuddhayeva kartavyo raagdvepdhinirjyH| kAluSyaM yena hitvAtmA svasvarUpe'vatiSThate // 45 // vidvAna purUSoe eka mana zaddhineja mokSa mAga dekhADanArI ane nahi bujhAya tevI dipIkA (dIvI) kahelI che. je manazuddhi vidyamAna hoya te avidyamAna guNe paNa AvI maLe che. ane guNo vidyamAna hoya chatAM je manazuddhi na hoya te te guNe cheja nahi. (arthAt te guNe cAlyA javAnA athavA che te te nakAmA * che.) mATe vidvAnoe manazuddhi avazya karavI. manazuddhine dhAraNa karyA sivAya je mokSa meLavavA mATe tapazcaryA kare che teo pitAne maLelI nAvane tyAga karIne bhujAo vaDe karI mahAna samudrane taravAne Icche che. AMdhaLA mANasane darpaNa dekhADavuM jema nirarthaka che tema mananI theDI paNa zuddhi thayA sivAyanuM tapasvI Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAga dveSa jItavAne upAya. 201 enuM dhyAna nirarthaka che. mATe mekSanI IcchA rAkhanArAoe avazya mananI zuddhi karavI joIe. te zuddhi sivAya bIjAM tapa, zrata ane yamAdi ane [pAMca mahAvratAdi] thI karI kAyAne daMDa karI (duHkhI karave karI) zuM sAdhya thavAnuM che ? arthAt mana zuddhi sivAya te kevaLa saMsAra vadhAravAnAM kAraNa sarakhAM che, mana zuddhi mATe rAga dveSane vijaya kare, ke jethI AtmA malinatAno tyAga karI svarUpamAM (svAbhAvika sthitimAM) rahI zake. 40 thI 45. rAgadveSanuM durjayapaNuM. AtmAyattamapi svAMta kurvatAmatra yoginAM / rAgAdibhiH samAkramya parAyattaM vidhIyate // 46 // rakSyamANamapi svAMtaM samAdAya manAgmipaM / pizAcA idha rAgAdyAzchalayaMti muhurmuhuH // 47 // rAgAditimiradhvasta-jJAnena manasA janaH / aMdhenAMdha ivAkRSTaH pAtyate narakAvaTe // 48 // AtmAne AdhIna karatAM paNa cogIonA manane rAga dveSa mahAdi (rakta, dviSTa ane mUDhatA vaDe ) dabAvI daI tene parAdhIna karI de che. yama niyamAdike karI tenuM (mananuM rakSaNa karatAM chatAM paNa kAMIka bAnuM kADhIne pizAcanI mAphaka rAgadveSAdi tene vAravAra chaLI le che. rAgadveSAdi aMdhakAra vaDe jJAnaAlekane [jJAnaprakAzano nAza karanAra mana jema AMdhaLe AMdhaLAne kheMcIne khADAmAM nAMkhe che tema manuSyone naraka khADAmAM pADe che. 46, 47,48. - rAgadveSa jItavAno upAya. gatatAtaH jma-MiorbikSimiH | vidhAtavyaH samatvena rAgadveSadvipajjayaH // 49 // mATe nirvANapadanA Icchaka purUSoe sAvadhAna thaI samabhAva rUpa zastra vaDe rAga dveSa rUpa zatruno vijaya kare-498 amaMdAnaMdajanane sAmyavAriNi majjatAM / jAyate sahasA puMsAM rAgadveSamalakSayaH // 50 // Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 caturtha prakAza. praNihaMti kSaNArdhana sAmyamAlaMbya karma tat / yanna hanyAnarastIva-tapasA janmakoTibhiH // 51 // tIvra yA mahAn AnaMda utpanna karavA mATe samabhAva rUpa pANImAM snAna karanAra purUSane akasmAtuM rAgadveSa rUpa maLane kSaya thAya che. samabhAvanuM avalaMbana karIne eka muhUtamAM prANIo je kamane nAza kare te karmo samabhAva vinA tIvra tapasyAvALAM karaDo varSo vaDe karIne paNa nAza karI zakAtAM nathI. 50-51. samabhAvathI karmo kevI rIte nAza thAya ? karma jIvaM ca sazliSTaM parijJAtAtmanizcayaH / vibhinnIkurute sAdhuH sAmAyikazalAkayA // 52 // jema zleSa dravyathI (cikaNI vastuthI joDAyeluM patrAdi vAMsa pramukhanI saLIthI juduM karI zakAya che tevI rIte karma ane jIva ApasamAM joDAyelAM che, te nirNaya karIne sAdhuo samabhAva rUpa zalAkA (zaLI) vaDe karI karma ane jIvane judAM kare che. para. AtmanizcayanA baLathI kevaLa karmo ja khapAve che ( judAM kare che) eTalu ja nahi paNa AtmAmAM paramAtmApaNuM dekhe che. rAgAdiyAMtavidhvaMse kRte saamaayikaaNshunaa| svasmin svarUpaM pazyaMti yoginaH paramAtmanaH // 53 // samabhAva rUpa sUrya vaDe rAgAdi aMdhakArane nAza karyo chate yegI pitAne viSe paramAtmAnuM svarUpa juve che. 53. samabhAne prabhAva niyaMti jaMtavo nityaM vairiNopi parasparam / api svArthakRte sAmya-bhAjaH sAdhoH prabhAvataH // 54 // pitAnA svArtha mATe paNa samabhAvanuM sevana karatA sAdhuonA prabhAvathI nitya vera dhAraNa karanArA prANio paNa ApasamAM snehabhAva dhAraNa kare che. (A sarva samabhAvanoja prabhAva che.) 54, Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samabhAva kevA nimittothI utpanna thAya. 203 vivecana-ISTAniSTapaNe rahelA, caitanyAzcatanya padArthomAM jeonuM mana muMjhAtuM nathI, teoneja samapaNuM hoya che. keIe caMdanathI vilepana karyuM, ane keIe hathIyArathI chedana karyuM, e bane prasaMgamAM cittavRtti harSa zoka vinAnI rahe che temAM anupama sAmyapaNuM raheluM samaje. abhISTa stuti karanAra ane reSAMdha thaI zrApa ApanAra upara je samadaSTi hoya te te samabhAvanuM avagAhana karI zakaze. moTuM Azcarya che ke, kAMI levA devA sivAya samabhAvathI nivRtti paNa meLavI zakAya che. svarga mokSAdi pakSa vastune apalopa karanAra nAstiko paNa samabhAvathI utpanna thatA sukhone te kabulaja kare che. kavionA pralA5 mAtra amRtanA nAma upara tame zA mATe mujhAe che ? paNa svasaMvedya sAmyAmRtanuM ja tame pAna kare. are? khAvA, pIvA, paheravA vigere rathI vimukha thayelA munio paNa A sAyAmRtanuM pAna yathA IcchAe niraMtara kare che, paNa te sAmyapaNuM teja ke kalpavRkSanI mALA gaLAmAM AvI paDe, ke maNidhara sapa gaLAmAM viMTAI vaLe, e beu sthaLe sarakhI daSTi hovI joIe. mATe he bhavyo ! jenA hovAthI jJAnAdi ratnA saphaLa che ane jenA abhAve te niSphaLa che, te sAmyatAne tame Azraya karo. 4pa. ahIM ziSya zaMko kare che ke samabhAva kevA nimittAthI utpanna thAya ? AcArya zrI uttara Ape che. sAmyaM syAnnirmamatvena tatkRte bhAvanAH zrayet / anityatAmazaraNaM bhavamekatvamanyatAM // 55 // azaucamAzravavidhi saMvaraM krmnirjraaN| dharmasvAkhyAtatAM lokaM dvAdazI bodhibhAvanAM // 56 // sAmyapaNuM (samabhAva) nirmamatvavaDe karI thAya che ane te nimamatvatA mATe bhAvanAne Azraya kare. bhAvanAo bAra che te anukrame batAve che, anitya 1. azaraNa 2. saMsAra 3. ekatva 4. anyatva 5. azuci 6. Azrava 7 saMvara 8, karmanirjarA 9. dharma suAkhyAta 10, leka 11. ane badhibhAvanA. 12, 55-56. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 caturtha prakAza. pahelI nitya bhAvanAnuM svarUpa. yatpAtastamna madhyAhaneyamadhyAhane na banizi / nirIkSyate bhave'smin hA padArthAnAmanityatA / / 57 // zarIraM dehinAM sarpa-puruSArthAnidhanam / pracaMDapavanoddhata dhanAdhana vinazvaram / / 58 // kallolacapalA lakSmIH saMgamAH svpnsNnibhaaH| vAtyAvyatikarotkSipta-ThUlatulyaM ca yauvanam // 59 / / ityanityaM jagadvattaM sthiracitaH pratikSaNam / tRSNAkRSNAhimaMtrAya nirmamatvAya cintayet / / 69 // hA! hA! je vastunI sauMdaryatA (yA sthiti) prAtaHkALamAM che te madhyAnha vakhate rahetI nathI ane je madhyAnha dekhAya che te strI e dekhAtI nathI. A saMsAramAM evI rIte padArthonI anityatA dekhAya che. je zarIra prANIone sarva purUSArtha siddhinuM kAraNa che, te zarIra paNuM pracaMDa pavanathI chinnabhinna karI nAkhela vAdaLa sarakhuM vinazvara che. samudranA kalelo (jAo)nI mAphaka lakSmI capaLa che, svanAdinA sago svama sarakhA che, ane yauvana vAyarAnA samUhathI uDADela atulanI tulanAvALuM che. A pramANe anitya jagat svarUpane sthira citta karI kSaNa kSaNa pratye tRSNArUpI kRNasane maMtra tulya nirmama thavA mATe ciMtavavuM. pa7-60 vivecana-patA taraphathI, para taraphathI, yA sarva dizAo taraphathI apadAo jyAM AvI paDe che, tevA A saMsAramAM kRtAMtanA dAMta rUpa yaMtramAM paDelA prANIo duHkhe jIve che. vajInA jevA majabuta deha upara paNa anityatA ApavI paDe che, te keLanA gabhara jevA atyAranA asAra dehanI to vAta ja zI karavI ? maraNa rUpa vyAdhranA mukhamAM paDelA jIvonuM maMtra, taMtra auSadhAdike karI rakSaNa thatuM nathI. vRddhi pAmatA ane prathama jarA, ane pachI maraNa sapATAmAM le che. pANImAM parapoTAo utpanna thai thaine vilaya thAya che, tema prANionA deho utpanna thaI thaI vilaya thAya che. guNamAM dAkSiNyatA, ane de upara dveSa A maraNane cheja nahi. e te dAvAnaLanI mAphaka sukuM ke lIluM, sadeSa ke nirdoSa sarvane Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azaraNa bhAvanAnuM svarUpa. 205 saMhAra kare che. saMsAra vAsanAthI mAhita thaI tuM ema nizcaya na karIza ke, kAi paNa upAyathI A dehanuM rakSaNa karIza, kemake je pRthvInuM chatra, ane merU parvatane! daMDa karavAnuM sAmarthya dharAvatA hatA teo paNa potAnuM ke paranu` maraNathI rakSaNa karavA samartha thayA nathI. A anitya yauvana manuSyone baLa, rUpa vigere batAvI dhIraja Ape che, te paNa jarAe karI jarjarita thAya che. ghaNA saklezathI pedA kareluM ane upabhoga na letAM sArI rIte rakSaNa kareluM dhana paNu kSaNa mAtramAM vinAza pAme che. dhananA nAza pAmavAmAM ke paryAyAMtara thavAmAM, pANInA parapATA, ke vIjaLI sivAya bIjI capaLatAvALI kai upamA opI zakAya ? sa yeAgA viyAgathI bharapUra che. saMpadA te vipadAja che. Ama niratara anityatAne bhAvanAra, anitya sa'skArathI vAsita thatAM, vahAlA putra maraNa pAmyA hoya tepaNa zAka karatA nathI; tyAre mUDha mANase mATInuM vAsaNa bhAMgatAM pazu rUdana kare che. Ama AtmA sivAya dareka vastunI anityatA vicAravI. azaraNa bhAvanAnuM svarUpa. iMdrodrAdayo'pyete yanmRtyoryAti gocaraM / aho aiaaris : varaNyaH zarIriNAM // 61 // piturmAtuH svasubhratustanayAnAM ca pazyatAM / atrANo nIyate janaH karmabhiryamasamani // 62 // zocaM te svajanAnaMtaM nIyamAnAn svakarmabhiH / neSmamANaM tu zocati nAtyAnaM mRDabuddhayaH // 63 // saMsAre duHkhadAvANijvalajjvAlAkarAlite / vane mRgAsyeva zaraNaM nAsti dehinaH // 64 // are ! jyAre iMdra ane upedra vAsudevAdi paNa je mRtyune AdhIna thAya che te maraNabhaya Avye chate A pAmara prANione kanuM zaraNu ? pitA, mAtA, ena, bhAI ane putrAdinAM jotajotAmAMja zaraNa rahIta A prANine karma yamanA ghara pratye (cAra gatine viSe) laI jAya che. peAtAnA karmavaDe karI aMta pamADAtA (maraNa pAmatA) Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 cata prakAza. svajanAne joI ne mUDha buddhivALA loko zoca kare che, paNa potAne te kA~ thADA vakhatamAM laI jaze tene mATe te khIlakula zaiAca karatA nathI, e aksAsanuM kAraNa che. duHkharUpa dAvAnaLanI khaLatI jvALAothI bhayaMkara A sa'sArarUpa vanamAM mRganAM bALakAnI mAka prANione (dharma sivAya) kAinuM zaraNu nathI. 61 thI 64 vivecana--AyurvedAdinA aSTAMgane jANanAra rAjavaidyo ane mRtyuMjaya maMtra vaDe maMtravAdIo paNa A dehanu' maraNathI rakSaNa karI zakatA nathI. khaDganA pIMjarAmAM rahenArA ane caturaMgI senAthI viTAelA rAjAne paNa rAMkanI mAphaka maraNu kheMcI jAya che, teA anyanI zI vAta karavI ? sagara cakravattinA sAhahajAra putrone tRNanI mAphka jvalanaprabha deve khALIne bhasma karI dIdhAM,pacIza hajAra devAthI sevana karAtA cakravatti potAnuM rakSaNa karavA samatha na thayA. dakAcAnA pAMcaseA ziSyAne pApI pAlake ghANImAM ghAlI mAryA, paNa maraNuthI bacAvavA koI samatha na thayA. jema maraNanA pratikArane janAvarA nathI jANatA tema manuSyA paNa na jANe te te manuSyapaNa dhikkArane pAtra che. ahA ! zuM parAkramI purUSonI paNa parA SIna dazA ! eka khaDga mAtra upakaraNathA jeNe AkhI duniyAne jItI hatI, tevA vIra purUSo paNa maraNa pAse Avye dvIna thaI meDhAmAM AMgaLIe ghAle che. snehathI kheMcIne jene iMdra mahArAja paNa ardhAsane besADatA tevA zreNikAdi mahArAjAe paNa varNavI na zakAya tevI gheAra dazA pAmyA! khaDaga dhArAnI mAphaka tIkSNa vrata pALanAra munie paNa tenA pratikAra nathI karI zakatA. mATeja A vizva azaraNya, arAjaka ane nirnAyaka che. ema eka nAnAmAM nAnA kIDAthI laine devA paryaMtanA sarva jIvAthI bharapura A AkhuM jagat zaraNu rahita, karmone yA janma maraNane parAdhIna che, eka dharmanuM zaraNu teja zubha gati ApI, karmanI jALathI cheADAvI,janma maraNuthI mukata karI kharUM sukha ke zaraNa ApanAra che, mATe huM bhaLye ! karmAdhIna jIvonA Azraya mUkI eka dharmanA Azraya tame svIkAre, jethI akSaya sukha maLe. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 saMsArI bhAvanAnuM svarUpa, saMsAra bhAvanAnuM svarUpa. zrotriyaH zvapacaH svAmI patirbrahmA kRmizca sH| saMsAranATaye naTavat saMsArI haMta ceSTate // 65 // na yAti katamAM yoni katamAM vA na muMcati / saMsArI karmasaMbaMdhA-davakrayakuTImiva // 66 // samastalokAkAze'pi nAnArUpaiH svakamabhiH / vAlAgramapi tannAsti yanna spRSTaM zarIribhiH // 67 // A saMsAranI aneka niomAM paribhramaNa karavArUpa nATaka karmamAM naTanI mAphaka saMsArI jI ceSTA kare che. aho ! temAM vedane pAragAmI paNa marI karmavege caMDALa thAya che. svAmI marIne sevaka thAya che, ane prajApati kamI AdipaNe utpanna thAya che. saMsArI che karmanA saMbaMdhIthI bhADAnI koTaDInI mAphaka kaIlenimAM praveza karatA nathI ke kaI nine tyAga nathI karatA? arthAta dareka sthaLane tyAga kare che ane temAM praveza paNa kare che. A samasta lokAkAzanI aMdara eka vALAgra jeTalo paNa e bhAga nahi maLI zake ke potAnA karmo vaDe aneka rUpa dhAraNa karI A prANI oe te sthaLane sparza na karyo hoya. (ema saMsAraparibhramaNanA saMbaMdhamAM vicAravuM te saMsAra bhAvanA). 65-66-67. vivecana-saMsArI ja naraka tiryaMca manuSya ane deva ema cAra prakAranAM che, prAye sarva jIva duHkhathI bharapUra ane karma saMbaM. dhathI pIDAyelA A jagamAM paribhramaNa karyA kare che. pahelI traNa narakamAM zIta ane pAchaLanI cAra narakamAM uSNu vedanA narakanA jI anubhave che. je narakanI uSNatAmAM loDhAne parvata nAkhavAmAM AvyuM hoya te te paNa pIgaLI jAya. teTalI garamI tyAM narakanA jIvo sahana kare che. temaja anya anya zreSa bhAvathI ke pUrvanA vairathI mArAmArI karI nArakIe duHkhI thAya che. vaLI paramAdhAmI devo tene duHkha Ape che. Ama traNa prakAranAM duHkhone bhogavatA nArakInA cha duHkhe jIve che. - tiryaMcagatimAM pRvipaNe utpanna thayelA ane haLAdike vidArave karI, pANInA pravAhamAM bhIMjAve karI, agnithI dahana kare karI, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 catu prakAza. ane aneka vijAtIya dravya cheda, bhedana kare karI duHkha anubha vavuM paDe che. | pANapaNe utpanna thaelA ja vo, sUryanA tApe karI, dhULa pramukhathI zeSAve karI, kSArAdikanI mizrAe karI tRSAvALA jIvonA pIve karI, duHkha anubhave che. agnipaNe utpanna thaelA jIvo, pANIthI bujhAve karI, ghaNa pramukhathI kuTeve karI, ane iMdhaNAM pramukhathI bALave karI duHkhI thAya che. vAyupaNe pedA thaelA ja vIMjaNa pramukhathI jhapaTAve karo, zIta uSNAdi dravyanA saMge karI, ApasamAM pachaDAve karI maraNa dika anubhave che. - vanaspatinA che, chedAvuM, dAvuM, agnithI pacavuM. pIlAvuM, anya ghasAvuM, vAyarA pramukhathI bhaMgAvuM. dAvAnaLa pramukhathI baLavuM, ane pANInA pUravaDe umUlana thavuM vigere kAraNethI asahya duHkhane anubhava kare che. be iMdriya triIdriya coreMdriya vigere vikalaiMdriya jI koI auSadhAdikathI, koI paga pramukhathI mardana thave karI, mArjana kare karI, ane koI tADanAdike karI duHkha ane maraNa anubhave che, - paMcaMdriya jIvo mRgAdi vyAdha pramukhanA prahAre karI, nAnAM janAvaro mAMsAhArI moTA janAvaronA bhaThya tarIke temaja TADha, tApa, varasAda, agni, ane zastrAdike karI sarva ThekANe trAsa pAmatAM kevala duHkhone anubhava kare che. manuSyamAM anAryapaNe utpanna thaelA jIvo eTalAM to pApa kare che ke jenuM varNana karavuM azakaya che. AryapaNe utpanna thayelA paNa anArya ceSTAvALA duHkha dAridra ane durbhAgyathI dagdha thaelA dukhe jIvana pUruM kare che. parapregyatAthI parAdhIna thaelA roga, janma jarA, maraNAdithI grasAyelA, nIca karmothI kadarthanA pAmelA, dInadazA pAmelA mAne duHkhe eve che. azinA varNa sarakhI tapAvelI sUI vaDe dareka rema bhedavAmAM Ave tenA karatAM AThagaNuM dukha garbhavAsanuM che. bALapaNamAM mUtra viSTAmAM paDyA raheve karI, yauvanAvAmAM viSayAdimAM aMdha banI, athavA vipayAdinA vige karI ane vRddhavasthAnAM khAMsI, zvAsa, indriyanI hInatA vaDe duHkha anubhave che, Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sasAra bhAvanAnuM svarUpa 209 bAlyAvasthA viSTAnA zukara sarakhI, yauvanAvasthA madana parAdhIna gabha sarakhI, ane vRddhAvasthA jarata baLada sarakhI, manuSyo gujAre che. pazu dha sivAya puruSa purUSa thaI zakatAja nathI. khAlyAvasthA mAtAnuM mukha jovAmAM, yuvAvasthA nuM mukhajovAmAM ane vRddhAvasthA putra sukha jovAmAM mUrkha manuSyo kADhe che paNa aMtarmukha thai zakatA nathI eja zocanIya che sevA, kaSNu, vANijya, ane pAzupAlyAdi karma karave karI dhananI AzAmAM vihavaLa thayelA manuSya peAtAnuM jIvana niraMka kare che. jJAna, darzana, cAritranA bhAjanatulya manuSyajanmamAM pApI purUSA pApa tulya madirA bhare che. svarga, mekSanI prAptinA kAraNarUpa manuSya janma pAmIne narakanI prApta rUpa karma karAve karI manuSya janma phAgaTa hAre che. e mahAn aphsAsanI vAta che. zAka, Ama, viSAda, IrSyA, ane dInatAdithI hutubuddhivALA devAne, devalAkane viSe paNa du:khanuMja sAmrAjya anubhavAya che.parajanmanA jIvita tulya apara devAnI mahAna Rddhine joIne sva5 RddhivALA deva zeAca kare che. are! pUrve kAMi vizeSa sukRta ame na karyuM' tethI AMhI AbhiyAgIka ( cAkara ) devapaNuM ame pAmyA. vizeSa lakSmIvAt devAne joi halakI RddhivALA devA A pramANe viSAda kare che. bIjA mahaddhika devAnI strI, vimAna, ratna,ane upavanArdika sa padmA joI IrSyA anaLathI rAtri divasa daivA maLyA kare che. puNyathI maLelA devaleAkamAM pazu kAma, krodha, ane bhayAtura devA tyAM paNa sukha anubhavI zakatA nathI. cyavana ( maraNa ) samaya najIka AvatAM amlAna mALA glAni pAmecheH kalpavRkSo cAlatAM dekhAya che, nidrA Ave che, rAga vinA zarIranI sadhie truTe che, dInatA thAya che, ane jJAna dRSTithI AgAmI kALamAM gabha vAsamAM anubhavavAmAM AvanAra du:khAne joI trAsa pAme che. Ama cAra gatimAMthI kAi paNa gatimAM sukhane leza mAtra nathI. paNa kevaLa zArIrika yA mAnasika duHkhAthI bharapUra A sa`sAra che ema jANI ni+matatva thavA mATe prayatnapUrvaka A bhavabhAvanAne vAravAra smaraNumAM rAkhavI. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prakAza. eka bhAvanA eka utpadyate jaMtu-reka eva vipadyate / karmANyanubhavatyekaH macitAni bhavAMtare // 68 // anyaistenArjitaM vittaM bhUyaH saMbhUya bhujyate / sa tveko karakakroDe klizyate nijakarmabhiH // 69 // A jIva bhavAMtaramAM ekaleja utpanna thAya che, ekalo ja maraNa pAme che, ane pite ekaThAM karela karmo (A bhavamAM yA) bhavAMtaramAM ekale anubhave che. eka upArjana kareluM dhana bIjA aneka kuTuMbI Adi ekaThA thaI khAya che, chatAM te pApa karI dhana upArjana karanAra pitAnA karmovaDe karI narakamAM ekaleja kaleza pAme che. (A pramANe vicAra karI virakatA pAmavI te ekatva bhAvanA) 68, 69. vivecana-duHkharUpa dAvAnaLathI bhayaMkara vistAravALA saMsArarUpa kAnanamAM karmathI parAdhIna A AtmA ekale paribhramaNa karyA kare che. A dhana svajanAdi upAdhi ahIMja mUkI bhavobhavamAM ekaluMja bhaTakavuM paDe che. pitAne mATe yA svArtha mATe na sagAM hoya te paNa sagAM thatAM Ave che, paNa koI Aphata AvI paDI hoya tyAre duHkhane anubhava te eka pitAne ja karavo paDe che. jema lIlAM phaLaphulavALAM vRkSone yA jaMgalone Azraya hAjA prANIo le che, paNa vRkSa mULathI ukhaDI gayuM hoya ke vanamAM dAvAnaLa lAgyo hoya te tatkALa te vRkSane ke vanane tyAga karI prANio bIjAne Azraya le che, tema svArtha ane savArathI ke pUrNa thavAthI prANio pitapotAne raste paDe che ane vRkSanI ke vananI mAphaka pApa karanAra duHkhAdine anubhava kare che. cha khaMDa pRthvInuM sAmrAjya, navanidhAna, cauda ratna, ane hajAra aMte utarI tyAga karI cakravati jevA mahAna parAkramI rAjAo paNa ekalA cAlatA thayA. traNa bhuvanamAM niSka Taka bIrUda dhAraNa karanAra ane mahAna garviSTa tathA baliSTa rAvaNa jevA rAjAo sarva vastune tyAga karI eklAja raNazayAmAM poDhayA, parivAra keI sAthe na ga ane narakAdi bhayaMkara sthaLomAM duHkhane anubhava ekalAne ja kare pa. mATe he Atmana ! jAgRta thA, kSaNabhaMgura du:khadAI ane kevaLa svAthI A parivArane tyAga kara, ane paramAnaMdasvarUpa akSaya tathA avyaya svarUpe pragaTa karI tene AnaMda anubhava. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA anyatva bhAvanA anyatva bhAvanA. yatrAnyatvaM zarIrasya vaisAdRzyAccharIriNaH / dhanabaMdhusahAyAnAM tatrAnyatvaM na durvacam // 70 // yo dehadhanabaMdhubhyo bhinnamAtmAnamIkSate / ka zokazaMkunA tasya haMtAtaMkaH pratanyate // 71 // jyAM mUta, amRta, cetana, jaDa, nitya, anityAdi visadezapaNAthI, AtmA karatAM zarIranuM judApaNuM svataH siddha che tyAM dhana bAMdhavAdi sahAyiAnu judApaNuM kahevu` ke te AtmAthI judA che te atizaya ukitavALuM nathI. are, je mANasa deha, dhana ane madhu AdithI bhinna judoja AtmAne jIve che, tene viyeAgAdi janya zAkarUpa zalya kevI rIte pIDA karI zake? A pramANe deha, geha, svajanAdithI AtmA bhinna che tema vicArI nirmaLa thavuM te anyatva bhAvanA. 70, 71. vivecana--anyatva eTale judApaNu`. eka svarUpathI bIjA svarUpatu viMlakSaNupaNuM. A vilakSaNapaNuM' AtmA ane dehanA saMbaMdhamAM pratyakSa anubhavAya che, AtmA caitanya lakSaNa che. tyAre cayApacaya dharmAMvALu zarIra jaDa svarUpa che. dehArdi iMdriyagrAhya che. AtmA anu bhava geAcara che. AMhi kAma zaMkA kare che ke, " AtmA ane deha jo pragaTa rIte judAMja che teA deha upara prahAra thatAM AtmA kema duHkha anubhave che ?" e kahevu ThIka che, paNa jene zarIrAdimAM bhedabuddhi tAttvika nathI teone deha upara pravAha karatAM AtmA duHkhI thAya che, paNa je deha, AtmAne bheda sArI rIte svIkAre che teone deha upara prahAra thatAM AtmA khIlakula pIDAtA nathI. yAda karo, bhagavAna mahAvIra devanA upara sa`gamakadeve leADhAnuM cakra phekayuM, ane geAvALIAoe paga upara khIra rAMdhI chatAM dehAtmAnI bhinnatAne anubhava karanAra namIrAjAne iMdre kahyuM ke A tArI mithilA nagarI maLI jAya che. namIrAjAe eja uttara ApyA ke mArU kAMI khaLatuM nathI. bhe jJAnanA anubhava karanAra gajasukumAlanA mAthA upara mATInI pALa bAMdhI sasarAe kheranA aMgArA bharyAM Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 caturtha prakAza paNa dehathI pitAne bhinna samajI AtmabhAvamAM rahetA kevaLa jJAna utpanna karyuM. A bheda jJAna kahevAya che. bhedajJAna jANanArane pitA saMbaMdhI duHkha AvyuM chate paNa te duHkhI thatuM nathI tyAre abheda buddhivALA jIvane eka cAkara saMbaMdhI dukha Ave chate paNa te duHkhI thAya che, jyAre manuSyo mamatvapaNuM-pitApaNuM-mUkI de che, tyAre putra hoya te paNa te para che ane jyAM mamatvapaNuM dharAve che te para hoya chatAM putrathI paNa adhika che. paravastune pitApaNuM mAnanArA kezAkAranA (rezamanA) kIDAnI mAphaka pote pitAne bAMdhe che ane vivekajJAnathI svaparane nirNaya karanAra pitAne karmabaMdhanathI choDAve che. navIna karma rokavA ane pUrva karma dUra karavA, A bhAvanA vAraMvAra vicAravAnI che. azuci bhAvanAnuM svarUpa. rasAmAMci-saMjJAtriAsa azucInAM padaM kAyaH zucitvaM tasya taskutaH / / 72 // navasrotaHsravadvistra-rasaniHsyadapicchile / dehepi zaucasaMkalpo mahanmohavijRbhitam / / 73 // rasa, rUdhira, mAMsa, medA, hADakAM, majjA, vIrya, AMtaraDAM ane viSTA pramukha azucinA ghara rUpa A kAyA che temAM pavitrapaNuM kyAMthI hoya? je dehanA nava dvArethI jharate durgadhita rasa ane tenA nIkaLavAthI kharaDAyelA dehane viSe paNa pavitratAnI kalpanA karavI ke abhimAna karavuM te mahAna mehanuM ceSTita che. A pramANe vicAra karI strI yA svadeha uparathI mamatva ocho kare te azucibhAvanA. vivecana-vIrya ane rUdhirathI pedA thaela, maLathI vRddhi pAmela ane garbhamAM jarAyuthI DhaMkAyela kAyA pavitra kema kahI zakAya? mAtAe khAdhelA anAja pANImAMthI pedA thaela rasa nADI vATe pII pIIne vRddhi pAmela zarIramAM koNa pavitratA mAne ? dhAta, ane maLAdi doSathI vyAsa, kRmi, gaMDupadAdinA sthAnarUpa ane roga rUpa sarpa samudAyathI bhakSaNa karAtA A zarIrane pavitra kaNa kahe ? susvAdiSTa, uttama bhajanAdi khAdhelAM jenA saMgathI viSTArUpa thaI jAya che, te zarIra pavitra kema hoya? kasturI ane caMdanAdinA Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azrava bhAvanAnuM svarUpa. 213 sugaMdhI vilepane e jenA upara lagADavAthI maLarUpa thaI jAya che te zarIramAM pavitratA zI? sugaMdhI tAMbulAdi khAdhAM hoya chatAM savAramAM uThatAM mukha jugupsanIya yA dugadhita thAya che, te zarIra zuM pavitra kahevAya? | svabhAvathIja pavitra yA sugaMdhI, gaMdha, dhUpa, puSpa, puSpamALA, vastrAdi je dehanA saMbaMdhathI durgadhita ane apavitra (malina) thAya che, te kAyAne pavitra mAnavI e keTaluM badhuM zocanIya che? madirAnA vaDAnI mAphaka seMkaDo vAra A kAyAne che, vilepana kare ke abhya gana kare te paNa pavitra thavAnI nathI. mATe A anitya dehathI jeTalI tapasyA, jJAna, dhyAna, ane popakArAdi banI zake te karI levuM, eja A mAnava dehanuM sArthakapaNuM che. A azuci bhAvanA bhAvavAthI zarIra saMbaMdhI mada, abhimAna gaLI jAya che ane dehathI AtmAne jude jovAmAM Ave che. manovAkAyakarmANi yogAH karma zubhAzubhaM / yadAzrati jaMtUnA-mAvAstena kIrtitAH // 74 // maiJyAdivAsitaM cetaH karma sUte zubhAtmakam / ., kaSAyaviSayAkrAMtaM vitanotyazubhaM punaH // 75 // zubhArjanAya sutathyaM zrutajJAnAzritaM vcH| viparItaM punarjeya-mazubhAjanahetave // 76 // zaroreNa suguptena zarIrI cinute zubham / satatAraMbhiNA jaMtu-ghAtakenAzubhaM punaH // 77 // ..., kaSAyaviSayAyogAH pramAdAviratI tthaa| mithyAtvamAtaraudre ce-tyuzubhaM prati hetavaH // 78 // mana vacana ane kAyAne vyApAra te pego kahevAya che. te gadvArA prANIomAM zubhAzubha karma Ave che. mATe te zubhAzubha karmane Azrava kahela che, teja kame karI batAve che. mana jyAre maitrI pramodAdi bhAvanA vaDe vAsita thAya che tyAre zubha karma utpanna kare che ane krodhAdikaSAya tathA idrinA viSayathI jyAre AkrAMta Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 caturtha prakAza. (vyAsa) thAya che tyAre te azubha karma vadhAre che. zrutajJAnAzrita. satya vacana te zubha karma upArjavA mATe thAya che. zarIrane sArI rIte azubha kAryothI gepavI rAkhI ane dhArmika vyApAramAM prava rtAvavAthI AtmA zubha karma ekaThAM kare che ane niraMtara jaMtuonA ghAtaka azubha vyApAre vaDe azubha karma ekaThAM thAya che. temaja kodha, mAna, mAyA, lobha, pAMca indriyonA trevIza viSayo, mana, vacana, kAyAnA cage. nidrA AlasyAdi pramAda, koI paNa jAtanAM vrata niyama na levAM tevI DI ke jhAjhI aviratI, mithyAtva, ArtadhyAna, raudradhyAna, vigere azubha karmo utpanna karavAnAM kAraNe che. A sarva karma AvavAnAM kAraNe che, ema vicArI jema bane tema tethI pAchA haThavuM e Azrava bhAvanA vicAravAnuM ke samajavAnuM rahasya che.74thI78. vivecana-karma pagalo grahaNa karavAne hetu tene Azrava kahe che. te karmo jJAnAvaraNIyAdi bhedathI ATha prakAranAM che, jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya, vedanI, mohanIya, AyuSya, nAma, getra, aMtarAya. kevAM kAraNe (hetuo) maLavAthI kayAM karmo baMdhAya che te anukrame batAvavAmAM Ave che. jJAnAvaraNIya, ane darzanAvaraNIya karmo, te te jJAnAdi guNavALAone, ane jJAna, darzananA hetubhUta kAraNomAM vidana karavAthI, tene oLavavAthI, niMdA karavAthI, AzAtanA karavAthI, ghAta, karavAthI ke matsara karavAthI baMdhAya che. devapUjA, gurUnI sevA, supAtradAna, kSamA, sarAgasaMyama, dezavirati, akAma nirjarA, zauca, ane ajJAna tapa, A sarva zatAvedanIya karmanAM kAraNe che. duHkha, zeka, vadha, saMtApa, AkaMda, ane parivedana, potAnA saMbaMdhamAM karavuM, bIjAne karavuM athavA svapara ubhayane karavuM te azAtA vedanIya karma bAMdhavAnAM kAraNe che. vItarAga, kRta, saMgha, dharma ane sarva denA saMbaMdhamAM avarNavAda balavA, tIvra mithyA pariNAma, sarvajJa, siddha, ane devene a5lApa kare (nathI ema kahevuM), dhArmika purUSane dUSaNa ApavuM, unmArganI prarUpaNa karavI, anarthane Agraha kare, saMyatinuM pUjana karavuM, pUrvApara vicAra karyA sivAya kArya karavApaNuM, ane gurnAdikanuM Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAmala bhAvanAnuM svarUpa sa apamAna karavuM A sarva deza namAhanIya kamanAM AzravA che. kaSAyanA unnayathI AtmAnA tIvra luSitapariNAma te cAritra mohanIya karmabaMdhananAM kAraNeA che. kadrupa utpanna thAya tevI ceSTAo, upahAsa ( mazkarI ), asahanazIlatA, bahupralApa, ane dIna vacana vigere hAsya mehanIya karmanAM AzravA che. irSyA, pApazIlatA, khIjAnA sukhanA nAza karavApaNuM', kharAba kAryAmAM bIjAne utsAhita karavA, vigere ati meAhanIya karmanA AzraveA che. dezAdi dekhAvamAM utsukatA, citro kADhavAM, ramavu', khelavu ane bIjAnuM mana svAdhIna karI levuM vigere rati mehuniyanA AzravA che. bhayanA pariNAma, bIjAne bhaya pamADave, trAsa ApavA, niyapaNuM' vigere bhaca meAhanIyanAM Azrava che. peAte zAka karavA, bIjAne zoka karAvavA, zeca karavA, karavu' vigere zAka mAhanIya karmabaMdhananAM kAraNeA che, rUdana caturvidhasa dhanA apavAda eTalavA, jugupsA karavI, sadAcAranI niMdA karavI vigere bhrugupsA mehanIyanAM AzravA che. IrSyA, viSayamAM Asakti. asatya bheAlavuM, vakratA, parasI laMpaTatA, vigere srIveda AMdhananAM kAraNA che. potAnI strImAM sa MtASa, iSyA na karavApaNuM, kaSAyanI mahatA, saralatA zIyaLa poLavuM, ityAdi purUSane khaMdhananAM kAraNA che. srI, purUSa saMbaMdhI anaMga sevA, kaSAya, tIvra viSayAbhilASa, satI strIonA zIyaLa khaMDana karavApaNuM, ityAdi napusaMka veda mAMdhavAnAM AzravA che. sAdhu purUSonI ni MdA karavI, dharma karavA tatpara thaelAone vighna karavu', madhu, mAMsa vigerethI viramelA pAse tenA guNAnuM vaNuna karavu', virati yA aviratine aMtarAya karavI, saMsArAvasthAnA guNA kahevA, cAritrane dUSita kahevu, zAMta thaelA kaSAya nAkaSAyanI udIraNA karavI vigere sAmAnyathI cAritra mAhanIya karma AvavAnA AzravA che. paMcendriya prANinA vadha, ghaNA AraMbha, ghaNA parigraha, nirdayatA, mAMsanuM bhojana, lAMkhA kALa vera rAkhavApaNu, raudradhyAna mithyAtva, Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 caturtha prakAza. anaMtAnubaMdhI kaSAya, kRSNa, nIla, kApotalezyA, asatya bhASaNa, padravyApaharaNa, vAraMvAra maithuna sevana, ane Idriya parAdhInatA vagere naraka AyuSya baMdhananAM kAraNo che. unmArgane upadeza, dharmamArgane nAza, cittanI mUDhatA, ArtadhyAna, karela pApane chupAvavuM, kapaTa, AraMbha, parigraha, aticAravALuM zIyaLavata, nIla, kAtilezyA ane apratyAkhyAnAvaraNI kaSAya A sarve tiyaca (janAvara)nAM AyuSya baMdhananAM kAraNa che. alpa AraMbha, a95 parigraha, svAbhAvika namratA, saralatA, kapita, pItalezyA, dharmadhyAnamAM prIti, pratyAkhyAnAvaraNI kaSAya, madhyama pariNAma, saMvibhAga karavApaNuM devagurUnuM pUjana, sajajanene mAna ApavApaNuM, priya AlApa, sukhe baMdha karI zakAya yA samajAvI zakAya tevI buddhi, ane loka samudAyamAM madhyasthapaNe rahevuM A sarve manuSya AyuSya baMdhana karavAnA kAraNe che. sarAgasaMyama, dezavirati, akAma nirjarA, uttama manuSyanI sebata, dharmazravaNa, supAtradAna, tapa, zraddhA, ratnatrayanI virAdhanA maraNa avasare pIta ane pAlezyAnA pariNAma, baLatapa, zubha pariNAma pUrvaka agni, pANI AdImAM maraNa, ane avyakta (atha. kAraNa samajyA vagara) sAmAyika vigere deva AyuSya bAMdhavAnAM kAraNe che mana, vacana, kAyAnuM vakrapaNuM. bIjAne ThagavA, mAyAprayoga, mithyAtva, pizunya, caLacittatA, vastuomAM seLabheLa karavuM, jUThI sAkSI bharavI, anyanA aMge pAga kApavA, yaMtra, piMjarA vigere banAvavAM, kuDAM telAM, mApAM banAvavAM, anyanI niMdA, pitAnI prazaMsA, hiMsA, asatya, cerI, maithuna; AraMbha, mahAparigraha, kaThora ane asabhyatAvALAM vacane, vAcAlapaNuM, Akroza, paranA sobhAgyane nAza kara, kAmaNakiyA, kutuhala, paranI hAMsI, viDaMbanA karavI, vezyA pramukha nIca strIonuM piSaNa, dAvAnaLa Apa, devAdikanA bAnAthI vastu laI pote bhogavavI, tIvra kaSAya, caitya, upAzraya, ArAma, ane pratimAdine vinAza kare, ane aMgArA pADavAdikanI kriyA, e sarva azubha nAma kamabaMdhananAM Azrava (kAraNe) che. azubha nAmakarmanAM nimittathI ulaTI rIte vartana karavuM, saMsArathI bhaya pAmavo, pramAda ocho kare, saddabhAva arpaNa, kSamAdinI Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvara bhAvanAnuM svarU5. 27 vRddhi, dhamI purUSanAM darzanathI saMghAma, tenI svAgatakriyA, A zubha nAma karmabaMdhananAM kAraNe che. arihaMta, siddha, gurU, sthavira, bahuzruta, ga7, zrutajJAna ane tapasvIonI bhakti karavI, Avazyaka ane zIyaLane viSe apramAda, vinItapaNuM jJAnAbhyAsa, tapasyA, tyAga, vAraMvAra dhyAna, zAsananI prabhAvanA, saMvamAM zAMti karavI, sAdhuonI vaiyAvacca, apUrva jJAna grahaNa, vizuddha samyakatva, A vIza sthAnakenuM mana, vacana, kAyAthI sevana karavAmAM AvavAthI tIrthakara nAma karma baMdhAya che. paranI niMdA, avajJA, upahAsa, saddaguNalepana, asahRdaSakathana, Atma prazaMsA, saddaasaddaguNakathana, sa Sa AcchAdana, jAtiAdine garva, A sarva nIca gotra karmanAM kAraNe che. nIca gotra karmabaMdhananAM kAraNothI viparita vartana, garva rahita mana, vacana, kAyAe vinaya kare te sarva uca gotra karmabaMdhananAM kAraNe che. keI dAna Apate heya tenA saMbaMdhamAM, keI dAna lete hoya tenA saMbaMdhamAM, virya (zakti) pheravavAnA saMbaMdhamAM, lega ane upabheganA saMbaMdhamAM kAraNasara ke vagara kAraNe viddha karavuM, aMtarAya kare te aMtarAya kamabaMdhananAM kAraNe che. A pramANe kAraNe (nimitte) samaja e karmabaMdhanathI mukta thavA mATe tathA vairAgya pAmavA mATe A Azrava bhAvanAne vAraMvAra yAda karavI. saMvara bhAvanAnuM svarUpa. sarveSAmAzravANAM tu nirodhaH saMvaraH smRtaH / 'sa punarbhiyate dvedhA dravyabhAvavibhedataH // 79 // yaH karmapudgalAdAnacchedaH sa dravyasaMvaraH / bhavahetukriyAtyAgaH sa punarbhAvasaMvaraH // 80 // mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane gAdithI AvatA savuM Avene nivedha kare tene savara kahyo che. te saMvara dravya ane bhAva evA vibhAgethI be prakAra che. je karma pudagalonuM Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 caturtha prakAza Azrava dvAre vaDe karI grahaNa karavAnuM baMdha karavuM, te dravya saMvara ane bhavanA hetubhUta Atma vyApArarUpa kriyAne tyAga kare te bhAva saMvara kahevAya che. 7, 80. Azrava rekavAne upadeza ane upAya. yena yena hyupAyena rudhyate yo ya AzrayaH / tasya tasya nirodhAya sa sa yojyo manISibhiH // 81 // kSamayA mRdubhAvena RjutvenApyanIhayA / krodhaM mAnaM tathA mAyAM lobhaM raMdhyAdhathAkramam / asaMyamakRtotsekAn viSayAn viSasaMnibhAn / nirAkuryAdakhaNDena saMyamena mahAmatiH // 83 // timabhiptibhiyogAn pramAdaM cApramAdataH / sAvadhayogahAnenA-viratiM cApi sAdhayet // 84 // sadarzanena mithyAtvaM zubhasthairyeNa cetasaH / vijayetAtaraudre ca saMvarArthaM kRtodyamaH // 85 // je je upAye karI che je Azrava zakAya tenA tenA nirodhane mATe te te upAye vidvAnee lAgu pADavA. saMvara mATe udyama kare nAra manuSyae kSamA, kamaLatA, saralatA, ane anicchA (saMtoSa) vaDe anukrame krodha, mAna, mAyA, tathA lobhane zekavA. asaMyame karI (IdrinI svachaMda pravRttio karI) vRddhi pamADAtA viSa sarakhA viSane buddhimAne akhaMDa saMyamavarDa (jIteMdriyapaNe) karI dUra karavA. managupti, vacanagupti ane kAyamurti vaDe mana, vacana, kAyAnA yogone apramAdathI pramAdane ane sAvadya (sapApa-deSa) vegone tyAga kara karI viratine paNa sAdhavI (svAdhIna karavI). temaja samyapharva vaDe mithyAtvane ane zubha vicAramAM manane sthiratA karAve karI Arta tathA raudradhyAno vijya kare. 81 thI 85. saMvara bhAvanA vivecana-jema rAjamArga upara aneka dvAravALuM khulluM ghara hoya te bAraNAnA mArgathI temAM dhULa bharAya che, tema A saMsAra Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirA bhAvanAnuM svarUpa 219 rUpa rAjarastAmAM rAgadveSarUpa khullAM dvArA ekamarUpa dhULa bharAya che. paNa je dvAre baMdha karavAmAM AvyAM hoya te karma rUpa dhULa bharAvAne saMbhava nathI. athavA jema sarovaramAM pANI AvavAnA rastAo khullA hovAthI te dvArA pANI aMdara Ave che, ane te dvAre baMdha karavAthI pANI AvatuM aTake che. tema aDhAra pAvasthAnakarUpa dvArathI pAparUpa pANI A jIva sarovaramAM Ave che, ane te pApasthAna kene baMdha karavAthI pApa AvatuM aTake che. athavA vahANamAM chidra hovAthI chidra dvAre pANI aMdara pese che, paNa chidra baMdha karavAthI pANI AvatuM aTake che, tema gAdi Azrava dvAre baMdha karavAthI saMvaravALA jIvamAM kama dravyano praveza thatuM nathI. saMvare karI AzravadvAne rodha karavo. A saMvara kSamAdi bhedathI aneka prakArane che je pUrve kahevAya che. tathApi saMkSepamAM eja kahevAnuM che ke - mithyAtvanA anudayathI mithyAtva saMvara, dezathI virati karatAM deza virati saMvara, sarvathA virati karatAM sarvavirati saMvara, apramata saMyatine pramAda saMvara, prazAMta meha yA kSINameha guNaThANe kaSAya saMvara . ane aAgI kevalI (caudame guNaThANe) paripUrNa yaMga saMvara A pramANe AzravanA nirodharUpa saMvara kahyo. A saMvara sarva bhAvanAmAM ziromaNi tulya che. mATe A bhAvanAnuM vAraMvAra manapUrvaka raTaNa karavuM, jethI karmabaMdha rekavAnA kAraNomAM prabaLa jAgRti thatAM saMvaranI prApti thAya. A pramANe prayatna karI Azravane rokavAthI saMvara eTale AvatAM karmo baMdha thAya che. te saMvara bhAvanA kahevAya che, nirjarA bhAvanAnuM svarUpa. saMsArabIjabhUtAnAM karmaNAM jaraNAdiha / nirjarA sA smRtA dvedhA sakAmA kAmavarjitA // 86 // . jJeyA sakAmA yaminA-makAmA tvnydehinaaN| karmaNAM phalavatpAko yadupAyAtsvato'pi ca // 87 // sadoSamapi dIptena suvarNa vahinA yathA / A tapanA tamAna stathA vIvo vizuti / 88 .. