________________
ધમનું માહાભ્ય.
રરક જગમાં ઉદય પામે છે. નિચે તે ધર્મની આજ્ઞાથી ઉદય પામે છે. આ ધમ જેને બાંધવ ન હોય તે બાંધવ છે, મિત્ર ન હોય તેને મિત્ર છે, અનાથને નાથ છે અને સર્વનું હિત કરનાર છે. જેઓએ ધર્મનું શરણ લીધું છે તેઓને, રાક્ષસ, યક્ષ, સર્પ, વ્યાવ્ર, વ્યાસ, અગ્નિ અને વિષાદિ દુઃખ આપવાને કે બુરું કરવાને સમર્થ થતાં નથી. ધર્મ, નરક અને પાતાળમાં પડતા પ્રાણિઓનું રક્ષણ કરે છે અને ઉપમારહિત સર્વજ્ઞપણાના વૈભવને પણ ધર્મજ આપે છે. ૯૪થી૧૦૨
कटिस्थकरवैशाख-स्थानकस्थनराकृतिम् । द्रव्यैः पूर्ण स्मरेल्लोकं स्थित्युत्पत्तिव्ययात्मकैः ॥ १०३ ॥ लोको जगत्रयाकीर्णो भुवः सप्तात्र वेष्टिताः। ઘનમોષિમદાવાત-તનુવાર્તિમદાર | ૨૦૪ | वेत्रासनसमोऽधस्तान्-मध्यतो झल्लरीनिभः । अग्रे मुरजसंकाशो लोकः स्यादेवमाकृतिः ।। १०५॥ निष्पादितो न केनापि न धृतः केनचिच्च सः। स्वयं सिद्धो निराधारो गगने किंववस्थितः ॥ १०६॥
કેડ ઉપર બેઉ હાથ રાખી અને પગ પહોળા કરી ઉભેલા પુરૂષની આકૃતિ સરખા સ્થિતિ ઉત્પત્તિ તથા વ્યય ધર્મવાળાં છ દ્રવ્યો થી પૂર્ણ આ ચૌદ રજુ પ્રમાણ લોકને ચિંતવે. તે લેક ઉર્ધ્વ, અધે અને તિ એમ ત્રણ જગતથી વ્યાપ્ત છે. અધે લેકમાં રહેલી નરકની સાત પૃથ્વીઓ મહા બળવાન ઘોદધિ (નિવિડ જામેલ પાણીથી) ઘન વા (નિવિડ જામેલ વાયુથી) અને પાતળા વાયુથી નીચે વિંટળાયેલી છે. આ ચૌદ રાજ્ય લેક અધ ભાગમાં ત્રાસનને આકારે (નીચે વિસ્તારવાળે અને ઉપર ઉપર સંકેચ પામતા આકારવાળા) છે. મધ્ય ભાગમાં ઝાલર સરખા આકારને છે અને ઉપરના ભાગમાં મુરજ (ઉપર તથા નીચે સંકેચવાળે અને વિસ્તારવાળે મુરજ) ના આકારવાળે છે. આ પ્રમાણે ચૌદ રાજ લોકની આકૃતિ છે. આ લોકને કેઈએ બનાવ્યા નથી તેમ તેને કેઈએ પકડી રાખ્યો નથી. પણ સ્વયં સિદ્ધ અને નિરાધાર આકાશમાં રહેલો છે. આ પ્રમાણે વિચાર કરી લોકસ્વરૂપનું ચિંતન
