________________
૨૨૮
ચતુર્થ પ્રકાશ બેઉ જવાના નીચલા ભાગ પગના ઉપર મૂકયે છતે અને જમણે તથા ડાબે હાથ બને નાભિ પાસે ઉંચા ઉત્તર દક્ષિણ રાખવાથી પર્યકાસન થાય છે. મહાવીર દેવને નિર્વાણ અવસરે આ આસન હતું. જાનુ અને હાથને પ્રસારીને સુવું તેને પાતંજલી પર્યા કાશન કહે છે. ૧૨૬.
વીરાસન, वामौघिदक्षिणोरूवं वामोरूपरि दक्षिणः। क्रियते यत्र तद्वीरोचितं वीरासनं स्मृतम् ॥ १२६ ॥
ડાબે પગ જમણા સાથળ ઉપર અને ડાબા સાથળ ઉપર જમણે પગ જે આસનમાં કરાય છે, તે વીર પુરૂષોને ઉચિત વીરાસન કહેલું છે. ૧૨૬.
વજન. पृष्टे वज्राकृतीभूत-दोा वीरासने सति । गृह्णीयात्पादयोर्यत्रां-गुष्ठो वज्रासनं तु तत् ।। १२७ ॥
પૂર્વે બતાવેલ રીત પ્રમાણે વીરાસન કર્યા પછી વજની આકૃતિ માફક પાછળ બેઉ હાથ રાખી તે વડે બેઉ પગના અંગુઠા પકડવા(અર્થાત પીઠ પછાડી હાથ કરી વીરાસન ઉપર રહેલા ડાબા પગના અંગુઠાને ડાબા હાથથી અને જમણા પગના અંગુઠાને જમણા હાથથી પકડવા) તેને વજાસન કહે છે. ૧૨૭.
કેટલાએક તેને વેતાલાસન કહે છે (મતાંતરથી બીજી રીતે વીરાસન બતાવે છે.)
सिंहासनाधिरूढस्या-सनापनयने सति । तथैवावस्थितिर्या ता--मन्ये वीरासनं विदुः ॥ १२८ ।।
સિંહાસન ઉપર બેઠેલા અને પગ નીચા મુકેલા હોય, ત્યારે પાછળથી આસન કાઢી લીધા પછી તે માણસ જેવી રીતે રહી શકે તેવી રીતે રહેવું તેને કાયલેશ પ્રકરણમાં સિદ્ધાંતિઓ વીરાસન કહે છે. ૧૨૮.
પાતંજલી તે ઉભા રહીને એક પગ ભોંય ઉપર સ્થાપન કરી રાખે અને પગ ઉંચે વાંકે વાળી રાખ તેને વીરાસન કહે છે.
