________________
वे पानी विधि.
વેધ કરવાની વિધિ. पूरितं पूरकेणाधो-मुख हृत्पद्ममुन्मिषेत् । ऊर्ध्वश्रोतो भवेत्तच्च कुंभकेन प्रबोधितम् ।। २६४ ।। आक्षिप्य रेचकेणाथ कर्षेद्वायुं हृदंबुजात् । ऊर्ध्वश्रोतः पथग्रंथि भित्त्वा ब्रह्मपुरं नयेत् ॥ २६५ ॥ ब्रह्मरंध्रानिष्क्रमय्य योगी-कृतकुतूहलः । समाधितोऽर्कतूलेषु वेधं कुर्याच्छनैः शनैः ॥ २६६ ॥ मुहुस्तत्र कृताभ्यासो मालतीमुकुलादिषु । स्थिरलक्ष्यतया वेधं सदा कुर्यादतंद्रितः ॥ २६७ ।। दृढाभ्यासस्ततः कुर्याद् वेधं वरुणवायुना। कर्पूरागुरुकुष्ठादि गंधद्रव्येषुसर्वतः ॥२६८ ॥ एतेषु लब्धलक्षोऽथ वायुसंयोजने पटुः । पक्षिकायेषु मूक्ष्मेषु विदध्यावधमुद्यतः ॥ २६९ ॥ पतंगभंगकायेषु जाताभ्यासो मृगेष्वपि । अनन्यमानसो धीरः संचरेडिजितेंद्रियः ॥ २७० ॥ नराऽश्वकरिकायेषु प्रविशनिःसरनिति । कुर्वीत संक्रमं पुस्तो-पलरूपेष्वपि क्रमात् ॥ २७१ ॥
अष्टभिः कुलकम् ॥ પુરક ક્રિયાઓ કરી વાયુને અંદર પૂરતાં હૃદયકમળનું મુખ નીચું આવે છે, અને સંકોચાય છે. તેજ હદયકમળ કુંભક કરવા . વડે વિકસ્વર થઈ, ઉર્વશ્રોત (ઉંચા મુખવાળું) થાય છે. (માટે પ્રથમ કુંભક કરે) પછી હદયકમળના વાયુને રેચક કરવા વડે હલાવી (આ રેચક બહાર કર નહીં પણ કુંભકના બંધનથી અંદર છુટ કરે) હદયકમળમાંથી ઉંચ) ખેંચ. તે વાયુને ઉર્ધ્વશ્રોત પ્રેરી, રસ્તામાં દુર્ભેદ્ય ગ્રંથીને ભેદીને બ્રહ્મરંધમાં લઈ જ, (ત્યાં સમાધી થઈ શકે છે.) કુતુહલ જોવાની કે કરવાની ઈચ્છાથી
ગીઓએ તે પવનને બ્રહ્મરંધથી બહાર કાઢી, સમતાથી આકડાના તલ વિષે હળવે હળવે વેધ કરે, (પવનને અર્કતલ ઉપર મૂક) વારંવાર તેના ઉપર તે અભ્યાસ કરી એટલે બ્રહમ
