________________
અન્ય દશનના શાસ્ત્રમાં રાત્રિભેજન નિષેધ, ૧૫૩ જેમય) કહે છે. તેનાં કિરણોએ કરી પવિત્ર થએલાં સર્વે શુભ કાર્ય સમાચરવાં. રાત્રે આહતિ, સ્નાન, શ્રાદ્ધ, દેવતાચન અને દાન એ ન કરવાં તથા ભોજન તે વિશેષ પ્રકારે ન કરવું. ૫૫-૫૬.
કેટલાએક નકત ભજન કરવાનું શાસ્ત્રમાં કહે છે અને તે રાત્રે થઈ શકે તેમ કહેનારને નકત ભેજનને
' ખરા અર્થ બતાવે છે. दिवसस्याष्टमे भागे मंदीभूते दिवाकरे । नक्तं तद्धि विजानीयान नक्तं निशि भोजनम् ॥ ५७ ॥
દિવસને આઠમે ભાગ કે જે અવસરે સૂર્યનું તેજ મંદ થાય છે તે વખતે ભોજન કરવું તે નકત ભોજન જાણવું. પણ રાત્રિ ભોજન કરવું તે નક્ત ભોજન ન કહેવાય. પ૭..
અન્ય દર્શનના શાસ્ત્રમાં રાત્રિભોજન નિષેધ. देवस्तु भुक्तं पूर्वाह्न मध्याह्न ऋषिभिस्तथा। अपराहे तु पितृभिः सायाह्न दैत्यदानवैः ॥ ५८ ॥ संध्यायां यक्षरक्षोभिः सदा भुक्तं कुलोद्वह । सर्ववेलां व्यतिक्रम्य रात्रौ भुक्तमभोजनम् ।। ५९ ॥ युग्मम्.
હે યુધિષ્ઠર ! નિરંતર દેએ દિવસના પહેલા ભાગમાં ભોજન કરેલું છે. મધ્યાન્હ રૂષિઓએ, ત્રીજા પહોરે પિતૃઓએ, સાંજે દૈત્ય તથા દાનાએ અને સંધ્યા વેળાએ યક્ષ તથા રાક્ષસોએ ભોજન કરેલું છે. આ સર્વ દેવાદિકની ભોજન વેળાએ એળંગીને જે રાત્રિ ભોજન કરવું તે અભોજન છે. અર્થાત તે ખરાબ ભોજન છે. ૫૮-૫૯
આયુર્વેદ પ્રમાણે રાત્રિભેજન નિષેધ. સુમિસંશોર ચંત્રિપતિ अतो नक्तं न भोक्तव्यं मूक्ष्मजीवादनादपि ॥ ६ ॥
સૂર્ય અસ્ત થવા પછી હૃદયકમળ અને નાભિકમળ સંકેચાઈ જાય છે તેથી તથા સૂકમ જીવોનું પણ ભક્ષણ થઈ જાય છે માટે રાત્રે ભોજન ન કરવું. ૬૦,
