________________
૨૭૮
પંચમ પ્રકાશ. ખેંચાતો હોય) તે જેનું પહેલું નામ લીધું હોય તેને જય થાય. અને જે નાડી રિકત હેય(રેચક થતું હોય અર્થાત્ પવન બહાર મૂકાતે હેય) તે બીજાને જય થાય. ૨૨૫.
- રિકત અને પૂર્ણનું લક્ષણ કહે છે. यत्यजेत् संचरन् वायु-स्तद्रिक्तमभिधीयते ।
संक्रामेत्तु यत्र स्थाने तत्पूर्ण कथितं बुधैः ।। २२६ ॥ ચાલતા વાયુને જે બહાર મૂકવે તે રિકત કહેવાય છે, અને નાસિકાના સ્થાનમાં પવન અંદર પ્રવેશ કરતે હોય તેને વિદ્વાને પૂર્ણ કહે છે. ૨૨૬.
સ્વરોદયથી શુભાશુભ નિર્ણય. प्रश्नादौ नाम चेद् ज्ञातुर्ग्रहात्यथातुरस्य तु । स्यादिष्टस्य तदा सिद्धि-विपर्यासे विपर्ययः ॥ २२७ ॥
પ્રશ્ન કરવામાં પ્રથમ નામ જાણવાવાળાનું લે અને પછી રેગીનું નામ લે તે ઈષ્ટ સિદ્ધિ થાય અને તેથી વિપરીત એટલે પહેલું રેગીનું અને પછી જાણનારનું નામ લે તે તેનું પરિણામ પણ વિપ રિત આવશે એમ સમજવું. ૨૨૭.
(વિવેચન) જેમકે જનદત્તજી આ દેવદત્ત નામના રોગીને સારૂં થશે કે કેમ? આમાં જાણકાર છનદત્તજીનું નામ પ્રથમ છે, અને રોગીનું પછી છે, તે કાર્ય સિદ્ધિ અર્થાત્ નિરોગી થશે. અને આ રોગવાળા દેવદત્તને સારૂં થશે કે નહિ, જીનદત્તજી તે વિષે મને કહો. આમાં રેગીનું નામ પહેલું છે તેથી ઈષ્ટ સિદ્ધિ નહિ થાય. કોઈ આ પ્રમાણે પ્રથમ બેલવાનું જાણી લઈ મરવાની તૈયારીવાળાના સંબંધમાં પ્રશ્ન કરે અને તેથી સર્વ જવતા રહે એમ ન સમજવું. ખરી રીતે આ પ્રશ્ન અજાણ્યાં પૂછવાનાં છે અને બીજા પણ તત્ત્વાદિકથી જણાતાં કારણોને લઈને જ્ઞાતા પુરૂષ યથાયોગ્ય ઉત્તર આપે તે નિમિત્તજ્ઞાન સત્ય થાય છે.
वामबाहुस्थिते दूते समनामाक्षरो जयेत् । दक्षिणबाहुगे वाजौ विषमाक्षरनामकः ॥ २२८ ॥
