________________
૫૮
પ્રથમ પ્રકાશ, થઈ જાય છે. વીર્ય એ શરીરનું પિષક હોવાથી ખરૂં જીવન છે. તેનું રક્ષણ કરવાથી યાદશક્તિ, શરીરશક્તિ અને વિચારસામર્થ્ય વૃદ્ધિ પામે છે. જેમને અધિકાર થાય છે અને વિવેકજ્ઞાન પામતાં ઘણી સહેલાઈથી આત્મસ્વરૂપમાં પ્રવેશ કરી શકે છે. શરીરની સ્થિરતા અને મનની એકાગ્રતા કરવામાં આ વીર્ય ઘણું જ ઉપગી છે, માટે ભેગી થવા ઈચ્છનારાઓએ ઘણા પ્રયત્નથી વીર્યનું રક્ષણ કરવું અને ખરી રીતે તેજ બ્રહ્મચર્ય કહેવાય છે. ૨૩.
યમને પાંચમે ભેદ, सर्वभावेषु मूर्छाया, स्त्यागः स्यादपरिग्रहः ।
यदसत्स्वपि जायेन, मूच्छर्या चित्तविप्लवः ॥२४॥ સર્વ પદાર્થોને વિષે આસક્તિને ત્યાગ કરે તે અપરિગ્રહ કહેવાય છે. (આસક્તિને ત્યાગ કરે તેને ત્યાગી કહી શકાય. કહેવાને હેતુ એ છે કે, પાસે વસ્તુ ન હોય તે પણ અસક્તિથી (ઈચ્છા હોવાથી) મનમાં અનેક વિચારે (વિકૃતિઓ) પેદા થાય છે. ૨૪. ,
વિવેચન-સર્વ પદાર્થોમાંથી મેહ, મૂછ, ઈચ્છા, આસક્તિ, યા સ્નેહનો ત્યાગ કરે તેજ ખરેખર ત્યાગ છે. ઉપરથી, બાહ્યથી ત્યાગ કરવામાં આવ્યો હોય પણ અંદરની તૃષ્ણા શાંત ન થઈ હેય તે મનમાં અનેક જાતના વિકલ્પ યા વિકાર થયા કરે છે અને મનને શાંતિ મળતી નથી. ત્યાગ કરવાનું કારણ જ શાંતિ અનુભવવાનું છે, અને તે શાંતિ બાહ્ય ત્યાગથી કદી મળવાની નથી. ઈરછાની ઓછાશ વિનાને ત્યાગ વિટંબણારૂપે છે. તે ત્યાગ પછી રૂપાંતર કરીને જુદી જુદી રીતે તેને ફસાવે છે. એક ઘર મૂકાવી કઈ બીજીજ રીતે બીજું નવું ઘર મંડાવે છે. માટે જ્ઞાની પુરૂષો વારંવાર કહે છે કે મુ પરિમાણો ગુજ્જો મૂચ્છે છે તેજ પરિગ્રહ છે. ૨૫.
યમસિદ્ધિની મદદગાર ભાવનાઓ.
भावनाभि वितानि, पंचभिः पंचभिः क्रमात् । महाव्रतानि नो कस्य, साधयंत्यव्ययं पदम् ॥ २५॥
