________________
૨૦
પ્રથમ પ્રકાશ
ઊના ગમન અવસરે સાથ ન જનાર અને પુદ્ગલાના ચય અપચયથી વૃદ્ધિ હાનિ પામનાર તે હું નજ હોઈ શકું, ત્યારે હું... કાણુ ? આ સર્વથી જુદોજ. એકજ. આ જગ્યાએ ચેાગની અપૂર્વ સ્થિતિના પ્રારંભ થઈ ચૂકયાજ, દેહગેહાદિ સંચાગિક ખાદ્ય વસ્તુઓને આત્મભાવથી જુદી સમજવા લાગ્યા, એટલુંજ નહિ પણ તાદેશ સ્પર્શજ્ઞાનથી જેવુ સમજયા, તેવાજ અનુભવ કરવા લાગ્યા. આ ઠેકાણે તે મહાશય ભરત મહારાજા શરીર સ્થિતિનુ ભાન ભૂલી ગયા. મનની એકાગ્રતા તા થઈ હતી તેમાં વધારો થતા ચાહ્યા. આજીમાજી થતા શબ્દો સાંભળાવા ન લાગ્યાં. ઈંદ્રિય અને તેના વિષયેાથી મન જુદું પડયું. અજ્ઞાનજન્ય સ્વતંત્ર વિચારોથી પણ મન જુદું પડ્યું, અને અ ંતે તે મન આત્મભાવમાં લીન થઈ ગયુ.. મનના વ્યાપારો અધ પડયા. આત્મભાવની તીત્રતા યા એકતા એકજ પ્રવર્તાવા લાગી. એ એકતામાં કમના ક્ષય કરનારી ક્ષપકશ્રેણી ( પરિણામની વિશુદ્ધતા ) વૃદ્ધિંગત થઇ. જ્ઞાનના આવરણા તીવ્ર તાપના જોરથી વાદળની માફક પીગળ્યાં. માહભાવ દેહ ઉપરથી અને શુભાશુભ કર્મો ઉપરથી પણ ગયા. ક્રોધાદિકના સર્વથા ક્ષય થયા. આ સ્થિતિના અનુભવ કરતાં અરૂણાય અને પછી સૂક્રિય તેમજ પરમાધિ અને તેની પછાડીજ લેાકાલેાક પ્રકાશક કૈવલ્યજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું, “ અહા શુ..ચાગના મહિમા ! શુ ચેાગતું પરાક્રમ ! જે મહારાજા છ ખંડના લેાકતા ગૃહસ્થાશ્રમમાં રહ્યો હતા, તે મહારાજા એક સ્વલ્પ વખતમાં યાગની પરાકાષ્ઠાએ પહોંચ્યા અને પરિપૂર્ણ જ્ઞાન પામી કૃતકૃત્ય થયા.” દેવાએ શ્રમણના વેશ આપ્યા. વેશ પહેરી એને જીવાને યાગના મહાત્ મા બતાવા મેાક્ષમાર્ગના પચિકા બનાવ્યા. તદ્ઉવસંબંધી આયુષ્ય પૂર્ણ થતાં મેાક્ષ સ્થિતિને પામ્યા.
આ મહારાજાના ખાધક ચરિત્રમાંથી આપણે ઘણું સમજવાનુ અને લેવાનું છે. તે મહાશયની વિચારશકિત, એકાગ્રતા, વૈરાગ્ય, અને જાણ્યું કે તરતજ તેમ પ્રવતન કરવાની પ્રવીણતા વિગેરે સમજી તથાવિધ પ્રયત્ન કરનાર અવશ્ય વૈરાગ્ય અને સતત્ અભ્યાસના પ્રમાણમાં ફાયદો મેળવી શકે છે,