________________
૧૪
ચતુર્થ પ્રકાશ. (વ્યાસ) થાય છે ત્યારે તે અશુભ કર્મ વધારે છે. શ્રુતજ્ઞાનાશ્રિત. સત્ય વચન તે શુભ કર્મ ઉપાર્જવા માટે થાય છે. શરીરને સારી રીતે અશુભ કાર્યોથી ગેપવી રાખી અને ધાર્મિક વ્યાપારમાં પ્રવ ર્તાવવાથી આત્મા શુભ કર્મ એકઠાં કરે છે અને નિરંતર જંતુઓના ઘાતક અશુભ વ્યાપારે વડે અશુભ કર્મ એકઠાં થાય છે. તેમજ કોધ, માન, માયા, લોભ, પાંચ ઇન્દ્રિયોના ત્રેવીશ વિષયો, મન, વચન, કાયાના ચગે. નિદ્રા આલસ્યાદિ પ્રમાદ, કોઈ પણ જાતનાં વ્રત નિયમ ન લેવાં તેવી ડી કે ઝાઝી અવિરતી, મિથ્યાત્વ, આર્તધ્યાન, રૌદ્રધ્યાન, વિગેરે અશુભ કર્મો ઉત્પન્ન કરવાનાં કારણે છે. આ સર્વ કર્મ આવવાનાં કારણે છે, એમ વિચારી જેમ બને તેમ તેથી પાછા હઠવું એ આશ્રવ ભાવના વિચારવાનું કે સમજવાનું રહસ્ય છે.૭૪થી૭૮.
વિવેચન-કર્મ પગલો ગ્રહણ કરવાને હેતુ તેને આશ્રવ કહે છે. તે કર્મો જ્ઞાનાવરણીયાદિ ભેદથી આઠ પ્રકારનાં છે, જ્ઞાનાવરણીય દર્શનાવરણીય, વેદની, મોહનીય, આયુષ્ય, નામ, ગેત્ર, અંતરાય.
કેવાં કારણે (હેતુઓ) મળવાથી કયાં કર્મો બંધાય છે તે અનુક્રમે બતાવવામાં આવે છે.
જ્ઞાનાવરણીય, અને દર્શનાવરણીય કર્મો, તે તે જ્ઞાનાદિ ગુણવાળાઓને, અને જ્ઞાન, દર્શનના હેતુભૂત કારણોમાં વિદન કરવાથી, તેને ઓળવવાથી, નિંદા કરવાથી, આશાતના કરવાથી, ઘાત, કરવાથી કે મત્સર કરવાથી બંધાય છે.
દેવપૂજા, ગુરૂની સેવા, સુપાત્રદાન, ક્ષમા, સરાગસંયમ, દેશવિરતિ, અકામ નિર્જરા, શૌચ, અને અજ્ઞાન તપ, આ સર્વ શતાવેદનીય કર્મનાં કારણે છે.
દુઃખ, શેક, વધ, સંતાપ, આકંદ, અને પરિવેદન, પોતાના સંબંધમાં કરવું, બીજાને કરવું અથવા સ્વપર ઉભયને કરવું તે અશાતા વેદનીય કર્મ બાંધવાનાં કારણે છે.
વીતરાગ, કૃત, સંઘ, ધર્મ અને સર્વ દેના સંબંધમાં અવર્ણવાદ બલવા, તીવ્ર મિથ્યા પરિણામ, સર્વજ્ઞ, સિદ્ધ, અને દેવેને અ૫લાપ કરે (નથી એમ કહેવું), ધાર્મિક પુરૂષને દૂષણ આપવું, ઉન્માર્ગની પ્રરૂપણ કરવી, અનર્થને આગ્રહ કરે, સંયતિનું પૂજન કરવું, પૂર્વાપર વિચાર કર્યા સિવાય કાર્ય કરવાપણું, અને ગુર્નાદિકનું