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 caturtha prakAza anazanamaunodayaM vRtteH saMkSepaNaM tthaa| rasatyAgastanuklezo lInateti bahistapaH // 89 // prAyazcittaM vaiyAkRtyaM svAdhyAyo vinayo'pi ca / vyutsargo'tha zubhaM dhyAnaM SoDetyAbhyaMtaraM tapaH / / 90 // dIpyamAne tapovahIM bAhye vAbhyaMtarepi ca / yamI jarati karmANi durjarANyapi tatkSaNAt // 91 // saMsAranAM bIjabhUta (kAraNabhUta) karmonuM AtmapradezathI karavuM thatuM hovAthI tene siddhAMtamAM nirjarA kahI che. te be prakAranI che. sakAmanirjarA ane akAmanirjarA. (A kriyAthI mArAM karmone kSaya thAo. AvA AvA abhilASathI upayoga pUrvaka pradeze rasane anubhavI karma pudagalanuM parizATana karavuM te sakAma nirjara, ane karmathI mukta thavAnI IcchA sivAya (TADha, tApa, bhUkhatarasAdithI) Atmapradeze rasa anubhavI karma pudagalonu nirjaravuM te akAmanirjarA). A sakAma nirjarA sAdhuone tathA samyakatva dhAraNa karanAra gRhasthAne hoya che ane ekedriyAdi bIjA prANione akAma nirja rA hoya che. kemake phalanI mAphaka karmone pAka paNa be prakAre thAya che eka svabhAvathI ane bIjo upAyathI. (jema phalane ghAsa pramukhanI garamImAM nAkhavAthI pAkI jAya che ane vRkSa upara paNa pAke che tema karmo paNa eka te svAbhAvika kALe karI nirbhare che tyAre bIjA udIraNuM pramukha upAyoe karI nirjarAya che. mATe karmone pAka be prakAre kahevAmAM Avyo che. eka sakAma ane bIjo akAma). daSTAMtapUrvaka sakAma nirjarAno hetu batAve che ke, jema melavALuM sonuM hoya paNa dedIpyamAna agnimAM nAkhavAthI te vaDe zuddha thAya che, tema jIva paNa azAtA vedanIyAdi karmoe karI deSayukta che, chatAM tapasyA rUpa prabaLa agnivaDe karI zuddha thAya che, kemake tapasyA nirja rAnuM kAraNa che. te tapa bAhya ane atyaMtara ema be prakAra che. bAhya tapa, anazana, udarI vRttisaMkSepa, rasatyAga, zarIrakaleza ane saMlInatA ema cha prakAra che ane atyaMtara tapa, prAyazcIta, vaiyAvacca, svAdhyAya, vinaya, kaSAyatyAga ane zubha dhyAna ema che prakAra che. A bAhA ane atyaMtara taparUpa agni pradIpta thaye chate Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma aAkhyAtatA bhAvanA. 221 saMyamavAn munie duHkhe dUra karI zakAya tevAM paNa karmone tatkALa bALI bhammasAt kare che. 86 thI 91. vivecana-jema upAyathI sarva dvArA baMdha karatAM, navIna pANIthI sarovara bharAtuM nathI, tema saMvaravaDe Azravane nirodha karyAthI navIna karma dravyavaDe A jIva purAte nathI. jema pUrve ekaThuM thayeluM sarovaranuM pANI sUryanA tivra tApathI sUkAI jAya che, tema pUrvanAM bAMdhela sarva karmo tapasyAthI zoSAIne kSaya thAya che. nirjarA mATe bAhA tapathI atyaMtara tapa zreSTha che ane atyaMtara tapamAM paNa dhyAna che te muguTa tulya che, kemake dhyAnavALA munio, ghaNA kALanAM ekaThAM karelAM, ghaNAM ane prabaLa karmone paNa eka kSaNa mAtramAM nirjarI nAkhe che. jema vRddhi pAmela ajIrNAdi deSa lAMghaNa karavAthI zoSAI jAya che, tema tapasyAthI pUrva saMcita karmo kSaya thAya che. jema pracaMDa pavanathI haNAyela vAdaLane samUha vIkharAI jAya che tema tapasyAthI karmo chUTI jAya che. A be prakAranAM tapa vaDe nirjarA. karatAM sarva karmanA kSayathI mokSa prApta thAya che. mATe saMsAra samudra pAra utaravA setu (pALa yA pula) tulya ane mamatva nAzanA kAraNarUpa A nirjarA bhAvanAne vAraMvAra yAda karavI ane te pramANe vartana karavuM dharma suAkhyAtatA bhAvanA. svAkhyAtaH khalu dharmo'yaM bhagavadbhirjinottamaiH / yaM samAlaMbamAno hi na majed bhavasAgare // 92 // saMyamaH manRtaM zaucaM brahmAkiMcanatA tapaH / zAMtirdivamRjutA muktizca dazadhA sa tu // 93 // bhagavAna kevaLa jJAnI tIrthakaroe vidhi pratiSedha rUpa A dharma ghaNIja sarasa rIte pUrvApara virodha rahIta kahyo che ke je dharmanuM durgatimAM paDavAnA bhayathI avalaMbana karanAra mANasa saMsAra sAgaramAM DUbate nathI te dharma saMyama (prANInI dayA) satya, zauca (adattAdAna parihAra) brahacarya, akiMcanatA (zarIra tathA dharmopakaraNadine viSe paNa nirmamatA,) tapa, kSamA, namratA, saralatA ane nirlobhatA (bAhyAbhyatara vastu viSe tRSNAviccheda) rUpa daza prakArano che. 92-93. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 caturtha prakAza. dharmanuM mahAbhya. dharmaprabhAvataH kalpadrumAdyA dadatIpsitam / gocarepi na te yatsyura-dharmAdhiSThitAtmanAm / / 94 // apAre vyasanAMbhodhau pataMtaM pAti dehinam / sadA savidhava]ko baMdhurdharmo'tivatsalaH // 95 // AplAvayati nAMbhodhi-rAzvAsayati cAMbudaH // yanmahIM sa prabhAvoyaM dhruvaM dharmasya kevalaH // 96 // na jvalatyanalastiryam yadUrdhva vAti nAnilaH / aciMtyamahimA tatra dharma eva nibaMdhanam // 97 // nirAlaMbA nirAdhArA vizvAdhArA vasuMdharA / yaJcAvatiSThate tatra dharmAdanyanna kAraNam / / 98 // mUryAcaMdramasAvetau vizvopakRtihetave / udayete jagatyasmin nUnaM dharmasya zAsanAt // 99 // abaMdhanAmasau baMdhu-rasakhInAmasau sakhA / anAthAnAmasau nAthI dharmoM vizvaikavatsalaH // 10 // rkssoykssorgvyaaghr-vyaalaanlgraadyH|| nApakartumalaM teSAM yairdharmaH zaraNaM zritaH / / 101 // dharmoM narakapAtAla-pAtAdavati dehinaH / dharmoM nirupama yacchatyapi sarvajJavaibhavam // 102 // dharmanA prabhAvathI kalpavRkSa, kAmadhenu, ciMtAmaNyAdi mana Icchita phaLa Ape che. ane teja kalpavRkSAdi adharmiSTa manuSyone dRSTi gocara paNa thatAM nathI. mahAna dukhArUpa samudramAM paDatAM prANione niraMtara pAse rahevAvALe ane baMdhu samAna ati vatsala eka dharma rakSaNa kare che. samudra pRthvIne bhIMjAvI detuM nathI ane varasAda pRthvIne tRpta kare che, A prabhAva ni kevaLa dharmane ja che. agni tiSThi rIte baLatuM nathI ane pavana urvavahana thatuM nathI. A aciMtya mahimAnuM kAraNa dharmaja che. vizvanA AdhArabhUta pRthvI AlaMbana ane AdhAra vinA rahI zake che, tyAM dharma sivAya bIju koI kAraNa nathI. A sUrya ane caMdramAM vizvanA upakArArthe A Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamanuM mAhAbhya. raraka jagamAM udaya pAme che. nice te dharmanI AjJAthI udaya pAme che. A dhama jene bAMdhava na hoya te bAMdhava che, mitra na hoya tene mitra che, anAthane nAtha che ane sarvanuM hita karanAra che. jeoe dharmanuM zaraNa lIdhuM che teone, rAkSasa, yakSa, sarpa, vyAvra, vyAsa, agni ane viSAdi duHkha ApavAne ke buruM karavAne samartha thatAM nathI. dharma, naraka ane pAtALamAM paDatA prANionuM rakSaNa kare che ane upamArahita sarvajJapaNAnA vaibhavane paNa dharmaja Ape che. 94thI102 kaTisthakaravaizAkha-sthAnakasthanarAkRtim / dravyaiH pUrNa smarellokaM sthityutpattivyayAtmakaiH // 103 // loko jagatrayAkIrNo bhuvaH saptAtra vessttitaaH| ghanamoSimadAvAta-tanuvArtimadAra | 204 | vetrAsanasamo'dhastAn-madhyato jhallarInibhaH / agre murajasaMkAzo lokaH syAdevamAkRtiH / / 105 // niSpAdito na kenApi na dhRtaH kenacicca sH| svayaM siddho nirAdhAro gagane kiMvavasthitaH // 106 // keDa upara beu hAtha rAkhI ane paga pahoLA karI ubhelA purUSanI AkRti sarakhA sthiti utpatti tathA vyaya dharmavALAM cha dravyo thI pUrNa A cauda raju pramANa lokane ciMtave. te leka urdhva, adhe ane ti ema traNa jagatathI vyApta che. adhe lekamAM rahelI narakanI sAta pRthvIo mahA baLavAna ghodadhi (niviDa jAmela pANIthI) ghana vA (niviDa jAmela vAyuthI) ane pAtaLA vAyuthI nIce viMTaLAyelI che. A cauda rAjya leka adha bhAgamAM trAsanane AkAre (nIce vistAravALe ane upara upara saMkeca pAmatA AkAravALA) che. madhya bhAgamAM jhAlara sarakhA AkArane che ane uparanA bhAgamAM muraja (upara tathA nIce saMkecavALe ane vistAravALe muraja) nA AkAravALe che. A pramANe cauda rAja lokanI AkRti che. A lokane keIe banAvyA nathI tema tene keIe pakaDI rAkhyo nathI. paNa svayaM siddha ane nirAdhAra AkAzamAM rahelo che. A pramANe vicAra karI lokasvarUpanuM ciMtana Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 caturtha prakAza. vana karI bhavabhramaNathI viraktatA meLavavI te lakasvarUpanuM vicAravAnuM prayojana che. lasvarUpa bhAvanA samApta thaI. 103 thI 106. samyakatva durlabhatva bhAvanA. akAmanirjarArUpAt-puNyAjatoH prajAyate / sthAvaratvAtrasatvaM vA tiryakatvaM vA kathaMcana // 107 / / mAnuSyabhAryadezazca jAtiH sarvAkSapATavam / Ayuzca prApyate tatra kathaMcitkarmalAghavAt / / 108 / / pAnta puthata zraddhA thazodhyA tattvanizcayarUpaM tad bodhiratnaM sudurlabham // 109 // bhAvanAbhiravizrAMta-miti bhAvitamAnasaH / nirmamaH sarvabhAveSu samatvamavalaMbate // 910 // akAma nirArUpa puNyathI kaI paNa prakAre jaMtuone (nigodathI) sthAvarapaNuM, trasapaNuM ane tiryacapaNuM prApta thAya che. ane tenAthI paNa vizeSa karmalAghavatA thatAM manuSya janma, Arya deza, uttama jAti, sarva IdriyapaTutA (paripUrNatA) ane lAMbu AyuSya prApta thAya che. temaja vizeSa puNyadayathI dharma zravaNa karavAne abhilASa, dharmakathana karanAra gurU ane ane dharmanuM zravaNa e sarva maLe chad paNa tava nizcayarUpa badhiratna (samyaktva) pAmavuM e vizeSa - labha che. A pramANe vicAra karI samyakatvamAM daDha thavuM te bedhidulabha bhAvanA che. A bAra bhAvanAovaDe manane niraMtara vAsitabhAvita-karatAM sarva padArthone viSe mamatva rahita thaI prANio samabhAvane prApta thAya che. mATe sama sukhAthIoe bAra bhAvanAthI ahoniza aMta:karaNane vAsita karavuM joIe. 107 thI 110. samabhAvanuM phaLa. viSayebhyo viraktAnAM sAmyavAsitacetasAm / upazAmyetkaSAyAni-bodhidIpaH samunmiSet / / 111 // viSayethI virakta pAmelA ane samabhAvathI vAsita cittavALA manuSyane kaSAyaagni upazamI jAya che ane samyakatva dIpaka pradIpta thAya che. 111. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 dhyAnanuM svarU5. samatva AvyA pachI zuM karavuM? samatvamavalaMnyAya dhyAnaM yogI samAzrayet / vinA samasvamArabdhe dhyAne svAtmA viDaMnyate // 112 // samatvanuM avalaMbana karIne megIoe dhyAnane Azraya kare (dhyAna karavuM). samabhAva sivAya dhyAnane prAraMbha karavAmAM Ave te dhyAnamAM praveza na thatAM, AtmA viDaMbanA pAme che. 112. mokSaH karmakSayAdeva sa cAtmajJAnato bhavet / dhyAnasAdhyaM mataM taca taddhayAnaM hitamAtmanaH // 113 // karmakSayathIja mekSa thAya che, te karmakSaya AtmajJAnathI thAya che, te AtmajJAna dhyAnathI sAdhya thAya che, mATe te dhyAnaja AtmAne hitakArI mAneluM che. 113. na sAmyena vinA dhyAnaM na dhyAnena vinAM ca tat / niSkampaM jAyate tasmAd dvayamanyo'nyakAraNam // 114 // sAmyatA sivAya dhyAna hetuM nathI ane dhyAna sivAya niSkapa (majabuta) sAmyatA AvatI nathI mATe te beu ApasamAM (anyaanya) heturUpa che. 114. dhyAnanuM svarUpa, mahAtarmanaHsthairya dhyAnaM chatmasthayoginAm / dharma zuklaM ca tad dvedhA yogarodhassvayoginAm // 115 // eka AlaMbanamAM aMtamuhUrta paryata mananI sthiratA te chagnastha gIonuM dhyAna kahevAya che. te dharmadhyAna ane zukaladhyAna ema be prakAranuM che. ane ganA nirodharUpa dhyAna agione (caudamAM guNaThANAvALAne) hoya che. 115. muhUrtAtparatacitA yadvA dhyAnAMtaraM bhavet / vaharthasaMkrame tu syA-dIrghApi dhyaansnttiH|| 116 // eka muhUrta dhyAnamAM javA pachI dhyAna saMbaMdhI ciMtA hoya, athavA AlaMbananA bhedathI bIjuM dhyAnAMtara hoya (paNa eka muhUrta sivAya ekaja AlaMbanamAM vadhAre vakhata dhyAtA rahI zaktA nathI.) ema dhANA arthamAM praveza karavAthI eTale aMtamuhUrta rahI vaLI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka caturtha prakAza trIjuM AlaMbana lIdhu' evI rIte lAMkhA vakhata sudhI paNa dhyAnanI sati heAya che. 116. dhyAnanI vRddhi karavA mATe dhyAnamAM bhAvanAe karavI te batAve che. maitrI pramoda kAruNyamAdhyasthAni niyojayet / dharmadhyAnamupastu taddhi tasya rasAyanam / / 117 // tuTelA dhyAnane pharI dhyAnAMtaranI sAthe joDavA mATe maitrI, pra mADha, karUNA ane mAdhyasthatA A cAra bhAvanA AtmAnI sAthe prAyeAjavI, kemake A bhAvanAe dhyAnane rasAyaNunI mAphaka puSTa ApanArI che. 117. maivyAdi bhAvanAnu svarUpa mA kArSItko'pi pApAni mA ca bhUtkopi dukhitaH / mucyatAM jagadapyeSAM matirmaitrI nigadyate // 118 // apAstAzeSadoSANAM vastutacyAvalokinAm / guNeSu pakSapAto yaH sa pramodaH prakIrttitaH / / 119 // dInezvArtheSu bhIteSu yAcamAneSu jIvitam / pratIkAraparA buddhiH kAruNyamabhidhIyate / / 120 // krUrakarmasu niHzaMkaM devatAguruniMdiSu / AtmazaMsiSu yopekSA tanmAdhyasthamudIritam / / 121 // AtmAnaM bhAvayannAbhi- bhavanAbhirmahAmatiH / truTitAmapi saMghate vizuddhAM dhyAnasaMtatim // 122 // koI paNa jIvA pApa na kare, kei paNa duHkhI na thAe ane A jagatanA sarva jIvo paNa kathI mukata thA, A prakAranI bhAvanAbuddhi te maitrI kahevAya che. jIvahiMsAdi samagra doSane dUra karanArA ane yathAsthita vastutattvane jovAvALA mahA purUSonA zama, dama, aucitya, gAMbhiya, dhaiya tyAdi guNAne viSe guNapaNAne je pakSapAta(temanA vinaya vaMdana stuti, zlAghA ane vaiyAvratyAdi karavA rUpa pakSapAta) tene pramAda kahela che. dIna, dayApAtra, Atta, tRSNA Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsananuM svarUpa paryakAsana. 27 rUpa agni vaDe karI baLatA vividha duHkhathI pIDAyelA vairIthI dabAcelA, rogathI pIDAyelA athavA mRtyunA mukhamAM sapaDAyelA mATeja prANatrANa mATe yAcanA karatA ne te te duHkhomAMthI mukta karavA mATe hitepadeza tathA dezakAlanI apekSAe anna, pAna, Azraya, vastra, auSadhAdi vaDe karI madada karavI te karUNa kahevAya che. gamyAgamya, bhakSyAbhaDhya kartavyAkartavyAdi, viveka vinAnA ane tethI krUra karma karavAvALA, nizaMkapaNe devagurUnI niMdA karanArA ane sadoSa chatAM paNa pitAnI prazaMsA karavAvALA dharma dezanAne agya jaNAtAM teonI upekSA karavI, tene mAdhyastha bhAvanA kahe che. A bhAvanAo vaDe pitAnA AtmAne bhAvita karatAM-vAsita karatAM-mahAbuddhimAna jI truTelI vizuddha dhyAnanI saMtatine pachI sajIvana kare che. sAMdhI Ape che. 118-122. dhyAna kevA sthaLamAM rahI kavuM te. tIrtha vA svasthatAhetuM yattadvA dhyaansiddhye| kRtAsanajayo yogi viviktaM sthAnamAzrayet // 123 // Asanane jaya karavAvALA egIe dhyAnanI siddhi mATe tIre. karInA janma, dikSA, kevaLa ane nirvANa bhUmikAmAM javuM joIe. tenA abhAve svasthatAnA hetabhUta strI, pazu, paMkAdi rahita keI paNa sArA ekAMta sthaLano Azraya kara. 123. AsananAM nAma paryakavIravajrAja-bhadradaNDAsanAni ca / utkaTikA godohikA kAyotsargastathAsanam // 124 // paryakAsana, vIrAsana, vajAsana. padmAsana, bhadrAsana, daMDAsana, utkaTikasana, godohikAsana, ane kAryotsargAsana, vigere Asane kahelAM che. 224. AsananuM svarUpa paryakAsana. syAjaMghayoradhobhAge pAdopari kRte sati / para nAmirAna vaSiottara 225 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 caturtha prakAza beu javAnA nIcalA bhAga paganA upara mUkaye chate ane jamaNe tathA DAbe hAtha bane nAbhi pAse uMcA uttara dakSiNa rAkhavAthI paryakAsana thAya che. mahAvIra devane nirvANa avasare A Asana hatuM. jAnu ane hAthane prasArIne suvuM tene pAtaMjalI paryA kAzana kahe che. 126. vIrAsana, vAmaughidakSiNorUvaM vAmorUpari dkssinnH| kriyate yatra tadvIrocitaM vIrAsanaM smRtam // 126 // DAbe paga jamaNA sAthaLa upara ane DAbA sAthaLa upara jamaNe paga je AsanamAM karAya che, te vIra purUSone ucita vIrAsana kaheluM che. 126. vajana. pRSTe vajrAkRtIbhUta-doA vIrAsane sati / gRhNIyAtpAdayoryatrAM-guSTho vajrAsanaM tu tat / / 127 // pUrve batAvela rIta pramANe vIrAsana karyA pachI vajanI AkRti mAphaka pAchaLa beu hAtha rAkhI te vaDe beu paganA aMguThA pakaDavA(arthAta pITha pachADI hAtha karI vIrAsana upara rahelA DAbA paganA aMguThAne DAbA hAthathI ane jamaNA paganA aMguThAne jamaNA hAthathI pakaDavA) tene vajAsana kahe che. 127. keTalAeka tene vetAlAsana kahe che (matAMtarathI bIjI rIte vIrAsana batAve che.) siMhAsanAdhirUDhasyA-sanApanayane sati / tathaivAvasthitiryA tA--manye vIrAsanaM viduH // 128 / / siMhAsana upara beThelA ane paga nIcA mukelA hoya, tyAre pAchaLathI Asana kADhI lIdhA pachI te mANasa jevI rIte rahI zake tevI rIte rahevuM tene kAyaleza prakaraNamAM siddhAMtio vIrAsana kahe che. 128. pAtaMjalI te ubhA rahIne eka paga bhoMya upara sthApana karI rAkhe ane paga uMce vAMke vALI rAkha tene vIrAsana kahe che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ukaTika tathA gohika Asana. rara0 5ghAsa, jaMghAyA madhyabhAge tu saMzleSo yatra jaMghayA / pamAsanamiti proktaM tadAsanavicakSaNaiH // 120 // eka jaMghAnA madhya bhAgamAM tenI sAthe bIjI jaMdhAne meLApa karI rAkhe tene AsananA jANapurUSe padmAsana kahe che. 1299 bhadrAsana. saMpuTIkRtya muSkAgre talapAdA tathopari / pANikacchapikAM kuryAt yatra bhadrAsana tu tat // 130 // paganAM be taLIyA ekaThAM karI liMga AgaLa rAkhI tenA upara besI beu hAthanAM AMgaLAM ApasamAM bharAvI tyAM paga upara rAkhavA tene bhadrAsana kahe che. 140. daMDAsana. zliSTAMgulI zliSTagulpho bhUzliSTorUpasArayet / yatropavizya pAdau ta-iMDAsanamudIritam // 131 // besIne AMgaLIe, gulpha ane sAthaLa e traNe jamInanI sAthe aDake tevI rIte paga prasAravA-lAMbA karavA tene daMDAsana kaheluM che. 131. utkaTika tathA gAdehika Asana. putapANisamAyoge mAhurutkaTikAsanam / pANibhyAM tu bhuvastyAge tatsyAd godohikAsanam // 132 // keDanI nIcenA DhagarAo (kulA) ne pAnInI sAthe nIce jamIna upara aDakAvavA tene utkaTikasAna kahe (te AsanamAM mahAvIradevane kevalajJAna thayuM hatuM, ane paganI pAnIo jamIna sAthe na aTake tevI rIte gAya devAne AkAre besavuM tene gaLe vikAsana kahe che. 132. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prakAza. kAyotsargAsana. prAraMvitiyugadra-bhUciyAsitakA vA sthAnaM kAyAnapekSaH yat kAyotsargaH sa kIrtitaH // 133 / / bane bhujAone nIcI laTakatI rAkhI, ubhA athavA beThAM kAyAnI apekSA rAkhyA vagara rahevuM tene kAryotsarga Asana kahe che. 133. - A Asane te eka digamAtra batAvyAM che paNa bIjA aneka Asane che chatAM - jAyate yena yeneha vihitena sthiraM manaH / tattadeva vidhAtavya-mAsanaM dhyAnasAdhanam // 134 // je je Asana kare karI mana sthira thAya, dhyAnanA sAdhanabhUta te te Asane ja karavAM. AMhI amuka Asana ja karavuM joIe te kAMI Agraha nathI. sukhapUrvaka lAMbe kALa citta samAdhimAM besI zakAya te Asana karavA lAyaka che. A sarva AsanemAMthI tevuM pitAne gya keI paNa Asana karavuM. 134. sukhAsanasamAsInaH suzliSTAdharapallavaH / / nAsAgranyastadRgdvaMdvo daMtairdaitAnasaMspRzan // 135 // prasannavadanaH pUrvA-bhimukho vApyudaGmukhaH / apramattaH susaMsthAno dhyAtA dhyAnodyato bhavet // 136 // lAMbA vakhata sudhI sukhe besI zakAya tevA Asane besI pavana bahAra na jAya tevI rIte majabutAIthI bane hoTho baMdha karI nAsikAnA agra bhAga upara ane daSTi sthApana karI, uparanA dAtenI sAthe nicenA dAMtane sparza na thAya tevI rIte dAMtane rAkhI. [dAMtanI sAthe dAMta lAgavAthI mana sthira thatuM nathI raje, tame guNarahita kuTInA vikSepo vinAnuM prasanna mukha karI, pUrva sanmukha yA uttara sanmukha besI [athavA jInezvaranI pratimA sanmukha besI) apramatta ane zarIrane sarala (sidhdha) yA merUdaMDane akakaDa rAkhI dhyAtAe dhyAna karavA mATe udyamavAnuM thayuM. 135-136. iti AcArya hemacadraviracite yogazAstre munizrI kezara. vijayajIgaNikRta bAlAvabodhe caturthaH prakAzaH Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha paMcamaH prakAzaH prArabhyate // . ne prANAyAma, yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi ema keganAM ATha aMga che. temAM cothuM aMga prANAyAma che. pataMjali pramukha legAcAryoe mekSa sAdhana mATe prANAyAmane upayogI gaNuM svIkAryo che, paNa kharI rIte prANAyAma mokSanA sAdhanarUpa dhyAnamAM upayogI nathI, chatAM paNa zarIra nirogatA ane kALajJAnAdimAM upayogI che, ema dhArI ame paNa prANAyAmanuM svarUpa ahI ApIe chIe. . prANAyAmastataHkaizcit Azrito dhyAnasiddhaye / zakyo netarathA kartuM manaHpavananirjayaH // 1 // Asana jya karyA anaMtara kaI pataMjavi pramukha dhyAna siddhi mATe prANAyAmane Azraya lIdhe che. kemake prANAyAma karyA sivAya mana ane pavanane jaya thaI zakatuM nathI. 1, prANAyAmathA pavanane jaya thAya paNa manane jya kema thAya teno uttara Ape che. mano yatra maruttatra maruSatra manastataH / atastulyakriyAvetau saMvItau kSIranIravatU / / 2 / / mana je ThekANe che, te ThekANe pavana che. ane jyAM pavana che tyAM mana che. A kAraNathI sarakhI kiyAvALAM mana ane pavana dudha ne pANInI mAphaka ekaThAM maLelAM rahe che. 2. vivecana-mana ane pavananI kriyA tathA sthAna eksarakhuM che. zarIranA keI paNa bhAga upara manane rokaze te te ThekANe Avazya pavanane prakAre thate jaNAze. manane keI paNa bhAga upara rekavuM eTale upaga rAkhI tete bhAgo upara joyA karavuM Ama Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 5cama prakAza karavAthI bIjA koI paNa vicAra saMbaMdhI mananI kriyA baMdha paDaze. ane je ThekANe rokavAmAM AvyuM che te ThekANe upaganI jAgRti havAthI vicAra nahi kare, paNa upayoganI jAgRti sudhI tyAMja rekAI raheze ane pavana paNa tyAM khaTaka khaTaka evA zabda karate ke keI bIjI paNa rIte tyAM che ema anubhavAze. 3 mana pananuM tulya kriyApaNuM batAve che. ekasya nAze'nyasya syA-nAzau vRttau ca vartanam / dhvastayoridriyamati-dhvaMsAnmokSazca jAyate // 3 // mana, pavana. bemAMthI ekane nAza thaye bIjAne nAza thAya che. ane beumAMthI eka hoya te bIje paNa banyA rahe che. beune nAza thavAthI Idriya ane buddhinA vyApArane nAza thAya che. ane IdriyanI pravRtti tathA mananA vicArebaMdha thavAthI mokSanI prApti thAya che. vivecana-mana ane pavanane nAza zarIramAMthI jIva javA pachI thaI jAya che, tyAre Idriya tathA vicAranI pravRtti paNa baMdha thAya che, te AMhI grahaNa karavAnI nathI, ane tethI mokSa thatuM nathI. paNa Atma upaganI pUrNa jAgRti hoya tyAre mana ane pavananI pravRtti baMdha thAya che te pravRtti baMdha thatAM iMdriyanA vyApAra ane buddhinI pravRtti baMdha thAya che. te ahI grahaNa karavAnI che ane tethIja mekSa maLe che. 3 prANAyAma, prANAyAmanuM lakSaNa ane tenA bhedo. prANAyAmo gaticchedaH zvAsaprazvAsayormataH / recakaH pUrakazcaiva kuMbhakazceti sa tridhA // 4 // zvAsa ucchavAsanI gatine nirodha kare, tene prANAyAma kahe che, te prANAyAma recaka, pUraka aneka kuMbha ema traNa prakArane che. 4 vivecana-nAsikAdinA chidrothI bahAra nIkaLatA vAyune zvAsa kahe che, bahArathI aMdara praveza karatA vAyune nizvAsa kahe che, te beu prakAranA vAyunI gatine rokavI tene prANAyAma kahe che. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e sAtanAM anukrame lakSaNe batAve che. ra33 bIna AcAryanA mate prANAyAmanA sAta bheda kahe che. pratyAhArastathA zAMta uttarazcAdharastathA / ebhirbhadaizcaturbhistu saptadhA kIrtyate paraiH // 5 // pratyAhAra, zAMta, uttara ane adhara A cAra bhede sahita, (pUrvanA traNa sAthe meLavatAM) sAta prakArano prANamaya che, ema keTalAka AcArya kahe che.. esAtanAM lakSaNa batAve che. yatkoSThAdatiyatnena nAsAbrahmapurAnanaiH / vadi pakSepavi vAyA re rUtti mRta | do . kaThAmAMthI ghaNA prayatnapUrvaka nAsikA, brahmAraMdhra ane mukhe karI,vAyune bahAra kADhavo tene recaka prANAyAma karyo che. samAkRSya yadApAnAt pUraNaM sa tu puurkH|..... nAbhipane sthirIkRtya rodhanaM sa tu kuMbhakaH // 7 // bahArathI pavanane kheMcIne apAna (gudAdvAra) paryata kaThAmAM pUra te pUraka ane nAbhikamaLamAM sthira karIne tene reka te kuMbhaka kahevAya che. 7. sthAnAtsthAnAMtarotkarSaH pratyAhAraH prkiirtitH| tAlunAsAnanadvArai-nirodhaH zAMta ucyate // 8 // eka sthAnathI bIjA sthAnamAM vAyune kheMcI ja tene pratyAhAra kahyo che ane tALavuM, nAsikA tathA mukhanA dvArethI vAyune nirodha kare tene zAMta kahe che. 8. vivecana-nAbhithI vAyune kheMcI hadayamAM laI ja, hadayathI nAbhimAM laI javA vigere eka ThekANethI bIje ThekANe laI ja te pratyAhAra prANAyAma. zAMta ane kuMbhakamAM phera eTale jaNAya che ke kuMbhakamAM, nAbhikamaLamAM pavanane rokavAmAM Ave che ane zAMtamAM te niyama nathI paNa nikaLavAnAM dvArathI rakvo tevo sAmAnya niyama che. 8. ApIyoce yadutkRSya hRdayAdiSu dhAraNam / uttaraH sa samakyo viparItactoSa Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 paMcama prakAza, bahAranA vAyune pIne uMce kheMcI hRdayAdikane viSe dhArI rAkhavo te uttara prANAyAma ane tethI avaLI rIte eTale nabhiAdi nIcA pradezamAM dhArI rAkhavo te adhara prANAyAma.9. vivecana-ahiM ezaMkA thAya che ke recakAdimAM prANAyAma kevI rIte saMbhave? kemake prANAyAmano artha e thAya che ke zvAsa prazvAsanI gatine nirodha kare che, te recakAdimAM banI zakatuM nathI. tene uttara A pramANe che ke recaka karyA pachI prANane nAsikAnA dvAra AgaLa bahAraja reka. aMdara AkarSa nahi tema mUkavAne te cheja nahi. eTale te zvAsa prazvAsanI gati vicchedarUpa prANAyAma kahI zakAya. temaja pUrakamAM bahAranA vAyune haLave haLave AkaSIne kaThAmAM reka. tyAMthI reca nahi ane pUra paNa nahi aTale tyAM gativicchedarUpa prANAyAma tha. evI rIte sarva prANAyAmamAM zvAsa prazvAsanI gatine rokavAnuM banI zake che. 9. prANAyAmanuM phaLa. recanAdudaranyAdheH kaphasya ca prikssyH| gNa pUrAyanena cAdhipati nI re | 20 || recaka prANAyAmathI udara paTa) nI vyAdhi ane kaphane nAza thAya che ane pUraka prANAyAmanA ge zarIrane puSTi maLe che. tathA vyAdhi (roga) nI zAMti thAya che. vikasatyAzu hRtpadmaM graMthiraMtarvibhidyate / balasthairyavivRddhizca kuMbhanAd bhavati sphuTam // 11 // hRdayakamaLa tatkALa vikasvara thAya che, aMdaranI gAMTha bhedAya che, zarIramAM baLanI vRddhi thAya che ane vAyu sthira rahI zake che. kuMbhaka karavAthI upara pramANe pragaTa rIte banI zake che.11. pratyAhArAd balaM kAMtirdoSazAMtizca shaaNttH| uttaparasevAti sthiratA maryA tu 2 . pratyAhAra nAmanA prANAyAmathI zarIramAM baLa ane kAMti Ave che, zAMta nAmanA prANAyAmathI vAta pitta ane kapha athavA trideSa Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2ma - prANa vAyunA sthAnArika kahe che. (sannipAta)nI zAMti thAya che ane uttara tathA adhara prANAyAmanI sevAthI kuMbhakanI sthiratA thAya che. 12. atyAra sudhInuM vivecana prANa vAyune mATe AvyuM che. A prANAyAmathI ekalA prANa vAyuno jaya thAya che tema nathI, paNa pAve jAtanA vAyune jaya thAya che te ja batAve che. vAyunAM sthAnAdi ane tene jaya karavAne upAya pANamapAnasamAnA-vudAnaM vyAnameva ca / prANAyAmairjayet sthAnavarNakriyArthabIjavit // 13 // prANa, apAna, samAna, udAna ane vyAna A pAMca vAyune te vAyunAM sthAna varNa, kriyA, artha ane bIjane jANanAra - gI e prANAyAme karI jaya kara. 13. vivecana-zvAsa, nizvAsAdi ghaNe vyApAra kare te prANavAyu 1, mUtra, viSTA ane garbhAdikane zarIranI bahAra lAve te apAnavAyu 2, anAja ane pANI Adi padArthonI parIpakavatAthI utpanna thatA rasone yathAyogya sthAnake pahoMcADe te samAna vAyu 3, rasAdine uMce laI janAra te udAna vAyu 4 ane saghaLA zarIrane vyApIne rahe te vyAna vAyu pa. A pAMce vAyunAM sthAna, varNa, kriyA artha ane bIja anukrame batAvavAmAM Avaze. 13. prANavAyunA sthAnAdika kahe che. pANo nAsAgrahanAbhi-pAdAMguSThAMtago harit / gamAgamaprayogeNa tajjayo dhAraNena ca // 14 // prANavAyu nAsikAnA agra bhAga upara, hRdayamAM, nAbhimAM ane paganA aMguThA paryata prasarelo che. tene varNa lIlo, navAM ugelAM tRNanA je che ane garamAgamanA prAge karIne tathA dhAraNA vaDe karIne tene jaya kare. 14. vavecana-gama eTale recakriyA, Agama eTale pUraska kriyA, ane dhAraNa eTale kuMbhakanI kriyA. e traNa kiyAe karI eka prANAyAma thAya. A prANAyAma kriyAe karI prANavAyune jaya kare, arthAta je je ThekANe jevA vAyunuM sthAna batAvyuM che te te ThekANe recaka pUraka ane Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 parama prakAza kuMbhaka karIne te vAyune jaya kare. ahI nAsikAne agra bhAga, hRdaya, nAbhi ane aMguThA paryata e sarva sthAne batAvyAM. lIlo raMga e vaNe jaNAvyo ane recaka, pUraka, kuMbhaka, rUpa gamAgama prayoga te kiyA batAvI. pUrve jaNAvela pAMcamAMthI ahiM traNa batAvyAM ane bAkI rahelA artha ne bIja e be pAMce vAyunA sthAnAdi traNa batAvyA pachI jaNAvavAmAM Avaze. eja gamAgama prayoga ane dhAraNa batAve che nAsAdisthAnayogena pUraNArecanAnmuhuH / kamAvAne sthAti dhArayi manAlunA che ? | nAsikAdi sthAne karI karI vAraMvAra vAyune pUra karI ane recana kare karI gamAgama prayoga thAya che ane te vAyune te te ThekANe rakavAthI (kuMbhaka karavAthI) dhAraNa nAmane prayoga thAya che. 15 apAna vAyunAM sthAnAdi batAve che. | mapAnA mA-9898AMtapADA - jevaH sthAnonena nItUrabhu ! 26 . apAna vayune varNa kALa che. kaMThanI pAchalI nADI, pITha, gudA ane pahAnImAM tenuM sthAna che. te sthAnamAM vAraMvAra recaka pUraka kare karI apAna vAyune jaya karavI. 16. samAna vAyunAM sthAnAdi. mu samAno nAmasarvAdhivasthita ". svasthAnanA vanapUrata ?7 | samAna vAyune varNa dhaLe che. hRdaya. nAbhi ane sarva sAMdhAene viSe tenuM rahevAnuM sthAna che. te sthAne vAraMvAra recaka pUraka, (kuMbhaka) karakarI tene jaya kare. udAna vAyunAM sthAnAdi. rakto hRtkaMThatAlubhra-madhyamUrdhni ca saMsthitaH / udAno vazyatAM neyo gatyAgatiniyogataH // 18 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMce vAyunAM dhyAtavya bIje batAve che. ra37 udAna vAyune raMga lAla che. hRdaya, kaMTha, tALavuM (dazamaDhAra) kuTInA madhya bhAgamAM ane mastakamAM tenuM sthAna che (te rahe che.) gati ne AgatinA pragathI tene vaza kare 18. gati Agatine prayoga kevI rIte kare te batAve che. nAsAkarSaNayogena sthApayettaM hRdAdiSu / balAdutkRSyamANaM ca rudhvA rudhvA vazaMnayet // 19 // nAsikAe bahArathI vAyune kheMcI tene hadayAdikamAM sthApana karo. jethI te vAyu bIje ThekANe cA jate hoya te tene vAraMvAra rekI rekIne vaza kare 19 vivecana-A upAya dareka vAyu jItavA mATe lAgu pADavAne che. jyAM jyAM vAyune rahevAnAM sthAne batAvavAmAM AvyAM che, tyAM tyAM pahele pUraka karI (eTale bahArathI nAsikA dvArA vAyune aMdara kheMcI) te te sthAne rokI rAkhave; eTale kheMca ke mUkave e beu kriyA baMdha karavI. tema thatAM te vAyu te te ThekANe amuka vakhata sudhI sthira raheze. kadAca jera karI te vAyu bIje ThekANe cAlyA jAya che te te sthaLe vAraMvAra rokI rekIne (eTale kuMbhaka karIne) keTaloka vakhata rAkhIne pAche recaka karI de (nAsikAnA eka chidradvArA haLave haLave bahAra kADhI nAkha). pacha teja chidrathI aMdara kheMcI kuMbhaka karo. A prakAre te te vAyune jaya kare yA pitAne svAdhIna kare. 19. vyAna vAyunAM sthAnAdi batAve che. sarvatvagvRttiko vyAnaH zakrakArmukasanibhaH / jetavyaH kuMbhakAbhyAsAtsaMkocaprasUtikramAt // 20 // vyAna vAyune varNa IdradhanuSyanA sara (vividha raMga) che. cAmaDInA sarva bhAgamAM tenuM sthAna che. saMkoca ane prasuti (pUraka ane recaka) nA krame kuMbhakanA abhyAsathI tene jaya kara.20 pAMca vAyunAM dhyAtavya bIje batAve che. prANApAnasamAnodA-na vyAneSveSu vAyuSu / maiM paiM vai roM lo bIjAni dhyAtavyAni yathAkramam // 21 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 paMcama prakAza. prANa, apAna, samAna, udAna ane vyAna e pAMca vAyune viSe anukrame hai, paM, vai, re, lo A pAMca bIjenuM dhyAna karavuM. 21. vivecana- prANAdi vAyunAM je sthAne batAvavAmAM AvyAM che, te te sthAne prANAdi vAyune jaya karavA mATe pUraka, kuMbhaka ane recaka karatI vakhate prANAdi vAyunA thaM, Adi bIjenuM dhyAna karavuM. arthAt prANa vAyune jaya karatI vakhate haiM. apAnanA jaya vakhate pi, samAnanA jaya vakhate haiM, udAnanA jaya vakhate ra ane vyAnanA jaya vakhate le nuM dhyAna karavuM. dhyAna karavuM eTale te meM Adi akSaranI AkRti kalpI tene jApa pUraka, kuMbhaka ane recaka karatI vakhate kare. 21. vAyu jaya karavAthI thatA phAyadA. prAbalyaM jATharasyAgne-dIrghazvAsamarunjayau / lAghavaM ca zarIrasya prANasya vijaye bhavet // 22 // prANavAyune jItavAthI (vaza karavAthI) jaTharAgninI prabaLatA thAya, dIrghazvAsa cAle (dama na caDhe,) vAyune jaya thAya ( bAdI maTI jAya) ane zarIra halakuM thAya. ra2. rohaNaM kSatabhaMgAdekhdarAgneH pradIpanam / varSo'lpatvaM vyAdhighAtaH samAnApAnayojaye // 23 // samAna vAyu ane apAna vAyune jItavAthI; gaDa, guMbaDa ane ghA AdinAM traNa (chidro) rUjhAI jAya, hADakuM bhAgI gayuM hoya te sadhAI jAya, udaranI agni pradIpta thAya, maLa mUtrAdika zeDAM thAya ane regene nAza thAya. 23. utkraaNtiripNkaathai-shvaabaadhodaannirjye| jaye vyAnasya zItoSNA-saMgaH kAMtirarogitA // 24 // udAna vAyune jaya karavAthI utkrAMti eTale maraNa avasare dazame dvArathI prANatyAga karI zakAya. pANI tathA kAdavathI zarIrane bAdhA na thAya, Adi zabdathI kAMTAdikanI pIDA paNa na thAya. vyAna vAyune jaya karavAthI TADha ane tApanI asara thatI nathI, zarIranuM teja vadhe ane nirogatAnI prApti thAya. 24. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca leke karI dhAraNAnuM svarUpa batAve che. 239 pAMce vAyune jItavAnAM judAM phaLe batAvI have pAMce vAyu jItavAnuM ekaThuM phaLa batAve che. ' tra catra sthAne baMtA : mahilA tatchAMtyai dhArayet tatra prANAdimarutaH sadA // 25 // je je ThekANe prANione pIDA karanAra roga utpanna thayuM hoya tenI zAMti mATe te te ThekANe prANAdi vAyune tyAM rokI rAkha.25. - vivecana- zarIranA keI paNa bhAgamAM pAMca vAyumAthI kaI paNa vAyunuM sthAna hoya che, te AgaLa batAvI gayA chIe, te je ThekANe roga utpanna thaye heya te roga maTADavA mATe prathama pUraka karI,te rega ThekANe ( reganA upara) kuMbhaka kara. Ama karavAthI te roga nAbuda thaze. ghaNe bhAge vAta, pitta ane kaphanI viSamatAthI rogonI utpatti thAya che. te ThekANe vAyune rokavAthI kharAba tatta dUra thaI, vAyu pramukhanI viSamatA cAlI jAya che, ane manuSya nirogI bane che. Ama karavAthI karmano siddhAMtane kaI paNa rIte hAni pahoMcatI nathI. kemake keTalAeka regonI ke azAtA vedanAnI zAMti AvA upacArothI ke AvAM nimittothI paNa thaI zake che. kaI karma ekaja rIte davAnuM ke nirjaravAnuM banI zake evo siddhAMta nathI. 25. (prANAdika vAyune jItavAnAM phaLe batAvI have tenI dhAraNA karavAnuM kahe che. vAyunI dhAraNA evaM prANAdivijaye kRtAbhyAsaH pratikSaNam / dhAraNAdikamabhyasyen manaHsthairyakRte sadA // 26 // A pramANe prANAdi vAyune jItavA mATe vAraMvAra abhyAsa karIne manane sthira karavA mATe niraMtara dhAraNAdikane abhyAsa kara. 26. pAMca kaleke karI dhAraNAnuM svarUpa batAve che. uktAsanasamAsIno, recayitvAnilaM shnaiH| ApAdAMguSThaparyaMta, vAmamArgeNa pUrayet // 27 // pAdAMguSThe manaHpUrva rUddhvA pAdatale ttH| pASNau~ gulphe ca jaMghAyAM jAnunyUrau gude tataH // 28 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prakAza. liMge nAbhau ca tuMde ca hatkaMThe rasanepi ca / tAlunAsAgranetre ca bhruvorbhAle zirasyaca // 29 // evaM razmikrameNaiva dhArayanmarUtA saha / sthAnAtsthAnAMtaraM nItvA yAva brahmapuraM nayet // 30 // tataH krameNa tenava pAdAMguSTAMtamAnayet / nAbhipadmAMtaraM nItvA tato vAyu virecayet ||31||pNcbhiH kurlakam pUrve cothA prakAzamAM batAvela Asane besI, haLave haLave pavana recaka karI (pavanane bahAra kADhI) nAsikAnA DAbA chidrathI pavanane aMdara kheMcIne paganA aMguThA upara manane zekavuM. (jyAM mana tyAM pavana e nyAyathI manane rokavAnuM kahetAM pavana paNa teja ThekANe kAya) pachA anukrame paganAM taLIyAM upara, pAnImAM, guphamAM, javAmAM jAtumAM, sAthaLamAM, gudAmAM, liMgamAM, nAbhimAM, peTamAM, hRdayamAM, kaMThamAM, jIbha upara, tAlumAM, nAkanA agra bhAga upara, netramAM, kuTimAM, kapAlamAM ane mAthAmAM eka pachI eka sthAnamAM AgaLa vadhatAM, vAyunI saMghAte manane chevaTamAM brahmaraMdhra payata laI javuM. tyAra pachI teja krame pAchA pharI paganA aMguTAmAM mana sahita pavanane lAvI, tyAMthI nAbhikamaLamAM laI jaI vAyune recaka kara. 27-28-2-30-31. vAyunI dhAraNAnuM phala.. pAdAMguSThAdau jaMghAyAM jAnUrugudamehane / dhAritaHkramazo vAyuH zIghragatyai balAya ca // 32 // nAmau jvarAdighAtAya jaThare kAyazuddhaye / jJAnAya hRdaye kUrma-nADagaM rogajarAcchide // 33 // kaMThe kSuttarSanAzAya jihvAgre rasasaMvide / / gaMdhajJAnAya nAsAgre rUpajJAnAya cakSuSoH // 34 // bhAle tadroganAzAya krodhasyopazamAya ca / brahmaraMdhre ca siddhAnAM sAkSAddarzanahetave // 35 // paganA aMguThAmAM, jaMlAmAM, ghuMTaNamAM, sAthaLamAM, gudAmAM ane Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te cArAdikanA jJAnanuM phala kahe che. 241 liMgamAM anukrame vAyune dhArI rAkhavAthI utAvaLI gati ane baLanI prApti thAya che. nAbhimAM vAyune dhArI rAkhavAthI tAva utarI jAya che, jaTharamAM dhArI rAkhavothI maLa sApha thaI zarIra zuddha rahe che. hRdayamAM dhArI rAkhavAthI jJAnanI vRddhi thAya che. kurmanADimAM rAkhavAthI roga ane vRddhAvasthAne nAza thAya che. (vRddhAvasthAmAM yuvAna jevuM zarIra banyuM rahe che.) kaMThamAM vAyune dhAravAthI bhukha ane tarasa lAgatI nathI, lAgI hoya te paNa zAMta thAya che. jIbhanA agra bhAga upara vAyune rokavAthI sarva jAtanA rasanuM jJAna thAya thAya che. nAsikAnA agra bhAga upara rokavAthI gaMdhanuM jJAna thAya che. cakSumAM dhArI rAkhavAthI rUpanuM jJAna thAya che, kapAlamAM dhArI rAkhavAthI kapALanA regane nAza thAya che, ane kepanI zAMti thAya che (kredhavALe svabhAva maTI jAya che.) ane brahmaraMdhramAM vAyune rokI rAkhavAthI sAkSAt siddhonAM darzana thAya che. 32-33-34-35. dhAraNAnuM svarUpa batAvI have pavananuM ceSTita batAve che. abhyasya dhAraNAmevaM siddhInAM kAraNaM param / ceSTitaM pavamAnasya jAnIyAd gatasaMzayaH // 36 // - siddhionA parama kAraNarUpa A pramANe dhAraNAno abhyAsa karIne pachI zaMsayarahita pavananuM svarUpa jANavuM. 