________________
પાંચ લેકે કરી ધારણાનું સ્વરૂપ બતાવે છે. ૨૩૯ પાંચે વાયુને જીતવાનાં જુદાં ફળે બતાવી હવે પાંચે
વાયુ જીતવાનું એકઠું ફળ બતાવે છે. '
ત્ર ચત્ર સ્થાને બંતા : મહિલા तत्छांत्यै धारयेत् तत्र प्राणादिमरुतः सदा ॥ २५॥ જે જે ઠેકાણે પ્રાણિઓને પીડા કરનાર રોગ ઉત્પન્ન થયું હોય તેની શાંતિ માટે તે તે ઠેકાણે પ્રાણાદિ વાયુને ત્યાં રોકી રાખ.૨૫. - વિવેચન- શરીરના કેઈ પણ ભાગમાં પાંચ વાયુમાથી કઈ પણ વાયુનું સ્થાન હોય છે, તે આગળ બતાવી ગયા છીએ, તે જે ઠેકાણે રોગ ઉત્પન્ન થયે હેય તે રોગ મટાડવા માટે પ્રથમ પૂરક કરી,તે રેગ ઠેકાણે ( રેગના ઉપર) કુંભક કર. આમ કરવાથી તે રોગ નાબુદ થશે. ઘણે ભાગે વાત, પિત્ત અને કફની વિષમતાથી રોગોની ઉત્પત્તિ થાય છે. તે ઠેકાણે વાયુને રોકવાથી ખરાબ તત્ત દૂર થઈ, વાયુ પ્રમુખની વિષમતા ચાલી જાય છે, અને મનુષ્ય નિરોગી બને છે. આમ કરવાથી કર્મનો સિદ્ધાંતને કઈ પણ રીતે હાનિ પહોંચતી નથી. કેમકે કેટલાએક રેગોની કે અશાતા વેદનાની શાંતિ આવા ઉપચારોથી કે આવાં નિમિત્તોથી પણ થઈ શકે છે. કઈ કર્મ એકજ રીતે દવાનું કે નિર્જરવાનું બની શકે એવો સિદ્ધાંત નથી. ૨૫.
(પ્રાણાદિક વાયુને જીતવાનાં ફળે બતાવી હવે તેની ધારણા કરવાનું કહે છે.
વાયુની ધારણા एवं प्राणादिविजये कृताभ्यासः प्रतिक्षणम् । धारणादिकमभ्यस्येन् मनःस्थैर्यकृते सदा ॥ २६ ॥
આ પ્રમાણે પ્રાણાદિ વાયુને જીતવા માટે વારંવાર અભ્યાસ કરીને મનને સ્થિર કરવા માટે નિરંતર ધારણાદિકને અભ્યાસ કર. ૨૬. પાંચ કલેકે કરી ધારણાનું સ્વરૂપ બતાવે છે. उक्तासनसमासीनो, रेचयित्वानिलं शनैः। आपादांगुष्ठपर्यंत, वाममार्गेण पूरयेत् ॥ २७ ॥ पादांगुष्ठे मनःपूर्व रूद्ध्वा पादतले ततः। पाष्णौँ गुल्फे च जंघायां जानुन्यूरौ गुदे ततः ॥२८॥
