Page Text
________________
૧૫૯
સામાયિકમાં કમનિજ વિવેચન–સમ-આય. સમપરિણામે એટલે રાગદ્વેષની ગૌણતાવાળી સ્થિતિમાં રહ્યા છતાં જે “આય જ્ઞાનાદિકના લાભ થાય યા કર્મની નિર્જરા થાય તેને સામાયિક કહે છે. આ સામાયિકમાં બહુધા બેલવા ચાલવાનું બંધ કરવાનું છે અને તેના બે ઘડી જેટલા વખતમાં ધર્મ ધ્યાનમાંજ મગ્ન રહેવાનું છે. પરિણામની વિશુદ્ધિ વિશેષ રાખવાની છે અને ગૃહકાર્ય સંબંધી કઈ પણ વિચાર લાવવાનું નથી. કેવળ ધર્મ ધ્યાનમાં સ્વાધ્યાયમાં કે ધર્મશ્રવણમાં તેટલો વખત વ્યતીત કરવાને છે. આવી સામાયિકની સ્થિતિમાં તેટલે વખત ગૃહસ્થ સાધુઓના સરખો કહી શકાય છે. આવા સામાયિકે કર્મનિર્જરાનાં પરમ કારણે છે. માટે આરૌદ્ર ખરાબ ધ્યાને બિલકુલ ન આવે તેવી રીતે સાવધ રહી તથા મનથી, વચનથી, અને શરીરથી કાંઈ પાપકારી પ્રવૃત્તિ ન થાય તેને માટે સાવચેત રહી આ સામાયિક જેટલીવાર બની શકે તેટલીવાર કરવું.
સામાયિકમા કર્મનિર્જર. सामायिकव्रतस्थस्य गृहिणोपि स्थिरात्मनः । चंद्रावतंसकस्येव, क्षीयते कर्मसंचितम् ॥ ८३ ॥
સામાયિક વ્રતમાં રહેલા સ્થિર પરિણામવાળા ગૃહસ્થિઓને પણ ચંદ્રાવતંસક રાજાની માફક સંચય કરેલ કર્મને ક્ષય થાય છે. ૮૩.
વિવેચન –સાંકેતપુર નામના નગરમાં ધર્મપરાયણ ચંદ્રાવતસક રાજા રાજ્ય કરતો હતો. સદ્દગુરૂના સંયોગે તત્ત્વનો નિર્ણય કરી આત્મોદ્ધાર માટે શકત્યનુસાર ગૃહસ્થ ધર્મ તેણે સ્વીકાર્યા હતા. “ખરેખર તેજ બુદ્ધિ કહી શકાય છે કે જેનાથી આમેદ્ધાર થાય અને તેજ દેહનું સાર્થકપણું છે, કે જેનાથી ધર્મ સાધનમાં પ્રવૃત્તિ કરાય છે. બાકી તે પશુઓમાં કે મનુષ્યમાં બીજું શું તફાવત છે? કાંઈ નહિ.” એક દિવસે આ મહારાજા રાત્રિના વખતમાં એક બાજુ સામાયિક લઈ ધર્મધ્યાનમાં લીન થયું હતું. તેણે એ અભિગ્રહ રાખ્યો હતું કે આ બાજુના ભાગ ઉપર જે દિપક. બળે છે તે જ્યાં સુધી બુઝાઈ નહિ જાય ત્યાંસુધી ભારે ધર્મધ્યાન કરવું. પિતે પહેલાં નિર્ણય કર્યું હતું કે એક પ્રહરથી વધારે તે દિપક ચાલશે નહિ. રાજા
| SR No. | 006022 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Kesharsuri |
| Publisher | Balchand Sakarchand Shah |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |