Page Text
________________
ગૃહસ્થ ધર્મ અને નીતિપૂર્વક જીવન.
૭૫ આચાર પ્રમાણે આદર કરે. કેઈને અવર્ણવાદ ન બોલવા, તેમાં રાજાના અર્ણવાદને વિશેષ પ્રકારે ત્યાગ કરે. ઘણા ખુલા નહિ તેમ ઘણું ગુમ નહિ તેવા ઘરમાં સારા પાડોશીની સાથે નિવાસ કરવો. મકાનમાં પેસવા નીકળવાનાં અનેક દ્વારે ન હોવાં જોઈએ સદાચારવાળા મનુષ્યોની સોબત કરવી, માતપિતાની ભકિત કરવી. ઉપદ્રવવાળા સ્થાનને ત્યાગ કરે. અર્થાત તે સ્થળ મુકી બીજે સ્થળે જઈ વસવું. નિંદનીય કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ ન કરવી. આવકને અનુસારે ખર્ચ કરે. પૈસાને અનુસારે વસ્ત્રાભૂષણાદિ વેશ પહેરવે. બુદ્ધિના આઠ ગુણ પેદા કરવા. નિરંતર ધર્મ સાંભળવા જવું. અજીર્ણ થયું હોય તે ભેજન ન કરવું, વખતસર શાંત ભાવે ભોજન કરવું. અન્ય અન્ય ધર્મ, અર્થ અને કામને બાધ ન આવે તેવી રીતે તે ત્રણે વર્ગનું સાધન કરવું, અતિથિ સાધુ અને દીન માણસની યથાગ (ગ્યતાનુસાર) ભક્તિ કરવી. કેઈપણ વખત બેટે કદાગ્રહ ન રાખ. ગુણવાન પુરૂષના ગુણને વિષે પક્ષપાત કરવો. નિષેધ કરેલા દેશમાં કે નિષેધ કરેલા કાળમાં ગમન ન કરવું. પિતાની શક્તિ કે નિર્બળતાને જાણનાર થવું. તમાં રહેલાં, જ્ઞાનથી કે ઉમરથી વૃદ્ધ માણસનું ગ્યતાનુસાર પૂજન કરવું પિષણ કરવા લાયક પોતાના પરિવારનું પોષણ કરનાર, અને દીર્ધ દષ્ટિવાનું થવું. ગુણ અને અવગુણને અંતર જાણનાર, કરેલા ગુણને જાણનાર, લેકને વલ્લભ, લજજાવાન, દયાવાન્ સૌમ્ય (શાંત) પ્રકૃતિવાળા, પરોપકાર કરવામાં તત્પર, કોધ, માન, માયા, લોભ, રાગ, દ્વેષ આ આ અંતરંગ છે શત્રુઓનો પરિહાર કરવામાં પ્રયત્નવાનું અને ઈદ્રિના સમૂહને વશ કરનાર મનુષ્ય ગૃહસ્થધર્મ (દેશવિરતિચારિત્ર) પાળવાને ગ્ય થાય છે. ૪૭ થી ૫૬.
વિવેચન-ધન ન્યાયથી પેદા કરવું જોઈએ એટલે સ્વામી દ્રોહ, મિત્ર દ્રોહ, વિશ્વાસિતને ઠગવું અને ચૌર્યાદિ નિંદનીય વ્યાપાને ત્યાગ કરી, પિતપોતાના વર્ણને અનુસારે સદાચારથી ધન પેદા કરવું તે ન્યાયસંપન્ન દ્રવ્ય કહેવાય છે. ૧
શિષ્ટાચાર પ્રશંસા-જ્ઞાનથી વૃદ્ધ અથવા વયથી વૃદ્ધ પુરૂની સેવા કરી ઉત્તમ શિક્ષા મેળવી હોય તેવા પુરૂષના આચારની યા ચારિત્રની પ્રશંસા કરવી તે શિષ્ટાચાર પ્રશંસા. ૨.
| SR No. | 006022 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Kesharsuri |
| Publisher | Balchand Sakarchand Shah |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |