________________
३०४
અષ્ટમ પ્રકાશ. વળી પ્રકાર તરે કરી પદમથી મંત્રમયી દેવતાના
ધ્યાનનું સ્વરૂપ કહે છે, यद्वा मंत्राधिपं धीमान् उर्धाऽधोरेफसंयुतम् । कलाबिहुसमाक्रांतमनाहतयुतं तथा ॥ १८॥ कनकांभोजगर्भस्थं सांद्रचंद्राशुनिर्मलं । गगने संचरंतं च व्याप्नुवंत दिशः स्मरेत् ॥ १९ ॥ ततो विशंत वक्राब्जे भ्रमंतं भूलतांतरे । स्फुरंतं नेत्रपत्रेषु तिष्ठतं भालमंडले ॥ २० ॥ नितिं तालुरंध्रेण स्रवतं च सुधारसं । स्पर्धमानं शशांकेन स्फुरतं ज्योतिरंतरे ॥ २१ ॥ संचरंतं नाभोभागे योजयंतं शिवश्रिया । सर्वावयवसंपूर्ण कुंभकेन विचिंतयेत् ॥ २२ ॥
पंचभिःकुलकम् અથવા ઉપર અને નીચે રેફયુક્ત તથા કલા અને બિંદુથી આક્રાંત (દબાયેલા) ૧ અનાહત સહિત, મંત્રાધિરાજ (ગાઁ) ને સુવર્ણના કમલમાં રહેલ, ઘાડા ચંદ્રના કિરણોની માફક નિર્મલ, આકાશમાં સંચરતે , અને દિશાઓમાં વ્યાપ્ત થતું ચિંતવવો. ત્યારે પછી મુખ કમળમાં પ્રવેશ કરતા, ભૂલતાની અંદર ભમતા, નેત્ર પત્રમાં સ્કુરાયમાન્ થતા, ભાલ મંડળમાં રહેતા, તાળુના રંધ્રથી બહાર નિકળતા, અમૃત રસને ઝરતા, ઉજવળતામાં ચંદ્રમા સાથે સ્પર્ધાકરતા; જ્યોતિષમંડલમાં સ્કુરતા, આકાશના ભાગમાં સંચરતા અને મેક્ષ લકમી સાથે જતા સર્વ અવયથી સંપૂર્ણ મંત્રાધિરાજને, બુદ્ધિમાન પેગીઓએ કુંભક કરીને ચિંતવ. ૧૮, થી ૨૨. (કહ્યું છે કે)
अकारादि हकारांत रेफमध्यं सबिंदुकं । तदेव परमं तत्त्वं थो जानाति स तत्त्ववित् ॥ २३ ॥ (અ) કાર છે જેની આદિમાં અને હ) કાર છે જેના અંતમાં અને મધ્યમાં બિંદુ સહિત રેફ છે. તે જ (મ) પરમતત્ત્વ છે. તેને જે જાણે છે તે તત્ત્વને જાણ છે. ૨૩.
૧ અન્ય સ્થળે અનારતનું લક્ષણ આ પ્રમાણે આપેલું છે. વિજ્ઞા कारहरोर्चरेफ विद्वानवक्षारं मालाधास्यंदिपीयूष बिंदुविंदुग्नाहतं.१