36. vivecana-dhAraNAne abhyAsa sArI rIte thavAthI sAdhA'raNa rIte keTalIka sAmAnya siddhio prApta thAya che. 36, lAyunAM cArAdi ane tenA kaLe. nAbheniSkrAmatazcAraM hRnmadhye nayato gati / tiSThato dvAdazAMte tu vidyAtsthAnaM nabhasvataH // 37 // nAbhimAMthI pavananuM nikaLavuM te cAra, hadayanA madhyamAMthI javuM te gati ane brahmaraMdhramAM rahevuM te vAyunuM sthAna jANavuM 37. te cArAdikanA jJAnanuM phala kahe che. taccAragamanasthAna-jJAnAdabhyAsayogataH / jAnIyAtkAlamAyuzca zubhAzubhaphalodayam // 38 // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 paMcama prakAza. te vAyunA cAra, gamana ane sthAnane abhyAsa karI jANavAthI zubha ane azubha phaLanA udayavALAM kALa ane AyuSya jANI zakAya che. 38. hadayamAM manane revuM ane tethI thatA phAyadA. tataH zanaiH samAkRSya pavanena samaM manaH / yogI hRdayapadmAMta-vinivezya niyaMtrayet // 39 // te pachI pavananI sAthe manane haLave haLave AkarSIne(kheMcIne) yegIoe tene hadayakamaLanI aMdara praveza karAvIne tyAM rokI rAkhavuM. tato'vidyA vilIyaMte viSayecchA vinshyti| vikalpA vinivarttate jJAnamaMtarvijRbhate // 40 // hRdayakamaLamAM manane rokavAthI avidyA (kuvAsanA yA mithyAtva) no vilaya (nAza) thAya che, pAMca indriyanA viSayonI IcchA vinAza pAme che, vika nivRtta thAya che, (utpanna thatA nathI) ane aMdara jJAna pragaTa thAya che. 40. ka maMDale gatirvAyoH saMkramaH ka ka vizramaH / kAca nADIti jAnIyAt tatra citte sthirIkRte // 41 // temaja vAyunI kayA maMDaLamAM gati che, kayA tattvamAM saMkrama(praveza) thAya che, kayAM jaI vizrAma pAme che, ane hamaNAM kaI nADI cAle che, te sarva hRdayamAM manane sthira karavAthI jANI zakAya che. 41 prathama cAra maMDaLo jaNAve che. maMDalAni ca catvAri nAsikAvivare viduH / bhaumavAruNavAyavyA-geyAkhyAni yathottaram // 42 // pArthiva, vArUNa, vAyavya ane Agneya, A cAra maMDaLa anukrame nAsikAnA vivaramAM kahyAM che. kara. pArthiva maMDaLanuM svarUpa kahe che pRthivIbIjasaMpUrNa vajralAMchanasaMyutam / caturastraM hRtasvarNamabhaM syAd bhaumamaMDalam // 43 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te vAyunA cAre maMDaLanuM svarUpa kahe che. ra43 pRthivInAM bIjathI paripUrNa (vyAsa), vajanAlAMchana (cinha)thI yukta, cAra khuNAvALuM ane tapAvelA senA sarakhuM pArthiva maMDaLa che. vivecana-pArthivabIja "a" akSara che. keTalAeka AcArya "la"ne paNa pArthiva bIja kahe che. hemacaMdrAcAryajIe "kSane pArthiva bIja tarIke mAnyuM che. 43. vArUNa maMDalanuM svarUpa, syAdardhacaMdrasaMsthAnaM vAruNAkSaralAMchitam / / caMdrAbhamamRtasyaMda-sAMdraM vAruNamaMDalam // 44 // aSTamInA caMdra sarakhA AkAravALuM, vArUNa akSara "va" kAranA cinhavALuM, caMdra sarakhuM ujavaLa, ane amRtanA jharavA vaDe karI vyApta thaeluM vArUNa maMDaLa che. 44. vAyavya maMDaLanuM svarUpa, snigdhAMjanaghanacchAyaM suvRttaM bindusaMkulam / durlakSyaM pavanAkrAMtaM caMcalaM vAyumaMDalam // 45 // tailAdikathI mizrita karelA aMjanasamAna gADha zyAma kAMtivALuM, geLAkAravALuM, biMdunAM cihethI vyApta, dukhe dekhI zakAya tevuM, ane pavana bIja "dha"kArathI dabAyeluM, caMcaLa vAyumaMDaLa che. 45 Agneya maMDaLanuM svarUpa, urbajvAlAMcitaM bhImaM trikoNaM svastikAnvitam / / sphuliMgapiMgaM tabIjaM jJeyamAgneyamaMDalam // 46 // uMcI prasaratI vAlAyukta, bhaya ApatuM, traNa khuNAvALuM, svastika (sAthIA)nA lAMchanavALuM, agninA kaNIyA sarakhuM, pILA varNavALuM, ane agnibIja repha [1] sahita, Aneya maMDaLa jANavuM. 46. abhyAsena svasaMvedyaM syAnmaMDalacatuSTayam / krameNa saMcaranatra vAyu yazcaturvidhaH // 47 // abhyAsa karavAthI A cAre maMDaLa abhyAsIne jANI zakAya che. A cAra maMDaLamAM cAlate vAyu anukrame cAra prakArane jANa. 47 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prakAza. te vAyunA cAre bhede kame batAve che. nAsikAraMdhramApUrya pItavarNaiH zanairbahan / kavoSNoSTAMgulasvaccho bhavedvAyuH puraMdaraH // 48 // puraMdara vAyune [pRthvI tatvano varNa pILe che. sparza kaIka zIta ane kAMIka uSNa che, ane nAsikAnA vivarane pUrIne svaccha tathA haLave haLave ATha aMguLanA pramANamAM bahAra vahana thAya che. 48 dhavalaH zItalo'dhastAt tvaritaMtvaritaM vahan / DhAvazAMzumAna, vAyurva kare che je dhaLA varNavALA, zItaLa sparzavALA ane nIce utAvaLe utAvaLe bAra AMzula pramANe vahana thatA vAyune varUNa vAyu (jaLatatva) kahe che. uSNazItazca kRSNazca vahastiryaganAratam / paDaMgulapramANazca vAyu pavanasaMjJitaH // 50 // pavana nAmane vAyu, (vAyutatva) kAMIka uSNu ane kAMIka ThaMDe che. varNa kALo che ane niraMtara cha AMgula pramANe ti vahana thAya che. bAlAdityasamajyotI-ratyuSNazcaturaMgulaH / AvarttavAn vahannUrva pavano dahanaH smRtaH // 51 // ugatA sUrya samAna lAla varNa vALe, ati garama sparzavALe ane vaMTaLIAnI mAphaka uMce cAra AMgula vahana thate dahana nAmane pavana (agnitatva) kahyo che. pa1. vAyu vahana thatI vakhate karavAlAyaka kAryo. iMdraM staMbhAdikAryeSu varuNaM zastakarmasu / vAyuM malinaloleSu vazyAdau vahnimAdizet // 52 // puraMdaravAyu vahetuM hoya tyAre staMbhanAdi kArya karavAM, sArAM prazasta kAya varUNa vAyumAM, malina ane capaLa kAryo pavana vAyumAM ane vazIkaraNAdi kArya valDi nAmane vAyu cAlatuM hoya tyAre karavAM. 52 prAraMbhela kAryane tathA prazna karavAne vAyu vahana thatI vakhatane zubhAzubha nirNaya. chatracAmarahastyazvArAma-rAjyAdisaMpadam / manISitaM phalaM vAyuH samAcaSTe puraMdaraH // 53 // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha praznane niNaya. puraMdara vAyu vahana thatI vakhate AgaLa batAve che tenA saMbaMdhamAM prazna kare, athavA pitA mATe tevAM kAryane prAraMbha kare te chatra, cAmara, hAthI, azva, ArAma, rAjyAdi saMpadA ane manaIcchita phaLanI prApti thAya. 53. tathA rAjyAdisaMpUrNaiH putrsvjnbNdhumiH| sAraNe vastunA cApi yojayedvaruNaH kSaNAt // 54 // prakSa yA prAraMbha avasare varUNa vAyu hoya te rAjyAdikathI saMpUrNa, putra, svajana, baMdhuo ane uttama vastuonI sAthe meLApa karAvI Ape kRSisevAdikaM sarvamapi siddhaM vinazyati // mRtyubhiH kalaho vairaM trAsazca pavane bhavet // 55 // prazna tathA kAryanA prAraMbha vakhate pavana nAmane vAyu hoya te khetI tathA sevA pramukha sava kArya phaLa devAne taiyAra thayuM te paNa tene nAza thAya ane mRtyune bhaya, kaleza, vera, tathA trAsa thAya. 55 bhayaM zokaM rujaM duHkhaM vighnavyUhaparaMparAm / saMmudinArAM o nAme che vadhu // ane dahana svabhAvavALe dahana vAyu hoya te bhaya, zoka, raMga, duHkha, vinanA samuhanI paraMparA tathA dhana dhAnyAdikanA vinAzane paNa sUcave che. 56. e cAre vAyunuM sUma phaLa batAve che. zazAMkaravimArgeNa vAyavo maMDaleSvamI / vizaMtaH zubhadAH sarve niSkrAmato'nyathA smRtAH // 57 // caMdra ane sUrya mArge thaI [DAbI ane jamaNI nADImAM thaI, A cAre maMDaLamAM praveza karatA vAyu sarve zubha devAvALA che, ane te maMDaLamAMthI nIkaLatA azubha denArA kahyA che. 57. tenuM kAraNuM batAve che. pravezasamaye vAyu-jIvo mRtyustu niryame / ucyate jJAnibhistAhaka phalamapyanayostataH // 58 // vAyu jyAre maMDaLamAM praveza kare che tyAre tene jIva kahe che ane Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 paMcama prakAza. maMDaLamAMthI nIkaLe che tyAre tene mRtyu kahe che, mATe te beunuM phaLa jJAnI purUSe tevuM ja kahe che. 58. vivecana-tAtparya evuM che ke jyAre vAyu purakarUpe maMDaLamAM praveza kare che (nAsikAnI aMdara levAte hoya) tyAre je koI prazna kare ke kAryane prAraMbha kare che te kArya siddha thAya che ane jyAre recaka rUpe maMDaLamAMthI bahAra nIkaLe tyAre koI prazna athavA prAraMbha kare che te kArya siddha thatuM nathI. 58. IDAnADine mArge praveza karatA vAyunuM zubhAzubha ane madhyamapaNuM batAve che. padoriMdravaruNau vizaMto sarvasiddhidau / ravimArgeNa niryA tau pravizaMtau ca madhyamau // 59 // caMdra mAge (DAbI nAsikAne mAge) praveza karatAM puraMdara ane varuNa vAyu sarva siddhine Ape che ane sUrya mArgo (jamaNI nAsikAne mAge) nIkaLatA athavA praveza karatA te beuvAyuM madhyamaphaLa ApanAra che. vivecana-DAbI bAjunA nasakerAne caMdra yA IDAnADi kahe che ane jamaNI bAjunA nasakerAne piMgalA yA sUrya nADi kahe che DAbI nADimAM puraMdara ane varUNa vAyu praveza karatA hoya e ava, sare prazna yA kAryane prAraMbha karanArane te kAryanI siddhi thAya che ane te vAyu sUrya nADimAMthI nikaLate ke praveza karate hoya tyAre prazna karanArane yA kArya prAraMbha karanArane madhyama phaLanI prApti thAya che. dakSiNena viniryAntau vinAzAyAnilAnalau / niHsarantau vizantau ca madhyamAvitareNa tu // 30 // jamaNuM nAsikAmAMthI nIkaLatA pavana ane dahana vAyu dareka kAryanA vinAzane mATe thAya che ane DAbI nAsikAmAMthI nIkaLatA ke praveza karatA te vAyu madhyama phaLa Ape che. 60. nADIonAM lakSaNa batAve che. DAbI bAjue rahelI nADIne IDAnADi kahe che ne temAM caMdranuM sthAna che. jamaNI bAjue rahelI nADIne piMgalA kahe che ne temAM Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNe nAThIeAmAM vAyusaMcAranuM sAmAnya phaLa kahe che, 247. sUryanuM sthAna che. beunI madhyamAM rahelI nADIne suSuSNa kahe che ne temAM ziva sthAna che (mekSa sthAna che.) 61. traNe nADIomAM vAyusaMcAranuM sAmAnya phaLa kahe che. iDA ca piMgalA caiva suSumNA ceti naaddikaaH| zazisUryazivasthAnaM vAmadakSiNamadhyagAH // 61 // pIyUSamiva varSantI sarvagAtraSu srvdaa|| vAmAmRtamayA nADI sammatAbhISTamUcikA // 62 // vahantyaniSTazaMsitrI saMhaMtrI dakSiNA punH| suSumNA tu bhavetsidvi-nirvANaphalakAraNam / / 63 // zarIranA sarva bhAgamAM niraMtara jANe amRta varasAvatI hoya, tema abhISTa (maneIcchita) kAryane sUcavavAvALI DAbI nADine amRtamaya mAnelI che. temaja vahana thatI jamaNI nADi aniSTa sUcana karavAvALI ane kAryane nAza karavAvALI che tathA suSaSNu nADI aNimAdi ATha mahA siddhio tathA mekSa phaLanA koraNarUpa che. 62-63 vivecana-suSuNNA nADimAM mekSanuM sthAna che; ATha siddhio ane mokSanuM kAraNa che, A kahevAno Azaya e che ke suSuNyA nADimAM dhyAna karavAthI ghaNA thoDA vakhatamAM ekAgratA thavA pUrvaka lAMbA vakhata paryata te dhyAnasaMtati banI rahe che ane tethI ceDA vakhatamAM vadhAre karmone kSaya ke nirjarA meLavI zakAya che, A kAraNathI temAM mekSanuM sthAna kaheluM che. temaja suSaSNA nADimAM pavananI ghaNI maMdagati hoya che tethI manapaNa ghaNuM sahelAIthI sthira thAya che. mana tathA pavananI sthiratA thatAM saMyama ghaNI helAIthI sAdhI zakAya che. dhAraNA, dhyAna ane samAdhi ekaja sthaLe karavAmAM Ave tene saMyama kahe che. A saMyama siddhionuM kAraNa che, mATe ja suSaNa nADi menuM ke siddhionuM kAraNa che ema kahevAmAM AvyuM che. A zlokamAM nADi vahananuM sAmAnya phaLa batAvavAmAM AvyuM che, paNa te nADine udaya kayAre hAya, kevI rIte thayo heya, ne Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prakAza. kevA kevA sapaigAmAM tethI ulaTIja rIte te nADionA vahuna thavAthI tenuM pariNAma viparIta Ave te vizeSa AgaLa upara jaNAvavAmAM Avaze. 62-63. DAbI ane jamaNI nADi vahana thatAM je je kAryo karavAM te te batAve che. vAmaivAbhyudayAdISTa - zastakAryeSu sammatA / dakSiNA tu tAhAra - yuddhAdau dIptakarmaNi // 64 // abhyudaya Adi ISTa ane prazasta kAryomAM DAbI nADi sArI mAnelI che ane viSayasevana, AhAra ( bheAjana karavuM) tathA yuddhAdi dIkSa kAryomAM jamaNI nADI uttama mAnelI che. 64. vivecanayAtrA, dAna, vivAha, navIna vasrAbharaNu paheravAM, grAma, nagara, gRhapraveza, svajana meLApa, zAMtika, pauSTika, yAgAbhyAsa, rAjadarzana, jherAdi cikitsA, navIna mitrAI karavI, khIja vagerenu vapana Adi kAryanA prAraMbhakALe DAbI nADI sArI jANavI. leAjana, vigraha, maithuna yuddha, maMtrasAdhana, dIkSA grahaNa, sevAkam, vANijyakarma, auSadha karavu, bhUtapretAdi sAdhana, bIjA paNa tevAM raudra kArya mAM sUya nADi prazasta jANavI, nADinA udayanI zreSTatA. vAmA zastodaye pakSe site kRSNe tu dakSiNA / zrIpti zrIni vinAnodu-mUthayotsyaH zumaH || 61 // ajavALA pakSamAM sUryAMya veLAe DAkhI nADinA utkraya hoya tA te zreSTa che. ane aMdhArA pakhavADIyAmAM sUryAnnaya veLAe jamaNI nArDinA udmaya zreSTa che. A caMdra sUrya nADInA uya traNa traNa divasa sArA hAya che. ( vizeSa khulAsA have pachI Avaze. ) 65. nAhinA astanI zreSThatA zazAMkenodaye vAyoH sUryeNAstaM zubhAvaham / udaye raviNA svasya zazinAstaM zivaM matam / / 66 / / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kamathI vAyu viparita cAle tenuM phaLa batAve che. ra49 vAyune udaya sUrya udaya veLAe caMdra svaramAM thayela hoya te te divase sUrya svaramAM asta thAya te te sukhAkArI che, ane sUrya svaramAM je udaya thayo hoya te caMdra svaramAM asta tha te kalyANakArI che. 66. pUrve kahela nAkhIne udaya vizeSa prakAre batAve che. sitapakSe dinAraMbhe yatnataH pratipadine / vAyorvIkSeta saMcAraM prazastamitaraM tathA // 67 // udeti pavanaH pUrva zazinyeSa vyahaM tataH / saMkrAmati tryahaM sUrye zazinyeva punanayahaM // 68 // vahedyAvad bRhatparva-krameNAnena mAsataH / chApakSe punaH sUryo-tapUrvemAM 54 dizA trimirvizeSakam * ajavALA pakSanA paDavAne divase sUryodayanA prAraMbha vakhate yatnapUrvaka prazasta yA aprazasta vAyunA saMcArane je. prathama caMdra nADimAM pavana vahe zarU thaze. te 1-2-3 traNa divasa paryata sUryodaya vakhate vahana thaze. pachInA traNa divasa 4-5-6 sUryodaya vakhate sUrya nADimAM vahana thaze. pharI tyAra pachInA traNa divasa 7-8-9 caMdra nADimAM vahana thaze. evI rIte pUrNimA paryata Ajakrame vAyu vahe jArI raheze eTale 10-11-12 sUryamAM 13-14-15caMdramAM. aMdhArA pakSamAM pahelA sUryanADimAM 1-2-3 traNa divasanI pachInA traNa divasa 4-2-6-caMdramAM-tevI rIte amAvAsyA paryata vahana thaze. 67, 68, 69. A vAyunuM vahana AkhA divasa mATe nathI, paNa sUryodayanA vakhata mATe che. pachI te aDhI aDhI ghaDIe caMdramAM, sUryamAM vigere nADiomAM badalAyA kare che. A niyamamAM pheraphAra thAya te tenuM pariNAma azubha yA dukhada Ave che. A kamathI vAyu viparita cAle tenuM phaLa batAve che. trIn pakSAnanyathAtve'sya mAsaSaTkena paMcatA / pakSadvayaM viSaryAse'-bhISTabaMdhuvipad bhavet // 7 // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25o paMcama prakAza. bhavettu dAruNo vyAdhirekaM pakSaM viparyaye / dvivyAghahaviparyAse kalahAdikamuddizet // 71 // je traNa pakhavADIyAM paryata vAyu viparItapaNe udaya thAya (eTale sUryane badale caMdrane ne caMdrane badale sUrya udaya thAya) te te mANasa cha mahIne maraNa pAme, be pakhavADIyAM viparIta cAle te vahAlA baMdhune vipadA thAya, eka pakhavADIyA paryata viparIta cAle te bhayaMkara vyAdhi utpanna thAya ane je be traNa divasa viparIta cAle te kalezAdi pedA thAya, 70, 71. kALajJAna ekadvitrINyahorAtrA-Nyarka eva marudvahan / varSetribhiAbhyAmeke-nAMtAyeMdoruje punaH // 72 // eka aherAtri (rAtri ane divasa) je sUrya nADimAMja vAyu cAle te traNa varSe maraNa thAya, be aherAtri sUrya nADhimAM pavana cAle te be varSe maraNa thAya, ane traNa aherAtri cAle te eka varSe maraNa thAya, ane je caMdra nADimAM teTalo vakhata pavana cAle te roga pedA thAya. 72. mAsamekaM ravAveva vahan vAyuvinirdizet / ajhairAtrAvadhi mRtyu, zazAMkena dhanakSayam // 7 // eka mahinA paryata sUrya nADimAMja pavana cAlyA kare te eka ahesatrimAM tenuM maraNa thAya, ane teTalo vakhata caMdra nADimAMja pavana cAle te dhanane nAza thAya. 73. ayutrimAgaMgaHH zaMsenmadhyAhvAtparato mRtim / dazAhaM tu dvimArgasthaH saMkrAMtI maraNaM dizet // 74 // IDA, piMgalA ane suSamA e traNe nADimAM je pavana sAthe cAle te be pahora pachI maraNa thAya. IDA ane piMgalA beu nADimAM sAthe cAle te daza divase maraNa thAya ane ekalI suSuNAmAM (lAMbe vakhata) cAle te maraNa thAya ema kahevuM. 74. dazAhaM tu vahaniMdA-vevoddegaraje marut / itazvetazca yAmAdhaM vahan lAbhArcanAdikRt // 7 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALajJAna 251 je dasa divasa niraMtara caMdra nADimAMja pavana cAle te udvega tathA roga thAya ane sUrya, caMdra ekaeka nADimAM vArA pharatI aradhe pahora, (cAra cAra ghaDI) sudhI vAyu cAlyA kare te lAbha ane pUjA pramukha phaLa thAya. 75. viSuvatsamayamAptau spaMdete yasya cakSuSo / ' ahorAtreNa jAnIyAt tasya nAzamasaMzayam // 76 // bAra kalAkane divasa ane bAra kalAkanI rAtri hoya te te viSuvata samaya kahevAya che. te viSuvat samayamAM jenI AMkha pharake te eka ahorAtrimAM maraNa pAme e niHzaMsaya che. keIka viSuvakALane e artha kare che ke sUrya ane caMdra nADi ekI sAthe beu cAlatI hoya te viSuvakALa. temAM netro pharake te eka aherAtrimAM maraNa thAya. vAyunA vikArathI pharake tene AMhI adhikAra nathI paNa svAbhA - vika pharake te mATe che. 76. vaMtikAvya saMtI vAyuna virota .. mitrArthahAninistejo'narthAn sarvAn mRti vinA // 77 // eka nADimAMthI bIjI nADImAM pavana jAya tene saMkrAMti kahe che. tevI divasanI pAMca saMkrAMti javA pachI je vAyuM moDhAthI cAle te mitra, dhananI hAni, nistejapaNuM ane maraNa sivAya sarva anartha pAme. 77, saMkrAMtIH samatikramya trayodaza samIraNaH / prabahan vAmanAsAyAM rogodvegAdi sUcayet // 78 // tera sakrAMti oLaMgIne pachI vAyu je DAbI nAsikAmAMthI cAle te te roga tathA ugAdi thaze ema sUcave che. 78. mArgazIrSasya saMkrAMti-kAlAdArabhya bhArutaH / vahat paMcAhamAcaSTe vatsare'STAdaze mRtiM // 79 // (mAgazara mAsanA ajavALA pakhavADIyAnA paDavAne divase sUryodaye je vAyu vahana thAya che tene mAgazara sakrAMti kahe che.) te bhAgazara saMkrAMtikALathI laIne je ekaja nADImAM pAMca divasa sudhI pavana vahyA kare te te divasathI aDhArame varSe maraNa thaze ema jANavuM. 79. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 paMcama prakAza. zaratsaMkAMtikAlacca saMvAhaM mAruto vahan / tataH paMcadazAbdAnA-maMte maraNamAdizet // 8 // zarada saMkrAMtithI (Aso mahinAnA pahelA paDavAthI) laIne je ekaja nADImAM pAMca divasa sudhI pavana cAlyA kare te paMdara varSe maraNa thaze ema kahevuM. 80 zrAvaNAdeH samArabhya paMcAhamanilo vahan / aMte dvAdazavarSANAM maraNaM parisUcayet // 81 / / vahan jyeSTAdidivasAdazAhAni samIraNaH / dizennabamavarSasya paryate maraNaM dhruvam // 82 // Arabhya caitrAyadinAt paMcAhaM pavano vahan / paryate varSaSaTkasya mRtyu niyatamAdizet // 83 // Arabhya mAghamAsAdeH paMcAhAni marudvahan / saMvatsaratrayasyAMte saMsUcayati paMcatAm // 84 // rami chApA zrAvaNa mahinAnI AdIthI, pAMca divasa eka nADimAM vAyu cAle te te bAra varSane aMte tenuM maraNa sUcave che, jeTha mahinAnA prathama divasathI dasa divasa ekaja nADimAM vAyu cAle te nava varSane aMte nice tenuM maraNa thAya. cautra mahinAnA prathama divasathI pAMca divasa ekaja nADimAM pavana vahana thAya te cha varSane aMte nice maraNa thAya. mAha mahinAnI AdithI laIne pAMca divasa ekaja nADimAM pavana cAle te traNa varSane aMte tenuM maraNa thaze ema te sUcave che. 81, 82, 83, 84. __ sarvatra dvitricaturo vAyuzcadivasAn vahet / abdabhAgaistu te zodhyA yathAvadanupUrvazaH // 85 // te mahinAmAM ekaja nADimAM be traNa ke cAra divasa je vAyu vahana thAya te pAMca divasa vAyu cAle tyAre eTale varSe maraNa kahyuM che te varSanA pAMca bhAge karI temAMthI cAra divasa cAle te eka bhAga ocho jANa, traNa divasa cAle te te varSomAMthI be bhAga ochA karavA ema yathAgya anukrame jANuM levuM, tevI ja rIte Rtu Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pauSyakALanuM lakSaNa batAve che. 253 AdinA mAsamAM paNa be traNa ke cAra divasa vAyu niraMtara ekaja nADimAM vahana thAya te tyAM paNa tevA vibhAgo samajI levA. 85. athedAnI pravakSyAmi kiMcitkAlasya nirNayam / sUryamArga samAzritya sa ca pauSNe ca gamyate // 86 // . have huM hamaNAM kAMIka kALajJAnane nirNaya kahIza, te kALajJAna sUrya mArgane Azrayine pauSNa kALamAM jANI zakAya che. pauSNa kALanuM lakSaNa batAve che. janmarukSagate caMdre samasaptagate ravau / pauSNanAmA bhavetkAlo mRtyunirNayakAraNam // 87 // janma nakSatre caMdramAM hoya ane ApaNI rAzithI sAtamI rAzie sUrya hoya tathA jeTalI caMdramAe janma rAzi bhegavI teTalIja sUrya sAtamI rAzi bhegavI hoya, tyAre paNa nAmane kALa kahevAya, te pauSNa kALa mRtyune nirNaya karavAmAM kAraNabhUta che. arthAt te kALamAM mRtyune nirNaya karI zakAya che. 87. dinA dinanamekaM ca yadA sUrye marUdvahan / caturdaze dvAdaze'bde mRtyave bhavati kramAt // 88 // te pauSNa kALamAM je arbodivasa sUrya nADimAM pavana cAlate heya te caudame varSe maraNa thAya, ane je Akho divasa sUrya naDimAM pavana cAle te bArame varSe maraNa thAya. 88. tathaiva ca vahan vAyurahorAtraM dvayahaM vyahaM / dazamASTamaSaSTAbde-baMtAya bhavati kramAta // 89 // tevaja te pauSNa kALamAM eka ahe rAtri, be divasa ke traNa divasa sUrya nADimAM pavana cAle te anukrame dazame varSe, ATha varSe ane chaThuM varSe maraNa mATe thAya. 89. vahan dinAni catvAri turye'bde mRtya ve marut / sAzItyahaHsahasse tu paMcAhAni vahan punaH // 10 // jo cAra divasa vAyu temaja vahana thAya te cethe varSe maraNa thAya; pAMca divasa vahana thAya te traNa varSe maraNa thAya. 90. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prakAza. ekadvitricatubhyaMdha caturvizatyahaH kSayAt / baDAdIn divasAna paMca zodhayediha tadyathA // 91 // eka sUryanADimAM cha, sAta, ATha, nava, daza, divasa paryata vAyu vahana thAya te (pAMca divasa cAle te 1,080 divasa jIve,) temAMthI 1-2-3-4-5 covIsa divasa ochA karavAM. 91. teja batAve che, eTakaM dinAnAma'dhyakaM vahamAne samIraNe / jIvatyahAM sahasaM SaT paMcAzadivasAdhikam // 92 // cha divasa sUrya nAkimAM vAyu cAle te (1056) eka hajAra bane chappana divasa jIve 92. sahasraM sASTakaM jIve-dvAyau saptAhavAhini / "sapaTtriMzannavazatIM jIvedaSTAhavAhini // 93 // sAta divasa sarakhe pavana cAle te (1008) eka hajArane ATha jIvasa jIve, ATha divasa cAle te (963) navaso chatrIsa divasa sudhI te mANasa jIve. 93. ekatraiva navAhAni tathA vahati mArute / __ahnAmaSTazatIM jIve-catvAriMzadinAdhikAm // 14 // ekaja nADimA nava dIvasa parya ta vAyu vahyA kare te (840) AThase cAlIsa divasa te jIve. 94. tathaiva vAyau prabaha-tyekatra daza vAsarAn / viMzatyadhikAmahAM ca jIvetsamazatIM dhruvam // 95 // temaja paNa kALamAM eka nADimAM daza divasa vAyu vahana thAya te (720) sAtameM vIsa divasa te jIve.95. ekadvitricatuH paMcacaturvizatyahaH kSayAt / ekAdazAdipaMcAhA-nyatra zodhyAni tadyathA // 96 // agIyArathI pAMca divasa eTale 11-12-13-14-15 sudhI eka nADimAM pavana vahana thAya te anukrame 1 2-3-4 5 cevIzInA divase (720) mAMthI bAda karavA. 96. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2555 nADIthI thatuM kALajJAna. or matAve che. ekAdaza dinAnyarka-nADyAM vaiti mArute / SaNNavatyadhikAhAnAM SaT zatAnyeva jIvati // 9 // pauSNakALamAM sUrya nADimAM agIyAra divasa vAyu cAlyA kare to (686) chase channu hivasa te ve. 87. tathaiva dvAdazAhAni vAyau vahati jIvati / dinAnAM SaTzatImaSTa-catvAriMzat samanvitAm // 98 // tama mAra hipasa vAyu 17na thAya. to (648) ,seM maDA. lIsa divasa te jIve. 98. trayodazadinAnyarka-nADicAriNi mArute / jIvatpaMcazatImahAM SaTsaptati dinAdhikAm // 19 // caturdaza dinAnyevaM pravAhiniH samIraNe / azItyabhyadhikaM jIve-dahAM zatacatuSTayaM // 10 // tathA paMcadazAhAni yAvat vahati mArute / jIvetpaSTidinopetaM divasAnAM zatatrayam // 101 // ekadvitricatuH paMca dvAdazAhakramakSayAt / SoDazAdhAni paMcAhA-nyatra zodhyAni tadyathA // 102 // tera divasa sUrya nADimAM pavana cAle te pAMcase chetera divasa te manuSya jIve. emaja cauda divasa vAyu cAle. te cArasoeMsI dviksa ve. 542 hivasa 5 ta vAyu yAta so. sA.si. jIve. seLathI mAMDI pAca divasa paryata eka sUrya nADimAM pavana cAle che, eTale seLa, sattara, aDhAra,ogaNIsa ane vIsa divasa paryata eka nADimAM pavana cAle te traNa sATha divasomAMthI eka divase eka bAra, bIje divase be bAra, trIje divase traNa bAra, ema pAMca divasa sudhImAM krame bAda karatAM bAkI rahelA divase mAMthI bAda karavA teja batAve che. 99 thI 12. pravahatyekanAsAyAM SoDazAhAni mArate / jIvatsahASTacatvAri-zataMdinastatrayIm // 10 // Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prakAza. vahamAne tathA saptadazAhAni samIraNe / ahnAM zatatra mRtyu-zvaturviMzatisaMyute // 104 // pavane vicaratyaSTAdazAhAni tathaiva ca / nAzo'STAzItisaMyukte gate dinazatadvaye // 105 // vicaratyanile tadvat dinAnyekonaviMzatim / catvAriMzadyute yAte mRtyurdinazatadvaye // 106 // viMzati divasAneka - nAsAcAriNi mArute / sAzItau vAsarazate gate mRtyurna saMzayaH // 107 // eka nAsikAmAM sALa divasa vAyu vahana thAya teAtraNase aDatALIsa divasa te manuSya jIve temaja sattara divasa paryaMta vAyu vahana thAya tA, traNase cAvIsa divase maraNa thAya. teja pramANe aDhAra divasa paryaMta vAyu vahana thAya te khaseA aDDAsI divase tenA nAza thAya. pUrvanI mAphaka egaNIsa divasa vAyu cAle te khase cALIsa divasa gayA pachI maraNa pAme ane ekaja nAsAmAM vIsa divasa paryaM ta su vAyu cAlyA kare te ekasA eMsI divase mRtyu thAya, AmAM kAMI saMzaya nathI. 103 thI 107. ekadvitricatuHpaMca-dinaSaTkakamakSayAt / 256 ekaviMzAdipaMcAhA -nyatra zodhyAni tadyathA // 109 // 21, 22, 23, 24, 25 divasa paryaMta sUrya nADimAM pavana vahana thAya tA ekasA eMsI divasamAMthI 1, 2, 3, 4, 5, 6, SaTakane anukrame mAda karavA. 108. teja batAve che. ekaviMzatyahaM tvarka- nADIvAhini mArute / catuHsaptatisaMyuktaM mRtyurdinazate bhavet // 109 // pauSNakALamAM ekavIsa divasa paryaMta sUryaM nADimAM pavana vahana thAya tA (174) ekasA cu MmAtera divase tenuM maraNa thAya, 109 dvAviMzatidinAnyevaM sa dviSaSTAvahaH zate / SaDdinonaiH paMcamAsai trayoviMzatyahAnuge // 110 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nADIthI thatu kALa jJAna. 157 tevA rIte khAvIsa divasa pavana cAle te (162 ) ekasA khAsaTha divasa jIve, trevIsa Denasa pavana eka nADimAM cAle te pAMca mahinAmAM cha divasa ochA eTalu jIve. 110. tathaiva vAyo vahati caturviMzativAsarIM / viMzasyabhyadhike mRtyu- rbhaveddinazate gate / / 111 // teja pramANe cAvIsa divasa vAyu cAle teA ( 120) ekasAvIsa divasa javA pachI tenu maraNa thAya. 111. paMcaviMzatyahaM caivaM vAyau mAsatraye mRtiH / mAsadvaye punarmRtyuH SaDaviMzatidinAnuge / / 112 / / ema pacIsa divasa vAyu cAle te traNa mahine maraNa ane chavIsa divasa tevI rIte vAyu cAle tA be mahinAmAM thAya maNu thAya. 112. saptaviMzatyahaM vaDe - nAzo mAsena jAyate / mAsArdhenapunarmRtyu-raSTAtriMzatyahAnuge // 243 // sattAvIsa divasa vAyu cAle te eka mahine maraNa thAya ane aThThAvIsa divasa cAle te padara divase macchu thAya. 113. ekonatriMzadahage mRtiH syAddazame'hani / triMzaddinacare tu syAt paMcatvaM paMcame dine / / 114 // ogaNatrIsa divasa cAle te dazame divase maraNa thAya, ane trIsa divasa cAle te pAMcame divase maraNa thAya. 114. ekatriMzadahacare vAyau mRtyurdinatraye / dvitIyadivase nAzo dvAtriMzadahavAhini / / 115 / / ekatrIsa divasa cAle te traNa divase maraNa thAya ane batrIsa divasa sUya nADimAM vAyu cAle teA khIje divase maraNa thAya. 115. tvekAhenApi paMcatA / trayatriMzadahacare evaM yadIMnADyAM syAt tadA vyAdhyAdikaM dizet // 113 // tetrIsa divasa sUryanI nADimA pavana cAle te eka divasamAMja maraNa thAya. Aja pramANe paukALamAM jo caMdra nADimAMja pavana cAlyA kare teA vyAdhi thAya. Adi zabdathI mitravinAza, mahA laya, Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 paMcama prakAza. paradezagamana, dhanavinAza, putravinAza, rAjyane nAza ane dubhikSAdi utpanna thAya. 116. adhyAtma vAyumAzritya pratyekaM sUryasomayoH / evamabhyAsayogena jAnIyAt kAlanirNayam // 117 // A pramANe zarIramAM rahelA caMdra surya saMbaMdhI pratyeka vAyunA abhyAse karI kAlane (AyuSyano nirNaya jANa. 117. adhyAtmikaviparyAsaH saMbhavedvayAdhitopi hi / tannizcayAya badhnAmi bAhyaM kAlasya lakSaNam // 118 // kadAca vyAdhi ke rega thavAthI paNa zarIra saMbaMdhI vAyune viparyAsa thaI Ave che, mATe kALajJAnane nizcaya karavA mATe Ayu khya jANavAnuM bAhya lakSaNa bAMdhuM chuM. 117. vivecana-roganA kAraNathI keTalIka vakhata eka nADI vadhAre vakhata vahyA kare che, ke bIjI nADI cAlatI nathI. Ama hevAthI AyuSya nirNaya karavA mATe AyuSya nirNayanuM bIjuM lakSaNa AcArya batAve che, tene paNa pravega sAthe ajamAvI kALane cokkasa nirNaya kare. 118. netrazrotrazirobhedAt sa ca trividhlkssnnH| nirIkSya sUryamAzritya yatheSTamaparaH punaH // 119 // netra, zrota ane mastakanA bhedathI traNa prakAranA lakSaNane jaNAvavAvALA A bAhya kALane sUryane avalaMbIne je ane A traNa prakArathI anyakALanA bhedane yathA IcchAe jevA. 119 netra lakSaNa jJAna batAve che. vAme tatkSaNe pana poDazacchadamaidavam / jAnIyAd bhAvanIyaM tu dakSiNe dvAdazamaidavam / / 120 // DAbA netramAM seLa pAMkhaDIvALuM caMdra saMbaMdhI kamaLa che. ema jANavuM ane jamaNA netramAM bAra pAMkhaDIvALuM sUrya saMbaMdhI kamaLa che ema bhAvavuM. 120. khadyotayutivarNAni catvAricchadanAni tu / pratyekaM tatra dRzyAni svAMgulIvinipIDanAt // 121 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ netrathI thatuM AyuSyajJAna. 59 pitAnI AMgaLIthI AMkhanA amuka bhAgane gurU upadezAnuMsAre dabAvavAthI, pratyeka kamaLanI cAra pAMkhaDIo, kAMtinI mAphaka jhagajhagATa karatI jaNAze te jevI. 121. somAdhobhUlatApAMga-prANAMtikadaleSu tu / dale naSTe kramAnmRtyuH SaT triyugmaikamAsataH // 122 // caMdra saMbaMdhI kamalamAM te cAra pAMkhaDImAMthI je heThaLanI pAMkhaDI na dekhAya te cha mAse maraNa thAya, bhrakuTI pAsenI pAMkhaDI na dekhAya te traNa mAse maraNa thAya, AMkhanA khUNA taraphanI pAMkhaDI na dekhAya te eka mahIne maraNa thAya. 122. ayameva kramaH po bhAnavIye yadA bhavet / dazapaMcatridvidinaiH kramAnmRtyustadA bhavet // 123 // DAbI AMkhanI mAphaka jamaNI AMkha AMgaLIe dabAvavAthI sUrya saMbaMdhI bAra pAMkhaDIvALu, kamaLa dekhAze. te bAra mAMhIlI cAra pAMkhaDIo khajavAnI mAphaka dedIpyamAna dekhAze. te cAra mAMhIlI je heDalanI pAMkhaDI na dekhAya te daza divase maraNa thAya uparanI (brakuTI taraphanI) pAMkhaDI na dekhAya te pAMca divase maraNa thAya kAna taraphanI AMkhanA khUNA tarapha pAMkhaDI na dekhAya te be divase maraNa thAya che. 123. etAnyapIDayamAnAni dvayorapi hi pdmyoH| dalAni yadi vIkSyaMte mRtyudinazatAttadA // 124 // AMgalIthI AMkhane dabAvyA sivAya je te beu kamalanI pAMkha Dio jovAmAM Ave te se divase tenuM maraNa thAya. 124. kAnathI thatuM AyuSyajJAna. dhyAtvA hRdhaSTapatrAjaM zrotre hastAgrapIDite / na zrUyetAgninirghoSo yadi svaH paMcavAsarAn // 125 // daza vA paMcadaza vA viMzatiM paMcaviMzatim / tadA paMca catustridvaye-kavamaraNaM bhavet // 126 // 3 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 paMcama prakAza. hRdayamAM ATha pAMkhaDIvALA kamaLanu dhyAna karIne pachI hAthanI tarjanI AMgaLI e kAnanA vivarAmAM nAkhavI te jorathI maLatA agninI mAphaka dhaDahaDATa jevA zabda saMbhaLAze. jo te kAnamAM thatA zabda pAMca divasa, daza divasa, padmara divasa, vIsa divasa ane pacIsa divasa sudhI na sabhaLAya te anukrame pAMca varSe, cAra varSe, traNa varSe, e varSe ane eka varSe maraNa thAya. 125--126, ekadvitricatuHpaMca- caturviMzatyahaH kSayAt / SaDAdiSoDazadinA-nyAMtarANyapi zodhayet // 127 // cha divasathI lai seALa divasa sudhI je AMgaLIthI dRmAnyA chatAM kAnamAM thatA zabda na sabhaLAya teA anukrame eka, be, traNa, cAra, pAMca AdithI lai seALa cAvIsIe pAMca varSanA divasemAMthI AchI karavI, teTalA divasa te jIve. 127 vivecana-- cha divasa na saMbhaLAya te pAMca varSanA divasamAMthI eka cAvIsI jeTalA divaso eche jIve. jo sAta divasa na sabhaLAya te cha divasa na saMbhaLAya tenA je divase che temAMthI e cAvIsI ochI karavI teTaluM jIve. jo ATha divasa na sabhaLAya te sodivasa na sa bhaLAya tenA divaseAmAMthI traNa cAvIsIe AchI karavI. yAvata seLa divasa paryaMta samajI levu. 127. mastakathI thatu AyuSyajJAna, brahmadvAre prasarpatoM paMcAhaM dhUmamAlikAM / na cempavaeNttatA jJeyo mRtyu: saMvatauskrimiH || 128 // brahmadvAra ( dazamedvAre ) prasaratI dhumADAnI zreNI jo pAMca divasa dekhavAmAM na Ave teA traNa varSe tenuM maraNa thaze ema jANavuM. A dhumADAnI zreNi brahmadvAre kevI rIte jAya che te gurUgamathI jANavA yAgya che. 128 cha zlAke prakAAMtarathI kAlajJAna jaNAve che. pratipaddivase kAla - cakrajJAnAya zaucavAn / Atmano dakSiNaM pANiM zukla pakSa prakalpayet // 129 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha kallAke prakAra tarathI kALajJAna jaNAve che. rA kALacaka jANavA mATe suda paDavAne divase pavitra thaI potAne jamaNe hAtha te ajavALe pakhavADe che, ema kalpanA karavI. 129 adhomadhyordhvaparvANi kaniSThAMgalikAni tu / krameNa pratipatSaSTayekAdazIH kalpayettiyoH // 130 // tathA TacalI AMgaLInA heThalA, vacalA ane uparanA parvane (veDhAne) anukrame paDe chaTha tathA agIyArasanI tithI che tevI kalpanA karavI. 130. avazeSAMgulIparvANyavazeSatithIstathA / paMcamI dazamI rAkA parvA-yaMguSThagAni tu // 131 // aMguThAnA nIcalA, vacalA ane upalA parvamAM pAMcama, dazama ane pUnama ema anukrame tithInI kalpanA karavI ane bAkI rahelI AMgaLInA parvamAM bAkI rahelI tithIenI kalpanA karavI. (eTale anAmikA AMgalInA nIcalA, vacalA ane upalA parvamAM bIja trIja ne ethanI kalpanA karavI, madhyama AMgulInA parvamAM sAtama, AThama, ne temanI kalpanA karavI tathA tarjanI AMgalInA parvamAM bArasa, terasa caudazanI kalpanA karavI,) 131. vAmapANiM kRSNapakSa-tithIstadvacca kalpayat / tatazca nirjane deze baddhapadmAsanaH sudhiiH|| 132 // prasannaH sitasaMvyAnaH kozIkRtya karadvayam / tatastadaMtaH zUnyaM tu kRSNavarNa viciMtayet // 133 // aMdhArA pakhavADAnA paDavAne divase DAbA hAthane kRSNa pakSa tathA AMgaLIonI aMdara (ajavALA pakSanA hAthanI mAphaka) tithienI kalpanA karI manuSyanA saMcAra vinAnA pradezamAM jaI paDyAsana karI mananI prasannatApUrvaka ujavala dhyAna karI be hAthane kamaLane DeDAne AkAre rAkhI te hAthanI aMdara kALA varNanuM eka biMdu ciMtavavuM, 163. udghATitakarAMbhoja-stato yatrAMgulItithau / vIkSyate kAlabiMduH sa kAla ityatra kIrtyate // 134 // tyAra pachI hAtha ughADatAM je AMgaLI aMdara kapelI aMdhArI Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prakAza. 26ra ajavALI tithImAM kALuM biMdu paDeluM dekhAya te aMdhArI yA ajavALI tithIne divase tenuM maraNa thAya che. 134. AyuSya nirNayane bIjo upAya batAve che. kSutaviNmedamUtrANi bhavaMti yugapadyadi / mAse tatra tithau tatra varSA te maraNaM tadA // 135 // je mANasane chIMka, viSTA, vIryastrAva, ane mUtra (pezAba) e cAre ekI sAthe thaI jAya te eka varSane aMte teja, mahIne ane teja tithIe maraNa pAme, 135. rohiNI shshbhRllkssm-mhaapthmruNdhtiiN| dhruvaM ca na yadA pazye-dvarSeNa syAttadA mRtiH // 136 // rohiNI nakSatra 1, caMdramAnuM lAMchana 2, chAyA paMtha ( chAyA purUSa) 3, arUMdhatI ( saptarUSInA tArAnI pAse bIjA nAnA tArA dekhAya che te) 4, ane dhruva (bhrakuTI) e pAMca yA temAMthI ekAda kaI paNa levAmAM na Ave te eka varSe maraNa thAya. 136. vivecana -bIjA AcArya kahe che ke, aruMdhatI dhruvaM caiva viSNostrINi padAni ca / kSINAyuSo na pazyaMti caturtha mAtRmaMDalam / / aruMdhatI bhannejihvA dhruvaM nAsAgramudhyate / tArA viSNupadaM moktaM bhuvaH syAnmAtRmaMDalam // 2 // arUMdhatI eTale jIhuvA, dhruva eTale nAsAne agrabhAga, viSNu- pada eTale tArA (bIjAnI AMkhanI kIkImAM jotAM pitAnI AMkhanI kIkInuM dekhAvuM te) ane mAtRmaMDaLa eTale bhrakuTI A cAra Acukhya kSaya thavA AvyuM hoya te joI na zake. svapne svaM bhakSyamANaM ca gRdhrkaaknishaacraiH| uhyamAnaM kharoSTrAdhe-ryadA pazyettadA mRtiH // 137 // je svamamAM gIdha, kAgaDA ane rAtre cAlavAvALA prANIo pitA. nA zarIrane bhakSaNa karatA juve, temaja gadheDA, UMTa, zukara Adi prANio upara pite svArI kare athavA teo pitAne kheMcatA (ghasaDatA ke tANato) hoya tema juve te eka varSane aMte maraNa thAya. 137. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSya nirNayane bIjo upAya batAve che. ra3 razminirmuktamAdityaM razmiyuktahavirbhujam / yadA pazyedvipachata tadaikAdazamAsataH // 138 // jyAre sUrya maMDaLane kiraNa vinAne dekhe ane agnine kiraNe sahita dekhe tyAre te mANasa agiyAra mAsa pachI maraNa pAme. A divasa Azrayi che. 138. vRkSAgre kutracitpazyet gaMdharbanagaraM yadi / pazyetyetAnpizAcAn vA dazame mAsi tnmRtiH|| 139 // koI ThekANe vRkSanA agrabhAga upara je gaMdharvanagara dekhe athavA preta ane pizAcAdikane juve te dazame mahine mRtyu thAya. 139. chardimUtrapurISaM vA suvarNarajatAni vA / svapne pazyedyati tadA mAsAnnavaiva jIvati // 140 // je svapnamAM ulaTI, mUtra, viSTA, sonuM athavA rUpe jovAmAM Ave te te nava mahinA jIve. (A hakIkata mAMdA manuSyane AzrIne samajAya che.) 140. sthUlo'kasmAtkRzo kasmAdakasmAdatikopanaH / akasmAdatibhIrurvA mAsAnaSTaiva jIvati // 141 // je mANasa kAraNa sivAya ekamAt jAo thaIjAya, akasmAta durbaLa (pAtaLa) thaI jAya, akasmAta krodhI svabhAvane thaI jAya, akasmAta bIkaNa thAya (bhaya pAme) te ATha mahinAja jIvI zake. 141. samagramapi vinyastaM pAMzau vA kardame'pi vaa| syAncelavaMDaM padaM saptamAsAMte mriyate tadA // 142 // dhuLa agara kAdavanI aMdara AkhuM pagaluM mukayuM hoya chatAM je te pagaluM adhuruM paDeluM jaNAya te sAta mahinAne aMte te mANasanuM maraNa thAya. 142. tArAM zyAmAM yadA pazyecchuSyedadharatAlu ca / na svAMgulitrayaM mAyAdrAjadaMtadvayAMtare // 143 // gRghraH kAkaH kapoto vA kravyAdo'nyo'pi vA khagaH / nilIyeta yadA mUni SaNmAsyaMte mRtistadA / / 144 // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 paMcama prakAza. je AMkhanI kIkI taddana kALI aMjana sarakhI dekhAya, regavinA akasmAta hoTha ane tALa sukAya, mahuM paheluM karyuM chad uparanA ane nIcenA vacalA dAMtanA AMtarAmAM pitAnI traNa AMgulI na samAya, gIdha, kAgaDe, pAreve ane bIjo koI mAMsa bhakSaNa karanAra paMkhI mAthA upara bese te cha mahinAne aMte te maraNa pAme. 144. pratyahaM pazyatAnapre'hanyApUrya jalamukham // vihite phutkRte zakra-dhanvAMtastatra dRzyate // 145 // yadA na dRzyate tattu mAsaiH ssddbhirmRtistdaa| paranetre svadehaM ce na pazyenmaraNaM tadA // 146 / / vAdaLa vinAnA divase mukhamAM pANI bharI AkAza sAmuM phuskAra karI te pANI bahAra uMcuM uchALe chate niraMtara keTalAka divasa jotAM te pANInI aMdara IMdradhanuSyanA je AkAra dekhAya che. jyAre te AkAra jevAmAM na Ave tyAre cha mahine maraNa thaze ema jANavuM. temaja bIjA mANasanI AMkhamAM je pitAnuM zarIra jevAmAM na Ave te paNa cha mahine maraNa thAya. 145, 146. kUrparau nyasya jAnvormU-nyekIkRtya karau sdaa| raMbhAkozanimAM chAyAM lakSayedaMtarodbhavAm // 147 // vikAsitadalaM tatra yadaikaM parilakSyate / tasyAmeva tithau mRtyuH SaNmAsyaMte bhavettadA // 148 // baMne jAnu upara banne hAthanI keNuone sthApana karI, hAthanA bane paMjAo mastaka upara sthApana karavA. te banne hAthanA AMtarAmAM keLanA DeDAnA AkAra sarakhI utpanna thatI chAyAne niraMtara joyA karavI, keLanA DADAnA AkAra sarakhI chAyAmAM je te DeDAnuM eka patra vikasvara thaeluM jovAmAM Ave te je divase pate juve teja tithie cha mahinAne aMte tenuM maraNa thAya. 