Page Text
________________
ધર્મ અઆખ્યાતતા ભાવના.
૨૨૧ સંયમવાન્ મુનિએ દુઃખે દૂર કરી શકાય તેવાં પણ કર્મોને તત્કાળ બાળી ભમ્મસાત્ કરે છે. ૮૬ થી ૯૧.
વિવેચન–જેમ ઉપાયથી સર્વ દ્વારા બંધ કરતાં, નવીન પાણીથી સરોવર ભરાતું નથી, તેમ સંવરવડે આશ્રવને નિરોધ કર્યાથી નવીન કર્મ દ્રવ્યવડે આ જીવ પુરાતે નથી. જેમ પૂર્વે એકઠું થયેલું સરોવરનું પાણી સૂર્યના તિવ્ર તાપથી સૂકાઈ જાય છે, તેમ પૂર્વનાં બાંધેલ સર્વ કર્મો તપસ્યાથી શોષાઈને ક્ષય થાય છે. નિર્જરા માટે બાહા તપથી અત્યંતર તપ શ્રેષ્ઠ છે અને અત્યંતર તપમાં પણ ધ્યાન છે તે મુગુટ તુલ્ય છે, કેમકે ધ્યાનવાળા મુનિઓ, ઘણા કાળનાં એકઠાં કરેલાં, ઘણાં અને પ્રબળ કર્મોને પણ એક ક્ષણ માત્રમાં નિર્જરી નાખે છે. જેમ વૃદ્ધિ પામેલ અજીર્ણાદિ દેષ લાંઘણ કરવાથી શોષાઈ જાય છે, તેમ તપસ્યાથી પૂર્વ સંચિત કર્મો ક્ષય થાય છે. જેમ પ્રચંડ પવનથી હણાયેલ વાદળને સમૂહ વીખરાઈ જાય છે તેમ તપસ્યાથી કર્મો છૂટી જાય છે. આ બે પ્રકારનાં તપ વડે નિર્જરા. કરતાં સર્વ કર્મના ક્ષયથી મોક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે. માટે સંસાર સમુદ્ર પાર ઉતરવા સેતુ (પાળ યા પુલ) તુલ્ય અને મમત્વ નાશના કારણરૂપ આ નિર્જરા ભાવનાને વારંવાર યાદ કરવી અને તે પ્રમાણે વર્તન કરવું
ધર્મ સુઆખ્યાતતા ભાવના. स्वाख्यातः खलु धर्मोऽयं भगवद्भिर्जिनोत्तमैः । यं समालंबमानो हि न मजेद् भवसागरे ॥ ९२ ॥ संयमः मनृतं शौचं ब्रह्माकिंचनता तपः । शांतिर्दिवमृजुता मुक्तिश्च दशधा स तु ॥ ९३ ॥
ભગવાન કેવળ જ્ઞાની તીર્થકરોએ વિધિ પ્રતિષેધ રૂપ આ ધર્મ ઘણીજ સરસ રીતે પૂર્વાપર વિરોધ રહીત કહ્યો છે કે જે ધર્મનું દુર્ગતિમાં પડવાના ભયથી અવલંબન કરનાર માણસ સંસાર સાગરમાં ડૂબતે નથી તે ધર્મ સંયમ (પ્રાણીની દયા) સત્ય, શૌચ (અદત્તાદાન પરિહાર) બ્રહચર્ય, અકિંચનતા (શરીર તથા ધર્મોપકરણદિને વિષે પણ નિર્મમતા,) તપ, ક્ષમા, નમ્રતા, સરલતા અને નિર્લોભતા (બાહ્યાભ્યતર વસ્તુ વિષે તૃષ્ણાવિચ્છેદ) રૂપ દશ પ્રકારનો છે. ૯૨-૯૩.
| SR No. | 006022 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Kesharsuri |
| Publisher | Balchand Sakarchand Shah |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |