________________
૫૪
પ્રથમ પ્રકાશ
મેાક્ષનુ' કારણ છે, એમ પણ સમજી શકાય છે. આ પ્રમાણે જુદા જુદા અભિપ્રાયા છે મારા સમજવામાં આવ્યા તે જણાવ્યા છે. વિશેષ ખુલાસા જ્ઞાની પુરૂષ જાણે. ગમે તેમ હા પણ આ પાંચ મહાત્રતા માક્ષનુ કારણ છે, તે તે નિર્વિવાદજ છે કેમકે આ મહાવ્રતાના આદરભાવથી સંસારના અને કમ આવવાને માટા ભાગ રોકાઇ જાય છે, આત્માને શાન્તિ અનુભવાય છે અને ઉત્તરોત્તર આગળ વધી શકાય છે, એ તે નિર્વિવાદજ છે. આ પાંચ મહાવ્રતાની પચીશ ભાવનાઓ છે. અહિં ભાવનાના અથ એવા થાય છે કે મહાત્રતાને સારી રીતે દૃઢતાપૂર્વક પાળવામાં સહાયક ક્રિયાએ. આનું સ્વરૂપ અનુક્રમે આગળ કહેવામાં આવશે. પ્રથમ તે પાંચ યમાનુ' સ્વરૂપ કહેવામાં આવે છે.
-(0)⋅
અહિંસારૂપ પહેલા મહાવ્રતનુ સ્વરૂપ કહે છે.
न यस्मादयोगेन, जीवितव्यपरोपणम् ||
',
सानां स्थावराणां च तदहिंसात्रतं मतम् ॥ २० ॥ પ્રમાદના કારણથી, ત્રસજીવાનુ અને સ્થાવર જીવાનુ` જીવિતવ્ય નાશ ન કરવું તે અહિંસાવ્રત માનેલું છે.
વિવેચન—ત્રસજીવે અને સ્થાવર જીવા એએનુ વર્ણન યા એળખાણુ (સમજુતી) આગળ અપાઇ ગયેલ છે. તે જીવાને પ્રમાઢથી પણ નાશ ન કરવા, એ વાકયથી સ્પષ્ટ સમજાઇ શકાય છે કે પ્રમાદથી નાશ ન કરવા. ત્યારે જાણીને તા નાશ નજ કરવા. અહિ' એ શંકા થઇ શકે તેમ છે કે જીવ તા નિત્ય અને અમર છે. એક શરીર મૂકી શરીરાંતરમાં જાય છે, અને તેથી જીવના નાશ થતા નથી, પણ શરીરને નાશ થાય છે. તે ત્રસ અને સ્થાવર જીવાના નાશ ન કરવા, એમ કહેવાના હેતુ શો છે ? તેનું સમાધાન એમ થઈ શકે છે કે આ દેહધારીછવેાને દશ પ્રાણ હેાય છે.
સ્પાઇન્દ્રિય-શરીર, રસઇંદ્રિય-જીવા, ઘ્રાણુઇંદ્રિય-નાક, ચ ક્ષુઈ દ્રિય,—આંખ, શ્રોત્રઇંદ્રિય-કાન, મનખળ-મનશક્તિ, વચનબળ—