147, 148. iMdranIlasamacchAyA vakrIbhUtA sahasrazaH / muktAphalAlaMkaraNAH pannagAH sUkSmamUrtayaH // 149 // divA sanmukhamAyAMto dRzyaMte vyomni sannidhau / na dRzyate tadA te tu SaNmAsyaMte mRtistadA // 150 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke prakAra tarathI kAlajJAna jaNAve che. 25 vAdaLa vinAnA svaccha divase, iMdranIla ratna sarakhI kAMtivALA, vAMkAcUkA hajAro game motInA alaMkAravALA, sUkSama AkRtivALA sarpo AkAzamAM sanmukha AvatA dekhAya che. jyAre tevA sarpo bIlakula na dekhAya tyAre jANavuM je, cha mahinAne aMte maraNa thaze. 149, 150. svapne muMDitamabhyaktaM raktagaMdhamnagaMbaraM / pazyedyAbhyAM khareyAMtaM svaM yo'bdArdha jIvati // 151 // je mANasa svapnAmAM pitAnuM mastaka muMDAveluM, telathI mardana karAveluM, rAtA padArthathI zarIra lepAyeluM, gaLAmAM rAtI mALA paherelI ane rAtAM vastro paherI gadheDA upara besI dakSiNa dizA tarapha pitAne jAte juve te mANasa adhuM varSa (cha mAsa) jhave. 151. ghaMTAnAdo ratAMte ce-dakasmAdanubhUyate / paMcAtA paMcamAsyate tadA bhavati nizcitam // 152 // viSaya sevana karyA pachI je akasmAt zarIramAM ghaMTAnA nAda sarakhe nAda saMbhaLAya te pAMca mahinAne aMtenizca tenuM maraNa thAya. 15ra. zirauvegAtsamAruhya kukalAso vrajan yadi / dadhyAdvarNatrayaM paMca-mAsyaMte maraNaM tadA // 153 // kAkaDe jhaDapathI mAthA upara caDIne cAlyA jAya ane jatAM jatAM je zarIranI ceSTA jUdI jUdI traNa prakAranI kare te pAMca mahInAne aMte tenuM maraNa thAya. 153. vakrIbhavati nAsA ce-dvartulI bhavato dRzau / svasthAnAd azyataH kau~ caturmAsyAstadA mRtiH||154|| je nAsikA vAMkI thaI jAya, AMkho geLa thaI jAya ane kona pitAnA ThekANethI DhIlA paDI jAya te cAra mahIne maraNa thAya. 154. kRSNaM kRSNaparivAraM lohadaMDadharaM naraM / yadA svapne nirIkSate mRtyurmAsaistribhistadA // 155 // - jo svapnamAM kALA varNavALA, kALA parivAravALA, tathA loDhAnA daMDane dhAraNa karavAvALA mANasane juve te traNa mahine maraNa thAya. 155. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prakArA. iMdumuSNaM ravi zItaM chidraM bhUmau ravAvapi / jihvAM zyAmAM mukhaM koka-nadAbhaM ca yadekSate // 156 // tAlukaMpo manaHzoko varNo'ge'nekadhA ydaa| nAbhezcAkasmikI hikkA mRtyurmAsadvayAttadA // 157 // caMdramAne uSNu (garama), sUryane ThaMDo, jamInamAM ane sUryamAM DaLamAM chIdra, jIbhane kALI, ane meDhAne lAla kamaLanA sarakhuM juve, tAlavuM kapi, manamAM zeka thAya, zarIramAM aneka jAtanA varSo thayA kare ane nAbhithI akasmAta, heDakI utpanna thAya te (AvAM lakSaNavALAnuM) be mahine maraNa thAya. 156, 157. jihavA nAsvAdamAdatte muhuH skhalati bhASaNe / zrotre na zRNutaH zabdaM gaMdhaM vetti na nAsikA // 158 / / spaMdete nayane nityaM dRSTavastunyapi bhramaH / naktamiMdradhanuH pazyet tatholkApatanaM divA // 159 // na cchAyAmAtmanaH pazyet dapaNe salilepi vaa| anabhrAM vidyutaM pazyet ziro'kasmAdapi jvalet // 160 // haMsakAkamayUrANAM pazyecca kApi saMhatim / / zItoSNarakharamRdvAderapi sparza na vetti ca // 161 / / amISAM lakSmaNAM madhyA-ghadaikamapi dRzyate / jaMtobhavati mAsena tadA mRtyune saMzayaH // 162 // paMcamiH kulakama jIbha svAdane jANa na zake. belatAM vAraMvAra khalana thAya, kAna zabda na sAMbhaLe, nAsikA gaMdha na jANI zake, niraMtara netra pharakyA kare, dekhelI vastumAM paNa bhrama thAya, rAtre IMdradhanuSya dekhe, ArisAmAM ke pANImAM pitAnI AkRti na dekhAya, vAdaLa vinAnI vijaLI jove, kAraNa vinA paNa mastaka baLyA kare, haMsa, kAgaDA ane mayura, (mora) nAM koI paNa ThekANe maithuna sevana (viSaya sevana) jovAmAM Ave, TADhA, unA, barachaTa ane suMvALA sparzane jANuM na zake; A sarva lakSaNomAMthI jo koI eka paNa lakSaNa mANasane dekhAya che te mANasanuM maraNa eka mahinAmAM thAya emAM kAMI saMzaya na jANa. 158, 159, 160, 161, 162. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAratare karI kALajJAna batAve che. 267 zIte hakAre phutkAre coSNe smRtigatikSaye / aMgapaMcakazaitye ca syAddazAhena paMcatA // 163 // hakAra akSara belatAM je zvAsa ThaMDe jaNAya. kutkAra karI zvAsa bahAra kADhatAM te garama jaNAya, yAdazakti bIlakula na rahe, hAlavA cAlavAnI gati baMdha thAya, ava zarIranAM pAMce aMge ThaMDA thaI jAya te daza divase maraNa thAya. 163. arthoSNamarddhazItaM ca zarIraM jAyate yadA / jvAlAkasmAjjvaledvAMge saptAhena tadA mRtiH // 164 // zarIra aradhuM unuM hoya ane aradhuM zarIra ThaMDuM thaI jAya tathA kAraNa sivAya akasmAta zarIramAM javAlA baLyA kare te sAta divase maraNa thAya. 164. snAtamAtrasya hRtpAdaM tatkSaNAyadi zuSyati / divase jAyate SaSThe tadA mRtyurasaMzayam // 165 // | snAna karyA pachI tarataja je hRdaya ane paga sukAI jAya te nicce tenuM chaThe divase maraNa thAya. 165. jAyate daMtagharSazvecchavagaMdhazca duHsahaH / vikRtA bhavaticchAyA vyahena mriyate tadA // 166 // kaDakaDATa kaste dAMta ghasyA kare, maDadAnI mAphaka mahA kharAba durgadha zarIramAMthI nIkaLyA kare ane zarIranA varNamAM vikRti thAya (arthAt kALe, dhULe, rAte vigere zarIrane raMga badalAyA kare, te te trIje divase maraNa pAme. 166. na svanAsAM na mvajivhAM na grahannAmalA dishH| nApi saptaRSIn vyonni pazyati mriyate tadA // 167 // je mANasa potAnI nAsikA, pitAnI jIbha, graha, nakSatra, tArA, nirmala dizA, ane AkAzamAM rahelA saptaRSInA tArAone na joI zake te be divase maraNa pAme. 167. prabhAte yadi vA sAyaM jyotsnAvasyAmatho nishi| pavitatya nijau bAhU nijacchAyAM vilokya ca / / 168 // zanairutkSipya netre svacchAyAM pazyettato'baraM / na ziro dRzyate tasyAM yadA syAnmaraNaM tadA // 169 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 5 cama prakAza. nekSyate vAmabAhuzcet putradAgkSayastadA / yadi dakSiNabAhurne kSyate bhrAtRkSayastadA // 170 / / adRSTe hRdaye mRtyu-rudare ca dhanakSayaH / guhye pivinAzastu vyAdhiruruyuge bhavet // 171 // adarzane pAdayozca videzagamanaM bhavet / adRzyamAne sarvA ge sadyo maraNamAdizet // 172 // paMpamaH zam savAramAM athavA sAMje athavA ajavALI rAtrIe prakAzamAM ubhA rahI, pitAnA hAtha lAMbA (kAusagnanI mAphaka) rAkhI pitAnA zarIranI chAyA (paDachAyA) sAmuM khullI AMkha rAkhI keTalI kavAra sudhI joyA karavuM. tyAra pachI haLave haLave te netrane chAyA uparathI upADI te khullI AMkhe uMce yA sAmuM AkAzamAM jevuM. te purUSanA jevI joLI AkRti AkAzamAM rahelI dekhAze. je te AkRtinuM mAthuM jovAmAM na Ave te potAnuM maraNa thaze. jo DAbe hAtha jovAmAM na Ave to putra yA strIne nAza thAya. je jamaNo hAtha jevAmAM na Ave to bhAInuM maraNa thAya. hRdaya na dekhAya te pitAnuM maraNa thAya. peTano bhAga na jaNAya te dhanane nAza thAya. gudAsthAna na dekhAya te pitAnA pUjya varga pitA pramukhane nAza thAya. be sAthaLa na dekhAya to vyAdhi pedA thAya. paga na dekhAya te paradezamAM javuM paDe, ane AkhuM zarIra na dekhAya to tatkALa maraNa thAya. 16 8 thI 172. prakArAMtare karI kALajJAna batAve che. vidyayA darpaNAMguSTha-kuDyAdiSvavatAritA / vidhinA devatA pRSTA brUte kAlasya nirNayaM // 173 // maryedugrahaNe vidyA naravIre tthtthetysau| sAdhyA dazasahasrASTo-ttarayA jpkrmtH|| 174 // aSTottarasahasrasya japAtkAryakSaNe punH| devatA lIyate'syAdau tataH kanyAha nirNayam // 175 // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca bloka karI zunadvArA kALajJAna kahe che. ra9 satsAdhakaguNAkRSTA svayamevAtha devtaa| trikAlaviSayaM brUte nirNayaM gatasaMzayam // 176 // vidyAe karI darpaNa, aMguThA ane bhIMta pramukhamAM avatArela devatAne (gurU upadiSTa) vidhipUrvaka pUchavAthI te AyuSyane nirNaya kahI batAve che. sUryagrahaNa ane caMdragrahaNa hoya tyAre e nathI? : 8: svAda e vidyA daza hajAra ane AThavAra jApa karIne sAdhavI. pachI kArya prasaMge eka hajAra ane AThavAra te vidyA japIne darpaNAdikane viSe devatAne avatAravI. pachI te ArisA pramukhamAM eka kuMvArI kanyAne jovarAvavuM. temAM te kanyA devatAnuM rUpa dekhe eTale tenI pAse AyuSyane nirNaya pUcha. te kanyA sarva nirNaya kahI Ape. athavA uttama sAdhakanA guNathI AkarSAelI te devatA pitAnI meLe nirNayavALuM ane saMzaya vinAnuM trikAla saMbaMdhI AyuSyajJAna kahI Ape. 173, 174, 15, 176. pAMca zleke karI zukana dvArA kAlajJAna kahe che. athavA zakunAdvidyAt-sajjo vA yadi vaaturH| svato vApi parato vA gRhe vA yadi vA bahiH // 177 // ahidRzcikakumyAkhu-gRhagodhApipIlikAH / yUkAmatkuNalutAzca valmIko'thopadehikAH // 178 // kITikA ghRtavarNAzca bhramaryazca ydaadhikaaH| udvegakalahavyAdhi-maraNAni tadAdizet // 179 // upAnadvAhanacchatra-zastracchAyAMgakuMtalAn / caMccA cuMbedhadA kAka-stadAsannaiva paMcatA / / 180 // azrupUrNadRzo gAvo gADhaM pAdaivasuMdharAM / khanaMti cettadAnIM syA-drogo mRtyuzca tatpabhoH // 181 // athavA nigI hoya ke regI heya, pitAthI ke parathI, gharamAM ke bahAra, zukanathI zubhAzubhano nirNaya jeNa. sarpa, vIMchI, kamiyAM, uMdara, garolI, kiDIo, juve, mAMkaDa, kALIA, rAphaDA, (udehInA gharo), udehI, ghImela. ane bhamarIo jyAre ekadama vizeSa jovAmAM Ave te udvega, kaleza, vyAdhi, athavA maraNa Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70 paMcama prakAza. nipaje. jeDA, hAthI, ghoDA pramukhavAhana, chatra, zastra, zarIra, ane keza (vALa) e mAMhethI keIne kAgaDo cAMca karI sparza kare, te jANavuM ke maraNa najIkamAM che. je AMkhe AMsu pADatI gAya ghaNA jorathI page karI pRthvIne khode te te gAyanA svAminuM rogathI maraNa thAya- 177, 18, 179, 180, 181. prakArAMtare zukanathI kAlajJAna kahe che. anAturakRte hyetat zakunaM parikIrtitaM / adhunAturamuddizya zakunaM parikIrtyate // 182 // A pUrva kahevAmAM Avela zukane rega vinAnA mANasa mATe jaNAvyAM. hamaNAM have rogIne udezIne zukane kahIe chIe. dakSiNasyAM valisvA cet zvA gudaM leDhayurothavA / lAMgulaM vA tadA mRtyure-kadvitridinaiH kramAt // 183 // zete nimittakAle cet zvA saMkocyAkhilaM vpuH| dhRtvA karNoM valitvAMgaM dhunotyatha tato mRtiH // 184 / / yadi vyAttamukho lAlAM mucan saMkocitekSaNaH / aMgaM saMkocya zete zvA tadA mRtyuna sNshyH|| 185 // 1 trimAro regI jyAre pitAnA AyuSya saMbaMdhI zukana jete heya tyAre je kutaro (kutarAnI jAti) dakSiNa dizA sanmukha jaIne pitAnI gudAne cATe te te rogInuM eka divase maraNa thAya. je kutare pitAnuM hRdaya cATe te be divase regI mare ane je te pitAnI paMchaDI cATe te traNa divase regInuM maraNa thAya. jyAre rogI nimitta jete heAya tyAre je kutare pitAnuM AkhuM zarIra saM kecine suve athavA kAnane caDAvIne (akkaDa karIne) ane zarIrane - vALIne halAve (dhuNAve) te regI maraNa pAme athavA je moTuM pahoLuM karI lALane mUkate AMkho mIMcI zarIrane saMkecIne te zvAna save te nice regInuM mRtyu thAya 183, 184, 185, be kaloka karI kAgaDAnAM zukana kahe che. yadAturagRhasyo kAkapakSigaNo milan / trisaMdhyaM dRzyate nUnaM tadA mRtyurupasthitaH // 186 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava kalAke karIne upakRtithI kALa jJAna kahe che. ra71 mahAnase tathA zayyA-gAre kAkAH kSipaMti cet / carmAsthirajju kezAn vA tadAsannaiva paMcatA // 187 // je rogInA ghara upara savAra, bapora ane sAMja ema traNa kALa kAgaDAne samudAya maLI keLAhaLa karate jaNAya te nicce tenuM maraNa AvI pahoMcuM che ema jANavuM, tathA rogInA rasoDA upara ane suvAnA ghara upara kAgaDAo cAmaDuM, hADakuM, doraDuM. ke vALa lAvIne pheMke te tenuM maraNa najIkaja che ema samajavuM. 186,187 nava zleke karI upakRtithI jJAna kahe che. athavopazrutevidhA-dvidvAn kAlasya nirNayam / prazaste divase svapna-kAlezastAM dizaM zritaH // 188 // pUtvA paMcanamaskRtyA-cAryamaMtreNa vA zrutI / gehAcchannazrutirgacchecchi-lpicatvarabhUmiSu // 189 // caMdanenArcayitvA mAM kSiptvA gaMdhAkSatAdi ca / sAvadhAnastatastatro-pazruteH zRNuyAd dhvani // 190 // arthAMtarApadezyazca sarUpazceti sa dvidhA / vimarzagamyastatrAyaH sphuToktArtho'varaH punaH // 191 // yathaiva bhavanastaMbhaH paMcaSaDbhirayaM dinaiH / pakSarmAsairayo varbhakSyate yadi vA na vA // 192 // manoharatarazvAsIt kiM tvayaM laghu bhakSyate / arthAtarApadezyaH syA-devamAdirupazrutiH // 193 // eSA strI puruSo vAsau sthAnAdasmAna yaasyti| . dAsyAmo na vayaM gaMtuM gaMtukAmo na cApyayaM // 194 // vidyate gaMtukAmoya-mahaM ca preSaNotsukaH / tena yAsyatyasau zIghra syAtsarUpetyupazrutiH // 195 // karNodghATanasaMjAto-pazrutyaMtaramAtmanaH // kuzalAH kAlamAsana-manAsannaM ca jAnate // 196 // athavA vidvAna purUe, upazrutie karI AyuSyane nirNaya kara (teja batAve che). bhadrAAdi apaga na hoya tevA uttama YHREE Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 paMcama prakAza. divase suvAnA avasare (eka prahara rAtri javA pachI) pUrva. uttara ke pazcima dizA tarapha javuM. jatAM pahelAM navakAramaMtrathI athavA sUrimatre karI kAnane pavitra (maMtrita) karo ane tyAra pachI gharathI nIkaLatAM rastAmAM koIne zabda kAnamAM na Ave tevI rIte kAnane DhAMkI kArIgaronA ghara tarapha athavA bajAramAM pUrve kahelI dizA tarapha javuM. kArIgarone ghara pAse yA bajAramAM jaI te bhUminuM caMdana vaDe pUjana karI tenA upara gaMdha akSata (barAsa cakhA) nAkhI sAvadhAna thaI tyAM kaI paNa manuSyone zabda thatuM hoya te kAna khullA karIne sAMbhaLo. te saMbhaLAtA zabda be prakAranA hoya che. eka arthAtarApadezya ane bIje svarUpaupazruti; arthAtarIpadezya upakRti eTale je zabda sAMbhaLavAmAM Ave tene keI bIjo artha kalpa, ane svarUpa upakRti eTale je zabda sAMbhaLe teja artha kalpa, yA grahaNa kare, pahele arthAtarApadezya vicArathI jANI zakAya tema che ane bIjuM svarUpa artha pragaTa jANI zakAya tema che. (arthAtarApadezya upathati batAve che, jemake A gharane staMbha pAMca cha divase yA pAMca cha pakhavADIe yA mahine ke varSe bhAMgI jaze athavA nahi bhAge te ghaNo sAruM hatuM paNa jadi bhAMgI jaze vigere. AthI potAnA AyuSyane te ja nirNaya karI le ke teTalA divase mahine ke varSe pitAnuM maraNa nipajaze. e arthAtaradezya zruti jANavI. have bIjI svarUpa Azrayi zruti kahe che. jemake A purUSa ke strI A sthAnathI jaze nahiM. ame tene javA paNa na daIzuM. ane te javAne Icchaka paNa nathI. athavA javAnI icchA kare che, huM paNa tene mekalavA IcchuM chuM mATe A have jaladI AMhIthI jaze. A svarUpa upakRti kahevAya che. AthI samajI levAnuM che ke je javAnuM sAMbhaLe te maraNa najIka che ane rahevAnuM sAMbhaLe te hamaNAM maraNa nathI. A pramANe kAna khullA karI pote sAMbhaLelI upagruti pramANe kuzala mANase najIka ke dUra pitAnA AyuSyane nirNaya jANe che. 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRcchA lagnanA anusAra kALajJAna. ra73 zanizcara purUSa karI kALa jJAna jANavAnI rIta. zaniH syAdhatra nakSatre tadAtavyaM mukhe tataH catvAri dakSiNa pANau trINi trINi ca paadyoH|| 197 / / catvAri vAmahaste tu kramazaH paMca vakSasi / trINi zIrSe dRzodve guhya ekaH zanau nare // 198 // nimittasamaye tatra patitaM sthApanAkramAt / janmakSe nAmaRtaM vA guhyadeze bhavedyadi // 199 // dRSTaM zliSTaM grahairduSTaiH saumyairaprekSitAyutam / / sajjasyApi tadA mRtyuH kA kathA rogiNaH punaH // 20 // zanizcaranI purUSanA jevI AkRti banAvavI ane nimitta jevAnA avasare je nakSatramAM zani hoya te nakSatra mukhamAM mukavuM. tyAra pachI krame AvatAM cAra nakSatre jamaNA hAthamAM mukavAM. DAbA jamaNa pagamAM traNa traNa mukavAM. cAra DAbA hAthamAM, pAMca chAtimAM, traNa mastakamAM be be bane netramAM ane eka nakSatra guhya bhAgamAM mukavuM. nimitta jevAne avasare sthApanAnA anukramathI janma nakSatra ke nAma nakSatra je guhya bhAgamAM AvyuM hoya ane duSTa grahonI tenA upara daSTi paDatI hoya yA tenI sAthe meLApa thatuM hoya ane saumya grahanI daSTi ke meLA5 na thatuM hoya te te mANasa nirogI hoya te paNa tenuM maraNa thAya te mAMdAnI to vAta ja zuM karavI? arthAta te te maraNa pAmeja. 197, 198, 19, 200. pRcchA lagnanA anusAre kAlajJAna. pRcchAyAmatha lagnAsta-caturthadazamasthitAH / pradA H rAzi pajhA-Imathen yAttA kRtikA 201che. AyuSya sabaMdhI prazna pUchatI vakhate dura graha lagnamAM the sAtame ke dazame rahyA hoya tathA caMdramA chaThe ke AThamo heya te tenuM maraNa thAya, 2018 pRcchAyAH samaye lagnA-dhipatirbhavati grahaH / yadi vAstamito mRtyuH sanjasyApi tadA bhavet // 202 / / Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prakAza. AyuSya saMbaMdhI prazna pUchatI vakhate je lagnadhipati meSAdi rAzimAM kuja zukadi hoya athavA cAlatA lagnanA adhipati grahane asta thayelo hoya te te sAjo mANasa hoya te paNa tenuM maraNa thAya. 202 lagnasthazvecchazI sauri-dize navamaH kujH| aSTamo'kastadA mRtyuH syAcenna balavAn guruH // 203 // prazna karathI vakhate caMdramA lagnamAM rahele heya, bArame zanizvara haya, navame maMgala hoya, AThame sUrya hoya ane gurU balavAnuM na hoya te maraNa thAya. 203. raviH SaSThastRtIyo vA zazI ca dshmsthitH| yadA bhavati mRtyuH syA-tRtIye divase tadA / / 204 // prazna pUchavAnA samaye chaThTho athavA trIje sUrya hoya ane caMdramAM dazame rahelo hoya te trIje divase maraNa thAya. 204. pApagrahAzcedudayA-tturye vA dvAdaze'thavA / / dizati tadvido mRtyu-stRtIya divase tadA // 205 // je prazna avasare lagnathI pApagrahe (kharAba graha) cothe ke bArame hoya te kALajJAnanA jANakAra purUSe tenuM trIje divase mRtyu jaNAve che. 205. udaye paMcame vApi yadi pApagraho bhavet / aSTabhirdazabhirvA syA-divasaiH paMcatA tataH // 206 // prazna samaye cAlatA lagna athavA pAMcame je kUra graha hoya te ATha agara daza divase maraNa thAya. 206. dhnurmithunyoHspt-myorydhshubhgrhaaH| tadA vyAdhirmatirvA syA-jjyotiSAmiti nirNayaH / / 207 / / prazna samaye (athavA varSa phale) sAtamA dhanurAzi ane mithunarAzimAM je azubha grahe AvyA hoya te vyAdhi athavA maraNa thAya. A pramANe jyotiSanA jANakArane nirNaya che. 207. yaMtradvArA kALa svarUpa kahe che. aMtasthAdhikRtaprANi-nAmapraNavarbhitam / koNastharephamAneya-puraM jvAlAzatAkulam / / 208 / / sAnusvArairakArAcaiH SaTsvaraiH pArzvato vRtam / svastikAMkabahiH koNaM svAkSarAMtaH pratiSThitam // 209 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 yaMtroge karI kAlajJAna batAve che. catuHpArthasthaguruyaM yaMtravAyupurAvRtam / kalpayitvA parinyasyet pAdahRcchIrSasaMdhiSu // 210 // sUryodayakSaNe sUrya pRSThe kRtvA tataH sudhIH / svaparAyurvinizcetuM nijacchAyAM vilokayet // 211 // pUrNA chAyAM yadIkSeta tadA varSe na paMcatA / karNAbhAve tu paMcatvaM vAdazabhirbhavet // 212 // hastAMgulIskaMdhakeza-pArzvanAsAkSaye kramAt / dazASTasaptapaMcavyeka-varSeparaNaM bhavet // 213 // SaNmAsyA mriyate nAze zirasazcicukasya vaa| grIvAnAze tu mAsenaikAdazAhena dRkSaye // 214 // sacchidre hRdaye mRtyu-divasaH saptabhirbhavet / yadi cchAyAdvayaM pazye-dhamapAzcai tadA vrajet // 215 // gaImAma pahele SkAra kare ane te kAranI aMdara pitAnuM atha vA jenA AyuSyane nirNaya karavo hoya tenuM nAma lakhavuM. te che. kAra cha khuNAvALA yaMtramAM kara. te yaMtrane khuNe agninI seMkaDo game javAlAothI vyApta agnithI ja (2) rakAra mukavA. anusvAra sahita akAdi (aM AM, i I u UM) cha svae khuNAnA bahAranA bhAgone vIMTI levA (arthAta A cha svare cha khuNA pAse lakhavA) pachI cha e bahAranA khuNe cha sAthiA karavA. sAthio ane svarenI vacamAM AMtare AMtare cha (svA) akSare mUkavA, cAre bAju visarga sahita yakAra karavA (ya) ane te yakAra upara cAre bAju vAyunA purathI AvRta saMlagna cAra rekhA karavI. A yaMtra kalpI tene paga, hRdaya, mAthe ane saMdhione viSe sthApana kare. pachI sUryodaya veLAe sUryane puMTha paDe tevI rIte pazcima dizAmAM besI potAnA athavA paranA AyuSya nirNaya mATe potAnI chAyA pUrNa dekhAya te eka varSa sudhImAM maraNa nathI (ane roga rahita sukhamAM varSa pasAra karaze) je kAna dekhavAmAM na Ave te bAra varSe maraNa thaze. hAtha na dekhAya te daza varSe maraNa. AMga Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prakAza, 276 lIo na dekhAya te ATha varSa. khAMdha na dekhAya te sAta varSe. keza na dekhAya te pAMca varSe. paDakhAM na dekhAya te traNa varSe. nAka na dekhAya te eka varSe. mAthuM yA cibuka na dekhAya te che mahine. Doka na dekhAya te eka mahine, Akhe na dekhAya te agiyAra divase, hRdayamAM chidra dekhAya te sAta divase maraNa thAya ane be chAyA dekhAya te tatkALa maraNa thAya. 208 thI 215 yaMtraprayAga batAvI, have vidyAe karI kALajJAna batAve che. iti yaMtraprayogeNa jAnIyAtkAlanirNayam / yadi vA vidyayA vidhA-dvakSyamANaprakArayA // 216 // A pramANe yaMtra prAge karI AyuSyane nirNaya jANavo athavA AgaLa kahevAmAM Avaze te vidyA vaDe karI nirNaya kare. 216. sAta laiMke karI vidyAga kahe che. prathamaM nyasya cUDAyAM svAzabdamoM ca mstke| kSi netrahRdaye paM ca nAbhyabje hA'kSaraM tataH // 217 / '. prathama coTalImAM (svA) zabda, mAthA upara (o) zabda, netramAM (kSi) zabda, hadayamAM (5) zabda ane nAbhi kamaLamAM (hA) zabda sthApana kare. 217. uOM che pRnyujhacAra 34 vALane zalapANine harahara dahadaha svarUpaM darzaya darzaya huMphUTa. anayA vidyayASTAgra-zatavAraM vilocane / svacchAyAM cAbhimaMtryAkai pRSThe kRtvAruNodaye // 218 // paracchAyAM parakRte svacchAyAM svakRte punaH / samyak tat kRtapUjaHsa-gnupayukto vilokayet / / 219 // A vidyAe ekaso AThavAra potAnA netrane ane potAnI chAyAne maMtrIne sUryodaya veLAe sUryane pAchaLa rAkhI (arthAta pazcima dizA tarapha mukha rAkhI ) bIjAne mATe bIjAnI chAyA ane potAne mATe potAnI chAyA jevI. 218, thI ra19. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya. parAjaya saMbaMdhI jJAna. saMpUrNA yadi pazyettA-mAvarSa na mRtistdaa| kramajaMghAjAnvabhAve tridvayekAndairmRtiHpunaH // 220 // je saMpUrNa chAyA jovAmAM Ave te A cAlatA varSamAM maraNa na thAya. paga, jaMghA ane jAnu (ghuMTaNa) na dekhAya te anukrame traNa be ane eka varSe maraNa thAya. 220. urorabhAve dazabhirmAsainazyetkaTeH punaH / aSTAbhinaMvabhirvApi tuMdAbhAve tu paMcaSaiH // 221 / / sAthaLa na dekhAya te daza mahine, kammara na dekhAya te ATha agara nava mAse ane peTa na dekhAya te pAMca mahine maraNa thAya. 221. grIvAbhAve catustridvaye-kamAsaimriyate punaH / ___ kakSAbhAve tu pakSeNa dazAhena bhujakSaye // 222 // je Doka dekhavAmAM na Ave te cAra, traNa, be ke eka mahine maraNa thAya. kakSa (bagala) na dekhAya te paMdara divasa ane bhujA (hAtha) na devAya te daza divase maraNa thAya.222. dinaiH skaMdhakSaye'STAbhi-zcaturyAmyA tu hRtkSaye / zIrSAbhAve tu yAmAbhyAM sarvAbhAve tu tatkSaNAt / ' 522 // te chAyAmAM skaMdha na dekhAya te ATha divase, hadaya na dekhAya te cAra prahare (pahore), mastaka na dekhAya te be pahore ane sarvasthA zarIra na dekhAya te tatkALa maraNa thAya. 223. evamAdhyAtmikaM kAlaM vinizcetuM prasaMgataH / bAhyasyApi hi kAlasya niNayaH pribhaassitH|| 224 // A pramANe (pavanAbhyAse) zArIrika kALajJAnane nirNaya karatAM prasaMgopAta bAhyAthI paNa kALajJAnano nirNaya kahevAyA. 224. jaya parAjaya saMbaMdhI jJAna. ko jeSyati dvayoyuddhe iti pRcchatyavasthite / jayaH pUrvasya pUrNe syA-dikte syAditarasya tu // 225 // bannenA yuddhamAM keNa jItaze? A prazna karyo chate je pUrNa nADI hoya (svAbhAvika pUraka thatA hoya athavuM zvAsa aMdara Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 paMcama prakAza. kheMcAto hoya) te jenuM paheluM nAma lIdhuM hoya tene jaya thAya. ane je nADI rikata heya(recaka thatuM hoya arthAt pavana bahAra mUkAte heya) te bIjAne jaya thAya. 225. - rikata ane pUrNanuM lakSaNa kahe che. yatyajet saMcaran vAyu-stadriktamabhidhIyate / saMkrAmettu yatra sthAne tatpUrNa kathitaM budhaiH / / 226 // cAlatA vAyune je bahAra mUkave te rikata kahevAya che, ane nAsikAnA sthAnamAM pavana aMdara praveza karate hoya tene vidvAne pUrNa kahe che. 226. svarodayathI zubhAzubha nirNaya. praznAdau nAma ced jJAturgrahAtyathAturasya tu / syAdiSTasya tadA siddhi-viparyAse viparyayaH // 227 // prazna karavAmAM prathama nAma jANavAvALAnuM le ane pachI regInuM nAma le te ISTa siddhi thAya ane tethI viparIta eTale paheluM regInuM ane pachI jANanAranuM nAma le te tenuM pariNAma paNa vipa rita Avaze ema samajavuM. 227. (vivecana) jemake janadattajI A devadatta nAmanA rogIne sArUM thaze ke kema? AmAM jANakAra chanadattajInuM nAma prathama che, ane rogInuM pachI che, te kArya siddhi arthAt nirogI thaze. ane A rogavALA devadattane sArUM thaze ke nahi, jInadattajI te viSe mane kaho. AmAM regInuM nAma paheluM che tethI ISTa siddhi nahi thAya. koI A pramANe prathama belavAnuM jANI laI maravAnI taiyArIvALAnA saMbaMdhamAM prazna kare ane tethI sarva javatA rahe ema na samajavuM. kharI rIte A prazna ajANyAM pUchavAnAM che ane bIjA paNa tattvAdikathI jaNAtAM kAraNone laIne jJAtA purUSa yathAyogya uttara Ape te nimittajJAna satya thAya che. vAmabAhusthite dUte samanAmAkSaro jayet / dakSiNabAhuge vAjau viSamAkSaranAmakaH // 228 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svayathI zubhAzubha nirNaya yuddhamAM koNa jItaze ? e pazna karavA mATe je dUta (prazna karanAra) DAbI bAjue ubho hoya te je yuddha karanAranuM nAma sama akSaranuM (be cAra cha bekIvALA akSare te sama) hoya tene jaya thAya ane jamaNI bAju ubho rahI prazna kare te viSama akSara (ekIvALA 1-3-5) nA nAmavALAne jaya thAya. 228. bhUtAdibhigRhItAnAM daSTAnAM vA bhujNgmaiH| vidhiH pUrvokta evAsau vijJeyaH khalu mAMtrikaiH / / 229 // bhUtAdikanA vaLagADavALAM ane sarpAdikathI DasAyelA mANase mATe paNa pUrve kahela vidhija (praznanA saMbaMdhamAM) maMtravAdioe nirogI thavA mATe jANuM. 229. pUrNA saMjAyate vAmA nADI hi varuNena cet / kAryANyArabhyamANAni tadA sidhyaMtyasaMzayam / / 230 // pUrve je cAra maMDaLe kahevAmAM AvyAM che te mAMhelA bIjA vArUNa nAmanA maMDaLe karI je DAbI nADI pUrNa vahana thatI hoya te e avasare prAraMbha karAtAM kAryo avazya siddha thAya che. 230 jayajIvitalAbhAdi-kAryANi nikhilAnyapi / niSphalAnyeva jAyaMte pavane dakSiNAsthite // 231 // ane je vAraNa maMDaLanA udaye pavana jamaNI nAsikAmAM rahele hoya te jaya jIvita ane lAbhAdi sarva kAryo niSkalaja thAya che. 241. zAnI buddhvAnilaM samyaka puSpaM hastAtmapAtayet / mRtajIvitavijJAne tataH kurvIta nizcayam / / 232 // jIvita maraNanA vijJAna mATe jJAnIe vAyune sArI rIte jANIne hAthathI puSpa nIcuM pADavuM ane tethI paNa nirNaya kara. 232 tvarito varuNe lAbha vireNa tu puraMdare / jAyate pavane svalpaH siddhopyagnau vinazyati // 233 // (prazna karatI vakhate uttara ApanArane varUNa maMDaLano udaya hoyate ghaNI jhaDapathI lAbha thAya. puraMdara maMDaLa hoya te ghaNe meDo lAbha thAya. pavana maMDaLa hoya te sahejasAja lAbha thAya ane agni maMDaLano udaya hoya te siddha thayela kArya paNa nAza pAme. 233. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 paMcama prakAza. AyAti varuNe yAtaH tatraivAste sukhaM kSitau / prayAti pavane'nyatra mRta ityanale vadet // 234 // vArUNI maMDaLanA udayamAM grAmAMtara gayelAnA saMbaMdhamAM prazna karyo hoya to te zIdhra pAchA Avaze. puraMdara maMDaLamAM te jyAM gaye che tyAM sukhe samAdhe rahyo che. pavana maMDaLamAM te tyAMthI bIje ThekANe jAya che ane agni maMDaLamAM prazna karyo hoya te te maraNa pAme che ema kahevuM, 234. dahane yuddhapRcchAyAM yuddhabhaMgazca dAruNaH / mRtyu sainyavinAzo vA pavane jAyate punaH / / 235 // agni maMDaLamAM yuddha saMbaMdhI prazna kare kare te mahAyuddha thAya ane yuddhamAM vairI taraphathI hAra maLe, pavana maMDaLamAM prazna kare te (jenAM saMbaMdhamAM prazna karAya hoya) tenuM maraNa thAya athavA sainyane vinAza thAya 235. maheMdre vijayo yuddhe vAruNe vaaNchitaadhikH| ripubhaMgena saMdhirvA svasiddhiparisUcakaH // 236 // maheMdra maMDaLamAM (pRthvI tattvamAM) prazna kare te yuddhamAM vi. jaya thAya, vArUNa maMDaLa hoya te manaIcchita paNa adhika lAbha thAya, temaja zatrune bhaMga thave karI athavA saMdhi (salAha) kare karIne pitAnI siddhine te sUcave che. 236. bhaume varSati parjanyo varuNe tu manomatam / pavane durdinAMbhodau vahnau vRSTiH kiyatyapi // 237 / / varasAda saMbaMdhI prazna pAthava maMDaLamAM karavAmAM Ave te varasAda varasaze, varUNa maMDalamAM prazna kare te manaIcchita varasAda thAya, pavana maMDalamAM vAdaLAMothI dudina thAya (varasAda na varase) ane agni maMDalamAM kAMI (sahejasAja) vRSTi thAya. 237. ne raniSpatti-tibrAdhyA zu madhyasthA pavane ca syA-nna svalpApi hutAzane // 238 // dhAnyaniSpattinA saMbaMdhamAM varUNa maMDaLamAM prazna kare te dhAnya niSpatti thAya, puraMdara maMDaLamAM ghaNI sarasa niSpatti thAya. pavana maDaLamAM mastha rIte (keIThekANe thAya ane koI ThekANe na thAya) ane agni maMDalamAM thoDuM paNa anAja na thAya. 238. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryasiddhine upAya. maheMdravaruNau zastau garbhaprazne sutapadau / samIradahanau strIdau zUnyaM garbhasya nAzakam / / 239 // garbha saMbaMdhI prazna karavAmAM maheMdra ane varUNa maMDala zreSTha che. temAM prazna kare te putranI prApti thAya. vAyu ane agni maMDaLamAM putranI prApti thAya tathA suSuNNA nADImAM prazna kare te garbhane nAza thAya che. 239. gRhe rAjakulAdau ca praveze nirgame'thavA / pUrNAgapAdaM purataH kurvataH syAdabhIpsitaM // 240 // gharane viSe ane rAja kulAdikane viSe praveza karatAM athavA tyAMthI nikaLatAM je taraphanA nAsikAnA chidramAMthI pavana vaheto hoya te taraphanA pagane prathama AgaLa karI cAlatAM Icchita prApti thAya. 240. kArya siddhine upAya. gurubaMdhunRpAmAtyA anye'pIpsitadAyinaH / pUrNAge khalu kartavyAH kAryasiddhimabhIpsatA // 241 // kAryasiddhine IcchatA manuSya gurU, baMdhu, rAjA, pradhAna ane bIjA paNa pitAne icchita devAvALA mANasane temanI pAsethI kAMI meLavavuM hoya tyAre) pUrNAge rAkhavA arthAt je nAsikAnA chidramAMthI pavana vahetuM hoya te tarapha temane rAkhI pite besavuM 241 vazIkaraNa, Asane zayane vApi pUrNAge viniveshitaaH| vazIbhavaMti kAminyo na kArmaNamataH param // 242 // Asana ane zayana vakhate paNa pUrNAge besADelI (rAkhelI) strIo pitAne svAdhIna thAya che. AnA sivAya tevuM bIju kaI kArmaNa nathI, 242. aricaurAdhamarNAdhA anye'pyutpAtavigrahAH / kartavyAH khalu riktAMge jayalAbhasukhArthibhiH / / 243 // jya, lAbha, ane sukhanA arthi jIe, zatru, cora ane leNadAra Adi tathA bIjA paNa utpAta, vigraha, vigere duHkha ApanArA Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 paMcama prakAza. ene khAlI aMge rAkhavA (je bAjunA chidramAMthI pavana na cAlatA heya te bAju rAkhavA) AthI teo duHkha ApI zakatA nathI. 243. pratipakSamahArebhyaH pUrNIgaM yo'bhirakSati / na tasya ripubhiH zakti--baliSThairapi hanyate // 244 // je zatruonA prahArothI pitAnA pUrNa aMganuM rakSaNa kare che, tenI zaktine nAza karavAne baLavAna zatru hoya, te paNa samartha thatuM nathI. 234. vahatIM nAsikAMvAmAMdakSiNAM caabhisNsthitH| pRcchedyadi tadA putro riktAyAM tu sutA bhavet // 245 / / DAbI athavA jamaNI nAsikA vahetI hoya, te sanmukha ubhe rahI je (garbhanA saMbaMdhamAM) prazna kare, te putrane janma kahe. ane khAlI nAsikA tarapha ubhe rahI prazna kare ke A garbhavaMtI strI kone janma Apaze ? te putrI thaze ema kahevuM. 245, suSumNA vAhabhAge dvau zizU rikte napuMsakam / saMkrAMtau garbhahAniH syAt same kSemamasaMzayam / / 246 / / je suSaSNa nADimAM pavana vahetuM hoya, tyAre sanmukha rahI prazna kare, te be bALakane janma thAya. suSuNNA mUkI nAsikAMtaramAM jAtAM zUnya maMDaLa (AkAza maMDaLa) mAM pavana javA pachI prazna kare, te napuMsakane janma thAya. zunyamaMDaLathI bIjI nADimAM saMkramaNa karatA tattvanA udaye je prazna kare, te garbhane nAza thAya ane saMpUrNa tatvanA udaya thavA pachI sAme rahI prazna kare, te saMzaya rahita kSema, kuzaLa, manovAMchita siddhi thAya. 246. matAMtara caMdre strI puruSaH sUrye madhyabhAge napuMsakam / praznakAle tu vijJeya-miti kaizcinigadyate // 247 // caMdrasvara cAlatAM sanmukha ubhA rahI prazna kare, te putrIne janma, sUryasvara hoya te putra janma, ane suSuNNA nADi heya te napuMsakane janma jANa; ema koI AcArya kahe che. 247, Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlatI nADIne rokavAne ane bIjIne calAvavAne upAya. 283 maMDaLathI maMDaLAMtara jatA pavanane jANavAne upAya. yadA na jJAyate samyak pavanaH saMcarannapi / pItazvetAruNazyAmai-nizcetavyAH sabiMdubhiH // 248 // eka maMDaLathI maMDaLAMtaramAM jatA puraMdarAdi pavana jyAre sArI rIte jANI na zakAya, tyAre tene pILA, gheLA, lAla, ane kALA (lIlA) biMduo vaDe nizcaya kara. 248. biMdu jevAne upAya. aMguSThAbhyAM zrutImadhyAM-gulIbhyAM nAsikApuTe / aMtyopAMtyAMgulIbhizca pidhAya vadanAMbujaM // 249 // koNAvakSNonipIDayAghAM-gulIbhyAM zvAsarodhataH / yathAvaNe nirIkSeta biMdumavyagramAnasaH // 250 // yugmam be aMguThAMthI be kAnanAM chIdra dabAvavAM madhya AMgaLIothI nAsikAnAM chIdro dabAvavAM. anAmikA ane kaniSThA AMgaLIothI mukha dabAvavuM ane tarjanI AMgaLIothI AMkhanA khuNA dabAvI, zvAsozvAsane rokI rAkhI, zAMta cittathI bhrakuTImAM je varNanA biMduo dekhAya te jovAM. 249-250. biMdunA jJAnathI pavanane nirNaya. pItena biMdunA bhaumaM sitena varuNaM punaH / kRSNena pavanaM vidyA-daruNena hutAzanam // 251 // je pILuM biMdu dekhAya, te puraMdara vAyu, ghoLuM biMdu dekhAya te varUNa vAyu, kRSNa (lIluM.) biMdu dekhAya, te pavana nAmane vAyu ane lAla biMdu dekhAya te agni nAmane vAyu che ema jANavuM. 51. cAlatI nADIne rokavAno ane bIjIne calAvavAnA upAya, nirurussed vahantIM yAM vAmAM vA dakSiNAmaya / tadaMgaM pIDayetsadyo yathA nADItarA bahet // 252 // Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prakAza. vahana thatI DAmI athavA jamaNI nArDine rokavAnI icchA hoya te (beThAM agara sutAM) te taraphanAM paDakhAMne dukhAvavuM te tatkALa khIjI nADi cAlatI thaze. ( ane te khaMdha thaze.) 252. agre vAmavibhAge hi zazikSetraM pracakSate / 284 pRSThe dakSiNabhAge tu ravikSetra manISiNaH / / 253 // vidvAna purUSo, zarIranA DAkhA mAgamAM AgaLa cadranuM kSetra kahe che ane zarIranA jamaNA vibhAgamAM pAchaLa sUryanuM kSetra che, khebha uDe che. 253. lAbhAlAbhau sukhaM duHkhaM jIvataM maraNaM tathA / vidanti viralAH samyag vAyusaMcAravedinaH // 254 // sArI rIte vAyunA saMcArane jANavAvALA viralA purUSAja, lAbha, asAla, sukha, du:kha, bhakti bhane bharane lagI zaDe che. 254 akhilaM vAyujanmedaM sAmarthyaM tasya jAyate / kartu nADivizuddhiM yaH samyagra jAnAtyamUDhadhIH || 155 / / je tikSaNa buddhivALA sArI rIte nAhinI vizuddhi karavAnu jANe che, tene vAyuthI peDhA thatuM sarva sAmarthya prApta thAya che. 255. nADi zeAdhana karavAnI rIta. nAbhyajakarNikArUDhaM kalAbiMdupavitritaM / rephAkAMta sphuradabhAsaM hakAraM yariciMtayet / / 256 / / taM tatazca taDidvegaM sphuliMgAciH zatAMcitam / recayetsUryamArgeNa prApayecca nabhastalam // 257 / / amRtaiH plAvayantaM ta-matratArya zanaistataH / candrAbhaM candramArgeNa nAbhipadme nivezayet / / 258 / / niSkramaM ca pravezaM ca yathAmArgemanAratam / kurvannevaM mahAbhyAsa nADizuddhimavApnuyAt // 259 // catubhiH kalApakam nAbhikamaLanI kaNikAmAM ArUDha thaelA kalA ( - ) ane khiMdu ( ) thI pavitra, rezthI hamAyesA, prAzavANI - 3-4Arane ciMtAve. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka nADimAM rahetAM vAyunuM kALamAna. 285 (OM) tyAra pachI vIjaLI sarakhA vegavALA ane seMkaDe game azcinA kaNiyA, tathA javAlAe yukta, haiM ne sUrya nADIne mArge recaka karI, (bAhAra kADhI) AkAzamAM uce prApta kare, (ema kalpanA karavI). yachI AkAzamAM amRtathI bhIMjAvI, haLave haLave nIce utArI, caMdra sarakhA ujavaLa ane zAMta chuM ne caMdra nADine mArge praveza karAvI nAbhikamaLamAM sthApana kare. A pramANe niraMtara praveza ane niSkramaNa batAvela mAge karatAM, mahA abhyAsI purUSa nADizuddhi pAme che. 256, 257, 258, 259. nADi vizuddhithI thatuM phaLa. nADizuddhAviti prAjJaH saMpannAbhyAsakauzalaH / svecchayA ghaTayed vAyu puTayostatkSaNAdapi // 260 // vicakSaNa purUSe, nADizuddhi karavAnA abhyAsamAM kuzaLatA meLavI, pitAnI IcchAnusAre, vAyune tatkALa eka bIjA nasakerAmAM (nADImAM) ke (tavamAM) adalabadala karI zake che. (joDI zake che.) 260. eka nADimAM rahetA vAyunuM kALamAna. dve eva ghaTike sArdhe ekasyAmavatiSThate / tAmutsRjyAparAM nADi-madhitiSThati mAruta // 261 // eka nADinI aMdara aDhI ghaDI sudhI vAyuvahana thAya che; pachI te nADine mUkI bIja nADimAM vAyu Ave che. (ema vArA pharatI badalAyA kare che). 261 SaT zatAbhyadhikAnyAhuH sahastrANyekaviMzatim / ahorAtre nari svasthe prANavAyogamAgamam / / 262 // nizcaMta ane nirogI purUSamAM, eka ahe rAtrie ekaviza hajAra ane chaze prANavAyunuM (zvAsozvAsanuM) javuM AvavuM thAya che. mugdhadhIryaH samIrasya saMkrAMtimapi vetti n| .. tattvanirNayavArtA sa kathaM kartuM pravartate // 263 // je mugdha buddhivALe mANasa vAyunA saMkramaNane (eka nADimAMthI Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 paMcama prakAza. bIja nADimAM javAnA upAyane) paNa nathI jANatuM te, (AgaLa batAvavAmAM AvelA puraMdarAri) tane nirNaya karavAne kevI rIte pravRtti karI zake? arthAt naja karI zake mATe vAyunA saMkramaNAdi jANavA mATe prathama tatvane abhyAsa kara. 263. vivecana-kALajJAna, pavanajJAna ane tatvajJAnanA saMbaMdhamAM AcAryazrIe ghaNuM batAvyuM che. A kAlajJAnAdi batAvavAne hetu zuM haze? e svAbhAvika ja prazna utpanna thaI zake che. tene uttara ema samajAya che ke, kALajJAna batAvI ane jAgRta karavAne che. AyuSya najIkamAM pUrNa thatuM jaNAtAM AtmasAdhanamAM vizeSa praya tna karavA preravAne che. jue ke, AtmArthei jJAnI purUSe te nira tara jAgRtaja hoya che, chatAM keIregAdi kAraNathI pramAdamAM hoya, te temane jAgRti meLavavAnuM kAraNa eka kALajJAna che. temaja sAmAnya sthitivALA manuSya paNa AyuSya najIka pUrNa thatuM jANI paralokanuM hita karavA mATe AtmasAdhanamAM jAgRta thAya che, te mATe kALajJAna batAvavAmAM AvyuM che. temaja pavanAdi sAdhanathI zarIra niregatA thavA kahevAnuM kAraNa bhegIone yegya sAdhanamAM vidana na Ave gane pravAha akhaMDa lAMbA kALa cAlyA kare ane karmane kSaya karI Atmapada meLave, A mATeja pavana sAdhanA batAvI che. tatva batAvavAne hetu e che ke kaI paNa dhArmika yA saM yamane anukULa vyavahArika kArya prAraMbha karatAM te kAryane prayAsa nirarthaka na jAya, athavA saralatAthI siddha thAya te che. kemake kArya siddha thaze ke nahi thAya te jJAna, tattva siddha thayAthI thaI zake che. Ama kALajJAna, pavanasAdhana ane tatvajJAna vigere batAvavAne hetu AcAryazrIne che, mATe sAdhake vAMcI samajIne A jJAnene dure paga na karatAM tene sadupayoga karavo joIe e bhUlI javuM na joIe. pavana sAdhanA karavAthI bIjAnA zarIramAM paNa yogIe praveza karI zake che. paNa teoe krame vedha karavAnI vidhi prathama siddha karavI joIe teja batAve che. