Page Text
________________
૨૧૨
ચતુર્થ પ્રકાશ પણ દેહથી પિતાને ભિન્ન સમજી આત્મભાવમાં રહેતા કેવળ જ્ઞાન ઉત્પન્ન કર્યું. આ ભેદ જ્ઞાન કહેવાય છે. ભેદજ્ઞાન જાણનારને પિતા સંબંધી દુઃખ આવ્યું છતે પણ તે દુઃખી થતું નથી ત્યારે અભેદ બુદ્ધિવાળા જીવને એક ચાકર સંબંધી દુખ આવે છતે પણ તે દુઃખી થાય છે, જ્યારે મનુષ્યો મમત્વપણું–પિતાપણું-મૂકી દે છે, ત્યારે પુત્ર હોય તે પણ તે પર છે અને જ્યાં મમત્વપણું ધરાવે છે તે પર હોય છતાં પુત્રથી પણ અધિક છે. પરવસ્તુને પિતાપણું માનનારા કેશાકારના (રેશમના) કીડાની માફક પોતે પિતાને બાંધે છે અને વિવેકજ્ઞાનથી સ્વપરને નિર્ણય કરનાર પિતાને કર્મબંધનથી છોડાવે છે. નવીન કર્મ રોકવા અને પૂર્વ કર્મ દૂર કરવા, આ ભાવના વારંવાર વિચારવાની છે.
અશુચિ ભાવનાનું સ્વરૂપ. રસામાંચિ-સંજ્ઞાત્રિાસ अशुचीनां पदं कायः शुचित्वं तस्य तस्कुतः ।। ७२ ॥ नवस्रोतःस्रवद्विस्त्र-रसनिःस्यदपिच्छिले । देहेपि शौचसंकल्पो महन्मोहविजृभितम् ।। ७३ ॥
રસ, રૂધિર, માંસ, મેદા, હાડકાં, મજ્જા, વીર્ય, આંતરડાં અને વિષ્ટા પ્રમુખ અશુચિના ઘર રૂપ આ કાયા છે તેમાં પવિત્રપણું
ક્યાંથી હોય? જે દેહના નવ દ્વારેથી ઝરતે દુર્ગધિત રસ અને તેના નીકળવાથી ખરડાયેલા દેહને વિષે પણ પવિત્રતાની કલ્પના કરવી કે અભિમાન કરવું તે મહાન મેહનું ચેષ્ટિત છે. આ પ્રમાણે વિચાર કરી સ્ત્રી યા સ્વદેહ ઉપરથી મમત્વ ઓછો કરે તે અશુચિભાવના.
વિવેચન–વીર્ય અને રૂધિરથી પેદા થએલ, મળથી વૃદ્ધિ પામેલ અને ગર્ભમાં જરાયુથી ઢંકાયેલ કાયા પવિત્ર કેમ કહી શકાય? માતાએ ખાધેલા અનાજ પાણીમાંથી પેદા થએલ રસ નાડી વાટે પીઈ પીઈને વૃદ્ધિ પામેલ શરીરમાં કોણ પવિત્રતા માને ? ધાત, અને મળાદિ દોષથી વ્યાસ, કૃમિ, ગંડુપદાદિના સ્થાનરૂપ અને રોગ રૂપ સર્પ સમુદાયથી ભક્ષણ કરાતા આ શરીરને પવિત્ર કણ કહે ? સુસ્વાદિષ્ટ, ઉત્તમ ભજનાદિ ખાધેલાં જેના સંગથી વિષ્ટારૂપ થઈ જાય છે, તે શરીર પવિત્ર કેમ હોય? કસ્તુરી અને ચંદનાદિના
| SR No. | 006022 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Kesharsuri |
| Publisher | Balchand Sakarchand Shah |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |