________________
દ્વિતીય પ્રકાશ. નિર્ણિત થાય છે કે, જગતમાં યુકિત કરતાં કુયુકિતઓ વિશેષ હોય છે અને બાળ જેમાં બુદ્ધિની પ્રાલભ્યતા ન હોવાથી તે કુયુકિતને રસ્તે દેરાઈ જાય છે.
આ પાંચે સમ્યકત્વને દૂષિત કરનાર હોવાથી તેને સમ્યક્ત્વનાં દૂષણ કહેવામાં આવ્યાં છે.
આ પ્રમાણે ટુંકામાં સમ્યક્ત્વનું સ્વરૂપ બતાવવામાં આવ્યું છે. જેમ જેમ ક્રોધ, માન, માયા અને લેભ રૂપ કષાયની મંદતા થતી જાય છે તેમ તેમ આ સમ્યકત્વ નિર્મળ અને પ્રબળ થતું આવે છે. માટે ખરૂં સમ્યક્ત્વ દેવાદિ તત્ત્વના આદરપૂર્વક કષાયની શાંત તામાંજ રહેલું છે. આ સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ થવા પછી તે જીવ શ્રાવકનાં-ગૃહસ્થનાં વ્રત લેવાને લાયક થાય છે. સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ થવામાં આત્માની જે વિશુદ્ધતા જોઈએ તેનાથી પણ વિશેષ વિશુદ્વતા આ ગૃહસ્થ ધર્મનાં વ્રતમાં આવવી જ જોઈએ. ત્યારેજ ચારિ ત્રને રોકનાર કર્મ ઓછું થાય છે અને તેજ નિર્દૂષણ પણ ગૃહસ્થ વ્રતે પાળી શકે છે.
પાંચ અણુવ્રત–ગૃહસ્થ ધર્મ,
विरतिं स्थूलहिंसादेर्द्विविधत्रिविधादिना । अहिंसादीनि पंचाणुव्रतानि जगदुर्जिनाः ॥ १८ ॥
રથુલ હિંસાદિકની દ્વિવિધ ત્રિવિધ પ્રકારે વિરતિ કરવી, તેને જીનેશ્વરે અહિંસાદિ પાંચ અણુવ્રતે કહે છે. ૧૮.
વિવેચન–હવે ગૃહસ્થ ધર્મ સંબંધી વ્રત કહેવામાં આવે છે. સાધુઓનાં વ્રત પરિપૂર્ણ હોય છે અને તેથી તે સર્વ વિરતિ કહેવાય છે, પણ ગૃહસ્થાથી તે પ્રમાણે વ્રતે પાળી શકાતાં નથી, એટલે તે પૂણેમાંથી કેટલાક ભાગના નિયમો કરવામાં આવે છે, તેને દેશ વિરતિ કહેવામાં આવે છે. અથવા તેને સ્થૂલથી વિરતિ કહેવામાં આવે છે. સાધુઓ મન, વચન અને કાયાથી કરવું નહિ, કરાવવું નહિ અને કર્તાને અનુમોદન આપવું નહિ, આમ નવ ભાંગે કઈ પણ જીવને મારવાના સંબંધમાં, અસત્ય બેલવાના સબંધમાં, ચેરીના સંબંધમાં, અબ્રહ્મચર્યના સંબંધમાં અને પરિ.