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ve pAnI vidhi. vedha karavAnI vidhi. pUritaM pUrakeNAdho-mukha hRtpadmamunmiSet / Urdhvazroto bhavettacca kuMbhakena prabodhitam / / 264 / / AkSipya recakeNAtha karSedvAyuM hRdaMbujAt / UrdhvazrotaH pathagraMthi bhittvA brahmapuraM nayet // 265 // brahmaraMdhrAniSkramayya yogI-kRtakutUhalaH / samAdhito'rkatUleSu vedhaM kuryAcchanaiH zanaiH // 266 // muhustatra kRtAbhyAso mAlatImukulAdiSu / sthiralakSyatayA vedhaM sadA kuryAdataMdritaH // 267 / / dRDhAbhyAsastataH kuryAd vedhaM vrunnvaayunaa| karpUrAgurukuSThAdi gaMdhadravyeSusarvataH // 268 // eteSu labdhalakSo'tha vAyusaMyojane paTuH / pakSikAyeSu mUkSmeSu vidadhyAvadhamudyataH // 269 // pataMgabhaMgakAyeSu jAtAbhyAso mRgeSvapi / ananyamAnaso dhIraH saMcareDijiteMdriyaH // 270 // narA'zvakarikAyeSu pravizaniHsaraniti / kurvIta saMkramaM pusto-palarUpeSvapi kramAt // 271 // aSTabhiH kulakam // puraka kriyAo karI vAyune aMdara pUratAM hRdayakamaLanuM mukha nIcuM Ave che, ane saMkocAya che. teja hadayakamaLa kuMbhaka karavA . vaDe vikasvara thaI, urvazrota (uMcA mukhavALuM) thAya che. (mATe prathama kuMbhaka kare) pachI hadayakamaLanA vAyune recaka karavA vaDe halAvI (A recaka bahAra kara nahIM paNa kuMbhakanA baMdhanathI aMdara chuTa kare) hadayakamaLamAMthI uMca) kheMca. te vAyune urdhvazrota prerI, rastAmAM durbhedya graMthIne bhedIne brahmaraMdhamAM laI ja, (tyAM samAdhI thaI zake che.) kutuhala jovAnI ke karavAnI IcchAthI gIoe te pavanane brahmaraMdhathI bahAra kADhI, samatAthI AkaDAnA tala viSe haLave haLave vedha kare, (pavanane arkatala upara mUka) vAraMvAra tenA upara te abhyAsa karI eTale brahama Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 paMcama prakAza. raMdhamAM laI jaze ane pAcho tyAM lAva. pachI jAI, caMbelI. AdinA puruSonuM lakSa sthira rAkhI upAyoganI jAgRtipUrvaka vedha kare. ema tyAM paNa javuM AvavuM kare karI daDha abhyAsa thavA pachI jyAre varUNamaMDaLamAM vAyu cAlatuM hoya tyAre kapura, agurU, ane kuSTa pramukha sugaMdhI dravyane viSe vedha kare. e sarvamAM vijaya meLavI upara jaNAvela sarvamAM vagara parizrame vAyune jeDavAmAM pravINa thaI, sUkSama (nAnA) pakSIonA zarIramAM vedha karavAne udyama karavo. pataMga ane bhramarAdinA zarIramAM abhyAsa karI mRgAdikane viSe paNa abhyAsa karavA pravartavuM. pachI ekAgracitta, dhIra ane jIteMdriya thaI manuSya, ghoDA ane hAthI pramukhanA zarIramAM vedha kare. temAM praveza ane nirgamana karatAM anukrame pASANanI putalI, devanI pratimAdimAM saMkrama (praveza) kare. 264-271 evaM parAsudeheSu pravizedvAmanAsayA / jIvadehapravezastu nocyate pApazaMkayA // 272 // A pramANe maraNa pAmelA jInA zarIra viSe DAbI nAsikAthI praveza karejIvatA manuSyanA zarIramAM praveza karavAnuM pApanA bhayathI ame kahetA nathI. 272. jIvatA manuSyanA zarIramAM praveza karavAnuM pApanA kAraNathI nathI batAvatA, tathApi sthAna zUnya na rahe te viSaya adhuro na rahe) mATe dizA mAtra batAve che. anyanA zarIramAM praveza karavAnI vidhi brahmaraMdhreNa nirgatya pravizyApAnavartmanA / zritvAnAbhyaMbujaM yAyAt hRdaMbhojaM suSumNayA // 273 / / tatra tatmANasaMcAraM niruMdhyAnnijavAyunA / yAvadehAttato dehI gataceSTo viniH patet / / 274 / / tena dehe vinirmukte prAdurbhateMdriyakriyaH / varteta sarvakAryeSu svadeha iva yogavit // 275 / / dinArgha vA dina ceti krIDetparapure sudhIH / anena vidhinAbhUyaH pavizedAtmanaH puraM / / 276 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 parakAyA pravezanuM phaLa brahmAraMdhrathI nIkaLI ane parakAyamAM apAna (gudA) mAgathI praveza kare. tyAM jaI nAbhikamaLane Azraya laI, suSaSNA nADIe thaI hRdaya kamaLamAM javuM, tyAM jaI pitAnA vAyue karI tenA prANanA pracArane reka, te vAyu tyAM sudhI zeka ke te dehI, dehathI ceSTA rahita thaI nIce paDI jAya. aMtamuhUrtamAM te dehathI vimukta thatAM, pitA taraphathI IdriyenI kriyA pragaTa thaye chate, yogane jANakAra pitAnA dehanI mAphaka te dehathI sarvathI sarva kriyAmAM pravRtti kare. ara divasa, yA eka divasa, para zarIramAM krIDA karI buddhimAna pAcho Aja vidhie pitAnA zarIramAM praveza kare. 273, thI ra76, parakAyA pravezanuM phaLa. krameNaivaM parapura prveshaabhyaasshktitH| vimukta iva nirlepaH svecchayA saMcaretsudhIH // 277 // A pramANe abhyAsa krame bIjAnA zarIramAM praveza karavAnI zakti utpanna thavAthI, mukta thayelAnI mAphaka nirlepa rahI, IcchAnusAra buddhimAna vicarI zake. ra77, iptizrI AcArya hemacaMdraviracite zrIyogazAstre munikezara. vijayagaNikRtabAlAvabodhe paMcamaH prakAzaH // che atha paTaH prariAH kArakhya che parakAya praveza, te pAramArthika nathI. ihacAyaMparapura pravezazcitramAtrakRt / sidhyenna vA prayAsena kAlena mahatApi hi // 1 // ahIM je bIjAnA zarIramAM praveza karavApaNuM batAvyuM te eka kevaLa Azcarya kare teTaluM ja che. (paNa temAM paramArtha kAMI nathI) temaja, te ghaNe kALe paNa, ane ghaNe prayAse siddha thAya ke na paNa thAya. (mATe mukta thavAne icchanArA mumukSuoe tene mATe prayAsamAM na utaravuM. 1. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 puSTa, prakAza, parakAya praveza, te pAramArthika kema nathI? jitvApi pavanaM nAnAkaraNaiH klezakAraNaiH / nADIpacAramAyataM vidhAyApi vapurgatam // 2 // azraddheyaM parapure sAdhayitvApi saMkramam / / vijJAnaikaprasaktasya mokSamArgona sidhyati // 3 // nAnA prakAranA kalezanA kAraNarUpa AsanAdike karI pavanane jItIne ane zarIranI aMdara rahela nADInA pracArane pitAne svAdhina karIne, tathA bIjAone mAnavAmAM na Ave tevuM anyanA zarIramAM praveza karavAnuM siddha karIne, paNa AvAM (parakAyA pravezAdi) vijJAnamAM asakta thaelA manuSyane mokSamArga siddha thatuM nathI.2 3. siddhi mATe prANAyAmanI jarUra nathI. tannAmoti mamaHsvAsthyaM prANAyAmaiH kadarthitam / prANasyAyamane pIDA tasyAM syAcittaviplavaH // 4 // pUraNe kuMbhane caiva recane ca parizramaH / cittasaMklezakaraNAn mukteH pratyUhakAraNam // 5 // prANAyAme karI kadarthanA pAmeluM mana, svasthatA pAmatuM nathI, kemake prANane nigraha karatAM zarIrane pIDA thAya che, ane zarIrane pIDA thavAthI manamAM capaLatA thAya che. pUraka, kuMbhaka recaka karavAmAM parizrama paDe che. parizrama karavAthI manamAM saMkaleza (kheda) thAya che ane mananI saMkalezita sthiti e mekSa mArganuM eka kharekhara vidhra che. 4-5. ahIM ziSya zaMkA kare che ke, prANAyAmathI zarIrane pIDA ane mananI caMcaLatA thAya che, te e bIje karyo mArga che, ke jemAM zarIrane pIDA na thAya ane mananI caMcaLatA zAMta pAme? AcArya zrI uttara Ape che ke te mArga pratyAhAra che. teja batAve che. 6, pratyAhAra, iMdriyaiH samamAkRSya viSayebhyaH prazAMtadhIH / dharmadhyAnakRte pazcAn manaH kurvIta nizcalam // 6 // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chetyAhAra. zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparza e pAMce viSayamAMthI iDhiye sAthe manane paNa barAbara kheMcI laI atyaMta zAMta buddhivALe dharmadhyAna karavA mATe manane nizcala karI rAkhavuM. vivecana-zabda, rUpa, gaMdha, ane sparza, e pAMca viSayamAMthI manane kADhI letAM buddhi zAMta thaI rahe che, ane e pAMce viSaye saMbaMdhe manamAM AvatA vicAromAMthI mane mokaLuM karatAM buddhi atyaMta zAMta thaI rahe che. enuM ja nAma prazAnta buddhivALA thavuM. mATe prathama bAhya viSamAMthI ane pachI aMtaramAM AvatA e viSaya saMbaMdhI manane chUTuM pADI atyaMta zAMta buddhivALA thaIe teja mana nizcala thAya che ane evA nizcala mana vaDeja dharmadhyAna yathArtha karAya che, mATe ApaNe AMtara bahAra pratyAhAra kema kare, te prathama jANuM pachI kriyAmAM mUkavuM joIe. 1 zabda nAmanA viSayamAMthI zrotra Idriya ane manane kheMcI levAne upAya. zabda be prakAranA che. eka susvaravALA ane bIjA duHsvaravALA. susvaravALA zabda ke du:svaravALA zabdo manobeMdriya eTale kaNe driyamAM hoya teja te saMbhaLAya che. A vAtane sai keIne anubhava have thaI gayA che ke ApaNuM mana jyAre bIjI kaI bAbatamAM rekAyuM hoya ane pAse game te vAta thatI hoya ane ApaNA kAna ughADA hoya te paNa ApaNe sAMbhaLatA nathI. temaja ApaNI AMkha ughADI hoya te paNa ApaNe jatA nathI) mATe mana je zrotraMdriya tarapha vaLatuM na hoya te zabda saMbhaLAte nathI e vAta te nizcaya che. ATalA mATe prazAnta buddhi karI dharmadhyAnanA abhilASIoe prathama te zrotraMdriya tarapha susvara ke duHsvara na Ave eTalA mATe kAnamAM pumaDAM rAkhavAM, eTale mana zabda sAMbhaLavA tarapha vaLatuM aTakI kaMIka zAnta thaze. have je te chatAM zabda sAMbhaLavAnA aMdara vicAra kare te tene DIvAra hakama karyA kare ke sAMbhaLa mana ! hamaNAM tAre dharmadhyAna karavAnA kAryamAM rokAvAnuM che. mATe zabda sAMbhaLavAnA vicAre tAre aMdara paNa na karavA. te chatA golA ke labADa mANasonI peThe vicAra karyA kare te tene haDaselI dUra karavAmAM thoDA vakhata rokAvuM. Ama karatAM karNapriya ke zrotraMdriyamAMthI mana jatuM aTakAze, eTale mana nizcala thaI, aharniza pravata Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTa prakAza. mananI azAntine eka paMcamAMza jItAI jaI keTalIka apUrva zAnti anubhavAze. A prakAre bahArathI AvatA madhura svaravALA zabda ke kaThora uccAravALA zabda tarapha-kaNendriya tarapha jatuM mana aTakavAthI te zAnta thaze. prazAnta karavAne ke zlekamAM lakhela nizcala mana karavAne evA zabdathI vadhI aMtaramAM AvatA vicArane paNa upara pramANe aTakAvavA joIe. 2. rUpanA nAmanA viSayamAMthI cakSuIdriya ane manane AkarSavAne upAya. keI viSaya surUpa ke suMdara hoya che, koI kurUpa ke beDoLa hoya che. A manojJa ane aLakhAmaNuM rUpa tarapha cakSuidriyane dUra karavAne cakSuone pratyAhAra karatI vakhate baMdha karavI, eTale bahA2nAM tamAma padArtha dekhAtA baMdha thaze. ATaluM karyAthI bahAranA dazya padArthamAM bhaTakatI AMkha aTakI, eTaluM ja nahi paNa mana paNa keTaleka aMze aTakaze; paraMtu aMtaramAM je padArtha AMkha ughADI hoya tyAre dekhAya, evA padArtho saMbaMdhI jyAM sudhI vicAro Ave tyAM sudhI mana nizcala nahIM thAya ane e mana nizcala nahIM thAya tyAM sudhI te dharma dhyAnane mATe yevya paNa nahi thayuM, mATe AMkha mIcyAM pachI dazya padArtha saMbaMdhI vicAro Ave te paNa dUra karavAne hukama kare. te chatAM tevA vicAra Ave te punaH punaH prayatna karavo. ema atyaMta zAMta thavAthI manane nizcala karI zakAze. 3. gaMdha nAmanA viSayamAMthI ghANaMdriya ane manane kheMcI levAno upAya. gaMdha paNa be prakAranA che. surabhi ane durabhi, athavA sugaMdha ane durgadha. - jema kAnane pumaDAthI ane akhane pipacAthI badha karI bahAranA zabda ane rUpane aTakAvAya che, tema nAkane sugaMdha durgadhathI aTakAvavuM mUkela che mATe pratyAhAra karatI veLA koI evuM sthAna pasaMda karavuM ke jyAM vizeSa karI sugaMdha durgadha na Ave. Ama karavAthI nAsikA iMdriya tarapha mana jatuM aTakaze. paraMtu dharma dhyAna rogya evuM nizcala mana karavAne mATe sugaMdhI durgadhI padArthanA vicArone paNa upara pramANe aTakAvavA, eja prazAMta buddhivALA zabyunuM kArya che. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyAhAra siddha thayA pachI dhAraNA karavI. 4. rasa nAmanA viSayamAMthI jIvA Idriyane ane manane dUra karavAne upAya; rasa mIThe ane kaDave be prakAranuM che. eTalA mATe pratyAhAra veLA mukha paNa baMdha rAkhavuM, ane manamAM khAvA pIvA vagere svAdanA viSayanuM smaraNa thaI Ave che te viSane paNa mana. mAMthI rUkhasada ApavA haDaselA mAravA, eTale dharmadhyAna gya nizcala mana thaze. 5. sparza nAmanA viSayamAMthI tvacAIdriya ane manane kheMcI levAne upAya. sparza ATha prakAranA che. haLave, bhAre, TADha, une, lakhe, cepa, suMvALe ane khaDabacaDe. sparza Idriya tarapha jatA manane rekavA mATe kaI TADha taDake bahu na hoya evuM sthAna pratyAhAra karatI veLA zodhavuM. AthI mana spazedriya tarapha nahi vadhe; paraMtu zlekamAM kahyuM tema nizcala karavA sparzendriyanA viSayane manamAMthI paNa vicAra upara pramANe dUra kare. Ama pAMca iMdriyane bahArathI rekavAthI bAhyaviSayothI thatI azAnti aTake ane AMtara te viSaya saMbaMdhI AvatA vicArane prazAnta buddhivALA pote thaI manane nizcala karI zakaze. eTale dharmadhyAna mATe te cagya thaI raheze. vaLI pratyAtrikriyALa viSe sadgati prathama bAhya ane pachI AMtaraIdrine viSamAMthI kheMcI levI eja khare pratyAhAra kahevAya che. pratyAhAra siddha thayA pachI dhAraNa karavI. (dhArA) : nAbhihRdayanAsAgra bhAlabhUtAludRSTayaH / mukhaM karNoM zirazceti dhyAnasthAnAnyakIrtayan // 7 // nAbhi, hRdaya, nAsikAne agrabhAga, kapALa, bhrakuTI tALavuM, netra, mukha, kAna, ane mastaka e dhyAna karavA mATe dhAraNa karavAnA sthAne kahelAM che. 7. A sarva sthAnakomAMthI kaI paNa sthAne cittane lagADI, sthApana karI vadhAre vakhata sudhI jAgutipUrvaka jatAM tyAM citta zAMta Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 14 prakAza. thaI jAya che, ane teve kAI paNa ThekANe lakSa rAkhI cittane TherAvavuM te dhAraNA kahevAya che. **-- dhAraNAnuM la. erries kutrApi sthAne sthApayato manaH ! utpate svasaMvitte bahavaH pratyayAH kila // 8 // upara khatAvela sthaLAmAMthI keAI paNa eka ThekANe manane lAMkhe vakhata sthApana karavAthI nizce svasa Mvedana thAya (pratIti thAya) tevA aneka pratyayA (pratItiyA) utpanna thAya che. 8. pUrve karI AvyA te jIvita, maraNa, jaya, parAjaya, lAbhAlAbha vigere nimitta tathA bIjA paNa rUpa rasAdika jJAnanA pratyA thaI Ave che. vivecana--dhAraNA, iMdriyAne ane manane viSayAmAMthI kADhayA pachI thAya che. pAMca IMdriyAthI je kAMI sa`bhaLAya che, jovAya che, sudhAya che. cakhAya che, ane sparzAya che, te samAMthI manane kADhI, viSayA vimukha mana rahyuM, te manane nAkanA agrabhAgapara, kapAlapara, bhrakuTIpara, tAlumAM, netramAM, mukhamAM, kamAM, mastakapara sthApana karatAM eka paNa I MdriyagAcara vicAra e traNa miniTa pachI Avaze nahi. ATaluM ja nahiM, paraMtu je kai pUrve nahi anubhaveluM keTaluM ka pratyakSa thavA lAgaze. kAI veLA divyagaMdha, divyarUpa, divyapa, divyarasa ke divyasvara jevuM lAgaze, paraMtu tene paNa iMdriyAnA sUkSma viSayA gaNI manamAMthI haDaselI kADhatAM, manamAM koI apUrva zAMti anubhavAze. AvuM bAhya AMtara viSaya tyAgavALuM mana teja dhAraNAne ceAgya thayelu' kahevAya. ane jyAre pUrva kahelA nAsikAgrabhAga vagere para sthApana karatAM sthira nirmaLa thaI jenuM jenuM dhyAna karavuM haze, tenuM tenuM dhyAna yathArtha thai zakaze, te te svarUpe pratyakSa thaze, eTaluM ja nahi paNa AtmasvarUpanI paNa sanmukha thai apUrva AnaMda Apaze. dhAraNAnA eka artha evo che ke tene keI dezamAM bAMdhavuM, te upara pramANe bAhyAMtara viSayAmAMthI pratyAhAra thatAM sahaja dhAraNA thaI zake che. // iti zrI AcArya hemacaMdraviraciteyogazAstre munizrI kezaravijaya gaNikRta bAlAvabodhe SaSThaH prakAzaH // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // saptamaH prakAzaH prArabhyate // // dhyaan.|| dhyAna karavAne kama batAve che. dhyAnaM vidhitsA jJeyaM ca dhyAtA dhyeyaM tathA phalam / sidhyaMti nahi sAmagrI vinA kAryANi kahiMcit // 1 // dhyAna karavAnI IcchAvALA manuSyae, dhyAna karanAramAM kevI yogyatA hovI joIe? jenuM dhyAna karavuM che te dhyeya kevuM hovuM joIe? ane dhyAna karavAthI phaLa zuM thAya? A traNe dhyAtA, dhyeya, ane phaLanuM svarUpa jANavuM joIe. kemake saMpUrNa sAmagrI meLavyA sivAya koI paNa vakhata kAryo siddha thatAM nathI. (mATe AcAryazrI prathama cha zloko vaDe dhyAna karanAranuM lakSaNa batAve che.) dhyAna 12nAranai aal. amuMcana pANanAzepi saMyamaikadhurINatAM / paramapyA'tmavatpazyan svasvarUpA'paricyutaH // 2 // upatApamasaMpAptaH zItavAtAtapAdibhiH / pipAsuramarIkAri yogAmRtarasAyanaM // 3 // rAgAdimiranAkrAMta krodhAdimirakSitaM / AtmArAmaM manaH kurvan nirlepaH sarvakarmasu // 4 // virataH kAmabhogebhyaH svazarIrepi ni:spRhaH / saMvegahRdanirmagnaH sarvatra samatAM zrayan // 5 // nareMdre vA daridre vA tulyakalyANakAmanaH / amAtrakaruNApAtraM bhavasaukhyaparAGmukhaH // 6 // sumeruriva niSkaMpaH zazIvAnaMdadAyakaH / samIra iva niHsaMgaH sudhiirdhyaat| prazazyate // 7 // paimi kulakam // prANene nAza thAya te paNa cAritramAM agresarapaNuM na mUkanAra, bIjA jIvone paNa pitAnI mAphaka jenAra, samiti, gupti Adi Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * Mr. . saptama prakAza. pitAnA svarUpathI pAchA na paDanAra, TADha, tApa ane vAyarA pramukhathI kheda na pAmanAra, ajarAmara karanAra ega rUpi amRta rasAyaNa pIvAne Icchaka, rAga dveSAdikathI nahi dabAela, krodha, mAna, mAyA ane lebhAdithI dUSita nahi thayela, sarva kAryamAM nirlepa ane A tmabhAvamAM ramaNa karanAra, (manane rAkhanAra) kAma bhegathI virakta pitAnA zarIra upara paNa nispRhatA rAkhanAra, saMvegarUpa drahamAM magna thayela, zatru ane mitra, suvarNa ane paththara, niMdA ane stuti vigere sarva jagyAe samabhAva rAkhanAra, rAjA hoya ke rAMka hoya te beunA tulya kalyANane Icchaka, sarva jIvo upara karUNA karanAra, saMsAranAM sukhothI parAmukha merUparvatanI mAphika (upasarga parisahAdikathI) aDola, caMdramAnI mAphaka AnaMdadAyaka ane vAyunI mAphaka niHsaMga, (apratibaddha) AvI sthitivALe buddhimAnuM dhyAtA, dhyAna karavAne lAyaka che. 2, 3, 4, 5, 6, 7. - yeyanuM svarUpa. piMDasthaM ca padasthaM ca rUpasthaM rUpavarjitam / caturdhA dhyeyamAmnAtaM dhyAnasyA'laMbanaM budhaiH // 8 // piMDa, padastha, rUpa, ane rUpAtIta. A cAra prakAranuM dhyAnanA avalaMbana rUpa dhyeya, jJAnI purUSoe mAneluM (kaheluM) che. 8. piMDastha dhayeyane dhAraNunA bhedathI batAve che. pArthivI syAdathAneyI mArutI vAruNI tthaa| tattvabhUH paMcamI ceti piMDasthe paMca dhAraNAH // 9 // piMDastha theyamAM pAthavI, AgneyI, mArUti, vArUNI ane tatvabhU A pAMca dhAraNAo (karavAnI) che. 9. traNa TvekathI pArthivI dhAraNa ane tenuM dhyAna karavAnuM batAve che. pAthivI dhAraNa. tiryag lokasamaM dhyAyet kSIrAbdhi tatra cAMbujaM / .sahastrapatraM svarNAbhaM jaMbudvIpasamaM smaret // 10 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 AnecI dhAraNA. tatkesaratateraMtaH sphurapiMgaprabhAMcitAm / svarNAcalapramANAM ca karNikAM pariciMtayet // 11 // zvetasiMhAsanA''sInaM karmanirmUlanodhataM / AtmAnaM ciMtayettatra pArthivIdhAraNetyasau // 12 // tribhirvizeSakaM. ApaNe je pRthvInI sapATI upara rahyA chIe, te tirtho leka kahevAya che ane te ekarAja pramANa (mApa vizeSa) lAMbe paheLe che. teTalo lAMbe pahebe eka kSIra samudrane (dudha jevA pANIthI bharelA samudrane) ciMtavavo. te samudranI aMdara jabudvIpanI mAphaka eka lAkha ejananA vistAravALuM ane eka hajAra pAMkhaDIovALu kamaLa ciMtavavuM. te kamaLanA madhyamAM kesarAo che tenI aMdara, dedIpyamAna pILI prabhAvavALI ane merU parvate jeTalI pramANavALI kaNikA che ema ciMtavavuM. te kaNikA upara eka ujavaLa siMhAsana che, tenA upara besI karmone mULathI ukheDI nAkhavAne prayatna karatA pitAne ciMtavavo te pArthivI dhAraNa kahevAya che. 10,11,12. AneyI dhAraNu. viciMtayettathA nAbhau kamalaM SoDazacchadam / karNikAyAM mahAmaMtraM pratipatraM svarAvalIm // 13 // rephabiMdukalAkrAMtaM mahAmaMtre yadakSaraM / tasya rephAdviniryAtIM zanaidhUmazikhAM smaret // 14 // sphuliMgasaMtatiM dhyAyet ccAlAmAlAmanaMtaraM / tato jvAlAkalApena dahetpanaM hRdi sthitaM // 15 // tadaSTakarmAnirmANa-maSTapatramadhomukham / dahatyeva mahAmaMtra--dhyAnotthaH prabalAnalaH // 16! / tato dehAd bahiAyet tryasaM vahipuraM jvalan / lAMchitaM svastikenAMte vahibIjasamanvitaM // 17 // dehaM padmaM ca maMtrArci-raMtarbahipuraM bahiH / kRtvA'zu bhasmasAcchAmyet syAdAgneyIti dhAraNA // 18 // temaja nAbhinI aMdara seLa pAMkhaDIvALuM kamaLa ciMtavavuM. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 saptama prakAza, te kamalanI kaNikAmAM mahAmaMtra (ba) sthApana karavo. ane te kamaLanAM dareka patromAM anukrame, sa, 4, 5, 6, 3, 3, , 8, sTra 4, 5, , zo, bI, baM, 3, A saLa svare sthApavA, pachI hRdayamAM ATha pAMkhaDInuM kamala citavavuM, jJAnAvaraNiya 1, darzanAvaraNiya 2vedanIya 3, mehanIya 4, AyuSya pa, nAma karma 6, gAtra 7, aMtarAya 8, ATha karmo anukrame eka eka pAMkhaDImAM sthApana karavAM, ane te kamaLanuM mukha nIcuM rAkhavuM, (seLa pAMkhaDIvALA kamaLanA upara jANe adhara jhulatuM hoya tema nIcuM mukha te kamaLanuM rAkhavuM) pachI repha biMdu ane kaLA yukta mahAmaMtramAM je (IM) akSara che tenA rephamAMthI haLave haLave nIkaLatI dhUmADAnI zikhA ciMtavavI. pachI temAMthI agninA kaNiA o nikaLatA ciMtavavA ane pachI aneka javALAo nIkaLatI ciMtavavI. te javALAonA samUhathI hRdayanI aMdara raheluM (ATha karmothI baneluM ATha pAMkhaDIvALuM) kamaLa bALavuM ane te mahAmaMtra (bae)nA dhyAnathI utpanna thayela prabaLa agni avazya te karmavALA kamaLane bALI nAkhe che ema ciMtavavuM. pachI zarIranI bahAra traNa khuNAvALe baLate agnine ja (pura-ke-kuMDa) sAthiAvaDe karI cinhita ane vanti bIja (2) rakAra sahita ciMtavavo. pachI zarIranI aMdara mahAmaMtranA dhyAnathI utpanna thaelI agninI javALA ane bahAranA vantipuranI javALA, e beu vaDe karI deha ane ATha karmanuM baneluM kamaLa te beune bALIne tatkALa bhasmasAta karI (rAkha karI) zAMta thavuM tene AgneyI dhAraNuM kahe che. 13 thI 18. vAyavI dhAraNa. tatatribhuvanA''bhogaM pUrayaMtaM samIraNam / cAlayataM girInabdhIna kSobhayaMtaM viciMtayet // 19 // tacca bhasmarajastena zIdhramuddhRya vaayunaa| dRDhAbhyAsaH prazAMti ta-mAnayediti mArutI // 20 // pacho traNa bhuvananA vistArane pUrI detA, parvatene calAyamAna karatA, ane samudrane kSobha pamADatA, pracaMDa vAyune ciMtavavo, ane pUrve zarIra tathA kamaLane bALIne, je rAkha karavAmAM AvI Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattva sUdhAraNA. 9 che tene A vAcuvaDe uDADI nAkhI dRDha abhyAse prabaLa dhAraNAe) karI te vAyarAne pAThe zAMta karavo. e mArUtI nAmanI trIjI dhAraNA jANavI. 19, 20. smaredvarSatsudhAsArai - dhanamAlAkulaM nama : / tato'rdhendusamAkrAMtaM maMDalaM vAruNAMkitam // 21 // nabhastalaM suSAMbhobhiH plAvayaMstatpuraM tataH / tadrajaH kAyasaMbhUtaM kSAlayediti vAruNI // 22 // amRta sarakhA varasAdane varasAvanAra, medhanI mALAethI (vAdaLAMthI) bharapura AkAzane smaravuM citavavu), pachI ardhacaMdrAkAra kalA biMdu sahita varUNa bIja (OM) ne smaravuM te varUgukhIjathI utpanna thayelA amRta sarakhA pANIthI AkAzane bharIne pUrve zarIrathI pedA thaela raja, je AkAzamAM uDADI hatI, te rajane te pANIthI dhoI nAkhavI. (pachI vArUNa maMDalane zAMta karavu) te vArUNI dhAraNA kahevAya. 21, 22. tattvabhradhAraNA. saptadhAtuvinAbhRtaM pUrNenduvizadadyutim / sarvajJakalpamAtmAnaM zuddhabuddhiH smarettata: // 23 // tataH siMhAsanArUDhaM sarvAtizayabhAsuraM / vidhvastAzeSakarmANaM kalyANamahimAnvitam ||24| svAMgagarbhe nirAkAraM saMsmarediti tattvabhUH / sAbhyAsa iti piMDasthe yogI zivasukhaM bhajet // 25 // * cAra dhAraNA karavA pachI zuddha buddhivALA yAgIe sAta dhAtu vinAnA, pUrNacaMdranI mAphaka nirmala kAMtivALA ane sarvAMg2a sarakhA potAnA AtmAne smaravo (ciMtavavo). pachI sihAsana upara ArUDha thayelA sarva atizayAthI suzobhita, sa karmInA nAza karanArA ane Uttama mahimAvALA, peAtAnA zarIranI a Mdara rahelA, nirAkAra AtmAne smaravo. e tattvabhU nAmanI dhAraNA jANavI. A piMDastha dhyAnane sadA abhyAsa karanAra yAgI meAkSa sukha pAme che. 23, 24, 25. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 aSTama prakAza, piMDastha theyanuM mAhAsya. azrAMtamiti piMDasthe kRtAbhyAsasya yoginH| prabhavaMti na durvidyA maMtramaMDalazaktayaH // 26 // zAkinyaH kSudrayoginyaH pizAcAH pishitaashinH| trasyati tatkSaNAdeva tasya tejo'sahiSNavaH // 27 // duSTAH karaTinaH siMhAH zarabhAH pannagA api / jighAMsavo'pi tiSThati staMbhitA iva dUrataH // 28 // trimiviroSa . A pramANe niraMtara piMDastha dhyAnamAM abhyAsa karanAra yogIne duSTa vidyA (je ucATaNa, mAraNa, staMbhana, vizleSaNAdi) maMtra, maMDala, zakita vigere parAbhava karI zakatAM nathI. zAkinio, nIca gaNIo, pizAce ane mAMsa bhakSaNa karanArAo, te gInA tejane sahana nahi karI zakatAM tatkALa ja trAsa pAme che. temaja duSTa, hAthI, siMha, zarabha ane sarpo mAravAnI IcchAvALA paNa, staMbhAI gayelAnI mAphaka dUra ubhA rahe che. (A piMDastha dhyAnanuM sAmAnya phaLa che. vizeSa phaLa karmakSayathI utpanna thatuM mokSa che.) 26,27,28. iti zrI AcArya hemacaMdra viracite yogazAstre muni zrI kezara vijaya zani kRta vADhAvavadhe dattaka: prakAra ne madhyama : pravariAH prArabdhane che padastha dhayeya ane tenuM dhyAna. yatpadAni pavitrANi samAlaMbya vidhIyate / tatpadasthaM samAkhyAtaM dhyAnaM siddhAMtapAragaiH // 1 // pavitra (maMtrAlarAdi) padonuM avalaMbana laIne je dhyAna karavAmAM Ave che tene siddhAMtanA pAragAmi purUSoe padastha dhyAna kaheluM che. 1. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtRkAnA dhyAnanuM phaLa. 301 vaNu kSeke karI vizeSa batAve che. tatra SoDazapatrADhaye nAbhikaMdagatebuje / svaramAlAM yathApatraM bhramaMtI pariciMtayet // 2 // caturvizatipatraM ca hRdi pA sakarNikam / varNAnyathAkramaM tatra ciMtayetpaMcaviMzatim // 3 // vaktrAbje'STadale varNASTakamanyattataH smaret / saMsmaran mAtRkAmevaM syaachuutjnyaanpaargH|| 4 // nAsikaMdapara rahelA, seLa pAMkhaDIvALA prathama kamaLanA dareka patra para soLasvaranI paMkti (ma, IT, 6, 2, 3, 3, 4, , , , g, che, mo, gau, gaM, jha:) bhramaNa karatI ciMtavavI, hRdayamAM rahelA, vIsa pAkhaDIvALA karNikA sahita kamaLamAM, anukrame vyaMjana , , , , , , , , , jha, 2, 3, 4, Dha, Na, sa, za, 2, dha, , , , , ma, ya, ciMtavavA. temAM AdinA vIsa pAMkhaDIomAM, ane pacIsama (ma) kAra kaNikAmAM ciMtavavo. tathA ATha pAMkhaDIvALA mukha kamaLamAM (moDhAmAM ATha pAMkhaDIvALA) kamaLanI kalpanA karavI. temAM bIjA bAkInA ATha varSe 1, 2, 4, 5, rA, , R, i, maravA. A pramANe A mAtRkAne smaraNa karate-ciMtavate-tenuM dhyAna karate zrutajJAnane pAragAmi thAya. 2, 3, 4, mAtRkAnA dhyAnanuM phaLa. dhyAyato'nAdisaMsiddhAn varNAnetAnyathAvidhi / naSTAdiviSayajJAnaM dhyAturutpadyate kSaNAt // 5 // anAdi siddha A akArAdi varNonuM vidhipUrvaka pUrve batAvila traNe kamaLAmAM goThavIne ekAgratApUrvaka) dhyAna karatAM thoDA vakhatamAM dhyAna karavAvALAne naSTAdi saMbaMdhI (gayuM-AvyuM thayuM thavAnuM-thatuM jIvIta ane maraNAdi saMbaMdhI) jJAna utpana thAya che. 6. (prakAra tare karI bAra leke padamayI, maMtramayI devatAnuM sva. rUpa dhyAvAnuM kahe che. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1302 aSTama prakAza. padastha dhayAna prakArAMtare athavA nAbhikaMdAdhaH padmamaSTadalaM smaret / svarAlikesaraM ramyaM vargASTakayutairdalaiH // 6 // dalasaMdhiSu sarveSu siddhastutivirAjitaM / dalAgreSu samagreSu mAyApraNavapAvitaM // 7 // tasyAMtaraMtima varNamAdhavarNapuraskRtaM / / rephAkrAMtaM kalAviMduramyaM pAleyanirmalaM // 8 // arhamityakSaraM prANaprAMtasaMsparzi pAvanam / hUsvaM dIghe plutaM sUkSmamatisUkSma tataH paraM // 9 // graMthIn vidArayannAbhikaMThahRdghaTikAdikAn / susUkSmadhvaninA madhyamArgayAyi smarettataH // 10 // : atha tasyAMtarAtmAnaM plAvyamAnaM viciMtayet / biMdutaptakalAniyatkSIragaurAmatormibhiH // 11 // tataH sudhAsaraH mUtaSoDazAbjadalodare / AtmAnaM nyasya patreSu vidyAdevIzca SoDazaH // 12 // sphurat sphaTikagArakSaratkSIrAsitAmRtaiH / AbhirAplAvyamAnaM svaM ciraM citte viciMtayet // 13 // athAsya maMtrarAjasyAbhidheyaM parameSThinam / arhataM mUrddhani dhyAyet zuddhamphaTikanirmalaM // 14 // saddhayAnAvezataH sohaM sohamityA''lapanmuhuH / niHzaMkamekatAM vidyAdAtmanaH paramAtmanaH // 15 // tato nIrAgamadveSamamohaM sarvadarzinam / surAcya samavasRtau kurvANaM dharmadezanAm / / 16 // dhyAyannAtmAnamevetthamabhinnaM paramAtmanA / labhate paramAtmatvaM dhyAnI nighRtakalmaSaH // 17 // dvAdazabhi kulakam nAsiMkadanI nIce ATha pAMkhaDIvALuM eka kamaLa ciMtavavuM. te kamaLanI ramaNika kesarAo, a, A Adi soLa svaronI ka95vI. ATha pAMkhaDIomAM ATha vargo kame sthApana karavA. (ATha Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtha dhyAna prakArAMtare. Te A, 6, , 3, , 4, 4, rR, hU~, 5, 2 cachajajJaja 3 TaThaDaDhaNa 3 | sthApana vargo batAve che. ), pe, zo, au, *, a, 1 kakhagaghaGa, 4 tathaSana 5 vamama 6 carjIva 7 rASasajja 8 A ATha vargo eka pAMkhaDImAM eka, ema AThamAM sthApana karavA.) te AThe pAMkhaDIenI sadhiomAM (eka pAMkhaDI ane AtarUM te sIdhe temAM) siddha stuti je hrI~ karavA. ATha pAMkhaDIenA agrabhAgamAM (upara) karavA. te kamalamAM pahelA vargu, 4 ane chellA vaNu 4 repha ( ) kalA ( - ) ane biMdu (0) sahita bharanI mAphaka ujjavala sthApana karavA. (arthAt haiM sthApana karavA. ) AeMThuM akSara manathI smaraNa karavA mAtramAM pavitra karanAra che. AaOM zabdane prathama hrasva uccAra (nAda) manamAM karavo, pachI dIrgha, vruta, sUkSma ane pachI ati sUkSma karavo, pachI te nAda nAbhinI, hRdayanI ane kaMThanI ghaTikAdikanI gAMThane vidyAraNu karatA sUkSma dhvanivALA thai te sarvanA madhyamAM thai AgaLa cAlyA jAya che. ema ciMtavavu', pachI te nAdanA khiMduthI tapelI kaLAmAMthI nIkaLatA dudha sarakhA ujjvaLa, amRtanA kalleAle karI aMtara atmAnA siMcAtA (palALAtA) citavavA. pachI eka amRtanuM sarovara kalpavuM. te sareAvarathI pedyA. thayela sALa pAMkhaDIvALA kamaLanI aMdara peAtAne sthApana karI te pAMkhaDIomAM krame seALa vidyAdevIone citavavI pachI deIpyamAna sphATika ratnanA bhaMgAra (kuMbha) mAMthI jharatA dUdhanI mAka ujvaLa amRta vaDe peAtAne si McAtA (palALAtA) ghaNA vakhata sudhI manamAM ciMtavavu. pachI A maMtrarAjanA abhidheya (nAmavALA) zuddha sphATikanI mAphaka niLa je parameSThi advaita tenuM mastakane viSe dhyAna karavuM. te dhyAnanA AvezathI sAha, sAha', te vItarAga, teja huM. teja huM. ema vAravAra khelatA niHzaMkapaNe AtmAnI ane paramAtmAnI ekatA samajavI. pachI nirAgI, adraSi, ameAhi, sadazi, devothI pUjanika ane samavasaraNamAM rahI dhRma dezanA karatA paramAtmAnI sAthe peAtAne abhinnapaNe dhyAvavo. A pramANe paramAtmAnI sAthe abhinnatAnuM dhyAna karatAM dhyAnI pApAne (kanA) nAza karI paramAtmApaNAne pAme che. 6thI 17. bIjI pAMkhaDInuM kAra te sthApana Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 aSTama prakAza. vaLI prakAra tare karI padamathI maMtramayI devatAnA dhyAnanuM svarUpa kahe che, yadvA maMtrAdhipaM dhImAn urdhA'dhorephasaMyutam / kalAbihusamAkrAMtamanAhatayutaM tathA // 18 // kanakAMbhojagarbhasthaM sAMdracaMdrAzunirmalaM / gagane saMcaraMtaM ca vyApnuvaMta dizaH smaret // 19 // tato vizaMta vakrAbje bhramaMtaM bhUlatAMtare / sphuraMtaM netrapatreSu tiSThataM bhAlamaMDale // 20 // nitiM tAluraMdhreNa sravataM ca sudhArasaM / spardhamAnaM zazAMkena sphurataM jyotiraMtare // 21 // saMcaraMtaM nAbhobhAge yojayaMtaM zivazriyA / sarvAvayavasaMpUrNa kuMbhakena viciMtayet // 22 // paMcabhiHkulakam athavA upara ane nIce rephayukta tathA kalA ane biMduthI AkrAMta (dabAyelA) 1 anAhata sahita, maMtrAdhirAja (gA~) ne suvarNanA kamalamAM rahela, ghADA caMdranA kiraNonI mAphaka nirmala, AkAzamAM saMcarate , ane dizAomAM vyApta thatuM ciMtavavo. tyAre pachI mukha kamaLamAM praveza karatA, bhUlatAnI aMdara bhamatA, netra patramAM skurAyamAn thatA, bhAla maMDaLamAM rahetA, tALunA raMdhrathI bahAra nikaLatA, amRta rasane jharatA, ujavaLatAmAM caMdramA sAthe spardhAkaratA; jyotiSamaMDalamAM skuratA, AkAzanA bhAgamAM saMcaratA ane mekSa lakamI sAthe jatA sarva avayathI saMpUrNa maMtrAdhirAjane, buddhimAna pegIoe kuMbhaka karIne ciMtava. 18, thI 22. (kahyuM che ke) akArAdi hakArAMta rephamadhyaM sabiMdukaM / tadeva paramaM tattvaM tho jAnAti sa tattvavit // 23 // (a) kAra che jenI AdimAM ane ha) kAra che jenA aMtamAM ane madhyamAM biMdu sahita repha che. te ja (ma) paramatattva che. tene je jANe che te tattvane jANa che. 23. 1 anya sthaLe anAratanuM lakSaNa A pramANe ApeluM che. vijJA kAraharorcarepha vidvAnavakSAraM mAlAdhAsyaMdipIyUSa biMduviMdugnAhataM.1 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakArAMtare dhyAna 305 maMtrAdhirAjanA dhyAnathI thatuM phaLa ) mahAtattvamidaM yogI yadaiva dhyAyati sthirH| .. .. tadaivAnaMdasaMpadbhU muktizrIrupatiSThate // 24 // manane sthira karI sthira thaI, yegI jyAre A ahaM mahA tatvanuM dhyAna kare che, te ja vakhate tene, AnaMda saMpadAnI bhUmi samAna mokSa lakSmI samIpa AvI ubhI rahe che. 24. prakArAMtare dhyAna. rephabiMdukalAhInaM zubhraM dhyAyettato'kSaram / tato'nakSaratAM prAptamanuccArya viciMtayet // 25 // repha, biMdu ane kalA rahita ujavaLa (9) varNanuM dhyAna karavuM. pachI teja akSara, anakSaratA (ardha kalAnA AkArane pAmelo) ane mukhe uccArI na zakAya tevI rIte manamAM ciMtavavo. 25. nizAkarakalAkAraM sUkSma bhAskarabhAsvaraM / anAhatamAM revaM vilaMta viciMtan ! radda .. tadeva ca kramAtsUkSmaM dhyaayedvaalaagrsNnibhN| kSaNamavyaktamIkSeta jagajjyotirmayaM tataH // 27 // ... caMdramAnI kalAnA AkAre sUkSama, ane sUryanI mAphaka dedIpyamAna anAhata nAmanA devane (anuccArya ane anakSaratAnI AkRtine pAmelA anAhata nAmanA devane,) (ha) varNane skurAyamAna thatuM ciMtavavo. teja anAhatane anukrame vALanA agrabhAgasara sUkSama dhyAvavo. pachI theDe vakhata AkhuM jagatuM atyakta(nirAkAra) - timaya che tema jevuM. 26, 27. macAnya mAnasaM lakSyAdalakSye dadhataH sthirN| jyotirakSayamatyakSamatarunmIlati kramAt // 28 // iti lakSyaM samAlaMbya lakSAbhAvaH prkaashitH| niSaNNamanasastatra sidhyatyabhimataM muneH // 29 // pachI te lakSamImAMthI manane (haLave haLave) khaseDIne alayamAM sthIra karatAM, kSaya na thAya tevI ane Idriya agocara, ti aMdara anukrame pragaTa thAya che. A pramANe lakSyanuM AlaMbana laI (dhyAna karI anukrame) nirAlaMbanatArUpa lakSyAbhAvane prakAzita karyo. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTa prakAza 36 (karAya che.) te alakSyamAM nizcala manavALA munienuM manaIcchita siddha thAya che. 28, 29. vivecana-prathama pUrve batAvela lakSa (AlaMbanane) grahaNa karI temAM ghaNAja AgaLa vadhatAM kame tevAM AlaMbanane mUkI, nirAlaMbana sthItimAM nizcala thatAM AtmasvarUpe pragaTa thAya che, mATe kama Aja che ke, prathama AlaMbana ane pachI nirAlaMbana mArga levo. praNavanuM dhyAna. tathA hRtpAmadhyasthaM zabdabrahmaikakAraNam / svaravyaMjanasaMvItaM vAcakaM parameSThinaH // 30 // mUrddhasaMsthitazItAMzu kalAmRtarasaplutam / kuMbhakena mahAmaMtraM praNavaM pariciMtayet // 31 // tathA hRdayakamaLamAM rahelA samagra zabda brAnI (vacana vilAsa svarUpa) utpatinuM eka kAraNa, svara tathA vyaMjana sahita paMcaparamejhiMpala lacaka, tathA mastakamAM rahela caMdrakalAmAMthI jharatA amR tanA rase karI bhiMjatA, mahAmaMtra pravaNane (zkArane)kuMbhaka karIne (zvAsozvAsane rekIne ciMtavavo. 30, 31. praNava dhyAnanA judA judA bheda. pItaH staMbhe'ruNaM vazye kSobhaNe vidrumaprabham / kRSNaM vidveSaNe dhyAyet karmaghAte zaziprabham // 32 // staMbhana karavAmAM pILA kAranuM dhyAna, vazIkaraNa karavAmAM lAla, kSobha pamADavAmAM paravALAnI kAMti sarakhuM, vidveSaNa karmamAM kALA, ane karmone nAza karavAmAM caMdranI kAMti samAna ujajavaLa kAranuM dhyAna karavuM. 32. paMcaparameSTi maMtranuM dhyAna. tathA puNyatamaM maMtraM jagatritayapAvanam / yogo paMcaparameSThinamaskAraM viciMtayet // 33 // tathA traNa jagatane pavitra karanAra ane mahA pavitra paMcayarameSTi namaskAra maMtrane vegIoe vizeSa prakAre ciMtavavo. 33. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcaparameSTimaMtranuM phaLa batAve che. teja batAve che. aSTapatre sitAMbuje karNikAyAM kRtasthitim / AdyaM saptAkSaraM maMtra pavitra ciMtayettataH // 34 // siddhAdikacatuSkaM ca dIpatreSu yathAkramaM / cUlApAdacatuSkaM ca vidikpatreSu ciMtayet // 35 // ATha pAMkhaDInuM sapheda kamaLa citavavu. te saLanI kaNikAmAM rahelA sAta akSaravALA pahelA pavitra maMtra nAM ayALa ne ciMtavavo. pachI siddhAdika cAra maMtrane dizAonA patramAM nukrame citavavA. name siddhALuM pUrva dizAmAM, name AyiALa e pada dakSiNa dizAmAM, tame hathakanAvALuM e pada pazcima dizAmAM, name eApa sabhyasA " e pada uttara dizAmAM, tathA vidizAnI cAra pAMkhaDIomAM anukrame cAra culikAo ciMtavavI Aaa paMca samubAra Agneya khuNAmAM samapAyavAsanA e pada naiRtya khuNAmAM maMgahALaSa saaiti e pada vAyavya khuNAmAM, harma va mananuM e padma IzAna khuNAmAM)A pramANe namaskAra mahAmaMtranuM dhyAna karavu 34, 35. 