________________
મહાવીર દેવની સમદષ્ટિ. પણ અનેક જીવોને ઉપકાર થાય તે તે કરવામાં મને કાંઈ દુઃખ નથી. જ્ઞાન દષ્ટિથી જોતાં મને જણાઈ આવે છે કે, આ સર્ષ પૂર્વે એક તપસ્વી સાધુ હતું. ક્રોધની તીવ્રતાથી કરેલી મહાન તપશ્ચર્યાનું ફળ તે પામી શક્ય નથી. “ખરેખર સમભાવ અને સમ્યગ જ્ઞાનના અભાવે આવી મહાન તપશ્ચર્યાનું પરિણામ આવું દુઃખદાયકજ આવે છે.” અવશ્ય તે મારાથી પ્રતિબોધ પામશે. પણ તેને પ્રતિબોધતાં મને પણ કષ્ટ સહેવું પડશે. આ નિર્ણય કરી શ્રમણ ભગવાન તેજ રસ્તે ચાલ્યા. કેટલાક વખતથી તે રસ્તે બંધ હતું, તેથી રસ્તામાં ઘાસ ઉગી નીકળ્યું હતું. જી પત્રોથી રસ્તાને દેખાવ ઢંકાઈ ગયા હતા. ઠેકાણે ઠેકાણે કાંટાવાળાં નાનાં ઝાડે અને ધૂળથી વૃદ્ધિ પામેલા રાફડાઓ જોવામાં આવતા હતા. તેટલામાં એક જીર્ણ અવસ્થાએ પહોંચેલું યક્ષનું મંદિર જોવામાં આવ્યું, તે જીર્ણ મંદિરના મંડપમાં ઊભા રહી નાસિકાના અગ્રભાગ ઉપર દષ્ટિ સ્થાપન કરી કાયોત્સર્ગ મુદ્રામાં ધ્યાનસ્થપણે તે પ્રભુ રહ્યા. નજીકમાં રહેલ બિલથી નીકળી પેલો સર્પ ફરતા ફરતે ત્યાં આવ્યું. જે વનમાં જનાવરે પણ મારા ભયથી પ્રવેશ નથી કરી શકતા, તે વનમાં નિર્ભયપણે મારી અવજ્ઞા કરી આ કેણ ઊભું છે, તેમ સર્ષ વિચાર કરવા લાગે, અને ક્રોધાવેશથી ઝેરની જવાળને વમતી અને આસપાસના વૃક્ષોને પણ ઝેરથી વાસિત કરતી દષ્ટિ પ્રભુના ઉપર ફેંકી. કેટલીકવાર સન્મુખ જોયું પણ તેની દષ્ટિના ઝેરની અસર તે મહાત્માના ઉપર ન થઈ, ત્યારે સૂર્ય સામી દષ્ટિ કરી કાંઈક વિશેષ ઝેરથી ભરેલી દષ્ટિએ પ્રભુ સામું જોયું, પણ તેનો તે પ્રયાસ નિરર્થક ગયે. આત્મિક ગની પ્રબળતાથી ઝેરની અસર પ્રભુના ઉપર ન થઈ. ખરેખર આવે ઠેકાણે તે મહાત્માના
ગની સત્યતાની કસોટી થઈ, પણ તે સર્ષ પિતાના નિશ્ચયમાં ડગે નહિ. નજીક આવી પગના ઉપર કંસ મારવા લાગે, અને ઝેરથી વ્યાપ્ત થતાં આ પુરૂષ મારા ઉપર પડશે એવા ભ્રમથી હંસ મારી દૂર નાસવા લાગે. પણ આ સાહસિક મહાપુરૂષ તે તેના ડસવાથી બીલકુલ વ્યાકુળ ન થતાં ત્યાંજ સ્થિરપણે ધ્યાનસ્થ રહ્યા. સર્પ જ્યારે ડંસ આપીને થાક્યા ત્યારે કરૂણાસમુદ્ર આ