________________
२२२
ચતુર્થ પ્રકાશ.
ધર્મનું મહાભ્ય. धर्मप्रभावतः कल्पद्रुमाद्या ददतीप्सितम् । गोचरेपि न ते यत्स्युर-धर्माधिष्ठितात्मनाम् ।। ९४ ॥ अपारे व्यसनांभोधौ पतंतं पाति देहिनम् । सदा सविधव]को बंधुर्धर्मोऽतिवत्सलः ॥ ९५ ॥ आप्लावयति नांभोधि-राश्वासयति चांबुदः ॥ यन्महीं स प्रभावोयं ध्रुवं धर्मस्य केवलः ॥ ९६॥ न ज्वलत्यनलस्तिर्यम् यदूर्ध्व वाति नानिलः । अचिंत्यमहिमा तत्र धर्म एव निबंधनम् ॥ ९७ ॥ निरालंबा निराधारा विश्वाधारा वसुंधरा । यञ्चावतिष्ठते तत्र धर्मादन्यन्न कारणम् ।। ९८ ॥ मूर्याचंद्रमसावेतौ विश्वोपकृतिहेतवे । उदयेते जगत्यस्मिन् नूनं धर्मस्य शासनात् ॥ ९९ ॥ अबंधनामसौ बंधु-रसखीनामसौ सखा । अनाथानामसौ नाथी धर्मों विश्वैकवत्सलः ॥ १० ॥ रक्षोयक्षोरगव्याघ्र-व्यालानलगरादयः॥ नापकर्तुमलं तेषां यैर्धर्मः शरणं श्रितः ।। १०१ ॥ धर्मों नरकपाताल-पातादवति देहिनः । धर्मों निरुपम यच्छत्यपि सर्वज्ञवैभवम् ॥ १०२ ॥
ધર્મના પ્રભાવથી કલ્પવૃક્ષ, કામધેનુ, ચિંતામણ્યાદિ મન ઈચ્છિત ફળ આપે છે. અને તેજ કલ્પવૃક્ષાદિ અધર્મિષ્ટ મનુષ્યોને દૃષ્ટિ ગોચર પણ થતાં નથી. મહાન દુખારૂપ સમુદ્રમાં પડતાં પ્રાણિઓને નિરંતર પાસે રહેવાવાળે અને બંધુ સમાન અતિ વત્સલ એક ધર્મ રક્ષણ કરે છે. સમુદ્ર પૃથ્વીને ભીંજાવી દેતું નથી અને વરસાદ પૃથ્વીને તૃપ્ત કરે છે, આ પ્રભાવ નિ કેવળ ધર્મને જ છે. અગ્નિ તિષ્ઠિ રીતે બળતું નથી અને પવન ઉર્વવહન થતું નથી. આ અચિંત્ય મહિમાનું કારણ ધર્મજ છે. વિશ્વના આધારભૂત પૃથ્વી આલંબન અને આધાર વિના રહી શકે છે, ત્યાં ધર્મ સિવાય બીજુ કોઈ કારણ નથી. આ સૂર્ય અને ચંદ્રમાં વિશ્વના ઉપકારાર્થે આ