307 = tenu phaLa batAve che. trizuddhayA ciMtayaMstasya zatamaSTottaraM muniH / bhuMjAnopi labhetaiva caturthatapasaH phalaM / / 36 / / mana, vacana ane kAyAnI zuddhi (ekAgratA ) pUrvaka e (pUrva batAvelI vidhie) ekaso AThavAra A namaskAra mahAmatrane gaNuM, tA AhAra karatAM chatAM paNa te munine eka upavAsanu phaLa maLe, 36. enameva mahAmaMtraM samArAdhyeha yoginaH / trilokyApi mahIyate'dhigatAH paramAM zriyaM // 37 // Aja mahAmatrane sArI rIte ArAdhIne, AtmalakSmIne meLavI, A bhavamAM ceAgIe traNaaAkanA jIvothI paNa pUjAya che,37. kRtvA pApasatrANi hatvA jaMtuzatAni ca / amuM maMtraM samArAdhya tiryaMco'pi divaM gatAH // 38 // hajAro pApe karI ane seMkaDA prANione haNIne (sekaDA Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 aSTama prakAza. game te prANione mAranAra) janAvare paNa A mahAmaMtranuM ArAdhana karI devalokamAM gayA che. 37. prakAratare paMca parameSTi vidhA. gurupaMcakanAmotthA vidyA syAt ssoddshaakssrii| japan zatadvayaM tasyAzcaturthasyApnuyAtphalaM // 39 // paMcaparameSThinA nAmathI utpanna thayelI seLa akSaranI vidyA thAya che. te vidyA je base vAra jape te eka upavAsanuM phaLa pAme. (mati tirU sAyaniya DAyarAdU e seLa akSarI vidyA jANavI.) 39. __zatAni trINi SaTvaNa catvAri caturakSaraM / paMcavaNe japan yogI caturtha phalamaznute // 40 // - cha akSaravALI vidyA traNa vAra, athavA cAra akSaravALI vidyA cArasevAra, athavA pAMca akSarI vidyA pAMcasavAra, jApa kare to cAgI eka upavAsanuM phaLa pAme. (daMta uttara e cha akSarI vidyA prati e cAra akSarI vidyA ane vikAsanA e pAMca akSaravALI vidyA jANavI.) 40. pravRttiheturevaitadamISAM kathitaM phalam / phalaM svargApavargoM tu vadaMti paramArthataH // 41 // A vidyAnA jApanuM phaLa je upavAsanuM batAvyuM che, te te, bALa jIne (jApamAM) pravRtti thavA mATe ja che, paNa paramArthathI kharUM phaLa te svarga ane mokSa che ema jJAnIo kahe che. 41. vaLI prakArAMtare padamayI devatAnuM dhyAna batAve che. paMcavarNamayI paMca tattvavidyoddhatA zrutAt / abhyasyamAnA satataM bhavaklezaM nirasyati // 42 // siddhAMtathI uddhAra karelI pAMca varNavALI, pAMca tattvavidyA, je niraMtara jagyA kare che, te saMsAranA phalezane dUra kare che. hA~ dI ne risAna e pAMca varNamayI paMcatattva vidyA jANavI.) 42: mNglottmshrnnpdaany'vygrmaansH| ra samAcAra mA nahiM prapadane II karU che. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta vaNavALA maMtranuM dhyAna. 309 maMgaLa, uttama ane zaraNe A traNa arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma e cAranI sAthe meLavIne ekAgra cittathI smaraNa kare, te mekSanI prApti thAya, te ja batAve che. __arihaMtA maMgalaM, siddhAmaMgalaM, sAhUmaMgalaM, kevalipannato dhammo maMgalaM 1 arihaMtAloguttamA, siddhAloguttamA, sAhUloguttamA, kevali pannato dhammo loguttamA, 2 arihaMte saraNaM pavajjAmi, siddhe saraNaM pavajjAmi, sAhUsaraNaM pavajjAmi, kevalipannataMdhamma saraNaM pavajjAmi 3. 43. (paMnaraakSarI vidyAnuM dhyAna.) muktisaukhyapadAM dhyAyedvidhAM paMcadazAkSarAm / sarvajJAbhaM smarenmaMtraM sarvajJAnaprakAzakam // 44 // mekSa sukhane devAvALI panara akSaravALI vidyA dhyAvavI, ane sarva jJAnaprakAzaka sarvajJa sadaza maMtrane smare, te vidyA ane maMtra anubhe mAvAmAM Ave che.) (OM arihaMta, siddha, sayaugi kevali, sthAhA) // vidhA cha. (OM zrI hI aha~ namaH ) 0 ma che. vaktuM na kazcida'pyasya prabhAvaM sarvataH kSamaH / samaM bhagavatA sAmyaM sarvajJena bibhati yaH // 45 // (A vidyA ane A maMtra mahAna camatkArI che. A maMtra ane vidyA sarvajJa bhagavAnanA sarakhApaNAne ( sadezAtAne) dhAraNa kare che. tene sarva prabhAva kahevAne koI paNa samartha nathI. 45. sAta varNavALA maMtranuM dhyAna. yadIcched bhavadAvAneH samucchedaM kSaNAdapi / * samarettadA''dimaMtrasya varNasaptakamAdimam // 46 // je saMsArarUpa dAvAnaLane eka kSaNavAramAM uccheda karavAne tame 2chatA ho to, 57 // maMtranA paDeTA sAta akssre| (namo arihaMtANaM ) nusmaraNa 42. 46. eka zloka karI be mitre batAve che. paMcavarNa smarenmaMtraM karmanirghAtakaM tathA / varNamAlAMcitaM maMtraM dhyAyet sarvAbhayamadaM // 47 // Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 aSTama prakAza tema ja ATha karmone nAza karavA mATe paMcavarNa (akSara)vALA maMtrane smaravo ane sarva jAtanA abhayane mATe abhaya ApanAra pani zreNivAA bhatrane dhyAqal. (namo siddhANaM ) mA 55 1. vA maMtra . bhane ( OMnamo arhate kevaline paramayogine, visphuraduruzukladhyAmAninidagdhakarma bIjAya, prAptAnaMtacatuSTayAya saumyAya, zAMtAya maMgalavaradAya, aSTAdazadoSarahitAya, svAhA A maMtra abhaya ApanAra che. (hI kAravidyAnuM dhyAna.) dhyAyet sitAjaM vakrAMtaraSTavargI dalASTake / OM namo arihaMtANamiti varNAnapi kramAt // 48 // kesarAlIM svaramayIM sudhAbiMduvibhUSitAm / karNikAM karNikAyAM ca caMdrabiMbAtsamApatat // 49 // saMcaramANaM vakreNa prabhAmaMDalamadhyagaM / sudhAdIdhitisaMkAzaM mAyAbIjaM viciMtayet // 50 // tato bhramaMtaM patreSu saMcaraMtaM nabhastale / dhvaMsayaMtaM manovAMtaM svataM ca sudhArasaM // 51 // . tAluraMdhreNa gacchaMtaM lasaMtaM bhUlatAMtare / trailokyA'ciMtyamAhAtmyaM jyotirmayamivAdbhUtam // 52 // itya'muM dhyAyato maMtraM puNyamekAgramAnasam / vAGmanomaLamuktasya zrutajJAnaM prakAzate // 53 // mAsaiH SaDbhiH kRtAbhyAsaH sthirIbhUtamanAstataH / niHsaraMtI mukhAMbhojAcchikhAM dhUmasya pazyati // 54 // saMvatsaraM kRtAbhyAsastato jvAlAM vilokate / tataH saMjAnasaMvegaH sarvezamukhapaMkajam // 55 // sphuratkalyANamAhAtmyaM saMpannAtizayaM tataH / bhAmaMDalagataM sAkSAdiva sarvajJamIkSate // 56 // tataH sthirIkRtasvAMtastatra saMjAtanizcayaH / muktvA saMsArakAMtAramadhyAste siddhimaMdiram // 57 // dazamiHkulakam Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoMkAravidyAnuM dhyAna, 71 mukhanI aMdara ATha pAMkhaDIvALuM ujavaLa kamaLa ciMtavavuM ane ATha pAMkhaDIomAM ATha vargo. sa. , 4. sa. 1. 2. ra. (pUrve kahevAI gayA che te) sthApavA tema ja che namo siALaM A ATha akSaromAMthI eka eka akSara eka eka pAMkhaDIo mUkave. te kamaLanI kesarAnA cAre bAjunA bhAgamAM-mA di seLa akSara goThavavA, ane vacalI karNikAne amRtanA biMduothI vibhUSita karavI. pachI caMdramaMDaLathI AvatA, mukhe karI saMcaratA, kAMtinA maMDaLamAM rahelA, (kAMtinA maMDalathI gherAyelA) ane caMdramA sadaza kAMtivALA mAyAbIja (f) ne te kamaLanI karNikAmAM ciMtava. pachI dareka pAMkhaDIomAM bhamatA, AkAza taLamAM saMcaratA, mananI malinatAne nAza karatA, amRta rasane jharatA, tAluraMdhra karI jAtA, bhrakuTInI aMdara dIpatA, traNa lokamAM acitya mAhAmyavALA ane tejomayanI mAphaka abhUtatAvALA, A pavitra maMtranuM ekAgra manathI dhyAna karatAM- mana ane vacananI malinatA dUra thaI zrutajJAna prakAza pAme che (pragaTa thAya che.) manane sthira rAkhI cha mahinA niraMtara abhyAsa karatAM sAdhaka mukhakamaLathI nIkaLatI dhUmanI javALA joI zake che. pachI vizeSa vairAgya prApta thatAM sarvapnanuM mukhakamaLa jeve che. ane tethI AgaLa vadhatAM kalyANa mAhAmya, (AnaMdasvarU5) sarvAtizaya saMpanna ane prabhAmaMDalanI aMdara rahelA jANe sAkSAt sarvajJa hoya tema sarva ne juve che. pachI te sarvajJanA svarUpamAM thaela nizcayavALo, manane sthira karI, saMsAra aTavIne tyAga karI mokSamaMdiramAM ArUDha thAya che. (arthAt karma kSaya karI mukta thAya che.) 48 thI 57. (sivighAnuM sthAna.) zazivibAdivodbhUtAM sravaMtImamRtaM sadA / . vidyAM kSimiti bhAlasthAM dhyAyetkalyANakAraNaM // 58 // caMdranA biMbathI jANe utpanna thaelI heya (tevI ujala,) niraMtara amRta savatI ane kalyANanA kAraNarUpa (kSi) nAmanI vivA lalATane viSe dhyAvavI. 58. zarivarAtrInuM sthAna. kSIrAMbhodheviniryAtI plAvayaMtI sudhaaNbubhiH| bhAle zazikalAM dhyAyet siddhisopAnapaddhatim // 59 // Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 aSTama prakAza ATasa pramANa. ane parasa thI nA kSIrasamudrathI nIkaLatI, amRtanA pANIthI (vizvane) palALatI ane mekSarUpa mahelanA pagathInI zreNI sarakhI caMdrakalAne, lalATane viSe thAyavavI (ciMtavavI). 59. caMdrakaLAnA dhyAnanuM phaLa. asyAH smaraNamAtreNa truTayadbhavanibaMdhanaH / / yAti paramAra vyayam | 60 || caMdranI kaLAnA (caMdrakaLA jevA prakAzanA) smaraNa mAtrathI saMsAranA kAraNarUpa karmo tUTI jAya che ane te parama AnaMdanA kAraNarUpa, avyayapada (mokSapada) pratye jAya che. 60. praNava, zUnya ane anAhatanuM dhyAna. nAsAgre praNavaH zUnyamanAhatamiti trayam / dhyAyan guNASTakaM labdhvA jJAnamApnoti nirmalam // 61 / / nAsikAnA agrabhAga upara praNava (zkAra) zUnya, (2) ane anAhata (ha) A traNanuM dhyAna karanAra, aNimAdi ATha siddhio meLavI nirmaLa jJAna pAme che. 61. zaMkhakuMdazazAMkAmAMstrInamUn dhyAyataH sadA / samaviSayajJAnaprAgalbhyaM jAyate nRNAm // 62 / / praNava, zUnya ane anAhata A traNenuM niraMtara zaMkha, macakuMda ane caMdramAnA sarakhuM zveta dAna karatAM, manuSyanI saMpUrNa viSayenA jJAnamAM praviNatA thAya che. 62. sAmAnyavitha. dvipArthapraNavadvaMdvaM prAMtayormAyayAvRtaM / sohaM madhye'dhimUrddhAnaM hamlIlAraM viciMtayet // 63 // be bAju bane chakAra, cheDAnA bhAgo hakArathI vIMTelA, vacamAM huM ane tenA vacamAM harlI evA zabda citavavA. ( , , , 2, kau, , , ga ) A pramANe ciMtavavuM. 63. aciMtyaphaladA gaNadharakRta vidyAdhyAna. kAmadhenumivA'ciMtyaphalasaMpAdanakSamAm / anavadyAM japedvidhAM gaNabhRdvadanogatAm // 64 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haOMkAra dhyAna. (313 tathA kAmadhenunI mAphaka aciMtya phaLa ApavAmAM samartha, nirdoSa ane guNadharanA mukhathI utpanna thayelI (gaNadharae kahelI) vidyAne 15 42vA. te vidhA OM jogge, magge, taththe, bhUe, bhavve bhaviste aMte parakhe, jiNapAveM svAhA OMkAra dhyAna. SaTkoNe'praticakre phaDiti pratyekamakSaram / savye nyasyedvicakrAya svAhA bAhye'pasavyataH // 65 // bhUtAMtaM biMdusaMyuktaM tanmadhye nyasya ciMtayet / namo jiNANamityAdhe roM puurvessttyedhiH||66|| cha khuNAvALo eka yaMtra ciMta. tenA dareka khAnAmAM savaLI rIte "apraticakrephaT " 2mA cha akSaromAM se PA22 bhU4 te yatranI mahA2 apanI rIta " vicakrAya svAhA" 2 // 7 akSaromAMthI bhu pAse me sakSa2 bhU. pachI oNnamojiNANaM, aunamoohi jiNANaM, oNnamoparamohijiNANaM, A~namosavvohi jiNANaM, oNnamoaNaMtohijiNANaM oNnamokuThubuddhINaM, oNnamobIjabuddhINaM, oNnamopadAnusArINaM, A~namosaMbhinnasoANaM, oNnamoujjumaiNaM, oNnamoviulamaiNaM A~namodasapuvvINaM, A~namocodasapuvvINaM, A~namoaTuMgamahAnimittakusalANaM, A~namoviuvvaNaivipattANaM, A~namovijjAharANaM, A~namocAraNANaM A~namopanhasamaNANaM, A~namoAgAsagAmINaM, u~ jjau~ zrIM hI dhRti, kIrti buddhi, lakSmI, svAhA, e padethI pAchaluM valaya puravuM. pachI paMcaparameSThi mahAmaMtranAM pAMca padene, pAMca AMgulIe nyAsa kare, te A pramANe- A~ namo arihaMtANa hAsvAhA maguThe A~namosiddhANaM hosvAhA tanyo A~ namo AyariyANaM hu~svAhA madhyabhAmA A~ namouvajjhAyANaM hrA~svAhA anAmiDAmA A~namoloesavvasAhUNaMhaH svAhA kaniSThA AMgulImAM, A pramANe nyAsa karI yaMtranA vacamAM bIMda sahita baoNkArane sthApana kare. pachI te yaMtrane mAthA upara pUrva, dakSiNa ane pazcimanA aMtabhAgamAM sthApana karI citave dhyAvA. 65-66. aSTAkSarIvidyA. aSTapatrebuje dhyAyedAtmAnaM dIptatejasam / praNavAdhasya maMtrasya varNAn patreSu ca kramAt // 67 // Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 aSTama prakAza. pUrvAzA'bhimukhapUrvamadhikRtyA''dibhaM dalam / ekAdazazatAnya'STAkSaramaMtra japettataH // 68 // ATha pAMkhaDIvALA kamaLane viSe jhaLajhaLATa karatA tejavALA AtmAne ciMtavavo. ane e kArapUrvaka pahelA maMtranA (oNnamAM arihaMtALa e maMtranA) ATha varNIne anukrame patre upara (ATha pAMkhaDIo upara) sthApavA,temAM pahelI pAMkhaDI pUrva dizA taraphathI gaNavI ane temAM pahelo na mUko, pachI kame Ave che te dizAmAM bAkInA akSare mUkI, te ATha akSaravALA maMtrane te kamaLanA akSara upara agiyArasovAra jApa kara. 67, 68. vizvazAMti mATe pUrvAzAnukramAdevamuddizyA'nyadalAnyapi / aSTarAtraM japedyogI sarvapratyUhazAMtaye // 69 // pUrva dizAmAM prathama pAMkhaDIe jo eja anukrame bIjI paNa pAMkhaDIone, dizi vidizimAM sthApana karI' sarva jAtanA vidanenI zAMti thavA mATe bhegIe, AThe divasa sudhI te ATha akSarI vidyAne jApa kare 69 aSTarAtre vyatikrAMte kamalasyAMtavartinaH / nirUpayati patreSu varNAnetAna'nukramam // 70 // ema jApa karatAM ATha divasa gaye chate A kamaLanI aMdara rahelA patrane (pAMkhaDIo) viSe te aSTa akSarI vidyAnA varSo anukrame levAmAM Avaze.70. bhISaNAH siMhamAtaMgarakSaHprabhRtayaH kSaNAt / zAmyati vyaMtarAcA'nye dhyAnamatyUhahetavaH // 71 // te akSaro jovAthI jenAramAM evuM sAmarthya Ave che ke dhyAnamAM vina karanAra, bhayaMkara siMha, hAthI, rAkSasa ane bIjA paNa bhUta, preta, sarpAdi tatkALa zAMta thaI jAya che. 71. maMtraH praNavapUrvoyaM phalamaihikamicchabhiH / dhyeyaH praNavahInastu nirvANapadakAMkSibhiH // 72 // A to ritA e maMtra A leka saMbaMdhI, phaLanA Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka thI maMtra ane vidyA batAve che. 315 IcchanArAoe kAra sahita dhyAva, paNa jene mokSapadanI ja IcchA hoya teNe te efkAra vinAno dhyAva. eka zlokathI maMtra ane vidyA batAve che. ciMtayeda'nyamapyenaM maMtra kamauMdhazAMtaye / smaret sattvopakArAya vidyAM tAM pApabhakSiNIM // 73 // tathA bIjA paNa A maMtrane karmanA oghanI zAMtine mATe ciMtave (ja.) (zrImadara varSanA nama: karmanA nAzane mATe A maMtra jape) ane sarva jInA upakArane mATe te pApabhakSINI vidyAne smaravI (te vidyA A pramANe che. ) OM arhanmukhakamalavAsini pApAtmakSayaMkari, zrutajJAnajvAlA sahasrajvalite, sarasvati matpApaM, hana,hana, daha, daha, kSAM kSI maiM kSoM kSauM kSaH kSIradhavale, amRtasaMbhave, vaM vaM hUM hU~ svAhA e pApabhakSiNI vidyA jANavI. 73. prasIdati manaH sadyaH pApakAluSyamujjhati / prabhAvA'tizayAda'syA jJAnadIpaH prakAzate // 74 // evidyAnA prabhAvika atizayathI mana tatkALa prasanna thAya che. pApanI kaluSatA dUra thAya che, ane jJAnadIpaka prakAzita thAya che, (jJAna prakaTe che ) 74. jJAnavadbhiH samAnnAtaM vajrasvAmyAdibhiH sphuTaM / vidyAvAdAtsamuddhRtya bIjabhUtaM zivazriyaH // 75 // janmadAbahutAzasya prazAMtinavavAridaM / * gurUpadezAdvijJAya siddhacakraM viciMtayet // 76 // vidyA pravAdathI uddhAra karIne, vAsvAmi Adi jJAnI purUe pragaTapaNe, mekSa lakSmInA bIjasarakhuM mAneluM ane janmamaraNAdi dAvAnaLane prazAMta karavAne navIna jaladhara (megha) samAna, siddhacakane, gurUnA upadezathI jANIne (karmakSaya) mATe ciMtavavuM. 75, 76 nAbhipane sthitaM dhyAyedakAraM vizvato mukhaM / si vaNe mastakAMbhoje AkAraM vadanAMbuje // 77 // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 aSTama prakAza. 1137 ukAraM hRdayAMbhoje sAkAraM kaMThapaMkaje / sarvakalyANakArINi bIjAnya'nyAnyapi smaret || 78 || nAbhi kamaLamAM rahelA sabyApi kArane ci MtavavA. mastaka upara viSNune, mukha kamaLamAM gAkArane, hRdaya kamaLamAM kArane ane kaMThamAM sAkArane citavavA, tathA sarvathA kalyANa karavAvALAM khIjA paNa bIjAne maravAM. 77-78, zrutasiMdhusamudbhUtaM anyada'pyakSaraM padaM / azeSaM dhyAyamAnaM syAnnirvANapadasiddhaye // 79 // siddhAMta rUpa samudrathIutpanna thaela, bIjA paNa akSara, pada,vigere samagranuM dhyAna karavAthI mAkSapadanI siddhine(prAptine) mATe thAya che, 79. vItarAgo bhavedyogI yatkiMcidapi ciMtayan / tadeva dhyAnamAmnAtamato'nye graMthavistarAH // 80 // game te padmanu, vAkayanuM, ke zabdanu' paNa ci'tana karatAM yAgI rAga rahita thAya, teneja dhyAna kahelu` che. e ( padAdi ) sivAya khIjA ( upAyeA ) graMthAnA vistAra (rUpa ) che, ema samajavuM. 90, iti gaNadhara dhuryAviSkRtAduddhRtAni / pravacanajalarAzestattvaratnAnya'mUni // hRdayamukuramadhye dhImatAmullasaMtu / pracitabhavazatotthaklezanirNAzahetoH // 81 // A pramANe mukhya gaNadhare pragaTa karelA, pravacana rUpa samudrathI uddhAra karelA A tattvarUpa ratnA, aneka seMkaDagame bhavathI utpanna thayelA kalezane nAza karavA mATe, buddhimAn manuSyAnA hradaya rUpa ArisAmAM ullAsa pAmeA. 81. // iti zrI AcAryahemacaMdra viracite yogazAstraM munizrI kezaravijayagaNikRtabAlAvabodhe aSTamaH prakAzaH // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // navamaH prakAzaH prArabhyate // rUpasthadhyAnam. (0 // 2 // // 3 // mokSazrIsaMmukhInasya vidhvastAkhilakarmaNaH // caturmukhasya niHzeSabhuvanA'bhayadAyinaH // 1 // iMdumaMDalasaMkAzacchatratritayazAlinaH // lasabhAmaMDalAbhogaviDaMbita vivasvataH divyadubhinirghoSa gItasAmrAjyasaMpadaH // raNadvirephajhaMkAra mukharA'zokazobhinaH siMhAsananiSaNNasya vIjyamAnasya cAmaraiH // surAsuraziroratnadIptapAdanakhadyuteH divya puSpotkarA''kIrNasaMkIrNapariSadbhuvaH / / utkaMdharairmRgakulaiH pIyamAnakaladhvaneH // 5 // zAMtavairebhasiMhAdisamupAsitasaMnidheH // prabhoH samavasaraNasthitasya parameSThinaH // 6 // sarvAtizayayuktasya kevalajJAnabhAsvataH // 118 11 arhato rUpamAlavya dhyAnaM rUpasthamucyate // 7 // saptabhiHkulakam meAkSa lakSmI prApta karavAnI have taiyArI che, samagra karmIne jemaNe vinAza karyo che, dezanA detI vakhate (devAe karelA traNa pratibiMbeAthI ) cAra mukha sahita che, traNa bhuvananA sarva jIvAne abhayadAna ApI rahyA che, (kAi jIvAne nahi mAravA tevI dezanA ApanArA ) caMdra maMDala sadeza ujjvaLa traNa chatrA jemanA mastaka para zobhI rahyAM che, sUrya ma`DalanI prabhAne viDaMbana karatuM bhAma`DaLa jemanI pachADI jhaLajhaLATa karI rahyuM che, divya duMdubhi vAjIMtranA zabdo thai rahyA che, gIta gAnanI sa MpadAnuM sAmrAjya vartAI rahyu che, zabda karatA bhramarAnA jhaMkArathI azeAka vRkSa vAcAlita thayA hoya tema zobhI rahyo che, vacamAM siMhAsana upara tI kara mahArAja bIrAjelA che, Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 navama prakAza. be bAju cAmara vIMjhAI rahyAM che, namaskAra karatA deva ane dAnavenA mukuTanA rastethI paganA nakhanI kAMti pradIpta thaI rahI che, divya puSpanA samUhothI parSadAnI bhUmikA saMkIrNa thaI gaI che, uMcI Deke karIne mRgAdi pazuonA samUhe jenI manahara dhvaninuM pAna karI rahyA che, siMha tathA hAthI pramukha vira svabhAvavALAM prANio pitAnuM vaira zAMta karI najIkanI bAjumAM beThelAM che, sarva atiza thI paripUrNa, kevala jJAnathI che bhatA ane samavasaraNamAM rahelA te parameSThi arihaMtanA rUpanuM AvI rIte AlaMbana laI je dayAna karavuM, tena rUpastha dhyAna kahe che. 1-7. prakAra tare rUpastha dhyAna. rAgadveSamahAmohavikArairakalaMkitam / zAMtUM kAMta manohAri sarvalakSaNalakSitaM // 8 // tIthikairaparijJAtayogamudrAmanoramam // akSNoramaMdamAnaMdanispaMdaM dadadadbhutaM // 9 // jineMdrapratimArUpamapi nirmalamAnasaH // nirnimeSadRzA dhyAyana rUpasthadhyAnavAn bhavet // 10 // tribhivizeSakam rAga, dveSa ane mahAmaha ajJAnAdi vikArenA kalaMkarahita, zAMta, kAMta, manahara, sarva uttama lakSaNathI oLakhAyela, anyadarzanakAroe nahi jANela, ga mudrA (dhyAna mudrA) nI maneharatAne dhAraNa karanAra, AMkhane mahAna AnaMda ane adabhUta acapaLatAne ApanAra, jinezvara bhagavAnanI pratimAnuM, nirmala mana karI nimeSe meSa rahita (khullI AMkha rAkhI) eka daSTie dhyAna karanAra, rUpastha dhyAnavAnuM kahevAya che. 8, 9, 10. vivecana-jinezvara bhagavAnanI zAMti ane AnaMdi mUrtinA sanmukha, khullI AMkha rAkhI, eka daSTithI joI rahevuM, AMkha mIMcavI ke halAvavI nahI. tema karatAM zarIranuM paNa bhAna bhUlI jaI eka navIna dazAmAM praveza karAya che. jemAM apurva AnaMda ane karmanI nirjarA thAya che. te dazAvALAne rUpastha dhyAnavAnuM kahe che. game te jAtanuM AlaMbana hoya praNa, temAM kAMI paNa Atmika guNa pragaTa thAya te, tene te AlaMbana nAmanuM dhyAna kahevAya che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ru5stha thAnanuM phaLa. 9 rUpastha dhyAna- phaLa. yogI cA'bhyAsayogena tanmayatvamupAganaH / / sarvazIbhUtamAtmAnamavalokayati sphuTaM // 11 // rUpastha dhyAnanA abhyAse karI, yogI tanmayapaNAne pAmI, pragaTapaNe pitAne sarvajJa rUpe jue che. 11. kevI rIte tanmayatA pAmavI. sarvajJo bhagavAn yoyamahamevA'smi sa dhruvaM // evaM tanmayatAM yAtaH sarvavedIti manyate // 12 // je sarvajJa bhagavAna che te, A, huMja, nizca karIne chuM. A pramANe (te sarvajJa sAde) tanmayapaNAne pAme chate, yegI sarvajJa manAya che. 12. jevU AlaMbana tevU phaLa. vItarAgo vimucyeta vItarAgaM vicitayan // rAgiNaM tu samAlaMbya rAgI syAt kSobhaNAdikRt // 13 // rAga rahitanuM dhyAna karatAM, pote rAga rahita thaI (karmothI) mukta thAya che ane rAgIonuM AlaMbana lenAra, kAma, krodha, harSa, zeka, rAga, dveSAdi vikSepane karanAra sAgatAne pAme che. 13. kahyuM che ke yena yena hi bhAvena yujyate yNtrvaahkH|| tena tanmayatAM yAti vizvarUpo maNiryathA // 14 // je je bhAve karI, (bhAvanAe karI che. je je ThekANe, AtmAne yojavAmAM Ave che, te te nimittane pAmI, te te ThekANe tanmayatA pAme che. jema saphATikamaNinI pAse lAla, pILI, kALI, ke lIlI, vigere je kAMI raMganI vastu rAkhavAmAM Ave che, te vastunInikaTatAthI, phATikamaNi paNa tevA tevA raMgane dekhAya che, tema AtmAne paNa jevI bhAvanAe karI preravAmAM Ave che te ja te pariName che. 14 ___ nA'saddhyAnAni sevyAni kautukenA'pi kiMtvihaH // svanAzAyaiva jAyate sevyamAnAni tAni yat // 15 // mATe IcchAvinA, kevaLa kautuka mATe paNa, asadu dhyAnenuM avalaMbana levuM nahi, kemake te asadda dhyAne sevavAthI pitAnAja vinAzane mATe thAya che. 15. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 navama prakAza. sidhyaMti siddhayaH sarvAH svayaM mokSA'valaMbinAm // saMdigdhA siddhiranyeSAM svArthabhraMzastu nizcitaH // 16 // mokSane mATeja kriyA karanAra manuSyane, aSTasidhyAdi sarva siddhio potAnI meLeja siddha thAya che ane sAMsArika sukhanA abhilASIone te siddhio siddha thAya ke na paNa thAya e saMdeha yukta che, tathApi svArthane nAza te avazya thAya ja. mATe karmakSayane arthe prayatna kare, paNa kevaLa siddhio meLavavA mATe prayatna nahi kare e AcAryazrIne upadeza che. 16. iti zrIAcAryahemacaMdra viracite yogazAstre munizrI kezaravijayagaNikRtabAlAvabodhe navamaH prakAzaH / / te rAmaH pravirATa jhArakhyate | rupAtIta dhyAnam. amUrtasya cidAnaMdarUpasya paramAtmanaH / niraMjanasya siddhasya dhyAna syAdrUpavarjitam // 1 // AkRti rahita, jJAnAnaMda svarUpa, niraMjana (karmahita) siddha paramAtmAnuM dhyAna, te rUpAtIta dhyAna kahevAya che. 1 ityajatraM smaran yogI ttsvrupaavlNbnH|| tanmayatvamavApnoti grAhyagrAhakavarjitam // 2 // te niraMjana siddha svarUpanuM avalaMbana laI niraMtara tenuM dhyAna karanAra yegI, grAhAgrAhaka (levuM ane lenAra) bhAva vinAnuM tanmayapaNuM pAme che. 2. ananyazaraNIbhUya sa tasmin lIyate tathA // dhyAvRdhyAnobhayAbhAve dhyeyenaikyaM yathA vrajet // 3 // yegI jyAre grAhyagrAhakabhAva vinAnuM tanmayapaNuM pAme che tyAre, tene kaI paNa AlaMbana raheluM na hovAthI, te bhegI te siddhAtmAmAM te prakAre laya pAme che ke, dhyAna karanAra ane dhyAna e beunA abhAve, dhyeya je siddha tenI sAthe eka rUpa thaI jAya che. 3. so'yaM samarasIbhAvastadekIkaraNaM matam // AtmA yadapRthaktvena lIyate paramAtmani // 4 // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5kSma dhyAnama, 3rA yegInA mananuM paramAtmAnI sAthe je ekAkArapaNa te samarasIbhAva che, ane teneja ekIkaraNa mAneluM che ke jethI AtmaabhinapaNe karI, paramAtmAne viSe lIna thAya (laya pAme). 4, nirAlaMbana yAnane kama. alakSya lakSyasaMbaMdhAt sthUlAt mUkSmaM viciMtayet / sAlaMbAcca nirAlaMbaM tattvavittattvamaMjasA // 5 // prathama piMDasthAdi lakSyavALAM dhyAnanA kame, alakSa je nirAlabana dhyAna temAM AvavuM. prathama sthala (meTa) dhyeyo lei, anukame (anAhata kalA vigere) sUkSama dhyeyanuM ciMtana karavuM, ane rUpasthAdi sAlaMbana dhyeyothI, nirAlaMbana (siddha arUpi) dhyeyamAM AvavuM. a krame abhyAsa karavAmAM Ave te tatvane jANakAra yegI thaDA vakhatamAM tava pAmI zake. 5. 3pasaMaiA kare che. evaM caturvidhadhyAnAmRtamagnaM munemanaH // sAkSAtkRtajagattatvaM vidhatte zuddhimAtmanaH // 6 // A pramANe piMDastha, padastha, rUpastha, ane rUpAtIta A cAra prakAranA dhyAnAmRtamAM magna thayeluM suninuM mana, jagatanA tane sAkSAta karI (tane anubhava karI AtmAnI vizuddhi kare che. 6. prakArAMtare cAra prakAranuM dhayeya, AjJApAyavipAkAnAM saMsthAnasya ca ciMtanAt // ityaM vA dhyeyabhedena dharmadhyAnaM caturvidhaM // 7 // AjJA, apAya, vipAka ane saMsthAnanA ciMtana karavAthI, eyanA bhede, A pramANe paNa dharmadhyAna cAra prakAranuM kahevAya che. 7. AjJA dhyAnanuM svarUpa, AjJAM yatra puraskRtya sarvajJAnAmavAdhitAM // tattvatazciMtayedastidAzAdhyAnamucyate // 8 // pUrvApara AdhArahita athavA keI nakArAthI khaMDita na Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAra * dezama prakAze. thaI zake tevI, sarvajJanI AjJAne AgaLa karI, tatvathI (arthonuM) ciMtana karavuM te AjJA dhyAna kahevAya che. 8. sarvajJavacanaM mUkSmaM hanyate yanna hetubhiH| tAjJApamAna pRSarmApiLo jinAH 1// sarvare kaheluM sUkSma vacana paNa hatuM ke yukitae karI khaMDita thatuM nathI, te sarvajJanuM vacana AjJArUpe svIkAravuM, kemake jinezvare asatya belatA nathI. te AjJArUpa dhyAna kahevAya che. 9. - vivecana-Ata (pramANika) purUnAM vacane, te AjJA kahe vAya che. te AjJA Agama ane hetuvAda ema be prakAranI che. za thI padArthonuM aMgIkAra karavApaNuM te Agama, ane pramANAtanI sarakhAmaNIthI yA madadathI padArthonI satyatA svIkAravI te hetavAda kahevAya che. A beu nirdoSa hoya te pramANu manAya che. kemake jenuM kAraNa ane pariNAma nirdoSa hoya te pramANa manAya che. arthAta teja pramANanuM lakSaNa che. daSa, rAga, dveSa, meha ane ajJAna te ahaMtamAM saMbhavatAM ja nathI. mATe AvA nirdoSa purUSathI pedA thaela Agamaja pramANa hoI zake che. A Agama aMga upAMga ane prakaraNAdi jaLathI bharela samudra jevuM che temaja aneka atizAyika jJAnethI bharapUra che. dura bhavyane maLavuM durlabha che, paNa teja uttama jIne mATe te sulabha che. padArthonAM dravya, guNa, paryAya, nitya, anitya, svavarUpa, paravarUpa, sadda asadu, e Adine sthira citta karI vicAra kare te AjJAvicaya dhyAna kahevAya che. 9. apAyadhyAnanuM svarUpa. rAgadveSakaSAyAdyairjAyamAnAna viciMtayet // yatrApAyAMstadapAyavicayadhyAnamiSyate // 10 // je dhyAnamAM rAga dveSa ane krodhAdi viSayothI utpanna thatAM kaSTonuM ciMtana karavuM te apAyavicaya nAmanuM dhyAna kahevAya che.10 A dhyAnanuM ke vicAranuM phaLa zuM? aihikAmuSmikApAyaparihAraparAyaNaH // tataH pratinivarteta samaMtAtpApakarmaNaH // 11 // Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apAya dhyAnanuM svarUpa. 323 rAga dveSAdithI thatAM kaSTone vicAra karavAthI, A janma tathA bhAva janmamAM thavAnAM apAya ('duHkha ka) ne parivAra (tyAga). karavAmAM tatpara thavAya che, ane pachI sarvathA pApa karmothI nivRtta thAya che. (mATe zubha yA azubha dareka kriyAnuM pariNAma zuM Ave che ane Avaze, te saMbaMdhI ghaNI bArItAthI vicAra karavo joIe. ) 11. vivecana-jeoe jinezvaranA mArgane sparza karyo nathI, paramAtma svarUpa jANyuM nathI ane yati mArga ( nivRtti mArga saMbaMdhI vicAra paNa karyo nathI, teone hajAre jAtanAM ka AvI paDe che. A duniyAnI mAyAnA mehamAM jeonuM sautanya parAdhIna thaI gayuM che, tevA ajJa e zuM zuM akA nathI karyA? ane kevAM kevAM kaSTa nathI pAmyA ? arthAt sarva akAryo karyA che. ane sarva jAtanAM duone anubhava karyo che. dareka jIe vicAravuM joIe ke, je je dukha narkamAM, tiryamAM ane manuSyamAM ame pAmyA chIe, temAM kharekhara amArAja pramAda che. are samyakatva pAmyA jevI sthiti meLavyA chatAM paNa mana, vacana ane kAyAthI karAyelAM duSkarmothI, ame amAre hAtheja zarIramAM agni saLagAvI duHkhI thayA chae. he Atmana ! mekSamArga svAdhIna chatAM, te mArgane mUkI daI, kumAganI zodhamAM praveza karI, te piteja pitAnA AtmAne kaSTamAM nAMkhyo che. jema sukALa subhikSanA vakhatamAM, athavA svataMtra rAjya maLyAM chatAM mUrkha lokabhikSA mAgatA phare che, tema mekSamArga potAne svAdhIna chatAM, mArA jevA mUkha jIva bhavamAM bhamyA kare che. A pramANe pitAnA ane paranA saMbaMdhamAM apAyanI paraMparAnA kAraNe saMbaMdhI vicAra karo, ane havethI sAvadhAna thavuM te apAyaricaya dhyAna kahevAya che. vipAkavicaya dhyAnanuM svarUpa pratikSaNasamudbhUto yatra krmphlodyH|| ciMtyate citrarUpaH sa vipAkavicayodayaH // 12 // kSaNa kSaNa pratye utpanna thatA, karmaphaLanA udayane aneka prakAre vicAra kare, te vipAkavicaya dhyAna kahevAya che. 12. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 dazama prakAza yA saMpadArhato yA ca vipadA nArakAtmanaH // ekAtapatratA tatra puNyApuNyasya karmaNaH // 13 // te vicAra A pramANe karavAne che ke, je uMcAmAM uMcI) saMpadA arihaMtanI; ane (nIcAmAM nIcI) vipadA nArakinA janI, te beu sthaLe puNya karmanuM ane pApa karmanuM eka chatra rAjya che. arthAt puNya pApanI prabalatA teja sukha duHkhanuM kAraNa che. 13. vivecana-vipAka eTale zubhAzubha karmonuM phaLa. A phaLadravya kSetrAdi sAmagrI anusAra aneka prakAre anubhavAya che. svAdiSTa khAvAdine bhega, puSpamAlA, caMdana, dukula ane aMganA pramukhano upabhoga, e dravyane bhegapaga zubha che, tathA sarSa, zastra, agni ane viSAdi dravyane anubhava te azubha che. saudharmAdi vimAna, upavana ane puSpa, phalAdithI bharapura ArAmAdi kSetrane anubhava zubha che. ane zmazAna, jaMgala, zanya araNya e Adi kSetrone anubhava azubha che. ghaNA uSNa ane ghaNA zIta nahi tevA, vasaM. taRtu pramukhakALane anubhava zubha che. tathA grISya ane hemaMtAdi Rtu ke jemAM ghaNe tApa ane ghaNI TADha paDe che te kALamAM cAlavuM te azubha che. mananI nirmaLatA, Adhi, vyAdhi Adi duHkhavajIta ane saMteSAdi bhAvoe sahita vartana, te zubhabhAva jANa. ane kriodha, ahaMkAra, tathA raudra dhyAnAdikane anubhava te azubha bhAva jANave. uttama devapaNuM, karmabhUminuM manuSyapaNuM, e zubha jANavuM bhillAdi oN7 jAtimAM manuSyajanma, tiryaMca ane nAraki pramukha azubha bhAva jANavA. dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavane Azrayine karmonA kSapazama, upazama, kekSaya thAya che. A pramANe dravyAdi sAmagrInA ge prANione karmo patatAnAM phaLa Ape che. arthAta jI pitapotAnA karela karmone anubhava kare che. te karmo ATha prakAranAM che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mehanIya, AyuSya nAma, getra ane aMtarAya. jema vastrAdikanA pATA vaDe netra avarAI zake che, tema sarvajJa sadaza jIvanuM jJAna, jJAnAvaraNIya karmarUpa pATAthI dabAI jAya che. mati, zata, avadhi, mana:paryava ane kevaLa, o pAMca jJAne jenAthI avarAya che tene jJAnAvaraNIya karma kahe che. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 vipAkavicaya dhyAnanuM svarU5. pAMca prakAranI nidrA ane cAra prakAranAM darzane, jenAthI avarAya che te darzanAvaraNIya karmane vipAka che. jema ke I mANasa rAjAne jovAnI IcchAvALo hoya, paNa pratihAranA kavAthI rAjAnAM darzana na karI zake tema, A darzanAvaraNIya karmanA udayarUpa pratihAranA rokavAthI, AtmArUpa rAjAnA darzana na karI zake. | madhathI lepAyelI khaganI dhArAnA AsvAda tulya, sukhaduHkhanA anubhavavALuM vedanIya karma che. madirAnA pAna sarakhuM mehanIya karma che. jema madirA pIvAthI, manuSyane kartavyAkartavyanuM bhAna rahetuM nathI, tema mehanIya karmanA udayathI satyAsatyane nirNaya thatuM nathI; ane cAritra mehanA udayathI viratinA kartavyamAM Adara thato nathI. deva, mAnava, tiryaMca ane nAraka ema cAra prakAranuM AyuSya che. pitapetAnA janmamAM (nimAM) jIne rAkhavA mATe AyuSya eka beDI tulya che. gati jAtyAdinI vicitratA karanAra, citAra samAna, nAma karmane vipAka A zarIramAM jene hoya che. . vatanA ane madirAnA bhAMDene banAvanAra kuMbhAranI mAphaka, ucca, nIca gotrakarmane vipAke, ucca, nIca gotromAM janmavuM paDe che. te gotrakarmane vipAka kahevAya che. je bAdhatAthI dAnAdi labdhione lAbha chane maLatuM nathI te aMtarAyakarma bhaMDArI samAna che. A pramANe mUla karmanI prakRttionA aneka vipAkane bhinna bhinna vicAratAM, vipAkaciya nAmanuM dharmadhyAna kahevAya che. saMsthAnA vicaya dhyAna. anAdhaMtasya lokasya sthityutpttivyyaatmnH| AkRti ciMtayedyatra saMsthAnavicayaH sa tu // 14 // utpanna thavuM, sthira rahevuM, ane vinAza pAmavuM e svarUpavALa anAdi anaMta lekenI AkRtinuM je sthAnamAM ciMtana karavuM, te saMsthAna vicaya dharmadhyAna kahevAya che. 14. vivecana-A duniyAnA koI paNa padArthane dravyathI nAza thatA ja nathI. tenA paryAya badalAyA kare che, eTale te dravya eka Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 dazama prakAza, AkRtine mUkI, bIjI AkRtimAM goThavAI gayuM; paNa tethI mULa dravyane nAza thAya che ema te naja kahI zakAya. dAkhalA tarIke eka lAMbuM lAkaDuM che, tenI piTI banAvI. peTI banI eTale, lAkaDAnI je lAMbI AkRti hatI, tene nAza thayo. peTInI utpatti thaI ane lAkaDuM dravya te te peTI banI tepaNa kAyama ja rahyuM. Ama peTInI utpatti, lAMbA lAkaDAnI AkRtine nAza ane lAkaDApaNAnA dravyanuM kAyama rahevA paNa ema eka eka vastu traNa prakAre che. tevI ja rIte A duniyAnI sarva vastuomAM banyA kare che, mATeja vastutaH dravyane nAza nathI. upara kahevAmAM AvyuM che ke lekaduniyAanAdi, anaMta che, Adi aMta vinAnI che. ene eja Azaya cheke, dareka vastuomAM utpatti, sthiti ane nAza e traNa badalAyA kare che ane tethI kaI vastunI sarvathA Adi (utpatti) ane sarvathA vinAza kahI zakAya ja nahi. A utpatti, sthiti ane vyayarUpa lekanI AkRtinuM eTale temAM rahela padArthanuM ciMtana karavuM ane paravastuthI Atma dravyane vyAvRtta karI, temAM nimagna thavuM te, saMsthAnA vicaya dharmadhyAna kahevAya che. loka dhyAnanuM phaLa. nAnAdravyagatAnaMtaparyAyaparivartanAt / sadAsaktaM mano naiva rAgAdhAkulatAM vrajet // 15 // A loka svarUpane vicAra karavAthI zuM phAyado thAya? Ama zaMkA karanArane uttara Ape che ke, aneka dravyomAM rahelA anaMta paryAne parAvartana karavAthI (dravyagata paryAyanA saMbaMdhamAM vicAra karavAthI ) niraMtara temAM Asakta thayeluM mana, rAgAdi AkuLatA pAmatuM nathI. 15. vivecana-dravyanA utpatti, sthiti ane vyaya saMbaMdhi vicAra karatAM vairAgyotpatti, paNa saMbhave che. koI paNa dravyanI AkRti upara meha yA rAga hoya te, tarataja tenA bhAvi vi. nAza upara daSTi karatAM mamatva ocho thAya che. eka AkRtinA vinAzathI zeka thaI Avyo hoya tyAre bIjI bAju upara tenI sthItinI haiyAtI che. A vicAra AvatAM, zekamAM pheraphAra avazya Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leka khAnanuM phaLa (327 thaI zake che. tyAre utpatti, sthIti ane layanA traNe bhAge upara daSTi rAkhanArane harSa ke zeka, rAga ke dveSa, e mAMhIluM keI parAbhava karI zakatuM nathI, kAraNake zarUAtathI ja tenI daSTi traNe bhAga upara sarakhI rahelI che. e Adi aneka phAyadAo lekanA ke dravyanA vicArathI thAya che. dharmadhyAne bhavedbhAvaH kSAyopazamikAdikaH / rayA vizu zu taparitAnA A 6 . dharmadhyAnamAM zapathamika Adi bhAva hoya che ane jema jema te AgaLa vadhatuM jAya tema tema anukrame pIta, padma ane zukalezyA vizuddha vizuddha hoya che. 16. dhyAnanuM phaLa, asminnitAMtavairAgyavyatiSaMgataraMgite / jAyate dehinAM saukhyaM svasaMvedyamatIMdriyaM // 17 // A cAra prakAranAM dhyAnamAM, atyaMta vairAgya rasanA saMgathI taraMgita thaelA yegIone, pote anubhava karI zake tevuM atIdriya (IdriyonA viSaya vinAnuM) Atmika sukha prApta thAya che. dhama dhyAnanuM pAralaukika phaLa. tyaktasaMgAstanuM tyaktvA dharmadhyAnena yoginH| ' aveyakAdisvargeSu bhavaMti tridazottamAH // 18 // mahAmahimasaubhAgyaM zaraccaMdranibhaMgabhaM / prApnuvaMti vapustatra sagabhUSAMbarabhUSitaM // 19 // biziSTavIryabodhADhayaM kAmArtijvaravarjitaM / niraMtarAyaM sevaMte suravaM cA'nupamaM ciraM // 20 // icchAsaMpannasarvArthamanohArisukhAmRtaM / nirvighnamupabhujAnA gataM janma na jAnate // 21 // sarva saMgene tyAga karI, dharmadhyAnamAM zarIrane tyAga karanAragIe,veyaka Adi svargomAM, uttama deve paNe utpanna thayA che. tyAM mahAna mahimA, mahAna saubhAgya; zarada RtunA caMdranI prabhA Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama prakAza. samAna puSpamAlA, AbhUSaNa ane vastrothI vibhUSita zarIra pAme che. ane viziSTa vIrya tathA jJAnayukta, kAmanI pIDArUpa javara vinAnuM, upamA rahita ane aMtarAya vinAnuM sukha ghaNe kALa bhagave che. IcchA thatAMja sarva padArthonI prApti thAya che. Aja kAraNathI manane AnaMda ApanAra sukha rUpa amRtane vinA rahIta bhegavatAM keTalIka kALa game te paNa teo jANatA nathI. 18, 19, 20,21, vivecana-dhyAnanI parAkASTAe nahi pahecelA saMskArI gI ene, bAkI rahela kame khapAvavA devAdika yuniomAM janma levA paDe che. tyAM pUrvajanmanA saMskAravALA hovAthI, pitAnI jAgRtI bhUlAtI nathI, paNa puNyanI prabaLatAthI aneka uttama viSaya maLI Ave che, tene anubhava karI pAchA janmamAM Ave che. teja batAve che. divyabhogAvasAne ca cyutvA tridivatastataH / uttamena zarIreNAvataraMti mahItale // 22 // divyavaMze samutpannA nityotsavamanoramAn / muMjate vividhAn bhogAnakhaMDitamanorathAH / / 23 / / tato vivekamAzritya virjyaashessbhogtH| dhyAnena dhvastakarmANaH prayAMti padamavyayaM // 24 // tribhivizeSakam deva saMbaMdhI bhaga pUrNa thavA pachI, te devakathI divya dehane tyAga karI, pRthvItala upara uttama zarIre janma le che. jyAM niraMtara manahara utsave thaI rahyA che tevAM divya vaMzamAM utpanna thaI, akhaMDita manerathavALA, teo vividha prakAranA bhegene upabhoga kare che. pachI vivekane Azraya karI, dunIyAnA azeSa bhegothI virakta thaI, dhyAna dvArA sarve karmone nAza karI, avyaya pada prApta kare che. 22, 23, 24. fsa cha gAvAmacaMdralijitenA muni zA vikaramatiyANA rAma ghArA: | Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te vivigha pravarI prakhyAta che * *A , zukla dhyAnam. svargApavagahetudharmadhyAnamiti kIrtitaM yAvat / ... gaNavenilAne vamata citte dhyAna che ? .... prathama svarga ane (paraMparAe) mokSanA kAraNabhUta hama dhyAnanuM svarUpa kahyuM. have mokSanA eka kharekhara kAraNarUpa zukaladhyAnanuM svarUpa kahIe chIe. 1 . zukala yAnane adhikArI keNu? idamAdimasaMhananA evAlaM pUrvavedinaH kartum // sthiratAM na yAti cittaM kathamapi yatsvalpasattvAnAM // 2 // A zukaladhyAna karavAne, pahelA ja rUSabhanArAca saNavALA ane pUrvadhara (pUrvanA jJAnanA jANakAra) ja samartha che. kemake alpa sattvavALA prANionAM mana, keI paNa prakAre (zaphala dhyAnane lAyaka) sthiratA pAmI zakatAM nathI. 