________________
સામાયિક વ્રતના અતિચાર.
૧૭. કુટેવથી અથવા પુણ્ય બુદ્ધિએ દવ લગાડે, તથા તળાવ નદી અને કહ, કુંડાદિના પાણીને શેકી નાખવાં તે સરશેષ કર્માદાન કહેવાય છે. ૧૧૩.
વિવેચન-કર્માદાનને શબ્દાર્થ જ એ છે કે કર્મને આવવાનું કારણ દુનિયાના ઘણા વ્યાપારો આ સિવાયના કર્મ બંધના કારણ ભૂત છે છતાં આ પંદરને કર્માદાન કહેવાને અભિપ્રાય એ છે કે આ વ્યાપારથી વિશેષ વિશેષ પાપ આવે છે. તેમજ ફાયદા છેડે અને અનેક જીને દુ:ખ, ત્રાસ તથા સંહારના હેતભૂત છે માટે ધર્મિષ્ટ મનુષ્યએ આવા વ્યાપારનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. અહી કોઈ શંકા કરે છે કે આ પંદર કર્માદાનને અતિચાર શા માટે કહ્યા, કારણ કે કર્માદાન પોતેજ પાપરૂપે છે, અને તે કરવાથી તે વ્રત ભંગ થે જોઈએ. ઉત્તર એ છે કે પિતે અર્થ દંડમાં જે કર્માદાતેની છુટ રાખી છે તે સિવાય આવા વ્યાપારે કદાચ અજાણપણે અર્થાત્ અનઉપગે થઈ ગયા હોય તો અતિચારરૂપ છે, પણ જે જાણીને તે વ્યાપાર કરવામાં આવે તે વ્રત ભંગ થાય છે એમ ભેગપભોગ વ્રતના વીશ અતિચારે બતાવ્યા.
હવે અનર્થદંડ વ્રતના અતિચાર. संयुक्ताधिकरणत्व-मुपभोगातिरिक्तता । मौखर्यमथ कौकुच्यं कंदर्पोऽनर्थदंडगाः ॥ ११४ ॥
હળ, મુશળ ગાડી પ્રમુખ અધિકરણો સંજી (જેડી) રાખવાં, ૧. પ્રમાણથી અધિક ઉપભોગની વસ્તુ રાખવી, ૨. વાચાળપણું અર્થાત પૂર્વાપર વિચાર કર્યા સિવાય બોલવું, ૩, ભાંડાદિકના જેવી ભૂયન એકાદિકથી ચેષ્ટા કરવી, ૪. કામ ઉત્પન્ન થાય તેવાં વચને બલવા, ૫. અનર્થદંડ વિરમણ વ્રતના પાંચ અતિચારે છે. ૧૧૪.
સામાયિક વ્રતના અતિચાર. कायवाङ्मनसां दुष्ट-प्रणिधानमनादरः। . મૃત્યgવસ્થાપન વ મૃતા સામયિતે ૨૫ . .
મન વચન, કાયાને સાવધ કાર્યમાં પ્રવર્તાવવાં. ૩. સામાયિકમાં અનાદર (અનુસાહતા) ૪. અને સામાયિક કર્યું કે ન કર્યું તે સ્મૃતિ