2. zukaladhyAnane vegya che. dhatte na khalu svAsthya vyAkulitaM tanumatAM mano vissyaiH| zukladhyAne tasmAnAstyadhikAro'lpasArANAm // 3 // viSayoe vyAkuLa thaelAM manuSyanAM mana sthiratA dhAraNa karI zaktA nathI. Aja kAraNathI alpa sattvavALA ne zukaladhyAna dhyAvAmAM adhikAra nathI. 3. vivecana-pAMca idrinA viSayethI vyAkuLa thaela mane svastha thatAM nathI. Aja hetu gharmAnane paNa lAgu paDe che. tathApi dharmadhyAna, zukaladhyAnanI apekSAe ujavaLatAmAM ane svachatAmAM ghaNuM maMda hoya che ane te kharekhara zuddha Atmikaja nathI. 1 vajanI mAphaka hADakAMonI majabutAIvALuM zarIra . Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 ekAdaza prakAza. je zuddha Atmikaja dharmadhyAna heya te, devAdi gati prApta thavI na joIe. AthIja samajI zakAya che ke, Idriya viSayanI vyAkuLatAnI zAMti, dharmadhyAnamAM je prakAranI hoya che, tenAthI ghaNAja vizeSa prakAre zAMti zukaladhyAnamAM joIe. ane AvI zAMtivALA che heya te, te zukaladhyAnanA adhikArI thaI zake che. zukaladhyAnamAM je prakAranI zAMti joIe te evI hovI joIe ke, dhyAnamAM tenA zarIrane kaI chede, bhede, haNe, ke bALe, te paNa pite taTastha daSTA hoya tema rahyA kare. temaja vRSTi, zIta, vAta ane tApArika duHkhe karI kape paNa nahi. vaLI te dhyAnamAM hoya tyAre dekhavuM, sAMbhaLavuM, suMghavuM ke sparzavuM tenI kAMI paNa khabara na paDe ane jANe pASANanI ghaDelI mUrti heya tema sthiratApUrvaka dhyAnamAM magna rahe. AvI sthiratA alpa satvavALAne na heya mATe te adhikArI nathI. 3. (ahI ziSya zaMkA kare che ke pUrvadhare ane vajIrUSabharanArAca saMghayaNavALA ja che je zukaladhyAnanA adhikArI che. te hamaNAMnAM sevA (chellA) saMgheNuvALA jI AgaLa te dhyAnanA svarUpane kahevAnI zI jarUra che? AcArya zrI uttara Ape che.) anavacchityAmnAyaH samAgato'syeti kIrtyate'smAbhiH / duSkaramapyAdhunikaiH zukkadhyAnaM yathAzAstram // 4 // juo ke, jevI rIte, zAstramAM kahyuM che tevI rIte zukala dhyAna dhyAvavuM e atyAranA cha mATe duSkara che, tathA pI A zukaladhyAnA saMbaMdhamAM paraMparAe je AmnAya cAlyA AvyA che arthAt paraMparAe zukaladhyAnanuM je svarUpa cAlyuM AvyuM che te, viccheda na jAya mATe te pramANe huM kahuM chuM. 4. zukaladhyAnanA bhede kahe che. . jJeyaM nAnAtvazrutavicAramaikyazrutavicAraM ca / . sUkSmakriyamutsannakriyamiti bhedaizcaturdhA tat // 5 // ke pRthakatvakRta vicAra 1, apRthakatvazrata avicAra 2, sUkSmakriyA apratipAti 3, ucchinnakriyA anivRtti 4, ema cAra bhede karI te zukaladhyAna jANavuM. 5. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukaladhyAnanA bheda kahe che. zukaladhyAnane pahelo bheda, ekatra paryayANAM vividhanayAnusaraNaM zrutAd dravye / arthavyaMjanayogAMtareSu saMkramaNayuktamAdyaM tat // 6 // eka paramANavAdhidravyamAM utpAda, sthiti, vilaya ane mUrta tyAdi paryAnuM, dravyArthika, paryAyArthika nayee karI, pUrva gata zrutAnusAre ciMtana karavuM. te ciMtana dravya, zabda tathA mana, vacana, kAyAnA gAMtaramAM saMkramaNarUpa hovuM joIe. jemake eka dravyanA ciMtanathI tenA zabdanA ciMtana upara AvavuM. zabda ciMtanathI dravya upara AvavuM, maneyegathI kAganA ciMtanamAM yA vAyeganA ciMtanamAM, ema kAgathI manege yA vAMguge saMkramaNa karavuM. te zukaladhyAnane prathama bheda che. 6. vivecana-AMhI keI zaMkA kare ke, artha, vyaMjana, ane gAMtaramAM, saMkramaNa karavAthI mananI sthiratA kevI rIte kahI zakAya ane sthiratA vinA dhyAna kema kahevAya tene uttara e che ke, eka dravyanA saMbaMdhamAM sthiratA hovAthI dhyAna kahI zakAya che. bIjA bhedanuM svarUpa. evaM zrutAnusArAdekatvavitarkamekaparyAye / arthavyaMjanayogAMtareSva saMkramaNamanyattu // 7 // pUrvanA jANa manuSya mATe pUrvagata kRtAnusAre, ane jene pUrvanuM jJAna na hoya tene anyathutAnusAre, artha vyaMjana, gAMtarane viSe asaMkramaNarUpa, eka paryAya viSayika dhyAna te ekava vitaka nAmanA zukala dhyAnane bIje bheda che. 7. trIjA bhedanuM svarUpa, nirvANagamanasamaye kevalino bAdaranirUddhayogasya / sUkSmakriyApatipAti tRtIya kIrtitaM zuklam // 8 // mokSagamananA avasare kevaline, mana, vacana, kAyAnA (bAdara) yoganuM zekavuM, te sUma kriyA apratipAti trIju zukaladhyAna che.8. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra. ekAdaza prakAza. cothA bhedanuM svarUpa, kevalinaH zailezIgatasya zailavadakaMpanIyasya / utsanakriyamapratipAti turIyaM paramazuklam // 9 // pahADanI mAphaka akaMpanIya, zailezIkaraNamAM rahelA kevalIne, utsatrakriyA apratipAti, zukaladhyAnane ce bheda hoya che. 9. vivecana-A zukaladhyAna saMbaMdhI atyAre kAMIka paNa vizeSa jANavuM te mane azakaya lAge che. atyAranA munigaNane saMpradAya, dhyAna saMbaMdhI eTalo badhe pazcAta che ke, tethI cAlatA saMpradAyathI vizeSa jANavAnuM mane kAMI banyuM nathI. ethI joIe te akSa rAThya paNa zukaladhyAna saMbaMdhI huM lakhI ya nathI. 9. cAra bhedamAM ganI saMkhyA. triyogabhAjAmAcaM syAdaparamekayogAnAm / tanuyoginAM tRtIyaM niryogANAM caturtha tu // 10 // traNa ganI pravRttivALA yogImAM pahelo zukaladhyAnane bheda hAya. anAdi eka ganI pravRttivALAmAM bIjo zukladhyAnane bheda heya. sUma zarIranA yogavALAne trIjo bheda hoya, ane yogarahitane zukaladhyAnane ce bheda heya. 10. (kevalIne zukaladhyAnanA trIjA, cotho bhedamAM mana na hovAthI dhyAna kema saMbhave? tene uttara Ape che.) chadmasthitasya yadvan manaH sthiraM dhyAnamucyate ta jajJaiH / nizcalamaMgaM tadvat kevalinAM kIrtitaM dhyAnam // 11 // - jema jJAnI purUSo, chaghane mananI sthiratAne dhyAna kahe che, tema kevalione, aMganI nizcalatA teja dhyAna kaheluM che. 11. (kevalIne zukaladhyAnanA cothA bhedamAM kAya vega nathI te tyAM kevI rIte dhyAna kahI zakAya? tene uttara Ape che. ) pUrvAbhyAsAjIbopayogataH karmajaraNahetorvA / zabdArthabahutvAdvA jinavacanAdvApya yogino dhyAnam / / 12 // pUrvanA abhyAsathI, jIvanA upayogathI, karmanirjarA thAya che te kAraNathI, athavA zabdArthanI bahalatAthI, athavA jinezvaranA vacanathI A ayogIone dhyAna kahI zakAya che. 12. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 zukaladhyAna kene kahe che. zukaladhyAna kene hoya che? Adhe zrutAvalaMbanapUrve pUrvazrutArthasaMbaMdhAt / pUrvadharANAM chamasthayoginAM prAyazo dhyAne // 13 // AdinA pahelA be zukaladhyAnanA bhede pUrvadhara chadmastha gIne zrutajJAnanA avalaMbanathI pUrva kRtArthanA saMbaMdhavALA prAyahAya. 13. vivecana-prAyaH kahevAne e matalaba che ke, pUrvadhAreneja zukaladhyAna hoya ane bIjAne na hoya tema nathI, paNa pUrvadhara sivAyanAne paNa zuphaladhyAna hoya che. jema ke mArUdevAjI, mAsatuSa sAdhu, vigere mahAzayone kAMI pUrvanAM jJAna nahotAM, chatAM, kevala jJAna thayeluM che. mATe zakaladhyAna lAvavA mATe pUrvanA jJAna joIe te ekAMta nathI. sakalAlaMbanavirahamathite dve tvaMtime samuddiSTe / nirmalakevaladRSTijJAnAnAM kSINadoSANAM // 14 // - sarva doSarahita, nirmala kevala darzana ane kevala jJAnavALA gIne sarva AlaMbana vinAnAM chelle be dhyAne kahelA che. 14. pahelAM be zukaladhyAnanA AlaMbanane kama. tatra zrutAd gRhItvaikamarthamarthAd vrajecchabdaM / rAhunarartha coriAMtAM ja sudhI pa / zrutajJAnamAMthI keIeka artha laIne, arthathI zabdanA vicAramAM AvavuM; zabdathI pharI paNa arthamAM AvavuM, tevI ja rIte buddhimAnee eka yogathI kaI eka gAMtaramAM AvavuM. 16. saMkrAmatya'vilaMbitamarthaprabhRtiSu yathA kila dhyAnI / vyAvartate svayamasau punarapi tena prakAreNa // 16 // je prakAre thAnI vilaMba vinA arthAdikamAM saMkramaNa kare che, teja prakAre pharI paNa tyAMthI pote pAcho phare che. 16. iti nAnAtve nizitAbhyAsaH saMjAyate yadA yogI / AvirbhUtAtmaguNastadaikatAyA bhavedyogyaH // 17 // A pramANe aneka prakAranA tIkSNa abhyAsavALo jyAre gI thAya che tyAre, AtmaguNa pragaTa thatAM zukaladhyAnanI ekatAne te lAyaka thAya che. 17. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 ekAdaza prakAza. utpAdasthitibhaMgAdiparyAyANAM yadaikayogaH san / dhyAyati paryayamekaM tatsyAdekatvamavicAraM // 18 // eka pegavALo thaI utpAda, sthiti ane vyayAdi paryAye tenA eka paryAyanuM dhyAna kare te ekatva avicAra dhyAna kahevAya. 18. trijagadviSayaM dhyAnAdaNusaMsthaM dhArayet krameNa manaH / viSamiva sIgagataM maMtrabalAnmAMtriko daMze // 19 // AkhA zarIramAM vyApta thaelA viSane jema maMtranA baLathI maMtravAdi dezamAM lAvI mUke che, tema traNa jagatanA viSayavALA manane, thAne karI ANuM (paramANu) upara yegIoe dhAraNa karavuM. 19. apasAriteMdhanabhara zeSastokeMdhano'nalo jvalitaH / tamavAnI to vA niti yathA manasvadrata | 20 | lAkaDAM na nAMkhavAthI, athavA agnimAMthI lAkaDAM kheMcI levAthI, bAkInAM ceDAM iMdhaNAMvALo baLane agni bujAI jAya che, tenI mAphaka manane paNa viSayarUpa lAkaDAM na maLavAthI pitAnI meLe zAMta thaI jAya che. 20. zukaladhyAnanA bIjA bhedanuM phaLa jvalati tatazca dhyAnajvalane bhRzamujjvale yatIMdrasya / nikhilAni vilIyaMte kSaNamAtrAd ghAtikarmANi // 21 // pachI dhyAnarUpa agni, atyaMta utkaTapaNe prajavalavAthI yogI. dranA sarva ghAtika kSaNa mAtramAM nAza pAme che. 21. te ghAtikarmo batAve che. jJAnAvaraNIyaM dRSTayAvaraNIyaM ca mohanIyaM ca / vilayaM prayAMti sahasA sahAMtarAyeNa karmANi // 22 // jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya,te traNe cethA aMtarAya karmanI sAthe akasmat vilaya thaI jAya che.22. ghAtikamanA kSayathI thatuM phaLa. saMmApya kevalajJAnadarzane durlabhe tato yogI / jAnAti pazyati tathA lokAlokaM yathAvasthaM // 23 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukaladhyAna kone kahe che. 335 ghAtikarmanA kSaya thavAthI, yegI dukhe pAmI zakAya tevAM kevalajJAna ane kevaLadarzana pAmI yathAvasthita kAlakane jANe che ' ane juve che. 23. devastadA sa bhagavAn sarvajJaH sarvadayanaMtaguNaH / viharatvavanIvalayaM surAsuranaroragaiH praNataH // 24 // kevalajJAna pAmavA pachI sarvajJa, sarvadazI, anaMta guNavAna sura, asura, manuSya ane nAgaeNdrAdithA praNAma karAtA, te bhagavAna pRthvItaLa upara (duniyAnAM jIne) baMdha karavAM mATe vicare che. 24. vAgjyotsnayAkhilAnyapi vibodhayaMti bhavyajaMtukumudAni / unmUlayati kSaNato mithyAtvaM dravyabhAvagataM // 25 // vaLI vacanarUpa caMdranI cAMdanIe karI, samagra bhavya jIve rUpa kumudane (caMdravikAzI kamaLane) badhita kare che, ane teonI aMdara rahelA dravya, bhAva, mithyAtvane (aMdhakArane) kSaNa mAtramAM mULathI kADhI nAkhe che. 25. tannAmagrahamAtrAdanAdisaMsArasaMbhavaM duHkham / bhavyAtmanAmazeSa parikSayaM yAti sahasaiva // 26 // te sarvajJa tIrthakaranuM phakata nAma grahaNa karavAthI, bhavya jInAM A nAdi saMsArathI utpanna thaelAM samagra duHkha sahasA nAza pAme che. api koTIzatasaMkhyAH samupAsitumAgatAH suranarAdhAH / kSetre yojanamAtre mAMti tadAsya prabhAveNa // 27 // te paramezvaranI upAsanA karavA mATe, seMkaDe keDa game AvelA deva manuSyAdi, eka jana mAtra kSetramAM tenA prabhAvathI samAI zake che. ra7. tridivaukaso manuSyAstiyaMco'nyepyamuSya budhyate // nijanijabhaSAAnugataM vacanaM dharmAvabodhakaraM // 28 // dharmabaMdha karavAvALA A paramezvaranAM vacanene, deva manu , tiya (jAnavara) ane bIjAo paNa potapotAnI bhASAmAM samajI zake che. 28. AyojanazatamugrA rogAH zAmyati tatpabhAveNa // hari rItarIvavava tAhanA sitte pati 22 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 ekAdaza prakAza je sthaLe tIrthakara vihAra karatA hoya te sthaLanI cAre bAju temanA prabhAvathI se jana pramANe pRthvImAM, ugra (moTA) rege jema caMdranA udayathI tApa zAMta thAya che, tema zAMta thaI jAya che. 29. mArItidurbhikSA'tivRSTayanAdRSTiDamaracairANi // na bhavatyasmin viharati sahasrarazmau tamAMsIva // 30 // A bhagavAna pRthvItaLa upara vicaratA tyAM, jema sUrya chatAM aMdhakAra na hoya tema marakI, dukALa, ghaNI vRSTi, sarvathA vRSTi na thavI, yuddha, ane vera Adi upadrava hotA nathI. 30. mArtaDamaMDalazrIviDaMvi bhAmaMDalaM vibhoH paritaH / __ AvirbhavatyanuvapuH prakAzayan sarvato'pi dizaH // 31 // sUrya maMDaLanI zobhAne viDaMbanA pamADe tevuM, sarva bAju dizAone prakAzita karatuM, bhAmaMDaLa bhagavAnanA zarIranI pAchaLa pragaTa thAya che.31. saMcArayaMti vikacAnyanupAdanyAsamAzu kamalAni / bhagavati viharati tasmin kalyANIbhaktayo devAH // 32 // bhagavAna jyAre pRthvItaLa upara vicare che tyAre uttama bhaktivALA de, pagale pagale (suvarNanAM) kamaLa paga mukavA mATe tatkALa saMcAre che (sthApanA kare che.) 3ra. anukUlo vAti maruta pradakSiNaM yAMtyamuSya zakunAzca / taravo'pi namaMti bhavaMtyadhomukhAH kaMTakAzca tadA // 33 / / tathA pavana anukuLa vAya che. bhagavAnane (jabuka, cAsa, nakulAdi zakune dakSiNAvarta jamaNAM hoya che. athavA paMkhIo pradakSiNA Ape che.) vRkSe paNa name che, ane kAMTAonAM mukha nIcAM (uMdhAM) thAya che. 33. Araktapallavo'zokapAdapaH smerakusumagaMdhADhayaH / prakRtastutiriva madhukaravirutairvilasatyupari tasya // 34 // lAla patrovALe, vikasvara ane sugaMdhathI vyApta puSpavALe; tathA madhukara (bhramara) nA zabdae karI jANe stuti karAte hoya te, azoka vRkSa dharmadezanA ApavAnA avasare te prabhunA upara ulasI ( bhI) rahe che. 34. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghatikarmanA kSayathI thatuM phaLa. 337 paDapi samakAlamRtavo bhagavaMtaM te tadopatiSThate / smarasAhAyakakaraNe prAyazcitaM grahItumiva // 35 // e avasare kAmadevane sahAya karavAnuM jANe prAyazcita levA mATe AvI hoya tema ekI kALe chae Rtuo bhagavAnanI pAse prApta thAya che. 35. asya purastAninadan vija'bhate duMdubhirnabhasi tAraM / kurvANo nirvANaprayANakalyANamiba sdyH||36|| A bhagavAnanI AgaLa tAra svare nAda karate devaduMdubhi, jANe tatkALa kalyANakArI mokSamArganA prayANa karatA, (sUcavatA) heya tema zebhI rahyo che. 36. paMcApi ceMdriyArthAH kSaNAnmanojJIbhavaMti tadupAMte / ko vA na guNotkarSa savidhe mahatAmavAmoti // 37 / / te bhagavAnanI pAse pAMce IdrinA artho, kSaNavAramAM manejJa thAya che. athavA mahApurUnI sebatathI (sAmipyatAthI) koNa guNane utkarSa na pAme ? arthAt sarva pAme. 37. asya nagvaromANi ca vardhiSNUnyapi neha pravardhate / bhavazatasaMcitakarmacchedaM dRSSTrava bhItAni // 38 // seMkaDe game bhavanA saMcita karelAM karmone nAza thayelo joIne, bhaya pAmyAM hoya tema vRddhi pAmavAnA svabhAvavALA paNa A prabhunA nakha ane rema vRddhi pAmatA nathI. 38. zamayaMti tadabhyarNe rajAMsi gaMdhajalavRSTibhirdevAH / unnidrakusumadRSTibhirazeSataH murabhayaMti bhuvam // 39 // te prabhunI pAse suMgaMdha jalanI vRSTi karave karI, deve dhULane zAMta kare che ane vikasvara puSpa vRSTie karI najIkanI sarva bhUmine sugaMdhita kare che. 39 chatratrayI pavitrA vibhorupari bhktittridshraajaiH| gaMgAsrotasritayIca dhAryate maMDalIkRtya // 40 // svAminA upara Idro bhaktithI gaMgA nadInA traNa pravAhanI mAphaka, pavitra, goLAkAra, traNa chAne dhAraNa kare che. ayameka eva naH prabhurityAkhyAtuM viDojasonnamitaH ! aMgulidaMDa ivoccaizcakAsti ratnadhvajastasya // 41 // Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ekAdaza prakAza A ekaja amAre svAmi che. Ama kahevAne mATe Idra AMgulIrUpa daMDa jANe uMce karyo hoya tema, uMce Idradhvaja zobhI rahyo che. 41. asya zaradiMdudIdhiticArUNi ca cAmarANi dhUyate / vadanAraviMdasaMpAti rAjahaMsabhramaM dadhati // 42 // A prabhune, zarada rUtunA caMdranI kAMti sarakhAM manahara cAmara vijhAya che. te cAmare, mukharUpa kamaLa upara AvatA, rAjahaMsanA bhramane utpanna kare che. 42. prakArAsvaya uccairvibhAti samavasaraNasthitasyAsya / kRtavigrahANi samyakcAritrajJAnadarzanAnIva // 43 // samavasaraNamAM rahelA samavasaraNanA traNa gaDha, jANe jJAna, darzana, cAritre, traNa zarIra dhAraNa karyA hoya tema sArI rIte zobhe che. 43 caturAzAvartijanAn yugapadivAnugrahItukAmasya / catvAri bhavaMti mukhAnyaMgAni ca dharmamupadizataH // 44 // cAre dizA tarapha rahelA manuSyane ekI vakhate anugraha karavAnI IcachAthIja jema tema dharmopadeza karatI vakhate cAra zarIra ane cAra mukhe thAya che. 44. abhivaMdyamAnapAdaH surAsuranaroragaistadA bhagavAn / siMhAsanamadhitiSThati bhAsvAniva pUrvagirizaMgaM / / 45 // e avasare sura, asura, manuSya ane bhuvanapatie karI caraNa namaskAra karatA bhagavAna jema pUrvAcaLanA zikhara para sUrya ArUDha thAya tema, siMhAsana upara (dharmadezanA devA) bese che. 45. tejaH puMjapasaraprakAzitAzeSadikkramasya tadA / trailokyacakravartitvacihnamagre bhavati cakraM // 46 // e avasare teja pujanA prasarave karI, samagra dizAonA sa. muhane prakAzita karatuM ane traNa lekanA cakavartipaNAnI nizAnI sarakhuM cakra AgaLa rahe che. 46. bhuvanapativimAnapatijyotiSpativAnavyaMtarAHsavidhe / tiSThaMti samavasaraNe jaghanyataH koTiparimANAH // 47 // bhuvana pati, vimAnapati, jyotiSa pati ane vyaMtara A cAre nIkAyanA devo samavasaraNamAM jaghanyathI paNa keTI pramANe bhaga vAnanI pAse rahe che. 47. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339 ghAtikamanA kSayathI thatuM phaLa. sAmAnya kevalajJAnInuM kartavya, tIrthakaranAmasaMjhaM na yasya karmAsti sopi yogabalAt / utpanna kevalaH san satyAyuSi bodhayatyurvI // 48 // jeone tIrthakara nAmakarma nAmanA karmane udaya nathI teo paNa yeganA baLathI, kevalajJAna utpanna thavA pachI, je AyuSya bAkI raheluM hoya te jagatanA ane dharmadha Ape che. 48. sNpnnkevljnyaandrshnoNtrmuhuurtshessaayuH| arhati yogIdhyAnaM tRtIyamapi kartumacireNa // 49 // kevalajJAna, kevaladarzana, prApta thaela yogI jyAre mAnava bhava saMbaMdhI aMtamuhUrta AyuSya bAkI rahe, tyAre tatkALa trIjuM paNa zukaladhyAna karavAne te yogya (thAya) che. 49. AyuHkarmasakAzAdadhikAni syuryadAnyakarmANi / tatsAkhyAya topamate yojI samudyAta 50 || paNa je AyuSya karma karatAM bIjA karmo Adhaka heya te te, karmone AyuSyanAM sarakhAM (jeTaluM AyuSya hoya teTalA kALamAM bhagavAI zake teTalAM) karavAne kevalisamughAta (prayatna viSeza) karavAne prayatna kare che. 50. daMDakapATe maMthAnakaM ca samayatrayeNa nirmAya / turye samaye lokaM niHzeSaM pUrayed yogI // 51 // zarIramAMthI Atmapradezane bahAra kADhI, prathama samaye daMDa kare. (daMDAkAre Atmapradezane lAMbA caudarAja pramANe laMbAve.) bIje samaye kapATa AkAre Atmapradezane vistAre trIje samaye maMthAnane (ravaiyAne) AkAre Atmapradezane cAre bAju vistAra, ane the samaye yegI AkhA lokane AtmapradezathI purI Ape. pa1. . samayaistatazcatu bhinivartite lokapUraNAdasmAt / / vihitAyuHsamakarmA dhyAnI pratilomamArgeNa // 52 ! cAra samaye loka pUravAnuM kAma pUrNa karI, AyuSyanA samAna bIjA karmone rAkhI, dhyAnI pratiloma mArge (pahele samaye AMtarAne saMhare, bIje samaye maMthAnane sameTI le, ane trIje samaye daMDAkArane sameTI pAcho mULarUpe thAya.) leka pUravAnA kAryathI nivartana thAya. para, zrImAnaciMtyavIryaH zarIrayoge'tha bAdare sthitvA / / acirAdeva hi niruNaddhi bAdarau bAGmanasayogau // 53 // Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 ekAdaza prakAza, pachI jJAnAdi lakSmIvAna, aciMtya vIryavALe yegI, bAdarakAyayegane viSe rahIne, bAdara (sthaLa) vacana ane mananA yogone ghaNA thoDAja vakhatamAM roke. 53, sUkSmeNa kAyayogena kAyayogaM sa bAdaraM ruMdhyAt / tasminnaniruddhe sati zakyo roddhaM na sUkSmatanuyogaH // 54 // pachI sUmakAya vegamAM rahI, bAdarakAya vegane repa kare, kemake te bAdarakAya ga rekyA sivAya, sUmakAya rega rokI zakAtuM nathI. 54. vacanamanoyogayugaM sUkSma niruNaddhi sUkSmatanuyogAt / vidadhAti tato dhyAnaM mUkSmakriyamamUkSmatanuyogam / / 55 / / pachI sUkSma zarIra ganI madadathI, sUma vacana ane mane yegane reke. tyAra pachI sUkamakriyA ane asUkSma zarIra gamaya dhyAna kare. 55 tadanaMtaraM samucchinnakriyamAvirbhavedayogasya / asyAMte kSIyate tva'ghAtikarmANi catvAri // 56 // tyAra pachI agIne samucchinna kiyA pragaTa thAya che. arthAt sarvakriyAne vyavaheda thAya che.) AnA aMtamAM cAra aghAti kameMne kSaya thAya che. pa6. teja batAve che. laghuvarNapaMcakoddiraNatulyakAlamavApya zailezIM / kSapayati yugapatparito vedyAyurnAmagotrANi // 57 / / laghu pAMca akSare bolI zakAya teTalA vakhatanI zilezI avasthA (pahADanI mAphaka sthira avasthA) ne pAmI, ekI sAthe vedanI, AyuSya, nAma ane gotra e cAre karmono sarvastha khapAve. 57. audArikatainasakArmaNAni saMsAramUlakAraNAni / hitveha RjuzreNyA samayenakena yAti lokAMtam // 58 / ' ahI saMsAranAM mUla kAraNa audArika, tejasa ane kArmaNa zarIrane tyAga karI, samapreNie eka samaye lokane aMte jAya che. 58. nova'mupagrahavirahAdadhopi vA naiva gauravAbhAvAt / yogaprayogavigamAt na tiyaMgapi tasya gatirasti // 59 / / te yogInA AtmAo lekathI AgaLa uMcA (alokamAM) jatA Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghAtikarmanA phayathI thatuM phaLa. 341 nathI, kemake cAlavAmAM sahAya ApanAra dharmAstikAya AgaLa nathI. nicA paNa jatA nathI, kemake temanAmAM gaurava (vajana-bhAra) rahyo nathI. tema tichi paNa temanI gati nathI, kemake temane preranAra anAdikanA vegane abhAva thayelo che. 59. lAghanayogAcUmavadalAbuphalavacca saMgaviraheNa / baMdhanavirahAderaMDavacca siddhasyahi gatiruvaM // 60 // laghupaNAnA kAraNathI dhUmanI mAphaka, saMganA virahathI tuMbInA phalanI mAphaka ane baMdhananA abhAvathI eraMDAnA phalanI mAphaka, sidhdhonI gati (svAbhAvika) urdhva che. 60. samaSi. mokSamAM gayelA yogI. sAdikamanaMtamanupamamavyAvA, svabhAvajaM saukhyaM / prAptaH sa kevalajJAnadarzano modate muktH|| 61 // kevalajJAna ane kevala darzanavAnagI , sarva karmothI mukta thaI, sAdi anaMta, anupama, avyAbAdha ane svabhAvathI pedA thayela Atmika sukhane pAmI (jJAnAnaMdamAM) magna rahe che. 61. vivecana-A zlokamAM sarva karmonA kSayathI utpanna thayelI sthitine samAdhi kahevAmAM Ave che. A samAdhi paripUrNa che. temAMthI pAchA haThavApaNuM cheja nahiM. je AtmAsthiti pamAyelI che te sAdi anaMta che. te sthiti pAmyAnI Adi che paNa aMta nathI. aMta tyAre kahI zakAya ke te sthitimAMthA nIcA paDavApaNuM hoya. eTale A sthiti sAdi anaMta che. temaja anupama che. eTale A sthi'tine kaI paNa upamA ApI zakAtI nathI. upamA na ApavAnuM kAraNa,tevI sarvotkRSTa sthitine duniyAmAM abhAva che. duniyAmAM je je sthitione anubhava A dehadvArA thAya che. te sarva sthitie viyegazILa che. deha pite paNa vizaraNa svabhAvavALe che. eTale tenAthI utpanna thatAM sukhane sukhanI upanA kema ApI zakAya? vaLI A sukha kevaLa AtmasvabhAvathI utpanna thayeluM ane kaI paNa jAtanA sukhanI upamAthI atIta che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34ra ekAdaza prakAza, te samAdhisukha avyAbAdha eTale ke I paNa prakAranI kAyika ke mAnasika pIDA vinAnuM che. jyAM zarIra ane mana che tyAM Adhi, vyAdhi ane upAdhi aneka prakAranI lAgI paDe che. tema A muktAtmAne zarIrAdi sarva upAdhine abhAva hovAthI tevI keI paNa prakA ranI vyAbAdhA cheja nahI. tyAre kevaLa AtmasvabhAvanuMja sukha hevAthI te parama sukha che. te sukhamAM yA te AtmasvabhAvamAM mutAtmA magna rahe che, te paripUrNa samAdhi che. A dehamAM rahI aneka prakAranI samAdhio thaI zake che, tevuM anya darzanakAre kahe che. te sarva samAdhione samAveza dhyAnamAMja thaI zake che. jinezvarae batAvela dhyAna, ane anya darzanakAroe batAvelI samAdhine mukAbale je ApasamAM karavAmAM Ave te A vAtanI khAtrI abhyAsIone sahaja thaI zakaze. A pramANe ganAM sarva aMgenI AMhI samApti thAya che. iti zrI AcArya hemacaMdra viracite yogazAstre muni zrI kezara vinayafkhata vAvavadhe ijA prakAra : |riAH pravariAH prArakhya / AcAryazrIno svAnubhava. zrutasiMghogurumukhato yadadhigataM tadiha darzitaM samyak / anubhavasiddhamidAnI prakAzyate tattvamidamamalaM // 1 // siddhAMtarUpa samudrathI ane gurUmukhathI vega saMbaMdhI je kAMI meM jANyuM hatuM te, AMhI pUrvanA agIyAra prakAzamAM sArI rIte dekhADayuM. have mane pitAne vega saMbaMdhI je kAMI anubhava siddha thayuM che ke, A nirmaLa tatvane prakAzita karuM chuM. 1 (gane sarva AdhAra mana upara che. mananI avasthAe jANyA sivAya ane tene ucca sthitimAM mUkyA sivAya, bhegamAM praveza thaI zakatuM nathI, mATe AcAryazrI prathama mananI sthitinA bhede batAve che.) Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 teja batAve che. mananA bhede iha vikSiptaM yAtAyAtaM zliSTaM tathA mulInaM ca / cetazcatuHprakAraM tajjJacamatkArakAri bhavet // 2 // vikSipta 1, yAtAyAtA 2, liSTa 3, ane sulIna 4, ema cAra prakAravALuM citta, tenA jANakAra mAnavo ne te camatkAra kara vAvALuM thAya che. 2 mananAM lakSaNe. vikSiptaM calamiSTaM yAtAyAtaM ca kimapi sAnaMdaM / prathamAbhyAse dvayamapi vikalpaviSayaprahaM tatsyAt // 3 // vikSipta manane capalatA ISTa che ane yAtAyAta mana kAMIka paNa AnaMdavALuM che. prathama abhyAsamAM A beu jAtanAM mane hoya che ane temane viSaya vikalpane grahaNa karavAne che. 3. vivecanaprathama abhyAsI jyAre abhyAsa zarU kare che tyAre manamAM aneka jAtanA vikSepe AvyA kare che. mana TharatuM nathI ane capaLatA karyA ja kare che. paNa AthI abhyAsIe kAMI nAsIpAsa thavAnuM nathI. eka hariNa jyAre pAsamAM sapaDAya che tyAre te eTalI badhI chUTavA mATe doDAdoDa karI mUke che ke hada uparAMta, jANe chUTayuM ke chUTaze. A harinI doDadhAma joI pAsavALe nIrAza thaI khAsa mUkI de te avazya te chUTI jAya. paNa je majabutAI karI tene deDAdoDa karavA Ape te te thAkI thAkIne deDavAnI kriyA mUkI daI svAdhIna thaI jaze. tevI ja rIte prathama abhyAsI, mananI AvI ca. paLatA ane vikSepatA je nirAza thaI jAya ane potAno abhyAsa mUkI de te manachUTI jaze. pachI kadI svAdhIna na thaze. paNa himmata rAkhIne pitAne abhyAsa AgaLa vadhAraze. te ghaNI capaLatA ane vikSepatAvALuM paNa mana zAMta thaI svAdhIna thaI raheze. pahelI viDhita dazA oLaMgyA pachI bIjI yAtAyAta dazA mananI che. yAtAyAta eTale javuM ane AvavuM. jarA vAra mana sthira rahe, vaLI cAlyuM jAya, arthAt vikalpa AvI jAya. vaLI samajAvI yA upagathI sthira karyuM, vaLI cAlyuM jAya, A yAtAyAta Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 ekAdaza prakAza, avasthA che. pahelI karatAM bIjI dazA zreSTha che ane temAM kAMIka paNa AnaMdane leza rahelo che, kAraNa ke jeTalIvAra sthira hoya teTalIvAra te AnaMda bhogave che. zliSTaM sthirarasAnaMda sulInamatinizcalaM parAnaMdam / tanmAtrakaviSayagrahamubhayamapi budhaistadAmnAtam // 4 // zliSTa nAmanI mananI trIjI avasthA, sthiratA ane AnaMdavALI che. tathA sulina nAmanI cethI avasthA, nizcala ane paramAnaMdavALI che. jevAM nAma che tevAja tene guNe che ane teja te beu manene grahaNa karavAne viSaya che ema jJAnI purUSoe kahyuM che. 4. vivecana-jeTalI mananI sthiratA teTalo AnaMda trIjI mananI avasthAmAM sthiratA bIjI karatAM vizeSa hevAthI AnaMda paNa vizeSa hoya che, tethI paNa adhika sthiratA cothI avasthAmAM che. temAM mana nizcala thAya che, ane tethI tyAM AnaMda paNa alaukika thAya che. te manane viSaya AnaMda ane paramAnaMda che. evaM kramazo 'bhyAsAvezAddhyAnaM bhajenirAlaMbam / samarasabhAvaM yAtaH paramAnaMdaM tatonubhavet // 5 // A pramANe manane uccatA prApta karavAnA krame, abhyAsanI prabaLatAthI nirAlaMbana dhyAna kare tethI samarasabhAva (paramAtmAnI sAthe ane abhinnapaNe laya pAmavuM te) ne pAmI, pachI paramAnaMdapaNuM anubhave. 5. paramAnaMdaprAptine kama. bAhyAtmAnamapAsya prasaktibhAjAMtarAtmanA yogI / satataM paramAtmAnaM viciMtayettanmayatvAya // 6 // AtmasukhanA premI yegIe aMtarAtmAvaDe, bAhyAtmabhAvane dUra karI, tanmaya thavA mATe niraMtara paramAtma bhAvanuM ciMtana karavuM. 6. bahirAtmabhAvAdinuM svarUpa, AtmadhiyA samupAttaH kAyAdiH koyate 'tra bhiraatmaa| kAyAdeH samadhiSThAyako bhavatyaMtarAtmA tu // 7 // Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teja batAve che. 345 zarIrAdikane Atmabuddhie grahaNa karanArane AMhi bahirAtmA kahie chIe. zarIrAdikane adhiSThAtA te aMtarAtmA kahevAya che. 7. vivecana-zarIra te huM chuM. tema mAnanAra, Adi zabda dhana, svajana, kuTuMba, strI, putrAdi te pitAnA mAnanAra ane tenA saMga vigathI sukhI duHkhI thanAra, e bahirAtmabhAva kahevAya che. ane zarIrane huM adhiSThAtA chuM, zarIramAM huM rahenAra chuM, zarIra mArUM rahevAnuM ghara che, athavA zarIrane huM daSTA chuM, Adi zabdathI dhana, svajana, kuTuMba, strI, putrAdi e saMyogika che tathA para che. zubhAzubha karma vipAkajanya A saMga vige che. ema jANI saMga viyegamAM harSa zeka na karatAM daSTA tarIke rahyA kare, te aMtarAtmA kahevAya che. paramAtmasvarUpa. cidrUpAnaMdamayo niHzeSopAdhivarjitaH zuddhaH / atyakSo'naMtaguNaH paramAtmA kIrtitastajjJaiH // 8 // jJAna svarUpa, AnaMdamaya, samagra upAdhi vajIta zuddha, iMdriya agocara ane anaMta guNavAnuM tenA jANakAra jJAnIoe paramAtmAne kahyo che. 8 pRthagAtmAnaM kAyAtpRthak ca vidyAtsadAtmanaH kAyaM / ubhayo:dajJAtA'tmanizcaye na skhaled yogI // 9 // AtmAne zarIrathI judo jANa ane zarIrane AtmAthI juduM jANavuM. Ama AtmA ane dehanA bhedane jANanAra yegI, Atmanizcaya karavAmAM (AtmasvarUpe pragaTa karavAmAM ) khalanA pAmatA nathI. 9. aMtaHpihitajyotiH saMtuSyatyAtmano'nyato muuddhH| tuSyatyAtmanyeva hi bahinirvRttabhramo yogI // 10 // jenI Atmati karmonI aMdara dabAI gaI che, tevA mUDha jIve AtmAnI bIjI bAju (arthAtu) pugalamAM saMtoSa pAme che. tyAre bahirabhAvamAM sukhanI bhrAMtinI nivRtti pAmelA yegIe AtmAne viSeja saMtoSa pAme che. 10. puMsAmayatnalabhyaM jJAnavatAmavyayaM padaM nUnaM / vaghAramAtmajJAnamAtraneti samItte . ??.. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 dvArA prakAza, je AtmAne viSe, mAtra AtmajJAnaneja ( sAdhaka ) IchatA heya-rAkhatA hoya,-(bIjA keI paNa bhAvanA-padArthane-saMbaMdhamAM pravRtti ke vicAra na karatA hoya) te huM ni karIne kahuM chuM ke, jJAnI purUSane (bA) prayatna sivAya mekSapada maLI zake. 11. zrayate suvarNabhAvaM siddharasasya spRzato yathA lohaM / AtmadhyAnAdAtmA paramAtmatvaM tathApnoti / / 12 / / jema siddharasanA sparza thavAthI loDhuM suvarNa bhAvane pAme che, tema AtmadhyAnathI AtmA paramAtmApaNane pAme che. 12. janmAMtarasaMskArAtsvayameva kila prakAzate tattvaM / suptotthitasya pUrva pratyayavannirUpadezamapi // 13 // jema nidrAmAMthI uThelA mANasane pUrve (sutAM pahelA) anubhavelAM kAryo, upadeza vinA (keInA kahyA sivAya) paNa yAda Ave che, tema janmAMtaranA saMskAravALA gIne keInA upadeza sivAya pitAnI meLeja nice tattvajJAna prakAzita thAya che.13. athavA guruprasAdAdihaiva tattvaM samunmiSati nUnaM / gurucaraNopAstikRtaH prazamajuSaH zuddhacittasya // 14 // athavA janmAMtaranA saMskAra sivAya paNa, gurUnA caraNanI sevA kare vAvALA, zAMta rasa sevanArA, ane zuddha manavALA yegIne, gurUnA prasAdathI Aja bhavamAM nice karI AtmajJAna prApta thAya che. 14. tatra prathame tatvajJAne saMvAdako gurubhavati / darzayitA tvaparasmin gurumeva sadA bhajettasmAt // 15 // pUrva janmamAM prathama AtmajJAna prAptimAM upadezadAtA gurU hoya che ane bIjA bhavomAM paNa tattvajJAna dekhADanAra gurU che. A kAraNathI tatvajJAna mATe gurUnI ja niraMtara sevA karavI. 15. yadvatsahasrakiraNaH prakAzako nicitatimiramanasya / tadvad gururatra bhavedajJAnadhvAMtapatitasya // 16 // jema niviDa aMdhakAramAM paDelA padArthone prakAzaka sUrya che tema, ajJAnarUpI aMdhakAramAM paDelA jIvone A bhavamAM tapadezarUpa sUryavaDe karI jJAnamArga dekhADanAra gurU che. 16. prANAyAmaprabhRtiklezaparityAgatastato yogii| upadezaM prApya gurorAtmAbhyAse ratiM kuryAt // 17 / / Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAgratA. 347 mATe prANAyAmAdi kalezane tyAga karI, gurUne upadeza pAmI gIe, AtmAabhyAsamAM prIti karavI. 17. vacanamanaHkAyAnAM kSobhaM yatnena varjayecchAMtaM / rasabhAMDamivA''tmAnaM sunizcalaM dhArayennityaM // 18 // yegIe mana, vacana ane kAyAnI caMcaLatAne ghaNA prayatnapUrvaka tyAga kare ane rasanA bharelA vAsaNanI mAphaka, AtmAne zAMta, tathA nizcala ghaNe vakhata dhArI rAkhavI. 18. vivecana-rasanA vAsaNanI mAphaka vAsaNamAM rahelA rasanI mAphakaAtmAne nizcala dhArI rAkho. rasane nizcala dhArI rAkhavA mATe te rasanA AdhArabhUta vAsaNane sthira rAkhavuM ja joIe. vAsaNamAM A dhAramAM-jeTalI asthiratA, teTalI asthiratAnI asara Adheya upara thAya che. Aja hetuthI AcAryazrIe jaNAvyuM che ke mana, vacana, zarIrane jarA paNa kSobha na thAya e mATe bahuja prayatna kare. kemake mana, vacana, ane zarIra, AdhArarUpa che ane AtmA temAM AdheyarUpe rahela che. AdhAranI vikaLatA yA asthiratAnI asara Adheya upara thAya che. A asthiratA ekAgratA karyA sivAya baMdha thaI zakti nathI. ane ekAgratA karavAmAM paNa kramasara abhyAsa karavAnI jarUra che. ekAgratA thatA AgaLa kahevAmAM Avaze tevI laya ane tattava jJAnanI sthiti paNa prApta karI zakAya che. mATe AtmAne nizcala dhArI rAkhe ane mana, vacana, ane zarIramAM kSobha na thAya te mATe ekAgratA avazya karavI joIe. ekAgratA. mananI vAraMvAra parAvartana pAmatI sthitine zAMta karavI ane manane keI ekaja AkRti ke vicAra upara daDhatAthI joDI rAkhavuM tene ekAgratA kahe che. prathama abhyAsIone zarUAtamAM ekAgratA karavAmAM jeTalI mahenata paDe che, teTalI mahenata bIjI kaI paNa jAtanI kriyAmAM paDatI nathI. A kriyA ghaNI mahenata ApanAra ane duHkharUpa lAge che, paraMtu Atmavizuddhi mATe ekAgratA prApta karyA vinA bIje kaI upAyaja nathI. te sivAya AgaLa vadhI zakAya ja nahi. mATe prabaLa prayatna paNa ekAgratA siddha karavIja jAIe. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 dvAdaza prakAza ekAgratA karavAnI rIti ane upayogI sUcanA. mananI aMdara utpanna thatA vikapinI avagaNanA karavI. temaja tene manathI kAMI uttara vALa nahi. A be vAte buddhi tIkSaNa karI vAraMvAra smaraNamAM rAkhavI. abhyAsa cAlatI vakhate te eka kSaNa paNa bhUlavuM na joIe. jyAre kAMI paNa uttara vALavAmAM nathI Avato ane abhyAsa daDha thAya che, tyAre vicAranI pratyuttara vALavAnI vRttio zAMta thAya che. ekAgratAmAM pUrNa sAmya avasthAnI jarUra che. arthAta vikalpa utpanna na thavA devA, tema tene haDaselavA prayatna paNa na karavA --arthAt sthira zAMtatA rAkhavI-te zAMtatA eTalI prabaLa thavI joIe ke bAhAnA keI paNa nimittathI cAlatA viSaya sivAya mananuM pariNAmAMtara yA viSayAMtara na ja thavuM joIe tema amuka vikalpane reka che tevuM pariNamana paNa na thavuM joIe. ekAgratAmAM dhyeyanI eka AkRti uparaja ke eka vicAra upaja mana sthira thAya che. vastugate tapAsatAM ekAgratAmAM mananI pravRtti zAMta thatI nathI, paNa pitAnI samagra zakti ekaja mAge vahana karAvAya che. | nadInA aneka judAjudA vahana thatA pravAho, pravAhanA mULabaLane judA judA bhAgamAM vaheMcI nAkhe che, ane tethI pravAhanA mULa baLane jesathI je prabaLa kArya thAya che, te pravAhanI jAdA judA bhAgamAM vaheMcAI gayelI zaktithI thatuM nathI. temaja ekAgratAthI ekaja pravAhe vahana thatuM ane tethI majabuta thayeluM prabaLa mana, je cheDA vakhatamAM kArya karI zakaze, te astavyasta judA judA vahana thatA mananA pravAho kAma nahija karI zake. A mATe ja ekAgratAnA mahAnuM upayogIpaNa viSe dareka mahA purUe vizeSa Agraha karyo che. A pramANe koI eka padArtha upara ekAgrata karavAmAM manapUrNa phateha meLave che arthAta muhUrta paryata pUrNa ekAgratAmAM mana rahI zake tyAra pachI te padArthanA vicArane mUkI de, ane koI paNa padArthanA citana tarapha manane preryA vinA dhArI rAkhavuM. A avasthAmAM mana kaMI paNa AkArapaNe pariNameluM hotuM nathI, paNa taraMga vinAnA sarovaranI mAphaka zAMta avasthAmAM rahe che. A avasthA svalpa kALathI vadhAre vakhata rahetI nathI. A avasare mana zAMta Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkRtipara ekAgratA 347 thAya che. arthAt manapaNe pariNamela AtmA manathI chuTo paDI pitApaNe (svapaNe) svasvarUpa rahe che. A svalpa vakhatanI paNa uttama avasthAne laya avasthA kahevAmAM Ave che. A laya avasthAmAM vadhAre vakhata sthiti thatAM tatvajJAna-AtmajJAna prApta thAya che. A bAbata Aja prakAzamAM gurUvarya zrI hemacaMdrasUri kahe che ke yAvat prayatnalezo yAvatsaMkalpakalpanA kApi / tAvanna layasyApi prAptistattvasya kA tu kathA // A pramANe ekAgratAnuM aMtima phaLa batAvI, kevI rIte ekAgratA karavI te vAta sahelAIthI samajI zakAya te mATe Aja vAta karI jarA vistArathI kahevAmAM AvI che. AkRti upara ekAgratA, kaI paNa pUjya purUSa upara bhaktivALA mANase ghaNI sahelAithI ekAgratA karI zake che. dhAre ke tamArI kharI bhaktinI lAgaNI bhagavAna mahAvIra deva upara che. teo temanI chaghasthAvasthAmAM rAjagRhInI pAse AvelA vaibhAragirinA pahADanI eka gIca jhADIvALA pradezamAM AtmadhyAnamAM nimagna thaI ubhelA . A sthaLe vaibhAra giri, gIca jhADI, saritAnA pravAhane dhedha, ane temanI agibAjune hariyALe, zAMta, ane ramaNIya pradeza A sarva tamArA mAnasika vicArathI ka9. A kalpanA manane zarUAtamAM khuzI rAkhanAra che, pachI mahAvIra prabhunI pagathI te mastaka paryata sarva AkRti eka citAra jema citarate hoya tema haLave haLave te AkRtinuM citra tamArA hadayapaTa para citare, lekhe, anubhave. A AkRtine spaSTapaNe tame dekhatA he teTalI prabaLa kalpanAthI manamAM AlekhI, tenA upara tamArA manane sthira karI rAkhe. muhUrta paryata te upara sthira thatAM kharekhara ekAgratA thaze. A pUjya mahAtmAnA zarIrane tamoe nahiM dekheluM hoya ane tethI tame tene kalpI na zakatA ho te, temanI pratimAjI mUrti upara ekAgratA kare. A ekaja daSTAMta che, Aja rIti dvArA temanA samavasaraNane Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa0 dvArA prakAza. citAra khaDo karI te upara ekAgratA kare. temane thayelA upasarga ane te vakhatanI sthiti yAda karI temanA zarIra upara ekAgratA kare, Aja pramANe vIze tIrthakaro ane tamArA parama upagArI kaI paNa gI-mahAtmA-hoya te temanA zarIra upara paNa ekAgratA kare, game tevAM uttama avalaMbana laIne ekAgratA karavI emAM kAMI Agraha ke vAdavivAda karavAnuM cheja nahi. saddaguNa upara ekAgratA saddaguNa upara paNa ekAgratA thaI zake che. keI paNa eka sadaguNa laI te upara ekAgratA karavI. guNanI prIti dvArA tenuM mana jAgRta thaI tadAkAra thaze. uMcAmAM uMce saguNa pite kalpI zakAya te kalpo, tenI sAmAnya rIte asara mana upara thAya tyAre tenA tAvika svarUpa upara manane sthira karavuM. chevaTe A sadaguNonI ekAgratA svAbhAvika tenA pitAnA guNarUpa thAya che. arthAta pote te te guNarUpa banI rahe che. sUcanA. A bhaktivALuM ke saguNavALuM avalaMbana manamAMthI jatuM raheze, athavA mana temAMthI nIkaLI jaze. eka vAra nahi paNa vAraMvAra tema thaze. te avasare nahi gabharAtAM te avalaMbana vAraMvAra pAchuM manamAM ThasAvavuM. pharI pharI te vastu sAthe joDI devuM. AraMbhamAM te vAraMvAra mana lakSyathI khasI jaze. A vAta thoDo vakhata lakSamAM paNa nahi Ave. pachI ekAeka te vAta pAchI yAda Avaze ke huM jenA upara ekAgratA karavA vicAra karate hatuM tene mUkI kevaLa kaI bIjI judI ja vastune vicAra karuM chuM. Ama vAraMvAra thaze paNa dhairyatAthI manane vAraMvAra pAchuM te dhyeya-ekAgratA mATenA avalaMbana-upara coTADavuM. A kriyA mahenata ApanAra duHkharUpa lAgaze. paNa tema karyA sivAya chUTakoja nathI, kAraNa ke ekAgratA sivAya AtmamArgamAM AgaLa vadhAyaja nahi. A vAta zarUAtamAMja jaNAvI che. jyAre mana ApaNI vismRtine laI kaI anya viSaya upara bramaNa karatuM hoya tyAre te je mArge thaI gayuM hoya arthAta je kame eka pachI eka vicAra karatuM ADe raste gayuM hoya teja utkarma arthAta chevaTanA vicArathI pakaDI zarUAtanA vicAra upara lAvI pAchuM Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAra karanArane sUcanA. 3pa cAlatA avalaMbanamAM coTADavuM. A kriyA ghaNI upayogI ane manane bedha tathA parizrama ApanAra che. A kriyAthI, vAraMvAra cAlyA jatA manarUpI azvane kAbumAM rAkhavAnI zaktimAM vadhAre thAya che. aneka vicArakama. o ekAgratAne abhyAsa jeene kaThaNa paDe teoe judI judI jAtamAM aneka vicAro karavA. A paNa ekAgratAnuM eka sAdhana che, paNa te ekAgratA nathI; kemake judA judA vicAre karavAmAM manane aneka AkAra dhAraNa karavA paDe che arthAt aneka AkAre pariNamavuM paDe che, ane tethI eka AkRti ke eka jAtanA vicAra upara te sthira rahetuM nathI, yA te vakhate eka AkRti upara sthira rahetuM nathI. tathApi eka AkRti upara manane TharAvavuM te karatAM A raste ghaNe saraLa che. A pachInA duSkara kArya ekA gratA upara haLave haLave sAdhaka pahoMcI zakaze, mATe zarUAtamAM sAdhake e A rastA le. A vAta vAraMvAra yAda rAkhavI ke ekAgratA ane aneka vicAra te eka nathI, aMte te manane ekaja nizcita kastu upara rokI temAMja sthira karI rAkhavAnuM che. tenA upara bhamatuM nahi paNa je tenA aMtargata tattvane bAhyathI cusI letuM hoya ke skUpa thatuM hoya tema karI devuM, vicAra karanArane sUcanA. manane suzikSita karanArA manuSyae manamAM je vicAro Ave tenA saMbaMdhamAM daDha sAvadhAnatA rAkhavI joIe. niraMtara A daDha nirNaya kare ke "mAre asadu vicAre bIlakula manamAM dAkhala thavA devA nathIja. "kadAca pesI jAya te tatkALa tene kADhI nAMkhavA. temaja te kharAba vicArene sthAne tenAthI viparIta arthAt sArA vicArene tarataja sthApana karavA. A abhyAsathI mana eTaluM badhuM vaza thaze ke thoDA vakhata pachI pitAnI meLeja sArA vicAre karaze, ane asadu vicAre pitAnI meLe dUra thaze. mATe zarUAtamAM upara jaNAvela daDha saMkalpa karaja. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 dvAdaza prakAza, ApaNA manamAM AvatA vicAronI jo ApaNe pote tapAsa karIzuM te khAtrI thaze ke je vicArone ApaNe vAraMvAra uttejana ApIe chIe te ja prakAranA te vicAre che. pitAnI sAmAnya pravRttine anukula je vicAro hoya tenuM mana AkarSaNa kare che. mATe ja ApaNe nirNaya kare joIe ke "AvAja vicAro mAre karavA ane AvA vicAro naja karavAmAM ekAgratAnA jorathI mane pitAnI meLe baLavAna thAya che. tethI A vicAra karavA ane A vicAra na karavA; te kAma te mana pachI pitAnI meLe karI leze, paNa ekAgratAnI zarUAtamAM to tene AvI Teva paDAvavI ja paDaze. vaLI kharAba vicAre manamAM Ave tyAre te vicAronI sAthe pratyakSa yuddha na karavuM. jemake "tuM cAlyA jA, mAre khapa nathI, zA mATe A ? tuM para che; vigere." AvA vicAro karavA te yogya nathI, paNa A avasare te kharAba vicArone sArA vicAre karavAnA rUpamAM tatkALa badalAvI nAkhavA. tema karavAthI kharAba vicAro pitAnI meLe dUra thaI jaze. koI paNa vicAronI sAthe uttara pratyuttararUpa yuddha karavAmAM ApaNuM baLa ApaNe bahAra kADhIe chIe. tethI te anusAra sAmA vicAro taraphathI pratikriyA utpanna thAya che. A prakAre ApaNane parizrama vadhAre thAya che. AnAthI ulaTI ja rIte te vicAranI judI dizA tarapha mananuM parAvartana karavAthI vicAra daSTimAMthI te kharAba AkRti vinAprayane vilaya thaI jAya che. azuddha vicAro sAthe yuddha karavAmAM prAyaH manuSyane aneka varSo vyatita karavAM paDe che. paraMtu zuddha vicArone manamAM zAMta prakAre sthApavAthI tenA pratipakSI azuddha vicArone avakAza rahetuM nathI, temaja azuddha vicArone pratyuttara nahi ApanAra mana pitA tarapha AkarSAtuM jAya che, tema tema manuSya kharAba vicArone nahi svIkAravAne gya thatuM jAya che. sArA vicAro karavAne abhyAsa rAkhavAthI kharAba vicAro na karavAnI daDhatA, ane sArA vicArone svIkAra karavAnI sAmaaitAvALA ApaNe banIe chIe. asada vicArone sthAne vicAro A pramANe sthApana karavo. dhAro ke tamane kaI manuSyanA saMbaMdhamAM apriya vicAra Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArazakti khIlavavAnI kriyA. 353 Avyo te te ThekANe sAmA manuSyamAM je kAMI tamArA karatAM jude ja saddaguNa hoya athavA teNe kAMI sAruM kArya karyuM hoya tene vicAra kare, eTale apriyatA dUra thaze. kadAca tamAruM mana ciMtAthI vyagra hoya te te ThekANe te ciMtAnuM mUla kAraNa ane tenAthI jene geraphAyadA thayA hoya tevA manuSyanI sthiti tamArA mana AgaLa sthApana kare. athavA AvI ciMtAthI mukata thayela mahAvIryavAna mahAtmAnA vicAre sthApana kare; te ciMtAmAM avazya pheraphAra thaI kAMIka zAMti maLaze. kadAca tamane kaI zarIrAdi upara rAga-sneha thatuM hoya te te vastunI utpattinuM mULa ane tenuM aMtima pariNAma A be vicAre tapAse te vicAra sthApana karatAM rAgane badale virAga thaze. - kadAca koI amuka prakArane kharAba vicAra jorathI manamAM praveza karavAne durAgraha karatA hoya tyAre tenAthI viparIta bhAvanA dekhADanAra eka sUtra ke pada moDhe karI rAkhavuM. ane te pada ke sUtranuM vAraMvAra manamAM punarAvartana karavuM (gaNavuM) belivuM. Ama niraMtara karavAthI thoDA ja divase pachI te kharAba vicAre baMdha paDaze. athavA kaI mahAtmAnI sArAmAM sArI sthitinuM citra manamAM goThavI temAM lIna rahevuM. prAtaHkAlamAM nidrAne tyAga karo ke tarataja sArAmAM sArA vicArothI manane puSTa karo. je rIte tamAre vartana karavAnuM hoya tevIja zikSA Ape. uttama zikSAvALAM pade ke bhajane dhIme dhIme paThana kare. paThana karatI vakhate manane tamAma pravAha prabaLatAthI temAM vahana karAve arthAta vikSepa vinA ekarUpa te pade bele. tenAthI aMtakaraNane daDha vAsita karo. ane tyAra pachI bIju keI paNa kAma kare. Ama karavAthI divasanA koI paNa bhAgamAM jyAre tamAruM mana keI kAmamAM nahi rokAyeluM hoya tyAre te padanuM punarAvartana karyA karaze. Ama thavAthI tame zubha bhAvanAthI divasanA moTA bhAgamAM paNa vAsita thaI raheze. vicArazakita khIlavavAnI kriyA vicAra karavAnI Teva na hovAthI ghaNAM mANasa taraphathI AvI pharIyAda Ave che ke ame sArA vicAra karavA besIe chIe paNa kAMI vicAra AvatA nathI, athavA kharAba vicAro vagara teDayA AvI pahoMce che. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 dvAdaza prakAza teoe samajavuM joIe ke daDha AgrahapUrvaka niraMtara ane bhyAsathI ja mAtra vicArazakti vRddhi pAme che. A vicAro pachI sArA hoya ke naThArA heya sArA vicArathI sArA vicAranI ane kharAba vicArathI kharAba vicAranI zakti vRddhi pAme che. vicAranI adhikatA upara mananA pravAhanI vRddhine AdhAra che ane vicAranA guNa upara te guNanI daDhatAne AdhAra rahe che. manane sudhAravAnI ane tene vikasita karavAnI jemanI IcchA hoya temaNe niraMtara niyamita rIte manana karavAne ane bhyAsa kare ane potAnI mAnasika zaktio sudhAravAne nizcaya lakSamAM rAkha. A abhyAsa pUrNa phaLadAyaka thAya te mATe pitAne adhyAki Adi je viSaya priya hoya, evA koI viSayanA saMbaMdhamAM koI uttama purUSe lakheluM ane jenI aMdara navIna prabaLa vicAro dAkhala thAya che tevuM eka pustaka levuM. temAMthI thoDAM vA haLave haLave vAMcavAM. pachI vAMcela vAkya upara daDhatAthI, Asakta cittathI vicAra kare. jeTalA vakhatamAM te vAko vAMcyAM hoya tethI bamaNA vakhata sudhI vicAra kare. vAMcavAnuM kAraNa navA vicAro meLavavAnuM nathI paNa vicAra zakti prabaLa karavAnuM che. zarUAtamAM aradhI ghaDI vAMcavAnuM basa che. kAraNa ke vadhAre vakhata vAMcavAthI daDhatAthI dhyAna ApavAnuM kArya AraMbhamAM jarA vizeSa parizrama ApanAra che. keTalAka mahinA sudhI A niyamita abhyAsa karanArane mAnasika balamAM spaSTa vadhAre thayelo mAlama paDe che, ane prathama karatAM ghaNI sArI rIte navIna vicAro karI zake che. A sarva vicArenI utpattinuM mUla ApaNe AtmA che. sattAmAM rahelI zaktio AvA vicAre dvArA bahAra Ave che. ATalI vAta yAda rAkhavI ke aneka vicAro karanAramAM paraspara je viSamatA ke jUnAdhikatA dekhAya che te sattA zaktinI nyUnatAne lIdhe nahi paNa sAdhananI agyatAne lIdhe thAya che. mATe pUrNa sAdhane meLavI prayatna karanAra vijayI nivaDazeja. vaLI abhyAsIoe A vAta vAraMvAra smaraNamAM rAkhavI ke avicchinna unnati mATe abhyAsanI niyamitatA jarUrI che. eka Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananI astavyasata sthiti ane tenA nAzane upAya. 355 divasane abhyAsa khalita thatAM cAra divasanA abhyAsa jeTalI khAda paDe che, teTalI hAnI pahoMce che. vicAranI sthiratA thayA pachI A niyamitatAnI eTalI badhI jarUra rahetI nathI. mananI astavyasta sthiti ane tenA nAzane upAya. je mANaso vicAra zaktine khIlavatA nathI, teonA manamAM ghaNA astavyasta vicAre hoya che. koI paNa phaLa prAptinA Azaya vinA vAraMvAra jema tema vinA prajane jevA tevA vicAra karyA kare che. preryuM preraka bhAvanI bhinnatA teomAM rahetI nathI. eka jaMgalI mANasa ke ajJAna pazu ADuM avaLuM vinA prajane jema pharyA karatuM hoya, tema teonA manamAM vagara kismatanA vicAre Amatema ghumyA kare che. tenA pariNAmanuM paNa tene bhAna nathI. AvI sthitivALA manuSyanAM mana vikaI ke astavyasta kahevAya che. parizrama karatAM paNa, AvI vikaLatAthI manuSya ghaNuM jIrNa thAya che. parizrama Adhaka na hoya te jema yaMtrane hAni thatI nathI paNa ulaTuM prabaLa rahe che, tema A vikaLatArUpa mAnasika kriyAthI mAnasika yaMtrane maTI hAni pahoMce che. AvA manuSyanAM mane jaladIthI krodha, kAmAdithI vikArI bane che ane sthira mAnasika vyApAra tene azakya thaI paDe che. AvI vikaLatAvALA vicArenuM kAraNa tapAsa karatAM jaNAI Avaze ke, teo nAnA prakAranI IcchA, tRSNa, bhaya, zeka, ke tevAja keI kAraNathI pIDAtA hovA joIe. AvA manuSyae A vikaLatAvALI sthitimAMthI mukta thavA mATe, karmanA uttama niyama upara Azraya rAkhavAnuM manane zikSaNa ApavuM joIe. teoe A pramANe saMteSa vRtti hRdayamAM sthApana karavI ke, karmanA niyamane anusarIne sarva vRttAMte bane che, akasmAta kAMI paNa thatuM nathI. je kAMI karma prApta karAve che, teja ApaNane prApta thAya che. pachI te game te rastethI Ave. ApaNe bhAgyamAM nathI, karmamAM nathI, tevI hAni ApaNane kaI karI zake nahi. je duHkha ke pIDA pUrva kRtakarmathI ApaNuM sanmukha Ave te bhagavAne sajja thavuM. zAMtithI tene svIkAra kare. tene anukULa thavuM. Aja niyamane AdhIna Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 dvAdaza prakAza, thavAthI tenI tevI vedanA ke vikaLatA ghaNe aMze ochI thaze. je karmo ApaNane baMdhanamAM rAkhanAra che te karmo baLAtkAre tenA niyama pramANe ApaNane pravartAve che, jo ke tethI ApaNane duHkha thaze, te paNa te duHkha sukhanA bhAgarUpa che. ApaNAM baMdhane ochAM karanAra che. chevaTamAM tethI sukhaja thaze. janma, maraNanAM paribhramaNane saMbaMdha ocho thaze. mATe je thAya te sArA mATe. athavA karmanA niyamane anusarIne thAya che. AvA vicArane nitya abhyAsa rAkhIe te mananI vikaLatA dUra jAya che. kemake saMtoSa ke vicAranI prabaLa zAMtimAM, vikaLatA sukhanA AkAramAM badalAI jAya che. | manathI thatI kriyA ane tenI virati. Atma (pitAnI) icchAe manana karavuM ane tema karatAM Ama IcchAe viramavuM. A ubhaya zikhyAthI mAnasika baLanI adhika prApta thAya che. jyAre ApaNe manana karatA hoIe tyAre ApaNe ApaNuM saMpUrNa mana temAM sthApana karavuM joIe tatho sArAmAM sArA vicAro karavA joIe. jyAre manana karavAnuM kAma samApta thAya tyAre saMpUrNa rIte virAma kare, paNa meTA khaDakanI sAthe atha DAtA nAva (nAkA) nI mAphaka ekavAra manane sparza kare ane bIjI vAra tene tyAga kare, vaLI game te jAtane vicAra karyo tene tyAga karI trIjo vicAra karyo, AvI anizcita sthitimAM manane bhaTakavA devuM nahi. jyAre kAma na karavuM hoya tyAre ya ne gatimAna (cAlatuM) rAkhavAthI te ghasAI jAya che. temaja mananI amUlya yaMtra racanAne, niprayajana vAraMvAra bhramaNa karatI rAkhavAmAM Ave che tethI kAMI paNa upayogI pariNAma utpanna karyA sivAya te jarjarIta thaI jAya che. vicAramAMthI virati pAmavI arthAt manane zAMti ApavI te mahAna amUlya lAbha che. niraMtara vicAra kare ane niratara kSaya pAma; zakitanA A nirarthaka vyayathI zAMti akasmAta nAza pAme che. jyAre koI paNa ugI phalapratye vicArane prerita karavAmAM na AvyuM hoya tyAre vicAra zakitane kema nivRtta karavI, te zikhyAthI mAnasika rakSaNa ghaNuM kALaparyata karI zakAya che. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAravRttine nivRtta kema karavI? vicAravRttine nivRtta kema karavI ? vicAravRttine nivRtta karavI, A kArya sarala nathI. vicAra kriyA karatAM te adhika kaThINu che. jyAM sudhI tenA abhyAsa saMpUrNa dRDha na thAya tyAM sudhI gheADA thADA vakhata cAlu rAkhavA. prAraMbhamAM manane zAMta rAkhavAmAM paNa zaktinA vyaya thAya che. jyAre abhyAsI pUrve kahI AvyA tevA sthira manana karavAnA kAmAM vyAvRta hoya tyAre tevAmAM te vicArane mUkI devA. ane jo manamAM anya vicAra utpanna thAya tA tarataja temAMtho petAnuM mana nivRtta karavuM ( kheMcI levuM. ) kAI paNa vicAra baLAtkAre manamAM Ave te tenAthI Agrahasahita pAchu pharavu. arthAta pratyuttara nahi vALatAM te vicArane mUkI devA, kADhI nAkhavA. jarUra jaNAya te zAMti prApta karavAnA kAraNarUpa zunyanI (AkAzanI) kalpanA karavI. kevaLa zAMtatA tathA aMdhakAranA anubhava karavAno yatna karavA. A pramANe Agrahasahita abhyAsa karavAmAM Avaze te nivRtti adhikAdhika sugama thaze. svasthatA tathA zAMti maLaze 357 bAhya bhAvanI pravRttiomAMthI manane vyAvRta karavuM e uttama bhUmikAnA prAraM'bhanI nizAnI yA prastAvanA karavA jevu che. manane zAMti ApavAnA sarala mA. manane athavA magajane vizrAMti ApavAnA anya mArga ane te vaLI cittavRttinI nivRtti karatA ghaNA sahelA mA vicAranA parAvartana karavAnA che. ekaja zreNIne anusarIne je manuSya niraMtara Agrahasahita vicAra karatA hoya teNe ane teTalI tenAthI kevaLa bhinna prakAranI eka anya vicAra zreNi rAkhavI joIe ke te zreNa upara te peAtAnuM mana vizrAMti mATe parAvarttana karI zake. jema ke,dravyAnuyAganA vicAra karanAre, magaja athavA mananI vizrAMti mATe te vicAra zreNi mUkI dai, thADA vakhata kathAnuyAga (mahApurUSAnAM ritrA) nA vicAranI zreNIne aMgIkAra karavI; athavA dhyAna samApta karyo pachI jema bAra bhAvanA saMbaMdhI zreNi sAdhako aMgIkAra kare che, tevIja rIte te viSayathI judA prakAranI zreNi levI, AthI thAkela ke kaTALela Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 dvAdaza prakAza manane, sahelA viSayamAM vicAra karavAnuM gamatuM hAvAthI te vicAra zreNi chatAM vizrAMti pAmI zakaze. jema ati parizrama karyA pachA zarIrane vizrAMtinI jarUra paDe che, tema vicAranA vyAyAmamAM paNa manuSyane vizrAMtinI jarUra che. jo tevI vizrAMti levAmAM na Ave te zarIra jema pakSaghAtAdikathI pIDA pAme che, tema magajamAM paNa pakSaghAta ane vicAramAM ghelachA thavAnI. mATe vicAra kamanAM abhyAsIoe manane, magajane, ane zarIrane vizrAMti ApavI. chevaTe ekAgratA prApta karI. ekAgratAdvArA laya, ane tatvajJAna suprApta karavAM. mananI ekAgratA ane tattvajJAna karavAmAM je je khAkhatA upayegI jaNAi che, te te bAbatanI sAmAnya sUcanarUpa saMgraha AMhI karavAmAM AvyA che. sAdhakAne ekAgratA ane tattvajJAna sulabha thAya te mATe teoe mananI vikaLa sthitine sudhAravI vicArazakita khIlavavI, aneka vicAra karavAnA abhyAsa rAkhavA, AkRti upara ke sadguNa upara ekAgratA karI eka vicA ramAM sthira thavAnI Teva pADavI, pachI nivicAra thavu. chevaTe mananI zAMta (upazama) dazA, laya, ane tattvajJAna prApta karavAM. A prasa Mge je je sUcanAo batAvavAmAM AvI che te te sUcanAA upara puratu lakSa ApavuM. sAdhakA jo ATalI hadanI dazA prApta karaze te AgaLa zuM karavuM te temane potAnI meLe samajAze, ApaNane mahAtaraphathI prasAdI zabdamAM AvI zake teTalI athavA bIjAne samajAvI zakAya tyAM sudhIja maLI zake che. paNa te prasAdI AgaLano mArga khullA karI Ape che. tmA audAsInyaparAyaNattiH kiMcidapi citayennaiva / yatsaMkalpAMkalitaM cittaM nAsAdayetstheye // 19 // vaLI uThThAsInatAmaya vRttie karI, kAMi paNa vicAravu' (ci'ta vavuM) nahiM, kemake saMparUpa cinhathI lapAyeluM arthAta vikalpavALuM mana sthiratA pAmatu nathI. 19. yAvat prayatnalezo yAvatsaMkalpakalpanA kApi / tAvanna layasyApi prAptistattvasya kA tu kathA || 20 // jyAM sudhI mana, vacana, zarIrano lezamAtra paNa prayatna che. ane jyAM sudho kAMI paNa paNa sa'kalpavALI kalpanA che, tyAMsudhI layanI Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAsInatAnuM phaLa. 359 paNa prApti thatI nathI. te tattvajJAnanI vAta ja zI karavI. ( arthAta saMkalpa vikalpanI kalpanA hAya tyAMsudhI AtmajJAna naja thAya) 20. udAsInatAnuM phaLa, yadidaM taditi na vaktuM sAkSAda guruNApi haMta zakayeta / audAsInyaparasya prakAzate tatsvayaM tatvaM // 21 // je paramatattva (paramAtmA) te " A '' ema kahevAne sAkSAt gurU paNa zaktimAna nathI. te tattva audAsInyatAmAM tatpara rahelA yAgIne, peAtAnI meLe pragaTa thAya che. 21. udAsInatAmAM rahevAthI paramatatvamAM laya thavAya ane utkhanIbhAvanI prApti thAya te batAve che. ekAMte'tipavitre ramye deze sadA sukhAsInaH / AcaraNAgrazikhAgrAcchithilI bhUtAkhilAvayavaH || 22 // rUpaM kAMtaM pazyannapi zRNvannapi giraM kalamanojJAm / jinnapi ca sugaMdhInyapi bhuMjAno rasAsvAdaM // 23 // bhAvAn spRzannapi mRdunnavArayannapi ca cetaso vRttim / parikalitaudAsInyaH praNaSTaviSayabhramo nityaM // 24 // bahiraMtazca samaMtAt ciMtAceSTAparicyuto yogI / tanmayabhAvaM prAptaH kalayati bhRzamunmanIbhAvaM // 25 // caturbhiH kalApakam ekAMta (nijana) pavitra ane ramaNIya pradezamAM sukhAsane ( game te Asane lAMkhe! vakhata sukhe esI zakAya te sukhAsane ) esI, paganA aMguThAthI mastakanA agra bhAga paryaMtanAM samagra avayavAne zithila (DhIlA) karI, manahararUpane jotI. suMdara maneAjJa vANIne sAMbhaLato, sugaMdhI padArthAne suMghatI. rasanA AsvAdane letI, ane kemaLa padArthone sparzatI mananI vRttine nahi vAratAM chatAM paNa udAsInyatAmAM (nimamatvabhAvamAM ) uparyukta, niraMtara viSayAsakti vinAnA, ane khAdya tathA aMtarathI sarvathA ciMtA ane ceSTA hita thayelA yAgI, tanmaya bhAvane prApta thai, atyaMta unmanI bhAvane dhAraNa kare che, 22-23-24-25. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdaza prakAza gRhaMti grAdyANi svAni mbAnIMdriyANi no raMdhyAt / na balu pravartayedvA prakAzate tattvamacireNa / / 26 / / pitapotAnA viSayane grahaNa karatI iMdriyane rekavI nahi. (ane pite daSTA tarike joyA karavuM.) apavA iMdriyane viSe pratye peravI nahi. ema karatAM DA vakhatamAM tattva pragaTa thAya che. rada. veto'pi yatra yatra pravartate no tatastato vArya / adhikIbhavati hi vAritamavArinaM zAMtimupayAti / / 27 / / madamatto hi nAgo vAryamANopyadhikI bhavati yadvata / anivAritastu kAmAMllamyA zAmyati manamtadvata // 28 // mana paNa je je ThekANe pravartatuM hoya, te te ThekANethI tene pAcha vALavuM nahi, kemake vAravAthI te adhika (vizeSa) deDayA kare che, ane tene na rokavAthI zAMta thaI jAya che. jema madamasta hAthIne vAratAM paNa te adhika thAya che te vizeSa prerAya che) ane jyAre tene rokavAmAM nathI Avato tyAre, te pitAne joItA viSayane me. LavIne (pAmIne) zAMta thaI jAya che, tema mana "paNa vAravAthI adhika thAya che, ane na vAravAthI pitAne joItA viSayane meLavIne zAMta thAya che. 27-28. vivecana-A zlokanA zabdArtha para vicAra karatAM, nIcenI bInA khAsa lakSamAM rAkhavAnI cheke, manane potAnA pravartanamAMthI pAchuM na vALavuM te vAta barAbara che, paNa te amArA samajyA pramANe vIsamA ane pacIsamA loka pramANe vartatA rogIne mATe yogya che. audAsInya bhAva AvyA pachI, nirjana sthAnamAM jaI paramatattva prApta karavAnI IcchAvALA yogI, mananI kalpanA mAtrathI ja judI judI indriyo dvArA judA judA viSayeno anubhava leto hoya, tevAmAM mana ekAda viSayamAM lIna thAya te tene tyAMthI baLa karI pAchuM kheMcavuM nahi, paNa je viSayamAM te AnaMda mAnatuM hoya te viSayane AnaMda tene manathIja levA devA ane jyAre te viSayane AnaMda letAM mana kaMTALaze tyAre te potAnI meLe thAkIne ThekANe Avaze. jemake mana suvAsa levAmAM lubdha thayuM che, ane te caMpakanA phulanI vAsanAne AnaMda bhegave che, ane tyAMthI pAchuM vaLatuM nathI, te te mananI IcchA hoya tyAM sudhI tene tema karavA devuM. Ama kare Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manathI thatI kriyA ane tenI virati. 361 vAthI te ThekANe Avaze. paNa A Azrava che mATe AtmaciMtana ja karavuM joIe, athalA praNavane jApa karavo joIe; ema vicAra karI je manane tenA icchita vidhyamAMthI pAchuM kheMcavAmAM Ave te, te jema madonmatta hAthI ThekANe AvatAM mahenata Ape che, tema yegIrAjane atyaMta trAsa Apaze, ane ghaNuM karIne ThekANe Avaze ja nahi. tethI mananI sAthe kheMca na karatAM tene pitAnI meLe ja thAkavA devuM. Aja abhiprAya AnaMdadhanajI mahArAje sattaramA kuMthunAtha bhagavAnanA stavanamAM kahyo che. " Agama Agamadharane hAthe, nAve kema karI ku. " eTale ke A mane, je ekAda viSayane pasaMda karyo, te pachI temAMthI tene jora karIne kADhavuM zakaya jevuM thaI paDe che, mATe zAstrakAre 27-28 zlokamAM amuka viSayamAM pravartatAM manane te viSayamAM pravartavA devuM ane tema karIne tene thakavIne ThekANe lAvavAno mArga batAvyo che. ane te paNa yogya lAge che. paraMtu ahIM khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke, jyAM sudhI zloka 25-26mAM batAvelI sthiti prApta thaI nathI tyAM sudhI A manane jerathI paNa viSayamAM jatuM rokavAnuM che kadAca tema na karatAM mananI IcchAnusAra zarIrane vartavA devAmAM Avaze, te pachI A mana meTuM anartha karanAruM nIvaDaze, cidAnaMdajI mahArAja kahe che ke " jema jema adhika viSayasukha seve tema tema tRNuM dIpe " eTale ke jema jema viSaye mananI IcchA pramANe sevavAmAM Avaze, tema tema te navA viSayo zodhatuM jaze. Aje eka te kAle be, ema A mananI tRSNa vadhatI jaze. ane tema karatAM AkhI jIMdagI sudhImAM paNa A mana viSayothI kaMTALaze nahi, paNa vadhAre ne vadhAre viSayo sevavA Icchaze. mATe A zlokamAM lakhavA-kahevAno-A- zaya evo che ke jemane udAsinatA prApta thaI che, paramatattava zodhavAne jeo nirjana sthAnamAM sukhAsane barAjyA che, ane manane judI judI AtmavicAraNAmAM rokavAmAM AvyuM che, te vakhate mAtra ekAda iMdriya viSayamAM mana lubdha thAya te tyAMthI tene jora karIne pAchuM na vALatAM thakAvI nAMkhIne pAchuM vaLavA devuM. AvA gUDha Azayane nahIM samajatAM A yogazAstranA ane tenA jevAja bIjA zAstranA vacanethI keTalAka AtmAthI munijane Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 dvAdaza prakAza, paNa phasAyA che ane te evI rIte ke, AtmajJAna thaI gayuM che, have mana viSayamAM jAya che te tene thakAvIne ThekANe lAvIzuM, ema dhArI mananI kalpanA pramANe zarIrane pravartAvatAM, mana pAchuM na vaLatAM navA navA viSayo tarapha javAnuM cAlu rAkhe che, ane Ama thavAthI eka parama tatva prApta karavAnI IcchAvALA chatAM mananI IcchAnusAra vartana karavAthI lokomAM niMdAnuM bhAjana thayA che, eTaluM ja nahi paNa tavaprAptine badale durgatiprAptinAM sAdhana, AvAM vartanathI meLavatAM dekhAya che. mATe munijanone sAvadha rahevA A vi. jJapti che. mananA svabhAva mATe eka Adhunika kavinI ukti DIka lAga vAthI nIce lakhI che - de jate hoya daDe dahANe, roka na rokAya kadI parANe; tene kadI ThokAra DIka mAro, te kema baMdha paDe bIcAro. tevI rIte nIca paMthe janAruM, sadAya che aMtara A tamAruM ; tene kadI jo anukULa thAze, te khelamAM Akhara khoTa khAze. mATe manane Icchita viSaye bhegavavA daI tene thakAvIne lAvIzuM e pravega karatAM ghaNAja sAvadha rahevAnI jarUra che. vi. mA. je. | mana sthiratA upAya. yahi yathA yatra yataH sthirobhavati yoginazcalaM cetH| tarhi tathA tatra tataH kathaMcidapi cAlayennaiva / / 29 // anayA yuktyAbhyAsaM vidadhAnasyAtilolamapi cetH| aMgulyagrasthApitadaMDa iva sthairyamAzrayati // 30 // jyAre jema, je ThekANe, jenAthI, legInuM capaLa citta sthira thAya tyAre, tema, te ThekANe, tenAthI, jarA paNa calAvavuM nahi. A yuktie abhyAsa karanAranuM mana ghaNuM capaLa hoya te paNa AMgulInA agra bhAga upara sthApana karelA daMDanI mAphaka sthiratAne Azraya kare che, sthira thAya che. 29-30. dRSTijaya upAya. niHsRtyAdau dRSTiH saMlInA yatra kutracitsthAne / tatrAsAdya sthairya zanaiH zanairdhilayamAmoti // 31 // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana jItavAnA upAya. sarvatrApi prasRtA pratyagabhUtA zanaiH zanairdRSTiH / paratavAlamukure nirIkSate hyAtmanAtmAnam // 32 // dRSTi prathama nikaLIne, game te sthAne lIna thAya tyAM sthiratA pAmIne, haLave haLave tyAM vilaya pAme che, (pAchI huThe che.) ema sava ThekANe phelAyelI ane tyAMthI haLave haLave pAchI haeNThelI dRSTi, parama tattvarUpa nila ArisAmAM AtmA vaDe karI, AtmAne jue che. 31-32. 363 vivecana-AkhA vizvamAM icchAmAM Ave tyAM rokI zakAya tevI z2ine, trATaka karanAra prathama eka kALA biMdupara, athavA sphaTikanA ke bIjA caLakatA padArtha para razake che. ane tyAM sthIra thatAM dhIme dhIme tene nAsikAnA agra bhAga para lAve che, ane tyAM sthIra thatAM pachI tyAMthI khaseDI kapALanI vacce sthApana kare che ane tyAra pachI gurUnI AjJAnusAra tene aMtaramAM rAkI, sthIra karI parama tattvano anubhava kare che. sAmAnyapaNe ame A krama jaNAvyeA che, paNa vizeSa prasaMge ane vizeSa abhyAsIne, A kramanI paNa jarUra nathI, te pAtAne cAgya lAge athavA anukULa Ave teve krame sRSTine sthIra karI 'taraSTi kare che. A vAtanA anumeAdanamAM anya matanA eka sAdhunu vacana atre TAMkavuM ucita jaNAyuM che, te A pramANe cheH-- he dilame, diladAra sahI akhIyAM ulaTI karatAhI DhIkhae. dIladAra-paramAtmA-peAtAmAMja che. tene AMkhA ulaTAvIne joi levA. matalaba ke je cakSu sulaTI rAkhI ApaNe jagatanA padArtho joie chIe te cakSune jagatanA padArtho jovAnA kAmamAMthI rokI khAdyaSTi. baMdha dharI, aMtardaSTae pUrvokta rItyA dhA bIjI rIte joze teA tamane peAtAne, peAtAthI, potAmAM, paramAtmA jaNAze. vi. mA. ghe. manajItavAnA upAya. audAsInyanimagnaH prayatnaparivarjitaH satatamAtmA / bhAvitaparamAnaMdaH kacidapi na mano niyojayati // 33 // karaNAni nAdhitiSThetyupekSitaM cittamAtmanA jAtu / grAye tato nijanije karaNAnyapi na pravartate // 34 // Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 dvAdaza prakAza. nAtmA prerayati mano na manaH prerayati na yahi karaNAni / ubhayabhraSTaM tarhi svayameva vinAzamAmoti // 35 // niratara udAsInatAmAM magna thayelA prayatna vinAnA ane para mAnaMda dazAnI bhAvanA karatA AtmAe, koI paNa ThekANe manane joDavuM (preravuM) nahi. A pramANe thavAthI, AtmA vaDe upekSA karAyeluM mana, keI vakhata iMdriyane Azraya karatuM nathI (preratuM nathI.) ane mananA Azraya vinA idri paNa, pitapitAnA viSaya pratye pravartatI nathI. (jyAre) AtmA manane preraNA karatuM nathI, ane mana jyAre iMdriyone preraNA karatuM nathI tyAre beu taraphathI bhraSTa thayeluM mana pitAnI meLeja vinAza pAme che. 33, 34, 35. mane jayanuM phaLa. naSTaM manasi samaMtAt sakalaM vilayaM sarvato yaate| niSkalamudeti tatvaM nirvAtasthAyidIpavat / / 36 // manane viSe preraka prayatA bhAva bane bAjuthI naSTa thaye chate, tathA ciMtA, smRtyAdi vyApAra sarvathA vilaya thaye, vAyarA vinAnA sthAnamAM rahelA dIpakanI mAphaka niSkala, (karmanI kaLA vinAnuM) tava udaya thAya che. arthAt tattvajJAna prApta thAya che. 3. tattvajJAna thayuM ke nathI thayuM tenI nizAnI. aMgamRdutvanidAnaM svedanamardanavivarjanenApi / snigdhikaraNamatailaM prakAzamAnaM hi tatvamidaM // 37 // jyAre A tatva prakAzamAna thAya che tyAre svedana (parasevo) ane mardana karyA sivAya paNa kAraNavinA zarIra komaLa (suMvALuM thAya che. ane tela vinA snigdha thAya che. (A tatvajJAna prAptinI nizAnI che) 37, tattvajJAna thayAnA bIjA paNa pratye batAve che. amanaskatayA saMjAyamAnayA nAzite mnHshlye| zithilIbhavati zarIraM chatramiva stabdhatAM tyakatvA / / 38 // amanaskapaNuM (unmanI bhAva) utpanna thavA vaDe karI, mananuM zalya nAza pAmya, chatranI mAphaka, stabdhatA (akkaDatA ) ne tyAga karI, zarIra zithila thAya che. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amanacchanA udayanI nizAnI zalyIbhUtasyAMtaHkaraNasya klezadAyinaH satataM / amanaskatAM vinAnyat vizalyakaraNauSadhaM nAmti // 39 // zalyarUpa ane niraMtara kaleza ApanAra aMtaHkaraNanuM zalya rahita karavAnuM, amanaskatA (unmanIbhAva) sivAya, bIjuM kaI auSadha nathI unmanI bhAvanuM phaLa. kadalIMvaccAvidyA loleMdriyapatrakA mnHkNdaa| amanaskaphale dRSTe nazyati sarvaprakAreNa // 40 // capaLa Idriya rU5 pAvALI ane manarUpa skaMdhavALI, avidyArUpa keLa, amanaskatArUpa phaLa dekhe chata, sarva prakAre nAza pAme che. 40 vivecana-keLane phaLo AvyA pachI kApI nAMkhavAmAM Ave che, kemake pharI temAM phaLa lAgatAM nathI, tethI ja kahevAmAM AvyuM cheke, phaLa dekhavA pachI jema keLane nAza thAya che temaja, pAMdaDAM tathA kaMdharUpa iMdriya ane manavALI avidyA (ajJAna mithyAtvarU5)keLa amanatArUpa phaLa dekhyA pachI nAza pAme che. manane jItavAmAM unmanIbhAva mULa kAraNa che. aticaMcalamatisUkSma sudurlamaM vegavattayA cetaH / azrAMtamapramAdAda'manaskazalAkayA bhiMdyAt / / 41 // ati capaLa, ati sUkSama ane vegavAna hovAthI dukhe rokI zakAya tevA manane, vizrAma lIdhA sivAya ane pramAda rahita thaI amanaskarUpa zalAkA (zI) vaDe karI, bhedI nAMkhavuM bhedavuMvidhavuM) amanacchanA udayanI nizAnI vizliSTabhiva pluSTamivoDDInamiva pralInagvi kaayN| amanaskodayasamaye yogI jAnAtya'satkalpaM // 42 // amananA udaya vakhate, yegI, pitAnA zarIrane vikharAI gayuM hoya baLI gayuM hoya, uDI gayuM hoya, ke vilaya thaI gayuM hoya tema avi ghamAna jANe che. (arthAta pitAnI pAse zarIra nathI tema jANe che.) samadairidriyabhujage rahita vimanaskanavasudhAkuMDe / mano'nubhavati yogI parAmRtAsvAdamasamAnaM // 43 // madonmatta iMdriya rU5 sarSa vinAnA, unmanIbhAva rU5 navIna amRtanA kuMDamAM magna thayelo bhegI asadaza ane utkRSTa tattvAmRtanA AsvAdane anubhava kare che, 43. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 dvAdaza prakAza, recakapUrakakuMbhakakaraNAbhyAsakrama vinApi khlu| svayemava nazyati mamat vimanaske satya'yatnena // 44 // amanaskatAnI prApti thaye chate, recaka,pUraka, kuMbhaka ane A sananA abhyAsa krama vinA paNa prayatna vinA pitAnI meLeja pavana nAza pAme che,44. .. ciramAhitaprayatnairapi dha yo hi zakayate naiva / satye'manaske tiSThati sa samIrastatkSaNAdeva / / 45 // - ghaNA lAMbA vakhata prayatna karavA vaDe karIne paNa je vAyu dhArI zakAto nathI, te vAyu sAcI unmanIbhAvanI prAptithI tatkALa eka ThekANe rokAI rahe che. 4pa. yAte'bhyAse sthiratAmudayati vimale ca niSkale tattve / mukta iva bhAti yogI samUlamunmUlitazvAsaH // 46 // A abhyAsamAM sthiratA prApta thaye chate ane nirmaLa tathA karma jALa vinAnuM tattva udaya pAye chate, mUlathI zvAsanuM unmelana karI, yogI mukata thayelAnI mAphaka zobhe che. 46 yo jAgradavasthAyAM svasthaH supta iva tiSThati layasthaH / zvAsocchavAsavihInaH sa hIyate na khalu muktijuSaH // 47 // jAgRtAvasthAmAM AtmabhAvamAM rahelo gaNI laya avasthAmAM (dhyAnanI eka avasthAmAM) sutelAnI mAphaka rahe che. te laya ava sthAmAM zvAsozvAsa vinAne siddhanA jIthI te yegI kAMI utarate. (ochAzavALo jaNAtI nathI. 47, jAgaraNasvapnajuSo jagatItalavartinaH sadA lokaaH| tatvavido layamagnA no jAgrati zerate nApi // 48 / / A pRthvItala upara rahevAvALA leke, niraMtara jAgRta ane svapna avasthA anubhave che. paNa layamAM magna thayelA tattvajJAnIo jAgatA paNa nathI; ane sutA paNa nathI. 48. bhavati khala zUnyabhAvaH svapne viSayagrahazca jAgaraNe / etadvitIyamatItyA''naMdamayamavasthitaM tattvaM // 49 // svapna dazAmAM kharekhara zUnyabhAva hoya che, ane jAgrata dazAmAM jAgavA pachI pAMca idrinA viSayanuM grahaNa thAya che. A beu avasthAne oLaMgIne AnaMdamaya tatva raheluM che. 49. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvone oLabhe ane upadezanuM rahasya 367 jIne oLaMbhe ane upadezanuM rahasya. karmANyapi duHkhakRte niSkarmatvaM sukhAya viditaM tu / ne tataH prajota zartha nimitte suramamANe pa0 || karmo dukhane mATe che, (arthAta karmothI duHkha thAya che.) ane karma rahita thavuM te sukhane mATe che ema tame jANyuM te niSkarma. rUpa, (kAMI paNa kiyA na karavA rUpa) sulabha mokSa mArgane viSe zA mATe prayatna nathI karatA ? 20. mokSo'stu mAstu yadi vA paramAnaMdastu vedyate sa khalu / yasminnikhilasukhAni pratibhAsaMte na kiMcidiva // 21 // mokSa thAo athavA na thAo, (kAlAMtare thAo) paNa dhyAnathI thato paramAnaMdate AMhI kharekhara bhogavIe chIe; je paramAnaMdanI AgaLa A duniyAnA samagra sukha eka tRNanI mAphaka pratibhAsamAna thAya che. 51. madhu na madhuraM naitA zItAstviSastuhinAteramRtamamRtaM nAmaivAsyAH phale tu mudhA sudhA // tadalamamunA saMraMbheNa prasIda sakhe manaH phalamavikalaM tvayyevaitat prsaadmupeyussH|| 52 // A unmanIbhAvanAM phaLa agaLa madhu te madhura nathI, A caMdramAnI kAMti te zItaLa nathI, amRta te nAma mAtra amRta che, ane sudhA te phogaTa che. mATe he mana mitra ! A (nAza bhAganA ) prayAsathI saryuM. mArA upara tuM prasanna thA; kemake A tatvajJAnanuM nirdoSa phaLa meLavavuM te tArA prasanna thavA thakIja maLI zake tema che. para. satyetasminnaratiratidaM gRhyate vastu durAdapyAsannepyasati tu manasyApyate naiva kiMcit // puMsAmityapyavagatavatAmunmanIbhAvahenAvicchA bADhaM na bhavati kathaM sadgurUpAsanAyAM // 53 // saddagurUnI upAsanA karavAthI aratine ApavAvALI vyAghAdi vastu ane ratine ApavAvALI vanitAdi vastuone manuSyo dUrathI paNa grahaNa thA svAdhIna karI zake che. te ja manuSya saddagurUnI upAsanAnA abhAve najIka rahelI paNa vastu grahaNa ke svAdhIna karI zakatA Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 dvAdaza prakAza nathI. AvuM jANavA chatAM, unmanI bhAvanA hetubhUta sadagurUnI upAsanAnA saMbaMdhamAM manuSyane potAnA viSe gADha ( atyaMta) IcchA kema thatI nathI ? 53. amanaskatAnA upAyabhUta AtmAne prasanna karavA mATe AcAryazrIne AtmA pratye upadeza. tAMstAnAparamezvarAdapi parAn bhAvaiH prasAdaM nayaMstaistaistattadupAyamUDha bhagavannAtman kimAyAsyasi // haMtA'tmAnamapi prasAdaya manAgyenAsatAM saMpadaH sAmrAjyaM parame'pi tejasi tava prAjyaM samujjUbhate // 54 // he upAyamUDha, he bhagavAn ! he Atmana, dhana, yazAdi te te prakAranA bhAve karI, A paramezvarathI laI apara devI devaLAM pramuane prasanna karato, zA mATe prayAsa kare che? are ! AtmAne tuM eka cheDe paNa prasanna kara. tethI A pudgalika saMpadA te dUra raho, ( arthAt te te maLazeja ) paNa parama teja-paramAtmA-tenuM mahAna sAmrAjya paNa tane maLaze. 54. yA zAsrAtsugurormu vAdanubhavAccAjJAyi kiMcitkvacit / yogasyopaniSad vivekiparipaJcetazcamatkAriNI // zrIcaulukyakumArapAlanRSateratyarthamabhyarthanA dAcAryeNa niveSitA pathi girAM zrIhemacaMdreNa sA // 55 // vivekI parSadAnA cittane camatkAra karavAvALI yegazAstranI upaniSadu, (yoga saMbaMdhI rahasya) je zAsathI, saddagurUnA mukhathI ane anubhavathI, kAMIka, keI ThekANe meM jANI, te zrImAna caulukya vaMzanA kumArapALa rAjAnI atyaMta prArthanAthI AcArya zrImAna hemacaMdra vANInA mArgamAM sthApana karI, (arthAta zAstra dvArA prakAzita karI.) 55. ____ iti zrI paramArhat zrIkumArapAlabhUpAlazubhUSite AcAryazrI hemacaMdra viracite adhyAtmopaniSannAmni saMjAta paTTabaMdhe zrIyogazAstre AcArya zrI kamalasUzvarIrasya ziSya AcArya zrI kezarasUri kRta bAlAvabodhe dvAdazaH prakAzaH samAptaH zrI samApto'yaM graMtha : zrImad guruvarya vijayakamalamariprasAdAt . Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - copAnI AcaracayatA:tsyaajnnirevaastu, nRpazormoghajanmanaH / aviddhakarNo yoga, ityakSarazalAkayA // 14 // yogazAstra prathama prakAza 88 ga" evA akSara rUpa zalAkA ( kAna viMdhavAnI saLI ) vaDe karI je mANasanA kAna viMdhAelA nathI, tevA manuSya rUpe pazutulya nirarthaka janmavALA manune janma A duniyA upara naja thavuM joIe. - mokSanuM vIja cA :- caturvarge'graNIrmokSo, yogastasya ca kAraNam / jJAnazraddhAnacAritra rUparatnatrayaM ca saH // 15 // yogazAstra prathama prakAza dharma, artha, kAma ane mokSa A cAre vargomAM mokSa teja uttama che e mekSanuM kAraNa ega che. jJAna zraddhA ane cAritra rUpa traNa rane te yoga kahevAya che. Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASa prinTarI, DI. TaMkArIA rAMDa, amadAvAda,